แผนบริหารการสอนประจ าบทที่ 7blog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/6839/บทที่-7... · งานที่ 8 ตออาจารย์ผูสอน

197

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 7

หวขอเนอหาประจ าบท บทท 7 การศกษาสถาปตยกรรมพนถนประเภทเรอนพกอาศย 20 คาบ

เรอนพกอาศยกลมชาตพนธไทยกย เรอนพกอาศยกลมชาตพนธไทยเขมร เรอนพกอาศยกลมชาตพนธไทยโคราช เรอนพกอาศยกลมชาตพนธไทยลาว สรป

ค าถามทายบท เอกสารอางอง

วตถประสงคเชงพฤตกรรม

1. เพอใหนกศกษามความรเกยวกบสถาปตยกรรมพนถนประเภทเรอนพกอาศย และท าการศกษาไดโดยมความสามารถในการวเคราะหโดยใชทฤษฎทเรยนมา และสามารถหาแนวทางทเหมาะสมในการแกปญหาในการท างานภาคสนาม

2. เพอใหนกศกษาเขยนและจดพมพรายงานการศกษาสถาปตยกรรมพนถนประเภทเรอนพกอาศยไดอยางถกตอง

3. เพอใหนกศกษาสามารถน ากรณศกษาไปประยกตใชในการศกษาสถาปตยกรรมพนถนไดอยางเหมาะสม

4. เพอใหนกศกษาตระหนกถงความส าคญของการตรงตอเวลา 5. เพอใหนกศกษามการท างานรวมกบผอนไดอยางมประสทธภาพ และมความ

รบผดชอบท างานทไดรบมอบหมาย 6. เพอใหนกศกษาสามารถสอสารน าเสนอผลการศกษาไดดทงในการพดและการเขยน 7. เพอใหนกศกษาเขาเรยนตรงตอเวลา

198

วธสอนและกจกรรม

1. ในชวงไมเกน 15 นาทแรกของการเรยนการสอน ผสอนจะขานชอนกศกษาทเขาเรยนตรงตอเวลา และท าการบนทกไวในสมดบนทกเพอวดและประเมนผลเปนคะแนนจตพสยตอไป

2. ผสอนมอบหมายใหนกศกษาอานเนอหาในบทท 7-8 ของเอกสารค าสอน สถาปตยกรรมพนถน

3. แบงกลมใหนกศกษาปฏบตการส ารวจและศกษาสถาปตยกรรมพนถนประเภทเรอนพกอาศย ศาสนคาร หรออาคารสาธารณะตามใบงานท 8 โดยมอาจารยทปรกษาประจ ากลมลงตดตามการท างานในพนท

4. ใหนกศกษารายงานผลการรวบรวมขอมลประกอบอาคารและผลการส ารวจตามใบงานท 8 ตออาจารยผสอน และผสอนตรวจสอบและใหค าแนะน ารายบคคล

5. ใหนกศกษาวเคราะหขอมล เพอเตรยมการวเคราะหขอมลตามใบงานท 9 6. ใหนกศกษาการจดท าขอมลภาพและแบบแสดงทางสถาปตยกรรมใบงานท 10 7. ใหนกศกษาเขยนและจดพมพรางรายงานการศกษาสถาปตยกรรมพนถนตามใบงานท

11 โดยจดพมพเปนเอกสารสงงานทางจดหมายอเลคทรอนกส โดยผสอนอานตรวจสอบความถกตองของขอมลและการใชภาษาแลวแกไขจนสมบรณ

8. ใหนกศกษาจดท ารายงานการศกษาสถาปตยกรรมพนถน โดยผสอนอานตรวจสอบความถกตองของขอมล ภาพประกอบ และแบบแสดงทางสถาปตยกรรม ตามใบงานท 12

9. ใหนกศกษาน าเสนอผลงานหนาชนเรยนตามใบงานท 13 โดยผสอนใหค าแนะน า ปรบปรงแกไขใหสมบรณ

10. ใหนกศกษาน าเสนอผลงานดวยวาจาและจดนทรรศการในชมชนตามใบงานท 14 โดยรบฟงขอเสนอแนะจากชมชน น ามาปรบปรงแกไขใหสมบรณ

สอการเรยนการสอน 1. เอกสารค าสอนรายวชา งานส ารวจสถาปตยกรรมทองถน

2. แบบส ารวจ แบบสมภาษณ 3. อปกรณในการส ารวจ รงวด เชน กลองถายรป ตลบเมตร เทปวด เครองวดระยะดวย

เลเซอร เครองบนทกเสยง เขมทศ สายยางระดบน า ฯลฯ

199

การวดผลและประเมนผล การวดผล

1. สงเกตพฤตกรรมการมสวนรวมตอการท างานโดยตดตามในพนท และใชการตดตามการท างานดวยการใหนกศกษาสงขอหารอ หรอภาพทางแอพพลเคชนไลน หรอเฟคบค 2. สงเกตพฤตกรรมการเขาเรยนตรงตอเวลา การประเมนผล การประเมนผลเปนคะแนนดบเพอน ามารวมเปนคะแนนระหวางภาค ดงน

1. การมสวนรวมตอการท างานภาคสนาม ความถกตอง สมบรณของการรายงานผลขอมลและผลการส ารวจ ตามใบงานท 8 ได 15 คะแนน

2. ความถกตอง สมบรณของการวเคราะหขอมลเพอเตรยมสรางขอมลภาพ ตามใบงานท 9 ได 2.5 คะแนน

3. ความถกตอง สมบรณของขอมลภาพ ตามใบงานท 10 ได 2.5 คะแนน 4. ความถกตอง สมบรณของการรางรายงานการศกษาสถาปตยกรรมพนถน ตามใบงาน

ท 11 ได 2.5 คะแนน 5. ความถกตอง สมบรณของรายงานการศกษาสถาปตยกรรมพนถน ตามใบงานท 12

ได 15 คะแนน 6. ความถกตอง และนาสนใจของการน าเสนอดวยวาจาหนาชนเรยน ตามใบงานท 13

ได 5 คะแนน 7. ความถกตอง และนาสนใจของการน าเสนอดวยวาจาและการจดนทรรศการในชมชน

ตามใบงานท 14 ได 5 คะแนน 8. การเขาชนเรยนตรงตอเวลา ในการเขาเรยนตรงตอเวลา จาก 15 ครง หากเขาตรง

ตอเวลา 10 ครง ได 10 คะแนน (สดสวนคะแนนทใหเทยบจากคะแนนเตม 100 คะแนน)

200

201

บทท 7

การศกษาสถาปตยกรรมพนถนประเภทเรอนพกอาศย

ในจงหวดบรรมยซงเปนจงหวดในเขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง หรอเขตอสานใตทมพรมแดน ทศเหนอตดตอกบจงหวดขอนแกน มหาสารคาม และสรนทร ทศตะวนตกตดตอกบจงหวดนครราชสมา ทางตอนบนทศใตตดตอกบจงหวดสระแกว และราชอาณาจกรกมพชา จากหลกฐานทางโบราณคดท าใหทราบวาพนทดงกลาวเปนทตงของชมชนตงแตสมยกอนประวตศาสตร จนมาถงสมยทวารวด สมยขอม สบตอมาจนถงสมยอยธยา ธนบรและรตนโกสนทร ซงบนทกทางประวตศาสตรไดระบถงกลมชาตพนธทหลากหลายอาศยอย สรางทอยอาศยซงเปนหนงในปจจยสทส าคญของมนษย และเกดขยายจากครอบครวเปนชมชนในพนทดงกลาว เพอท าใหเขาใจการกอรปของสถาปตยกรรมพนถนทเปนผลตผลทางวฒนธรรมของแตละกลมชาตพนธในจงหวดบรรมยจ าเปนตองมการศกษาสถาปตยกรรมพนถนประเภทเรอนพกอาศยในจงหวดบรรมย สามารถศกษาจากกรณศกษาจ าแนกตามกลมชาตพนธทส าคญของจงหวดบรรมย ไดแก เรอนพนถนกลมชาตพนธไทยกย เรอนพนถนกลมชาตพนธไทยเขมร เรอนพนถนกลมชาตพนธไทยโคราช และเรอนพนถนกลมชาตพนธไทยลาว มรายละเอยดของการศกษา ดงน

เรอนพกอาศยกลมชาตพนธไทยกย

ชาวไทยกยทอาศยอยในจงหวดบรรมยสวนใหญอพยพมาจากจงหวดสรนทร และ

ศรสะเกษ โดยเขามาตงถนฐานเมอประมาณ 100 กวาปมาแลว กระจายอยในเขตอ าเภอ

สตก อ าเภอประโคนชย อ าเภอกระสง อ าเภอบานดาน และอ าเภอพลบพลาชย ชาวไทยกยบาน

ดงกระทง ต าบลโนนขวาง อ าเภอบานดาน เปนรนแรกทอพยพมาจากบานกระโพและบานตา

กลาง อ าเภอทาตม จงหวดสรนทร และบางสวนมาจากอ าเภอจอมพระ จงหวดสรนทร สาเหต

เนองมาจากการเดนทางไปคลองชางทกมพชา ขากลบเหนชยภมบานดงกระทงเหมาะแกการตง

รกรากท ามาหากน จงไดทยอยกนอพยพมาตงถนฐาน (สมมาตร ผลเกด. 2538 : 92,97) เชน

บานหนองบวเจาปา อ าเภอสตก จงหวดบรรมย ชาวไทยกยพวกนเดมมรกรากอยทบานกระโพ

ต าบลกระโพ อ าเภอทาตม จงหวดสรนทร สวนชาวไทยกยทอพยพมาจากจงหวดศรสะเกษ ไดแก

202

ชาวไทยกยทบานรอนทอง อ าเภอสตก จงหวดบรรมย เปนตน ชาวไทยกยในจงหวดบรรมยม

ความเปนอยอยางเรยบงาย ในอดตชาวกยมอาชพหาของปา ลาสตว โดยเฉพาะการจบชางปาท

สบทอดในครอบครว เชน ชาวกยทบานหนองบวเจาปา อ าเภอสตกและชาวกยทอ าเภอปะค า

จงหวดบรรมย แตปจจบนก าลงจะหมดไปชาวกวยจงปรบตวมาท านาท าไร ปลกพช เลยงสตว

เปนตน

ในการศกษาเรอนพนถนของชาตพนธไทยกย ศกษาทอ าเภอพลบพลาชย โดยมรายละเอยด ดงน

1.บานโคกขมน ต าบลโคกขมน อ าเภอพลบพลาชย จงหวดบรรมย ประวตของชมชน เมอกอนบรเวณหมบานโคกขมนมสภาพเปนปา มสตวปาอาศยอยเปนจ านวนมากและใน

ปาจะม โคกขมนปา หวสเหลอง ล าตนคลายขมนบานแตจะใหญกวา ใชท ายา แกพษสตวราย และแกคนเนองจากมโคกขมนจ านวนมาก ชาวบานจงตงชอหมบานโคกขมน และเรยกเนนเมองขมนเพราะชาวบานมองเหนสภาพเมองโบราณอยางชดเจนจากการบอกเลาของสายสรม อวประโคน อาย 56 ป อาณาเขต

ทศเหนอตดตอกบบานโคกบว หมท 10 ต าบลโคกขมน อ าเภอพลบพลาชย จงหวดบรรมย

ทศตะวนออกตดตอกบบานพงษศร หมท 14 ต าบลโคกขมน อ าเภอพลบพลาชย จงหวดบรรมย

ทศตะวนตกตดตอกบบานโคกขมน หมท 11 ต าบลโคกขมน อ าเภอพลบพลาชย จงหวดบรรมย

ทศใตตดตอกบบานศรสมบรณ หมท 6 ต าบลโคกขมน อ าเภอพลบพลาชย จงหวดบรรมย เสนทางคมนาคม

ถนนลาดยางสายบรรมย-อ าเภอกระสง ถนนหมายเลข ระยะทาง 33 กโลเมตร ถนนลกลงสายอ าเภอกระสง-บานโคกขมน ถนนหมายเลข 2208 ระยะทาง 16 กโลเมตร ถนนลกลงสายอ าเภอประโคนชย-บานโคกขมน ถนนหมายเลข ระยะทาง 25 กโลเมตร

สภาพภมประเทศ หมบานมสภาพภมประเทศลกษณะเปนเนนดนสงมคน าลอมรอบ ก าแพงดนอยบนเนน

ปรากฏใหเหนอย กลางหมบานมเนนดนสงชนคลายศาสนสถาน หรออาจเปนโครงสรางของเตาเผาหรอเตาถลงโลหะ พบวามอฐขนาดตาง ๆ บรเวณรอบหมบานมลกษณะเปนทงนาดน

203

ทราย เปนพนททมความอดมสมบรณเกยวกบทรพยากรธรรมชาตอยางมาก พนททางดานทศตะวนตกของหมบาน มล าหวยทอดมไปดวยพชพนธธญญาหารสมบรณ และยงเปนแหลงอาหารของประชาชนชาวบานในเขตพนทละแวกนน โดยเฉพาะสตวน า แตปจจบนล าหวยตนเขน ปาไมยงมประปรายตามทมนาขาว ผคนอพยพเพอไปท ามาหากนในเมองใหญ ลกษณะของเมองโบราณ

หมบานโคกขมนมรปรางลกษณะเปนวงกลม เสนผาศนยกลาง 1 กโลเมตร มคน าและคนดนลอมลอมรอบบนคนดน ปรากฏเปนเนนดนอยสงกวาเนนดนปกตเปนระยะ ๆ มลกษณะคลายกบปอมปราการในสมยกอน โดยคน าชนท 1 กวาง 16 เมตร คน าชนท 2 กวาง 30 เมตร คนดนชนท 1 กวาง 19 เมตร คนดนชนท 2 กวาง 19 เมตร คนดนชนท 3 กวาง 16 เมตร สนนฐานวาหมบานนอาจจะเปนเมองทมนคงแหงหนงและก าแพงดนทคดเขามาในตวหมบานปจจบนใชเปนเสนทางคมนาคมรอบหมบาน

สภาพปจจบนของคน ายงปรากฏรองรอยใหเหนเพยงเลกนอย เนองจากถกท าลายโดยชาวบานใชเปนทท ามาหากนใชเปนทอยอาศย และท าการเกษตรกรรม สภาพปจจบนของคนดนอยในสภาพทเหลอใหเหนเพยงบางสวน และมหลายสวนทถกท าลายโดยใชเปนพนทปลกพช บรเวณคนดนจะมขตะกรนทบถมจ านวนมาก สภาพแวดลอมโดยรอบของชมชนโบราณ

บรเวณรอบนอกหมบานมล าหวยทเกดจากธรรมชาต และพนทสวนใหญไดถกท าใหเปนพนทท าการเกษตร และปศสตว มแหลงน าอดมสมบรณ ทางเขาบานมสะพานขามหวยระบบการสงน าคอนขางสมบรณ ดนสวนใหญเปนดนทราย การคมนาคมสะดวกรวดเรว อยหางจากอ าเภอเมองบรรมย จงหวดบรรมย 47 กโลเมตร

หลกฐานทางโบราณคดพบภายในหมบาน ดงน 1. เครองปนดนเผาลายเขยนส แบบบานเชยง สมยกอนทวาราวดจ านวนมาก

โดยเฉพาะบนเนนดนในหมบาน 2. โครงกระดกมนษยชาวบานขดพบทางดานทศตะวนตกของหมบานและท าการเกษตร 3. ไหโบราณ สงประมาณ 80 เซนตเมตร เลากนวาคนทคนพบไหโบราณสวนใหญจะม

อาการไมเปนปกต ญาตจงน าไหทพบไปทง ซงปจจบนไมมไหปรากฏใหเหน การศกษาเรอนพนถน

1.1 บานเลขท 37 หม 3 บานโคกขมน ต าบลโคกขมน อ าเภอพลบพลาชย จงหวดบรรมย เจาของบาน คอนางเรยง เกงรมย อาย 77 ป อาชพท านา ตงถนฐานอยทนมาตงแตรนบดามารดา บานหลงนอยมาแลวประมาณ 80 กวาป แตเดมมผอยอาศยอยรวมกน 14 คน ม 2

204

ทะเบยนบาน (2 ครอบครว) แตปจจบนอยเพยง 3 คน คอคณยายเรยง และหลานชาย 2 คน สวนลกหลานคนอน ๆ ไดยายไปท างานทกรงเทพฯ นานครงจงกลบบาน

สภาพปจจบนของบาน สภาพของตวบานทเหนในปจจบนยงคงสภาพแขงแรงทงโครงสรางหลก โครงสราง

หลงคา ผนง และพน ลกษณะของบานเปนบานไมสองชน หลงคามงสงกะส มการปรบปรงซอมแซมหลงคาบางสวนหลายหลง สาเหตเกดจากอายของวสด และลมพายฤดรอน และรบระดบพนดน สาเหตเกดจากเมอถงฤดฝนบรเวณใตถนบานจะเกดปญหาน าขง และดนเปนโคนบอยครง ใตถนสงเพยง 1.60 เซนตเมตร ใชนงเลน พกผอน และเกบของอปกรณทางการเกษตร ในบรเวณบานมศาลพระภมตงอยดานทศตะวนออกเฉยงเหนอของบาน มเลาขาว จ านวน 2 หลง ตงอยทางทศตะวนออก หองน า-หองสวมแยกออกจากตวบานเปนโครงสรางไม ผนง และพนกออฐฉาบปน มตมใชน าเรยงเปนแถวดานขางของบาน รวบานเปนรวตนหมอนและรวตนไมกนเปนอาณาเขต โครงสรางและวสดกอสราง

โครงสรางหลก โครงสรางหลงคา ผนง และพนเปนโครงไมเนอแขงทงหมด ลกษณะของเรอนเปนเรอนเกย หลงคาจวมงสงกะสคลม สวนเรอนใหญตอกบหลงคาเพงหมาแหงนส าหรบสวนโถง ทางเดน และครวไฟ หนหนาจวไปทางทศตะวนออก ตหนาจวซอนเกลดแนวนอนเจาะชองระบายอากาศ และหลงคาเพงหมาแหงนยนคลมพนทหนาบาน

ผนงบานทงภายใน และภายนอกเปนผนงไมเนอแขงตตามแนวนอนในสวนของเรอนใหญ ส าหรบผนงโถงทางเดนดานทศเหนอของบานเปนผนงลกกรงไมระแนงตตามแนวตงความกวางระยะ 2 ชวงเพอระบายอากาศ ผนงหองครวไฟเปนผนงไมตตามแนวนอนเวนระยะดานบน 40 เซนตเมตรเพอระบายควน และอากาศในเวลาท าครว และผนงหองครวไฟดานทศเหนอเปนผนงสงกะสความกวางระยะ 1 ชวง

พนชนบนเปนพนไมตชนไมเขาลน ความตางระดบของพนเรอนมทงหมด 2 ระดบ ระดบพนโถงทางเดนสงจากระดบพนดน 1.60 เซนตเมตร ระดบพนหองนอนสงกวาระดบพนโถงทางเดน 40 เซนตเมตร พนชนลางเปนพนดนทบอดแนนใตถนโลงใชนงเลน พกผอน และเกบของอปกรณทางการเกษตร ประตหนาตางเปนบานเปดไมทงหมด ประตบานเปดเดยว ขนาด 90x2.00 เซนตเมตร ประตบานเปดค ขนาด 1.20x1.80 เซนตเมตร หนาตางวงกบไมเนอแขงไมมบานเปด ขนาด 50x80 เซนตเมตร ตผนงลกกรงไมระแนงตตามแนวตงปดทบบนวงกบหนาตาง เพอกนขโมยขนบาน บนไดเปนบนไดไมเนอแขงขนทางเดยว ลกกรงบนไดไม มชายคาปกนกคลมบนไดบาน เรอนพนถนดงกลาวมลกษณะทางกายภาพตามทศนยภาพและผงพน

เรอนพนถนดงกลาวมลกษณะทางกายภาพตามทศนยภาพและผงพน ดงภาพท 7.1

205

ภาพท 7.1 ทศนยภาพและผงพนของบานเลขท 37 หม 3 บานโคกขมน ต าบลโคกขมน อ าเภอ

พลบพลาชย จงหวดบรรมย

206

เรอนพกอาศยกลมชาตพนธไทยเขมร

กลมชาตพนธไทยเขมรอาศยอยในบรเวณเขตอสานใตมาตงแตอดต โดยเฉพาะในสมยกรงธนบรมการอพยพชาวเขมรใหเขามาตงถนฐานในจงหวดบรรมย ไดแก อ าเภอประโคนชย กระสง สตก นางรอง บานกรวด ละหานทราย ประค า ล าปลายมาศ และเมองบรรมย (พชรนทร ศรอ าพนธกล. 2540 : 60) โดยในจงหวดบรรมย มประชากรทพดภาษาเขมร ประมาณรอยละ 40 ของประชากรในจงหวด และลดลงเหลอรอยละ 18 (จงหวดบรรมย. 2542 : 37) สวนใหญจะอาศยทางใตของจงหวดแถบอ าเภอเมองบรรมย กระสง ประโคนชย หวยราช สตก พลบพลาชย บานกรวด ละหานทราย นอกจากนยงมบางสวนของอ าเภอคเมอง นางรอง ล าปลายมาศ เฉลมพระเกยรต และช าน

ในการศกษาเรอนพนถนของชาตพนธไทยเขมร ศกษาทอ าเภอหวยราช ประโคนชย และช าน โดยมรายละเอยด ดงน

1. บานสวายจกนอย ต าบลสนวน อ าเภอหวยราช จงหวดบรรมย ประวตของชมชน ชอหมบานเปนภาษาเขมร ค าวา “สวาย” แปลวา ตนมะมวง ค าวา “จก” เปนค า

เรยกชอของพนธมะมวงชนดหนง ซงมอยจ านวนมากในเฉพาะพนทนน ตนมะมวงจกเปนตนไมทมลกษณะของล าตนใหญ ตนสง ใบหนา คลายกบตนมะมวงปาแตมลกษณะของผลมะมวงยาวกวาลกเลกกวามะมวงปา ผทสงอายในชมชนเลาวา “เมอสมยกอนเรมตงหมบานนนบานสวายจกนอยมสภาพเปนปา มสตวปานานาชนดอาศยอยเปนจ านวนมาก จงไดมผอพยพเขามาตงรกรากถนฐานอยทน ครงแรกนนไมทราบวาเปนกลมไหนเปนใคร ตอมาชาวบานทอพยพมากอนเหนวาพนทตรงนมความอดมสมบรณ มทงหนองน า และล าหวยตดผานจงไดชกชวนญาตพนองใหอพยพตามมาตงรกรากถนฐานอยดวยกนทน เมอมผคนอพยพเขามาอยอาศยทนมากขน จงไดพากนตงชอหมบานแหงนวา บานสวายจก เพราะเหนวาบรเวณนมตนมะมวงจกตนใหญตนหนงขนอยบนเนนดนในหมบาน เมอมผคนมากขนจงขยายชมชนและแยกตงชอวาบานสวายจกนอย”

อาณาเขต ทศเหนอตดตอกบบานสนวนใน หม 3 ต าบลสนวน อ าเภอหวยราช จงหวดบรรมย ทศตะวนออกตดตอกบบานสวายจกนอย หม 5 ต าบลสนวน อ าเภอหวยราช จงหวด

บรรมย ทศตะวนตกตดตอกบบานโคกสวรรณ หม 12 ต าบลสนวน อ าเภอหวยราช จงหวด

บรรมย ทศใตตดตอกบบานหนองบว หม 11 ต าบลสนวน อ าเภอหวยราช จงหวดบรรมย

207

เสนทางคมนาคม ทางท 1 ออกจากบรรมยไปตามทางหลวงแผนดนสายบรรมย-กระสง หมายเลข 288

ระยะทาง 2 กโลเมตร เลยวขวาตามถนนลาดยางทางหลวงชนบทสายบรรมย-หวยราช ถงอ าเภอหวยราช ระยะทาง 9 กโลเมตร เลยวขวาตามถนนลาดยางเชอมตดตอระหวางอ าเภอหวยราชถงต าบลสนวน ตามถนนลาดยางทางหลวงชนบทสายหนองปรอ-หวยราชถงบานสวายจกนอย ต าบลสนวน อ าเภอหวยราช จงหวดบรรมย รวมระยะทาง 8 กโลเมตร

ทางท 2 ออกจากบรรมยไปตามทางหลวงแผนดนสายบรรมย-ประโคนชย หมายเลข 219 ระยะทาง 6 กโลเมตร ถงแขวนการทางจงหวดบรรมยเลยวซายไปตามถนนลาดยางทางหลวงจงหวดหมายเลข 2386 เลยวขวาตามถนนลาดยางถงบานสวายจก ต าบลสวายจก ระยะทาง 6 กโลเมตร เลยวซายตามถนนลาดยางถงบานหนองปรอ ระยะทาง 1 กโลเมตร เลยวซายตามถนนลาดยางทางหลวงชนบทสายหนองปรอ-หวยราชถงบานสวายจกนอย ต าบลสนวน อ าเภอหวยราช จงหวดบรรมยรวมระยะทาง 4 กโลเมตร

สภาพภมประเทศ สภาพพนททวไปของบานสวายจกนอย เปนทราบโลงและเปนทเขา สภาพเปนดนรวน

ปนทราย บางแหงมหนภเขาไฟและเปนทเขาไมสงนกมหนองน าสาธารณะ และมคลองชลประทานผานแตจะประสบปญหาภยแลงในฤดแลงประชากรสวนใหญประกอบอาชพท านาและเลยงสตว

สภาพแวดลอมโดยรอบของชมชน บรเวณโดยรอบหมบานเปนพนทเกษตรกรรม (ทงนา) มหนองน าขนาดใหญอยกลาง

หมบานและล าน าหวยราชอยทางทศตะวนตก ส าหรบใชในการบรโภค เสนทางคมนาคมเขา-ออกสะดวก มระบบคลองชลประทานใชในการเพราะปลกทางเกษตรกรรมทง พชไร พชสวน เปนตน

การศกษาเรอนพนถน 1.1 บานเลขท 11 หม 1 บานสวายจกนอย ต าบลสนวน อ าเภอหวยราช จงหวด

บรรมย รายละเอยดในการส ารวจและสมภาษณ

เจาของบาน คอนางเฉลยว กรรมย อาย 66 ป อาชพท านา อาชพเสรมทอผา มผอยภายในบาน 4 คน ชาย 1 คน หญง 3 คน คอคณตา คณยาย ลกสาว และหลานสาว บานหลงนสรางมาไดประมาณ 70 กวาป อยมาตงแตรนบดามารดาของคณนางเฉลยว

สภาพของตวบานทเหนในปจจบนยงคงสภาพแขงแรงทงโครงสรางหลก โครงสรางหลงคา ผนง และพน ลกษณะของบานเปนบานไมสองชน หลงคามงสงกะส ยงไมมการปรบปรงซอมแซมหรอตอเตมใหม ในบรเวณบานมเลาขาว จ านวน1 หลง มตมใชน าเรยงเปนแถวอยใตถน

208

บาน และดานขางของบาน ใตถนใชนงเลนพกผอน มศาลพระภมตงอยดานทศะวนออกเฉยงเหนอของบาน รวของบานเปนรวตนหมอนและสวนกลวยกนเปนอาณาเขตของบาน โครงสรางและวสดกอสราง

โครงสรางหลก โครงสรางหลงคา ผนง และพนเปนโครงสรางไมเนอแขงทงหมด ลกษณะของบานเปนเรอนเกย หลงคาจวมงสงกะสคลมสวนเรอนใหญตอกบหลงคาเพงหมาแหงน ส าหรบสวนโถงทางเดน หนหนาจวไปทางทศตะวนออก ตหนาจวซอนเกลดแนวนอนเจาะชองระบายอากาศ

ผนงบานทงภายใน และภายนอกเปนผนงไมตตามแนวนอนทงหลงทกดาน ในสวนของโถงทางเดนดานทศตะวนออกและทศตะวนตกเปนผนงตสงกะส

พนชนบนเปนพนแผนไมตชนไมเขาลน ความตางระดบของพนเรอนมทงหมด 2 ระดบ ระดบพนโถงทางเดน และครวไฟสงจากระดบพนดน 1.60 เมตร ระดบพนหองนอนสงกวาโถงทางเดน และครวไฟ 40 เซนตเมตร พนชนลางเปนพนดนทบอดแนนใตถนโลงใชพกผอนและเกบของประตเปนบานเปดไมทงหมด บนไดทางขนบนไดและแมบนไดเปนไมเนอแขงขนทางเดยว เรอนพนถนดงกลาวมลกษณะทางกายภาพตามทศนยภาพและผงพน ดงภาพท 7.2

ภาพท 7.2 ทศนยภาพและผงพนของบานเลขท 11 หม 1 บานสวายจกนอย ต าบลสนวน อ าเภอ

หวยราช จงหวดบรรมย

209

ภาพท 7.2 (ตอ) 1.2 บานเลขท 13 หม 1 บานสวายจกนอย ต าบลสนวน อ าเภอหวยราช จงหวด

บรรมย เจาของบาน คอคณยายหอม วลยวรรณ อาย 75 ป ผใหสมภาษณ คอ นางลนจวน พรรกษา (บตรสาวเจาของบาน) อาย 54 ป อาชพท านา อาชพเสรมทอผา เลยงหมอนไหม ปจจบนภายในบานมสมาชกทงหมด 4 คน ชาย 1 คน หญง 3 คน คอ คณยายหอม คณลนจวน สาม และลกสาว บานหลงนสรางมาไดประมาณ 80 กวาป (นบคาดคะเนจากอายของคณยายหอม วลยวรรณ ซงปจจบนอาย 75 ป) อยมาตงแตคณพอ-คณแมของคณยายหอมแตงงานกน

สภาพของตวบานทเหนในปจจบนยงคงสภาพแขงแรงทงโครงสรางหลก โครงสรางหลงคา ผนง และพน ลกษณะของบานเปนบานไมสองชน หลงคามงสงกะส มประวตการปรบปรง

210

ซอมแซม และตอเตมใหมหลายครง เชน ปรบปรงซอมแซมเสาดานทศเหนอของบานเสรมเสาคอนกรตส าเรจรป รบระดบพนดน และปรบปรงซอมแซมครวไฟเมอ 2 ปทแลว ในบรเวณบานมศาลพระภมตงอยดานทศตะวนออกเฉยงเหนอทางเขาระหวางบาน มเลาขาว จ านวน1 หลง หนหนาเขาหาตวบาน มตมใชน าเรยงเปนแถวดานขางของบาน หองน า-สวมตอเตมใหมเปนโครงสรางไม ผนง และพนกออฐฉาบปน อยดานหลงของบาน รวของบานเปนรวตนหมอนกนเปนอาณาเขตของบาน โครงสรางและวสดกอสราง

โครงสรางหลก โครงสรางหลงคา ผนง และพนเปนโครงสรางไมเนอแขงทงหมด ลกษณะของบานเปนเรอนเกย หลงคาจวมงสงกะสคลมสวนเรอนใหญตอกบหลงคาเพงหมาแหงน ส าหรบสวนโถงทางเดน ครวไฟ และระเบยงดานหนา หนหนาจวไปทางทศตะวนออก ตหนาจวซอนเกลดแนวนอนไมมชองระบายอากาศ

ผนงบานทงภายใน และภายนอกเปนผนงไมตตามแนวนอน ในสวนของชานอเนกประสงคเปนผนงไมตตามแนวนอนผสมกบผนงลกกรงไมระแนงแนวตงดานบนระยะ 1 ชวงเสา

พนชนบนเปนพนไมตชนไมเขาลน ความตางระดบของพนเรอนมทงหมด 3 ระดบ ระดบพนระเบยงสงจากระดบพนดน 1.60 เมตร ระดบพนโถงทางเดน และครวไฟสงกวาระดบพนระเบยง 20 เซนตเมตร ระดบพนหองนอน และพกผอนสงกวาโถงทางเดน 40 เซนตเมตร พนชนลางเปนพนดนทบอดแนนใตถนโลงใชนงเลน พกผอน และเกบของอปกรณทางการเกษตร ประตหนาตางเปนบานเปดไมทงหมด ประตบานเปดค ขนาด 1.20x1.60 เซนตเมตร หนาตางบานเปดเดยว ขนาด 45x80 เซนตเมตร ดจะแปลกกวาบานหลงอนๆ แตบานหลงนใชหนาตางเลกกวาปกต ทเปนเชนนเพราะในสมยกอนพนทบรเวณนมโจนมขโมยขนบาน และสตวเลยงอยบอยครง ในสวนของบนไดทางขน แมบนไดและลกบนไดเปนไมเนอแขงขนทางเดยว ไมมลกกรงบนได


211



212

1.3 บานเลขท 42 หม 1 บานสวายจกนอย ต าบลสนวน อ าเภอหวยราช จงหวดบรรมย

เจาของบาน คอนายประกอบ และนางชวย ชายชมพล อาย 76 ป มผอาศยภายในบาน 4 คน คอคณตาประกอบ คณยายชวย และลกสาว 2 คน อาชพของเจาของบานปลกพชสวน และท านาเฉพาะแตพอบรโภคในครวเรอน อายการสรางของบานนประมาณ 70 กวาป อยมาตงแตคณตาประกอบ-คณยายชวยแตงงานกน

สภาพของตวบานทเหนในปจจบนยงคงสภาพแขงแรงทงโครงสรางหลก โครงสรางหลงคา ผนง และพน ลกษณะของบานเปนบานไมสองชน หลงคามงสงกะส ยงไมมประวตการปรบปรงซอมแซมหรอตอเตมใหม ในบรเวณบานมศาลพระภมตงอยดานทศตะวนออกเฉยงเหนอทางเขาระหวางบาน มเลาขาว จ านวน 1 หลง ตงอยทางทศตะวนออกหนหนาจวไปทางทศเหนอของบาน มตมใชน าเรยงเปนแถวดานขางของบาน ใตถนโลงใชนงเลน พกผอน และเกบของอปกรณทางการเกษตร และในบรเวณใตถนบานมจอมปลวกขนาดใหญขนอยกลางบาน หองน า-หองสวมแยกออกจากตวบานเปนโครงสรางไม ผนง และพนกออฐฉาบปน รวบานเปนรวตนหมอน สวนกลวย และไมผลนอยใหญเปนกนอาณาเขต

โครงสรางและวสดกอสราง โครงสรางหลก โครงสรางหลงคา ผนง และพนเปนโครงสรางไมเนอแขงทงหมด ลกษณะ

ของเรอนเปนเรอนเกย หลงคาจวมงสงกะสคลมสวนเรอนใหญตอกบหลงคาเพงหมาแหงน ส าหรบสวนโถงทางเดน และระเบยงดานหนา หนหนาจวไปทางทศตะวนออก ตหนาจวซอนเกลดแนวนอนไมมชองระบายอากาศ

ผนงบานทงภายใน และภายนอกเปนผนงไมตตามแนวนอน ส าหรบผนงโถงทางเดมดานทศเหนอความกวางระยะ 1 ชวงเสา และดานทศเหนอยาวไปจนถงหองครวไฟเปนผนงไมตตามแนวนอนผสมกบผนงไมตตามแนวตงลกกรงไมระแนงดานบน และผนงหองครวไฟเปนผนงไมตตามแนวนอนเวนระยะดานบน 40 เซนตเมตรเพอระบายควนและอากาศในเวลาท าครว

พนชนบนเปนพนไมตชนไมเขาลน ความตางระดบของพนเรอนมทงหมด 2 ระดบ ระดบพนโถงทางเดม และครวไฟสงจากระดบพนดน 1.80 เซนตเมตร ระดบพนหองนอน และชานพกผอนสงกวาระดบพนโถงทางเดม และครวไฟ 20 เซนตเมตร พนชนลางเปนพนดนทบอดแนนใตถนโลงใชนงเลน พกผอน และเกบของอปกรณทางการเกษตร ประตหนาตางเปนบานเปดไมทงหมด ประตบานเปดเดยว ขนาด 90x2.00 เซนตเมตร ประตบานเปดค ขนาด 1.20x1.60 เซนตเมตร หนาตางเปนบานเปดค ขนาด 90x80 เซนตเมตร บนไดเปนบนไดไมเนอแขงขนทางเดยว ลกกรงบนไดไม มชายคาปกนกคลมบนไดบาน


213



214

2. บานสนวนนอก บานสนวนใน ต าบลสนวน อ าเภอหวยราช จงหวดบรรมย ประวตของชมชน

ในสมยเมอประมาณ 150 ปเศษ หรอประมาณป พ.ศ.2398 ต าบลบานสนวนมสภาพปาทบมตนไมชอวา ตนสนวน เกดขนมากทสดในหมบาน เปนไมยนตนขนาดใหญ ปจจบนมนอยมาก นบตนได เนองจากชาวบานตดตนไมไปใชประโยชนอยางอนกนมาก และจากสภาพแวดลอมตางๆ ท าใหตนสนวนตายไปกเปนจ านวนมากและตอมาไดมชายผหนงชอนายด า ยงไมมนามสกล ในสมยนนเปนคนจงหวดรอยเอดมอาชพเปนชางตเหลก เขามาตงเปนรกรากเปนคนแรก นายด าเหนวาในทแกอยมตนไมชอวา “ตนสนวน” จงตงชอหมบานนวา “บานสนวน” แตตอมานายด าเสยชวต มนายจ านาญ ไมมนามสกลเชนเดยวกน ซงในคณะนนทางพอเมองแตงตงใหเปนหลวงจ านาญ ปกครองดแลในเขตพนทบานสนวน เมอทานเสยชวตกม นายเพชร กมรมย ซงเปนหลานของทาน พอเมองจงไดแตงตงใหเปนจางวาง จางวางหมายถง ต าแหนงผปกครองดแล ในเขตของบานสนวน ซงนายทอง กมรมย เปนเสมยนประจ าผใหญบาน

ตอมามนายแปะ วากรมย เปนผใหญบานประมาณ 1 ป กลาออกจากผใหญบานชาวบานไดเลอก นายอนทร กรมย เปนผใหญบานประมาณ 6 เดอน กไดลาออกจากผใหญบานและแลวตอมาชาวบานไดเลอกให นายวเชยร กมรมย เปนผใหญบานปกครองในหมบาน ไดประมาณ 30 ป เมอทานเกษยณอาย กไดมการเลอกผใหญบานไดแก นายลอม ทองเกษมศร (กมรมย) เปนผใหญบานประมาณ 15 ป ตอมาทานกไดลาออก ไดมการเลอกตงผใหญบานคนใหม ผลการเลอกตงคอ นายบญสง กมรมย เปนผใหญบานไดประมาณ 6 ป ทานกเสยชวต

เมอป 2519 กไดมการเลอกตงผใหญบานคนใหม ผทไดรบการเลอกตงคอ นายจลทรรศน กมรมย ในปเดยวกนคอ 2519 กไดรบการเลอกตงใหเปนก านนต าบลสนวน รวมเวลาทเปนก านนต าบลสนวน 36 ปเศษ กไดเกษยณอาย ตอมากมการเลอกตงผใหญบานคนใหมอก ผทไดรบการเลอกตง คอ นายชยวฒน พฒนไพบลยศกด (กรรมย) ตอมาทานกไดลาออก ไดมการเลอกตงผใหญบานคนใหม ผลการเลอกตงคอ นายสมชาต เพขรเสป ปกครองจนถงปจจบน

สภาพแวดลอมของชมชนในยคแรก บานสนวนสมยกอน คงจะเปนพนททมความอคมสมบรณเกยวกบทรพยากรธรรมชาต

อยางมากอกทงรวมหมบานกแวดลอมไปดวยพนทราบสง เหมาะสมกบการเลยงสตวพาหนะ เชน วว ควาย สวนพนททางดานทศตะวนตกของหมบาน เปนล าหวยทอคมไปดวยพชพนธธญญาหารสมบรณ และยงเปนแหลงอาหารของประชาชนชาวบานในเขตพนทละแวกนน โดยเฉพาะสตวน า จนมค าพดของคนกอนๆของหมบานวา “อยากอยดมสข ตองไปอยทบานสนวน” และยงเคยไดรบค าชอมจาก “นายฮอย” (ค าวานายฮอยกคอ พอคาสตวพาหนะ เชนวว-ควายฝงใหญ ๆ จ านวนมากตงแต 400-500 ตวขนไป) ซงชอบมาแวะพกคางคนแถวเนนใกลวดสนวนนอกน และ

215

เทยวดพนทรอบๆ พรอมทงเอยชมวา “บานนนาอย มทท าเลหากนทอคมสมบรณ เพราะมทงทางบกและทางน า” และถาปไหน ฝนแลงจะมเกยนบรรทกถานบรรทกสนคามาขายทตลาดหวยราช กผานทางหมบานสนวนเปนประจ า แตปจจบนสภาพล าหวยตนเขน ปาไมยงมประปรายตามทมนาขาว ชาวบานอพยพเพอไปท ามาหากนในเมองใหญ อาณาเขต

ทศเหนอตดตอกบบานพลวง หม 1 ต าบลหวยราช อ าเภอหวยราช จงหวดบรรมย ทศตะวนออกตดตอพนทต าบลสวายจก อ าเภอเมองบรรมย จงหวดบรรมย ทศตะวนตกตดตอกบบานสวายจกนอย หม 1 ต าบลสนวน อ าเภอหวยราช จงหวด

บรรมย ทศใตตดตอกบบานสวายจกนอย หม 1 ต าบลสนวน อ าเภอหวยราช จงหวดบรรมย

เสนทางคมนาคม ทางท 1 ออกจากบรรมยไปตามทางหลวงแผนดนสายบรรมย-กระสง หมายเลข 288

ระยะทาง 2 กโลเมตร เลยวขวาตามถนนลาดยางทางหลวงชนบทสายบรรมย-หวยราช ถงอ าเภอหวยราช ระยะทาง 9 กโลเมตร เลยวขวาตามถนนเชอมตดตอระหวางอ าเภอหวยราชถงต าบลสนวน ตามถนนลาดยางทางหลวงชนบทสายหนองปรอ-หวยราชถงบานสนวนนอก บานสนวนใน รวมระยะทาง 6 กโลเมตร

ทางท 2 ออกจากบรรมยไปตามทางหลวงแผนดนสายบรรมย-ประโคนชย หมายเลข 219 ระยะทาง 6 กโลเมตร ถงแขวนการทางจงหวดบรรมยเลยวซายไปตามถนนลาดยางทางหลวงจงหวดหมายเลข 2386 เลยวขวาตามถนนลาดยางถงบานสวายจก ต าบลสวายจก ระยะทาง 6 กโลเมตร เลยวซายตามถนนลาดยางถงบานหนองปรอ ระยะทาง 1 กโลเมตร เลยวซายตามถนนลาดยางทางหลวงชนบทสายหนองปรอ-หวยราชถงบานสนวนนอก, บานสนวนใน ต าบลสนวน จงหวดบรรมย รวมระยะทาง 5 กโลเมตร สภาพภมประเทศ

มลกษณะของเนนดนรปทรงกลม มก าแพงดนอยบนเนนดนปรากฏใหเหนอยเปนระยะๆ ชาวบานตงบานเรอนอยรวมกนบนเนนดนทไมสงนก มล าหวยอยทางดานทศตะวนตก บรเวณลอมรอบหมบานลอมรอบไปดวยทงนามลกษณะเปนดนทราย ลกษณะของเมองโบราณ

เปนลกษณะของเนนดนรปทรงกลม มก าแพงดน และคน าลอมรอบ 3 ชน แตปจจบนไมบรรจบกน เนองจากตดกบล าหวย ทางดานทศตะวนตก ขนาดของก าแพงดน ไมสามารถวดไดครบ ทง 3 ชน เนองจากถกท าลายโดยชาวบานไปจากท าการเกษตรกรรม ยงคงเหลอเพยง

216

บางสวนทวดขนาดได โดยก าแพงชนท 1 กวาง 24 เมตร ก าแพงชนท 2 กวาง 35 เมตร และคน าชนท 1 กวาง 17 เมตร

สภาพของคน าในปจจบนยงปรากฏรองรอยใหเหนเพยงเลกนอย เนองจากถกท าลายโดยชาวบานใชเปนทท ามาหากนใชเปนทอยทอาศยและท าการเกษตรกรรม และสภาพของคนดนอยในสภาพทเหลอใหเหนเพยงบางสวน บรเวณคนดนจะมขตะกรนทบถมจ านวนมาก ปจจบนชาวบานไดจบจองคนดนนเปนสวนกรรมสทธ แตไมมโฉนดทดน หรอ น.ส. 3 เพราะทางราชการสงวนไวเนองจากเปนคนดนโบราณอนญาตใหท าการเพราะปลกไดเทานน

สภาพแวดลอมโดยรอบของชมชนโบราณ บรเวณโดยรอบหมบานเปนพนทเกษตรกรรม (ทงนา) มล าน าหวยราชอยทางทศ

ตะวนตก ส าหรบใชในการบรโภค หลกฐานทางโบราณคดพบ คนดนโบราณ, คน าโบราณ, เศษภาชะกระเบอง, ไหโบราณบรรจกระดก, ขตะกรน (จาก

การถลงโลหะ), หนทราย, อฐ, และโบสถโบราณทท าดวยดนดบ เปนตน การศกษาเรอนพนถน 2.1 บานเลขท 7 หม 2 บานสนวนนอก ต าบลสนวน อ าเภอหวยราช จงหวด

บรรมย เจาของบาน คอบานนายสง กชะรมย อาย 80 ป และนางเมง กชะรมย อาย 79 ป อาชพเกษตรกรรม (ท านา) มบตรสาว 1 คน แตไปท างานทกรงเทพฯ ปจจบนมผอยอาศย 4 คน คอคณตา คณยาย หลานชาย และหลานสาว อายของเรอนหลงนสรางมาไดประมาณ 80 กวาป ตงแตสมยทคณตาสงยงเปนเดก นอกจากเรอนของคณตาสง-คณยายเมงแลวยงมเรอนของญาตพนองสรางอยในละแวกเดยวกนอกหลายหลง แตละหลงเปนเรองสมยใหม

ตวบานทเหนในปจจบนเปนบานทมการปรบปรงซอมแซมตอเตมใหมมาเปนระยะ เมอประมาณ 9-10 ปทผานมา ไดมการซอมแซมหลงคาสงกะสเกา เปนหลงคาสงกะสใหมในสวนของชนชานทางทศใตของบาน มการตอเตมหองครวไฟอยดานหลง และพนทใชงานอเนกประสงคดานขางทศตะวนตก และทศเหนอของบาน แตยงคงความเปนดงเดมอย ในบรเวณบานมเลาขาว จ านวน 1 หลง ตงอยทางทศเหนอ หนหนาจวไปหาถนนทางเขาบาน รวบานเปนรวลวดหนาม และรวกออฐฉาบปนจากถนนทางเขาบานถงยงดานทศตะวนออกของบานเปนอาณาเขต ในบรเวณบานสะอาดใตถนสงใชพกผอนและเกบของ มตมน าใชเรยงเปนแถวดานขางของครวไฟ และถงกออฐฉาบปนทาสขนาดใหญใสน าใชอยดานหลงทศตะวนตก มศาลพระภมตงอยทางทศตะวนออกเฉยงเหนอของบาน

217

โครงสรางและวสดกอสราง โครงสรางหลก โครงสรางหลงคา ผนง และพนเปนโครงไมเนอแขงทงหมด ลกษณะของ

เรอนเปนเรอนเกย หลงคาจวมงสงกะสคลมสวนเรอนใหญตอกบหลงคาเพงหมาแหงน หนหนาจวไปทางทศตะวนออก หนาจวดานในตระแนงไมหมากตามแนวตงเพอกนขโมยเขาภายในหอง ผนงบานชนบนทงภายในและภายนอกเปนผนงไมฝาตตามแนวนอนระดบใตวงกบหนาตางไปจนถงเหนอระดบวงกบหนาตาง และผนงตตามแนวนอนผสมกบผนงลกกรงไมระแนงดานบนความกวางตลอดชวงเสาประมาณ 1 หองเสา กนผนงดานในดวยฝาไมความกวางตลอดชวงเสาของหอง แบบ 1 หองเสา หนาตางเปนหนาตางบานไมเปดค 1 บาน และหนาตางวงกบไมเนอแขงไมมบานเปดขนาด 40x50 เซนตเมตร ดจะแปลกกวาเรอนหลงอนๆ เพราะปกตจะเปนหนาตางบานไม แตเรอนหลงนใชหนาตางเลกกวาปกต ทเปนเชนนเพราะในสมยกอนพนทบรเวณนมโจนมขโมยขนบานและสตวเลยงอยบอยครง ประตบานเปดไม ผนงครวไฟในสวนตอเตมใหมเปนผนงกออฐฉาบปน ผนงทางดานทศตะวนออกเปนผนงฝาไมไผขดแตะ หนาตางลกกงไมไผ ประตบานเปดไมไผขดแตะ พนชนบนเปนพนไมเนอแขงตชนไมเขาลน ความตางระดบของพนเรอนมทงหมด 2 ระดบ ระดบพนชานอเนกประสงคสงจากระดบพนดน 2.00 เมตร ระดบพนหองนอนและชานพกผอนสงกวาชานอเนกประสงค 10 เซนตเมตร พนชนลางเปนพนดนทบอดแนนใตถนสงใชท ากจกรรม พกผอน เกบไม และเกบของทางการเกษตร สวนของบนไดทางขนบนไดและแมบนไดเปนไมเนอแขงขนทางเดยว ลกกรงบนไดไม มชายคาปกนกคลมบนไดบาน และมเสาสองตนรบชายคาปกนก


218

ภาพท 7.5 ทศนยภาพและผงพนของบานเลขท 7 หม 2 บานสนวนนอก ต าบลสนวน อ าเภอหวยราช จงหวดบรรมย

219

2.2 บานเลขท 27 หม 2 บานสนวนนอก ต าบลสนวน อ าเภอหวยราช จงหวดบรรมย

เจาของบาน คอบานนายกาจ นางเรยง สทธ อาย 89 ป อาชพเกษตรกรรม ท านา และท าสวนเปนหลก ปจจบนมผอยอาศยภายในบาน 9 คน (2 ครอบครว) ชาย 5 คน หญง 4 คน คอ คณตา ลกชาย ลกสาว ลกเขย ลกสะใภ หลานชาย และหลานสาว อายของเรอนหลงนสรางมาไดประมาณ 90 กวาปแลว คาดวาสรางในป พ.ศ. 2469 อยมาตงแตสมยทนายกาจยงเปนเดก ตวเรอนยงไมมประวตในการปรบปรงซอมแซมเรอน หรอตอเตมเรอนใหม เรอนในกลมนเปนเครอญาตพนองลกหลานอยตดตอกน 3 หลงสรางอยในละแวกเดยวกน หลงทเปนศนยกลางของกลมเปนเรอนของนายกาจ การตงถนฐานของครอบครวนอยกนมาดงแตครงบรรพบรษ 2 ชวอายแลว

สภาพของเรอนทเหนในปจจบนยงคงมสภาพแขงแรงทงโครงสรางหลก โครงสรางหลงคา ผนง และพน ลกษณะของเรองเปนเรอนไมสองชน หลงคาเรอนแฝดมงสงกะส ยกใตถนสง มระดบพนสงสด 2.30 เมตร ใชใตถนเปนทนงเลน พกผอน เกบไม เกบของ เลยงไก และเกบอปกรณทางการเกษตร ตวเรอนชนบนแยกเปน 2 หลง ตอเชอมกนดวยโถงกลาง

ภายในบรเวณเรอนมเลาขาว 2 หลง ตงอยทางทศตะวนออก หนหนาจวเขาหาตวเรอน รวของเรอนเปนรวไมตลวดหนามสงประมาณ 1.20 เมตร และรวสวนหมอนท าเปนอาณาเขต ในบรเวณตวเรอนโดยรอบสะอาดใตถนสงใชเปนทนงเลน พกผอน เกบของ และเกบอปกรณทางการเกษตร มตมน าใชเรยงเปนแถวดานขาง และใตถนเรอน และมศาลพระภมตงอยรมทางเขาบานทางดานทศเหนอขางเลาขาว ภายในบรเวณบานทางทศตะวนออก และทศตะวนตกปลกตนหมอน และมตนไมนอยใหญปลกผสมผสานกนทงไมผล และพชผกสวนครวทางทศใตของบาน


เรอนเปนเรอนโขง 2 ชน หลงคาเรอนแฝดมงสงกะส หนหนาจวไปทางทศตะวนออก ตหนาจวซอนเกลดแนวนอนไมมชองระบายอากาศ

ผนงเรอนชนบนดานสกดทงสองดาน และผนงดานยาวเปนผนงไมเนอแขงตตามแนวนอนระดบใตวงกบหนาตางไปจนถงเหนอระดบวงกบหนาตาง ผนงภายในเปนผนงไมเนอแขงตตามแนวนอนกนผนงดานในดวยฝาไมเนอแขงความกวางตลอดชวงเสาของหอง 1 หองเสา และผนงฝาไมไผขดแตะผสมผนงไมเนอแขงตตามแนวนอนในสวนของครวไฟ

พนชนบนเปนพนไมตชนไมเขาลน ความตางระดบของพนเรอนมทงหมด 2 ระดบ ระดบพนโถงอเนกประสงคสงจากระดบพนดน 2.20 เมตร ระดบพนหองนอน และชานสงกวาโถงอเนกประสงค 10 เซนตเมตร พนชนลางเปนพนดนทบอดแนนใตถนโลงใชนงเลน พกผอน เกบไม เกบของ เกบรถ เลยงไก และเกบอปกรณทางการเกษตร ประตหนาตางเปนบานเปดไมเนอแขง

220

ทงหมด ในสวนของบนไดทางขน บนได และแมบนไดเปนไมเนอแขงขนทางเดยว ไมมลกกรงบนได มงหลงคาปกนกคลมบนไดดานหนา


ภาพท 7.6 ทศนยภาพและผงพนของบานเลขท 27 หม 2 บานสนวนนอก ต าบลสนวน อ าเภอ


221

ภาพท 7.6 (ตอ)

2.3 บานเลขท 76 หม 3 บานสนวนใน ต าบลสนวน อ าเภอหวยราช จงหวด

บรรมย เจาของบาน คอนายยง กรวยรมย อาย 85 ป และนางเสมา กรวยรมย อาย 85 ป ผใหสมภาษณ คอนางสาวทองรก กรวยรมย (บตรสาวเจาของบาน) อาย 46 ป อาชพท านา อาชพเสรมทอผา มผอยอาศยภายในบาน 4 คน ชาย 1 คน หญง 3 คน คอคณตา คณยาย และลกสาว เรอนในกลมนเปนเครอญาตพนองลกหลานสรางอยในละแวกเดยวกนอกหลายหลง หลงทเปนศนยกลางของกลมเปนเรอนของคณตา-คณยาย

222

ผใหสมภาษณเลาวา เรอนหลงนสรางมาไดประมาณ 70 กวาป ยงไมมการปรบปรงซอมแซมใหมหรอตอเตมใหม การตงถนฐานของครอบครวนอยกนมาตงแตสมยพอ -แม คณตา-คณยาย มบตรธดา 5 คน แตไดแตงงานมครอบครวไดแยกเรอนไปอยตางหากแตอยไมไกลจากเรอนของคณตา-คณยายมากนก เหลอเพยงแตบตรสาวของคณตา-คณยาย และผใหสมภาษณยงคงเปนหมายอย ยงคงอาศยอยภายในเรอนหลงน อาชพดงเดมของคณตายง คออาชพท านา ดต ารา และเลนดนตรในงานบญตาง ๆ ปจจบนยงคงเกบระนาด กลอง และซอไวอย คณตายงคงน าออกมาเลนอยบาง แตปจจบนไมไดรบออกงานเนองจากคณตายงมอายมากแลว แตยงคงดต ารา และยงคงสบทอดการดต าราใหแกบตรสาวผใหสมภาษณสบทอดตอไป ในบรเวณบานมเลาขาว 2 ยง เนองจากแตเดมเปนครอบครวใหญ มการตอเตมขางยงทางทศใตท าเปนครวไฟ หลงคามงสงกะส ผนงไมไผขดแตะ พนดนอดแนน ในบรเวณบานสะอาดมตมน าใชเรยงเปนแถวดานขางของบาน และมศาลพระภมตงอยรมทางเขาบานทางดานทศเหนอ รวของบานเปนรวตนหมอนเปนอาณาเขต ภายในบรเวณบานมการปลกตนไมนอยใหญผสมผสานกนทงไมผล ไมดอก และพชผกสวนครว


เรอนเปนเรอนเกย หลงคาจวมงสงกะสคลมสวนเรอนใหญตอกบหลงคาเพงหมาแหงน ส าหรบสวนชานอเนกประสงค หนหนาจวไปทางทศตะวนออก

ผนงเรอนทงภายในและภายนอกเปนผนงไมตตามแนวนอนระดบใตวงกบหนาตาง ไปจนถงเหนอระดบวงกบหนาตาง ไมมชองแสงตอนบน เหนอหนาตางเปนหลงคากนสาด หนาจวตไมฝาตามแนวนอนไปจนถงหลงคาไมมชองลมระบายอากาศ

พนชนบนเปนพนไมตชนไมเขาลน ความตางระดบของพนเรอนมทงหมด 2 ระดบ ระดบพนชานอเนกประสงคสงจากระดบพนดน 2.10 เมตร ระดบพนหองนอนและชานสงกวาชานอเนกประสงค 20 เซนตเมตร พนชนลางเปนพนดนทบอดแนนใตถนโลงใชพกผอนและเกบของ ประตหนาตางเปนบานเปดไมทงหมด บนไดไมขนทางเดยว ไมมลกกรงบนได

ตวเรอนชนบนดานทศใตใชเปนหองนอน 2 หอง และหองนอนและหองพระ 1 หอง จะมหนาตางบานเปดคหองละ 1 บาน เรยงตามแนว ซงรบลมทางทศใตไดด


223

ภาพท 7.7 ทศนยภาพและผงพนของบานเลขท 76 หม 3 บานสนวนใน ต าบลสนวน อ าเภอ


224

3. บานตะแบก ต าบลโคกยาง อ าเภอประโคนชย จงหวดบรรมย ประวตของชมชนบอกเลา จากค าบอกเลาของผอาวโสในชมชน คอนายเยยน หมนตลง อาย 78 ป เลาวาเมอกอน

สภาพของหมบานตะแบกกอนเรมตงหมบานมสภาพเปนปาโปรงซงมตนไมชนดหนง เรยกวาตนตะแบกขนเปนจ านวนมากในบรเวณน มลกษณะคลายตนพรวง ล าตนใหญ แตมใบเลกกวาใบพรวง ชาวบานจงเรยกชอหมบานนวา “บานตะแบก” ตามชอตนไม

อาณาเขต ทศเหนอตดกบอาณาเขตต าบลโคกมา อ าเภอประโคนชย จงหวดบรรมย ทศตะวนออกตดกบอาณาเขตต าบลประโคนชย อ าเภอประโคนชย จงหวดบรรมย ทศตะวนตกตดกบบานโคกยาง หม 2 ต าบลโคกยาง อ าเภอประโคนชย จงหวดบรรมย ทศใตตดกบอาณาเขตต าบลบงก อ าเภอประโคนชย จงหวดบรรมย เสนทางคมนาคม ออกจากอ าเภอประโคนชยไปตามถนนลาดยางทางหลวงชนบทสายประโคนชย-เขาพนม

รง หมายเลข 4071 ซงหางจากตวอ าเภอประโคนชยประมาณ 7 กโลเมตร ถงบานตะแบก การคมนาคมสะดวก สามารถเดนทางไป และกลบไดภายใน 1 วน พาหะทใชมทงรถยนต

และรถจกรยานยนต ลกษณะภมประเทศ สภาพพนทโดยทวไปของบานตะแบกสวนใหญจะเปนทราบลมสลบกบทดอน คดเปน

ประมาณรอยละ 80 ใชในการประกอบอาชพเกษตรกรรม ประมาณรอยละ 6 เปนทอยอาศย เปนแหลงน าตามธรรมชาต หรอสรางขนเองนอกจากนนจะเปนพนทสาธารณประโยชนของต าบลประมาณ 8,292 ไร สภาพแวดลอมโดยรอบของชมชน

บรเวณโดยรอบหมบานตะแบกสวนใหญเปนพนทเกษตรกรรม เปนพนทราบลมสลบกบทดอน ดนรวนปนทราย และบางทเปนดนเหนยว บานตะแบกอยหางจากอ าเภอประโคนชย 7 กโลเมตร เสนทางคมนาคมเขา-ออกไดสะดวก การศกษาเรอนพนถน

3.1 บานเลขท 11 หม 1 บานตะแบก ต าบลโคกยาง อ าเภอประโคนชย จงหวดบรรมย

เจาของบาน คอนายเรย ละอองทอง อาย 79 ป อาชพท านา อายของบานหลงนสรางมาไดประมาณ 50-70 ป อยมาตงแตคณตาเรย และภรรยาแตงงานกน ปจจบนภายในบานมสมาชกทงหมด 5 คน ชาย 3 คน หญง 2 คน คอ คณตาเรย ละอองทอง ภรรยา ลกสาว และหลานชาย

225


หลงคา ผนง และพน ลกษณะของบานเปนบานไมสองชน หลงคามงสงกะส มการปรบปรงซอมแซมและตอเตมใหมหลายครง เมอประมาณป พ.ศ. 2540 มการซอมแซมปรบปรงหลงคา โครงหลงคาบางสวน และเมอประมาณป พ.ศ. 2545 มการตอเตมชานดานหนา และชานดานทศเหนอของบาน เสาคอนกรตเสรมเหลก ความกวาง 2 ชวงเสา ตอเตมท าเปนทนงเลน พกผอน และครวไฟ ตวบานชนสองมหองปด 2 หอง คอ หองนอน อยใตหลงคาจวหลกของบาน เปนหองเปดทคลมพนทใตจวและพนททเปนโถงหนาหองดวย สวนโถงทางเดนจะอย ใตหลงคาเพงหมาแหงน ใตถนบานทคอนขางเตยเปนพนดนทบอดแนนสามารถเกบของไดเปนบางสวน ในบรเวณบานมศาลพระภมตงอยดานทศตะวนออกเฉยงเหนอทางเขาระหวางบาน ม เลาขาว จ านวน 2 หลง หนหนาจวเขาหาบาน มตมใชน าเรยงเปนแถวดานขางของบาน หองน า-หองสวมแยกออกจากตวบานเปนโครงสรางไม ผนง และพนกออฐฉาบปน รวบานเปนรวกออฐฉาบปนกนเปนอาณาเขต โครงสรางและวสดกอสราง

โครงสรางหลก โครงสรางหลงคา ผนง และพนเปนโครงสรางไมเนอแขงทงหมด ลกษณะของบานเปนเรอนเกย หลงคาจวมงสงกะสคลมสวนเรอนใหญตอกบหลงคาเพงหมาแหงน ส าหรบสวนโถงทางเดน หนหนาจวไปทางทศตะวนออก ตหนาจวซอนเกลดแนวนอนไมมชองระบายอากาศ

ผนงบานทงภายใน และภายนอกเปนผนงไมตตามแนวนอน พนชนบนเปนพนไมตชนไมเขาลน ความตางระดบของพนเรอนมทงหมด 2 ระดบ ระดบพนโถงทางเดนสงจากระดบพนดน 1.20 เซนตเมตร ระดบพนหองนอน และพนสวนนงเลนพกผอนสงกวาระดบพนโถงทางเดนกวา 20 เซนตเมตร พนชนลางเปนพนดนทบอดแนนใตถนโลงใชเกบของ และเกบอปกรณทางการเกษตร

ประตหนาตางเปนบานเปดไมทงหมด ประตบานเปดเดยว ขนาด 90x2.00 เซนตเมตร ประตบานเปดค ขนาด 1.20x1.60 เซนตเมตร หนาตางบานเปดค ขนาด 90x80 เซนตเมตร บนไดไมขนทางเดยว ไมมลกกรงบนได


226

ภาพท 7.8 ทศนยภาพและผงพนของบานเลขท 11 หม 1 บานตะแบก ต าบลโคกยาง อ าเภอ

ประโคนชย จงหวดบรรมย

227

3.2 บานเลขท 60 หม 1 บานตะแบก ต าบลโคกยาง อ าเภอประโคนชย จงหวดบรรมย

เจาของบาน คอนางเวยน แกวศร อาย 69 ป อาชพท านา ปจจบนภายในบานมสมาชกทงหมด 3 คน ลง ปา และหลานชาย 1 คน อายการสรางของบานหลงนประมาณ 50 กวาป


หลงคา ผนง และพน ลกษณะของบานเปนบานไมสองชน หลงคามงสงกะส มการปรบปรงซอมแซมและตอเตมใหม เมอประมาณ พ.ศ. 2547 มการปรบปรงซอมแซมทาสตวบานในสวนของเรอนเดม เมอประมาณ พ.ศ. 2548 มการปรบปรงซอมแซมชองระบายอากาศเดมเปนชองแสงกระจกฝาตดตาย ในบรเวณบานมศาลพระภมตงอยดานทศใตทางเขาระหวางบาน มตมใชน าเรยงเปนแถวดานขางของบาน หองน า-หองสวมแยกออกจากตวบาน


ของบานเปนเรอนเกย หลงคาจวมงสงกะสความลาดเอยงไมสงมากนก หนหนาจวไปทางทศเหนอ ผนงบานทงภายใน และภายนอกเปนผนงไมตตามแนวนอนระดบใตวงกบหนาตาง และตตามแนวตงเหนอระดบวงกบหนาตางมชองแสงกระจกฝาตดตาย พนชนบนเปนพนไมตชนเขาลน ความตางระดบของพนเรอนมทงหมด 2 ระดบ ระดบพนหองเกบของสงจากระดบพนดน 1.80 เซนตเมตร ระดบพนหองนอนสงกวาระดบพนหองเกบของ 20 เซนตเมตร พนชนลางเปนพนดนทบอดแนนใตถนโลงใชนงเลน พกผอน และเกบของ ประตหนาตางเปนบานเปดไมทงหมด บนไดไมขนทางเดยว ลกกรงบนไดไมเนอแขง


228

ภาพท 7.9 ทศนยภาพและผงพนของบานเลขท 60 หม 1 บานตะแบก ต าบลโคกยาง อ าเภอ

ประโคนชย จงหวดบรรมย

229

3. บานตาเหลง ต าบลหนองปลอง อ าเภอช าน จงหวดบรรมย ประวตของชมชน บานตาเหลง ตงอยหม 4 ต าบลหนองปลอง อ าเภอช าน จงหวดบรรมย บานแหงนอย

ทางทศตะวนออกเฉยงเหนอของนางรอง หมบานนมประมาณ 90 หลงคาเรอน ชาวบานสวนใหญประกอบอาชพท านา สถานทส าคญ มวด 1 แหง โรงเรยนประถม 1 แหง ประชาชนในหมบานมเชอชาตเขมรเปนสวนใหญ จะนบถอศาสนาพทธ ระบบสาธารณปโภคขยายทวถงทงหมบาน ประชากรมไฟฟาใช และระบบประปาใชครบทกครวเรอนท าใหประชาชนมสงอ านวยความสะดวกทงน าและไฟฟา จากค าบอกเลาของนายสงวร สงกล อาย 67 ป บอกเลาวา เมอกอนบานตาเหลงมนายพรานคนหนงชอวานายเลง เดนทางลาสตวมาเรอย ๆ ขณะทเดนทางมาถงกมาเจอหนองน ากลางหมบานตาเหลงในปจจบนน มลกษณะเปนทลมมน าตลอดทงป เปนหนองน าเลกๆ มสตวปาทงหมปา นก หน เปนตน มาลงกนน าทหนองน าแหงน นายเลงกไดมาลาสตวทน และนายเลงกไดนงวเคราะหเดนดในบรเวณของบานตาเหลงทหนองน าน เหนวาทตรงนมความเหมาะสมมความอดมสมบรณสมควรมาอย ปลกบานเรอน ท าไรท านา ดทท ามาหากนกกวางขวาง มทลมบาง ทเตยนบาง มทงหนองน า สมควรจบจองเปนทท ามาหากน จงอพยพครอบครวมาปลกขาว จนผานไปเปนเวลา 2 ป คนในชมชนเดมเหนวานายเลงมาอยทนไดจงตดตามมาสงเกตวาทนนาอยทดนทนกวางขวาง ทท าไรนายงไมมใครมาจบจอง คนในชมชนเดมกอพยพตามกนมาปลกบานจบทไรทนาท ามาหากน จนกลายเปนชมชนใหญจนตงเปนชอวาบานตาเหลงจนถงปจจบน

อาณาเขต ทศเหนอตดกบบานเมองยาง หม 1 ต าบลเมองยาง อ าเภอช าน จงหวดบรรมย ทศตะวนออกตดกบบานหนองตาเสา หม 6 ต าบลหนองปลอง อ าเภอช าน จงหวด

บรรมย ทศตะวนตกตดกบอาณาเขตต าบลบานสง อ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย ทศใตตดกบบานส าโรง หม 5 ต าบลหนองปลอง อ าเภอช าน จงหวดบรรมย

เสนทางคมนาคม ทางท 1 ออกจากบรรมยไปตามถนนลาดยางทางหลวงแผนดนสายบรรมย-นางรอง

หมายเลข 218 ถงบานหนองยายพมพ ระยะทาง 36 กโลเมตร เลยวขวาเขาสถนนลาดยางทางหลวงชนบทหนองยายพมพ-หนองขาม ระยะทาง 8 กโลเมตร ถงบานหนองปลอง เลยวซายเขาสถนนลาดยางทางหลวงชนบทหนองปลอง-กระเดอง ถงบานตาเหลง รวมระยะทาง 4 กโลเมตร

ทางท 2 ออกจากอ าเภอนางรองเขาสถนนลาดยางทางหลวงแผนดน หมายเลข 24 จากอ าเภอโชคชย จงหวดนครราชสมา ผานอ าเภอนางรองไปจงหวดสรนทร เปนเสนทเชอมจงหวด

230

ตางๆ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลางโดยมทางแยกเขาสถนนลาดยางทางหลวงจงหวด หมายเลข 2073 ซงผานต าบลช าน และต าบลหนองปลองมาเชอมเปนเครอขาย เลยวขวาเขาสถนนลาดยางทางหลวงชนบทหนองยายพมพ -หนองขาม ถงบานหนองปลอง ระยะทาง 5 กโลเมตร ถนนลาดยางทางหลวงชนบทหนองปลอง-กระเดอง ถงบานตาเหลง รวมระยะทาง 4 กโลเมตร

ทางท 3 ออกจากอ าเภอนางรองเขาสถนนลาดยางทางหลวงแผนดนหมายเลข 24 เลยวซาย ตามถนนลาดยางทางหลวงแผนดนหมายเลข 218 ถงบานหนองยายพมพ ระยะทาง 14 กโลเมตร เลยวเขาสถนนลาดยางทางหลวงชนบทหนองยายพมพ-หนองขาม ระยะทาง 11 กโลเมตร ถงบานหนองปลอง เลยวซายเขาสถนนลาดยางทางหลวงชนบทหนองปลอง -กระเดอง ถงบานตาเหลง รวมระยะทาง 4 กโลเมตร

ทางท 4 นอกจากนยงมเสนทางในความรบผดชอบของ ส านกงานเรงรดพฒนาชนบทและกรมโยธาธการ ซงกระจายอยทวพนท เปนเสนทางเชอมโยง ระหวางชนบท หมบาน ต าบล สภาพภมประเทศ

ลกษณะภมประเทศของบานตาเหลง ต าบลหนองปลอง อ าเภอช าน จงหวดบรรมย มลกษณะเปนทราบลม ในบางสวนเปนทราบสง มทงนาลอมรอบ ลกษณะดนจะเปนดนรวนปนทราย ภม อากาศจะรอนจดในฤดรอนการระเหยของน าจากแหลงน าตางๆ เปนไปไดอยางรวดเรว สภาพแหลงน าทวไปจะตนเขนไมเพยงพอตอการเพาะปลก มล าน าธรรมชาตไหลผาน 2 สาย คอ ล านางรอง และล าประเทย แตมปรมาณน านอย เพราะเกดฝนทงชวง ถงกบแลงทกหมบาน สภาพแวดลอมโดยรอบของชมชน

ประชากรในเขตบานตาเหลง ต าบลหนองปลอง อ าเภอช าน จงหวดบรรมย รอยละ 90 ประกอบอาชพในภาคเกษตรกรรม เนองจากสภาพพนทเปนทราบ จงมการท านาเปนอาชพหลก ปละ 1 ครง โดยมน าจากล านางรอง และล าประเทย ปรมาณน าดพอสมควรในฤดฝนน า สวนฤดแลงน าไมพอท าการเกษตร สวนประชากรอกรอยละ 10 ประกอบอาชพนอกภาคเกษตรกรรมไดแก รบจาง คาขาย รบราชการ ฯลฯ

การศกษาเรอนพนถน 3.1 บานเลขท 12 หม 4 บานตาเหลง ต าบลหนองปลอง อ าเภอช าน จงหวดบรรมย เจาของบาน คอนายพน และนางแกว อบลเผยน ผใหสมภาษณ คอนางสาวเจยม อบล

เผยน อาย 45 ป อาชพท านา และดแลบดา มารดา เนองจากคณตา-คณยายอายมากแลว แตคณตาพนสขภาพไมดมากนกเนองจากคณตาพนประสบอบตเหตทางสายตามาหลายปแลว ท าใหตาของคณตาพนบอดสนท ปจจบนมผอาศยอยภายในบานทงหมด 3 คน คอคณตา คณยาย และ

231

บตรสาวทเปนมาย (ผใหสมภาษณ) ตวบานมอายประมาณ 70 กวาป ยงไมมประวตการปรบปรงซอมแซมหรอตอเตมใหม

สภาพปจจบนของบาน สภาพปจจบนของบานเปนบานไมสองชน หลงคาจวแฝด ใตถนสงเพยง 1.80 เมตร ใชใต

ถนนงเลน พกผอน และเกบของ ตวบานแยกเปน 2 สวนระหวางเรอนหลงใหญกบเรอนครวไฟ พนทใชงานอเนกประสงค คอ เรอนครวไฟ หองทปดม 2 สวน คอ หองนอน และหองเกบของหองนอนอยใตจวหลกของบาน เปนหองเปดทคลมพนทใตจวและททเปนโถงหนาหองดวย ซงตอเนองจากบนไดทางขนซงขนตงฉากกบโถง ความตางระดบของพนเรอนมทงหมด 3 ระดบ ระดบพนโถงทางเดนสงจากระดบพนดน 1.80 เมตร ระดบพนหองนอนสงกวาระดบพนโถงทางเดน 40 เซนตเมตรและระดบพนโถงทางเดนสงกวาระดบพนซกลาง 40 เซนตเมตร ในบรเวณบานมศาลพระภมตงอยดานทศตะวนออกเฉยงเหนอของบาน มเลาขาว จ านวน 1 หลง ตงอยทางทศตะวนออกของบาน หนหนาเขาหาตวบาน มตมใชน าเรยงเปนแถวดานขางของบาน หองน า-หองสวมแยกออกจากตวบานเปนโครงสรางไม ผนง และพนกออฐฉาบปน รวบานเปนรวเตยสบปะรดกนเปนอาณาเขต

โครงสรางและวสดกอสราง โครงสรางหลก โครงสรางหลงคา ผนง และพนเป นโครงสรางไมเนอแขงทงหมด ลกษณะ

ของเรอนเปนเรอนแฝด หลงคาจวแฝดมงสงกะสคลมสวนเรอนใหญตอกบหลงคาเพงหมาแหงน ส าหรบสวนโถงทางเดน หนหนาจวไปทางทศตะวนออก ตหนาจวซอนเกลดแนวนอนไมมชองระบายอากาศ และหลงคามนลามงสงกะสคลมสวนเรอนครวไฟ หนหนาจวไปทางทศเหนอ

ผนงบานทงภายใน และภายนอกเปนผนงไมตตามแนวนอน ส าหรบผนงโถงทางเดมดานทศตะวนออก และทศเหนอของบานเปนผนงไมตตามแนวนอนผสมกบผนงไมตตามแนวตงลกกรงไมระแนงเพอระบายอากาศ

พนชนบนเปนพนเนอแขงไมตชนไมเขาลน ความตางระดบของพนเรอนมทงหมด 3 ระดบ พนชนลางเปนพนดนทบอดแนนใตถนโลงใชนงเลน พกผอน และเกบของ ไมมหนาตาง บนไดเปนบนไดไมเนอแขงขนทางเดยว ลกกรงบนไดไม มชายคาปกนกคลมบนไดบาน


232

ภาพท 7.10 ทศนยภาพและผงพนของบานเลขท 12 หม 4 บานตาเหลง ต าบลหนองปลอง

อ าเภอช าน จงหวดบรรมย

233

3.2 บานเลขท 18 หม 4 บานตาเหลง ต าบลหนองปลอง อ าเภอช าน จงหวดบรรมย

เจาของบาน คอนางละเอยด สขประเสรฐ อาย 54 ป อาชพท านา มสมาชกในครอบครว 4 คน ชาย 2 หญง 2 คอพอ แม และลกสาว 2 คน ตวบานมอายประมาณ 50 กวาป ยงไมมการปรบปรงซอมแซมหรอตอเตมใหม


หลงคา ผนง และพน ลกษณะของบานเปนบานไมสองชน หลงคามงสงกะส พนทใตถนบานทคอนขางเตยพนพนดนทบอดแนน พนทใชงานบนบานไมมการกนหองสวนตว ใชอยกนแบบโถง 2-3 โถงตอเนองกน และนอนทปลายสดของหอง ในบรเวณบานมศาลพระภมตงอยดานทศตะวนออกเฉยงเหนอของบาน มเลาขาว จ านวน 1 หลง ตงอยทางทศตะวนออกของบาน หนหนาเขาหาตวบาน มตมใชน าเรยงเปนแถวดานขางของบาน หองน า-หองสวมแยกออกจากตวบานเปนโครงสรางไม ผนง และพนกออฐฉาบปน รวบานเปนรวเตยสบปะรดกนเปนอาณาเขต


ของเรอนเปนเรอนแฝด หลงคาจวแฝดมงสงกะสคลมสวนเรอนใหญตอกบหลงคาเพงหมาแหงน ส าหรบสวนหองครวไฟ หนหนาจวไปทางทศตะวนออก ตหนาจวซอนเกลดแนวนอนมชองระบายอากาศ และหลงคาเพงหมาแหงน ส าหรบเพงดานขางทศตะวนตกของบาน

ผนงบานทงภายใน และภายนอกเปนผนงไมเนอแขงตตามแนวนอน สวนผนงครวไฟเปนผนงไมตตามแนวนอนเวนระยะดานบน เพอระบายควนและอากาศในเวลาท าครว

พนชนบนเปนพนเนอแขงไมตชนไมเขาลน ความตางระดบของพนเรอนมทงหมด 2 ระดบ พนชนลางเปนพนดนทบอดแนนใตถนโลงใชนงเลน พกผอน และเกบของ ไมมหนาตาง บนไดเปนบนไดไมเนอแขงขนทางเดยว ลกกรงบนไดไม มชายคาปกนกคลมบนไดบาน เรอนพนถนดงกลาวมลกษณะทางกายภาพตามทศนยภาพและผงพน ดงภาพท 7.12

234

ภาพท 7.11 ทศนยภาพและผงพนของบานเลขท 18 หม 4 บานตาเหลง ต าบลหนองปลอง อ าเภอช าน จงหวดบรรมย

235


เจาของบาน คอนายใจ สขประเสรฐ อาย 55 ป เปนผดแลบาน ไดดแลบานมาประมาณ 7-8 ป สวนเจาของบานเดมไดเสยชวตไปหมดแลว สวนลกหลานเจาของบานเดมไดแตงงานยายออกไปอยทอน และยายออกไปอยในกรงเทพฯ อาชพท านา ปจจบนมผอยอาศยภายในบาน 4 คน ชาย 2 หญง 2 คอพอ แม และลก 2 คน เรอนหลงนอยตกทอดกนมา ตวบานมอายประมาณ 70 กวาป


หลงคา ผนง และพน ลกษณะของบานเปนบานไมสองชน หลงคามงสงกะส ตวบานทเหนอยในปจจบนเปนบานทมการปรบปรงซอมแซมและตอเตมใหมหลายครง เมอประมาณป พ.ศ. 2546 โดยตอเตมหองเปลยนแปลงเฉพาะพนชนลางบางสวนทเดมเปนพนดนทบอดแนนเปนพนคอนกรต และกอผนงกออฐฉาบปนกนหองพกผอนใตถน เมอประมาณป พ.ศ. 2552 มการตอเตมหลงคาเพงหมาแหงน ความกวาง 1 ชวงเสา อยทางดานทศเหนอ และทศตะวนตกของครวไฟ ในบรเวณบานมศาลพระภมตงอยดานทศตะวนออกเฉยงเหนอของบาน มเลาขาวจ านวน 1 หลง ตงอยทางทศตะวนตกของบาน หนหนาเขาหาตวบาน มตมใชน าเรยงเปนแถวดานขางของบาน หองน า-หองสวมแยกออกจากตวบานเปนโครงสรางไม ผนง และพนกออฐฉาบปน


ของเรอนเปนเรอนโขง หลงคามนลามงสงกะสคลมสวนเรอนใหญตอกบหลงคาเพงหมาแหงน ในสวนของระเบยงบานความราดเอยงไมสงมากหนก

ผนงบานทงภายใน และภายนอกชนบนเปนผนงไมเนอแขงตตามแนวนอนระดบใตวงกบหนาตาง และตตามแนวตงเหนอระดบวงกบหนาตาง ผนงหองพกผอนชนลางเปนผนงในสวนทตอเตมใหม เปนผนงกออฐฉาบปน หนาตางบานเกรด พนคอนกรต สวนอนๆ เปนพนดนทบอดแนนใตถนโลงใชนงเลน พกผอน และเกบของ

พนชนบนเปนพนไมตชนไมเขาลน ความตางระดบของพนเรอนมทงหมด 2 ระดบ ระดบพนโถงสงจากระดบพนดน 1.80 เซนตเมตร ระดบพนหองนอนสงกวาระดบพนโถงทางเดนกวา 20 เซนตเมตร ประตหนาตางเปนบานเปดไมทงหมด ประตบานเปดเดยว ขนาด 90x2.00 เซนตเมตร ประตบานเปดค ขนาด 1.80x2.00 เซนตเมตร หนาตางเปนบานเปดค ขนาด 90x80 เซนตเมตร บนไดเปนบนไดไมเนอแขงขนทางเดยว ลกกรงบนไดไม


236



237


เจาของบาน คอนางปก เจนถมา อาย 57 ป อาชพท านา ปจจบนมผอยอาศยภายในบาน 4 คน คอพอ แม และลกสาว 2 คน บานหลงนสรางเมอป พ.ศ. 2505 อาย 50 ปแลว ยงไมมการปรบปรงซอมแซมหรอตอเตมใหม


หลงคา ผนง และพน ตวบานทเหนมลกษณะของบานเปนบานไมสองชน หลงคามงสงกะส ในบรเวณบานมศาลพระภมตงอยดานทศตะวนออกเฉยงเหนอทางเขาระหวางบาน มเลาขาวจ านวน 1 หลง ตงอยทางทศตะวนออกหนหนาเขาหาตวบาน มตมใชน าเรยงเปนแถวดานทศเหนอของบาน ใตถนโลงใชเลยงสตว และเกบของอปกรณทางการเกษตร หองน า-หองสวมแยกออกจากตวบานเปนโครงสรางไม ผนง และพนกออฐฉาบปน รวบานเปนรวสวนกลวยกนเปนอาณาเขต


ของเรอนเปนเรอนเกย หลงคาจวมงสงกะสคลมสวนเรอนใหญตอกบหลงคาเพงหมาแหงน ความราดเอยงไมสงมากหนกส าหรบสวนโถงทางเดน และครวไฟ หนหนาจวไปทางทศตะวนออก ตหนาจวซอนเกลดแนวนอนเจาะชองระบายอากาศ

ผนงบานทงภายใน และภายนอกเปนผนงไมเนอแขงตตามแนวนอนระดบใตวงกบหนาตาง และตตามแนวตงเหนอระดบวงกบหนาตาง ส าหรบผนงโถงทางเดมดานทศเหนอของบานเปนผนงไมเนอแขงตตามแนวนอนผสมกบผนงไมเนอแขงตตามแนวตงลกกรงไมระแนงดานบนเพอระบายอากาศ และผนงหองครวไฟเปนผนงไมตตามแนวนอนเวนระยะดานบน 40 เซนตเมตรเพอระบายควนและอากาศในเวลาท าครว

พนชนบนเปนพนไมตชนไมเขาลน ความตางระดบของพนเรอนมทงหมด 3 ระดบ ระดบพนโถงทางเดนสงจากระดบพนดน 1.60 เซนตเมตร ระดบพนหองนอนสงกวาระดบพนโถงทางเดน 40 เซนตเมตร ระดบพนครวไฟต ากวาระดบพนโถงทางเดน 10 เซนตเมตร พนชนลางเปนพนดนทบอดแนนใตถนโลงใชเลยงสตว และเกบของอปกรณทางการเกษตร ประตหนาตางเปนบานเปดไมทงหมด ประตบานเปดเดยว ขนาด 90x2.00 เซนตเมตร ประตบานเปดค ขนาด 1.20x2.00 เซนตเมตร หนาตางบานเปดค ขนาด 90x1.00 เซนตเมตร บนไดเปนบนไดไมเนอแขงขนทางเดยว ลกกรงบนไดไม มชายคาปกนกคลมบนไดบาน


238



239

เรอนพกอาศยกลมชาตพนธไทยโคราช

ชาวไทยโคราช หรอไทยเบง เดมถนนชาวพนเมองเปนละวา ชาวไทยไดอพยพเขามาอยอาศยในสมยกรงศรอยธยา พระเจาอทองใหขนหลวงพะงวยกกองทพมารวบรวมดนแดนแถบนผนวกเขากบกรงศรอยธยา พระเจาอทองโปรดฯ ใหกองทหารอยธยาตงดานอยประจ า และสงชางชาวอยธยามากอสรางบานเรอนและวดวาอารามเปนอนมาก ชาวไทยอยธยาไดอพยพเขามาอยอาศยเพมขนในสมยสมเดจพระนารายณมหาราช และไดอพยพเขามาอยในนครราชสมาอกระลอกหนง คอคราวเสยกรงอยธยา ครงท 2 โดยมชาวไทยชายฝงทะเลภาคตะวนออกไดอพยพเขามาเพมดวย ชาวไทยกลมน และชาวไทยพนเมองเดม (เขาใจวาเปนชาวสยามลมแมน ามล ซงเปนชาวไท-เสยม อาจมเขมรและมอญปนอยดวย สบเชอสายเปนชาวไทยโคราชและรกษาขนบธรรมเนยมประเพณสบทอดกนมาจนถงปจจบน

กลมชาตพนธไทยโคราชในจงหวดบรรมยสวนใหญจะอพยพมาตงถนฐานจากจงหวดนครราชสมา หรอโคราช ในสมยกรงศรอยธยาราวพทธศตวรรษท 22-23 เปนตนมา ทงนเพราะมอาณาเขตตดตอกน เบองตนกลมชนชาวไทยโคราชสวนใหญตงถนฐานอยในเขตพนทอ าเภอนางรอง ซงเคยขนกบเมองนครราชสมา จงถกเรยกอกอยางหนงวาไทยนางรอง เชนเดยวกบชาวเมองนครราชสมาทเรยกตนเองวาเปนไทยโคราช ซงเมองนางรองและปะค าเปนชมชนทมผอยอาศยตอเนองมาตงแตสมยกรงศรอยธยา และเปนเมองทไมเคยราง กองทพอยธยาและกองทพจากกรงเทพฯ ทไดรบการสนบสนนจากนครราชสมาจะใชเสนทางนลงสกมพชาผานทางบาน ปะค า จงมดานทชอวา “ดานปะค า” จนทกวนน โดยมรองรอยการเดนทพ มยทธสมภาระและอาวธตาง ๆ ถกฝงทงไวในเขตอ าเภอปะค า ไทยโคราชทอ าเภอปะค าจงเปนกลมชาตพนธทเกาแกและอยตอเนองมานาน นอกจากนนยงพบกลมไทยโคราชตงถนฐานอยในเขตอ าเภอช าน โนนสวรรณ หนองก โนนดนแดง ละหานทราย และบางสวนในอ าเภอเมองบรรมย (คณะกรรมการฝายประมวลเอกสารและจดหมายเหต. 2544 : 102-103) ในการศกษาเรอนพนถนของชาตพนธไทยโคราช ศกษาทอ าเภอนางรองและอ าเภอช าน โดยมรายละเอยด ดงน 1. บานหนองยายพมพ ต าบลหนองยายพมพ อ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย ประวตของชมชน

จากค าบอกเลาของนางสด ปกษา อาย 81 ป เลาวาบรเวณชมชนทอยในปจจบนนนในอดตกอนเรมตงเปนหมบาน และกอนมผคนอพยพเขามานนมสภาพเปนปาทบ เปนทราบสลบเนนดน มหนองน าขนาดใหญอยกลางปา มความอดมสมบรณทงพชพนธ อาหาร และมสตวปานาๆ ชนดอาศยอยเปนจ านวนมาก เชน กระตาย ไกปา หมปา งเหลอม งจงอาง กระรอก และ

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%B8%E0%B8%97%E0%B8%98%E0%B8%A8%E0%B8%95%E0%B8%A7%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A9%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88_22

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%B8%E0%B8%97%E0%B8%98%E0%B8%A8%E0%B8%95%E0%B8%A7%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A9%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88_23

240

กระแตอาศยอยเปนจ านวนมาก เหมาะแกการตงของหมบาน จงไดมคนอพยพมาจากหมบานใกลเคยงเขามาตงถนฐานอยในพนทปจจบน และปลกบานเรอนตดกบหนองน า แรกเรมครอบครวทอพยพเขามาบกเบกปาเพอตงถนฐานเปนกลมแรก คอ ครอบครวของยายพมพ และมผตดตามตอมาเรอยเนองจากเปนพนทอดมสมบรณ ตอมาไดมเหตไฟไหมบานของยายพมพ ยายพมพและชาวบานชวยกนไปตกน าทหนองน ามาดบไฟ

สาเหตทไดชอวาบานหนองยายพมพ สนนษฐานวานาจะมาจากเหตไฟไหมบานของยายพมพ หลงจากนนชาวบานจงเรยกบานหนองยายพมพวา “บานหนองยายพมพ” มาจนถงทกปจจบนน ปจจบนยงมหนองน าอยและชาวบานไดบรณะหนองน านใหเปนสระขนาดใหญ ชาวบานใชในการอปโภคและบรโภคมาจนถงทกปจจบนน

อาณาเขต ทศเหนอตดกบบานปราสาทพร หม 8 ต าบลหนองปลอง อ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย ทศตะวนออกตดกบบานโนนศาลา หม 9 ต าบลหนองยายพมพ อ าเภอนางรอง จงหวด

บรรมย ทศตะวนตกตดกบบานหนองเสมด หม 2 ต าบลหนองยายพมพ อ าเภอนางรอง จงหวด

บรรมย ทศใตตดกบบานหนองโจด หม 4 ต าบลหนองยายพมพ อ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย เสนทางคมนาคม ทางท 1 ออกจากบรรมยไปตามถนนลาดยางทางหลวงแผนดนสายบรรมย-นางรอง

หมายเลข 218 ถงบานหนองยายพมพ ระยะทาง 36 กโลเมตร สภาพภมประเทศ บานหนองยายพมพ ต าบลหนองยายพมพ อ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย เขาถงไดจาก

ทางหลวง 218 มพนททงหมดประมาณ 1,0000 ไร มหมบานทงหมด 10 หมบาน จ านวน 624 หลงคาเรอน ในพนททง 10 หมบานอยตอเนองกน ในพนททง

ทงทางเทาและถนนในหมบานเปนคอนกรต มคณภาพด ในหมบานนมสาธารณปโภคสาธารณปการพรอมบรบรณ ทงน าประปา ไฟฟา โทรศพท ปญหาทพบทสงผลตอกายภาพ คอ ความแหงแลง เมอถงฤดแลงน าในการใชในการอปโภคและบรโภคจะขาดแคลนในการดมกน การศกษาเรอนพนถน

1.1 บานเลขท 37 หม 1 บานหนองยายพมพ ต าบลหนองยายพมพ อ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย

เจาของบาน คอนายใย และนางเขยว ปกษา และนางแดง หมนนก อาย 52 ป (บตรสาวเจาของบาน) เปนผใหสมภาษณ มอาชพท านา และปจจบนยงท านาอย อายของการสรางบาน

241

ประมาณ 50 กวาป ตงถนฐานและอยทนมาตงแตสมยพอ-แม มผอยอาศยภายในบาน 5 คน เปนชาย 2 คน หญง 3 คน คอคณยายเขยวเจาของบาน ลกสาวผใหสมภาษณ ลกชาย ลกสาว ลกเขย และหลานชาย ยงไมมการปรบปรงซอมแซมหรอตอเตมใหม

สภาพของตวบานทเหนในปจจบนยงคงสภาพแขงแรงทงโครงสรางหลก โครงสรางหลงคา ผนง และพน ลกษณะของบานเปนบานไมสองชน หลงคามงสงกะส ตวบานชนบนแยกเปน 2 สวนคอเรอนหลก และครวไฟ เรอนหลกดานทศใตมหองปด 2 สวน หองแรกเดมทเปนหองนอนของพอ-แม แตในปจจบนใชเปนหองพระ หองท 2 เปนหองนอนลก หองนอนอยใตจวหลกของบาน เปนหองเปดทคลมพนทใตจว และพนททเปนโถงหนาหองดวย

ในบรเวณบานมศาลพระภมตงอยดานทศตะวนออกเฉยงเหนอของบาน มเลาขาว จ านวน 1 หลง ตงอยทางทศตะวนออกหนหนาจวเขาหาตวบาน ใตถนโลงใชนงเลน พกผอน และเกบของอปกรณทางการเกษตร มตมใชน าเรยงเปนแถวดานหลงของบาน หองน า-หองสวมแยกออกจากตวบานเปนโครงสรางไม ผนง และพนกออฐฉาบปน รวบานเปนรวสวนกลวย และไมผลเปนกนอาณาเขต

โครงสรางและวสดกอสราง โครงสรางหลก โครงสรางหลงคา ผนง และพนเปนโครงไมเนอแขง ลกษณะของเรอน

เปนเรอนแฝด หลงคาจวแฝดมงสงกะส หนาจวของบานหนไปทางทศตะวนออก ตหนาจวซอนเกลดแนวนอนไมมชองระบายอากาศ

ผนงบานทงภายใน และภายนอกเปนผนงไมเนอแขงตตามแนวนอน ส าหรบหองพระ และหองนอนเปนผนงดานในเปนผนงไมตตามแนวนอนระดบใตวงกบหนาตาง และตตามแนวตงเหนอระดบวงกบหนาตางผสมกบผนงลกกรงไมระแนงเวนชองโลงแบบตาขางดานบนเหนอวงกบประตความกวางระยะ 3 ชวงเสา ผนงครวไฟเปนผนงไมตตามแนวนอนผสมกบผนงลกกรงไมระแนง เวนชองโลงแบบฝาไหล เพอใชระบายควนและอาการในเวลาท าครว ผนงชานเปนผนงไมตตามแนวนอนผสมกบผนงลกกรงไมระแนงดานบน

พนชนบนเปนพนเนอแขงไมตชนไมเขาลน ความตางระดบของพนเรอนมทงหมด 2 ระดบ ระดบพนชาน โถงทางเดน และครวไฟ สงจากระดบพนดน 1.90 ระดบพนหองนอนสงกวาระดบพนโถงทางเดน 10 เซนตเมตร พนชนลางเปนพนดนทบอดแนนใตถนโลงใชนงเลน พกผอน และเกบของอปกรณทางการเกษตร

ประตหนาตางเปนบานเปดไมทงหมดไมมชองแสง ประตบานเปดเดยว ขนาด 90x2.00 เซนตเมตร ประตบานเปดค ขนาด 1.20x2.00 เซนตเมตร หนาตางบานเปดค ขนาด 90x1.00 เซนตเมตร บนไดเปนบนไดไมเนอแขงขนทางเดยว ลกกรงบนไดไม


242

ภาพท 7.14 ทศนยภาพและผงพนของบานเลขท 37 หม 1 บานหนองยายพมพ ต าบลหนองยาย

พมพ อ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย

243

1.2 บานเลขท 43 หม 1 บานหนองยายพมพ ต าบลหนองยายพมพ อ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย

เจาของบาน คอ นางสมงาม ดอกเกศ อาย 57 ป (ทายาทเจาของบาน) อาชพท านา, และรบจางทวไป ตงถนฐานอยทนมาตงแตรนบดามารดา มผอยอาศยภายในบาน 4 คน ชาย 1 คน หญง 3 คน คอนางสมงาม ดอกเกศ สาม และลกสาว 2 คน อายของการสรางบานประมาณ 50 กวาป ยงไมมการปรบปรงซอมแซมหรอตอเตมใหม

สภาพของตวบานทเหนในปจจบนยงคงสภาพแขงแรงทงโครงสรางหลก โครงสรางหลงคา ผนง และพน ลกษณะของบานเปนบานไมสองชน หลงคามงสงกะส ภายในตวบานชนบนแยกเปน 2 สวน คอ เรอนหลกใชพกผอน หองอเนกประสงค และครวไฟ เรอนหลกมหองปด 2 สวน 3 หอง หองแรกเปนหองพระ หองท 2, 3 เปนหองนอน ดานหนาหองนอนเปนพนททเปนทโถงใชนงเลนพกผอนอยใตหลงคาปนหยาตอดวยหลงคาเพงหมาแหงนของเรอนหลก หองอเนกประสงค และครวไฟเปนหองเปดทคลมพนทใตหลงคาจวตอดวยหลงคาเพงหมาแหงนความลาดเอยงไมสงมากหนกมก ซงตอเนองจากบนไดทางขนซงขนตงฉากกบหองอเนกประสงค ในบรเวณบานมศาลพระภมตงอยดานทศตะวนออกเฉยงเหนอของบาน มเลาขาว จ านวน1 หลง ตงอยทางทศตะวนออกหนหนาจวเขาหาตวบาน ใตถนโลงใชเลยงสตว นงเลนพกผอน และเกบของอปกรณทางการเกษตร มตมใชน าเรยงเปนแถวดานขางของบาน หองน า-หองสวมแยกออกจากตวบาน รวบานเปนรวสวนกลวย และไมผลเปนกนอาณาเขต


ของเรอนเปนเรอนเกย หลงคาปนหยามงสงกะสตอกบหลงคาเพงหมาแหงน และหลงคาจวมงสงกะสตอดวยหลงคาเพงหมาแหงนความลาดเอยงไมสงมากหนกมก ผนงบานทงภายใน และภายนอกเปนผนงไมตตามแนวนอนระดบใตวงกบหนาตาง และตตามแนวตงเหนอระดบวงกบหนาตางผสมกบผนงลกกรงไมระแนงเวนชองโลงแบบแนวตง และแบบไขวทแยงดานบน ผนงเรอนดานทศเหนอเปนผนงไมตตามแนวนอนผสมกบผนงไมตตามแนวตงลกกรงไมระแนงดานบนเพอระบายอากาศความกวาง 3 ชวงเสา และครวไฟเปนผนงไมตตามแนวนอนผสมกบผนงลกกรงไมระแนงแนวตงดานบนเพอใชระบายควนและอาการในเวลาท าครว

พนชนบนเปนพนไมตชนไมเขาลน ความตางระดบของพนเรอนมทงหมด 3 ระดบ ระดบพนครวไฟสงจากระดบพนดน 1.60 เซนตเมตร ระดบพนหองอเนกประสงคสงกวาระดบพนครวไฟ 20 เซนตเมตร ระดบพนหองนอนสงกวาระดบพนหองอเนกประสงค 20 เซนตเมตร พนชนลางเปนพนดนทบอดแนนใตถนโลงใชเลยงสตว นงเลนพกผอน และเกบของ ประตหนาตางเปนบานเปดไมทงหมดไมมชองแสง ประตทางขนเปนประตบานเฟยมไมแบบไมแผนเดยว ประตบาน

244

เปดเดยว ประตบานเปดค ขนาด 1.20x2.00 เซนตเมตร หนาตางบานเปดค ขนาด 90x1.00 เซนตเมตร บนไดเปนบนไดไมเนอแขงขนทางเดยว ไมมลกกรงบนไดมชายคาปกนกคลมและมเสาสองตนตงรบชายคาปกนก


ภาพท 7.15 ทศนยภาพและผงพนของบานเลขท 43 หม 1 บานหนองยายพมพ ต าบลหนองยาย

พมพ อ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย

245

1.3 บานเลขท 48 หม 1 บานหนองยายพมพบานหนองยายพมพ ต าบลหนองยายพมพ อ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย

เจาของบาน คอนางพอง อนเรศ อาย 71 ป อาชพหลกท านา อาชพเสรมขายของในตลาด มผอยอาศยภายในบาน 3 คน ชาย 1 คน หญง 2 คน คอนางพอง อนเรศ หลานสาว และหลานเขย อายของอาคารราว 50 กวาป ยงไมมประวตการปรบปรงซอมแซมหรอตอเตมใหม


หลงคา ผนง และพน ลกษณะของบานเปนบานไมสองชน หลงคามงสงกะส ภายในตวบานชนบนแบงเปน 2 สวน สวนท 1 เปนสวนพกผอน มหองปด 4 หอง ดานหนาหองนอนเปนโถงนงเลนพกผอน ซงตอเนองจากบนไดทางขนซงขนตงฉากกบโถงทางเดน สวนท 2 เปนสวนครวไฟ เปนหองเปด ใตถนโลงใชเลยงสตวแตปจจบนไมไดเลยงหลายปแลว ในบรเวณบานมศาลพระภมตงอยดานทศตะวนออกเฉยงเหนอทางเขาระหวางบาน มเลาขาว จ านวน 1 หลง ตงอยทางทศตะวนออกของบานหนหนาเขาหาตวเรอน มตมใชน าเรยงเปนแถวดานขางของบาน หองน า-หองสวมแยกออกจากตวบานเปนโครงสรางไม ผนง และพนกออฐฉาบปนรวบานเปนรวเตยสบปะรด และสวนกลวยเปนกนอาณาเขต


ของเรอนเปนเรอนโขงหลงคาจวมงสงกะสตอกบหลงคาเพงหมาแหงน ผนงบานทงภายใน และภายนอกเปนผนงไมตตามแนวนอนระดบใตวงกบหนาตาง และต

ตามแนวตงเหนอระดบวงกบหนาตาง ผนงเรอนดานทศเหนอเปนผนงไมตตามแนวนอนผสมกบผนงไมตตามแนวตงลกกรงไมระแนงดานบนเพอระบายอากาศความกวาง 2 ชวงเสา

พนชนบนเปนพนไมตชนไมเขาลน ความตางระดบของพนเรอนมทงหมด 3 ระดบ ระดบพนครวไฟสงจากระดบพนดน 1.60 เซนตเมตร ระดบพนโถงทางเดนสงกวาระดบพนครวไฟ 20 เซนตเมตร ระดบพนหองนอนสงกวาระดบพนโถงทางเดน 20 เซนตเมตร พนชนลางเปนพนดนทบอดแนนใตถนโลงใชเลยงสตว นงเลนพกผอน และเกบของ

ประตหนาตางเปนบานเปดไมทงหมดไมมชองแสง ประตทางขนเปนประตบานเฟยมไมแบบไมแผนเดยว ประตบานเปดเดยว ขนาด 90x2.00 เซนตเมตร ประตบานเปดค ขนาด 1.20x2.00 เซนตเมตร หนาตางบานเปดค ขนาด 90x1.00 เซนตเมตร บนไดเปนบนไดไมเนอแขงขนทางเดยว มชานพกบนไดไมมลกกรงบนได


246

ภาพท 7.16 ทศนยภาพและผงพนของบานเลขท 48 หม 1 บานหนองยายพมพ ต าบลหนองยายพมพ อ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย

247

2. บานหนองหวลาว ต าบลหนองปลอง อ าเภอช าน จงหวดบรรมย ประวตของชมชน จากค าบอกเลาของนางชวย นาคนชาต อาย 74 ป เลาวามคนลาวคนหนงเปนชาวตาง

ถนขนเกวยนมาท ามาคาขายผานมาในบรเวณพนทน และไดหยดพกทบรเวณหนองน ากลางหมบานแลวเกดเจบปวยแลวในทสดไดเสยชวตในบรเวณหนองน ากลางหมบานน จากนนมาชาวบานจงเรยกวา “บานหนองหวลาว” นมาจนถงปจจบน

อาณาเขต ทศเหนอตดกบบานหนองปลอง หม 1 ต าบลหนองปลอง อ าเภอช าน จงหวดบรรมย ทศตะวนออกตดกบบานหนองเสมด หม 2 ต าบลหนองยายพมพ อ าเภอนางรอง จงหวด

บรรมย ทศตะวนตกตดกบบานหนองใหญ หม 3 ต าบลหนองปลอง อ าเภอช าน จงหวดบรรมย ทศใตตดกบบานหนองใหญ หม 3 ต าบลหนองปลอง อ าเภอช าน จงหวดบรรมย เสนทางคมนาคม ทางท 1 ออกจากบรรมยไปตามถนนลาดยางทางหลวงแผนดนสายบรรมย-นางรอง

หมายเลข 218 ถงบานหนองยายพมพ ระยะทาง 36 กโลเมตร เลยวขวาเขาสถนนลาดยางทางหลวงชนบทหนองยายพมพ-หนองขาม ระยะทาง 8 กโลเมตร ถงบานหนองหวลาว

ทางท 2 ออกจากอ าเภอนางรองเขาสถนนลาดยางทางหลวงแผนดน หมายเลข 24 จากอ าเภอโชคชย จงหวดนครราชสมา ผานอ าเภอนางรองไปจงหวดสรนทร เปนเสนทเชอมจงหวดตางๆ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลางโดยมทางแยกเขาสถนนลาดยางทางหลวงจงหวด หมายเลข 2073 ซงผานต าบลช าน และต าบลหนองปลองมาเชอมเปนเครอขาย เลยวขวาเขาสถนนลาดยางทางหลวงชนบทหนองยายพมพ-หนองขาม ถงบานหนองหวลาว รวมระยะทาง 5 กโลเมตร

สภาพภมประเทศ ลกษณะภมประเทศของบานหนองหวลาว ต าบลหนองปลอง อ าเภอช าน จงหวดบรรมย

มลกษณะเปนทราบลม ในบางสวนเปนทราบสง มทงนาลอมรอบ ลกษณะดนจะเปนดนรวนปนทราย ภมอากาศจะรอนจดในฤดรอนการระเหยของน าจากแหลงน าตาง ๆ เปนไปไดอยางรวดเรว สภาพแหลงน าทวไปจะตนเขนไมเพยงพอตอการเพาะปลก มล าน าธรรมชาตไหลผาน 2 สาย คอ ล านางรอง และล าประเทย แตมปรมาณน านอย เพราะเกดฝนทงชวง ถงกบแลงทกหมบาน

สภาพแวดลอมโดยรอบของชมชน ประชากรในเขตบานหนองหวลาว ต าบลหนองปลอง อ าเภอช าน จงหวดบรรมย รอยละ

90 ประกอบอาชพในภาคเกษตรกรรม เนองจากสภาพพนทเปนทราบ จงมการท านาเปนอาชพ

248

หลก ปละ 1 ครง โดยมน าจากล านางรอง และล าประเทย ปรมาณน าดพอสมควรในฤดฝนน า สวนฤดแลงน าไมพอท าการเกษตร สวนประชากรอกรอยละ 10 ประกอบอาชพนอกภาคเกษตรกรรม ไดแก รบจาง คาขาย รบราชการ ฯลฯ

การศกษาเรอนพนถน 2.1 บานเลขท 9 หม 2 บานหนองหวลาว ต าบลหนองปลอง อ าเภอช าน จงหวด

บรรมย เจาของบาน คอนางชวย นาคนชาต อาย 80 ป อาชพท านา แตท าเพอไวพอกนใน

ครอบครวเทานน และแบงใหญาตพนองเชาบางสวน มบตร ธดา 3 คน มอาชพรบราชการคร บรษพยาบาลและพยาบาล เดมบานทเคยอยกน 5 คน พอ แม ลกชาย 2 คน และลกสาว 1 คน แตปจจบนอยเพยงแม คอคณยายชวย นาคนชาตคนเดยว สวนบตรไดแตงงานแยกไปอยทอนแตไดกลบมาเยยมเปนประจ า อายของการสรางบานประมาณ 60 กวาป อยมาตงแตคณยายชวยและคณตาทศแตงงานกน


หลงคา ผนง และพน ลกษณะของบานเปนบานไมสองชน หลงคามงสงกะส มการปรบปรงซอมแซมใหม เมอประมาณ พ.ศ. 2541 โดยซอมแซมปรบปรงหลงคา โครงหลงคาบางสวน สวนพนและผนงใชของเดมซงยงคงสภาพแขงแรง ตวบานชนบนแยกเปน 2 หลงตอเชอมกนดวยโถงทางเดนและชานหนาทมหลงคาคลมซงตอเนองจากบนไดทางขนซงขนตงฉากกบชาน หองปดม 3 หอง คอหองนอน หองนอนอยใตหลงคาปนหยาหลกของบาน เปนหองเปดทคลมพนท และพนททเปนโถงหนาหองดวย ในบรเวณบานมศาลพระภมตงอยดานทศตะวนออกเฉยงเหนอ มเลาขาว จ านวน 1 หลง ตงอยทางทศเหนอของบานหนหนาเขาหาตวเรอน ดานหนาเลาขาวตอเตมเพงท าเปนทจอดรถ มตมใชน าเรยงเปนแถวดานขางของบาน หองน า-หองสวมแยกออกจากตวบานเปนโครงสรางไม ผนง และพนกออฐฉาบปน รวบานปลกตนเตยสบปะรดและสวนกลวยทเปนกนอาณาเขต

โครงสรางและวสดกอสราง โครงสรางหลก โครงสรางหลงคา ผนง และพนเปนโครงไมเนอแขง ลกษณะของบานเปน

เรอนเกย หลงคาปนหยามงสงกะสคลมสวนเรอนใหญ และหลงคามนลาในสวนเรอนเลกหนหนาจวไปทางทศเหนอ ผนงบานทงภายใน และภายนอกเปนผนงไมตตามแนวนอนระดบใตวงกบหนาตาง และตตามแนวตงเหนอระดบวงกบหนาตาง ผนงตอนบนเปนระแนงแนวนอนตซอนเกลดเพอระบายอากาศ สวนผนงเรอนเลกเปนผนงไมตตามแนวนอนระดบใตวงกบหนาตาง และตตามแนวตงเหนอระดบวงกบหนาตาง เวนระยะดานบน 40 เซนตเมตร

249

พนชนบนเปนพนไมตชนเขาลน ความตางระดบของพนเรอนมทงหมด 4 ระดบ ระดบพนซกลางสงจากระดบพนดน 1.60 เซนตเมตร ระดบพนระเบยงและครวไฟสงกวาระดบพนครวไฟ 20 เซนตเมตร ระดบพนโถงทางเดนสงกวาระดบพนระเบยงและครวไฟ 10 เซนตเมตร ระดบพนหองนอนสงกวาระดบพนโถงทางเดน 10 เซนตเมตร พนชนลางเปนพนดนทบอดแนนใตถนโลงใชเกบของ และเกบอปกรณทางการเกษตร ประตหนาตางเปนบานเปดไมทงหมด ประตบานเปดเดยว ขนาด 90x2.00 เซนตเมตร ประตบานเปดค ขนาด 1.20x2.00 เซนตเมตร หนาตางบานเปดค ขนาด 90x80 เซนตเมตร บนไดไมขนทางเดยว ลกกรงบนไดไมเนอแขง


ภาพท 7.17 ทศนยภาพและผงพนของบานเลขท 9 หม 2 บานหนองหวลาว ต าบลหนองปลอง


250

ภาพท 7.17 (ตอ) 2.2 บานเลขท 16 หม 2 บานหนองหวลาว ต าบลหนองปลอง อ าเภอช าน

จงหวดบรรมย เจาของบาน คอนางจาง หลอดทอง อาย 84 ป นายรวม หลอดทอง อาย 85 ป อาชพ

ท านา และรบจางทวไป มผอยอาศยภายในบาน 2 คน ชาย 1 คน หญง 1 คน คอคณตารวม และคณยายจาง อายของการสรางบานประมาณ 30 กวาป อยมาตงแตสมยคณตารวมและคณยายจางแตงงานกน ยงไมมประวตการปรบปรงซอมแซมหรอตอเตมใหม


หลงคา ผนง และพน ลกษณะของบานเปนบานไมสองชน หลงคามงสงกะส ตวบานชนบนมหอง

251

ปด 1 หอง คอ หองนอน มการถมดนรอบบาน ในบรเวณบานสะอาดมศาลพระภมตงอยดานทศเหนอของบาน มตมใชน าเรยงเปนแถวดานขางของบาน หองน า-หองสวมแยกออกจากตวบานเปนโครงสรางไม ผนง และพนกออฐฉาบปน รวบานเปนรวลวดหนามกนเปนอาณาเขต


ของบานเปนเรอนเกย หลงคาจวมงสงกะสตอกบหลงคาเพงหมาแหงน ความราดเอยงไมสงมากหนก หนหนาจวไปทางทศตะวนออก หนาจวตระแนงแนวตงเวนระยะเพอระบายอากาศ

ผนงบานทงภายใน และภายนอกเปนผนงไมตตามแนวนอนระดบใตวงกบหนาตาง และตตามแนวตงเหนอระดบวงกบหนาตาง ผนงหองครวไฟทศตะวนตกเปนผนงไมตตามแนวนอน และผนงดานทศเหนอเปนผนงไมไผตระแนงตามแนวตง

พนชนบนเปนพนไมเนอแขงตชนเขาลน ความตางระดบของพนเรอนมทงหมด 4 ระดบ ระดบพนซกลางสงจากระดบพนดน 1.20 เซนตเมตร ระดบพนหองครวไฟสงกวาระดบพนซกลาง 20 เซนตเมตร ระดบพนโถงทางเดนสงกวาระดบพนหองครวไฟ 10 เซนตเมตร ระดบพนหองนอนสงกวาระดบพนโถงทางเดน 10 เซนตเมตร พนชนลางเปนพนดนทบอดแนนใตถนโลงใชเกบของ และเกบอปกรณทางการเกษตร

ประตหนาตางเปนบานเปดไมทงหมด ประตบานเปดเดยว ขนาด 90x2.00 เซนตเมตร หนาตางบานเปดค ขนาด 90x80 เซนตเมตร บนไดไมขนทางเดยว


ภาพท 7.18 ทศนยภาพและผงพนของบานเลขท 16 หม 2 บานหนองหวลาว ต าบลหนองปลอง อ าเภอช าน จงหวดบรรมย

252

ภาพท 7.18 (ตอ) 2.3 บานเลขท 22 หม 2 บานหนองหวลาว ต าบลหนองปลอง อ าเภอช าน

จงหวดบรรมย เจาของบาน คอนางญ คงสบชาต อาย 57 ป อาชพท านา และรบซอขาวเปลอก อายของ

การสรางบานประมาณ 70 กวาป ตงถนฐานอยทนมาตงแตสมยพอ-แม เดมอยรวมกน 5 คน แตปจจบนมผอยอาศยภายในบาน 3 คน ชาย 1 คน หญง 2 คน คอพอ แม และหลานสาว 1 คน ยงไมมประวตการปรบปรงซอมแซมหรอตอเตมใหม


หลงคา ผนง และพน ลกษณะของบานเปนบานไมสองชน หลงคามงสงกะส ตวบานชนบนมหอง

253

ปด 1 หอง คอหองนอน หองนอนอยใตจวหลกของบาน เปนหองเปดทคลมพนทใตจวและพนททเปนโถงหนาหองดวย ในบรเวณบานสะอาดมศาลพระภมตงอยดานทศตะวนออกเฉยงเหนอทางเขาระหวางบาน มเลาขาวจ านวน 2 หลง ตงอยทางทศตะวนออก หองน า-หองสวมแยกออกจากตวบานเปนโครงสรางไม ผนง และพนกออฐฉาบปน รวบานเปนรวลวดหนามกนเปนอาณาเขต


ของบานเปนเรอนเกย หลงคาจวมงสงกะสคลมสวนเรอนใหญตอกบหลงคาเพงหมาแหงน ความราดเอยงไมสงมากหนก หนหนาจวไปทางทศตะวนออก ตหนาจวซอนเกลดแนวนอนไมมชองระบายอากาศ

ผนงบานทงภายใน และภายนอกเปนผนงไมตตามแนวนอน ผนงตอนบนเปนระแนงไมตตามแนวตงเวนระยะดานบน

พนชนบนเปนพนไมเนอแขงตชนเขาลน ความตางระดบของพนเรอนมทงหมด 2 ระดบ ระดบพนโถงทางเดนสงจากระดบพนดน 1.20 เซนตเมตร ระดบพนหองนอนสงกวาระดบพนโถงทางเดน 20 เซนตเมตร พนชนลางเปนพนดนทบอดแนนใตถนโลงใชเกบของ เกบอปกรณ และเครองมอทางการเกษตร

ประตหนาตางเปนบานเปดไมทงหมด ประตบานเปดเดยว ขนาด 90x2.00 เซนตเมตร หนาตางบานเปดค ขนาด 90x80 เซนตเมตร บนไดไมขนทางเดยว


254

ภาพท 7.19 ทศนยภาพและผงพนของบานเลขท 22 หม 2 บานหนองหวลาว ต าบลหนองปลอง


255

3. บานดอนหวาย ต าบลหนองปลอง อ าเภอช าน จงหวดบรรมย ประวตของชมชน เมอประมาณป พ.ศ. 2465 นายนล รามญ พรอมกบพวกอก 5 ครวเรอน ไดอพยพมา

จากบานกานเหลอง ต าบลหนองยายพมพ อ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย มาตงหลกแหลงอยทบรเวณบานดอนหวาย สาเหตทเรยกวาบานดอนหวายนน ไดมผสงอายของหมบานเลาสบตอกนมาวา บรเวณหมบานนมตนหวายขนอยเปนจ านวนมาก ในบรเวณซงเปนทเนนและทคอนของหมบาน ชาวบานจงตงชอวา “บานดอนหวาย” ม นายนล รามญ เปนผใหญบานคนแรก

อาณาเขต ทตง บานดอนหวาย อยหางจากทวาการ อ าเภอช าน ประมาณ 13 กโลเมตร หางจาก

จงหวดบรรมย ไปทางทศเหนอประมาณ 37 กโลเมตร มอาณาเขตดงน ทศเหนอตดกบบานโคกสนวน หมท 1 ต าบลโคกสนวน อ าเภอช าน จงหวดบรรมย ทศตะวนออกตดกบบานหนองยายพมพ หมท 1 ต าบลหนองยายพมพ อ าเภอนางรอง

จงหวดบรรมย ทศตะวนตกตดกบบานโคกปราสาท หมท 10 ต าบลหนองปลอง อ าเภอช าน จงหวด

บรรมย ทศใตตดกบบานปราสาทพร หมท 8 ต าบลหนองปลอง อ าเภอช าน จงหวดบรรมย เสนทางคมนาคม ทางท 1 ออกจากบรรมยไปตามถนนลาดยางทางหลวงแผนดนสายบรรมย-นางรอง

หมายเลข 218 ถงบานหนองยายพมพ ระยะทาง 36 กโลเมตร เลยวขวาเขาสถนนลาดยางทางหลวงชนบทหนองยายพมพ-หนองขาม ระยะทาง 5 กโลเมตร ถงบานดอนหวาย

ทางท 2 ออกจากอ าเภอนางรองเขาสถนนลาดยางทางหลวงแผนดน หมายเลข 24 จากอ าเภอโชคชย จงหวดนครราชสมา เปนเสนทเชอมจงหวดตางๆ มทางแยกเขาสถนนลาดยางทางหลวงจงหวด หมายเลข 2073 ระยะทาง 11 กโลเมตร เลยวขวาเขาสถนนลาดยางทางหลวงชนบทหนองปลอง-หนองขาม ถงบานดอนหวาย รวมระยะทาง 9 กโลเมตร

สภาพภมประเทศ ลกษณะภมประเทศของบานดอนหวาย ต าบลหนองปลอง อ าเภอช าน จงหวดบรรมย ม

ลกษณะเปนทราบลม ในบางสวนเปนทราบสง มทงนาลอมรอบ ลกษณะดนจะเปนดนรวนปนทราย มล าน าธรรมชาตไหลผาน 2 สาย คอ ล านางรอง และล าประเทย แตมปรมาณน านอย เพราะเกดฝนทงชวง ถงกบแลงทกหมบาน

สภาพแวดลอมโดยรอบของชมชน

256

ประชากรในเขตบานดอนหวาย ต าบลหนองปลอง อ าเภอช าน จงหวดบรรมย รอยละ 90 ประกอบอาชพในภาคเกษตรกรรม เนองจากสภาพพนทเปนทราบ จงมการท านาเปนอาชพหลก ปละ 1 ครง โดยมน าจากล านางรอง และล าประเทย ปรมาณน าดพอสมควรในฤดฝนน า สวนฤดแลงน าไมพอท าการเกษตร สวนประชากรอกรอยละ 10 ประกอบอาชพนอกภาคเกษตรกรรมไดแกรบจาง, คาขาย, รบราชการ ฯลฯ

การศกษาเรอนพนถน 3.1 บานเลขท 19 หม 7 บานดอนหวาย ต าบลหนองปลอง อ าเภอช าน จงหวด

บรรมย เจาของบาน คอนางอบ มาประจวบ อาย 85 ป ผใหสมภาษณ คอนางสาวเหลอ มา

ประจวบ บตรสาวเจาของบาน อาย 75 ป อาชพท านา เดมบานทเคยอยกน 9 คน แตปจจบนมผอยอาศย 4 คน เปนผใหญ 4 คน อายของการสรางบานหลงนประมาณ 54 ป ตงถนฐานอยทนมาตงแตสมยบดามารดา


หลงคา ผนง และพน ลกษณะของบานเปนบานไมสองชน หลงคามงสงกะส มการตอเตมใหม เมอประมาณ พ.ศ. 2553 โดยตอเตมหองน า เดมหองน า-หองสวมจะแยกออกจากเรอนคนละหลง โดยตอเตมหองน า-หองสวมใหมใหอยตดกบเรอนชนสอง ตวเรอนชนบนมหองปด 3 หอง คอหองนอน และหองเกบของ ในบรเวณบานสะอาดมศาลพระภมตงอยดานทศตะวนออกเฉยงเหนอระหวางทางเขาบาน มตมใชน าเรยงเปนแถวดานขางของบาน มเลาขาว 2 หลง เนองจากแตเดมเปนครอบครวใหญ


ของบานเปนเรอนโขง หลงคาจวมงสงกะส ผนงบานทงภายใน และภายนอกเปนผนงไมตตามแนวนอน สวนผนงหองครวไฟดานทศเหนอเปนผนงไมลกกรงโปรงตตามแนวตง

พนชนบนเปนพนไมเนอแขงตชนเขาลน ความตางระดบของพนเรอนมทงหมด 3 ระดบพนหองครวไฟสงจากระดบพนดน 1.70 เซนตเมตร ระดบพนหองอเนกประสงคสงกวาระดบพนหองครวไฟ 20 เซนตเมตร ระดบพนหองนอนสงกวาระดบหองอเนกประสงค 20 เซนตเมตร พนชนลางเปนพนดนทบอดแนนใตถนโลงใชเลยงสตว นงเลน พกผอน และเกบอปกรณทางการเกษตร ประตหนาตางเปนบานเปดไมทงหมด บนไดไมขน 2 ทาง ลกกรงไม


257

ภาพท 7.20 ทศนยภาพและผงพนของบานเลขท 19 หม 7 บานดอนหวาย ต าบลหนองปลอง อ าเภอช าน จงหวดบรรมย

258

3.2 บานเลขท 24 หม 7 บานดอนหวาย ต าบลหนองปลอง อ าเภอช าน จงหวดบรรมย

เจาของบาน คอนางแกว จนมะโน อาย 78 ป ผใหสมภาษณ คอนายแมน จนมะโน อาย 68 ป อาชพท านา ปจจบนมผอยอาศย 4 คน ชาย 3 หญง 2 เปนผใหญ 3 และเดก 1 คน อายของการสรางบานหลงนประมาณ 71 ป ตงถนฐานอยทนมาตงแตสมยพอ-แม


หลงคา ผนง และพน ลกษณะของบานเปนบานไมสองชน หลงคามงสงกะส ยงไมมประวตการปรบปรงซอมแซมหรอตอเตมใหม ตวเรอนชนบนมหองปด 3 หอง คอ หองนอน ในบรเวณบานสะอาดมศาลพระภมตงอยดานทศตะวนออกเฉยงเหนอระหวางทางเขาบาน มเลาขาว จ านวน 1 หลง ตงอยทางทศเหนอ หนหนาจวเขาหาตวเรอน หองน า-หองสวมแยกออกจากตวบานเปนโครงสรางไม ผนง และพนกออฐฉาบปนรวบานเปนรวเตยสบประรส และสวนกลวยเปนกนอาณาเขต


ของบานเปนเรอนโขง หลงคาจวมงสงกะส หนหนาจวไปทางทศตะวนออก ผนงเปนฝาไมตตามแนวนอนระดบใตวงกบหนาตาง และตตามแนวตงเหนอระดบวงกบ

หนาตาง มระแนงไมระบายอากาศอยเหนอหนาตาง ผนงหองครวไฟดานทศใตเปนผนงไมตตามแนวนอนผสมฝาไมลกกรงโปรงตตามแนวตง

พนชนบนเปนพนไมเนอแขงตชนเขาลน ความตางระดบของพนเรอนมทงหมด 3 ระดบพนหองครวไฟสงจากระดบพนดน 1.50 เซนตเมตร ระดบพนหองโถงทางเดนสงกวาระดบพนหองครวไฟ 40 เซนตเมตร ระดบพนหองนอนสงกวาระดบหองโถงทางเดน 20 เซนตเมตร พนชนลางเปนพนดนทบอดแนนใตถนโลงใชนงเลน พกผอน และเกบอปกรณทางการเกษตร ประตหนาตางเปนบานเปดไมทงหมด บนไดไมขน 2 ทาง ลกกรงไมเนอแขง


259

ภาพท 7.21 ทศนยภาพและผงพนของบานเลขท 24 หม 7 บานดอนหวาย ต าบลหนองปลอง อ าเภอช าน จงหวดบรรมย

260

เรอนพกอาศยกลมชาตพนธไทยลาว 1. บานเมองแฝก ต าบลเมองแฝก อ าเภอล าปลายมาศ จงหวดบรรมย ประวตของชมชน สภาพกอนทจะมการตงหมบานและผตนอพยพเขามาอยนนโดยทวไปสภาพโดยรอบของ

หมบาน สภาพเปนปาดงทบ มสตวหลายชนดทอาศยอย เชา เสอ ชาง ลง ควายปา หมาปา ง เปนตน เมอประมาณ 150-180 ป ไดมครอบครวหนงชอนายเหยวและเครอญาตไดอพยพมาจาก บานหนองบวแดง อ าเภอหนองบวแดง จงหวดรอยเอดในปจจบน ไดเดนทางมาและไดมาพกครงแรกในบรเวณนและตงถนฐานอยท บานสะยาง ต าบลประเคยบในปจจบน เนองจากบรเวณแหงนมความอดมสมบรณ ทงขาวปลาอาหารตาง ๆ อกทงมผคนมาอาศยอยกอนแลว ผคนทอาศยกอนนนคนไทยทพดภาษาเขมร และพวกทอพยพมานนพดภาษาลาวจงเกดความขดแยงกนในหลายเรอง และมการลกขโมยสงของกน เนองจากนายเหยวนเปนคนทไมชอบเรองการลกขโมย และเปนคนทชอบอยอยางสนโดษ ไมรบกวนคนอน จงชกชวนลกหลานทมาจากบานหนองบวแดงทงหมดอพยพตอมาอก โดยทอาศยอยบานสระยางเปนเวลา 1-5 เดอน นายเหยวไดพาลกหลานเดนทางตอมาจนมาถงทอยปจจบนน

เมอมาถงทตงหมบานในปจจบน สภาพกอนนเปนปารกทบ มหญาแฝกเกดขนเปนจ านวนมากเปนทอยของสตวปาตาง ๆ จงไดพาลกหลานแพวถางปาออกเพอทจะปลกสรางบานเรอน เมอท าการถางปาออกไปเรอย ๆ ไดสงเกตเหนวาททตนมาอยนมลกษณะเปนทเนนสง และมคนดนและรองน าลอมรอบเปนจ าแพงถง 3 ชน มสระน าทเกบน าไวใชถง 4 สระทานจงสนนฐานวาทททานมาอย ณ ตรงนเปนทอยของชมชนโบราณทมการขดบานแปลงเมองเปนก าแพงดน และคน ารอมรอบเพอปองกนศตรและอนตราย ซงลกษณะความเปนอยของชมชนเปนชมชนทเขมแขงมากพอสมควรและมการจดระบบสาธารณปโภคทด ตอมาอาจเกดโรคภยอนตรายผคนลมตายเปนจ านวนมาก ผน าชมชนจงไดท าการอพยพผคนทเหลอไปตงถนฐานทอน ปลอยใหเปนทวางเปลาและตนไมใหญขนมาซงเปนเวลานานเทาไรไมมใครทราบ จากนนนายเหยวกไดพาลกหลานท ามาหากนเรอยมา และเจรญขนตามล าดบ มการจบจองทท ากนสรางทอยอาศย สรางวดใหเปนศนยกลางของชมชน

เมอทางหนวยงานราชการสมยนนไดมการส ารวจประชากร และหมบานตาง ๆ ทวประเทศ ในเมอทานมาอยกอนชาวบานและญาตพนองเลยใหทานตงชอหมบานขนเปนคนแรก เนองจากทานมาอยครงแรกมหญาแฝกจ านวนมาก ประกอบกบนายเหยวไดอพยพมาจากเมองเสลภม จงหวดรอยเอด จงตงชอหมบานวา “บานเมองแฝก” ขนกบต าบลตลาดโพธ เปนหมท 7 ในขณะนน และไดมผคนอพยพเขามาอยเพมขน ทางราชการจงไดตงผใหญบานขนเปนคนแรก

261

คอผใหญค า บญเกด มผใหญปอง ผวสข เปนคนทสอง และผใหญด รขะจเปนคนทสาม เมอชมชนมความเจรญมากขน มการแบงการปกครอง 7 หมบาน

อาณาเขต ทศเหนอตดกบบานสระบว หมท 13 ต าบลเมองแฝก อ าเภอล าปลายมาศ จงหวดบรรมย ทศตะวนออกตดกบบานหนองปลง หมท 7 ต าบลโคกสะอาด อ าเภอล าปลายมาศ ทศตะวนตกตดกบบานหนองนกเขยน หมท 12 ต าบลเมองแฝก อ าเภอล าปลายมาศ ทศใตตดกบบานโคกใหญ หมท 10 ต าบลเมองแฝก อ าเภอล าปลายมาศ จงหวดบรรมย เสนทางคมนาคม เรมจากถนนสายบรรมย-พทไธสง หมายเลข 2074 ถง คเมอง 34 กโลเมตร เลยวซายไป

ตามทาง รพช. ตามเสนทางน 11 กโลเมตร ถงบานเมองแฝก สภาพภมประเทศ มลกษณะเปนเนนดนสงโดยทวไปเปนดนปนทราย นอกบรเวณคน าคนดนจะเปนทราบ

ท าการเกษตรเนนดนทใชตงหมบานเปนทสงและจะพบเศษกระเบอง เศษไหในเนนดน ลกษณะของเมองโบราณ รปรางของเมองโบราณเปนทรงกลมมขนาดใหญชาวบานตงบานเรอนอยอาศยมาชานาน

ลกษณะเนนดนสงท าใหทราบวาเปนเมองเกาจงตงชอเปนเมอง มคน า 3 ชน คนดน 3 ชน เนองจากถกท าลายไปบางแตยงคงเหลอเพยงบางสวนทวดขนาดความกวางของคน าชนท 1 กวาง 18 เมตร คน าชนท 2 กวาง 40 เมตร และคน าชนท 3 กวาง 27 เมตร โดยสภาพของคน าในปจจบนยงปรากฏรองรอยใหเหนชดเจนมสภาพตนเขนบางตอนไมมน าขงตลอดป บางสวนใชท าการเกษตร

คนดนชนท 1 กวาง 22.5 เมตร คนดนชนท 2 กวาง 28 เมตร คนดน ชนท 3 กวาง 23 เมตร โดยสภาพของคนดนในปจจบนจะมเหลอเพยงบางสวนเทานนซงสวนทชดเจนทสดอยดานทศตะวนตกของชมชน มหลายสวนทถกท าลายโดยใชเปนพนทปลกผกสวนครว

สภาพของเนนดนในปจจบนมลกษณะเปนเนนสงเปนทตงหมบาน ในบรเวณเนนดนจะพบเศษกระเบองไห ซงมอยทวไป

สภาพแวดลอมโดยรอบของชมชนโบราณ ชมชนโบราณอยในหมบาน บรเวณโดยรอบของชมชนนนจะเปนปาและพนททเปนทง

โลงจะใชท าการเกษตรชมชนจะตงอยรมเสนทางคมนาคมสายล าปลายมาศ-คเมอง หลกฐานทางโบราณคดทพบ คน าคนดนโบราณซงมองจากภาพถายทางอากาศและสงเกตไดจากทตงอยางชดเจน ถนนโบราณอยทางดานทศเหนอกบทศใต พบเศษภาชนะดนเผา ไห อยในบรเวณเนนดน

262

เตาเครองปนดนเผา อยในบรเวณบานของนางด ศรวรรณ โครงกระดกมนษยขดพบในบรเวณเนนดน และพบก าไลขอมอ สภาพแวดลอมของชมชนในปจจบน ชมชนเมองแฝกสภาพพนททท ากนของหมบานสวนใหญจะเปนทดอน เมอถงฤดรอนจะ

รอนและแหงแลงมาก พนผกผลไมทปลกไวตามไรนาหรอตามทตางๆจะแหงเหยวและตายหมด พอถงฤดฝนน าจะทวมเรวเนองจากพนทของหมบานโยรวมมคลองน าลอมรอบ และคลองสวนใหญตนเขนมาก ฝนไมตกตามฤดกาล เนองจากมการตดไมท าลายปากนมาก สภาพของชมชนนจะเปลยนแปลงไปมากมการสรางบานเรอนบนเนนดนตดถนนใหมเขาหมบานท าใหสภาพถกท าลาย คน าเกาจะถกท าลายโดยทชาวบานขดเปนบอเลยงปลา คนดนกถกท าลายโดยการท าใหคนดนต าลงเพอใชท าการเกษตร

การศกษาเรอนพนถน 1.1 บานเลขท 28 หม 1 บานเมองแฝก ต าบลเมองแฝก อ าเภอล าปลายมาศ

จงหวดบรรมย เจาของบาน คอนางสน ดอกไม อาย 88 ป อาชพท านา ปจจบนมผอยอาศยภายในบาน

4 คน ชาย 1 คน หญง 3 คน คอคณยายสน ดอกไม ลกชาย ลกสะใภ และหลานสาว อายของบานหลงนสรางมาไดประมาณ 60 กวาป ยงไมมประวตการปรบปรงซอมแซมหรอตอเตมใหม


หลงคา ผนง และพน ลกษณะของบานเปนบานไมสองชน หลงคามงสงกะส ตวบานชนบนแยกเปน 2 สวน คอสวนท 1 เปนสวนพกผอน หองปดม 3 หอง คอหองนอน และหองพระ ดานหนาเปนโถงใชนงเลน พกผอน สวนท 2 เปนครวไฟ ความตางระดบของพนมทงหมด 2 ระดบ ระหวางพนครวไฟและซกลาง ในบรเวณบานมศาลพระภมตงอยดานทศตะวนออกเฉยงเหนอของบาน มเลาขาว จ านวน 1 หลง ตงอยทางทศตะวนออกของบาน มตมใชน าเรยงเปนแถวดานหลงของบาน หองน า-หองสวมแยกออกจากตวบานเปนโครงสรางไม ผนง และพนกออฐฉาบปน


ของเรอนเปนเรอนเกย หลงคาจวมงสงกะสความลาดเอยงไมสงมากนก ตอดวยหลงคาเพงหมาแหงน ส าหรบครวไฟ และชานดานหลง หนหนาจวไปทางทศตะวนออก

ผนงบานทงภายใน และภายนอกเปนผนงไมตตามแนวนอนระดบใตวงกบหนาตาง และตตามแนวตงเหนอระดบวงกบหนาตาง และผนงหองครวไฟเปนผนงไมตตามแนวนอนเวนระยะดานบน 40 เซนตเมตรเพอระบายควน และอากาศในเวลาท าครว

263

พนชนบนเปนพนไมตชนไมเขาลน ความตางระดบของพนเรอนมทงหมด 3 ระดบ ระดบพนชานดานหลงสงจากระดบพนดน 1.65 เซนตเมตร ระดบพนครวไฟสงกวาระดบพนชาน 15 เซนตเมตร ระดบพนหองนอนสงกวาระดบพนครวไฟ 15 เซนตเมตร พนชนลางเปนพนดนทบอดแนนใตถนโลงใชนงเลน พกผอน และเกบของอปกรณทางการเกษตร ประตหนาตางเปนบานเปดไมทงหมดมชองแสงกระจก บนไดเปนบนไดไมเนอแขงขนทางเดยว ลกกรงบนไดไม


ภาพท 7.22 ทศนยภาพและผงพนของบานเลขท 28 หม 1 บานเมองแฝก ต าบลเมองแฝก อ าเภอล าปลายมาศ จงหวดบรรมย

264


1.2 บานเลขท 42 หม 1 บานเมองแฝก ต าบลเมองแฝก อ าเภอล าปลายมาศ จงหวดบรรมย

เจาของบาน คอนางบวผน บวเพชร อาย 61 ป อาชพหลกท านา อาชพเสรมทอผา ปจจบนมผอยอาศยภายในบาน 4 คน ชาย 2 คน หญง 2 คน คอพอ แม และลก 2 คน อายของบานหลงนสรางมาไดประมาณ 50 กวาป ตงถนฐานอยทนมาตงแตสมยพอ-แม

สภาพปจจบนของบาน ผใหสมภาษณเลาวาเมอกอนบานหลงใหญกวาน ใตถงสงใชเลยงสตว และเกบของเพยง

อยางเดยว แตปจจบนนไมไดเลยงแลว เมอประมาณ 3-4 ปทแลวมการปรบปรงซอมแซมตวบาน

265

ครงใหญ คอ มการปรบระดบพนดน ดดเสายกตวบานใหสงขน ปรบระดบครวไฟใหต าลงจากเดมครวไฟจะอยตดกบตวเรอนดานบน


เรอนเปนเรอนเกย หลงคาจวมงสงกะสความลาดเอยงไมสงมากนก ตอดวยหลงคาเพงหมาแหงน ส าหรบชานพกดานหนา หนหนาจวไปทางทศตะวนออก

ผนงบานทงภายใน และภายนอกเปนผนงไมตตามแนวนอนระดบใตวงกบหนาตาง และตตามแนวตงเหนอระดบวงกบหนาตาง

พนชนบนเปนพนไมตชนไมเขาลน ความตางระดบของพนเรอนมทงหมด 2 ระดบ ระดบพนชานดานหลงสงจากระดบพนดน 2.00 เซนตเมตร ระดบพนหองนอนสงกวาระดบพนชาน 40 เซนตเมตร พนชนลางเปนพนดนทบอดแนนใตถนโลงใชนงเลน พกผอน และเกบของอปกรณทางการเกษตร ประตหนาตางเปนบานเปดไมทงหมดไมมชองแสงดานบน บนไดเปนบนไดไมเนอแขงขนทางเดยว ลกกรงบนไดไมแบบระแนงหมากรก


ภาพท 7.23 ทศนยภาพและผงพนของบานเลขท 42 หม 1 บานเมองแฝก ต าบลเมองแฝก อ าเภอล าปลายมาศ จงหวดบรรมย

266

ภาพท 7.23 (ตอ) 1.3 บานเลขท 62/2 หม 1 บานเมองแฝก ต าบลเมองแฝก อ าเภอล าปลายมาศ จงหวดบรรมย

เจาของบาน คอนายผอง สงหะชย อาย 67 ป อาชพท านา ปจจบนมผอยอาศยภายในบาน 4 คน ชาย 2 คน หญง 2 คน คอพอ แม และลก 2 คน อายของบานหลงนสรางมาไดประมาณ 50 กวาป ยงไมมประวตการปรบปรงซอมแซมหรอตอเตมใหม


หลงคา ผนง และพน ลกษณะของบานเปนบานไมสองชน หลงคามงสงกะส ในบรเวณบานมศาล

267

พระภมตงอยดานทศตะวนออกเฉยงเหนอของบาน มเลาขาว จ านวน 1 หลง ตงอยทางทศตะวนออกของบาน มตมใชน าเรยงเปนแถวดานหลงของบาน หองน า-หองสวมแยกออกจากตวบาน


ของเรอนเปนเรอนเดยว หลงคาจวมงสงกะสความลาดเอยงไมสงมากนก ผนงบานทงภายใน และภายนอกเปนผนงไมตตามแนวนอน พนชนบนเปนพนไมตชนไมเขาลน พนชนลางเปนพนดนทบอดแนนใตถนโลงใชนงเลน พกผอน และเกบของอปกรณทางการเกษตร ประตหนาตางเปนบานเปดไมทงหมด บนไดเปนบนไดไมเนอแขงขนทางเดยว ลกกรงบนไดไม


ภาพท 7.24 ทศนยภาพและผงพนของบานเลขท 62/2 หม 1 บานเมองแฝก ต าบลเมองแฝก

อ าเภอล าปลายมาศ จงหวดบรรมย

268


สรป

เรอนพนถนของกลมชาตพนธไทยกย ไทยเขมร ไทยโคราช และไทยลาวในชมชนทองถนจงหวดบรรมยสวนใหญเปนเรอนไมเนอแขงชนเดยวใตถนโลง มอายของเรอนตงแต 50 ขนไป ลกษณะรปแบบของเรอนมไดยดแบบแผนของเรอนดงเดมของกลมชาตพนธ เปนงานชางแบบพนบาน สรางขนโดยเนนความมนคงแขงแรงและประโยชนใชสอยเปนหลก และยงมการยดถอคตความเชอในการปลกสรางเรอน เชน การวางผงบรเวณ การเลอกต าแหนงทตงของเลาขาว ทศทางการวางอาคาร เปนตน เจาของเรอนสวนใหญเปนผสงอาย ประกอบอาชพเกษตรกรรม ท าให

269

การใชงานใตถนเรอนยงคงอเนกประโยชน ทงการเกบวสด เครองจกร เครองมอทางการเกษตร คอกเลยงสตว เกบของ จอดรถ นงเลน พกผอน หรอเปนพนทประกอบการงานในเวลากลางวน เชน จกสาน ทอผา ถกแห เปนตน บนเรอนนยมท าผงแบบเปดโลง กนผนงเฉพาะสวนหองนอนโดยมจ านวนหองตามความเหมาะสมกบจ านวนสมาชกในครวเรอน ซงสอดคลองกบการศกษาเรอนในชนบทของภาคอสานของสนทร ตลยะสข (2530 : 36-37) และตวเรอนยงมไดรบการปรบปรงเพอรองรบการใชสอยของเจาของเรอนทอยในวยผสงอาย สอดคลองกบการศกษาแนวทางสภาพแวดลอมและทพกอาศยทเปนมตรของผสงอายของสมบต ประจญศานต (2558 : 570) ทงการขนลงบนไดทมความชน การใชสอยหองน าหองสวม เปนตน

ค าถามทายบท 1. คตความเชอในการสรางเรอนในชมชนทองถนมเรองใดบาง 2. การประกอบตดตงโครงสรางไมของเรอนพนถนใชวธการใดบาง 3. เรอนโขงมลกษณะกายภาพเปนแบบใด 4. เรอนเกยมลกษณะกายภาพเปนแบบใด 5. ตบตอเลามลกษณะกายภาพเปนแบบใด 6. หองสวม หมายถงหองใด และนยมจดวางในต าแหนงใดของผงพน 7. เหตใดการสรางเรอนพนถนในจงหวดบรรมยจงมไดยดตามแบบแผนดงเดม 8. วถชวตในปจจบนของชนบทมความเปลยนแปลงจากเดมสงผลตอเรอนพนถนอยางไร

270

271

เอกสารอางอง

วรรณ สาทพยจนทร และสมบต ประจญศานต. (2555). การศกษารปแบบบานพกอาศยสกลม ชาตพนธในจงหวดบรรมย. งานวจยทางสถาปตยกรรมสาขาวชาเทคโนโลยสถาปตยกรรม. บรรมย : มหาวทยาลยราชภฏบรรมย.

สนทร ตลยะสข. (2530). “ชมชนชนบทและบานชนบทภาคอสาน”. สถาปตยกรรมอสาน. เอกสารประกอบการสมมนาของกรรมาธการสถาปนกอสาน ณ โรงแรมโฆษะ จงหวดขอนแกน. หนา 29-54.

สมบต ประจญศานต. (2558). “แนวทางสภาพแวดลอมและทพกอาศยทเปนมตรของผสงอายในพนทล าน าหวยจรเขมาก จงหวดบรรมย”. รายงานสบเนองการประชมเสนอผลงานวจยระดบชาตและนานาชาต พ.ศ. 2558 (National and International Research Conference 2015 : NIRC2015). มหาวทยาลยราชภฏบรรมย รวมกบส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา (สกอ.). หนา 563-570.

สมมาตร ผลเกด. (2538). วถครอบครวและชมชนชาตพนธไทยสวย บานดงกระทง ต.บาน

ดาน อ.เมอง จ.บรรมย. บรรมย : สถาบนราชภฏบรรมย.

Documents

แผนบริหารการสอนประจ าบทที่ 7blog.bru.ac.th/wp-content/uploads/bp-attachments/6839/บทที่-7... · งานที่ 8 ตออาจารย์ผูสอน