55

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 3

จตวทยาการเรยนร

หวขอเนอหา

1. ความหมายของการเรยนร

2. ความส าคญของการเรยนร

3. ธรรมชาตของการเรยนร

4. องคประกอบส าคญซงกอใหเกดการเรยนร

5. กระบวนการเรยนร

6. ปจจยทมอทธพลตอการเรยนร

7. ทฤษฎการเรยนรและการประยกตใชในการจดการเรยนการสอน

จดประสงคเชงพฤตกรรม : เพอใหผเรยน

1. บอกความหมายของการเรยนร ความส าคญของการเรยนร ธรรมชาต

ของการเรยนร และองคประกอบส าคญซงกอใหเกดการเรยนรได

2. อธบายกระบวนการเรยนรได

3. บอกถงปจจยทมอทธพลตอการเรยนรได

4. จ าแนกความแตกตางของทฤษฎการเรยนรในแตละกลมได

5. บอกถงการน าทฤษฎการเรยนรไปประยกตใชในการจดการเรยนการสอนได

กจกรรมการเรยนการสอน

1. บรรยายโดยใช Power point ทมเนอหาเกยวกบความหมายของการเรยนร

ความส าคญของการเรยนร ธรรมชาตของการเรยนร องคประกอบส าคญซงกอใหเกด

การเรยนร กระบวนการเรยนร และทฤษฎการเรยนรและการประยกตใชในการจดการเรยน

การสอน

56

1. คาบเรยนท 1 แบงกลม ใหไดประมาณ 3 กลม ดงน ทฤษฎกลมพฤตกรรมนยม

ทฤษฎกลมพทธปญญานยม และทฤษฎการเรยนรทางสงคมแนวพทธปญญา ใหกบผเรยนได

รวมกนแสดงความคดเหนกนภายในกลม

2. ใหผเรยนไดแลกเปลยนเรยนร โดยการน าเสนอตามแนวการจดการเรยนรแบบ

นทรรศการ เพอใหทกกลมไดพดแสดงความคดเหน และผเรยนไดฟงการน าเสนอจากทกกลม

3. ครและผเรยนรวมกนสรปประเดนและสาระส าคญของหวขอในบทเรยน

4. คาบเรยนท 2 จดกจกรรมการเรยนการสอนโดยการศกษานอกสถานท โดยยด

สาขาของผเรยนเปนส าคญ เชน สาขาวทยาศาสตรศกษานอกสถานท ณ ศนยวทยาศาสตรเพอ

การศกษา สาขาพลศกษาศกษานอกสถานท ณ โรงเรยนกฬาประจ าจงหวด สาขาสงคมศกษา

ศกษานอกสถานท ณ ศนยวฒนธรรมภาคเหนอตอนลาง พษณโลก เปนตน

5. ผเรยนบนทกการเรยนลงในสมดบนทกการเรยนรนอกสถานท

6. ครและผเรยนรวมกนสรปประเดนและสาระส าคญของการเรยนร

7. ใหการบานโดยใหผเรยนเขยนตอบค าถามทายบทท 3

สอการเรยนการสอน

1. Power Point ประกอบการสอนบทท 3

2. สมดบนทกการเรยนรนอกสถานท

3. เอกสารประกอบการสอนบทท 3

การวดผลและประเมนผล

1. การสงเกตจากความสนใจ ความตงใจในการเรยน การน าเสนอ และการแสดง

ความคดเหนของผเรยน

2. ตรวจจากสมดบนทกการเรยนรนอกสถานท

3. ตรวจจากการตอบค าถามทายบท

57

บทท 3

จตวทยาการเรยนร

การเรยนรนนเปนสาเหตส าคญทท าใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรม ดงนนครจง

จ าเปนทจะตองศกษาคนควาหาหลกการและทฤษฎการเรยนร เพอทจะไดเขาใจในกระบวนการ

เรยนรและปจจยส าคญทท าใหเกดการเรยนรของมนษยอนทจะพยากรณไดวาพฤตกรรมการ

เรยนรนนมทศทางหรอแนวทางเปนอยางไรและสามารถประยกตใชหลกการและทฤษฎการ

เรยนร เพอใหเกดประสทธภาพในการเรยนรไดดยงขน ส าหรบเนอหาสาระในบทนจะชวยให

ครทราบถงความหมายของการเรยนร รวมถงกระบวนการเรยนร ทท าใหเกดการเปลยนแปลง

พฤตกรรมตางๆ ปจจยทมอทธพลตอการเรยนร ตลอดจนทฤษฎการเรยนรและการน าไป

ประยกตใชในการจดการเรยนการสอน ซงจะมประโยชนอยางยงตอการวางแผนการสอน

เพอใหผเรยนเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมตามทครตงวตถประสงคไวไดอยางเหมาะสม

ความหมายของการเรยนร

นกวชาการศกษาและนกจตวทยาไดใหความหมายของการเรยนรไวหลากหลาย

แตกตางกนไป ตามรายละเอยดดงตอไปน

Robert S. Feldman (2008: 169) ไดกลาวถงความหมายของการเรยนร (Learning)

ไววา คอการเปลยนแปลงพฤตกรรมทคอนขางถาวร อนเปนผลมาจากประสบการณ

ณฐภร อนทยศ (2556: 219) กลาวถงความหมายการเรยนรไววา การเรยนร หมายถง

การเปลยนแปลงพฤตกรรมของมนษยทเกดจากประสบการณหรอการฝกฝนซงมลกษณะถาวร

หรอคอนขางถาวร และมใชผลมาจากการตอบสนองตามธรรมชาต สญชาตญาณ วฒภาวะ

ความเมอยลา พษยาตางๆ รวมทงอบตเหตหรอความบงเอญ

อรยา คหา (2556: 177) กลาววา การเรยนร หมายถงกระบวนการทเกดขนตลอดชวต

ของมนษย จากการสงเกตและไดกระท าจรง เปนผลใหบคคลสามารถท าอะไรไดท าอะไรเปน

58

ยราวด เนองโนราช (2558: 152) กลาววา การเรยนร หมายถง กระบวนการใดๆทม

ผลท าใหพฤตกรรมของอนทรยเปลยนแปลงไปเปนพฤตกรรมใหมทคอนขางถาวร อนเปนผลมา

จากประสบการณหรอการฝกหด

ดงนน จงสรปความหมายของการเรยนรไดวา การเรยนร (Learning) หมายถง

การเปลยนแปลงพฤตกรรมเดมไปสพฤตกรรมใหมทคอนขางถาวร ซงเกดมาจากประสบการณ

หรอการฝกหด การเปลยนแปลงนเปนการเปลยนทางรางกาย สตปญญา ทางสงคม หรอทาง

อารมณกได

ความส าคญของการเรยนร

เนองจากจตวทยาการเรยนรจดเปนศาสตรทเปนทงจตวทยาบรสทธและจตวทยา

ประยกต โดยรวบรวมเนอหามาจากการวจยทเกยวกบธรรมชาตของการเรยนการสอน

การวจยพนฐานและวจยประยกต ดงนน จตวทยาการเรยนร จงเปนหลกการทางจตวทยาทใช

ในการถายทอดความร พฒนาการทางสตปญญา และความสามารถในดานตางๆ ดวยวธการ

ประยกตความรความสามารถทไดเรยนรแลวมาใชในสถานการณใหมได และยงชวยใหการจด

กจกรรมการเรยนรใดๆ เปนไปตามวตถประสงคได จะเหนไดวาจตวทยาการเรยนร ชวยใหคร

เขาใจผเรยนดานบคลกภาพ ลกษณะนสย ความแตกตางระหวางบคคล ซงลวนเปนตวแปรทม

อทธพลตอผเรยน ทจะชวยใหผสอนสามารถจดสภาพแวดลอมใหเหมาะสมกบวยของผเรยน

นอกจากนยงมหลกการหรอแนวคดทฤษฎการเรยนรตางๆ ทชวยใหผสอนทราบหลกการเรยนร

สามารถเลอกวธสอนและเลอกเทคนคการสอนทเหมาะสมปกครองชนเรยนและสราง

บรรยากาศการเรยนการสอนทท าใหทงผสอนและผเรยนมความสข (ลกขณา สรวฒน.

2557:152) ดงนน การเรยนรจงมความส าคญทงตอผสอนและผเรยน ดงท ณฐพร อนทยศ

(2556:220) ไดกลาวถงความส าคญของการเรยนร สรปไดดงน

1. การเรยนรหรอการเปลยนแปลงพฤตกรรมอนเนองมาจากประสบการณหรอ

การฝกฝน มบทบาทอยางยงตอการท าใหมนษยสามารถปรบตวเขากบสงแวดลอมตางๆได

อยางเหมาะสม จนกระทงมชวตรอด และประสบความส าเรจในการสรางสรรคสงตางๆ

59

เชน การเรยนรท าใหเดกรจกประจบเอาใจเพอใหผใหญรก การเรยนรจากการเคยถกไฟลวก

มาแลว ท าใหเดกรจกหลกเลยงการสมผสถกไฟ เปนตน

2. การเรยนรของมนษยสามารถเกดขนไดทกวนตลอดชวงชวตของมนษย

เนองดวยเพราะมการเปลยนจากพฤตกรรมเดมเปนพฤตกรรมใหม

3. การเรยนรเดมจะชวยใหมนษยเรยนรสงใหมไดงายขน เชน เดกทเคยเรยนร

การทรงตวขณะขรถจกรยานมากอน เวลามาเรยนรการขบรถจกรยานยนต กจะท าไดงายขน

อกทงความรเดมทหลากหลาย จะชวยใหการเรยนรในลกษณะใหม หรอการสรางสรรค

สงใหมๆเกดขนไดเรอยๆ ดวยเหตนการเรยนรจงมความส าคญอยางยงตอมนษย ตอสงคม

และตอโลกใบน

ธรรมชาตของการเรยนร

ลกษณะธรรมชาตของการเรยนรทเกดขน บลม (Bloom) (พาสนา จลรตน. 2548 :

107-108 ; อางองมาจาก Bloom. 1956) ไดกลาววา เมอเกดการเรยนรในแตละครงจะตองม

การเปลยนแปลงเกดขน 3 ประการ จงจะเรยกวาเปน “การเรยนรทสมบรณ” คอ

1. การเปลยนแปลงดานพทธพสย (Cognitive Domain) หมายถง การเปลยนแปลง

ทางดานความร ความคด ความเขาใจ ทเกดขนในสมอง เชน การมความรความเขาใจเกยวกบ

ประชาธปไตยทเรยนในวชาสงคมศกษา โดยผเรยนสามารถบอกค าจ ากดความของค าวา

“ประชาธปไตย” ได เปนตน

2. การเปลยนแปลงดานจตพสย (Affective Domain) หมายถง การเปลยนแปลง

ทางดานจตใจ เชน อารมณ ความรสก เจตคต คานยม และความเชอ เปนตน ซงมอทธพล

ตอพฤตกรรมของผเรยน การเปลยนแปลงดานน เชน ผเรยนรสกประทบใจการสอนของคร

จงสงผลท าใหผเรยนอยากมาเรยนมากขน เปนตน

3. การเปลยนแปลงดานทกษะพสย (Psychomotor Domain) หมายถงการเปลยนแปลง

ทางดานการเคลอนไหวของรางกาย เพอใหเกดความช านาญหรอทกษะ เชน ความคลองแคลว

ในการวายน า หรอความคลองแคลวในการพมพ เปนตน

60

องคประกอบส าคญซงกอใหเกดการเรยนร

นกจตวทยาและนกการศกษาหลายทาน ไดอธบายถงองคป ระกอบตางๆ ทม

ความส าคญซงกอใหเกดการเรยนรดงน

กาเย (Gagne.1997, อางถงในพาสนา จลรตน. 2548:108-109) กลาววาองคประกอบ

ส าคญทจะท าใหเกดการเรยนรประกอบดวย 3 องคประกอบคอ

1. ผเรยน ซงประกอบดวยอวยวะรบสมผสทง 5 คอ ห ตา จมก ลนและกาย

ระบบประสาทสวนกลางและกลามเนอ

2. สงเราหรอสถานการณตางๆ ซงสงเรา หมายถง สงแวดลอมตางๆรอบตว

ผเรยน ส าหรบสถานการณตางๆทเปนสงเรา ไดแก สถานการณหลายๆสถานะ ทเกดขน

รอบตวผเรยน

3. การตอบสนอง เปนพฤตกรรมทเกดขนเมอไดรบสงเรา เชน บคคลหอปาก

เมอเหนมะนาว ในทนมะนาวเปนสงเรา การหอปากคอการตอบสนอง เพราะเรยนรวามะนาว

มรสเปรยว

ดอลลารดและมลเลอร (อางถงในพาสนา จลรตน. 2548:109) กลาววา องคประกอบ

ทท าใหเกดการเรยนรไดนน ประกอบดวย 4 องคประกอบคอ

1. แรงขบ หมายถงสงทเกดขนเมอรางกายหรอจตใจ ขาดสมดลแลวพยายาม

ผลกดน ใหเกดพฤตกรรมทน าไปสความสมดลของรางกาย หรอจตใจอกครงหนง เชน รางกาย

ขาดอาหารแลวเกดความหว รางกายจะพยายามหาอาหารเขาไปทดแทนจนหายหว หรอจตใจ

ขาดความรก รางกายจะแสดงพฤตกรรมตางๆเพอเรยกรองหาความรก เปนตน

61

แรงขบแบงเปน 2 ประเภทใหญๆคอ

1.1 แรงข บปฐมภม หร อแรงขบพ นฐาน เปนแรงข บท เ ก ดจา ก

การขาดความสมดลทางรางกายท าใหเกดความตองการทางรางกายทจ าเปนส าหรบการ

ด ารงชวต เชน ความตองการน า อาหาร อากาศ และตองการการขบถาย เปนตน

1.2 แรงขบทตยภม แรงขบทเกดจากการเรยนร เปนแรงขบทเกดจากการ

ขาดสมดลทางจตใจ ท าใหเกดความตองการตางๆ เชน ตองการความรกความอบอน และ

ตองการความมชอเสยง เปนตน

2. สงเรา หมายถง สงใดกตามทมากระทบอนทรย แลวกตองใหอนทรยแสดง

พฤตกรรมโตตอบออกมา สงเราอาจจะเปนสงมชวตหรอไมมชวตกได เชน ง เสยงเพลงและ

บทเรยน เปนตน

3. การตอบสนอง หมายถง พฤตกรรมทอนทรยโตตอบตอสงเรา เมอถกสงเรา

กระทบหรอกระตน เชน วงหนเมอเจอเสอ รองไหเมอถกต เปนตน

4. การเสรมแรง หมายถง การทสงเราใดกตาม ไดชวยเสรมใหอนทรยม

การตอบสนองตอสงเรา ทมาเราอยตลอดเวลา อาจจะท าใหสงเราและการตอบสนอง

มความสมพนธกนมากยงขน เชน เมอผเรยนจะท าการบานแลว ไดรบการเสรมแรงไดไปเทยว

ในวนหยดเปนรางวล จะท าใหผเรยนอยากทจะท าการบานอยเรอยๆ ซงการเสรมแรงน จะให

หลงจากทผเรยนแสดงพฤตกรรมการเรยนรแลว เพอใหพฤตกรรมการเรยนรนนเกดขน

อยางถาวรตอไป

ยราวด เนองโนราช (2558:154) กลาววา องคประกอบของการเรยนร (Learning)

มอยางนอย 3 องคประกอบ ดงน

1. ผเรยน (Learner) หมายถง อนทรยทมอวยวะรบสมผส (Sense Organs) เพอใช

รบสงเรา หรอหมายถงตวบคคลนนเอง

2. สงทเรยนหรอบทเรยน (Stimulus) หมายถง เหตการณหรอสถานการณทเปน

สงเราซงมากระตนประสาทความรสกของผเรยนกอใหเกดปฏกรยาตอบสนองแลวแสดง

พฤตกรรมออกมาในลกษณะตางๆ

62

3. วธเรยนหรอกระบวนการเรยน (Learning System) หมายถง วธการตางๆ

เทคนค หรอแบบแผนการเรยนตางๆ ซงจะมกระบวนขนตอนอนหลากหลายทผเรยนเลอก

วธการเรยนรเองโดยธรรมชาต จนกระทงผเรยนเกดการเรยนร แลวท าใหอนทรยมพฤตกรรมท

เปลยนไป

ดงนนจงสรปไดวา มองคประกอบส าคญหลายองคประกอบทกอใหเกดการเรยนร

ซงครสามารถประยกต หรอบรณาการองคประกอบดงกลาว เพอใชเปนแนวทางในการจด

กระบวนการเรยนร ใหผเรยนไดเกดการเรยนรอยางมประสทธภาพ

กระบวนการเรยนร

จากความหมายของการเรยนรและองคประกอบดงกลาว จะเหนไดวา การเรยนรม

ลกษณะเปนกระบวนการ อนแสดงใหเหนถงล าดบขนตอนทชดเจน ดงภาพ 3.1 ดงน

ภาพ 3.1 แสดงแผนภมกระบวนการเรยนร (Learning Process)

ทมา : เตมศกด คทวณช (2546: 170)

จากภาพ 3.1 สามารถอธบายไดวา กระบวนการเรยนรจะเกดขนเมอมสงเรา

(Stimulus) ไดแก ความรหรอประสบการณตางๆ ทครหรอผเรยนมความตองการจะใหเกดการ

เรยนร แลวไปกระตนใหเกดการรบสมผส (Sensation) ในรปแบบตางๆ เชน มองเหน ไดยน

ไดกลน ไดรบรรสชาต และการรสกสมผสทางกาย จากนนอวยวะรบสมผสจะสงขาวสารท

ไดรบนนไปยงสมองทสะสมขอมลหรอประสบการณเดมเพอแปลความหมาย ท าใหเกดการรบร

(Perception) หลงจากนนจงรวบรวมส งท ไดรบรนนมาสรปให เปนความคดรวบยอด

(Conception) ขน แลวจงแสดงพฤตกรรมตอบสนอง (Response) ออกมา ถาพฤตกรรมนน

เปลยนแปลงไปตามสงเราแสดงวาบคคลนนเกดการเรยนร (Learning) ขนแลว

สงเรา

(Stimulus)

การรบสมผส

(Sensation)

การรบร

(Perception)

ความคดรวบยอด

(Conception)

การเรยนร

(Learning)

พฤตกรรมตอบสนอง (Response)

63

นอกจากน กาเย (Gagne. 1977 อางถงในพาสนา จลรตน. 2548:111) ไดแบง

กระบวนการเรยนรออกเปน 8 ขน คอ

1. การจงใจ (Motivation Phase) หมายถง การสรางแรงจงใจใหผเรยนสนใจ อยาก

เรยนร เพอใหบรรลตามเปาหมายทวางไว โดยกาเยเนนวาการทผเรยนตงเปาหมายหรอมความ

คาดหวง (Expectancy) นนจะเปนแรงจงใจส าคญยงในการเรยนรของบคคล

2. การรบรเรองตางๆทสมพนธกบความคาดหวงของผเรยน (Apprehending

Phase) หมายถง การเขาใจถงความคาดหวงของผเรยนในเรองตางๆ เชน ความตงใจ ซงผเรยน

จะเลอกรบรในสงทสอดคลองกบความตงใจของตน เมอความตงใจเปลยนไป การเลอก

การรบรจะเปลยนไปดวย

3. การปรงแตงสงทรบรไวเปนความจ า (Acquisition Phase) หมายถง

การพยายามจดสรร ปรงแตง ขยายการรบรไวเปนความจ า ซงมทงความจ าระยะสน

(Short – Term Memory) ซงเลอนหายไปไดรวดเรว และความจ าระยะยาว (Long – Term

Memory) ซงมกจ าไดนานกวา และเลอนหายไปชากวา

4. การสะสมสงทเรยนร (Retention Phase) หมายถงความสามารถในการเกบ

รกษาหรอสะสมสงทไดเรยนรใหคงอย โดยเฉพาะบนทกไวในความจ าระยะยาว ทงนขนอยกบ

สมรรถภาพการจ าของแตละบคคล

5. การระลกได (Recall Phase) หมายถงความสามารถในการระลกถงสงทได

เรยนรไปแลวได เชน สามารถอธบายกฎการแทนทน า หรอจ าเบอรโทรศพทของเพอนได

เปนตน

6. การน าไปประยกตใชกบสงทเคยเรยนรแลว (Generalization Phase) หมายถง

ความสามารถในการน าความรหรอกฎเกณฑทไดจากการเรยนรไปใชในชวตประจ าวนได เชน

เรยนการบวกลบเลข แลวน าไปใชในการทอนเงนเมอไปซอของได เปนตน

7. ความสามารถในการปฏบต (Performance Phase) หมายถงการทผเรยนแสดง

พฤตกรรมทแสดงออกถงการเรยนร เชน ผเรยนทเรยนภาษาองกฤษ สามารถพดสนทนา

ภาษาองกฤษกบชาวตางชาตได เปนตน

64

8. การแสดงผลยอนกลบ (Feedback Phase) หมายถงการแจงผลการเรยนรให

ผเรยนไดทราบวาผเรยนเรยนรไดถกตองเพยงใด สอดคลองกบจดมงหมายทก าหนดหรอไม

เพอจะไดน าขอมลไปปรบปรงการเรยนรใหดขน ซงถาผเรยนทราบผลการเรยนรเรวเทาใด กจะ

ท าใหการเรยนรมผลดหรอมประสทธภาพมากขนเทานน

ดงนนจงสรปวา จากกระบวนการเรยนรดงกลาวขางตน แสดงใหเหนถงกระบวนการ

เรยนรทแตกตางกนไปตามแนวคดของนกวชาการศกษาและนกจตวทยาแตละทาน ซงหากคร

จะน าไปประยกตใชใหไดประสทธภาพนน ควรจะน าแนวทางหลายแนวทางมาบรณาการ

รวมกนใหมความเหมาะสมตามคณลกษณะของผเรยน อนจะสงผลใหผเรยนเกดการเรยนร

อยางสมบรณแบบทสด

ปจจยทมอทธพลตอการเรยนร

การเรยนรเปนพฤตกรรมทเกดจากความตองการของบคคล ทไดรบการถายทอดจาก

ผอน ตลอดจนสอและแหลงความรตางๆ หรอเกดจากประสบการณทงทางตรงและทางออม

ดวยตวของผเรยนรเอง ดงนนลกษณะวธการเรยนรจงมความแตกตางกนตามลกษณะและ

บคลกภาพของบคคล เชน การเรยนภาษาองกฤษ ผเรยนบางคนใชเวลาในการฝกฟงและพดไม

นาน กสามารถพดสอสารใหผอนเขาใจได ในขณะเดยวกนมอกหลายคนทตองใชเวลานานกวา

มากมายนก กวาจะฟงเขาใจและพดสอสารออกไปได เปนตน

ลกขณา สรวฒน (2557 : 154-158) กลาววา การเรยนรเกดขนไดอยางไรนนขนอยกบ

อทธพลของปจจยตางๆ สรปไดดงน

1. สภาพของบรรยากาศในการเรยนร

1.1 สภาพในโรงเรยนและหองเรยนทเออตอการเรยนการสอนเปนการจงใจใหเกด

ความอยากเรยนร

1.2 มการเรยนรทงในและนอกหองเรยน เปนการฝกฝนตลอดเวลาน าไปสการ

หยงรและเปนความจ าถาวร

65

1.3 มการน าเขาสบทเรยนเพอเตรยมความพรอมกอนจดการเรยนร เชน ทบทวน

ความรทเรยนผานไปแลว

1.4 มสออปกรณหลากหลาย ท าใหสงเสรมในการรและการจ าน าไปสการเขาใจ

เชน หองฝกฟง–พด ภาษาองกฤษ (English Laboratory) หองคอมพวเตอร บทเรยนส าเรจรป

(CAI) เปนตน

1.5 มการสนบสนนใหเกดความอยากรอยากเหน ไดแก เทคนควธการสอนท

หลากหลาย

1.6 หองเรยนสะอาด สวยงาม ท าใหเกดความสบายใจ สขภาพกายและ

สขภาพจตด เรยนอยางมความสข

1.7 ครและผเรยนมความเปนกนเอง มความสมพนธระหวางกนดวยความเหนอก

เหนใจ เอาใจใสกนและกน ทงระหวางครกบผเรยน และผเรยนกบผเรยนดวยกน

2. คร

2.1 เปดกวางใหผเรยนมสวนรวมแสดงความคดเหนทงตอครและตอผเรยนดวย

กนเอง

2.2 มการรบรใหมๆ เพอน ามาสอนใหทนเหตการณ

2.3 มการพฒนาตนเองตลอดเวลาโดยศกษาจากแหลงเรยนรตางๆ ทหลากหลาย

2.4 ใหโอกาสผเรยนซกถามปญหาทสงสยและใหก าลงใจในการคนหาค าตอบ

ดวยตนเองดวยในขณะเดยวกน

2.5 เปดโอกาสใหผเรยนไดลงมอปฏบตจรงทงในรายบคคลและรายกลม

2.6 ครพรอมสอนในการสอน การแนะแนว และการใหค าปรกษาผ เรยน

เมอผเรยนตองการ

2.7 ใชค าถามจงใจเดก กระตนใหเกดการคดและการแกปญหา

2.8 ใหผเรยนศกษาคนควาดวยตนเองจากแหลงการเรยนรตางๆ ในรปแบบ

ทแตกตางกน

66

3. สอการเรยนร

3.1 มสอประกอบการเรยนรทหลากหลายตามความสนใจของเดก

และความเหมาะสมของเนอหาทสอน

3.2 มเทคโนโลยใหมๆ มาใชในการจดการเรยนรเพอใหเกดความกระจางมากขน

3.3 สอการเรยนพรอมทจะใชงานและใหบรการทกครงเมอตองการ

3.4 สอนาสนใจและเปลยนไปตามลกษณะของเนอหา

3.5 ใชสอจากภมปญญาในทองถนและจากการดดแปลงวสดทหางายหรอเหลอ

ใช หรอน าของเกามาดดแปลงใหเหมาะสมกบเนอหา

3.6 สอมประสทธภาพและแปลงใหมอยเสมอ

3.7 ผเรยนมสวนรวมในการผลตและใชสอทงในรายบคคลและเปนกลม

4. คณลกษณะของผเรยน

4.1 มความพรอมทจะเรยนทงดานรางกาย อารมณ สงคม และสตปญญา

รวมทงมความสนใจและความกระตอรอรนในการเรยน

4.2 มความใฝร ความอยากร และตองการไดรบการตอบสนองจนกวาจะพอใจ

4.3 รบผดชอบเวลาในการจดกจกรรม แสดงความรบผดชอบตอกจกรรมใหเสรจ

ทนเวลาอยางมประสทธภาพ

4.4 แสวงหาความรทซบซอนดวยตนเองจนประสบผลส าเรจ

4.5 ใหความรวมมอในการจดกจกรรมอยางเตมความสามารถ

4.6 มทกษะและความมนคงในการท างานอยางสม าเสมอ

4.7 มพนฐานในเรองทจะเรยน หมายถง ถาเคยรมาบาง หรอเคยมประสบการณ

ในเรองใดเรองหนง กจะมผลตอการเรยนรในอกเรองหนง อาจกลาวไดวาความรเดมทมอยจะ

ชวยเสรมใหเกดการเรยนรใหม เชน มความสามารถในการใชภาษาไทยกจะใชภาษาองกฤษไดด

เปนตน

4.8 มแรงจงใจใฝสมฤทธ ตองการเรยนรอยตลอดเวลา

4.9 มความคดรเรมสรางสรรค และคดแกปญหาไดดวยตนเอง

67

5. วธการสอน

5.1 จดกจกรรมทหลายหลายงายตอการปฏบต และกระตนใหเดกอยากเรยน

5.2 ดแลใหค าปรกษาเมอเกดปญหาและใหก าลงใจในการแกปญหา

5.3 มการเตรยมการสอนลวงหนาทกครง

5.4 สนใจเนอหาวชาทถายทอดและมเทคนคการสอนทเขาใจงาย

5.5 อ านวยความสะดวกในการจดกจกรรมการเรยน

5.6 ยอมรบความคดเหนและความสามารถของผเรยน

5.7 ศกษาคนควาหาความรใหทนสมยอยเสมอ

5.8 สรปผลการเรยน/สอดแทรกคณธรรม

5.9 จดกจกรรมโดยการปฏบตจรงและแนใจวาไมสงผลลบตอความรสกนกคด

ของเดก

5.10 มการประเมนตลอดเวลาทงกอนสอน ระหวางการสอน และหลงสอน

6. วธเรยน

6.1 ถาผเรยนใชวธทตนถนดทงวธการคดและวธการเรยนร (Thinking Style and

Learning Style) ยอมสงผลใหเกดการเรยนรทด

6.2 การไดรบการเสรมแรง (Reinforcement) เปนวธการตอบสนองทถกตองและ

ผเรยนตองการ หากมการคดในทางบวกและไดรบการตอบสนองทพงพอใจท าใหเปนการ

เสรมแรงทางบวก (Positive Reinforcement) เชน การไดรบค าชมเชย หรอรางวล เปนตน

แตหากเกดความไมพอใจ เชน ไดรบค าต าหน ตเตยน ท าใหเกดความทอถอย เรยกวาเปนการ

เสรมแรงทางลบ (Negative Reinforcement) แตถาคดวามการต าหนเพอใหเกดการหยดยง

พฤตกรรมทไมพงปรารถนา กท าใหเปลยนแปลงพฤตกรรมทพฒนาในทางทดไดเชนกน

6.3 การถายโยงการเรยนร (Transfer of Learning) เปนการน าเอาความรหรอ

ประสบการณเดมมาใชใหเกดประโยชนในการเรยนบทเรยนใหม ซงการถายโยงการเรยนรม

3 ประเภท คอ การถายโยงเชงบวก (Positive Transfer) เปนการเรยนรครงกอน สงเสรมใหการ

เรยนรใหมสะดวกรวดเรวขน การถายโยงเชงลบ (Negative Transfer) เปนการเรยนรเดมทไม

สงเสรมใหการเรยนรใหมเกดขนไดสะดวกและรวดเรว และการโยงชนดศนย (Zero Transfer)

68

เปนการกระท าครงกอนทไมมผลกระทบตอการท ากจกรรมใหมหรอการเรยนรใหมใดๆ ไมวาจะ

ในดานดหรอดานไมด

6.4 การฝกหด (Training) เปนวธการเรยนรทเกดจากการปฏบตซ าแลวซ าอก

เพอใหเกดทกษะหรอความช านาญ โดยเฉพาะในดานวชาทเกยวของกบอาชพ เชน ศลปะ

ดนตร กฬา วทยาศาสตร คณตศาสตร เปนตน

7. การสงเสรมสนบสนน

7.1 มวสยทศน เหนความส าคญของวชาตางๆ ทงวชาสามญและวชาชพ

7.2 ใหการสนบสนนและหางบประมาณทเกยวกบการจดการเรยนร

7.3 ใหการอบรมครรวมทงหาสออปกรณใหตามความเหมาะสม

7.4 ตอยอดองคความรเพอท าผลงานคร

7.5 ใหขวญและก าลงใจครในการปฏบตงาน

7.6 มการก ากบตดตามการปฏบตงานใหความชวยเหลอตามความตองการอยาง

เหมาะสม

8. แหลงเรยนร

8.1 มแหลงเรยนรตามธรรมชาต/ชมชน

8.2 แหลงเรยนรทางเทคโนโลยททนสมยและพรอมใชงาน

8.3 มความหลากหลายตามความตองการ

8.4 ใหการสนบสนนในการศกษาคนควาจากแหลงเรยนร

ดงนนจงสรปไดวาปจจยทมอทธพลตอการเรยนรทง 8 ประการนนเปนปจจยทางบวก

ทสงเสรมและสนบสนนใหผเรยนเกดการเรยนรทมประสทธภาพได

นอกจากนยงมปจจยทท าลายสมอง และยบยงการเจรญเตบโต จนสงผลใหสกดกน

การเรยนรทมประสทธภาพได ดงท ลกขณา สรวฒน (2557 : 158-159) กลาวไวโดยม

รายละเอยดดงตอไปน

1. การขาดอาหารและภาวะโภชนาการ มการขาดสารอาหารเนองจากการ

รบประทานอาหารไมครบ 5 หม เชน อาหารประเภทกงส าเรจรป หรออาหารทปรงดวยแปง

นม เนย ท าใหขาดใยอาหารชวยยอยและขบถาย ขาดธาตเหลก น า รวมทงการไดรบโซเดยม

69

น าตาล ไขมนมากเกนไปจนเปนโรคอวน หรอโรคเบาหวาน รวมถงการไดรบสารพษ เชน จาก

การสบบหร การดมเครองดมมสารเสพตด หรอเสพยาบา เปนตน สงเหลานสงผลตอสมองท า

ใหการรบรและการเรยนรไมมประสทธภาพดวย

2. วธการอบรมเลยงดของพอแมและผเลยงดทดดา ไมใหก าลงใจ และไมแสดง

ความรก ไมใหความอบอน ไมมสมพนธภาพทดระหวางกนในครอบครว รวมทงครอบครว

แตกแยก มผลใหเดกไมอยากอย ไมอยากไปโรงเรยน ไมสนใจในการเรยน หนเรยน เปนตน

3. สภาพแวดลอม สงคม ชมชนทแตกแยกมการทะเลาะเบาะแวง เปนแหลงมวสม

ทงเกมออนไลน ไนตคลบ บารเบยร เปนตน ลวนชกจงเดกไปสความเสยหาย ไมท าใหเกดการ

เรยนรทพงประสงค

4. ความฉลาดทางอารมณต า ควบคมอารมณไมได ขาดความสข มความวตก

กงวล มองตนเองในแงลบ เหลานลวนสงผลตอการหลงสารเคมในสมองซงเปนอปสรรคตอการ

เรยนร

5. การพกผอนอยางไมเพยงพอ และไมออกก าลงกาย จะท าใหประสทธภาพใน

การท างานของสมองลดลง สมองลาท าใหไมสามารถรบรและเรยนรไดเทาทควร

6. สมองทไมไดถกกระตนใหใชความคดในรปแบบตางๆ สมองจงไมมพฒนาสงผล

ใหการเรยนรไมพฒนาไปดวย

7. ความเครยด ความวตกกงวล ถามนอยและนานๆ ครงจะมผลใหเรามแรง

กระตนในการท างานไดส าเรจ แตหากมมาก และนานจนเกนไปจะท าใหรางกายหลงสารคอรต

ซอลซงมผลตอการท างานของสมอง คอท าใหสมองรบรและเรยนรไดชาลง การท างานของ

สมองถกยบยงท าลายองคประกอบของเซลลสมอง เชน ใยประสาท ท าใหภมตานทานต า

เกดผลกระทบตอระบบยอยอาหาร เกดโรคความดนโลหต และโรคหวใจ เปนตน

ดงนนจงสรปไดวาปจจยทมอทธพลตอการเรยนร มทงปจจยทางบวกและปจจยทางลบ

ททงสามารถสงเสรมการเรยนรของผ เรยนไดด และขดขวางการเรยนรของผ เรยนได

เชนเดยวกน เพราะฉะนนครควรจดกระบวนการเรยนการสอนโดยค านงถงปจจยทมอทธพลตอ

การเรยนรเหลานดวย

70

ทฤษฎการเรยนรและการประยกตใชในการจดการเรยนการสอน

นกจตวทยาไดพยายามท าการวจยเกยวกบการเรยนรของทงสตวและมนษย

และไดคนพบหลกการและทฤษฎหลายอยางทสามารถใชประยกต เพอใหผเรยนเกดการเรยนร

ได ทงนผเขยนไดศกษาเอกสารของนกวชาการประกอบดวย สรางค โควตระกล (2559:185-

263), ลกขณา สรวฒน (2557:159-181), อรยา คหา (2556:184-186) และ สรอร วชชาวธ

(2554:13-26) ทใหความรเกยวกบทฤษฎของการเรยนร และสามารถสรปทฤษฎการเรยนรท

ส าคญไดแก ทฤษฎพฤตกรรมนยม (Behavioral Theories) ทฤษฎพทธปญญานยม (Cognitive

Theories) และทฤษฎการเรยนรทางสงคมแนวพทธปญญา (Social Cognitive Learning)

ดงรายละเอยดตอไปน

1. ทฤษฎกลมพฤตกรรมนยม (Behavioral Theories) แบงออกเปน 2 กลม

ไดแก ทฤษฎการเรยนรแบบการวางเงอนไขแบบคลาสสก (Classical Conditioning Theory) และ

ทฤษฎการเรยนรแบบการวางเงอนไขแบบโอเปอแรนต (Operation Conditioning)

1.1 ทฤษฎการเรยนรแบบการวางเงอนไขแบบคลาสสก (Classical Conditioning

Theory) ของ พาฟลอฟ (Ivan P.Pavlov;1849-1936) นกสรรวทยาชาวรสเซย ทศกษา

ปฏกรยาการวางเงอนไขของน าลายไหล และไดรบรางวลโนเบลในป ค.ศ. 1904 หลกการของ

ทฤษฎกลาววา การเรยนรเกดจากการทอนทรย ไดตอบสนองตอสงเราหลายสง ทเปนการ

ตอบสนองอยางเดยวกน หรออาจจะมาจากสงเราตางชนดกนไดหากมการวางเงอนไขทแนบ

แนนเพยงพอ

ภาพ 3.2 พาฟลอฟ (Ivan P.Pavlov;1849-1936)

ทมา : The Psychology Book.(2012:61)

71

หลกการพนฐานของทฤษฎคอ การตอบสนองทเกดจากการวางเงอนไข (Conditioning

Response : CR) เกดขนโดยการน าเอาสงเราทวางเงอนไข (Conditioning Stimulus : CS) มาเขา

คกบสงเราทไมไดวางเงอนไข (Unconditioning Stimulus : UCS) ซ าๆหลายครง และภายหลง

การทดลองแลว เพยงใหสงเราทวางเงอนไข กจะมผลท าใหเกดการตอบสนองทวางเงอนไข

(CR) ขนได ดงตาราง 3.1

กอนการวางเงอนไข ผงเนอ (UCS) น าลายไหล (UCR)

สนกระดง (CS) น าลายไมไหล

ระหวางการวางเงอนไข

ผงเนอ (UCS)

+

สนกระดง (CS)

หลงการวางเงอนไข สนกระดง (CS) น าลายไหล (CR)

ตาราง 3.1 แสดงขนตอนการทดลองของพาฟลอฟ

จากตาราง 3.1 สามารถอธบายการทดลองของพาฟลอฟ ไดดงน

1. พาฟลอฟน าสนขทหวจด มาลามไว และเจาะสายยางเครองวดปรมาณน าลาย

ทกระพงแกม

2. ขนกอนการวางเงอนไข ไดน าอาหาร คอ ผงเนอ (UCS) มาใหสนข ปรากฏวา

สนขน าลายไหล (UCR) และท าการสนกระดง (CS) เพอตองการวางเงอนไขใหเกดการเรยนร

ปรากฏวา สนขน าลายไมไหล

3. ขนระหวางการวางเงอนไข ไดน าอาหารคอ ผงเนอ (UCS) มาพรอมๆ กบสน

กระดง (CS) และกระท าในเวลาทใกลชดซ าๆกน ปรากฏวา สนขน าลายไหล (UCR)

4. ขนหลงการวางเงอนไข ท าการสนกระด งอยางเดยว (CS) ปรากฏวา

สนขน าลายไหล (CR) นนเปนเพราะสนขเกดการเรยนรแลว แคเพยงไดยนเสยงกระดงทได

วางเงอนไขไว น าลายกไหลออกมา

น าลายไหล (CR)

72

ภาพ 3.3 ภาพวาดสนขและอปกรณภายในหองทดลองของพาฟลอฟ

ทมา : Worchel and Shebilske. 1989,อางถงใน เตมศกด คทวณช (2546:173)

จากผลการทดลอง จงสรปเปนกฎการเรยนรไดดงน

1. กฎการดบสญ การตอบสนองจะหายไปเรอยๆ และจะหมดไปในทสด

หากอนทรยไดรบสงเราทวางเงอนไขเพยงอยางเดยว เชน ถาสนกระดงหลายๆครง โดยไมให

ผงเนอ ปรมาณน าลายทหลงออกมา จะคอยๆลดลงและจางหายไป หรอยตการหลงน าลาย

ในการทดลอง หากสนขไดรบเพยง CS โดยไมไดรบ UCS และเมอทดลองเชนนไปเรอยๆ

ปฏกรยาน าลายไหล จะไมมการตอบสนองเลย

2. กฎการฟนคนสสภาพเดม การตอบสนองทไดหยดไปชวคราว อาจกลบคนมา

ใหมไดดวยตวของมนเอง ถาไดรบการวางเงอนไขซ าอกครง เชน ภายหลงจากทสนข

เกดพฤตกรรมทเรยกวา การดบสญแลว พาฟลอฟไดวางเงอนไขซ า กลาวคอใหผงเนอและ

สนกระดงซ าอก พบวาสนขไดน าลายไหลออกมาอก เราเรยกพฤตกรรมทเกดขนมาอกครงนวา

การฟนคนสสภาพเดม ดงนนการฟนคนสสภาพเดม จงเปนสภาวะทภายหลงพฤตกรรมท

วางเงอนไขถกเลอนไปแลว ไดรบสภาวะการเรยนรซ าอกครง

3. กฎการแผขยาย ภายหลงจากการเรยนร อนทรยจะเกดการแผขยายการเรยนร

หรอเกดการตอบสนองตอสงเราใหม หากสงเรานนมลกษณะคลายกบสงเราทเคยท าใหอนทรย

เกดการตอบสนองการเรยนรอยางมเงอนไขมาแลว เชน นอกจากเสยงกระดงแลว สนขของ

พาฟลอฟ ยงตอบสนองตอเสยงอนๆดวย เชน เสยงนกหวด เสยงนาฬกา หรอเสยงใดๆ ทม

73

ลกษณะคลายเสยงกระดง ดงนนการแผขยาย จงหมายถง สงเราใดๆกตามทกอใหเกด

พฤตกรรม หากมสงเราอนทคลายกน กสามารถท าใหพฤตกรรมการตอบสนองในลกษณะท

คลายคลงกนได เชน กลวสนขสขาว กอาจจะแผขยายใหกลวหน แมว กระตาย ทมสขาวตามไป

ดวย หรอคณแมจะแกงสมแตไมมมะนาว อาจจะใชมะขาม มะมวง หรอสมแขกทดแทนได

4. กฎการจ าแนกความแตกตาง การทสนขไดเรยนรแยกแยะหรอจ าแนกเสยง

กระดงออกจากเสยงอนๆ เชน เมอพาฟลอฟ ทดลองตอไปใหสนขเรยนรเฉพาะเสยงทตองการ

ใหเรยนรเทานน สนขตองสามารถจ าแนกความแตกตางของเสยงกระดงใหได ในขนนพาฟลอฟ

จะใหผงเนอเฉพาะกบเสยงกระดงทเปนเงอนไขเทานน แตจะไมใหอาหาร หลงเสยงอนเลย สนข

กจะเกดการเรยนรในทสด และสนขจะหลงน าลายเฉพาะเวลาทมเสยงกระดง ดงนน

ความสามารถในการแยกแยะความแตกตางของสงเรา จงเกดขนไมไดรบการฝกการตอบสนอง

ตอสงเราอนหนง และไมตอบสนองตอสงเราอกอนหนง เชน ผเรยนสามารถแยกแยะได

ระหวางปลาน าจดและปลาน าเคม หรอแยกแยะระหวางมา ลา ลอ เปนตน

นอกจากนยงมนกจตวทยาชาวอเมรกนอกทานหนงทอยในกลมการวางเงอนไขแบบ

คลาสสก คอ วตสน (John B.Watson; 1878-1958) ผซงไดรบการยกยองใหเปนบดาแหง

จตวทยาพฤตกรรมนยม และไดรบปรญญาเอกทางจตวทยาจากมหาวทยาลยชคาโก ในป

ค.ศ. 1903 เขาไดน าเอาทฤษฎของพาฟลอฟ มาเปนหลกส าคญ ในการอธบายเรองการเรยนร

ภาพ 3.4 วตสน (John B.Watson; 1878-1958)

ทมา : The Psychology Book.(2012:69)

74

วตสนไดท าการทดลองเกยวกบการวางเงอนไขแบบคลาสสกกบมนษย โดยศกษาเรอง

ความกลวในเดกทารก วตสน กลาววา อารมณของมนษย ทมตดตวมาแตก าเนดไดแก อารมณ

รก ไมพอใจและกลว โดยเฉพาะอารมณกลว วตสนกลาววา การเกดอารมณกลวตอสงเรา

บางอยางตามธรรมชาตอยแลวนน อาจจะท าใหกลวสงเราอนทมอยรอบๆอนทรยอกได

จากการวางเงอนไขแบบคลาสสค โดยใหสงเราทมความกลวตามธรรมชาต เปนสงเราทไมวาง

เงอนไข UCS และใหสงเราอนทตองให เกดความกลวเปนสงเราทวางเงอนไข CS มาคกน

บอยๆเขา ในทสดกคอความกลวในสงเราทวางเงอนไขได นอกจากน ยงพบวา เมอท าใหเกด

พฤตกรรมใดๆ ได กยอมสามารถลบพฤตกรรมนนใหหายไปไดเชนกน (พาสนา จลรตน. 2548:

122) อธบายไดดงตาราง 3.2

กอนการวางเงอนไข เสยงดง (UCS) กลว (UCR)

หนขาว (CS) ไมกลว

ระหวางการวางเงอนไข

เสยงดง (UCS)

+

หนขาว (CS)

หลงการวางเงอนไข หนขาว (CS) กลว (CR)

ตาราง 3.2 แสดงขนตอนการทดลองของวตสน

จากตาราง 3.2 สามารถอธบายการทดลองของวตสน ไดดงน

1. กอนการวางเงอนไข วตสนน าเดกทารก (อลเบรต) มานงเลนในหองนงเลน

โดยมของเลนตางๆ มากมาย และมหนขาว (CS) วงอยในหองใกลๆ ดวย ซงในระยะแรก

อลเบรตไมไดกลวหนขาว

2. ระหวางการวางเงอนไข เมออลเบรตเขาใกลหรอจะจบหนขาว (CS) ใหเคาะ

แผนเหลกจนเกดเสยงดง (UCS) ปรากฏวา อลเบรตรองไห เพราะกลว (CR) เสยงดง ท าซ า ๆ

ในเวลาใกลชดกนทกครงทอลเบรตจะเขาใกลหนขาว

กลว (CR)

75

3. หลงการวางเงอนไข น าหนขาว (CS) มาใหอลเบรตเหน (โดยไมตองตแผน

เหลก) ปรากฏวา อลเบรตกจะกลว (CR) หนขาวและรองไห เนองจากอลเบรตเกดการเรยนร

แลว เพยงแคเหนหนขาวกเกดความกลวทนท

ดงนนครสามารถน าเอาหลกการเรยนรมาใชสรางพฤตกรรมทพงประสงคตางๆได เชน

การท าใหเดกชอบวชาคณตศาสตร การท าใหเดกกลาพดในทชมชน หรอพฤตกรรมอนๆ

ทครตองการได เปนตน

การน าหลกการเรยนรมาประยกตใชในการจดการเรยนการสอน

พาสนา จลรตน (2548:125) ไดกลาวถงการน าหลกการเรยนรมาประยกตใชใน

การจดการเรยนการสอนไวดงน

1. การน ากฎการลดภาวะมาใช โดยครตองพงระลกอยเสมอวา การใหผเรยน

เรยนแตบทเรยนอยางเดยว จะท าใหผเรยนเกดความเบอหนาย และไมอยากเรยน ดงนนครควร

สอดแทรกกจกรรมอนๆ ทผเรยนชอบเขาไปบาง เพอท าใหบทเรยนนาสนใจ ใหผเรยนเกดความ

สนใจ และอยากเรยนขนมาอก

2. การน ากฎการสรปกฎเกณฑโดยทวไปมาใช ในการเรยนการสอนนน

ครพยายามน าเอาสงทคลายคลงกนกบการเรยนรครงแรกมายกตวอยาง อธบายหรอ

เปรยบเทยบใหฟง เพอใหผเรยนเขาใจงายยงขน เชน การอธบายค าวาเปรยว ครงแรกผเรยน

เรมเรยนรค าวาเปรยว จากมะนาว หลงจากนนอธบายวามะยม มะดน ฯลฯ กมรสชาด

เหมอนกน ผเรยนกจะเขาใจไดงายขน

3. การน ากฎการจ าแนกความแตกตางมาใช โดยการสอนใหเขาใจความหมาย

ของสงทเรยนรครงแรกใหเขาใจชดเจน แลวจงอธบายความแตกตางของสงอน วาแตกตางจาก

สงเราไดอยางไร เชน ค าวา “เปรยว” เมอผเรยนเขาใจแลว กอธบายค าวา “ขม” วาแตกตาง

จากรสเปรยว อยางไร เชน เอามะนาวมาแทนค าวาเปรยว เอาบอระเพดแทนค าวาขม หรอ

เอาเกลอแทนค าวาเคม เปนตน

76

1.2 ทฤษฎการเรยนรแบบการวางเงอนไขแบบโอเปอแรนต (Operation

Conditioning) ของ สกนเนอร (B.F. Skinner; 1904-1990) นกจตวทยาชาวอเมรกน ทได

ประกาศทฤษฎการเรยนรทส าคญอยางแพรหลายและมผเรยกทฤษฎของเขาแตกตางกน

อาทเชน operant conditioning ,Instrumental Conditioning, Type R Conditioning ทงนสกนเนอร

เ ชอวาการเกดการเรยนร ไมได เกดจากสงเราท เปนตวก าหนดพฤตกรรมแตเกดจาก

การทอนทรย เปนผกระท าตอสงเรา ดงนนพฤตกรรมท เกดขนจงเปนพฤตกรรมแบบ

ปฏบตการ (Operation Behavior) โดยเนนรปแบบของการตอบสนองและการเปลยนแปลง

ความถของการตอบสนอง

ภาพ 3.5 สกนเนอร (B.F. Skinner; 1904-1990)

ทมา : The Psychology Book.(2012:80)

สกนเนอร เชอวา พฤตกรรมการเรยนรจะเกดขนไดกตอเมออนทรโยงความสมพนธ

ระหวางสงเรากบพฤตกรรมการลงมอกระท าและไดรบการเสรมแรงจากสงเหลานน พฤตกรรม

ใดไมไดรบการเสรมแรง (Reinforcement) พฤตกรรมนนกจะยตหรอไมเกดขน

เครองมอการทดลองของสกนเนอรเรยกวา กลองสกนเนอร (Skinner Box) เปนกลอง

รปสเหลยม ขางในมสวนประกอบตางๆทส าคญ ไดแก คานหรอลนทเปนตวบงคบใหอาหารตก

ลงมาในจานทรองรบ และหลอดไฟเลกๆ อยเหนอลนหรอคาน ซงหลอดไฟนนจะมวงจรตอกบ

ลน เมอไปถกลนหรอคานไฟจะสวางแลวมอาหารตกลงมา

77

สกนเนอรจงไดสรปเปนกฎแหงการเรยนรวา การเรยนรทดจะตองมการเสรมแรง

ซงม 2 ปจจยดงน (ลกขณา สรวฒน. 2557:164)

1. ตารางก าหนดการเสรมแรง เปนการใชกฎเกณฑท เกยวกบเวลาแสดง

พฤตกรรมเปนตวก าหนดในการเสรมแรง

2. อตราการตอบสนอง เปนการตอบสนองทเกดจากการเสรมแรง ทเกดขนมาก

หรอนอย และนานคงทนถาวรเพยงใด ซงขนอยกบตารางก าหนดการเสรมแรงนนๆ ทอาจท าให

มการอตราตอบสนองมากหรอนอย ส าหรบการเสรมแรงม 2 ลกษณะไดแก

2.1 การเสรมแรงทนทหรอการเสรมแรงแบบตอ เน อง หมายถ ง

การเสรมแรงทกคร ง เมอผ เรยนแสดงพฤตกรรมการเรยนร เปนการเสรมแรงท ใ ช

อยางสม าเสมอเชน การชมวาเกง ดมาก เปนตน

2.2 การเสรมแรงเปนครงคราว หมายถง การเสรมแรงทไมสม าเสมอ

เปนลกษณะของการเสรมแรงในครงทแสดงพฤตกรรมการเรยนรออกมาหรออาจไมเสรมแรง

ในครงทแสดงพฤตกรรมการเรยนรสลบกนไป ขนอยกบจดประสงคของคร

ภาพ 3.6 การทดลองของสกนเนอร

ทมา : The Psychology Book (2012:81)

78

การน าหลกการเรยนรมาประยกตใชในการจดการเรยนการสอน

ลกขณา สรวฒน (2557:165-166) ไดกลาวถง การน าหลกการเรยนรมาประยกตใชใน

การจดการเรยนการสอน สรปไดดงน

1. การใชกฎการเรยนรประกอบดวย 2 กฎ คอ

1.1 กฎการเสรมแรงทนท มกใชเมอตองการใหผเรยนเกดการเรยนร

อยางรวดเรว เชน ทกครงทผเรยนตอบค าถามถกครตองรบเสรมแรงทนทอาจจะเปนค าชมเชย

หรอใหรปดาวเปนตน เปนการเสรมแรงทเหมาะกบเดกเลกระดบชนอนบาลหรอประถมศกษา

1.2 กฎการเสรมแรงเปนครงคราว มกใชเมอตองการใหผเรยนเกด

การเรยนรนานๆและตอเนองขนอยกบระดบชนของผเรยนและโอกาสทจะใชซงเหมาะกบเดก

ระดบประถมศกษาหรอชนสงขน

2. การปรบพฤตกรรม เปนการปรบแตงพฤตกรรมใหเปนไปในทางทตองการ

ม 3 ลกษณะ คอ

2.1 การเพ มพฤตกรรมหรอโครงพฤตกรรมเดมทพ งประสงค ไ ว

โดยมเทคนคในการใชเพมพฤตกรรมหลายอยาง คอ การเสรมแรงบวกเพอใหเกดพฤตกรรม

ทพงพอใจ การท าสญญาเงอนไขหรอการเสรมแรงลบ เปนตน

2.2 การเสรมสรางพฤตกรรมใหม เปนการปลกฝงพฤตกรรมใหมโดยใช

วธการเสรมแรงพฤตกรรมทคาดวาจะน าไปสพฤตกรรมทตองการ อาจใชวธการเลยนแบบหรอ

ใชการเสรมแรงบวก เชน การตองการเปลยนเดกขอายใหเปนเดกกลาแสดงออกกตองใช

การชมเชยเมอเขากลาพด โดยเรมจากการพดในกลมและออกมาพดหนาชนเรยน โดยไดรบ

แรงเสรมตลอดตามล าดบ

2.3 การลดพฤตก ร รม เ ป นการลดพฤต ก รรมท ไ มพ งป ระสงค

อาจใชวธการลงโทษในทางลบ เชน การท าผดวนย การไมมความรบผดชอบ เปนตน

2. ทฤษฎพทธปญญานยม (Cognitive Theories) เปนกลมทเนนกระบวนการ

ทางปญญาหรอความคด กลมน ไดขยายขอบเขตความคดทางพฤตกรรมออกไป

ทางดานกระบวนการคด ซงเปนกระบวนการภายในสมอง โดยมความเชอวา การเรยนร

ของมนษยไมใชเรองของพฤตกรรมทเกดจากกระบวนการตอบสนองตอสงเราเพยงเทานน

79

แตการเรยนรของมนษยมความซบซอนยงไปกวานน เนองจากการเรยนรเปนกระบวนการทาง

ความคด ทเกดจากการสะสมของขอมล การสรางความหมายและความสมพนธของขอมล

รวมถงการดงขอมลออกมาใชในการกระท าและการแกปญหาตางๆ ดงนนการเรยนรจงเปน

กระบวนการทางสตปญญาของมนษยในการทจะสรางความรความเขาใจใหกบตนเอง ส าหรบ

ทฤษฎการเรยนรทส าคญของกลมพทธปญญานยม ประกอบดวยทฤษฎตางๆ ไดแก ทฤษฎการ

เรยนรของกลมเกสตลท ทฤษฎเครองหมาย และทฤษฎการเรยนรอยางมความหมาย โดยม

รายละเอยดดงน

2.1 ทฤษฎการเรยนรของกลมเกสตลท (Gestalt Theory)

นกจตวทยากลมเกสตลทเนนความสมพนธของสวนรวมมากกวาสวนยอย นกจตวทยา

กลมเกสตลทประกอบดวยโคหเลอร (Kohler) คอฟกา (Koffka) และแวรไทมเมอร (Wertheimer)

แนวคดทางการเรยนรของกลมเกสตลท เกดจากการจดสงเราตางๆมารวมกน ใหเกดการรบร

โดยสวนรวมกอนแลวจงแยกวเคราะหเพอเรยนรในสวนยอยทละสวน โดยหลกการเรยนรสรป

ไดวา การเรยนรเปนกระบวนการทางความคดซงเปนกระบวนการภายในตวมนษย บคคลจะ

เรยนรจากสงเราทเปนสวนรวมไดดกวาสวนยอย

ลกขณา สรวฒน (2557: 175-176) กลาววา การเรยนรเกดขนไดใน 2 ลกษณะ

สรปไดดงน

1. การรบร (Perception) เปนกระบวนการทบคคลใชประสาทสมผสกบสงเราแลว

ถายโยงเขากบสมอง เพอผานเขาสกระบวนการคดสมองหรอจต จะใชประสบการณเดม

ตความหมายของสงเรา และแสดงปฏกรยาตอบสนองเปนไปตามทสมองหรอจตตความหมาย

หรออาจเรยกไดวาท าการจดระเบยบการรบร ไว ในสมอง ดงท สรางค โควตระกล

(2559 : 199-203) ไดแบงกฎการจดระเบยบการรบรไวดงน

1.1 หลกการของความใกลชด (The Principle of Proximity) ซงกลาววา

ถาทกสงทกอยางเทากนสงทอยใกลชดกนจะถกรบรไปดวยกน ดงภาพ 3.7

80

ภาพ 3.7 หลกการของความใกลชด (The Principle of Proximity)

ทมา : Bruce Vicki, Patrick R. Green, Mark A. Georgeson (2003:124)

จากภาพ 3.7 อธบายไดวา รป (a) จะถกรบรวาเปนแนวตง รป (b) จะถกรบรวา

เปนแนวนอน และรป (c) จะถกรบรวาเปนจดทมระยะหางเทาๆกน คลายเปนรปสเหลยมจตรส

1.2 หลกการของความคลายคลงหรอเหมอนกน (The Principle of

Similarity) กลาววาถาทกสงทกอยางเทากนสงทเหมอนกนจะจบกลมอยดวยกน ดงภาพ 3.8

ภาพ 3.8 หลกการของความคลายคลงหรอเหมอนกน (The Principle of Similarity)

ทมา : Bruce Vicki, Patrick R. Green, Mark A. Georgeson (2003:124)

จากภาพ 3.8 อธบายไดวา รปทเหนดงกลาวจะถกรบรวาเปนวงกลมจดด าเรยงกน

เปนแถวและวงกลมจดขาวเปนแถวเชนเดยวกน

81

นอกจากหลกการเรองการรบรดงกลาว นกจตวทยากลมเกสตลท ยงเลอกตงกฎของ

การจดระบบอยางสมบรณแบบ (Gestalt Law of Organization) อก 2 กฎดงตอไปน

1. กฎ Figure – Ground

“Figure” เปนสงทเราเหนหรอรบรหรอเปนศนยกลางของโฟกส

“Ground” คอพนซงอยขางหลงของรป Figure ทเราเหนหรอรบร

กฎของ Figure - Ground กลาววา สนามของการรบรแบงเปน 2 สวนคอสวนทอย

ขางหนา (Foreground) และสวนทอยขางหลง (Background) ในการมองสงแวดลอมถารบร

อยางหนงเปนรปอกอยางหนงกจะเปน Ground Figure และ Ground จะผลดเปลยนกน

ดงภาพ 3.9

ภาพ 3.9 ภาพสองนยอธบายหลกการรบรภาพและพน (Figure and Ground)

ทมา : Bruce Vicki, Patrick R. Green, Mark A. Georgeson (2003 : 120)

จากภาพ 3.9 อธบายไดวา อธบายหลกการรบรภาพและพน จากภาพแสดงใหเหน

ถงการมองภาพไดสองนย กลาวคอ สามารถมองเหนภาพเปนไปไดทงพาน และหนาคนหนหนา

ชนกนได หากใชหลกการรบรภาพและพน ดงนนจะเหนไดวาหากสามารถมองเหนภาพพานแลว

82

รายละเอยดอนๆ ท ไมโดดเดนจะเปนพน และเมอมองเหนภาพคนหนหนาชนกนแลว

รายละเอยดอนๆ ทไมโดดเดนจะเปนพนเชนกน

กฎ Closure ของนกจตวทยาเกสตลท กลาววา มนษยจดรวบรวมการรบรใหงายและ

อาจจะเสรมสรางใหเตมถาจ าเปน แตการจดรวบรวมจดท าโดยมเหตผลอยางเหมาะสม

ดงภาพ 3.10

ภาพ 3.10 กฎ Closure

ทมา : Hochberg Julian E.,1978 : 137)

จากภาพ 3.10 อธบายไดวา รป ก. จะเหนเปนรปหกเหลยม และรป ข. จะเหนเปนรป

สามเหลยม แมภาพจะไมสมบรณกตาม

2. การหยงเหน (Insight) เปนการคนพบหรอเกดความเขาใจในชองทางแกปญหา

อยางฉบพลนทนท อนเนองมาจากผลการพจารณาปญหาโดยสวนรวมและการใชกระบวนการ

ทางความคดและสตปญญาของบคคลนน เชนเดยวกบ อรยา คหา (2556:195) ไดกลาวถง

การเรยนรแบบหยงเหนไววา เปนการเรยนรทตองอาศยอดต ความจ าและประสบการณของ

ความคดความเขาใจ อนเปนแนวทางแหงปญญาในการแกปญหา เปนกระบวนการภายในของ

บคคลผลของความคดของการแกปญหาทเกดขนฉบพลนทนททเราเรยกวาการหยงเหน

(Insight) เชน การคดหาคาปรมาตรทองของอารคมดส ทอทานวา “ยเรกา” ซงหมายถง

คนพบแลว และดงการทดลองของโคหเลอร (Kohler) ทไดทดลองกบลงซมแปนซ โดยน า

ลงซมแปนซทหวจด มาขงในกรง ทมกลวยแขวนอยบนเพดาน ลงซมแปนซไมสามารถเออม

หยบกลวยได ลงซมแปนซท าพฤตกรรมตางๆ เพอจะหยบกลวยใหได ลงซมแปนซจงนงมองสง

83

เราตางๆ ทจดวางไวให (กลอง กลวย) จนคดออกวาจะไดกลวยมากนดวยวธใด ในการทดลอง

น ลงไดน ากลองมาวางซอนกนเพอใหเกดความสงทเพยงพอในการใชมอหยบกลวยมากน

จดวาเปนจดทลงซมแปนซเกดการหยงเหนหนทางแกปญหา โดยทไมตองลงมอกระท า

เราเรยกวา “เกดการหยงเหน” หรอ “เกดการเรยนรแบบการหยงเหน” ดงภาพ 3.11

ภาพ 3.11 การทดลองของโคหเลอร (Kohler)

ทมา : Neil R.Carlson,C Donald Heth,Harold Miller,John W. Donahoe,

William Buskist,G.Neil Martin. (2007:145)

84

การน าหลกการเรยนรมาประยกตใชในการจดการเรยนการสอน

ลกขณา สรวฒน (2557: 176-177) ไดกลาวถง การน าหลกการเรยนรมาประยกตใชใน

การจดการเรยนการสอน สรปไดดงน

1. ครควรสงเสรมกระบวนการคดใหแกผเรยนโดยใหท ากจกรรมจากงายไปหา

ยากหรอซบซอนมากขนตามล าดบ

2. ครควรสอนโดยน าเสนอภาพรวมใหผเรยนเหนและเขาใจกอนการเสนอ

สวนยอย

3. ครควรสงเสรมใหผเรยนมประสบการณมากขนเพอใหไดรบประสบการณท

หลากหลายจะท าใหเกดการเรยนรแบบอยางเหนไดมากขน

4. ครควรจดประสบการณใหมใหมความสมพนธกบประสบการณเดม

5. ครควรมการจดระเบยบสงเราทตองการใหผเรยนเกดการเรยนรไดด

6. ครไมจ าเปนตองน าเสนอเนอหาทงหมดทสมบรณแกผเรยน ควรน าเสนอ

เฉพาะเนอหาทส าคญบางสวน ซงผเรยนสามารถใชประสบการณเดมมาเตมใหสมบรณได

7. ครควรเสนอบทเรยนหรอจดเนอหาใหมความตอเนองกน

2.2 ทฤษฎเครองหมาย (Sign Theory)

นกวชาการ ประกอบดวย ปรยาพร วงคอนตรโรจน (2551:77-80) และณฐภร อนทยศ

(2556:245-247) ไดอธบายถงทฤษฎเครองหมายไววา นกจตวทยาชาวอเมรกนชอทอลแมน

(Edward C.Tolman ;1886-1959) เปนผเสนอทฤษฎเครองหมายหรอทฤษฎกบความคาดหมาย

ซงไดปรบมาจากทฤษฎแสดงพฤตกรรมจดมงหมาย ทอลแมน ไดใหแนวคดวาการเรยนรเกด

จากการใชเครองหมายเปนตวชทางใหแสดงพฤตกรรมไปสจดหมายปลายทาง โดยการเรยนร

เกดจากการทบคคลตอบสนองตอสงเรา โดยใชเครองหมายหรอสญลกษณเปนแนวทางน าไปส

เปาหมาย ท าใหเกดการเรยนรดวยความเขาใจ เชน บคคลจะเรยนรสงของหรอสถานทใหมๆ

บคคลจะตอบสนองดวยการสมผสโดยใหสมพนธกบสญลกษณเดมๆ ของสงของหรอสถานท

เดมๆทตนเคยเรยนรมาแลวกจะจ าได และเรยนรสงของหรอสถานทใหมได เปนตน

85

ทอลแมนถอวาการเรยนรไมไดอยในลกษณะทจะสรางการตอบสนองทถกตองตอสง

เราเฉพาะอยางแตการเรยนรเปนเรองของกระบวนการทางความคด เปนการสรางความรความ

เขาใจในสงทเรยนมามากกวา หองเรยนในความคดของทอลแมน จงอยในรปของการเรยนเปน

กลมเลกๆ เพอทผเรยนจะไดทโอกาสคดและอภปราย ครจะอยในฐานะใหค าปรกษาและแนะน า

เพอใหผเรยนเกดความกระจางในปญหานนๆ ดงนน ทอลแมนถอวาการเรยนดวยการอภปราย

หรอไดรบค าอธบายจากหลายๆความคดยอมจะมผลตอการพฒนาแผนทของความรความ

เขาใจของผเรยน

ทอลแมนไดทดลองฝกใหหนวงไปในเขาวงกตรปตวท ถาหนวงไปทางซายจะไมมอาหาร

แตถาวงไปทางขวาจะมอาหาร ฝกเชนนไมนาน ทดสอบโดยเอาเขาวงกตรปตวททไมมอาหารทง

ซายและขวาแลวปลอยใหหนวง หนจะวงไปทางขวาทกครงไมวาจะมอาหารหรอไมกตามแสดง

วาหนเรยนรสถานทมากกวาเรยนรสงทตอบสนอง คอ อาหาร

ตอมาทอลแมนไดท าการทดลองรวมกบฮอนซค (Honzik) ในป ค.ศ. 1930 โดยใชเขา

วงกตซงประกอบดวยทางไปสเปาหมาย 3 ทางดวยกน เปนเขาวงกตทประกอบดวย 3 เสนทาง

ทาง ก. เปนทางตรงและสนทสดทจะไปยงจดหมายปลายทางคออาหาร

ทาง ข. เปนทางออมไปทางซายยาวกวาทาง ก

ทาง ค. เปนทางออมไปทางขวา ซงเปนเสนทางทยาวทสดทจะไปถงอาหาร

เรมตน

การทดลอง ทดลองใหหนวงไปในเขาวงกต โดยทาง ก. ข. และ ค. เปด ทง 3 ทาง หน

จะเลอกวงทาง ก. ซงเปนทางตรงและสนทสด ตอไปเขาปดทาง ก. เหลอทาง ข. และ ค. พบวา

หนเลอกเดนทาง ข.

ตอมาเขาปดทาง ก. และ ข. เหลอแตทาง ค. พบวาหนเลอกเดนทาง ค.

จากผลการทดลองแสดงวาหนเกดการหยงเหน ในการแกปญหาโดยการเลอกเสนทาง

ใหมไปเรอยๆ เมอมอปสรรค มไดกระท าซ าๆ เมอพบปญหา คอไมวงไปทาง ก. อก เมอทาง ก.

ถกปด ทอลแมนกลาววา หนเกดการหยงเหนในการเรยนร

86

ลกขณา สรวฒน (2557: 177-178) สรปหลกการเรยนรของทฤษฎเครองหมายไดดงน

1. ในการเรยนรตางๆผเรยนมความคาดหมายรางวล หากรางวลทคาดวาจะไดรบไม

ตรงกนกบความพอใจและความตองการ ผเรยนจะพยายามแสวงหารางวลหรอสงทตองการ

ตอไป

2. ในขณะทผเรยนพยายามไปใหถงจดหมายทตองการ ผเรยนกจะเกดการเรยนร

เครองหมายสญลกษณสถานทและสงอนๆทเปนเครองชทางตามไปดวย

3. ผเรยนมความสามารถทจะปรบการเรยนรของตนไปตามสถานการณทเปลยนไป

โดยไมกระท าซ าๆในทางทไมสามารถสนองความตองการหรอวตถประสงคของตน

4. การเรยนรทเกดขนในบคคลใดบคคลหนงนน บางครงอาจจะไมแสดงออกในทนท

แตอาจจะแฝงอยในตวผเรยนกอนและเมอถงเวลาทเหมาะสมหรอจ าเปน กจะแสดงออกมา

การน าหลกการเรยนรมาประยกตใชในการจดการเรยนการสอน สรปไดดงน

1. ครควรสรางแรงขบหรอแรงจงใจใหเกดขนในตวผเรยน โดยมการกระตนให

ผเรยนพยายามไปใหถงจดหมายทตองการ

2. ครควรใหเครองหมายสญลกษณหรอสงอนๆทเปนเครองชทางควบคไปดวย

เพอใหผเรยนบรรลจดมงหมายทก าหนดไว

3. ครควรมการปรบเปลยนสถานการณการเรยนรซงจะเปนสวนชวยใหผเรยน

ปรบเปลยนพฤตกรรมของตนได

4. ครควรมวธการทดสอบหลายๆวธ มการทดสอบบอยหรอตดตามผลระยะยาว

ซงจะชวยใหผเรยนไดแสดงสงทเรยนรออกมาได

2.3 ทฤษฎการเรยนรอยางมความหมาย

สรางค โควตระกล (2559 : 216-217) ไดสรปถงทฤษฎการเรยนรอยางมความหมาย

ไววา เจาของทฤษฎ คอ ออซเบล (David P.Ausubel ;1918-2008) เปนนกจตวทยาแนวพทธ

ปญญานยมทมแนวคดแตกตางไปจากเพยเจตและบรเนอร เพราะออซเบล ไมไดมวตถประสงค

ทจะสรางทฤษฎทอธบายการเรยนรไดทกชนด แตทฤษฎของออซเบลเปนทฤษฎทหาหลกการ

อธบายการเรยนรทเรยกวา Meaningful Verbal Learning เทานน โดยเฉพาะการเชอมโยง

ความรทปรากฏในหนงสอทโรงเรยนใชกบความรเดมทอยในสมองของผเรยน การสอนโดยวธ

87

ใหขอมลขาวสารดวยถอยค า ทฤษฎของออซเบลเนนความส าคญของการเรยนรอยางมความ

เขาใจและมความหมายการเรยนรเกดขนเมอผเรยนไดรวมหรอเชอมโยงสงทเรยนรใหมซง

อาจจะเปนความคดรวบยอดหรอความรทไดรบใหมในโครงสรางทางสตปญญากบความรเดมท

อยในสมองของผเรยนแลว เมอผเรยนเรยนรขอมลขาวสารดวยการรบหรอดวยการคนพบและ

วธทเรยนอาจเปนการเรยนรดวยความเขาใจอยางมความหมายหรอเปนการเรยนรดวยการ

ทองจ าโดยไมคด

ออซเบล กลาววา ตวแปรทมความส าคญในการเรยนรโดยการรบอยางมความหมาย

ขนอยกบตวแปร 3 อยางตอไปน

1. สง (Material) ทจะตองเรยนรจะตองมความหมายซงหมายความวาจะตอง

เปนสงทมความสมพนธกบสงทเคยเรยนรและเกบไวในโครงสรางทางสตปญญา

2. ผเรยนจะตองมประสบการณและมความคดทจะเชอมโยงหรอจดกลมสนสงท

เรยนรใหมใหสมพนธกบความรหรอสงทเรยนรเกา

3. ความตงใจของผเรยนและการทผเรยนมความรคดทจะเชอมโยงสงทเรยนรใหม

ใหมความสมพนธกบโครงสรางพทธปญญาทอยในความทรงจ าแลว

นอกจากตวแปร 3 อยางดงกลาว ออซเบล กลาววาการสอน Meaningful Verbal

learning จะตองค านงถงวยของผเรยนดวย เพราะถาหากผเรยนไมพรอมทจะรบหรอรบโดยไม

เขาใจกอาจจะตองใชการทองจ าแบบนกแกวนกขนทองได

การน าหลกการเรยนรมาประยกตใชในการจดการเรยนการสอน สรปไดดงน

1. ครควรส ารวจความรความเขาใจของเดกเสยกอนวามพอทจะท าความเขาใจ

เรองทจะเรยนใหมหรอไม ถายงไมมจะตองจดให ครอาจใชค าถามในการถามเพอส ารวจ

ความรความเขาใจเบองตนของเดกในขนน า ตวอยางเชน ผเรยนเคยรจก…….. หรอไม

2. ครจะตองเปนผชวยใหผเรยนมองเหนความเหมอนและความแตกตางของ

ความรใหมและความรเดม ดงนนในการสอนใหค านงถงความแตกตางระหวางสงทเรยนรใหม

กบความรเดมดวยและในขณะเดยวกนตองใหผเรยนสามารถเชอมโยงความรใหมเขากบความร

เดมใหได ดงนนการจดการเรยนการสอนใหค านงในแงของความเหมอนและความแตกตางจะ

ชวยใหเกดการเรยนรและการจดจ ามากขน

88

3. ทฤษฎการเรยนรทางสงคมแนวพทธปญญา (Social Cognitive Learning)

สรางค โควตระกล (2550 : 235-236) ไดสรปถงทฤษฎการเรยนรทางสงคมแนวพทธ

ปญญา ไววา เจาของทฤษฎ คอ แบนดรา (Albert Bandura ;1925) เปนนกจตวทยาและเปน

ศาสตราจารยแหงมหาวทยาลยสแตนฟอรดประเทศสหรฐอเมรกา แบนดรา มความเชอวาการ

เรยนรของมนษยสวนมากเปนการเรยนรโดยการสงเกตหรอการเลยนแบบ เนองจากมนษยม

ปฏสมพนธกบสงแวดลอมทอยรอบๆตวเสมอ เพราะฉะนนการเรยนรจงเกดจากการ

ปฏสมพนธระหวางผเรยนและสงแวดลอมในสงคม ซงทงผเรยนและสงแวดลอมมอทธพลตอ

กนและกน นอกจากนแบนดรา ยงคนพบอกวาในการเรยนรดวยการสงเกตนนผเรยนจะตองม

การเขารหส (Encoding) ในความทรงจ าระยะยาวไดอยางถกตอง นอกจากนผเรยนตอง

สามารถทจะประเมนไดวาตนเองสามารถเลยนแบบไดดหรอไมอยางไร และจะตองควบคม

พฤตกรรมของตนเองไดดวย

สรางค โควตระกล (2550 : 238) ไดกลาวถง ความคดพนฐานของทฤษฎการเรยนร

ทางสงคมเชงพทธปญญา ไวดงน

1. แบนดราไดใหความส าคญของการปฏสมพนธของอนทรยและสงแวดลอม และ

ถอวาการเรยนรกเปนผลของปฏสมพนธระหวางผเรยนและสงแวดลอม โดยผเรยนและ

สงแวดลอมมอทธพลตอกนและกน แบนดราไดถอวาทงบคคลทตองการจะเรยนรและ

สงแวดลอมเปนสาเหตของพฤตกรรมและไดอธบายการปฏสมพนธดงน

ภาพ 3.12 การปฏสมพนธระหวางบคคล สงแวดลอมและพฤตกรรม

ทมา : สรางค โควตระกล (2550: 238)

B

P E

89

จากภาพ 3.12 อธบายสญลกษณไดดงน

B = พฤตกรรมอยางใดอยางหนงของบคคล

P = บคคล

E = สงแวดลอม

2. แบนดราใหความส าคญกบความแตกตางระหวางการเรยนร (Learning) และ

การกระท า (Performance) และถอวาความแตกตางนส าคญมาก เพราะคนอาจจะเรยนรอะไร

หลายอยางแตไมกระท า

3. แบนดราไมเชอวาพฤตกรรมทเกดขนจะคงตวอยเสมอ ทงนเปนเพราะ

สงแวดลอมเปลยนแปลงอยเสมอและทงสงแวดลอมและพฤตกรรมมอทธพลซงกนและกน

แบนดรา (Bandura.1986 :51-68) อางถงในพาสนา จลรตน (2548 : 167-169)

ไดอธบายกระบวนการทส าคญในการเรยนรโดยการสงเกตหรอการเรยนรโดยตวแบบวา

มทงหมด 4 ขนตอน คอ 1)กระบวนการใสใจ (Attention) 2)กระบวนการจดจ า (Retention)

3 ) ก ร ะบ วนการแสด งพฤต ก ร รม เ หม อ นต ว อย า ง (Reproduction) 4 ) ก ร ะบวนการ

จงใจ (Motivation) ดงแสดงในภาพ 3.13 ซงมรายละเอยด ดงน

ภาพ 3.13 กระบวนการทส าคญในการเรยนรโดยการสงเกตหรอการเรยนรโดยตวแบบ

ทมา : Bandura, 1977,p.23 อางถงใน สรางค โควตระกล (2550: 240)

กระบวนการใสใจ

(Attention)

กระบวนการจดจ า

(Retention)

กระบวนการแสดง

พฤตกรรมเหมอน

ตวอยาง

(Reproduction)

กระบวนการจงใจ

(Motivation)

90

จากภาพ 3.13 อธบาย กระบวนการทส าคญในการเรยนรโดยการสงเกตหรอการ

เรยนรโดยตวแบบ ไดดงน

1. กระบวนการใสใจ (Attention)

ความใสใจของผเรยนเปนสงส าคญ เพราะบคคลจะไมสามารถเลยนแบบจากการ

สงเกตได ถาขาดความใสใจทเกยวของกบลกษณะของตวแบบและกจกรรมของตวแบบ เพราะ

จะท าใหไมมแบบแผนในการเลยนแบบในตวแบบได ดงนนความใสใจจงเปนสงแรกทผเรยน

จะตองม มฉะนนแลวการเรยนรโดยการสงเกตหรอเลยนแบบจะไมเกดขน นอกจากนแบนดรา

ยงกลาววาคณสมบตของตวแบบมอทธพลตอความใสใจของผเรยน เพราะผเรยนมกสนใจตว

แบบทมชอเสยง นาเชอถอ นาศรทธา หรออยในวยเดยวกบผเรยน หรอมพฤตกรรมของตวแบบ

อยในความสนใจของผเรยน

2. กระบวนการจดจ า (Retention)

การทผ เรยนสามารถทจะเลยนแบบหรอแสดงพฤตกรรมเหมอนตวแบบได

เปนเพราะผเรยนบนทกสงทตนสงเกตจากตวแบบไวในความจ าระยะยาว แบนดรากลาววา

ผเรยนทสามารถอธบายพฤตกรรมหรอการกระท าของตวแบบดวยค าพด หรอสามารถมภาพ

ทตนสงเกตไวในใจ จะเปนผทสามารถจดจ าสงทเรยนรโดยการสงเกตไดดกวา

3. กระบวนการแสดงพฤตกรรมเหมอนตวอยาง (Reproduction)

กระบวนการแสดงพฤตกรรมเหมอนตวแบบเปนกระบวนการทผเรยนแปลรหสภาพ

ในใจทไดบนทกไวในสมองสวนความจ าระยะยาวมาเปนพฤตกรรม โดยผเรยนจะแสดงการ

กระท าใหเหมอนกบพฤตกรรมของตวแบบทไดจดจ าไว อาจจะกระท าไดใกลเคยงกบตวแบบ

เหมอนกบตวแบบ หรอท าไดดกวาตวแบบกได ในกระบวนการนตองอาศยกระบวนการทาง

ความคดในการเปรยบเทยบการกระท าของตนเองกลบตวแบบทเคยสงเกตมาสงทจ าเปนใน

กระบวนการขนน คอเมอแสดงพฤตกรรมไปแลวตองไดรบขอมลยอนกลบในการกระท าของตน

แบนดราไดใหค าแนะน าแกผทมหนาทเปนตวแบบ เชน พอแม หรอครวาควรใหขอมลยอนกลบ

ทตองสามารถตรวจสอบแกไขไดเพราะขอมลจะชวยใหผเรยนมโอกาสทบทวนการแสดง

พฤตกรรมของตนกบตวแบบและพยายามแกไขใหถกตอง

91

4. กระบวนการจงใจ (Motivation)

เมอบคคลเกดการเรยนรจากการสงเกตแลวบคคลจะแสดงพฤตกรรมออกมา

หรอไมขนอยกบการจงใจ กลาวคอ เมอผสงเกตคาดหวงวาการเลยนแบบจะน าประโยชนมาให

เชน การไดรบแรงเสรม หรอรางวล หรอสงทมคณคาทสงคมยอมรบเหมอนกบตวแบบ

กยอมจงใจใหผสงเกตมความใสใจจดจ า และพยายามแสดงพฤตกรรมใหเหมอนกบตวแบบ

มากขน

การน าหลกการเรยนรมาประยกตใชในการจดการเรยนการสอน สรปไดดงน

1. ครควรบงชวตถประสงคทจะใหผเรยนแสดงพฤตกรรมหรอเขยนวตถประสงค

เชงพฤตกรรมทชดเจน

2. แสดงตวอยางของการกระท าหลายตวอยาง ซงอาจจะเปนบคคล การตน

ภาพยนตร วดโอ โทรทศนหรอสงพมพตางๆ

3. ครควรใหค าอธบายควบคไปกบการใหตวอยาง พรอมทงช แนะขนตอน

ของการเรยนรโดยการสงเกตแกผเรยน เชน และใหสนใจสงเราทควรใสใจหรอเลอกทจะใสใจ

4. ควรจดเวลาใหผเรยนมโอกาสทจะแสดงพฤตกรรมเหมอนตวแบบ เพอจะได

ดวาผเรยนสามารถทจะกระท าโดยการเลยนแบบไดดหรอไม หากผเรยนท าไดไมถกตอง

ครตองใหขอมลยอนกลบและแกไขวธสอนหรอแกทตวผเรยนเอง

5. ครควรใหแรงเสรมแกผเรยนทสามารถเลยนแบบไดอยางถกตอง เพอจะให

ผเรยนมแรงจงใจทจะเรยนรและเปนตวอยางแกผอนอก

6. ครสามารถปลกฝงพฤตกรรมทพงประสงคใหเกดขนกบผเรยนได โดยครแสดง

พฤตกรรมทตองการใหผเรยนเหนอยางชดเจน เพอผเรยนจะไดเลยนแบบ เชน การตรง

ตอเวลาในการสอน ครจะตองมาตรงเวลาทกครง เปนตน

จะเหนไดวาทฤษฎการเรยนรทง 3 กลม ขางตน มลกษณะทแตกตางกนไป ทงนคร

ควรจะไดศกษาและท าการน าไปปรบประยกตใชใหเหมาะสมกบหองเรยนของตน เพอทจะได

จดการเรยนการสอนไดอยางมประสทธภาพ และผเรยนจะเกดการเรยนรทสมบรณทสด

92

สรป

การเรยนร (Learning) เปนการเปลยนแปลงพฤตกรรมเดมไปสพฤตกรรมใหมท

คอนขางถาวร ซงเกดมาจากประสบการณหรอการฝกหด การเปลยนแปลงนเปนการเปลยน

ทางรางกาย สตปญญา ทางสงคมหรอทางอารมณของบคคล เมอเกดการเรยนรในแตละครง

จะตองมการเปลยนแปลงเกดขน 3 ประการ จงจะเรยกวาเปน “การเรยนรทสมบรณ”

คอ 1) การเปลยนแปลงดานพทธพสย (Cognitive Domain) 2)การเปลยนแปลงดานจตพสย

(Affective Domain) และ 3) การเปลยนแปลงดานทกษะพสย (Psychomotor Domain)

นอกจากนยงมองคประกอบส าคญหลายองคประกอบทกอใหเกดการเรยนร ซงครสามารถ

ประยกตหรอบรณาการองคประกอบ รวมถงปจจยทมอทธพลตอการเรยนรทางบวก ไดแก

สภาพของบรรยากาศในการเรยนร คร สอการเรยนร คณลกษณะของผเรยน วธการสอน

วธเรยน การสงเสรมสนบสนน และแหลงเรยนร และปจจยทางลบทมผลตอการเรยนรของ

สมองตางๆ ไดแก การขาดสารอาหาร วธการอบรมเลยงดของพอแมทไมพงประสงค

สภาพแวดลอม เปนตน นอกจากนครควรศกษาถงทฤษฎการเรยนรทส าคญไดแก ทฤษฎ

พฤตกรรมนยม (Behavioral Theories) ทฤษฎพทธปญญานยม (Cognitive Theories) และทฤษฎ

การเรยนรทางสงคมแนวพทธปญญา (Social Cognitive Learning) เพอใชเปนแนวทางในการจด

กระบวนการเรยนรใหผเรยนไดเกดการเรยนรอยางมประสทธภาพ

93

ค าถามทายบท

1. จงอธบายความหมายของจตวทยาการเรยนร

2. ความส าคญของการเรยนรมอะไรบาง

3. เปาหมายของการเรยนรคออะไร และมปจจยอะไรทมอทธพลตอการเรยนรบาง

4. ทฤษฎทเกยวกบการเรยนรมกประเภท อะไรบาง

5. นกศกษาสามารถประยกตใชทฤษฎการเรยนรไดอยางไรบาง

เอกสารอางอง

ณฐภร อนทยศ. (2556). จตวทยาทวไป. กรงเทพฯ : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย.

ปรยาพร วงคอนตรโรจน. (2551). จตวทยาการศกษา. กรงเทพฯ : ศนยสอเสรมกรงเทพฯ.

เตมศกด คทวณช. (2546). จตวทยาทวไป. กรงเทพฯ : ซเอดยเคชน.

พาสนา จลรตน. (2548). จตวทยาการศกษา. กรงเทพฯ : ศกษาศาสตร.

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ยราวด เนองโนราช. (2558). จตวทยาพนฐาน :Foundation to Psychology. กรงเทพฯ :

โอเดยนสโตร.

ลกขณา สรวฒน. (2557). จตวทยาส าหรบคร. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร.

สรอร วชชาวธ. (2554). จตวทยาการเรยนร. กรงเทพฯ : ส านกพมพ

มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สรางค โควตระกล. (2550).จตวทยาการศกษา.พมพครงท 7.กรงเทพฯ : ส านกพมพแหง

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

________. (2559). จตวทยาการศกษา. พมพครงท 12. กรงเทพฯ : ส านกพมพแหง

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อรยา คหา. (2556). จตวทยาเพอการด ารงชวต. พมพครงท 2 . กรงเทพฯ : โรงพมพ

มตรภาพ.

94

Bruce Vicki, Patrick R. Green, Mark A. Georgeson. (2003). VISUAL PERCEPTION. 4th

edition. USA : Psychology Press Taylor & Francis Group Hove and New York.

Hochberg Julian E.(1978). Perception. 2nd edition. USA : Prentice-Hall,Inc.,Englewood

Clifts,.N.J.

Neil R.Carlson,C Donald Heth,Harold Miller,John W. Donahoe,William Buskist,G.Neil Martin.

(2007). Psychology : The Scieince of Behavior. 6th edition. Pearson

International edition, Inc.

Robert S. Feldman. (2008). Understanding psychology. 8th edition. USA : Pearson

International edition, Inc.

The Psychology Book. (2012). London UK : Dorling Kindersley Limited.