AÇIK ERİŞİM VE KURUMSAL ARŞİVLER

GENEL BİR DEĞERLENDİRMEDoç.Dr. Burcu Umut ZAN

Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü

AÇIK ERİŞİM VE KURUMSAL ARŞİVLER

AÇIK ERİŞİM….

«bilimsel literatürün internet aracılığıyla finansal, yasal ve teknik bariyerler olmaksızın erişilebilir, okunabilir, kaydedilebilir, kopyalanabilir, yazdırılabilir, taranabilir, tam metne bağlantı verilebilir, dizinlenebilir, yazılıma veri olarak aktarılabilir ve her türlü yasal amaç için kullanılabilir olması»

AÇIK ERİŞİM VE KURUMSAL ARŞİVLER

• Açık Bilim: Bilimin; yayınların, araştırma verilerinin, laboratuvar notlarının ve diğer araştırma süreçlerinin ücretsiz erişilebildiği, araştırmanın yeniden kullanımı, dağıtımı ve üretilmesine izin veren koşullarla, diğer araştırmacıların birlikte çalışabileceği ve katkıda bulunabileceği şekilde yapılması.

• Açık Veri: Herhangi bir telif hakkı, patent ya da diğer kontrol mekanizmalarına tabi olmaksızın herkes tarafından ücretsiz ve özgürce kullanılabilen, tekrar kullanılabilen ve dağıtılabilen veri.

Neden Açık Erişim Ortaya Çıktı?

Aniden yükselen süreli yayın maliyetleriücretlendirme ve lisanslama modelleriadil kullanım hakkıbilimsel iletişimatıf sayısı

NİÇİN AÇIK ERİŞİM??• Kurumlar ve

yazarlar araştırma çıktılarının anında görünürlüğünü sağlarlar ve böylece elde ettikleri sonuçların yayımı ve kullanımı artar.

• Açık erişim, araştırmaların etkisinin, uluslararası işbirliğinin artmasına yol açar.

NİÇİN AÇIK ERİŞİM??

• Yayıncılar• KOBİLER• Fon sağlayıcılar• Bilim okuryazarı bireyler

• Kütüphaneler açık erişimin benimsenmesinden potansiyel olarak yararlanırlar

Açık Erişim: Dünya’da Gelişimi

• 27 Haziran 1994: Stevan Harnad’ın “yıkıcı önerisi”

• 2002: Budapeşte Açık Erişim Girişimi

• 2003: ABD’de Bethesda Yayıncılıkda Açık Erişim Bildirimi

• 2003: Max Planck Kurumu tarafından Berlin’de Fen veBeşeri Bilim Bilgilerine Açık Erişim Deklarasyonu

• ………

• ……

Açık Erişim: Türkiye’de ve Dünya’da Gelişimi

• 2005 yılında Gaziantep’te Akademik BilişimKonferansı’nda

• 2005 yılında X. Türkiye’de Internet Konferansı’nda, “AçıkErişim Ulusal Politikası” oluşturulması kararlaştırıldı.

• 2006 yılında Denizli’de Akademik Bilişim konferansında

• 2012 yılından itibaren her yıl düzenlenen Ulusal AçıkErişim Çalıştayları

Açık Erişim: Türkiye’de ve Dünya’da Gelişimi

AB Destekli Açık Erişim Projeleri

Açık Erişim: Türkiye’de Gelişimi / Yükseköğretim Kurumu’nun Çalışmaları

2014 yılı tarihli yazı

Açık Erişim: Türkiye’de Gelişimi / Yükseköğretim Kurumu’nun Çalışmaları

02.2019 tarihli yazı

Kurumsal Arşiv

• Kurumsal Açık Arşivler ve Konu Arşivleri: Kamu kaynaklarıyladesteklenen bilimsel araştırmalardan üretilen yayınları, verileri vediğer fikri ürünleri (tezler, ders malzemeleri, çalışma raporları, vb.)toplayan, düzenleyen ve uzun dönemli olarak arşivleyen sistemler.

Kurumsal Arşive Neler Yüklenebilir?

• Bilimsel dergilerde yayınlanmış makaleler,

• yayımlanma aşamasında olan makaleler,

• yüksek lisans ve doktora tezleri,

• konferans bildirileri,

• seminer metinleri,

• teknik notlar,

• proje çalışmaları,

• kitaplar,

• kitap içindeki bölümler,

• ödüllü çalışmalar,

• patent belgeleri,

• açık ders materyalleri

Dijital akademi…

• Ders notları

• Ders videoları

• Sosyal medya linkleri

• Proje ödevleri

• Proje veri setleri

• Vb…

Etkin Kullanılan Kurumsal Arşiv Üniversiteye Ne Katar?• Bartın Üniversitesi’nde yapılan akademik çalışmalar gerek ulusal gerekse

uluslararası boyutta daha çok insana ulaşacaktır.• Bartın Üniversitesi’nde yapılan akademik çalışmalara yapılan atıflar

artacaktır.• Bartın Üniversitesi’ne ait akademik dergilerin etki faktörleri artacaktır.• Bartın Üniversitesi’nde güncel, güvenilir ve doğru üst veri bilgisi

sağlanabilecektir.• Bartın Üniversitesine ait akademik bilgiye dijital ortamda uzun süreli

koruma sağlanacaktır. Başka bir deyişle üniversitenin entelektüel mirası koruma altına alınacaktır (Özellikle bildiriler…)

• Üniversite içindeki bilimsel iletişim güçlenecektir.• Bartın Üniversitesi’nin akademik görünürlüğü ve prestiji artacaktır.

Tablo 1: Bartın Üniversitesi Açık Erişim Sistemine 2014-2019 Yılları Arasında Yapılan Kayıt Sayısı

Akademik Birimler Kayıt Sayısı

Fakülteler 44

Enstitüler 354

Yüksekokullar 4

Meslek Yüksekokulları 6

Rektörlüğe Bağlı Birimler 4

TOPLAM 412

Yıl Tez Kitap Makale Diğer Yayınlar Toplam

2014 30 15 10 13 68

2015 44 9 1 1 55

2016 77 4 1 0 82

2017 116 3 0 0 119

2018 88 1 0 0 89

TOPLAM 354 32 12 14 412

Akademisyenler Neden Kurumsal Arşive Yayın Yükle(ye)miyorlar?

Zaman sıkıntısı

Nasıl yükleme yapacağım?? Kurumsal aidiyet

duygusunun eksikliğiAkademik yükseltmelerde etkisiz

Yasal çekinceler….

İş yoğunluğu

Etkin Kullanılan Kurumsal Arşivin Akademisyene Ne Katar?

uluslararası boyutta geniş kitleye yayılır

Akademisyenin yaptığı yayınlar daha fazla görülür ve atıf alır.

Yayımlanmamış bildiriye kurumsal arşiv üzerinden erişim sağlanarak atıf veriliyor

Etkin Kullanılan Kurumsal Arşivin Akademisyene Ne Katar?

Akademisyen çok geniş bir akademik ağa ulaşma fırsatı bulur

Akademik işbirliklerine olanak sağlar

Disiplinler arası yayın yapma imkanları

Entelektüel birikime koruma sağlar

Bilimsel tekrarı önler.

Bartın Üniversitesinde Durum…

ORC-ID NEDİR?• OPEN RESEARCHER AND CONTRIBUTER –IDENTIFICATION NUMBER

• WWW. orcid.org/

• Bir araştırmacıya ait çalışmaların toplu olarak görüntülenebilmesi ve analizlerde doğru verilerin kullanılabilmesi için akademisyenlerin kimlik tanımlamasının yapılması zorunlu bir hal almıştır.

• Sabrınız İçin Teşekkür Ederiz.