แผนการจดการเรยนรท 1

รายวชา วทยาศาสตร (ว 32101) ชนมธยมศกษาปท 2 เรอง สารและการเปลยนแปลงสถานะของสาร ภาคเรยนท 2 วนท…..เดอน………………พ.ศ……….. เวลา 2 ชวโมง สาระสาคญ

ในภาวะปกตสารแบงออกเปน 3 สถานะ คอ ของแขง ของเหลว และกาซ ซงมแรงยดเหนยวระหวางอนภาคแตกตางกน สารแตละชนดมสมบตบางประการแตกตางกน และพลงงานความรอนทาใหสารเปลยนสถานะได

ผลการเรยนรทคาดหวง

1. วเคราะหความแตกตางของสมบตของสารทงสามสถานะจากการเรยงตว และการเคลอนไหวของอนภาคของสารได

2. อภปราย และอธบายการเปลยนแปลงสถานะหนงไปยงสถานะหนงได 3. เมอทดลองการละลายของสาร บอกไดวาเปนการละลายประเภทดดหรอคายความรอน 4. มทกษะการทางานรวมกบผอน และมเจตคตทางวทยาศาสตร

สาระการเรยนร

1. สถานะของสารแบงออกเปน 3 สถานะ คอ ของแขง ของเหลว และกาซ 2. การเคลอนทของอนภาคสารขนอยกบปจจย 2 ประการ คอ แรงดงดดระหวางอนภาคสาร และ

พลงงานจลนของอนภาคสาร 3. การเปลยนแปลงสถานะของสารมไดทง 3 สถานะ ขนอยกบปจจยทมากระทาของอณหภม

และความรอน ดวยสมบตเฉพาะทแตกตางกนออกไป ไดแก จดเดอด จดหลอมเหลว และการระเหย 4. การเปลยนแปลงสถานะดานความสามารถในการละลายของสาร จะมการเปลยนแปลง

พลงงานในระบบ 2 ประเภท คอ ดดความรอน และคายความรอน กระบวนการจดการเรยนร

1. ครใหนกเรยนด VCD เรอง สถานะของสาร 2. ครแบงนกเรยนออกเปนกลม กลมละ 5-6 คน โดยคละความสามารถ 3. ครนาเสนอสอชด สถานะของสาร และใหนกเรยนบอกความแตกตางของแตละสถานะ

4. ครแจกใบความรท 1.1 เรอง สารและการเปลยนแปลงสถานะ ใหนกเรยนแตละกลมศกษา 5. ครใหนกเรยนแสดงบทบาทสมมตการเคลอนทของอนภาคของสาร 6. ครใหนกเรยนอภปรายจากกจกรรมในขอ 5 7. ครแจกใบงานท 1.1 การทดลองเรอง ความรอนกบการละลายของสาร ใหนกเรยนแตละกลม

ศกษาและวางแผน แลวทาการทดลองตามใบงาน 8. ครใหนกเรยนอภปรายผลการทดลองทเกดขนจากขอ 7 9. ครและนกเรยนรวมกนอภปรายสรปผลการทดลองและเนอหาบทเรยน 10. ครใหนกเรยนทาใบงานท 1.1 เรอง สารและการเปลยนแปลงสถานะของสาร 11. ครใหนกเรยนเปลยนกนตรวจคาตอบใบงานท 1.1 โดยคะแนนแตละคนเปนคะแนนเฉลยของ

กลม ซงแตละกลมทกคนจะไดคะแนนเทากน 12. ครกลาวชมเชย และประกาศเกยรตคณแกกลมททาคะแนนไดด

สอการเรยนร

1. VCD เรอง สถานะของสาร และเครองคอมพวเตอร 2. ใบความรท 1.1 เรอง สารและการเปลยนแปลงสถานะของสาร 3. ใบงานท 1.1 การทดลองเรอง ความรอนกบการละลายของสาร 4. ใบงานท 1.2 เรอง สารและการเปลยนแปลงสถานะของสาร 5. สอชด สถานะของสาร คอ อากาศ นา และเกลอ

การวดและการประเมนผล

สงทวด วธการวด เครองมอวด 1. ความรความเขาใจ 2. พฤตกรรม 3. ทกษะการปฏบต

1. การซกถาม 2. การตรวจผลงาน ไดแก ใบงาน และ

การนาเสนอผลงานหนาชนเรยน 3. การสงเกตพฤตกรรมการเรยนร 4. การสงเกตทกษะการปฏบตงานในกลม

1. ขอคาถาม 2. แบบตรวจผลงาน 3. แบบสงเกตพฤตกรรม 4. แบบสงเกตทกษะการ

ปฏบตงาน

เกณฑการวด เกณฑการประเมน 1. เกณฑในการใหคะแนนใบงาน ดงน

ถกตอง ให 1 คะแนน ผด ให 0 คะแนน

2. เกณฑในการใหคะแนนพฤตกรรม ทกษะการปฏบต และการตรวจผลงาน ดงน

ระดบด ให 3 คะแนน ระดบปาบกลาง ให 2 คะแนน ระดบควรปรบปรง ให 1 คะแนน

มเกณฑการประเมน ดงน ไดคะแนนรอยละ 80-100 ให ด ไดคะแนนรอยละ 50-70 ให พอใช ไดคะแนนนอยกวารอยละ 50 ถอวาไมผาน

ใบความรท 1.1 เรอง สารและการเปลยนแปลงสถานะของสาร

สถานะของสารสามารถแบงออกเปน 3 สถานะ คอ

1. ของแขง (solid) คอ สารทมรปรางและปรมาตรทแนนอน ไมเปลยนแปลงตามภาชนะ อนภาคชดกนเปนระเบยบ มความหนาแนนและแรงยดเหนยวระหวางโมเลกลสงกวาของเหลวและกาซ

ภาพแสดงการจดเรยงอนภาคของของแขง

2. ของเหลว (liquid) คอ สารทมปรมาตรแนนอน แตมรปรางไมแนนอนเปลยนแปลงตามภาชนะทบรรจ อนภาคอยใกลเคยงกนแตไมเปนระเบยบ มการชนกนตลอดเวลา จงมความหนาแนนสงกวากาซ

ภาพแสดงการจดเรยงอนภาคของของเหลว

3. กาซ (gas) คอ สารทมรปรางและปรมาตรไมแนนอน เปลยนแปลงตามภาชนะทบรรจเพราะมแรง

ยดเหนยวระหวางโมเลกลนอยมาก จงฟงกระจายไดเตมภาชนะและมความหนาแนนตา

ภาพแสดงการจดเรยงอนภาคของกาซ

ระบบกบการเปลยนแปลง ระบบ (system) หมายถง สงทอยภายในขอบเขตทตองการศกษา การกาหนดองคประกอบของ

ระบบ ขนอยกบจดมงหมายของการศกษา ซงตองกาหนดหรอระบใหชดเจน สงแวดลอม (environment) หมายถง สงตางๆ ทอยนอกขอบเขตทตองการศกษา ตวอยางการ

กาหนดองคประกอบของระบบ เชน การศกษาการละลายของนาตาลทรายในนา โดยสารละลายนาตาลทรายจะเปนระบบ สวนบกเกอร ภาชนะ และแทงแกวจดเปนสงแวดลอม ประเภทของระบบ

การเปลยนแปลงพลงงานระหวางระบบและสงแวดลอม จะใชการถายเทมวลของสารเปนเกณฑในการแบงประเภทของระบบ ดงน

1. ระบบเปด (open system) หมายถง ระบบทมการถายเทมวลใหกบสงแวดลอม 2. ระบบปด (close system) หมายถง ระบบทไมมการถายเทมวลใหกบสงแวดลอม 3. ระบบโดดเดยว (lone system) หมายถง ระบบทไมมการถายเทมวลและพลงงานใหกบ

สงแวดลอม

การเปลยนแปลงพลงงานของระบบ

การเปลยนแปลงพลงงานของระบบม 2 ประเภท คอ 1. การเปลยนแปลงประเภทคายความรอนหรอประเภทคายพลงงาน คอ การเปลยนแปลงทระบบ

คายพลงงานใหแกสงแวดลอม เนองจากระบบมอณหภมสงกวาสงแวดลอม จงถายเทพลงงานจากระบบไปสสงแวดลอม เชน การละลายของโซดาไฟในนา อณหภมของสารละลายสงขน จงถายเทพลงงานใหกบสงแวดลอม เพอทาใหอณหภมของระบบลดลงจนอณหภมของระบบเทากบอณหภมของสงแวดลอม ดงภาพ

2. การเปลยนแปลงประเภทดดความรอนหรอประเภทดดพลงงาน คอ การเปลยนแปลงทระบบดดพลงงานจากสงแวดลอม เนองจากระบบมอณหภมตากวาสงแวดลอม ระบบจะปรบตวโดยดดพลงงานความรอนจากสงแวดลอมเขาสระบบ เพอทาใหอณหภมของระบบเทากบอณหภมของสงแวดลอม เชน

การละลายของเกลอแกงในนา อณหภมของสารละลายตาลง จงดดพลงงานเขาสระบบ เพอทาใหอณหภมของระบบสงขนจนอณหภมของระบบเทากบอณหภมของสงแวดลอม

ภาพแสดงการเปลยนแปลงพลงงานของระบบ

การเปลยนสถานะของสาร

สารตางๆ อาจอยในสถานะกาซ ของเหลว หรอของแขงกได ขนอยกบชนดของสาร สารแตละชนดจะมจดเดอดและจดหลอมเหลวตางกน ซงเปนคณสมบตเฉพาะตวของสาร การเปลยนแปลงอณหภมจะมผลตอการเปลยนแปลงสถานะของสาร โดยทพจารณาตามหลกการ ดงภาพ

การเปลยนแปลงของสารจากสถานะของแขงเปนของเหลว เรยกวา การหลอมเหลว อณหภม

ขณะนนจะคงทเรยนกวา จดหลอมเหลว การเปลยนสถานนะของสารจากของเหลวกลายเปนไอ เรยกวา การเดอด อณหภมขณะนนจะคงท

เรยกวา จดเดอด

พลงงานกบการเปลยนแปลงสถานะ

การเปลยนสถานะของสารเปนการเปลยนแปลงทางกายภาพ การเปลยนสถานะของสารอาจเปนการเปลยนแปลงประเภทดดพลงงานหรอคายพลงงาน ดงภาพ

เมอสารไดรบความรอนขณะทมการเปลยนสถานะ อณหภมของสารจะไมมการเปลยนแปลง โดยจะนา ความรอนทไดรบไปใชเปลยนสถานะ ซงเรยกคาพลงงานทนาไปใชในการเปลยนแปลงของสารวา ความรอนแฝงจาเพาะของสาร สารแตละชนดจะมคาความรอนแฝงจาเพาะ 2 คาดวยกน คอ

1. คาความรอนแฝงจาเพาะของการหลอมเหลว เปนคาพลงงานความรอนทนามาใชเปลยนสถานะจากของแขงเปนของเหลว

2. คาความรอนแฝงจาเพาะของการกลายเปนไอ เปนคาพลงงานความรอนทนาไปใชในการเปลยนสถานะจากของเหลวเปนไอ

นามคาความรอนแฝงจาเพาะของการหลอมเหลว 80 แคลอรตอกรม หมายความวาในการทานาแขง 1 กรม ใหหลอมเหลวเปนนา ตองใชพลงงานความรอน 80 แคลอร

นามคาความรอนแฝงจาเพาะของการกลายเปนไอ 600 แคลอรตอกรม หมายความวาในการทานา 1 กรม อณหภม 100 องศาเซลเซยส ใหเปลยนเปนไอนา 1 กรม อณหภม 100 องศาเซลเซยส ตองใหพลงงานความรอน 600 แคลอร พลงงานกบการละลาย

การละลาย หมายถง การทอนภาคของสารตงตนสองชนดขนไปแทรกรวมเปนเนอเดยวกน เมอของแขงละลายนาจะแตกตวออกเปนอนภาคเลกๆ ในการแตกตวออกจากกนระบบจะตองใชพลงงานจานวนหนง ซงระบบตองดดพลงงานเพอทาใหอนภาคของของแขงทรวมตวกนอยแยกออกจากกน และเมออนภาคของของแขงกระจายแทรกอยระหวางโมเลกลของนาจะยดเหนยวกบโมเลกลของนาได ระบบจะตองคายพลงงานออกมาจานวนหนง ดงนนการละลายของสารชนดหนงอาจเปนการเปลยนแปลง

ประเภทดดความรอนหรอคายความรอน ขนอยกบผลตางของพลงงานทใชแยกอนภาคของของแขงกบพลงงานทคายออกมา เพอใหอนภาคของของแขงยดเหนยวกบนา

สารละลาย (solution) เปนสารเนอเดยวทประกอบดวยสารตงแต 2 ชนดขนไป สารทมปรมาณมากกวาจดเปน ตวทาละลาย (solvent) สวนสารทมปรมาณนอยกวาจดเปน ตวถกละลาย (solute) การละลายของสารในตวทาละลายชนดตางๆ

ในชวตประจาวนจะพบวานาเปนตวทาละลายทด จงนาไปใชในกจกรรมตางๆ มากมาย แตกมสารบางชนดทไมสามารถละลายในนาได เชน หมกแหง หรอไขมนทเปอนมากบเสอผา จงไดนาของเหลวบางชนดทใชละลายสารทไมสามารถละลายในนาไดมาเปนตวทาละลายแทน เชน แอลกอฮอล เฮกเซน นามนกาด นามนเบนซน เปนตน จงสรปไดวา สารบางชนดละลายไดดในตวทาละลายชนดหนง แตอาจไมละลายในตวทาละลายชนดอน ดงนนการเลอกตวทาละลายทเหมาะสมจะสามารถนาไปใชประโยชนในชวตประจาวนได

ใบงานท 1.1 การทดลองเรอง ความรอนกบการละลายของสาร

คาชแจง : ใหนกเรยนปฏบตตามกจกรรมการทดลองดงตอไปนอยางเครงครด การทดลอง : ความรอนกบการละลายของสาร

โซเดยมไฮดรอกไซด อปกรณและสารเคม 1. หลอดทดลอง 2. เทอรโมมเตอร 3. โซเดยมคลอไรดหรอเกลอแกง (NaCl) 4. แอมโมเนยมคลอไรด (NH4Cl) 5. โซเดยมไฮดรอกไซด (NaOH) 6. แมงกานสซลเฟต (MnSO4)

วธการทดลอง

1. ตกโซเดยมคลอไรดประมาณ 1 กรม ลงไปในหลอดทดลองทมนาอยประมาณ 10 ml เขยาหลอดทดลองใหสารละลายเปนเนอเดยวกน ใชเทอรโมมเตอรวดอณหภมของการเกดปฏกรยาการละลายของสาร แลวบนทกผลการทดลอง

2. ทาการทดลองเหมอนกบขอ 1 แตเปลยนจากโซเดยมคลอไรดเปนแอมโมเนยมคลอไรด โซเดยมไฮดรอกไซด และแมงกานสซลเฟต

บนทกผลกาทดลอง

ผลการสงเกต สารทาปฏกรยา

อณหภมกอนทาปฏกรยา (0C) อณหภมหลงทาปฏกรยา (0C) นา + โซเดยมคลอไรด นา + แอมโมเนยมคลอไรด นา + โซเดยมไฮดรอกไซด นา + แมงกานสซลเฟต

สรปผลการทดลอง .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

ใบงานท 1.2 เรอง สารและการเปลยนแปลงสถานะของสาร

คาชแจง : ใหนกเรยนทากจกรรมดงตอไปน กจกรรมท 1 ใหนกเรยนวาดภาพการจดเรยงตวของอนภาคของของแขง ของเหลว และกาซ พรอมทงเขยนคาอธบายใหเขาใจพอสงเขป และบอกตวอยางสารทพบในชวตประจาวนมาสถานะละ 3 ตวอยาง

สถานะ ภาพการจดเรยงอนภาค คาอธบาย ตวอยาง

ของแขง .....................................

.....................................

.....................................

...................................

...................................

...................................

ของเหลว .....................................

.....................................

.....................................

...................................

...................................

...................................

กาซ .....................................

.....................................

.....................................

...................................

...................................

................................... กจกรรมท 2 จงเตมชองวางใหสมบรณ

1) จดหลอมเหลว หมายถง ............................................................................................................. 2) จดเดอด หมายถง........................................................................................................................ 3) การระเหย หมายถง................................................................................................................... 4) การละลาย หมายถง................................................................................................................... 5) ระบบ หมายถง......................................................................................................................... 6) สงแวดลอม หมายถง................................................................................................................. 7) ระบบ แบงออกเปน............ประเภท ไดแก............................................................................... 8) จากไอนาควบแนนเปนของเหลว แสดงวามการเปลยนแปลงพลงงานแบบ………ความรอน 9) จากนาแขงละลายเปนของเหลว แสดงวามการเปลยนแปลงพลงงานแบบ………...ความรอน 10) การละลายของเกลอแกงในนา แลวไดสารละลายทมอณหภมตาลง เรยกวา การเปลยนแปลง

ประเภท.......................ความรอน 11) การละลายของกรดซลฟรกในนา แลวไดสารละลายทมอณหภมสงขน เรยกวา การ

เปลยนแปลงประเภท.......................ความรอน

แบบสงเกตพฤตกรรมการทางาน กจกรรม…………………………………………………………………………………………………….. กลมท………………….. ชน………………………….. วนท…………………………

คาชแจง : ใหเขยนเครองหมาย ลงในชองคะแนนตามพฤตกรรมของนกเรยนทตรงกบความเปนจรง

พฤตกรรม คว

ามสน

ใจแล

ะความ

กระต

อรอรน

ทางานท

ไดรบ

มอบห

มาย

อยางเตมค

วามส

ามารถ

รวมแ

สดงความค

ดเหน

ทเปนป

ระโยชน

รบฟง

ความคด

เหนผ

อนแล

ะยอมร

บขอผ

ดพลาดรวม

กน

ความซอ

สตย

คะแน

นรวม

ชอ-สกล

เลขท

3 2 1 3 2 1 3 2 1 3 2 1 3 2 1 15

ลงชอ……………………..……….(ผประเมน) วนท.........เดอน..................พ.ศ.........

เกณฑการใหคะแนน

3 คะแนน = ด 2 คะแนน = พอใช 1 คะแนน = ปรบปรง

แบบตรวจผลงาน

กจกรรม…………………………………………………………………………………….……………..... กลมท………………….. ชน………………………….. วนท…………………………..

คาชแจง : ใหเขยนเครองหมาย ลงในชองคะแนนทตรงกบความเปนจรง

พฤตกรรม

ชอ-สกล เลขท

ตรงตอเวล

า

ความถก

ตอง

ความคด

สรางสร

รค

ความเปนร

ะเบยบ

แล

ะเรยบ

รอย

มหลก

การและ

เหตผ

ล

คะแน

นรวม

3 2 1 3 2 1 3 2 1 3 2 1 3 2 1 15

ลงชอ……………………..……….(ผประเมน) วนท.........เดอน..................พ.ศ.........

เกณฑการใหคะแนน

3 คะแนน = ด 2 คะแนน = พอใช 1 คะแนน = ปรบปรง

แบบสงเกตทกษะการปฏบตงานภายในกลม

กจกรรม…………………………………………………………………………………………………….. กลมท………………….. ชน………………………….. วนท…………………………

คาชแจง : ใหเขยนเครองหมาย ลงในชองคะแนนทตรงกบความเปนจรง

ทกษะการปฏบตงาน

การวางแผ

นงาน

อยางเปนร

ะบบ

รบผด

ชอบต

องาน

ทได รบ

มอบห

มาย

ปฏบต

งานอ

ยางม

แบบแ

ผนแล

ะถกต

อง

ความเปนร

ะเบยบ

และเร

ยบรอย

มสวน

รวมในก

ารรวม อภ

ปรายกล

ม

เปนผ

นาผต

ามทด

คะแน

นรวม

ชอ-สกล

เลขท

3 2 1 3 2 1 3 2 1 3 2 1 3 2 1 3 2 1 18

ลงชอ……………………..……….(ผประเมน) วนท.........เดอน..................พ.ศ.........

เกณฑการใหคะแนน

3 คะแนน = ด 2 คะแนน = พอใช 1 คะแนน = ปรบปรง

แบบประเมนผลงาน

ใหเขยนเครองหมาย ลงใน ทตรงกบคณภาพของผลงานตามสภาพความเปนจรง ☺ (ระดบด) (ระดบปานกลาง) (ระดบปรบปรง)

ลงชอ...........................................ผประเมน (เพอนนกเรยน) วนท.........เดอน..................พ.ศ.........

ใหเขยนเครองหมาย ลงใน ทตรงกบคณภาพของผลงานตามสภาพความเปนจรง ☺ (ระดบด) (ระดบปานกลาง) (ระดบปรบปรง)

ลงชอ...........................................ผประเมน (ผปกครอง) วนท.........เดอน..................พ.ศ.........

ใหเขยนเครองหมาย ลงใน ทตรงกบคณภาพของผลงานตามสภาพความเปนจรง ☺ (ระดบด) (ระดบปานกลาง) (ระดบปรบปรง)

ลงชอ...........................................ผประเมน (ผสอน) วนท.........เดอน..................พ.ศ.........