Abaka 29 31-12-2014

ԳԱՆԱՏԱՀԱՅՈՑ ԱՌԱՋՆՈՐԴ ԳԵՐ. Տ.ԱԲԳԱՐ ԵՊՍ. ՅՈՎԱԿԻՄԵԱՆԻ

ՆՈՐ ՏԱՐՈՒԱՅ ԵՒ Ս. ԾՆՆԴԵԱՆՊԱՏԳԱՄԸ

« Սէրդ սիրով խոնարհեցարԻ փրկութիւն մեր մարմնացար »

ՍԲ. ՆԵՐՍէՍ ՇՆՈՐՀԱլԻ

Սիրելիներ,

Ճ շ մ ա ր ի տ Ս Է ր ը Ի ն ք զ ի ն քյ ա յ տ ն ե ց մ ե զ ի , ե ր բ տ ա կ ա ւ ի նանարժան էինք՝ մեղքի գերիշ-խանութիւնն ընդունած և անորլ ո ւ ծ ի ն տ ա կ կ ք ա ծ : Ա ռ ա ջ ի ն նԻնքն Իր անսահման Սէրը ար-տայայտեց՝ զիրար անկեղծ սի-րե լու օրինակը տալով և պար-տաւորեցնելով Իրեն սիրել , որ-պ է ս զ ի մ ե ղ ք ը , ի ս կ մ ե ղ ք ո վ ա լմահը, մեզի չսպառնան:

Տ ա ր ե մ ո ւ տ ը ի ն ք ն ա ք ն ն ո ւ թ ե ա ն պ ա տ ե հ ա ռ ի թ է ,քանի որ անցնող ամէն տարի արեգակի շուրջ երկրիկ ա տ ա ր ա ծ մ է կ ա մ բ ո ղ ջ ա կ ա ն պ տ ո յ տ ը ն շ ա ն ա կ ե լ էա ւ ե լ ի , կ ը փ ա ս տ է , ո ր մ ե զ ի բ ա ժ ի ն վ ի ճ ա կ ո ւ ա ծկեանքէն տարի մը եւս անցաւ:

Գ ա լ ի ք տ ա ր ի ն Հ ա յ ո ց Ա զ գ ի ն հ ա մ ա ր մ ի ա կ ա մ ո ւ -թեան, ուժերու լարման, կարողութիւններու լիարժէքդրսևորման տարի պէտք է ը լ լա յ , որովհետեւ 2015թուականը կը լրացնէ Մեծ Եղեռնի հարիւրերորդ տա-րելիցը: Աստուծով, մեր ոտնահարուած Սրբութիւններըկը նուիրագործենք, չսպիացող վէրքերը բալասանելու,Մեր Արդար Դատին լուծում տալու:

Աստուածայայտնութեան տօնի խորհուրդով խրա-խուսուած, վանենք խաւարի գործերը ու ԱնստուերԼոյսի կենսապարգեւ Պատուիրաններով առաջնոր-դըւելով մեր հաւատարմութիւնը փաստենք Հաւատա-րիմ Աստուծոյ:

Երկնաւորներու դասին երգակցելով փառաբանենքմեր Փրկիչ Աստուածը, հովիւներու նման սքանչանանքՄարդասէրին մեզի տուած անօրինակ Շնորհով, մոգե-րու պէս շտապենք Տիրոջը երկրպագութեան՝ մատու-ցանելով հաւատքի ոսկին, յո յսի կնդրուկը ու սիրոյզմուռսը:

Ամանորի եւ Սուրբ Ծննդեան լուսափայլ տօներուառթիւ սրտանց կը շնորհաւորեմ մեր Տիրախնամ ԹեմիՀոգեւորականներու նուիրեալ դասը, Թեմական Խոր-հուրդը, ծխական կառոյցները եւ յարակից մարմիննե-րը, ազգային, մշակութային, հասարակական կազմա-կերպութիւններու անդամները, մեր սիրեցեալ հաւա-տացեալ ժողովուրդը` մաղթելով յարատեւ յաջողու-թիւններ եւ արեւշատ ու առողջ կեանք:

Քրիստոս Ծնաւ և Յայտնեցաւ ,Օրհնեալ է Յայտնութիւնն Քրիստոսի:

Աղօթքով`ԱԲԳԱՐ ԵՊՍ. ՅՈՎԱԿԻՄԵԱՆ

Գանատահայոց Առաջնորդ

Հայաստանի Հանրապե-տութեան նախագահ ՍերժՍ ա ր գ ս ե ա ն Ո ւ ր բ ա թ ՝ 1 9Դեկտեմբերին, ընդունած էԵւրոպական խորհրդարանիփոխնախագահ, Եւրանեսթ-ի Խորհրդարանական վեհա-ժողովի քաղաքական խոր-հ ո ւ ր դ ի ա ն դ ա մ Ռ ի շ ա ր տՉառնեցքին:

Ըստ նախագահի մամլոյծառայութեան, զրոյցին ըն-թացքին Ռիշարտ Չառնեցքինշած է , որ իր երկիրը (Լե-հաստան) շատ լաւ կը պատ-կերացնէ եւ յատուկ ըմբըռ-ն ո ւ մ ո ւ ն ի ա յ ն ա շ խ ա ր հ ա -քաղաքական իրավիճակինվերաբերեալ, որուն մէջ կըգտնուի Հայաստան:

«Զրուցակիցները երկուս-տեք կարեւոր նկատած ենԵւրոպական Միութեան հետմ ի ջ խ ո ր հ ր դ ա ր ա ն ա կ ա նգործակցութիւնը, որ տեղիկ՛ունենայ Հայաստանի Հան-րապետութիւն-ԵւրոպականՄիութիւն խորհրդարանա-

կան գործակցութեան խոր-հուրդի, ինչպէս նաեւ Արե-ւե լեան գործընկերութեանխ ո ր հ ր դ ա ր ա ն ա կ ա ն ձ ե ւ ա -չ ա փ ի ` Ե ւ ր ա ն ե ս թ - ի խ ո ր -հ ը ր դ ա ր ա ն ա կ ա ն վ ե հ ա ժ ո -ղովի ծիրին մէջ: Սերժ Սար-գ ը ս ե ա ն ե ւ Ռ ի շ ա ր տ Չ ա ռ -ն ե ց ք ի ք ն ն ա ր կ ա ծ ե ն ա յ դգործակցութիւնը արդիւնա-ւէտօրէն զարգացնելու կա-րելիութիւնները», յայտնած է

պաշտօնական աղբիւրը:Ն ա խ ա գ ա հ Ս ե ր ժ Ս ա ր -

գ ը ս ե ա ն Չ ա ռ ն ե ց ք ի ի ն ե ր -կ ա յ ա ց ո ւ ց ա ծ է ն ա ե ւ Լ ե ռ -նային Ղարաբաղի տագնա-պ ի լ ո ւ ծ մ ա ն բ ա ն ա կ ց ա յ ի նհոլովոյթը, խաղաղ լուծմանուղղութեամբ ԵԱՀԿ-ի Մինս-ք ի խ մ բ ա կ ի հ ա մ ա ն ա խ ա -գահող երկիրներու եւ Հա-յաստանի ջանքերն ու առ-կայ խնդիրները:

A X G A | I N % M < A K O U J A | I N : U F A S A R A K A K A N < A B A J A J : R J

LX& TARI JIU 1966-1967 :RKOU<ABJI%29 D:KT:MB:R 2014 :U 5 |OUNOUAR 2015

• VOL. XXXVI, NO 1966-67 • LUNDI, 29 DEC. 2014 & 5 JAN. 2015 • MONDAY, DEC. 29, 2014 & JAN. 5, 2015

2014 ՏԱՐՈՒԱՆ ԸՆթԱՑՔԻՆ ՍՊԱՆՆՈՒԱԾ ԵՆ 66 լՐԱԳՐՈղՆԵՐ

«Լրագրողներ առանցսահմանի» ոչ կառավա-ր ա կ ա ն կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ -թ ի ւ ն ը վ ե ր ջ ե ր ս յ ա յ տ ա -րարած է, թէ 2014 տար-ւան ընթացքին աշխարհիտարածքին սպաննուածեն 66 լրագրողներ: Կազմակերպութիւնը նաեւյայտարարած է , թէ կան նաեւ առեւանգուածլրագրողներ:

Հ ա ս ա ն Ճ ե մ ա լ հ ր ա ժ ա -րած է Սփիւռքահայութեանհետ նախատեսուած կարգմը ծրագիրներէ: Այս մասինվերջերս լուր կը փոխանցէNews Am-ը, որ նաեւ ըսածէ , թ է Ճ ե մ ա լ Ե ր ե ւ ա ն ի մ է ջտեղի ունեցած միջադէպէնետք հրաժարած է նախօրօքնախատեսուած այն ծրա-գ ի ր ն ե ր է ն ՝ ո ր տ ե ղ ի պ ի տ ի

ունենային տարբեր երկիր-ն ե ր ո ւ մ է ջ : Յ ի շ ե ց ն ե ն ք , ո րՃ ե մ ա լ Հ ա յ ո ց Ց ե ղ ա ս պ ա -ն ո ւ թ ե ա ն մ ա ս ի ն գ ի ր ք մ ըգ ր ա ծ է ր ո ւ գ ի ր ք ի թ ա ր գ -մ ա ն ի չ ՝ թ ր ք ա գ է տ Ռ ո ւ բ է նՄ ե լ գ ո ն ե ա ն Ճ ե մ ա լ ի հ ե տկ ա տ ա ր ո ւ ա ծ հ ա ն դ ի պ մ ա նը ն թ ա ց ք ի ն ա ղ մ ո ւ կ բ ա ր ձ -րացուցած էր Ճեմալի կող-մ է ա ր ձ ա կ ո ւ ա ծ տ ա ր բ ե ր

կ ե ց ո ւ ա ծ ք ն ե ր ո ւ ն հ ա մ ա ր :Ճ ե մ ա լ ի ր մ ե ծ հ օ ր Ճ ե մ ա լՓաշան ահաբեկած հայ վրի-ժառուները «հրոսակ» ան-ւանած էր:

Հասան Ճեմալ կը հրաժարի սփիւռքիհետ նախատեսուած ծրագիրներէ

NOR TAROUAN NA>A<:MIN^

+:RMAPHS KE <NORFAUOR:NQ M:R ENJ:RZO{N:RE%

I SRTH MA{J:LOW^ OR 2015 JOUAKANE BAR:B:R% ØRFNAB:R

:U >A{A{ TARI ME ELLA| FAMA|N FA|OUJ:AN

I FA|ASTAN :U I SˆIUÂS A<>ARFI

Նախագահ Սարգսեան ընդունած էԵւրոպական Խորհրդարանի փոխնախագահը

Ֆրանսա պիտի չփոխէ իր դիրքորոշումը Հայաստանի նկատմամբ

Ֆ ր ա ն ս ա յ ի մ օ տ ե ց ո ւ մ ը Հ ա յ ա ս տ ա ն ի ե ւ 1 9 1 5թ ո ւ ա կ ա ն ի ի ր ա դ ա ր ձ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ո ւ ն ն կ ա տ մ ա մ բպիտի չփոխուի: Ըստ «Թրենտ» լրատու գործա-կ ա լ ո ւ թ ե ա ն , Թ ո ւ ր ք ի ո յ մ է ջ Ֆ ր ա ն ս ա յ ի դ ե ս պ ա նԼորան Պիլի, Ուրբաթ՝ 19 Դեկտեմբերին, թրքականպատկերասփիւռի կայանի մը տուած հարցազրոյ-ցին մէջ յայտարարած է, որ Անգարա գիտէ Փարիզիվերաբերմունքը Երեւանի նկատմամբ եւ չ՛ակնկա-լեր, որ Ֆրանսա կը փոխէ այդ մօտեցումը:

<abajaj;rj

Hebdomadaire ArménienArmenian Weekly ISSN 0382-9251

Publié par /Published by

Le Centre de Publication Tékéyan825 rue Manoogian, Saint-Laurent,

Québec H4N 1Z5

Tél: (514) 747-6680 • FAX: (514) 747-6162e-mail: [email protected]

PM40015549R10945

TPS/GST – R119209294 • TVQ/PST #1006268699

2 • ABAKA • LUNDI 29 DECEMBRE 2014 & 5 JANVIER 2015 - MONDAY DECEMBER 29, 2014 & JANUARY 5, 2015

Canada2nd Class $80 (QC & ON)

1ère classe/first class $90

U.S.A. 1st class (US)$90

Autres pays/Other countries: 1st class (US)$120

Per issue $1.75

Dépôt légal: Bibliothèque du Québec

ABAKA

Patas.anatou .mbagir^

AU:TIS PAGGAL:AN

’anouzoumn;rou%

nouiratououjiunn;rou ;u

gras;n;aki patas.anatou^

SALBI MARKOS:AN

Joronjo\i patas.anatou^

MATAJ B& MAMOUR:AN

“We acknowledge the financial

support of the Government of

Canada through the Canada

Periodical Fund (CPF) for our

publishing activities.”

ԶուիցերիամերժեցյուշարձանկանգնեցնելուՀայկականՀամայնքիառաջարկը

«Էրմէնիհապէր» լրատու կայ-քէջը կը տեղեկացնէ թէ Զուի-ցերիա մերժեց հայկական հա-մայնքի առաջարկը՝ Ժընեւի մէջ,ՄԱԿի գրասենեակի պուրակէններս ցեղասպանութեան զոհե-րու յիշատակին նուիրուած յու-շարձան մը զետեղելու մասին:

Ըստ «Սօն» կայքէջին, Զուի-ցերիոյ Արտաքին Նախարարու-թիւնը որոշման մասին տեղեակպահեց Ժընեւի Քանթոնի շրջա-նային ղեկավարութիւնը:

Նախարարութիւնը շրջանա-յին իշխանութեան նաեւ յայտ-նեց, որ եթէ հայկական մշակու-թային միութիւնը պնդէ իր առա-ջարկին վրայ, այն ատեն կրնանյուշարձանը զետեղել քաղաքինմէջ ուրիշ տեղ մը:

Մեծն Բրիտանիա եւ ՀիւսիսայինԻրլանտայի Միացեալ Թագաւորու-թ ե ա ն ա ր տ ա ք ի ն ք ա ղ ա ք ա կ ա նգերատեսչութիւնը հրապարակեցհայկական Սփիւռքին վերաբերեալփաստաթուղթ մը, որուն մէջ գնա-հատականներ տրուած են Սփիւռքիդերակատարութեան եւ գործունէու-թեան մասին: Փաստաթուղթին հա-մաձայն ՝ հայկական Սփիւռքը յա-ր ա բ ե ր ա կ ա ն օ ր է ն ա մ ե ն ա մ ե ծ ն էյ ե տ խ ո ր հ ր դ ա յ ի ն ե ր կ ի ր ն ե ր ո ւ ն ե ւա ռ ա ւ ե լ ա պ է ս ՝ Ռ ո ւ ս ի ո յ մ է ջ , ի ս կանկէ ետք կու գան Միացեալ Նա-հանգներու եւ Ֆրանսայի գաղութ-ները:

Փաստաթուղթին մէջ կը նշուի, որներկայիս հայկական Սփիւռքի թիւը8-10 մի լիոն է , որուն 2 ,3 մի լիոնըկ ը գ տ ն ո ւ ի Ռ ո ւ ս ի ա , 1 , 5 մ ի լ ի ո ն ը ՝Միացեալ Նահանգներ, 400,000ը՝Ֆ ր ա ն ս ա ե ւ 2 0 0 , 0 0 0 ը ՝ Լ ի բ ա -նան: Ըստ փաստաթուղթին՝ շուրջ80,000-ական հայեր կ՛ապրին նաեւՈւքրանիոյ , Լեհաստանի, Արժան-

թինի, Գանատայի, Սուրիոյ , Թուր-ք ի ո յ ե ւ Ի ր ա ն ի մ է ջ : Մ ե ծ ն Բ ր ի -տանիոյ հայկական համայնքի թիւըկը հասնի 18,000ի:

Քաղաքական կեանքի մասնակ-ց ո ւ թ ե ա ն տ ե ս ա ն կ ի ւ ն է ն ՝ ա մ է ն է նա շ խ ո յ ժ հ ա յ կ ա կ ա ն հ ա մ ա յ ն ք ըՄիացեալ Նահանգներու համայնքըկը նկատուի: Փաստաթուղթը կ՛ա-կընկալէ , որ ամերիկահայութեանքաղաքական ազդեցութիւնը աճիյ ա ռ ա ջ ի կ ա յ ե ր կ ո ւ տ ա ր ի ն ե ր ո ւ ն ,յ ա տ կ ա պ է ս ՝ Ց ե ղ ա ս պ ա ն ո ւ թ ե ա ն100-ամեակին պատճառով:

Ս փ ի ւ ռ ք ի դ ե ր ա կ ա տ ա ր ո ւ թ ե ա նվ ե ր ա բ ե ր ե ա լ , փ ա ս տ ա թ ո ւ ղ թ ը կ ըն շ է , ո ր ա ռ ա ջ ի ն հ ե ր թ ի ն ա յ դ օ գ -ն ո ւ թ ի ւ ն ը կ ՛ ա ր տ ա ց ո լ ո ւ ի Հ ա յ ա ս -տ ա ն ի զ ա ր գ ա ց մ ա ն գ ո ր ծ ի ն մ է ջանոր ունեցած տնտեսական ներ-դըրումներով, որ կը գնահատուի 2միլիառ տոլարով՝ 1992-էն ի վեր: Կըշեշտուի նաեւ Հայաստանի «մարդ-կային դրամագլուխը» զարգացնելուգ ո ր ծ ի ն մ է ջ Ս փ ի ւ ռ ք ի օ ժ ա ն դ ա -

կ ո ւ թ ե ա ն կ ե ն ս ա կ ա ն կ ա ր ե ւ ո ր ո ւ -թիւնը՝ ակնարկելով շարք մը ոլորտ-ներու մէջ Մայր Հայրենիքին ցուցա-բերուած արհեստագիտական օժան-դակութեանց, որոնք 1992-էն ի վերբ ա զ մ ա ց ա ծ ե ն ն ա ե ւ Լ ե ռ ն ա յ ի նՂ ա ր ա բ ա ղ ի Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ ե ա նմէջ:

Փ ա ս տ ա թ ո ւ ղ թ ի ն հ ա մ ա ձ ա յ ն ՝Սփիւռքը Հայաստանին կ ՛օգնէ ոչմիայն իր սեփական միջոցներով,այ լեւ կը կազմակերպէ օտար կա-ռավարութիւններու կողմէ Հայաս-տանին եւ Արցախին ցուցաբերուողօգնութիւններ:

Հայկական լոպիները կը ներկա-յ ա ց ո ւ ի ն ո ր պ է ս մ ի ջ ա զ գ ա յ ն օ ր է նՀ ա յ կ ա կ ա ն Հ ա ր ց ի ա ռ ա ջ մ ղ մ ա նգ ո ր ծ ի ն մ է ջ բ ա ր ձ ր ա ր դ ի ւ ն ա ւ ե -տութիւն ունեցող կառոյցներ: Իբրեւօրինակ կը նշուի հայկական կազ-մակերպութիւններու գործունէու-թ ի ւ ն ը Մ ի ա ց ե ա լ Ն ա հ ա ն գ ն ե ր ո ւմէջ:

Շար. էջ 5

Մեծն Բրիտանիա հրապարակեցհայկական Սփիւռքին մասինփաստաթուղթ

|AKOB AU:TIQ:AN

Ն ա խ ո ր դ ի ւ ՝ ա յ ս ս ի ւ ն ա կ ի տ ա կ ա ն դ ր ա դ ա ր ձ ե լ է իԻ ս ր ա յ է լ ի վ ա ր չ ա պ ե տ Բ ե ն ի ա մ ի ն Ն ա թ ա ն ե ա հ ո ւ իյայտարարութեանը, թէ ժամանակն է փոխելու Երու-սաղէմի կարգավիճակը: Ասել էի, որ այդ յայտարարու-թիւնը անմիջականօրէն սպառնում է մեր՝ հայութեանշահերին:

Քանզի կարգավիճակի որեւէ փոփոխութիւն, վստահկարելի է պնդել , սպառնում է հայութեան ներկայու-թեանը Սուրբ քաղաքում, որի մէկ հինգերորդ մասըհայապատկան է, առարկայացուած վաղ քրիստոնէա-կ ա ն ժ ա մ ա ն ա կ ն ե ր ի ց ի վ ե ր ա յ ն տ ե ղ ՝ Ս ի ո ն ի բ ա ր -ձունքին տեղակայուած Ս. Յակոբ վանք-բերդամրոցովու յարակից եկեղեցիներով, տարբեր կալուածքներով եւհոգեւոր-մշակութային անգին հարստութիւններով: Նրակարգավիճակը հաստատուել է դեռեւս 7-րդ դարի առա-ջին կէսին՝ Մուհամետ մարգարէի անմիջական յաջորդ-ներից Օմար իպն ալ Խաթթաբ խալիֆի հրովարտակովեւ այնուհետեւ պարբերաբար վերահաստատուել խա-չակիր թագաւորների, ապա՝ Սալահետտին ալ Այուպիի,Եգիպտոսի սուլթանների, օսմանեան սուլթաններ Սելի-մի (Եավուզ), Սուլէյման Քանունիի, Միճիտի, եւ ապաբրիտանական «հոգատար» իշխանութեան, ընդհուպՅորդանանի հաշեմական թագաւորութեան կողմից:

Ի ր ա կ ա ն ո ւ մ Ն ա թ ա ն ե ա հ ո ւ ի յ ա յ տ ա ր ա ր ո ւ թ ե ա ն ըԵրուսաղէմի նկատմամբ իսրայէլական հին ծրագրի նորբարձրաձայնումն է, որն իր հերթին արձագանգն է դե-ռեւս 1967 թ.ի Վեցօրեայ պատերազմի ընթացքումԻսրայէլի պաշտպանութեան նախարար Մոշէ Տայանի՝իր ժողովրդին ուղղած «աւետիսի»՝ «Աուրաշալիմ պի-ե ա տ ի ն ո ւ » ( « Ե ր ո ւ ս ա ղ է մ ը մ ե ր ձ ե ռ ք ե ր ո ւ մ է » ) : Ա յ ո ,իսրայէլական բանակը Ցահալը գրաւել էր Երուսաղէմը,եւ կառավարութիւնը այն յայտարարել էր «Իսրայէլիյաւիտենական մայրաքաղաք», ինչը չէր ընդունուել եւառ այսօր, 47 տարի անց, չի ընդունւում (ՄԱԿ-ի անդամերկրների բացարձակ մեծամասնութեան կողմից: Եւդա՝ ոչ միայն արաբ-իսրայէլական հակամարտութեանհամապատկերում, այլեւ քրիստոնէական եկեղեցիների՝մասնաւորապէս Վատիկանի, Յոյն-ուղղափառ եւ Հայեկեղեցիների կողմից, որոնց դիրքորոշումը գոնէ այսհարցում միասնական է՝ Երուսաղէմը յայտարարել է

միջազգային ազատ քաղաք, որպէս երեք կրօնների՝քրիստոնէութեան, մահմետականութեան եւ յուդայա-կանութեան կենտրոն:

Ինչ վերաբերում է Հայկական Երուսաղէմին, ի տար-բերութիւն արաբ-մահմետականների նկատմամբ ԹելԱվիւի բացայայտ թշնամական քաղաքականութեանը,իսրայէ լական իշխանութիւնները Հայոց պատրիար-ք ո ւ թ ե ա ն դ է մ ա շ խ ա տ ո ւ մ ե ն ՝ ա յ ս պ է ս կ ո չ ո ւ ա ծ«մաշումի» տարբերակով, հանդէս բերելով աննախա-դ է պ ա ն հ ա ն դ ո ւ ր ժ ո ղ ա կ ա ն ո ւ թ ի ւ ն : Դ ա տ ա կ ա ն ք ա շ -քըշուկներով, խաբէութիւններով, կաշառքի (ոչ առանցներքին գործակալների մեղսակցութեան) եւ վերջերս էլնորանոր ծանր հարկերի ու տուրքերի միջոցով կրծում-մաշեցնում են Հայկական Երուսաղէմը, միաժամանակխթանում տեղի հայ երիտասարդութեան արտագաղ-թելու ձգտումները:

Ի ր ե ր ի ա յ ս կ ա ց ո ւ թ ե ա ն մ է ջ ի ր օ ք տ ա ր օ ր ի ն ա կ ,անբացատրելի է թւում Երուսաղէմի Հայոց նորընտիրՊատրիարքի պահուածքը հանդէպ Մայր Աթոռի ու նրագահակալի: Նուրհան Պատրիարք Մանուկեանը առա-ջին օրից սկսեց եւ օրերս սաստկացրեց անհնազան-դ ո ւ թ ե ա ն բ ա ց ա յ ա յ տ ե լ ո յ թ ն ե ր ը Ս . Է ջ մ ի ա ծ ն ի դ է մ ,ա ն ը ն դ հ ա տ ց ո ւ ց ա դ ր ե լ ո վ ի ր չ ո ւ ն ե ց ա ծ մ կ ա ն ն ե ր ը :Այնինչ յատկապէս այժմ պատրիարքութիւնը կարիքո ւ ն ի Մ ա յ ր Ա թ ո ռ ի պ ա շ տ պ ա ն ո ւ թ ե ա ն ը , վ ե ր ջ ի ն ի սմիջազգային կապերին ու հեղինակութեանը: Այստեղ ենասել «խրախճանք՝ ժանտախտի պահին»...

Առայժմ մի կողմ թողնելով Երուսաղէմ-Ս. Էջմիածինմիակողմանիօրէն սրուած յարաբերութիւնների հարցը,ուզում եմ ընդգծել՝ ՀՀ իշխանութիւնների համար ժա-մանակն է ազդու կերպով գործի լծուելու Երուսաղէմիեւ այնտեղ հայկական շահերի եւ իրաւունքների հարցըոչ այնքան եկեղեցական, որքան քաղաքական է , ոչմ ի ա յ ն տ ե ղ ա կ ա ն , ա յ լ ե ւ մ ի ջ ա զ գ ա յ ի ն մ ա կ ա ր դ ա կ իխնդիր, որը պէտք է ջանալ կարգաւորել պետական մա-կարդակով, անմիջականօրէն, եւ ոչ թէ Գահիրէից, այլհէնց Թել Ավիւից, այնտեղ հաստատելով մեր դեսպա-ն ո ւ թ ի ւ ն ը ՝ ձ ե ռ ն հ ա ս մ ա ր դ կ ա ն ց ո վ , ա ռ ա ն ց ն կ ա տ իունենալու Իսրայէլի կառավարութեան առարկութիւն-ները , կամ բարեկամ մահմետական որոշ երկրներիչկամութիւնը:

Դա՛ է պահանջում մեր ազգային շահը:

Հայկական Երուսաղէմին՝ Պետական Պաշտպանութիւն

Երկուշաբթի, 15 Դեկտեմբերինհիւրաբար քաղաքս գտնուող Եգիպ-տ ա հ ա յ Թ ե մ ի Ա ռ ա ջ ն ո ր դ ՝ Գ ե ր . Տ .Ա շ ո տ Ե պ ս . Մ ն ա ց ա կ ա ն ե ա ն , ը ն -կ ե ր ա կ ց ո ւ թ ե ա մ բ Գ ա ն ա տ ա հ ա յ ո ցԹ ե մ ի Ա ռ ա ջ ն ո ր դ Գ ե ր . Տ . Ա բ գ ա րԵպս. Յովակիմեանի եւ Լավալի Ս.Խաչ Եկեղեցւոյ հովիւ՝ Արժ. Տ. Կո-մ ի տ ա ս ք հ ն . Մ ի ր զ ա խ ա ն ե ա ն ի ,ա յ ց ե լ ե ց ի ն Մ ո ն թ ր է ա լ ի Թ է ք է ե ա նՄ շ ա կ ո ւ թ ա յ ի ն Մ ի ո ւ թ ե ա ն կ ե դ ր ո -նատեղին եւ ընդունուեցան ՌԱԿ-ի,ԹՄՄ-ի եւ «Ապագայ» շաբաթաթեր-

թի պատասխանատուներու կողմէ: Մօտ մէկ ժամ տեւողութեամբ սի-

րալիր հանդիպման ընթացքին երի-տ ա ս ա ր դ ե ւ ե ռ ա ն դ ո ւ ն Ս ր բ ա զ ա նՀայրերը փոխանակեցին համայն-ք ա յ ի ն տ ե ղ ե կ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր , ք ն ն ա ր -կեցին անցեալի դժուարութիւններ,ներկայի հարցեր ու ապագայի ծրա-գիրներ: Աշոտ Սրբազան, որ 12 տա-րիներէ ի վեր կը վարէ ԵգիպտոսիԱ ռ ա ջ ն ո ր դ ո ւ թ ի ւ ն ը , գ ո հ ո ւ ն ա կ ո ւ -թեամբ յայտնեց թէ Եգիպտոսի մէջ

այժմ կը տիրէ յարաբերաբար խա-ղաղ շրջան մը, կը շարունակուինհ ա մ ա յ ն ք ա յ ի ն կ ա ռ ո յ ց ն ե ր ո ւ գ ո ր -ծունէութիւնները համերաշխ մթնո-լ ո ր տ ի մ է ջ , հ ա կ ա ռ ա կ գ ա ղ ո ւ թ իչափազանց նօսրացման: Եկեղեցինի ր Ա ռ ա ջ ն ո ր դ ա ր ա ն ո վ գ ա ղ ո ւ թ ըհովանաւորող գլուխն է: «Մենք շատբ ա խ տ ա ւ ո ր ե ղ ա ծ ե ն ք , ը ս ա ւ ա ն ,որպէս հին ու կազմաւորուած գա-ղութ, ունեցած ըլլալու հեռատես ուխելացի ազգայիններ, ինչպէս ԱղաԿարապետ Գալուստ, Նուպար փա-

շա, Պօղոս Նուպար փաշա եւ շատո ւ ր ի շ ն ե ր , ո ր ո ն ք ա ն ց ե ա լ ի ն հ ա ս -տ ա տ ա ծ ե ն կ տ ա կ ն ե ր ե ւ Ա ռ ա ջ -նորդարանին թողած են արժէքաւորկ ա լ ո ւ ա ծ ն ե ր , ո ւ շ ն ո ր հ ի ւ ա ն ո ն ցեկամուտներուն, մենք կը շարունա-կ ե ն ք հ ո գ ա լ մ ե ր գ ա ղ ո ւ թ ի կ ր թ ա -կ ա ն , մ շ ա կ ո ւ թ ա յ ի ն , հ ր ա տ ա ր ա կ -չական եւ ընկերային այլազան գոր-ծ ո ւ ն է ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ը » ը ս ա ւ Ա շ ո տՍրբազան: Դոկտ. Արշաւիր Կէօնճ-ե ա ն , ն ա խ կ ի ն ե գ ի պ տ ա հ ա յ մ ը ,

ամփոփ կերպով բացատրեց Մոնթ-րէալի յարաբերաբար նոր գաղութիկազմաւորման դժուարին ընթացքըե ւ մ ի ա յ ն ք ա ն ի մ ը տ ա ս ն ա մ ե ա կ -ներու ընթացքին կարելի եղած էրհաստատել գաղութի եկեղեցական,ա պ ա կ ր թ ա կ ա ն , մ շ ա կ ո ւ թ ա յ ի ն ,ը ն կ ե ր ա յ ի ն կ ե դ ր ո ն ն ե ր ը , շ ն ո ր հ ի ւԱ լ ե ք Մ ա ն ո ւ կ ե ա ն ի ն մ ա ն հ ա ւ ա -տաւոր, տեսիլք ունեցող եւ ատենիորոշ ղեկավարներու հանդէպ ամ-բ ո ղ ջ ա կ ա ն վ ս տ ա հ ո ւ թ ե ա ն , ն ի ւ -թ ա կ ա ն ե ւ բ ա ր ո յ ա կ ա ն ն ե ց ո ւ կ ո վկ ա ր ե լ ի դ ա ր ձ ա ծ է ր ա յ ս օ ր ո ւ ա նկենսունակ գաղութին զարգացումը:Սրբազան Հայրերը շրջեցան շէնքիտարբեր բաժինները – սրահը, գրա-դարանը, «Ապագայ»ի խմբագրա-տունը, թատերական եւ երիտասար-դական գործունէութեան բաժինը:Ա ռ ի թ ն է ր ն ա ե ւ ո ր Թ Մ Մ - ի ա տ ե -ն ա պ ե տ Ա ր թ օ Մ ա ն ո ւ կ ե ա ն Ա շ ո տՍ ր բ ա զ ա ն ի հ ե տ հ ա մ ա դ ր է ր մ օ տա տ ե ն է ն Թ Մ Մ ի « Հ ա յ Բ ե մ » թ ա -տ ե ր ա խ ո ւ մ բ ի ե ւ զ բ օ ս ա շ ր ջ ա յ ի նխումբի մը Եգիպտոս այցելութեանեւ ելոյթներու դասաւորման պարա-գաները ու նկատի առնուէին կազ-

մ ա կ ե ր պ չ ա կ ա ն հ ի մ ն ա կ ա ն կ ա ր -գադրութիւնները:

Սրբազան Հայրերը ապա առաջ-նորդուեցան յարակից ՀԲԸՄ ԱլեքՄ ա ն ո ւ կ ե ա ն վ ա ր ժ ա ր ա ն ը ո ւ րանոնք ընդունուեցան վարժարանին ա խ ա գ ա հ Տ ի ա ր Ա ր մ է ն Պ չ ա գ ճ -ե ա ն ի ե ւ փ ո խ տ ն օ ր է ն Շ ա հ է Թ ա -նաշեանի կողմէ, ու շրջեցան վար-ժ ա ր ա ն ի տ ա ր բ ե ր բ ա ժ ի ն ն ե ր ը –արդիական գրադարանը, բազմա-ն պ ա տ ա կ « Կ է օ ն ճ ե ա ն » մ ա ր զ ա -ս ր ա հ ը , մ ա ն կ ա մ ս ո ւ ր ի բ ա ժ ի ն ը ,Իրաքահայ եւ Սուրիահայ նոր ժա-մ ա ն ա ծ ը ն տ ա ն ի ք ն ե ր ո ւ ե ր ե խ ա -ներու յատուկ դասարանը, եւ տե-ղ ե կ ա ց ա ն վ ա ր ժ ա ր ա ն ի դ ի մ ա գ -ր ա ւ ա ծ ն ի ւ թ ա կ ա ն խ ո շ ո ր դ ժ ո ւ ա -ր ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ո ւ ն , ն ո յ ն ի ս կ պ ե տ ա -կ ա ն յ ա տ կ ա ց ո ւ մ ն ե ր ո ւ ա ռ կ ա յ ո ւ -թեան:

Ս ր բ ա զ ա ն Հ ա յ ր ե ր ը հ ր ա ժ ե շ տա ռ ի ն գ ն ա հ ա տ ա ն ք ի ե ւ շ ն ո ր հ ա -ւ ո ր ո ւ թ ե ա ն խ օ ս ք ե ր ո վ ո ւ յ ա ռ ա -ջ ի կ ա յ ի ս ե ր տ հ ա մ ա գ ո ր ծ ա կ ց ո ւ -թեան եւ յաջողութեան մաղթանքնե-րով:

LUNDI 29 DECEMBRE 2014 & 5 JANVIER 2015 - MONDAY DECEMBER 29, 2014 & JANUARY 5, 2015 • ABAKA • 3

ԵԳԻՊՏԱՀԱՅՈՑ ԵՒ ԳԱՆԱՏԱՀԱՅՈՑ ԹԵՄԵՐՈՒԱՌԱՋՆՈՐԴՆԵՐԸ ԱՅՑԵԼԵՑԻՆ ԹՄՄ ԿԵԴՐՈՆԵՒ ՀԲԸՄ ԱԼԵՔ ՄԱՆՈՒԿԵԱՆ ՎԱՐԺԱՐԱՆ

Հայ Մամուլի փոքրիկ ցուցահանդէս Ս. Սահակ – Ս. Մեսրոպ Ազգային Շաբաթօրեայ Վարժարանի 8-րդ դասարանի կողմէ կազմակերպուած

Ս. Սահակ – Ս. Մեսրոպ Ազգային Շաբաթօր-եայ Վարժարանի 8-րդ դասարանի սաները այստարի սորվեցան, թէ 1915-ի Ցեղասպանութեանորպէս հետեւանք Հայաստանէն դուրս կազմուե-ցան հայկական գաղութներ: Այդ գաղութներըմիասնաբար Սփիւռք կը կոչուի եւ մենք՝ Սփիւռ-քահայ:

Հ ա յ կ ա կ ա ն կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ ա ծ գ ա ղ ո ւ թ ն ե րո ւ ն ի ն ք օ ր ի ն ա կ ի հ ա մ ա ր Ս ո ւ ր ի ա , Լ ի բ ա ն ա ն ,Ի ր ա ք , Պ ա ր ս կ ա ս տ ա ն , Ի ս ր ա յ է լ , Յ ո ր դ ա ն ա ն ,Եգիպտոս, Քուէյթ, Կիպրոս, Յունաստան, Արեւ-մըտեան Եւրոպա, Իտալիա, Հարաւային Ամերի-կ ա , Ա ւ ս տ ր ա լ ի ա , Մ ի ա ց ե ա լ Ն ա հ ա ն գ ն ե ր ե ւԳանատա:

Անոնք սորվեցան նաեւ, որ այս գաղութներունմէջ ապրող հայերը Հայաստանէն հեռու են բայցՀ ա յ ա ս տ ա ն ը կ ’ ա պ ր ի բ ո լ ո ր ի ն ա լ ս ր տ ի ն մ է ջ :Անոնք իրենք զիրենք հայ կը զգան, հայերէն կըխօսին, հայկական եկեղեցի կը յաճախեն, իրենցզաւակները հայկական ամենօրեայ կամ շաբա-թօրեայ վարժարան կը ղրկեն եւ հայերէն թերթեր

կը հրատարակեն:Կան հայկական օրաթերթեր, երկշաբաթա-

թ ե ր թ ե ր , շ ա բ ա թ ա թ ե ր թ ե ր , ա մ ս ա թ ե ր թ ե ր , ե ւպարբերաթերթեր: Այս բոլորը սորվելէ ետք բո-լորը լծուեցան աշխատանքի, հաւաքեցին ինչ որկրցան եւ Դեկտ. 13-ին ծնողաց եւ դպրոցի աշա-կ ե ր տ ո ւ թ ե ա ն ն ե ր կ ա յ ա ց ո ւ ց ի ն « Հ ա յ Մ ա մ ո ւ լ -փոքրիկ ցուցահանդէսը»:

Ա ր դ ա ր ե ւ , ճ ա շ ա ս ր ա հ ի ս ե ղ ա ն ն ե ր ո ւ ն վ ր ա յշարուած էին թերթերն ու պարբերաթերթերը,գ ր ա կ ա ն հ ա ն դ է ս ն ե ր ն ո ւ տ ա ր ե գ ի ր ք ե ր ը , ի ս կհ ա ս տ խ ա ւ ա ք ա ր տ ե ր ո ւ վ ր ա յ փ ա կ ց ո ւ ա ծ է ի նթերթերէ կտրատուած գլխաւոր լուրեր, տեղա-կան, հայկական, միջազգային.. . եւ բոլոր այցե-լ ո ղ ն ե ր ը մ ե ծ հ ե տ ա ք ր ք ր ո ւ թ ե ա մ բ դ ի տ ե ց ի ն :Կազմակերպող սաները անոնց հակիրճ բացատ-րութիւններ կուտային:

Սեղաններու վրայ ունէինք լուսաբաց, թորոն-թ ո հ ա յ , Շ ո ղ ա կ ա թ , Ա պ ա գ ա յ , Հ ո ր ի զ ո ն , Լ ո յ ս ,Արծիւ, Նոր Սերունդ, Հայրենիք, Նոր Օր, Ասպա-րէզ, Մասիս, Յուսաբեր, Արեւ , Նայիրի, Ակօս,

Մարմարա, Ալիք, Ավանգարդ, Հայրենիքի Ձայն,Հ ա յ ա ց ք , Մ ա ր զ ա շ խ ա ր հ , Ի ր ա ւ ո ւ ն ք , Ե ր ե ւ ա ն ,Ժ ա մ ա ն ա կ , Ս ի ո ն , Ս ո վ ե տ ա կ ա ն Հ ա յ ա ս տ ա ն ,Վերածնուած Հայաստան, Լոյս, Հեմ, Հայ Երու-սաղէմ, Գեղարդ, Բագին, Բժիշկ, Ս. Փրկիչ, Երկիրեւ այլն:

Հ ե տ ա ք ր ք ր ա կ ա ն է ր ո ր « Հ ա յ ր ե ն ի ք » օ ր ա -թ ե ր թ ը կ ը կ ր է ր Ե ր ե ք շ ա բ թ ի , 2 8 Մ ա յ ի ս 1 9 5 7թուականը եւ անկախութիւնը կերտող հերոսնե-րուն լուսանկարները:

Ի ս կ « Յ ո ւ ս ա բ ե ր » թ ե ր թ ը ՝ Հ ի ն գ շ ա բ թ ի , 1 8Հոկտ. 1956 թուականը:

« Ն ա յ ի ր ի » շ ա բ ա թ ա թ ե ր թ ը ՝ Կ ի ր ա կ ի , 3 Փ ե -տըրուար 1957 թուականը:

Հ ի մ ա ո ր ծ ա ն օ թ ա ց ա ն կ ա ր գ մ ը թ ե ր թ ե ր ո ւանուններու, արդեօք պիտի փորձե՞ն այս տղաքնո ւ ա ղ ջ ի կ ն ե ր ը գ ո ն է թ ե ր թ ա տ ե լ զ ա ն ո ն ք , ե թ էանշուշտ այդ թերթերէն ոմանք մուտք կը գործենիրենց ընտանեկան յարկերէն ներս:

Ներկայ մը


Հայաստանի զարգացման հիմնադրամստեղծուած է

Ստեղծուած է Հայաստանի զար-գ ա ց մ ա ն հ ի մ ն ա դ ր ա մ : Ո ր ո շ ո ւ մ ըը ն դ ո ւ ն ո ւ ա ծ է կ ա ռ ա վ ա ր ո ւ թ ե ա նԴեկտեմբեր 18-ի նիստին: Կառոյցըստեղծուած է Արդիւնաբերութեանզարգացման հիմնադրամի եւ Հա-յ ա ս տ ա ն ի ա զ գ ա յ ի ն մ ր ց ո ւ ն ա կ ո ւ -թ ե ա ն հ ի մ ն ա դ ր ա մ ը մ ի ա ձ ո ւ լ մ ա նարդիւնքով:

Գ ո ր ծ ա դ ի ր ի ն ի ս տ ի ն հ ա ս տ ա տ -ւ ա ծ է հ ի մ ն ա դ ր ա մ ի կ ա ն ո ն ա դ ր ո ւ թ ի ւ ն ը , տ ն օ ր է ն ի ժ ա մ ա ն ա կ ա ւ ո րպաշտօնակատար նշանակուած է Արման Խաչատրեանը: Կառավարու-թ ի ւ ն ը կ ը ն շ է , ո ր ի ր ո ր ո շ ո ւ մ ը թ ո յ լ կ ո ւ տ ա յ ա ռ ա ւ ե լ հ ա մ ա կ ա ր գ ո ւ ա ծիրականացնել երկրի տնտեսութեան զարգացման եւ մրցունակութեանբարձրացման ուղղուած ծրագիրները, առաւել նպատակային ծախսելֆինանսական միջոցները:

Արդիւնաբերութեան զարգացման հիմնադրամը ստեղծուած է 2012-ինՀայաստանի արտահանման ուղղուած արդիւնաբերական քաղաքականու-թեան ծիրէն ներս ոլորտային ռազմավարութիւններու միջոցառումներուիրականացման նպատակով: Հիմնադրամը մասնաւորապէս իրականա-ցուցած է արտադրական գործունէութեան վարկաւորման տրամադրում,շուկայական տեղեկատուութեան ապահովում, միջազգային ցուցահանդէս-ներուն մասնակցութեան ապահովում եւ այլն:

Հայաստանի ազգային մրցունակութեան հիմնադրամը ստեղծուած է2008-ին կառավարութեան եւ հայազգի յառաջատար գործարարներուհամագործակցութեան սկզբունքով:

Հիմնադրամի առաքելութիւնը եղած է տնտեսութեան առանցքայինոլորտներու բեկումնային զարգացման միջոցով բարձրացնել ազգայինմրցունակութիւնը:

Հիմնադրամը պետական-մասնաւոր համագործակցութեան սկզբունքովն պ ա տ ա կ ո ւ ն ե ց ա ծ է ն ե ր գ ր ա ւ ե լ ռ ա զ մ ա վ ա ր ա կ ա ն ն շ ա ն ա կ ո ւ թ ե ա ններդրումներ եւ իրականացուցած է Հայաստանի տնտեսական զարգաց-ման համար կենսականօրէն կարեւոր ծրագիրներ:

Ղազախստանի եւ Պէլոռուսիայիխորհրդարանները վաւերացուցինՀայաստանի անդամակցութիւնըԵւրասիոյ Տնտեսական Միութեան

Ասթանա, Մինսք - Ղազախստա-ն ի Ծ ե ր ա կ ո յ տ ը ե ւ Պ ե լ ո ռ ո ւ ս ի ո յՆերկայացուցիչներու Տունը (Խոր-հրդարանը) վաւերացուցին համա-ձայնագիրը որ կը հաստատէ Հա-յաստանի անդամակցութիւնը Եւ -ր ա ս ի ո յ Տ ն տ ե ս ա կ ա ն Մ ի ո ւ թ ե ա ն(ԵՏՄ): Երբ մօտ օրէն այս դաշինքըի զօրու դառնայ, Հայաստան պիտիստանձնէ իր իրաւունքներն ու պար-տաւորութիւնները:

«Պատմական օր մըն է այս օրը:Այս անդամակցութիւնը խոշոր պա-տեհութիւններ պիտի ստեղծէ Հա-յաստանի համար» յայտնած է Պէ-լոռուսիոյ մօտ ՀՀ Դեսպան ԱրմէնԽաչատրեան, որ աւելցուցած է թէՀայաստան պիտի կարենայ ԵՏՄ-իանդամ երկիրներու հայթայթել իր

ա յ լ ա զ ա ն ա ր տ ա դ ր ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ը :Միութեան միւս անդամն է Ռուսաս-տանը:

Թէեւ Հայաստան սահմանակից չէորեւէ միւս անդամ երկիրներու հետ,Հայաստանի յարաբերութիւններըպ ի տ ի ի ր ա գ ո ր ծ ո ւ ի ն Վ ր ա ս տ ա ն իվրայով:

Պելոռուսիոյ Արտաքին փոխ նա-խ ա ր ա ր Ա լ ե ք ս ա ն տ ր Մ ի խ ն ե ւ ի չյ ա յ տ ն ա ծ է թ է ը ս տ հ ա մ ա ձ ա յ -ն ո ւ թ ե ա ն , Լ ե ռ ն ա յ ի ն Ղ ա ր ա բ ա ղ ըմաս պիտի չկազմէ Եւրասիոյ Տնտե-սական Միութեան: Ան հաստատածէ թ է Հ ա յ ա ս տ ա ն ի հ ա մ ա ձ ա յ ն ո ւ -թեամբ համաձայնագրին վրայ աւել-ց ը ւ ա ծ յ օ դ ո ւ ա ծ մ ը կ ը շ ե շ տ է ա յ սպարագան:

Ուրուկուէյի կառավարութիւնըհայկական թանգարանի համարտարածք պիտի տրամադրէ

«Արմէնբրէս»-ի հաղորդմամբ՝ Ուրուկ-ւէ յի մէջ Հայոց Ցեղասպանութեան թան-գարան կառուցելու քայլերը ընթացքի մէջե ն : Հ ա ր ա ւ ա յ ի ն Ա մ ե ր ի կ ա յ ի Հ ա յ Դ ա տ իյանձնախումբի ղեկավար Յակոբ Տապակ-եան յայտնած է, թէ 2015ի առաջին ամիս-ն ե ր ո ւ ն , ա մ ե ն ա յ ն հ ա ւ ա ն ա կ ա ն ո ւ թ ե ա մ բՈւրուկուէ յի կառավարութիւնը տարածքպիտի տարամադրէ այդ թանգարանին հա-մար:

«Մոնթեվիտէոյի մէջ Հայոց Ցեղասպա-նութեան թանգարան ստեղծելու համար,բոլոր անհրաժեշտ քայ լերը կը կատարուին: Աշխատանքին մաս պիտիկ ա զ մ ե ն հ ա յ հ ա մ ա յ ն ք ի ն ե ր կ ա յ ա ց ո ւ ց ի չ ն ե ր ը , Ո ւ ր ո ւ կ ո ւ է յ ի Հ ա ն ր ա -պետութեան Պետական համալսարանի, երկրի զբօսաշրջութեան նախա-րարութեան եւ Մոնթեվիտէոյի քաղաքապետարանի ներկայացուցիչները:Այս քայլերը, ամենայն հաւանականութեամբ, պիտի ամբողջացուին 2015թ ո ւ ա կ ա ն ի ա ռ ա ջ ի ն ա մ ի ս ն ե ր ո ւ ն , ե ւ ա յ դ ժ ա մ ա ն ա կ Ո ւ ր ո ւ կ ո ւ է յ ի կ ա -ռավարութիւնը տարածք պէտք է յանձնէ թանգարանի հիմնադրման հա-մար», ըսած է Տապակեան:

Ինչ կը վերաբերի Հայոց Ցեղասպանութեան ճանաչման ուղղութեամբՊոլիվիոյ խորհրդարանի յայտարարութեան, որ կը դատապարտէ մօտ մէկդար առաջ նշեալ ոճիրը գործողներու ժխտողական քաղաքականութիւնը,Տապակեանի խօսքով՝ ատիկա եւս մէկ անգամ կը հաստատէ, թէ ԼատինԱմերիկայի ազգերուն մօտ գիտակից համոզում մը կայ գործելու ի նպաստճշմարտութեան:

« Հ ա ր ա ւ ա յ ի ն Ա մ ե ր ի կ ա յ ի տ ա ր բ ե ր ե ր կ ի ր ն ե ր ո ւ վ ր ա յ , Թ ո ւ ր ք ի ո յ ե ւԱտրպէյճանի կողմէ կը գործադրուին տնտեսական ու քաղաքական խիստո ւ շ ա ր ո ւ ն ա կ ա կ ա ն ճ ն շ ո ւ մ ն ե ր , ո ր ո ն ք վ ե ր ջ ի ն տ ա ր ի ն ե ր ո ւ ն ա ւ ե լ իսաստկացած են , յատկապէս՝ Արցախի հիմնահարցին առնչութեամբ:Սակայն Պոլիվիոյ ճանաչումը յստակ պատասխան է Էրտողանին, Ալիեւինեւ անոնց իշխանութիւններուն կողմէ առաջադրուած ժխտողականութեանդէմ», շեշտած է Յակոբ Տապակեան:

Հայաստանը եւ Իրանը ուժանիւ-թի, ֆինանսական, հեռահաղորդակ-ցութեան, երթեւեկութեան եւ գիւ-ղատնտեսութեան ոլորտի մէջ երկ-կողմ համագործակցութիւնը խթա-ն ե լ ո ւ փ ո խ ը մ բ ռ ն մ ա ն յ ո ւ շ ա գ ի րս տ ո ր ա գ ր ա ծ ե ն : Ի ն չ պ է ս կ ը հ ա -ղ ո ր դ է “ Ա ր մ է ն փ ր ե ս ” - ը ` վ կ ա յ ա կ ո -չե լով “Թեհրան թայմզ” լրատուա-կ ա ն գ ո ր ծ ա կ ա լ ո ւ թ ի ւ ն ը , ե ր կ ո ւերկիրները համաձայնութիւն կնքածեն 2015-ի Մարտին, սկսած ելեկտը-ր ա հ ա ղ ո ր դ ա կ ց մ ա ն ե ր ր ո ր դ գ ի ծ իանցնելու աշխատանքները: Կողմե-րը նաեւ պայմանաւորուած են առա-ւելագոյնը մինչեւ 2016 թուականիսկիզբը աւարտել եւ շահագործմանյ ա ն ձ ն ե լ հ ա յ - ի ր ա ն ա կ ա ն ս ա հ մ ա -նին` Արաքս գետի վրայ կառուցուող“Մեղրի” ՋԵԿ-ը:

Ն շ ե ն ք , ո ր Ի ր ա ն ի Ի ս լ ա մ ա կ ա նՀանրապետութիւն մեկնած էր ՀՀուժանիւթի եւ բնական պաշարնե-րու նախարար Երուանդ Զախար-

եանի գլխաւորած պատուիրակու-թիւնը` Դեկտեմբեր 15-16 Թեհրանիմէջ հայ -իրանական միջկառավա-րական յանձնաժողովի 12-րդ նիս-տին մասնակցելու համար:

Ի Ի Հ մ ա ք ս ա յ ի ն ծ ա ռ ա յ ո ւ թ ե ա ննախորդ տարուան տուեալներով`Հայաստանը իրանական ոչ քարիւ-ղային ապրանքներ ներմուծող 28-րդ երկիրն է:

2013 թուականի Մարտէն մինչեւ2 0 1 4 թ ո ւ ա կ ա ն ի Մ ա ր տ ը Ի ր ա ն105.6 միլիոն տոլարի ոչ քարիւղա-յին ապրանք արտահանած է Հա-յաստան եւ ներմուծած՝ 28.9 միլիոնտոլար:

Հայաստան-Իրան` ուժանիւթիհամագործակցութիւն

2 0 1 5 տ ա ր ո ւ ա ն ը ն թ ա ց ք ի ն հ ա ն ր ո ւ թ ե ա նդատին պիտի յանձնուին Հայոց Ցեղասպանու-թ ե ա ն ն ո ւ ի ր ո ւ ա ծ շ ա ր ք մ ը շ ա ր ժ ա պ ա տ կ ե ր իժ ա պ ա ւ է ն ն ե ր : Լ ր ա գ ր ո ղ ն ե ր ո ւ ն հ ե տ ո ւ ն ե ց ա ծզ ր ո յ ց ի ն ը ն թ ա ց ք ի ն ՝ ը ս տ Ա ր մ ե ն փ ր ե ս - ի ՝ ա յ սմասին յայտնած է Հայաստանի ազգային շար-ժապատկերի կեդրոնի տնօրէն Գէորգ Գէորգեան:Ան ընդգծած է, որ ժապաւէններէն շատեր պատ-րաստ պիտի ըլլան մինչեւ 24 Ապրիլ 2015, իսկմնացածը՝ մինչեւ 2015-ի աւարտը:

«Մի շարք ֆիլմեր են նկարահանւում ՀայոցՑեղասպանութեան թեմայով՝ տարբեր երկրներիհետ համատեղ արտադրութեամբ: Շուտով ՀայոցՑեղասպանութեան 100-րդ տարելիցին նուիր-

ւած միջոցառումները համակարգող պետականյանձնաժողովը կը կայացնի որոշում, եւ ֆիլմերինկ ը տ ր ո ւ ի ֆ ի ն ա ն ս ա ւ ո ր ո ւ մ : Բ ո լ ո ր ֆ ի լ մ ե ր ըհամատեղ արտադրութեան են, եւ կարծում եմ,որ դրանք բո լորը կ ՛ընդգրկուեն այդ որոշմանմէջ», ըսած է Գէորգ Գէորգեան:

Ը ս տ ա ն ո ր ՝ ժ ա պ ա ւ է ն ն ե ր ը ա ր դ է ն կ ը ն կ ա -ր ա հ ա ն ո ւ ի ն , ա ն ո ն ք պ ի ւ տ ճ է ա կ ա ն ո ր ո շ յ ա տ -կացումներ ունին, սակայն ամբողջական չէ, այդի ս կ պ ա տ ճ ա ռ ո վ դ ի մ ա ծ ե ն յ ա ն ձ ն ա ժ ո ղ ո վ ի ն ՝ժ ա պ ա ւ է ն ը ա ւ ա ր տ ե լ ո ւ ի մ ա ս տ ո վ ն ե ր դ ր ո ւ մապահովե լու համար: «Կարծում եմ , որ բո լորֆիլմերն է լ աջակցութիւն կը ստանան», աւե լ -ցուցած է ան։

Հայոց Ցեղասպանութեան նուիրուած ժապաւէններ պիտի ներկայացուին 2015-ին


ԳանաՏաՀաՅոՑ աՌաՋնորԴ աԲԳար եՊՍ. ՅոՎակիՄեանիր անԴրանիկ ՊաՏարաԳԸ ՄաՏոՅՑ թորոնթոՅի ՄԷՋ

Յարութիւն Դերձակեան

Գանատահայոց Թեմի նորընտիրԱռաջնորդ Գերշ. Տ. Աբգար Ս. Եպս.Յ ո վ ա կ ի մ ե ա ն , ո ր 1 6 Ն ո յ ե մ բ ե ր2014-ին Ս. Էջմիածնի մէջ ձեռամբ՝Ն . Ս . Օ . Տ . Տ . Գ ա ր ե գ ի ն Բ . Ա մ ե ն ա յ նՀ ա յ ո ց կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի ե պ ի ս կ ո պ ո սձեռնադրուած եւ օծումը կատար-ւած էր, 7 Դեկտեմբեր 2014 Կիրա-կի առաւօտ, Ս. Երրորդութիւն Հա-յ ա ս տ ա ն ե ա յ ց Ա ռ ա ք ե լ ա կ ա ն ե կ ե -ղեցւոյ հիմնադրութեան 86-րդ տա-րեդարձին առիթով լրիւ հանդերձա-ւորուած հանդիսաւոր իր անդրա-նիկ Սրբազան պատարագը մատու-ցեց եւ օրհնաբեր պատգամը փո-խանցեց հաւատացեալներուն։

Առաջնորդ Սրբազան Հայրը սար-կաւագներու, դպրաց դասի եւ հո-գեւորականներու կողմէ կազմուածպ ա տ կ ա ռ ե լ ի թ ա փ օ ր ի ո ւ ղ ե կ ց ո ւ -թեամբ, ու «Հրաշափառ» ի երգեցո-ղութեամբ առաջնորդուեցաւ դէպիՍ. խորան։

Պատարագիչ Սրբազան Հօր որ-պէս առընթերակայ էին եկեղեցւոյՀոգեւոր Հովիւ՝ Արժ. Տ. Զարեհ Ա.Ք հ ն յ . Զ ա ր գ ա ր ե ա ն ե ւ օ գ ն ա կ ա նՀովիւ Արժ.Տ. Տաթեւ Քհնյ . Մէ լէն-կիչեան, Ս. Սեղանին սպասարկեցինԲրշ. սարկաւագներու լրիւ կազմը,ի ն չ պ է ս ն ա ե ւ Բ ր կ . ո ւ ր ա ր ա կ ի րդպիրներ։ Իսկ երկսեռ դպրաց դասըխմբավարութեամբ՝ Շահէ Ալթուն-ե ա ն ի ե ւ ե ր գ ե հ ո ն ի ը ն կ ե ր ա կ ց ո ւ -թեամբ Սոնա Արթինեանի, ներդաշ-նակ կերպով ու բարձրորակ երգե-ցողութեամբ անգամ մը եւս հմայեցհաւատացեալները։

Ս . պ ա տ ա ր ա գ ի ն ն ե ր կ ա յ է ի նՀ ա յ ա ս տ ա ն ի Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ ե ա ն(Հ. Հ . ) Գանատայի Արտակարգ եւլ ի ա զ օ ր Դ ե ս պ ա ն ՝ Տ ի ա ր Ա ր մ է նԵ գ ա ն ե ա ն , Գ ա ն ա տ ա յ ի Դ ա շ ն ա կ -ցային Կառավարութեան երեսփո-խաններէն Ճօ Տանիէլ , որ կը ներ-կայացնէր Գանատայի ՎարչապետՍ թ ի ֆ ը ն Հ ա ր փ ը ր ը , ի ն չ պ է ս ն ա ե ւԲ ա զ մ ա մ շ ա կ ո ւ թ ա յ ի ն ն ա խ ա ր ա րՃէյսըն Քէննին, օրհնաբեր ներկա-յութեամբ Ռումանիոյ Հայոց ԹեմիԱռաջնորդ՝ Գերշ. Տ. Տաթեւ Ս. Եպս.Յ ա կ ո բ ե ա ն , Ք ա ղ ա ք ա ց ի ո ւ թ ե ա նԴատաւոր Արիս Պապիկեան, ինչ-պէս նաեւ եկեղեցին լեցնող հաւա-տ ա ց ե ա լ ն ե ր ո ւ բ ա զ մ ո ւ թ ի ւ ն մ ըորոնք եկած էին Առաջնորդ Սրբա-զան Հօր օրհնութիւնը ստանալու։

Յ ը ն թ ա ց ս Ս . Պ ա տ ա ր ա գ ի Տ է րԶ ա ր ե հ Ա . Ք ա հ ա ն ա ն ո ղ ջ ո ւ ն ե ցներկայութիւնը Հայաստանի Դես-պանին եւ ներկայ հիւրերուն, ապաներկայացուց հիւրաբար քաղաքսգտնուող Մայր Աթոռ Ս. Էջմիածնիմիաբաններէն Ռումանահայոց Թե-

մ ի Ա ռ ա ջ ն ո ր դ Տ . Տ ա թ ե ւ Ս . Ե պ ս .Յակոբեանը որ երկար տարիներէ իվեր հարազատ բարեկամը եղած էրԱբգար Սրբազանին եւ այս առթիւվ ե ր ջ ե ր ս Ս . Է ջ մ ի ա ծ ն ի Մ ա յ ր Տ ա -ճարին մէջ տեղի ունեցող եպիսկո-պ ո ս ա կ ա ն ձ ե ռ ն ա դ ր ո ւ թ ե ա ն ե ւօծման արարողութիւններուն ինքնալ ներկայ գտնուած էր։ Ապա ՏէրՀ ա յ ր ը բ ա ր ի գ ա լ ո ւ ս տ մ ա ղ թ ե լ ո վհրաւիրեց Տաթեւ Սրբազանը, որ-պէսզի իր սրտի խօսքը փոխանցէ։

Տաթեւ Եպս. Յակոբեան իր ոգե-ւորիչ սրտի խօսքին մէջ ընդգծեցթ է , ի ն ք կ ո ւ գ ա ր Մ ա յ ր Ա թ ո ռՍ. Էջմիածնէն, փոխանցելու համարՆ . Ս . Օ . Տ . Տ Գ ա ր ե գ ի ն Բ . Ա մ ե ն ա յ նՀայոց Կաթողիկոս եւ ԾայրագոյնՊատրիարքի, ինչպէս նաեւ Եպիս-կ ո պ ո ս ն ե ր ո ւ օ ր հ ն ո ւ թ ի ւ ն ն ո ւ զ օ -րակցութիւնը նորընտիր եւ նորօծԱռաջնորդ Աբգար Եպս. Յովակիմ-եանին։ Տաթեւ Սրբազանը յայտնեցթ է , ո ւ ր ա խ թ է դ ժ ո ւ ա ր օ ր ե ր ո ւ նԱստուած միշտ իր հետ պիտի ըլլայ,որովհետեւ վստահ գիտէ թէ ԱբգարՍրբազանը գիտէ եկեղեցիին արժէ-քը ու գիտէ թէ ինչպէս պէտք է ծա-ռ ա յ ե լ ե կ ե ղ ե ց ի ի ն , ո ւ ր ե մ ն Գ ա ն ա -տայի այս հրաշալի թեմը հայաշունչ,հայավայել, հայութեամբ ապրող այսթեմը պիտի առաջնորդէ դէպի նորբարձունքներ։ Տաթեւ Սրբազան այսառթիւ Ռումանիոյ հայոց թեմի ող-ջոյններն ու շնորհաւորութիւններըփոխանցեց, յայտնեց թէ Ռումանիոյթ ե մ ը Ս փ ի ւ ռ ք ի ա մ ե ն ա հ ի ն գ ա -ղ ո ւ թ ն է շ ո ւ ր ջ հ ա զ ա ր տ ա ր ո ւ ա յպ ա տ մ ո ւ թ ի ւ ն ո ւ ն ի , ի ս կ ա ր ք ե -պ ի ս կ ո պ ո ս ա կ ա ն ա թ ո ռ ն ա լ 6 1 0տարուայ պատմութիւն։ Ա յս խոր-հ ը ր դ ա ն շ ա ն մ ը ն է ո ր ի ն ք հ ի նՍ փ ի ւ ռ ք է ն կ ո ւ գ ա յ ն ո ր Ս փ ի ւ ռ ք ։Սրբազան Հայրը խօսքերու աւար-տին ողջունելով իր հոգեւոր եղբայ-ր ը կ ր կ ի ն շ ն ո ր հ ա ւ ո ր ե ց ո ւ բ ա ր ե -մ ա ղ թ ա ն ք ն ե ր ը ր ա ւ հ ր ա ւ ի ր ե լ ո վզինք որպէսզի իր պատգամը փո-խանցէ։

Առաջնորդ Աբգար Սրբազան իրհոգեշունչ պատգամին սկսաւ փառքտալով Աստուծոյ ստացած եկեղե-ցական բարձր կոչումին համար եւմանաւանդ արժանի դարձաւ եկե-ղեցւոյ տարեդարձին առթիւ մատու-ցանել իր եպիսկոպոսական անդրա-նիկ Սրբազան պատարագը։ Ողջու-ն ե ց Հ ա յ ա ս տ ա ն ի Դ ե ս պ ա ն տ ի ա րԱրմէն Եգանեանին ներկայութիւնըեւ շեշտեց թէ Դեսպանին հաղորդա-կան ներկայութիւնը եկեղեցւոյ մէջցոյց կու տայ զօրակցութիւնը մերՄայր հայրենիքի եւ ՀայաստանեայցԱռաքելական եկեղեցւոյ։ Մասնաւորշնորհակալութիւն յայտնեց իր հո-գեւոր եղբօր Տաթեւ Սրբազանին որեպիսկոպոս ձեռնադրութեան օրե-

րէն սկսեալ, Մոնթրէալի Հրաշափա-ռի արարողութեան եւ մինչեւ օրսուղեկից եւ աղօթարար եղաւ իր հետ։

Աբգար Սրբազան իբրեւ բնաբանընտրեց Պօղոս առաքեալի թուղթէնբ ն ո ւ թ ա գ ր ո ւ ա ծ ք ր ի ս տ ո ն է ա կ ա նեկեղեցւոյ պատկերը։ « Եկեղեցինսիւնն է եւ հաստատութիւնը ճշմար-տութեան։» Սրբազան Հայրը նշեցըսելով. «Այս մեծ արտայայտութեանվ ր ա յ է ո ր հ ի մ ն ո ւ ա ծ է ա մ բ ո ղ ջքրիստոնէական եկեղեցւոյ Աստուա-ծ ա բ ա ն ո ւ թ ի ւ ն ը ե ւ դ ա ւ ա ն ա ն ք ը ,եկեղեցին այն կառոյցն է որ ճշմար-տութիւնը եւ Աստուծոյ կամքը կըփոխանցէ ժողովուրդին։ Եկեղեցինո ՛ չ թ է գ ո յ ա ց ա ւ Ս . գ ր ք ի ն հ ի մ ա նվրայ, այլ եկեղեցին առաջ էր քան Ս.գ ի ր ք ը գ ր ո ւ ա ծ ա ռ ա ք ե ա լ ն ե ր ո ւկ ո ղ մ է ։ Ե կ ե ղ ե ց ի ն ա ռ ա ք ե լ ա հ ա ս -տատ կառոյց մըն է որ մեր ՏիրոջՅիսուս Քրիստոսի վրայ հիմնուած է,այսինքն մէկ սրբութեան եւ պատա-րագի վրայ։ Քրիստոսի Յարութենէնյետոյ Ա. դարուն առաքեալները կըհ ա ւ ա ք ո ւ է ի ն , Ք ր ի ս տ ո ս ի վ ե ր ջ ի նը ն թ ր ի ք ի ա յ դ խ ո ր հ ո ւ ր դ ը ի ր ա ր ո ւհետ կը կիսէին եւ կ՜աղօթէին։ Պա-տարագն էր որ կը միաւորէր Քրիս-տոսի հետեւորդները եւ այսպէսովկը ձեւաւորուէր այսօրուան եկեղե-ցին։ Եկեղեցիի մէջ խորանին առ-ջեւ կանգնիլ Աստուծոյ ամենամօտտեղն է որ կրնանք պատարագինհաղորդակից դառնալ։ »

Ա բ գ ա ր ս ր բ ա զ ա ն ի ր գ ե ղ ե ց ի կպատգամին վերջաւորութեան շնոր-հաւորեց Ս. երրորդութիւն եկեղեց-

ւոյ հիմնադրութեան 86-րդ տարե-դարձին առիթով Հոգեւոր Հովիւն,յարակից բոլոր մարմինները, սար-կաւագաց ու դպրաց դասը, ինչպէսն ա ե ւ հ ա ւ ա տ ա ց ե ա լ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը ,ա յ ս ո ւ ր ա խ տ օ ն ի ա ռ ի թ ո վ Ս ր բ ա -զանը Տէր Զարեհին նուիրեց ձեռնա-խաչ մը։

Այնուհետեւ տեղի ունեցաւ մաս-նաւոր Հոգեհանգստեան Պաշտօն,1 9 8 8 - ի ն Հ ա յ ա ս տ ա ն ի մ է ջ տ ե ղ իո ւ ն ե ց ո ղ ե ր կ ր ա շ ա ր ժ ի զ ո հ ե ր ո ւ ն ,ե կ ե ղ ե ց ւ ո յ ն ա խ կ ի ն հ ո գ ե ւ ո ր հ ո -վիւներուն, կնքահայր եւ բարերար-ներուն, նախկին ծխական խորհուր-դ ի ա ն դ ա մ ն ե ր ո ւ ն , ի ն չ պ է ս ն ա ե ւկարգ մը հաւատացեալներու հոգի-ներուն ի հանգիստ։

Ս ր բ ա զ ա ն Հ օ ր պ ա հ պ ա ն ի չ է նե տ ք , Ս ր բ ա զ ա ն ը ը ն դ ո ւ ն ե ց բ ո լ ո րհ ա ւ ա տ ա ց ե ա լ ն ե ր ո ւ ջ ե ր մ ա գ ի նշնորհաւորութիւնները, այդ միջոցինդպրաց դասի կողմէ վերնատունէնկ՜երգուէր «Որ Զշնորհս» շարականըեւ «Հայրապետական մաղթանք»ը։

Ա յս ուրախ տօնի առիթով եկե-ղ ե ց ւ ո յ « Մ ա կ ա ր ո ս Ա ր թ ի ն ե ա ն »ս ր ա հ ի ն մ է ջ տ ե ղ ի ո ւ ն ե ց ա ւ մ ա ս -ն ա ւ ո ր հ ի ւ ր ա ս ի ր ո ւ թ ի ւ ն , հ ո ն ե ւ սի ր ե ն ց ս ր տ ի խ օ ս ք ե ր ը փ ո խ ա ն ա -կեցին Դեսպան Տիար Արմէն Եգան-եան, Ռումանիոյ Հայոց թեմի Առաջ-նորդ Գերշ. Տ. Տաթեւ Ս. Եպս. Յա-կոբեան, Երեսփոխան Ճօ Տանիէլ եւԱբգար Սրբազան, հոն եւս հաւա-տացեալներ առիթը ունեցան հիւ-րերուն հետ մտերմօրէն զրուցելուեւ նկարուելու։

Մեծն Բրիտանիա հրապարակեց...Շար. էջ 2-էն

Հ ա յ ր ե ն ի ք - Ս փ ի ւ ռ ք յ ա ր ա բ ե ր ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ո ւ նգծով, փաստաթուղթի հեղինակները կը յայտնեն,թէ հակառակ այդ յարաբերութիւններու սերտու-թեան, երբեմն տարակարծութիւններ կը ծագին,ինչպէս օրինակ՝ Սփիւռքի հայկական շարք մըկազմակերպութիւններու բացասական արձա-գանգը՝ հայ-թրքական արձանագրութիւններուն:

Ըստ փաստաթուղթին՝ Հայաստան-Սփիւռքյարաբերութիւնները աւելի սրած էին նախկիննախագահ Լեւոն Տէր Պետրոսեանի պաշտօնա-վարման տարիներուն (1991-1998), որովհետեւ

ան կը քննադատէր Սփիւռքը՝ հայկական իրա-կ ա ն ո ւ թ ե ա ն ե ւ Հ ա յ ա ս տ ա ն ի մ է ջ ը ն թ ա ց ո ղք ա ղ ա ք ա կ ա ն ի ր ա դ ա ր ձ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ը ո ՛ չ ի ր ա -պ ա շ տ դ ի ր ք ե ր է ը ն կ ա լ ե լ ո ւ ե ւ մ ե կ ն ա բ ա ն ե լ ո ւհամար:

Ը ն դ հ ա ն ո ւ ր ա ռ մ ա մ բ , հ ա մ ա ձ ա յ ն փ ա ս տ ա -թուղթի գնահատականներուն՝ նախորդ տասըտարիներուն , Հայաստան ամբողջութեամբ չէկրցած օգտագործել Սփիւռքի կարողականու-թիւնը, յատկապէս՝ տնտեսական ներդրումներուտ ե ս ա կ է տ է ն , ո ր ո ւ ն պ ա տ ճ ա ռ ը Հ ա յ ա ս տ ա ն իտնտեսութեան շարք մը մարզերուն մէջ հաս-տատուած մենատիրութիւնները կը նկատուին:

Հ ա յ ա ս տ ա ն - Ս փ ի ւ ռ ք յ ա ր ա բ ե ր ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ո ւամրապնդման գործին մէջ կը յիշատակուի նա-

խ ա գ ա հ Ս ե ր ժ Ս ա ր գ ս ե ա ն ի ն ա խ ա ձ ե ռ ն ա ծ Հ ՀՍփիւռքի նախարարութեան ստեղծումը:

Փաստաթուղթին մէջ, իբրեւ Սփիւռքէն Հա-յ ա ս տ ա ն մ ն ա յ ո ւ ն բ ն ա կ ո ւ թ ե ա ն մ ե կ ն ա ծ գ ո ր -ծիչներ նշուած են Ռաֆֆի Յովհաննիսեանի եւՎարդան Օսկանեանի անունները:

Ընդհանրացնելով ՝ փաստաթուղթին մէջ կըյ ա յ տ ն ո ւ ի , ո ր Ս փ ի ւ ռ ք ի դ ե ր ը կ ը շ ա ր ո ւ ն ա կ էէ ա կ ա ն մ ն ա լ տ ն տ ե ս ա կ ա ն ա ջ ա կ ց ո ւ թ ե ա նցուցաբերման գծով, իսկ արտաքին քաղաքա-կանութեան հետ կապուած հարցերու պարա-գային, ինչպէս՝ ԼՂ հակամարտութիւնն ու հայ-թ ր ք ա կ ա ն յ ա ր ա բ ե ր ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ը , կ ա ր ե լ ի էՍփիւռքի հետ յարաբերութիւններուն մէջ որոշտարակարծութիւններ ակնկալել:


|AKOB WARDIWAÂ:AN

Անկասկած օգտակար նախաձեռնութիւն մըն էոր յանձն առած է ՀԲԸՄը այս մեծ ոստանի` ՆիւԵորքի մէջ։ Արդարեւ, յաջորդական 7րդ տարինըլ լալով Նիւ Եորքի Բարեգործականի կանանցյ ա ն ձ ն ա խ ո ւ մ բ ը կ ը կ ա զ մ ա կ ե ր պ է դ ա ս ա կ ա ներաժշտութեան համերգ, որ ընդհանրապէս կըզուգադիպի ամանօրեայ տօնական օրերուն։

Այս տարուան հանդիսութիւնը նուիրուեցաւհ ա յ ր ե ն ի ե ր գ ա հ ա ն Տ ի գ ր ա ն Մ ա ն ս ո ւ ր ե ա ն իծննդեան 75-րդ տարեդարձին։ Ան իր գնահա-տանքը գրաւոր յայտնեց ըսե լով որ իր ստեղ-ծագործութիւնները կը դառնային պատճառ ի միհ ա ւ ա ք ե լ ո ւ ե ր ա ժ շ տ ա ս է ր հ ա ս ա ր ա կ ո ւ թ ի ւ ն ը ։Ըսենք որ այսօր Հայաստանի ամենէն վաւերա-կան եւ համաշխարհային վարկ վայե լող երա-ժիշտն է ան, որ Լիբանանէն հայրենադարձ եկաւԽ ո ր հ ր դ ա յ ի ն Հ ա յ ա ս տ ա ն ե ւ ի ր տ ա ղ ա ն դ ն ո ւարուեստը շաղախեց հայրենի այլապէս հարուստա ր ո ւ ե ս տ ի ա շ խ ա ր հ ի ն , ի ն չ պ է ս ը ր ի ն ` Գ ո հ ա րԳ ա ս պ ա ր ե ա ն , Օ հ ա ն Դ ո ւ ր ե ա ն , Յ ո վ հ ա ն ն է սՉեքիճեան եւ ուրիշներ։

Այս յայտագրին կազմակերպութեան համա-ատենապետները` Մարալ Ճէպէճեան ու ՍօսիՍեդրակեան ամէն ջանք թափած էին լաւագոյնսկազմակերպելու այս ելոյթը։ Արդարեւ Նիւ Եոր-ք ի Ճ ի ւ լ ի ը ր տ ե ր ա ժ շ տ ա դ պ ր ո ց է ն , Լ ո ն տ ո ն իԱրքայական Երաժշտութեան Հիմնարկէն, Մի-շիկընի Նահանգային Համալսարանէն, ՍքովտիոյԱ ր ք ա յ ա կ ա ն Ե ր ա ժ շ տ ա ն ո ց է ն ե ւ Մ ո ն թ ր է ա լ իՀամալսարանէն շրջանաւարտ հոյլ մը տաղան-դաւոր երիտասարդ երաժիշտներ բերին իրենցմասնակցութիւնը։ Բարեգործականի ամենէնորակաւոր մշակութային ձեռնարկը կոչուե լուարժանի է այս տարեկան համոյթը։

Յայտագրին մէջ երկու գործ յատկացուած էրՄ ա ն ս ո ւ ր ե ա ն ի ս տ ե ղ ծ ա գ ո ր ծ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ո ւ ն `«Ակնիւս Տէյ» մասնակցութեամբ` Նարեկ Յարու-թիւնեանի` գլարինէթ, Սամուէլ Առաքելեանի` ջու-թակ, Էտուըրտ Պօղոսեանի` թաւջութակ եւ Գրի-գոր Խաչատրեանի` դաշնակ։ Նաեւ «Լամենթօ»կատարողութեամբ` Նունէ Մելիքեանի` դաշնակ,աննման կատարողութեամբ, ինչպէս մի´շտ։

Յայտագիրը սկսաւ Մոցարթի «Օպուա քառ-եակ»ով Լորեն Ուիլիըմզ` Օպուա, Նունէ Մելիք-ե ա ն ` դ ա շ ն ա կ , Վ ե ր ո ն ի ք ա Վ ա ր դ բ ա ր դ ի կ ե ա ն `վիոլա եւ Է. Պօղոսեան` թաւջութակ։ Այնուհետեւդաշնակի վրայ Գրիգոր Խաչատրեան լաւագոյնս

արժեւորեց Շոփենի «Էթիւտ Օբիւս 25»ի գործը։Սարգիս Մելքոնեան` բնիկ պուլկարահայ, որ

գեղարուեստական ղեկավարն էր այդ երեկոյ ,դաշնակի վրայ անմահացուց Առնօ Պապաջան-եանի «Էլէկ»ին իսկ ներկաներուն բարձր գնահա-տանքին արժանացաւ Ալեքսանդր Սպենդիար-եանի «Երեւան Էթիւտ»ը , մասնակցութեամբ`Նունէ Մելիքեանի, Լիլիթ Քիւրտեանի` թաւջու-թակ եւ Գրիգոր Խաչատրեանի։

Յայտագրին երկրորդ բաժինը սկսաւ ՌոպերթՇ ի ւ մ ա ն ի « Դ ա շ ն ա կ ի հ ն գ ե ա կ » ո վ , ո ր մ է ե տ քՆարեկ Յարութիւնեան, գլարինէթի վրայ հանդէսեկաւ Իվան Օլենչիքի «Սպանական գափրիս»կտորով, որ դարձեալ ընդունուեցաւ ներկանե-րուն կողմէ ծափահարութիւններով։ Արամ Խա-չատուրեանի «Օրօր»ը Լորըն Ուիլիըմզի, ՍամուէլԱ ռ ա ք ե լ ե ա ն ի , Լ ի լ ի թ Ք ի ւ ր տ ե ա ն ի ե ւ Ս ա ր գ ի սԶաքարեանի կողմէ ու այնուհետեւ Մոցարթի«Դաշնակի Սօնաթա»ն նուագուած Զաքարեանիեւ Խաչատրեանի կողմէ յաջողութեան նոր ուեզակի արձանագրութիւն մը հանդիսացաւ ան-կասկած։

Հուսկ, դարձեալ Սպենդիարեանէն «Խայթար-մա»ն Առաքելեան-Մելիքեան-Վարդբարդիկեան-Պօղոսեան բերաւ աւարտը այս սքանչելի յայ -տագրին։

Արձանագրենք որ յայտագրին մասնակիցնե-րուն մեծամասնութիւնը Հայաստան ծնած մերտաղանդաւոր արուեստագէտներն էին։ Անգամիմը համար դարձեալ կը հաստատենք մեր հայ-

րենիքի մշակութային կեանքին որակն ու մա-կարդակը։ Որքա~ն աշխատանք տարուած է այսնոր սերունդին վրայ դեռ խորհրդային կարգերէնսկսեալ, երբ գուրգուրանքով անոնց ուսուցիչ-ն ե ր ը հ ե տ ե ւ ա ծ ե ն ի ր ե ն ց ա շ ա կ ե ր տ ն ե ր ո ւ նե ր ա ժ շ տ ա կ ա ն դ ա ս տ ի ա ր ա կ ո ւ թ ե ա ն ։ Ա ն ո ն քմիայն պատի´ւ կրնան բերել որեւէ ազգի։ Եւ ան-շուշտ նիւ եորքահայութեան մէջ անոնք մէկա-կան արժէքներ կը մնան ու պիտի մնան ընդ-միշտ։

Ա յ ս ա ռ թ ի ւ կ ը շ ն ո ր հ ա ւ ո ր ե ն ք ն ա ե ւ Հ Բ Ը Մ իերաժշտկան յանձնախումբը գլխաւորութեամբՀայկ Արսէնեանի, ինչպէս նաեւ այս հանդիսու-թ ի ւ ն ը կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ղ տ ի կ ի ն ն ե ր ը ` Ա ն ի թ աԱնսրլեան, Գարոլ Արսլանեան, Սերտա Պըլըք-տանեան, Պեթի Չերքեզեան, Մելիսա Տէմիրճ-եան, Նիլա Ֆստըգճեան, Մարալ Հաժժար, ՀիլտաՅ ա ր ո ւ թ ի ւ ն ե ա ն , Մ ա ր ա լ Ճ է պ է ճ ե ա ն , Վ ե ս ն աՄ ա ր գ ա ր ե ա ն , Ս օ ս ի Ս ե դ ր ա կ ե ա ն ե ւ Վ ե ր աՍեդրակեան, մէկական ազնիւ տիկիններ, որոնքա մ է ն ջ ա ն ք կ ը թ ա փ ե ն բ ա ր ձ ր պ ա հ ե լ ո ւ հ ա յերաժշտութեան որակը այս հարուստ ոստանէններս։

Դեկտեմբեր 6 , 2014ի երեկոյեան Գարնեկիհ ա մ ե ր գ ա ս ր ա հ ի Ո ւ ա յ լ ս ր ա հ ը լ ե ց ո ւ ց ա ծ է ի ներաժշտասէր հասարակութիւն մը, ինչպէս նաեւՀԲԸՄի պատասխանատուներ գլխաւորութեամբ`Մ ի ո ւ թ ե ա ն ն ա խ ա գ ա հ Պ ե ր ճ Ս ե դ ր ա կ ե ա ն ի ,բարերարներ եւ ՄԱԿի մօտ ՀՀ մնայուն ներկա-յացուցիչ դեսպան Զօհրապ Մնացականեան։

Լուրեր Նիւ եորքէՆ

Հ.Բ.Ը.ՄիուԹեԱՆ ԿԱԶՄԱԿերՊուԹեԱՄԲ ՏԱրեԿԱՆ 7-րԴ ՀԱՄերԳԸՆուիրուԱԾ` ՏիԳրԱՆ ՄԱՆՍուրեԱՆի ԾՆՆԴեԱՆ 75-րԴ ՏԱրեԴԱրՁիՆ

Վերջերս Պոսթընի Ուոթըրթաունշրջանի Հայ Առաքելական Ս. ՅակոբԵկեղեցւոյ մէջ բացուեցաւ ողբաց-եալ Արայ Գալայճեանի յիշատակինն ո ւ ի ր ո ւ ա ծ գ ր ա դ ա ր ա ն ի ն : Ա ր ա յԳ ա լ ա յ ճ ե ա ն ն ա խ կ ի ն խ մ բ ա գ ի ր ըեղած է Armenian Mirror-Spectatorշ ա բ ա թ ա թ ե ր թ ի ն ե ւ Ե ր ո ւ ս ա ղ է մ իՀայոց Պատրիարքութեան «Սիոն»ա մ ս ա թ ե ր թ ի ն : Գ ր ք ե ր ո ւ ն մ ե ծ ա -մասնութիւնը նուիրած է ողբացեալիայրին տիկին Շուշան Գալայճեանըեւ ողբացեալի եղբայրը՝ Ալեքս Գա-լայճեանը, որ պիտի ըլլայ գրադա-րանի պատասխանատուն:

Բ ա ց մ ա ն ա ր ա ր ո ղ ո ւ թ ե ն է ն ե տ քտիկին Շուշան Գալայճեան կատա-ր ե ց ճ ա պ ա ւ է ն ի հ ա տ ո ւ մ ը ե ւ ն ե ր -կաները առիթը ունեցան պտտելուգրադարանը ու ծանօթանալու հոնի պ ա հ դ ր ո ւ ա ծ գ ի ր ք ե ր ո ւ ն : Տ ե ղ իունեցաւ նաեւ ընդունե լութիւն եւկ ա ր ճ յ ա յ տ ա գ ի ր մ ը , պ ա տ ր ա ս -տըւած Երուսաղէմի Սուրբ Թարգ-մ ա ն չ ա ց Վ ա ր ժ ա ր ա ն ի Պ ո ս թ ը ն իշրջանաւարտներու կողմէ:

Արայ Գալայճեան ծնած էր Երու-սաղէմ 1938-ին եւ շրջանաւարտ էրՍուրբ Թարգմանչաց վարժարանէն1951-ին, ապա ուսանած էր Կիպ-րոսի Մե լգոնեան Կրթական Հաս-տատութեան մէջ: Իր ուսումը 1957-ին աւարտելէ ետք ուսուցչութեանպ ա շ տ օ ն ս տ ա ն ձ ն ա ծ է ր տ ե ղ ւ ո յ նԿիլիկեան Վարժարանին մէջ: 1965-ին վերադարձած էր Երուսաղէմ ուե ղ ա ծ է ր Ե ղ ի շ է Պ ա տ ր ի ա ր ք Տ է ր -տէրեանի անձնական քարտուղարըե ւ « Ս ի օ ն » ա մ ս ա գ ր ի խ մ բ ա գ ի ր ը ,ինչպէս նաեւ Ս. Յակոբայ Վանքիտ պ ա ր ա ն ի պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ ո ւ ն :Նոյն ժամանակ ան հայերէն գրա-կ ա ն ո ւ թ ե ա ն դ ա ս ը ն թ ա ց ք կ ը ն ե ր -կայացնէր Երուսաղէմի ՀրէականՀամալսարանին մէջ:

Ան փոքր տարիքէն նուիրուած էրգրական աշխատանքի, հաւաքելովեւ հրատարակելով Մշոյ Վանքի ձե-ռագիրներու եւ բանաստեղծ Պետ-րոս Դուրեանի քերթուածներուն ունամականիին, խմբագրած եւ հրա-տ ա ր ա կ ա ծ է Ա ր փ ի ա ր Ա ր փ ի ա ր -

եանի ամբողջական գործերը, ինչ-պ է ս ն ա ե ւ Ե ր ո ւ ս ա ղ է մ ի Գ ր ի գ ո րՇ ղ թ ա յ ա կ ի ր Պ ա տ ր ի ա ր ք ի ն ա մ ա -կ ա ն ի ն : Գ ա լ ա յ ճ ե ա ն կ ա տ ա ր ա ծ էնաեւ ամենահին տպագրուած հա-յերէն գրքերու ցուցակագրութիւնը:

1978-ին տիկնոջ Շուշանի հետտ ե ղ ա փ ո խ ո ւ ա ծ է Մ ի ա ց ե ա լ Ն ա -հանգներ, ուր վարած է «Պայքար»շաբաթաթերթի խմբագրութիւնը եւվերջին տաս տարիներուն (1987-1997) եղած է խմբագիրը Armenian

Mirror-Spectator շաբաթաթերթին:Կարճ ժամանակ մը հայերէն լեզուիդասընթացք կատարած է ՊոստընիՄէսէչուսէց համալսարանին մէջ:2000 թուականին հրատարակուածէ իր «Օրը Օրին» սիւնակներու հա-ւաքածոն:

Ա ր ա յ Գ ա լ ա յ ճ ե ա ն ա ն դ ա մ է րՌամկավար Ազատական Կուսակ-ց ո ւ թ ե ա ն , Վ ա ր դ ա ն ա ն ց Ա ս պ ե տ -ներու «Արարատ» Ժողովարանին եւԹէքէեան Մշակութային Միութեան:

ՈՒՈԹԸՐԹԱՈՒՆԻ ՄԷՋ ԲԱՑՈՒՄ «ԱՐԱՅ ԳԱԼԱՅՃԵԱՆ» ԳՐԱԴԱՐԱՆԻ


Հարցազրոյց Հ.Բ.Ը.Միութեան Ծաղկաձոր մանկամսուրիտնօրէն տիկին՝ Ռուզաննա Սարգիսեան-ի հետ

Արմէն Քէպէք Վարժարանը տաս-ն ա մ ե ա կ ն ե ր շ ա ր ո ւ ն ա կ ա ծ է Հ ա յփոքրիկները սերմանել հայու ոգիովեւ ազգային իմացութեամբ. նոյնպէսեղած է Ծաղկաձոր մանկամսուրիառաքելութիւնը, նոյնիսկ իր առա-ջին օրէն որ ան բացած է իր դռներըՄ ո ն թ ր է ա լ ա հ ա յ գ ա ղ ո ւ թ ի դ ի մ ա ցդ ի մ ա ւ ո ր ե լ ո վ ե ւ մ ե ծ պ ա տ ա ս խ ա -նատուութիւն վերցնելով, մարդկայինեւ ազգային առումներով իր դիմացկ ա ն գ ն ա ծ մ ա ր տ ա հ ր ա ւ է ր ն ե ր ո ւ նկերտելով եւ ձեւաւորելով Հայ ան-հ ա տ ը ն ա խ ո ր պ է ս մ ա ր դ ե ւ ա պ աարժանաւոր Հայ:

Այս առթիւ հետեւեալ հարցազրոյ-ցը ունեցանք Ծաղկաձոր մանկա-մսուրի պատասխանատու տիկին՝Ռուզաննա Սարգիսեան-ի հետ:

1- Ձեզմէ պիտի խնդրեմ որ հա-կիրճ ձեւով դուք ձեզ ներկայաց-նէք մեր ընթերցողներուն:

Պ ա տ . - Ծ ն ա ծ ե մ Հ ա յ ա ս տ ա ն ,սակայն 15 տարեկանէս եկած եմԳանատա եւ 40 տարիներէ ի վերհ ա ս տ ա տ ո ւ ա ծ ե մ Մ ո ն թ ր է ա լ ք ա -ղ ա ք ի ն մ է ջ : Ո ւ ս ո ւ մ ս ս տ ա ց ա ծ ե մ

Մոնթրէալի մէջ , աւարտելով միջ-նակարգի 11-րդ դասարան (Sec 5):Հ ե տ ե ւ ա բ ա ր ս տ ա ց ա ծ ե մ ն ա խ ա -համալսարանական, բարձրագոյնկրթութիւնս Sherbrooke եւ Montreal,U Q A M հ ա մ ա լ ս ա ր ա ն ն ե ր է ն ն ե ր ս :Մասնագիտացած եմ մանկավար-ժ ա կ ա ն ա ս պ ա ր է զ է ն ն ե ր ս ե ւ ա շ -խատած եմ միջնակարգ, տարրա-կան եւ մանկամսուր դպրոցներումէջ:

2 - Հ ա ճ ե ց է ք մ ի ք ա ն ի տ ո ղ ո վներկայացնել մեր Մանկամսուրիբաժնին մասին՝ երբ սկսաւ եւ ինչնորութիւններով ի յայտ եկաւ:

Պատ.- Ահաւասիկ չորս ամիս էո ր յ ա ն ձ ն ա ռ ա ծ ե մ Ծ ա ղ կ ա ձ ո րՄանկամսուրի տնօրէնութեան պա-տ ա ս խ ա ն ա տ ո ւ ո ւ թ ի ւ ն ը : Մ ա ն կ ա -մսուրը գոյութիւն ունի 2009 թուա-կ ա ն է ն ս կ ս ե ա լ , ե ւ ճ ա ն ա չ ո ւ ա ծ էկ ա ռ ա վ ա ր ո ւ թ ե ա ն կ ո ղ մ է , ո ւ կ ըհետեւի կառավարական կրթականծ ր ա գ ր ի ն , ա պ ա հ ո վ ե լ ո վ մ ա ն ո ւ կ -ներու ընդհանուր զարգացումը:

3- Մանկամսուրը ի՞նչ տարի-քային երեխաներու համար է, եւօրուայ որ ժամէն սկսեալ Ման-կամսուրը կը դիմաւորէ իր երե-խ ա ն ե ր ը ե ւ ա ն ո ն ք մ ի ն չ ե ւ ե ր բկրնան մնալ Մանկամսուրէն ներս:

Պատ.- Մանկամսուրը կ՛ընդունի80 մանուկներ, սկսեալ 18 ամսա-կ ա ն է ն մ ի ն չ ե ւ 5 տ ա ր ե կ ա ն , ո ր մ է

ետք անոնք կը շարունակեն իրենցկ ր թ ո ւ թ ի ւ ն ը Ա լ ե ք Մ ա ն ո ւ կ ե ա նվարժարանէն ներս:

4- Ձեզմէ պիտի խնդրեմ մերընթերցողներուն մանրամասնելՄանկամսուրի առօրեայ յայտա-գիրը:

Պատ.-Իրենց առօրեայ կրթականծրագիրներէն բացի, մանկամսուրի

երեխաները ունին իրենց ամէնօր-եայ զբաղումները՝ զբօսանք, 2 ժամհ ա ն գ ի ս տ ի պ ա հ , ն ա ե ւ ս ն ո ւ ե լ ո ւպ ա հ ե ր ը ՝ ա ռ ա ւ օ տ ե ա ն ( C o l l a t i o nam, Dîner, Collation pm.).

Իսկ դաստիարակչական ծրագ-րին մաս կը կազմէ ընկերային փո-խադարձ յարաբերութիւնը, (socialet morale), լեզուի զարգացման (lan-guage), մարզական (sport) , ձեռա-յ ի ն , մ տ ք ի զ ա ր գ ա ց ո ւ մ ( l o g i q u e–mathématique):

Այս բոլորը կը ներկայանայ հա-յերէն եւ ֆրանսերէն լեզուներով:

5 - Ի ւ ր ա ք ա ն չ ի ւ ր կ ր թ օ ճ ա խ իյ ա ջ ո ղ ո ւ թ ե ա ն ն ա խ ա պ ա յ մ ա ն ըմանկավարժներն են: Ձեր տնօրի-նած Մանկամսուրէն ներս ովքե՞րե ն դ ա ս ա ւ ա ն դ ո ղ ն ե ր ը . Կ ր ն ա ՞ քպատկերացում մը տալ աշխատա-կազմին մասին:

Պատ.- Մանկամսուրի դաստիա-րակչական կազմը, բոլորն ալ ունինիրենց համապատասխան փորձա-ռութիւնները, եւ ներկայիս անոնցմէկը պահանջուի յաւե լեալ զարգա-ցում:

6- Մանկամսուրի ծրագիրներըո՞վ է որ կը մշակէ, եւ ինչ աղբիւր-ներէ կ’օգտուիք: Կրթական Նա-խարարութեան կողմէ ունի՞ք մաս-նաւոր պարտադրուած ծրագիր:

Պատ.- Գլխաւոր ծրագիրը պատ-րաստուած է կրթական նախարա-

ր ո ւ թ ե ա ն կ ո ղ մ է ե ւ ա յ դ ծ ր ա գ ր իկ ի ր ա ռ ո ւ մ ը կ ը կ ա տ ա ր ո ւ ի ի մ մ ի -ջ ո ց ա ւ , ե ւ ե ր ե խ ա ն ե ր ո ւ ն կ ը փ ո -խանցուի դաստիարակներուն աշ-խատանքով:

7 - Մ ե ն ք կ ը հ ա ւ ա տ ա ն ք , ո րերեխայի առաջին 6 տարիներըչափազանց կարեւոր տարիներ ենանհատի կազմաւորման: Դուք այսուղղութեամբ ինչպէ՞ս կը վերա-բերիք:

Պատ.- Իմ ամբողջ նպատակը եւաշխատանքը կեդրոնացած է վա-ղ ա հ ա ս մ ա ն ո ւ կ ն ե ր ո ւ ը ն դ հ ա ն ո ւ րզ ա ր գ ա ց մ ա ն ո ր կ ը ն պ ա ս տ է լ ե զ -ւական գիտելիքներուն, իմացականկ ա ր ո ղ ո ւ թ ե ա ն , ը ն կ ե ր ա յ ի ն յ ա ր ա -բերութեան, եւլն.

8- Պիտի խնդրեմ որ ձեր աշ -խատանքի մասին պատմէք, ան-կասկած որ շատ հաճե լի պիտիըլլայ, ինչպէս նաեւ ձեր դժուարու-թիւններուն մասին:

Պատ.- Անշուշտ որ շատ հաճելի էե ր ե խ ա ն ե ր ո ւ հ ե տ ա շ խ ա տ ի լ ը ե ւչափազանց կարեւոր է այս տարիքիմ ա ն ո ւ կ ն ե ր ո ւ ն ճ ի շ դ ո ւ ղ ղ ո ւ թ ի ւ նտալը, քաջալերելը, որպէսզի կարո-ղանան ձեռք բերել իրենց անհատիկազմաւորումը եւ ունենան բոլորբարեկեցիկ յատկանիշները: (For -mation, charactère, estime de soi,language, socialization, etc…): Պէտքչ է ե ր բ ե ք ա ռ օ ր ե ա յ կ ե ա ն ք ի պ ա յ -մ ա ն ն ե ր ը ա ն դ ր ա դ ա ռ ն ա ն ա շ խ ա -տակազմի գործընթացին, այլ պէտքէ մ ե ծ հ ա մ բ ե ր ո ւ թ ե ա մ բ ե ւ ս ի ր ո վկիրարկել այս ազնիւ նպատակնե-րը : Եւ վստահաբար երեխաներուժ պ տ ա դ է մ դ է մ ք ե ր ը պ ի տ ի օ գ ն ե նայդ համբերութեան եւ սիրոյ սահ-մանները ընդլայնելու:

9- Արդե՞օք որոշ տեսակի կա-պեր ունիք ուրիշ տեղական կամ

հ ա յ կ ա կ ա ն Մ ա ն կ ա մ ս ո ւ ր ն ե ր ո ւհետ:

Պ.- Խօսելով համագործակցու -թեան ծիրէն ներս, տարիներէ ի վերմիասնաբար աշխատանքներ տա-ր ա ծ ե մ պ ե տ ա կ ա ն մ ա ն կ ա մ ս ո ւ ր -ների, իրենց կեդրոնների հետ, եւա պ ա գ ա յ ի ն ծ ր ա գ ի ր ս ե ւ ց ա ն կ ո ւ -թ ի ւ ն ս է փ ո խ ա դ ա ր ձ հ ա մ ա գ ո ր -ծ ա կ ց ո ւ թ ի ւ ն ձ ե ռ ք ձ գ ե լ մ ե ր հ ա յ -կական հաստատութիւններէն ներս,մանկամսուրների հետ:

Օրինակի համար կրնանք կազ-մակերպել միջոցառումներ նման՝( S e m a i n d e C P E - g a r d e r i e a r m e -nienne):

10- Իւրաքանչիւր Հայ ծնողքիհ ա մ ա ր մ ե ծ ո ւ ր ա խ ո ւ թ ի ւ ն է ե ւմիեւնոյն ատեն ապահովութիւն էիր երեխան բերել այսպիսի Ման-կամսուր մը: Սակայն ինչ որ թի-ւ ե ր ը կ ը բ ա ց ա յ ա յ տ ե ն ո ր ե թ էՄոնթրէալի մէջ ունինք 30 .000Հայ, կ ՛ենթադրուի որ ունենանք5.000 հայ աշակերտ սակայն ներ-կա յ հա յկական կրթօճախներութուապատկերները ցոյց կու տանոր այս թիւը ներկայ չէ մեր կրթօ-ճախներէն ներս: Հարցումս այն է,որ եթէ ծնողքը ունի նիւթականդ ժ ո ւ ա ր ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր դ ո ւ ք ո ւ ն ի քորոշ կարգադրութիւններ փարա-տելու համար այդ դժուարութիւն-ները:

Պատ.- Գոյութիւն ունի կառավա-րական հաստատութեան ծրագիր(Crédit d’EMPÔT), որը կ՛օգնէ իւրա-ք ա ն չ ի ւ ր ը ն տ ա ն ի ք ն ե ր ո ւ , ո ր ո ն քֆինանսական «նիւթական» դժուա-րութիւն ունին:

1 1 - Դ ո ւ ք ի ն չ ո վ ե ւ ի ն չ պ է սկրնաք զանազանել Ձեր տնօրի-նած մանկամսուրը ուրիշներէն:

Պատ.- Ներկայիս աշխատանքներկը տարուին, որ մեր մանկամսուրըո չ թ է մ ի ա յ ն հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն էկ ա ռ ա վ ա ր ա կ ա ն ծ ր ա գ ր ե ր ո ւ պ ա -հանջներուն այլ մեր նպատակն ուց ա ն կ ո ւ թ ի ւ ն ն է ՝ չ մ ո ռ ն ա լ ո վ մ ե րի ն ք ն ո ւ թ ի ւ ն ը , հ ա ս ց ն ե լ հ ա մ ա շ -խարհային զարգացած երկիրներուչափանիշներու աստիճանին, տիրա-պետելով եւ կիրարկելով մեր մայ-ր ե ն ի լ ե զ ո ւ ի ն ե ւ ն ո յ ն պ է ս ֆ ր ա ն -սերէնին:

12- Յառաջիկայ տարիներունի՞նչ են ձեր ծրագիրները եւ ուրկ՚ուզէք հասցնել այս կրթօճախը:

Պատ.- Միշտ յառաջ երթալը եւժ ա մ ա ն ա կ ի ն հ ե տ ք ա յ լ պ ա հ ե լ ըեղած է իմ առաջնահերթութիւնը.

ըստ այնմ միշտ մտածած եւ մշակածե ն ք ծ ր ա գ ի ր ն ե ր ո ր պ ի տ ի ա պ ա -հովեն Մանկամսուրի յառաջացումըեւ միեւնոյն ատեն Ալեք ՄանուկեանՎ ա ր ժ ա ր ա ն ի շ ա ր ո ւ ն ա կ ա կ ա ն ո ւ -թիւնը:

Ա ւ ա ր տ ի ն ՝ ի ս ր տ է կ ը շ ն ո ր հ ա -ւորենք Տիկ . Ռուզաննա Սարգիս-ե ա ն ը ա յ ս ծ ա ն ր ե ւ պ ա տ ա ս խ ա -նատու գործը ստանձնելու առթիւ եւն ո յ ն պ է ս կ ը մ ա ղ թ ե ն ք , ո ր յ ա ռ ա -ջիկայ տարիները ըլլան լեցուն ամէնտ ե ս ա կ ի յ ա ջ ո ղ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ո վ ե ւբարիքներով:

«ԱՊԱգԱյ»


Մեր ծիրէն քիչ մը դուրս ելլենք...P:RY GOGOR:AN

Երեւան: Բացառիկ ասմունքի երեկոյ մըն էր: Ա. մասը աւարտեցաւ որոտընդոստ ծափահա-

րութիւններով: Վերջին բանաստեղծութիւնը սքանչելիք մըն

էր:Դադարին, քովս նստող տարիքոտ տիկին մը

ի ն ծ ի դ ա ր ձ ա ւ ե ւ ա ն գ լ ե ր է ն լ ե զ ո ւ ո վ հ ա ր ց ո ւ ցպատճառը՝ ժողովուրդին այսքան խանդավա-ռութեան: Զարմացած, այս անգամ իմ կարգիս՝անգլերէնով հարցուցի թէ հայ չէ՞ր: Ըսաւ.-« ոչ.բայց հայ արուեստը սիրելուս պատճառաւ, եկածեմ ասմունքը մտիկ ընելու»:

Ուրեմն՝ բացատրեցի, թէ նիւթը երկու սիրա-հարներու մասին էր, որ հակառակ իրարու միջեւգոյացած անհասկացողութիւններուն, դարձեալզիրար կը սիրէին: Մեր խօսակցութիւնը աւելիխ ո ր ա ց ա ւ : Տ ի կ ի ն ը , ո ր ք ա ջ ա տ ե ղ ե ա կ է ր մ ե րմշակոյթին, սկսաւ հարցումներ ուղղել Սփիւռքիեւ Հայաստանի տարբերութիւններուն մասին:Ըսի թէ , անոնք շատ մօտ են իրարու . թերեւսԱ ր ե ւ ե լ ե ա ն ո ւ Ա ր ե ւ մ տ ե ա ն հ ա յ ե ր է ն ի ն մ է ջտարբերութիւն մը կար:

- Կը սիրէ՞ք զիրար.- հարցուց:- Բայց անշուշտ.- աճապարեցի:

-Արդեօք.- ըսաւ տիկինը.- այդ վերջին սիրա-հարներու բանաստեղծութիւնը կապ մը ունէ՞րՍփիւռքի եւ Հայրենիքի պատմութեան հետ:

Սահմռկած՝ այդ օտար տիկինին վերլուծումինմասին, միակ հակազդեցութիւնը, որ ունեցայ,

ջղային ժպիտ մըն էր:... Սակայն, շրջան մը ետք,անդրադարձայ, թէ

կրնանք եղեր օտարներու հետաքրքրութիւնըքրքրել բոլոր մեր արժէքներով ու շնորհքներով:

Բայց ինչպէ՞ս...Ուրեմն: Նախաձեռնութեամբ՝ Թ.Մ.Մ.ի եւ բեմադրու-

թեամբ՝ արուեստագիտուհի Նանսի Իսսա Թո-րոսեանի «Հայ Բեմ» թատերախումբը, կը պատ-ր ա ս տ ո ւ ի 2 0 1 5 ա շ ն ա ն , կ ր կ ի ն ն ե ր կ ա յ ա ց ն ե լ ,R I C H A R D K A L I N O S K I ի գ լ ո ւ խ գ ո ր ծ ո ց ն ե ր է ն ՝«Գազանը Լուսնին Վրայ»ն, բայց այս անգամֆրանսերէն լեզուով:

Կրնա՜ք երեւակայել, այն ուժեղ ազդեցութիւնըօտար հասարակութեան վրայ, ուր Քէպէքի մէջ,ա ռ ա ջ ի ն ա ն գ ա մ ը լ լ ա լ ո վ ե ւ բ ե մ ի ն մ ի ջ ո ց ա ւ ,Ա պ ր ի լ ե ա ն հ ա ՛ յ կ ս կ ի ծ ը պ ի տ ի կ ո տ տ ա յ ո ւթափանցէ ֆրանսախօս համայնքէն ներս. . . եւա’յն ալ Հայ շրթներով, Հա’յ դերակատարներով,մանաւանդ Հա’յ զգացումով:

Առիթին պատշաճ՝ այս ներկայացման բոլորպատասխանատուները, կրնային բաւարարուիլհա’յ թատերասէրներով միայն: Արդիւնքը պիտիըլլար գեղեցիկ՝ բայց սահմանափակ:

Անոնք 100 ամեակին առթիւ փափաքեցանե ղ ե ռ ն ի ն ՝ հ ա մ ա ք ա ղ ա ք ա յ ի ն հ ա ն գ ա մ ա ն ք մ ըտալ... մէկ խօսքով սովորական սեղմ ծիրէն դուրսելլել:

Ահա երկրորդ “ինչպէ՞ս” մը՝Գոց-գոյն կողքով գիրք մը, հայ բանաստեղ-

ծ ո ւ թ ե ա ն ս կ ի հ ն ե ր է ն մ ի ն , ո ւ ր « Ի ջ ե ր է ի ն ք ըԱստուած»: Խորունկ այ լ բարի դիմանկար մը:Գրուած է սակայն Vahan Tekeyan, անգլերէն լեզ-ւով ( յետոյ հայերէնով) : Դողդոջուն մատներովբացի կողքը. . . Չեմ սխալած: Նոյնինքն ՎահանԹ է ք է ե ա ն ն է , ի ր հ ա տ ը ն տ ի ր բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ո ւ -թ ի ւ ն ն ե ր ո ւ հ ա ւ ա ք ա ծ ո յ ո վ . . . թ ա ր գ մ ա ն ո ւ ա ծանգլերէնի: Ոմանց համար «վա՜յ», մեղանչո՞ւմ,ա ն ա ր գ ա ՞ ն ք : Մ ե ր ո ս կ ե ղ ն ի կ լ ե զ ո ւ ո վ գ ր ո ւ ա ծԹէքէեանի բոլոր զգացումները, ինչպէս կրնասօտար լեզուով արտայայտել:

Վախկոտ մատներս անզգալաբար դարձուցինգոց-գոյն կողքով գիրքին էջերը: Շուար-մո լորաչքերս սկսան հետեւիլ տողերուն: Այս անգամա ն ա ր գ ա ն ք ն ո ւ մ ե ղ ա ն չ ո ւ մ ը կ ե ր պ ա ր ա ն ա -փոխուեցան՝ հիացումի եւ հպարտութեան:

Մ ի ք ա ն ի տ ա ղ ա ն դ ն ե ր , լ ե զ ո ւ ի , կ ո չ ո ւ մ ի ո ւմ տ ա ր ո ւ ե ս տ ի ի ր ե ն ց տ ա ր ի ն ե ր ո ւ փ ո ր ձ ա ռ ո ւ -թիւնը, ի սպաս դրած էին մօտեցումի մը, որ սո-վորական երեւոյթ մը չէ:

Իմաստութեամբ ընտրուած քերթուածները,մանաւանդ պահած իրենց յանգաւոր ուժն ուչափը, պատրաստուած էին արուեստի ընթեր-ցասէրներուն կամ նոյնիսկ ասմունքի սիրահար-ներուն համար: Թարգմանիչներէն մին՝ ԺիրայրԲաբազեան, իր համաշխարհային թատերականարժէքները օգտագործելով, նախքան հրատա-րակելը, վստահաբար փորձած է արտասանել եւը ս տ ա յ ն մ պ ա տ շ ա ճ ե ց ն ե լ բ ե մ ի ո ւ ա ս մ ո ւ ն ք ի

տուեալներուն: Ասոր վրայ կ’աւելնար իր եւ երկ-ր ո ր դ թ ա ր գ մ ա ն ի չ ՝ Ճ ո ն Բ ա բ ա զ ե ա ն ի լ ե զ ո ւ իհմտութիւնը:

Որքան ջերմ ու տաքուկ էին Նորա Իփէքեան-Ազատեանի արտայայտութիւնները, որոնց մէջկը ցոլար՝ ազնիւ, համեստ եւ հայրական շունչով՝Թէքէեան-Մարդը:

Իսկ այս բո լոր յաջողութիւնը կը պսակուէրյարգելի Երուանդ Ազատեանի խմբագրութեամբ:

Ն պ ա տ ա կ ս գ ր ա խ օ ս ա կ ա ն ը ը ն ե լ չ է , ս ո յ նգեղեցիկ հատորին: Հմուտներ այդ հաճոյքն ուպատասխանատուութիւնը արդէն ունեցան եւտակաւին կը շարունակեն:

Տ ա ր բ ե ր ե ր ե ւ ո յ թ մ ը թ ա ք ն ո ւ ա ծ է ա յ սաննախընթաց գործին ետին՝ հսկայ հա’ յ բա-ն ա ս տ ե ղ ծ ի մ ը ծ ա ն օ թ ա ց ո ւ մ ը , օ տ ա ր հ ա ս ա -ր ա կ ո ւ թ ե ա ն : Ա յ դ ո ւ ղ ղ ո ւ թ ե ա մ բ ա յ ս գ ե ղ ե ց ի կե ր կ լ ե զ ո ւ հ ր ա տ ա ր ա կ ո ւ թ ի ւ ն ը յ ա ջ ո ղ ա ծ է ի րնպատակին ծառայել:

Ա մ է ն հ ա ՛ յ , ծ ա ն օ թ է Ե ղ ե ռ ն ի ն կ ա մ 1 0 0ամեակին. Ամէն հա’յ կը ճանչնայ Վահան Թէքէ-ե ա ն ը , ս ա կ ա յ ն ա յ ս հ ս կ ա յ ա կ ա ն ա շ խ ա տ ա ն ք -ներով, առիթ մը եւս ստեղծուեցաւ, փաստելուօտարին, մեր ունեցած գանձերն ու շնորհքները:

...Եւ թող կրկնուած ըլլայ երբ ըսենք, թէ միայնհ ա յ ե ր է ն լ ե զ ո ւ ո վ , ն մ ա ն օ ր ի ն ա կ ա շ խ ա տ ա ն ք -ներու արդիւնքը՝ պիտի ը լ լար գեղեցիկ, բայցսահմանափակ:

Առիթներ մի’շտ պիտի ստեղծուին, կամ աւելիճիշդը՝ կարենանք առիթներ մի ’շտ ստեղծել . . .օգտուիլ անոնցմէ: Մասնակից դարձնել դուրսիաշխարհը մեր Աշխարհին : Թող օտարներ ակա-նատես դառնան մեր ձիրքերուն , բարեկրթու-թեան, ճաշակին ու գանձերուն. . . մե’զի. . . Հայ-կականի’ն:

Աստուծոյ սիրո’ յն , քիչ մը դո’ւրս ել լենք մերծիրէն:

RI{URD CALINOSKI6I

Une bête sur la lune de Richard Kalinoski

:ekeyan M,agov;a3in Miov;yan

Ha3 Pym :adyraqovmp

La troupe de théâtre Hay Pemde l ’Association culturelle

arménienne Tékéyan

SAMEDI, LE 13 AVRIL, 201320 H 00 – SOUS-TITRAGE EN FRANÇAIS

ET DIMANCHE, LE 21 AVRIL, 201319 H 00 – ENGLISH SUB-TITLES

THÉÂTRE BEAUBOIS4901 RUE DU COLLÈGE BEAUBOIS

PIERREFONDS

0 –

T1

TE

0 H 023 AN F

1HSILGNE0 – 9 H 011E 2E 2L, LEEHHCCNNAAMMIIDD

E EGARRATTRITTI-USOSE 1, LIDEMAS 3

IS

3SETLTI-BU SHH 31100L 2L, 2IIRRVVAAAVAV

ANÇÇAARRAN F10L, 2IRV3 AAV

1 R094E

GIP

GÈÈLLLOU CE DU1 RTRÂÂTÉTH S

SSDNFORREESIIOOBBUUAAEEE BE BIOUBAE BE

Դեկտեմբեր 17-ին ՀՀ սփիւռքինախարարութեան, «Սուրիահայե-րու հիմնախնդիրները համակար-գ ո ղ կ ե դ ր ո ն » Հ Կ - ի ե ւ Հ ա յ կ ա կ ա նԿարմիր խաչի ընկերութեան աջակ-ց ո ւ թ ե ա մ բ տ ե ղ ի ո ւ ն ե ց ա ւ « Ս ո ւ -րիահայ մշակոյթի շունչը Երեւանիմէջ» ամանորեայ բարեգործականցուցահանդէս-տօնավաճառի բաց-ման արարողութիւնը:

Թ ի ւ ո վ 8 - ր դ տ օ ն ա վ ա ճ ա ռ ի ն կ ըմասնակցէին ձեռագործի սուրիա-հ ա յ վ ա ր պ ե տ ն ե ր ե ւ հ ր ո ւ շ ա կ ա -գ ո ր ծ ն ե ր : Ի ր ե ն ց ա պ ր ա ն ք ա տ ե -ս ա կ ն ե ր ը ն ե ր կ ա յ ա ց ո ւ ց ի ն ն ա ե ւՀ ա յ ա ս տ ա ն ի մ է ջ ա ր տ ա դ ր ո ւ թ ի ւ նհիմնած սուրիահայեր:

Բացման խօսքով հանդէս եկաւ

Հ Հ ս փ ի ւ ռ ք ի ն ա խ ա ր ա ր Հ ր ա ն ո յ շՅակոբեան: Յաջողութիւն մաղթելովցուցահանդէսի մասնակիցներուն`ա ն մ ա ս ն ա ւ ո ր ա պ է ս ն շ ե ց . « Դ ո ւ քձեր հայրենիքում էք, ձեր հողի վրայեւ ձեր տանը, եւ մենք անում ենքա մ է ն ի ն չ , ո ր պ է ս զ ի դ ո ւ ք զ ա ր -գ ա ց ն է ք ձ ե ր գ ո ր ծ ը , կ ա տ ա ր ե լ ա -գործէք ձեր հմտութիւններն ու նորձ ե ռ ք բ ե ր ո ւ մ ն ե ր ե ւ ն ո ր ս տ ե ղ ծ ա -գործական մտայղացումներ կեան-քի կոչէք»:

Նախարարը շնորհաւորեց գալիքԱ մ ա ն ո ր ի ն ա ռ թ ի ւ ` մ ա ղ թ ե լ ո վ , ո րա յ ն ը լ լ ա յ մ ե ր ա զ գ ի , մ ե ր ժ ո ղ ո -վ ո ւ ր դ ի , մ ե ր պ ե տ ո ւ թ ե ա ն վ ե ր ա -ծնունդի, զարգացման եւ յառաջըն-թացի տարի:

Կայացաւ՝ «Սուրիահայ Մշակոյթի Շունչը Երեւանի ՄԷջ»ամանորեայ բարեգործական ցուցահանդէս-տօնավաճառը


AÂO{+APAFAKAN

ձմեՌնաՅին ՀիւանդութիւններԸ ԿանխարգիլելԱ ր դ է ն մ տ ա ծ ե ն ք ձ մ ե ռ ո ւ ա յ ա մ ե ն ա խ ի ս տ

շրջանը եւ ուրեմն պարտինք խոհեմութեամբկանխարգիլել այս եղանակին սաստկացող որոշհիւանդութիւններով վարակուելէ: Այս ազդարա-րութիւնը կը վերաբերի յատկապէս յառաջացեալտարիքի անձերու եւ անոնց, որոնք կը տառա-պին երկար տեւողութեամբ (chronic) հիւանդու-թ ի ւ ն ն ե ր է , ո ր ո վ հ ե տ ե ւ ա յ ս պ ա ր ա գ ա ն ե ր ո ւ ն ՝ենթականերու մարմնի բնական դիմադրողակա-նութիւնը տկարացած կ’ըլ լայ եւ յաճախ անկա-րող կ’ըլ լայ յաղթահարելու նոյնիսկ թեթեւ վա-րակում մը: Եւ որովհետեւ շատ աւելի կարեւոր էհ ի ւ ա ն դ ո ւ թ ե ա ն մ ը կ ա ն խ ա ր գ ի լ ո ւ մ ը ք ա ն թ էվարակումէ ետք անոր դարմանումը, անհրա-ժեշտ է նախնական գիտելիքներով զանազանելվարակումներու տարբեր տեսակները, ինչպէ՞սկանխարգիլել վարակումը, եւ վարակուելէ ետք,ճիշդ դարմանումներ կիրարկել:

Սկսելով այս եղանակի ամենայաճախադէպհիւանդութիւններէն, «պաղառութիւն»ը (commoncold) կամ հարբուխը եւ էնֆլուէնզան կամ Ֆլունյաճախ կը շփոթուին իրարու հետ, որովհետեւունին ախտանշաններու նմանութիւններ, սա-կ ա յ ն կ ը տ ա ր բ ե ր ի ն դ ա ր մ ա ն ո ւ մ ի , հ ի ւ ա ն դ ո ւ -թեան տեւողութեան եւ հաւանական հետեւանք-ներու տեսակէտներէ: Հարբուխը եւ Ֆլուն ժահրի(v i rus) վարակումներ են, բայց իւրաքանչիւրըտ ա ր բ ե ր ժ ա հ ր ե ր ո վ վ ա ր ա կ ո ւ մ է : Հ ա ր բ ո ւ խ իժահրերը աւելի քան 200 իրարմէ փոքր տար-բերութիւններով ժահրերու խումբեր են, մինչդեռֆլուն միայն երեք տեսակ ժահրերու խումբերէ կըյառաջանայ, սակայն անոնք յարատեւ ներքինփոփոխութիւններու կ’ենթարկուին, անհրաժեշտդարձնելով ամէն տարի պատուաստի փոփոխու-թ ի ւ ն ը : Բ ն ա կ ա ն ո ն պ ա յ մ ա ն ն ե ր ո ւ տ ա կ թ է ’հարբուխը եւ թէ’ ֆլուն բժշկական դարմանումիկարօտ չեն:

Հարբուխ. – Աւելի շատ կը պատահի ձմեռ-ւայ եղանակին: Կը սկսի քիթի երակներու մէջա ր ի ւ ն ի խ ռ ն ո ւ մ ո վ ( բ ո ր բ ո ք ո ւ մ ) , ջ ո ւ ր ի ն մ ա նանգոյն հեղուկի հոսումով որ յաջորդող օրերունկ ը թ ա ն ձ ր ա ն ա յ լ ո ր ձ ո ւ ն ք ի ն մ ա ն . ե ր կ ո ւ օ ր է նարիւնախռնումը կը ծաւալի դէպի աչքերը եւկ ո կ ո ր դ ը , յ ա ռ ա ջ ա ց ն ե լ ո վ թ ե թ ե ւ ջ ե ր մ ո ւ թ ի ւ ն ,գլխացաւ, կոկորդի ցաւ եւ հոգնածութեան զգա-ցում: Անտեղի է հակամանրէական (ant ibiot ic)դեղերու օգտագործումը երբ մանրէներու վա-րակում չէ պատահած: Ախտանշաններու առա-ջին յայտնումին Tylenol-ի կամ Aspir in-ի նմանդեղահատեր առնելը կը կրճատէ հիւանդութեանտեւողութիւնը, որ մօտաւորապէս մէկ շաբաթկ’ըլ լայ: Ամենէն վարակիչ շրջանը առաջին 1-2օրերն են: Ժահրի փոխանցիկութիւնը նուազա-գոյնի պահելու համար, անհրաժեշտ է հազի եւփռընգտալու ժամանակ քիթն ու բերանը գոցելնուրբ թուղթէ թաշկինակներով (tissue paper) եւմէկ անգամ գործածելէ ետք նետել աղբանոց,մինչդեռ լաթէ թաշկինակը կրկին անգամ գոր-ծածելով կը վերանորոգուի վարակումը: Կարեւորէ նաեւ ձեռքերը յաճախակի լուալ օճառով եւառատ ջուրով, այլապէս ձեռքերու վրայ մնացած

ժահրերը կը փոխանցուին ուրիշներու, առտնինառարկաներու՝ դռներու բռնատեղերու, անձե-ռոցներու, ելեկտրական կոճակներու, գաւաթնե-րու, սպասներու, կարասիներու, եւլն. մատներուհպումներով եւ յետոյ քիթի, աչքի, բերնի տա-ն ե լ ո վ վ ա ր ա կ ո ւ ա ծ մ ա տ ն ե ր ը , ժ ա հ ր ե ր ո վ վ ա -րակուելու:

ԷնֆլուԷնզա (FLU) - Ֆլուն զօրաւոր հար-բուխ մը չէ, այլ ան տարբեր եւ աւելի լուրջ, ընդ-հանրապէս ձմեռնային հիւանդութիւն մըն է :Ախտանշանները կը յայտնուին վարակումէ 1-2օր ետք՝ յանկարծական բարձր տաքութեամբ( մ ի ն չ ե ւ 4 0 ա ս տ ի ճ ա ն ) , մ կ ա ն ա յ ի ն ց ա ւ ե ր ո վ(«կոտրտուք»), քրտինքով, ծայրայեղ հոգնածու-թեամբ, չոր հազով որ կուրծքէն կը սկսի եւ ոչկոկորդէն: Բժշկական դարմանում յանձնարա-րելի է 65 տարեկանէն վեր անձերու, եւ անհրա-ժ ե շ տ է ՝ ա ն ո ն ց հ ա մ ա ր , ո ր ո ն ք կ ը տ ա ռ ա պ ի նհեղձանքէ (asthma) , շաքարախտէ, սրտի կամերիկամներու հիւանդութենէ, կաթուածէ, եւ լն:Այս պարագաները կը նկատուին «վտանգաւոր»(high risk), որոնք հակամէտ կ’ըլլան թոքատապ(pneumonia) եւ խռչափողի բորբոքում (պրօնշիդ)ունենալու : Ա յս բարդութիւններն ալ այ լապէսառողջ անձի մը պարագային լուրջ վտանգ մը չենս պ ա ռ ն ա ր , բ ա յ ց տ կ ա ր ա կ ա զ մ կ ա մ ք ր ո ն ի քհիւանդութեամբ մը տառապողին համար շատլուրջ կացութիւն մը կրնան ստեղծե լ : Ուրեմնանհրաժեշտ է որ այս high risk դասակարգի ան-ձերը (ներառեալ յղի կանայք) ամէն ձմեռուայսկզբնաւորութեան պատուաստ (vaccine) ստա-նան, պաշտպանուե լու համար այս ժահրերովվարակուելու վտանգէն:

Դարմանումը՝ ֆլուի եւ հարբուխի սզբնականշրջանին, երբ երկրորդական մանրէներով վա-րակումի բարդութիւն չէ սկսած, անդիպիօթիքովդարմանումը անտեղի եւ անօգուտ է: Հակաբոր-բոքումի (anti - inf lammatory) վերոյիշեալ պարզդեղերը, առատ հեղուկ (ոչ-ալգոլային) ըմպել եւցուրտէն պատսպարուիլ բաւարար պիտի ըլ լայո ր մ ա ր մ ի ն ը չ է զ ո ք ա ց ն է ժ ա հ ր ի վ ա ր ա կ ո ւ մ ը :Բ ժ ի շ կ ն ե ր ո ւ ի ս կ յ ա ն ձ ն ա ր ա ր ո ւ թ ե ա մ բ , հ ա ւ ո ւմիսով արգանակը (chicken broth) կ’արագացնէդարմանումը: Կոկորդի ցաւն ու բորբոքումը կըմեղմանայ գաղջ ջուրի մէջ մէկ թէյի դգալ լուծ-ւած աղով ողողում (gargle) կատարելով:

Հեղձանք (ASTHMA) – Այս հիւանդութենէնտառապողներու շնչահեղձութիւնը կը սաստկա-նայ ցուրտ քամիէն: Նախընտրելի է մնալ տանը,իսկ դուրս ելլելու ստիպողականութեան, չմոռնալգլխարկ, վզնոց, ձեռնոց, պաշտպանելու համարքիթը, բերանը եւ կոկորդը, որովհետեւ ժահրերաւելի կ’աճին ցուրտ քան թէ տաք միջավայրիմէջ:

ՍտամոքՍի ժաՀր (STOMACH FLU) - Աւելիյաճախ կը պատահի ցուրտ օրերու: Կարճատեւ(1-2 օր) տեւողութեամբ, կը յառաջացնէ ստա-մոքսի խիթ, փսխուք եւ փորհարութիւն: Առատհեղուկ պէտք է խմել որ մարմնին ջուրը չպակսի

(dehydration) : Փորհարութեան համար կարելիէ օգտագործել ծանօթ Immodium դեղահատե-րը:

Շրթունքի վԷրքեր (COLD SORES) - Գիտ-ցուած է թէ բերնի շուրջը գոյացող վէրքերը կըյառաջանան Herpes simplex կոչուած ժահրերուվ ա ր ա կ ո ւ մ ո վ : Ա ն գ ա մ մ ը ո ր ա յ ս ժ ա հ ր ը փ ո -խանցուի, մարմնին մէջ կը մնայ տեւաբար ու կըյայտնուի երբ ենթական ֆիզիքական կամ հո-գեկան ճնշումի եւ ջիղերու լարուած կամ յոգ-նածութեան վիճակի մը մէջ ըլլայ. նոյնպէս ցուրտօդը քրքրիչ ազդակ մըն է: Առանց դարմանումի,խոցերը կը բուժուին 6-10 օրուան մէջ: Պէտք չէվէրքի փշտիկները ճզմել կամ քերել, որովհետեւկրնան մնայուն սպիի վերածուիլ: Կան օծանելիքդեղեր որոնք բուժռւմի ժամանակը կիսով կ’արա-գացնեն: Իսկ stress-ը պէտք է մեղմել գաղջ լո-գանքով, բնութեան մէջ շրջապտոյտով, շարժա-նկար մը դիտելով, եւլն:

Սրտի տագնապ - Աւելի յաճախ կը պատահիձ մ ե ռ ո ւ ա յ ե ղ ա ն ա կ ի ն : Ս ի ր տ ը պ է տ ք է ա ւ ե լ իա շ խ ա տ ի մ ա ր մ ն ի ն բ ն ա կ ա ն ո ն ջ ե ր մ ո ւ թ ի ւ ն ըպահելու համար: Սրտի տկարութիւն ունեցողներտան ջերմաստիճանը պէտք է պահեն 21-ի վրայեւ ի հարկին օգտագործեն տաք ջուրի պարկերկամ ելեկտրական ջեռուցումի բարձիկներ: Դուրսելլելու պարագային, լաւ պատսպարուիլ ցուրտիդէմ:

Յօդացաւ – Կը սաստկանայ ցուրտ օրերուն:Յ օ դ ե ր ը չ ե ն վ ն ա ս ո ւ ի ր , ա յ լ ց ա ւ ը ե ւ պ ր կ ո ւ ա -ծութիւնը կը սաստկանայ: Յօդերը տաք պահելեւ օրական մարզանք, մանաւանդ լողավազանիմէջ կը բարելաւէ ընդհանուր առմամբ մարմնա-կան եւ հոգեբանական վիճակը:

պաղ մատներ – Բ ժ շ կ ո ւ թ ե ա ն մ է ջ ծ ա ն օ թR e y n a u d ’ s p h e n o m e n o n - ը յ ա տ կ ա ն շ ո ւ ա ծ էենթակային ձեռքի եւ յաճախ նաեւ ոտքի մատ-ներու մանր երակներու արեան շրջանառութեանդանդաղեցումով, որ ցուրտէն կը յառաջանայ եւկը պատճառէ սաստիկ ցաւ, մատները կը քա-րանան, գոյնը կը սպիտականայ, կը կապուտնայեւ յետոյ կը կարմրի, մինչեւ որ ձեռքերը կրկինտաքնան: Ծխելը եւ սուրճը (քաֆէին)կը վատթա-րացնեն կացութիւնը: Միշտ հաստ ձեռնոցներ եւգուլպաներ պէտք է գործածել:

մորթի չորութիւն - Ձ մ ե ռ ո ւ ա յ ե ղ ա ն ա կ ի նընդհանրապէս օդի բնական խոնաւութիւնը կըպ ա կ ս ի ե ւ կ ը պ ա տ ճ ա ռ է մ ո ր թ ի չ ո ր ո ւ թ ի ւ ն ե ւճեղքուածութիւն: Յանձնարարելի է լոգանքէ ետքեւ անկողին մտնելէ առաջ օգտագործել յատուկօծանելիքներ: Լոգանքի ջուրը շատ տաք պէտքչէ ըլլայ, այլ գաղջ, որովհետեւ շատ տաք ջուրըմորթը կը չորցնէ եւ քերուըտուք կը յառաջացնէ:

Առողջութեամբ վայելենք այս գեղեցիկ ձմեռը:

պատրաստեց՝տոքթ. Յարութիւն արզումանեան


Սիրելի աշակերտներ, պատանիներ եւՓունջի ընթերցողներ

365 օրեր եւս գլորեցան մեր կեանքէն, 2014 տարին իր լաւ եւ վատօրերով մեր ետին է արդէն: Գալիքը՝ 2015 տարին անորոշ է սակայն, միշտյուսալի բարեբեր եւ առողջ օրերու ակնկալութեամբ:

Սիրելիներ, ամէն տարուայ վերջաւորութեան, կարծես պահն է խորունկմտածելու մեր անցուցած տարուայ մասին, գնահատելու մեր ձեռքբե-րումները եւ անդրադառնալու մեր սխալներուն: Ծրագրելու նոր եւ բարիցանկութիւններ որոնք կ ’ուզենք իրականացնել յառաջիկայ տարուայընթացքին:

Խաղաղութեան աղաւնինԵկէ’ք այս տարի մասնաւո-

ր ա բ ա ր ա ն դ ր ա դ ա ռ ն ա ն ք թ էորքան բախտաւոր ենք մենքո ր , խ ա ղ ա ղ ե ր կ ր ի մ ը մ է ջկ’ապրինք, հեռու պատերազմիահաւոր վտանգներէն, թէ այսգ ե ղ ե ց ի կ ե ր կ ր ի ն մ է ջ ա մ է նմէկս, չափահաս թէ մանուկ,ունինք մեր արդար իրաւունք-ները որոնք պաշտպանուած ենօրէնքի ուժով:

Սակայն ամէն տեղ չէ որ մեր հասակակիցները մեզի չափ բախտաւոր են:Այս օրերուն Մոնթրէալ կը հասնին հարիւրաւոր սուրիահայ ընտանիքներորոնք իրենց երկրին մէջ ծագած ցաւալի պատերազմի արհաւիրքներէնհեռանալու համար կը հասնին այս հիւրընկալ քաղաքը: Մեր հայկականվարժարանները իրենց դռները լայն բացած են ընդունելու համար այսը ն տ ա ն ի ք ն ե ր ո ւ զ ա ւ ա կ ն ե ր ը , ը ն ձ ե ռ ե լ ո վ ա ն ո ն ց ա մ է ն ա ռ ի թ ո ր պ է ս զ իդիւրութեամբ կարենան ընտելանալ տեղական կեանքին:

Սիրելիներ մենք ալ մեր ջանքը չխնայենք մեր նորեկ ընկերոջը նեցուկկանգնելու: Ընդգրկենք զինք մեր առօրեային մէջ, մասնակից դարձնենքմեր խաղերուն, օգնենք իրեն դասերու եւ լեզուի դժուարութիւններուպարագային, առաջնորդենք զինք մեր հայկական կեդրոնները եւամենակարեւորը տանք իրեն հարազատի զգացմունքը:

Թող այս ըլլայ մեր բոլորին ամանորեայ բարի ծրագիրներէն մէկը այստարի:

Ամանորի եւ Սուրբ Ծննդեան առիթներովՓունջը ձեզի կը մաղթէ պերճալի օրեր,անսահման խինդ եւ ամենայն բարիք:

Սուրբ Ծնունդ

Օգոստոս կայսրի հրամանով մարդահամար տեղի պիտի ունենար: Ամէնմարդ պէտք է երթար իր ծնած քաղաքը արձանագրուելու համար: Յովսէփըեւ Մարիամն ալ Գալիլիայի Նազարէթ քաղաքէն դէպի Բեթլեհէմուղղուեցան այս նպատակով: Սակայն Բեթլեհէմի մէջ գիշերելու տեղ մըչգտնուելուն պատճառով անոնք ստիպուեցան մնալ գոմի մը մէջ, ուր ծնաւՅիսուս Մանուկը: Մարիամ նորածին Մանուկը փաթթեց խանձարուրով եւդրաւ մսուրին մէջ:

Յիսուսի ծնած գիշերը,դաշտին մէջ գտնուողհովիւները հիանալի բան մըտեսան: Հրեշտակներու խումբմը Աստուած կ’օրհնէին ուկ’ըսէին. «Երկինքի մէջ Աստու-ծոյ փառք, երկրի վրայ խաղա-ղութիւն եւ մարդոց մէջհաճութիւն»:

Ապա հրեշտակ մը ՅիսուսիԾնունդի լուրը տուաւ հովիւնե-րուն որոնք աճապարեցին երթալու եւ տեսնելու նորածին «թագաւորը»մսուրին մէջ:

Երեք իմաստուն մարդիկ՝ երեք մոգերը, որոնք կը փնտռէին ՅիսուսՄանուկին ծնած տեղը, երկինքի վրայ շողացող փայլուն պոչաւոր աստղիմը հետեւելով հասան եւ գտան մսուրը: Անոնք երկրպագութիւն ըրինՄանուկ Յիսուսին եւ արժէքաւոր նուէրներ տուին անոր, ոսկի, զմուռս եւկնդրուկ:

Խորհուրդ մեծ եւ սքանչելի որ յայսմ աւուր յայտնեցաւ,

Հովիւք երգեն ընդ հրեշտակս, տան աւետիս աշխարհի:

Հայ ժողովուրդը Յունուար 6ին մեծ հանդիսաւորութեամբ կը տօնէՍուրբ Ծնունդը: Այդ օր աշխարհի բոլոր Հայաստանեաց Առաքելականեկեղեցիներուն մէջ հանդիսաւոր պատարագ կը մատուցուի որմէ ետք կըկայանայ Ջրօրհնէքի արարողութիւնը որը կը խորհրդանշէ Յիսուսիմկրտութիւնը: Այդ օր կը լսենք հրաշալի շարականներ որոնք մեզի հասածեն դարերու ընթացքին:

Քրիստոս ծնաւ եւ յայտնեցաւՁեզի մեզի մեծ աւետիս

Սիրելի Կաղանդ ՊապաՇատ կը փափաքիմ, քու թզուկներէդ մէկը ըլ լալ, որ

կարենամ քեզի օգնել խաղալիքներ շինելու, ու բաժնելու,հեռու գտնուող, աղքատ երեխաներուն համար: Բայցգիտեմ, որ այս երազս անկարելի է... ուրեմն, հաճիս, եթէղրկես պարզ, մեծ արջուկ մը, շատ ուրախ պիտի ըլլամ:Իսկ ընտանիքիս սէր եւ ուրախութիւն տուր, որպէսզիմիշտ կաղանդը միասին տօնենք:

Կաղանդ Պապա, դուն ալ ինքզինքիդ լա՛ւ նայիր, որտաք հագնիս ու չհիւանդանաս:

Աշխարհի բոլոր երեխաները անհամբեր քեզ կը սպասեն. Սիրով՝ Նատին:ՆատիՆ Էլ-ՀաՆՆա

3-րդ դասարան

Կաղանդը մենք կը տօնենք Դեկտ. 31-ին : Մեզի հա-մար նոր տարին է, որ մենք կը տօնենք ընտանիքով:

Մեծ մայրս համով հայկական ճաշ կը շինէ: Շատ կըսիրեմ խորոված եւ սարմա ուտել այդ օրը բայց ամե-նասիրածս՝ անուշեղէններն են, մանաւանդ կաղանդիկարկանդակը:

Ես ամէն տարի կ’ուզեմ որ ընտանիքիս հետ ըլ լամ:Կաղանդ պապայէն խնդրեցի որ մեզի Ֆլորիտա նուէրբերելու չ’մոռնայ: Իսկ աշխարհին տայ խաղաղութիւն, եւ

պզտիկներուն շատ լաւ նուէրներ:Կեցցէ’ Կաղանդը

արիս ՊասմաճեաՆ3-րդ դասարան

Սիրելի Կաղանդ Պապա,Կ ա ղ ա ն դ ը Ն ո ր Տ ա ր ո ւ ա յ տ օ ն ն է : Պ զ տ ի կ ն ե ր շ ա տ

ուրախ սրտով կը սպասեն Կաղանդ Պապային, որ իրենցնուէրներ բերէ: Ամէն ընտանիք համով հոտով ճաշեր կըպատրաստեն, կ’երգեն ու կը պարեն որ Նոր Տարին դի-մաւորեն: Ես եւ դասարանի ընկերներս շատ կը սիրենքԿաղանդը, որովհետեւ աղուոր նուէրներ կը ստանանք:

Այս տարի, ես շատ լաւ աշխատեցայ դպրոցը եւ լաւնիշեր ունեցայ: Ես ձեզմէ կը խնդրեմ, որ իմ բոլոր ընտա-

նիքս առողջ եւ ուրախ Նոր Տարի մը ունենայ: Այս տարի սկսայ դաշնակիդաս առնել եւ կ’ուզեմ նոր դաշնակ մը ունենալ: Շատ ուրախութեամբ կըսպասեմ քեզի Նոր Տարուայ գիշերը:

Սիրով՝ալեքսիա տԷմիրճեաՆ


ԱմանորԱմանորը շատ հաճելի եւ զուարճալի օր մըն է աշ-

խարհի բոլոր փոքրիկներուն համար: Մասնաւորապէսինծի համար, որովհետեւ այդ օրը տեսակաւոր նուէրներկ ը ս տ ա ն ա մ կ ա ղ ա ն դ պ ա պ ա յ է ն : Ա մ է ն տ ա ր ի , Դ ե կ -տեմբեր ամսուն կը զարդարենք մեր տօնածառը գոյն-զ գ ո յ ն գ ն դ ա կ ն ե ր ո վ , լ ո յ ս ե ր ո վ ե ւ գ ե ղ ե ց ի կ զ ա ր դ ա -րանքներով , իսկ ծառին գագաթը կը դնենք փայ լունաստղ մը: Մայրիկս կը պատրաստէ տեսակաւոր համեղ

ճաշեր եւ անուշեղէններ ու միասնաբար կը պատրաստենք Ամանորի

ընթրիքի սեղանը: Բոլոր ազգականներով կը հաւաքուինք սեղանին շուրջըու կը դիմաւորենք Նոր Տարին աղօթելով եւ Աստուծոյ փառք տալով: Բոլորսմիասին շատ ուրախ ժամանակ կ’անցնենք, նուէրներ կը ստանանք եւ շատհաճելի խաղեր կը խաղանք:

Շատ հաճելի է Ամանորը տօնել ընտանիքով ու բարեկամներով:ԿարԷՆ ԿաՆիմեաՆ


ԱմանորԱմանորը ինծի համար մեծ ուրախութիւն է : Բո լոր

ը ն տ ա ն ի ք ն ե ր ը ի ր ա ր ո ւ հ ե տ կ ’ ը լ լ ա ն , շ ա տ ն ո ւ է ր ն ե րկունենամ եւ մեր տարին կը վերջացնենք, կը դիմա-ւորենք նոր տարին: Նախ, տօնածառը կը դնենք, յետոյվրան խաղալիքներով կը զարդարենք, կը սկսինք առնելնուէրներ եւ կը փաթթենք գունաւոր թուղթերով ու տօ-նածառին տակը կը շարենք: Մեծ մայրս եւ մայրս շատտեսակաւոր անուշեղէններ կը պատրաստեն: Ամանորի

խրախճանքը կ’անցնենք երբեմն տունը, երբեմն եկեղեցիին սրահը: Կըմաղթեմ հարազատներուս առողջ, լաւ տարիներ, ընկերներուս՝ դասերնունմէջ յաջողութիւն մանուկներուն՝ ուրախութիւն: Ամանորը շատ կը սիրեմ,որովհետեւ ամէն մարդ ուրախ օր կ’ունենայ եւ շատ նուէրներ կը ստա-նայ:

ՎաՀԷ ՆուՊարեաՆ4-րդ դասարան

ԱմանորԱմանորը իմ ամէնէն սիրած տօնն է : Երբ Ամանոր

կ’ըլլայ, մայրիկս համեղ ուտելիքներ կը շինէ: Նաեւ մենքտ օ ն ա ծ ա ռ ը կ ը դ ն ե ն ք ե ւ կ ը զ ա ր դ ա ր ե ն ք : Կ ա ղ ա ն դպապան կու գայ եւ նուէրներ կը բերէ:

Այս տօնին ամէն մարդ կ’ուրախանայ, կ’ուտէ, կը խմէեւ կը նշէ: Այս տօնը մինչեւ գիշերուայ 12-ը կը տեւէ:

Ես կը մաղթեմ, որ ամէն պզտիկները ուրախ լինեն,երկար կեանք ունենան, ժպիտ ու ծիծաղ տիրէ ամէն

կողմ: Կը մաղթեմ նաեւ որ աշխարհում պատերազմներ չ լինեն եւ ամէնմարդ խաղաղ ապրի:

սօֆիա ՅոՎսԷփեաՆ4-րդ դասարան

Ամանոր կը նշանակէ նոր տարի. Այս օրը անհամբերկը սպասեմ ուրախութեամբ տօնելու:

Օրեր առաջ, ծնողքս կը պատրաստուի նուէրներով,տօնածառը զարդարելով . Իսկ ուտելիքները մայրիկսվերջին օրերը կը պատրաստէ:

Կ’ուզեմ ծնողքիս առողջ օրերով լեցուն տարի մաղթել:Ն ա ե ւ կ ը փ ա փ ա ք ի մ ը ն կ ե ր ն ե ր ո վ ո ւ ր ա խ ժ ա մ ա ն ց

անցնել, նուէրներ իրարու փոխանցելով:Աշխարհի մանուկներուն ալ կը մաղթեմ ուրախ օրերով

լեցուն տարի ունենալ:Կ ը ս ի ր ե մ Ա մ ա ն ո ր ը ՝ ո ր կ ո ւ գ ա յ ա մ է ն տ ա ր ի 3 1 Դ ե կ տ ե մ բ ե ր ի ն ե ւ

կ’ըլլանք բոլոր հարազատներով միասին, ուրախ ժամանակ կ’անցնենք ուկը վերանորոգուինք նոր յոյսերով:

տաւիտ տիտոՆեաՆ4-րդ դասարան


Կռափուշ (Cactus)Գագթիւսը անապատային բոյս մըն է որ

կ’աճի չոր տեղեր ուր ուրիշ բոյսեր անկարելիէ որ աճին: Անոնց ջուր ամբարելու կարո-ղութիւնն է որ զիրենք թարմ կը պահէ, իսկանոնց սուր փուշերը հեռու կը պահեն կեն-դանիները զիրենք վնասելէ:

Ա շ խ ա ր հ ի վ ր ա յ կ ա ն կ ռ ա փ ո ւ շ ի ( c a c t u s ) ը ն տ ա ն ի ք ի ն պ ա տ կ ա ն ո ղմօտաւորապէս 1650 տեսակ : Այս բոյսերը կ’աճին Ամերիկայի, Մեքսիկոյի,Կեդրոնական եւ Հարաւային Ամերիկայի չոր տարածութիւններուն մէջ:

Մեքսիկոյի անապատներունմէջ է սակայն ուր կը հան-դիպինք ամենաշատ թիւովեւ բազմազան տեսակի գագ-թ ի ւ ս ն ե ր ո ւ : Ա ն ո ն ք կ ր ն ա նը լ լ ա լ ա մ է ն չ ա փ ի ե ւ ձ ե ւ ի ,շատ պզտիկէն մինչեւ հսկա-յական ծառանման գագթիւս-ներ:

Ա ն ո ն ց մ է ջ ա մ բ ա ր ո ւ ա ծջուրը թէեւ զուլալ եւ յստակջուր չէ սակայն ըմպելի է, եւյաճախ անապատի մէջ կոր-ս ը ւ ա ծ մ ա ր դ ո ց կ ե ա ն ք ը

փրկած է: 1800ական թուականներուն այս բոյսերը սկսած են աճեցուիլԵւրոպայի մէջ իբր զարդարանք:

Որոշ կռափուշի տեսակներ քաղցրահամ պտուղներ ալ կը կրեն, որոնցմէմեզի շատ ծանօթ է ադամաթուզը :

Վ ա յ ր ի կ ռ ա փ ո ւ շ ե ր ը , ո ւ ր ի շ շ ա տ մ ը հ ա զ ո ւ ա գ ի ւ տ բ ո յ ս ե ր ո ւ ն մ ա նվտանգուած են կորսուելու , շինարարութեան շատ արագ զարգացումինպատճառով: Սակայն միջազգային կազմակերպութիւններ կը փորձենարգիլել անոնց ոչնչացումը պատիժներ սահմանելով վնասողներուն:

ª"oun=ºe ke patrasth^ Søsi Iskhn;an-~arra


|AKOB WARDIWAÂ:AN

Վանի ԹԷրԼԷՄԷզեանները

Ծանօթ նահապետական եւ ազ-նուական ընտանիքներէն ը լ լա լովԹէրլէմէզեան տոհմը, ազգին տուաւա յ ն պ ի ս ի ´ ա ր ժ ա ն ա ւ ո ր ե ւ հ ա յ ր ե -ն ա ն ո ւ է ր զ ա ւ ա կ ն ե ր , ո ր ո ն ք ո ´ չմ ի ա յ ն կ ե ր տ ե ց ի ն Վ ա ն ի ք ա ղ ա -ք ա կ ա ն մ ի տ ք ը , ա յ լ ե ւ ` ե ղ ա ն դ ա յ -եակները ազգային ազատագրականպայքարին ու հայ յեղափոխութեան։Ա յ ս պ է ս ` Ա ւ ե տ ի ս Թ է ր լ է մ է զ ե ա ն իո ր դ ի ն ե ր ն է ի ն Գ ր ի գ ո ր ի ս , Կ ա ր ա -պետ եւ Մկրտիչ , որոնք երեքն ալնահատակուեցան 1896ին։

Գ ր ի գ ո ր ի ս ը ` ա ր հ ե ս տ ո վ ս ե ղ ա -ն ա ւ ո ր , ն ո յ ն տ ա ր ո ւ ա ն Յ ո ւ ն ի ս իկռիւներուն որպէս զինուոր ծառա-յելէ ետք, իր եղբօր` Մկրտիչի մար-տական խումբին հետ նահատակ-ւեցաւ Ս . Բարթուղիմէոսի մօտա-կայքը, 25 տարեկանին։ Գրիգորիսիզ ա ւ ա կ ը ` Ռ ո ւ բ է ն , ծ ն ա ծ 1 8 9 6 - ի ն ,ն ո յ ն տ ա ր ո ւ ա ն Վ ա ն ի կ ռ ի ւ ն ե ր է նվերջ, ուր ինկաւ իր հայրը, նախքանզ ա ւ կ ի ն ծ ն ո ւ ն դ ը տ ե ս ն ե լ ը ։ Ա նա ւ ա ր տ ե ց ծ ն ն դ ա վ ա յ ր ի Կ ե դ ր ո -նականը եւ Վասպուրականի անմո-ռանալի գաղթին անցած է Կովկասեւ ուսուցիչ եղած` Աշտարակի մէջ։Ա ն հ ե տ ե ւ ա ծ է Վ ի ե ն ն ա յ ի հ ա մ ա լ -ս ա ր ա ն ի դ ա ս ե ր ո ւ ն ։ Կ ա ր ա պ ե տ `դարձեալ որպէս սեղանաւոր, 1896-ի Յ ո ւ ն ի ս ի 3 - ի ն կ ը ձ ե ր բ ա կ ա լ ո ւ իթուրքերու կողմէ եւ Ակրփի կոչուածվ ա յ ր ը ա ք ս ո ր ո ւ ե լ ո վ կ ը մ ո ր թ ո ւ իթ ո ւ ր ք ե ր ո ւ ն կ ո ղ մ է ։ Ի ս կ Կ ա ր ա -պետի տղան Միհրան, որ կը միանայհ ե տ ա գ ա յ ի ն Հ Յ Դ շ ա ր ք ե ր ո ւ ն ե ւԴ ա ւ ո յ ի ծ ա ն օ թ դ ա ւ ա ճ ա ն ո ւ թ ե ա նդ է պ ք ե ր ո ւ ն պ ա տ ճ ա ռ ո վ կ ը մ ն ա յբանտ։

1915-ի Մեծ Եղեռնի զոհերէն կըդառնայ ան Կարնոյ մէջ կախաղանհանուելով։

եւ ՎերջապԷս Փանոս ԹԷրԼԷՄԷզեան

Ծ ն ա ծ է Մ ա ր տ 1 1 , 1 8 6 5 - ի ն ,(ծննդեան թուականին հետ առըն-չ ը ւ ո ղ շ փ ո թ մ ը գ ո յ ո ւ թ ի ւ ն ո ւ ն ի .կարգ մը տուեալներով` Յունիս 11,1 8 6 7 ) Վ ա ն ա յ Ա յ գ ե ս տ ա ն , Պ օ ղ ո սԹէրլէմէզեանի յարկին տակ։ Նախ-նական ուսումը կը ստանայ Յան-կ ո յ ս ձ ո ր ի ծ խ ա կ ա ն դ պ ր ո ց ի նմէջ։ Տարրական (նախակրթական)կրթութիւն ստացած է Նարեկ կար-դալով։ Մանկութենէն ցոյց տուած էհակում գծագրութեան, 6-7 տարե-կանին` երեք գունաւոր մատիտնե-րով մարդու դէմքեր գծելով։ 11 տա-ր ե կ ա ն ի ն , դ պ ր ո ց ը թ ո ղ ե լ է ն ե տ ք ,շրջան մը դերձակի մը խանութինմէջ աշկերտ կը դառնայ, ու ապա`հիւսնի քով կ’աշխատի։ Երբ Մկըր-տ ի չ Փ ո ր թ ո ւ գ ա լ ե ա ն կ ը բ ա ն ա յ«Հայկազեան-Կեդրոնական Վարժա-րան»ը, 1880ին, պատանի Փանոսըկ ը ս կ ս ի յ ա ճ ա խ ե լ հ ո ն ե ւ ի ր ը ն -դունակութեամբ յայտնի կը դառնայդպրոցին մէջ։ Ան չորս ու կէս տարիկ’աշակերտէ հոն։

Թ է ր լ է մ է զ ե ա ն տ ա կ ա ւ ի ն ա շ ա -կերտ, արտաքոյ կարգի տաղանդց ո յ ց կ ո ւ տ ա յ մ ա ն ա ւ ա ն դ ն կ ա ր -

չ ո ւ թ ե ա ն մ է ջ ։ 1 8 8 5 ի ն թ ր ք ա կ ա նկառավարութեան հրամանով Կեդ-րոնական Վարժարանը կը փակուիեւ տնօրէնը` Մ. Փորթուգալեանն ալկ’աքսորուի Վանէն։

Դպրոցէն վերջ, քանի մը տարիինքզինք որսորդութեան կը նուիրէ,որու ընթացքին Րաֆֆիի վէպերուը ն թ ե ր ց ո ւ մ է ն ա զ դ ո ւ ե լ ո վ , ի ր մ օ տկ’արթննայ հակում յեղափոխականշարժումին հանդէպ։

արՄենաԿանԿազՄաԿերպուԹեան անԴաՄ

1 8 8 0 - ա կ ա ն թ ո ւ ա կ ա ն ն ե ր ո ւ նվ ե ր ջ ե ր ը Փ ա ն ո ս ա ր դ է ն յ ե ղ ա փ ո -խ ա կ ա ն ե ր ի տ ա ս ա ր դ մ ը ն է ր , Ա ր -մ ե ն ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն դ ր օ շ ի ն տ ա կ ։1890ին ան քանի մը ընկերներուհ ե տ , զ է ն ք ե ր ե ւ յ ե ղ ա փ ո խ ա կ ա նգ ր ա կ ա ն ո ւ թ ի ւ ն փ ո խ ա դ ր ե լ ո ւ հ ա -մ ա ր Վ ա ն է ն կ ’ ա ն ց ն ի Ս ա լ մ ա ս տ(Պարսկաստան)։ Այս պարտակա-ն ո ւ թ ե ա ն ճ ա մ բ ո ւ ն վ ր ա յ ձ ե ր բ ա -կ ա լ ո ւ ե լ ո վ Վ ա ն կ ը բ ե ր ո ւ ի ե ւ կ ըբ ա ն տ ա ր կ ո ւ ի , ս ա կ ա յ ն ո ս տ ի կ ա -նութիւնը ոչինչ կը գտնէր իր քովէն։Կարապետ աղա Նաթանեանի մի-ջ ա մ տ ո ւ թ ե ա մ բ , չ ո ր ս ա մ ի ս ե տ ք ,հակառակ որ ազատ կ’արձակուի,սակայն շուտով դարձեալ կը բան-տարկուի։ Օրէ օր իր մօտ կը կրկնա-պ ա տ կ ո ւ ի ս է ր ը յ ե ղ ա փ ո խ ա կ ա նշարժումին նկատմամբ։

1890-ին, կ’անցնի Մուշ, սղերդցի-ն ե ր , մ շ ե ց ի ն ե ր , ք ղ ե ց ի ն ե ր ե ւ ս ա -ս ո ւ ն ց ի ն ե ր յ ա ր ա բ ե ր ո ւ թ ե ա ն մ է ջդնե լու համար Վանի յեղափոխա-կ ա ն ն ե ր ո ւ ն հ ե տ , ո ր պ է ս զ ի կ ա զ -մակերպուին անոնք եւս։ Ըսենք որՎարդավառի տօնին Ս. Կարապետկը հաւաքուէին անոնք։ Հոն ՓանոսԹէրլէմէզեան կը ծանօթանայ յայտ-նի հայ աւազակ Արապոյի եւ Լեւոնի(երկուքն ալ վերջը սպաննուած) եւկը մղէ զիրենք դէպի իրա´ւ յեղա-փ ո խ ո ւ թ ե ա ն գ ո ր ծ ի ն , ն ո ւ ի ր ե լ ո վԱրապոյին իր «քամա»ն։

1892ին, Փանոս Թէրլէմէզեան,Յ ո վ հ ա ն ն է ս Ք ա ն ք ա ն - Փ ա ն ո յ ե ա ն( Գ ի ժ Դ ա ւ ի թ ) , Կ ա ճ ե ա ց ի Չ ա թ օ ն ,Շէրօն եւ Շահպուրայ Պերկցի (Շա-տախ) Մուրատ եւ Սարգիս եղբայր-ն ե ր ը մ ի ա ց ա ծ կ ’ ո ր ո շ ե ն մ ա հ ա -փորձի ենթարկել յայտնի աւազա-կ ա պ ե տ Ք ի ւ ր տ Շ ա ք ի ր ը , ո ր ո ւ նցեղը` Գրաւցիք` պատուհաս դար-ձ ե ր է ի ն Ն ո ր գ ո ւ զ ի ե ւ Շ ա տ ա խ իհայութեան համար։ Արմենականզինեալներու այս խումբը, 1892ին

Շատախի Ծիծանց գիւղին մէջ Շա-քիրի համար թակարդ կը պատրասէմ ա հ ա փ ո ր ձ կ ա տ ա ր ե լ ո ւ հ ա մ ա ր ։Տան մը մէջ պատրաստ էին երկուա ն կ ո ղ ի ն , Շ ա ք ի ր ի ն ե ւ ա ն ո ր խ ո -լամին (ծառային) համար։

Խորամանկ Շաքիրը կասկածե-լով, որ թակարդ լարուած է, ինքը կըպառկի ծառային անկողինին մէջ,իսկ իրը կու տայ ծառային։ Գիշերըվրայ կը հասնի։ Ահաբեկիչներուխ ո ւ մ բ ը կ ը մ տ ն է ա յ դ տ ո ւ ն ը , կ ըմօտենան զոյգ անկողիններուն եւկը սկսի կրակ տեղալ այն անկողնինվրայ, որուն մէջ կը կարծէին քնա-ցած էր Շաքիրը։ Մինչդեռ այնտեղըքնացած էր Շաքիրի ծառան, որ կըսպանուի տեղացող գնդակներէն ,իսկ ոճրագործն ու աւազակապետըկ’ազատի ու կը փախչի։

Կռիւը կը շարունակուի գիւղինմ է ջ , ե ր կ ո ւ ք ի ւ ր տ ե ր ս պ ա ն ն ո ւ ա ծե ւ ս տ ա լ ո վ կ ը փ ա խ չ ի ն ։ Հ ա յ դ ո ւ -կային խումբը այս կռիւէն յետոյ կըբ ռ ն է Վ ա ն ի ճ ա մ բ ա ն , ո ւ ր կ ըհ ա ն դ ի պ ի ն ն ա ե ւ ո ս տ ի կ ա ն ն ե ր ո ւ ։Ասոնց հետ ալ կռուի կը բռնուին։Կը սպաննուին երկու ոստիկաններ,ի ս կ ա ր մ ե ն ա կ ա ն ն ե ր ը ա պ ա հ ո վկերպով կը հասնին Վան։

Ա յ ս դ է պ ք ե ր է ն յ ե տ ո յ , Փ ա ն ո սարդէն կասկածելի յաչս կառավա-րութեան, փախստական ապրելով,ի բացակայութեան կը դատապար-տըւի երիցս մահուան։ Փանոս, որարդէն յաջողած էր փախչիլ Պարս-կաստան ու հոնկէ անցած` Թիֆլիս,ուր անցուկ եւ չարքաշ կեանք մըկ’անցնէ։

նԿարՉուԹեան ուսանող սան ՓեԹերսպուրԿ

1895-1897 տարիներուն բախ-տաւորութիւնը կ’ունենայ ուսանե-լու Փեթերսպուրկի Գեղարուեստըխրախուսող ընկերութեան դպրոցը։Իր առաջ կը բացուի արուեստի նորհորիզոն մը, այլեւս տարբեր Վանիյ ե ղ ա փ ո խ ա կ ա ն ա շ խ ա ր հ է ն ։ Ա յ դօ ր ե ր ո ւ Ց ա ր ա կ ա ն Ռ ո ւ ս ա ս տ ա ն իմայրաքաղաքը արուեստներու մէջչէր զիչէր եւրոպական ոչ մէկ մայ-րաքաղաքի։ Բնատուր իր նկարչա-կան տաղանդը պիտի յղկուէր հոնե ւ ո ւ ր ծ ա ն օ թ ա ն ա ր մ ի ջ ա զ գ ա յ ի ննկարչութեան դասականներուն։

Դ ժ բ ա խ տ ա բ ա ր , ե ր կ ո ւ տ ա ր իյ ե տ ո յ , Ս ո ւ լ թ ա ն ի ն պ ա հ ա ն ջ ո վ ե ւՕսմանեան կառավարութեան ցուց-մ ո ւ ն ք ո վ , ը ն կ ե ր Փ ա ն ո ս Թ է ր լ է -մէզեան կը բանտարկուի Փեթերս-պուրկի մէջ, երբ նոյն տարիներունՌուսիա կը շարունակէր բարեկամմ ն ա լ Թ ո ւ ր ք ի ո յ հ ե տ ։ Ը ս ե ն ք ո րՓ ա ն ո ս ի յ ե ղ ա փ ո խ ա կ ա ն ծ ա ծ կ ա -ն ո ւ ն ը Մ ի ն ա ս է ր ե ղ ա ծ , ե ւ ա յ դպ ա տ ճ ա ռ ե ղ ա ծ է ր ա ն ո ր ձ ե ր -բակալման։ Մէկ ու կէս տարի բան-տը մնալէ ետք, ի վերջո յ Պարսիցդ ե ս պ ա ն ի ե ր ա շ խ ա ւ ո ր ո ւ թ ե ա մ բիբրեւ պարսկահպատակ, շղթայա-կ ա պ , կ ը յ ա ն ձ ն ո ւ ի Պ ա ր ս ի կ կ ա -ռավարութեան, կ ’աքսորուի Թաւ-րիզ (Պարսկաստան)։

Պարսկաստանի մէջ, այս անգամ,ռուս դեսպանը կը հետապնդէ զինք.Փանոս ստիպուած կ’ըլ լայ անցնիլՌուսիա ու անկէ` Փարիզ։

Արդէն տեղի էր ունեցած իր ըն-կ ե ր ն ե ր ո ւ ն ա հ ա տ ա կ ո ւ թ ի ւ ն ը Ս .

Բարդուղիմէոսի վանքի ստորոտին։Իր գաղափարի ընկերներէն շատերզոհուած էին բրիտանական դաւադ-րական դիւանագիտութեան հետե-ւանքով։

ուսուՄը Կը սՏիպուիՇարունաԿեԼ

Փ . Թ է ր լ է մ է զ ե ա ն կ ը յ ա ջ ո ղ իԲեթերսպուրկէն անցնիլ Փարիզ եւը ն դ ո ւ ն ո ւ ի լ « Ա կ ա դ ե մ ի Ժ ի ւ լ ի ա ն »ուր 1899-1904 տարիներուն, կ’ու-սանի դարձեալ իր ա´յնքան սիրածնկարչութեամբ։ Նկարչութիւն ու-սանած է Ժան Փոլ Լորանսի մօտ, որնկարչական աշխարհի կարկառունդէմքերէն էր ունենալով` նաեւ հայա շ ա կ ե ր տ ն ե ր ` Է տ կ ա ր Շ ա հ ի ն , Տ .Ե ս ա յ ե ա ն , Ս . Ք ի ւ ր ք ճ ե ա ն ե ւ ա ն -շուշտ Փանոս Թէրլէմէզեան։

Ո ւ ս մ ա ն տ ա ր ի ն ե ր ո ւ ն գ ծ ա ծ է«Բանուորուհին ջրհորի մօտ պատ-կ ե ր ը ( 1 9 0 3 ) , Փ ա ր ի զ ի բ ա ն ո ւ ո -ր ա կ ա ն թ ա ղ ա մ ա ս ի ե ւ Լ ա մ ա ն -շ ի շ ր ջ ա կ ա յ ք ի բ ն ա կ ա ր ա ն ն ե ր ը .ա ս ո ն ք պ ա տ ճ ա ռ կ ’ ը լ լ ա ն , ո ր հ ե -տագային Սովետական կարգերուշ ր ջ ա ն ի ն , ա ն շ ա հ ա ծ ը լ լ ա ր Մ ո ս -կ ը ւ ա յ ի վ ս տ ա հ ո ւ թ ի ւ ն ն ո ւ խ ո ր -հըրդահայ առաջնորդներու համակսէրը։ Կարճ ժամանակի մէջ ան կըվ ա յ ե լ է ա մ է ն հ ա մ բ ա ւ ի բ ր կ ա զ -մ ա ւ ո ր ո ւ ա ծ ն կ ա ր ի չ ա ր դ է ն ։ Կ ըմասնակցի նկարչական ցուցահան-դէսներուն եւ կ’արժանանայ բազ-մաթիւ մրցանակներու։ ԽրիմեանՀայրիկ դրամական օգնութիւն կըհասցնէ բազմատաղանդ նկարիչին,որպէսզի ան կատարելագործէ իրարուեստը։

Հ ո ս կ ’ ա ր ձ ա ն ա գ ր ե ն ք ա յ ն հ ա յ -ր ա կ ա ն ն ա մ ա կ ը զ ո ր ս Խ ր ի մ ե ա նՀայրիկ Մարտ 1, 1901ին յղած էրարմենական իր սիրելի սանուկին։

Նկարիչ ուսաՆող Պ. ՓաՆոս

Դ ո ւ ք չ է ի ք գ ր ա ծ , բ ա յ ց Պ ո լ ս ո յլ ր ա գ ի ր ն ե ր է ն ի մ ա ց ա յ ո ր դ ո ւ ք Ա .մրցանակն ստացած էք։ Դուք այսա ւ ե տ ի ս ը չ է ք տ ո ւ ե ր մ ե զ ։ Ե ր կ ո ւպատճառ ունի այդ. կամ այն է որհպարտագեալ չէք վասն յառաջդի-մ ո ւ թ ե ա ն , ե ւ կ ա մ ա յ ն է ո ր խ ո -րամանկութեամբ ծածկած էք, որ-պէս զի աւելի տարիներ դեգերիք իՓարիզ։ Ձեր վերջի նամակով խընդ-ր ա ծ է ք ո ր դ ե ռ ե ր կ ո ւ տ ա ր ի ե ւ սմնաք, այսինքն մինչեւ Հայրիկ մեռ-նի։ Դու չգիտե՞ս որ ես ծերացել եմ,եւ իմ ամենամեծ մտադրութիւնս այնէ ո ր Մ ա յ ր Ա թ ո ռ ի տ ա ճ ա ր ն կ ա ր -ներով զարդարեմ։ Չեմ գիտեր, դուքՍուրբ Գրոց պատկերներով պարա-պո՞ւմ էք, որ ինձ համար եւ Հայոցտաճարներու համար ա´ յն է միայնպիտոյ եւ ոչ այլ եւ այլ ճիւղեր։

… Ես կատարեալ վստահութիւնո ւ ն ի մ ձ ե ր վ ր ա յ . ա զ ն ո ւ ա բ ա րվարուել էք մինչեւ այժմ, եւ պէտք էմ ի ն չ ե ւ վ ե ր ջ ա յ ն պ է ս վ ա ր ո ւ ի ք ։Ծերացած Հայրիկ` որով օրեր համ-ր ը ւ ա ծ ե ն , ն ա ց ա ն կ ա ն ո ւ մ է ձ ե րպտուղ տեսնել։ Ուստի պարտաւորէք ըսել Հայրիկին եւ Մայիսի վերջինվերադառնաք առ մեզ. պէտք է նա-խապէս յայտնէք մեզ, որպէս զի ձերճամբու ծախքը ղրկուի։

Հայրիկ

Հրաւէրը ընդունելով, Թէրլէմէզ-ե ա ն ա ն ց ա ծ է Է ջ մ ի ա ծ ի ն ։ Ե ր ե քա մ ի ս մ ն ա ց ա ծ է հ ո ն , ա ւ ա ր տ ե -լ ո վ տ ա ճ ա ր ի հ ա մ ա ր ե ր կ ո ւ ն կ ա ր( f r e s q u e ) . « Մ ա ր ի ա մ Ա ս տ ո ւ ա -ծ ա ծ ի ն » ե ւ « Ա ն ա ր ա տ Յ ղ ո ւ թ ի ւ ն »(Միւրիլ լո յէ ընդօրինակեալ) ։ Նոյնժամանակամիջոցին, պատրաստած

Շար. էջ 28

Մեծ երազի ճաՄբու ուղեւորները

Փանոս ԹԷրԼԷՄԷզեանՎան, Մարտ 11, 1865 – Երեւան, Մարտ 30, 1941(Ծննդեան 150-ամեակին առթիւ)


S E C T I O N F R A N Ç A I S E

LUNDI 29 DECEMBRE 2014 - 5 JANVIER 2015

Le Huffington Post en Associationavec le groupe Le Monde

Karabagh: la guerre ou la paix?

JAN VAROUJAN

Mercredi 12 no-vembre, les forcesarmées azéries ontabattu un hélicop-tère de l’armée duKarabagh, qui effec-

tuait un vol d’entraînement à proxim-ité de la Ligne de Contact entre leKarabagh et - l’Azerbaïdjan. L’Hélicop-tère est tombé sur le territoire duKarabagh, près d’Agdam. Alors que lesKarabaghtsi voulaient secourir lestrois militaires passagers de l’hélicop-tère, dont l’un semblait encore vivant,les Azéris les ont empêchés par destirs d’armes automatiques.

Lors des incidents du mois d’août,lorsque des Azéris voulurent pénétrerle territoire du Karabagh et qu’ilsfurent repoussés par les Arméniens, ily eut au total une vingtaine de mortsde part et d’autre, suscitant ainsi unecertaine tension dans la région.

La dernière réunion en octobre àParis entre les deux présidents, SergeSargsyan et Ilham Aliyev à l’invitationde François Hollande n’avait abouti àrien. Depuis des années le discoursbelliqueux d’Aliyev, qui à chaque occa-sion déclare que l’Azerbaïdjan repren-dra le Karabagh par la force, n’a mal-heureusement pas rencontré une véri-table protestation de la part desreprésentants du Groupe de Minsk,Co-présidé par la Russie, les États-Unis et la France.

Ce dernier incident est un véritableacte de guerre. L’hélicoptère del’armée du Karabagh abattu n’était pasarmé et participait à des manœuvrescommunes d’entraînement avecl’armée arménienne. Les calculs desspécialistes qui ont visionné un vidéoont permis d’établir grâce à la vitessedu missile ayant abattu l’hélicoptère, lelaps du temps entre la vision del’impact et la perception du son del’explosion montre que l’hélicoptèreétait environ à 2 km à l’intérieur du ter-ritoire du Karabagh, en prenant pourpoint de référence la Ligne de Contactentre Karabagh et Azerbaïdjan.

Sans attendre le résultat del’enquête, le ministère de la Défenseazéri a publié un communiqué préten-dant que “l’hélicoptère attaquait despositions azéries”. Sans perdre detemps, les autorités azéries ont aus-sitôt décoré le militaire ayant abattul’hélicoptère. Cela rappelle de mauvaissouvenirs aux Arméniens quand, enaoût 2012, le président azéri Aliyevavait accueilli comme un héros etdécoré R. Safarov, le meurtrier à lahache d’un militaire arménien dansson sommeil.

Mais le pire c’est la passivité despolitiques. Le communiqué insipide etlaconique publié par le Groupe deMinsk après ce dernier incident du 12novembre -un authentique acte deguerre- au cours duquel trois militairesarméniens ont perdu la vie, est unexemple de langue de bois diploma-tique:

“Les Co-présidents de Groupe deMinsk, les Ambassadeurs Igor Popovde la Fédération de Russie, JamesWarlick des États-Unis et PierreAndrieu de la France, expriment leursérieuse préoccupation concernantl’hélicoptère abattu près de la Lignede Contact et les violences récentes.Nous regrettons les pertes de vie etexprimons nos condoléances auxfamilles”, dit la déclaration de Groupede Minsk.

Remarquez que ni le nomd’Azerbaïdjan ni le nom du Karabaghne sont cités dans cette phrase. Lelecteur lambda ne saura pas de quelleLigne de Contact on parle. On ne saitpas non plus qui est l’agresseur et quiest la victime. Quant aux “préoccupa-tions sérieuses” les familles des vic-times n’en ont cure.

Poursuivons: “... Nous faisons forte-ment appel aux deux côtés pour évi terles comportements qui intensi -fieraient la tension le long de la Lignede Contact et la Frontière d’Arménie-Azerbaïdjan...”

Le lecteur non spécialiste aural’impression que les deux côtés sontresponsables de l’accroissement de latension. Or depuis 1994, date de la sig-nature de cessez-le-feu entre l’Arménieet l’Azerbaïdjan, l’agresseur a été tou-jours l’Azerbaïdjan, le Karabagh nefaisant que se défendre.

“Nous rappelons aux Présidents del’Arménie et de l’Azerbaïdjan leursresponsabi li tés quant au respect ducessez-le-feu afin d’honorer lesengagements qu’i ls ont pris à Sotchi ,Newport et Paris en vue de trouverune résolution paci fique au con-fli t. [...]” conclut la déclaration.

Ce rappel devrait s’adresser unique-ment à M. Ilham Aliyev. À moins d’êtrehermétique aux médias et aux réseauxsociaux, les co-présidents du groupede Minsk ne peuvent pas ne pas con-naître les déclarations répétitives etbelliqueuses du président azéri de cesdernières années. Sans parler du dis-cours de la haine arménophobe dis-pensé jusqu’à dans les écoles azériesdestiné à formater, dès le plus jeuneâge, les nouvelles générations avecune mentalité antiarménienne. Commecela se fait en Turquie, dit au passage.

L’Azerbaïdjan, dont le seul budgetmilitaire dépasse le budget del’Arménie toute entière, aurait tort decroire que des armes ultra modernes etdes drones suffiront pour acquérir lasupériorité au plan militaire sur lesArméniens. Le facteur humain joueplus que les armes pour gagner uneguerre, comme ce fut le cas en 1992-1994. Les Karabaghtsi et lesArméniens, hommes, femmes, jeuneset moins jeunes, défendront bec etongles leurs terres. Mes contacts per-sonnels avec la population m’ont con-vaincu de ce fait.

En face, les soldats azéris seront-ilsmotivés pour défendre les acquis duseul clan Aliyev? Avant de jouer le DrFolamour au Caucase, le présidentazéri devrait se poser la question de

Suite à la page 14

Partenariat possible entrela Lettonie et l’Arménie

Le ministre letton des Affaires étrangères, Edgars Rinkevics, en visite de tra-vail en Arménie, a rencontré son homologue arménien Edouard Nalbandian, àErévan. Les deux hommes ont discuté de coopération dans le cadre duProgramme de partenariat oriental de l’UE. La Lettonie assumera la présidencede l’UE à partir de janvier 2015, et sera l’hôte du sommet du Partenariat orientalen mai.Dans cette optique, le ministre letton des Affaires étrangères a noté « qu’il estimportant de discuter de la question de la feuille de route du Partenariatoriental. »

« En tenant compte de l’adhésion de l’Arménie à l’Union économique eur-asienne, elle mettra en œuvre des plans individuels de partenariat avec les Etatsmembres de l’UE. » Les ministres Rinkevics et Nalbandian ont discuté d’un certain nombre de ques-tions bilatérales, régionales et internationales. Le ministre arménien des Affairesétrangères a informé son homologue letton des efforts de l’Arménie et des payscoprésidant le Groupe de Minsk pour un règlement pacifique de la question duKarabagh.

« Les déclarations belliqueuses des autorités azerbaïdjanaises après la réuniondes ministres des Affaires étrangères de l’OSCE à Bâle prouvent quel’Azerbaïdjan continue d’ignorer les déclarations des coprésidents et ne com-prend pas la langue de la communauté internationale. L’Azerbaïdjan ne com-prend pas le langage déclaratif; par conséquent, les coprésidents du Groupe de

Suite à la page 14

Le Président de la République duHaut-Karabagh, Bako Sahakian, a par-ticipé à la cérémonie d’ouverture ducentre de gestion de crise des situa-tions d’urgence du Karabagh dans lecadre du Conseil des ministres tenuedans la capitale Stepanakert.

Le président a souligné que l’organi-sation appropriée et efficace des acti-vités du centre donnera un nouvel élanau fonctionnement de l’ensemble duservice, la gestion globale et la coordi-nation de toutes les forces et lesmoyens en cas d’urgence, et prévenirde tels développements.

Le Président Sahakian a hautementapprécié le ministère de l’administra-tion et des situations d’urgence territo-riaux et la participation personnelle deson chef Armen Yeritsian dans la créa-tion du centre, en exprimant sa gratitu-

de pour le soutien constant démontréà l’Artzakh.

Le Primat du diocèse d’Artzakh,l’archevêque Pargev Martirosian, leministre de l’Administration territoria-le et d’urgence, Armen Yeritsian, etd’autres fonctionnaires ont participé àl’évènement.

Le Président du Karabagh ouvreun centre de gestion de crise

Lorsqu’une communauté se mobilise…

À l’approche de la fin de l’année 2014, je ne peux m’empêcher commeprésidente de Hay Doun, de partager avec vous quelques réflexions etmême quelques émotions qui m’ont accompagnées tout le long de cetteannée et tout particulièrement depuis le mois de novembre. C’est à cemoment que nous avons commencé à recevoir les familles syriennes d’orig-ine arménienne que Hay Doun a parrainé dans le cadre du programme deparrainage collectif du MIDI (Ministère de l’Immigration de la Diversité etde l’Inclusion du Québec).

Depuis le début de notre programme en 2009, nous avons parrainé 44familles de réfugiés irakiens qui se sont non seulement intégrés à leur nou-velle terre d’accueil mais qui s’impliquent à leur tour dans la communautépour redonner à leur manière ce qu’ils ont reçu en arrivant au Québec.Certains d’entre eux font même de l’accompagnement auprès des famillessyriennes nouvellement arrivées depuis septembre 2014.

En effet, notre communauté s’est enrichie de plus de 260 personnes etplusieurs autres vont arriver au courant de l’année 2015. J’ai eu le grandprivilège de faire partie de la petite équipe de Hay Doun qui avait le man-date d’accueillir les familles à leur arrivée à l’aéroport. J’y ai vécu, ainsi quemes collègues, des moments inoubliables, comme les retrouvailles desmembres d’une famille après des années d’angoisse et de peur… J’ai reçudes remerciements de personnes qui retenaient difficilement leurs larmes,j’ai du me mettre à genoux pour prier avec une dame qui voulait remercierle ciel de lui avoir permis d’arriver jusqu’à nous… Mais j’ai aussi vu desfamilles brisées par la mort d’un des leurs ou par l’enlèvement de leurproche et qui sont arrives hagards, avec dans les yeux une tristesse infinie… qui m’ont fait pleurer à chaque fois !

Les histoires ne manquent pas et elles nous interpellent sans exception.C’est d’ailleurs la raison pour laquelle nous avons décidé unanimement auconseil d’administration de Hay Doun, de parrainer tous ceux et celles quidemandaient notre aide. Nous ne pouvions rester indifférentes aux appelsde nos frères et soeurs en Irak et maintenant en Syrie.

C’est sans doute ce même sentiment partagé par tous les membres denotre communauté qui a fait en sorte qu’on voit peu à peu se mettre enplace des projets pour aider nos nouveaux arrivants. Nous ne pouvons taireles efforts de chacun, pour nous donner un coup de main et pour aider lesréfugiés.

Depuis 2009 notre partenaire privilégié dans l’accueil scolaire fut l’écolearménienne Alex Manoogian qui a accepté de créer une classe d’accueilspéciale pour recevoir les jeunes irakiens et syriens et leur enseigner lalangue et les matières scolaires. Cette année, l’école arménienne SourpHagop a aussi mis sur pied une classe d’accueil et reçoit maintenant lesjeunes en âge scolaire. Ainsi nos écoles arméniennes travaillent main dansla main pour faire en sorte que tous les jeunes puissent continuer leur sco-larité dans un environnement sécuritaire et accueillant.

De plus, cette année, un sous-comité mis sur pied par Sourp Hagop tra-vaille à satisfaire les besoins matériels de ces familles. Le soutien de laPremière Église Évangélique de Montréal ainsi que de Armenian brother-hood Church est indéfectible. Dernièrement, l’Union Générale Arméniennede Bienfaisance (UGAB) avec la collaboration de l’Association culturelleTekeyan ainsi que de l’Association des Arméniens d’Istambul et de l’ÉgliseApostolique St-Grégoire l’Illuminateur a mis sur pied un comité d’aide auxbesoins particuliers des familles.

Il est difficile de recenser toutes les initiatives dans une page commecelle-ci, mais nous aimerions aussi souligner les initiatives personnelles dequébécois d’origine arménienne et non arménienne qui aident dans l’anony-mat sans demander une quelconque reconnaissance….

Hay Doun ne peut rester indifférent ou silencieux face à toutes ces initia-tives. Nous désirons vous dire MERCI. Merci au nom de toutes les person-nes que nous parrainons pour cette aide. Ce petit organisme qui existe parla force de ses bénévoles et de son équipe professionnelle compétente etdévouée, a pour mission de soutenir les personnes et les familles en situa-tion de vulnérabilité. Cette mission qui est la nôtre est une mission sansfrontières, et les syriens en sont la preuve vivante.

Nous comme vous avons à coeur le bien-être de notre communauté.Nous croyons qu’une communauté grandit par la force de sa mobilisation,nous savons qu’une communauté s’épanouit par la force des liens qu’elle estcapable de créer entre ses membres. Ce projet a prouvé que notre commu-nauté sait se mobiliser, qu’elle est capable de travailler en collaborationpour maximiser ses efforts et subvenir aux besoins innombrables qui luisont adressés. Cet exemple vaut mille mots pour nos générations futures.Là où i l y a de l’union, i l y a de la force. Lorsqu’une communauté semobilise…elle peut faire bouger les montagnes… Le projet de parrainagecollectif de Hay Doun en est bien la preuve!

NAYIRI TAVLIAN

Présidente

Hay Doun


Karabagh: la guerre...Suite de la page 13

savoir si le déclenchement d’uneguerre lui permettrait de gagner desterritoires ou au contraire d’en perdredavantage?!

En réalité les deux pays jouent con-tre la montre. L’Arménie et leKarabagh doivent soutenir leur popu-lation malgré la situation économiquedifficile créée par un double blocus àses frontières: l’un à l’Ouest par laTurquie, l’autre à l’Est parl’Azerbaïdjan. Il suffira cependant pourl’Arménie et le petit Karabagh de résis-

ter encore une quinzaine d’années. Carà partir de 2030 les ressourcespétrolière et gazière de l’Azerbaïdjanvont se tarir. Alors ses alliésd’aujourd’hui, en Europe et au Proche-Orient, n’auront plus intérêt à lesoutenir et le roi sera nu.

Pour la paix dans la région, le prési-dent azéri doit abandonner son dis-cours menaçant, en finir avec une édu-cation de la jeunesse basée surl’arménophobie et utiliser la richessedu pays pour le bien-être de son peu-ple au lieu de la dilapider dans de dis-pendieux, inutiles et dangereux bud-gets militaire.

Partenarait possible entre...Suite de la page 13

Minsk de l’OSCE devraient en tirer les conclusions, » a déclaré Nalbandianaux journalistes après la réunion.

Le ministre des Affaires étrangères de Turquie a appelé l’Arménie à « com-mencer à coopérer avec les pays voisins. » En réponse, Edouard Nalbandian adéclaré : « Notre politique étrangère a toujours ciblé la création et le développe-ment de la coopération avec tous les pays. Mais est-il possible de coopérer avecun pays qui refuse d’établir des relations diplomatiques avec l’Arménie, qui main-tient fermé la frontière et sort avec un certain nombre d’expressions hostilesliées à l’arménien et au peuple arménien ? » « Il sera possible de coopérer avec laTurquie lorsque celle-ci ferra face à sa propre histoire et lorsqu’elle conviendrade respecter les engagements qu’elle a pris en charge, » a ajouté Nalbandian. Il arappelé que « la communauté internationale a déclaré à maintes reprises que laballe était dans le camp turc. »

Abrahamian invite le présidentgéorgien en Arménie, le 24 avril

Le Premier ministre d’Arménie,Hovik Abrahamian a eu une réunionavec le Président de Géorgie, GiorgiMargvelashvili, à Tbilissi.

Les deux hommes ont salué l’impor-tance des relations amicales arméno-géorgiennes. Le Premier ministre et lePrésident de Géorgie ont exprimé leursatisfaction pour le niveau de dialoguebilatéral et a souligné que des effortsdevraient être déployés afin de sensibi-liser le commerce et la coopérationéconomique. Les parties ont égalementdiscuté de la participation des deux pays dans les processus d’intégration et dedéveloppement régional.

Le Premier ministre Abrahamian a transmis l’invitation du Président SergeSargissian à assister aux événements dédiés su centenaire du génocide arménienqui se tiendra en avril prochain. Pour sa part, le dirigeant géorgien a transmis sesvœux à son homologue arménien ainsi qu’au peuple arménien.

La coopération dans les domaines du commerce et la culture a également étéexaminée lors de la réunion suivie par un déjeuner de travail au cours de laquelleles délégations ont discuté des questions liées à la communication, l’énergie, etle tourisme.

La collaboration de Washingtonavec Erévan continuera malgré l’adhé-sion de l’Arménie à l’Union écono-mique eurasienne (UEE), a déclaré JenPsaki, porte-parole du Départementd’Etat américain.

« Les Etats-Unis vont poursuivre letravail avec l’Arménie afin de soutenirses réformes démocratiques et écono-miques et préserver les progrès réali-sés à travers la relation Etats-Unis-Arménie. »

Le porte-parole a souligné que tousles pays ont le droit de choisir leurpropre voie d’intégration économiqueet de développement conformément à

leurs intérêts nationaux.« Aucun pays n’a le droit de déter-

miner l’orientation politique et écono-mique d’un autre pays, ni décider deses alliances et accords commer-ciaux, » a souligné Psaki.

La Douma russe (chambre basse duparlement) a ratifié le traité d’adhésionde l’Arménie à l’UEE le 10 décembre.Erévan devrait se joindre officielle-ment à l’Union en janvier 2015, lorsqueles procédures de ratification serontterminées. Les républiques duKirghizistan et du Tadjikistan ont éga-lement exprimé leur intérêt à sejoindre à l’UEE.

Des relations Etats-Unis-Arménie inchangées malgré son adhésion à l’UEE


Plus de visas pour les citoyensaméricains visitant l’Arménie

A compter du 1er janvier 2015, les citoyens des Etats-Unis n’auront plusbesoin de se munir d’un visa pour se rendre en Arménie, a annoncé le 11décembre, le gouvernement arménien. Le ministre arménien des Affaires étran-gères, Edouard Nalbandian, a annoncé la levée des procédures de visa pour les

ressortissants américains, lors de la réunion hebdomadaire du Conseil desministres. M. Nalbandian a précisé que le gouvernement des Etats-Unis devraitappliquer le principe de la réciprocité en facilitant les mesures de son côté pourles citoyens d’Arménie qui doivent passer par des procédures fastidieuses etcontraignantes pour obtenir un visa pour les Etats-Unis. En particulier, « plu-sieurs catégories » d’Arméniens seront désormais en mesure d’obtenir ce visa àentrée multiple valable 10 ans, auquel ils ne pouvaient avoir droit jusque-là, aajouté le ministre.

Le projet de supprimer unilatéralement le régime de visa avec les Etats-Unisavait été dévoilé en mai dernier par l’un des adjoints de M. Nalbandian, SergeyManasarian. « Cette mesure montre le haut niveau qu’ont atteint nos relationsavec les Etats-Unis, » avait déclaré alors M. Manasarian devant les parlemen-taires. Les procédures de visa imposées par l’Arménie se sont considérablementsimplifiées depuis la fin des années 1990. Les citoyens des Etats-Unis, pour laplupart d’origine arménienne, voyageant en Arménie, pouvaient dès lors retirerleurs visas son seulement dans les consulats arméniens à l’étranger mais aussiaux poste-frontières et dans les aéroports. Les citoyens de l’Union européenne,quant à eux, peuvent déjà se rendre en Arménie sans visa si la durée de leurséjour n’excède pas 90 jours.

Le gouvernement arménien a abandonné pour eux les visas en 2012 peu detemps avant la signature d’un accord de facilitation des visas avec l’UE. L’accord,qui a pris effet en janvier 2014, assouplit les exigences strictes de l’UE pour cer-taines catégories d’Arméniens qui voyagent en Europe.Les autorités d’Erévan ont maintenu la disposition d’exemption de visa pour lesEuropéens, même après avoir décidé l’an dernier d’adhérer à l’Union écono-mique eurasienne.

Fête de Noel à la Garderie Éducative de l’École Armen-Québec de l’UGAB

Le 12 décembre 2014 dernier, lesenfants de la garderie et de l’école ontreçu la visite du Père Noel.

Cette visite était bien spéciale et ori-ginale, car le Père Noel arrivait encalèche accompagnée de la Fée desétoiles et il descendait directement dumont Massis et Ararat. Au son du tam-bour (dmbouk), et de la musique tradi-tionnelle deux gracieuses arméniennesvêtus de costumes folkloriques gui-daient le traineau vers l’école. Enfantet parents émerveillés ne pouvaientcontenir leurs joies. Ce moment futmagique et tout au long de la fête lePère Noel par ses talents multiples asu garder vivant la Magie de Noel dansles yeux de tous les enfants.

Cette fête comblée de bonnehumeur restera vivante à tout jamaisdans la mémoire de nous tous.

Derrière cette organisation magni-fique je tiens à souligner et féliciterl’équipe des éducatrices de la GarderieÉducative de l’École Armen-Québec del’UGAB, les deux comités de parents(école et garderie), la direction del’école et surtout les parents qui parleur généreuse participation et colla-boration ont rendu cette fête si mémo-rable.

Il me reste à vous souhaiter de trèsjoyeuses fêtes et des momentsmagiques pour les années à venir !

MME ROUSANNA SARKISSIAN

Directrice Garderie Éducative de l’École

Armen-Québec de l’UGAB

10 millions d’Euros pour le développement régional de l’Arménie

L’Arménie bénéficiera d’une aide de dix mil-lions d’Euros de la part de l’Union européenne(UE), dans le cadre du programme de prêt pourle développement régional.

La décision a été prose lors de la réunion duCabinet. L’Arménie cofinancera ce programmeen allouant 1,750 millions d’Euros.

Avec ce programme, l’Arménie pourra amélio-rer les projets visant à parvenir à un développe-ment régional équilibré dans le pays.

En outre, il est prévu de mettre en œuvre unprogramme les programmes de prêts pour ledéveloppement régional.


Հեռ. 514 303-3832

Բացում նոր Դեղարան ԱՐՍԼԱՆԵԱՆի

Ձեր դեղագործները Աբել եւ Ալեքս Արսլանեան ձեզ կ'ընդունին իրենց նոր հասցէին վրայ 1500 Blv Henri-Bourassa Ouest, coin Bois-de-Boulogne.

Ձեր առողջապահական մասնագէտները պատրաստ են ձեզի միշտ ծառայելու ամէն օրԵրկուշաբթիէն Ուրբաթ առաւօտեան ժամը 8:00էն մինչեւ երեկոյեան ժամը 8:00, իսկ Շաբաթ օրերը առաւօտեան ժամը 8:00էն մինչեւ երեկոյեան ժամը 6:00:

Կրնաք նաեւ քննել տալ ձեր ճնշումի մակարդակը, թթուածինի բաւարուածութիւնը, շաքարախտիվիճակը, քոլեսթերոլը, ձեր դեղարանային թղթածրարի հետեւումը եւ դեղերու մինչեւ տուն սպասարկութիւնը:

Կրնաք նաեւ ձեր դեղերու թղթածրարները փոխանցել դէպի մեր դեղարանը ձեզի աւելի լաւծառայելու համար: Բարի եկած էք մեր մօտ իբր հաւատարիմ յաճախորդներ:

Ouverture de la nouvelle Pharmacie ARSLANIAN

Vos pharmaciens Abel et Alex Arslanian vous accueilleront au 1500 Blv Henri-Bourassa Ouest, coin Bois-de-Boulogne.

Vos professionnels de la Santé seront là pour vous servir tous les jours du Lundi au Vendredi de 8h00 à 20h00 et le samedi de 8 h à 18h00

Prise de pression artérielle, saturation d’oxygène, glycémie, cholestérol, suivi du dossier pharmacologique, service de livraison.

Vous pouvez transférer vos prescriptions si vous le souhaitez.Bienvenue à notre clientèle fidèle.


450 682-2433 (CHEF) | www.chefkebab.ca4231, boul. Samson, Chomedey, Laval, Québec. H7W 2G8

SPÉCIALITÉ VIANDES

MARINÉES

le goût de la méditerranée

Petit DéjeuneretitPPe

t Déjeu

uner

FEBRUARY 25- MARCH 8, 2015


E N G L I S H S E C T I O N

MONDAY DECEMBER 29, 2014 - JANUARY 5, 2015

BY EDMOND Y. AZADIAN

If you think the Armenian parlia-ment is the most contentious forumfor political debates, try the Yerevantaxicabs and their most informed andastute drivers. Many of my columns,over time, have been sparked by mydiscussions with cab drivers who havesharp opinions on world affairs, butespecially on Armenia’s domesticaffairs.

Armenia’s news outlets are mostlyintroverted and myopic generally.They dwell on trivia, amplifying themand feeding the readers and viewerswhat they present as valuable newsrather than the fluff it is.

Of course, there are also the well-organized and generously funded out-lets which are extensions of foreignagencies and they serve their ownmasters. They characterize Armeniawithin the perspectives of what theowners of those agencies would like tosee.

The local outlets have their onheroes and villains, which have noth-ing in common with objective newsreporting.

The alternative is the news andcommentary provided by cabbies.They are more genuine and sponta-neous, if not always reliable. They pro-vide the raw news and sincere com-ments. They reflect the unfiltered anduncensored opinion of real people.One can sense the true pulse of thenation through them. I have alwaysbeen fascinated by how these cabbiesgenerate and process news in theirminds and they announce their viewswith such resolute authority that onefeels like one has to surrender.

As soon as you jump in a gas-fueledYerevan cab, no matter how short theride may last, you are engaged in apolitical discussion or discourse — asthe case may be — even if you are notin the mood for having a conversation.You don’t need to solicit your driver’sopinion; it will come out voluntarilyand loquaciously.

During the early years of indepen-dence, the mood was always festive.The discussions were held in a posi-tive path and the visitor was even reas-sured that the freezing cold and thedarkness would soon come to an endand that the country would resume itsnormal course.

Of course, there were always somesharp remarks or solemn advice to thisand that leader but the overall moodremained upbeat.

As the years have passed, the cabdrivers have entered a more defiantmood. Those were the war years inKarabagh and Armenians had scored a

victory over the much-stronger forcesof Azerbaijan. The pictures of beardedwar heroes decorated almost everytaxicab in Yerevan.

My trip this November found mostof the cab drivers silent. It was as ifthey were biting their tongues not toutter a word — positive or negative.They would answer only if you teasedthem into a conversation What struckme was that the pictures of war heroeswere either replaced by pictures of theVirgin Mary and Jesus or removedaltogether.

The change was an indication thatpeople have resigned themselves tothe deteriorating situation, or theyhave placed their fate in the hands ofthe Lord — their destiny as well as thedestiny of the country.

One elderly cab driver posed a ques-tion testing my knowledge of the city,but he answered his own questionwithout waiting for my reply.

“Do you see this building? This isthe Palace of Justice. But there is nojustice in this country. The momentthe government passes a law, they [theauthorities] are the first ones violatingthat law.”

But the Russians are most of thetimes the butt of the jokes or sarcasm,because of the people’s frustration.“They treat us in a cavalier manner.They control Armenia’s economy andthey keep raising the price of heatinggas,” one driver said. Many familieshave their homes or apartments con-nected to the gas distribution system,but they cannot afford to pay the utili-ties. They either burn wood or theirold books or freeze in the winter cold.

Many of the cab drivers have fear intheir eyes: These Onions [Armenians’epitaph for the Russians] are armingthe Azeris. We don’t know where thatprocess will lead us. War is inevitable.”

Most Armenians, however, are con-fident that should war erupt,Azerbaijan will lose more territories.During my visit to Yerevan, the mosttopical news was the shooting down ofthe unarmed military helicopter by theAzeris over the no-man’s land on theKarabagh-Azerbaijan border. As thedebate raged, the cabbies ridiculed theOrganization for Security andCooperation in Europe (OSCE) chair-men, who were nitpicking by statingthat there is no definition of the no-man’s land between Karabagh and theAzeri forces. The Azerbaijani armycontinued firing near the downed heli-copter in order to block Armenia fromapproaching the crash site. Finally acommando raid was able to recoverthe helicopter debris and the remainsof the Armenian pilots. The cabbies inYerevan were jubilant: “You see how

Cont’d on page 19

Armenian Politics inYerevan Taxicabs

Robertson, Fisk to Speak atCentennial Conference in New York

NEW YORK (Armenian Weekly) – Jurist Geoffrey Robertson and journalistRobert Fisk are among the confirmed speakers at “Responsibility 2015,” theinternational conference marking the Centennial of the Armenian Genocide, tobe held on March 13-15, 2015, at New York’s Marriott Marquis Hotel.

Geoffrey Robertson is an international jurist, human rights lawyer, and acade-mic. His latest book is An Inconvenient Genocide: Who Remembers theArmenians? In recent years, he has been particularly prominent in the defense ofJulian Assange and WikiLeaks. He has also represented author Salman Rushdie,and prosecuted General Augusto Pinochet. In 2008, he was appointed by UnitedNations (UN) Secretary General Ban Ki-moon as a “distinguished jurist” memberof the UN’s Justice Council, which nominates and supervises UN judges. Hismemoir, The Justice Game, has sold over 150,000 copies.

Robert Fisk is the Middle East correspondent of the Independent newspaper.He holds numerous awards for journalism, including two Amnesty InternationalUK Press Awards and seven British International Journalist of the Year awards.During the 30 years he has been reporting on the Middle East, he has coveredevery major event in the region.

The three-day conference will feature a lineup of prominent historians, policy-makers, authors, and artists from around the globe.

Photography and art exhibits with the theme of survival will be held at thesame venue for the duration of the conference.

Russian Duma ratifies Armenian entry to EEU

MOSCOW (TASS) — The lowerhouse of Russia’s parliament, the StateDuma, has ratified the treaty onArmenia’s accession to the EurasianEconomic Union.

Armenia will become a member ofthe Union after all the ratification pro-cedures in member countries (Russia,Belarus and Kazakhstan) are comple-ted.

The heads of Russia, Belarus,Kazakhstan and Armenia signed theagreement on the EEU in October thisyear. Armenia in September 2013declared plans to join the CustomsUnion and participate in the formation

of the EEU.Armenia’s Parliament ratified the

accession treaty last week with anoverwhelming majority of votes infavor.

Film on Armenian GenocideScreened In Turkey with 18+ Rating

The Cut, by German-Turkishfilmmaker Fatih Akin, hasbegun to be screened in themovie theaters of Turkey, but itis rated “18+” in the country.

The Turkish film specialists,however, criticized the “18+”rating and called it censorship,reported Evrensel website ofTurkey. The Cut was shown inEurope with a “12+” rating.

The Cut, which is based onthe Armenian Genocide, was screened at the 71st Venice International FilmFestival.


Armenian politics...Cont’d from page 18

our boys recovered the helicopter”one said, while another added, “Makeno mistake. Retaliation will come soonand it will be devastating. Let Azerifamilies learn what it means to lose ason in the army.”

Armenians, no matter how proudthey are when it comes to the armyfighting the enemy, complain aboutcorruption in it ranks. “My son is draft-ed into the army. We are proud that hewill defend our homeland. But hissuperiors are corrupt. Whatever food Isupply to my son, it will go to his supe-riors. Otherwise, they will mistreathim. Don’t you hear now and then thata draftee has committee ‘suicide?’ Whywould a young man commit suicide? Itis all lies.”

One of the cabbies told me a jokeabout Russia’s President ValdimirPutin. When in Yerevan, he happenedto pass by a mansion on a mountaintop, a palace rumored to have a riverrunning through it and an ornatechapel for the family next to it.

“Who does the mansion belong to?”Putin is said to have asked his hosts.

“It belongs to Dodi Gago,” was theresponse.

“What does ‘Dodi’ Gago mean?”“It means ‘crazy’ Gago.”“Well, if crazy people live in such a

mansion, I could imagine how well offthe wiser people should be in thiscountry.”

He came to see that one of those“wiser” people is your cab driver, aformer university professor, or thehomeless guy who spends the nightsleeping on the street.

Dodi Gago is the nickname of GagikZaroukian, an oligarch who aspires tobecome Armenia’s next president.There are legends about his extrava-gant lifestyle among the people. One ofthe legends is that Mr. Zaroukian

entertains his guests at his private zooby feeding live donkeys to his petlions.

This is the irony in Armenia; the zooanimals are better fed than most of thecitizens.

One of the cabbies came out withsome good news. I thought after all,everything is not dark and pessimistic.He said, “Most of Yerevanites areenjoying better living conditions now.”The news turned out to be bittersweetnews or a double-edged sword, as hecompleted his comments: “OurRussian friends are offering jobs,accommodation and citizenship toArmenian families. Many are happy tobe able to feed their families and theemigrate to Russia. That relieves thepressure here with unemploymentranks, and the remaining people havemore resources in finding jobs.”

Yerevan cabbies are the most law-abiding citizens in the country. Theyobserve all the traffic regulations reli-giously because the police look theother way when they notice a luxurycar violating every possible law. Thepolice can easily recognize to whomthose luxury cars must belong. Theycan even identify the owners by theirspecial vanity license plates.

On the other hand, God forbid a cabdriver makes the slightest mistake, ashe will receive a ticket that will costhis entire 20-hour-day’s pay.

Driving in Yerevan is hazardous.Your life is in danger every minute.The cab drivers stoically endure thehardship to put food on their familytable. Sometimes they direct a sharpremark to a reckless driver or extendadvice for good behavior.

But they continue life under harshconditions, providing their fares withthe latest news or commentaries. Nexttime you need the latest news or com-mentaries on Armenia’s domestic poli-tics or foreign affairs, hop into a cab.You will be well informed.

New medical facilities in Artsakh’sMartakert, Martuni regionsinaugurated

MARTAKERT, MARTUNI, Nagorno-Karabakh Republic — ArtsakhPresident Bako Sahakian on Saturday attended the opening ceremonies of amedical clinic in Martakert and a regional hospital in Martuni, reported the presi-dential press service.

Sahakian stressed that the medical institutions, equipped with state-of-the-artsfacilities and in line with current healthcare standards would substantially con-tribute to the development of healthcare system both in their regions and in theentire republic.

Sahakian expressed gratitude to the “Karabakh-Telecom” company for assist-ing in the realization of these projects.

Primate of the Artsakh diocese of the Armenian Apostolic Church ArchbishopPargev Martirosyan, prime-minister Ara Haroutyunyan and other officials par-took in the events.

Genocide Centennial to becommemorated in Istanbul

ISTANBUL — Turkish and Arme-nian-American organizations are work-ing together to commemorate the cen-tennial of the Armenian Genocide onApril 24, 2015 and to encourageArmenians from around the world toattend, DurDe and Project 2015 said.While Turkish groups have organizedmemorial events in Istanbul for thepast several years, Turkish NGODurDe and Project 2015, a US-basedorganization, are working to ensurethat a large contingent of Armenianscome to Turkey for the historic cen-tennial commemoration.

The events in Istanbul will include apublic assembly in Taksim on theevening of April 24. It will also includea memorial service at i li ArmenianApostolic Cemetery . “As Armenians,we are going to Istanbul to memorial-ize the brutal massacre of our familymembers, and to remind the world

that 100 years later, we are still seek-ing justice and accountability from theTurkish government,” said Sarah LeahWhitson, board member of Project2015.

In 2014, then-Prime Minister TayyipErdo an expressed his condolences tothe grandchildren of “Armenians wholost their lives in the context of theearly 20th century” but failed toacknowledge the role of the Ottomangovernment in systematically causingthese losses. The Turkish governmenthas refused to recognize the mas-sacres of the Armenians as genocide.

DurDe is one of Turkey’s leadingcivil and human rights organizations.Project 2015 is a US-based non-profitorganization comprised of Armenians,Turks and Americans to encouragewide participation in the commemora-tion events in Istanbul.

EU Parliament backs recognition ofPalestine ‘In Principle’

STRASBOURG (AFP) — TheEuropean Parliament overwhelminglybacked the recognition of a Palestinianstate “in principle” on December 17,following a series of votes on the issuein EU nations that have enraged Israel.

Lawmakers approved the motion by498 votes to 88 with 111 abstentions,although it was a watered down ver-sion of an original motion which hadurged EU member states to recognize aPalestinian state unconditionally, as Sweden did earlier in October.

The motion said the Parliament “supports in principle recognition ofPalestinian statehood and the two state solution, and believes these should gohand in hand with the development of peace talks, which should be advanced.”The vote came hours after a European court ordered the EU to drop thePalestinian Islamist group Hamas from its terrorism blacklist. The socialist,greens and radical left groups in the European Parliament had wanted an out-right call for the recognition of Palestinian statehood.

But the center-right European People’s Party of European Commission chiefJean-Claude Juncker, the leading group in parliament, forced them into a com-promise motion linking it to peace talks.

Several European parliaments have passed motions urging their governmentsto recognize a Palestinian state in recent weeks in a bid to pressure Israel torelaunch the stalled peace process.

France, Britain, Spain, Ireland and Portugal have all passed votes to that end.Sweden has gone even further, officially recognizing Palestine as a state.

These discussions follow a tense summer period when Israel carried out itscontroversial Protective Edge operation against the Palestinian militant groupHamas in the Gaza Strip, and elicited international condemnation for the numberof civilians killed and damage that would take decades to undo.


Closed border hurting Eastern Turkeymore than Armenia

According to a recent study entitled ‘‘Research on the Socio-Economic Impactof the Turkey-ArmeniaBorder’’ commissioned by the Hrant Dink Foundation, itwould appear that the closed border between the two neighboring countries ishurting citizens on the Turkish side more than the Armenian.

Regions including Kars, Igdir, Agri, Ardahan, the majority of which is locatedright on the border with Armenia, cannot benefit from the opportunities offeredby free trade agreements – unlike the other regions of Turkey – due to the sealedborder. The region also cannot benefit from the indirect trade between Armeniaand Turkey as the border is closed and these goods get shipped from regionsclose to Georgia or Iran borders. Besides, since the existing trade with Armeniais not legal and comes at a high transit cost due to the sealed land border, thevolume of the existing trade remains very limited.

Anna Muradyan

Armenians celebrate mass in China for first time in decadesGUANGZHOU, China (A.W.) —

The Armenian community in Chinagathered at a church in Guangzhou onDec. 14 to celebrate mass for the firsttime in decades.

Bishop Haigazoun Najarianpresided over the mass that brought

together dozens of Armenians fromGuangzhou, Shanghai, Nanjing, HongKong, and other cities.

Bishop Najarian, Primate of theArmenian Diocese of Australia andNew Zealand and Pontifical Legate ofAll Armenians in India and the Far

East, said he was pleased that decadesafter the last church mass was held bythe Armenian community in China,Armenians from around the worldwho now call China and Hong Konghome have gathered again to celebratemass.

A small yet vibrant Armenian com-munity existed in Harbin, Shanghai,and Hong Kong from the late 19th tillthe mid-20th century. In that period,Harbin had an Armenian church andShanghai boasted a vibrant communitycenter.

First Armenian Churchopens in Abu Dhabi

ABU DHABI, U.A.E. — The first Armenian church opened in Abu Dhabi onDecember 12 with hundreds of Armenian in attendance. Previously, Armeniansin Abu Dhabi would worship in other churches such as St. Andrews Church, orgo to Sharjah which has an Armenian church.

Father Mesrob, the church priest, said the community was very thankful tothe UAE leadership.

“Shaikh Zayed gave us land to build our churches and Shaikh Khalifa has con-tinued to help us. We are very grateful to the Abu Dhabi Government for the free-dom to conduct our church services. Such actions will encourage stronger rela-tions between the UAE and [the] Armenian community.”

Pakrad Balabanian, an Armenian who attended the church opening, said “wehave up to 1,000 Armenians living in Abu Dhabi so we needed a church to holdour gatherings. We have quite a few buildings on the site, one of which will beused as [a] Sunday school for the children. We will be able to hold other cere-monies here as well. Previously, we had to rent different churches for our cere-monies.

We also have a school here for Armenian children for them to come weekly,with 5 to 6 teachers. There is also a building for the priests so whoever is in needof help can come and talk to a priest. Armenian Christians can also get marriedhere instead of travelling to other countries such as Lebanon, Syria, or Iran.” Headded that Muslims are welcome to visit and see the church.

MICHAEL ARAM AND JOSEPHOUGHOURLIAN SUPPORT THE TUMO CENTER.NEW TUMO CENTER TO OPEN IN KARABAGH

On November 18, 2014,artist Michael Aram hosteda holiday shopping event athis flagship store in NewYork to announce a newpartnership betweenAGBU and the TumoCenter for Creative Techno-logies, bringing the TumoCenters to additional loca-tions throughout Armenia,starting with a center in Nagorno-Karabagk. Michael Aram kicked off thefundraising efforts by contributing 30% of sales that day to this project.

Initiating this large scale effort, Joseph Oughourlian, AGBU Central Boardmember and co-founder of Amber Capital Investment Management, pledged$150,000 to support the Tumo Center in Nagorno-Karabakh. Oughourlian hasbeen closely involved with development in Nagorno-Karabakh, both personallyand professionally, for many years.

Through its partnership with AGBU, the Tumo Center plans to expand itsreach throughout Armenia and Nagorno-Karabakh and touch the lives of thou-sands more in the years to come. To date, over 10,000 children and young adultshave experienced the center’s high-quality, hands-on program, which includesworkshops, teamwork and mentorship as well as training in animation, digitalmedia, web design and game development.

“We at Tumo are honored to have the backing of people like Michael Aramand Joseph Oughourlian. Their commitment to equipping Armenian youth withthe skills they need to become the next generation of critical thinkers andcreators is really overwhelming,” says Sam Simonian, the founder of theTumo Center.


Վարդան ոսկանեան «Հայաստանի յաջողութիւններն ու մարտահրաւէրները»թէմայի շուրջ բանախօսութիւն սարքեց փասատինայի մէջ

Հրաչ Սէփէթճեան

Կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ թ ե ա մ բ Հ Բ Ը Մ իԱսպետներու համախմբումին, 10Հոկտեմբերի երեկոյեան, Փասատի-նայի ՀԲԸՄի «Վաչէ եւ Թամար Մա-նուկեան» կեդրոնին մէջ, «Հայաս-տանի յաջողութիւններն ու մարտա-հ ր ա ւ է ր ն ե ր ը » ծ ա ւ ա լ ո ւ ն ն ի ւ թ ո վհանդէս եկաւ ՀՀ Արտաքին Գործոցն ա խ կ ի ն ն ա խ ա ր ա ր ե ւ ն ե ր կ ա յ ի սՀ ա յ ա ս տ ա ն ի Ա զ գ ա յ ի ն ժ ո ղ ո վ իերեսփոխան, «Բարգաւաճ Հայաս-տ ա ն » կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ ե ա ն ա ն դ ա մՎարդան Ոսկանեան:

Շ ո ւ ր ջ 2 0 0 հ ա յ ր ե ն ա կ ի ց ն ե ր ,որոնց շարքին՝ ազգային քաղաքա-կ ա ն ե ւ հ ա ս ա ր ա կ ա կ ա ն կ ա զ մ ա -կերպութիւններու ներկայացուցիչ-ներ եւ մեծ թիւով միութենականներ,ընթրիքի սեղաններու շուրջ լսեցինՀայաստանի դիմագրաւած ներկայիարտաքին թէ ներքին խնդիրներունու ձեռքբերումներուն մասին:

Հ ի ւ ս ի ս ա յ ի ն Ա մ ե ր ի կ ա յ ի Ա ր ե ւ -մըտեան Թեմի Առաջնորդ ՅովնանԱ ր ք . Տ է ր տ է ր ե ա ն ճ ա շ օ ր հ ն է ք է նառաջ հանդէս եկաւ հակիրճ ելոյթովմ ը , ո ւ ր վ ե ր ա ռ ա ւ Վ ա ր դ ա ն Ո ս -կանեան՝ սփիւռքահայն ու Հայաս-տանի քաղաքացին, դիւանագէտնու հայրենասէր գործիչը:

Ան յայտարարեց. «Մեզի համարպ ա տ ի ւ է Ո ս կ ա ն ե ա ն ի ՝ պ ա տ ա ս -խ ա ն ա տ ո ւ պ ա շ տ օ ն ն ե ր վ ա ր ե լ ը ,որպէսզի Հայաստանը դարձնէ մերկեանքի երազը, յոյսը եւ նաեւ մերկ ե ա ն ք ի խ ո ս տ ո ւ մ ը : Ձ ե ր կ ե ա ն ք ըպիտի դարձնէք բարի օրինակ երի-տ ա ս ա ր դ ս ե ր ո ւ ն դ ի ն հ ա մ ա ր , ո րկ ’ ա պ ր ի Հ ա յ ա ս տ ա ն ի ե ւ ա ր տ ա շ -խարհի մէջ», շեշտեց առաջնորդը:

Ասպետներու վարչութեան կողմէներկաներուն վերապահուած էինօրինակներ օրուան հիւրին ««Անկա-խութեան Ճանապարհով» գիրքէն,որուն անդրադարձաւ օրուան հան-դիսավար տոքթ. Կիրակոս Մինաս-եան: Ի դէպ, վերջինս, ինչպէս միշտ,խնամեալ աշխատանք կատարածէր՝ վեր հանելու Ոսկանեան մար-դուն, միութենականին, սփիւռքա-հայուն եւ Հայաստանի քաղաքա-կան գործիչին կեանքի հանգրուան-ն ե ր ը : Մ ի ն ա ս ե ա ն ն ե ր կ ա յ ա ց ո ւ ց2013ին լոյս տեսած վերոյիշեալ հա-տ ո ր ը , ո ւ ր խ մ բ ո ւ ա ծ ե ն է ջ ե ր ն ա -խարար Վարդան Ոսկանեանի օրա-գիրէն՝ «Փոքր երկրի մեծ մարտա-հրաւէրներ»էն: Ահա, թէ ի’նչ կը գրէՈ ս կ ա ն ե ա ն Ո ս կ ա ն ե ա ն ի մ ա ս ի ն .«Դիւանագիտութիւնը ո’չ միայն իմկ ր թ ո ւ թ ի ւ ն ն է , ա շ խ ա ր հ ը , ա յ լ ե ւ ՝կիրքն ու նուիրումը: ...Հայաստանինման փոքր երկրի մը համար դի-ւանագիտութիւնը ո’չ միայն պաշտ-պանութեան առաջին ճակատն է ,այլեւ՝ յարձակման առաջին գիծը»:

Դ ի ւ ա ն ա գ է տ ը ծ ն ա ծ է 1 9 5 5 ի նՀալէպ: Շրջանաւարտ է ՀԲԸՄի Լա-զ ա ր Ն ա ճ ա ր ե ա ն - Գ ա լ ո ւ ս տ Կ ի ւ լ -պէնկեան վարժարանէն, Երեւանի«Պոլիտեխնիկական» համալսարա-նէն, «Ֆլեչըր» եւ «Հարվըրտ» հա-մ ա լ ս ա ր ա ն ն ե ր է ն : Գ տ ն ո ւ ե լ ո վ Հ ա -յաստանի Հանրապետութեան Ար-տաքին Գործոց Նախարարի պա-տ ա ս խ ա ն ա տ ո ւ պ ա շ տ օ ն ի ն վ ր ա յմ օ տ ի կ ա ն ց ե ա լ ի ն , ե ւ ն ե ր կ ա յ ի ս ՝որպէս Խորհրդարանի երեսփոխան,ան գործօն մասնակցութիւն բերածէ եւ կը բերէ ղարաբաղեան բանակ-ցութիւններուն եւ ընդհանրապէս՝Հայաստանի արտաքին թէ ներքին

քաղաքական կեանքէն ներս: Տոքթ.Կիրակոս Մինասեան նշեց, թէ հիւրբանախօսը սփիւռքահայ թէ հայաս-տանեան լայն շրջանակներու ծա-ն օ թ դ է մ ք հ ա ն դ ի ս ա ց ա ւ « A I M »ամսաթերթին միջոցով՝ ներկայաց-նելով հայկական հարցը: Երկրորդ,ա ն ա յ ս օ ր ծ ա ն օ թ է ի ր ի ս կ հ ի մ -ն ա դ ր ա ծ « Ս ի վ ի լ ի թ ա ս » ո վ , ո ր կ ըկ ա տ ա ր է հ ա յ ր ե ն ա ս ի ր ա կ ա ն մ ե ծաշխատանք:

Տոքթ. Մինասեան վեց կէտերումէջ արժեւորեց Ոսկանեան Արտա-քին Գործոց նախարարը: Ան ըսաւոր այդ տասը տարիներու Նախա-րարը վարեց փոխլրացման քաղա-քականութիւն ՝ պահելով չէզոքու-թիւն եւ հաւասարակշռութիւն մի-ջազգային քաղաքական աջ ու ձախհ ո ս ա ն ք ն ե ր ո ւ մ ի ջ ե ւ : Ե ր կ ր ո ր դ ՝վարեց բազմակողմանի դիւանագի-տ ո ւ թ ի ւ ն ( m u l t i l a t e r a l ) , ո ւ ր պ ե -տութիւնը իր շահերը կը հետապնդէուրիշ պետութիւններու հետ գոր-ծակցաբար: Երրորդ ՝ անոր օրով ՝2001ին, Հայաստան դարձաւ Եւրո-խ ո ր հ ո ւ ր դ ի լ ի ի ր ա ւ ա ն դ ա մ : Չ ո ր -րորդ՝ Հայաստան-Թուրքիա դիւա-նագիտութեան ծիրէն ներս փրոթո-քոլներու յառաջ մղումը: Հինգերորդ՝Լեռնային Ղարաբաղի հարցին գծովՈսկանեան յաջողեցաւ ապահովելԱ ր ց ա խ ի փ ա ս տ ա ց ի ա ն կ ա խ ո ւ -թիւնը եւ իրաւականօրէն Ատրպէյ-ճ ա ն ի կ ա զ մ է ն դ ո ւ ր ս գ տ ն ո ւ ե լ ո ւհասկացողութիւնը: Իսկ վեցերորդ՝կարեւորեց Արտաքին Գործոց նախ-կ ի ն Ն ա խ ա ր ա ր ի ն ճ ի գ ե ր ը ՝ զ ա ր կտալու Հայաստան-Սփիւռք յարաբե-ր ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ո ւ ն ե ւ ն ե ր դ ր ո ւ մ ն ե -րուն:

Ապա ելոյթ ունեցաւ Վարդան Ոս-կանեան:

Ստորեւ՝ մէջբերումներ անոր ելոյ-թէն.

- Ներկայիս Հայաստանի եւ Ար-ց ա խ ի մ է ջ ա յ ն պ ի ս ի ի ր ա դ ա ր ձ ո ւ -թ ի ւ ն ն ե ր տ ե ղ ի կ ՛ ո ւ ն ե ն ա ն , ո ր ո ն քշրջադարձային են:

- Ն ա խ ա գ ա հ Ս ե ր ժ Ս ա ր գ ս ե ա նս տ ո ր ա գ ր ե ց Հ ա յ ա ս տ ա ն ի ա ն դ ա -մակցութիւնը Եւրասիական տնտե-սական միութեան՝ նոր էջ բանալովՀՀ տնտեսական եւ արտաքին քա-ղաքականութեան մէջ:

- Ոչ-իշխանական ուժերը իրենցմտահոգութիւնը եւ դժգոհութիւնըկ՛արտայայտեն երկրէն ներս ստեղ-ծըւած իրավիճակին մասին:

- Ն ո ր ի ր ա վ ի ճ ա կ Հ ա յ ա ս տ ա ն իհամար՝ իր տեղի եւ դերի առումով:Կ ո վ կ ա ս ի մ է ջ բ ա ժ ա ն ա ր ա ր դ ի ր -

քերը աւելի խորունկ կը դառնան՝բ ա ց ա ս ա կ ա ն հ ե տ ե ւ ա ն ք ն ե ր ո վ(Արեւմուտք եւ Ռուսիա):

- Փորձենք միասնաբար յաղթա-հ ա ր ե լ լ ո ւ ր ջ մ ա ր տ ա հ ր ա ւ է ր ն ե ր ըյանուն ժողովրդավար եւ բարգա-ւաճ հայրենիքի:

- 23 տարի անցած է անկախու-թենէն, եւ մենք գիտենք մեր թերու-թիւնները: Պէտք է կարենանք ճիշդգնահատական տալ, անկեղծ ըլլալ,ունենալ քաղաքական կամք:

- Հիմա պրպտումի մէջ ենք մենք:Հայաստանը ներկայիս բաւականա մ ո ւ ր է , ս ա կ ա յ ն ո ր ո ՞ ն ք ե ն ա յ նհ ի մ ն ա կ ա ն յ ե ն ա ս ի ւ ն ե ր ը , ո ր ո ն ցվրայ կը յենի մեր պետութիւնը:

Ապա, Վարդան Ոսկանեան ծան-ր ա ց ա ւ հ ի ն գ յ ե ն ա ս ի ւ ն ե ր ո ւ վ ր ա յ ,որոնք ո’չ միայն հիմը հանդիսացանՀայաստանի Հանրապետութեան,այլեւ ձեւաւորեցին մեր մտածողու-թիւնը, հայ ժողովուրդի հաւաքա-կան գիտակցութիւնը եւ հոգեբա-նութիւնը:

ա- ՀայաՍտանեայցառաքելական եկեղեցին

Հ ա յ ա ս տ ա ն ե ա յ ց Ա ռ ա ք ե լ ա կ ա նԵկեղեցին հայ ժողովուրդի ամէնէնկայուն հաստատութիւններէն մէկնէ : Ա յ ո ’ , Ա ս տ ո ւ ծ ո յ տ ո ւ ն ն է , բ ա յ ցմ ե ն ք շ ա տ յ ա ճ ա խ կ ’ ը ս ե ն ք , ո րե կ ե ղ ե ց ի ն ե ղ ա ծ է ա զ գ ա յ ի ն հ ա ս -տատութիւն: Անհրաժեշտ է եկեղե-ցի եւ պետութիւն կարգավիճակիյ ս տ ա կ բ ա ժ ա ն ո ւ մ : Ե կ ե ղ ե ց ի ն ի րվրայ պէտք է վերցնէ իրաւունքը իրձայնը բարձրացնելու, երբ հարկ է:Ա ն ո ւ ն ի ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ի վ ս տ ա հ ո ւ -թիւնը, եւ ժողովուրդը կ՛ակնկալէ, որեկեղեցին ըլլայ ժողովուրդին պաշտ-պանը:

Բ. ՊետականութիւնՊ է տ ք է տ ա ր ա ն ջ ա տ ե լ պ ե տ ո ւ -

թ ի ւ ն ե ւ ի շ խ ա ն ո ւ թ ի ւ ն հ ա ս կ ա ց ո -ղութիւնները: Պետութիւնը երկի’րնէ ՝ իր կառոյցներով՝ նախագահու-թ ի ւ ն , Ա զ գ ա յ ի ն ժ ո ղ ո վ , կ ա ռ ա վ ա -րութիւն. ան մնայո’ւն է: Իսկ իշխա-նութիւնը մարդիկ են, որոնք ժամա-նակաւոր կերպով կը ծառայեն: Այսերկուքը կարելի չէ նոյնացնել. բանմը, որ այսօր նոյնացուած է կարգ մըթեւերու կողմէ:

Ե ր կ ր ո ր դ կ ա ր ե ւ ո ր կ է տ ը ժ ո ղ ո -վըրդավարութեան հարցն է: Օրէնք-ն ե ր ը պ է տ ք է ը լ լ ա ն թ ա փ ա ն ց ի կ :Օ ր ի ն ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն պ ա կ ա ս ը կ ըխ ա ր խ լ է մ ե ր պ ե տ ա կ ա ն ո ւ թ ե ա նհ ի մ ք ե ր ը : Պ է տ ք է վ ե ր ա փ ո խ ե ն ք

ընտրական համակարգ ը: Հայաս-տան ժողովրդավարական պետու-թիւն է, այնպէս որ պէտք է դառնայիրա’ւ ժողովրդավար: Մեր պետու-թիւնը մենատիրական պետութիւնչէ:

Իսկ երրորդ՝ ուժի ընկալման հար-ցը: Իշխանութիւններու օրինակա-ն ո ւ թ ի ւ ն ն է ո ւ ժ ի հ ի մ ք ը ե ւ ո ’ չ թ էերկրի ուժային կառոյցները: Ուժիաղբիւրը, հիմքը, օրինականութիւննէ : Պ է տ ք է ք ա ղ ա ք ա կ ա ն մ ե ն ա -շ ն ո ր հ ը վ ե ր ա ց ն ե լ ե ւ հ ա ս տ ա տ ե լիշխանական հակակշիռ:

Ոսկանեան նշեց, որ տասը տարի-ն ե ր ո ւ ի ր փ ո ր ձ ա ռ ո ւ թ ի ւ ն ը ց ո յ ցտուաւ, թէ հայութեան խնդիրներըերկրէն ներս կը գտնուին եւ ոչ թէդուրս:

Գ. ՍփիւռքԿ’ակնկալենք Սփիւռքի ներգրաւ-

ւածութիւնը Հայաստանի կեանքինմ է ջ : Ա ռ ա ջ ի ն օ ր է ն ի ս կ ս փ ի ւ ռ -ք ա հ ա յ ե ր ե կ ա ն հ ա յ ր ե ն ի ք ՝ մ ե ծնուիրումով: Ափիւռքի դերը մեծ է:Միասնականութիւնը պէտք է ըլ լայն ա ե ւ գ ո ր ծ ն ա կ ա ն գ ե տ ն ի վ ր ա յ :Պ է տ ք չ է ե ր բ ե ք թ ե ր ա գ ն ա հ ա տ ե լՀայաստանի այսօրուան իրավիճա-կ ը : Մ ի ւ ս կ ո ղ մ է , ո ’ չ մ է կ բ ա ն յ ա -ւերժական է: Սփիւռքը պէտք է ճիշդգ ն ա հ ա տ է հ ա յ ր ե ն ի ք ը ե ւ մ ի ա յ նՑ ե ղ ա ս պ ա ն ո ւ թ ե ա ն հ ա ր ց ո վ չ բ ա -ւարարուի: Ժողովրդավարութեանհ ա ս տ ա տ ո ւ մ ը , մ ա ր դ կ ա յ ի ն ի ր ա -ւանց եւ ազատութիւններու խնդիր-ները նոյնպէս պէտք է յուզեն սփիւռ-քահայը:

Դ. ցեղաՍՊանութիւնՀարիւրամեակին ընդառաջ, ակըն-

կ ա լ ի ք ն ե ր ը ա ւ ե լ ի ’ մ ե ծ ե ն ա յ ս օ ր :Անհրաժեշտ է ճիշդ ձեւակերպել Ցե-ղասպանութեան խնդիրը, Սփիւռք-Հայաստան աշխատանքները ծա-ւալուն դարձնել: Յստակացնել հայժողովուրդի նպատակները յաջորդտ ա ս ն ա մ ե ա կ ն ե ր ո ւ ն հ ա մ ա ր : Մ ե րպարտքն է 100ամեակի յաջորդ օրնիսկ պահանջատիրութեան խնդիրըդնել մեր դիմաց եւ հանդէս գալ նորմտածողութեամբ:

ե. ղարաԲաղՎերջապէս, հինգ յենասիւներէն

ա մ է ն է ն կ ա ր ե ւ ո ր ը ա յ ս օ ր Ղ ա ր ա -բաղեան յաղթանակներն ու անկախԱ ր ց ա խ ն է : Բ ա ն ա կ ց ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ըկ ’ ը ն թ ա ն ա ն , մ ի ւ ս կ ո ղ մ է ՝ Ղ ա ր ա -բ ա ղ ը ո ւ ն ի ի ր ա ն կ ա խ ո ւ թ ի ւ ն ը .վերիվայրումներ պատահեցան եւկ ը պ ա տ ա հ ի ն ա յ ս ը ն թ ա ց ք ի ն ,սակայն նոյնիսկ եթէ հայրենի ղե-կավարութիւնը սխալ քայ լի դիմէ ,ժողովուրդը իր «ո ’ չ»ը կ ’ըսէ : Ղա-րաբաղը անկախ պետութիւն է. մերյաղթանակները դարձան մեր քա-ղ ա ք ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն հ ի մ ք ը յ ա ջ ո ր դտարիներուն համար: Դժբախտա-բ ա ր , ա յ դ յ ա ղ թ ա ն ա կ ն ե ր ը ե ւ Ղ ա -ր ա բ ա ղ ի գ ո յ ո ւ թ ի ւ ն ը , ե ր բ ե մ ն կ ըշ ա հ ա ր կ ո ւ ի ն ՝ ծ ա ծ կ ե լ ո ւ հ ա մ ա րի շ խ ա ն ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ո ւ ա ն գ ո ր ծ ո ւ -թիւնը: Աւելի ժողովրդավար դարձ-ն ե լ ո վ Հ ա յ ա ս տ ա ն ը ՝ մ ե ն ք օ գ ն ա ծկ ’ ը լ լ ա ն ք Ղ ա ր ա բ ա ղ ե ա ն հ ա ր ց իլ ո ւ ծ ո ւ մ ի ն : Պ ա տ ե ր ա զ մ ի վ տ ա ն գ ըշ ա տ մ օ տ ի կ չ է , ս ա կ ա յ ն մ ե ն ա -տ ի ր ա կ ա ն վ ա ր չ ա ձ ե ւ ո վ գ ո ր ծ ո ղԱտրպէյճանին դիմաց ժողովրդա-վար Արցախով պիտի շարունակենքմեր յաղթանակները:

Շար. էջ 27


անդրադարձ՝ նուիրուած կոմիտասի ծննդեան հարիւրամեակինառթիւ գրուած բանաստեղծութիւններուն եւ յօդուածներուն

ARMINH QHØ<KHR:AN

Սոյն լրագրային յօդուածով կ՛ուզենք ընթեր-ցողին հաղորդակից դարձնել բազում շնորհնե-րով օժտուած Կոմիտաս Վարդապետին ներկա-յացնող գնահատականներուն: 1969 թուականըոր Կոմիտասի ծննդեան հարիւրամեակն էր ուտեղի կ ՛ունենային Յոբելեանական հանդիսու-թիւններ, «Էջմիածին» ամսագիրը կը բովանդա-կէր Կոմիտասին նուիրուած արձակ ու չափածոյայնպիսի գրութիւններ որոնք մեզ համար եղանօգտագործելի հիմնական աղբիւր: Նշուած աղ-բիւրի բովանդակած մեզ համար օգտագործելիա ռ ա ջ ի ն ն ի ւ թ ը , ա մ ս ա գ ր ի ս կ ի զ բ ը բ ե ր ո ւ ա ծՎ ա զ գ է ն Ա Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի կ ո ն դ ա կ ն է , ո ւ ր կ ըխօսուի հեռաւոր Կուտինայէն Գէորգեան Ճեմա-րան ուսանելու բերուած քաղցրաձայն փոքրա-հ ա ս ա կ Ս ո ղ ո մ ո ն ի մ ա ս ի ն , ն շ ե լ ո վ թ է ի ն չ պ է սհոգեւոր այդ դպրոցի տուած ուսումը լոյս եւ ձեւտ ո ւ ա ւ ա ն ո ր մ տ ք ի ն ո ւ հ ո գ ի ի ն ՝ ա ճ ե ց ն ե լ ո վշնորհները եւ ծնունդ տալով այն հանճարին որձ ե ռ ք բ ե ր ա ւ Կ ո մ ի տ ա ս վ ա ր դ ա պ ե տ դ ա ր ձ ա ծփոքրիկ Սողոմոնը: Պատահական չէ որ Վեհա-փառ Հայրապետը փոքրիկ Սողոմոնին կը ներկա-յ ա ց ն է ո ր պ է ս ն ա խ ա խ ն ա մ ո ւ թ ե ա ն ը ն ծ ա յ ՝ Ս .Էջմիածնի համար, իսկ վարդապետ դարձած Կո-միտասին՝ որպէս Ս. Էջմիածնի ընծայ՝ հայ ժո-ղովուրդի համար: Նշուած կոնդակին մէջ, Վազ-գէն Վեհափառ Կոմիտասին կը համեմատէ Մես-րոպ Մաշտոցի հետ, որ քաոսէն դուրս հանելովբիւրեղացուցած էր հայ բարբառի ձայները՝ ժողո-վուրդին պարգեւելով հայերէն լեզուն։ Նոյն ձեւովԿոմիտաս վարդապետ պեղելով մաքրած եւ լոյսաշխարհ էր բերած կոյս աղբիւրը Հայ Երգին եւտարիներ շարունակ այդ աղբիւրէն Հայ Երգիլո յսը բաշխած էր իր ժողովուրդին: Արդարեւ ,Կոմիտասեան երգի մէջ հայ ժողովուրդը գտաւ,ճանչցաւ իր հոգին, ինքնութիւնը եւ Կոմիտասվ ա ր դ ա պ ե տ ե ղ ա ւ ա յ ն ս կ ի զ բ ը ՝ ո ր վ ա խ ճ ա նչունեցաւ: Վրայ հասաւ, սակայն, 1915 դաժանտարին որ լռեցուց բոլորին, բայց տարիներ ետք,ծագած նոր առաւօտով կենդանացաւ նաեւ երգնու շունչը կոմիտասեան որ կը հնչէ նոր լոյս ութափով, նոր ծնունդ առած փառքը հիւսելով հայե ր ա ժ շ տ ո ւ թ ե ա ն : Տ ե ղ ի ն է , ա ն շ ո ւ շ տ , ե ր բ Վ ե -հափառ հայրապետն այդ կոնդակով քաջալերա-կան իր խօսքը կը յղէ Կոմիտասին երբ կ ՛ըսէ .«Լսէ’ Կոմիտաս, վարդապետ արդար, երգը նորՀայաստանի: Այդ քո’ւ երգդ է, որ կու գայ քեզիայդ երգի թեւերով, ու երախտապարտ սիրով կըխոնարհի քու մեծ գործիդ առջեւ: Այսօ’ր, ՀայոցՀայրապետը օրհնութիւն եւ անթառամ պսակ կըբերէ քեզի Սուրբ Էջմիածինէն, ծննդավայրը քուլոյս հոգիիդ»:

Ի զուր չէր որ Էջմիածնի վանական մթնոլորտըհոգեհարազատ է եղած Կոմիտաս վարդապե-տին, եւ պատահականութիւն չէ որ Կոմիտասն էգրի առած ստորեւ ներկայացուած հայրապետա-կան մաղթերգի գրառումը եւ դաշնաւորումը.-

«Ամէն հայի սրտից բխածԼսիր այս ձայն, ո՜վ Աստուած,Երկար կեանք տուր Հայրապետին,Երկար օրեր Հայոց Հօր:Տէ՜ր, անսասան պահիր Դու միշտՔո իսկ հիմնած Մայր Աթոռ»:Այժմ կը բերուին հատուածներ Կոմիտասին

ն ո ւ ի ր ո ւ ա ծ չ ա փ ա ծ ո յ գ ո ր ծ ե ր ո ւ ն մ ո յ շ ն ե ր է ն ,որոնք կը ներկայացուին դասական ուղղագրու-թեամբ.

Եղիշէ ՉարԵնցԿոմիտասի Յիշատակին

Հայրենի երգն ես դու մեր՝ Վերադարձած հայրենիք:Դէմքիդ՝ տանջանքն է դրելԱնագորոյն մի կնիք.-Եւ հանճարի հեռակայՀուրն է հանգչում ճակատիդ:Ինչպէս մարող ճառագայթ Արարատի գագաթին:

Դու աշխատանքն ես երգել,Եւ քրտինքը մաճկալի –

Անջուր հանդեր ու հերկեր,Սիրոյ երգեր անձկալի...Դու պանդուխտի տարագիրՍիրտն ես երգել կարօտող՝Իբրեւ հեռու արագիլԿապուած սիրոյ կարօտով:

Արդեօք կարո՞ղ էր քո սուրբ,Բեկուած հոգին երազել,Որ դառնալու ես մի օրՔո հայրենիքը վսեմ,Որ պիտի շուրջդ բուրիՍէրն ու գգուանքը մեր այս,Եւ Չարենցը համբուրիՔո շրթունքները մեռած...

Օ, վարդապետ անվեղար,Որ օրերում վրդովիչՁայնի հովիւ լոկ եղարՁեռքիդ սրինգ մի թովիչ,Դու աղօթքի փոխարէնՁայն խնկեցիր միայն վեհ,Դէպի երկինք, որ բիւրեղԺողովրդիդ սիրտն էր մեծ...

Կը խաղաղուի վերջապէս Խոնջած աճիւնը քո յար –Դարձած մոխիր կենսաբեր, Դարձած աւիւն, դարձած քար.Հայրենացա՜ծ, սրբացա՜ծ՝Կ’ապրի հոգիդ հմայող՝Դարձած ելնող երգի ձայն.Եւ հայրենի դարձած հող...

Պարոյր ՍԵւակԱնլռելի Զանգակատուն (հատուած՝ պոէմէն)

Դու Ամենայն Հայոց երգի Վեհափառն ես,Դու մեր երգի Մեսրոպ Մաշտոց,Գիրն ու տառն ես հայոց երգի...Դու՝ մեր տաւիղ եւ քո լարը,Մինչեւ անգամ եւ հատուելիսՀայերէն է նորից ճնգում:Դու՝ մեր սրտի ձայնալարը,Մինչեւ անգամ վհատուելիսՀայերէն ես դարձեալ տնքում...Դու՝ մեր հաստատ Մասիս սարըՎստահելի թիկունքն ես մեր,Մեր երգերի ԾովասարըՈւ բիւրակեան ակունքն ես մեր,Մեր արնոտուած հաւքի լեզուն,Մեր կարօտած ֆիդան եարը,Մեր լեփլեցուն հոգիների ձայնատարը,Մեր երգերի խազը-նոտան-ձայնատառըՁայնասփի՜ւռը կենդանիՈւ ձայների թանգարանը,-Մեր հայկական երգարա՜նը...Եւ մեզանից արդ ընդունիրԵրախտիքի այս խաչբո՜ւռը,Այս խաչբուռը՝ քո’ իսկ հերկի: Ընդունիր դու, դո’ւ՝ մեր երգիՄշտահնչուն նուագարան.

Ընդունիր դո’ւ՝ մեր ցաքուցիրՄասունքների հաւաքարար. Դու՝ խազերի մեր քերական,Դու՝ հոգեւոր մեր շարական.Դու՝ սրբազան մի աւազան, Որ մեր հոգին ախտահանեց.Դու՝ բիբլիական մի գաւազան,Որ ուր դիպաւ՝ աղբիւր հանեց.Դու մեր կարօտ ու մեր մորմոք,Մեր տաղի քուրմ,Մեր խաղի մոգ,Մեր մշտահունչ ու մշտարթուն,Անլռելի զանգակատուն...

ԳԵղամ ՍարԵան«Դէպի Կառափնարան»Կոմիտասի Յիշատակին

Այնտեղ էին նրանք... Վարուժանը խոհուն,Սիամանթոն՝ հայեացքն ուղղած դէպի եթեր,Եւ ո՞վ գիտէ արդեօք, արդեօք ի՞նչ էր խորհումԿոմիտասը՝ հոգում պահած բազում երգեր...Նրանց տանում էին հեռու կառափնարան.Լուռ էր Վարուժանը, Սիամանթոն խոհուն, Հայեացքն ուղղած դէպի երկինքը անսահմանԿանգնել էր Կոմիտասն ինչպէս տաճարի սիւն:Ձուլուել էր նա կարծես կապոյտ երեկոյին,Ծովի պաղ հովերով մօրուքն ալեծածան,Նրա շուրթերը պաղ արդէն երգում էինՀայոց պատարագի յուզիչ «Տէր Ողորմեան»:Երգում էր նա... Եւ յորդ շիթերն արտասուքիԹափւում էին երգի հնչիւնների նման,Երգում էր նա... Եւ այդ յոյսի, աղերսանքիՄեղեդին էր նրա սփոփանքը միայն...Երգում էր նա... Ծորուն հնչիւնները երգիՁուլւում էին ծովի մրմունջներին օդում.Երգում էր նա... Ափին կանգնած ժողովրդիՍրտից աղօթաձայն հառաչանք էր պոկում:Նաւը շարժուեց: Դանդաղ պոկուեց արդէն ափից,Բռնած անյայտ ու մութ հեռուների ճամբան.Ու տարածւում էր դեռ օդում աղերսալիցՀայոց պատարագի յուզիչ «Տէր Ողորմեան»:Եւ հեռացաւ, կորաւ ծովի մշուշներում,Ու խաւարին ձուլուեց յոյսի «Տէր Ողորմեան»:Քամին նրա վերջին հնչիւններն էր բերումԾովի ցայտող ջրի պաղ շիթերի նման:

1943, 7, VII

աՍքանազ աճԵմԵանԿոմիտասի պատկերի մօտ

Թող լինի մասունք, սրբութիւն սրբոց Այս լուռ պատկերը մեծ Կոմիտասի,Թող նշխարք լինի, թող լինի Նարեկ,Մեր այրուած սրտին պահպանիչ ասի:Թող գարունը մեր ծաղկունքով լցուիԵրբեք ձիւն չանի,Ծիրանի ծառը աճի, բարձրանայ,Առատ բար բռնի,Թող որ անտունին վարդագոյն տուֆիցՄէկի փոխարէն հազար տուն շինի:Կռունկը սիրով, յոյսի թեւերով,Հայրենակարօտ մեր եղբայրներինԴէպի տուն բերի:Թող ծիծեռնակը՝ մեր ծիծեռնակը,Մտքի հոգերով գանձերով լեցուն, Լուսոյ

տաճարի կամարի ներքոյՀաստատ բոյն հիւսի,Որ հզօրաթեւ նոր սերունդը մեր,Պարզ երկնքի տակ ճախրի դէպի վեր,Սիրոյ աստղիկին սրտի խօսք ասի:1969թ. քաղ. Երեւան

յովհաննէՍ շիրազԲեյթ Կոմիտասին

Թէ չծնուէր մեծ Կոմիտասն իմաստուն՝Հայ ժողովուրդն այսքան բարձր չէր լինի,Թէ չլինէր հայ ժողովուրդն աշխարհում՝Կոմիտասն էլ այսքան քաղցր չէր լինի:

Ս տ ո ր ե ւ , ա ն գ լ ե ր է ն ո վ կ ը ն ե ր կ ա յ ա ց ն ե ն քա ն ո ւ ն ն ե ր ը օ տ ա ր ա զ գ ի ա յ ն ա ն ձ ե ր ո ւ , ո ր ո ն ք

շար. էջ 23


Անդրադարձ՝ նուիրուած Կոմիտասի...Շար. էջ 22-էն

եղած են ականատեսները Հայոց Մեծ Եղեռնի ուհամապատասխան գրութիւններով արտայայ-տ ը ւ ա ծ ՝ հ ա յ ե ր ո ւ ն կ ա տ մ ա մ բ գ ո ր ծ ա դ ր ո ւ ա ծցեղասպանութեան մասին: Այնուհետեւ, հայերէ-նով կը բերենք մեծանուն երաժշտագէտներուտուած բարձր գնահատականը՝ Կոմիտաս վար-դապետին:

STATEMENTS BY EYEWITNESSES*) THE MEMOIRS OF NAIM BEY*) HENRY MORGENTHAU (American Ambas-

sador) – Constantinople; he has written “The Ar-menian Genocide”.

*) ARNOLD J. TOYNBEE – Ambassador in Tur-key; A British historian of high academic distinc-t ion wrote a book in 1916, entit led “Armenianatrocities, the murder of a nation”.

*) Dr. JOHANNES LEPSIUS – The German phil-anthropist ’s col lect ions of eyewitness reportswere published during and after the First WorldWar.

*) ARMIN T. WEGNER – The German writer andpoet who, in 1915, was an officer in the GermanArmy in Turkey, acting as correspondent for Ger-man newspapers was an eyewitness of the Tur-kish atrocit ies. He owned nearly 2000 photog-raphs of Turkish barbaric acts which he exhibitedin 1919.

*) ANATOLE FRANCE – The famous French wri-ter uttered the fol lowing words in 1916, whi lethe massacres were taking place, to a gatheringof distinguished French leaders and intellectualsat the Sorbonne in Paris:

“Armenia expires, but will be born again. Thelittle blood that is left to it is a precious bloodwhich will generate a heroic posterity. A peoplewho do not wish to die will not die”.

Երաժշտագէտներու տուած բարձր գնահա-տականը` Կոմիտաս Վարդապետին

*) 1899թ. Պեռլինի միջազգային ընկերութեանսրահում Կոմիտասի կարդացած դասախօսու-թիւնը հայ հոգեւոր եւ ժողովրդական երաժշտու-թեան մասին պիտի մնայ անմոռանալի: Առաջինանգամ է, որ Պեռլինում այդպիսի մի դասախօ-սութիւն է կարդացւում եւ գուցէ մինչեւ այժմ Փա-ր ի զ ի ա շ խ ա ր հ ա հ ա ն դ է ս ո ւ մ ա ն գ ա մ ա յ ս պ ի ս իդասախօսութիւն չի կարդացուել:

Պեռլինի արքունական համալսարանի փրոֆ.Մեծ երաժշտագէտ՝ Օ. Ֆլայշեր

* ) Կ ո մ ի տ ա ս ը ա ն ն մ ա ն վ ա ր պ ե տ է . Ն ր ադաշնակումը աներեւակայելի դժուար ու գունա-ւոր է . Նրա մեներգի ու խմբերգերի շարահիւ-սումները անկարելի է գերազանցել:

Խմբավար, գերմանացի մեծ երաժշտապետ՝Ալուս Մելիաշ

* ) Կոմիտասը իր ժողովրդի իսկական հան-ճարն է. Նրա անունը սրբութիւն է բոլոր մեծ ուփոքր ժողովուրդների համար: Նրա իմաստուն եւնուրբ, ուժեղ եւ երբեք չճչացող, խոր, ինչպէս իրժողովրդի հոգին, ստեղծագործութեան բիւրեղ-եայ մաքրութիւնը բարձր են գնահատում աշ-խարհի երաժիշտները.. . Խոնարհւում եմ Կոմի-տասի պայծառ յիշատակի առջեւ:

Մարիական ԻՍՍՀ-ի արուեստի վաստակաւորգործիչ, երաժշտագէտ՝ Անդրէյ Էշպայ

*) Ես հաւատում եմ հայ երաժշտութեան ապա-գային, որովհետեւ մի ազգ որ ստեղծած է հայերգը, մի ժողովուրդ որ երաժշտական անցեալ էունեցած, ապագայում աշխարհին պիտի ընծայէմի շարք անուններ: Այդ անունների մէջ առաջինըկը լինի Կոմիտաս վարդապետի անունը: Փարիզիժամանակակից երաժշտական կեանքի մէջ նրայաջողութիւնը ամենացայտունը եղաւ:

Փրոֆ. Թ. Հարթման* ) Ե ս ե ր ա ժ շ տ ա կ ա ն ա ն ա լ ի զ ի ե մ ե ն թ ա ր կ ե լ

Կոմիտասի ստեղծագործութիւնները եւ եկել եմայն եզրակացութեան, որ Կոմիտասը հռչակաւորա ր ո ւ ե ս տ ա գ է տ է : Ո չ մ ի ա յ ն հ ա յ ե ր ը , ա յ լ ո ղ ջե ր ա ժ շ տ ա կ ա ն ա շ խ ա ր հ ը կ ա ր ո ղ է հ պ ա ր տ ո ւ -թեամբ արտասանել այդ անունը:

Փրոֆ. Լախ*) Ես կը զարմանամ Կոմիտասի արտակարգ

ընդունակութիւններուն վրայ : Խորապէս թա-փանցելով ժողովրդական երգին էութեան մէջ,ան այդ երգերը ներդաշնակած է հազուագիւտճաշակով եւ ճշգրտութեամբ: Այն բոլոր երգերը,

որոնք ես անձամբ լսած եմ ուղղակի իրմէ եւ կամուսումնասիրած եմ, ամէն բանէ առաջ կը փաս-տեն, թէ Կոմիտաս եզակի դէմք մըն է որպէս ներ-դաշնակող եւ որպէս պոլիֆոնիստ:

Աւստրիացի մեծ երաժշտագէտ, Վիեննայի հա-մալսարանի դասախօս՝ Փրոֆ. Վելեշ Էգոն

*) Եթէ Կոմիտասը գրէր միայն «Անտունին»,այդ էլ բաւական կը լինէր նրան խոշոր արուես-տագէտ համարելու:

Ֆրանսացի մեծ երաժշտագէտ՝ Կ. Դեբիւսի*) 1914 թուի Փարիզի երաժշտական գոնկրե-

ս ո ւ մ , ո ւ ր հ ա ւ ա ք ո ւ ե լ է ի ն ա շ խ ա ր հ ի գ լ խ ա ւ ո րերաժշտագէտները, Կոմիտասը հայ ժողովրդա-կ ա ն ո ւ հ ո գ ե ւ ո ր ե ր գ ե ր ի ց մ ի հ ա մ ե ր գ տ ո ւ ե ց ՝հիացնելով ներկայ եղող երաժիշտներուն: Ժո-ղովրդական երաժշտութիւնը, ինչպէս եւ արօրի,խ ո փ ի , գ ո ւ թ ա ն ի ե ր գ ե ր ի մ ա ս ի ն տ ո ւ ա ծ ն ր ադասախօսութիւնները, պիտի ասել, համագումա-րի նիստերից ամենից թանկագինը եղան:

Երբ Կոմիտասը դաշնամուրի մօտ նստեց մեղ-մօրէն երգե լու հայկական երգ, ունկնդիր հա-սարակութիւնը քարացած մնացել էր լուռ , եւայնտեղ տիրեց այն վեհապանծ հմայքը, այն գե-րագոյն պարզութիւնը, որ բխում է հայկականերաժշտութիւնից:

Սորբոնի համալսարանի՝ Փրոֆ. ՖրեդերիկՄակլեր

* ) Ե ր գ ի հ ա մ ա շ խ ա ր հ ա յ ի ն տ ի տ ա ն է Կ ո մ ի -տասը, բազմակողմանի երաժիշտ ու գիտնական,այն բացառիկ դէմքերից, որոնք էական դեր ենկատարում իրենց ժողովուրդի հոգեւոր կեան-քում: Այսօր մենք առիթ ունեցանք լսելու նրախմբերգերը, որոնք ցնցեցին մեզ:

Կ ո մ ի տ ա ս ի գ ո ր ծ ն ա ն մ ա հ է . . . ի ր ս ք ա ն չ ե լ իարդիւնքով, որ ժամանակակից հայ երաժշտու-թիւնն է:

ՍՍՀՄ-ի երաժշտագէտներու միութեան քար-տուղար՝ Տիխոն Խրեննիկով

* ) Լրանում է Կոմիտասի 100 տարին: Նրածառայութիւնները հայ երաժշտութեանը հսկա-յ ա կ ա ն ե ն : Ն ր ա գ ե ղ ե ց ի կ ս տ ե ղ ծ ա գ ո ր ծ ո ւ -թ ի ւ ն ն ե ր ը դ ո ւ ր ս ե կ ա ն ի ր հ ա ր ա զ ա տ Հ ա յ ա ս -տանի սահմաններից. Դարձան համաշխարհայիներաժշտական մշակոյթի հպարտութիւնը: Կոմի-տասը ոչ միայն մեծ երաժիշտ է, նա նաեւ ակա-ն ա ւ ո ր ե ր ա ժ շ տ ա գ է տ է , հ ի ա ն ա լ ի ա զ գ ա գ -րագէտ... Սովետական երաժիշտները, երաժշտա-սէրները, սովետական ժողովուրդը սրբութեամբեն յարգում Կոմիտասի յիշատակը: Սովետահայերաժիշտներն իրենց ստեղծագործութիւններումհետեւում են եւ կը հետեւին Կոմիտասի հիանալիաւանդոյթներին: Նրա երաժշտութիւնը ապրում էեւ յաւերժ կ’ապրի սովետական մեծ երաժշտու-թեան հետ:

Դմիտրի Շոստակովիչ* ) . . . Ա յ ն ա մ է ն ը ի ն չ ա ր ե լ է Կ ո մ ի տ ա ս ը ,

ի ս կ ա կ ա ն ա ր ո ւ ե ս տ ի , մ ե ծ մ տ ք ե ր ի ե ւ խ ո րզ գ ա ց մ ո ւ ն ք ն ե ր ի տ ի պ ա ր է : Կ ո մ ի տ ա ս ի ե ր ա -ժըշտութեան մէջ չկայ ոչ մի աւելորդ հնչիւն, ոչմի աւելորդ միտք եւ ոչ մի աւելորդ զգացմունք:Սրանում է Կոմիտասի մեծութիւնը: Իսկ այդպիսիարուեստը սահմաններ չունի:

ՍՍՀՄ երաժշտագէտներու միութեան վարչու-թ ե ա ն ք ա ր տ ո ւ ղ ա ր , Ս ո վ ե տ ա կ ա ն Մ ի ո ւ թ ե ա նժողովրդական արտիստ՝ Դմիտրի Կոբալեւսկի

* ) Կ ո մ ի տ ա ս ը մ ե ր ա զ գ ա յ ի ն ե ր ա ժ շ տ ա կ ա նդ պ ր ո ց ի հ ի մ ք ն է : Ի ն ձ թ ւ ո ւ մ է , ո ր ո չ մ ի հ ա յերաժիշտ չի կարող իր վրայ չկրել Կոմիտասիբարեբեր ներգործութիւնը: Կոմիտասի երաժըշ-տութիւնը մի այնպիսի անաղարտութիւն է, միայնպիսի վսեմաշուք լեզու, որ դժուար է այս կամայն կերպ նրան չառնչուելը, նրա ազդեցութիւնըչկրելը:

Ամէն մի հայ երաժիշտ պէտք է իմանայ Կոմի-տասի ստեղծագործութիւնները, պէտք է խորհիդ ր ա ն ց մ ա ս ի ն : Ե ս մ ի շ տ ե ղ ե լ ե ւ գ ե ր ո ւ ա ծ կ ըմնամ Կոմիտասի երաժշտութեամբ:

ԱրԱՄ ԽԱչԱՏրԵԱն

ՀԱՅ ՀԵՂԻնԱԿնԵրՈՒ ՅՈՒՇԵրԸ՝նՈՒԻրՈՒԱԾ ԿՈՄԻՏԱՍԻն

ՀրԱչԵԱՅ ԱՃԱՌԵԱն«ՅՈՒՇԵՐ ԿՈՄԻՏԱՍԻ ՄԱՍԻՆ»1897 թուականէն, Հր. Աճառեան որ կը պաշ-

տօնավարէր Գէորգեան ճեմարանին մէջ, երեքտ ա ր ի , շ ա ր ո ւ ն ա կ ա բ ա ր , ա պ ր ա ծ է Կ ո մ ի տ ա սվարդապետի հետ, նոյն սենեակին մէջ, մօտէնճանչնալով անոր նկարագրի գիծերը, գնահա-տելով մարդկային բացառիկ առաքինութիւն-

ները, աշխատասիրութիւնը, անկեղծութիւնն ուբարութիւնը: Բացառիկ ախորժելի է եղած անորձայնը եւ ունեցած է նաեւ այլ շնորհներ՝ գրելովբ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր , հ ա ն դ է ս գ ա լ ո վ ն ա ե ւո ր պ է ս դ ե ր ա ս ա ն . Կ ո մ ի տ ա ս ո ր շ ր ջ ե լ ո վ կ ըհաւաքէր ժողովրդական երգեր ու պարերգեր,որոնք կը ձայնագրէր հայկական ձայնանիշերով,ն ա ե ւ մ ե ծ ը ն թ ե ր ց ա ս է ր է ր ո ւ լ ա ւ գ ի տ ն ա լ ո վաշխարհաբարն ու գրաբարը, կը կարդար Մով-սէս Խորենացի, Գր. Նարեկացի, Եղիշէ, մանա-ւ ա ն դ Խ ա չ ա տ ո ւ ր Ա բ ո վ ե ա ն ի « Վ է ր ք Հ ա յ ա ս -տ ա ն ի » ն , յ ա ճ ա խ ա յ ց ե լ ե լ ո վ Ք ա ն ա ք ե ռ ի ա ն ո րտունը: Կոմիտասի նպատակն էր, ինչպէս ինքկ ’ ը ս է ր , հ ա յ կ ա կ ա ն ե ր ա ժ շ տ ո ւ թ ե ա ն գ ա ն ձ ե ր ըդուրս բերել հայրենի աւերակներէն ու ժամեր կըտրամադրէր հայ ժողովրդական բանահիւսու-թեան, եւ արդէն հաւաքած էր հարիւրաւոր նմոյշ-ներ: Ան կ’ապրէր շատ ժուժկալ, սակաւ ուտելի-քով, մաքրասէր էր ու սովոր էր քնանալ առանցբարձի ու անկողնային հանգիստի: Կոմիտաս կըզբաղէր նաեւ խազերով եւ կը յայտնէ թէ ինքարդէն գտած է անոնց գաղտնիքը: Անգամ մը,երբ Պեռլինի օփերայի տնօրէնը կը հրաւիրէ իրենոր դառնայ օփերայի գլխաւոր երգիչը, Կոմիտասկը պատասխանէ. «Երգիչի իմ կարողութիւններըմէ’կ նպատակի միայն պիտի ծառայեն՝ ժողո-վուրդիս երգն ու երաժշտութիւնը ծանօթացնելերաժշտական աշխարհին»:

ԱՒԵՏԻՔ ԻՍԱՀԱԿԵԱն(ԿՈՄԻՏԱՍԻ ԱՆՄԱՀ ՅԻՇԱՏԱԿԻՆ»Ա ւ . Ի ս ա հ ա կ ե ա ն ո ր ժ ա մ ա ն ա կ ա կ ի ց է

Կոմիտասին, ապրած է անոր հետ տարիներ, նոյնհարկի տակ ու եղած են միասին Եւրոպայի ուՊոլիսի մէջ: Իսահակեանի համար Կոմիտասըհեռաւոր առասպել է ու անոր կեանքն ու փա-ռապանծ գործը՝ չքնաղ հրաշապատում, քանի որա ն յ ա յ տ ն ա գ ո ր ծ ե ր է մ ե ր ա զ գ ա յ ի ն ե ր գ ը ,հայկական երաժշտութիւնը, որով հիմքն է դրերերաժշտական մեր մշակոյթի: Շատեր՝ հայեր ուօտարներ պնդած են թէ հայ ժողովուրդը չունիազգային երաժշտութիւն, թէ հայկական երգը կընմանի եւրոպականին, թրքականին, քրտակա-նին: Կոմիտասն էր որ անխոնջ աշխատանքով,իր հանճարի ուժով, նաեւ տեսական լուրջ պատ-րաստութեամբ ապացուցեց հայ երաժշտութեանի ն ք ն ո ւ ր ո յ ն գ ո յ ո ւ թ ի ւ ն ը : Ա ն դ ի մ ե ց հ ա յ ե ր գ իա կ ո ւ ն ք ի ն ՝ հ ա յ շ ի ն ա կ ա ն ի , գ ե ղ ջ ո ւ կ ի ե ր գ ի ն ,Արարատեան դաշտի, Շիրակի, Վանի, Մուշի ժո-ղովրդական երգերուն, ու սրտով հասկցաւ որհայ երգի ոճը թաքնուած է ժողովուրդի այդ եր-գերուն մէջ, միայն պէտք է մաքրել այդ երգերըօ տ ա ր ա մ ո ւ տ ժ ա ն գ է ն ո ւ ա ն տ ե ղ ի զ ա ր դ ե ր է նո ր ո ն ք ա ղ ա ր տ ա ծ է ի ն հ ա յ ե ր գ ը , ե ւ ա ն ց ո յ ցտուաւ աշխարհին մեր ազգային երգը՝ մաքրը-ւած, ինքնուրոյն եւ անաղարտ:

Ուր որ հայ կայ, այնտեղ է եւ Կոմիտասի երգը.անոր երգով մեր ժողովուրդը աւելի լաւ ճանչցաւի ն ք զ ի ն ք ը . Ի ս կ Կ ո մ ի տ ա ս զ ո հ ը ե ղ ա ւ թ ո ւ ր քպետութեան բարբարոսութեան, երբ տեսաւ հայժողովուրդի, մեծերու եւ փոքրերու, մտաւորա-կաններու եւ ծերերու երթը դէպի մահ. Այդ բոլորնա ն ց ա ն ի ր խ ո ր ա զ գ ա ց ս ի ր տ ի ն մ է ջ է ն , ե ւ ա նխորտակուեցաւ: Անհունօրէն մեծ է մեր վիշտը,մեր կորուստը, ինչքա՜ն գանձեր ան տարաւ իրհետ: Սիրելի՛ Կոմիտաս, քու բարձր արուեստովու շքեղ երգերով դուն անմահ ես , եւ այնքանժամանակ որ հայ ժողովուրդը կ՛ապրի, կ՛ապրի՛նաեւ քու երգը: Բայց դուն շատ ես տառապած,ս ի ր ե լ ի Կ ո մ ի տ ա ս , հ ա ն գ չ է ՛ խ ա ղ ա ղ , ս ի ր ե լ ի ՛ ,նուիրական Կոմիտաս...: (1949)

ՄԱրՏԻրՈՍ ՍԱրԵԱն«ԿՈՄԻՏԱՍԻ ՀԵՏ»Կոմիտասն իր մէջ է կրած բնութիւնը: Այդ մեր

հողն է, հողի հոտը, համը, մեր ջուրը, սարերուօդը.. . եւ այդ բոլորը ան կը բիւրեղացնէ երգով:Անոր երգի մէջ կը զգացուի այդ հողն ու ջուրը:Ան ճիշդ է զգացած նաեւ գարունը. մեր ամէն մէկգարունը եղած է մութ տեղ ինկած մարդու դէպիլոյս երթալու ձգտում: Կոմիտասի մօտ կը ներ-դաշնակուին մութն ու լո յսը: Կոմիտասը բնու-թեա՛ն երգն է ստեղծած, ու ոչ թէ իր անձնականերգը . ան այնպէս կ ’երգէ կարծես կը շօշափէհողը: Ան Պատարագ է ստեղծած. եւ Պատարագը՝մեր ժողովրդական ոգիի խտացումն է: Մենք դեռլրիւ չենք հասկնար Կոմիտասին. Անոր մեծու-թիւնը ի’ր մէջ է. ան յայտնաբերած է մեր երա-ժըշտութեան այբուբենը:

Շար. էջ 29


տօքթ. նազարէթ տարագճեան՝Ամերիկայի Հայ ԱւետարանչականԸնկերակցութեան ՎարչականԽորհուրդի նոր նախագահ

Բըրէմըս, նիւ Ճըրզի — Դեկտեմբերի5-ին, Ամերիկայի Հայ ԱւետարանչականԸնկերակցութեան (ԱՀԱԸ) ՎարչականԽորհուրդը, համաձայն Ընկերակցու-թ ե ա ն ս ա հ մ ա ն ա դ ր ո ւ թ ե ա ն , ը ն տ ր ե ցհետեւեալ անձիքը որպէս Խորհուրդիդ ի ւ ա ն ի ն ո ր ա ն դ ա մ ն ե ր . - Տ օ ք թ . Ն ա -զարէթ Տարագճեան՝ Նախագահ, Տօքթ.Մայքըլ Ոսկեան՝ Փոխ Նախագահ, իրա-ւաբաններ Թամըս Մոմճեան եւ ԱրսինէՖ ի լ ի փ ս ՝ Ա տ ե ն ա դ պ ի ր ն ե ր ե ւ Դ ո կ տ .Նուրհան Հելվաճեան՝ Գանձապահ։

Տօքթ. Տարագճեան ծնած է Հալէպ,Սուրիա։ 13 տարեկանին ընտանեօք կը

փոխադրուին Լիբանան ուր իր երկրորդական ուսումը կը ստանայՊէյրութի Հայ Աւետարանական Գոլէճի մէջ։ Ապա կը յաճախէ ՊէյրութիԱմերիկեան Համալսարանը, ուրկէ 1974-ին կը վկայուի Պսակաւոր Գի-տութեան վկայականով, շարունակելով իր ուսումը նոյն համալսարանիբժշկական բաժնին մէջ։ 1976-ին Լիբանանի քաղաքացիական պա-տերազմին պատճառով ընտանեօք կը փոխադրուին Շիքակօ, ուր կըշարունակէ իր բժշկական ուսումը Լոյոլա Համալսարանի ԲժշկականԲաժինին մէջ, ուրկէ շրջանաւարտ կ’ըլլայ 1978-ին որպէս լաւագոյնաշակերտ։ Ապա կը շարունակէ իր բժշկական ուսումը միեւնոյն հա-մալսարանին մէջ՝ մասնագիտանալով ակնաբուժութեան մէջ։ 1982-ինկը փոխադրուի Հարաւային Քալիֆորնիա, ուր կը հաստատէ ակ-նաբուժական մասնագիտութեան իր գրասենեակը։

Տօքթ. Տարագճեան գործօն անդամ է Լոս Անճէլոսի Միացեալ ՀայԱւետարանական Եկեղեցիին։ Երկար տարիներ ան ծառայած է Մեր-տինեան Հայ Աւետարանական Վարժարանի Հոգաբարձութեան մէջ՝որպէս գանձապահ։ Ներկայիս Ատենապետն է Կլէնտէյլի Լարք Երա-ժըշտական Ընկերակցութեան Դիլիճան Սենեկային ԵրաժշտականՀամերգաշարին։ Տօքթ. Տարագճեան երկար տարիներ եղած է ԱՀԱԸ-իՎարչական Խորհուրդի անդամ, վարելով անոր Փոխ Նախագահիպաշտօնը եւ անդամակցելով ԱՀԱԸ-ի տարբեր յանձնախումբերու։

Տօքթ. Տարագճեան ամուսնացած է Տօքթ. Անի Տարագճեանի հետեւ ունին երկու զաւակներ՝ Հայկ եւ Արա։

Ամերիկայի Հայ Աւետարանչական Ընկերակցութիւնը հիմնադրուածէ 1 9 1 8 - ի ն , ո ր պ է ս Ք ր ի ս տ ո ն է ա կ ա ն կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ թ ի ւ ն , ա ռ ա ն ցխտրութեան իր ծառայութիւնները մատուցանելու բոլոր անոնց որոնքօգնութեան կարիքը ունին ։ ԱՀԱԸ-ի համաշխարհային առաքելութիւնըկ՛ընդգրկէ շարք մը կրթական, աւետարանչական եւ ընկերային ծա-ռայութիւններ հայրենիքի, ինչպէս նաեւ արտերկրի քսաներեք տար-բեր երկիրներու մէջ։ Լրացուցիչ տեղեկութիւններու համար կրնաք այ-ցելել ԱՀԱԸ-ի կայքէջը www.amaa.org, կամ ուղղակի կապ հաստատելԱՀԱԸ-ի կեդրոնին հետ - 31 West Century Road, Paramus, NJ 07652,հեռ. 201.265.2607, ի-մէյլ - [email protected]

Անուանի քանդակագործիարուեստանոցում

Ե ր ե ւ ա ն ի Ք ո չ ա ր ի փ ո -ղոցի վրայ գտնուող գողտ-րիկ արուեստանոցում, եսհանդիպեցի ՀՀ ժողովըր-դական նկարիչ , քանդա-կ ա գ ո ր ծ , ա կ ա դ ե մ ի կ ո սԼեւոն Թոքմաճեանին, որըաշխատում էր ՂարաբաղիԱ զ գ ա յ ի ն Հ ե ր ո ս Մ ո ն թ էՄելքոնեանի մանրակեր-տ ի վ ր ա յ : Ի մ ա ռ ա ջ ի նհ ա ր ց ն է ր ի ն չ ո ՞ ւ յ ա տ -կ ա պ է ս ը ն տ ր ե ց ի ք Մ ո ն -թ է Մ ե լ ք ո ն ե ա ն ի ն , չ է ո ր1 9 9 4 թ . ն ր ա մ ա հ ո ւ ա նտ ա ր ե լ ի ց ի ն Մ ա ր տ ո ւ ն ո ւշ ր ջ կ ե ն տ ր ո ն ո ւ մ կ ա ն գ -նեցրիք նրա արձանը:

- Մ ո ն թ է Մ ե լ ք ո ն ե ա ն ըինծի համար ոչ միայն լեգենտար է, ոչ միայն աստուածային հերոս է, այլնաեւ Նուիրումի խորհրդանիշ է: Մի մարդ, որը Միացեալ Նահանգներիբարե-կեցիկ կեանքը թողեց, եկաւ եւ իր կեանքն ու արիւնը տուեց յանունՀայրենիքին, յանուն Ղարաբաղի ազատութեանը:

Մարտունու շրջկենտրոնում կանգնեցրի նրա արձանը: Ահա անցել էշուրջ 20 տարի: Իմ մէջ խմորուել է նորից վերակենդանացնել մեր հերոսիյուշարձանը՝ Երեւանում:

Քաղաքապետարանից ինձ ասացին որ նոր մայրուղի է բացուե լու ՝Լենինկրատեան պողոտան միանալու է Աջափնեակին եւ այդ մայրուղինկոչուելու է Մոնթէ Մելքոնեանի անունով: Ես շատ ոգեւորուեցի: Տեղանքըուսումնասիրելուց յետոյ ես հրաժարուեցի այդ մտքից: Ճիշդ է այդ տեղըհիանալի էր ընտրուած, բայց ժողովրդի տեսանելիութեան համար շատանյարմար տեղ է:

Արձանը նայելու համար մարդը պէտք է մօտենայ եւ այն մօտիկից դիտի:Բայց այդ մայրուղիով անցնում են բազմաթիւ տրանսպորտային միջոցներ,որտեղ կանգնելու դէպքում կ՚առաջանայ բազմաթիւ խցանումներ: Այժմփնտռտուքի մէջ եմ:

- Այժմ դուք աշխատում էք արձանի գիպսէ մանրակերտի վրայ: Բայցիրականում դա ի՞նչ չափերի է լինելու:

- Իրականում այն պատուանդանի հետ միասին լինելու է՝ 2,5-մ-3 մեթր.- Ի՞նչ նիւթից է լինելու արձանը:- Նախընտրում եմ մարմարը, որովհետեւ ես շատ եմ սիրում աշխատել

այդ նիւթի վրայ:Ինչպէս գիտէք Երեւանում տեղադրուած Մարտիրոս Սարեանի արձանը

նոյնպէս մարմարից է:Վերջացնելով այս փոքրիկ հարցազրոյցը, ասեմ նաեւ որ ժողովրդի

սիրելի քանդակագործ Լեւոն Թոքմաճեանը գտնում է, որ իր գաղափարը կըլինի մեր ժամանակների հերոսութեան խորհրդանիշը:

Ռոպերթ ԿԱրԱպետեԱնՆիւ Եորք

Արցախ այցելող օտարերկրեայ զբօսաշրջիկներու թիւը նուազած է

Ա ն ց ե ա լ տ ա ր ո ւ ա ն 1 7 հ ա զ ա րօտարերկրացի զբօսաշրջիկի փո-խ ա ր է ն ա յ ս տ ա ր ի Ա ր ց ա խ ա յ ց ե -լողներուն թիւը 20 տոկոսով կըր-ճ ա տ ո ւ ա ծ է : Մ ի ա ժ ա մ ա ն ա կ , Հ ա -յաստանէն Արցախ այցելող զբօսա-շըրջիկներու թիւը քանի մը անգամաւելցած է: ԼՂՀ կառավարութեանառընթեր զբօսաշրջութեան եւ պե-տական յուշարձաններու պահպա-նութեան վարչութեան պետ ՍերկէյՇահվերտեանի գնահատմամբ` այժմվարչութիւնը կը կատարէ վեր լու -ծական աշխատանք եւ ուսումնա-սիրութիւն` հասկանալու, թէ որն էնման պատկերի պատճառը:

Ըստ “Արմէնփրես”-ի՝ Շահվերտ-եան կը շեշտէ, որ օտարերկրացիզբօսաշրջիկներու թիւի նուազելըքանի մը պայման ունի, Շահվերտ-եանը չի բացառեր նաեւ լարուածտարին եւ յատկապէս զբօսաշրջու-թ ե ա ն ա մ ի ս ն ե ր ո ւ ն ե ր կ ր ի ն մ է ջառկայ խիստ լարուած իրավիճակը,որ լուսաբանուեցաւ նաեւ միջազ-

գային մամուլին կողմէ:Ինչ կը վերաբերի ենթակառուց-

ւ ա ծ ք ն ե ր ո ւ ն ` ա պ ա ա յ ս ա ռ ո ւ մ ո վն ո յ ն պ է ս Ա ր ց ա խ ի մ է ջ խ ն դ ի ր ն ե րչկան: Հիմնական ճանապարհներըկ ա ռ ո ւ ց ո ւ ա ծ ե ն , հ ի ւ ր ա ն ո ց ն ե ր ըբարձրակարգ, իսկ սպասարկումըե ր թ ա լ ո վ ա ւ ե լ ի կ ը կ ա տ ա ր ե լ ա -գործուի:

Բ ա ց ի տ ե ղ ի զ բ օ ս ա շ ր ջ ո ւ թ ե ա նխ թ ա ն ո ւ մ է ն , ա յ ս տ ա ր ի Ա ր ց ա խ իղ ե կ ա վ ա ր ո ւ թ ի ւ ն ը մ ա ս ն ա կ ց ա ծ էմիջազգային-զբօսաշրջային 5 ցու-ց ա հ ա ն դ է ս ն ե ր ո ւ : Խ ն դ ի ր ն ե ր , իհ ա ր կ է , ե ղ ա ծ ե ն , ս ա կ ա յ ն Շ ա հ -վ ե ր տ ե ա ն ա ռ ա ւ ե լ ա պ է ս կ ը ց ա ն -կանայ խօսիլ արդիւնքներուն մա-սին:

Ի ւ ր ա ք ա ն չ ի ւ ր ն ո ր ք ա ղ ա ք է նստացած են նոր եւ հետաքրքրա-կան առաջարկ, պայմանաւորուա-ծ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր , ի ս կ Ա ր ց ա խ ի տ ա -ղաւարը միշտ եղած է լեփ- լեցուն:Ըստ Շահվերտեանի, Պաքուի ան-հ ե թ ե թ հ ա մ ա ր ո ւ ո ղ ս ե ւ ց ո ւ ց ա կ -

ն ե ր ո ւ ն դ է մ պ է տ ք է լ ա ւ ա գ ո յ նկերպով ներկայացնել մերը, առա-ջ ա ր կ ա ծ մ ա ր դ կ ա յ ի ն ե ւ մ շ ա կ ո ւ -

թ ա յ ի ն ա յ ն հ ա ր ս տ ո ւ թ ի ւ ն ը , ո րառկայ է. ատիկա միշտ գրաւիչ է եւարդիւնաւէտ:


E N K : R A | I N H +

Նոր ՏարուաՆ ԿրաԿը

Ք ս ա ն ե ր ո ր դ դ ա ր ո ւ ս կ ի զ բ ըհայերուս մօտ օճախն էր, որ կըտաքցնէր տունը, օճախին վրայէ ր , ո ր կ ՛ ե փ ո ւ է ր կ ե ր ա կ ո ւ ր ը :Օճախը առհասարակ տան սրբա-զ ա ն ա ն կ ի ւ ն ն ե ր է ն մ է կ ն է ր , ե ւանոր հետ կապուած բազմաթիւա ւ ա ն դ ա կ ա ն ս ո վ ո ր ո ւ թ ի ւ ն ն ե րկ՛ապահովէին օճախին բարոյա-կան եւ առարկայական անձեռըն-մխելիութիւնը:

Հայերուն Նոր տարուան օճա-խը առանձնայատուկ էր: Շատ մըշրջաններու մէջ խոշոր կոճղ մը կըդնէին օճախին մէջ` աստիճանաբար առաջ մղելու պայմանով, այնպէս, որմ ի ն չ ե ւ Ս . Ծ ն ո ւ ն դ կ ր ա կ ը ա ն մ ա ր մ ն ա ր : Ծ ն ո ւ ն դ ի ե ր ե կ ո յ ե ա ն կ ո ճ ղ է նմնացած ածուխն ու մոխիրը կը տանէին եւ կը թաղէին հանքերը, որպէսզիբերքը առատ ըլլայ եւ կարկուտը չզարնէ բերքը: Տնեցիներէն ան, որ տունմտնէր, անպայման հետը փայտի կտոր մը կը բերէր եւ օճախին մէջ կընետէր` տօնը շնորհաւորելով:

Միայն տան մեծին բերած փայտի կտորը քիչ մը վառելէ ետք կը մարէինեւ մոխիրին մէջ կը թաղէին մինչեւ ջրօրհնէք, ապա կը տանէին ու կըթ ա ղ է ի ն ա ր տ ի ն ծ ա յ ր ը , ո ր պ է ս զ ի հ ո ւ ն ձ ք ը ա ռ ա տ ը լ լ ա յ : Ա յ դ օ ր ե ր ո ւ նօ ճ ա խ ի կ ր ա կ ի ն պ ա յ ծ ա ռ ո ւ թ ի ւ ն ը կ ՛ ա պ ա հ ո վ է ր ը ն տ ա ն ե կ ա ն կ ե ա ն ք իպայծառութիւնն ու ջերմութիւնը տարուան ընթացքին:

Նոր ՏարուաՆ Ջուրը

Ա ն ց ե ա լ ի ն հ ա յ ե ր ը Ա մ ա ն ո ր ի կ է ս գ ի շ ե ր ո ւ ա ն հ ո ս ո ղ ջ ո ւ ր ի ն յ ա տ ո ւ կզօրութիւն կը վերագրէին: Որոշ տեղեր համոզուած էին, որ ճիշդ կէսգիշերին, երբ հին տարին իր տեղը կը զիջի նորին, գետերու ջուրերը պահմը ոսկի կը հոսին:

Ընթրիքէն ետք, կէս գիշերին երիտասարդները կ՛երթան նոր, թարմ ջուրբերելու: Այսպէս, եօթը անգամ կ՛երթային եւ մէկական կուժ ջուր կը բերէինեւ կուժերը քով-քովի կը շարէին:

Ջաւախքի մէջ երիտասարդ տղաքը ձիեր հեծած` կ՛արշաւէին դէպի գետ,անոր մէջ ցորեն եւ գարի կը թափէին եւ սրբազան ջուրը տուն կը բերէին:Ժողովուրդը նաեւ կը շրջապատէր աղբիւրները, կ ՛աղօթէր եւ ջուրը կըթ ա փ է ր ն ո ր տ ա ր ո ւ ա ն բ ն ո ր ո շ խ մ ո ր ե ղ է ն ի կ տ ո ր ն ե ր , գ ա ր ի ի , ց ո ր ե ն իհատիկներ` ըսելով.

– Քեզի կու տամ ցորեն, գարի,Դուն ալ ինձ տուր բարի,Շնորհաւոր Նոր ՏարիԱռ քեզի գարի, Տուր մեզի բարի,Առ քեզի քէօմուր (ածուխ), Տուր մեզի էօմիւր (կեանք):Ուշագրաւ է, որ ջուրի հետ առնչուող սովորութիւններուն մէջ ակնյայ-

տօրէն կը զգացուի կիներու եւ տղամարդոց որոշ տարբերութիւններ:Ջուրը շնորհաւորելու` «ջուրը կաղնդելու» սովորութիւնը վերապահուած

էր տարեց կիներուն, անոնք ջուրին մէջ հատիկներ, հացի ու խմորեղէնի

կտորներ կը նետէին եւ հմայական, շնորհաւորական խօսքեր կ՛ըսէին: Կէսգիշերին ջուրը կուժերուն մէջ կը լեցնէին եւ խոտի խուրձերը ջուրի տակ կըթրջէին տղամարդիկը:

Որոշ շրջաններու մէջ Նոր տարուան գիշերը ջուրի մէջ թրջած հացիքանի մը կտոր ամբարի մէջ կը պահէին մինչեւ տարեվերջ, որպէսզի հացըառատ ըլլայ:

Գիշերը թրջուած խոտը, ինչպէս նաեւ անասուններու եւ երկրագոր-ծական գործիքներու պատկերներով թխուած հացիկները ջուրի մէջ թրջելէետք, առաւօտեան կը կերցնէին անասուններուն: Կերակրելու այդ պահունբարեմաղթանքներ կը կատարուէին:

Կէսգիշերային ջուրի զօրութեան մասին այնքան մեծ հաւատք կար, որոմանք վստահ էին, որ այդ պահուն հոսող ջուրը կրնայ բուժել շատ մըհ ի ւ ա ն դ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր : Ձ մ ե ռ ո ւ ա ն ա յ դ ս ա ռ ն ա մ ա ն ի ք ի ն հ ի ւ ա ն դ ն ե ր կ ըմերկանային եւ ակնթարթ մը կը մտնէին հոսող ջուրի տակ, ապա վազելովկ՛երթային եւ կը նստէին թթենիի մը տակ:

Նոր ՏարուաՆ Հացը

« Տ ա ր ի » - ն կ ա մ « Տ ա ր ե հ ա ց » - ը կ ը խ ո ր հ ր դ ա ն շ է ր Ն ո ր տ ա ր ի ն :«Տարեհաց»-ը կը խորհրդանշէ առատութիւն եւ բարօրութիւն: Անիկա կլորեւ տափակ հաց էր, որուն երեսին կ՛երեւէին գիծեր, ճիւղաւորումներ, որոնքթիւով 12 կ՛ըլլային եւ կը ներկայացնէին տարուան 12 ամիսները:

Հին ժամանակ սովորութիւն էր ընկոյզով եւ չամիչով զարդարել «Տարի»-ին երեսը, կարգ մը շրջաններու մէջ անոր երեսին կը գրէին տարեթիւը:

«Տարի»-ին մէջ կը դրուէր արծաթ դրամ մը` ճշդելու համար տարուանբախտաւոր անձը: Զայն կը կտրէին ընտանիքի անդամներուն թիւով եւ կըհ ր ա մ ց ն է ի ն Կ ա ղ ա ն դ ի գ ի շ ե ր ը կ ա մ ե ր կ ր ո ր դ օ ր ը , կ ա մ ` Ս . Ծ ն ն դ ե ա նճրագալոյցին եւ կամ Յունուար 6-ին, տնօրհնէքէն ետք:

Տարեհացի պատրաստութեանհամար անհրաժեշտ են

1 բաժակ ձէթ1 բաժակ շաքարավազ 1 բաժակ եռացած ջուր5 բաժակ ալիւր1 բաժակ կտրտուած չոր

միրգեր1 բաժակ ընկուզեղէն1 թէյի դգալ սոտա

Պատրաստութիւն

Բոլոր բաղադրիչները միասին շաղել, ստացուած խմորը ձուաձեւ կամկլոր ձեւաւորել , մէջը կորիզ մը կամ մետաղադրամ մը զետեղել , երեսըհաւկիթի դեղնուց քսել եւ զարդարել այլազան սերմերով եւ միրգերով:

Ուտելու ատեն որո՛ւ որ բաժին իյնայ մետաղադրամը կամ կորիզը, այդանձը կը դառնայ տարուան բախտաւորը:

Սեղան բերելէ ետք տարեհացը բաժնել ընտանիքի անդամներուն թիւովկամ 12 կտորի, վերջինս կը խորհրդանշէ տարուան 12 ամիսները:

Նոր Տարուան աւանդութիւններ

Փուէնսէթիան ԿամԿաղանդի Աստղը

Չկայ տուն մը, որ փուէնսէթիայիտունկ մը չունենայ կաղանդի շրջա-նին: Ի՞նչ պէտք է ընել, որպէսզի մերբ ո յ ս ը չ մ ե ռ ն ի ե ւ յ ա ջ ո ր դ տ ա ր իկրկին ծաղկի:

Որոշ ժամանակ մը ետք փուէն-սէթիայէն ծաղիկները կը թափին, միվարանիք անոր ցօղունը կտրելու `հողէն վեր 5-10 սմ. բաժին մը ձգե-լով: Ասիկա պիտի օգնէ, որ նոր ծի-լեր արձակէ եւ յաջորդ ձմեռ կրկինծաղկի:

Սեպտեմբերի կէսերուն կարեւորէ , ո ր փ ո ւ է ն ս է թ ի ա յ ի ն գ ի շ ե ր ն ե ր ըա ւ ե լ ի ե ր կ ա ր ը լ լ ա ն , ք ա ն ց ե ր ե կ -ները: Ուրեմն, օրուան որոշ ժամերզայն ծածկեցէք խաւաքարտէ խո-շոր տուփով մը, զայն լոյսէն պաշտ-պանելու համար:

Նոյեմբերի կէսերուն կրնաք զայնկրկին «լոյս աշխարհ» բերել եւ սո-վորական ձեւով ջրել:

Ծաղկած շրջանին բոյսը շաբա-

թական 2-էն 3 անգամ պէտք է ջրել,ապա մինչեւ յաջորդ աշուն շաբաթըմէկ անգամը բաւարար է:

A\s h=e patrast;z^ Salbi Falay;an Markos;an

ԱնուշապուրԱնուշապուրը հայկական քաղց-

րաւենի է: Անիկա հայկական ամանորի սե-

ղանի 7 պարտադիր ուտեստներէնմէկը կը համարուի:

Ստորեւ` բացատրութիւնը.

ԲաղադրութիւնԿ է ս ք ի լ օ ձ ա ւ ա ր ( կ ա մ կ ո ր կ ո տ ,

կամ ցորեն)Կէս գաւաթ չիրեր (չամիչ, ծիրան,

սալոր, տանձ, խնձոր…)Մէկ գաւաթ ընկոյզ, կաղին, նուշԿէս գաւաթ մեղրՄէկ թէյի դգալ փոշի կասիաՋուր` եփելու համարՆուռի հատիկներ` զարդարանքի համար

ՊատրաստութիւնՁաւարը խաշել կէս ժամ: Աւելցնել չիրերն ու ընկոյզը: Եփել թեթեւ կրակի

վ ր ա յ : Կ ր ա կ ը ա ն ջ ա տ ե լ է ե տ ք , գ ա ղ ջ խ ա ռ ն ո ւ ր դ ի ն ա ւ ե լ ց ն ե լ մ ե ղ ր ն ո ւկասիան:

Հրամցնելու ատեն երեսը զարդարել չիրերով եւ նուռի հատիկներով:


HARXAZRO#X

>arapa.i me] sgsa/ e cor/yl ha3gagan 2y-acor/

corcyrov ardatrov;yan cor/aranu

8Azad )r9i harxazro3xu ` Arxaqi 8>arapa.6Kar’y;9

ungyrov;yan cor/atir dn0ren Syvag Qa[adryani hyd։

Arxaqi me] (<ov,i yv Sdy’anagyrd) sgsa/ e cor/yl ha36

gagan 2y-acor/ corcyrov ardatrov;yan cor/aranu1

Ha3gagan m,ago3;i a3s hnaco3n jiv.i bahbanovmn ov cor6

carovysdi wyrazar;novmu garyvor n,anagov;ivn ovnin Arxaqi

yv Arxaqi yridasart syrovntin hamar5 or ir abacan mia6

qa-nova/ gu dysne ir yrgri zarcaxman hnaravorov;ivnnyrovn`

in[be|s sgsav a3s /raciru yv i|n[ nbadagnyrow1

Arten yrgov amise i wyr >arapa.i me] sgsa/ e cor/yl 2y-a6

cor/ cor/yrov ardatrov;yamp zpa.o. >arapa.6Kar’y;9

ungyrov;ivnu1 Mynk nbadag ovnink wyrardatryl hin arxaqyan

;i’ik ha3gagan corcyru5 or xavow gu hasdadynk ;e a3s0r

gor/anman yzrin gancna/ yn1 A3s0r ,ad ki[ ;ivow nman corcyr

gu bahbanovin undaniknyrov m0d5 or cor/ova/ yn darpyr =a6

managnyrov un;axkin1 <ad garyvor e wyragancnyl a3s m,a6

go3;u5 or myr avantov;yan h-[agavor ov imasdalix pa=inu gu

gazme1 Manavant cidagxylow ;e Adrbe3janu5 qorhrta3in da6

rinyrovn un;axkin5 3adovg ov tidavoryal ka.akaganov;ivn

iraganaxovx iryn wyracrylow Arxaqi me] corcyrov ardat6

rov;yan a,qadanku1

Corcu orbes a-arga3 mia3n [er dysnyr yrpyk Arxaqi ha6

3ov;ivnu1 Corci ardatrov;yan cor/u pavaganin lovr] yv ar=ek

nyrga3axno. a,qadank er5 isg ivrakan[ivr undaniki m0d

bahova/ g4ullar undanygan corcu5 dan amenen 3arci pa=nin

me]1 Corcacor/ov;ivnu gu gadarover dan me]5 undaniki gin

antamnyrovn go.me (a.]ig5 dadig5 ma3rig) oronx m0d =a-an6

capar gu ‘oqanxover a3s cor/u1

Hydaca3in5 adrbe3janxinyru imanalow a3s m,ago3;i lovr] yv

ar=ekavor n,anagov;ivnu5 in[bes nayv niv;agan ar=eku5 3a6

dovg m,agova/ ka.akaganov;yamp` undaniknyrov kowen wyrxov6

xin corcyru5 megovn tramagan covmar wjarylow5 ovri,in a3l

corc mu dalow (or i harge arhysdagan gam ,ad avyli novaz

ar=eki corc er yv oryve 2yvow [er ‘oqarinyr undanygan corcu)

yv darpyr a-i;nyrow garo.axan 2y-k pyryl Arxaqi unda6

niknyrovn m0d bahova/ hin 2y-acor/ ;angacin corcyru1 A3t

corcyro vn my/amasno v;i vnu gary li e a3s0r cdny l Bako vi

;ancarannyrovn me]5 or gu nyrga3axovin orbes hin azyrinyrov

go.me cor/ova/ corcyr777

G4ovzym ,y,dy4l7 a,qarhi me] [ga3 adrbe3janagan corc1 A3s

megu ,ad barz iraganov;ivn mun e5 or /an0; e badmapanny6

rovn yv corcacor/ov;yan ta,di ka]ady.yag martox1

A3=m mynk lovr] harx ovnink5 a3s harxu timacravylov a-ovmow1

Manavant or Adrbe3jan a3s0r yvs molycn0ren gu ,arovnage no3n

ka.akaganov;ivnu waryl5 ‘asd0ren ir m0d havaka/ ullalow

Arxaqyan corcyrov my/aco3n ba,aru1 Anonk irynx cor/aran-nyrovn me] gu ,arovnagyn badrasdyl Arxaqyan ha3gagan

avantagan corcyru yv a,qarhin gu nyrga3axnyn orbes povn

azyriagan5 my/ 3a]o.ov;ivn ar2anacrylow hama,qarha3in

,ovga3en nyrs5 orowhydyv anonk sirovn yn5 ar=ekavor yn yv myr

hnatarya3 avantov;yan garyvor masu gu gazmyn1

Bahu yga/ e or mynk bedk e der gancnink myr m,ago3;in yv

a,qarhin xo3x dank ;e o|w e a3s m,ago3;i iragan deru1

My/ ovraqov;yamp yv hbardov;yamp gu 3a3dararym ;e >a6

rapa.i me] arten ga3 ov gu cor/e a3s ungyrov;ivnu5 >ara6

pa.6Kar’y; 2y-acor/ corcyrov ardatrov;yan cor/aranu yv

nbadag ovni sdy./yl ov wyrardatryl corcyru1

Tovk hima ,ad arac a,qadanki me] ek5 badrasdylov

hamar my/akanag corcyr5 or a-a]in hyr;in bidi dramatru6

vin L>H azca3in a-a]in wijagaqa.i masnagxo. =o.o6

wovrtin5 orbes ;angacin yv ivra3adovg novernyr1

A3o1 In [bes dy.yag ek5 garj =amanag a-a]5 L>H

bydov;yan naqa2y-nov;yamp Arxaqi me] gyanki go[ovyxav L>H

azca3in a-a]in wijagaqa.u5 orov gazmagyrbovmu ,ad garyvor

yv n,anagalix imasd ovni myr bydov;yan yv =o.owovrtin ha6

mar5 wyrapnagyxman /racrin nbasdylov nbadagow1 Wija6

gaqa.i novernyrov meg masu bidi gazmyn ha3gagan 2y-acor/

corcyru yv a3s0r mynk a3s badovern ynk iraganaxnovm1

Y|rp sgsav cor/yl cor/aranu1

Yrgov amis a-a] sgsav myr a,qadanku5 <ov,ii me] paxova/

masnajiv.ow1 Isg Sdy’anagyrdi me] m0d amis mun e or

ganonavorabes sgsa/ e a,qadanku5 arac un;axkow1 Myr m0d

g4a,qadin arten 40 hoci yv nbadag ovnink 100 hocii hasxnylov

myr a,qadavornyrov ;ivu5 usd hnaravori arac badrasdylov

hamar corcyrov my/ bahysd mu1

Tovk dysak arten myr ungyrov;yan masnapa=innyru5 ovr

hsga3 ,enki mu me] arac0ren gu badrasdovin 3adovg pa=in6

nyru1 My/ badovhannyrow5 lovsavor yv cy.yxg0ren norocova/

,enki mu me] dy.avorova/ yn corcacor/ov;yan sarkyru5 isg

m0d abaca3in arten gu badrasdovin 3adovg a3l pa=innyr5

povrtu nyrgylov5 corcyru lovalov yv [orxnylov pa=innyr1

<enka3in hamaliri meg a3 l ,ad untar2ag pa=nin me]5

tyr2ani ardatrov;ivn gu gadarovi5 ca-novgnyrov povrtu gu

badrasdovi5 gu lovaxovi yv gu m,agovi ov tyr2ani gu wyra/ovi1

Nbadag ovnink polorowin inknapav ta-nalov5 usd hnaravori

arac1

@yr a,qado.nyru my/ masow yridasart a.]nagnyr yn1 O|w

gu war=yxne irynx ivra3adovg a3s arovysdin dirabydylov yv

iracor/ylo v1 Hydakrkrova|/ e Arxaqi yridasartov;ivnu

dovyal ta,den nyrs a,qadank abahowylov imasdow1

Cidek ys ,ad ovraq ym a3s c/ow1 I4rabes yridasart a.6

]ignyr yn5 or gu ‘a’akin corcacor/ov;yamp zpa.il1 In[bes

ngadyxik avyli hasovn diginnyr al g4a,qadin myr m0d5 oronk

gam =amanagin sorwa/ yn a3s arhysdu gam al undanygan ba36

mannyrov me]1 <ad ovraq ym or irynx m0d g4a,agyrdyn yri6

dasart a.]ignyru yv my/ hajo3kow gu sorwin corci ardat6

rov;yan ka3lyru1 A3s a.]ignyru a3tkan yridasart yn5 or irynx

gyankin me] nman a,qadank [yn dysa/ Arxaqi me]1 My/ ocy6

vorov;yamp gu gadaryn a3s cor/u5 cidagxylow anor azca3in

ar=eku1

I|n[ hancrovannyr gu nyra-ne corci mu ardatrov;yan a,6

qadanku1

Sdy’anagyrdi myr cor/aranu g4abahowe corci ardatrov;yan

Շար. էջ 27

Ղարաբաղի մէջ սկսած է...Շար. էջ 26-էն

ampo.]agan cor/un;axu1 Pnav ba6dahagan [e a3s megu5 a3l tidavor6yal ka.akaganov;yan ,norhiv ]ankgu gadarovi lriv abahowylov hamardovyal marzu1 Anxyalin5 mi,d a,6qadank darova/ er or corci bad6rasdov;yan darpyr hancrovannyrua3 l yrgirnyrov me] ampo.]ana3in5orbeszi Arxaqi me] ampo.]aganardatrov;ivn [3a]o.over yv waja-k algaryli [4ullar1

A3s ancam ovrymn5 cor/arana3inmagartagow5 a,qadank gu daroviorbeszi lriv a,qadanku abahowoviArxaqi me]1 A3sinkn ;yli badras6dov;ynen5 min [y v nyrgu5 qnamku5m,agovmu5 aba corci hivsku5 2yvyru5 sandri mykyna3ow drova/wyr]nagan dysku` amen in[u min[yv wyr]nagan dysku` amen in[umin[yv wyr]nagan waja-k gu gazmagyrbovi myr cor/aranen1Yvroba3i gam a,qarhi oryve xamakamase anhad mu y;e gu‘a’aki ir dan me] ovnynal Arxaqyan 2y-acor/ corc mu5in [be |s grna3 timy l 2yzi5 undry l 2yr pazma;iv 2y vyro vnuntme]en5 absbryl yv sdanal ir naqundra/ corcu1 Badra|sdek lriv a3s hamagarcu dramatrylov1

A3t a-ovmow mynk ,ad lovr] a,qadank ovnink unylik5 orowhy6dyv g4ovzynk naqabes myr dramatrov;yan dag ovnynal a3n ba6,aru5 or nyrga3anali yv lriv ampo.]aganov;ivn gazmo. corcyrovhavaka/o3 mu bidi dramatre hydakrkrovo. an2yrovn1 Myrnbadagn e hama,qarha3in ,ovga3 tovrs cal harovsd ov bad6,aj ba,arow yv avyli craced 2yvow1

Cry;e ampo.]axa/ e myr cor/arani ga3ke]u5 or pavaganoragyal yv lriv e5 pazma;iv lyzovnyrow yv hnaravorov;ivn bidida3 hydakrkrovo.nyrovn /an0;analov myr a,qadankin1 <adgaryvor gu ngadynk dysny l nayv ardatranki lman cor6/un;axu ir oragow yv qnamova/ badrasdov;yamp1 Ga3ke]inmi]oxav bidi drovi a3s garyliov;ivnu1 Badoviradovn ga6ryliov;ivnu bidi ovnyna3 dysnylov corci ardatrov;yan lmana,qadanku5 hianali makovr ba3mannyrov me] anor m,agovmu`;ylen sgsyal min[yv wyr]nagan cy.yxig ov ;angacin corciabahowovmu1

Garyliov;ivnu bidi dr|ovi 3adovg absbranknyr gadarylov1A3o5 lriv1 Oyve badoviradov grna3 undryl ir ovza/ 2yvu5 ir

ovza/ co3nyru5 ir ovza/ [a’yru5 ir ovza/ oragu yv naq,yru yviryn hamar 3adgabes badrasdova/ corc mu badoviryl1 Grna3no3nisg ir ovza/ 2yvu myzi a-a]argyl yv lriv garyliov;ivnuovnink a3t megu iracor/ylov1

Myr m,ago3;in me] in[bisi| tyr qa.axa/ e 2y-acor/ corcu1<ad badmacednyr gu hasdadyn ;e ha3gagan corci bad6

mov;ivnu ,a.gabova/ e ha3 azci co3ov;yan hyd1 Corcacor6/ov;ivnu yv corcu mi,d ov.ygix tar2a/ yn myr azcin darinyrovun;axkin1 Corcu anpa=an y.a/ e ha3 undaniken yv inku cor6

cacor/o v;i v nu5 orbes arhysd y vcorcu orbes ha3ov ba,damovnk yvararo.agarc` y.a/ e amen ha3 un6daniki garyvor meg can2u1

Arxaqu mi,d hantisaxa/ e o[mia3n ha3gagan ly-na,qarhi5 a3lunthanrabes ampo.] a,qarhi me]hin corcacor/agan gytronnyrenmegu1

Usym an,ov,d5 or hin a,qarhi me],ad al [ein corcacor/agan gytron6nyru1 A3s a-ovmow` badmagan Ha63asdanu /an0; er orbes corcacor6/ov;yan gytron5 isg Arxaqu ivra63adovg tyr ovner a3s pnacava-ennyrs5 ir a-an2in gytronnyrow1 Cor6cu darpyr =amanagnyrov un;axkinovnyxa/ e /isaba,damovnka3in n,a6nagov;ivn yv ar=ek1 Hinen min[yv a36s0r corcu g40cdacor/ovi ygy.yxiny6rov me]5 darpyr araro.ov;ivnnyrov

=amanag5 yrp or miv-oni badrasdov;ivn ga3` bardatir bidigadarovi corci wra31 A3s0r ha3gagan avantagan harsa6niknyru anba3man0ren [yn gadarovir corci wra35 pa3x ,adciv.yrov me] ovr avantagan harsanik gu gadarovi corcu dy6.atrova/ g4ulla3 harsi yv ‘ysa3i ;igovnkin1 Yrp harsu a-a]inancam dovn gu pyryn5 bedk e corcu anba3man0ren ‘-ova/ ulla3tran a-]yv yv harsu hon goqylow bidi anxni1 Ki[ q0skowundaniki mu amenen garyvor hancrovannyrovn` harsnik5 /novnt5gnovnk gam mah` corcu garyvor yv qorhrtan,agan nyrga3ov;ivnovni1

I|n[ gu n,anagyn corci wra3 badgyrova/ naq,yru5 qorhur6tani,6simbolnyru yv in[be|s g4undrek 2yr badrasda/ corcyrovn2yvyru1

Arxaqen myr corcyrovn me] ,ad 3a3dni yn ar/ovacorcyru5wi,abacorcyru5 aryvacorcyru5 darpyr dibi arxaqyan cor6cyru oronx naq,yrovn me] g4ardaxola3 badmagan myr azca3ingyrbaru yv myr ba,damovnkn ov havadku1 )rinagi hamar usynkor min[ krisdoneov;yan untovnovmu corcyrovn wra3 badgyrova/er aryvu1

Ha3yru gu ba,dein aryvu orbes gyanki yv 3avyr=ov;yan n,an1A3l 2yvyrov me] badgyrova/ er wi,abu5 orbes ba,dbanov;yanqorhrtani,1 Wi,abu a3l azcyrov m0d [ari qorhrtani, grna3hamarovil5 pa3x myr m0d ov=n ov parin yv undaniki ba,d6banov;ivnn e or gu qorhrtan,e1

A3l naq,yrow badgyrova/ e ha3gagan a,qarhi povsagyn6tanagan a,qarhu1 Mynk g4abrink cy.yxig ly-na,qarhi me] yvha3 corcacor/nyru corcyrov naq,yrovn me] anba3man nyra-a/g4ullan irynx sira/ cy.yxig pnov;ivnu yv ,r]aga3 a,qarhu5 in[or paxa3a3d0ren gu n,e ha3ov gabu ir abra/ ho.in hyd1Corcin wra3 badgyrova/ e ly-u5 aryvu5 asd.u5 /a.igu5 gynta6nin5 amen in[u or gab ovnyxa/ e ha3ov a-0rya3 gyankin hyd1

@yvyru g4undrynk badmagan myr madyannyrov me]en1Ha3ov;yan hamar my/ n,anagov;ivn ovni 8gynax /a-u9 (gyan6

ki /a-u) or mi,d badgyrova/ e corcyrovn wra35 orbes 3avyr6=ov;yan ov gyanki n,an5 or wyra/novnti imasdu g4untcrge irme]1


Վարդան Ոսկանեան...Շար. էջ 21-էն

Ամփոփելով իր ելոյթը՝ Ոսկանեանը ս ա ւ , թ է ա մ ո ւ ր ե ւ ա ր դ ա ր ը ն տ -րութիւններով պիտի յաղթանակէժողովրդավարութիւնը, որուն հիմքըմ ի ա ս ն ա կ ա ն ո ւ թ ի ւ ն ն է : « Ը ն դ հ ա -ն ո ւ ր տ ե ս լ ա կ ա ն է ա ն հ ր ա ժ ե շ տ ,որպէսզի կարողանանք այս փոքրերկիրը դարձնել այն երկիրը, որ մերհ ա յ ր ե ր ը , մ ե ն ք , մ ե ր զ ա ւ ա կ ն ե ր ըուզում ենք տեսնել» շեշտեց ան:

Ն ե ր կ ա ն ե ր ը ը մ բ ռ ն ո ւ մ ո վ գ ն ա -հատեցին Ոսկանեանի կշռադատ-ւած, յախուռն, ինչպէս նաեւ ինք-նաքննադատութեան տարրեր պար-փ ա կ ո ղ ե լ ո յ թ ը : Ի ս կ ա կ ա ’ ն ն մ ո յ շ ՝առողջ ժողովրդավարութեան:

Ա պ ա ա ռ ի թ տ ր ո ւ ե ց ա ւ ն ե ր կ ա -ներուն՝ ուղղելու իրենց հարցում-ները:

Անդրադարձ եղաւ Եւրասիականտնտեսական միութեան Հայաստա-

նի անդամակցութեան, ուր Ոսկան-ե ա ն հ ե ռ ա տ ե ս օ ր է ն կ ա ր ե ւ ո ր հ ա -մ ա ր ե ց Վ ր ա ս տ ա ն ի հ ե տ հ ն ա ր ա -ւ ո ր ի ն ս ն ո յ ն ճ ա մ բ ո վ ը ն թ ա ն ա լ ը ,ա պ ա գ ա յ ի ն բ ա ր դ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ո ւ ե ւանակնկալներու առջեւ չգտնուելուհամար:

Ի ս կ Ս փ ի ւ ռ ք է ն ա ն պ ա հ ա ն ջ ե ցաւելի գործնական մասնակցութիւն՝Հ ա յ ա ս տ ա ն ե ա ն կ ե ա ն ք է ն ն ե ր ս :Փ ր ո թ ո ք ո լ ն ե ր ո ւ ս տ ո ր ա գ ր ո ւ մ ի նբերե լիք հետեւանքներն ու Թուր-քիոյ հողային ներկայ սահմաններըճ ա ն չ ն ա լ ո ւ խ ն դ ի ր ը ն ո յ ն պ է ս ա ր -ծարծուեցան:

Հայաստանի երիտասարդութեաններգրաւումը քաղաքական կեան-քէն ներս՝ մէկ կողմէ, իսկ միւս կող-մէ՝ անոնց կարճ համբերութիւնը եւա ր տ ա գ ա ղ թ ը , ք ն ն ա ր կ մ ա ն ն ի ւ թդարձան:

Թուրքիոյ նախագահ Էրտողանիընտրութիւնը շնորհաւորելու առթիւՑեղասպանութեան մասին նամակիմը յանձնումը՝ Հայաստանի կողմէ,

դիւանագիտական սխալ նկատուե-ցաւ:

«Ի՞նչ ընել, որպէսզի վերացուիններկայի դժգոհութիւնները, ցոյցե-րը» հարցումին,

Ոսկանեան յիշեց ընդդիմութեանառաջարկած բարեփոխութեան 12կէտերը, որոնց մէկ մասը եթէ իրա-կանանար, այսօր Հայաստանի ներ-ք ի ն - ք ա ղ ա ք ա կ ա ն վ ի ճ ա կ ը ա ւ ե լ իկայուն կը դառնար:

Վ ե ր ջ ա պ է ս , « Հ ա յ ա ս տ ա ն ե ՞ ր բպիտի ճանչնայ Ղարաբաղի անկա-խ ո ւ թ ի ւ ն ը » հ ա ր ց ո ւ մ ի ն , ա ն պ ա -տասխանեց՝ ըսելով, որ ճանաչումիայդ փամփուշտը ճիշդ ժամանակինպէտք է կրակել , այնպիսի պահու,որ իր գործը ճշգրտօրէն կատարէ:

Բ ա ն ա խ օ ս ո ւ թ ե ա ն ա ւ ա ր տ ի նՀ Բ Ը Մ ի Ա ր ե ւ մ տ ե ա ն Ա մ ե ր ի կ ա յ իՇրջանակային յանձնաժողովի ատե-նապետ Գրիգոր Գարակէօզեան եւԱ ս պ ե տ ն ե ր ո ւ վ ա ր չ ո ւ թ ե ա ն գ ա ն -ձապահ Վահան Ոսկեան «ՆոյեանՏ ա պ ա ն ը Ա ր ա ր ա տ ի կ ա տ ա ր ի ն »

յ ո ւ շ ա ն ո ւ է ր ը յ ա ն ձ ն ե ց ի ն յ ա ր գ ե լ իհիւրին:

Ա յ ն ո ւ հ ե տ ե ւ , Գ ա ր ա կ է օ զ ե ա նշնորհակալութիւն յայտնեց Ոսկան-եանին, Ասպետներու վարչութեան,հանդիսավար տոքթ. Կիրակոս Մի-ն ա ս ե ա ն ի ն , Շ ր ջ ա ն ա կ ա յ ի ն գ ա ն -ձապահ Աւետիս Մարգարեանին եւբոլորին՝ իրենց ներկայութեան հա-մար: Ան յիշեց բացակայութիւնը եւցաւակցութիւն յայտնեց «Ասպետ-ներու ատենապետ տոքթ. ՅարութԵաղսըզեանին՝ անոր հօր մահուանառիթով:

Ներկաները մեծապէս տպաւոր-ւած մեկնեցան՝ իրենց հետ տանելովհաւատք, յոյս եւ սէր՝ հանդէպ մեր23ամեայ Հայաստանին ու Արցա-խին:

Ոսկանեանի հաւասարակշռուածխօսքերը թող խթան հանդիսանանբոլորիս՝ գործնական մեր մասնակ-ցութիւնը բերելու մեր մէկ ու միակ՝«միշտ հին ու նոր» Հայաստանին:


Փանոս Թէրլէմէզեան...Շար. էջ 12-էն

է ե ւ ց ո ւ ց ա դ ր ա ծ Թ ի ֆ լ ի ս ի մ է ջ« տ ա ճ կ ա հ ա յ գ ա ղ թ ա կ ա ն ն ե ր » ,որոնք իր լաւագոյն նկարներէն են։Ա ս ո ն ք ե ւ ս կ ր կ ի ն Խ ր ի մ ե ա ն կ ա -թողիկոսի թո յ լտուութեամբ։ Սա-կայն, նոյն թուականին հայոց կալ-ւածոց գրաւման առթիւ, ծրագիրըչ’ամողջանար եւ Թէրլէմէզեան կըստիպուի կովկասահայ գիւղեր դե-գ ե ր ի լ բ ա ւ ա կ ա ն ա տ ե ն , ա զ գ ա գ -րական նիւթեր հաւաքելու համար։Հինգ տարի կը մնայ Կովկաս մի´շտնկարչութեամբ պարապելով։ Վեր-ջին տարին կը դասաւանդէ Թիֆ-լ ի ս ի Ն ե ր ս ի ս ե ա ն ե ւ Յ ո վ ն ա ն ե ա նդ պ ր ո ց ն ե ր ը ։ Ա յ դ շ ր ջ ա ն ի ն , Թ է ր -լէմէզեան կ ’ունենայ ստեղծագոր-ծական բեղմնաւոր շրջան մը։ «Սա-նահինի վանքի գաւիթը» (1904), որաւելի ուշ կ’արժանանայ Միւնիխիհամաեւրոպական ցուցահանդէսիոսկի մետալին։ Այնուհետեւ, Թէր-լէմէզեան անցած է Փարիզ` շարու-նակելու իր նկարչութիւնը։

1908-ի գարնան կ’անցնի Եգիպ-տոս, տեղական եգիպտական հնու-թիւնները ուսումնասիրելու համար։Անկէ կը մեկնի Փարիզ` նկարչա-կան նոր դպրոցներ այցելելով։

Փ ա ր ի զ ի ր բ ն ա կ ո ւ թ ե ա ն ե ւուսանողութեան օրերուն, կապ կըհաստատէ ազգային կեանքին հետ,մտերմանալով Օսմանեան Սահմա-նադրութենէն առաջ Փարիզ ապաս-տանած մեր մտաւորականներուն,ա զ գ ա յ ի ն գ ո ր ծ ի չ ն ե ր ո ւ ն թ է մ տ ա -ւորականութեան հետ։ Այս առթիւ,բազմաթիւ այլ գործերու հետ, գծածէ ն ա ե ւ Ա . Շ ի ր վ ա ն զ ա դ է ի դ ի մ ա -նկարը (1908)։

ԿՈՒ ԳԱՅ Կ. ՊՈԼԻՍ ՈՒ Կ’ԱՆՑՆԻ ՎԱՆ

Շատ-շատերու նման, ՕսմանեանՍ ա հ մ ա ն ա դ ր ո ւ թ ե ա ն հ ռ չ ա կ ո ւ մ է նյետոյ, երկու տարի Փարիզ մնալէե տ ք ` ա ն վ ա խ օ ր է ն Թ է ր լ է մ է զ ե ա նկ’անցնի Կ. Պոլիս` նուիրուելու իրսիրած արուեստին`նկարչութեան։Կը մտերմանայ մա´նաւանդ Կոմի-տասին հետ, ինչպէս նաեւ` ԴանիէլՎարուժանին, Սիամանթոյին, Եր-ւանդ Օտեանին եւ ուրիշներու հետ։

1911-ի սկիզբները, Բերա «Սո-չ ի ա թ ա Օ բ ե ռ ա թ ա Ի տ ա լ ի ա ն » իսրահներու մէջ կազմակերպուածնկարչական ցուցահանդէսին մաս-ն ա կ ց ա ծ է , ց ո ւ ց ա դ ր ե լ ո վ դ ի մ ա -նկարներ, բնանկարներ եւ իր մասինտ ե ղ ա կ ա ն հ ա յ , թ ո ւ ր ք ե ւ ֆ ր ա ն -սական մամուլը մեծ դրուատիքովա ր տ ա յ ա յ տ ո ւ ա ծ է ։ Ի ր ն կ ա ր չ ո ւ -թիւնը իրապաշտ ըլլալով հանդերձ,նոր ուղղութիւններ եւս կը նշմար-ւին իր նկարներուն մէջ` ուր «սեն-սեռիթէն» ամէնէն աւե լի աչքի կըզարնէ։

Ըսենք որ, Փարիզի մէջ իր վար-պ ե տ ն ե ր ը ե ղ ա ծ ե ն , բ ա ց ի Ժ ա նՓոլ Լոռանսէն, յայտնի ՊէնժամէնԳոնսթան, որոնց գնահատութեաննու գովեստին արժանացած է։

Պոլսոյ մէջ, բացի ուղղակի նկար-չական գործէ , հետամուտ կ ’ը լ լա յն ա ե ւ հ ա ւ ա ք ե լ ո ւ հ ա յ կ ա կ ա ն հ ի ննկարչական նիւթեր, Գարեգին եպս.Սրուանձտեանցի նման, որպէսզիօր մը հնարաւորութիւնը ըլ լայ վե-ր ա կ ա ն գ ն ե լ ո ւ հ ա յ կ ա կ ա ն ն կ ա ր -չութեան հին ոճը ` որ կը տեսնուիհին ձեռագիրներու, խաչքարերու եւքանդակներու վրայ։ Ըսենք որ իր«Աշոտ Ողորմած» նկարը` իբր փորձհայկական ոճի վերականգման , զորա ր դ է ն ց ո ւ ց ա դ ր ո ւ ա ծ է ր Փ ա ր ի զ ի

1 9 1 0 ի « Ս օ ս ի է թ է տ է զ ’ ա ր թ ի ս թՖրանսէ»ի մեծ սալօնը։

Ո ւ , ա ´ հ ա կ ո ւ գ ա յ Վ ա ն ։ 1 9 1 3 -1 9 1 4 ի ն ի ր ծ ն ն դ ա վ ա յ ր ի ն մ է ջ կ ընկարէ բնապատկերներ ու պատ-մական յիշատակարաններ, որոնցմէպահպանուած կը մնայ այսօր «Վա-ն ա յ լ ի ճ ը ե ւ Ս ի փ ա ն ս ա ր ը Կ տ ո ւ ցկղզիէն» (1915) կտաւը։ Գնաց Աղ-թամար կղզին` Վանի գեղածիծաղծովակի տեսարանները հրաշակեր-տ ե լ ո ւ հ ա մ ա ր ։ Ս ա կ ա յ ն դ ժ բ ա խ -տաբար, անոր շատ արժէքաւոր ուհազուագիւտ նկարները 1915-ի Վա-նի գաղթի ժամանակ կը կորսուին։

ՎԱՆԻԻՆՔՆԱՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹԵԱՆ ԻՐ ՄԱՍՆԱԿՑՈՒԹԻՒՆԸ

Ճակատագիրը, անգամ մը եւս ,Փ ա ն ո ս Թ է ր լ է մ է զ ե ա ն ի ն կ ը ն ե տ էազգային յեղափոխական կեանքին։Ինք, որ խաղաղ կեանք մը ապա-հովելու բոլոր պատճառները սկսածէ ր ո ւ ն ե ն ա լ ե ւ ր ո պ ա կ ա ն մ ե ծ ո ս -տ ա ն ն ե ր ո ւ մ է ջ , ս ա կ ա յ ն հ ո ղ ի նկ ա ն չ ը զ ի ն ք բ ե ր ա ծ է ր ա ր մ ե ն ա -կաններու Վանն ու Այգեստանը։

Ապրիլեան հերոսամարտի օրե-րուն, Թէրլէմէզեան կը հրաւիրուիաշխատելու Այգեստանի Զինուորա-կան Մարմնի գործերուն մէջ։ Գե-ղարուեստագէտի եւ նկարչի վրձինըմ է կ դ ի դ ր ա ծ , Փ ա ն ո ս ը հ ր ա ց ա ն ըվ ե ր ց ն ե լ ո վ կ ը լ ծ ո ւ ի ռ ա զ մ ա կ ա նաշխատանքներու, որոնց վարժ ուսիրահար էր։ Ու այսպիսով հերո-ս ա բ ա ր կ ը մ ն ա յ մ ա ր տ ի ճ ա կ ա տ -ներուն, մինչեւ Վանի գաղթը։ 1915-ին,արեւմտահայութեան զանգուածինհետ կը գաղթէ Անդրկովկաս։

Այդ օրերուն Թէոդիկ 1916-1920«Ամէնուն Տարեցոյցը» շարքով ու« Հ ա յ ո ց վ ր ձ ի ն ը » գ լ ո ւ խ ո վ պ ի տ իգրէր. «Կոմիտաս վարդապետի ան-բաժան ընկերը` Թէրլէմէզեան Փա-նոս, որ պատերազմէն առաջ Հա-յ ա ս տ ա ն ա ն ց ա ծ է ր , բ ն ա տ ո հ մ ի կտ ե ս ա ր ա ն ն ե ր ո ւ ս ո ւ մ ն ա ս ի ր ե լ ո ւհամար, Արամի (Մանուկեան) պէս`կ ’ ը լ լ ա յ պ ա ր ա գ լ ո ւ խ ն ե ր է ն Վ ա ն ա յինքնապաշտպանութեան գործին։Ահազանգը կը հնչէր, վտանգի մէջէր հայրենիքը։ Վասպուրական աշ-խ ա ր հ ի ա յ դ ա շ խ ո յ ժ զ ա ւ ա կ ը կ ըզ գ ա յ ո ր ե ր բ ե մ ն ի հ ա յ դ ո ւ կ ն ա ր -թընցած է իր մէջ, եւ նետելով վրձի-նը` փրկարար գործիքը ձեռք կ’առ-ն է ։ Վ ա ն է ն դ է պ ի գ ա ղ թ ի ճ ա ն ա -պարհին, բոլոր նկարները կը կոր-սըւին ու ան կ’անցնի Թիֆլիս, հոնարտադրելով նոր գործեր։ Հետա-գային Փարիզ գալով բախտը կ’ու-ն ե ն ա ն ք ի ր բ ե ր ն է ն մ տ ի կ ը ն ե լ ո ւ«արծիւներու բո յնէն» մղուած հե-րոսամարտը»։

Վանի ինքնապաշտպանութեանօ ր ե ր ո ւ ն , ո ւ ր ի շ ա ր մ ե ն ա կ ա ն մ ե ծյ ե ղ ա փ ո խ ա կ ա ն ` ը ն կ ե ր Ա ր մ ե ն ա կԵ կ ա ր ե ա ն ի հ ե տ լ ր ջ ո ւ թ ե ա մ բ կ ըկազմակերպեն այդ դժուարին աշ-

խատանքը։

ԿԵԱՆՔԸ ՆՈՒԻՐԵՑ ՀԱՅԳԵՂԱՐՈՒԵՍՏԱԿԱՆՆԿԱՐՉՈՒԹԵԱՆ

1 9 1 6 - ի ն , Թ ի ֆ լ ի ս ի մ է ջ կ ը ն ա -խաձեռնէ Հայ ԱրուեստագէտներուՄ ի ո ւ թ ի ւ ն ը ն ա խ ա գ ա հ ո ւ թ ե ա մ բ `յայտնի նկարիչ Ե. Թադեւոսեանի։Իսկ Ռոստովի մէջ, 1917ին կը բա-նայ նոյն միութեան Ռոստովի մաս-նաճիւղը։

Յ ա տ կ ա ն շ ա կ ա ն է հ ո ս ա ր ձ ա -նագրել Հայաստանի Առաջին Հան-ր ա պ ե տ ո ւ թ ե ա ն կ ր թ ո ւ թ ե ա ն ն ա -խ ա ր ա ր Ն ի կ օ լ Ա ղ բ ա լ ե ա ն ի Ս ե պ -տեմբեր 18, 1919 թուակիր նամա-կը, ուր Աղբալեան կը խնդրէր Թէր-լ է մ է զ ե ա ն է ն Փ ա ր ի զ ի ր ճ ա մ բ ո ր -դ ո ւ թ ե ա ն ը ն թ ա ց ք ի ն կ ա պ ի մ է ջմտնել Թէոդիկի հետ եւ խնդրել որիր գրադարանը փոխադրէ Երեւան։« Ե ս ի ն ք ս ա ն ձ ա մ բ ց ա ն կ ա լ ի ե մհամարում … ես կը կազմակերպեմարեւմտահայ ուժերի երկիր հաւա-քելու, եւ այս նկատումով կ’աշխա-տեմ Թէոդիկն էլ տեսնել Երեւան` միհամապատասխան ազգային հիմ-նարկութեան մէջ ։» Անշուշտ այդչիրագործուեցաւ, երբե´ք. իշխանու-թիւններուն յանձնումովը խորհրդա-յին կարգերուն։

1919-1922-ին կը գտնուի Կ. Պո-լ ի ս , Ի տ ա լ ի ա ե ւ Ֆ ր ա ն ս ա , ո ւ ր կ ըստեղծագործէ նոր բնանկարներ։Ը ս ե ն ք , ո ր ա յ դ շ ր ջ ա ն ի ն կ ը կ ա զ -մաւորուէր Ռամկավար ԱզատականԿ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ ի ւ ն ը , ո ր ո ւ հ ի մ ն ա -դիրներէն շատերուն հետ մնայունբարեկամն էր։ Կը գործակցէր շա-տ ե ր ո ւ հ ե տ ։ Ս ա կ ա յ ն , հ ե տ ա գ ա յտարիներուն, Խորհրդային Հայաս-տանի իշխանութեան օրով, երկուս-տ ե ք ե ր բ ե ք չ հ ր ա պ ա ր ա կ ո ւ ե ց ա նՓանոս Թէրլէմէզեանի ռամկավարազատական արեւելումները, խնա-յելու համար գոնէ անոր արուեստիլայն աշխարհն ու անոր յետագայծառայութիւնը նորահաս սերունդինդ է պ ի ա ւ ա ն դ ա կ ա ն ա զ գ ա յ ի ն գ ե -ղանկարչութեան դպրոցը կարենալշարունակելու միտումով։

1 9 2 1 , Ն ո յ ե մ բ ե ր ի ն , Պ ո լ ս ո յ մ է ջՀայաստանի ԱրուեստագէտներուՄիութեան 6րդ պատկերահանդէ-սին, որ շաբաթներով բաց կը մնայհանրութեան առջեւ, Փանոս Թէրլէ-մէզեան կը մասնակցի իր «Լոռեցիտղան», «Կոմիտաս վարդապետ»,« Ս ե ւ ա ն ա յ վ ա ն ք ը » ե ւ « Ե ր ե ւ ա ն »պաստառներով, գրաւելով ուշադ-րութիւնը արուեստասէրներուն։

1923-ին կը մեկնի Միացեալ Նա-հանգներ եւ քանի մը տարբերակ-ներով կը նկարէ «Նիակարա ջրվե-ժ ը » ( 1 9 2 3 ) , Ֆ ր է զ ն ո յ ի ( 1 9 2 5 ) ե ւԳալիֆորնիոյ Խաղաղական ովկիա-նոսի ափերը (1926), ինչպէս նաեւ`ա մ ե ր ի կ ա բ ն ա կ ա յ դ օ ր ե ր ո ւ մ տ ա -ւ ո ր ա կ ա ն ն ե ր ո ւ ` Յ ո վ հ ա ն ն է ս Ա բ ե լ -եանի, Յովհաննէս Զարիֆեանի եւ

այլոց դիմանկարները։Ա պ ր ի լ 8 , 1 9 2 3 ի ն Ն ի ւ Ե ո ր ք ի

«Մաքպէթ Կե լըրի»ի մէջ ՅովսէփՓուշմանի ցուցահանդէսին առթիւԹ է ր լ է մ է զ ե ա ն ա յ ց ե լ ա ծ ը լ լ ա լ ո վ ,ք ա ղ ա ք ի ծ ա ն օ թ « Կ ո չ ն ա կ » ի մ է ջկ ը գ ր է ր ի ր տ պ ա ւ ո ր ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ը .«Փուշման Ամերիկացի է, բայց նրագործերում` Ամերիկայի ամենափոքրազդեցութիւնն անգամ չկայ։ Կ’ըս-ւի թէ արուեստագէտը զաւակն է իրերկրին ու ժամանակին. այո´ , նրազգացումները հայկական են, բայցն կ ա ր ն ե ր ի ն ի ւ թ ե ր ն ` ը ն դ հ ա ն ո ւ րա ր ե ւ ե լ ե ա ն , ո ր ո ն ց մ է ջ ճ ա շ ա կ ,ն ե ր դ ա շ ն ա կ ո ւ թ ի ւ ն ե ւ ի գ է ա ց ա ծբնակութիւն ձեռք ձեռքի կ’երթան։Դասաւորութեան հմտութիւնը հրա-շ ա լ ի կ ե ր պ ո վ թ ա ր գ մ ա ն ո ւ մ է ի րզգացումների խորութիւնը։» Այս օրի-նակ մըն է մեր նկարիչ ընկերոջ ար-ւեստի հասկացողութենէն թէ որքա~նխոր է անոր արմատները ազգայիննկարչութեան հետ կապուած։

Իր Ամերիկա բնակութեան օրե-ր ո ւ ն , Թ է ր լ է մ է զ ե ա ն ա մ է ն տ ե ղ է .ա յ ս պ է ս Դ ե կ տ ե մ բ ե ր 1 1 , 1 9 2 3 ի ն ,Արշակ Ֆէթվաճեանի արուեստի ուհ ա յ հ ի ն ճ ա ր տ ա ր ա պ ե տ ո ւ թ ե ա նմ ա ս ի ն ո ւ ս ո ւ մ ն ա ս ի ր ո ւ թ ե ա ն մ ըմասին հիմնադրամի մը ստեղծումիաշխատանքներուն ինք եւս կը բերէիր մասնակցութիւնը խօսք առնելովԲաբգէն Սիւնիի, Յովհաննէս Աբել-եանի եւ ուրիշներու շարքին։

Ամերիկայի մէջ կը գրէ իր կտակը,ուր կը նշուի թէ իր մահէն ետք դրա-մական ու նիւթական բոլոր ունեց-ւ ա ծ ք ը ն ո ւ ի ր ե լ ո ւ է Հ ա յ ա ս տ ա ն իթանգարանին։

ԿԸ ՀԱՍՏԱՏՈՒԻ ՍՈՎԵՏԱԿԱՆՀԱՅԱՍՏԱՆ

1928-ին կը վերադառնայ Սովե-տական Հայասան նուիրուելու սո-վետահայ արուեստի կազմաւորմանեւ զարգացման։ Նոյն թուականինԵ ր ե ւ ա ն ի մ է ջ կ ը կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ իԹէրլէմէզեանի անհատական առա-ջին ցուցահանդէսը։ Կ’ընդունուիՅ ե ղ ա փ ո խ ա կ ա ն Ռ ո ւ ս ա ս տ ա ն ինկարիչներու միութեան շարքերը։Այդ տարիներուն, մեծ թիւ մը ար-ւ ե ս տ ա գ է տ ն ե ր ո ւ , գ ր ո ղ ն ե ր ո ւ ե ւմտաւորականներու, որոնք կու գանԵրեւան, մասնակից դառնալու վե-րածնած Հայաստանի համար բե-րելու իրենց ալ մասնակցութիւնը։Ա ն հ ո ւ ն հ ա յ ր ե ն ա ս ի ր ո ւ թ ի ւ ն ը զ ի -րենք ներքաշած էր հայրենի տուն։Անոնք ծանօթ անուններ էին։

1928-31-ին, ստեղծագործականշ ր ջ ա գ ա յ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր կ ը կ ա տ ա ր էդէպի Գորիս, Ղափան, Տաթեւ, Չո-րագէտ, Ալավերդի նկարելու տար-բ ե ր թ ե մ ա ն ե ր ո վ ն կ ա ր ն ե ր ե ւ դ ի -մանկարներ։ Այդ շրջանին կը նկա-րէ Հրաչեայ Աճառեանին, Աւ. Իսա-հակեանին, Ռոմանոս Մելիքեանին,Ազատ Վշտունիին, Ա. Բակունցին,Ե. Լալայեանին դիմանկարները։

Ունի հին ու նոր Երեւանին նուիր-ւած ստեղծագործական շարք մը։

Հայ թէ օտար մամուլը իր մասինառատօրէն գրած է։

Կը մահանայ Ապրիլ 30, 1941-ին,Երեւան, Հայրենական Մեծ Պատե-րազմի դժուար օրերուն։

Սովետական Հայաստանի կառա-վարութիւնը Թէրլէմէզեանի անու-նով կը կոչէ Երեւանի գեղարուես-տ ա կ ա ն ո ւ ս ո ւ մ ն ա ր ա ն ը ։ Մ ի ն չ ե ւա յ ս օ ր ա յ դ հ ա ս տ ա տ ո ւ թ ի ւ ն ը կ ըգործէ ուրկէ անցած են մեր երէկի ուներկայ գրեթէ բոլոր նկարիչներն ուքանդակագործները։

Մոսկուան Թէրլէմէզեանին պար-գ ե ւ ա տ ր ա ծ է « Ա շ խ ա տ ա ն ք ա յ ի նԿարմիր Դրօշ»ի շքանշանով։


Անդրադարձ՝ նուիրուած Կոմիտասի...Շար. էջ 23-էն

ՍԻԼՎԱ ԿԱՊՈՒՏԻԿԵԱՆ«ՀԱՅ ԵՐԱԺՇՏՈՒԹԵԱՆ ԶՈՒԱՐԹՆՈՑԸ»Այս երգը որ կը հնչէ մեր ականջին, մեզ է հա-

սած ոչ թէ մէկ քանի տասնեակ տարիներու հե-ռաւորութենէն, այլ դարերու խորքէն: Հին է մերե ր կ ի ր ը , ո ւ մ ե ր ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը հ ի ն է ն ս ի ր ա ծ էկառուցել, ստեղծել երգեր: Սակայն ժամանակնու ցեղերու արշաւանքները քանդած ու աւերածեն ոչ միայն քաղաքներն ու տաճարները, այլեւմեր երգն ու երաժշտութիւնը՝ օտարամուտ ձայ-նարկութիւններու տակ խեղդելով մեր մեղեդինե-րը:

Կ ո մ ի տ ա ս ն է ր , ո ր ժ ա մ ա ն ա կ ի շ ե ր տ ե ր ո ւտակէն լոյս աշխարհ հանեց հնչիւնը, մեղեդին:Հ ա յ ե ր ա ժ շ տ ո ւ թ ե ա ն Թ ո ր ա մ ա ն ե ա ն ն է Կ ո մ ի -տասը, եւ անոր թողածը՝ հայ երաժշտութեանԶուարթնոցը, արդէն ոչ թէ բեկորներ է դարձածու մասնատուած, այլ վերածեփուած է նախնա-կ ա ն ի ր գ ե ղ ե ց կ ո ւ թ ե ա մ բ ե ւ ա մ բ ո ղ ջ ա կ ա ն ո ւ -թեամբ:

Թ ո ղ մ շ տ ա պ է ս ղ օ ղ ա ն ջ ե ն ա յ դ ս ր բ ա զ ա նտ ա ճ ա ր ի զ ա ն գ ե ր ը ՝ ա ւ ե տ ե լ ո վ ա շ խ ա ր հ ի նկեանքի յաղթանակը՝ ընդդէմ մահուան ու քան-դումի:

ՍԱՄՎԵԼ ԱՆԹՈՍԵԱՆ«ԽՈՀԵՐ ԿՈՄԻՏԱՍ ՎԱՐԴԱՊԵՏԻ ՄԱՍԻՆ»Կոմիտաս վարդապետ հաւաքած է ու ձայնագ-

րած ժողովրդական 4000 երգ, որոնցմէ հազիւմէկ հինգերորդն է մեզի հասած, սակայն այդ ալբաւական է հեղինակին համարելու հայ երա-ժըշտութեան գիտական ազգագրութեան հիմ-նադիր: Այս բնագաւառի համար ան բաւականա ր գ ա ս ա բ ե ր է ե ղ ա ծ : Ժ ա մ ա ն ա կ ա կ ի ց ն ե ր ո ւվկայութեամբ, յատկապէս ամառնային ամիս-ներուն ան կը շրջէր գիւղերն ու գաւառները ՝ժողովուրդի բերանէն գրի առնելու անոր երգիբառերն ու երաժշտութիւնը: Կոմիտաս վարդա-պետին դէպի ժողովուրդ էր առաջնորդած այնհ ա մ ո զ ո ւ մ ը , թ է գ ա ւ ա ռ ն ի ր ա չ ք ի ն կ ը պ ա տ -կերանայ իբրեւ սրբավայրը հայ գեղարուեստինշխարներուն, հոն ան կը տեսնէ հայ երգը՝ հայգեղջուկին շուրթերուն վրայ, հայ գութանը, հայգեղջուկը իր արօրին հետ, ուր քարերն անգամկը յիշեցնեն հայրենիքը: Ահա թէ ինչու Կոմիտասկ’ըսէ թէ «Ինք պիտի հասնի իր բուն նպատակին՝հայրենի աւերակներէն դուրս բերելով հայ ժո-ղ ո վ ր դ ա կ ա ն ե ր ա ժ շ տ ո ւ թ ե ա ն ձ ա յ ն ե ր ը : Ե թ էԿ ո մ ի տ ա ս չ ո ւ ն ե ն ա ր բ ն ա տ ո ւ ր ե ր ա ժ շ տ ա կ ա նհանճար, միեւնոյն է, իր կոչումը դարձեալ պիտիը լ լ ա ր ժ ո ղ ո վ ր դ ա կ ա ն ս տ ե ղ ծ ա գ ո ր ծ ո ւ թ ե ա նհաւաքումը, գրառումը, յղկումն ու տարածումը:Գէորգեան ճեմարանին մէջ ստացած կրթութեան

զուգահեռ, պատանի Սողոմոնը կրցած էր խո-րասուզուի լ մեր նախնիներու մատեաններունմ է ջ ՝ փ ո ր ձ ե լ ո վ գ տ ն ե լ հ ա յ խ ա զ ա գ ր ո ւ թ ե ա նբանալին. 1913թ. ամառը ան գնաց Էջմիածին՝որպէսզի աշխատի Մատենադարանին մէջ ուգեղջուկ երգեր հաւաքէ այնտեղ: Մայր Տաճարիմէջ ան կը մշակէր, կը յղկէր եւ հայ երգի վրայէնկը վերցնէր դարերու ընթացքին կուտակուածթանձր փոշիի խաւերը՝ ի յայտ բերելով տոհմիկհայկականը:

Կոմիտաս վարդապետի երաժշտութեան մե-ծութեան ըմբռնումը թերի պիտի ըլլար, եթէ իրենն կ ա տ ի չ ո ւ ն ե ն ա ն ք ո ր պ է ս հ ա յ հ ո գ ե ւ ո ր մ ե -ղեդիներու անզուգական մշակող: Կոմիտասիհամար հայ հոգեւոր եւ աշխարհիկ մեղեդիներըհարազատ քոյրեր են : Ըստ հեղինակի, մակե-րեսային հետազօտութեան արդիւնք է ոմանցայն պնդումը թէ հայ հոգեւոր եւ աշխարհիկ եր-գ ե ր ը տ ա ր բ ե ր ն կ ա ր ա գ ի ր ո ւ բ ն ո յ թ ո ւ ն ի ն :Իրականութեան մէջ, հայ հոգեւոր մեղեդիներըկը կրեն հայ ժողովուրդի նոյն տոհմիկ դրոշմը:Իսկ այդ երաժշտութիւնը ոչ թէ տխուր է ու ծանր,այլ աւելի պայծառ ու զուարթ: Հայ երաժշտու-թիւնը համակ ուժ է ու կենդանութիւն, այնքանուժեղ՝ որքան իրեն ծնունդ տուող ժողովուրդը.այդ բանի լաւագոյն վկայութիւնն է մեր «Պա-տարագի» կոմիտասեան մշակումը՝ ուր կը հնչէզուարթ մեղեդին:

Արհամարհելով դիպուկահարնե-ր ո ւ կ ր ա կ ն ո ւ շ ր ջ ա կ ա յ գ ն դ ա կ ո -ծութիւնները` Սուրիոյ Հալէպ քա-ղ ա ք ի ա մ ե ն ա հ ի ն ո ւ շ ք ե ղ հ ի ւ ր ա -նոցին` Hotel Baron-ի սեփականա-տէր Արմէն Մազլումեանը մռայլ կըծ խ է ի ր յ ա յ տ ն ի հ ի ւ ր ա ն ո ց ի լ ա յ նպատշգամին վրայ: Հիւրանոցը, որան ստիպուած է փակելու , ընդա-մ է ն ը ք ա ն ի մ ը մ ե թ ր հ ե ռ ո ւ է կ ա -ռավարական զօրքերու եւ ապըս-տ ա մ բ ն ե ր ո ւ ճ ա կ ա տ ա յ ի ն գ ի ծ է ն :Ահա այսպիսի նկարագրութեամբ կըսկսի France-Presse-ը իր հաղոր-դ ո ւ մ ը Հ ա լ է պ է ն ` ն ե ր կ ա յ ա ց ն ե լ ո վհայերու հիմնադրած հիւրանոցայինպիզնէսի անցեալն ու ներկայ վի -ճակը:

1911 թուականին Hotel Baron-ըհիմնադրած է անոր պապը, որունանունը հիմա կը կրէ Արմէն Մազ-լ ո ւ մ ե ա ն ը : Ա յ ս հ ի ւ ր ա ն ո ց ի ն մ է ջ1958 թուականին ելոյթ ունեցած էԵ գ ի պ տ ո ս ի ն ա խ ա գ ա հ Ժ ա մ ա լԱ պ տ ը լ Ն ա ս է ր ը , ա յ ս տ ե ղ Ա կ ա թ աՔ ր ի ս տ ի ն գ ր ա ծ է « Ս պ ա ն ո ւ թ ի ւ նԱրեւե լեան ճեպընթացին վրայ իրյ ա յ տ ն ի վ է պ ի ն մ է կ մ ա ս ը : 2 0 1սենեակը իջեւանած է Քեմալ Աթա-թուրքը` ժամանակակից Թուրքիոյհիմնադիրը, 215 սենեակը մնացածԻրաքի ու Սուրիոյ թագաւոր Ֆայսալառաջինը: Բրիտանացի հնէաբան,զինուորական հետախոյզ ԼոուրենսԱ ր ա բ ա ց ի ն կ ը ն ա խ ը ն տ ր է ր 2 0 2ս ե ն ե ա կ ը , Ա կ ա թ ա Ք ր ի ս տ ի ն կ ըմնար 203 սենեակը:

«Ես անոր հանդիպած եմ 1959թուականին: Ես շատ երիտասարդէ ի ե ւ չ է ի հ ա ս կ ն ա ր ` ո ր ք ա ն կ ա -րեւոր է ան: Ակաթա Քրիստին ամէն

տ ա ր ի կ ո ւ գ ա ր ի ր ա մ ո ւ ս ի ն ի ն `հնագէտ Մաքս Մելոուենի հետ, որպեղումներ կ՛ընէր Սուրիոյ հիւսիս-ա ր ե ւ ե լ ք ը » , – պ ա տ մ ա ծ է Ա ր մ է նՄազլումեանը:

Ան ըսած է, որ Hotel Baron-ի մէջայնքան յայտնի մարդիկ իջեւանածեն, որ բոլորին անունները թուար-կ ե լ ո ւ հ ա մ ա ր մ ի ն չ ե ւ յ ա ջ ո ր դ օ ր ըժամանակ պէտք է: Ամէն պարագա-յի, ան եւս քանի մը անուն կը նշէ`H o t e l B a r o n - ի մ է ջ ի ջ ե ւ ա ն ա ծ ե նՖ ր ա ն ս ա յ ի ն ա խ կ ի ն ա ռ ա ջ ն ո ր դՇառլ տը Կոլը, միլիառատէր ՏէյվիտՌ ո ք ֆ ե լ ը ր ը , օ դ ա չ ո ւ Չ ա ր լ զ Լ ի տ -պերկը, որ առաջինն էր, որ միայ-

նակ թռիչք կատարեց Ատլանտեանովկիանոսի վրայով, Սուրիոյ բոլորն ա խ ա գ ա հ ն ե ր ը ` բ ա ց ա ռ ո ւ թ ե ա մ բՆուրդին ալ Աթասիի:

«Բայց այս բոլորը անցեալի մէջ է:Անկեղծ ըսեմ, հիւրանոցը ալ երբեքառաջուանը չ՛ըլլար: Լաւագոյն տա-ր ի ն ե ր ը ե տ ե ւ մ ն ա ց ի ն » , – ը ս ա ծ էՄազլումեանը:

Հիւրանոցի սենեակները, ուր նա-խապէս յայտնի մարդիկ, քաղաքա-կան առաջնորդներ իջեւանած են,հ ի մ ա դ ա տ ա ր կ ե ն , կ ա մ ա յ դ ս ե ն -ե ա կ ն ե ր ո ւ ն մ է ջ կ ՛ ա պ ր ի ն ի ր ե ն ցտ ո ւ ն ե ր է ն , ռ մ բ ա կ ո ծ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր է նփախած ընտանիքներ, որոնց ԱրմէնՄազլումեանը ապաստան տուած է:

Ս ո ւ ր ի ո յ մ է ջ 4 տ ա ր ի ա ռ ա ջսկսած հակամարտութիւնը Հալէպ

հասաւ 2012 թուականին, եւ հիւ-րանոցը կորսնցուց իր յաճախորդ-ն ե ր ը , յ ա յ տ ն ո ւ ե ց ա ւ ա ն մ խ ի թ ա րվիճակի մէջ:

«Արդեն մօտաւորպէս 4 տարի էպատերազմը կը շարունակուի, բայցես լաւատեսութիւն ներշնչող ոչինչկ ը տ ե ս ն ե մ , ը ն դ հ ա կ ա ռ ա կ ը … » , –France Presse-ին ըսած է 63-ամեայՄազլումեանը` չսափրուած ու բուր-դէ կապոյտ գլխարկով:

Հ ի ւ ր ա ն ո ց ի ն ա խ ա ս ր ա հ ի ն մ է ջդ ե ռ կ ը մ ն ա յ ա ն ց ե ա լ դ ա ր ի 3 0 -ա կ ա ն թ ո ւ ա կ ա ն ն ե ր է ն պ ա հ պ ա ն -ւող գրութիւնը` «Hotel Baron` միակառաջին կարգի հիւրանոցը Հալէպիմէջ»:

«Հիմա ան կը թուի հին ու լքուած.փոշոտ նախասրահ, հին հեռախօս-ներ, փայտէ լաքապատուած պար`դատարկ շիշերով: Ռմբակոծութենէնտանիքը վնասուած է, եւ անձրեւիժամանակ ջուրը ներս կը ծորայ», –կ ը ն կ ա ր ա գ ր է F r a n c e - P r e s s e - իթղթակիցը:

Արմէն Մազլումեանը Հալէպի մէջհիւրանոցային պիզնէսով զբաղողՄ ա զ լ ո ւ մ ե ա ն ն ե ր ո ւ ը ն տ ա ն ի ք ի նչորրորդ սերունդն է: Անոր մեծ պա-պը` Գրիգորը, ընտանիքի առաջինհիւրանոցը Հալէպի մէջ բացած է1 9 - ր դ դ ա ր ո ւ կ է ս ե ր ո ւ ն : Ա ռ ա ջ ի նհ ի ւ ր ա ն ո ց ի ա ն ո ւ ա ն ո ւ մ ը « Ա ր ա -րատ» էր:

Հալէպի Մազլումեաններուն Պատկանող Hotel Baron-ը«Ալ Երբեք Առաջուանը Պիտի Չըլլայ»


MONJRHAL

Â&A&K& Fa\ Irauanz >orfourd

Jhqh;an M,akouja\in

Mioujiun _ Monjrhali

Masnayiu[

Dokt& ;u Tikin Ar,auir ;u

Natia Khøny;an

Bv& ;u Tikin |aroujiun ;u

Sima Arxouman;an

;u entaniq

Prn& Wardghs Sara`;an

Thr ;u Tikin "ihr ;u Norma

Aqqhl;an ;u xauakn;re

BV& ;u Tikin

Arjø ;u Søna Thmiry;an

Thr ;u Tikin Arshn Noupar

;u Liusi Mamour;an ;u

doustre^ Filta

Tikin Wardoufi Pal;an

Tik& Qnarik Aqqhl;an

;u entaniq

Thr ;u Tikin Hmanouhl ;u

Ar'i Sa[er;an

Thr ;u Tikin

Vira\r ;u Qnar Thwlhj;an

Thr ;u Tikin |owik ;u A\ta

Alpar;an ;u ordin^ Monjh

Bv& ;u Tikin Tigran ;u

Matlhn Tigran;an

Tiar Tiran Au;t;an

Htouar Fiush\ny;an

;u xauakn;re

Tikin Anou, Qhø'riul;an

Thr ;u Tikin Karø ;u Nouard

Bara[am;an

Thr ;u Tikin Ara ;u Fouri

Goul;an

Tiar Karpis Qhlh,;an

Tikin Mari Aqo\;an

Arminh Qhø,khr;an

Thr ;u Tikin |akob ;u

Sønia Yanyik;an

Tikin Sønia Garafisar;an

Bvi,kn;r Vira\r ;u Âija

Gou\oumy;an

Tikin Qristinh Trdat;an

Gou\oumy;an

Thr ;u Tikin P;ry ;u Marø

Gogor;an

Thr ;u Tikin Karap;t

M.ijar;an

Thr ;u Tikin Frac ;u Ani

Jorik;an

Thr ;u Tikin Arjø ;u Ani

Manouk;an ;u xauakn;re

Bv& ;u Tikin Fra\r ;u Manou,

Thr Ghorg;an

Dr et Mme Leon & MariaKetchian, Adriana & Gregory

Thr ;u Tikin Parg;u ;u Ar'i

Naxarhj;an ;u ordin^ Ari

Thr ;u Tikin Noupar ;u

Maral Papik;an

Tikin Ani Pcaqy;an

Thr ;u Tikin Armhn ;u F;rminh

Pcaqy;an ;u xauakn;re

Thr ;u Tikin Wach ;u Ani

Pcaqy;an ;u xauakn;re

Thr ;u Tikin Margar ;u

Fa\kø Tiratour;an

Prn& P;ry Qiu'hl;an ;u

doustre^ Lilian

Thr ;u Tikin Noupar ;u

Anafit Qiu'hl;an (Niu :orq)

Ast[ik :axey;an

Thr ;u Tikin Ara :axey;an

;u xauakounq

Thr ;u Tikin Tigran :axey;an

Thr ;u Tikin |akob ;u Salbi

Markos;an

Bv& :douard ;u Tikin Marja

:[ia\;an ;u xauakn;re

Thr ;u Tikin Ghorg ;u

Maral "arjam;an

Thr ;u Tikin Grigor ;u

Âoxa Tigran;an

Thr ;u Tikin Karpis ;u

|asmik Abo,;an

Thr ;u Tikin Vira\r ;u

Silwia Jogajl;an

;u ordin^ Fa\k

Thr ;u Tikin |akob ;u

Any;lina Agjoros;an

;u xauakn;re^ Arin%

Jalin ;u Tarøn

Au;tis Øfannhs;an

;u xauake Anjøni

Arminh Pø[ik;an

Thr ;u Tikin Au;tis ;u

Malwinh Paggal;an ;u

xauakn;re^ Kalin ;u Sargis

Thr ;u Tikin Âoubhn ;u Marø

N,an;an

Tiar |akob M;lqon;an

;u xauakn;re^ Maral ;u Fra\r

Tikin <aqh Phnk;an

Thr ;u Tikin Ghorg ;u Nansi

Joros;an ;u xauakounq

Thr ;u Tikin Loris ;u Nora

Minnhj;an

Thr ;u Tikin Ara ;u ~lørita

Pal;an ;u doustre Gløi

Thr ;u Tikin ’;ron ;u

Souhtiq Q& Øfan;an ;u

xauakounq

Thr ;u Tikin Andranik ;u

S;uan Øfan;an

Tikin Anafit Safak;an ;u

doustre^ Atrik

Thr ;u Tikin Wardan ;u

Maria Y;®af;an

Thr ;u Tikin Manouk ;u

Sirward Vamkoc;an

Thr ;u Tikin Anjouan

;u Sønia Poulos

Thr ;u Tikin Au;tis ;u

Ar,ø Yifan;an

Thr ;u Tikin Tigran

Fiush\ny;an ;u entaniq

Thr ;u Tikin Warouv ;u

’a[ik Ja,y;an ;u xauakounq

Prn& |owfannhs Xampaq;an

;u xauake Vira\r

Thr ;u Tikin Wafh ;u Anafit

Xampaq;an ;u xauakn;re

Vanø ;u Anjøni

Bv& ;u Tikin Âoubhn ;u

Søsi "ilo\;an

Bv& ;u Tikin F;nri ;u Marix

Bhthr;an ;u entaniq

Thr ;u Tikin Ra``i ;u Anvhl

Jiu`hnqy;an

Thr ;u Tikin Fa\k ;u Sønia

Manouk;an ;u xauakn;re^

Ar;g ;u <irak

Tikin Sirward :rxnkaz;an

Thr ;u Tikin Arjø ;u Gløthj

Palja\;an

Br,& Srk& Wafan ;u Anou,

<aqar;an ;u entaniq

Thr ;u Tikin M;liq ;u

Anasdasia Qhø'riul;an

Thr ;u Tikin Pø[os ;u

Sirward Qi,;an

Jagoufi Aurik;an ;u entaniq

Astrit ;u "asqal Âophrv

Âoubina ;u Wighn Aurik;an

Tikin Søna Ouri,;an

;u xauakn;r

Chemises Basma

Wafh Pasmay;an

M;jr Fra\r Yifan;an ;u

doustr;re^ Sa,a ;u Garinh

Thr ;u Tikin Warouv ;u

|asmik Markos;an

JORONJØ

Jhqh;an M,akouja\in

Mioujiun _ Joronjø

ÂAK Joronjo\i akoumb

Thr ;u Tikin Sargis ;u S;da

Pal;an ;u Thr ;u Tikin

Wardan ;u Jalin Pal;an

Tiar Vira\r Bhthr;an

Thr ;u Tikin Hti >ounkan;an

Thr ;u Tikin Aram

Ambakoum;an (G;n;jiqej)

Thr ;u Tikin Warouvan ;u

W;rvin Garapoulouj ;u

doustre^ Lora

Thr ;u Tikin Marq Fa\k ;u

Jalar ;u xauake Fa\kø

Thr ;u Tikin Mataj B& ;u

Jamar Mamour;an

Thr ;u Tikin Wafram ;u Axniu

Salip;an ;u xauakn;re^

Hti% Sjiw ;u Bhni

Thr ;u Tikin N,an ;u Tiana

Manyeleq;an ;u xauakn;re

Thr ;u Tikin >acø ;u Ani

:axey;an ;u entaniq

Ixaphl ;u Vixhl

Thr ;u Tikin Ghorg ;u <o[ik

Jiujiuny;an

Thr ;u Tikin P;tros ;u

Sønia Gogor;an

Thr ;u Tikin Vira\r

;u Xarminh :rhz;an

Thr ;u Tikin Ara ;u

<ou,ik :rhz;an%

Thr ;u Tikin Sjiw ;u

Nora Callis ;u xauakounq

Thr ;u Tikin Jaguor |ob;an

;u entaniq

Thr ;u Tikin Ara ;u Ani

Thr Ghorg;an

Dokt& Ixa Pasmay;an

Tikin <aqh Pasmay;an

BV& ;u Tikin Gaspar

Isra\hl;an ;u xauakn;re

Thr ;u Tikin Sourhn ;u

Alis hwran

Thr ;u Tikin

Yory Isra\hl;an

Thr ;u Tikin St;'an ;u

Qrisjin S;m;ry;an ;u

xauakn;re^ |akob ;u Karø

TØNAKAN ØR:ROU AÂIJOW F:T:U:AL AXGA|INN:RE KE <NORFAUOR:NTØNAKAN ØR:ROU AÂIJOW F:T:U:AL AXGA|INN:RE KE <NORFAUOR:N

AMANORE :U SOURB ’NOUNDE% MA{J:LOW OR 2015 -E ELLA| BAR:BASTIKAMANORE :U SOURB ’NOUNDE% MA{J:LOW OR 2015 -E ELLA| BAR:BASTIK

TARI ME IR:NZ SIR:LIN:ROUN :U BAR:KAMN:ROUN FAMARTARI ME IR:NZ SIR:LIN:ROUN :U BAR:KAMN:ROUN FAMAR


TØNAKAN ØR:ROUTØNAKAN ØR:ROU

AÂIJOW& & &AÂIJOW& & &

<ar& h= 30-hn

ØJJAOUA

Thr ;u Tikin Arta,hs ;u

Hlixaphj Gountaqy;an ;u

xauakn;re

Thr ;u Tikin Htouar ;u

Silwa Coufaye

Toqj& ;u Tikin Bars;[

;u Nina A,eg;an

;u entaniq

Garolin% Armhn ;u Vix;l

Jomas ;u Glhø

WANQOUWER

Tiar Y;mil Qhwran;an ;u

doustr;re^ A\ta% M;linh%

Hlixaphj% <ou,an ;u Nora

Thr ;u Tikin Grigor ;u

Asdra :a[y;an

ՇնորհակալիքՏէր եւ տիկին Արա եւ Հուրի Գուլեան եւ զաւակունքՏիկին Անի Գըվըրեան եւ զաւակունքՏէր եւ Տիկին Պօղոս Գուլեան եւ զաւակունք կը փութան

իրենց խորին շնորհակալութիւնները յայտնել Ս. ԳրիգորԼուսաւորիչ Առաջնորդանիստ Մայր Եկեղեցւոյ՝ ՀոգեւորՀովիւ՝ Տ. Վազգէն Քհն. Պոյաճեանին, Ս. Խաչ եկեղեցւոյՀոգեւոր Հովիւ Տ. Կոմիտաս Քհն. Միրզախանեանին, եկե-ղեցւոյ Ծխական Խորհուրդին, Բարեշնորհ Սարկաւագ-ներուն, Դպրաց Դասին եւ բոլոր անոնց, որոնք յուղար-կաւորութեան ներկայ գտնուեցան եւ իրենց ծաղկեպսակ-ն ե ր ո վ , ն ո ւ ի ր ա տ ո ւ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ո վ , բ ն ա կ ա ր ա ն ա յ ց ե լ ո ւ -թիւններով, բացիկներով եւ զանազան միջոցներով ցաւա-կից եղան իրենց վիշտին, իրենց սիրելի մօր, մեծ մօր եւքրոջ՝

ողԲԱցԵԱԼ ՄարԻ ՇաՀԻնեան-ԳուլեանԻմահուան տխուր առթիւ:

Հ ո գ ե հ ա ն գ ս տ ե ա ն պ ա շ տ օ ն ը տ ե ղ ի պ ի տ ի ո ւ ն ե -նայ՝ Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչ եկեղեցւոյ մէջ, 11 Յունուար2015-ին:

Ա յ ս ա ռ թ ի ւ տ . ե ւ տ . Ա ր ա ե ւ Հ ո ւ ր ի Գ ո ւ լ ե ա ն « Ա պ ա -գայ»ին կը նուիրեն 1000 տոլար: Նոյն առթիւ տ. եւ տ.Հրաչ եւ Անի Թորիկեան կը նուիրեն 50 տոլար:

Հրանդ Տինքի սպանութեան գործով` Սթամպուլինախկին ոստիկանապետը հարցաքննութեանկ’ենթարկուի

ՑաւակՑութԻւնH a b i t a t i o n A r a r a t - ի վ ա ր չ ա կ ա ն կ ա զ մ ը կ ո ւ գ ա յ ի ր խ ո ր ի ն

ցաւակցութիւնները յայտնել տիարք Սոկրատ եւ Ա լեքս Պիլէն լէր-ներուն իրենց մօր՝ ողբացեալ Ժերման Հարունեանի մահուան տխուրառթիւ:

Սթամպուլի Արդարադատու-թեան պալատին մէջ հարցա-քննութեան կանչուած է ՀրանդՏ ի ն ք ի ս պ ա ն ո ւ թ ե ա ն ժ ա մ ա -ն ա կ ա շ ր ջ ա ն ի ն Ս թ ա մ պ ո ւ լ իոստիկանապետ ՃալալետտինՃեռռահը: Անոր հարցաքննու-թ ի ւ ն ը ի ր ա կ ա ն ա ց ո ւ ց ա ծ էՍթամպուլի հանրապետականդ ա տ ա խ ա զ Ե ո ւ ս ո ւ ֆ Հ ա ք ք ըՏողանը:

Այս մասին կը հաղորդէ Պոլ-սոյ «Ակօս»-ը:

Հ ա ր ց ա ք ն ն ո ւ թ ի ւ ն ը կ ’ ի ր ա -կանացուի այն հիմնաւորումով,որ Տինքի սպանութեան գործովշ ա ր ո ւ ն ա կ ո ւ ո ղ հ ե տ ա ք ն ն ո ւ -թեան ծիրէն ներս ՍթամպուլիՊ ա ք ը ր ք է ո յ ի թ ի ւ 8 - ր դ ծ ա ն րյ ա ն ց ա գ ո ր ծ ո ւ թ ո ւ ն ն ե ր ո ւ դ ա -

տարանը վերացուցած է Սթամ-պ ո ւ լ ի ն ա խ կ ի ն փ ո խ ն ա հ ա ն -գապետ Էրկուն Կիւնկորի, քա-ղաքի անվտանգութեան տնօ-ր է ն Ճ ա լ ա լ լ ե տ տ ի ն Ճ ե ռ ռ ա հ ի ,Սթամպու լի ոստիկանութեանհետախուզական բաժինի նախ-կ ի ն տ ն օ ր է ն Ա հ մ ե թ Ի լ հ ա նԿ ի ւ լ ե ր ի ե ւ 6 ո ս տ ի կ ա ն ն ե ր ո ւնկատմամբ չհետապնդելու մա-սին նախապէս ընդունած որո-շումը:

«Ակօս»-ի նախկին գլխաւորխմբագիր Հրանդ Տինքի սպա-նութեան գործով օրերս ցուց-մունք տուած է յանցագործու-թեան իրականացման ժամա-նակ Սթամպուլի փոխքաղաքա-պետի պաշտօնը զբաղեցուցածԷ ր կ ի ւ ն Կ ի ւ ն կ ո ր ը : Հ ա ր ց ա -

քըննութեան բովանդակութեանմասին որեւէ տեղեկատւութիւնչէ հաղորդուած:

Ե ր բ 2 0 0 4 թ ո ւ ա կ ա ն ի ն“Ակօս”-ի մէջ հրատարակուածէր յօդուած Թուրքիոյ առաջինռ ա զ մ ա կ ա ն կ ի ն օ դ ա չ ո ւ ե ւԱթաթուրքի հոգեզաւակ Սա-պ ի հ ա Կ է օ ք չ ե ն ի ` հ ա յ կ ա կ ա նծագում ունենալուն վերաբեր-եալ, Սթամպուլի նախկին փոխ-քաղաքապետ Կիւնկորը ՀրանդՏ ի ն ք ը կ ա ն չ ա ծ է ր ի ր մ օ տ ե ւսպառնացած անոր` նշելով, որկրնայ դառնալ թիրախ ազգայ-նականներուն համար, ու ինչ-պ է ս հ ա ն դ ի պ ո ւ մ է ն ե տ ք բ ն ո -րոշած էր ինքը` Տինքը, “փոր-ձած էր ցոյց տալ իր տեղը”:

Funéraille TraditionnelMonument

Pré-arrangement

www.komitas.ca

5180, rue SalaberryMontréal, Québec H4J 1J3

Tél. : 514 331-0400

:A>MANAGAN SBASARGOV:IVN

Իրաքի Քիւրտիստանի մէջ Հայերէնըպաշտօնական լեզու կը համարուի

Հ ի ւ ս ի ս ա յ ի ն Ի ր ա ք ի Ք ի ւ ր տ ի ս տ ա ն ի ի ն ք -ն ա վ ա ր հ ա տ ո ւ ա ծ ի ն մ է ջ հ ա յ ե ր է ն ը ե ւ ս ճ ա ն չ -ց ը ւ ա ծ է պ ա շ տ օ ն ա կ ա ն լ ե զ ո ւ : Ա յ ս մ ա ս ի ն կ ըհաղորդէ News.am-ը՝ վկայակոչելով Rudaw.netկայքը: Իրաքի Քիւրտիստանի ինքնավար հատ-ւածի առաջնորդ Մեսուտ Պարզանին ստորագ-րած է լեզուի մասին օրինագիծը, որմով քրտերէնէն եւ արաբերէնէն բացիհայերէնը, թուրքմէներէնը եւ ասորերէնը կը դառնան պաշտօնական լեզու:

Rudaw-ի հետ զրոյցի ընթացքին՝ Քիւրտիստանի խորհրդարանի մամուլիխօսնակ Թարըք Ճեւհեր նշած է, թէ լեզուի մասին յիշեալ օրինագիծը խոր-հըրդարանը ընդունած է 2014-ի Հոկտեմբեր 29-ին եւ Նոյեմբեր 20-ին ներ-կայացուցած է Մեսուտ Պարզանիին:

Թարըք Ճեւհեր շեշտած է, թէ նոր օրինագիծով Քիւրտիստանի ինքնա-վար հատուածի այն վայրերուն մէջ ուր կ’ապրին հայեր, թուրքմէններ եւասորիներ, պաշտօնական լեզու կը դառնայ հայերէնը, ասորերէնը եւթուրքմէներէնը:


Documents

Abaka 29 31-12-2014