1ALBISLAM | 1 Gusht 2009 | 10 Shaban 1430

EDITORIALI

AGJËRIMI DHETEMPERATURAT E LARTA

Nëpërmjet agjërimit synohet të frenohet nefsi nga dëshirat e ethshme, të ndahet nga gjërat metë cilat është mësuar dhe të ulet furia e tij epshore, kjo si një mënyrë kalitjeje për arritjen e të gjithëfaktorëve, që i japin lumturi e kënaqësi dhe për pranimin e gjithë asaj që e bën të dëlirë, gjë prej sëcilës rrjedh jeta e tij e amshuar. Uria dhe etja që shkakton agjërimi e thyejnë furinë dhe vrullin enefsit të njeriut dhe i kujtojnë atij gjendjen e të varfërve barkzbrazur. Përmes ngushtimit të rrugëvetë ushqimit dhe të pijes, domethënë përmes pakësimit të vlerave ushqyese të trupit, agjërimi bën qëtë ngushtohen shtigjet dhe linjat e lëvizjes së shejtanit në trupin e njeriut. Agjërimi i përmbanorganet e njeriut, që të mos lëshohen nën efektin e energjive të tyre të natyrshme pas gjërave që idëmtojnë, në jetën e këtushme apo në jetën tjetër. Ai e qetëson çdo organ e çdo gjymtyrë, i mposhttekat e trillet dhe e vë nën kontroll çdo pasion. Ai i vendos frerë nefsit. Kështu pra agjërimi ështëfreri i njerëzve të devotshëm, mburoja e luftëtarëve dhe stërvitja e punëmirëve dhe të dashurve tëAllahut. Midis të gjitha punëve agjërimi i përket vetëm Allahut të Lartësuar, pasi agjëruesi nuk bëngjë, por heq dorë nga dëshira, pasioni, ushqimi dhe pija veçse për hir të Zotit, të adhuruarit të tij. Nëthelb agjërimi është braktisje e ëndjeve të nefsit dhe gjërave që ai i pëlqen, duke i dhënë përparësidashurisë ndaj Allahut dhe kënaqësisë së Tij. Në këtë kuptim, agjërimi është sekret ndërmjet robitdhe Zotit të Tij, një sekret ky që nuk e vështron askush tjetër veç Tij. Njerëzit mbase e shikojnë qëagjëruesi i ka lënë gjërat e dukshme që e prishin agjërimin, por faktin që ai e ka lënë ushqimin, pijendhe plotësimin e dëshirës për hir të të adhuruarit të Tij, nuk e vështron dot asnjë njeri, dhe në faktky është realiteti i agjërimit.

Përveç kësaj agjërimi ka një ndikim të çuditshëm si në mbrojtjen e pjesëve të dukshme të trupit,edhe në mbrojtjen e fuqive dhe energjive të tij të brendshme. Ai është një dietë për mbrojtjen eorganizmit nga lëndët e dëmshme, të cilat kur dominojnë në të bëjnë që të mos funksionojë mirë. Kjodietë gjithashtu shërben edhe për nxjerrjen e lëndëve të dëmshme, të cilat pengojnë shëndetin emirë. Kështu, agjërimi ruan shëndetin e zemrës dhe të pjesëve të trupit. Ai u kthen atyre atë që uakanë rrëmbyer duart e dëshirave dhe të epsheve.

Buhariu dhe Muslimi sjellin hadithin e transmetuar nga Ebu Hurejra se Pejgamberi, sal-lallahualejhi ue selem, ka thënë: “Allahu i Lartësuar ka thënë: “Çdo punë njeriu mund ta bëjë për tëplotësuar dëshirën e nefsit të vet, përveç agjërimit, pasi ai më përket vetëm Mua dhe Unë e shpërblejpër të. Agjërimi është mburojë. Kur ndonjëri prej jush të jetë me agjërim, atë ditë nuk duhet ta fëlliqëgojën dhe nuk duhet të bërtasë, edhe nëse ndonjëri e shan apo e mallkon, le t’i thotë: unë jamagjërues. Betohem në Atë që ka në dorë shpirtin tim, era e gojës së agjëruesit është më e këndshmetek Allahu në Ditën e Gjykimit, sesa era e miskut. Agjëruesi ka dy gëzime: në kohën e çeljes gëzohetme çeljen dhe kur të takohet me Allahun do të gëzohet me shpërblimin e agjërimit që pati bërë”.

Në këto vite muaji i ramazanit vjen në një kohë kur nga njëra anë lakuriqësia dhe të gjitha formate joshjes për lidhje të paligjshme janë të përhapura tej mase, dhe nga ana tjetër shumë të rinj e tëreja e kanë të vështirë martesën, kështu që në pamundësi për martesë agjërimi duhet të shihet edhesi një mënyrë mjaft e efektshme për shuarjen e zjarrmisë së epshit, sikurse e ka rekomanduar edhevetë Pejgamberi në një hadith të vërtetë.

Secili prej nesh, në vend që ta presë me ndrojtje ardhjen e Ramazanit në stinën e nxehtë, duhetta shohë atë si një mundësi për të maksimalizuar realizimin e objektivave të agjërimit, që upërmendën më sipër, pasi koha është shumë e përshtatshme.

Atëherë logjika e shëndoshë dhe natyra e drejtë dhe e pastër (fitra) dëshmojnë për dobitë eagjërimit, kështu që ligjësimi i tij është një mëshirë e një mirësi e madhe ndaj nesh, për të cilat duhettë tregohemi mirënjohës ndaj Allahut, duke u përmbajtur jo vetëm nga gjërat që e prishin agjërimin,por dhe nga ato gjëra që cenojnë përsosjen e tij.

Në emër të redaksisë: Ismail BARDHOSHI

2

PËRMBAJTJA

AKTUALESarkozi dhe shamia 3-4

KËNDI IMMuaji i kuranit po afron 5-10Zhvillimi i një kulture të bamirësisë 10-11Fshehtësitë e agjërimit 12-14Shkaqet e ndihmës së Allahut 15-18

AKIDEJu tregoj diçka për sufizmin (pjesa e dytë) 19-24

FIKHMesele të rëndësishme rreth ramazanit dheagjërimit 25-28

AVANCIMI PERSONALPreokupimet e njerëzve të mëdhenj 29-31

LIBRIXhamitë e Tiranës në një libër dygjuhësh 32-33

FAMILJAGatuaj duke përmendur Allahun 34-36Zemrat e vogla 37-39Me agjërim përmirësohet vetja dhe familja 40-43

TEFSIRAgjërimi i mirëfilltë, veçoria e muslimanëve 44-48

HADITHGënjeshtra në Ramazan 49-51

BOTA ISLAMERepublika e Gabonit 52Republika e Gambias 53

FETVA DHE KONSULTIMEGjëra që nuk e prishin agjërimin 54-56

HISTORIAllahu të mëshiroftë o i biri i xhibrinit 57-60

REDAKSIAOmer BERISHA – kryeredaktor

Anëtarë të redaksisë:Ahmed KALAJA, Bekir HALIMI, Agim BEKIRI, Driton LEKAJ, Ali SHABANI, Ismail BARDHOSHI,

Talha KURTISHI, Bledar HAXHIU, Sedat SHABANI, Agron TERZIQI, Lulzim SUSURI, Genc PLUMBI, Zeki ÇERKEZI,Enver AZIZI, Bashkim BAJRAMI, Bilal TEQJA.

Bashkëpunëtorë: Ekrem AVDIU dhe ENIS RAMARoald HYSA – redaktor gjuhësorHalil BERISHA – redaktor teknik

Dorlir KRAJA (ENSARTDESIGN Studio) - ballinaSedat RAMADANI - shpërndarje dhe marketing

Boton: AlbIslam

Adresa: rr: 110 nr: 5 | Çarshia e vjetër | Shkup 1000email: albislam@gmail.com

sms: +389 75 436 718 | fax&tel: +389 2 3230 827Revista është e regjistruar pranë Agjencisë për

Informata të Maqedonisë nr. 02-124/2ISSN: 1409-6250

Tirazhi: 2000

ABONIMI NJË VJEÇARPër Maqedoni: 600 den, Jashtë vendit: 20 euro

(në çmim janë të përfshira edhe harxhimet postare)e-mail: albislam.abonues@gmail.com

ALBISLAM DOOELXhirollogaria: 300000002770453

Komercijalna Banka A. D. – SkopjeNumri tatimor: 4030008038784

Abonimet me euro mund t'i bëni online nëpërmjet shërbimitPAYPAL. Të dhënat mund t'i gjeni në www.revista-albislam.com

3ALBISLAM | 1 Gusht 2009 | 10 Shaban 1430

AKTUALE

DR. MUHAMED JAHJA

Kohëve të fundit kryetari i FrancësNikolla Sarkozi duke u bazuar nëtrimërinë e tij shpalli armiqësi ndaj

kultivimit të shamisë në Francë. Ai mbajtinjë fjalim në parlamentin francez ku mes tëtjerash tha: Duhet të formohet me shpejtësinjë grup parlamentar, i cili do të sjelli njëligj për ndalimin e perçes në tokat franceze.Këtë e them nga arsyeja se shamia është

bërë një problem i madh, i cili rrezikonshtetin dhe popullin francez. Kështu që ligjiduhet të studiohet mirë që ky element fetartë zhduket dhe mos të ketë kultivim tekshoqëria muslimane në Francë. Dukuria embajtjes së perçes është përmendur edhe nënjë revistë perëndimore, ku thuhet sekultivimi i nikabit është element, i cilimeriton të lavdërohet dhe se askush nuk kadiçka kundër tij. Por Sarkozi për momentinpo vazhdon me armiqësinë që i shpalliIslamit qysh nga koha kur ishte ministër i

SARKOZI DHE SHAMIAPor Sarkozi për momentin po vazhdon me armiqësinë që i shpalli Islamit qysh nga koha kur ishte ministër ipunëve të brendshme të Francës. Ai atë kohë u mundua të nxjerri një ligj, i cili e ndalonte mbulesën nëpërshkolla për nxënëset dhe mësueset

4

AKTUALE

punëve të brendshme të Francës. Ai atëkohë u mundua të nxjerri një ligj, i cili endalonte mbulesën nëpër shkolla përnxënëset dhe mësueset. Kjo bëri që shumënjerëz ta ngrejnë zërin për këtë çështje.Kryetari i Amerikës Barak Obama në njëfjalim që mbajti para një muaji nëuniversitetin e Kairos tha: Gruajamuslimane është e lirë që ta mbajëmbulesën ku të dëshirojë, sepse ajo është edrejta e saj, të cilën nuk ia mohon dotaskush. Kjo ishte një grusht për Francën enë veçanti për Sarkozinë, i cili ishte shpikësi këtij ligji. Kjo e detyroi Sarkozinë, që tëudhëtojë enkas për në Egjipt, duke kërkuarfetva nga dijetarët e Ez’herit dhe të tjerëve,që të gjejë mbështetje për praktikimin ekëtij ligji, i cili do të jetë në interes tëFrancës.

Disa analistë thonë se me një vendim tëtillë Sarkozi dëshiron t’i kundërvihet atyreqë kundërshtojnë partinë e djathtistëve, ecila erdhi në pushtet para ca kohësh. Mirëponjë koment i tillë nuk përputhet me tëvërtetën. Këtë e them duke pasur parasyshse Sarkozi qysh herët si thamë më parë, kurishte ministër i punëve të jashtme tëFrancës pat krijuar armiqësi ndaj islamitdhe muslimanëve në Francë. Ndërsalaicizmi në Francë është dominues dhevepron në të gjithë shoqërinë e në veçantidëshiron të përfshijë edhe atë muslimane.Por në Francë problemi nuk është që tëdominojë laicizmi, qëllimi i vërtetë ështëkrishterizimi i kulturës perëndimore, mepretekst se elementi bazë i besimit të tyreështë krishterimi dhe jehudizmi, dhe atakanë frikë që mos të ndikon tek ata kulturae lindjes, gjegjësisht Islamit, duke pasurparasysh se ata kanë një përvojë të tillë metë kaluarën, kur muslimanët depërtuan nëEvropë si bartës të kulturës islame.

Pra, ne nuk jemi duke u përballuar meçështje të vogla dhe sekondare, apo na

duhet ta ruajmë shaminë dhe perçen.Kështu jemi para një sfide të madhe, e cilasynon largimin e Islamit nga Franca. Krahasmbulesës dhe perçes kemi edhe disa çështjetë tjera, të cilat janë edhe më të rrezikshmepër ne, ku ata përpiqen për të dominuarnëpër xhami, ku mundohen të dinë mehollësi, se çfarë flitet dhe çfarë veprohet nëto, duke themeluar institucione qëpërcjellin aktivitetet e muslimanëve atje.

Një element të tillë e gjejmë edhe në disashtete të tjera të Evropës, si në Gjermani,Itali, Spanjë etj., nën justifikimin, i cili quhetafrim apo bashkim i kulturave. Me këtëveprim ata nuk synojnë diçka që ështëpozitive, por qëllimi është që muslimanët tëzhvishen nga kultura e tyre autoktone dhetë stolisen me një kulturë krejtësisht tjetër,ku të bëjnë një jetë evropiane, e cila nuknjeh fe, moral, edukatë etj., por ajo shikonvetëm zhvillimin dhe përparimin industrial.Me këtë bashkim kulturash nuknënkuptojmë pos një shkrirje në shoqërinëevropiane, e cila nuk është pozitive porshkrirje e identitetit, besimit dhe e kulturësnë përgjithësi për muslimanët.

Përktheu: Enver AZIZI

...Por në Francë problemi nuk është që të dominojë laicizmi, qëllimi i vërtetëështë krishterizimi i kulturësperëndimore...

“ “

5ALBISLAM | 1 Gusht 2009 | 10 Shaban 1430

KËNDI IM

SHKRUAN: AHMED KALAJA

Me emrin Tënd të bekuar, mëshirënTënde të pakufizuar me lutjen time përMuhamed Mustafanë për të bekuar atë

dhe familjen e tij të nderuar dhe shokët e tijtë pakrahasuar! Duke shpresuar shpërbliminTënd për Ditën e amshuar po e nis këtëshkrim për Ramazanin, muajin e madhëruardhe për Kuranin e Lartësuar. Në muajin eRamazanit ka zbritur Kurani, pra, i takon tëketë një pozitë disi më të veçantë te Zoti kymuaj në krahasim me muajt e tjerë. Kështuqë ai mund të quhet me të vërtetë muaji iKuranit. Po në të gjithë muajt është zbriturdhe lexohet Kurani; ç’e bën Ramazanin tëjetë ndryshe prej tyre?

Jakubi alejhi selam kishte dymbëdhjetëdjem njësoj si dymbëdhjetë muajt e vitit epavarësisht se të gjithë bijtë ishin të Jakubit,ama asnjëri prej tyre s’kishte pozitën eJusufit. Analogjia është njësoj dhe me muajin

e Ramazanit, në krahasim me muajt e tjerëdhe besoj se do të më mbështetësh edhe tikur të mësosh një fakt të rëndësishëm nëvijim. Jo vetëm Kurani, por edhe libra tëtjerë qiellorë kanë zbritur në Ramazan.Madje për këtë ka një thënie autentike tëMuhamedit alejhi selam, ku thuhetshprehimisht: “Natën e parë i zbritënFletushkat (suhufet) Ibrahimit, natën egjashtë i zbriti Teurati Musait, natën etrembëdhjetë i zbriti Inxhili Isait, natën etetëmbëdhjetë zbriti Zeburi mbi Dautin dhenë të njëzet e katërtën zbriti Kurani.” Sahihel Xhami’ nr. 1509.

Atëherë Ramazani është koha më evolitshme për të nisur shpalljet hyjnore?Kush të jetë urtësia e kësaj pune?

Mesa duket duhet të kthehemi diku mëherët te krijimi i njeriut, te kjo mrekulli epashembullt e Zotit. Ekuilibrimi dhebalancimi janë bazat e krijesës së përkryer tëZotit. Në momentin që ky ekuilibër prishetnjeriu kalon në krijesën më të shpifur, më të

Urtësia e përzgjedhjes së Ramazanit, si koha më epërshtatshme për të qenë çasti kur i drejtohetshpirtit, sepse rregullimi fillon me majën dhe ngaanët tona thuhet: “Peshku qelbet nga koka”. Merregullimin e shpirtit kemi rregulluar edhe kokën

MUAJI IKURANITPO AFRON

6

KËNDI IM

shëmtuar me të gjitha domethëniet që mundtë paramendohen rreth këtij togfjalëshi.Ekuilibrimi në të gjitha domethëniet qëpërmban kjo fjalë, në lidhje me raportetKrijues e krijesë, në lidhje me raportetmaterie-shpirt, në lidhje me raportinindivid-shoqëri etj.

Pikërisht tek ai i mesit shpirt-materiejanë ndërlidhur dhe koordinuar të tjerat. Përkëtë arsye ky Libër mbi të gjitha i drejtohetshpirtrave e zemrave, sepse vetëm atëherëdhe vetëm atëherë do të kemi njeriun për tëcilin flitet në Kuran: “...I Cili e krijoi njeriundhe e ekuilibroi.” Sure 82-7. Për të cilin ështëthënë: “E krijuam njeriun në formën më tëbukur.” Sure 95-4. Si dhe në hadithin eProfetit sal-allahu alejhi ue selem: “Jepigjithsecilit atë që meriton”. Sahih . Njeriunuk u krijua për të jetuar në Tokë vetëm përnjë kohë të shkurtër, por u krijua për të qenënë të udhëheqës e prijës deri sa të ketë jetë.Rrjedhimisht edhe orientimi duhet të ishte ipërhershëm dhe për këtë arsye u dërguanvazhdimisht të dërguarit, derisa u vulosënme të fundit Muhamedin sal-allahu alejhi ueselem, për këtë arsye vazhdoi edhe shpalljaderisa u mbyll me Kuranin.

Mirëpo duke qenë se feja e Zotit ështënjë, pavarësisht se misionarët janëndryshuar kohë pas kohe qëllimi është një esi pasojë trajtimi i “atij” që i është dedikuarka qenë i njëjtë te të gjithë Profetët. Kjoështë urtësia e përzgjedhjes së Ramazanit, sikoha më e përshtatshme për të qenë çastikur i drejtohet shpirtit, sepse rregullimifillon me majën dhe nga anët tona thuhet:“Peshku qelbet nga koka”. Me rregullimin eshpirtit kemi rregulluar edhe kokën me tëcilën orientohet njeriu normalisht, studiuesii fesë e kupton këtë gjë shumë shpejt.

“Muaji i Ramazanit në të cilin ështëzbritur Kurani.” Sure 2-185.

Ngaqë dallimi mes të udhëzuarit dhe jo tëudhëzuarit është si shembulli i të gjallit me

të vdekurin erdhi libri i orientimit të shpirtitpër t’i dhënë jetë pikërisht njeriut të pajetë:“A nuk e ke parë ti, o Muhamed shembullin eatij që ishte i vdekur dhe ne i dhamë atij jetëdhe dritë që të ecë në mes të njerëzve”. Sure6-122. Në mënyrë që shpirti ta pranojëudhëzimin në muajin kur shpirti është më ipredispozuar për të pranuar ushqimin eshpirtit, sepse mungon ajo që mund tahutojë, barku dhe angazhimi me mbushjen etij më shumë se me çdo gjë tjetër, sepse janëmomente kur njeriu reflekton dhe kupton,se mund të jetohet duke ngrënë qoftë edhenjë herë apo dy herë në ditë. Po diçka tjetërmë e rëndësishme që duhet të ushqehetështë shpirti, i cili mund të ushqehet vetëmme fjalën e Allahut. Për këtë arsyemenjëherë pas asaj që Zoti tha me lart shtonduke na thënë:

“Kurani është udhëzim për njerëzimin,shumë i qartë dhe sqarues i orientimevehyjnore për të rregulluar jetën e kësaj botedhe të botës tjetër.” Sure 2-185.

“Në këtë libër s’kemi lënë gjë që inevojitet njeriut për t’u lumturuar në të dyjetët, veçse i kemi dhënë orientimin eduhur.”, thotë diku tjetër Zoti i Madhëruar.Sure 18-54.

I madhi Zot tregon çudi në Kuran, kurqafirët nuk reshtin së kërkuari mrekulliProfetit alejhi selam e Zoti u përgjigjet atyreduke u thënë: “A nuk ju mjafton atyre se Ne(Zoti flet për veten e TIJ në shumës duke emadhëruar veten e Tij) ju zbritëm Librin qëju lexohet vazhdimisht.” Sure 29-51. Për këtëarsye edhe njeriu është shumë më i

...E si pasojë jeta dhe të jetu-arit nën hijen e Kuranit ka njëkuptim tjetër që e di vetëm aiqë e ka shijuar...

“ “

7ALBISLAM | 1 Gusht 2009 | 10 Shaban 1430

KËNDI IM

predispozuar për ta lexuar dhe për t’uprekur prej tij pikërisht në Ramazan. Me tëdrejtë është transmetuar se: “Për çdo vitvinte krye-engjëlli Xhibril tek i dashuri iZotit dhe i Dërguari i Tij për ta përsëriturKuranin në Ramazan e në Ramazanin që aindërroi jetë e përsëritën së bashku dy herë.”Sahih. Sahabet dhe të parët tanë në Ramazane bënin hatmen e tërë Kuranit nga një derinë dhjetë herë për të mos përmendur pastajedhe raste disi të habitshme dhe tëçuditshme për njerëzit e kohës së sotme, siEbu Hanife apo Shafiu Allahu i mëshiroftë.Në Ramazan shtohet një lloj namazi qës’është si namazet e tjera gjatë gjithë vitit eai quhet Kijam, ose Teravih dhe gjëja mëspecifike e këtij namazi është pikërishtleximi i Kuranit. Burrat e moçëm të këtijumeti në Ramazan i ndërprenin mësimet etyre dhe i udhëzonin nxënësit e tyre për t’umarrë me Kuranin, si imam Malikurahimehullah. Katade çdo javë bënte hatme,ndërsa në Ramazan në çdo tre ditë. Zuhriuthoshte se ky muaj është ushqim për tëvarfrit dhe lexim Kurani. Sepse ai ështëmirësia më e madhe e Zotit me të cilëngëzohet besimtari: “Thuaj me mirësitë eAllahut dhe me mëshirën e Tij, me to le tëgëzohen besimtarët, padyshim se kjo ështëmë mire se ajo që mbledhin mohuesit prejthjesht mirësive të kësaj bote.” Sure Junus-58.

Këndimi i Kuranit është pasuria më emirë, se konvertohet në dritë e besim, dhekapital i pakonvertueshëm e si pasojë do tëndodhë Ditën e Gjykimit ndërmjetësimi iKuranit dhe i agjërimit. Në një hadiththuhet: “Kurani dhe agjërimi do tëndërmjetësojnë tek Allahu në Ditën eGjykimit. Kurani do të thotë: “O Zoti im s’elashë që të flejë i qetë, kështu që më lejo tëjem ndërmjetësuesi i tij sot?”. Zoti e lejon.Agjërimi do të thotë: “Zoti im e ndalova ngaushqimi dhe qejfet e tekat e tij, kështu që më

lejo të jem ndërmjetësuesi i tij sot?” Zoti elejon. Sahihul Xhami’ 3882.

Shpirti është më i pastruar gjatëRamazanit dhe më i mirë, sepse është për njëkohë të gjatë në adhurim dhe kjo ndodh përditë me radhë, kështu që ky shpirt meritongjënë më të mirë që është vetë fjala eAllahut: “Allahu e shpalli të folmen më tëmirë, librin, të ngjashëm në mrekulli, tëpërsëritur herë pas herë (me këshilla edispozita), që prej dëgjimit të tij rrëqethenlëkurat dhe zemrat e tyre. Ky (libër) ështëudhëzim i Allahut, me të udhëzon atë që do.E atë që Allahu e le të humbur, për të nuk kandonjë udhëzues.” Sure Zumer 23. E si pasojëjeta dhe të jetuarit nën hijen e Kuranit ka njëkuptim tjetër që e di vetëm ai që e ka shijuar,ndërsa ai që ka shijuar s’gjen dot gjë tjetër qëmund ta zëvendësojë apo që mund takonkurrojë. Mirësi dhe begati që njerëzitsado që të dëshironin ta falënderonin Zotin,nuk do të mund ta falënderonin, për këtëarsye Ai vetë e lavdëron Veten e tij, kurthotë: “Falënderimet i takojnë Allahut, që izbriti robit të tij Librin dhe në të s’bërikundërshtime.” Sure Kehf, 1.

Mirësia që të bën ta shijosh jetën ndryshedhe jo më kot është quajtur shpallja që iështë dhuruar Muhamedit “Shpirti”, që do tëthotë se është si shpirti për jetën, dhe seshpirti s’mund të orientohet ndryshe veçsenëpërmjet tij: “Ne kështu të shpallëm ty, oMuhamed shpirtin nga ana jonë. Ti nuk edije se ç’është Libri, as besimi, po ne e bëmëdritë me të cilën udhëzojmë kë tëdëshirojmë prej robërve tanë. Padyshim qëti (o Muhamed) i udhëzon njerëzit për nërrugë të drejtë.” Sure Shura 52. Mjafton qëZoti i Madhërishëm e cilëson duke thënë:“Juve ju erdhi nga Allahu dritë, dhe libër iqartë. Allahu e vë me atë (me Kuranin) nërrugët e shpëtimit atë që ndjek kënaqësinë etij dhe me ndihmën e Tij i nxjerr ata prejerrësirave në dritë dhe i udhëzon në një

8

KËNDI IM

rrugë që është e drejtë.” Sure Maide 15-16.Dritë, e kujt s’i jep Zoti dritë do të jetëpërgjithmonë në terr. Po mos të harrojmë, setek ky Libër, në madhështinë dhe hijen e tij,forcën që ka ai mund ta mbajë vetëm njëzemër e mbushur me besim dhe iman, se kylibër është aq i fuqishëm dhe madhështor,saqë e mbartin vetëm zemra të tilla, sepse kyKuran është: “Sikur me këtë Kuran tëlëviznin malet apo të çahej toka, apo t’juflitej të vdekurve do të ishte i denjë. Allahuti takon gjithçka.” Ishte pikërisht ky libër mekëto atribute e këtë fuqi, që bëri mrekulli nëhistorinë njerëzore, duke qenë zhvillimi dheteknologjia borxh i kësaj shpallje hyjnore.

“Sikur ta kishim zbritur këtë Kuran mbinjë mal do ta shihje të strukur e të çarë prejfrikës së Zotit, ky është një shembull që Neua japim njerëzimit në mënyrë që ata tëlogjikojnë.” Sure Hashr -21, sepse: “KyKuran udhëzon dhe orienton për atë qëështë më e mira, më e përkryera.” Sure Isra9, e Ramazani padyshim është koha më eefektshme. Në një nga hadithet e bukura tëProfetit sal-allahu alejhi ue selem thuhet:“Lexoje Kuranin, se ai është shpirti yt nëqiell e përmendja jote në tokë.” SahihulXhami 2543. Kurani është shërimi dhekurimi i çdo sëmundje të pashpresë përshkencën dhe teknologjinë bashkëkohore:“Ne zbritëm prej Kuranit shërim dhemëshirë për besimtarët.” Sure Isra-82.

A e ke pyetur veten pse është kaq irëndësishëm ky libër në përgjithësi e nëRamazan në veçanti? Po ashtu do të ishteedhe leximi i tij, ose më mirë do të thoshimmeditimi rreth tij, sepse gjithmonë ky ështëqëllimi në tërësi, kur në tekste thuhet:“leximi i Kuranit”. “Libri i Allahut është litarii Zotit në tokë deri në qiell.” Sahih el Xhami’4473. Leximi i Kuranit të jep rastin tëshoqërohesh me Melaiket: “Ai që e lexonKuranin mirë dhe rrjedhshëm sipasrregullave do të jetë me Melaiket e nderuar,

ndërsa ai që e lexon me vështirësi kashpërblim të dyfishtë.” Buhariu.

Ai është:I rëndësishëm, sepse nëpërmjet tij ti

komunikon drejtpërdrejt me Zotin tënd.I rëndësishëm, sepse është fjala e Zotit

tënd për ty.I rëndësishëm, sepse ai është udhëzimi

yt.I rëndësishëm, sepse ai është matësi i

besimit tënd.I rëndësishëm, sepse ai të forcon besimin,

e rrit dhe e zhvillon atë.I rëndësishëm, sepse ai është garancia

jote në këtë botë.I rëndësishëm, sepse ai është garancia

jote në varr.I rëndësishëm, sepse ai do të jetë

argument për ty ose kundër teje.I rëndësishëm, se ai do të jetë dëshmi për

ty ose kundra teje.I rëndësishëm, se ai bashkë me agjërimin

ndërhyjnë te Zoti për të ndërmjetësuar.I rëndësishëm, që të shpëtosh nga

tmerret e Ditës së Gjykimit.I rëndësishëm, sepse do të shpëtojë kur të

kalosh mbi Siratin, urën e vendosur mbixhehenem.

I rëndësishëm, sepse do të fitosh me tëxhenetin.

I rëndësishëm, se me të jeta në këtë botëmerr një kuptim.

I rëndësishëm, sepse është forma më e

...Ishte pikërisht ky libër mekëto atribute e këtë fuqi, qëbëri mrekulli në historinënjerëzore, duke qenë zhvillimidhe teknologjia borxh i kësajshpallje hyjnore...

“

“

9ALBISLAM | 1 Gusht 2009 | 10 Shaban 1430

KËNDI IM

mirë e përmendjes dhe e përkujtimit të Zotite si pasojë e qetësimit të zemrave dheshpirtrave.

I rëndësishëm, sepse ai është ilaç për çdosëmundje.

I rëndësishëm për të fituarqëndrueshmëri dhe pathyeshmëri sa të jeshgjallë.

I rëndësishëm, që të dalim nga kjo situatëqë e ka pllakosur umetin dhe të kthehemi nëudhëheqës të botës siç ishim.

I rëndësishëm, sepse ti je i rëndësishëm egjëja që të rregullon është diçka më erëndësishme sesa ti. Ajo që është më erëndësishme është të kujtosh thënien eMustafasë sal-allahu alejhi ue selem:“Vlerësimi i fjalës së Allahut në krahasim mefjalët e njerëzve është si vetë krahasimi iVetë Allahut me njerëzit’’. Pra, sado që ti tëmundohesh ta madhërosh, ta lavdërosh, tadëlirësosh Allahun me fjalët e tua, apo dukekopjuar fjalët e njerëzve të tjerë, ato nukmund të krahasohen me madhërimin,lavdërimin e dëlirësimin e Tij, duke lexuarfjalën e Tij. Ata që këtë punë e kanë kthyernë jetesë janë “familja” e Allahut në tokë, përkëtë arsye në një hadith profetik thuhet:“Allahu ka të afërmit e vet “familjen” nëtokë. Ata që angazhohen me Kuranin janë tëafërmit e familja e Allahut në tokë.” Sahih elXhami’ 2165. A nuk dëshiron të jesh prejtyre? Atëherë ç’pret pra, pastrohu merrabdes e hape këtë Libër, që është fjala e Zotittënd dhe LEXO, LEXO, LEXO dhe vetëmLEXO, se gjëja e parë që ka zbritur prej këtijlibri është fjala: “LEXO!”. Në një hadiththuhet: “Do t’i thuhet lexuesit të Kuranitlexo dhe ngrihu, se vendi yt në xhenet do tëjetë në gradën e ajetit të fundit që do tëlexosh.” Sahihul Xhami’ 8122. Ndërsa nëhadithin tjetër thuhet: “Kurani do t’i thotëZotit: O Zot zbukuroje! Allahu do t’i vendosëkurorën e nderit. Pastaj Kurani do të thotë: OZot ji i kënaqur prej Tij! Allahu do të kënaqet

prej tij.” Sahihul Xhami’ 8030. Sepse sa mëpranë tij, sa më pranë folësit të Tij në këtëbotë dhe tjetrën. Ja dhe një lutje profetike,që ka të bëjë me Kuranin plus një shtesë tëvogël në kuptimin e saj, besoj se thënia e sajnë Muajin e Ramazanit, Muajin e Kuranitështë më se me vend. Duaja në hadith: “OAllah jemi robërit e Tu, bijtë e robërve të Tu,bijtë e robëreshave të Tua, çdo gjë që ka tëbëjë me ne është në dorën tënde, me drejtësimbi ne zbatohet gjykimi yt; Ty dhe vetëm tytë lutemi me çdo emër që ti e ke zbritur nëlibrin Tënd, me çdo emër që ia ke inspiruarndonjërës prej krijesave të Tua, me çdo emërqë e ke ti në dijen Tënde të Gajbit dhe që s’edi askush përveç Teje, të lutemi duke thënë:

O Allah, bëje Kuranin Famëlartëpranverë, qetësi, lumturi të zemrave dheshpirtrave tonë!

O Allah, bëje Kuranin Famëlartë dritë tëzemrave dhe gjokseve tonë!

O Allah, bëje Kuranin Famëlartë largim tëçdo shqetësimi e brenge si në këtë botë dhetjetrën!”

O Allah, bëje Kuranin Famëlartëargument për ne dhe jo argument kundranesh, dëshmi për ne dhe jo dëshmi kundranesh!

O Allah, bëje Kuranin Famëlartëndërmjetësuesin tonë tek ti Ditën e Gjykimit,atë ditë kur nuk bën dobi, as pasuria, aspasardhësit, por zemra e pastër dhe eshëndoshë!

O Allah, na bëj në familjen Tënde në Tokë,që te jemi me Ty pranë teje në xhenetet mëtë larta, ato të Firdeusit!

...A e ke pyetur veten pseështë kaq i rëndësishëm kylibër në përgjithësi e nëRamazan në veçanti? ...

“ “

10

KËNDI IM

Në mbyllje do të përmend njëajet Kurani dhe një Hadithprofetik. Ajeti në suren Fatir, 29:“Padyshim ata që e lexojnë Librine Allahut, falin namazinrregullisht dhe japin prej asaj qëne ju kemi dhënë fshehurazi dhehapur; të këtillët shpresojnë tregtitë pashtershme. Allahu do t’ishpërblejë për atë që kanë bërëdhe do t’i shtojë mirësitë e Tij ndajtyre. Allahu është shumë falës imadh dhe shumë i Mëshirshëm.”

Hadithi transmetohet nga dysahabe, Ebu Hurejra dhe Ebu Seidi(Allahu qoftë i kënaqur prej tyre),se kanë thënë: “Profeti mbajti njëligjëratë një ditë dhe tha:“Betohem në Atë në Dorën e tëCilit ndodhet shpirti im. Betohemnë Atë në Dorën e të Cilit ndodhetshpirti im. Betohem në Atë nëDorën e të Cilit ndodhet shpirtiim”. Pastaj qau me dënesë dhenjerëzit pa përjashtim dhe asnjëriprej nesh nuk e dinte shkakun sepër çfarë u betua. Më pas ngritikokën dhe pamë në fytyrën e tijshenjat e përgëzimit, gjë që nagëzoi më shumë se çdo gjë tjetër,madje edhe më shumë se “devetë ekuqërremta”. Në atë moment aideklaroi: “Nuk ka njeri që i fal tëpesë namazet dhe agjëronRamazanin, nxjerr Zeqatin, ruhetprej shtatë mëkateve të mëdha,dhe atij të mos i hapen dyert eXhenetit e do t’i thuhet: “Futu nëxhenet me paqe”. Nesaiu 2438.

Uel hamdulilah rabil alemindhe së fundi falënderoj Allahun,Zotin e gjithçkaje!

ADIL HAUFI

Ne kemi nevojë për të kultivuar një kulturëbamirëse në vendet muslimane dhe nëkomunitetet tona muslimane. Kultura jonë

duhet të jetë një, ku njerëzit jo vetëm tëkontribuojnë me të holla për të varfrit dhe përmirëqenien publike, por edhe vullnetare ku atakohën dhe aftësitë e tyre t’i përdorin për tëpërmirësuar cilësinë e jetës për të gjithë.

Profeti Muhamed sal-lallahu alejhi ue selem,theksonte nevojën tonë, që të kemi një ndërgjegjetë tillë publike dhe një gatishmëri për të bërë pjesëntonë për të ndihmuar të tjerët dhe për tëpërmirësuar mjedisin tonë të përgjithshëm. Njëherë Profeti (paqja qoftë për të) u pyet: “Cila ështërruga (mënyra) më e mirë për të shprehurIslamin?” Ai sal-lallahu alejhi ue selem, u përgjigj:“Të shpërndash ushqim për ata që kanë nevojë, t’ipërshëndesësh me selam ata që i njeh dhe ata qënuk i njeh”. (Sahihu i Buhariut).

Çdo kontribut pozitiv në shoqëri është një formëbamirësie. Nuk duhen të jenë vetëm të varfritfokusi i përpjekjeve vullnetare. Ka shumë mënyravullnetarizmi: koha, paratë dhe aftësitë, që mund tëpërmirësojnë jetën qytetare për të gjithë ne.

Profeti, lavdërimi dhe paqja qoftë mbi t thotë:

ZHVILLIMI INJË KULTURETË BAMIRËSISËÇdo kontribut pozitiv në shoqëri është një formë bamirësie. Nukduhen të jenë vetëm të varfrit fokusi i përpjekjeve vullnetare.Ka shumë mënyra vullnetarizmi: koha, paratë dhe aftësitë, qëmund të përmirësojnë jetën qytetare për të gjithë ne.

11ALBISLAM | 1 Gusht 2009 | 10 Shaban 1430

KËNDI IM

“Përshëndetja e vëllait tënd me buzëqeshjeështë bamirësi. Thirrja e njerëzve në të mirëdhe ndalimi nga e keqja është bamirësi.Udhëzimi i një njeriu që ka humbur rrugënështë bamirësi. Dhënia e ndihmës njënjeriut të verbër është bamirësi. Heqja embeturinave ose ferrave në rrugë ështëbamirësi. Dhënia e ujit nga ena juaj në enëne vëllait tënd është bamirësi”. (Suneni iTirmidhiut (1879) dhe i saktësuar ngaAlbani.)

Në mënyrë që të kultivojmë këtëndërgjegje, njerëzit duhet të realizojnë tëmirat e dhëna. Këto përfitime, si atoshpirtërore edhe ato të kësaj bote kanëdimensione personale dhe shoqërore. Vlerae të qenit një vullnetar duhet të jetë etheksuar nga mësuesit, intelektualët dheprindërit. Burimet e mediave muslimaneduhet të përcjellin këtë mesazh në mënyrënmë të mirë. Imamët duhet të trajtojnë këtotema nëpër xhamitë e tyre. Shkrimtarët,artistët dhe folësit duhet gjithashtu të bëjnëpjesën e tyre; thënë shkurt, gjithkush që kandikim në opinionin publik.

Njerëzit kurrë do t’i realizojnë qëllimet etyre si një komunitet vetëm nëse një frymëe punës së tyre vullnetare do të bëhetkarakter i dytë për ta.

Këtu janë disa mënyra praktike për tëngulitur në mendje këto ide midiskomuniteteve tona:

Fëmijët tanë duhet të mësohen në moshëtë njomë me aftësitë e nevojshme, që të jenëtë aftë për të punuar edhe me të tjerët. Ataduhet të mësojnë se si të ambientohen përhir të punimit në një ekip, dhe të jenë tëgatshëm për të bërë përpjekje shtesëndonjëherë.

Adoleshentët e të dy gjinive meshkuj dhefemra duhen inkurajuar, që të angazhohenaktivisht në punën vullnetare bamirëse.

Ata duhet të mësohen në lidhje mevlerën e një pune të tillë dhe kthimin

pozitiv për veten e tyre dhe për shoqërinë.Kjo është puna e shkollave, qendraveislame, e çfarëdo qoftë rrugëdalje mediatikedhe sociale të muslimanëve, që ata kanë nëdispozicion.

Shkollat mund të bëjnë pjesën e tyreduke u dhënë studentëve përfshirjen nëaktivitetet ekstra- të programit të tyre, që tëkontribuojnë në komunitetin e gjerë.

Ata mund të bashkohen me grupetlokale bamirëse. Ata mund të bëjmë gjëra tëthjeshta, si organizimin e një lagjeje për tëpastruar, mbjellje pemësh, apo projekte tëtjera.

Mirënjohja duhet t’iu jepet punëtorëvevullnetarë më të dalluar. Përpjekjet e tyreduhet të bëhen publike. Artikuj duhen tëpublikohen për ta në gazetat lokale. Ataduhet të jenë të njohur jo vetëm përkomunitetin e tyre të shërbimit, por arritjete tyre personale dhe karriera duhet të jenëtë theksuara bashkë me aftësitë që ata kanë.

Të ndihmojmë organizatat, universitetetdhe kolegjet bamirëse, duhet të marrimpjesë në nxitjen e botimit të studimeve tëdobishme dhe literaturës së përgjithshmedhe aktivitetet bamirëse, duke kultivuar(rrënjosur) një karakteristikë vullnetare nëkomunitet.

Të mbahen kurse dhe seminare për t’umësuar njerëzve për rëndësitë e ndryshmedhe për mundësitë shpërblyese të punësvullnetare. Shkollat dhe kolegjet janë vendetë shkëlqyera për programe të tilla.

Individët mund të luajnë një rol tërëndësishëm, duke mbështetur organizatatbamirëse dhe vullnetare.

Kjo i ndihmon këtyre organizatave tëkryejnë përpjekjet e tyre dhe të ofrojnëmundësi për njerëzit që duan tëkontribuojnë efektivisht me aftësitë e tyrepër publikun e mirë.

Përshtati nga anglishtja:Fitim NUHIU

12

KËNDI IM

MUHAMED IBËN SALIH EL-UTHEJMIN

Falënderimi i plotë i takon Allahut tëMadhëruar, Atij që çdo gjë e përcaktoime urtësi. Lavdërimi dhe paqja qofshin

mbi Muhamedin, familjen, shokët dhedashamirët e tij.

Robër të Allahut! Dijeni se Allahu iMadhëruar ka një urtësi të përsosur nëvendimet dhe krijimet e Tij. Ai është i Urtinë atë që krijon dhe ligjëron. Robërit e Tijnuk i krijoi për kot dhe nuk i la ata paqëllim, porse caktoi një arsyemadhështore, një kauzë të rëndësishme.Atyre ua qartësoi rrugën ë drejtë. Për tavuri ligje, që ua shtojnë imanin dheplotësohet adhurimi. Çdo adhurim që e kaurdhëruar Allahu ka një urti të madhe,dikush e di e dikush nuk e di. Nëse ne nukdimë urtinë e një adhurimi kjo nuk do tëthotë se urtësia mungon. Kjo nëse flet përdiçka, atëherë flet për mangësinë emendjeve tona për të kuptuar urtësinë “ejuve ju është dhënë fort pak dije” (Isra: 85).

Allahu ligjëroi adhurimet e ndryshmedhe i sistemoi raportet ndërnjerëzore në

mënyrë që t’i sprovojë robërit e Tij, që tëdali në pah, se kush i nënshtrohet Allahut ekush epshit të vet. Këto ligje kush i pranonme zemërgjerësi dhe shpirt të qetë ai iështë nënshtruar Zotit, është i kënaqur mevendimet e Tij, i jep përparësi respektimittë Allahut ndaj ëndjeve të veta. Nga ana

FSHEHTËSITË EAGJËRIMITGjatë agjërimit i jepet hapësirë zemrës për meditimdhe për dhikër (përmendjen e Allahut). Themi kështungase plotësimi i të gjitha dëshirave të nefsitshkakton një lloj pavëmendshmërie (gaflet), bile engurtëson zemrën dhe e mjegullon të vërtetën

13ALBISLAM | 1 Gusht 2009 | 10 Shaban 1430

KËNDI IM

tjetër ai që pranon vetëm ato adhurime qëi përshtaten dhe vetëm ato ligje që ishkojnë për qejf, ai në fakt ka adhuruarepshin e tij, ka nënvlerësuar ligjin eAllahut, ia ka kthyer shpinën respektimittë Allahut. Ëndjet e tij i vendos në radhë tëparë dhe dëshiron që ligji i Allahut tapasojë atë, edhe pse është me dije tëmangët dhe me urtësi të cekët. Allahu iMadhëruar thotë: “E sikur të përputhej evërteta me dëshirat e tyre, do tëshkatërroheshin qiejt e toka dhe çdo gjë qëgjendet në to. E megjithatë që Ne atyre usollëm (me këtë Kuran) famën e tyre, ata uzmbrapsën ndaj përkujtimit të vet.”(Mu’minun: 71)

Prej urtësisë së Allahut ështëllojllojshmëria e adhurimeve, në mënyrëqë të kullohen besimtarët e sinqertë. Kanjerëz të cilët pranojnë një adhurim,mirëpo nuk pranojnë një tjetër.

Allahu caktoi që disa prej adhurimeve tëlidhen me trupin, siç është namazi, disa tëlidhen me sakrifikimin e pasurisë, që ështëe dashur për njeriun, siç është zekati. Disaadhurime të tjera lidhen, edhe me trupin,edhe me pasurinë, siç janë haxhillëku dhexhihadi. Ka adhurime nga të cilat kërkohetfrenimi i vetvetes nga gjërat e dashura përshpirtin, siç është agjërimi. Nëse robi iAllahut i kryen tërë këto adhurime megjithë larminë e tyre, ashtu siç duhet,atëherë ky është një argument përnënshtrimin e tij të plotë ndaj Allahut,dashurinë e tij të madhe ndaj Krijuesit, dheky njeri ka realizuar të qenit rob i vërtetë i

Allahut.Duke u nisur nga ajo që u tha më lart

themi se agjërimi ka shumë urtësi që ebëjnë atë të meritueshëm për të qenështyllë e Islamit.

Prej urtësive të agjërimit:1. Agjërimi është adhurim me të cilin

njeriu afrohet tek Allahu, duke braktisurdëshirat e tij, siç janë haja, pija dhemarrëdhëniet intime. Me këtë del në pahsinqeriteti i besimit të tij, nënshtrimi i tijndaj Zotit, dashuria dhe shpresa që ka nëTë. Njeriu e braktis dëshirën e vet vetëmpër diçka që është më e madhe. Besimtarikur kupton se kënaqësia e Allahut është nëagjërimin e tij, duke braktisur ëndjet dhegjërat që e joshin, kjo do të thotë se i kadhënë përparësi kënaqësisë së Allahut ndajepshit të vet. Ai i braktis ato, edhe pse idëshiron shumë, sepse gjen një kënaqësi nëkëtë adhurim. Prandaj ka ndodhur qëdikush prej muslimanëve është rrahur oseështë burgosur që të mos agjërojë, mirëponuk e ka prishur agjërimin. Kjo është njëprej urtësive më të mëdha të agjërimit.

2. Agjërimi është shkak për të arriturdevotshmërinë, siç ka thënë Allahu iMadhëruar: “O ju që besuat, agjërimi uështë bërë detyrim, sikurse ishte detyrimedhe i atyre që ishin para jush, kështu që tëbëheni të devotshëm.” (Bekare – 183). Poashtu agjëruesi urdhërohet në veçanti që tëçojë urdhrat e Allahut në vend dhe tëlargohet nga mëkatet. Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ue selem ka thënë: “Kush nuke lë gënjeshtrën dhe të vepruarit me të,Allahu nuk ka nevojë nga ai person ta lërëushqimin dhe pijen e tij”. Nëse ndonjëriështë duke agjëruar, çdoherë që dëshirontë bëjë mëkat kujtohet se ështëagjërueshëm dhe largohet. Për këtë arsyePejgamberi, sal-lallahu alejhi ue selem, eurdhëron agjëruesin në rast se dikush prejnjerëzve e shan atë, të thotë: “unë agjëroj”,

...Kur njeriu uritet dhe etetzemra i pastrohet dhe izbutet, kur ngopet zemra iverbohet...

“ “

14

KËNDI IM

duke i bërë me dije se agjëruesi detyrohettë përmbahet nga sharja.

3. Gjatë agjërimit i jepet hapësirëzemrës për meditim dhe për dhikër(përmendjen e Allahut). Themi kështungase plotësimi i të gjitha dëshirave tënefsit shkakton një lloj pavëmendshmërie(gaflet), bile e ngurtëson zemrën dhe emjegullon të vërtetën. Për këto arsyePejgamberi, sal-lallahu alejhi ue selem, naudhëzoi që të pakësojmë ushqimin, aithotë: “Nuk mbush ndonjë enë më të keqebiri i Ademit, se barkun e vet. Atij imjaftojnë disa kafshata për të mbajturtrupin e nëse kërkon më tepër, atëherë leta ndajë një të tretën për haje, një të tretënpër pijë dhe një të tretën përfrymëmarrje.” (Ahmedi, Nesaiu dhe IbënMaxhe). Në Sahihun e Muslimit shënohetnjë rast tjetër: Handhale El Usejdiu, i cili kaqenë një prej shkruesve të Pejgamberit,sal-lallahu alejhi ue selem, i tha tëDërguarit të Allahut: Handhaleja u bëhipokrit! Pejgamberi e pyeti: Si kështu? Aitha: O i Dërguari i Allahut kur jemi me ty,na përkujton zjarrin, xhenetin dhe ne sikuri shohim ato, mirëpo kur dalim dheshkojmë te familjet tona i harrojmë ato…mes të tjerash në hadith thuhet:Pejgamberi i thotë: O Handhale; një çastkëtu e një çast atje.”

Ebu Sulejman Daraniu thotë: Kur njeriuuritet dhe etet zemra i pastrohet dhe izbutet, kur ngopet zemra i verbohet.

4. Me anë të agjërimit i pasuri ia divlerën begative, që i ka dhënë Allahu dhekupton se shumë të tjerë janë privuar prejtyre. Ai për këtë falënderon Allahun dhe epërkujton vëllanë e tij të varfër, të cilinndoshta e zë nata i uritur. Bëhet bujar dhei ndihmon të varfrit, duke iu dhënëlëmoshë, veshmbathje e ushqim. Për këtëarsye Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ueselem, ishte njeriu më bujar, ai bëhej edhe

më bujar gjatë Ramazanit kur takonteXhibrilin për ta lexuar para tij Kuranin.

5. Me agjërim njeriu ushtron kontrolline tij mbi vetveten, duke e çuar atë nga hajridhe lumturia. Epshi me të vërtetëurdhëron për tek e keqja, me përjashtim tëatyre që Allahu i ka mëshiruar. Nëse njeriuia hap të gjitha dyert epshit të vet, atëherëdo të bjeri shpejt në rreziqe e shkatërrime,në të kundërtën nëse e mban nën kontrolle drejton atë për tek gjërat e larta.

6. Me anën e agjërimit njeriu e thyenkryelartësinë e epshit të vet, në mënyrë qëta nënshtrojë përpara të vërtetës dhe tabëjë të butë për njerëzit. Ngopja, kënaqjame gra e bën njeriun kryelartë me njerëzitdhe me të vërtetën.

7. Me agjërim ngushtohen venat egjakut dhe për pasojë ia ngushton rrugën eqarkullimit shejtanit, siç është vërtetuar nënjë hadith të Muhamedit, sal-lallahu alejhiue selem. Kështu dyshimet e shejtanitshuhen, dobësohet epshi dhe nervoziteti.Për këtë arsye Pejgamberi i ka porositur tërinjtë duke ju thënë: “Të rinj, kush prejjush ka mundësi të martohet, le tëmartohet, sepse kjo ta mbron shikimin dheta ruan organin gjenital, e ai që nukmundet le të agjërojë, sepse kjo ia dobësonepshin.” (Buhariu dhe Muslimi)

8. Agjërimi ka dobi shëndetësore mepakësimin e ushqimit, duke pushuarorganet e tretjes për një kohë të caktuardhe duke nxjerrë jashtë disa lëngje dheteprica të dëmshme nga trupi. Sa urtësi tëmëdha që janë këto e sa të dobishme janëligjet e Allahut!

O Allah, na bëj dijetarë të fesë dhe nainspiro t’i njohim fshehtësitë dhe urtësitë eligjeve të Tua! O Allah na fal neve, prindërittanë dhe të gjithë besimtarët, me mëshirënTënde, o më i mëshirshmi!

Përktheu: Agim BEKIRI

15ALBISLAM | 1 Gusht 2009 | 10 Shaban 1430

MUHAMED EL MATARI

Allahu subhanehu ue teala thotë: “Ndihmavjen vetëm prej Allahut, ngadhënjyesit, tëurtit”. (Ali Imran, 126). Po ashtu thotë:

“Kështu pra, po sikur të dojë Allahu, Ai do tëhakmerrej ndaj tyre, por Ai dëshiron t’jusprovojë njërin me tjetrin”. (Muhamed, 4).

Allahu ka caktuar shkaqe për ndihmën eTij, që në qoftë se muslimanët i plotësojnëkëto shkaqe, Allahu i ndihmon ata kundërarmiqve. Këto shkaqe janë përmendur nëLibrin e Allahut, ku Allahu subhanehu ueteala thotë: “Është e vërtetë se ky Kuranudhëzon për atë rrugë që është më se evërteta”. Isra, 9; që domethënë; cilësinë e cilaështë më e përsosur, dhe thotë: “A nuk e

kuptoni se Ne ua shpallëm librin në të cilingjendet krenaria juaj?”. Enbija, 10. Në këtëKuran Fisnik gjendet nderi, krenaria dhendihma jonë: “Asgjë nuk kemi lënë pas dorenga evidenca”. Enamë, 38. Mësimi i Librit tëAllahut dhe pasimi i tij është origjina e çdomirësie. O Allah, na e bëj të dobishme atë qëna mësove, na mëso atë që na bën dobi dhe nae shto dijen.

Në vijim do të përmendim shkaqet endihmës së Allahut:

1- Besimi: është një prej shkaqeve më tëmëdha të ndihmës, Allahu i Madhëruar thotë:“E mos u dobësoni (fizikisht) dhe mos udëshpëroni (shpirtërisht) sepse ju jeni më tëlartit, po qe se jeni besimtarë të sinqertë”. AliImran, 139 dhe thotë: “Allahu kurrsesi nuk umundëson jobesimtarëve mbizotërim të plotë

SHKAQET E NDIHMËS SË ALLAHUTNuk ka mundësi tjetër për bashkimin e fjalës në Kuran dhe Sunet veçse me mësimin sa më të mirë të Kuranitdhe Sunetit, duke u kujdesur për të vepruar me këtë dituri të dobishme, vetëm atëherë mund të ketë një fjalëtë përbashkët në të vërtetë dhe të largohet përçarja

16

KËNDI IM

mbi besimtarët”. Nisa, 141 “Allahu largondëmet e idhujtarëve ndaj atyre që besuan”.Haxh, 38 “sepse Allahu është me besimtarët”.Enfal, 19 “Detyrim Yni ishte të ndihmojmëbesimtarët”. Rum, 47 “Ne patjetër do tëndihmojmë të dërguarit tanë në jetën e kësajbote, edhe ata që besuan, e edhe në ditën eprezantimit të dëshmive”. Gafir, 51 “Ndërsa etërë krenaria i takon Allahut, të Dërguarit tëTij dhe besimtarëve”. Munafikun, 8.

Kushtet e besimit janë gjashtë: “Të besoshAllahun, melaqet, librat, pejgamberët, ditën eFundit, caktimin e Allahut në të mirë dhe tëkeqe”. Këto janë bazat e besimit të shëndoshëtë sqaruar në Librin e Allahut dhe Sunetin e tëDërguarit, sal-lallahu alejhi ue selem, ky ështëbesimi i sahabëve, Allahu qoftë i kënaqur meta, dhe i atyre që i pasuan ata. “Në qoftë se atabesuan ashtu siç besuat ju, ata vërtet kanëgjetur rrugën e drejtë, e nëse refuzojnë,atëherë ata janë kundërshtarë, po ty(Muhamed) kundër tyre do të mjaftojëAllahu. Ai është dëgjuesi, i dijshmi.”. Bekare,137.

2- Veprat e mira: ku bashkohen dykushtet: sinqeriteti për Allahun dhe pasimi itë Dërguarit të Allahut, sal-lallahu alejhi ueselem. Ibën Kajimi, Allahu e mëshiroftë, kathënë: “Vepër e mirë është ajo që është epastër nga syefaqësia, e përkufizuar meSunet”. Allahu thotë: “Atyre nga mesi juaj, tëcilët besuan dhe bënë vepra të mira, Allahu upremtoi se do t’i bëjë zotërues në atë tokëashtu si i pat bërë zotërues ata që ishin paratyre dhe fenë të cilën Ai e pëlqeu për ta do taforcojë, e në vend të frikës Ai do t’ju dhurojësiguri. Ata më adhurojnë Mua e nuk mëshoqërojnë asgjë. E kush edhe pas kësajmohon, të tillët janë ata më të prishurit”. Nur,55.

3- Devotshmëria: është zbatimi i urdhravedhe largimi nga ndalesat, devotshmëria eplotë arrihet me zbatimin e gjërave tëpëlqyera dhe largimin nga gjërat e urryera

dhe shmangia nga dyshimet. Allahu,subhanehu ue teala thotë: “S’ka dyshim setoka është e Allahut, ia lë në trashëgim atij qëdo nga robërit e tij, e ardhmja e lumtur ështëpër të devotshmit”. Araf, 128 “...kini frikë ngaAllahu e ta dini se Allahu është me tëdevotshmit”. Bekare, 194 që domethënë;është me ta në ndihmë dhe në përkrahje.

4- Të përmendurit dhe lutja e Allahut:Allahu thotë: “O ju që besuat, kur tëkonfrontoheni me ndonjë grup,përqendrohuni dhe përmendni çdo herëAllahun, që ta arrini fitoren e dëshiruar”.Enfal, 45 “A nuk është Ai që i përgjigjetnevojtarit (të mjerit) kur ai e thërret, duke ialarguar të keqen e juve ju bën mbizotërues tëtokës”. Neml, 62 “Përkujtoni kur kërkuatndihmë prej Zotit tuaj, e Ai u është përgjigjur:“Unë do t’ju ndihmoj me një mijë engjëj qëvijnë një pas një”. Enfal, 9.

5- Bashkimi i fjalës në Librin e Allahut dheSunetin e të Dërguarit, sal-lallahu alejhi ueselem, mosgrindja dhe mospërçarja: Allahusubhanehu ue teala thotë: “Dhe kapuni që tëgjithë ju për litarin e Allahut, e mos upërçani”. Ali Imran, 103. Litari i Allahut ështëLibri i Tij dhe të kapurit për të nënkuptonpasimin e Sunetit të të Dërguarit, sal-lallahualejhi ue selem. Allahu ka urdhëruar pasimine Sunetit në Kuran, ku edhe na thotë: “Dherespektojeni Allahun e të Dërguarin e Tij, e

...Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ue selem, ka thënë:“Përmirësimi i parë i këtijumeti është me asketizëmdhe bindje, ndërsa do tëshkatërrohet fundi i tij mekoprraci dhe shpresë”...

“

“

17ALBISLAM | 1 Gusht 2009 | 10 Shaban 1430

KËNDI IM

mos u përçani mes vete, e të dobësoheni e tahumbni fuqinë. Të jeni të durueshëm seAllahu është me të durueshmit”. Enfal, 46.Nuk ka mundësi tjetër për bashkimin e fjalësnë Kuran dhe Sunet veçse me mësimin sa mëtë mirë të Kuranit dhe Sunetit, duke ukujdesur për të vepruar me këtë dituri tëdobishme, vetëm atëherë mund të ketë njëfjalë të përbashkët në të vërtetë dhe tëlargohet përçarja, mirëpo duhet pasur medoemos drejtësi dhe zemërgjerësi në çështjete mendimit ndryshe.

6- Miqësimi me besimtarët dhearmiqësimi i zullumqarëve: Allahusubhanehu ue teala thotë: “E kush ka për mikAllahun, të Dërguarin e Tij dhe ata që besuan,s’ka dyshim se ana e Allahut ështëngadhënjyese”. Maide, 56 dhe thotë: “Dhemos anoni nga ata që bënë zullum, e për atëshkak t’ju kapë zjarri, sepse përveç Allahutnuk keni mbrojtës, e mbeteni tëpandihmuar”. Hud, 113. Patjetër duhet pasurmiqësi dhe armiqësi, peshorja ështëdevotshmëria: “e s’ka dyshim se tek Allahumë i ndershmi ndër ju është ai që më tepërështë i ruajtur”. Huxhurat, 13. Kërkojmëmbrojtje nga Allahu prej miqësisë dhearmiqësisë së grupeve, partive etj., gjëra tëcilat shpien deri në armiqësimin nga ana ebesimtarëve dhe miqësimin me zullumqarët.

A do të kthjellohen bamirësit që kanërënë në këto grupime të injorancës? Pse nukpendohen tek Allahu? “Pritet që Allahu tëverë miqësi ndërmjet jush dhe atyre që kishitarmiqësi, Allahu është i fuqishëm, Allahu falmëkatet, është mëshirues”. Mumtehine, 7.

7- Ndihma ndaj Allahut: duke praktikuarligjet e Tij në veten, familjen, të afërmit dhe tëlargëtit, urdhërimi në të mirë dhe ndaliminga e keqja, të gjithë këto me sa kenimundësi; Allahu, subhanehu ue teala thotë:“O besimtarë, nëse ju ndihmoni (fenë)Allahun, Ai ju ndihmon juve dhe u forconkëmbët tuaja”. Muhamed, 7. “E Allahu

patjetër do ta ndihmojë atë që ndihmonrrugën e Tij, se Allahu është shumë i fuqishëmdhe gjithnjë triumfues. (Ai ndihmon) Ata qëkur Ne u mundësojmë vendosjen në tokë, efalin namazin, japin zeqatin, urdhërojnë përtë mirë dhe largojnë prej të keqes. Allahut itakon përfundimi i çështjeve”. Haxh, 40-41.

8- Sakrifikimi i shpirtit, pasurisë, kohës,pozitës dhe gjërave të tjera për hir të besimitdhe luftës në rrugë të Allahut: Allahu iMadhëruar thotë: “Allahu bleu prejbesimtarëve shpirtrat dhe pasurinë e tyre mexhenet. Luftojnë në rrugën e Allahut, vrasindhe vriten. (Allahu dha) Premtim të cilin evërtetoi në Tevrat, Inxhil e Kuran. E kushështë zbatues më i sigurt i premtimit të vet seAllahu? Pra, gëzojuni tregtisë që bëtë me Të.Ky është sukses i madh”. Teube, 111. “Thuaj (oi Dërguar): “Në qoftë se etërit tuaj, djemtëtuaj, vëllezërit tuaj, bashkëshortet tuaja,farefisi juaj, pasuria që fituat, tregtia qëfrikësoheni se do të dështojë, vendbanimetme të cilat jeni të kënaqur, (të gjitha këto)janë më të dashura për ju se Allahu, se iDërguari i Tij dhe se lufta për në rrugën e Tij,atëherë pritni derisa Allahu të sjellë vendimine Tij. Allahu nuk vë në rrugën e drejtë njerëzite prishur”. Teube, 24. “Le të luftojnë nërrugën e Allahut, ata që e japin jetën e kësajbote për botën tjetër”. Nisa, 74 që domethënëshesin jetën e kësaj bote dhe çfarë ka në tënga kënaqësitë mashtruese me ahiretin epërhershëm: “E dihet se jeta e botës tjetërështë më e dobishme dhe e përjetshme”. Aëla,17.

9- Përgatitja e forcës sipas mundësisë:Allahu subhanehu ue teala thotë: “E jupërgatituni sa të keni mundësi force e kuaj tëcaktuar për betejë kundër atyre (qëtradhtojnë) e me të (me përgatitje), tafrikësoni armikun e Allahut, armikun tuaj dhetë tjerët, të cilët ju nuk i dini (se kush janë), eAllahu i di ata. Çfarëdo që shpenzoni përrrugën e Allahut, ajo do t’ju kompensohet dhe

18

KËNDI IM

nuk do t’ju bëhet padrejtë”. Enfal, 60; pra,Allahu na ka urdhëruar që të përgatisimkundër armiqve atë fuqi që kemi mundësi, enuk ka thënë: atë që është më e lehtë, por “satë keni mundësi force”, këtu fjala forcë kaardhur në trajtën e pashquar, përfshin nëvetvete të gjitha forcat që kemi mundësi tëpërgatisim kundër armiqve dhe Allahu nukna detyron më shumë se atë që kemimundësi.

10- Durimi: Allahu subhanehu ue tealathotë: “Po, në qoftë se ju bëheni të durueshëmdhe ruheni (mëkateve), dinakëria e tyre nukdo t’ju dëmtojë aspak. Është e sigurt se Allahue ka në dorë atë që punojnë ata”. Ali Imran,120 “Nëse prej jush janë njëzet të durueshëm(trima të fuqishëm), do t’i mundni dyqind”.Enfal, 65 “O ju besimtarë, bëni durim, bëhunitë qëndrueshëm kundër armikut, rrini tëpërgatitur dhe që të shpëtoni, ruajunidënimit të Allahut”. Ali Imran, 200 “E atijpopulli që ishte i nënshtruar i trashëguamlindje e perëndim të tokës, që Ne e bekuam(me të mira), ndërsa për durimin që patën, uplotësua fjala më e mirë (premtimi i vërtetë) eZotit ndaj beni israilëve; rrënuam atë qëbënte faraoni i tij, si dhe atë që kishinndërtuar ata”. Araf, 137.

11- Mbështetja tek Allahu: është tëmbështetesh me zemër tek Allahu nëkërkimin e dobisë dhe largimin e dëmit, atëfetare apo të kësaj bote, duke i bërë shkaqetpërkatëse; Allahu thotë: “Nëse Allahudëshiron t’ju ndihmojë, s’ka kush që mundt’ju mposhtë, e nëse Ai ju lë pa ndihmë,atëherë kush është ai pas Tij, që do t’jundihmojë? Pra, vetëm Allahut le t’imbështeten besimtarët”. Ali Imran, 160.

12- Luftimi nën një flamur me njëudhëheqës: Allahu subhanehu ue teala thotë:“O ju që besuat, bindjuni Allahut, respektonitë Dërguarin dhe përgjegjësit nga ju. Nëse nukpajtoheni për ndonjë çështje, atëherëparashtrojeni atë tek Allahu (te libri i Tij) dhe

tek i Dërguari, po qe se i besoni Allahut dheditës së fundit. Kjo është më e dobishmja dhepërfundimi më i mirë”. Nisa, 59 “A nuk kemarrë vesh për parinë e bijve të israilit pasMusait? Kur i patën thënë një të dërguari tëtyre: “Cakto për ne një sundues e të luftojmënë rrugën e Allahut”. Bekare, 246 “Allahu i doata që luftojnë në rrugën e Tij, të rreshtuar sitë jenë ndërtesë e fortifikuar”. Saf, 4.

Këto janë shkaqet e ndihmës që nëse ipërmbushim do të na ndihmojë Allahu, eAllahu nuk e thyen premtimin. Po ashtu nësene ia kthejmë shpinën Atij, Allahu do tandihmojë fenë e Tij edhe pa ne; Allahusubhanehu ue teala thotë: “Allahu s’ka farënevoje, e ju jeni të varfër (keni nevojë). Ponëse ju i ktheni shpinën, Ai do t’juzëvendësojë me një popull tjetër, që nuk do tëjetë si ju”. Muhamed, 38. Allahu do t’ipërmirësojë të fundmit e këtij umeti, ashtu siçi ka përmirësuar të parët e këtij umeti. ImamAhmedi në librin “Zuhd” përcjell hadithin eAbdullah ibën Amrit, se Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ue selem, ka thënë:“Përmirësimi i parë i këtij umeti është measketizëm dhe bindje, ndërsa do tëshkatërrohet fundi i tij me koprraci dheshpresë”.

O Allah, bëje Kuranin pranverë të zemravetona, dritë të gjokseve tonë, shkëlqim ipikëllimeve, largim i brengave, o Allah bëjehisen tonë prej tij, sikurse hisen e robërve tëtu bamirës, Ti je Zoti ynë, na ndihmo kundërpopullit zullumqar, i pastër është Zoti iGjithëfuqishëm nga ajo që ata i përshkruajnë,çdo e mirë qoftë ndaj të dërguarve dhefalënderimi i takon Allahut, Zotit të botëve,paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi tëDërguarin tonë Muhamedin, mbi familjen e tijdhe të gjithë shokët e tij.

Përktheu: Shpend ZENELI

19ALBISLAM | 1 Gusht 2009 | 10 Shaban 1430

SHKRUAN: BLEDAR HAXHIU

Në shkrimin e kaluar folëm për fillesatdhe etapat e sufizmit, ndërsa në këtëshkrim plotësues do të përpiqemi të

përmendim disa prej parimeve, grupevedhe sekteve të sufizmit, si dhe realitetin nëtë cilin i ka çuar këta njerëz largimi ngaKurani dhe Suneti i Profetit.

Përpara se të hyjmë në shtjellimin easaj që dëshirojmë është me vlerë të

përmendim diçka rreth realitetit të sufivedhe parimeve të tyre, ndaj dhe kemizgjedhur thënien e njeriut i cili i ka njohurnga afër këta të fundit. Dijetari i njohur iIslamit, Ihsan Ilahi Dhahir, në librin e tij“Sufizmi –Burimi dhe Origjina e Tij” kathënë: “Kur shikojmë thellë në mësimet eSufive të parë dhe të vonshëm dhe thëniete tyre të përcjella nga ata në librat Sufitetë vjetra dhe ato të sotshmet, ne shohimnjë dallim të madh mes kësaj dhemësimeve të Kuranit dhe të Sunetit. Ne s’i

JU TREGOJ DIÇKA PËR SUFIZMIN

(PJESA E DYTË)Përderisa rrugët dhe rrymat e sufizmit lindin si shkak i epshit apo hamendësive është e vështirë t’ipërmendësh të gjitha në një shkrim modest si ky, por ne do të mundohemi të përmendim disa nga më tëpërhapurat mes muslimanëve, duke përçuar nëpërmjet këtij shkrimi të shkurtër zërin e këshillës tekmuslimanët, që të mos bien pre’ e humbjeve dhe e lajthitjeve të tilla

20

AKIDE

gjejmë rrënjët apo farat e tyre në historinëe udhëheqësit të të gjitha krijesavepejgamberit Muhamed sal-allahu alejhi ueselam, e as në të shoqëruesve bujarë të tij,të cilët janë ndër krijesat më të mira tëAllahut. Madje në kundërshtim me këtë neshohim që Sufizmi është përfituar dhemësuar nga monasticizmi i Krishter,Brahmanizmi, Hinduizmi, devocioni fetar iJudaizmit dhe asketizmi i Budizmit”.1

Parime dhe besime tek sufizmiTeuhidi: në një pjesë të mirë të sufive

teuhidi është shkrirja e Allahut tek krijesatose unifikimi midis tyre, madje renegati,stimulues i këtij parimi Ibën Arabiu zë njëvend të posaçëm në mesin e këtyregrupeve dhe sekteve. Ndërkohë që kjoështë thënie më e shpifur se ajo e tëkrishterëve për të cilët Allahu tha: “Padyshim, janë jobesimtarë ata që thonë:“Allahu është njëri prej Trinisë!” Nuk kaveçse një Zot të Vetëm të vërtetë! Nësenuk heqin dorë nga ato që thonë, patjetërqë jobesimtarët nga mesi i tyre do t’igodasë një dënim i dhembshëm”.2 Kjo përvetë faktin se të krishterët sajuanunifikimin e Krijuesit me profetin Isa dhemelekun Xhebrail, ndërsa sufijtë e shohinkëtë te të gjitha krijesat, aq sa gjuhët etyre kanë nxjerrë thënie, të cilat dridhetdora t’i shkruajë e s’i bën gjuha t’ishqiptojë, Allahu na ruajt nga lajthitje tëtilla. Ndërsa një pjesë tjetër e tyre kanëzgjedhur Esharizmin apo akiden eMaturidiut.

Zbulesa: Sufitë e konsiderojnëzbulesën, si një ndër rrugët më të sigurtapër arritjen e njohurive dhe mësimin e

parimeve të fesë. Me zbulesën Sufitë kanësi qëllim marrjen e njohurive nëpërmjetkëtyre praktikave:

Përfitimi i dispozitave, i rregullavefetare dhe të adhurimit nëpërmjetProfetit, qoftë nëpërmjet ëndrrave, apoedhe nëpërmjet shfaqjes dhe prezencës sëtij. Madje për këtë të fundit ka shumëtregime në librat e tyre, ku pohojnë sesheha të tyre kanë takuar Profetin dhekanë mësuar prej tij shumë nga ziqret dheadhurimet që ata përdorin!

Inspirimi, ku ata pretendojnë se marrinmësime në mënyrë direkte nga Allahu, pandërmjetës dhe për këtë shkak e kanëvendosur pozitën e shehut mbi pozitën eProfetit, sepse sipas tyre shehu/veliu emerr dijen drejtpërdrejt nga Allahu,ndërsa profetët e marrin atë mendërmjetësimin e Xhibrilit.

Shëtitja dhe udhëtimet: me të cilënnënkuptojnë shëtitjen e shpirtrave tëevlijave nëpër gjithësi, nga ku kthehensipas tyre me dije dhe njohuri të reja. 3

Besimi i tyre në Profetin: Ekstremistëte tyre në lidhje me Profetin kanë besimetë ndryshme. Prej tyre ka të atillë qëbesojnë se Profeti nuk mund të arrijë në

...Të krishterët sajuanunifikimin e Krijuesit me profetin Isa dhe melekunXhebrail, ndërsa sufijtë eshohin këtë te të gjitha krijesat...

“

“1 Et-Teseuf: el-Menshe uel-Mesder, fq. 28. 2 Sure Maide, 72. 3 Meusuatu mujesera fil firaki uel medhahib, v. 1, fq. 261.

21ALBISLAM | 1 Gusht 2009 | 10 Shaban 1430

AKIDE

gradën që mund të arrijë një Velij dhe seai nuk ka pasur njohuritë, të cilat i kanëfituar shejlerët dhe evlijatë. Një ndërkokat e sufive Bestamiu shprehet në këtëmënyrë: “Ne kemi hyrë në detin, në brigjete të cilit kanë mbetur Profetët”.4 Porndërkohë ka të atillë që mendojnë seProfeti është kupola e gjithësisë dhe qiejt,toka, arshi e të gjitha krijesat janë krijuarnga nuri i tij dhe se ai është gjëja e parë qëka ekzistuar. Ky është besimi i renegatitIbën Arabi, i cili ka frymëzuar shumënjerëz me parimet e tij djallëzore aq saBusejri në një nga poemat e tij shkruankështu për Profetin:

Si shkak i bujarisë tënde, ekzistondynjaja dhe ahireti.

Dhe dija jote është dija e pllakës sëruajtur dhe e lapsit.5

Disa të tjerë nuk i besojnë të gjitha këto,madje ata pohojnë se Profeti është thjeshtrob dhe i dërguar, por ata e marrinProfetin si ndërmjetës mes tyre dheAllahut, gjë e cila bie në kundërshtim mebesimin e Ehli Sunetit. Madje këta me këtoveprime bien ndesh me vetë hadithin eProfetit, në të cilin thuhet: “Mos më ngrinimua ashtu sikurse ngritën të krishterëtIsain birin e Merjemes, unë jam rob iAllahut dhe i dërguar i Tij”.6

Besimi i tyre ndaj evlijave: Edhe nëlidhje me evlijatë, sufitë kanë parime ebesime të ndryshme: Prej tyre ka të tillë qëbesojnë se evlijatë janë më lart se Profetët,madje profetët ndoshta kanë mësuar prejevlijave. Disa të tjerë kanë lajthitur aqshumë, saqë i kanë barazuar evlijatë me

Allahun, duke i dhënë atyre cilësi të cilat izotëron vetëm Allahu, duke besuar kështuse ata japin jetë dhe vdekje, si dhepërkujdesen për gjithësinë. Ndërsa njëgrup tjetër nuk i besojnë këto, por ata imarrin këta njerëz gjatë jetës dhe vdekjessë tyre si ndërmjetës mes tyre dhe Allahut.Një besim i tillë nuk ka dyshim se është njëkundërshtim i qartë me bazat e fesë,ndërkohë që vetë Kurani e Suneti namësojnë se askush veç Allahut nuk mundt’i sjellë dobi apo dëm krijesave. MesazhiKuranor në lidhje me këtë është i qartë kurthotë: “Thuaj:“Unë nuk mundem t’ju largoj ndonjë dëm eas t’ju sjell ndonjë dobi”.7 Të tilla kanëqenë edhe mesazhet e Profetit, i cili idrejtohet njerëzve më të shtrenjtë me këtofjalë: “O Fatime! O bija e Muhamedit!Kërkomë nga mirësitë e kësaj bote ç’tëduash, por në botën tjetër nuk mund të tëndihmoj dot tek Allahu”.8

Sufitë besojnë se feja është e përbërënga sheriati dhe vërtetësia (hakikati);sheriati është ana e dukshme e fesë dheështë një derë nga ku mund të hyjnë tëgjithë, ndërsa vërtetësia është fshehtësia efesë tek e cila mund të arrijnë veçse tëzgjedhurit (shejlerët sufi batini).9

Është më se e qartë, se ide dhe besimetë tilla çojnë në lindjen e rrymave të rejanë mesin e sekteve sufiste, ku çdo velijmund të zgjedhë rrugën dhe metodën e tijtë adhurimit e më pas të ftojë ndjekësit etij ta adhurojnë Zotin sipas kësaj metode.Ali ibën Muhamed Dahilullah në lidhje mekëtë thotë: “Në realitet sektet dhe rrymat

4 Pra, Profetët nuk kanë arritur të fitojnë dot njohuritë që i kanë arritur sufitë. 5 Nëse dikush beson në këtë mënyrë për Profetin, atëhere ç’ngeli të besojë për Allahun? 6 Buhari. 7 Sure XHIN, 21.8 Buhari dhe Muslimi. Nëse një gjë e tillë nuk është e drejtë e Profetit, atëhere të mos i shkojë ndërmend

dikujt se ai mund të ndërmjetësojë për të ke Allahu, sidomos sipas parimeve dhe mënyrës që besojnë sufitë. 9 Meusuatu mujesera fil firaki uel medhahib [v. 1, f.262]

22

AKIDE

sufiste janë të shumta, aq sa nuk mund tëllogariten, për faktin se secili prej atyre qëdëshiron të shpikë ndonjë rrugë mund tabëjë e më pas e emërton atë me emrin evet, të fisit apo të vendit nga ai vjen. Njëgjë e tillë vihet re në masë të madhe nëAfrikë, ku kohë pas kohe del një rrymë e ree sufizmi.10”

Ndërsa dr. Sabir Taijme thotë se rrugëte sufizmit e kalojnë shifrën prej 66 rrugëshe rrymash.11 Përderisa rrugët dhe rrymat esufizmit lindin si shkak i epshit apohamendësive është e vështirë t’ipërmendësh të gjitha në një shkrimmodest si ky, por ne do të mundohemi tëpërmendim disa nga më të përhapurat mesmuslimanëve, duke përçuar nëpërmjetkëtij shkrimi të shkurtër zërin e këshillëstek muslimanët, që të mos bien pre’ ehumbjeve dhe e lajthitjeve të tilla, për tëcilat Profeti ynë na ka paralajmëruar që1400 vite para.

Disa nga tarikatet sufi.Gjejlanie (ose siç njihet gjerësisht në

trojet tona kadiri): Kjo rrymë i atribuohetAbdul Kadër Gjejlanit (470-561 h), i ciliështë varrosur në Bagdad e ku për çdo vitshkojnë ta vizitojnë varrin e tij me mijërapasues të kësaj rryme me arsyen që tëmarrin bereqet prej varrit të tij, e ku shumëtë tjerë e lusin edhe për nevojat e tyre.12

Rrufaitë: Këta janë ndjekësit e AhmedRrifait (512-580 h), ku pasuesit e kësajrryme përdorin shpata për t’u shpuar,hyjnë në zjarr, apo përdorin dhe shpuarjenme shtiza për të treguar mrekullitë që u

janë dhuruar. Dijetari i mirënjohur Elusiuka thënë për ata: “Njerëzit me sherrin mëtë madh për fenë dhe shtetin në këto kohëjanë pikërisht rrufaitë”.

Nakshibenditë: Këta janë ndjekësit eBahaudin ibën Muhamed ibën Muhamedit(717-791 h). Nakshibend është fjalë endërtuar nga fjalët arabisht Naksh dhepersisht Bend, që do të thonë skalitje dheqëndisje. Nakshibenditë besojnë se ata merrugën e tyre dhe ziqrin që bëjnë skalisindhe qëndisin dashurinë e Allahut nëzemrat e veta. Edhe kjo rrymë si shumë tëtjera dallohet me rrabitanë (lidhjen) qëbën pasuesi me shehun e tyre -të vdekurprej vitesh-, gjatë ziqreve të ndryshme eme anë të së cilave lidhen shpirtrat e tyre.Allahu na ruajt nga lajthitje të tilla.

Berreleuije: Rrymë kjo e cila ka dalë nëIndi në vendin e quajtur Berrjeli. Kjorrymë ka dalë në kohën e pushtimitanglez. Themeluesi i saj është Ahmed RidaHani (1865-1921), i cili më pas e quajtiveten Abdu Mustafa (robi i të zgjedhurit –profetit).13 Besojnë se Profeti ka forcë që të

...Ata pretendojnë se marrinmësime në mënyrë direktenga Allahu, pa ndërmjetës dhe për këtë shkak e kanëvendosur pozitën e shehut mbipozitën e Profetit...

“

“10 Sufije mutakadan ue mesleken f. 41. 11 Firak Muasira, f. 894. 12 Duke rënë kështu në shirk, i cili është gjynahu më i madh, sepse i drejtohesh krijesës për ato gjëra, të cilat

janë meritë vetëm e Allahut. 13 Një gjë e tillë është e ndaluar në Islam, sepse ajo është atribut vetëm i Allahut, pra, njeriu është rob i Allahut

e i askujt tjetër.

23ALBISLAM | 1 Gusht 2009 | 10 Shaban 1430

AKIDE

ndërhyjë në gjithësi, madje ata shkuanedhe më tej në ekstremizmin e tyre, kurnjëri prej udhëheqësve të tyre Ahmed RidaHan shprehet: O Muhamed, nuk mund tëthem ty Allah, por as nuk mund të të ndajdot prej Tij –pra ti e Ai jeni gati një apo tëpërngjashëm-. Vallë a ka lajthitje më tëmadhe se kjo?! Allahu na ruajt ngalajthitjet e mendjes dhe rrëshqitja ekëmbës.

Sulejmanxhitë: Një ndër tarikatet eshumta ekzistuese në Turqi.Sulejmanxhitë rrjedhin nga tarikatiNakshibendi, i cili është krahu i tyre, porqë për shkak të disa mosmarrëveshjevejanë ndarë në sekt më vete. Shehushpirtëror i tyre është Sulejman HilmiTunahani (1888-1959). Ndjekësit e kësajrryme besojnë se Sulejmani rrjedh ngafamilja e Profetit, dhe se ai kontakton meAllahun e Profetin, ku më pas airipërtërin fenë. Parimi kryesor tekSulejmanxhitë sikurse në shumë rrymatë tjera është vendosja e Rrabitës(lidhjes) midis pasuesve sulejmanxhi dheshehut të tyre Sulejmanit. Rrabita ështëqë muridi (apo pasuesi) të jetë me abdesdhe të vendosë para tij një foto të shehutapo ta imagjinojë atë e me anë të ziqritmuridi ndjen se nuri/drita e shehut i kaarritur në zemër, gjë e cila e rigjallëronmuridin. Ata shprehen se shehu i tyreSulejmani ka thënë: “Kush bën rabita memua të mos i frikësohet xhehenemit”.Legjenda të tilla janë të pafundme nëmesin e sufive, gjë e cila tregon se sa largmund të shkojë njeriu kur nuk e merrfenë e tij nga Kurani dhe Suneti Profetik,dhe se ata kanë shpikur adhurime, tëcilat nuk i ka ligjëruar Allahu e asProfeti.

Nurxhitë: Pasuesit e Bediu Zaman SejidNursiut, të cilët janë me shumicë në Turqiedhe në trojet shqiptare.14

Diubenditë: Ky është një grup ipërhapur në Indi dhe Pakistan, ndjekësit etë cilit në fikh janë Hanefi, në akideMaturidi, ndërsa në sjellje dhe veprimekanë ndikim të madh nga sufitë. Edhe psebrenda Diubendive ka njerëz që janë afërSunetit dhe janë përpjekur për këtë fe dhepërhapjen e saj, duhet theksuar se ndër taka të atillë që janë të zhytur në sufizmin emarrë nga Nakshibenditë, aq sa gjen tekata shenjtërimin e varreve dhe vepra tëcilat në disa raste janë edhe shirk.

Shadhilitë: Udhëheqësi shpirtëror isektit Shadhili është Ebu Hasen Shadhiliu(vdekur më 656 h), në Egjipt. Ky sekt kapërhapje në Egjipt edhe në Turqi, madjeedhe Sulltan Abdulhamidi i dytë paskontakteve të tija me shehun e Shadhilivetë kohës së tij u ndikua disi prej tyre duke

...O Muhamed, nuk mund tëthem ty Allah, por as nukmund të të ndaj dot prej Tij–pra ti e Ai jeni gati një apotë përngjashëm-. Vallë a kalajthitje më të madhe se kjo?!Allahu na ruajt nga lajthitjet emendjes dhe rrëshqitja ekëmbës...

“

“

14 Nuk po zgjatemi me shtjellimin e këtij sekti për faktin se ai është trajtuar në numrin e kaluar të revistës.

kryer kështu disa rituale si: ziqri nëmënyrën dhe formën që ata e kryenin.15

Bektashitë: Sekt i cili është një përzierjemes sufizmit dhe shiizmit, themeluesi i tëcilit është Haxhi Bektashi (1248). Pasuesite këtij sekti sot gjenden më shumë nëTurqi, Egjipt dhe Shqipëri. Në këtë tëfundit është përhapur meqë me njëprotokoll të veçantë mbretëror u urdhëruambyllja e të gjitha teqeve në Turqi dheeliminimi i këtij tarikati. Pasi gjeti vend tëpërshtatshëm në Shqipëri, shejlerëtbektashi e përhapën sektin e tyre dukengritur teqe nëpër varre e duke bërëadhurime të ndryshme nga ato tëmuslimanëve, aq sa ngjajnë më shumë mekrishterimin, sesa me Islamin16

Përveç këtyre ka edhe shumë rryma tëtjera sufiste, që gjenden kryesisht nëmesin e muslimanëve të paditur, të cilëtzakonisht bien pre’ e tyre si shkak imashtrimeve dhe i legjendave të tyre. Porajo që është e përbashkët mes tyre ështëshenjtërimi i të vdekurve, u japin atyreatribute, të cilat mund t’i ketë vetëmAllahu, dhe kryerja e shumë adhurimevenë teqetë që kanë varret e tyre, apoadhurimi i vetë varreve të tyre. Ndërkohëqë Profeti ynë Muhamedi sal-lallahu alejhiue selem ka thënë: “Njerëzit më të këqijjanë ata që i marrin varret si xhami”.17

Në një hadith tjetër ai ka thënë duketërhequr vërejtjen nga kjo vepër: “Imallkoftë Allahu Çifutët dhe të Krishterët,sepse ata i morën varret e profetëve tëtyre xhami/vend adhurimi”.18

Lexues i nderuar! Mesazhi i Kuranitështë i qartë e i kuptueshëm nga të gjithë,a nuk e sheh se ai nuk le vend përabuzime? Allahu aty na drejtohet duke natreguar mesazhin e Profetit: “Kjo ështërruga Ime e drejtë; prandaj ndiqeni e mosshkoni rrugëve të tjera që t’ju shmanginnga rruga e Tij. Kjo është ajo që ju porositAi për t’u ruajtur nga të këqijat”.19

Vëlla i nderuar! Motër e shtrenjtë!Njeriu që e ka adhuruar Allahun nëmënyrën më të mirë dhe më të përsosur kaqenë Profeti dhe pasuesit e tij, ndaj dhe ajoe cila nuk ka qenë në atë kohë fe, kurrsesinuk mund të jetë as sot fe. Aishja napërcjell se Profeti ka thënë: “Kush punondiçka, e cila nuk është prej nesh, ajo ështëe refuzuar”.20

24

AKIDE

...Shejlerët bektashi epërhapën sektin e tyre dukengritur teqe nëpër varre eduke bërë adhurime tëndryshme nga ato të muslimanëve, aq sa ngjajnëmë shumë me krishterimin,sesa me Islamin...

“

“15 Sulltan Abdulhamid thani bejne insafi ue xhuhud fq. 251. 16 Për këtë sekt ndoshta do të flasim më shumë në ndonjë shkrim të veçantë. 17 Ahmedi sahih. 18 Buhari. 19 Sure Enamë, 153. 20 Buhariu dhe Muslimi.

25ALBISLAM | 1 Gusht 2009 | 10 Shaban 1430

FIKH

SHKRUAN: OMER BERISHA

Në prag të Ramazanit që po vjen duhet qësecili prej nesh të bëjë gjithçka që do taçonte atë ta adhurojë Allahun me dije dhe

jo për hatër të dikujt, apo për shkak se ështëtradita jonë. Dispozitat e agjërimit janë tëshumta dhe me detaje, të cilat ndoshta janë tëtepërta për lexuesin. Disa dispozita tërëndësishme do t’i lexoni në këtë rubrikë, poredhe shumë çështje të tjera do t’i lexoni ngarubrikat e tjera.

A. Që agjërimi të jetë farz për një njeri, aiduhet të plotësojë këto kushte:

1. Të jetë musliman. Pra, agjërimi ijomuslimanit është i pavlefshëm dheargument për këtë është ajeti: “O ju që kenibesuar, ju është urdhëruar agjërimi”. Me këtofjalë pra, Allahu i Madhëruar i drejtohetbesimtarëve dhe e dyta: jobesimtari nuk ështënë atë gjendje që të mundet të bëjë një ibadetpër Allahun, pasi akoma nuk beson se vetëmAllahu duhet adhuruar.

2. Të ketë mbushur moshën e pubertetitdhe të jetë i mençur. Aliju, radijallahu anhu,na rrëfen se Resulullahu, salallahu alejhi ueselem, ka thënë: “Lapsi nuk shkruan për trevetë: për atë që është në gjumë derisa tëzgjohet, për fëmijën derisa të rritet dhe për

MESELE TË RËNDËSISHME RRETHRAMAZANIT DHE AGJËRIMITSheriati është i ndërtuar mbi themelet e butësisë, lehtësisë, detyrave që janë në mundësi të njeriut dhe joqortimin për gjërat që janë jashtë mundësive të njeriut. Këtë do ta vërejmë edhe këtu

26

FIKH

atë që ka humbur vetëdijen derisa tëvetëdijesohet”. (Ebu Davudi).

3. Të jetë i aftë për të agjëruar. Allahu nuke ngarkon askënd përtej mundësive që ka dhenëse një njeri nuk ka mundësi të agjërojë,atëherë nuk është i detyruar të agjërojë.

Paaftësia për të agjëruar është dy llojesh:- paaftësi e përkohshme, që ka shpresë të

largohet. Në kësi rastesh ai duhet të hajë, pormë vonë duhet t’i kompensojë ditët që nuk ika agjëruar. Allahu, subhanehu ue teala, kathënë: “Kush prej juve është i sëmurë apoështë në udhëtim, le t’i agjërojë ato ditë mëvonë”.

- paaftësi e përhershme, që nuk ka shpresëse do të largohet. Në kësi rastesh ai duhet tëhajë dhe të shpaguajë për ato ditë që nuk kaagjëruar.

B. Agjërimi i një apo dy ditëve paraRamazanit

Ebu Hurejre, radijallahu anhu, rrëfen seResulullahu, salallahu alejhi ue selem, kathënë: “Mos i paraprini Ramazanit dukeagjëruar një apo dy ditë, përveç atij që kapasur një agjërim të rregullt, ai le të agjërojë”.

Nga hadithi shohim qartë ndalesën për tëagjëruar një apo dy ditë para Ramazanit,mirëpo dijetarët kanë mendime të ndryshmerreth asaj, se kjo ndalesë është e prerë(haram) apo e urryer (mekruh)?

Mendimi i parë: Kjo ndalesë është e prerë,sepse në thelb çdo ndalesë duhet kuptuar siharam, përveç nëse kemi argument tjetërshtesë, që e ndryshon këtë thelb.

Mendimi i dytë: Është e urryer, sepseResulullahu, sal-lallahu alejhi ue selem, bëripërjashtim: “përveç atij që ka pasur njëagjërim të rregullt, ai le të agjërojë”.

Mendimi i parë është më afër argumentit.Parashtrohet pyetja: Cila është urtësia e

kësaj ndalese?- parapërgatitja dhe mbledhja e forcës për

Ramazan. Por Ibën Haxheri nuk e përkrahkëtë mendim duke thënë: “Jo, duhet të

shikohet, sepse nga hadithi kuptojmë që nësedikush agjëron tre apo katër ditë paraRamazanit – është e lejuar”.

- frika që të mos përzihet agjërimivullnetar me atë farz. Por Ibën Haxheri edhekëtë e kundërshton duke thënë: “Jo, duhet tëshikohet, sepse ai që ka qenë duke agjëruar ilejohet të vazhdojë agjërimin edhe në këtoditë, siç është në hadith”.

- fillimi i agjërimit është i lidhur meshikimin e hënës, e nëse dikush fillonagjërimin një apo dy ditë përpara, ai – si duket– mundohet ta nëpërkëmbë këtë dispozitë.Ibën Haxheri thotë: “Kjo është urtësia evërtetë për këtë ndalesë”.

Kjo ndalesë ka përjashtim në raste tëveçanta:

Rasti i parë: Nëse dikush e ka zakon,lejohet ta vazhdojë atë zakon, si p.sh. një njerika zakon që çdoherë të agjërojë të hënën dhetë enjten, dhe kështu dita 29 Shaban qëllon eenjte, këtij i lejohet të agjërojë.

Rasti i dytë: Nëse ka agjërim borxh, qëështë duke e kompensuar një apo dy ditë paraRamazanit, e ka të lejuar, sepse kompensimiështë farz.

C. Agjërimi fillon pasi të shihet hëna e re. Abdullah ibën Omeri rrëfen: E kam

dëgjuar të Dërguarin, salallahu alejhi ueselem, duke thënë: “Kur ta shihni hënën,atëherë agjëroni dhe kur ta shihni përsëriatëherë ndërpriteni, e nëse ju mbulohet qielli

...Fillimi i agjërimit është i lidhur me shikimin e hënës, enëse dikush fillon agjërimin njëapo dy ditë përpara, ai – siduket – mundohet ta nëpër -këmbë këtë dispozitë...

“

“

27ALBISLAM | 1 Gusht 2009 | 10 Shaban 1430

FIKH

me re, atëherë llogariteni”.Pra, Ramazani fillon varësisht nga shikimi

i hënës. Hyrja e Ramazanit konstatohet me dygjëra:

a). Me shikimin e hënës së Ramazanit, apob). Me plotësimin e muajit Shaban në

tridhjetë ditë.Fjalia “Kur ta shihni...” na jep të kuptojmë

se dispozitat e fillimit të agjërimit dhe tëmbarimit janë të lidhura ngushtë meshikimin e hënës, ndërsa llogaritjet në këtërast nuk merren parasysh. Lejohet edhepërdorimi i teleskopit për të shikuar hënën,por pa e parë daljen e saj, nuk lejohet fillimiapo mbarimi i agjërimit.

Me fjalinë “Kur ta shihni...”, disa dijetarëkanë argumentuar se po qe se hëna shihet nënjë vend, kjo vlen edhe për vendet tjera.Mirëpo rreth kësaj ka mendime të ndryshme:

a. Nëse e shohin banorët e një vendi, edhetë tjerët duhet të punojnë sipas shikimit tëtyre. Këtë e argumentojnë me fjalinë: “Kur tashihni...” d.m.th. o ju muslimanë.

b. Secili vend duhet ta shohë hënën veçan.c. Kjo çështje lidhet me atë çfarë vendos

udhëheqësi i muslimanëve. Ky është mendimime të cilin punojnë shumica dërrmuese edijetarëve.

Parashtrohet pyetja: Nëse e sheh hënënvetëm një njeri, si është çështja?

Disa kanë thënë: Nuk duhet të agjërohet,sepse Resulullahu, salallahu alejhi ue selem,ka thënë: “Agjërimi fillon atëherë kur tëagjërojnë të gjithë”. Prandaj shikimi vetëm injë njeriu nuk merret parasysh.

Të tjerë thonë: Duhet të agjërohet, sepseAllahu ka thënë: “Ai që dëshmon këtë muaj, letë agjërojë”.

Mendimi i vërtetë është: Nëse vetëm njënjeri e sheh hënën e re, ai detyrohet tëagjërojë, sepse ky është kuptimi i ajetit, pornëse mendimin e tij nuk e pranon udhëheqësii atij vendi, ai nuk ka të drejtë t’u thotë edhetë tjerëve të agjërojnë, sepse kjo është

kompetencë e udhëheqësit. Këtë e mësojmënga një hadith tjetër që gjithashtu na e rrëfenIbën Omeri, radijallahu anhu: “Njerëzittregonin kujdes që ta shohin hënën e re,ndërsa unë e pashë dhe për këtë e lajmërovatë Dërguarin, salallahu alejhi ue selem dhe aiagjëroi dhe i urdhëroi të tjerët që të agjërojnë.(sahih Ebu Davud 2342). Këtu shihet qartë qënëse një individ e sheh hënën e re duhet t’ilajmërojë përgjegjësit e kësaj pune, nëse ata emarrin parasysh shikimin e këtij. Nëse jo,atëherë ky vetë duhet të agjërojë, sepse e kaparë hënën.

D. Bereqeti i syfyritEnes ibën Maliku, radijallahu anhu,

përcjell se Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ueselem, ka thënë: “Hani syfyr, sepse në syfyr kabereqet”.

Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ue selem, naurdhëron të bëjmë syfyrin d.m.th. të hamëdhe të pimë para agimit, me qëllimin epërgatitjes për të agjëruar. Gjithashtupërmend edhe urtësinë hyjnore për këtë:zbritjen e begatisë dhe të bereqetit. Bereqetipërfshin të mirat e dynjasë dhe të ahiretit.

Bereqeti i parë i syfyrit është arritja eforcës për ta respektuar Allahun gjatë ditës,sepse i urituri dhe i eturi do të përtojnë tëbëjnë ibadet gjatë ditës. Nga bereqeti i syfyritështë se kur agjëruesi ha syfyr do të ketëvullnet që të agjërojë sërish, gjë që nuk mundta ketë ai që nuk ha syfyr, sepse ai doemos dotë ndiejë vështirësi dhe lodhje, të cilat do taprivojnë nga agjërimi i mëtejshëm.

Bereqet i syfyrit është arritja e sevapit tëmadh në pasimin e Pejgamberit, sal-lallahualejhi ue selem. Gjithashtu bereqet i syfyritështë se ky besimtar që ngrihet në këtë kohëdo ta përmendi Allahun, do të kërkojë faljedhe do të ketë mundësi ta falë namazin esabahut me xhemat. Këto gjëra nuk i arrin dotai që nuk ngrihet për syfyr. Kjo gjë është edukshme, pasi në namazin e sabahut nëRamazan xhamitë i shohim të mbushura plot

28

FIKH

në krahasim me muajt e tjerë.Me syfyr dallojmë agjërimin tonë nga

agjërimi i Ithtarëve të Librit. Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ue selem, ka thënë: “Dallimi mesagjërimit tonë dhe agjërimit të Ithtarëve tëLibrit është ngrënia e syfyrit”. (Muslimi).

Bereqeti më i dalluar i syfyrit është se aiështë ibadet, sidomos nëse me të kihet siqëllim forcimi për ta adhuruar Allahun dhepër ta pasuar Pejgamberin, sal-lallahu alejhiue selem. Allahu ka urtësi dhe sekrete tëshumta në ligjet e Tij.

E. Ngrënia apo pirja me harresëSheriati është i ndërtuar mbi themelet e

butësisë, lehtësisë, detyrave që janë nëmundësi të njeriut dhe jo qortimin për gjëratqë janë jashtë mundësive të njeriut. Këtë do tavërejmë edhe këtu, që nëse njeriu dukeagjëruar në Ramazan harron dhe merr diçkatë hajë, të pijë apo të bëjë diçka tjetër që eprish agjërimin, agjërimi i tij nuk prishet dheai duhet ta vazhdojë agjërimin, sepse nuk e kabërë me zgjedhjen e tij. Ebu Hurejre,radijallahu anhu, përcjell se Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ue selem, ka thënë: “Kushagjëron dhe ha ose pi me harresë le tavazhdojë agjërimin, sepse Allahu i dha atij qëtë hajë dhe të pijë”.

Hadithi na mëson se agjëruesi që ha ose pime harresë, agjërimi i tij nuk prishet. Ky ështëmendimi i shumicës së dijetarëve. Nuk kadallim nëse ka ngrënë pak ose shumë, përfaktin se nuk ka asnjë argument që e bën këtëdallim.

F. Agjërimi në udhëtimDijetarët kanë mendime të ndryshme

lidhur me atë se çfarë është më mirë tëveprohet, nëse gjatë udhëtimit nuk kavështirësi: të agjërohet apo jo?

Mendimi i parë: Të mos agjërohet ështëmë mirë. Këtë mendim e përkrah ImamAhmedi, të cilin e mbështet në hadithin:

“Allahu i Lartësuar dëshiron të pranohenlehtësimet e Tij, ashtu sikurse urren tëshkelen ndalesat e Tij”,1 si dhe hadithi: “Nukështë mirësi agjërimi në udhëtim”.

Mendimi i dytë: Ai që është i fortë dhe nukndjen vështirësi, më mirë është të agjërojë.Këtë mendim – siç thotë Ibën Haxheri – epërkrahin shumica, dhe për këtë mbështeten:

- në hadithin: “...Askush nga ne nukagjëronte përveç Pejgamberit, sal-lallahualejhi ue selem, dhe Abdullah ibën Revahas”.

- kështu veproi Pejgamberi, sal-lallahualejhi ue selem.

- kështu shlyhet borxhi më shpejt.- është më lehtë për besimtarin, për shkak

të atmosferës së Ramazanit, kur të gjithëagjërojnë.

- arrin ta bëjë këtë ibadet në një kohë tëçmuar, pra, në Ramazan.

Ky është mendimi më i vërtetë, por nëseka ndonjë vështirësi të mundshme, atëherëmë mirë është të mos agjërojë, madje agjëriminë atë rast është i urryer, pasi Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ue selem, ka thënë: “Nuk ështëmirësi agjërimi në udhëtim”. Kurse nëse kavështirësi të sigurt, atëherë është i detyruartë mos agjërojë d.m.th. e ka haram të agjërojë,pasi Allahu ka thënë: “…dhe mos e vritniveten tuaj”.

E lusim Allahun të jemi fitimtarë në këtëRamazan. Amin

(çështje të zgjedhura nga kapitulli iagjërimit, prej librit në përgatitje e sipër:“Shpjegimi i Umdetul Ahkam”.)

1 1 Hasen Sahih –Sahihu Tergib ue Terhib nr. 1059

...Hadithi na mëson se agjë -ruesi që ha ose pi me harresë,agjërimi i tij nuk prishet...“ “

29ALBISLAM | 1 Gusht 2009 | 10 Shaban 1430

AVANCIMI PERSONAL

ABDULKERIM BEKAR

Arabët në të kaluarën thonin: “Flisni,Njiheni” për shkak se nëpërmjet fjalëvepasqyrojmë mendjen, vlerat, parimet

dhe perceptimet tona lidhur me shumëçështje. Realisht njerëzit gjatë historisë

kanë qenë të etur për të zbuluar se çfarëështë thelbësore në jetë dhe gjithashtuçfarë i mundëson njeriut të qëndrojë parakësaj esence. Prej gjërave spikat që më sëshumti përkitazi me këtë çështje ështënjohja e madhështisë ose e asaj që e bënnjeriun të madh. Nëse i vihemi pasperceptimit të masës do të kuptojmë se për

PREOKUPIMET ENJERËZVE TË MËDHENJ

Të gjitha përfitimet e kësaj bote janë të kufizuara, të përkohshme dhe zotëruesit e saj i shndërrojnë në njerëztë vegjël pavarësisht se sa pasuri dhe pushtet zotërojnë. Njeriu i madh konsiderohet i tillë vetëm atëherë kurarrin që të jetë i madh në botën e përtejme

30

AVANCIMI PERSONAL

ta i madh ose madhështor është ai qëbashkon atë që është ndërmjet pasurisëdhe pushtetit. Sipas tyre kjo përzgjedhjenuk ndodh si rezultat i arbitraritetit aporastësisë, për arsye se ndërmjet pasurisëdhe pushtetit ekziston një plotësimreciprok i njëri-tjetrit, ngaqë pasuria qështohet siguron pushtet që rritet, gjersapushteti i shtuar dhuron pasuri të shtuar.Të dyja këto së bashku ndërtojnë imazhin enjeriut të madh. Në realitet një person itillë është i madh në këtë botë dhemadhështor i përkohshëm, ndërsa sipasligjit hyjnor të vërtetë dhe sipas elitës sëzgjedhur, i madh është ai person që kaarritur të arratiset nga rrethi i kërkesave tëtij personale dhe zhytja në interesat engushta vetjake për në hallet e popullit,duke mbartur mbi vete brengat dhepreokupimet e tij dhe duke u angazhuar nëshërbimin e synimeve të popullit. Sipaskësaj pikëpamje njeriu konsiderohet imadh varësisht nga madhësia e rrethit tëinteresimit dhe preokupimit, dheanasjelltas njihet si i vogël varësisht prejperimetrit të vogël të rrethit të tij. Në këtëvlerësim nuk vërej asnjë lloj abuzimi e asndonjë paragjykim për dikë, sepse të gjithapërfitimet e kësaj bote janë të kufizuara, tëpërkohshme dhe zotëruesit e saj ishndërrojnë në njerëz të vegjël pavarësishtse sa pasuri dhe pushtet zotërojnë. Njeriu imadh konsiderohet i tillë vetëm atëherëkur arrin që të jetë i madh në botën epërtejme dhe në anën tjetër i madh edhenë këtë botë. Allahu i Madhëruar lidhur mekëtë thotë: “(Kujto) kur engjëjt thanë: “OMerjeme! Allahu të jep lajmin e mirë përnjë (djalë që do të lindë me një) Fjalë prejTij emrin do ta ketë Mesih –Isa i biriMerjemes, do të jetë i nderuar në këtë botëdhe në tjetrën dhe një nga të afërmit eAllahut.” (Ali Imran, 45.) Ky është kulmi imadhështisë. Mirëpo lirisht mund të

deklarojmë se vetë largimi nga rrethi ipreokupimeve të ulëta konsiderohet emjaftueshme që njeriu t‘i afrohet grupimittë njerëzve të mëdhenj, ndërsa shkalla epreokupimeve që ekziston te ne ështëkriter i klasifikimit. Atëherë le të shohim secilat janë brengat dhe preokupimet ekëtyre njerëzve dhe si e shohin ata nëpërgjithësi realitetin?

Realisht kjo është një pyetje e madhe,ku njëkohësisht edhe përgjigjja duhet tëjetë e zgjatur dhe e tërthortë, mirëpomund t’i qasemi kësaj çështje në mënyrëkalimtare përmes këtyre pikave:

Të mëdhenjtë përpiqen që ta jetojnëthelbin e jetës e jo vetëm formën e jashtmetë saj, për shkak se ankthi që mund të ketëndonjëri prej tyre është shkalla erezultateve, që ai mund të arrijë në këtëbotë. Nisur nga ky fakt jeta e njerëzve tëmëdhenj nuk llogaritet me vite dhefrymëmarrje, por me prurje dhe suksese.Ndërsa te njerëzit e vegjël preokupimetkryesore që i brejnë ata janë: si mund tashijojnë sa më shumë këtë botë, si ekzistonmundësia që të jetojnë për një kohë më tëgjatë të mundshme, duke përjetuarzbavitjet, kënaqësitë dhe përjetimet mëmbresëlënëse të kësaj bote. Pra, tëmëdhenjtë i brengos cilësia e dhënies qëata i ofrojnë shoqërisë dhe vendit, ndërsatë vegjlit preokupohen me sasinë ezotërimit të të mirave materiale dheshfrytëzimin e njerëzve...!!

...Ata e ushtrojnë gjithashtukritikën edhe pse e dinë mirëse mentaliteti i popullitkënaqet vetëm me lavdërimedhe urime...

“ “

31ALBISLAM | 1 Gusht 2009 | 10 Shaban 1430

AVANCIMI PERSONAL

Të mëdhenjtë i brengos ecuria ebaraspeshës së jetës së shoqërisë së tyre.Ata dëshirojnë që shoqëria të jetojë nërehati dhe mirëqenie, duke mos harruar seekziston edhe bota tjetër e që është kushtqë të fitohet me punë dhe përpjekje. Atadëshirojnë që ajo (shoqëria) t’i zotërojë tëgjitha mjetet e përparuara moderne, dukemos lënë anash asnjëherë synimet e sajmadhore. Ata favorizojnë ndryshimin meqëllim që ai të mos bjeri në ngurtësi dheamulli. Ata pëlqejnë që shoqëria të dijë se simospajtimet dhe mosmarrëveshjet t’ivendosë në kufijtë e caktuar, në mënyrë qëtë mos krijohen përçarje dhe konflikte. Atakërkojnë që të ruhet entiteti, struktura dhepërbërja e shoqërisë, të mbrohen interesate saj, pa harruar njëkohësisht edhedetyrimet ndaj botës që ajo është pjesë esaj.

Hulumtimi i shkaqeve që sjellin gjer teshkatërrimi dhe prapambetja e popujve,përgjatë tërë historisë ka qenë punakryesore e reformatorëve, mendimtarëvedhe e kolosëve të mëdhenj. Ndaj elita epopujve mundohet që të ndihmojë për tëkuptuar natyrën e shkaqeve që bëjnë qëpopulli të ngeci dhe të ngelet në vend.Nisur nga ky shkak ata studiojnë,hulumtojnë, meditojnë, krahasojnë dhepërpiqen që pas tërë këtij procesi të gjithapërfundimet, të cilat i kanë zbuluar t’uatransmetojnë njerëzve të mençur dhe tëzgjuar të shoqërisë së atij populli. Ata eushtrojnë gjithashtu kritikën edhe pse edinë mirë se mentaliteti i popullit kënaqetvetëm me lavdërime dhe urime, ndërsaikin prej atyre që nxjerrin në pah plagëtdhe të këqijat, mirëpo ndjenja epërgjegjësisë morale që ata kanë ndajpopullit dhe shoqërisë së tyre i bën që t’imbartin pasojat me vetëdëshirë. Tëmëdhenjtë mundohen ta veçojnë veten ngatrendi i përgjithshëm i shoqërisë së tyre,

me qëllim që njerëzit t’i shohin në formëndhe mënyrën më të përsosur, njëlloj siçqëndron komandanti i ushtrisë i strehuarnë ndonjë vend të lartë, që ta përfshijë tëtërë fushëbetejën. Ky veçim me siguri që ushkakton atyre edhe keqkuptime ngashumica e njerëzve. Ata janë të kënaqur mekëtë status, sepse kjo përbën një pjesë tëudhëheqjes së ideve dhe koncepteve tëshoqërisë me të cilën ata privilegjohen.

Angazhimi në drejtësi dhe mbrojtje përkomponentët e dobët nga dhuna e tiranëvedhe shfrytëzimi i intrigantëve. Ajo që më sëshumti i dallon të vegjlit e një populli dhetë mëdhenjtë e tyre është se të vegjlit ikërkojnë kushtet më se të përshtatshmepër të zgjeruar pushtetin dhe të shtojnëpasurinë e tyre, duke e gjetur në ndryshimtë humburën (kërkuarën) e tyre. Ndërsa tëmëdhenjtë e dinë se mbrojtja e atyre nënevojë siguron mëshirën e Mëshiruesit,mburojën e sigurisë nga çrregullimi ipersonalitetit dhe shkatërrimi i vetes. Ata ekanë parasysh gjithashtu se drejtësia evërtetë është ndërmjet njerëzve, vendevedhe gjeneratave. Nuk është e pranueshme,që një gjeneratë të shkatërrojë pasuritë evendit dhe të ndotë ambientin, duke mos imarrë parasysh fare ata që do të vijnë pastyre, pavarësisht se a janë ata bijtë dhenipërit e tyre. Këto janë disa karakteristikatë njerëzve të mëdhenj, njeriu ka mundësiqë të eci rrugës së tyre, nëse zotëron qoftëedhe vetëm një veçori të tyre.

Popull i madh është ai popull, i cili ështëfatlum të ketë një numër sa më të madhnjerëzish të mëdhenj, ndërsa popull i vogëlështë ai popull që bijtë dhe bijat e tij ecinmajtas e djathtas dhe shohin vetëm njerëztë preokupuar me veten dhe të zënë medynjanë e tyre.

Përktheu: Agron TERZIQI

32

XHAMITË E TIRANËS NË NJËLIBËR DYGJUHËSH

SHKRUAN: ALBAN KODRA

“Xhamitë e Tiranës” është një botimdygjuhësh, në të cilin Roald A. Hysa, jep njëhistori të xhamive të qytetit të Tiranës, tëatyre që janë zhdukur, atyre që u kanërezistuar kohëve dhe më të rejat, të ndërtuarapas viteve ‘90-të. Në analizë janë marrë këtoobjekte të kultit islam që ndodhen vetëmbrenda qytetit të Tiranës: 28 gjithsej. Ato mëtë mëdhatë prezantohen me një histori më tëzgjeruar e më interesante se ato të ndërtuararishtazi. Ky botim është vlerësuar së fundi ngaInstituti Shqiptar i Mendimit dhe i QytetërimitIslam, si një nga botimet më të mira në fushëne shkencës dhe të kulturës islame. Një vit paratij, ishte Aleksandër Meksi që mori njëvlerësim të këtij lloji për studimin,“Arkitektura e xhamive të Shqipërisë”, nëshekujt XV-XIX. Në ndryshim nga Meksi, Hysanuk ndalet në një aspekt të caktuar tëobjekteve të kultit. Ai jep më shumë një tablotë plotë, sa të historisë së ndërtimit, aq edhe tërolit të tyre social e mirëfilli religjioz. Kurkrijon pasaportën e një xhamie, Hysa përfshinnë të datën e ndërtimit, familjet të cilat i kanëpasur nën mbrojtje, llojin e tyre (xhamimëhalle, xhami me kupolë etj.), shndërriminnë objekte me funksion social gjatë periudhëssë regjimit komunist, njerëzit që i kanëdrejtuar ato, si dhe një përshkrim të detajuartë hapësirave brenda tyre, të artit të

ornamentikës etj. “Xhamitë e Tiranës” ka tëveçantë pajisjen me fotografi të hershme dhetë sotme të objekteve, një pjesë e të cilavebotohen për herë të parë, falë mbështetjes qëautori ka pasur nga arkivat private tëfamiljeve Resmja dhe Mullahi, si dhe nëarkivat e tjera të Tiranës. Tirana është njëqytet i ri, i formuar nga shqiptarë që në këtëperiudhë (rreth vitit 1614, kur daton edhendërtimi i xhamisë së parë, asaj të SulejmanPashës) janë kthyer tashmë në muslimanë.Ndërtesat dhe faltoret e tyre do të merreshinhua nga bota islame e Perandorisë Osmane,por që sipas autorit: “ndërtesat u ndërtuannga shqiptarët, duke iu përshtatur kushteveshqiptare.” Madje, disa syresh nuk njihen mëme emrin e tyre, por me emrin e pazarit, siçështë për shembull “Xhamia e Pazarit të Ri”,ku sot pak kush mund ta dijë që quhet Xhamiae Kokonozit. Ajo, së bashku me Xhaminë eTabakëve, janë dy më të vjetrat në qytetin eTiranës, të cilat vazhdojnë të jenë funksionale.Autori ndërton hartën e tyre sipas një rendikronologjik të ndërtimit të tyre. Kështukryexhamia që edhe pse nuk “rron”, është nërrëfimet e tiranasve, është xhamia e SulejmanPashës, që ndodhej aty ku sot ështëmonumenti i “Partizanit të panjohur”. Endërtuar në vitin 1614, ajo në fakt nuk ishtevetëm një xhami, por një kompleks i ndërtuarnga Sulejman Pashë Bargjini. “Kompleksi”përfshinte furra, hamam dhe han.Fatkeqësisht, nuk i mbijetoi dot Luftës së Dytë

LIBRI

Tek “Xhamitë e Tiranës”, Roald A. Hysa ndërton historinë e 28 xhamive që kanë ekzistuar në kohë të ndryshmenë kryeqytet. Ato që janë zhdukur, që janë transformuar dhe më të rejat e ndërtuara pas viteve ‘90-të.Botohen për herë të parë foto të viteve 1920-1940.

33ALBISLAM | 1 Gusht 2009 | 10 Shaban 1430

LIBRI

Botërore. “U dëmtua rëndë gjatë tërheqjes sëushtrisë gjermane nga Tirana dhe në vitin1950 u shkatërruan edhe ato pak gjurmë qëkishin mbetur”- thotë Hysa. Pothuajse tënjëjtin fat pati edhe Xhamia e Karrapicit, endërtuar në shekullin e 18-të, e cila ia lavendin Muzeut Historik Kombëtar, më 1930-ën. Në linjën e Xhamive më të mëdha dhe tërëndësishme gjendet edhe Xhamia e Et’hemBeut, e cila fillimisht njihej si Xhamia e Vjetër.Është një nga Xhamitë, së cilës Hysa i kakushtuar më shumë vëmendje. Në disa faqe aishpjegon me hollësi historinë e ndërtimit tësaj, duke nisur që në vitin 1789 me Molla Beun,vazhdimin nga Et’hem Beu dhe, në vitin 1823,ishte Haxhi Et’hem Beu që mbylli gjithçka mendërtimin e Kullës së Sahatit. Kjo xhami ështëndër të paktat që nuk u shkatërruan gjatëregjimit komunist me statusin e “monumentittë kulturës”, që në fakt nuk ishte shpallurqartë si e vizitueshme. Kjo gjendje ankthi e“Et’hem Beut”, zgjati për 23 vjet, që prej 1967-ës, koha e revolucionit kulturor dhe luftëskundër fesë dhe zakoneve prapanike.

Emri i gjatë i asaj që sot njihet si Xhamia eTabakëve, në të vërtetë, sipas Hysës, ështëXhamia e Sherif Mëhallës së Tabakëve. Data esaktë e ndërtimit nuk dihet, por ai shkruan seështë ndërtuar në shekullin e 18-të, nga njëprej esnafeve më në zë të Tiranës së asaj kohe,Esnafi i Tabakëve. Më pas, më 1922-shin,ndërtesa dëmtohet nga një rrufe dheriparohet me ndihmën e familjes tiranase,

Resmja, e cila edhe sot vazhdon të kujdesetpër të. Autori ka futur në këtë botim edhe njëkopje të dokumentit të qeverisë, që më 18shkurt të 1967-ës urdhëron: “Të gjithë klerikëtmyslimanë të mbyllin faltoret dhe tyrbet dhet’i vënë në dispozicion të popullit...”. SipasHysës Xhamia e Tabakëve është e fundit qëmbylli dyert për besimtarët në dhjetor të1967-ës. Pas këtij viti, ashtu si edhe objektet etjera fetare, u shndërrua në një objekt mefunksion social. U vu në shërbim të bandësfrymore të qytetit të Tiranës dhe për këtë ubënë ndryshime në strukturën e saj. Vetëm nëvitin 1993, ndërtesa do t’i kthehej KomunitetitMysliman, i cili do ta riparonte dhe do t’i jeptepamjen që ka sot, si dhe do të rikonstruktohetpër t’u shtuar më tepër hapësirat e faljes përbesimtarët gjatë periudhës kohore 2008-2009.

Vetëm në fillim të viteve ‘90-të,Komuniteti Musliman rimerr xhamitë nënpronësi dhe nis procesin e restaurimit. Porardhja e demokracisë në vend solli edheshtimin e popullsisë së Tiranës dhe xhematimysliman, duke ndjekur modelin e hershëmtë paraardhësve, sipas të cilit “çdo mëhallëduhet të ketë xhami”, filloi të ndërtojë xhamitë reja, sipas lagjeve, të cilat po merrnin njëformë të re. Ndër këto të rejat mund tëpërmenden Xhamia e Medresesë, epërfunduar në qershor të 2001-shit, Xhamia eXhurës (1996), Xhamia e Çullhajve (1993),Xhamia në Bllokun Al-Mak (1998) dhe XhamiaManallari (2007).

...Xhemati mysliman, dukendjekur modelin e hershëm tëparaardhësve, sipas të cilit"çdo mëhallë duhet të ketëxhami", filloi të ndërtojëxhami të reja...

“

“

34

FAMILJA

ZEHRA JASEMIN

Nuk mund t’jua fsheh faktin se unë nukjam prej dashamirësve të gatimit. Unëe konsideroja gatimin si një humbje

kohe dhe mundi. Pasi u fejova, zbulova sevjehrra ime ishte prej atyre grave, që ekalojnë pjesën më të madhe të kohës nëkuzhinë, madje prej atyre që bëjnë art nëpërgatitjen e llojeve të ndryshme tëgatimit herë pas here me ndihmën elibrave arabë dhe perëndimorë të gatimit.Kjo natyrisht që më shqetësonte. Padyshim që i fejuari im do të bënte dalliminmes gatimit tim dhe atij të nënës së tij. Kurmbaruam përgatitjen e gjithçkaje rrethmartesës dhe u përcaktua data së bashkume babain tim, i fejuari im vuri re se unëpo e shtyja datën e martesës dhe se për çdoherë po justifikohesha me një arsyetim tëndryshëm. Ai më pyeti hapur: “Ti po eshtyn martesën për një arsye që nuk ekuptoj. Si qëndron puna?!” Ndjeva seçështja u zbulua dhe më kishte mbeturvetëm të thosha të vërtetën. I thashë:“Sinqerisht… unë e urrej kuzhinën!!!” Ai

qeshi i habitur dhe më tha: “Sido që të jetë,mua më pëlqejnë ushqimet e lehta dhe nuke kam problem nëse ha një lloj ushqimi përdy ditë rresht.” Kjo fjalë më qetësoi dhenuk e vonova më martesën. Por pasmartese unë ndjeja se isha përgjegjëse ndajshtëpisë dhe punëve të saj dhe njëra ndërkëto gjëra ishte gatimi. I thashë vetes:“Duhet të përpiqesh që të tregoheshkrijuese në gatim, edhe nëse bashkëshortiyt kënaqet vetëm me ushqime të thjeshta.”

Në ditën e parë që hyra në kuzhinëkërkova ndihmën e Allahut të Lartësuardhe iu mbështeta Atij. U luta që gatimi imtë mos jetë shumë më i keq se ai i vjehrrëssime. Pastaj fillova me gatimin. Në atoçaste kujtova – me mirësinë e Allahut- disafjalë të një motre të nderuar, e cila na jeptemësim në xhami në muajin e Ramazanit.Ajo thoshte –Allahu e shpërbleftë me tëmira: “Gruaja muslimane e kalon pjesënmë të madhe të kohës në kuzhinë dhesidomos në muajin e Ramazanit, gjë e cila ebën atë të humbë shumë nga mirësia ekëtij muaji të madh. O motrat e mia!Ramazani është si një parfum që avullonshpejt, kështu mos e shpërdoro atë me

Një histori e vërtetë

GATUAJ DUKEPËRMENDUR ALLAHUNO motrat e mia! Ramazani është si një parfum që avullon shpejt, kështu mos e shpërdoro atë me kuzhinën, oseme diçka të ngjashme. Nëse kjo është e domosdoshme, atëherë përse nuk e përmend Allahun?! A e ka provuarndonjëra prej jush që të gatuajë duke bërë tesbih dhe duke përmendur Allahun?!”

35ALBISLAM | 1 Gusht 2009 | 10 Shaban 1430

FAMILJA

kuzhinën, ose me diçka të ngjashme. Nësekjo është e domosdoshme, atëherë përsenuk e përmend Allahun?! A e ka provuarndonjëra prej jush që të gatuajë duke bërëtesbih dhe duke përmendur Allahun?!”

Ndjeva se kisha nevojë për ta bërë njëdiçka të tillë, jo vetëm për të shfrytëzuarmuajin e Ramazanit- ishim në një muajtjetër që nuk e mbaj mend- ndoshta Allahue bën të mirë aromën e asaj që gatuaj.

Vendosa të them Bismilah në çdo hap tëgatimit tim, duke filluar që nga ndezja ezjarrit dhe deri tek hedhja e yndyrës nëenë. Pastaj qepa, hudhrat dhe domatet…deri tek fikja e zjarrit.

Herën e dytë i thashë vetes: “Përse të

mos lexoj suren Ihlas pas Bismilahit në çdohap? Unë e dua shumë këtë sure. Ajo ështëe shkurtër dhe leximi i saj ka shumësevape gjithashtu.

Dhe fillova ta bëj këtë me mirësinë eAllahut… dhe Allahu më frymëzoi që tëbëja tesbih sa herë që plotësohej gatimi,ose gjatë larjes së enëve dhe pastrimit tëkuzhinës.

Reagimi i bashkëshortit tim ishtelavdërimi i ushqimit që përgatisja, derisamë tha se ia kisha kaluar nënës së tij. Nëatë moment nuk e besova natyrisht, sepsenuk jam prej atyre që i shohin imtësishtgatimet për aq kohë sa mund të hahen dhenuk kanë kripë me tepricë. Kujtova se ai po

36

FAMILJA

më bënte qejfin… meqë isha një nuse e redhe këto lavdërime janë të zakonshme. Porvura re se ai po i përsëriste shpesh këtofjalë dhe kjo më gëzoi pa masë, por përsërinuk e besoja tërësisht dhe kujtoja se atoishin vetëm një inkurajim prej tij, sidomoskur zbulova se bashkëshorti im ishtedashamirës i ushqimeve të përgatitura mepërsosmëri dhe se e shihte me imtësimënyrën sesi ishte përgatitur çdo llojgatimi… dhe se ajo që thoshte paramartese bënte pjesë tek inkurajimi.

Kur e ftoja e vjehrrën për të qëndruarme ne për disa ditë ishte ajo vetë që elavdëronte gatimin tim dhe mendojagjithashtu se ajo sërish po më inkurajonte.Vura re se ajo kalonte shumë kohë me muanë kuzhinë dhe i lutesha që të çlodhej nëdhomën e ndenjjes, por ajo refuzonte.Këmbenim biseda me njëra-tjetrën, porunë e kisha vënë re se ajo kontrollontehapat e mi në gatim, derisa një herë mëpyeti rreth përgatitjes së gatimit të njëlloji ushqimi. Kur ia tregova pashë shenjate habisë në fytyrën e saj, por nuk arrita tëkuptoj shkakun, derisa më mori në telefondisa muaj pas martesës sime për të mëthënë: “Moj shejtankë, të kërkoj në emërtë Allahut që të ma kujtosh atë aromën metë cilën dallohet gatimi yt.” E pyeta nësepo bënte shaka me mua, por ajo m’u betuase nuk po bënte shaka.

Kjo ishte një e papritur e madhe përmua, dhe e shtrydha trurin për të kuptuarshkakun e saj, dhe nuk gjeta ndonjë shkaktjetër përveç Bismilahit, sures Ihlas dhetesbihut (subhanallah). I thashë: “Adëshiron të dish të vërtetën?” Më tha:“Natyrisht” dhe i tregova atë që më kishtengjarë. Ajo u habit, por mesa duket nuk mëkishte besuar plotësisht. Kështu që kur evizitova herën tjetër vura re se ajo mëndiqte gjatë gatimit, që të sigurohej përvërtetësinë e atyre fjalëve që i thashë. Kur

zemra e saj u qetësua dhe ajo u sigurua, mëtha se edhe ajo kishte filluar të vepronte siunë dhe se kishte vënë re përmirësim nëaromën e ushqimeve që gatuante.

Më e bukura është fakti se tani nuk eurrej më gatimin, as qëndrimin nëkuzhinë, sidomos kur vendosa njëmagnetofon të veçantë vetëm përkuzhinën nga ku dëgjoj Kuranin Famëlartëdhe shumë mësime të ndryshme fetare.Kështu koha që kaloj në kuzhinë ështëargëtuese dhe nuk e ndjej kalimin e kohësvetëm pasi të kem mbaruar gjithçka.

Jo vetëm kaq, por tani –falë mirësisë sëAllahut- nuk lë pas dore detyrat kryesore,por puna eci shumë mirë deri nëpërgatitjen e prodhimeve të brumit, siçjanë keku, pica, madje torta, turshitë dhereçeli. Shoqet e mia dhe të afërmit nuk ebesuan, kur e dëgjuan një gjë të tillë.

I patëmeta është Allahu! Përkujtimi i Tijka shumë sekrete, të cilat ne ianashkalojmë dhe neglizhenca jonë nukmund t’i fshijë ato. Larg të metave je, oZoti im. Nuk ka më të madh se Ty.

Përhape, ndoshta shpërblehemi sëbashku.

Përktheu: Genc PLUMBI

...Moj shejtankë, të kërkoj nëemër të Allahut që të ma kujtosh atë aromën me tëcilën dallohet gatimi yt...

“ “

37ALBISLAM | 1 Gusht 2009 | 10 Shaban 1430

FAMILJA

HALID RUSHEH

Nuk mund t’i harroj kur isha i vogëlfytyrat e atyre njerëzve të mirë, që kur itakoja më buzëqeshnin, atëherë kur

babai im me merrte në xhami në namazine sabahut, në ato ditë vere të kthjella, porgjithashtu nga kujtesa ime nuk mund tëshuhen edhe ato fytyra të mrrolura të disatë tjerëve, të cilët hidhëroheshin nga disalëvizje të miat pa kujdes, kur ishim në pritjetë namazit, madje nganjëherë fshihesha tekbabai im nga frika se mos po më godet diçkae keqe nga ata.

Zemrat e vogla (fëmijët) zakonisht nuk iharrojnë ndodhitë, ashtu si nuk i harrojnë asfytyrat e ndryshme, në to lenëmbresë reaksionet e ndryshme, ashtusikurse bëjnë përshtypje mënyrate trajtimit të tyre nga personat përreth. Ata

janë si një shirit i regjistruar dhe i ruajturme një përkujdesje të madhe.

Shumë prej nesh i anashkalojmë këtoqë përmendëm më lart, gjithashtu shumicaprej nesh sillen me sjellje të ulta parafëmijëve, duke mos e ditur që zemrat e tyretë vogla ndikohen shumë nga ata, dhe kyndikim do t’i shoqërojë gjatë gjithë jetës sëtyre, apo do të ndikojë në brendësinë etyre negativisht, apo do të ndikojë kur tërriten.

Nuk ka dyshim që nëse rrethi i tyre ështëme moral të ulët kjo do të ndikojë nëdevijimin shpirtëror tek fëmijët, sidomosatëherë kur në zemrat e tyre mbilletvrazhdësi, zili, urrejtje, mosbesim, sjellje ekeqe me njerëz, si dhe shumë sëmundje tëtjera të brendshme. Profeti Muhamed sal-lallahu alejhi ue selem ka bërë thirrje përkëto gjëra duke aplikuar metoda konkrete,duke i bërë zemrat e vogla të zhvillohen e të

ZEMRAT E VOGLAMe të vërtetë këto zemra të buta e të pastra nuk i njohin kurthet e mashtrimet, nuk janë të stërvitura përasnjë dëm e të keqe. Ato janë filiza të ndjeshëm, ku duhet të shtojmë përkujdesjen për to që në ditët e para

38

FAMILJA

rriten fisnike e të pasura, që nuk mbartinme vete inat e zili e as të keqen përasnjeri, përkundrazi duke mbjellë nëto dashurinë, çiltërsinë, burrërinë etj.

Enesi Allahu qoftë i kënaqur ndaj tijthotë: Nuk kam parë ndonjë njeri më tëmëshirshëm ndaj fëmijëve, si i Dërguari iAllahut. Ibrahimi i biri i tij pinte qumësht nëfamiljet e Medines dhe kur kthehej nështëpinë e tij e ne ishim me të, Pejgamberialejhi selam e merrte e puthte e pastaj ekthente prapë (Muslimi).

Një person e pa një ditëPejgamberin, duke i puthur fëmijët evet dhe i tha i çuditur, a i puthni ju fëmijëttuaj, pastaj tha: Pasha Allahun unë kam 10dhe asnjërin prej tyre nuk e puth, ndërsaPejgamberi alejhi selam ia ktheu ihidhëruar: “Ai që nuk mëshiron nukmëshirohet”.

Berrai Allahu qoftë i kënaqur me të napërcjell një ngjarje tjetër dhe thotë: E kamparë Pejgamberin dhe Hasanin të birin eAliut, nipin e tij duke qëndruar mbi supet etij, ndërsa ai thoshte: “O Allah, unë e duaHasanin, duaje edhe Ti”.

Me të vërtetë këto zemra të buta e tëpastra nuk i njohin kurthet e mashtrimet,nuk janë të stërvitura për asnjë dëm e tëkeqe. Ato janë filiza të ndjeshëm, ku duhettë shtojmë përkujdesjen për to që në ditët epara, në mënyrë që të kultivojmë moralet elarta dhe sjelljet e shkëlqyera. Fëmijët eduan dhe e pëlqejnë atë që ulet dhe jeton meta, si të jetë njëri prej tyre, ndërsa ikin efrikësohen nga ai që është nervoz e i ashpër,ata e pëlqejnë dhe e dëgjojnë atë që ështëserioz e me peshë. Me të vërtetë Pejgamberie ka njohur botëkuptimin e kësaj moshe dhesillej me ta si dëshironin ata dhe sa herë që ipërkëdhelte dhe lozte me ta është përpjekurtë ndërtojë personalitete triumfuese. EbuHurejra na tregon se ishin duke falur mePejgamberin namazin e jacisë dhe kur ai

binte në sexhde Hasani dhe Hyseni ikërcenin mbi shpinën e tij, dhe kur ai ungrinte nga sexhdja i largonte ata mengadalë dhe i vendoste në tokë, dhe pastajkur shkonte në sexhde ata ktheheshin nëshpinën e tij e kështu vazhdoi derisa mbaroinamazi, e më pas i uli ata në prehrin e tij.Unë u ngrita e shkova tek i Dërguari iAllahut e i thashë t’i largojë ata, ndërkohë undriçua vendi nga vetëtima e ai u tha atyretë shkonin tek nëna e tyre, ndërsa drita evetëtimës shkëlqeu derisa ata hynë nështëpi. (Musnedi i Ahmedit).

Gjithashtu na rrëfen një sahabije meemrin Umu Halid një ngjarje që i kishtendodhur asaj kur ishte fëmijë dhe thotë:“Një herë e vizitova Pejgamberin me babaintim kur isha e vogël dhe kisha veshur njërrobe të verdhë, kurse Pejgamberi mëthoshte, sa e bukur, sa e bukur. Pastaj unëfillova të loz dhe të argëtohem me vulën epejgamberllëkut mbi shpinën e të Dërguarittë Allahut. Babi im më qortonte për atë qëpo veproja. Në këtë rast i Dërguari i Allahutbëri dua për ruajtjen e rrobave të mia dheshtimin e jetës sime. (Buhariu)

Me të vërtetë ky është një rast shumë imirë, që vërteton bisedën tonë tëderitanishme, të vijë njeriu me vajzën e tij tëvogël, kur dihet se si është dashuria e tij përfëmijët, nuk i erdhi keq e as nuk u ankua,por u mundua ta kënaqë dhe të luajë me të

...Një herë e vizitovaPejgamberin me babain timkur isha e vogël dhe kishaveshur një rrobe të verdhë,kurse Pejgamberi më thoshte,sa e bukur, sa e bukur...

“

“

39ALBISLAM | 1 Gusht 2009 | 10 Shaban 1430

FAMILJA

duke e mbajtur mbi shpinën e vet, madjeedhe bëri dua për të tri herë.

Gjithashtu na tregon Umu Kajs bintMihsani, e cila shkoi një herë tek i Dërguarii Allahut me fëmijën e vet, që ushqehejakoma me gji dhe nuk i kishte përdorurushqim tjetër. Pejgamberi e mori në krahëdhe filloi ta mbante, kur papritmas fëmijaurinoi në rrobat e tij. Ai nuk e qortoi, as nuke rrahu, por urdhëroi që të stërpiken rrobate jo të lahen me ujë.

Kjo nuk është një ngjarje e vetme, porjanë të shumta rastet kur fëmijët zhyteshinnë rrobat e të Dërguarit për shkak tëdashurisë së madhe që kishte ai ndaj tyredhe kujdesit që tregonte. Ashtu siç ështëedhe rasti që përcjell Umu Fadli, gruaja eAbasit (xhaxhait të Profetit), se një herë kurPejgamberi po mbante Hysenin, nipin evet, ai urinoi mbi rrobat e Pejgamberit. Ajodeshi t’i pastrojë, por ai e urdhëroi që vetëmt’i stërpiki me ujë e mos t’i pastrojë (Kyështë rregulli për urinimin e fëmijës qëushqehet vetëm nga gjiri i nënës dhe ështëmashkull, nëse është vajzë duhet tëpastrohet rroba nga urinimi i saj, ashtu siçvijon. sh.p.). Sjellja e tij alejhi selam nukishte kështu vetëm me djemtë, por ai ishtekështu edhe me vajzat.

Umu Kurz el Huzaijeh tregon për njërast kur i ishte afruar të Dërguarit të Allahutnjë fëmijë mashkull dhe i kishte urinuar nërrobat e tij, ai urdhëroi që ato të stërpikenme ujë, kurse një herë tjetër i ishte afruarnjë fëmijë vajzë që i kishte bërë të njëjtëngjë e Profeti në këtë rast kishte urdhëruarpër pastrimin e rrobave të tij.

Sahabiu i ndershëm Ebu Musa Eshariu natregon se kur i kishte lindur një fëmijë djalëai shkoi te Pejgamberi alejhi selam. Ai alejhiselam i vuri emrin Ibrahim, i futi njëhurmë në gojën e tij që ta thithi dhe e lutiZotin që ta furnizojë me suksese në jetën etij. (Buhariu)

Ai sal-allahu alejhi ue selem luante dhe iargëtonte fëmijët edhe nëpër rrugë kurkalonte pranë tyre. Na e tregon këtë Jaelaibën Murreh, se një herë ishim duke shkuarnë një gosti me të Dërguarin e Zotit, ndërsaHyseni biri i Aliut po luante në rrugë, dheporsa e pa i Dërguari i Allahut hapi krahëtdhe vrapoi pas tij. Fëmija ikte dhe fshihejnga vendi në vend, ndërsa i Dërguari luantedhe e bënte të qeshte dhe të argëtohet, dhee gjitha kjo para syve të njerëzve. Një herëai i kishte marrë Hysenin birin e Aliut dheUsamen birin e Zejdit, që të dy në prehërdhe bënte dua: “O Allah mëshiroji këta të dy,se unë i kam mëshiruar.” (Buhariu).

Kjo që përmendëm nuk ka ndodhurvetëm në kohën e lirë, por siç e përmendëmedhe më lart ai sillej butësisht edhe nëmomentet kur ishte në adhurimin më tëdashur të tij (namazin). Ai alejhi selampërkujdesej për ta siç është rasti me vajzëne vajzës së tij Zejnebes, që e mbante nëkrahë gjatë namazit, kur bënte ruku aposexhde e lëshonte, ndërsa kur ngrihej nëkëmbë përsëri e mbante. (Muveta eMalikut).

Mahmud ibën Errebi tregon se si e mbanmend një rast kur Pejgamberi ia hidhte ujinnë fytyrë duke luajtur me të në moshën 5vjeçe.

Shoku i tij Xhabir ibën Semure gjithashtutregon një ngjarje, duke na treguar se ishtefalur një herë me të Dërguarin e Allahut nënamazin e sabahut, pastaj kaloi tek familja evet dhe dola me të. Aty e pritnin dy djem tërinj dhe filloi t’ju përkëdhelë fytyrat e tyredhe kur përkëdheli fytyrën time ndjeva njëfllad dhe aromë sikur duart e tij të kishindalë nga ndonjë misk. (Muslimi).

Përktheu: Fazli Bunjaku

40

FAMILJA

SHKRUAN: ZEKI ÇERKEZI

Po afrohet dita kur do të na vijë mysafirimë i dashur, muaji i agjërimit, muaji ishumë shumë mirësive. Është në

natyrën e njeriut, që kur një mysafir idashur i tij e paralajmëron për ardhjen evet të përgatitet në formën më të mirë, qëta presë me gëzim dhe krahëhapur atëmysafir. Kështu edhe besimtarëtpërgatiten në mënyra nga të ndryshmet,që ta presin muajin e Ramazanit, muajin eagjërimit. Na përcillet se sahabet (Allahuqoftë i kënaqur me ta) e kanë ndarë vitinnë dy pjesë: gjashtëmujori para Ramazanit,ku e kanë lutur Allahun që t’jua mundësojëtë jetojnë deri në Ramazan dhe në gjysmëntjetër të vitit pas Ramazanit e kanë luturAllahun, që t’ua pranojë atë ibadet që ekanë bërë në Ramazan. Si mos të veprojnëkështu kur ky mysafir na sjell dobi tëpanumërta, të cilat janë karakteristikëvetëm e muajit të Ramazanit. Ja disa prejkëtyre dobive:

• aroma e gojës së agjëruesit është më ekëndshme tek Allahu, se sa aroma emiskut.

• melaqet bëjnë istigfar për agjëruesitderisa ata fillojnë të hajnë iftarin.

• Allahu e zbukuron xhenetin çdo ditë,duke thënë: së shpejti robërit e Mi të mirëdo ta hedhin barrën dhe papastërtinë(mëkatet) dhe do të vijnë te ti.

• prangosen shejtanët.

• hapen dyert e xhenetit dhe mbyllendyert e xhehenemit.

• në këtë muaj është Nata e Kadrit, e cilaështë më e dobishme se një mijë muaj.

• agjëruesit çlirohen nga mëkatet nënatën e fundit të Ramazanit.

• në çdo natë të Ramazanit Allahu lironnjerëz nga xhehenemi.

Agjërimi është një ibadet kompleks,nuk është vetëm thjesht privim nga hajadhe pija. Njeriu besimtar agjëron me tërëqenien e tij, me gjithë trupin e tij. Përveç

ME AGJËRIM PËRMIRËSOHETVETJA DHE FAMILJA

41ALBISLAM | 1 Gusht 2009 | 10 Shaban 1430

FAMILJA

përmbajtjes ndaj ushqimit, ai agjëron mesy – nuk e shikon të ndaluarën, agjëron mevesh – nuk e dëgjon të ndaluarën, agjëronme gjuhë – nuk flet fjalë të ndaluara,agjëron me duar – nuk e prek / merr tëndaluarën, dhe agjëron me këmbë – nukshkon në vende të ndaluara. Ai gjithashtue frenon edhe epshin e vet, çka pa dyshimqë nuk është lehtë. Për këtë ibadet specialka edhe shpërblim të veçantë. I Dërguari iAllahut ka thënë në një hadith kudsij, seAllahu i Lartmadhëruar thotë: “Për çdovepër të birit të Ademit i shumëfishohetshpërblimi prej dhjetë deri në shtatëqindherë, përveç agjërimit, ai është për Muadhe Unë shpërblej për të. E ka lënë epshine tij, ushqimin dhe pijen e tij për shkakunTim”. (Buhariu dhe Muslimi)

Por për fat të keq shumica emuslimanëve nuk e përjetojnë në këtëmënyrë agjërimin. Ata vërtetë nuk hanë

dhe nuk pinë, por sjellja e tyre nuk ështëbrenda etikës islame. Për njerëz të tillë iDërguari i Allahut ka thënë: “Kush nuklargohet nga gënjeshtra dhe vepra me te,Allahu nuk ka nevojë për largimin e tij ngahaja dhe pija”. (Buhariu)

Padyshim që nëse besimtari e përjetonagjërimin në suaza të këtyre haditheve dotë korrigjohet, dhe pastaj do të ndikojë qësi rrethi i tij i ngushtë familjar, ashtu edheai më gjerë, të korrektohet.

Besimtari vigjilent e shfrytëzonfillimisht këtë muaj për shtimin edevotshmërisë, rritjen e harmonisëfamiljare, respektit dhe dashurisë mesanëtarëve të familjes, çka ky muaj i ofronme bollëk. Ja disa raste, kur agjëruesi kahapësirë të ndikojë në familjen e tij gjatëRamazanit:

fillon prej syfyrit i cili vazhdon deri nëagim dhe me këtë rast e tërë familjazgjohet për t’u ushqyer së bashku. Vetëakti i të ushqyerit së bashku, në të njëjtinvend dhe në të njëjtën kohë i jep personitnjë kënaqësi të veçantë. Si mos të shtohetdashuria reciproke në mes anëtarëve tëfamiljes kur koha e syfyrit është koha ebereqetit, ai ushqim është i bekuar. IDërguari i Allahut ka thënë: “Bereqetiështë në tri gjëra: në xhemat (e kundërta epërçarjes), në përshesh dhe në ushqimin esyfyrit”. (hadithi është i saktë, e përcjellTaberaniu). Muhamedi sal-lallahu alejhi ueselem na nxit që mos ta anashkalojmëkurrsesi këtë ushqim të bekuar, dukethënë: “Syfyri është ushqim ibereqetshëm, pra mos e humbni atë, qoftëedhe sikur të pini një gllënjkë ujë, sepseAllahu dhe melaiket dërgojnë salavat mbiata që zgjohen për syfyr.” (Ahmedi,hadithi është i mirë). A ekziston diçka më evlefshme dhe më e këndshme se tëlavdërojë Allahu tek melaiket e afërt dheqë melaiket të bëjnë istigfar për ty?!... Të

42

FAMILJA

gjitha këto privilegje i gëzon familja, nësezgjohen së bashku për ushqimin e syfyrit,duke përfshirë këtu edhe bereqetin exhematit (bashkësisë), sepse edhe familjaështë një formë e xhematit.

Falja e namazeve, si farze, ashtu edheato vullnetare. Përgjegjësi i familjes duhettë kujdeset që të gjithë ata që e kanëdetyrim namazin (mbi 10 vjeç) ta kryejnëatë me rregull. Meshkujt shkojnë sëbashku në xhami të pesë kohët. Muhamedisal-lallahu alejhi ue selem na këshillon qënëse femrat kërkojnë të shkojnë në xhamipër ta falur namazin, mos të pengohen.Preferohet që pas namazit të sabahut mostë dilet nga xhamia deri në lindjen e diellit.Imam Muslimi na përcjell në Sahihun e tij,që Xhabir ibën Semure. të ketë thënë: “IDërguari i Allahut sal-lallahu alejhi ueselem pas faljes së namazit të sabahut nukdilte nga xhamia derisa lindte dielli”. Nënjë hadith tjetër nga Enes ibn Maliku napërcillet se i Dërguari i Allahut s.a.u.s kathënë: “Kush e fal namazin e sabahut mexhemat pastaj qëndron në xhami dhe epërmend Allahun derisa të lindi dielli dhepastaj i fal dy rekate, do të ketëshpërblimin e haxhit dhe umres të plotë,të plotë, të plotë”. (Tirmidhiu, Albani kathënë se hadithi është sahih). Pra,shpërblimi është sa të bësh tri herë haxhdhe umre dhe kjo për çdo ditë, po nëRamazan sa shkon ky shpërblim? Shumëlavdëruese është që namazet vullnetare(synetet) të falen në shtëpi, kështu shtëpiandriçohet me nurin e namazlive, çka padyshim e shton dashurinë dhe respektinmes anëtarëve të familjes. Mirë do të ishteqë vitrin ndonjëherë ta falësh në shtëpi sëbashku me të gjithë anëtarët e familjes. Napërcillet se Omeri i zgjonte pas mesnatësanëtarët e familjes së tij për të falurnamaz, duke e cituar me zë ajetin kuranor:“Urdhëro faljen e namazit në familjen

tënde dhe ji i vazhdueshëm nëpërmbushjen e tij.”. Ndërsa Ibën Omeriduke cituar ajetin: “(A jobesimtari e kagjendjen më të mirë) Apo ai që kohën enatës e kalon në adhurim, duke bërësexhde, duke qëndruar në këmbë, iruhet (dënimit të) botës tjetër dheshpreson në mëshirën e Zotit të vet?” . Napërcillet nga Saib ibn Zejdi të ketë thënë:Imami lexonte me qindra ajete në namazine natës (gjatë Ramazanit), saqëmbështeteshim në shkopinj, të lodhur ngaqëndrimi i gjatë në këmbë dhe askush nuklargohej nga ky namaz. Këto ndodhi ngajeta e selefit po i përmend me qëllim që tëtërheqim një paralele mes përjetimit tëagjërimit, e sidomos namazit të natës, mesneve dhe atyre. A ndodh që ne ta kalojmëkështu natën me namaz e me Kuran aporuana Zot duke shikuar televizorin, meseriale të ndryshme me tematika të ndyra,me akte jo-morale, ndoshta edhe dukelozur me letra, e gjëra të tjera, të cilat janënë kundërshtim të madh me etikën Islame.Atëherë nuk duhet të habitemi, nëse nandodhin gjëra të pakëndshme në familje.Si mos të ndodhin kur babai me vajzën,nëna me djalin shikojnë së bashku skenaamorale, akte të fëlliqura. E si për ironi atanxjerrin si pretekst që ta presim të zgjuarsyfyrin!!! Prindër të këtillë mos të presinrespekt nga fëmijët e tyre, sepse njëfamilje e tillë ka degjeneruar moralisht.

Iftari i përbashkët. Ndoshta çasti më irëndësishëm gjatë ditës është koha pakpara iftarit dhe vetë akti i iftarit. Igëzohemi këtij çasti, sepse kemipërfunduar një ibadet madhështor, duke ekurorëzuar gjithashtu me një tjetër ibadetmadhështor, me dua. Këto janë çastet mëtë gëzuara për një familje, kur e tërëfamilja, të ulur rreth sofrës së iftarit, bëjnësë bashku dua dhe kjo në çastin kur Allahue pranon lutjen, sepse i Dërguari i Allahut

43ALBISLAM | 1 Gusht 2009 | 10 Shaban 1430

FAMILJA

sal-lallahu alejhi ue selem ka thënë: “Tri(lutje) janë të pranuara: e agjëruesit (paraperëndimit të diellit)...” (Tirmidhiu). Kyçast është i hareshëm, sepse Muhamedisal-lallahu alejhi ue selem ka thënë:“Agjëruesi ka dy gëzime: kur bën iftar dhekur do të takohet me Zotin e tij”. (Buhariudhe Muslimi). Për këtë shkak duhet tëkëmbëngulim, që sa më tepër iftare tëkalohen në gjirin familjar. Por mos tëharrohet edhe dhënia e iftareve, sidomosme familjen e më gjerë. Me këtë rastbesimtarët kanë shumëfish fitime. Për këtëka shumë argumente, por ne do tëkënaqemi me disa hadithe të Muhameditsal-lallahu alejhi ue selem:

1- “O ju njerëz ! Përhapeni selamin,jepni ushqim, i mbani marrëdhëniet me tëafërmit tuaj, falni namaz natën kur tëtjerët janë në gjumë dhe do të hyni nëXhenet të shpëtuar.” (Ahmedi, Tirmidhiu,Albani thotë: sahih).

2- “Kush i jep një iftar agjëruesit do taketë shpërblimin e tij, pa iu pakësuaragjëruesit asgjë nga agjërimi i tij.”(Ahmedi, Nesaiu, Albani e cilëson tëvërtetë).

3- “Kush i jep iftar agjëruesit atij do t’ifalen mëkatet, e shpëton qafën e vet prejzjarrit, si dhe do ta ketë shpërblimin eagjëruesit, duke mos iu pakësuaragjëruesit asgjë nga shpërblimi i tij. Epyetën sahabet: O i Dërguari i Allahut! Çdonjëri prej nesh nuk ka mundësi t’i japiushqim agjëruesit, e ai sal-lallahu alejhi ueselem u përgjigj: Këtë shpërblim Allahu iajep atij që i jep agjëruesit pak qumësht tëpërzier me ujë, ose një hurmë, ose njëgllënjkë ujë. Kush i jep ujë agjëruesit,Allahu atij do t’i japë ujë nga hauzi im, passë cilës s’do të ketë më kurrë etje derisa tëhyjë në Xhenet”.

Ja se çfarë qëndrimi ka pasur selefi nëkëtë pikë: Na përcillet se Aishja brenda një

dite ka dhënë sadaka njëqind mijëdërhemë, duke qenë agjëruese. Passhpërndarjes të kësaj shume të madhe tëhollash, shërbëtorja e saj i thotë: A nukpate mundësi që nga ajo shumë e madhe tëndash një dërhem për të blerë mish e tahash për iftar? Ajo u përgjigj: Të më kishepërkujtuar më herët do ta kisha ndarë njëdërhem!

Shumë prej selefit i kanë shërbyeragjëruesit duke qenë edhe vetë agjëruesdhe prej tyre kanë qenë Abdullah ibënOmeri, Davud Taiju, Malik ibën Dinari,Ahmed ibën Hambeli etj. Ka shumë eshumë raste të ngjashme, por ai që e kahapur zemrën për bamirësi i mjaftojnëkëta shembuj.

Këto ishin vetëm disa këshilla, se siduhet ta përmirësojë gjendjen e vetagjëruesi dhe gjendjen e familjes së tij. S’kadyshim se ka edhe shumë dobi të tjera, tëcilat s’kam ditur t’i nxjerr, por sido që tëjetë, nëse agjërojmë me sinqeritet dhe metërë qenien tonë, të bindur në shpërblimine Allahut, atëherë të gjitha këto pika qëpërmendëm do të rezultojnë drejtpërmirësimit të gjendjes sonë individuale,familjare dhe kolektive. E lus Allahun qëmua, familjes sime dhe të gjithëmuslimanëve të na mundësojë që të kemiagjërim sa më të efektshëm, të kemi njëRamazan të bereqetshëm dhe që të dalimnga ky Ramazan me mëkate të falura.Vërtet Ai dëgjon dhe i përgjigjet lutjeve.Paqja dhe shpëtimi qofshin mbiMuhamedin, mbi familjen e tij dhe mbishokët e tij. Dhe duaja e fundit e jonaështë: falënderimet dhe lavdërimet itakojnë Zotit tonë, krijuesit të gjithabotëve.

44

TEFSIR

SHKRUAN: OMER BERISHA

Fjalët e mësipërme të përkthyera nga fjalëte Allahut shpjegojnë na shpjegojnë meimtësi neve shumë gjëra të rëndësishme

dhe njëkohësisht interesante lidhur meagjërimin. Le të shohim më poshtë komentine dijetarëve të tefsirit lidhur me mësimet qëpërfitojmë nga rreshtat që lexuam.

“O besimtarë!” Kush po thërret me këtëemër? Allahu. Kë po thërret? Agjëruesit. Amund të na gëzojë dikush me një lëvdatë mëtë mirë se kjo. A ka garanci më të fortë, sesakur Allahu të drejtohet me këtë emër:besimtar. Padyshim se kjo i gëzon shumë

muslimanët dhe ua shton shpresat në faljen eAllahut dhe fitimin e xhenetit më të lartë.

“Ju është urdhëruar agjërimi” - ju ështëbërë farz, pra e keni detyrë të agjëroni. Përdetyrimin e agjërimit, Pejgamberi, sal-lallahualejhi ue selem, ka thënë: “Islami është indërtuar mbi pesë: dëshmia se nuk ka tëadhuruar me të drejtë përveç Allahut dhe seMuhamedi është rob dhe i dërguar i Tij, faljae namazit, dhënia e zekatit, haxhillëku dheagjërimi i Ramazanit”.

“ashtu si u ishte urdhëruar atyre parajush” - kush ishin ata para nesh? Disa thanë:Ithtarët e Librit; të tjerë: të krishterët; tëtretë: të gjithë njerëzit. Por ky mendimi ifundit nuk vlen pasi dihet se agjërimi përshumë prej atyre që ishin para nesh ishte

Allahu ka thënë:“O besimtarë! Ju është urdhëruar agjërimi, ashtu si u ishte urdhëruar atyre para

jush, që të mund të ruheni. Agjërimi është disa ditë, por nëse ndonjëri prej jush është sëmurë ose duke

udhëtuar, le të agjërojë aq ditë sa i ka prishur në ditët e tjera pas. Ata që s’mund tëagjërojnë duhet të ushqejnë si shpagim nga një të varfër për çdo ditë agjërimi. E,nëse ndonjëri jep më shumë se kaq, kjo është edhe më mirë për të. Por agjërimi juajështë më i dobishëm, në qoftë se e dini.

Muaji i Ramazanit është ai, në të cilin ka zbritur Kurani, që është udhërrëfyes përnjerëzit, plot me shenja të qarta për rrugën e drejtë dhe dallues. Pra, kushdo nga juqë dëshmon këtë muaj, le të agjërojë! Sa i përket atij që është i sëmurë ose gjendetnë udhëtim e sipër (le të agjërojë më vonë) aq ditë sa nuk i ka agjëruar. Allahudëshiron që t’jua lehtësojë dhe jo që t’jua vështirësojë juve. Ai dëshiron që tëplotësoni numrin e ditëve dhe që ta madhëroni Allahun, për shkak se ju ka drejtuarnë rrugë të drejtë e që ta falënderoni Atë”. (Bekare 183-185)

AGJËRIMI I MIRËFILLTË,VEÇORIA E MUSLIMANËVE

45ALBISLAM | 1 Gusht 2009 | 10 Shaban 1430

TEFSIR

vetëm abstenim nga të folurit. Prandaj themise në këtë ajet kihet si qëllim të krishterëtpasi ata janë më afër se të tjerët,1 dhe një gjëtë tillë e mësojmë nga fjala e sahabiut Dagfelibën Handhale, radijallahu anhu: “Tëkrishterët kishin detyrë të agjërojnë muajin eRamazanit, por u ishte sëmurë mbreti i tyredhe ata thanë: Nëse Zoti e shëron neve do tështojmë dhjetë ditë. Pastaj patën një mbrettjetër, i cili pati një sëmundje të gojës dhethanë: Nëse Zoti do ta shërojë ne do tështojmë shtatë ditë. Në fund erdhi një mbrettjetër dhe tha: Pse t’i lëmë këto tre ditë, le t’iplotësojmë këto në pesëdhjetë ndërsaagjërimin po e bëjmë në pranverë”.2 Kurtubiuthotë: “Allahu e bëri agjërimin e Ramazanitpër popullin e Musait dhe të Isait, por atabënë shtrembërime”3, gjithashtu thotë:

“Prandaj është mekruh (e urryer) tëagjërohet dita e dyshimtë4, sepse të krishterëtpara këtyre tridhjetë ditëve agjëronin një ditëmë tepër dhe pas atyre një ditë tjetër, derisakjo vazhdoi më tej duke shtuar edhe shumëditë të tjera për të arritur në pesëdhjetë ditë”.5

“ashtu si u ishte urdhëruar atyre” – kuqëndron qëllimi i këtij krahasimi? Sipaskomentuesve të Kuranit mësojmë se qëllimimund të jetë si vijon:

a. krahasim me kohën e agjërimit, pra,ngjasim me krishterët, të cilët gjithashtu ekishin detyrë agjërimin e muajit Ramazan,por kur ata i shtuan ditët dhe agjërimi u vintenë nxehtësinë e madhe të verës, ata iandryshuan kohën duke e bërë në pranverë.

b. ngjasim me numrin e ditëve tëagjërimit: tre ditë brenda një muaji, siç ishte

1 Ahkamul Kuran, Ibnul Arabi (1/74) ngjashëm me të edhe Ibnul Xheuzi në Zadul Mesir fi ilmi tefsir (1/184) 2 Hejthemiu në Mexhmeu Zevaid (3/142) thotë se transmetuesit e këtij rrëfimi janë transmetues të vërtetë. 3 El Xhami li Ahkamil Kuran, Kurtubi (2/270) 4 Dita e dyshimtë është dita e tridhjetë e muajit Shaban, atëherë kur në natën e tridhjetë nuk kemi pasur

mundësi ta shohim hënën, sepse qielli ka qenë i mbuluar me re, dhe tani nuk e dimë nëse kjo ditë është ditae parë e Ramazanit apo dita e fundit e Shabanit.

5 El Xhami li Ahkamil Kuran, Kurtubi (2/271)

46

TEFSIR

detyrim në fillim të Islamit, dita e Ashurasësiç ishte detyrim për muslimanët pasi erdhënnë Medinë, ose agjërimi i një muaji siç ishtedetyrë për të krishterët në fillim.

c. ngjasim me formën e agjërimit. Shumicae popujve të mëparshëm agjëronin duke mosfolur fare ndërsa në Sheriat jemi urdhëruar tëagjërojmë vetëm nga gënjeshtrat6, siç mundtë lexoni te rubrika e hadithit në këtë numërtë AlbIslamit.

d. ngjasim me formën e urdhërimit d.m.th.edhe ata që ishin para jush ishin të detyruartë agjërojnë dhe e kishin farz sikurse edhe juqë e keni farz.

“që të mund të ruheni” – Sikurse çdoadhurim edhe agjërimi bëhet për të mirëntonë, pra, agjërimi na ndihmon të ruhemi ngaçdo e keqe: të ruhemi nga rënia në gjynahe,sepse çdoherë kur njeriu ha më pak edheepshi i tij dobësohet, ndërsa kur epshidobësohet, edhe gjynahet pakësohen.Gjithashtu me agjërim të sinqertë ruhemi tëmos bëjmë të njëjtin gabim sikurse e kanëbërë të krishterët me agjërimin, ndonësesivjet jemi të sprovuar të agjërojmë në mes tëverës, sërish jemi të kënaqur me atë çfarëvendos Allahu, sepse Ai është i Mëshirshëmme besimtarët dhe vendos vetëm atë që ështëe mirë për ne.

“Agjërimi është disa ditë” – Me këtë fjaliAllahu inkurajon besimtarët duke uapërkujtuar se agjërimi nuk është detyrim irëndë, pasi është i caktuar vetëm disa ditë,pra, vetëm në ditët e muajit Ramazan.

“por, nëse ndonjëri prej jush është sëmurëose duke udhëtuar, le të agjërojë aq ditë sa ika prishur në ditët e tjera pas” – meqësëmundja dhe udhëtimi kanë vështirësitëpërkatëse Allahu e ka marrë këtë nëkonsideratë dhe e ka lejuar që personi i

sëmurë, apo ai që është në udhëtim të mosagjërojë, derisa të shërohet përkatësisht tëkthehet në vendin e tij dhe ato ditë që nuk i kaagjëruar t’i kompensojë më vonë.

I sëmuri mund të ketë dy gjendje: a. Të mos ketë mundësi të agjërojë assesi.

Ky e ka farz të hajë dhe të mos agjërojë.b. Të ketë mundësi të agjërojë, por me

dëmtim dhe vështirësi. Është e pëlqyer që kyperson të mos agjërojë, ndërsa vetëminjoranti agjëron në kësi rastesh.7

“duke udhëtuar” – udhëtim gjuhësishtd.m.th. rruga për të shkuar në një vend tëlargët; rruga për të shkuar e për t’u kthyernga një vend8. Gjithashtu Ibnul Arabiu thotë:“Me fjalën udhëtim nënkuptojmë daljen kudo të përjetohet një mund dhe do tëpërshkohet një largësi, por me Sheriat nukështë e caktuar saktë, por ka aludime sikursehadithi: “Asnjë gruaje që beson Allahun dheDitën e Fundit nuk i lejohet të udhëtojë në njëlargësi prej një nate e një dite, përveçse nëshoqërinë e një anëtari të familjes”.9 Nga këtushohim gabimin e atyre që shkurtojnënamazin apo prishin agjërimin për çdoshëtitje të shkurtër dhe argumentohen mefjalët: “Unë këtu ndjehem si udhëtar”argument i cili nuk ka asnjë mbështetje nëcitatet fetare.

“le të agjërojë aq ditë sa i ka prishur nëditët e tjera pas” - Kompensimi i agjërimitnuk kërkohet menjëherë, por mundet edhemë vonë, siç shihet qartë nga hadithi i nënësAjshe: “Më ndodhte të më mbeste borxhagjërimi i Ramazanit dhe arrija takompensoja në muajin Shaban.”, pra, lejohetvonimi i kompensimit të Ramazanit nëpërgjithësi, me arsye apo pa të, mirëpo nuklejohet të vonohet më larg se muaji Shaban.

“Ata që mund të agjërojnë, duhet të

6 Ahkamul Kuran, Ibnul Arabi (1/75) 7 El Xhami li Ahkamil Kuran, Kurtubi (2/272) 8 Fjalori Elektronik Shpjegues 9 Ahkamul Kuran, Ibnul Arabi (1/76)

47ALBISLAM | 1 Gusht 2009 | 10 Shaban 1430

TEFSIR

ushqejnë si shpagim nga një të varfër për çdoditë agjërimi” – ky ajet na mëson një prejetapave sesi u bë farz agjërimi për besimtarët.Agjërimi u bë farz në vitin e dytë të hixhretit,ndërsa Resulullahu, sal-lallahu alejhi ueselem, ndërroi jetë pasi kishte agjëruar nëntëRamazane. Arritja deri në farz pati tre etapa:

1. Agjërimi i ditës së Ashurasë. Këtë emësojmë nga fjalët e nënës Ajshe, radijallahuanha: “Resulullahu, sal-lallahu alejhi ueselem, ishte urdhëruar të agjërojë ditën eAshurasë, por kur u bë farz Ramazani atëherëmbeti që kush dëshiron mund ta agjërojë(ditën e Ashurasë) e kush dëshiron mund tëhajë”. (Buhariu)

2. Etapa e zgjedhjes mes agjërimit dhe shp -a gimit. Këtë e mësojmë nga ajeti që po ko me -ntojmë: “…ata që mund të agjërojnë, du h et tëushqejnë si shpagim nga një të varfër për çdoditë agjërimi.” (Bekare 184). Pra, ky ajet i labesimtarët që të zgjedhin mes agjë ri mit dheshpagimit, mirëpo ky ajet është i shf u qizuarsipas mendimit të shumicës së komentuesvetë Kuranit, ndërsa mbetet në fuqi – siç thotëIbën Abasi10 – vetëm për bes im tarët emoshuar, të cilët nuk mund të agj ë ro jnë dhejanë të detyruar të bëjnë shpagimin.

3. Etapa kur u bë farz për të gjithë. Këtë emësojmë nga ajeti që vijon: “Pra, kushdo ngaju që dëshmon këtë muaj, le të agjërojë!”.Këtu pra, erdhi urdhri i prerë nga Allahu, qëtë gjithë besimtarët të agjërojnë.

“E, nëse ndonjëri jep më shumë se kaq, kjoështë edhe më mirë për të” – pra, nësendonjëri zgjidhte të shpaguajë dhe jo tëagjërojë, ai detyrohej që ta bëjë shpagiminduke e ushqyer nga një të varfër për çdo ditëagjërimi, por nëse dëshironte të shtojë dhe tëushqejë me shumë se një të varfër, kjo ishteedhe më mirë për të.

“Por, agjërimi juaj është më i dobishëm, në

qoftë se e dini” – ky ajet edhe një herë aludonnë etapën e dytë të agjërimit, duke i lënëbesimtarët që të zgjedhin mes agjërimit dheshpagimit, por duke ua bërë me dije seagjërimi është më i mirë dhe më i dobishëmsesa shpagimi. Me këtë Allahu i përgatistebesimtarët që pastaj t’u thotë:

“Muaji i Ramazanit është ai, në të cilin kazbritur Kurani” – Ramazani apo në origjinalRamadani është muaji i nëntë hënor, qëpason muajin Shaban dhe i paraprin muajitSheval. Ramadan vjen nga fjala Ramdaë, qëd.m.th. nxehtësi e madhe. U quajt me këtëemër, sepse agjërimi i parë u ligjërua në verë,pra, në të nxehtin më të madh, mirëpodijetarë të tjerë thonë se u quajt me këtëemër, sepse në këtë muaj digjen gjynahet. Kyi fundit, duhet të jetë mendimi më i vërtetë.

Madhështia e këtij muaji rritet për shkaktë madhështisë së fjalës së Allahut, e cila zbritinë këtë muaj. Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ueselem, ka thënë: “Fletushkat e Ibrahimit zbri -të n në natën e parë të Ramazanit, Teurati nëditën e gjashtë të Ramazanit, Inxhili në ditëne trembëdhjetë të Ramazanit, ndërsa Furkani(Dalluesi) në ditën e njëzet e katërt tëRamazanit”.11

Ibën Abasin e kanë pyetur rreth këtyreajeteve: “Muaji i Ramazanit është ai, në tëcilin ka zbritur Kurani”; “Ne e kemi zbrituratë në natën e Kadrit”; “Ne e kemi zbritur atënë një natë të begatë”, ndërsa ne e dimë se aika zbritur gjatë gjithë muajve, Allahu kathënë: “Ky është Kuran që e kemi ndarë pjesë-pjesë”. Ibën Abasi u përgjigj: Kurani u zbritpërnjëherë në natën e Kadrit në Ramazan ngaLeuhi Mahfudh në Bejtul Ize të qiellit tëdynjasë, pastaj Xhibrili ia solli pjesë-pjesëPejgamberit, sal-lallahu alejhi ue selem,brenda njëzet e tre viteve.12

“që është udhërrëfyes për njerëzit, plot10 Xhamiu Tefsir min kutubil hadith (1/174) 11 Hadithi është hasen. Silsile Sahiha (nr. 1575); Sahihul Xhami (nr. 1497) 12 Tefsirul Begavi (1/198)

48

TEFSIR

me shenja të qarta për rrugën e drejtë dhedallues” – sado lart të arrijnë sukseset e nje -riut, ai sërish ka nevojë për udhërrëfyes tëqartë si Kurani, sepse aty ka porosi tëdrejtpërdrejta, si duhet ndjekur rruga e drejtëdhe nëpërmjet tij mund t’i bëjmë ballëdyshimeve të shumta që mund të përhapen,sepse Kurani është dallues i të mirës edhenëse të tjerët mundohen ta paraqesin si tëkeqe dhe dallues i të keqes edhe nëse dikushmundohet ta paraqesë si të mirë.

“Pra, kushdo nga ju që dëshmon këtëmuaj, le të agjërojë!” – ky është ajeti me tëcilin Allahu e shfuqizoi ajetin esipërpërmendur: “Ata që mund të agjërojnë,duhet të ushqejnë si shpagim nga një të varfërpër çdo ditë agjërimi”. Pas këtij ajeti tashmëagjërimi u bë detyrë për çdo musliman.“kushdo nga ju që dëshmon këtë muaj”d.m.th. kushdo nga ju që është në vendin e tije nuk është në udhëtim.13

“Sa i përket atij që është i sëmurë osegjendet në udhëtim e sipër (le të agjërojë mëvonë) aq ditë sa nuk i ka agjëruar” – pasiurdhëroi të agjërohet Ramazani detyrimisht,sërish theksoi lehtësimin për të sëmurin dhepër udhëtarin, që të mos mendohet se edhelehtësimi i sipërpërmendur është ishfuqizuar.14

“Allahu dëshiron që t’jua lehtësojë dhe joqë t’jua vështirësojë” – Ky ajet njëherëshështë edhe rregull i pathyeshëm në dinin eAllahut të Lartësuar. Kjo theksohet edhe ngashumë argumente të tjera, sikurse ajeti:“...dhe nuk ju ka vënë asnjë barrë në fenëtuaj”. (Haxh 78); hadithi: “Lehtësoni dhe mosvështirësoni, përgëzoni e mos i bëni të ftohen(largohen)”15 etj. “t’jua lehtësojë” d.m.th. hanikur jeni në udhëtim, kurse “jo që t’juavështirësojë” d.m.th. nuk ju detyron të

agjëroni gjatë udhëtimit. Por, kuptimi më idrejtë është: Cila t’ju vijë më lehtë, atë bëjeniqoftë agjërimi, apo mos-agjërimi.16

“Ai dëshiron që të plotësoni numrin editëve” – këto fjalë kanë si qëllim ditët eagjërimit dhe jo plotësimi i ditëve të muajitduke i bërë tridhjetë, siç thonë disa dijetarëdhe argumentohen me hadithin: “Dy muajt efestave nuk cungohen, Ramazani dhe DhulHixhe” 17. Mirëpo shumica e dijetarëve këtëhadith e kanë interpretuar, se kuptimi i tijështë: Këto dy muaj edhe nëse ndodh të kenë29 ditë e jo 30, ato mbesin të plota në sevapedhe shlyerjen e gjynaheve.18

“dhe që ta madhëroni Allahun, për shkakse ju ka drejtuar në rrugë të drejtë” – kështuAllahu na nxit që në fund të Ramazanit tamadhërojmë Atë duke thënë tekbiret.19 Formae tyre është kjo: Allahu Ekber, Allahu Ekber, lailahe ilallah Allahu Ekber. Allahu Ekber uelilahil hamd. Recitimi i tyre – sipas mendimitmë të vërtetë – fillon që nga dalja për tëshkuar në namazin e Bajramit. Këtëmadhërim duhet ta bëjmë, sepse Ai na drejtoinë rrugë të drejtë e nuk na la ta humbimrrugën e vërtetë, ashtu si krishterët që ehumbën, duke i ndryshuar ditët dhe kohën eRamazanit.20

“e që ta falënderoni Atë” – duke i thënëtekbiret dhe duke përmendur Allahun nebëjmë falënderimin ndaj Allahut përudhëzimin që na ka falur dhe na ka shpëtuarnga rruga e shtrembër. Kështu falënderohetAllahu dhe jo sikurse vepronin injorantët ehershëm, të cilët krenoheshin me baballarët etyre, mburreshin me prejardhjen e tyre dhenumëronin lëvdatat për veten21, ndërsa nuk ukujtohej ta përmendin dhe ta madhërojnë Atëqë u solli çdo mirësi. Lutja jonë e fundit është:Falënderimi i takon vetëm Allahut.

13 Ejseru Tefasir, Ebu Bekër el Xhezairi (1/163) 14 Zadul Mesir, Ibnul Xheuzi (1/187) 15 Sahihul Xhami (nr. 8086) 16 Zadul Mesir, Ibnul Xheuzi (1/187) 17 Sahihul Buhari (nr. 1912) Sahihu Muslim (nr. 1089).

18 El Xhami li Ahkamil Kuran, Kurtubi (2/298) 19 Fet’hul Kadir, Sheukani (1/271) 20 El Xhami li Ahkamil Kuran, Kurtubi (2/303) 21 Ahkamul Kuran, Ibnul Arabi (1/89)

49ALBISLAM | 1 Gusht 2009 | 10 Shaban 1430

SHKRUAN: LULZIM SUSURI

Hadithi përcillet nga Ebu Hurejre, ndërsa eshënon në librin e tij imam Buhariu me nr.1903, 6057, Ebu Davudi, nr. 2362, Tirmidhiu,Nesaiu, nr. 3232, Ibën Maxhe.

Pra, është hadith i saktë në të cilin mjaftontë përmendet si shënues i tij imam Buhariupër të cilin janë të pajtimit të gjithë dijetarët,se libri i tij është më i sakti pas Librit tëAllahut, Kuranit Fisnik.

Në disa transmetime hadithit i shtohetedhe fjala “injorancë”, hadith i cili sipas këtijtransmetimi do të ishte: “Kush nuk e lëgënjeshtrën dhe të vepruarit me të si dheinjorancën Allahu nuk ka nevojë nga aiperson që ta lërë ushqimin dhe pijen e tij.”

Komenti i hadithit:Agjërim do të thotë: ndalje nga ngrënia

dhe pirja, si dhe nga kryerja e marrëdhënieveintime që nga lindja e agimit e deri nëperëndim të diellit, duke i bashkuar këtyreveprimeve edhe qëllimin e agjërimit, atëherëky agjërim nga gjërat e lejuara nuk do të ishtei vlefshëm, nëse nuk i bashkëngjitim edhe

largimin nga gjërat e ndaluara. Profeti, sal-lallahu alejhi ue selem, në

hadithin e lartpërmendur tregon rrezikun egënjeshtrës dhe të punuarit me të, rrezik ky icili shtohet në muajin e Ramazanit.

Për këtë shkak dijetarët e përmendingjithmonë tekstin e lartpërmendur në tematë tilla, ku përmes tij u tërheqin vërejtjenbesimtarëve që të kenë kujdes së pari ngaharamet e pastaj nga ngrënia dhe pirja.Përmes këtij udhëzimi profetik kuptojmë seMuhamedi, sal-lallahu alejhi ue selem, natregon për rrezikun e gënjeshtrës nëRamazan, por kjo assesi nuk do të thotë se kjovepër para apo pas Ramazanit është e lejuar.

Fjalia e Profetit, sal-lallahu alejhi ue selem:“Kush nuk e lë gënjeshtrën”

Lënia e gënjeshtrës nënkupton të mos eflasësh atë, të mos e përkrahësh, të mos uamësosh të tjerëve dhe jo vetëm kaq, por edheta luftosh, pra të largohesh nga të gjithaformat e saj direkte apo indirekte. Këtu ështëme rëndësi të përmendet edhe kuptimi i fjalësgënjeshtër, të cilën dijetarët gjatë komentevetë tyre për këtë fjalë thonë se gënjeshtër do tëthotë: “Largimi prej të vërtetës, qoftë kylargim në fjalë duke mos e thënë të vërtetën

GËNJESHTRA NË RAMAZANEbu Hurejre, Allahu qoftë i kënaqur me të, na përcjell se e ka dëgjuar Profetin,

sal-lallahu alejhi ue selem, duke thënë: “Kush nuk e lë gënjeshtrën dhe të vepruaritme të, Allahu nuk ka nevojë nga ai person ta lërë ushqimin dhe pijen e tij”.

HADITH

apo në vepra, duke e vepruar atë që në faktnuk është realiteti dhe origjinaliteti ipersonit, i cili e vepron. Këtu tek kjo e funditpër ta sqaruar sa më kthjellët do ta ilustrojmëme një shembull, ajo është paraqitja e formëssë jashtme të njeriut në atë formë, e cila nëfakt nuk është forma e tij origjinale dhe nuk itakon atij, siç është veshja e rrobave tështrenjta që të tjerët të mendojnë se është ipasur, të veshë rroba të posaçme që i veshindijetarët apo hoxhallarët, që të tjerët tarespektojnë si të tillë, të paraqitet në ecje apotë folur si njeri i devotshëm, kurse në faktzemra e tij është zemër djalli. Kështu qëparaqitja jo origjinale konsiderohet pjesë egënjeshtrës. Profeti, sal-lallahu alejhi ueselem, në një hadith të saktë thotë: “Personiqë paraqitet jo në formën e tij origjinale ështënjësoj sikur të ketë mbathur rrobat egënjeshtrës”.

Fjalia: “Dhe të vepruarit me të”Gënjeshtrën mund ta ndajmë në disa lloje:

gënjeshtër me gojë, gënjeshtër me vepër dhegënjeshtër e përbërë prej dy komponentëvesë bashku, pra, ajo me gojë, e cila pasohetmenjëherë edhe me vepër. Kështu që në këtëpjesë të fjalisë futen të gjitha llojet egënjeshtrës me të gjitha format dhe mënyrate saj, duke mos lënë vend për manipulime tëaskujt apo keqkuptime. Këtu nuk dua të lë papërmendur, se gënjeshtra është e ndaluar nëpërgjithësi, si me këtë hadith ashtu edhe meargumentet e tjera fetare, përveç rasteve nëtë cilat e ka lejuar i Dërguari, sal-lallahu alejhiue selem. Këto raste numërohen vetëm tri. a)kundër armikut, b) bashkëshortët mes vetepër të shtuar dashurinë bashkëshortore dhe;c) një person i tretë, i cili mundohet të pajtojëdy myslimanë të hidhëruar mes tyre. Trerastet e lartpërmendura, edhe pse futen nëradhën e gënjeshtrës, në fakt ato nuk kanë siqëllim gënjeshtrën, por përmirësimin pra n -daj nga ky aspekt nuk do t’i quanim gë -njeshtra me plot kuptimin e fjalës gënjeshtër.

Fjalia e lartpërmendur gjithashtu nga largna jep të kuptojmë, se ka raste kur tjetërkushmund të gënjejë, kurse personi i dytë tëpërfitojë nga gënjeshtra e të parit, duke eshfrytëzuar atë gënjeshtër për përfitimepersonale, vepër kjo e cila gjithashtu është endaluar. Këtu nuk ka rëndësi që mes personittë parë dhe atij të dytit ka pasur marrëveshjeapo jo.

Fjalia: “Allahu nuk ka nevojë nga ai personta lërë ushqimin dhe pijen e tij”

Ashtu si është përmendur në hadith,Allahu nuk ka nevojë për privimin e njeriutnga buka dhe uji, përderisa ai nuk e privonveten e tij nga haramet e ndryshme eposaçërisht nga gënjeshtra, e cila theksohetnë hadith. Në hadith përmendet se Allahunuk ka nevojë për agjërimin e gënjeshtarit,gjë e cila nuk duhet të keqkuptohet dhe nukdo të thotë se Zoti ka nevojë për agjërimin etë sinqertit. Kjo për arsye se Zoti nuk kanevojë për askënd dhe për punën e askujt,ngase ai nuk varet nga punët e askujt, porpërfitim nga punët e mira kanë vetëmvepruesit e tyre e jo Zoti. Me fjalën “Allahunuk ka nevojë” është si qëllim se një person itillë nuk përfiton nga ai agjërim. Gjithashtunuk e ka si qëllim Zoti që robin e tij ta shohëtë ndalet nga buka dhe uji (dhe të ngjashmeme to), të cilat për plot njëmbëdhjetë muaj tëtërë janë hallall e në anën tjetër të moslargohet nga njëri prej harameve më tëmëdha, i cili është i ndaluar si në Ramazanashtu edhe jashtë tij. Pra, Ramazani është njëushtrim, si trupor ashtu edhe shpirtëror

50

HADITH

...Ramazani është një kursedukativ përmes të cilit Allahuduke ua ndaluar gjërat hallall iedukon robërit e Vet, që tëlargohen nga veprat haram...

“ “

51ALBISLAM | 1 Gusht 2009 | 10 Shaban 1430

HADITH

përmes të cilit besimtarët edukohen për t’ularguar nga çdo vepër e ligë e nëse ky synimbrenda Ramazanit nuk arrihet, por vazhdontë kundërshtohet me gënjeshtra, atëherëqëllimi i Ramazanit nuk është arritur, kështuqë agjëruesi nuk përfiton nga ai agjërim asgjëtjetër përveç urisë, etjes dhe lodhjes.

E thënë ndryshe, Ramazani është një kursedukativ përmes të cilit Allahu duke uandaluar gjërat hallall i edukon robërit e Vet,që të largohen nga veprat haram. Nëse njeriukur është duke agjëruar nuk e lë anashgënjeshtrën dhe të punuarit me të, atëherëçfarë do të veprojë ai kur nuk është dukeagjëruar?!

Lind pyetja: agjërimi i personit që nuklargohet nga gënjeshtra dhe nga të punuaritme të gjatë këtij muaji të madhërishëm, a ipranohet ky agjërim apo jo?

Rreth çështjes në fjalë ka divergjencëndërmjet dijetarëve, ata kanë dhënëmendime të ndryshme, normalisht seciliduke u bazuar në faktet e tij. Por duke mospasur mundësi t’i përmendim të gjithamendimet së bashku me argumentet e tyre dotë mjaftohemi vetëm me përmendjen e atijmendimi, të cilin e shohim se është më ivërtetë. Gënjeshtra në Ramazan dhe jashtë tijështë një prej mëkateve të mëdha nga i ciliduhet të largohemi. Agjërimit nëse ibashkëngjitet gënjeshtra pa qëllimmendojmë se një personi të tillë i humbetshpërblimi i agjërimit, por nuk i prishet vetëagjërimi; e thënë ndryshe shpresojmë ta ketëkryer detyrimin, por prej tij nuk pritetshpërblim. Pra, gënjeshtra padyshim sendikon negativisht në agjërim, ajo ndodhë tapakësojë shpërblimin, ta humbë të tërin, porndodh edhe ta prishë agjërimin tërësisht.

Vërejtje: Jam menduar për një kohë të caktuar

rreth shkakut; pse Profeti, sal-lallahu alejhi ueselem, bëri këtë lidhje mes gënjeshtrës dhe

agjërimit dhe cili ishte shkaku që na e tërheqvërejtjen në mënyrë të veçantë nga ky mëkat,duke e ditur mjaft qartë se mëkatet e mëdhajanë të shumta dhe ato po ashtu si gënjeshtramund të ndikojnë mjaft keq në zvogëlimin eshpërblimit, apo edhe në prishjen e këtijadhurimi. Duke qenë sa më transparent nukmund ta mohoj faktin, se edhe pas leximit tëkomenteve të dijetarëve, që i kanë bërë këtijhadithi në librat e tyre thuajse tek asnjëri nukmunda të has në një përgjigje konkrete përlidhshmërinë e këtyre dy punëve mes tyredhe shkakut.

Duke mos pasur si qëllim të sjell në dijediçka të re, por duke u bazuar në përgjithësinë atë që dijetarët e Islamit e kanë përmendurnë fjalët e tyre rreth kësaj pike do të vija mekëtë përfundim, pa e menduar që doemosështë mendim i saktë, do të thosha:

Profeti, sal-lallahu alejhi ue selem, uatërheq vërejtjen agjëruesve nga gënjeshtra nëmënyrë të veçantë për disa shkaqe:

Të dyja kanë të bëjnë me gojën, si ngrëniadhe pirja ashtu edhe gënjeshtra, e cila del ngagoja, duke mos harruar se bazë e të gjithaveështë zemra. Këtë e mbështes në faktin seProfeti, sal-lallahu alejhi ue selem, bashkë meushqimin nuk i përmend marrëdhënietintime, edhe pse largimi nga to është kusht iagjërimit.

Të dyja kanë lidhje të madhe me epshindhe është mjaft i vështirë largimi, si prejnjërës, ashtu edhe prej tjetrës. Njërën ekërkon trupi, pra ujin ose bukën, ndërsatjetrën e kërkon shpirti i trazuar.

Veprimi i të dyjave ka interes trupor-psikik, ushqimi e ngop barkun dhe e qetësonmendjen gjithashtu njeriu gënjen për tëpërfituar për vete, edhe pse ky përfitim ështëi vogël dhe i kësaj bote, të cilin e pason dëniminë botën tjetër. Ngase nuk ka njeri në botë tëgënjejë kundër vetes së tij dhe për përfitimetë të tjerëve.

SHKRUAN: DRITON LEKAJ

Gaboni është një ndër shtetet e Afrikës sëMesme. Në mesin e tij kalon përafërsishtvija e ekuatorit. Në veri kufizohet me

Guinenë Tropikale dhe me Kamerunin, ndër-sa me Kongon në lindje dhe jug. Në anënperëndimore Gaboni ka dalje në OqeaninAtlantik. Gaboni ka qenë koloni e Francësdhe e arriti pavarësinë e vet më 1960. Edhepse i pasur me pyje dhe minerale niveli ijetesës së popullatës është i ulët. Kryeqyteti itij është Libervili, i cili gjendet në bregunperëndimor të vendit, që lagen nga OqeaniAtlantik. Emri i tij ka kuptimin e lirisë dheme këtë nënkuptohet liria nga skllavëria,sepse ai ka qenë një ndër kalatë më të njohu-ra të tregtisë së skllevërve në Afrikë.

Islami ka arritur aty përmes dy rrugëve:Nga lindja prej ku Islami është futur thellënë zemër të kontinentit afrikan, përmesbrigjeve lindore që ishin në duart e musli-

manëve, veçanërisht kur u formua një prin-cipatë arabo-muslimane në atë tokë, siç kaqenë principata e Hamed b. MuhamedRrahabiut në lindje të Kongos. Dhe prej veri-ut përmes tregtarëve që vinin nga Egjiptideri te Burnu ose Nube prej vendeve tëfiseve Heusa.

Shumë shpejt banorët i ndoqën tregtarëtdhe filluan të ndërtonin shkolla lëvizëse, tëcilat i merrnin me vete gjatë shtegtimeve tëtyre, sepse ata gjetën tek Islami besimin qëu plotësonte nevojat e tyre, prandaj edhe epërqafuan për shkak të thjeshtësisë dheqartësisë së mësimeve të tij, si dhe pohimittë ndjenjës së vëllazërisë dhe solidaritetit nëkëto mësime. Mu për këtë Islami vazhdon tëpërhapet megjithë mundin e madh tëmisionarëve te krishterë.

85% të sipërfaqes së vendit është e mbu-luar me pyje tropikale, kështu që Gabonieksporton më shumë se një milion tonëdrurë në vit. Nga pasuritë nëntokësore veço-jmë: uraniumin, magnezin, hekurin, naftëndhe gazin natyror.

52

BOTA ISLAME

REPUBLIKA E GABONITTË DHËNA TË PËRGJITHSHMEEmri i plotë: Republika e GabonitKryeqyteti: LibervilSipërfaqja: 267, 745 km2.Banorët deri më 2005: 1.454.867Përqindja vjetore e rritjes sëbanorëve (2000 - 2005): 2.5 %.Përqindja e myslimanëve: 12 %.Gjuha: Frënge.Monedha: Frangu i Afrikës Qendrore(XFA)Pavarësinë: 17 Gusht 1960 (nga Franca)Anëtar i Kombeve të Bashkuara: 20Shtator 1960Anëtar i Konferencës Islamike: 1974

53ALBISLAM | 1 Gusht 2009 | 10 Shaban 1430

BOTA ISLAME

Republika e Gambias është një ndërshtetet e Afrikës Perëndimore. Është shtetimë i vogël në Afrikë. Në veri, lindje dhe jugkufizohet nga Senegali dhe kalon përmes sajlumi “Gambia”, i cili derdhet në oqeaninAtlantik me të cilin kufizohet vendi nëperëndim. Kufijtë e saj zgjaten për rrethdhjetë kilometra në të dyja anët e lumitGambia.

Gambia ndan me shumë shtete afrikanedhembjet e skllavërisë. Ajo u kolonizua njëherë nga Portugalia e më pas nga Britania.Që nga arritja e pavarësisë Gambia dëshmoinjë periudhë stabiliteti relativ, nëse do tëpërjashtonim këtu periudhën e grusht-shtetit ushtarak të vitit 1994.

Ai është një vend i pasur bujqësor.Ekonomia e tij dominohet nga prodhimet efermave, pasuria e peshkut dhe turizmi.Historia e Gambias është e lidhur ngushtëme historinë e Senegalit. Islami ka arritur në

këto vende qysh në shekullin e pestë hixhri.Ka qenë pjesë e mbretërisë së Ganës, pastaje mbretërisë së Malit. Pas garës koloniza-tore në perëndim të Afrikës mes por-tugezëve, francezëve dhe britanikëve ajo iunënshtrua kolonizimit britanik, por e arrinpavarësinë në vitin 1963. Ajo i përngjan njëshiriti të gjatë, i cili e rrethon lumin Gambiame një gjatësi prej 350 km dhe me një gjerësimesatare prej 50 km.

Mandenigët përbëjnë 40% të banorëve.Në vitin 1982 u arrit bashkimi politik mes sajdhe Senegalit (Sini-Gambia), por ky union ushpërbë në vitin 1989.

Gambia prodhon: misër, grurë, orizdhe fasule sudaneze, si dhe ka pasuri tëmadhe peshku, të cilën e eksporton përmesportit Banxhul. Varfëria e mineraleve e kabërë industrinë e saj kryesisht të jetë ushqi-more, por edhe turizmi i sjell të ardhura tëmira.

REPUBLIKA E GAMBIASTË DHËNA TË PËRGJITHSHMEEmri i plotë: Republika e GambiasKryeqyteti: BanjulSipërfaqja: 10.380 km2.Banorët deri më 2007: 1.700.000 b. Përqindja vjetore e rritjes sebanorëve (2000 - 2005): 2.4 %.Përqindja e myslimanëve: 85 %.Gjuha: Angleze.Monedha: Dalasi (GMD)Pavarësinë: 18 Shkurt 1965 (Nga Britania)Anëtar i Kombeve të Bashkuara:21 Shtator 1965 Anëtar i Konferencës Islamike: 1974

54

FETVA DHE KONSULTIME

Në këtë rubrikë mirëpresim të gjitha pyetjet e juaja, ndërsa ato më interesante do të botohen. Pyetjet mund t'i dërgoni në albislam@gmail.com

PËRMBLODHI DHE PËRKTHEU: ALI SHABANI

Me të vërtetë që shtohen pyetjet sa herë qëhyn muaji i Ramazanit për gjëra që i ndodhinmuslimanit në jetën e tij të përditshme por ato– elhamdulilah - janë gjëra që nuk e prishinagjërimin. Para duarve tuaja do të keni fetvatëe shejh Abdulaziz ibën Bazit dhe shejhMuhamed ibën Uthejminit – Allahu imëshiroftë që të dy.

Pyetje: Nëse ejakulon agjëruesi duke qenënë gjumë, gjatë ditës së Ramazanit, a e prishagjërimin, apo jo?

Përgjigja: Ejakulimi gjatë gjumit nuk eprish agjërimin, sepse nuk ndodh medëshirën e agjëruesit. Ai duhet të lahet (tëmarrë gusël), nëse sheh shenjat e spermës.Edhe nëse ka ejakuluar pas namazit tësabahut dhe i është vonuar gusli deri nënamazin e drekës, nuk ka problem. E njëjtagjë është edhe nëse ka kryer marrëdhënieseksuale me gruan e tij gjatë natës dhe nuk

GJËRA QË NUK EPRISHIN AGJËRIMIN

55ALBISLAM | 1 Gusht 2009 | 10 Shaban 1430

FETVA DHE KONSULTIME

ka marrë gusël deri në kohën e sabahut,nuk ka ndonjë problem. Është e vërtetuarnga Pejgamberi, paqja dhe mëshira eAllahut qoftë mbi të, se ai ka gdhirëxhunub si rezultat i marrëdhënieveseksuale, e pastaj ka marrë gusël dhe kaagjëruar. E njëjta vlen edhe për gratë nëciklet e menstruacionit dhe të lehonisë,nëse pastrohen gjatë natës, e nuk kanëmarrë gusël, përpos pas hyrjes së sabahut,nuk ka ndonjë problem për ato, agjërimine kanë në rregull. Mirëpo asnjërit prejkëtyre nuk iu lejohet ta vonojnë guslin,apo namazin deri në lindjen e diellit, porduhet që të gjithë të marrin sa më herëtgusël para se të lindë dielli për ta falurnamazin në kohën e vet, por edhe mexhemat.

Pyetje: A e prish agjërimin nëse delmedhij (lëngu që del nga organi gjenital sirezultat i epsheve), apo lëngu vedij (që delpas urinës)?

Përgjigje: Të gjitha lëngjet që dalin ngaorgani gjenital, nuk e prishin agjërimin, assperma, nëse nuk është me ngacmimin evetë personit, përpos nëse del si rezultat imarrëdhënieve seksuale.

Pyetje: Çfarë dispozite ka përdorimi iinjeksioneve në vena dhe atyre në muskujdhe kush është dallimi ndërmjet tyre përagjëruesin?

Përgjigje: E vërteta në lidhje më këtoinjeksione është se nuk e prishinagjërimin. Ajo që e prish agjërimin ështëinfuzioni (serumi), sepse ato janëushqyese.

Pyetje: A i lejohet agjëruesit të përdorëpastën e dhëmbëve gjatë agjërimit?

Përgjigje: Nuk ka gjë nëse e përdorpastën e dhëmbëve, me kusht që mos tëgëlltitë asgjë prej saj. Ashtu siç është

përshkruar përdorimi i misvakut përagjëruesit në çdo kohë sipas thënies sëPejgamberit, paqja dhe mëshira e Allahutqoftë mbi te: “Misvaku është pastrues përgojën dhe kënaqësi për Krijuesin”. çEpërcjell Nesaiu me sened sahih nga Aishja].Po ashtu i Dërguari ka thënë: “Po të mos iavështirësoja umetit tim, do ta urdhëroja tapërdorin misvakun në çdo namaz”.çMutefekun alejhi].

Pyetje: A e prish agjërimin përdorimi ipikave në sy?

Përgjigje: E vërteta në këtë çështjeështë se nuk e prish agjërimin, qoftë ajo nësy, apo në vesh.

Pyetje: Në farmaci ka parfume specialepër gojën për ta larguar erën e gojës. Alejohet të përdoret duke agjëruar?

Përgjigje: Nuk dimë ndonjë pengesë(apo ndalesë) për përdorimin epreparateve, që largojnë erën e keqe tëgojës gjatë agjërimit, me kusht që ajo tëjetë e pastër.

Vërejtje: D.m.th. e ndaluar nuk ështëdhe nuk e prish agjërimin, por duhetpasur parasysh hadithi i Pejgamberitpaqja dhe mëshira e Allahut qoftë mbi te,ku thotë se “era e gojës së agjëruesit ështëmë e mirë (e dashur) për Allahun, se sa erae miskut”.

Pyetje: A e prish vjellja agjërimin?Përgjigje: Vjellja ndodh pa dëshirën e

personit, dhe nuk e prish agjërimin,mirëpo nëse vet personi e shkaktonvjelljen, atëherë agjërimi prishet dheduhet në vend të asaj dite të agjërojë njëditë tjetër. Pejgamberi, paqja dhe mëshirae Allahut qoftë mbi te, ka thënë: “Ai qëvjell pa dëshirën e tij, nuk duhet tëagjërojë kaza, e nëse e shkakton vjelljen ekompenson atë ditë”.

56

FETVA DHE KONSULTIME

Pyetje: Nëse gëlltitet pështyma, a eprish agjërimin?

Përgjigje: Pështyma nuk e prishagjërimin nëse gëlltitet, por fukahatë kanëthënë se nëse i kalon buzët, e pastaj epërtypë, atëherë prishet agjërimi. Allahu edi më mirë.

Pyetje: Nëse agjëruesi lahet dhe i hynuji në gojë dhe e gëlltit, a e ka prishuragjërimin?

Përgjigje? Nuk i prishet agjërimi dhenuk duhet ta kompensojë atë ditë, sepsenuk e ka bërë me qëllim. Në këtë rastagjëruesi është në dispozitën e harruesit.Në hadith është thënë se “veprat janë sipasqëllimit”. Për harruesin pejgamberi kathënë që “nëse harron dhe han, e pastaj ikujtohet, le ta vazhdojë agjërimin, se aiushqimi është risk që ia ka dhënë Allahu”.

Pyetje: Gibeti, përgojimi i njerëzve a eprish agjërimin?

Përgjigje: Gibeti, apo përgojimi injerëzve nuk e prish agjërimin. Përgojimdo të thotë kur njeriu e përmend tjetrinme një gjë që ai e urren. Pra, gibeti ështëmëkat sipas thënies së Allahut tëMadhëruar: “… dhe mos përgojoni njëri-tjetrin…”. Huxhurat 12, e kështu njësojështë me sharjen, fyerjen, rrenën, të gjithajanë mëkate, por që nuk e prishinagjërimin. Nga këto gjëra duhet të ketëkujdes besimtari gjatë agjërimit dhe jashtëagjërimit, mirëpo agjërimit si adhurim iapakëson vlerën dhe shpërblimin.Pejgamberi, paqja dhe mëshira e Allahutqoftë mbi te, ka thënë: “Kush nuk e lëgënjeshtrën dhe të vepruarit me të si dheinjorancën Allahu nuk ka nevojë nga aiperson që ta lërë ushqimin dhe pijen e tij.”Po ashtu ka thënë: “Agjërimi ështëmbrojtje, prandaj kur të agjërojë ndonjëriprej jush, mos të rrihet, mos të bërtet, e

nëse e shan ndonjëri, apo e godet, le tëthotë unë agjëroj”. Mutefekun alejhi.

Pyetje: Nëse dikush han, apo pi meharresë dhe e sheh dikush atë, çfarë duhettë bëjë?

Përgjigje: Ai që gjatë agjërimit ha, apopi me harresë dhe ia përkujton dikushtjetër, duhet menjëherë ta ndërpresë atëgjë dhe ta vazhdojë agjërimin se nuk ështëprishur agjërimi i tij. Pejgamberi, paqjadhe mëshira e Allahut qoftë mbi te, kathënë: “Kush harron duke qenëagjërueshëm dhe han, apo pi, le taplotësojë agjërimin, se e ka ushqyer dhe ika dhënë të pijë Allahu”. Harresa ështëshkak që njeriu mos të merret nëpërgjegjësi. Allahu i Madhëruar ka treguarpër robërit e Vet, se luten me fjalët: “…Zotiynë, mos na dëno nëse harrojmë osegabojmë!…” Bekare 286 Në kësi rastesh nee kemi për detyrim, që kur të shohimndonjërin se e bën këtë gabim me harresëta përkujtojmë. Allahu i Madhëruar kathënë: “Vazhdo me këshillë sepse këshillabesimtarëve u bën dobi.” Pejgamberi alejhiselam ka thënë: “Kur të shohë dikush prejjush të keqen, le ta ndryshojë atë…”.

Pyetje: A lejohet gjatë agjërimit tëfreskohemi me ujë?

Përgjigje: Freskimi me ujë gjatëagjërimit është i lejuar. I Dërguari, paqjadhe mëshira e Allahut qoftë mbi te, kahedhur ujë mbi kokën e tij për t’u freskuar,apo ta ulë etjen duke agjëruar. Ibën Omeri,duke agjëruar e ka lagur këmishën e vetme ujë për ta ulur nxehtësinë e vapës, apoetjen, sepse nuk ndikon në agjërim.

57ALBISLAM | 1 Gusht 2009 | 10 Shaban 1430

HISTORI

SHKRUAN: TALHA KURTISHI

I lartlavdëruar është Allahu, paqja dhebekimet e Tij qofshin mbi më të diturinmbi Allahun dhe më të devotshmin që ka

ecur mbi tokë. Shëmbëlltyra e mirë, yrneku për

devotshmëri dhe vendosmëri, shembulli isakrificës dhe bamirësisë janë vlerat qëvështirë gjenden në kohën e ahirizamanit. Sprovat e njëpasnjëshme vetëmse e vërtetojnë hadithin e të Dërguarit,bekimi dhe paqja e Allahut qofshin mbi të,i cili tha: “Shpejtoni me vepra të mira parase të vijnë sprovat, si errësirat e natës,njeriu do të gdhihet besimtar, ndërsambrëmja do ta zërë si mosbesimtar...” njësprovë e tillë është edhe vdekja edijetarëve. Me vdekjen e tyre shuhet dritae udhëzimit dhe në terrin e padijesinjoranca merr vendin e pamerituar.Shumë trima ka pas luftës. E tillë ështëedhe puna e dijetarëve, derisa janë gjallëinjorantët nuk kanë guxim tëballafaqohen me ta, ndërsa pas vdekjes së

tyre fillojnë “shkrimet dhe ligjëratat qëzbulojnë gabimet e dijetarëve të vdekur”.Sa të kota janë përpjekjet e tyre përnjollosjen e dijetarëve.

I Lartësuari në tokë dhe qiej thotë: “Anuk e shohin ata se Ne po ua zvogëlojmëtokën nga skajet e saj?” (Er-Ra’d, 41). Nëkomentin e këtij ajeti Ibën Abasi thotë:“Zvogëlimi i tokës nga skajet e saj ështëprishja e saj me vdekjen e dijetarëve.”

I Dërguari i Allahut, sal-lallahu alejhiue selem, në hadithin e tij të njohur që epërcjell Abdullahi ibën Amër ibën Asi,Allahu qoftë i kënaqur me të, na lajmëronse vdekja e dijetarëve është mënyra me tëcilën Allahu e largon dijen nga sipërfaqja etokës. Ibën Mesudi, Allahu qoftë i kënaqurme të, duke e treguar madhësinë e sprovëskur vdes një dijetar thotë: “Vdekja edijetarit është një çarje në godinën eIslamit, e cila nuk mbyllet derisa tëvazhdojë ndërrimi i ditës dhe i natës.Është pyetur Seidi ibën Xhubejri përshenjën e shkatërrimit të njerëzve e ai upërgjigj: “Vdekja e dijetarëve”.

Këto ditë edhe një nga dijetarët e

ALLAHU TË MËSHIROFTËO I BIRI I XHIBRINITKëto ditë edhe një nga dijetarët e njohur u largua nga kjo botë kalimtare. Në botën e ahiretit shkoi dijetari imadh Ibën Xhibrini. Ai shkoi duke lënë pas vetes trashëgiminë e madhe të dijes së dobishme dhe nxënësit e tijpër të cilët shpresojmë, se do ta vazhdojnë me besnikëri rrugën e tij

58

HISTORI

njohur u largua nga kjo botë kalimtare. Nëbotën e ahiretit shkoi dijetari i madh IbënXhibrini. Ai shkoi duke lënë pas vetestrashëgiminë e madhe të dijes sëdobishme dhe nxënësit e tij për të cilëtshpresojmë, se do ta vazhdojnë mebesnikëri rrugën e tij.

Kush ishte Ibën Xhibrini? Emri i plotë itij është Abdullah i biri i Abdurrahmanit ibiri i Abdullahut i biri i Ibrahimit prej fisitBenu Zejd, një fis i njohur në rajonin eNexhdit. Një biograf i këtij dijetari dukefolur për vendlindjen e tij shkruan: Njëfshat i vogël, i rrethuar me thjeshtësi, nëshkretëtirën që nuk ngjall dashuri ndajdynjasë, që nuk të motivon në gara përbukuritë kalimtare... një shkretëtirë egjerë, që ta forcon zemrën dhe ta çiltërsonshpirtin... një shkretëtirë që e humbvlerën e pasurisë dhe që i zvogëlonpasionet e shpirtit, që anon nga e keqja.Ky është fshati Kuvejije në zemrën eNexhdit. Familja e tij është e njohur përnjerëz të ditur dhe shpirtndritur.Stërgjyshi i tij Hamed ibën Xhibrini ishtegjykatës, hatib dhe emiri i fshatit të tij,ndërsa në mesin e gjyshërve të tij nukmund të mos përmendim edhe Ibrahimibën Fehdin, i cili mësoi tek imamët ethirrjes Abdurrahman ibën Hasen AluShejh, Abdullah ibën Betin dhe Hamedibën Mameri. Edhe i ati i Ibën Xhibrinitishte nxënës i dijes, i cili pasi e mësoiKuranin qëndroi pranë dijetarit të njohurtë asaj kohe AbdulAziz Esh Shithri, ky mëvonë u bë edhe mësuesi i Ibën Xhibrinit.

Në vitin 1352 të kalendarit islam lindiIbën Xhibrini. Nxënien e dijes e filloi meKuranin, të cilin mësoi përmendsh në

moshën pesëmbëdhjetë vjeçare. KrahasKuranit, tek ati i tij, i cili ishte edhemësuesi i parë, ai lexoi edhe disa libragjuhe, fikhu dhe hadithi. Mësuesi i dytë

...Të flasësh për cilësitë ehoxhës zgjat shumë, një histori e ndritur plotëbamirësi, sakrifikim, mirësi nuk mundet të tregohet me një numër tëkufizuar rreshtash...

“

“

59ALBISLAM | 1 Gusht 2009 | 10 Shaban 1430

HISTORI

ishte hoxha i babës së tij AbdulAziz EshShithri para të cilit lexoi Sahihun eBuhariut dhe të Muslimit, versionin eshkurtuar të Sunenit të Ebu Davudit dhedisa pjesë të Sunenit të imam Tirmidhiut.Përpos librave të hadithit para tij ai lexoiedhe libra të akides, tefsirit, historisë,letërsisë dhe disa libra fikhu të imamAhmed ibën Hanbelit. Në vitin 1374 sëbashku me mësuesin e tij, i cili njihej edheme emrin Ebu Habib u shpërngulën nëqytetin e Rijadit, ku aty e vazhdoistudimin në Institutin Shkencor. Në vitin1381 e merr diplomën si studenti më i mirindërmjet studentëve të shkallës së lartë tëkëtij instituti, i cili vlerësohej si fakultet.

Pasi vazhdon studimet pasdiplomike fitonsë pari titullin e magjistrit në vitin 1390dhe pastaj titullin e doktorit të shkencavenë vitin 1407. Krahas dijetarëve qëpërmendëm ibën Xhibrini përfitoi edheprej shumë tjerëve, si Salih ibën Mutlaki,Muhamed ibën Ibrahimi Alu Shejh, IbënBazi, Ismail El Ensari, Abdul Aziz ibënNasir ibën Reshidi, Hamad El Ensariu,Muhamed El Bejxhani, Abdul HamidAmmar El Xhezairi, Abdur Rezzak Afifi,Mena El Kattan etj.

Prej veprimtarisë së dalluar të këtijdijetari ishte pjesëmarrja në delegacionin,i cili u dërgua për thirrje në fiset qëjetonin përreth kufijve veriore të venditnë vitin 1381. Fiset e këtij rajoni jetonin nëinjorancë të madhe dhe me urdhër tëmbretit Saud dhe me organizimin ekryemyftiut Muhamed ibën Ibrahimdelegacioni i dijetarëve dhe i nxënësve tëdijes qëndroi në këtë krahinë katër muajme radhë. Punoi edhe si mësues nëInstitutin Shkencor deri në vitin 1395,pastaj ai emërohet ligjërues i akides nëFakultetin e Sheriatit. Në vitin 1402 filloipunë në Kryesinë e Studimeve Shkencoresi një prej myftilerëve dhe studiuesve tëkësaj kryesie. Krahas këtyre punëve ishteedhe imam në xhaminë e Al Hamadit nëRijad. Ligjëronte edhe në shumë xhamipas sabahut, pas iqindisë dhe pasakshamit. Ligjëratat e tij vazhdonin edhenë shtëpinë e vet pas namazit të jacisë. Nëvitin 1409 filloi ligjëratat në xhaminë eSulejman Raxhihit në të cilën shpjegoikomentin e akidës së Tahaviut, librin ehaditheve Umdetul Ahkam, librat Sunnetë Hal-lalit dhe Abdullah ibën Ahmedit.

60

HISTORI

Këto ishin vetëm disa nga veprimtaria e tijme të cilën vazhdoi deri në fund të jetës.

Edhe opusi i librave që shkroi nukështë i vogël. Do të përmendim disa prejtyre:

“Ahbar Ahad fil Hadith En Nebevi”(Hadithet ahad në traditën e të Dërguarit)

“Et Ted’hin madetuhu ue hukmuhu filIslam” (Pirja e duhanit, materia e tij dhedispozita fetare mbi të)

“El Xhevab El Faik fi rendi alamubeddilil Hakaik” (Një përgjigje e lartëkundër ndryshuesit të të vërtetave)

“Esh Shehadetan ma’nahuma ue majestelzimu kul-lun minhuma” (Dydëshmitë kuptimi i tyre dhe çfarë tëdetyrojnë të dyja)

“Et Ta’likat ala Lum’ah” (Fusnotat mbilibrin Lum’ah)

“Tahkiku Sherh Zerkeshi” (Redaktimi ikomentimit të Zerkeshiut)

“El Islamu bejne tefriti uel ifrat”(Islami mes ekstremizmit dhe shkujdesjes)

“Talebul Ilmi ue fadlul Ulema” (Nxëniae dijes dhe vlera e dijetarëve)

Një nxënës i vet pas vdekjes së tijshkroi: “Të flasësh për cilësitë e hoxhëszgjat shumë, një histori e ndritur plotëbamirësi, sakrifikim, mirësi nuk mundettë tregohet me një numër të kufizuarrreshtash. Si mund të shkruajmë pra, përshtyllën e dijes, adhurimit, asketizmit dhetë bujarisë.

Në fund duke shkruar për këtë imam tëkohës sonë, si dhe për shumë prej tyre qëtani janë në botën e ahiretit synojmë:

T’ua kujtojmë njerëzve detyrën tonëndaj tyre, duke bërë lutje për ta si dheduke kërkuar falje për ta.

Ta prezantojmë jetën, mirësitë dheveprat e tyre me të cilat i sollën dobi këtijUmeti.

T’i nxisim dhe t’i motivojmë gjeneratatpas tyre, sepse edhe ata ishin njerëz, që iarritën këto grada të larta me sinqeritet,sakrifikim, mund dhe durim.

Të nxjerrim në pah metodologjinë etyre gjatë mësimdhënies, shkrimit,davetit, dhënies së fetvave, këshillimitindividual, sjelljen me njerëzit nëpërgjithësi..

Nxitjen që të mbesim në kontakt dhe tëpërfitojmë nga dijetarët që akoma janëgjallë, sepse është e rrejshme dashuria qëshfaqet ndaj tyre pas vdekjes, nëse nuk ikemi vizituar, apo nuk i kemi kontaktuarkur ishin gjallë.

Allahu i mëshiroftë dijetarët tanë dheua mundësoftë prehjen në xhenetin egjerë. O Allah, bëje xhenetul Firdeusinvendbanim të tyrin. Syri loton dhe zemrapikëllohet dhe me ndarjen prej teje o IbënXhibrin pikëllohemi, por ne themi atë metë cilën është i kënaqur Zoti Ynë. O Allah,fale robin tënd Ibën Xhibrinin dhelartësoje në mesin e të udhëzuarve dhezëvendësoje atë në mesin e atyre, qëngelën pas tij. Na fal neve dhe atë oMëshiruesi i dynjasë dhe i ahiretit.

Allahun e falënderojmë në fillim dhe nëmbarim...