⌫

แผนบรหารการสอนประจำบทท 13ดลยภาพ

หวขอเนอหาประจำบท

ความหมายของดลยภาพ

การนำหลกดลยภาพมาใชในงานออกแบบ

1. ดลยภาพทเทากน2. ดลยภาพแบบสองขางไมเทากน

วตถประสงคเชงพฤตกรรม

หลงจากไดศกษาบทท 13 จบแลว ผศกษาสามารถ1. อธบายความหมายดลยภาพได2. จำแนกลกษณะของดลยภาพได3. นำหลกดลยภาพเทากนมาปฏบตงานออกแบบ 2 มตได4. นำหลกดลยภาพเทากนมาปฏบตงานออกแบบ 3 มตได5. นำหลกดลยภาพแบบสองขางเทากน มาปฏบตงานออกแบบ 2 มตได6. นำหลกดลยภาพแบบสองขางไมเทากนมาปฏบตงานออกแบบ 3 มตได7. สรางวนยและความรบผดชอบตอตนเองและสงคม

วธสอนและกจกรรมการเรยนการสอน

วธสอน

1. บรรยาย2. อภปราย

กจกรรมการเรยนการสอน

1. ตอบคำถามในเนอหาทบรรยาย2. ศกษาคนควาเพมเตมจากสอตางๆ รวบรวมเปนแฟมสะสมผลงาน3. คดเลอกผลงานออกแบบทดมาวเคราะหและอภปราย

⌫

สอการเรยนการสอน

1. เอกสารการสอนเรอง ดลยภาพ2. สออเลกทรอนกส (power point)3. ตวอยางงานจรงและภาพนง

การวดและประเมนผล

1. ใชวธสงเกต1.1 สงเกตจากการตอบคำถาม1.2 สงเกตจากการทำงาน1.3 สงเกตจากการอภปรายผลงานทไดรบมอบหมาย

2. ใชวธตรวจผลงาน2.1 ผลงานทถกตองตามโจทยกำหนด2.2 ผลงานทถกตองตามเกณฑประเมนผลทแจงในใบงาน

⌫

⌫ ⌫ ⌫ ⌫ ⌫

ดลยภาพ (balance) เปนสงทมนษยสมผสอยตลอดเวลา เปนสวนของการดำรงชวต เชน การทรงตวไมใหลม การนง ยน เดน หรอทำกจกรรมตางๆ ซงธรรมชาตไดพยายามสรางการทรงตวใหอยไดโดยอตโนมต เชนเดยวกบในงานออกแบบตางๆ ทใชชวตประจำวนตองใชหลกดลยภาพเขาชวยเชนกน เพราะสงจำเปนพนฐานคอดงาย ใชงาย ดงดดใจนาสนใจ และมพลงดงดดสายตา

ความหมายของดลยภาพดลยภาพเปนคณลกษณะสำคญของเอกภาพ ดลยภาพท วไป หมายถง

การถวงนำหนกหรอแรงปะทะทเทากน แตในทางศลปะ ดลยภาพมความหมายรวมไปถงการประสานกลมกลน ความพอเหมาะพอดของสวนตางๆ ในรปทรงหนงหรอในงานศลปะชนหนง(ชลด นมเสมอ. 2539: 128)

ดลยภาพ คอ ภาวะของความเทากนหรอความเสมอกน เปนสงทเกยวเนองกนกบนำหนกทเทากน และเมอนำมาวางลงบนคานโดยมระยะหางจากจดศนยกลางเทากนแลวจะเกดการนงอยกบท คอมดลยภาพ แตถากอนนำหนกไมเทากนแลวคานจะเอยงเราจะตองนำกอนทมนำหนกมากวางใกลจดศนยกลางและกอนทมนำหนกนอยวางหางจากจดศนยกลางจงจะทำใหเกดดลยภาพได ในทางศลปะและการออกแบบนน เราแทนคาของกอนนำหนกเปนภาพทเหนดวยตา เชน นำหนกทเปนเสน รปราง รปทรง และส ซงเปนการรบรไดดวยประสาทตา (มาโนช กงกะนนทน. 2538: 143)

ความสมดล คอองคประกอบในงานออกแบบทศนศลปทเกยวของกบการมองเหนสงทนาสนใจ ทจดวางภายในงานออกแบบนน วา “อะไร” อย “ตรงไหน” (“what” is “where”)และเมอมองแลวใหความรสกไปสองทาง คอรสกวามความเทากนทงสองขาง (symmetry)และรสกวาหนกไปขางใดขางหนง (asymmetry) (วฒนาพร เขอนสวรรณ. ม.ป.ป.: 129)

ความสมดลในทางการออกแบบ หมายถง ความสมดลตามสภาพการมองเหนหรอการรบรเกยวกบนำหนก แรง และความมนคงบนพนภาพทางดานงานออกแบบ 3 มต เชนงานโครงสราง ประตมากรรม สถาปตยกรรม ปญหาความสมดลนบเปนปญหาหลกทจะตองออกแบบใหงาน 3 มตนนมนคงอยได เทานนยงไมพอ ยงมปญหาทางรปแบบทจะตองออกแบบใหไดความรสกวามความสมดลอกดวย ซงปญหานเปนปญหาสำคญยงสำหรบการออกแบบ 2มต (วรฬ ตงเจรญ. 2539: 35)

⌫

สรปไดวา ดลยภาพ หมายถง นำหนกทเสมอกนเมอวดดวยสายตาจากแกนกลางของภาพในงานสองมต และนำหนกทเสมอกนจากจดศนยกลาง ไมเอยงไปทางใดทางหนงในงานสามมต ดลยภาพแบงเปน 2 ลกษณะ คอ

1. ดลยภาพทเทากน (symmetry balance หรอ formal balance)

2. ดลยภาพทไมเทากน (asymmetry balance หรอ informal balance)

การนำหลกดลยภาพมาใชในงานออกแบบในการสรางงานออกแบบทศนศลป ไมวาจะเปนการสรางงาน 2 มต หรองาน

3 มต ใหมนคง มความสมบรณ ดลยภาพของทศนธาตและองคประกอบตางๆ มผลตอความรสกในการเหน เพราะมนษยเคยชนกบความสมดลในธรรมชาตและรปแบบตางๆ ทอยในชวตประจำวนลวนตองอาศยลกษณะดลยภาพ 2 ลกษณะดงกลาวแลวขางตนคอดลยภาพทเทากนและดลยภาพทไมเทากน

1. ดลยภาพทเทากนดลยภาพทเทากนมลกษณะทสมดลแบบเปนทางการ หมายถง การจดวาง

องคประกอบสองขางเทากน คลายการวางองคประกอบขางกระจกเงาและเหนองคประกอบอกขางเหมอนกน (mirror image) โดยมเสนแบงครงตามแนวตงเปนเสนกลาง (vertical axis)ดลยภาพลกษณะนเขาใจไดงายทสด เพราะมนษยคนเคยกบความเทากนทงสองขางเปนอยางดในธรรมชาต เชน รางกายของมนษยและสตว แมกระทงขาวของเครองใชหรอยานพาหนะทตองรบนำหนกกถกออกแบบใหมสองขางเทากน ดลยภาพนยงสามารถแบงตามแนวนอนไดโดยเสนแกนสมมตแนวนอน (horizontal axis) แตดลยภาพทแบงตามเสนแกนแนวนอนนใหพลงและความร สกนอยกวาดลยภาพทแบงตามเสนแกนแนวตง ในการจดใหเกดดลยภาพตามแนวนอน สวนลางของภาพควรมนำหนกมากกวา หรอมองคประกอบมากกวาดานบนภาพจงมความรสกมนคง

ดลยภาพทเทากนเปนระเบยบ แนนอน เปนทางการ นาเชอถอ งายตอการมองแตกดเปนรปแบบสมยเกาเพราะเปนการบงคบอยในกฎเกณฑ (form) มากเกนไป ในการออกแบบจงตองเลอกใชใหเหมาะสมกบวตถประสงคของงาน

⌫

ภาพท 13.1 มนษยเคยชนกบความสมดลในธรรมชาต เพราะมนษยและสตวทมรางกายสองขางเทากน1. รางกายมนษยมดลยภาพเทากน2. รางกายสตวมดลยภาพเทากน

ทมา : Shapiro. 1994: 1049.

ภาพท 13.2 เครองใชในชวตประจำวนหรอยานพาหนะทถกออกแบบใหมดลยภาพสองขางเทากนทมา : Shapiro. 1994: 1021.

1

2

1 2

⌫

ภาพท 13.3 งานทศนศลปทออกแบบใหมดลยภาพทเทากนโดยใชเสนแบงครงตามแนวตงทมา : Shapiro. 1994: 1045.

ภาพท 13.4 งานทศนศลปทออกแบบใหมดลยภาพทเทากนโดยใชเสนแบงครงตามแนวนอนทมา : Shapiro. 1994: 1119.

ดลยภาพทเทากนดงกลาวขางตนเปนการจดทคลายการวางองคประกอบขางกระจกเงาเพอสะทอนอกดานออกมาใหเทากน อาจแบงยอยออกเปน 4 ชนดดงน

1.1 ดลยภาพทเทากนชนดกลบขาง (invert symmetry)

1.2 ดลยภาพทเทากนชนดสองแกน (biaxial symmetry)

1.3 ดลยภาพแบบรศมวงกลม (radial symmetry)

1.4 ดลยภาพแบบสองขางเทากนชนดใกลเคยง (near symmetry)

1 2

1 2

⌫

1.1 ดลยภาพทเทากนชนดกลบขาง ดลยภาพทเทากนชนดกลบขางมลกษณะเดยวกบทไดอธบายไปแลว คอคลายกบสะทอนของกระจกเงา แตแทนทจะเหมอนกนทงสองขางเชนปกของผเสอ หรออวยวะของคนและสตวในธรรมชาตกกลบคาใหเกดความแตกตางบาง เชน ดานหนงเปนภาพเหมอนจรง อกดานเปนการกลบขางแบบหนาไพ หรอกลบคานำหนกกลบดานของทศทาง ทำใหภาพ เกดความหลากหลายนาสนใจ

ภาพท 13.5 ภาพแสดงดลยภาพทเทากนชนดกลบขางเหมอนหนาไพ แทนทจะสะทอนกลบเหมอนกระจกเงา

ภาพท 13.6 ภาพแสดงดลยภาพทเทากนแตกลบคานำหนกซงอาจทำใหเกดการเนนหรอเกดความ เคลอนไหวไดบาง

⌫

ภาพท 13.7 ภาพแสดงดลยภาพทเทากนแตกลบทศทาง1. ภาพแสดงดลยภาพทเทากนโดยเปลยนทศทาง แตไมมสวนใดในภาพทเปลยนแปลง2. ภาพแสดงดลยภาพทเทากนโดยเปลยนทศทางไปในทางตรงขาม และเพอเกดความเคลอนไหวในงานจงเปลยนภาพวงกลมในนำใหเกดความเคลอนทในงานโดยทำระลอกคลนชวย ใหภาพ นาสนใจขน

ทมา : Shapiro. 1994: 938.

1.2 ดลยภาพทเทากนชนดสองแกน ดลยภาพทเทากนชนดสองแกนเปนดลยภาพทเทากนทงแกนสมมตแนวตง และแกนสมมตแนวนอน บางครงมมากกวาสองแกนจนดคลายดลยภาพแบบรศมวงกลม เพราะบางครงมถงสแกน ดเปนดลยภาพทเทากนโดยรอบศนยกลาง

ภาพท 13.8 ภาพแสดงดลยภาพทเทากนสองแกน ซงภาพจะนงหรอไมขนอยกบองคประกอบทอยในภาพถาองคประกอบมการเคลอนไหวบางจะไมทำใหภาพนงจนนาเบอ

1 2

⌫

ภาพท 13.9 ภาพแสดงดลยภาพทเทากนสแกน บางครงดเปนดลยภาพทเทากนโดยรอบศนยกลางทมา : Shapiro. 1994: 1038.

1.3 ดลยภาพแบบรศมวงกลม ดลยภาพแบบรศมวงกลมคลายดลยภาพเทากนชนดสองแกนแตดลยภาพชนดนมแกนมากกวาสแกนพงเปนรศมโดยรอบออกจากศนยกลาง หรอบางครงกหมนเปนเกลยวออกไป

ภาพท 13.10 ภาพแสดงดลยภาพแบบรศมวงกลม ดลยภาพชนดนมแกนมากกวาสแกนพงเปนรศมโดยรอบออกจากศนยกลาง

ภาพท 13.11 ภาพแสดงดลยภาพแบบเปนเกลยวพงออกจากศนยกลางทมา : Shapiro. 1994: 355.

⌫

1.4 ดลยภาพแบบสองขางเทากนชนดใกลเคยง ดลยภาพแบบสองขางเทากนชนดใกลเคยง หมายถงดลยภาพทรสกไดวา องคประกอบสองขางมนำหนกเทากนแตสงทปรากฏจะไมเหมอนการสะทอนของกระจกเงา หรอดลยภาพทงสามชนดดงกลาวขางตนดลยภาพชนดนอาจพจารณาใหแตกตางจากดลยภาพแบบสองขางไมเทากนไดวา จะมสวนหนงสวนใดขององคประกอบในภาพเชอมอยระหวางแกนสมมต ซงสวนใหญมกเปนแกนสมมตในแนวตง

ภาพท 13.12 ภาพแสดงดลยภาพแบบสองขางเทากนชนดใกลเคยง โดยมองคประกอบของภาพเชอมอยชดเจนระหวางแกนสมมต1. สงทเชอมใหใหภาพนดเปนดลยภาพทเทากนดวยกรอบสามเหลยม ซงรวมองคประกอบทกระจดกระจายใหเปนหนงเดยวกน2. ภาพชายหญง องคประกอบของภาพทเชอมอยระหวางแกนสมมต คอจมกและปากซงประกบกนอย

ทมา : Shapiro. 1994: 363.

ภาพท 13.13 ภาพแสดงดลยภาพแบบสองขางเทากนชนดใกลเคยง โดยมองคประกอบของภาพกระจายอยทงสองดาน1. งานเลยงสงสรรคทวนวาย ภาพชายคนหนงทหอยตวลงมาถกวางตำแหนงทแกนสมมตเปนการเชอมองคประกอบโดยรวมได2. ภาพพอแกวงชงชาใหลกสาวองคประกอบในภาพดานซายและขวาไมเหมอนกน แตมตนไมใหญทผกชงชาเปนการเชอมองคประกอบทแยกจากกนได

ทมา : Shapiro. 1994: 157.

1 2

1 2

⌫

2. ดลยภาพแบบสองขางไมเทากนดลยภาพแบบสองขางไมเทากนมลกษณะเปนความสมดลแบบไมเปนทางการ

หมายถง การจดวางทศนธาตหรอองคประกอบทางศลปะลงบนแกนสมมตทงแนวตงและแนวนอนโดยอสระ สงทควรคำนงถงคอเรองของนำหนก สดสวน และมวลทสมดลกน สวนทเปนมวลจะดมนำหนกมากกวาพนทวาง ดงนนจงควรเลอนสวนทเปนมวลเขาใกลแกนสมมต และจดพนทวางใหหางออกไปใกลกรอบภาพจะเกดความสมดลได

ในการออกแบบสวนใหญจะนยมใชหลกดลยภาพแบบสองขางไมเทากนเพราะเปนอสระและยดหยนไดดกวา สามารถกำหนดตำแหนงจดสนใจไดอยางมประสทธภาพมากกวาดลยภาพแบบสองขางเทากน มรปแบบททนสมย เปนรปทรงเปดใหอารมณความรสกเคลอนไหวนาสนใจ ใหการรบรตรงกบแผนทตงไว อยางไรกตามหากไมมทกษะเพยงพออาจเกดความผดพลาดได โดยพนฐานแลวควรนำทศนธาตและหลกการออกแบบทไดศกษามาแลวในบทเรยนทผานมาเปนแนวทางในการจดดลยภาพแบบสองขางไมเทากน ดงน

2.1 ดลยภาพโดยตำแหนง (balance by position)

2.2 ดลยภาพโดยรปราง (balance by shape)

2.3 ดลยภาพโดยส (balance by color)

2.4 ดลยภาพโดยนำหนก (balance by value )

2.5 ดลยภาพโดยพนผว (balance by texture)

2.6 ดลยภาพโดยทศทาง (balance by direction)

2.7 ดลยภาพโดยรายละเอยด (balance by detail)

2.1 ดลยภาพโดยตำแหนง

วธน อาจเกดจากองคประกอบในภาพมสวนทเปนมวลขนาดไมเทากนหรอเปนมวลเพยงหนวยเดยวแตไมตองการใหอย ก งกลางภาพ จงตองสรางดลยภาพโดยวางสวนทเปนมวลหนกกวาใหใกลแกนสมมต และใหมวลสวนทเบาหรอเลกกวาอยหางแกนสมมตออกไป เหมอนเวลาชงนำหนกสงของดวยตาชงหรอการนงเลนบนไมกระดก

ในแนวทางเดยวกนถามมวลเพยงกลมเดยวอาจใหมวลนนอยใกลแกนสมมตและสวนทเปนพนทวางใหอยหางแกนสมมตโดยใหเขาใกลกรอบภาพ

⌫

ภาพท 13.14 มวลทหนกกวาเมออยใกลเสนสมมต แลวจดใหมวลทเบากวาอยหางแกนสมมตทำใหเกดดลยภาพได

ทมา : University of Kentucky Art Museum. 2005.

ภาพท 13.15 มวลทมหนวยเดยวอยใกลแกนสมมต พนทวางในดานตรงขามตองมากกวาและอยใกลกรอบภาพ1. ภาพหนงสออยใกลแกนสมมตทสด พนทชดกรอบภาพคอดานซายเปนหนาผาดานขวาเปนทองฟาไมมรายละเอยดอนทจะลดความสำคญของหนงสอ2. ภาพนกอยใกลแกนสมมตทสด พนทชดกรอบภาพคอดานซายเปนอฐ ดานขวาเปนทองฟาไมมรายละเอยดอนทสำคญพอทจะลดความสำคญของนกได

ทมา : Shapiro. 1994: 1150.

1 2

⌫

2.2 ดลยภาพโดยรปราง ในบทท 9 ซงไดกลาวถงการเนนวา รปรางทแตกตางออกไปทำใหเกดจดสนใจไดแมมเพยงจำนวนนอย หรอมขนาดทเลกกวากสามารถทำใหเกดดลยภาพได

ภาพท 13.16 รปรางทแตกตางจากสวนทซำกน แมมขนาดเลกกนาสนใจไดทำใหเกดดลยภาพ1. องคประกอบในภาพเตมไปดวยปรามดบนทองฟามคนตวเลกอยกงกลางระหวางนกทมปกเปนครงทองฟาครงปรามด ทำใหคนเปนจดสนใจไดแมจะมขนาดเลก2. ภาพคนตวเลกอยทามกลางขาขนาดใหญ ทำใหเกดจดสนใจอยทคนตวเลก

ทมา : Shapiro. 1994: 1105.

2.3 ดลยภาพโดยส จากบทท 7 เรองการจดโครงสจะเหนไดวาสทสดใสกวาแมมจำนวนเพยงเลกนอยกสามารถแสดงความเดนออกมาได ในทำนองเดยวกนในการจดดลยภาพสทสดใส ในพนททเลกกวาสามารถสรางพลงดงดดสายตา และใหความรสกสมดลกบพนทขนาดใหญทมสไมสดใสได

ภาพท 13.17 สทสดใสแตมพนทเลกกวากสามารถดงดดสายตาได ทำใหเกดดลยภาพ1. ชายเปลอยใชสนำตาลออน ซงเปนสในวรรณะรอนยอมดสวางกวาสฟาทอยในวรรณะเยน2. แสงไฟในภาพเปนการใชสปรากฏเดนแมในพนทเพยงเลกนอย แตสวนสวางกดเดนกวา

ทมา : Shapiro. 1994: 701.

1 2

1 2

⌫

2.4 ดลยภาพโดยนำหนก การจดดลยภาพโดยนำหนกอาจนำเรองคานำหนกของสในบทท 6 มาใชได โดยเรมจากสดำทมนำหนกแกสด มสเทาทเบาไปตามลำดบจนถงสขาวทมนำหนกออนสด วตถสดำในภาพจะมขนาดเลกกวาสวนทเปนสเทาหรอสขาวหรอถาใชสดสวนของสกตองใหสดำ มสดสวนทนอยกวาสเทาหรอสขาว

ภาพท 13.18 ภาพทมสสวางเปนบรเวณกวางและสเขมเปนสวนนอยจะเกดดลยภาพโดยนำหนกได1. ภาพโดยรวมเปนสสวาง มสวนเงาเพยงเลกนอย จดเดนของภาพคอกลองถายรป ซงมสเขมสดและอยบรเวณตอนหนาสดของภาพ2. สเขมในภาพกระจายไปยงผเสอ ใบไมและลกเชอร ทำใหเกดจงหวะของการเนน

ทมา : Shapiro. 1994: 1021.

2.5 ดลยภาพโดยพนผว ในบทท 8 ไดกลาวถงเรองพนผววาพนผวทแตกตางกนจะใหความรสกเกยวกบนำหนกทแตกตางกนออกไป ซงสามารถนำมาใชเกยวกบเรองการจดดลยภาพได เชน บรเวณเลกๆ ทมประกายระยบระยบ หรอเปลงประกายของความแวววาวจะเดนกวาบรเวณทมพนผวเรยบหรอดาน บรเวณทมผวหยาบแมมบรเวณเพยงเลกนอยกใหความรสกหนกกวาบรเวณทมพนผวเรยบ เปนตน

ภาพท 13.19 ภาพเรอทอยชดโขดหน ซงมพนผวหยาบ แมมพนทเพยงเลกนอยกทำใหรสกมนคงกวาเรอทลอยลำอย บนผวนำทราบเรยบ

ทมา : Shapiro. 1994: 1021.

1 2

⌫

ภาพท 13.20 ภาพพนผวทเปนประกายดเดนกวาพนผวเรยบแมมบรเวณนอยกวา1. ภาพดาวดวงนอยทกระจางอยบนทองฟาสะทอนแสงลงมาตองผวนำและเงอกในภาพ การเนนทเปนจงหวะสามารถดงสายตาผชมมองผานเปนจดๆ ทำใหเกดดลยภาพได2. แสงอาทตยทสาดสองเหนอพนนำ และอยใกลแกนสมมตทำใหเกดดลยภาพได

ทมา : Shapiro. 1994: 1148.

2.6 ดลยภาพโดยทศทาง ดลยภาพโดยทศทางอาจใชหลกทศนยภาพ จดเสน ทมองเหนหรอทอยในความนกคดเปนตวชนำสายตาใหไปสจดสนใจของภาพ เพราะโดยธรรมชาตของมนษย เมอมเครองหมายใดทชนำสายตากจะมองตามไปยงทศทางนนโดยอตโนมต ซงเปนการสรางดลยภาพทนาสนใจอกวธหนง

ภาพท 13.21 ทศทางสามารถดงสายตาไปสจดสนใจเปนการสรางดลยภาพไดวธหนง1. ภาพคนอยตรงกลาง ถกรายลอมดวยองคประกอบตางๆ ทพงสศนยกลางของภาพ ทำใหเกดทศทางสแกนสมมต2. ภาพชนสวนของโลกทกระจดกระจายออกจากศนยกลางของภาพ ลอยขนสทองฟาทำใหเกดทศทางเปนรศมวงกลมใหตดตาม

ทมา : Shapiro. 1994: 64.

1 2

1 2

⌫

2.7 ดลยภาพโดยรายละเอยด ตามหลกทศนยภาพสวนทอยขางหนาจะแสดงรายละเอยดมากกวาสวนทอย ดานหลงดเหมอนวาสวนทชดกวาจะเปนภาพและสวนทพรามวขาดรายละเอยดจะกลายเปนพนภาพ ดงนนสวนทมรายละเอยดมากกวาแมจะมพนทเพยงเลกนอยกสามารถแสดงจดเดนไดมากกวาสวนทพรามว บางครงวตถอาจอยบนระนาบเดยวกน แตเพอตองการเนนหรอแสดงความสำคญ กสามารถแสดงรายละเอยดบนวตถนนได เปนการสรางทงเอกภาพ ดลยภาพ และการเนนในเวลาเดยวกน

ภาพท 13.22 ภาพทใหรายละเอยดจะชวยเนนหรอแสดงความสำคญขององคประกอบได1. แวนขยายอยกลางแกนสมมตแสดงนยของจดเดนและการขยายแสดงรายละเอยดขององคประกอบสำคญ ดงนนดานซายและขวาของภาพแมวาไมเทากนกสามารถเกดดลยภาพได2. ลกเบสบอลกลางภาพแสดงรายละเอยด ขณะทสวนอนๆ ของภาพไมชดเจนแสดงใหเหนวาตองการเนนลกเบสบอล

ทมา : Shapiro. 1994: 419.

สรปดลยภาพ หมายถง นำหนกทเสมอกนเมอวดดวยสายตาจากแกนกลางของภาพ

ในงาน 2 มต และนำหนกทเสมอกนจากจดศนยกลางไมเอยงไปทางใดทางหนงในงาน 3 มต

ดลยภาพแบงเปน 2 ชนด คอ

1. ดลยภาพทเทากน แบงยอยเปน 4 ชนด คอ1.1 ดลยภาพทเทากนชนดกลบขาง หมายถง ดลยภาพทมลกษณะคลาย

การสะทอนภาพในกระจกเงา แตมการกลบคา เชน กลบคานำหนก หรอกลบทศทาง เปนตน

1.2 ดลยภาพทเทากนชนดสองแกน หมายถง ดลยภาพทเทากนทงแกนสมมตแนวตงและแกนสมมตแนวนอน

1 2

⌫

1.3 ดลยภาพแบบรศมวงกลม หมายถง ดลยภาพทมลกษณะพงเปนรศมโดยรอบออกจากศนยกลาง หรอบางครงกหมนเปนเกลยวออกไป

1.4 ดลยภาพแบบสองขางเทากนชนดใกลเคยง หมายถง ดลยภาพทรสกไดวามนำหนกเทากน แตองคประกอบทงสองขางอาจไมเหมอนกนเหมอนการสะทอนของกระจกเงา แตกมสวนเชอมองคประกอบดานซายและดานขวาเขาดวยกน

2. ดลยภาพแบบสองขางไมเทากน แบงยอยเปน 7 ชนด คอ2.1 ดลยภาพโดยรปราง หมายถง ดลยภาพทมองคประกอบเปนรปรางท

แตกออกมาจากการซำของรปราง และมจำนวนนอยกวาแตกเปนจดสนใจกวาทำใหเกดดลยภาพได

2.2 ดลยภาพโดยตำแหนง หมายถง ดลยภาพสองขางทมมวลไมเทากนจงใหมวลทมนำหนกมากกวาอยใกลเสนสมมต และสวนทเปนทวางหรอมวลทเบากวาใหหางออกไปหรอคอนไปทางกรอบภาพ

2.3 ดลยภาพโดยส หมายถง สทสดใสกวาจะสะดดตากวาแมมจำนวนเพยงเลกนอย ทำใหเกดดลยภาพไดเมออยกบสหมนทมจำนวนมากกวา

2.4 ดลยภาพโดยนำหนก หมายถง การจดดลยภาพโดยใชนำหนกของโทนไรส ไดแก ดำ ขาว เทา สวนทเปนสขาวจะดเบากวาใหมบรเวณกวางกวาสวนทเปนสดำและใหสเทาเปนตวเชอมระหวางสขาวกบสดำ

2.5 ดลยภาพโดยพนผว หมายถง พนผวทแตกตางกนใหความรสกหนกเบาทตางกน พนผวทหยาบจะดหนกกวาพนผวทเรยบจงสามารถสรางดลยภาพโดยจดสดสวนของพนผว

2.6 ดลยภาพโดยทศทาง หมายถง ดลยภาพทเกดโดยใชจด เสน หลกทศนยภาพ หรอองคประกอบใดในภาพชนำไปสจดสนใจ

2.7 ดลยภาพโดยรายละเอยด หมายถง การสรางดลยภาพโดยใชหลกทศนยภาพหรอพนทวาง เพราะรายละเอยดจะทำใหรสกวาวตถนนอยในระยะใกลหรอไกลเมอมสวนทพรามวอยกบสวนทมรายละเอยดชดเจนยอมมดลยภาพเกดขนได แตกตองมเรองของตำแหนงการวางภาพทเหมาะสมดวย

ดลยภาพทเทากนมกฎเกณฑมากกวาดลยภาพแบบสองขางไมเทากนดงนนดลยภาพแบบสองขางไมเทากนจงมอสระมากกวา ใหความรสกทเคลอนไหว มากกวาทงนการเลอกวธใชตองขนอยกบวตถประสงคของงาน

⌫

คำถามทายบท1. จงอธบายความหมายของดลยภาพ

2. อธบายลกษณะของดลยภาพทเทากน พรอมยกตวอยาง

3. อธบายลกษณะของดลยภาพทไมเทากน พรอมยกตวอยาง

4. อธบายลกษณะของดลยภาพทเทากนชนดสองแกน พรอมยกตวอยาง

5. อธบายลกษณะของดลยภาพแบบรศมวงกลม พรอมยกตวอยาง

6. จงอธบายหลกการสรางดลยภาพทไมเทากนใหเกดความรสกสมดล

7. จงอธบายถงการสรางดลยภาพโดยส

8. จงอธบายถงการสรางดลยภาพโดยทศทาง

แบบฝกหดทายบท

ปฏบตงานเรองดลยภาพใหผศกษาปฏบตงานออกแบบโดยใชหลกดลยภาพแบบสองขางไมเทากน

ซงการเกดดลยภาพนตองพจารณาทแกนสมมตซงมทงแกนสมมตแนวดง และแกนสมมตแนวนอน

การทจะทำใหเกดดลยภาพไดตองใหมวลทหนกกวาอยใกลแกนสมมตใหมวลทเบากวาอยหางออกไป หรออาจสรางดลยภาพโดยรปราง ส นำหนก ทศทาง รายละเอยดกทำไดโดยยดหลกใหสวนสำคญอยใกลแกนสมมต แมเพยงสวนนอยกสามารถทำใหเกดดลยภาพได

(ใบงานครงท 14 ในภาคผนวก)

ชลด นมเสมอ. (2539). องคประกอบของศลปะ. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช.

มาโนช กงกะนนทน. (2538). ศลปะการออกแบบ. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช.

วฒนาพร เขอนสวรรณ. (ม.ป.ป.). เอกสารคำสอนทศนศลป. เชยงใหม: มหาวทยาลยพายพ.

⌫

วรฬ ตงเจรญ. (2539). การออกแบบ. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร.

Shapiro, I. (1994). American Showcase.17. Newyork: American Showcase.

University of Kentucky. (2005). Modernism. Alexander calder.The star, 1960 [Online]1(1). Avialable HTTP://www.uky.edu/ArtMuseum/luce50.html.

⌫