⌫ ⌫⌫⌫⌫

แผนบรหารการสอนประจำบทท 6การรบรเกยวกบสและมตของส

หวขอเนอหาประจำบท

การรบรเกยวกบส

1. กายภาพของส2. กระบวนการทางสรรวทยา3. สภาพแวดลอม4. สภาพทางวฒนธรรม5. อทธพลของสตออารมณ6. การเชอมโยงความคด7. การสรางสญลกษณใหจดจำ8. การใหความรสกทางสนทรยภาพ

มตของส

1. สแท2. นำหนกส3. ความอมตวของส

วตถประสงคเชงพฤตกรรม

หลงจากไดศกษาบทท 6 จบแลว ผศกษาสามารถ1. วเคราะหการรบรเกยวกบส เชน กายภาพของส กระบวนการทาง

สรรว ทยา สภาพแวดลอม สภาพทางวฒนธรรมอทธพลของสตออารมณ การเชอมโยงความคด การสรางสญลกษณใหจดจำและการใหความรสก ทางสนทรยภาพได

2. วเคราะหเกยวกบมตของสทง 3 ดานคอ สแท นำหนกส และความอมตวของส

3. ปฏบตงานออกแบบเกยวกบมตของสไดอยางถกตอง4. นำความรความเขาใจในเรองการรบรเกยวกบสมาใช ในการปฏบตงาน

ออกแบบ5. สรางวนยและความรบผดชอบตอตนเองและสงคม

⌫ ⌫⌫⌫

วธสอนและกจกรรมการเรยนการสอน

วธสอน

1. บรรยาย2. อภปราย

กจกรรมการเรยนการสอน

1. ตอบคำถามในเนอหาทบรรยาย2. ศกษาคนควาเพมเตมจากสอตางๆ รวบรวมเปนแฟมสะสมผลงาน3. คดเลอกผลงานออกแบบทดมาวเคราะหและอภปราย

สอการเรยนการสอน

1. เอกสารการสอนเรอง การรบรเกยวกบสและมตของส2. สออเลกทรอนกส (power point)3. ตวอยางงานจรงและภาพนง

การวดและประเมนผล

1. ใชวธสงเกต1.1 สงเกตจากการตอบคำถาม1.2 สงเกตจากการทำงาน1.3 สงเกตจากการอภปรายผลงานทไดรบมอบหมาย

2. ใชวธตรวจผลงาน2.1 ผลงานทถกตองตามโจทยกำหนด2.2 ผลงานทถกตองตามเกณฑประเมนผลทแจงในใบงาน

⌫ ⌫⌫⌫⌫

⌫ ⌫ ⌫ ⌫ ⌫ ⌫⌫⌫

สมอทธพลอยางยงกบสภาพแวดลอมของเรา มผลตอการเหน ความรสก และการแสดงออก การเรยนรเรองสคอยๆ พฒนา นบตงแตการรบรจากสภาพแวดลอมและกฎเกณฑของสงคม จนเขาสระบบการศกษา การศกษาเรองสในระดบอดมศกษาอาจเปนไปได2 แนวทางใหญๆ คอ ทางวทยาศาสตรกายภาพ (physics) ซงศกษาเกยวกบแสง และการเหน(optics) สวนอกทางหนงคอดานศลปะ (art) ศกษาสในฐานะองคประกอบหนงของศลปะการเรยนรเรองสใหเขาใจและสามารถนำไปใชในการออกแบบอนเปนศาสตรแขนงศลปประยกตนน ควรเรยนรทง 2 แนวทาง คอเรยนรเหตและผลอยางการเรยนวทยาศาสตร และนำไปปฏบตใหสรางสรรคอยางการเรยนศลปะ (ปยานนท ประสารราชกจ. 2535: 1)

เพ อ ให เ ข า ใจ เก ย วก บส เพ อนำมาประย กต ใช ในการออกแบบจงแบงเรองของสเปน 3 ตอน คอ การรบรเกยวกบส มตของส และการจดโครงส โดยบทท 6จะเปนเรองของการรบร เกยวกบสและมตของส และบทท 7 จะเปนเรองของการจดโครงส

การรบรเกยวกบสการใชสไมมกฎเกณฑตายตวเหมอนคณตศาสตร เรองของสอาจขยายวงกวาง

ออกไปหรอทำใหแคบลงกได อาจมสหนงเมออยตามลำพง แตการรบรเกยวกบสกลบขนอยกบสงตางๆ รอบตว ทำใหตองศกษาเกยวกบการตความดานกายภาพของสกระบวนการทางสรรวทยา สภาพแวดลอม สภาพทางวฒนธรรม อทธพลของสตออารมณ การเชอมโยงความคดการสรางสญลกษณใหจดจำ และการใหความรสกทางสนทรยภาพ

1. กายภาพของสเกยวกบเรองกายภาพของส (physical of color) ไดมการคนพบวาสเปน

สวนหนงของแสง เปนเพยงสวนเลกๆ สวนหนงของคลนแมเหลกไฟฟาทแพรกระจายในความถท เราสามารถมองเหนได แสงทมนษยมองเหนเปนแสงสขาว (light white)ซงทแทจรงแลวแสงสขาวนประกอบไปดวยสตางๆ เรยงตามลำดบการรบรในสรงโดยการคนพบของ เซอรไอแซค นวตน ในป ค.ศ. 1661 ไดทดลองใหแสงอาทตยสองผานแทงแกวรปสามเหลยม (prism) แสงทผานออกมาอกดานจะเหมอนสรงกนนำ เซอรไอแซค นวตนจงไดกำหนดชอ ไวดงน red orange yellow green blue indego (หรอทรบรกนวา violet)สแดงมความยาวคลนมากทสด และสมวงมความยาวคลนสนทสด เรยงตามลำดบตามการรบรในสรง

⌫ ⌫⌫⌫

ÀÒ¾·Õè 6.1 ÀÒ¾¡ÒÃËÑ¡àˢͧáʧ (refraction) à¡Ô ¨Ò¡¡Ò÷ÕèáʧÊèͧ¼èÒ¹μÑÇ¡ÅÒ§·ÕèÁÕ¤ÇÒÁ˹Òá¹è¹ÁÒ¡¡ÇèÒ àªè¹ á·è§á¡éÇÃÙ»ÊÒÁàËÅÕèÂÁ (prism) áμèÅФÇÒÁÂÒǤÅ×蹢ͧáʧ ÐËÑ¡àËáμ¡μèÒ§¡Ñ¹ä»·ÓãËéÊÕ¢ÒÇáμ¡ÍÍ¡à»ç¹ÊÕμ èÒ§æ

ÀÒ¾·Õè 6.2 ÀÒ¾¤Å×è¹áÁèàËÅç¡ä¿¿éÒáÅÐáʧ·ÕèÁ¹ØÉÂìÁͧàËç¹ä´é

สไมมคณสมบตดานกายภาพดวยตวเอง การมองเหนสของมนษยแทจรงเกดจากแสง ถาไมมแสงกไมมส ยกตวอยางผลสม สทมองไมเหน (invisible colors) ของแสงอาทตยสองมาทผลสม ผวของสมดดซมสของแสงทงหมดยกเวนสสมแลวสะทอนมายงสายตามนษย ผานการรบรไปยงสมองใหรบรสสมหรอวตถโปรงแสง เชน กระจกส (stainedglass) ยอมใหแสงผานได แตถาไมมแสงสวางกไมมปฏกรยาเกดขน สงทปรากฏในความมดคอสดำ

ÀÒ¾·Õè 6.3 ¡Ãкǹ¡ÒÃÁͧàËç¹áÅÐÃѺÀÒ¾1. áʧÊÇèÒ§ÊèͧÁÒÂѧ¼ÅÊéÁ2. ¼ÔǢͧÊéÁ Ù «ÖÁÊբͧáʧ·Ñé§ËÁ´Â¡àÇé¹ÊÕÊéÁ áÅÐÊзé͹ÊÕÊéÁà¢éÒμÒÊÙèÁ¹ØÉÂì3. ÊèǹÃѺÀÒ¾ (photorecepters) ¢Í§Á¹ØÉÂìÃѺáʧÊÕÊéÁ áÅÐÊè§ä»ÂѧÊÁͧà¾×èÍ»ÃÐÁÇżÅÃѺÃÙéÇèÒà»ç¹¼ÅÊéÁ

2

13

⌫ ⌫⌫⌫⌫

2. กระบวนการทางสรรวทยาเม อแสงกระทบเขาส ตาของมนษย มนจะเขาส กระบวนการทางดาน

สรรวทยา (physiological) ทนท โดยขนแรกแสงจะเปลยนเปนภาพดวยเซลลประสาทตาทเรยกวาเรตนา (retina) เรตนาจะมปฏกรยาแมแตกบแสงปรมาณเพยงเลกนอยและสามารถแยกแยะรายละเอยดของความสวางและสได ในเนอเยอทไวตอแสงของเรตนามเซลลรบรอยสองชนด คอรอด (rod) และโคน (cone) โดยจะไวตอคลนแสง 3 ส คอนำเงน แดงเขยว รอดจะรบรความแตกตางความเขมของแสง แมวารอดจะมปฏกรยากบสทกส แตกเปนเพยงคาความสวางและความมดของสเทานน และรอดจะไวตอแสงมากกวาโคน รอดสามารถตอบสนองตอแสงแมเพยงเลกนอยในเวลากลางคนซงมแสงสลว เราจงเหนเพยงสขาว เทาและดำในความมด เมอแสงมากขน โคนจะทำงานโดยเหนสไดลางๆ และจะชดขนเมอแสงสวางเตมท นกวทยาศาสตรเชอวาการตอบสนองตอสของมนษยขนอยกบการตความของสมองตอสงเราทตามองเหน

กระบวนการดานสรรวทยาเปนเรองทจะละเลยไมไดเพราะความรนจะทำใหเราทราบวาสบางสไมควรอยคกน เชน สแดงไมควรอยคกบสฟา เนองจากแสงทตกกระทบเรตนาไมเทากน สแดงตกกระทบดานหลงเรตนา ทำใหแกวตานนขนมา คลนสฟาซงสนกวาตกกระทบดานหนาของเรตนา ทำใหแกวตาแบนเรยบเกดการผลกแสงเขาสเรตนา ดงนนเมอตวพมพสฟาอยบนพนสแดงจะเกดปฏกรยาทางสรรวทยาคอแกวตาพยายามรบรทงสองสในเวลาเดยวกน เกดแรงดงดดซงกนและกนทำใหผอานปวดศรษะ

ภาพท 6.4 ภาพตวพมพสฟาบนพนสแดง ทำใหผอานปวดศรษะเนองจากแสงตกกระทบเรตนาไมเทากนแตแกวตาพยายามรบรทงสองสในเวลาเดยวกน

3. สภาพแวดลอมสเปลยนแปลงไปตามสภาพของแสง (environmental) เปนเรองยากทจะ

ระบสภาพของสตอแสงทงหมดได แสงอาทตยเวลาเทยงใหแสงสฟา ใหสแดงยามเชาและหลงเทยง แสงประดษฐจากแหลงกำเนดไฟฟาใหแสงแตกตางกนตามคลนแสง หลอดไฟไสทงสเตนใหแสงสเหลองอมแดง หลอดฟลออเรสเซนทใหแสงออกเขยว ในการออกแบบนอกจากความรในการออกแบบตามหลกการออกแบบใหสวยงามแลว ยงจำเปนตองมความรเกยวกบเรองแสงไฟกรณทตองออกแบบผลงานเพอนำไปตดตงในสถานทแตกตางกนอาทสถานรถไฟฟาใตดน ภายในอาคารหรอกลางแจง

⌫ ⌫⌫⌫

ÀÒ¾·Õè 6.5 ¡ÒÃμ Ô´μ Ñ駼ŧҹÀÒÂãμ éáʧÍÒ·ÔμÂì

ภาพท 6.6 การตดตงผลงานภายใตแสงไฟฟา

ในธรรมชาตสทสดใสจะสะทอนแสงและกระตนสายตาไดดกวาสเหลองเปนสทสะดดตาทสดในจำนวนสทมนษยมองเหน จงมกใชเปนเครองหมายใหปฏบตตาม เชนเครองหมายจราจร

ÀÒ¾·Õè 6.7 à¤Ã×èͧËÁÒ¨ÃÒ¨Ã

⌫ ⌫⌫⌫⌫

ÀÒ¾·Õè 6.8 ÊÕàËÅ×ͧªèÇÂãËé§Ò¹Í͡Ẻⴴà´è¹ÊÐ Ø μÒ

สทตดกนหรอผลของสกบพนหลงกมความสำคญ ทจะทำใหตวอกษรมองเหนชด อานงาย อยางไรกตามในการเรมตนออกแบบงานควรเรมตนทกระดาษขาวกอนเพราะคงททสด ซงไมนามผลกระทบอยางไร แตเมอตองผลตเปนงานเพอการอาน เรองแสงเปนส งสำค ญมาก เพราะในท สว างจ ดว ตถ จะม ส ออกเหลองและในท ม ดท บวตถจะกลายเปนสมวง ซงเปนคตรงขามกน

4. สภาพทางวฒนธรรมสภาพทางวฒนธรรม (cultural) มอทธพลตอการรบรเรองส มนษยสามารถ

รบรสไดเปนลานๆ ส แตสามารถจดจำไดไมเกน 180 ส คงเปนการงายตอนกออกแบบถาแตละสจะมความหมายตายตวลงไป แตความจรงไมไดเปนเชนนน ตามสภาพสงคมและในอดตทผานมามความนยมหรอแทนคาสตางกน หากนกออกแบบทำงานในระดบสากลกจำเปนตองเรยนรความหมายของสในแตละวฒนธรรม

การรบรเรองสขนอยกบภมหลงของผรบสาร มนษยทมเชอชาต วฒนธรรมและอาศยอยในภมประเทศทแตกตางกน มกมความชอบหรอความเชอในสทตางกน เชน(Peterson, and Cullen, 2000: 8)

ความเชอเกยวกบสแดง

อเมรกาเหนอ หมายถง การเตอนภย ตนเตน เชอเชญ เผดรอน

ละตนอเมรกา “ ความสดชนราเรง ดวงอาทตย

ยโรปตะวนออก “ ความรก ฤดใบไมผล

อฟรกา “ ความตาย การนองเลอด

ตะวนออกกลาง “ ความรก อทศ บาป เลอด ความโกรธ

เอเชยแปซฟก “ ไฟ โชคด ความราเรง

⌫ ⌫⌫⌫

5. อทธพลของสตออารมณสมอทธพล (affective) ตอจตใจมนษย สแตละสใหอารมณความรสก

แตกตางกน ดงนนในการทำงานจงตองมความรถงปฏกรยาของสทางดานจตวทยา สภาพแวดลอม วฒนธรรมประเพณ สมยนยม หรอขอมลของกลมเปาหมายทจะชมงานของเราสตองมประสทธภาพพอทจะใหผอานหรอผชมจดจำไปถงจตใตสำนก สามารถทำใหผชมรสกเหมอนเหตการณนนเกดขนจรง

ภาพท 6.9 สสามารถทำใหผชมรสกเหมอนเหตการณนนเกดขนจรงทมา : Illustration Index 1. n.d.: 37.

6. การเชอมโยงความคดมนษยมความรสกตอสกวางมาก เชน ถาถามวาพดถงสแดงแลวนกถงอะไร

คำตอบท ได อาจเป นแอปเป ล เล อด ดอกกหลาบ ถาพดถ งส เหล องคำตอบทไดอาจเปนกลวยหอม ดอกทานตะวน ความสดใสหรอความอจฉา

ในงานโฆษณานกออกแบบพยายามนำการเชอมโยงความคด ไปใชในการออกแบบโลโก หรอทมเทงบประมาณมหาศาลโฆษณาซำแลวซำเลาเพอใหคนจดจำ สแดงของCoca-Cola สเหลองของ Kodak หรอสฟาของ IBM

ในแตละเชอชาต ประเพณวฒนธรรม สมยนยมมความเชอเกยวกบสทแตกตางกน นกออกแบบจำเปนตองศกษาเพอผลทางงานออกแบบใหเกดประสทธภาพสงสดจากความสำเรจในการรจกเชอมโยงความคด ซงพอมตวอยางนยของส ดงน

สแดง สแดงเปนตวแทนของความรนแรงและกาวราว อาจใชเปนสเลอด

⌫ ⌫⌫⌫⌫

ในสงคราม สแดงเปนสของการเตอนภยดวย สแดงเปนสของความรก แตเมอเปนสสมแดงจะเชอมโยงถงความรสกรกใครของมนษย อวยวะในรางกายจะระเรอดวยสเลอด

สสม สสมเชอมโยงกบไฟเชนเดยวกบสแดง ใหความรสกอบอนและราเรงแตสสมจะขาดเอกลกษณของตวเองถาตองผสมกบสขาวจะรสกซดลง และกลายเปนสนำตาลเมอถกผสมดวยสนำเงนหรอสเทา

สเหลอง สเหลองเปนสของแสงสวาง ในเมองจนสมยโบราณสเหลองสงวนไวใหจกรพรรดซงเฉลยวฉลาดและหยงร สเหลองถกปลอมปนไดงาย ถาผสมกบสมวง หรอสเทาจะดไมบรสทธ สจะออกเขยวทบ สเหลองบางคร งแทนความหมายของความข ขลาดโรคภยไขเจบ และการโกหกหลอกลวง

สเขยว เนองจากสเขยวเชอมโยงความคดถงคลอโรฟลด สเขยวจงเปนสของผก เปนสญลกษณของการฟนคนชพและคนรนใหม green มาจากภาษาอารยน ghraหมายถง “to grow” เพราะโลกดำเนนตอไปอกครงดวยสเขยวในฤดใบไมผล สเขยวโยงถงความอมตะ บางครงสเขยวแปลวายงไมสก

บางครงสเขยวกเปนสญลกษณของความสงบเพราะเชอมโยงถงชอมะกอกหรอบางครงสเขยวกเปนสญลกษณความเคลอนไหวเพอสงแวดลอม

บางครงสเขยวอาจใหความหมายเชงลบ เชน ทางตะวนตกมสำนวนเฉพาะถงบางคนทอจฉาจนหนาเขยว

สฟา เมอสฟาถกเชอมโยงกบสวรรค สฟาเปนสญลกษณทนาเชอถอของชาวตะวนตก สำหรบชาวจน สฟาอาจหมายถงอมตะเมอเกยวโยงกบเรองเหนอธรรมชาต

แตบางทสฟากใหความหมายตางออกไปสำหรบกลมเปาหมายบางกลมคนอเมรกนถาพดถง “blue movie” นนหมายถงสอลามก บรษทประกนภยใชสฟาแทนคาความเชอถอได แตถาเปนอาชพเกยวกบการดแลสขภาพ “code blue” หมายถงความตาย

สมวง ถาสเหลองเปนสของความสวางสดใส สมวงกตรงขามกนเปนสญลกษณของความขอาย บางเวลาแทนความหมายของความลกลบ ความอดอด และบางเวลาแทนความหมายถงภยคกคาม

สวนสมวงแดงในสมยโบราณยอมยากมาก คนมเงนหรอขนนางชนสงเทานนทจะมเสอผาสมวงแดงใส สมวงแดงจงเปนสญลกษณของเชอพระวงศบางทกแทนคา หมายถงความหรหรา

สขาว สำหรบชาวเอสกโม สขาวใหความหมายไดมากกวาสอนทงหมด โดยเงอนไขความแตกตางกนของนำแขง บางครงสขาวเปนสญลกษณถงความสำเรจของการลาสตวการเดนทาง หรอความตาย

⌫ ⌫⌫⌫

สขาวอาจแสดงถงความบรสทธ ไรเดยงสาสำหรบชาวตะวนตก แตเปนเสอผาของชาวจนยามไวทกข

สดำ สดำ หมายถง รถบรรทกศพ ความตายทางตะวนตก มความหมายในเชงทำลาย ความกลว ความไมร ความมด แตคนบางกลมใชสดำแสดงความมเสนหรญจวนใจ

7. การสรางสญลกษณใหจดจำเมอการใชสสามารถสรางสญลกษณใหคนจดจำได จงมการแทนคาสงตางๆ

ดวยสมากมาย เชน ในประเทศไทยใชสแดง ขาว นำเงน เปนธงไตรรงค ประเทศญปนใชธงสขาวมดวงอาทตยเปนวงกลมสแดงอยตรงกลาง เปนตน

ÀÒ¾·Õè 6.10 ÀÒ¾¸§äμÃç¤ì¢Í§»ÃÐà·Èä·Â ÊÕá´§ ËÁÒ¶֧ªÒμÔ ÊÕ¢ÒÇ ËÁÒ¶֧ÈÒÊ¹Ò áÅÐÊÕ¹éÓà§Ô¹ËÁÒ¶֧¾ÃÐÁËÒ¡ÉÑμ ÔÂì

ÀÒ¾·Õè 6.11 ÀÒ¾¸§ÊÑ-ÅѡɳìÍÒ·ÔμÂìÍØ·Ñ»ÃÐà·È-Õè»Øè¹

แตเนองจากมนษยมความจำเกยวกบสไมมากนก อาจจำความแตกตางของสไดวาสวางมากหรอนอยกวา มดหรอมดกวาแตกลบจำสทตองการไมได ดงนนจงตองมการกำหนดสขนมา สทไมเฉพาะเจาะจง ไดแก สแดง สสม สเหลอง สเขยว สฟา หรอสนำตาล แตถามการเจาะจงลงไปเพอกำหนดความแตกตางไดชดเจน อาท Lime Rose Turquoise หรอชอทเจาะจงกวาและรจกในบคคลเฉพาะกลม เชน Fuchsia Puce หรอBurnt Sienna เปนตน

⌫ ⌫⌫⌫⌫

ÀÒ¾·Õè 6.12 ÀÒ¾μ ÑÇÍÂèÒ§ÊÕ·ÕèÁÕ¡ÒÃμ Ñ é§ª×èÍ੾ÒÐà¨ÒШ§

8. การใหความรสกทางสนทรยภาพแมจดมงหมายหลกของสไมใชเพอการตกแตง แตเพอส อสารอยางม

ประสทธภาพกบผชมหรอกล มเปาหมาย ซงยงคาดหวงกบผลงานทมสสวยมองดเดนและสงางาม นอกเหนอจากประโยชนใชสอยแลว ความงามและความรสกทางสนทรยภาพยงคงเปนทตองการ เสมอซงนกออกแบบจะละเลยเรองนไมได

มตของสเพอใหการรบรเกยวกบสชดเจนขน จงขอกลาวถงมตของส (dimension of colors)

ไว 3 ดาน ดงนคอ สแท (hue) นำหนกส (value) และความอมตวของส (saturation)

1. สแทสแท คอ ความแตกตางของสบรสทธในวงจรสแตละส เชน สแดง สเหลอง

สเขยว สนำเงน ฯลฯ โดยยงไมมสหรอแสงใดเขาไปผสม สแทแบงเปน 2 ชนด คอ

1.1 สของแสง (scientific color) เกยวพนระหวางส ความรอน และแสงคนพบโดยเซอรไอแซค นวตน ททดลองใหแสงอาทตยสองผานแทงแกวรปสามเหลยม (prism)แสงทผานอกดานจะมสตามลำดบสรงกนนำ แสงสมวงมความยาวคลนสนทสด สวนแสงสแดงมความยาวคลนมากทสดตามลำดบ และถานำสทงหมดนมาเรยงเปนวงกลมแลวหมนเรวๆ บนแปนหมน สทงหมดรวมกนเปนสขาวแสดงวาแสงในธรรมชาตมสรวมเรยกวา spectrum

แมสของแสงหรอแมสบวก (additive color) หมายถง คลนแสงทเหนไดชดเจน 3 ชวง คอ ชวงความยาวคลนสน คลนกลาง และคลนยาว ไดแก แสงสนำเงน แสงสเขยวและแสงสแดงตามลำดบ เมอซอนทบกนจะรวมเปนสขาว เรยกแสงทงสามสนวา แมสบวกซงเปน สขนตนและสามารถผสมใหเกดแสงสอนได โดยฉายแสงทเปนแมสลงบนพนขาวเปนคเรยก วธการผสมสของแสงแบบนวา การผสมสบวก (additive color mixing) จะไดสขนท 2ดงน

⌫ ⌫⌫⌫

แสงสแดง (red) ผสมแสงสเขยว (green) ไดแสงสเหลอง(yellow) = Y

แสงสเขยว (green) ผสมแสงสนำเงน (blue) ไดแสงสนำเงนแกมเขยว(cyan)= C

แสงสนำเงน (blue) ผสมแสงสแดง (red) ไดสแดงแกมมวง (magenta) = M

เมอนำแสงหรอแมสทงสามสมาผสมกนจะไดแสงสขาว

ÀÒ¾·Õè 6.13 ÀÒ¾áÁèÊբͧáʧËÃ×ÍáÁèÊպǡ (additive color)

แสงสขาวเกดจากแสงสแดง แสงสเขยว และแสงสนำเงนผสมกน แตแสงสขาวกอาจเกดไดจากการทแสงสนำเงนผสมกบแสงสเหลอง เพราะแสงสเหลอง เปนสวนผสมของแสงสแดงและแสงสเขยว ในภาพจะเหนไดวาแสงสเหลองอยตรงขาม กบแสงสนำเงน (ดภาพ 6.13)เราเรยก แสงสนนวาแสงคเตมเตม (complementary color) เมอแบงเปนตารางจะไดดงน

μÒÃÒ§·Õè 6.1 ÊÕ¤Ùèàμ ÔÁàμ çÁ¢Í§ÊÕ¢Ñé¹μ é¹μÒÁ·ÄÉ®ÕÊբͧáʧ

หลกการผสมสของแสงนใชในจอภาพของเคร องรบโทรทศน จอภาพของเครองคอมพวเตอร หรอระบบแสงสบนเวทโรงละครซงใชหลอดกำเนดแสงทใหแสงสแดงแสงสเขยว และแสงสนำเงนเปนหลก

แมสของแสง

สคเตมเตม

สแดง (red) สเขยว (green) สนาเงน (blue)

สนาเงนแกมเขยว (cyan) สแดงแกมมวง (magenta) สเหลอง (yellow)

⌫ ⌫⌫⌫⌫

1.2 สของสาร (pigmentary color) เกยวพนกบการดดกลน และสะทอนแสงของวตถตางๆ เมอแสงสขาวสองมายงวตถ วตถจะดดกลนแสง และสะทอนทเหลอมาใหเราเหนส ของสารเปนผงส (pigment) อยในสารละลาย เชน สนำมน สอะครลก ฯลฯทำใหเกดสบนผววตถ

แมสของสารหรอสแบบลบ (subtractive color) หมายถง การทแสงสขาวตกกระทบวตถสตางๆ คลนแสงบางสวนจะถกดดกลนไวและสะทอนเพยงบางสออกมาใหเรามองเหนสของแสงทถกดดกลนนเปนการลบสบางสออกจากแสงขาว จงเปนทมาของชอสแบบลบ แมสของสารม 3 ส คอ สแดง สเหลอง และสนำเงน เมอแมสทงสามผสมกนจะเหนเปนสดำเพราะมการดดกลนแสงทกสไวหมด เรยกวธผสมสของสารแบบน วาการผสมสลบ การผสมคแมสของสารจะเกดเปนสขนท 2 ดงน

สแดง (red) ผสมสเหลอง (yellow) ไดสสม (orange)

สเหลอง (yellow) ผสมสนำเงน (blue) ไดสเขยว (green)

สนำเงน (blue) ผสมสแดง (red) ไดสมวง (violet)

เมอนำแมสทงสามมาผสมกนจะไดสกลาง ซงมสคอนไปทางสดำ

⌫ ⌫⌫⌫

ÀÒ¾·Õè 6.14 ÀÒ¾áÁèÊբͧÊÒÃËÃ×ÍÊÕẺź (subtractive color)

เมอนำสขนท 2 ผสมกบแมสจะไดสใหมเปนสขนท 3 ดงน

สแดง (red) ผสมสสม (orange) ไดสสมแดง (red-orange)

สแดง (red) ผสมสมวง (violet) ไดสมวงแดง (red-violet)

สเหลอง (yellow) ผสมสสม (orange) ไดสสมเหลอง (yellow-orange)

⌫ ⌫⌫⌫⌫

สเหลอง (yellow) ผสมสเขยว (green) ไดสเขยวเหลอง (yellow-green)

สนำเงน (blue) ผสมสมวง (violet) ไดสมวงนำเงน (blue-violet)

สนำเงน (blue) ผสมสเขยว (green) ไดสเขยวนำเงน (blue-green)

เมอนำสขนท 1-ขนท 3 มาเรยงกนเปนวงจรสเปน 12 สดงน

ภาพท 6.15 ภาพวงจรส

⌫ ⌫⌫⌫

2. นำหนกสนำหนกส (value) คอ การเรยกคาความมดความสวางสของสาร ซงคานำหนก

ของสจะแบงเปนโทนไรส (achromatic) และโทนส (chromatic) มผลทำใหงานออกแบบ 2 มตเกดแสงและเงาในภาพ สามารถลวงตาใหเกดความลกได

ÀÒ¾·Õè 6.16 ÀÒ¾ §Ò¹ 2 ÁÔμÔ ·ÕèÁÕáʧà§Òã¹ÀÒ¾ÅǧμÒ·ÓãËéà¡Ô ¤ÇÒÁÅÖ¡ä éâ´Ââ·¹äÃéÊÕ (achromatic)

ÀÒ¾·Õè 6.17 ÀÒ¾ §Ò¹ 2 ÁÔμÔ ·ÕèÁÕáʧà§Òã¹ÀÒ¾ÅǧμÒ·ÓãËéà¡Ô ¤ÇÒÁÅÖ¡ä éâ´Ââ·¹ÊÕ (achromatic)ทมา : Illustration Index 1. n.d.: 142.

โทนไรสมคานำหนกเพยงสดำ สเทา สขาวเทานนโดยมคานำหนกเรมจาก1 คอคานำหนกของสดำ จนถงคา 9 เปนคานำหนกของสขาว ระหวางสดำไปจนถงสขาวจะมสเทา อยตรงกลางเปนคาสท 5 เรยกวาสกลาง (neutral) ซงไมมคณสมบตของ hue อยเลย

⌫ ⌫⌫⌫⌫

ÀÒ¾·Õè 6.18 ÀÒ¾áÊ´§¤èÒ¹éÓ˹ѡ 11 ÃРѺ

ÀÒ¾·Õè 6.19 ÀÒ¾áÊ´§¤èÒ¹éÓ˹ѡáÅÐÃРѺ¨Ò¡â·¹äÃéÊÕà»ÃÕºà·Õº¡Ñº¤èÒ¹éÓ˹ѡÍè͹á¡è áÅФÇÒÁÍÔèÁμÑǢͧÊÕàËÅ×ͧ ÊÕá´§ áÅÐÊÕ¹éÓà§Ô¹

ÀÒ¾·Õè 6.20 â·¹ÊÕà»ç¹¡ÒÃÇÑ ¤èÒ¹éÓ˹ѡÍè͹á¡è¢Í§ÊÕ¹Ñ鹨ҡ¡ÒÃà»ÃÕºà·Õº¤ÇÒÁÊÇèÒ§ ¢Í§ÊÕ¹Ñ鹡ѺÊÕ Ó ÊÕ¢ÒÇทมา : ณฎฐว สวรรณชวะศร. นกศกษาชนปท 1.

การเปลยนแปลงคานำหนกสทำไดโดยผสมสดำหรอขาวเขากบสประเภทchromatic color คอสทมสแท ทำใหเกดการเปลยนแปลงคานำหนกสไดดงน

tint คอสแททถกผสมดวยสขาวทำใหคาของสนนออนลง (lightness)

shade คอสแททถกผสมดวยสดำทำใหคาของสนนคลำลง (darkness)

⌫ ⌫⌫⌫

3. ความอมตวของสความอมตวของส (saturation) บางครงเรยกวา chroma ความอมตวของส

เปนการวดคาความบรสทธของสแท ซงรบรกนเปนความสดของส (intensity) เมอสแทถกผสมดวยสกลางหรอสคตรงขามในวงจร (complement) จะลดคาความสดใสลง มคาความแตกตางเปนเปอรเซนตเร มจาก 0% คอไมมสหรอสหมนไปทางเทาจนถง 100%คอสทสดใสเจดจาทสด

ถาสใดสหนงถกทำใหมความอมตวลดลงกวาปกตโดยการใสสเทาจะทำใหเปนสหมน (tone) การใชสตรงขามกมผลใหความอมตวของสนนลดลง เนองจากสคตรงขามผสมกนแลวจะไดสเทา เชน ความอมตวของสเหลองจะลดลงเมอผสมสมวงลงไปเพราะสเหลองและสมวงเปนสคตรงขามในวงจรส

ÀÒ¾·Õè 6.21 ÀÒ¾ÊÕàËÅ×ͧ·ÕèÁÕ¤ÇÒÁÍÔèÁμ ÑÇŴŧàÁ×èͼÊÁÊÕÁèǧŧä»à¾ÃÒÐÊÕàËÅ×ͧáÅÐÊÕÁèǧà»ç¹ÊÕ¤Ùèμç¢éÒÁã¹Ç§¨Ã

·ÕèÁÒ : ¸¹Ñ· »ÃÐÊÔ·¸Ò¹ØÃÑ¡Éì. ¹Ñ¡ÈÖ¡ÉÒªÑé¹»Õ·Õè 1.

นำหนกของส (value) และความอมตวของส (saturation) มความสมพนธเกยวโยงกน กลาวคอในการเปลยนแปลงของโทนไรสจากคาระดบ 1 ซงเปนสดำไปเทาจนถงระดบท 11 ซงเปนสขาว เมอเปรยบเทยบความอมตวของสเหลองท 100% มคานำหนกเทากบสกลางคอสเทาในระดบท 7 สแดงทมความอมตวของส 100% มคานำหนกของสเทาในระดบท 5 และสนำเงนทมความอมตวของส 100% มคานำหนกของสดำในระดบท 3ซงสงสดแลว

⌫ ⌫⌫⌫⌫

ÀÒ¾·Õè 6.22 ÀÒ¾áÊ´§¤èÒ¹éÓ˹ѡÍè͹á¡è¢Í§ÊÕàËÅ×ͧ ÊÕá´§ ÊÕ¹éÓà§Ô¹ à»ÃÕºà·Õº¡Ñºâ·¹äÃéÊÕ ( ÙÀÒ¾·Õè 6.19)

·ÕèÁÒ : Illustration Index 1. n.d.: 150.

การเปลยนนำหนกของสและความอมตวของสนอกจากทำใหเกดแสงเงาสรางความนน ความลกลวงตาใหงาน 2 มตดเปนงาน 3 มตแลวยงมประโยชนอยางมากในการจดโครงส เพราะทำใหสสหนงสามารถแสดงออกและใหความรสกไดหลายรปแบบยงขน

สรปสเปนองคประกอบสำคญสวนหนงทจะชวยใหผลงานตอบสนองความตองการ

ของผชมสามารถสอสารขอมลผานการรบรเรองสและมตของส

การรบรเรองส1. การมองเหนสของมนษยเกดจากแสงสขาวซงประกอบดวยส 7 ส คอ สมวง

สคราม สนำเงน สเขยว สเหลอง สสม สแดง รวมเรยกวา spectrum

2. สแดงมความยาวคลนมากทสด เรยงตามลำดบการรบรในสรง

⌫ ⌫⌫⌫

3. สจะเปลยนไปตามสภาพของแสง ทงแสงในธรรมชาตและแสงประดษฐจากเครองกำเนดไฟฟา

4. กระบวนการทางสรรวทยามความสำคญไมนอยกวาการรบรอนๆ เกยวกบเรองส นกวทยาศาสตรเชอวาการตอบสนองตอสของมนษยขนอยกบการตความของสมองตอสงเราทตามองเหน

5. สทตดกนหรอผลของสกบพนหลงมความสำคญทจะทำใหตวอกษรมองเหนชด อานงาย สเหลองเปนสทสะดดตาทสดในจำนวนสทมนษยมองเหน

6. การรบรสขนอยกบภมหลงของผรบสาร ความเชอเกยวกบสทตางกนทำใหนกออกแบบตองศกษาเรองสทงดานประเพณวฒนธรรม จตวทยา และการเชอมโยงความคด

มตของส1. แมสของแสง ไดแก แสงสแดง แสงสเขยว และแสงสนำเงน ผสมกนได

แสงสขาว เรยกแสงทงสามสนวาแมสบวก (additive color)

2. แมสของสาร ไดแก สแดง สเหลอง และสนำเงน ผสมกนไดสดำ เรยกแมสของสารหรอสแบบลบ (subtractive color)

3. นำหนกส คอ การเรยกคาความมดความสวางสของสาร แบงเปนโทนไรส(achromatic) และโทนส (chromatic)

4. tone คอ สแททถกผสมดวยสเทาทำใหคาของสทถกผสมคลำลง

tint คอ สแททถกผสมดวยสขาวทำใหคาของสนนออนลง

shade คอ สแททถกผสมดวยสดำทำใหคาของสนนคลำลง

5. ความอมตวของส (saturation) เปนการวดคาความบรสทธของสแทซงรบรกนเปนความสดของส (intensity)

คำถามทายบท1. จงอธบายถงกระบวนการมองเหนและการรบภาพของมนษย

2. กระบวนการทางสรรวทยามผลตอการมองเหนอยางไร

3. แสงชนดตางๆ มผลตอการตดตงผลงานอยางไร

4. จงยกตวอยางอทธพลของสทมผลตออารมณ

⌫ ⌫⌫⌫⌫

5. จงอธบายความหมายของสแท นำหนกสและความอมตวของส

6. จงอธบายถงวงจรสของแสง

7. จงอธบายถงวงจรสของสาร

8. จงอธบายความหมายของคำวาtint tone และ shade

แบบฝกหดทายบท

ปฏบตงานเรองการรบรเกยวกบสและมตของสครงท1ใหผศกษาสามารถจดลำดบสไดโดยการสรางวงจรสประกอบดวยสขนท 1

สขนท 2 และสขนท 3 ซงผศกษาจะเหนความสมพนธของสตางๆ ในวงจรส

(ใบงานครงท 5 ในภาคผนวก)

ปฏบตงานเรองการรบรเกยวกบสและมตของสครงท2ใหผศกษาออกแบบภาพทมเสนโครงสราง และเปรยบเทยบนำหนกสในวงจร

กบนำหนกสขาวดำ

ภาพท 1 กำหนดใหใชสทมระดบนำหนกสตางกน 6 ระดบ

ภาพท 2 กำหนดใหใชสขาว เทา ดำ ทมนำหนกตางกน 6 ระดบโดยเปรยบเทยบนำหนกสกบภาพท 1

(ใบงานครงท 6 ในภาคผนวก)

ปยานนท ประสารราชกจ. (2535). ทฤษฎสและการตกแตงภายใน: โครงการตำราคณะสถาปตยกรรมศาสตร. กรงเทพฯ: พรกหวาน.

วรฬ ตงเจรญ. (2535). ทฤษฎสเพอการสรางสรรคศลปะ. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร.

Denton, C. (1992). Graphic for visual communication. Dubuque, IA: Wm. C. Brown.

⌫ ⌫⌫⌫

Hornung, D. (2005). Colour : A workshop for artists and designers. London: LaurenceKing.

Peterson, L. K. and Cull, C. D. (2000). Global graphics :Colour. Gloucester, MA:Rockport.

Shapiro, I. (1994). American Showcase.17. Newyork: American Showcase.

Shutherland, R. and Karg, B. (2004). Graphic designer’s colour handbook. Gloucester,MA: Rockport.

Triedman, K. and Cullen, C. D. (2002). Color graphics : The power of color in graphicdesign. Gloucester, MA: Rockport.