Embed Size (px)
Citation preview
สรปผลการดำาเนนงานโดยใชรปแบบของ CQI Story
1. โครงการพฒนาคณภาพ การเพมความรวมมอในการสงเสรมการรบประทานยาตานไวรส ในผปวย/ผตดเชอ เอชไอวทไดรบยาตานไวรส โรงพยาบาลบานโคก จงหวดอตรดตถ ผรบผดชอบ นางสาววชราภรณ อนแดน และคณะกรรมการเอดส โรงพยาบาลบานโคก จงหวดอตรดตถ เบอรโทรศพท 055-486126-7, 081-886-7814 E-mail : [email protected] 2.สรปผลงานโดยยอ
จากการตดตามการรบประทานยาตานไวรส โรงพยาบาลบานโคก ในป 2557 ผปวยรบประทานยาทงหมด 44 ราย ผปวยทรบประทานอยางตอเนองสมำาเสมอคดเปนรอยละ 94 มอตราดอยา 4 รายคดเปนรอยละ 4 จากการวเคราะหขอมลและปจจยทเกยวของ ทราบวาสาเหตเกดจากหลายปจจย ดานตวคนไขเกดจากหลงจากรบประทานยาไปนานๆสขภาพดขน ทำาใหขาดความความตระหนก ไมเหนความสำาคญของ Adherence และหลงสขภาพดขนตองเดนทางไปทำางานตางจงหวดทำาให มปจจยทมสวนใหอตรา Adherence ลดลง ดานระบบบรการ การเขาถงระบบบรการทไมสะดวกเทาทควร
จากปญหาทกลาวมาเพอเปนการปองกนการเกดเชอดอยา โดยการหากลวธทจะเพมอตรา Adherence โดยการปรบระบบการใหบรการใหคนไขมชองทางทหลากหลายในการรบยา การใหความร การตดตาม และสงเสรมการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำาเสมอ ในผปวย/ผตดเชอ เอชไอวทไดรบยาตานไวรส ขนเพอหาแนวทางทเหมาะสมตอไป โดยใชเครองมอการประเมน HIVQAUL-T
ความเปนมา และความสำาคญของปญหา เอดส หรอ กลมอาการภมคมกนบกพรอง(Acquired Immune Deficiency Syndrome - AIDS)เปนโรคของระบบภมคมกนของมนษย ซงเกดจากการตดเชอไวรสเอชไอว (human immunodeficiency virus, HIV) ทำาใหผปวยมการทำางานของระบบภมคมกนเสอม เสยงตอการตดเชอฉวยโอกาส ปจจบนมการแพรระบาดของเอดสไปทวโลก องคการอนามยโลกไดประมาณไวเมอ พ.ศ.2552 วามผตดเชอเอชไอวและผปวยเอดสอยประมาณ 33.3 ลานคนทวโลก โดยแตละปมผตดเชอ เอชไอวรายใหมประมาณ 2.6 ลานคน และมผเสยชวตจากเอดสปละ 1.8 ลานคน องคกร UNAIDS ( The Joint United Nation Programme on HIV/AIDS) ประมาณไวเมอ พ.ศ. 2550 วามผปวยเอดสในปดงกลาว 33.2 ลานคนทวโลก มผเสยชวตจากโรคเอดส 2.1 ลานคน เปนเดก 330,000 คน และ 76% ของผเสยชวตเปนชาวแอฟรกาเขตใตทะเลยทราย ซาฮารา รายงาน พ.ศ. 2552 ของ UNAIDS ระบวามผตดเชอสะสมทวโลกแลว 60 ลานคน เสยชวตแลว 25 ลานคน เฉพาะในแอฟรกาใตทเดยวมเดกทตองกลายเปนเดกกำาพราเพราะบดามารดาเสยชวตจากโรคเอดส 14 ลานคน นบตงแตเรมมการระบาด สำานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค รายงานผปวยเอดส ตงแต พ.ศ. 2527 ถงวนท 30 กนยายน 2557 มจำานวนทงสน 370,474 ราย(สำานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค,2557) กลมอายทพบมากทสดเปนกลมวยทำางานอายระหวาง 20-44 ป รอยละ 24.96 อาชพทพบวามผปวยเอดสมากทสดคอ อาชพรบจาง รอยละ 45.22 รองลงมาคออาชพเกษตรกรรม รอยละ 19.73(สำานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค,2557)นอกจากนยงมการสำารวจพบวาโรคเอดสไดกลายเปนสาเหตการตายอนดบสองของวยรนรองจากอบตเหต (สรยเดว ทร ปาต,2550)และเปนหนงในหาอนดบแรกของสาเหตการตายและสาเหตการสญเสยทางสขภาพของประชากรในประเทศไทย(ทกษพล ธรรมรงส,2550)จงเหนไดวาสถานการณโรคเอดสในประเทศไทยยงอยในภาวะ
วกฤตททกฝายทเกยวของตองรวมมอและประสานงานกนเพอแกไขภาวะวกฤตน เพราะการตดเชอเอชไอวจะสงผลแกผทตองเผชญกบโรคนเปนอยางมาก ทงดานรางกาย จตใจ สงคม และจตวญญาณ จากการแพรระบาดของการตดเชอเอชไอว ผตดเชอเอชไอว และผปวยเอดสจะมพฤตกรรมทเปลยนแปลงในหลาย ๆ ดานทงรางกาย จตใจ สงคมและจตวญญาณ(เชดเกยรต แกลวกสกจ,2556) ผลกระทบทางดานรางกายคอทำาใหรางกายมภมคมกนลดลงเนองจากเกดการทำาลายเซลลเมดเลอดขาว CD4+ cells ซงเมดเลอดขาวดงกลาวมบทบาทตอการทำางานของระบบภมคมกน เมอมจำานวนลดลงผตดเชอเอชไอวจะมการตดเชอฉวยโอกาสมากขน จงทำาใหเกดอาการแสดงของการตดเชอเอชไอวและปวยเปนโรคเอดสปจจบนยงไมมวคซนปองกนการตดเชอเอชไอว และไมมวธรกษาการตดเชอเอชไอวหรอโรคเอดสใหหายขาด วธปองกนโรคอยางเดยวทมใชอยคอการหลกเลยงการไดรบเชอไวรส หรอถาไดรบมาแลวกตองใชยาตานไวรสทนทหลงจากการไดรบเชอ การตดเชอเอชไอวและโรคเอดสนบวาเปนภาวะวกฤตทางดานจตใจ ผตดเชอเอชไอวตองเผชญกบสงตางๆทเขามา เชนการไมยอมรบจากสงคม การถกแบงแยก โดยเฉพาะในระยะแรกททราบวาตนเองตดเชอเอชไอว มผลใหเกดความรสกเปลยนไปในทางลบทจะสงผลกระทบตอตนเองและบคคลใกลชด เชน สมาชกในครอบครว เพอน ผรวมงาน ซงอารมณความรสกเหลานไดแก ภาวะชอคและปฏเสธ รสกสบสน ตกใจ ไมเชอวาตนเองตดเชอเอชไอวหรอปวยเปนโรคเอดส กงวลและกลววาจะตองเปนภาระของผอน กลวถกรงเกยจ และถกทอดทง กลวตาย ซมเศรา เกดความทอแทและสนหวง หมดกำาลงใจทจะมชวตอยตอไป เนองจากรสกวาตนเองไรคาหมดหวงในชวต ผตดเชอเอชไอว จำานวนมากจะมปญหาในการปรบตวกบการตดเชอ และผลกระทบจากการเจบปวยทมตอตนเองและครอบครว ทำาใหมปญหาทางจตเวช เชน adjustment disorder, อาการวตกกงวล และอาการซมเศรา (กองวางแผนและทรพยากรมนษย สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต)ภาวะซมเศราเปนปญหาสขภาพจตทพบไดใน
ผตดเชอเอชไอวและเอดส บางรายถงขนมความคดอยากฆาตวตายเพอใหพนจากปญหา โรงพยาบาลบานโคก จงหวดอตรดตถ ไดจดตงคลนกฟาใสขนในป 2551 เพอดำาเนนการชวยเหลอผตดเชอเอชไอวทงดานรางกายและจตใจ เมอแรกเรมกอตงคลนกฟาใสมจำานวนสมาชก 12 ราย จนถงปจจบนมจำานวนสมาชกผตดเชอเอชไอวไดเพมขนเปน 44 ราย และมแนวโนมทจะเพมขน
3.เปาหมาย - ผตดเชอ/ผปวยทรบยาตานไวรสเอดส โรงพยาบาลบานโคก จงหวดอตรดตถจำานวน 44 คน รอยละของการรบประทานยาอยางตอเนองและสมำาเสมอของผปวยโรคเอดส(เปาหมาย 95%)
4.ปญหาและสาเหตโดยยอ:
เนองจากผตดเชอเอชไอว /ผปวยเอดสทไดรบยาตานไวรส มปญหาในเรอง การรบประทานยาทไมตอเนอง รบประทานยาไมตรงเวลา ในบางคนมความยงยากในการดแลเนองจากเคยไดรบผลกระทบทสมอง ทำาใหไมสามารถรบประทานยาตามทแนะนำาได ทำาใหผตดเชอเอชไอว เสยงตอการตดเชอฉวยโอกาสซำาและการเจบปวยดวยโรคอนๆทมผลตอการดำาเนนชวต ทำาใหคณภาพชวตของผตดเชอเอชไอวลดลง มการดแลตนเองทไมถกตอง ทำาใหทมดแลผตดเชอเอชไอว เหนถงความสำาคญในการพฒนาระบบการตดตามการกนยา ทบทวนการกนยาในปงบประมาณ 2557 รวมถงพฒนาการกนยาทมประสทธภาพตามเกณฑ ทงทโรงพยาบาลและทบาน เพอใหผตดเชอเอช ไอว มคณภาพชวตทดขน รวมถงใชเกณฑระดบ CD4 / Viral load ในการทบทวนเพอเปรยบเทยบผล จากการดำาเนนงานทผานมา โรงพยาบาลบานโคกมผตดเชอ/ผปวยเอดสทกนยาตานไวรส
เอดส จำานวน 44 ราย อตราการไดรบการประเมนหรอตดตาม Drug Adherrence อยางสมำาเสมอยงตำากวารอยละ 90 ผลการประเมนความสมำาเสมอการรบประทานยา(Adherence) รอยละ 90-95 ซงยงไมเปนไปตามเปาหมายตวชวดและตามเณฑของ HIVQual-T และจากผลการดำาเนนงานป 2557 มผตดเชอ/ผปวยเอดสทกนยาตานไวรสเอดส มปรมาณไวรสมากกวา 2000 copeies2ml3 ไดรบการตรวจ Drug Resistance 4 รายคดเปน รอยละ 4 และมดอยา 4 รายและประเมนพบวาผตดเชอ/ผปวยเอดสยงขาดความรความเขาใจทถกตองและยงขาดความตระหนกถงความสำาคญและผลลพธในการกนยาอยางสมำาเสมอ
การรกษาโรคเอดสนน สงสำาคญคอตองอาศยความรวมมอในการรบประทานยาตานไวรสอยางสมำาเสมอและตอเนองไปตลอดชวตดงนน การใหผปวยมสวนรวมในการเลอกเวลาในการรบประทานยาเองและตระหนกถงความสำาคญตอการรบประทานยาใหตรงเวลายงไมใชเครองมอทเพยงพอในการทำาใหผปวยมความรวมมอในการรบประทานยาตานไวรสมากกวารอยละ 95
จากการเกบขอมลในอดตของโรงพยาบาลบานโคกพบวา การจายยาโดยใหยาไปครบตามจำานวนวนนดและมใบบนทกเวลาการรบประทานยาใหผปวยบนทกเมอรบประทานยานนกยงพบปญหาผปวยบางรายมความรวมมอในการรบประทานยาตานไวรส(Percent Adherence)นอยกวารอยละ 95 ซงสาเหตของการรบประทานยาตานไวรสไมตอเนอง ไดแก ผปวยปกปดขอมลการกนยาตานไวรสกบคนในครอบครวหรอในททำางานทำาใหเลอกเวลารบประทานยาทจะไมใหคนในบาน/ททำางานเหนแตบางครงหลกเลยงไมไดกทำาใหรบประทานยาผดเวลา , ผปวยรบไปทำางานลมถอยาไปดวย , ผปวยมวธการเตอนการรบประทานยาทยงไมเหมาะสมกบตนเองจง
ทำาใหลมกนยาบอย , ผปวยบนทกเวลาการรบประทานยาตามเวลาทตกลงกบเภสชกรแตไมไดรบประทานยาตามเวลาทเขยนจรง และยงพบปญหาผปวยจะพกเมดยาใสกระเปาเสอหรอกางเกงทำาใหยาเมดทผปวยรบประทานอาจเสอมคณภาพ ดงนนทางโรงพยาบาลบานโคกจงไดปรบปรงวธการตดตามการรบประทานยาทางโทรศพทขนมา เพอสอบถามวาผปวยรบประทานยาถกตองตรงตามเวลาทตกลงกบเภสชกรหรอไม รวมทงจะไดสอบถามอาการไมพงประสงคจากการใชยาตานไวรสดวย โดยสงผลใหผปวยมความรวมมอในการใชยาตานไวรสเพมขน และการตดตามการรบประทานยาทางโทรศพท นนทำาใหทมดแลรกษาเขาใจปญหาผปวยและสามารถตดตาม ADR ของยาตานไวรส แบบ intensive ไดและไดดแลผปวยแบบองครวมทำาใหผปวยกลาเลาปญหาในการใชยาหรอปรกษาปญหาเกยวกบโรคของตวผปวยมากขน ซงจะสงผลใหการชะลอการดำาเนนของโรคและลดอตราการตายจากโรคเอดสและลดภาระการทผปวยตองมาโรงพยาบาลกอนวนนดเพราะเราไดสอบถามและตอบปญหาทผปวยมความกงวลใจ เชน ADR ของยาตานไวรส , การปรบเวลารบประทานยาถาพบวาไมสามารถกนตามเวลาทตกลงกบเภสชกรในครงแรกได และลดปญหาผปวยหยดยาเองเมอเกดผนหรอ ADR หรอ เกด DRPs จากการใชยา(การทผปวยหยดยาเองจะพบปญหาผปวยดอยาตานไวรสตามมา)
5. การเปลยนแปลง5.1 ปรบเปลยนรปแบบการตดตามการความรวมมอในการใชยาตาน
ไวรสดวยการตดตามการรบประทานยาทางโทรศพทในผปวยรายใหมทกรายโดยจะโทรตดตามหลงรบยา 3 วนวาไดรบประทานยาตรงตามเวลาทไดตกลงกบเภสชกรหรอไม และจะใหผปวยทวนลกษณะเมดยาทผปวยรบประทานทกตววาผปวยรบประทานเวลากโมงเพอจะตรวจสอบวาไดรบประทานยาทก 12 ชวโมง และจะสอบถามวาหลงจากรบประทานยาแลว
สงเกตพบอาการผดปกตอะไรบาง เชน พบ ADR จากยาตานไวรสตามทเภสชกรไดแนะนำาอาการ ADR แกผปวยในเบองตนหรอไม รวมทงจะสอบถามเพอเตอนยำาวาผปวยจำาวนนดของตนเองไดหรอไม สวนในกรณผปวยรายเกาจะโทรศพทตดตามการกนยา 2 เดอนครง
5.2 ในวนนดเภสชกรจะตรวจสอบจำานวนเมดยาทเหลอและตรวจสอบบนทกใบกนยาตานไวรส (โดยผปวยตองถอยาทเหลอทงหมดมาโรงพยาบาลเพอใหเภสชกรไดตรวจสอบ) และจะมการทวนสอบลกษณะเมดยาตานไวรสแตละสตรของผปวยแตละรายเพอตรวจสอบวาผปวยจำาลกษณะเดนของเมดยาสตรทตนรบประทานไดหรอไมเพราะกรณทผปวยเกดตดเชอฉวยโอกาสหรอเจบปวยกระทนหนมาโรงพยาบาลจะไดบอกทมสหวชาชพไดวาผปวยรบประทานตานไวรสอยลกษณะเมดยาเปนอยางไร
การตดตาม / ตอเนอง 1. ปรบปรงระบบการตดตามดแลการกนยาตานไวรส ในประเดน
ดงน
-ตดตามการบประทานยาทางโทรศพท
-การตดตามโดยศนยองครวม อสม.และ เครอขายเพอนบาน ผนำาชมชน
-ใหญาตรบยาแทนในรายทอาการคงท ไมมนดเจาะเลอดและทำางานตางจงหวด
-ประสานเจาหนาท รพ.สต.ชวยตดตามในรายทยนยอม
-จดยาสงทบาน/ททำางาน ในรายทไมสะดวกมารบเนองจากตดเรองการเดนทางหรอธระสำาคญ
6. การวดผลและผลการเปลยนแปลง ป 2557 มผปวยรบประทานยาตานไวรส ทงหมด 44 ราย มระบบ
การดแลผปวย โดยไดดแลสงเสรมการกนยาตานไวรส (Adherence) โดยใชวธสมภาษณการกนยา นบเมดยา ใชแบบบนทกเวลารบประทานยา เพอตดตามการรบประทานยา และใช โปรแกรม HIVQUAL-T มาวดผลการดำาเนนงาน
ผลการดำาเนนงาน
ตวชวด เปาหมาย
2554
2555
2556
2557
1. อตราการรบประทานยาอยางตอเนองและสมำาเสมอ
95 % 91.4 %
93.5 %
93.8%
94%
รอยละของการรบประทานยาอยางตอเนองและสมำาเสมอของผปวยโรคเอดส(เปาหมาย 95%)
รอยละการรบประทานยาตอเนองและสมำาเสมอของผปวย
2554 2555 2556 255789
90
91
92
93
94
95
96
อตราการรบประทานยาตอเนอง
เปาหมาย
Column1
91.4%93.5%
93.8%94%
95%
จากขอมล พบวา รอยละของการรบประทานยาอยางตอเนองและ
สมำาเสมอของผปวยโรคเอดส มผลการดำาเนนงานไดมากกวาเปาหมายคอ ป 2554 ไดรอยละ 91.40 ป 2555 ไดรอยละ 93.50 และป 2556 ไดรอยละ 93.8 ป 2557 94% เมอดขอมลแลว พบวา มผลการดำาเนนงานทไดตำากวาเปาหมายทตงไว คอ รอยละ 95 ทม PCT และทม ARV มการทบทวนและวางแนวทางในการเพมอตราการรบประทานยาตอเนองเรมจากการจดอบรมสงเสรม Adherence สำาหรบผปวยรบยาตานไวรสเอดส ปรบระบบการใหบรการเปนระบบ ONE Stop Service เพอเพมความสะดวกในการเขาถงบรการรบยา ปรบเปลยนรปแบบการตดตามการความรวมมอในการใชยาตานไวรสดวยการตดตามการรบประทานยาทางโทรศพทการตดตามการรกษาโดยทมเครอขายชมรมฟาใสเพอนชวยเพอน เพอไมเปนการเปดเผยคนไข การสงเสรมศกยภาพของครอบครวและชมชนใหมสวนรวมในการดแลทำาใหลดการรงเกลยจ ในสงคมสงผลตอการเปดเผยขอมลเจบปวยกบครอบครว จะทำาใหเกดผลดตอการกนยาของคนไข ระบบการใหยาเพมมากกวา 1 เดอนในกรณททำางานตางจงหวดไมสะดวกในการมารบยา การฝากเพอนรบยากรณไมสะดวกมา ยากจนไมมคาใชจายในการเดนทาง การใหบรการใหคำาปรกษาโดยพยาบาลพเลยงทางโทรศพท สงทจะพฒนาตอไปเพอเพมอตราการรบประทานยาตอเนองและสมำาเสมอใหไดมากกวาเดมคอ การใหรางวลเปนกำาลงใจสำาหรบผมความตงใจในการรบประทานยาและสงเสรมศกยภาพของตวแทนกลมเพอนใหมสวนรวมในการรกษาและบทบาทในการดแลเพอน ชมรมฟาใส ศนยองครวม
7.บทเรยนทไดรบสงทไดรบจากกจกรรม
7.1 ผปวยแตละรายมกจกรรมทแตกตางกนไป การสอบถามความพงพอใจของผปวยตอรปแบบการใหบรการตดตามความรวมมอในการใชยาตานไวรส ทำาใหทมผดแลรกษาสามารถปรบวธการใหบรการไดเหมาะสมกบผปวยแตละรายได
7.2 สามารถตดตาม ADR ของยาตานไวรส แบบ intensive ไดและไดดแลผปวยแบบองครวมทำาใหผปวยกลาเลาปญหาในการใชยาหรอปรกษาปญหาเกยวกบโรคของตวผปวยมากขน
7.3 ทำาใหเราทราบวาผปวยรายใดมปญหาความรวมมอในการรบประทานยาตานไวรสและสามารถรวมกนหาสาเหตทแทจรงของผปวยไดและชวยแกปญหาไดรวดเรวกวาการตดตามความรวมมอในการใชยาตานไวรสแบบเดม
7.4 สามารถนำาขอมลทไดจากการศกษาน ไปศกษาเพมเตมถงปจจยอนๆททำาใหผปวยไมใหความรวมมอในการใชยาตานไวรส เพอเปนแนวทางในการแกปญหาตอไป
ปญหาอปสรรค-ผปวยตองเดนทางทำางานตางจงหวด-ภาระหนาทรบผดชอบของเจาหนาท ทำาใหการทำากจกรรมอาจยงไม
ครอบคลมเทาทควร-คนไขขาดคนดแล
แนวทางแกไข-การทำางานแบบสรางเครอขาย ทงภายในองคกรและภายนอก
องคกร และเครอขายในชมชน
8.ภาพกจกรรม
