ALİ rjEMâİZK

ÂSC

Î

YUMANCONSTANTINE MANOS'UN FOTOCRAELARI İÇİN

ali cengizkan

YUNAN DOSYASICONSTANTINE MANOS'UN FOTOĞRAFLARI İÇİN

ali cengizkan

Y A R IN Yay ın ları özel D izi: 1

B irinci Baskı: Haziran 1983 (1000) ik inc i Baskı: A ra lık 1983 (1500)

Y ay ın Hakları:Fotoğraflar: © Constantine Manos, New Yo rk , 1972.

Ş iir le r : © A li Cengizkan, Ankara, 1983.K itab ın Türk iye 'de Y ay ın H ak k ı: © A li Cengizkan, 1983.

Kapak ve İç Tasarım : Yarın Tekn ik Büro.Dizgi: Norm Dizgi ve Yay ın c ılık . 331159

Film ve m ontaj: Renk Büro, Mahmut A l kan. 318288 Bask ı: Tekn ik Basım Sanayi, Mehmet Tuncel.

C ilt: T ekn ik Basım Sanayi, Salih A rd ıç lı. D ağ ıtım : Yarın Dergisi, P .K : 723 K ız ılay, Ankara.

YUNAN DOSYASICONSTANTINE MANOSUN FOTOĞRAFLARI İÇİN

ali cengizkan

YARIN YAYINUW

CONSTANTINE MANOS'UN FOTOĞRAFLARI İÇİN

YUN AN DOSYASI şiirlerinin uzun b ir serü­veni var. C onstan tine M anos'un "A Greek P o rtfo lio ” albüm ündeki fo toğrafları şiirlem e- ye kara r verdiğim de yıl 1 979 'du . F o toğ raf ve şiirleri, müzik eşliğ inde b ir dia gösterisin­de kullanm ayı düşünüyordum . Ç oğun luğu Y unan adalarında çekilen bu fo toğraflar Türk halk ın ın kültürüne çok yakın b ir kül­türü yansıtıyo rdu : böylece şiirler, y o rum la­rıyla, evrensel olabilm e olanağını kazan ıyor­lardı.

E linizdeki k itap ç ık ta 112 fo toğ raftan kırk kadarın ı şiirleriyle b irlik te bulacaksınız. Bu çalışm a, sanatların b irleşik kullanılm ası yö ­nünde, b ir yaşam a sanatın ın kurulm ası d o ğ ­ru ltu sundak i girişim in b ir parçası olarak y o ­rum lanm ak.

Bu yeni baskı dolayısıyla, fo toğrafların ı ya­yın lam am a izin veren C onstan tine M anos'a teşek k ü r ederim .

1 B aşkaları su gibi ak tı denize A raya dağ lar girdi, ağard ı saçlar, D u t dalı b asto n işe yaram asa da K ayalık ta ç ın layan suyun sesi var.

2 G özün yaşlı değil, sular durgun.Sular du rgun ve orda b ir kay ık var. Büyüdüğümüzde alışk ın olalım diye. K üçükken bizim de başım ızı kazıdılar.

3 Sessiz ve derin kum salda hazırlanır T aşların üstünde geçm işin birikim i. Göz n u ru , alın te ri, b ir şişe şarap Ve iş te b ir kay ık : D enizler K urdu.

4 A nnem her sabah ocağı yakar. Babam tarlaya gider, top rağ ı sürer. K üçük şey ler büyükleri hazırlar Evlerin ıizdedir küçük aydınlıklar.

PH

5 V u rd u k ça değneğ i sam an k o k u y o r hava Halı a ralan ıyor, to p rak yarılıyor vu rdukça. Bir ağaç fışk ırıyo r çelik gövdesiyle yerden O lgunlaşan zey tin ler yere düşüyor vu rdukça.

r

6 H am ur yoğurm akla geçti öm rüm , iş te resmi İş te resm i o ğ lum un , en iyi ham urum .O nu y irm ibeşindeyken y itird im , iş teİş te resm im , küllenm iş, un lu , lavanta kokulum .

7 İş te kum salda du ru y o ru m , solum da deniz A rkam da dağ ıy la , eviyle, incir ağacıyla Ö nüm de to p lanan buğday , em eğiy le , gücüyle İş te dünya, d iye düşünm üştür eşek .

8 Her ça tı b ir sokak , her sokağın yalağı H er kap ı b ir dünyaya aç ılıy o r bayağı. E km ekler ve eller, ikisi de kıpkızıl Her ev b ir fırın , iç inde k o r sıcağı.

9 N azım 'a b enz iyo r O lim pos köyü Su gibi ak ıy o r bay ır aşağ ı,D enizin mavi aynasında boyverip İnsanlığ ın gönlüne göm ülm ek istiyor.

10 İkisi an laşm ış, ikisi an laşm ak üzere Bir ağaç y ığ ın ıd ır köy uzak ta ,Bir yürek kabartısı, dünya havada: U faklık to p u yakalayacak mı acaba?

11 T op rak on u n iç in ekilir, fabrika onun iç in T aşla r onun iç in y o n tu lu r, evler onun iç in K ızlar o n u n iç in sevilir, erkekler onun iç in var Ç ocuk lar b u dünyada seksek oynasınlar.

12 Bu kız duvarın yan ında d u ruyo r,Bu kız zey tin lerin a ltında sevişecek.Bu kız taş la rd an evini yap ıyor Bu kız to ru n la rı ta ra fından göm ülecek.

14 Duvara m ı d ayan ıyo r ninemD uvardaki resm e m i yoksa, M eryem ’e, İsa 'ya, Y a nasırlı elinde pütürlenen yaşam Ve önündeki erkek , ucu görünen şapkası?

1

\ x m C S , m V kf i m * m iL*

Sa . J .-v O T

15 Bazen beyaz b ir ç izgidir yaşam O n yılları and ırır kesikli uzan ışı,A m a k ireç badanalı taş duvar üstünde N inem o tu ru y o r iş te , u m u t do lu bakışı.

% ' .t - - .

16 U nunu elem iş, eleğini asm ış duvaraHalısını d o k u m u ş , tezgâh ı d u ru y o r arkada. A m a her zam anki işine dönm üş yine Civcivi tavuk e tm eye, yeniyi güçlü kılm aya.

* : • ' " "

_ g P * ” * '♦ ■ F ^ ' 1 ■

17 O serinlik , sadece o serinlik.G üzelliğin, d o ğ ru lu ğ u n , iyiliğin serinliği. K ardeşliğ in , candaşlığ ın , yo ldaşlığ ın serinliği. 0 serin lik , sadece o serinlik.

18 P atates gibi yam ru yum ru , çuval değil dedem . Ç içek gibi d u ru y o r, saksı değil ninem .Ne güzel, avcum uzda tu tm ak yaşam ı...Ne güzel, nesneleşm em esi insanın...

19 Evrense! fizik yasasını gösterm ekte T arladan eve dönm ek te olan dedem : B astonu hangi elinde tu tarsan Yükü o yan ın la taşırsın .

¡¡■¡il

I

mmmi

22 M asaları tem iz tu tm a lı, parlatm alı Ü stünde ç iç e k te n b ir saksı E linde parm ak tan bir sigaraMasayı dara ltm ak , kahveyi genişle tm eli, saçı ağartm ak .

23 Evinin önünde düşünen çocuk!Sen de büyüyeceksin b ir gün.Senin de o tu rm a odan olacak, ayakkab ı ç ıkaracak eşiğ in Senin de süpürgeyle tem izleyeceğ in b ir evin.

34 S ek izbuçuk k iş iyd iler: Sekiz yürek , onaltı el O naltı göz, sekiz du d ak , d ö rt sevdalı O m uz veriyorlard ı "M edar-ı M aişet M o to ru ''n a . B u çuğuncu , elinde den iz kestanesi tu ta n çocuk .

37 Kim besleyebilir insanı böyle E lleriyle k o n u şan bir baba, A yaklarıy la an layan b ir anne Ve gözleriyle gülen ço c u k ta n başka?

38 Senin o güneşten başın ıSenin o yakıcı, ağır ve m ağru r O nurlu yarın lar sözveren bak ış ın ı Sadece n inen taşıyab ilird i sırtında.

39 İk i dağın arasında kalm az kim se B ayırda kekik ve k o yak la r vardır. G üçlükler dağ kadar olsa bile İnsanla eşeğ in aşabileceği kadard ır.

52 G ök alabild iğ ine mavi,T o p rak alabild iğ ine geniş.Bir duvardır du ran arada Herkesin b ir selvisi var burada.

53 G irm ek te misin kap ıdan ç ıkm ak ta m ısın, hepsi bu. İk i k iş i tu ta r ucundan , dünyaya gelir çocuk .İk i k işi tu ta r ucundan dünyadan u ç a r çocuk . G irm ek te misin kap ıdan ç ık m ak ta m ısın, hepsi bu.

55 Ölüm nerden ve nasıl gelirse geliyorK adınları bu luyo r, öpülesi yüzlerini bu luyo r, Saçlarını, dudakların ı, kaşlarım , gözlerini bu luyor. Ölüm nerden gelirse gelsin, anaları ağ latıyor.

56 Y aşayan y u m u şak tır kam buruy la ,Y üzündeki, e lindeki, ak lındak i k ırışık larla.Ölü d im dik d u ru r, kesk ind ir başı-kolu-bacağıyla En belirgin iy ilik lerin in abartılm asıy la.

58 Ve insanlar ölümü bile güzelleştird iler Haç d ik tile r ölülerine, ç iç e k getird iler M um y ak td a r , göm ütlerin i ¡slattdar Ve yaşam farkedilsin diye siyah giyindiler.

59 İsm inin üstünden tek ra r tek ra r geçiyo r H er yıl, h asa ttan sonra b ir kere H er ay , do lunay zam anında, tarlada H er gece, soğuğuyla gövdesini saran yatağ ında .

60 İkisi de to p rağ a bağlıd ır k ö k ten , Y üzyıllardır beli bükük ikisinin de. T op lam ak , ay ık lam ak, e lem ek, özüı Jem ek Ve yaşam a sevinci, zey tin değerinde.

61 D ünyanın her yerinde aynı m ıdır Günlük dey iş ler, yaşam ın savsözleri,Türk deyim leri, Y unan - R us - Bulgar deyim leri El öpen lerin iz ço k olsun deyim ler.

63 K oyun k ırkm ak güzel şey kardeşim , Yün eğirm ek gelecek günlere, güzel. K aralardan aklara akm ak güzel şey "Y aşam ak güzel şey be k ard eş im ."

66 Yün eğire eğire geçer günlerimM erdiven ine - ç ıka , fesleğen büyüte - kok laya Ç ocuklar d o ğu ra - ere - e riştire Yün eğire eğire geçer günlerim .

69 Ç ok değil, k ırk yıl önceydi. Başladı karşılık lı gülümsemeler. Canlı kalsalar daha b ir kırk yıl Bu d ostluk süreceğe benzer.

75 Ç elişki bütünün iç inde vardırBütünde k a rş ıtla r, kadın ve erkek , K arşıtla r çekici b irb iri arasında, K üçük kardeşim iz kız m ıdır acaba?

76 Sait F a ik 'in k ö r M ustafa çıkagelm iş "K aranfiller ve D om ates S uyu"ndan . Hava k u rak olsa, yaş geçse bile Ç içek tir kayanın a ltında yatan .

78 Yas tu tm ak insana karalar giydirir Evler göçürtür, yollara düşürtür. Sanki rıh tım a bağlı b ir gemi Y üklüdür, halatları usulluca kesilir.

79 S abah lan gaste okum ak iyidir S abah lan birisini beklem ek de. S abah lan birisiyle çay içm ek Ve sabah lan , sırtın ı den ize verm ek...

83 Z am anın fo toğ rafın ı çek deseler sana N eyi çek erd in , ışığı mı, adım ları m ı B astonlu n inem i, taş üstünde d u ran kızı T aşı rnı yoksa, duvarın d o kusunu , havanın kokusunu?

87 Akla kara arasındadır insan.Bazen birine yak laşır çocuk Bazen ö tek i daha ağır basar A m a h içb iri olam az h içb ir zam an.

109 Bir günlük ürünü götürüyorum eveBir çuval fasulya, b ir heybe m ısır, ik i bağ n ohu t K abı kab ına sığm ayan , y e tiş ir m i, b ir yürek G ünden güne büyüm ekte o lan iki çocuk .

112 A ğır ağır ç ıkacakm ışız m erdivenlerden. B acakların sızlam asın ey A hm et H aşim .Sana yaşam ı öğre tecek lerdenBir ç o cu k iş te , m erdivenlerle o y n u y o r şurda.

Vf y ’

YARIN YAYINLARI