Embed Size (px)
Citation preview
! یپسوىص_یعلن‌ۀنام‌ؽط:
ریىهكو و اىاىر هقکینو ةا
9397پاییز،47سناره،دوازدىم‌زال
:هیسرقة و هىئىلیىك‌پورزیذآقایی‌زیذمسعود
ه:یه یدؼه هیقة و یقاؿن ىكیه‌محتبی‌ذانی
:ویهاذان‌مؤزسه‌آیوذه‌روسه‌یشگروه‌ویرا
:ههی ىكیه‌یقوبر‌‌یعل
طنك: هاغ‌نسب‌بیگذلی‌ابوالؾع:
:گان ػهو٪ناصراخنذپور
: یا اناکهي ياندکتر‌دمحمشابر‌‌آیتی،هللا‌نصرت‌دکتر
لک،دکتر‌غلامرضا‌بهروزی‌جعؾری،دکتر‌غلامرضا‌گودرزی،دکتر‌اخنذ
پور،خاج‌قلی،دکتر‌دمحممهذی‌خائریزعیذ‌بدصی،محتبی‌رضائی‌آدریانی‌‌و‌مطؼؾی‌ورمزیار
دؼهیهیه: هیئر
یكىلللللل٤ىق للللللنيیوامي الإلللللل إو ػظریكآٯایی پىن
قم‌علنیه‌خوزه‌ازتاد
واق قیها دمحمدقی وامينيی الإ إو ػظر‌قم‌علنیه‌خوزه‌ازتاد
اکتهیا ان هقکذ وامينيی الإ إو ػظر تهران‌مذرس‌تربیت‌دانصگاه‌ازتاد
هللا ٫للللذؽ قکذلللله واميللللنيی الإلللل إو ػظر ظانواقگا
قم()پردیز‌تهران‌دانصگاه‌ازتاد
٣تكامؼللی قکذلله واميللنيی الإلل إو ظرػ ؿسروپا
قم‌ازلامی‌انذیصه‌و‌ؽرىوگ‌پسوىصگاه‌ازتاد
ػيیلللللك قکذللللله واميلللللنيی الإللللل إو ػظرایا پان‌تهران‌دانصگاه‌اجتناعی‌علوم‌گروه‌دانصیار
لللا ٧ إو قکذللله واميلللنيی الإللل إو ػظر ن مک یةههوو قم‌باقرالعلوم‌دانصگاه‌زیاسی‌علوم‌دانصیار
لللللاقٮ قکذللللله واميلللللنيی الإللللل إو رػظ ههاةی
ذهک)پسوىص روسه‌آیوذه‌تدطصی‌مرکز‌علنی‌ىیئت‌ععو‌قم‌مهذویت(
ط٬٤هی طىاق قکذه وامينيی الإ إو ػظر‌قم‌خح‌پسوىصکذه‌علنی‌ىیئت‌ععو‌و‌ازتادیار
A> پ إک ،?> کىچه )٬اییه(، هكا ؿیاةا ٯ، :شریه ق٫ذه
گا ?>: - ?AB>::B= دن٬: ?>: -@<===AA= ن:قون A;=A= - ;?@?< کكپذی: ?A; - =A;B< پذی: كوٮ
>:AB>:C= دن٬: ،A> پ إک ،?> کىچه )٬اییه(، هكا ؿیاةا ٯ، :پـ ىکىه نیال:::?C> ٯیير: :::; يانگا:
ال امکذهویک پر [email protected] - [email protected] :ىقالإخ ان www.noormags.ir - www.magiran.com :قالإخى ةه قذهسی یها ایر
www.intizar.ir :شریه ریا وب هیيا SID یقاگاه طهاق ی٣ني ا إ٣اخ گایاپ و ISC ا إو طها ٣نىو یاذاق گایپا قن هیشر یا»
«ىق یى
BA=;/=/;>ىلىنؾ ?>@ةهااي ىاق واػلك طنله لللىنای ٣لللامی اق لللإب ٫ههگلللی، شلللریاخ قانای اىذیاو ػىووی ا٣ذتان یکا ةا ىظ إخ ووانخ ٣نىو، دؼقیقلللاخ و ٫لللاونی و ووانخ ةهكالللر، قنىلللا و
آىىو پىکی قانق. ليان اىلۀةهالاي «ىى٣لىق ىشلرٮ» اىۀ ه٫کيیللللیى شللللریاخ C/;=BB/; ۀىىنؿلللل =/;;/==<;
ووانخ ٣نلىو، دؼقیقللاخ و ٫للاونی او لليان هلل دللا ىىنؿلللۀ ;=/;AB? للليان اىلللۀ ةهالللايةیلللذ و
?/;</;=C; اىذیاوهلللای و ىظىوهلللا ا٣لللای لللىنای ، ٣نيی قنطلۀ قانایاو يان ةیلذ ةله ة٤لك ػىو ار. ژوهشیپ _ ٣نيی
کاروان‌بصریت‌از‌ابتذای‌ذلق ت،در‌خ ال‌عب ور‌از‌پ ی
ىای‌دسوار،ذارزارىا‌و‌لحوزارىا‌از ت‌ت اب هی ک‌‌و‌ذم
مسیر‌ىنوار‌و‌باز‌برزذ‌که‌ای ه‌مس یر‌ىن وار،ىن ان
.ازت‌دوران‌ؾهور‌خضرت‌مهذی
یرىبر‌‌معؿم‌مقام
A ......................... ٣ن اىاو ةه م٨اخ ی٬ یةها یةصر هیاػيك ايا٣ ۀو قك اقم یةهنس یيیکه یىهدض ،ی٬یم ینػ
C> ٣ير یو قن ی٣قن هیةه قلإ یةا گاه «ئهی٣ير او ؿ»گذه یةهنسكٮ ینوػ کاوي ؿسروپا ی٣تكامؼ ،ةه
C< .......................................................... ریو ةهائ ریتىخ سرا ةاة یو قك اق٣ا یاس هییپاژاق ی٣ىامك ،ىگان یپهه یىؼي ك٣ن هی٣شر نػيا ،ن
قن ٣صلر یلاقٯ یاسلی_ ی٫ههگ یها قن آىىو ی٤یطاى٤ه کیژئىپنذ
AC ........................................................................................................ (SWOT) یناهتهق یهااي امگىة تری٧ا ،یى٤ىى یكاةهاهی مک یةههوو ٧ إىه
?:; ............................................................................................................. یىهكو يهیقومر که ی٫ن٬ یىتا یهىهاق یپ دمحمطىاق
==;........................................................................ طها ا إو ییقن وػكخ و هيگها ریق ىهكو یاههؿ كػاىكی ،ژاق یامه یػ
A?; ....................................................................... (SWOT) کیاذهادژ کهقیةا نو « اذ٠ان ٠او»هیدؼنذي ػاىك ینػيذ یدمحمػ ،یپىنن
=B; ..................................... و پ او ٣صر هىن یقن پ یهایک یها كیىقان پك یةهنس ٫ إغ یكىظذتی
A:> .............. ةه طاى٤ه یةـش ریقن اى ؟٣ع؟یاىاو ىهك یػکىىر طها یکانکهقها واق یػاط كهللای
3
طبارتا
نیاجرر‌‌دنب‌آ
تااز‌ب‌وورهؾو‌را‌سوعا
یىا
نهزا‌ر‌ویسیاز
صرعامی‌ا
ی٫ذایللةللا نه یيللیاةهاه ایللآ قن اق ی_ اطذيللا٣ یاسللیآؿهامىىللا و ىللكمىلإخ
A>> ......................................................................................................................................................................................یاذهاک یدمحم یدمحمػ ،٫هق پىن ی٣تك ػ
و ػلىو ىؼذلهو یكالاد پژوهشلی ىقاللإخ او «ىى٣لىق ىشلرٮ» ۀاى ٫ه
دـصلی هلاینویکهق ديلاىی ةلا ىهكویر و اىاىر ىىى٢ قن قاگا کك. ىی اذقتال
مقالات‌تذویه‌راىونای
مقالات‌ارزال‌و‌تذویه‌شرایغ‌الف(ج ای‌در‌ی ا‌و‌نص ذه‌ارز ال‌محل ات‌دیگ رب ه‌زم ان‌ىم‌ػور‌ب ه‌مقال ۀ.9
باسذ.نصذه‌موتصر‌دیگرو‌‌باس ذ‌داس ته‌مس تقیم‌ارتب اط‌ویت،مهذ‌و‌امامت‌مباخث‌با‌مقاله.2
باسذ.نوآوری(دارای‌و‌مخور)مسئله‌پسوىصی‌مختوای‌دارای)خ ذاق:خ وزوی‌چه ارز ؼد‌ی ا‌یدکت ر‌‌درج ۀ‌دارای‌مقال ه‌نویسوذۀ.4
رد.یگ‌بهره‌شرایغ‌ایه‌با‌سدصی‌راىونایی‌از‌یا‌باسذ،ازتادیار(و‌س ذه‌یویچ‌خروفwordؽرمت‌باA4شؾخۀ25تا95در‌بایذ‌مقاله.5
کلنه(7577خذاکجر)گردد.ارزال‌هینصر‌‌دؽتر‌به‌آن‌پریوت‌و‌ؽای:کوو ذۀ)م وعکز‌مقال ه‌عو وان‌رن ذۀیگ‌درب ر‌بای ذ‌مقال هز اذتار.6
و‌ؽارس ی)چکی ذۀ‌چکی ذه‌م وجز(،منک هخ ذ‌ت ا‌و‌مقال همخت وای‌کلی ذی‌واژگ ان‌کلن ه(،س تیدو‌‌خ ذاکجر‌و‌ط ذیک‌خ ذاق:انگلیس ی،تؾط یلی،مباخ ث‌مقذم ه،چکی ذه(،از‌زپ واژه‌ىؾ ت)خ ذود .باسذ‌موابع‌ؽهرزت‌پیصوهاد،و‌یر‌یگ‌نتیحه
ی ا)دکت ری،تخط یلی‌مقؼ ع‌الکترونی ک،پس ت‌تن اس،س نارۀ‌درج.7دانص یار)ازتاد،علنی‌رتبۀ...(،یا‌قرآنی،)علوم‌تخطیلی‌گرایش...(،ت.از‌الزامی‌مسئول‌نویسوذۀ‌تعییه‌و‌نویسوذه‌یا‌نویسوذگان‌و...(
مقاله‌پایان‌و‌مته‌در‌موابع‌به‌ارجاع‌روش‌ب(:کس هیب ذ‌هیآ‌سنارۀ‌و‌زوره‌نام‌توها‌قرآن،اتیآ‌به‌یدى‌آدرس‌در.9
(975اء:ی)انب‌ذ:یآ‌یمگ ردد:ن ام‌‌گون ه‌توؿ یم‌می‌دى یب ه‌کت ابی امقال ه‌ایه‌در‌آدرسرگول،زال‌انتصار،ویرگول،خرف‌ص،نقؼ ه‌یسوذه،و‌ینو‌‌ذانوادگی،9389وی ا)ش ذو،،(.78،ص.9389مانوذ:)ش ذو،،شؾخه.و‌سناره
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
6
(.78،ص2ج.ش‌از‌ز ه‌نؾ ر‌باس وذ،در‌اول یه‌از تواد‌ن ام‌یاگ ر‌تع ذاد‌مؤلؾ ان‌ب
تن امی‌نویس وذگان‌ب ا‌ؽاش له‌ویرگ ول‌دک ر‌س ذه‌و‌در‌از توادىای‌س وذه‌اول‌دک ر‌س ذه‌و‌از‌عب ارت و‌ینو‌‌توه ان امذ انوادگیبع ذی
.(9389.75گران،یمانوذ:)مرادی‌و‌د‌ود.س‌یگران ازتؾاده‌میدو‌ز ال‌‌موب ع‌در‌م ته‌ارج اع‌داده‌س ود‌از امیک‌ی ش‌از‌یاگ رب هب
،9389س ونذ.مانو ذ:)ش ذو،،یرگول‌از‌ى مج ذا‌میانتصار‌با‌نقؼه‌و(.49،ص.9365؛کلیوی،39ص.
عو وان‌‌ان ذ،ن ام‌مت رجم‌ب ه‌ىایی‌که‌به‌ؽارسی‌ترجن هس ذه‌برای‌کتابس ود‌و‌ؽق غ‌ن امذ انوادگی‌نویس وذه‌‌متو یدک ر‌نن ی‌از تواد‌درون
اشلی‌ىنراه‌با‌تاریر‌انتصار‌اث ر‌در‌داذ :کص ور‌ذواى ذ‌آم ذ.مانو ذ:(.79،ص.9379)ىانتیوگتون،
سود،لازم‌از تى رب ارن ام‌‌یک‌موبع‌چوذ‌بار‌ازتواد‌داده‌میاگر‌به‌س وذه‌و‌ز ال‌انتص ار‌دک ر‌گ ردد‌و‌از‌عب ارت ىن ان از تؾاده‌ینو
د.نصو‌ذ:یآ‌یم:ید‌بیترت‌به‌مقاله‌انیپا‌در‌موابع‌ؽهرزت.2
اب وجعؾر‌دمحم‌ب ه‌عل یب ه،ش ذو،کت اب:مصدط ات‌درج‌یب را‌دوم..زؾیر:انتصارات‌قمالذیه.کنال(.9388)خسیه(.9397،مه ذی)اش :،ز عیذ‌و‌دمحمینساد‌کبی،اخن ذ،رض اییاک و
.ذانه‌کتاب.تهران:سواسی‌درآمذی‌بر‌علم‌روان(.تخلی :9378ز امانیان،مط یب)ات:ینص ر‌‌مصدط ات‌درج‌یراب
(،38)2،ؽط لوامه‌کت ابی ابی‌پزس کان‌مس حذ‌ز لینان.رؽت ار‌اػل اع977-99
(.از تواد‌در‌آث ار‌علن ی:9383)خ ری،عب اس،و‌س اىبذاغی،اعؿ م-65(،2)34،سواس ی‌و‌عل وم‌تربیت ی‌محل ه‌روانى ا.ى ا‌و‌چ الش‌چاله96.
ترکرات‌ج(و‌نب وده‌محل ه‌یىا‌ذگاهی د‌گر‌انی ب‌الزاما مقالات،در‌موذرج‌تاینؿر.9
ازت.آن‌نویسوذۀ‌عهذۀ‌به‌آن‌مسئولیت ازت.آزاد‌مقالات‌رد‌یا‌پریرش‌تقؼیع،تلدیض،ش،یویرا‌در‌محله.2نویس وذه‌و‌س ونذ‌ننی‌ؽرز تاده‌پ ز‌وج هى ی به‌ارزالی‌مقالات.3
وذ.ک‌هیته‌کپی‌ذود‌ۀمقال‌از‌ارزال،از‌شیپ‌توانذ‌یم‌مخترم ازت.بلامانع‌مأذر‌دکر‌با‌محله‌مؼالب‌نق:.4از تقبال‌محل ه‌یؾ کی‌یارتق ا‌جه ت‌وران،انذیص ه‌اتی نؿر‌‌از.5
سود.می
پژوهشللللللی _ ٣نيللللللی اىه هل٫لللللل CA=;/>/:= قنیا٫ر: دانیف ىقلللى٣للللى هٮلللى: دانیف پاییلى، A<ان لللاوقه، يقوال A/?/;=CA> پمیه;=CA
ةهنسی و قك اقم ۀ اػيك ايا٣یه ةصری ةهای ٬ی ٣ن اىاو ةه م٨اخ
1نػی می٬ی
2ىهدضی کهیيی
چکیكلاک قن ةصلری، یکلی او طهیا اػيكامؼل طهیلا هلای ؿه
ىىللى٢ ىهللكوی ر اللر. قن ػللامی کلله اللذاق ةلله ؿللىاب و
، وطلله ىللذهک ةللا ة٤ضللی او ىللك ٣یا اػيكامؼلل اللذـان
نیهقیگه ار، انائۀ دؼ های طكیك او نوایلاخ و ىتلای ؿلا
قن نویکهق نوایی، او نا او ایهی ىذيایى کهق ار. الذاق
ةلله ة٤ضللی نویکهقهللای ػللكیشیر نایللع قن ىیللا اػيكامؼلل
گهایا و یى ىتق اؿذ ؿىق ةلا رلرای گهوهی او ػكیص
له ةله وىلا ؿلىق، او قیگله و ػىاقزر نوو ةا دىط اسلیر ؿلا
هلای دتنی٨لیر ی اور. قن چك ال اؿیله، ٤٫امیرها ویژگی
های لایر ای طهیا چه ةه ىنخ ىظلاوی قن پامذلاک و وب
ىـذن٭ و چه ةله لىنخ چهله ةله چهله ا٫لىای یا٫ذله. ایل
کلللاخ، رلللرونخ قلللك و ةهنسلللی ایللل طهیلللا و لللا قاق
ةصللری، کلله اػيكامؼلل کللك. اللکالإخ آ نا قو چللكا ىی
ل و یيللای ىى٣للىق اللر، قن ىللك ٣ی اللر اىللاو، ىهللكی او
ةؼللص ػللكوق و س٨للىن ٣نلل اىللاو، ایلل ٣نلل نا ةلله ٣نلل قیللی
ةلهای اىلاو رلرونخ قانق چله آ کك. ةله ةلاون وی، ىؼكوق ىی
ر اىىن ىهةى ةه قی ار. ةه ایل الاي، وی صر٫ا قاذ
هللای نوو قیللا، کذللث ٣نلل اىللاو ةلله للایه اىللىن او طنيلله وةا
٣نلللىو دظهةلللی و الللذقهایی نا رلللرونی آللليای پیلللی و
قاللك. وی ةللهای ٬للی ٣نلل اىللاو ةلله م٨للاخ، هللر قمیلله يی
. اذاق ػىو و قاگا.1
([email protected]دهها )ىیك ىئىل( ) قکذهای ک إو اىاىیه قاگا .2
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
8
دؼنینی، ةه _ اٯاىه کهق ار. ای ىقامه، ةا نو دىی٬ی
ر آ ةهنسی و قك ای اقم ه ىی ها نا ا پهقاوق و ادياو ةىق
قهك. ىی
واژگا کنیكی:
ی، ٣نل اىلاو، ةصر اػيكامؼ ىهكوی ر، ىك ٣یا ىهكوی ر،
٣ن ةه م٨اخ.
مقذمه
ةصلری(، ىلك ٣ی الر کله اػيكامؼل اػيك ة ايا٣یه )ىلهىن ةله
ةیللر؟٣ه؟، ة٤للك او اىللاو ةلله اللاي وللی ر پیللاىته؟؟ و نوایللاخ اهلله
ىهكی ةه ٣ىا ػظع امهی ةله نوی وىلی ؿىاهلك ةلىق. ةله >;ىهكی؟٣ع؟،
لر ای ااي، وی ةه ای ةاون ار کله او ىهلكی اول، ی يلای ىى٣لىق، ػظ
لذاق اىلاو قواوقهل و او ىاقگلا اولر. ، اػيكامؼل ؿكا ةه وىلی، ٫ه
لك صلراػذا ٬لی ر وی، اندتای ةه قی كان ر اىاو نا ةه اىىنی که ةه و٣ ٣ن
هللای نوو قیللا، قاللك. او طينللۀ ایلل اىللىن، وةا کللك و آ نا رللرونی يی ىی
، اػيكامؼل قیالر. ةله ةلاونىؼذىای کذث آيای پیی و ٣نىو نوور
رروندی كانق اىاو ٣ن ةه ایل اىلىن قالذه ةالك گهچله ایل اىکلا ةلهای
اىاو وطىق قانق اى ا اگه ای اىه نؾ قهك ی٤ی اىاو، ٣ن ةله ایل اىلىن پیلكا
کك صر٫ا او هیق ى٤ظى ار و مما ایل لى٢ او ٣نل، د٬لاوخ ىلاهىی ةلا
ر امهی، ایل اىلىن نا که ای ای ااي، ٣ن ررونی ةهای اىاو قانق. ةه ػظ
ااا قاذ ایل که ای او قیگها ةیاىىوق کاى إ ةی اکال ار. ي
آیللك چللها کلله قیگللها یللى هللا ةلله ػللاب يی حاىللىن، ٫للینذی ةللهای ؿنی٬لل
کللك دىاللك ایلل ٣نللىو نا ةیاىىوللك. هيیللی قلللإینی کلله وی اٯاىلله ىی ىی
ذقلللك الللر ى٤لللىىی ٣ي لللإ چلللی ٣نيلللی قهلللك کللله وی ى٤ لللا ىی
اك. كاذه
هللای گ٬ذللی اللر قنةللان رللرونخ یللا ٣للكو رللرونخ ٣نلل اىللاو ةلله وةا
ىـذنلل٭، قن ىیللا ٣نيللای للی٤ه اؿذ للإ٪ ٠لله وطللىق قانق. قن ػللامی کلله
سا و گهوهلی او ىذکن يلا ایل ٣نل نا رلرونی ىی قالك گلهو ٣يىو ىؼك
يللا، رللرونخر ٣قنللیر کللك )ى٬یللك، نا ٬للی ىیىللئنه ایللقیگللهی او ىذکن
;=A< :@A ،؛ للاقو;=A;للذی طللا ای (. قن ةلله قتللال ةؼللصر ک للإىی و استللاخ قن
ىىللى٢ ایلل ىقاملله اللر استللاخ چلله آ ها یللذی ةنکلله یکللی او قیللكگا
ذیر اقم ه ليهق. ةلا ةلهای قیلكگا ؿلىق ةهىلی اػيكامؼ ای ار که اقن
ن ىق قیلكگا ، هيلا قیلكگا ىذکن يلای اػيكامؼل ای ػال، تایك دى
کلك چى لیف ى٬یلك الر کله رلرونخر ٣نل اىلاو ةله م٨لاخ نا ٬لی ىی
دلهی کذله آ الر کله های طك ی وطلىق قانق. ىهل ها د٬اوخ ةنکه ىیا آ
گلللهی قانق و ةللله ٣نللل نطلللال یلللى ةلللاون لللكانق نویکلللهق اؿتلللانی اػيكامؼللل
(. ایلللللل <=>-A ،<<C: ض@C=;؛ @A ،>: ض<=<;؛ >A، >: ض<=<;، )اػيكامؼلللللل
9
تػا‌له‌بممام‌اعلی‌نؾی‌را‌بیصر‌ب:عینازذ‌انخۀ‌ادلذ‌انقو‌ی‌سررب
نویکهق، قن داق کاىه ةا نویکلهق ىکذلث ک لإىی ة٨لكاق و ىذکن يلای چلى
سا اػيكامؼلل للیف ى٬یللك اللر. گللا ، گللا ا٫هاللیر ة٤ضللی او ىؼللك
سای که ٣يىىا )چه آ لك و چله آ ار؛ ىؼك هلا ها که نویکهق ا٣ذكامی قان
ك ی٤ی اؿتانی ق، که نویکهق ا٫های قان ى( ةله لتث وطلىق نوایلاخ ىذ٤لك
1اك. ٣ن اىاو ةه م٨اخ نا پمیه٫ذه
کلك هلا نوایلر، ٣نل اىلاو ةله م٨لاخ نا دإییلك ىی ةاةهای، وىلای کله ق
گهایللی ىشلله للیف ى٬یللك للایك ةذىاللك ةهاللاي نویکللهق ؿللىق، ىللذکن ٣قلله
ر گهایی چى ةىىةـل ها ٯ٥ پیكا کك )گهچه ىذکن يا ٣قه تر ةه آ
للا هللا نا دإییللك ىی آ ةللا نویکللهقر اؿتللانیر ؿللىق، ههگللى اػيكامؼلل کللك( اى
دىاللك ایلل نوایللاخ نا کللان ةگللمانق. ةلله ایلل اللاي، یکللایر قیللكگا يی
ر هلله قو و للیف ى٬یللك، ةلله ى٤للای دللاةه اػيكامؼلل لله ةللىق للا و ىىط
یر.
ن للىق کلله آ قللذه او ىذکن يللا للی٤ه کلله ةلله هيیللی تایللك دللى
گها هذك دا ىذ کلی ةله نوایلاخ، مىوىلا رلرونخ ٣نل ا إغ، ةیذه ٣قه
اللك چهاکلله ةلله دصللریؽ للیف ى٬یللك، ةىىةـللر ةللا اىللاو ةلله م٨للاخ نا نق کهق
اك. اذكلإل ةه قلإیه ٣قنی، ٯائه ةه ای ررونخ ةىق
در‌نؾی‌علم‌امام‌به‌لػات‌اخنذالخسه‌بررسی‌دلای:
هلای نوو قیلا نا ری، ٣نل اىلاو ةله وةاةصل اػيكامؼ گمرکه چا
له قاك و چكی قمیه ةهای ىك ٣ای ؿىق اٯاىله ىی ررونی يی کلك. ةلا دىط
له ةه ٣تاناخر صریؽ وی، او ه دها، ای ررونخ نا ٬ی ىی کك ةنکه ةلا دىط
یلى ایل ٣نل ةله م٨لاخ ةلهای کلك کله ٣ي لإ آونق اق ٣لا ىی ای که ىی ةه اقم ه
طىق كاذه ار. ى٤ىىی؟٢؟ و
ؿىای: ىی اإلعالم عقبئذقن
لإوو یلر کله ؿنی٬لۀ ؿلكا ةله ٣نلىو الذقهائی یلا دظهةلی یلا ػذ لی
امر های ؿن٬ای گمذه آگا ةاك ةنکه ٣نىو قییر گمذه ىشه ن
٫ق ٣ن لإوو ةهای ؿنی٬ۀ ؿكا ای ار که ىذ ه ةه ؿلكا ةلىق و
لامذ ةله آ یلاو قانق پهونقگان ىذ٤امی ـذی چیىی که او قن ن
پهقاوا که نا ةه او ةیاىىوق ... اى ا ا٣ذقاقاخ ىؼک ةهؿی او ػایه
ها نا ةكالك و قن وةلا، ى٤لىو گىیك ؿنی٬ۀ ؿكا ةایك هيۀ وةا ىی
...، ةه ووقی پاف ای ا٣ذقلاقاخ ةاله و طهاملر کلای کله ةاك
ب: A=<;، )اػيكامؼ ى٤ذقك ةه ای اىىن هذك ةیا ؿىاهك ك.
؛ A-<<B>>، ;: ض?@=;؛ کنیلی، B>>، >: ضAB=;. ةهای آگاهی او يانی او ای نوایاخ، ن.ک كوٮ، 1
ان، A ،<?C؛ ض=B;-;B;، <؛ ضC:?، ;؛ ض>@<، ;؛ ض?B>، ;ض ؛ ناولللكی، :<=_===؛ @>>-?>>: <:<;؛ للل٬ ;>:C؛ ض@;@-?;@، >؛ ض=;=-:;=، ;: ض< ،@A?؛ ض< ،A?=؛ ض< ،A?C ،؛ اللللللإنةنی;=B;ض :< ،=CA ؛ اةللللل
، .C; ،<B؛ ضC ،AB<: ض<:<;؛ ىظنسی، @;=-?;=: AA=;؛ ؿیتی، A; :?=B-?=C=;ػيى
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
97
;:=)
وی ةهای ٬ی ٣ن اىلاو ةله م٨لاخ، قللإینی اٯاىله کلهق کله قن قو طلا قن
، ىهغ ك:االعالم عقبئذکذاب لىل هللا؟؟ ةله لؼی٬ه هایی او دلىناخ ىىسلی یاوىلك ىؼي ك ن
ةىق که ةهای قه ىق و ایا و ٣نی؟٢؟ لتر ةله ؿىالك آ
وةلا قیگله ٧یله او ٣هةلی ها ةله دىاایی كاذك چهاکه ای لؼی٬ه
ةلللىق. ایللل ىىلللى٢، ىنلللث ىهي لللی نا کللله ةهؿلللی ا٫لللهاق ىلللك ٣ی
ر ؿكا ةایك هيیه و قن هيۀ ػامر ىی هلا ةایلك هيلۀ ىك که ػظ
(<C=-;C;ب: A=<;کك... . )اػيكامؼ، ها نا ةكاك ٬ی ىی وةا
ر اػيكامؼ چك ٬ؼه ة٤ك قن ای کذاب، ؿنی٬لۀ ؿكاولك »لیله ٣لىا
گىیك: ةان ـ ىی ةا د٬یه ةیذهی قن ای« ها ىی و وةاقن و
للك کلله للاؿر هيللۀ وةا هللا، ؿىللی ذی ةهؿللی ا٫للهاق ا٣ذقللاق قان
هيیگی ةهای ؿنی٬لۀ ؿكاولك قن وىلی الر. ایل ٣قیلك ةلانی
لر ؿكاولك قن ایل ٣لام طليای، ار که هیچ قمینی كانق. ػظ
ىهقو ار. اىکلا لكانق کله ها ىاك ةقیۀ اؿر وةاىئنۀ قن
هلا نا ةكالك ىگله ةلا ى٤ظلى کله او قن ای ٣ام طيای، هيلۀ وةا
له ایل ایل ىىللى٢، کله ای قیگلهی الر. ... ةله ٣ لإو،ىلئنۀ امتذ
٫اٯك قمیه ار چهاکه ةا واٯ٤یلر دلانیـی و ٣قله و ٯلهآ ىـلام٭
له ٫هىاییلك: او ل: اگله ار. ةهای ةیا ای ىىى٢، ةه ای کاخ دىط
ر گ٬ذلك ةله ا٫لهاقی کله ةلا ایلا هلا لـ ىی ها ةه هيلۀ وةا ػظ
لك كك ةه آ اػذظاض ىی ىىاطه ىی کهقك دا ةه ایا ایيلا ةیاون
و ةا قمیه ٯ٤ی ساةر ك ار که ؿن٬لای ؿكاولك، ةله والۀ
کهقلك دلا ا اذكلإل ىی های اای قیگه ةه اٯىاو اؿر وةا
ك. ٣ لإو ةله ایل، اگله هيلۀ وةا ةه آا ایيا هلای الای نا ةیاون
های قیگه قاذك؟ اگله ىىسلی؟٢؟ قاذك چه یاوی ةه ى٤ظى ىی
گ٬لر پل چله یلاوی ةله ةكو هیچ یاقگیهی ةه چك وةا ـ ىی
و: هيلا لىن کله قن ٯلهآ والؽ الر، ٣ا قالذه الر؟!!! قو
ةله هلیچ وةلای ةله دىالر ؿنی٬ۀ ؿكاوك، ػضرخ ىىسی؟٢؟ يی
که ؼیؽ و ویتا ـ ةگىیلك. ... ایل ػضلرخ ىىسلی؟٢؟ الر
ای او ؿن٬لللای ؿكاولللك قن وىلللی الللر و طلللىو پیلللاىتها کللله ؿنی٬للله
ك کله مکلر اومىام٤ىو ار و ةه صراػر، ٯهآ و دىناخ، اد ٬اٮ قان
ر ام٬ا نو، ةه لکه والؽ قن وةا قار که او نا او ةیا کهق
قار؛ ومی ةا ای ػلال، ؿكاولك های ىـاث، ةاو ىیو ٯاةه ٫ه ة
لهر وةلا نا کاى لإ او ةلی ذاق و ىکه گر تؼا و ىذ٤ال او نا ٫ه
للامر امهللی ةلله تللهق ةنکلله نا ػلله ایلل ىللکه نا کلله ىللا٥ دتنیلل٩ ن
ذاق کيک ىـاث ىی ای ةهای ىىسلی؟٢؟ ٯلهان کك ىق قن ٫ه
و: اگه ؿن٬ای ؿكاوك، هيۀ قاق که هيا ةهاقن هانو ةىق. ... ى
هلا ةله آلا های آليای ةله هيلۀ وةا قاذك کذاب ها نا ىی وةا
99
تػا‌له‌بممام‌اعلی‌نؾی‌را‌بیصر‌ب:عینازذ‌انخۀ‌ادلذ‌انقو‌ی‌سررب
ذاق ىی ةلا ػکيلر ىىا٫قلر ىلئنه ك. او دىالا الر و ایل ٫ه
ىاللك ایلل اللر کلله قانق. قن ذیظلله، دهللا ىللکنی کلله ةللاٯی ىی
ك ةاك. آ ىا٥ ه ای ا ر کله ىا٤ی، قن دىااییر ٯاةه و پمیه
للذاقگا، ٫قلل وةللا ٯللىو ؿىقللا نا ىی قاللذك. اگلله ىؼي للك ٫ه
قالللر ٯلللهآ ةایلللك ةلللا چلللك وةلللا ةللله او هلللا نا ىی د٤لللكاقی او وةا
ذاق ىی هلای پاقلاهای یاوىلك ك. ایا ةه ٯهآی ةلا وةا ٫ه
لذاق و آلا نا ةله ایيلا ق٣لىخ يلىق. ةىق که اىه هایی ةه آا ٫ه
های ایلل اللر کلله ةلله ةـشللی او ک للإىی کلله ةلله ایلل کللان ػللكاٯه ةلل
لىن کله ٣لهب قن ىؼي ك؟؟ وػی يىق ار آگا ىك هيا
آ وىللا آگللا للك ةللىق. ٯ٤للا ایلل دهطيلله او ٯللهآ ةللیان ةهذلله او
دىاللر ىىطللث آىللك و ایلل ىی ةللىق کلله ة٤للكها ىی ای ىی دهطيلله
ر و قمیه ةاك و قانای ىق ةیلذهی ىلی ةلىق. یهوىك يىق ػظ
قن دهطيۀ ا٫هاق ٧یله ى٤لىو، واٯ٤لا ىلک إخ ةلیانی هلر. ةله
٣ىا ىشال، دهطيلۀ آلا ى٤اهلا نا آ لىن کله ؿىالك و ىذلهط
کك و ه ةه ااي ىقىق گىیك النیر آ. ٫هيك ىذقه ىی ىی
های ٫هاواللی ةللهای ٯللهآ، ةلله وةللا اگنیسللی قن ػللال ػارللر، دهطيلله
إ٫لاخ ةلیانی قن ام٬لا و ى٤اهلا وطلىق ها اؿذ هر و قن ةی آ
لرر قانق. ٣قه ىی گىیك دا وىای کله چلی الر او ةلی ن٫لذ ٫ه
للذاق ٯللهآ ةلله وةللا اگنیسللی ةلله ىؼي للك کلله اگنیسللی ىی قاللك ٫ه
ىـام٭ ػکير ار قن ػامی که ؿكاوك، کانی که ىـام٭ ػکير
کلله قهللك. ةللاةهای، دهللا ػامللرر ىيکلل ایلل اللر اللر اظللاو يی
قاللر و اگنیسللی و ىؼي للك؟؟، ٣هةللی نا ةللا مهظللۀ ٯللىى ىی
قار. ةه هيی قمیه، ٯهآ ةه مهظلۀ ىؼي لك و ها نا يی ةقیۀ وةا
ذاق ك و ػذ ی ةه مهظه های قیگه ٣لهب کله قن ٯىى ٯهی ٫ه
ذاق ك. چهلانو: ىؼي لك؟؟ ىل هللا؟؟ ةىق ٫ه وةا دمحم ن
ذاق. اگله ىؼي لك ٧یله های نا ةه پاقاها طها اىه ةه ٣هةی ٫ه
هللای نا ةلله آ پاقللاها ةلله وةللا قاللر اىلله او ٣هةللی نا ىی
ذاق. ای کان قن آ ؿىقا ىی لر و قمیله ٫ه هلا و ةلهای اٯاىلۀ ػظ
ر ىذهط هلا ةه آا دإسیهگمانده ار؛ ىـىا ةا وطلىق الكک ةلىق
نوی ةلهای ها، ى٤ظى قن آ وىا، اؿر ایا تر ةه وةا
پاقاها و قمیه نوی ةهای آا ار.
اٯه ةایلك ةهؿلی او آیلاخ ها نا ىی پظ: اگه اىاىا وةا قاذك ػلك
کهقك امتذ ه اگله گلىیی کله ةله آلا للإوو ةلىق کله ٯهآ نا دهطيه ىی
هللا دهطيلله کللك. آللا ؿن٬للای ؿكاوللك هيللۀ ٯللهآ نا ةلله هيللۀ وةا
تؼاه و د٤امی نا ةهذه او ةقیۀ ىـنىٯلاخ هذك و ى٠ىن ىذکن ،
قالر قن ػلامی کله لىق قاك. اگه اىاو اقٮ؟٢؟ ٫انسی ىی ىی
ها ةىقك که ةه ػق ایيا قاذك چله ایا هىانا ی٤ه او ایهای
اٯه، ةهؿلللی او آیلللاخ ٯلللهآ نا چیلللىی ىلللا٥ ىی لللك کللله ایلللا ػلللك
کله ةله ایلا للإوو ةهایا ةه ٫انسی دهطيه کك؟ امتذ ه اگه گلىیی
ةىق کله هيلۀ ٯلهآ نا ةهایلا دهطيله کلك ةله ایل ؿلاه کله ةله آ
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
92
ایللا ٫انسللی کلله ای یاوىللك ةىقللك. پاللـی یللر ةلله ٧یلله او
ر ایا او دهطيۀ ٯهآ، ةا وطىق يی ه سرةاو وق که ای قار وگه
لللللللللللللللللتر ةللللللللللللللللله وةلللللللللللللللللا ٫انسلللللللللللللللللی آگلللللللللللللللللاهی
هيللۀ ىللهقو، ى٠للىن قاللر، ىـللام٭ ػکيللر ةللىق. ایللا ةهذلله او
قالر. ... ذیظلۀ ىاملث پیلی: ٫لهقی کله ىذکن لتؼا نا ىی
هللای ا٣ذقللاق قانق ؿنی٬للۀ ؿكاوللك ةایللك ٯللاقن ةلله للاؿرر هيللۀ وةا
اللای قن ایلل ٣للام طلليای قن هلله وىللای ةاللك یاوىللك قمیلله
ٯ٤ی ةه ای ا٣ذقاق ار و قمینی یى وطىق كانق. ةالإدهی چیلىی
هللا و کللك، اگلله گللىیی ؿیللال اللر، گيا آ اللذاق ىیکلله ةلله
هلللایی الللر کللله ىتللل٥ آ قن ةلللیانی او اوٯلللاخ، نوایلللاخ دـيی
٧نىکللكگا اللر و قمیلله ٯهآللی و ٣قلله و ػکيللر و واٯلل٥، ةللا آ
ىـام٬ر قانق. هيا ىن کله نول لك، قلإیله ةله لك ایل اق ٣لا
لك. ایل ةهؿلی او نوایلادی الر کله او هذك و ةا آ ىىا٫قلر كان
ر ا٣ذقاق ای ا٫هاق، ٯاةه اذ٬اق ار: آ، ٣ک
ی ىیام ة طىی ػت ه) لیكو ٣نلی؟٢؟ : او اىیهاميلمىی گىیك ٤ه
قللذا وٯذللی ىىسللی ؿلليگی للك امللىاغ نا او ... ٫هىللىق کلله
هلا ةاللإ ةهؿلی او آة٤ضلی کلر و ة٤ضلی ةلاٯی ىالك و گه٫ر.
ر آیا :یى٥ ة ى گ٬ر، یپ او دکی ؿ ىىس ةهق ك. ةیا
.آنی :ىىسللی گ٬للر اللر للىق لليا هللر؟ آیلله قن امللىاغ ةللىق
للیك ةللگهوهللی پلل او گللهو قیگلله، آ نا ةلله انز ةهقللك چهللان ه دللا ن
ه ایل ؿتله ةل .ىت٤لىز کلهققن دهاىله قذه او یي. ؿكاوك ىؼي ك نا
للیك ن ایلل امللىاػی کلله قه ده اللر ةلل او ایللذه :گ٬ذللك ... .آهللا ن
ك ؿكىر او .قر ىا ار ؿكاولك .ٯهان گماذك قن ٫ إ ىا ةته
طتهئیله .طتهئیه وػی کهق که ةهو ؿلكىر پیلاىته و طهیلا نا ةگلىه ة
وانز املىاغ ىىسللی ٫ لإی و ٫ للإی و ٫ لإی و ٫ لإی، آىلك و گ٬لر
ك امىاغ نا ةهای يا ىی، ٫ إ ث آها قن ٫ إ ىا و .اك ك .آون
قنب نا کىةیكلك قن و اکهو ةیكان ةىق دا ٯا٫نه آىكلك پیاىته، آ ث
ای ٫ إ ة ٫ إ و ٫ إ ةل ةنهگ٬ذك یا ىؼي ك. ٫هىىق ػامی که ىی
انز او ه کلى آ کذلاةی کله ةل ٫ إ و ٫ إ ة ٫ إ و ٫ لإ ةل ٫ لإ.
لیكه یى٥ ة ى وصی ىىسی ةل ٣يلها ةل گ٬ذلك ىلا ؟ليا ن
و رریکی ی طى ؿكای یکذا یر که ؿكائ ایه قهی ة هاقخ ىی
کسلی !ؿلكا ٯله ةل .ىؼي لك پیلاىته اولرکه ای وةهای او یر
. إ٢ او ای كاذه او وٯذی قن اؿذیان ىا ٯهان گه٫ذه داکى طى دىا
ػضرخ ٫هىىق: پیاىته؟؟ آ نا گه٫ر و ىذان قٯیق ٣تهای ةىق
تؽ، وٯذی کذاب و آ نا ةه ى قاق. ى آ نا کان سرو گماذ و
نا
قیكو کذاب ٣هةی ةا ٠٣يذی ةىق که قن آ، ٣ن آ٫هی ؿكاوك او
ر ٯیاىللر ةللىق. ىلل وىللا ةهپاللك آلليا ها و وىللی و دللا ةهپاللك
ان، (@<; :<:<; تر ةه آ آگاهی پیكا کهقو.( )٬
اىاو اقٮ؟٢؟ ٫هىىق: قن ط٬ه ار که ... وٯذی نووگان ىىسی ةله
93
تػا‌له‌بممام‌اعلی‌نؾی‌را‌بیصر‌ب:عینازذ‌انخۀ‌ادلذ‌انقو‌ی‌سررب
یك ؿكاو ك ةه او وػی يىق کله املىاغ نا قن کلى ةله اىالر پایا ن
هللا ةگللمانق ... وٯذللی آ نا قن آ طللا ٯللهان قاق کللى آ نا پىللاك. ای
لللك نا کللله ای هيیللله قن کلللى ةىقلللك دلللا ؿكاولللك پیلللاىته ىؼي
ةهاگیـلللر. کلللانوای او یيللل کللله ٯلللك پیلللاىته نا کلللهق ةىقلللك نو
یكك کى گىق ك و املىاغ ةله لىنخ يىقك. وٯذی ةه کى ن
پیییك ك و هيا ىن که ىىسی ٯلهان قاق ةلىق ةیلهو آىلك. آ
ا ا٫ذلاق کله ا ا٫ذاق قن قل گهو آ نا گه٫ذك. وٯذی قن قذا
للیكك دللا ةلله آ گللا کللك و او آ ىی للىل کلله ای ده آ نا للىق ن
لذاق و ا یلا هللا؟؟ آونقك و ؿكاوك طتهئیه نا ةه پیلاىته ٫ه
نا او کان ای گهو و چیىی که ةه آ قچان لكك ةلاؿته يلىق. وٯذلی
یكك پیاىته ررو٢ يىق و او آا قن ىىنق چیلىی ىق پیاىته؟؟ ن
یك. آا ٣ه کهقك: او کظا ةه چیىی کله یلا٫ذی ؿتله که یا٫ذك په
قانیللك؟ ایللا ٫هىللىق: پهونقگللانو ىللها ةللاؿته يللىق و آ امللىاغ ةللىق.
لىل هللا هلذیك. آ نا هقك: گلىاهی ىلی٣ه ک قهی کله ليا ن
ةیلهو آونقللك و ةلله ایللا دؼىیلله قاقلك. ایللا ةلله آ گللا کللهق و
ؿىاللك و ىللذان ةلله ٣تهاللی ةللىق. للن اىیهاميللىىی؟٢؟ نا
مللی و ٣نلل آؿللهی ر او ٫هاؿىاللك و ٫هىللىق: ایلل نا ةگیلله. قن ایلل، ٣نلل
قگانو ةه ى قذىن قاق که آ نا ار. ای امىاغ ىىسی ار. پهون
ىل هللا! ى يی ةه دى دؼىیه قه. ٣ه کهق: دىا آ نا ةله ای ن
ؿىةی ةـىا. ٫هىلىق: طتهئیله ةله ىل قلذىن قاق کله آ نا اىلث
ر آ نا ویه سرخ ٯهان قهی. چهاکه دى تؽ ةیكان ىی ىی و ؿىالك
ا ٯهان قاقك و ت ىی ؽ ةیكان لكك و قای. ایا آ نا ویه سر
للىل ؿكاوللك ایللا نا ةلله هلله چیللىی کلله قن آ ةللىق آگللا يللىق. ن
ای ةىیلك. ایلا آ نا هللا؟؟ ةه او قلذىن قاق دلا او آ لـه
ةلهقانی کلهق و ایل ط٬له الر و قن آ، قن پىر گىل٬كی لـه
می و آؿهی ار و آ ىق ىار و امىاغ و ٣لای ىىسلی ٣ن او
ان،ىق ىار و ى (:<; :<:<; ا وانسا پیاىته؟؟ هذی(. )٬
اىاو اقٮ؟٢؟ ٫هىىق: قن ط٬ه ار که ... وٯذی نووگان ىىسی ةله
یك ؿكاوك ةه او وػی يىق که امىاغ نا قن کى ةه اىار ... پایا ن
ؿكاولك پیلاىته ىؼي لك نا کله ای ها هيیله قن کلى ةىقلك دلا ای
ٯلللك پیلللاىته نا کلللهق ةىقلللك نو ةهاگیـلللر. کلللانوای او یيللل کللله
یكك کى گىق ك و املىاغ ةله لىنخ يىقك. وٯذی ةه کى ن
ىن که ىىسلی ٯلهان قاق ةلىق ةیلهو آىلك. آ پیییك ك و هيا
لىل هللا؟؟ آونقلك و کله ای گهو آ نا گه٫ذك. ... دلا آ نا لىق ن
ذاق و ایا نا او کان ایل گلهو و ؿكاوك طتهئیه نا ةه پیاىته ٫ه
چیللىی کلله ةلله آ قچللان للكك ةللاؿته يللىق. وٯذللی للىق پیللاىته؟؟
للیكك پیللاىته رللرو٢ يللىق و او آللا قن ىللىنق چیللىی کلله یا٫ذللك ن
یك. آلا ٣له کهقلك: او کظلا ةله چیلىی کله یلا٫ذی ؿتله قانیلك؟ په
ایللا ٫هىللىق: پهونقگللانو ىللها ةللاؿته يللىق و آ امللىاغ ةللىق. ٣لله
لىل هللا هلذیك. آ نا ةیلهو ی ىلیکهقك: گىاه قهی کله ليا ن
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
94
آونقك و ةه ایا دؼىیه قاقلك. ایلا ةله آ گلا کلهق و ؿىالك و
ىلذان ةله ٣تهاللی ةلىق. للن اىیهاميلىىی؟٢؟ نا ٫هاؿىاللك و
می و ٣ن آؿهی ار. ای امىاغ ر او ٫هىىق: ای نا ةگیه. قن ای، ٣ن
قلذىن قاق کله آ نا ةله دلى دؼىیله ىىسی ار. پهونقگلانو ةله ىل
للىل هللا! ىلل يی قهلل. ٣لله کللهق: دللىا آ نا ةلله ؿللىةی ای ن
ةـىا. ٫هىىق: طتهئیه ةه ى قذىن قاق که آ نا اىث ویه سرخ
ر آ نا ىی ٯهان قهی. چهاکه دى تؽ ةیكان ىی قای. ىی و ؿىاك
لا ٯلهان قاقلك و لتؽ ةیلكان لك ك و ؿكاولك ایا آ نا ویه سر
لىل هللا؟؟ ةله ایا نا ةه هه چیىی که قن آ ةىق آگا يلىق. ن
ای ةىیللك. ایللا آ نا قن پىللر او قللذىن قاق دللا او آ للـه
::B=; ةللهقانی کللهق و ایلل ط٬لله اللر ... . )٣ی ارللی، گىلل٬كی للـه
(B:>-::>ب: A=<;، اػيكامؼ ؛AA، >ض
قمیلله ةللهای استللاخر ٣نلل للرهىظيى٣للا اػيكامؼلل ةلله ایلل اللاي،
کك: های ىـذن٭ اٯاىه ىی ةه وةا كاذ ائي ه
ىل هللا؟؟ ةه ؼی٬ه .; هایی او دىناخ ىىسلی یاوىلك ةلىق ىؼي ك ن
کلله ةللهای قلله للىق و ایللا و ٣نللی؟٢؟ للتر ةلله ؿىاللك آ دىاللایی
؛ها ةه وةا قیگه ٧یه او ٣هةی ةىق كاذك چها که ای ؼی٬ه
ر اگه .> گ٬ذك ةله ا٫لهاقی کله ةلا ایلا ها ـ ىی ها ةه هيۀ وةا ػظ
لللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللكك ىىاطللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللله ىی
لك و ةلا قمیله ٯ٤لی ساةلر ةه آ اػذظاض ىی کهقك دا ةه ایا ایيا ةیاون
لللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللك الللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللر کللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللله
لا هلای الای قیگله ةله اٯلىاو ؿن٬ای ؿكاوك، ةه والۀ لاؿر وةا
کهقلللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللك الللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللذكلإل ىی
للك. اگلله هيللۀ وةادللا ةلله آللا ایيللا ةی قاللذك چلله هللای اللای نا ىی اون
های قیگه قاذك؟ یاوی ةه ى٤ظى
دىاللر ةلله هللیچ وةللای ةلله ؿنی٬للۀ ؿكاوللك، ػضللرخ ىىسللی؟٢؟ يی. =
؛که ؼیؽ و ویتا ـ ةگىیك
های آيای ةله قاذك کذاب ها نا ىی اگه ؿن٬ای ؿكاوك، هيۀ وةا .<
ذاق هيۀ وةا ؛ك ىیها ةه آا ٫ه
ذاق ىؼي ك؟؟ اىه .? ؛های نا ةه پاقاها طها ةه ٣هةی ٫ه
اٯه ةایلك ةهؿلی او آیلاخ ٯلهآ نا ها نا ىی اگه اىاىا وةا .@ قالذك ػلك
کهقك امتذ ه اگه گىیی که ةه آا للإوو ةلىق کله هيلۀ ٯلهآ نا ةله دهطيه ىی
؛ها دهطيه کك هيۀ وةا
A. ؛یاو ةه کادث قارپیاىته؟؟ اى ی ةىق و
B. کك. های ىـذن٭ نا ٬ی ىی نوایادی قه ك که ٣ن ائي ه ةه وةا
پهقاوی. قمیه ىی هرایک ةه ةهنسی و قك ای
95
تػا‌له‌بممام‌اعلی‌نؾی‌را‌بیصر‌ب:عینازذ‌انخۀ‌ادلذ‌انقو‌ی‌سررب
ىای‌مدتلف‌در‌نؾی‌علم‌امام‌به‌زبان‌اخنذالخسه‌دلی:ىصتبررسی
ل قمیه او
ىیك: ىی اإلعالم عقبئذقن اػيكامؼ
موس ی‌نقل ت‌ل ه‌‌ةتاج‌لطخف‌مه‌ت وراو‌الرزول‌مخنذ؟ص؟إخأذ ری‌غی رةول می تنکه‌ى و‌و‌عل ی؟ع؟م ه‌قرائته ال نه ا‌بلػ
.(989الف:9437،)اخنذالخسه‌العربیة
قك و ةهنسی
الان کلهق کله قٯیقلا قن چله ىىٯ٤یلر وىلای و ىکلای، اػيكامؼ
لللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللك؟؟ ػضلللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللرخ ىؼي
هاکله له ایلا و لله یلاو پیلكا کلهق کله کسلی دلىناخ نا ةللهای قله کلك چ
ػضلللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللرخ ٣نلللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللی؟٢؟
ر آ نا كاللذه اللك. ةلله هللیچ نوایذللی قن ایلل ؿللى یللى دىاللایی ؿىاللك
للك ىگلله اللذكلإل للك و مللما اق ٣للایی ةللكو قمیلله ةلله ٠لله ىی کلله ای ن
ك وی، هيا ه نوایذی ةاك که لیه قمیه هذ قه کلهق کله قن ىذ
لإ ر الر ؼاػيكام گیهیر ذیظه ای ىنخ، او او ای ه نوایر، اقن
که قن ةهنسی قمیه هذ ؿىاهك آىك ایل له نوایلر، قللإمذی و سایا چا
ك. اػيكامؼ ةه ىك ٣ای كان
و قمیه قو
های ىـذن٭، ؿىق ى٣ی ى٤ظى ار ، ٣ن ةه وةااػيكامؼ ةه ةاون
للله؟٢؟ چلللی ٣نيلللی قالللذك ػذيلللا ىی ض ةایلللر ةللله آ اػذظلللا و اگللله ائي
کهقللك و االلا ةللا وطللىق ایلل ٯاةنیللر، پیللاىتها و اىاىللا، یللاوی ةلله ىی
ى٤ظى قیگهی كاذك و هيلی ٣نل ةله م٨لاخ، ةلهای اػذظلاض کلا٫ی ةلىق
ار. ای قن ػامی ار که هیچ طا قه ك که یکی او اىاىا ةله ایل
ر ؿىق اػذظاض کهق ةاك. قا
قك و ةهنسی
ل. ، یللاوی ةلله ى٤ظللىاخ قیگلله یللر ةللا وطللکلله ای قللك او ىق یللک ى٤ظللى
قمیه و ةله ؿ لإ٪ صلریؽ آیلاخ ٯلهآ و نوایلاخ الر. ىگله ولك ـی ةی
ر ػضللرخ ٣یسللی؟٢؟ کللا٫ی کللهق ىهقگللا ةلله دهللایی ةللهای اػذظللاض کللهق
یر؟ اگه کا٫ی ار پ ةله چله قمیله، ایلا ى٤ظلىاخ قیگله او ٯتیله
ك، ٬ای ة یيانا و او ٧یث ؿته قاق انائه قىیك قن گه و پكیك آونق په
کهق الر؟ هيلی کذله قن ىلىنق ى٤ظلىاخ ىذ٤لك ق لایه اتیلا و کهاىلاخ
اىاىللللللللللللللللللللللا للللللللللللللللللللللاقٮ اللللللللللللللللللللللر. ةلللللللللللللللللللللله ایلللللللللللللللللللللل
اللاي، ایلل للـ کلله ةللا وطللىق ٣نلل ةلله م٨للاخ، یللاوی ةلله ى٤ظللىاخ قیگلله
ااي و ةاه ار. ةی یر کاى إ
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
96
و. ٤لی ساةلر لك ةلا قمیله ٯ»کك که دصریؽ ىی اػيكامؼ قك قو
هلای الای قیگله ةله ار کله ؿن٬لای ؿكاولك، ةله والۀ لاؿر وةا
لك. ا اذكلإل ىی اٯىاو اػيكامؼل اگله« کهقك دلا ةله آلا ایيلا ةیاون
ؿتلهی ىك ٣ی ار قن نوایاخ، ای ى٢ اػذظاض ههگى نؾ كاق ا او ةلی
ذكلإل و اػذظاض یى ها ا اور. قن ای ةـ، صر٫ا قو نوایر نا که قن آ
کی: ٯاةه ىاهك ار قه ىی
ع رف‌ی‌‌ب م‌‌ؽ ذا جعل ت‌‌الخس هیل ب‌‌قلت‌‌قال‌‌ر یبط‌‌یأب‌‌عه
یل ق ال‌‌ث م‌‌لسان بل:الواس‌‌للم‌ی‌‌و...بدطال ؽقال‌‌قال‌‌الإمام‌‌و ای‌عل‌‌دذ :أن‌‌ألب ث‌‌ؽل م‌‌تقوم‌‌أن‌‌قب:ةام‌عل‌‌ك‌یأعؼ‌‌أبامخنذ ای
ن ه‌‌ذراز ان‌‌أى :م هرج : ؽأجاب هةی بالعرب‌‌ی الدراز ان‌‌ؽلل‌ؽ ذا جعل تالل هوی الدراز ان‌‌له‌‌ؽقال‌‌ةی‌بالؾارز‌‌أبوالخسه
تخس وها‌ل ا‌أن ك‌‌ؾووت‌‌یأن‌‌ر‌ی‌غ‌‌ةی‌بالدرازان‌‌أكلنك‌‌أن‌‌یموعو‌‌ما‌ث م‌‌ك‌ی عل‌‌یؽع ل‌‌ؽنا‌بك‌یأج‌‌أخسه‌‌لا‌كوت‌‌إدا‌الله‌‌زبخان‌‌ؽقال‌‌الو اس‌‌م ه‌‌أخ ذ كل ام‌‌ه‌ی‌عل‌‌دؾىی‌‌لا‌الإمام‌‌إن‌‌أبامخنذ ای‌‌یل‌‌قال‌‌ى ره‌‌ل هیل م‌‌ؽن هال ر وح‌‌ه‌ی ؽ‌‌ء یش ل ا‌و‌‌ةن یبه‌‌ل اور ی ػل او
(9،285:ج9365.)کلیوی،بإمام ىو‌‌ز‌ی‌ؽل‌‌ه‌یؽ‌‌الدطال‌گىیك ةه اىلاو کلا؟٢؟ گ٬لذ: طلا ةله ٫لكایر! اىلاو اةىةیه ىی
ةللا چللك ویژگللی ... و ةللا للىق؟ ػضللرخ ٫هىللىق: چگىلله للاؿذه ىی
گىیلك. لن ةله ىل ٫هىلىق: ای اةلا ها ـ ىی ىهقو ةا دياو وةا
ک. چیلىی گملر ای انائله ىلی ةهوی لاهکه آ ىؼي ك! پی او
کلله ىللهقی او ؿهاللا وانق للك و رللرو٢ ةلله ٣هةللی ػلله٪ وق کللهق.
اىاو کا؟٢؟ پالف او نا ةله ٫انسلی قاق. ؿهالای گ٬لر: ةله ؿلكا
کلهقو ةلا ایل وةلا، ى ؿهاای ػه٪ ىقو چلها کله ٫کله ىی ٯ!
دىالذ ةلا آا یذیك. ػضرخ ٫هىىق: ىى الر ؿلكا. اگله يی
ای وةا، طىاةر نا ةكه ةهدهی ىل ةله دلى چله ةلىق؟ لن ةله ىل
لللكگا و لللك! لللـ هلللیچ یلللک او ىلللهقو و په ٫هىلللىق: ای اةلللا ىؼي
و ىـ٬ی یر و هله کل نوػی ةه اىا چهانپایا و هه ىىطىق لی
ها نا كاذه ةاك اىاو یر. ای ویژگی
کك: ای نوایر ةه قو کذۀ ةیان ىه اان ىی
هللای هيللۀ ىللهقو، قن کللان اىللىنی ىشلله ٣نلل ةلله یکلل. ٣نلل اىللاو ةلله وةا
ای کلله اىللاو للىق ةلله گىلله های للاؿر اىللاو لليهق ىی ٧یللث، او للاه
کسی که ای ٣نل نا كالذه »کك که کا؟٢؟ قن پایا ػكیص نوایر ىی
ایلل نوایللر ةللهای ديللاو کللای کلله ىللك ٣یر اىاىللر «. ةاللك اىللاو یللر
لر نا ديلاو ىی اػيكامؼل هذك او طينله کلك. هلهک ىلك ٣ی ایل ػظ
های قیا آلا ةالك ةنکله وةلا ةایر ه دها ةا دياو وةا ىقاو ار ىی
كگا و ػیىااخ نا یى ة٬هيك. په
قاللذ م٨للاخ نا او کلله ای و. قن ایلل نوایللر، اىللاو کللا؟٢؟ ة٤للك اوقو
دىاللاییر ؿللىق نا ةلله کلله آ کللك ةللهای های للاؿر اىللاو ى٤ه ٫للی ىی للاه
97
تػا‌له‌بممام‌اعلی‌نؾی‌را‌بیصر‌ب:عینازذ‌انخۀ‌ادلذ‌انقو‌ی‌سررب
گىیللك. اىللاو ةلله اةىةللیه للا قهللك ةللا ؿهاللای ةلله ٫انسللی للـ ىی
کللك و آ نا نوللی قن ایلل نوایللر، ةللا ٫انسللی للـ گ٬للذ، اػذظللاض ىی
ؿىاك. ىی« ه ایهی٫ه ؿىق ة»
لا؟٢؟ ةله نولی ةله ٣نل یکی او صریؽ دهی نوایادی که قن آ، اىاو ن
کلك نوایلر لیله الر؛ نوایذلی کله هلای ىـذنل٭ اػذظلاض ىی ؿىق ةله وةا اك: ىـاتا، اىاو نا تر ةه ای قا، اىذؼا کهق
اب ب ه‌‌عنرو‌ؽابتذأ... ی‌الهاس ن‌‌الؾع :ب همخن ذ‌‌إن‌‌ؽق ال‌‌ى ذق ال‌‌تل ك‌‌م ا‌و‌‌الرض ا‌ؽق ال‌‌القل وب‌‌تقبله ال ا‌اء‌ی‌أس‌‌عوك‌‌دكر
و‌‌لس ان ك :تع رف‌‌أنك‌‌و‌‌الله‌‌أنزله‌‌ما‌ك:تعرف‌‌أنك‌‌عوك‌‌أذبرنا‌ب رلك‌‌أذبرت ه‌‌ؽأن ا‌الؾع :ب هخن ذ‌م‌‌ش ذ،الرض ا‌ؽق اله لػ
ا‌قال‌‌ؽازألوا‌ؽهلن وا الل ػات‌‌و‌‌بال لسه‌‌ء ی‌ش‌‌ك:قب:ندتبر ؽإن‌ؽق ال‌‌ؽأخض رناىم‌‌ی ترك‌‌و‌‌ی ؽارس‌‌و‌‌ی ىوذ‌‌ىرا‌و‌‌ی روم‌‌ىرا‌و
الل هس اء‌‌إن‌‌بلس انه‌‌م وهم‌‌واخ ذ ك :أج ب‌‌أخب وا‌بن ان واتلل‌ی‌ؽل‌‌ز ألوا‌عن ا‌ؽأج ابهم‌‌لػت ه‌‌و‌‌بلسانه‌‌ه مسأل‌‌موهم‌‌واخذ ك: ؽسأل
ب وا‌و‌‌الو اس‌‌ر‌ی ؽتخ‌‌لػ اتهم‌‌و‌‌بألس وتهم بأن هع ا یجن‌‌ر واأق و‌‌تعح؛(75_49،74:ج9474)محلسی،بلػاتهم‌موهم‌‌أؽطد
للا؟٢؟ ٣لله کللهق: دمحم ةلل ٫لله اب ةلله اىللاو ن ٣يللهو ةلل هللك
پلمیهق. ػضلرخ هلا يی هايی قنةان يا چیىهایی گ٬ذله کله قل
نا ؿلكا لاول چله آ ٫هىىق: چه گ٬ذه؟ گ٬ر: ةه ىا گ٬ذه که ليا هله
لا؟٢؟ ٫هىلىق: ىؼي لك ةل هلا نا ىی دياو وةا کهق و قایلك. اىلاو ن
للر گ٬ذلله و ىلل ةلله او چللی گ٬ذلله دىایللك او ىلل او. ىی ٫لله قن
یك. گ٬لر: ىلا ٯتله او هله چیلى، ليا نا قنةلان قالذ وةا هلا ةنه
کی. یک نوىی، یلک هلكی، یلک ٫انسلی و یلک دلهک نا اىذؼا ىی
ؿىاهك لؼتر کلك و ةای ىیػارر کهقی. اىاو ٫هىىق: ةه هه و
قه ا اءهللا. پ هه یک ها طىاب ىی ى ةه هيا وةا، ةه آ
یك و اىاو ةا وةلا آ او آ هلا طلىاب قاق. ها ةا وةا ؿىق مامی په
وق للكك و هيگللی اٯللهان کهقللك کلله ػضللرخ، وةللا ىللهقو للگ٬ر
وك. ها ةهذه ػه٪ ىی ها نا او ؿىق آ آ
نوایرر صریؽ قن اػذظاض اىاو ةه ٣ن ةه م٨لاخ، اکلان آ، ةا وطىق ای قو
یا قنو٦ آکان ار یا ا او ةی ؿتهی او نوایاخ.
و قمیه ى
ىی قمیه ؿىق، سلرا٦ ػضلرخ ىىسلی؟٢؟ ىلیاػيكامؼ نوق و قن ى
للنی دتیللی ىی للی قن قن ةؼللص للتذا ى٬ کللك کلله ػضللرخ ىىسللی؟٢؟ ػذ
ك ةه ٣ن ةه ایه وةا وةا ىاقنیر ؿىق یى ٫یؽ تىق ها. چه ةه
قك و ةهنسی
ر ػضلرخ ى٨امه قن ای قمیله، کاى لإ آلکان الر. ٣ن لر ٫لیؽ تلىق
ىىسی؟٢؟ قن وةا ىاقنی، قن طلای ؿلىق ةؼلص لك و ىىلى٢ لـ ىلا
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
98
یر اى ا کذه آ ار کله ایل اىله، ههگلى ىلا٥ او آ تلىق کله ػضلرخ
هلا هلای امهلی ةله آ یلك و قن اة لإ٦ پیاوىىسی؟٢؟ ذىاك ةا ىهقو ـ ةگى
ادىا ةالك. آیلاخ ةلیانی او ٯلهآ، گ٬ذگلىی ػضلرخ ىىسلی؟٢؟ ةلا ا٫لهاق
اك و ههگى ةیا ك که مکر وةلا او، ىلا٤ی ةلىق ىـذن٭ نا قه کهق
، اػيكامؼل ةه سر ةهٯهانی اندتا ةلا ىلهقو. ى٨املۀ النی آ الر کله
هللا قاللذه! چلله ىا٫للادی قانق ه للایه وةا٫للیؽ تللىق نا ى للإوور طهلله ةلل
للا قن ٣للی ػللال، ٫للهقی قن وةللا ىللاقنی ؿللىق مکللر وةللا قاللذه ةاللك اى
هللای قیگلله نا هلل ةنللك ةاللك؟ ٣نلل و مکللر وةللا، قو ىقىمللۀ کاى للإ وةا
اػيكامؼل ای ىیا ای قو ةهٯلهان یلر. ىلن يا ىذ٬اودك و هیچ ناةه
خ وی يییللى مکللر وةللا ىىسللی؟٢؟ نا ىللا قاللك. ةلله ایلل ٤ی ةلله سللر تللى
ااي، چه اکامی قانق که یک ٫هق چلكی وةلا ةكالك وملى هگلاو لـ
لا قن ةیلا ىقلىق، دىالا گ٬ذ ةه هيۀ وةا ها، مکر وةا قاذه ةالك اى
ةاك؟
قمیه چهانو
های ىـذن٭ قالذك للإوو ةه ااي ای قمیه، اگه پیاىتها، ٣ن ةه وةا
آونقك چهاکله ٯ٤لا های ىذ٤ك ق ىی های آيای ؿىق نا ةه وةا ابةىق کذ
های ٧یله ها او ىذ انی، ةی ؿالر و ةله ىهادلث، ةله دهطيله دهطيۀ آ
ى٤ىىی دهطیؽ قانق. ةه ٣ىا ىشال، اگله ػضلرخ ىؼي لك؟؟ ةله وةلا
اگنیسی آا ةىق اى ا دهطيۀ ٯهآ ةه اگنیسی نا ةیا کهق کانی ىـلام٭
ػکير اظاو قاق.
قك و ةهنسی
ل. ك ای ار که اگه دهطيله دهی اکامی که ةه له ىی ىه قلك او ن
کهق ٯهآ ةه اگنیسی، کانی ىـام٭ ػکير ار ای الکال ةله ؿكاولك
اگلله قن ناللذای هللكایر ىللهقو، لللإوو ةاللك کلله ای یللى وانق اللر. دىللیؽ
ایل کلان، ةله ؿكاولك کله ٣لام هلا دهطيله لىق کذاب آيای ةه هيۀ وةا
هلا آگلا الر، للإوو الر؛ ىنق ار و ةه هيه چیى او طينه ديلاو وةا
ر ىلهقو و ن٫ل٥ ىىال٥ آ، رلرونی الر. ةلاةهای، للإوو چهاکه هلكایر کلهق
لله٪ کللك ومللى ةللا للیى ای اللر ؿكاوللك ةلله هلله هیقللی ایلل ىللا٥ نا ةه
للی اگله پیللاىته وةلا قیگلله نا ي قالك. نولل الر کلله ؿللىق یا٣ظلاوآىیى ػذ
اله ػکيلر و کله آ ای پایتلك یلر. ذیظله ةه چی لإوىه اػيكامؼ
ها یر. یى اه هكایر، ىذنىو دهطيۀ کذاب آيای ةه دياو وةا
و. هلای قیگله، وی٬لۀ پیلاىتها اگه دهطيۀ کذلاب آليای ةله وةا قك قو
هلای آ وىلا دلا نوو و وةاها ةه ديلا ا آ ار که ای کذاب ةاك لإوىه
هلا یلر و او له٪ قیگله، ٯیاىر دهطيه ىق چها که د٬لاودی ىیلا وةا
هایی که دلا های نوو یى کا٫ی یر ةنکه ةایك ةه دياو وةا دهطيه ةه وةا
99
تػا‌له‌بممام‌اعلی‌نؾی‌را‌بیصر‌ب:عینازذ‌انخۀ‌ادلذ‌انقو‌ی‌سررب
ها ـ نوو ٯیاىر، پكیك ؿىاهك آىك دهطيه ىق دا کای که ةه آ وةا
ایل اػيكامؼل سی قاذه ةاك. آیلاگىیك یى ةه دهطيۀ تىی قذه ىی
ا نا ةلله للكها وةللا پللمیهق کلله هلله پیللاىتهی، کذللاب آلليای لإوىلله نا ىی
هلایی کله قن آ وىلا، دهطيه کك و قن اؿذیان ىهقو ٯهان قهك او طينه وةا
ك؟! کانةهقی كان
و. نو ار که یاو ةه دهطيه، ىذنىو وطلىق ىقذضلی الر. قك ى
ر پیاىته و اىاو، ٣هب وةا هلذك چله ىقذضلی وىای که هيۀ ای ىـاتا
کله قن ة٤ضلی های نوو قیا وطىق قانق؟ چا ةهای دهطيۀ ٯهآ ةه دياو وةا
نوایاخ پی گ٬ذه ا قاق و قن ةـ نوایاخ، ةله د٬لیه ةیلا ؿىاهلك
ها اك ةا آ وةا قاذه ك اىاىا؟٣ه؟ قن ىىانقی که ىـاث ٧یه ٣هب
اك. نو ار کله قن ایل گ٬ذگىهلا، آیلاخ و ؿىقا ـ گ٬ذهةه وةا
ك چهاکه ىقذضلی ىىطلىق ةلىق الر. ها دهطيه ىی نوایاخ، ةه وةا آ
ها وىای که ىقذضلی ىىطلىق ةاةهای، اذ٠ان دهطيۀ که ٯهآ ةه دياو وةا
طار. یر ةی
ر ٯلهآ ةله وةلا ٣هةلی، قك چهانو. قلإیله ىـذن٬لی قنةان ٣ن ر اول ك
ای وةا که قن هیچ وةلا قیگلهی یا٫لر ةیا ك او طينه اىذیاواخ ؿا
للىق. ةلله ایلل اللاي، دهطيللۀ ى٤للىو او ٯللهآ، گهچلله ةلله دهطيللۀ ٧یلله يی
ر وةلا، يی دىالك ةیلاگهر ديلاو ى٤ىو دهطیؽ قانق، ةه تث اةك ةىق
قیگلله ةللهای اذـللا ب وةللا ٣هةللی ةلله هایلل٭ر وةللا ٣هةللی ةاللك. قمیلله ىهلل
يی قی ا إو، ایظاق ى٣ی وػكخ ىیا ىنياا الر. ٣ىا وةا ن
ای الر ةلهای ىلنياا دلا ةلا یلاقگیهی وةلا ٣هةلی، ةله هيی اىله اگیلى
ن کلی ى٤لىىی ةهذهی که، ةا اقةیاخ ٯهآ آا ىك. ػال اگه دلى
ا ٣هةلللی دإکیلللك کهقلللك و ملللى ةلله وةللل هللا دهطيللله ىی ٯللهآ نا ةللله ديلللاو وةا
لك چهاکله کهقك ةاو ه ای ى٢ ىؼىنی ر وةا ٣هةلی، ؿكله قان ىی ىی
ها ةلله ى٤للىو، ةلله ىللنياا ٧یلله ٣للهب وةللا، ةلله للتث اذللاب دهطيلله
کهقلك. ایل اىله، یکلی او اهلكا٪ لىول دهطيۀ ٯهآ ةله وةلا ؿلىق اکذ٬لا ىی
یللى ٯللهآ ةلله وةللا ٣هةللی ی٤للی ایظللاق للى٣ی وػللكخ ىیللا ىللنيی و
ةهق. ةـشی ةهای یاقگیهیر ای وةا نا كیكا ویها مال ىی اگیى
ها او د٨ییله و دؼهیل٭ الر. قیگله، ةؼلص ػ٬ل١ دهطيلهىلئنۀ قك پظ.
یکی او وطلى ا٣ظلاو ٯلهآ، ٫لاػر و ة إ٧لر آ الر کله ةله الاي آ،
لل ى٤للىىی ةلله کسللی يی للا اگلله ٯللهآ دى دىاللك ىاللك آ نا ةیللاونق. اى
دللىا اق ٣للا کللهق کلله ایلل دؼللك ی، للك آیللا ىی هللای ىـذنلل٭ دهطيلله ىی وةا
يایك و قمیه ىه ل ایل ك؟! ةیان ة٤یك ىی ها ه ىی اىه دياو دهطيه
های ة٤للك، هيللا اىذیللاواخ وةللا ٣هةللی اللر. ةللاةهای، وىللای کلله دهطيلله
ٯهآ، اىکا دؼك ی كاذه ةاك اػذيلال د٨ییله و دؼهیل٭ قن لىل دلانیف،
قن ىلىنق کذلث آليای پیلی کله دؼلك ی وةلای کله چا ةیان طك ی ةىق
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
27
کك آؿهی قی كاذك ای اىه ىنخ گه٫ر. ةاةهای، ػکير اٯذا ىی
ةله وةللای لاول لىق کله ةللا ا یلک کذللاب الر صلر٫ا کله ى٤ظلى النی
ه ةه اىذیاواد، اىکلا دؼلك ی قانق و قن ذیظله، کسلی يی دىالك ىالك دىط
آ نا ةیاونق.
قمیه پظ
ك ایل قمیله الر. الذكلإل ایل الر ال اىه ةه پاقاها، ىلذ ان
هلای های پیاىته؟؟ ةه سرا کىنها ةه ٣هةی ةلىق له ةله وةا که اىه
قالللر هلللای ىـذنللل٭ نا ىی ؿلللىق آ هلللا. ٯ٤لللا اگللله پیلللاىته؟؟ وةا
لر ٣نیله آلا، ةایر اىه نا ةه هيا وةا ةىیك دا ي اٯا ىی ىۀ ػظ
یاوی ةه دهطيۀ ٧یه ى٤ىو ه تاك.
قك و ةهنسی
ك پیاىته؟؟ اى ی ةىق وکه چا ٠ه صر٪ آیاخ و نوایاخ دصریؽ قان
ر ؿىاللك و ىللذ قاللذه یللا لله، ٣ي للإ يیکلله ای او ىللذه و او آیللا ٣نلل
ر ػضلللرخ یللى قن وىللله الللؼاب و کادتللا ةهللله ىی ی ةلللهق اللر. کادتلللا
دللىا اذ٠للان اللك. ةللاةهای، چگىلله ىی وةللا ةللىق اللك کلله هيگللی ٣للهب ةىق
هلای پاقلاها، ةلهای کادتلا قار کله پیلاىته؟؟ ىلذ اىله نا ةله وةا
های پیلاىته؟؟ ةه هيی قمیله الر کله اىله ٣هب اى إ کك؟! یى قٯیقا
للر. ةله ٣هةلی، ةلله طلای ىالك و قن ىللاة٥ نوایلی و دلانیـی، قلله لك ا
يا اگه ایل اىله هلای قیگله ىلذه لك ةىقلك اػذيلال ةله ها ةله وةا ىن
ر آ ها ةهای آیكگا ةیان ٤ی٭ ةىق. طای ىاك
قمیه
سرا٦ اىاىلا اػيكامؼ ای قمیه ىاةه قمیه چهانو ار اى ا ای ةان
هللای کللك کلله اگلله اىاىللا ٣نلل ةلله وةا نوق و ایلل للمال نا ىللهغ ىی ىللی
ذنلل٭ قاللذك چللها کلله یللا ػللكاٯه ة٤ضللی او آیللاخ ٯللهآ نا ةللهای اللؼاب ىـ
دهطيه کهقك دا اؼاب یاوىكر دهطيۀ ٧یه ى٤ىو تالك؟ ةلهای ىشلال،
وٯذی اىاو، هىانا لاگهق ٫لاني وةلا قالذه چلها ػلك اٯه ة٤ضلی او آیلاخ
ٯهآ نا ةه ٫انسی دهطيه کهق؟
قك و ةهنسی
کله چا یى ىهغ ار.طا ای گ٬ذه ك قنکادی که لیه قمیه چهانو
گ٬ذه ك اىاىا؟٣ه؟ قن ىىانق ملىوو، ةلا ا٫لهاق ٧یله ٣لهب وةلا، ةله وةلا
هللا نا اللك و ت٤للا قن لىنخ قلله آیللاخ و نوایللاخ، آ ؿىقلا للـ گ٬ذه
)ن.ک « ههکه قنو اكووق طلىای قووؾ ةالك.»اك ىاك نوایر دهطيه کهق
ةالإ(
29
تػا‌له‌بممام‌اعلی‌نؾی‌را‌بیصر‌ب:عینازذ‌انخۀ‌ادلذ‌انقو‌ی‌سررب
قمیه ه٬ذ
ل ر پیللاىته و للادىای قن ؿىالك و ىللذ، یکللی قیگلله او قلإیللهاى ی ةللىق
ار. اػيكامؼ
قك و ةهنسی
للإ لادىای قن ؿىالك و ای ةیلا یلى ى٨امله ای آلکان الر چهاکله او
هلای ىـذنل٭ یلر و ایل قو ىقىمله ىذ، ىلذنىو ٣لكو ٣نل ةله وةا
ر هلا ای ةلی آ ىذ٬اودلك و هلیچ لإوىله کاى إ وطلىق لكانق و سایلا اى لی ةلىق
ؿىق نا قانق که قن طای ؿىق ةؼلص لك الر او پیاىته؟؟ قلإیه ؿا
ر ىلذ ٯلهآ. نول الر کله ایل طينه ةهای استاخر امهی و ه ةشلری ةلىق
هلای ىـذنل٭ یلر. لي قمیه، ىذنىو ٣كو ٣ن پیاىته؟؟ ةله وةا
، ٣نلل ؿىاللك و ىللذ نا ةلله ةللاون ة٤ضللی او ٣نيللا، پیللاىته؟؟کلله ای
کلهق و ایل ةلاون، ىتذلی ةله او ایل دىالایی الذ٬اق يی قاذه اى ا ٣ي لإ
(?A>_=A=، ?: ض@;<;ة٤ضی نوایاخ ار )ةؼهای،
قیگه ةلهای نق ٣نل اػيكامؼل قن یکی او نوایلادی کلهکه ای کذۀ ىه
ر امهی ةه وةا پیلاىته؟؟ کلك ةله صلراػر ٣نل ها ةه آ اذاق ىی ػظ
ةه ؿىاك کذاب ٣تهی، دإکیك ك ار )ن.ک لیه(
قمیه هذ
کلك کله ةله ه نوایر قه و چی الذكلإل ىی اػيكامؼ قن هایر،
اللاير ایلل لله نوایللر، لله پیللاىته؟؟ و لله ػصللرخ ٣نللی؟٢؟، دىاللاییر
ر امىاغ ػضرخ ىىسی؟٢؟ نا كاذه اك. ؿىاك
قك و ةهنسی
لبررسی‌روایت‌او
ىذ ٣هةی نوایر:
ب ه‌عب ذهللا‌ع هز عذان‌ب ه‌موس عه‌هیالخس‌به‌مخنذ‌خذثوا‌ب ه‌ةخب ع ه‌هر‌یخط ب ه‌الخ رث‌ع ه‌یالنزن ش باح‌ع ه‌القاز م
إن‌ق ولی؟ع؟ای عل‌هیالن ؤمو‌ری أم‌ز نعت‌ق ال‌یالعرن هیج و‌‌موس أل واح‌كان ت‌و‌عنران‌به‌موس یوص‌كان‌نون‌به‌وسعی
م ا‌ؽنوه ا‌ذهی‌مه‌ال لواح‌أذر‌موس غعب‌ؽلنا‌أذضر‌زمرد‌عه‌موس ع ه‌دى ب‌ؽلن ا‌ارتؾ ع‌م ا‌موه ا‌و‌یبق م ا‌موه ا‌و‌تلس ر
نعم‌قال‌ال لواح‌یؽ‌ما‌انیتب‌عوذ أ‌نون‌به‌وسعی‌قال‌الػعب‌ةأربع‌یذیأ‌یؽ‌وقعت‌ختى‌رىغ‌بعذ‌مه‌رىغ‌توارثهای‌زلی‌ؽلم‌ةی بالعبران‌كت اب‌ى وؽ إدا؟ص؟یالوب ؽأذ ره...نهیال مه‌رىغ‌ى و‌و‌باللت اب‌ؽأش بخت‌یرأس عوذ‌وضعته‌و‌ی‌لإ‌ؽذؽعه‌قیدق
الس ناواتقام تمو ر‌هللا‌ذل ق‌ما‌علم‌هیؽ:یجل‌ةیبالعرب‌كتاب(9474:949.)شؾار،دلك‌ؽعلنت‌ةالساع‌تقوم‌أن‌إلى‌ال رض‌و
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
22
ل. ان قن قك او الذسعبد ثظبئشقن ىیا ىاة٥ ػكیشیر ىذقك و، دها و دها ٬
ه یى صر٫ا ٣ إىه ىظنسی ه ای نوایر نا قه کهق ار. قن ىاة٥ ىذاؿ
، B;، ضA ،;=B;قلله کللهق )ض الااذسعبد ثظاابئشایلل نوایللر نا او ثؾاابساالاسةللان قن
(. کذۀ طامث آ ار که ٣ إىله ىظنسلی قن هله له ىلىنق، BB;، @>، ض@:;
اػيكامؼل نوایر نا لیه ٣اویی قه کهق که قن دلاق آلکان ةلا ٫هل
و‌اللت ب‌م ههی إل‌دؽ ع‌م او؟ص؟علن ه_97ب اب»خ اللر: او ایلل نوایللا
ع رض‌و‌هی عل‌ال عن الع رض‌و‌هیإل‌دؽعه‌مه‌و‌هم؟ع؟اءیال نب‌آثار‌و‌ایالوشا
یؽ معحزات ه_99ب اب»، «اءی ال نب‌معح زات‌عل ىق ذری‌أن ه‌و‌هی عل‌أمت ه
_93ب اب»، «الق رآن‌إعح از‌بباب‌تعلقی‌منا‌ریكج‌هیؽ‌و‌باتیبالنػ؟ص؟إذباره
عل ى‌قرءونه ای‌هم؟ع؟اءی ال نب‌كت ب‌همیعل هللا‌ش لوات‌عو ذىم‌أن‌یؽ آذ ر
ىی .«لػات ه‌اذتل اف ةللاةهای، ةهقاللر ٣ إىلله ىظنسللی ةلله ویللژ لیلله للى
اىاىلا هلذك ىلن يا ایل اىله « ٣كه»٣ىا _ گهچه ىهط٥ يیه قن
قن ة٤ضللی او نوایللاخ ایلل ةللاب، کلله چا للىق للاىه پیللاىته؟؟ یللى ىی
: <:<;الك )ىظنسلی، قانر ٣نل پیلاىته؟؟ ى٤ه ٫لی کلهق نا ىیلهاز ائي ه ؿىق
<@ _;B?_;BAدىاذه کذث لایه پیلاىتها ( _ آ ار که پیاىته؟؟ ىی
ر هلللای گىلللاگى ةـىالللك؛ ةهقالللذی کللله کاى لللإ نا ةللله وةا ةهؿ لللإ٪ ٫هللل
ار. اػيكامؼ
و. قهك که: ةهنسی ننه ك ای نوایر ا ىی قك قو
ان اةلللىط٬٤ه، دمحمةللل امؼلللی ةللل _ دمحم ةللل امؼلللی: وی لللیف للل٬
اب ار و او ىی نطامیى دىسیق ك ار: اةىامـ
)خلی، (9383:374ثقة ری الق ذر،كج‌م‌یأش خابوا،عؿ م ه: ی جل‌ذی ز‌‌الدؼ اب‌یأب از م.ت هیروا‌إل ى‌ف،مس لون یالتط ان‌ه‌س ،خ‌ه ی،ع ة ،ثق ةی الروا
(9477:474)نحاشی،ثقة کوؽ (9495:379)ػوسی،.ی هس خ‌‌هیع ة ثق ةی الروا‌ر‌ی كج‌الق ذر‌‌م‌یعؿ أش خابوا‌م ه: ی جل (9499:949.)خلی،تهیروا‌إلى‌مسلون فیطانالت
_ ىىسی ة ٤كا:
(9383:522)خلی،.ی كوؽ‌‌ثیالخذ‌یؽ‌ف‌یضع (6،956:ج9364.)ابه‌الػعائری،غلو مرىبه‌یؽ‌ف یضع (9499:257.)خلی،غلو رىبهم‌یؽ‌ف یضع
ؽی‌الخذیث.)نحاشی، (9477:474ضعیف
ةه ای ااي، ةه هاقخر دياو کذث نطامی ىىطىق، ىىسی ة ل٤كا،
لللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل٤ی٭ و ٧للللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللامی
ةىق ار.
_ ٣تكهللا ة امقا )امؼضرىی(:
23
تػا‌له‌بممام‌اعلی‌نؾی‌را‌بیصر‌ب:عینازذ‌انخۀ‌ادلذ‌انقو‌ی‌سررب
هی ؽ‌ر‌ی ذل ا‌ة‌لاالػ‌‌عه‌یروی‌غال اب كر‌‌ی واقؾ‌بالبؼ:النعروف(9383:477)خلی،.ة البت‌ء‌یبص‌زیل‌به‌عتذ یلاو
)اب ه‌الػع ائری،.ب ه‌ارتؾ اعل ا‌متهاؽ ت غال عا یأ‌ف یضع‌ی كوؽ(35_4،34:ج9364
(9495:349)ػوسی،.واقؾی ابا ك ر‌‌ك ان‌و‌بالبؼ:فر‌ع‌ی‌‌ىو‌و‌ی واقؾ؟ع؟اللاؾم‌أشخاب‌مه‌ل ا‌و‌ء‌یبص زیل و‌ت هیبروا‌عت ذ یل ا‌و‌هی ؽ‌ر‌ی ذ‌لا‌ة‌لاالػ‌‌عه‌روى(9499:236.)خلی،به‌رتؾعی
ل ا‌و‌هی ؽ‌ر‌ی ذ،ل اةل االػ‌‌عه‌یروی،،غال اب بالبؼ:،كر‌‌النعروف (9477:226)نحاشی،.تهیبروا‌ذ عت‌ی
ةاةهای، ٣تكهللا ة امقا، واٯ٬ی، کم اب، ٧امی و ٤ی٭ ةىق الر
ىق. و ةه نوایاد ا٣ذا يی
_ ت اغ اميىی:
ح وزی‌ف یض ع‌أش خابوا‌ثیخ ذ‌یؽ‌هج‌یخذ‌ی ذیز‌‌ی كوؽ‌مخنذ‌أبو (3،297:ج9364)ابه‌الػعائری،.ساىذا ج‌در‌ی‌‌أن.)نحاشی،،ثقی كوؽ (9477:279ة
ةاةهای، قن ىىنق ت اغ اميىی، قو قیكگا ىـام٭ وطىق قانق.
ج:ه یػ ة امؼهز_
ىق و ىظهىل ار. اگه او وی قن هیچ یک او ىاة٥ نطامی قیك يی
ةاك کله لاى قن نلنه نوایلاخ، « امؼانز ة ػیهج»ىهاق او ای او،
ار، ةاو ه دىسیق یا د٤ی٬ی قنةلان او « امؼهز ة ػیهج»پهدکهانده او
وطىق كانق.
ی: ه ت ح ة طىی ام٤ _ ػ
قن ىىنق او یى قن کذلث نطلامی، دىسیلق یلا دل٤ی٬ی وطلىق لكانق. صلر٫ا
ىیك: ة قاوق ػن ی قن نطال ؿىق ىیا
(9383:98)خلی،.منذوح[جر،كش]
کلك کله ةه ای ااي، اةل قاوق ػن لی او لیف ىسلی و کش لی قله ىی
ػت ه ةل طلىی، ىيلكوغ ةلىق. ةلا ایل ػلال، ىهاط٤له ةله کذلث نطلامی لیف
قهك که قن نطال کش ی، ااا او ػت ه ة طلىی ىسی و کش ی ا ىی
ر وی وطلىق یاىك و قن نطال یف ىسی یى ٣تاندی قال ةه ىيكوغ ةلىق
للی اللذاق کللهق للكانق و مللما يی ر اةلل قاوق ػن کلله چا دللىا ةلله ایلل ةیللا
؟ ىی آیر ىیك: هللا ؿىیی؟ن
:أقول.ال ول‌القسم‌مه‌منذوح أنه‌یاللص‌إلى‌داود‌ابه‌نسب‌و‌‌و‌دك ره‌عه‌ة‌یذال‌یاللص‌ة‌نسد‌إن ك ان‌أن ه‌أو‌ز هو‌ؽه ومذخ ه،
(4،294:ج9479)ذویی،.ینر‌الع‌‌ةخب‌‌نسدته،بعووان‌‌یؽ‌موجودا
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
24
؟ ى٤ذقكك که اة قاوق یا الذتا کلهق ةه ای ااي، آیر هللا ؿىیی؟ن
ك ایل ـه یا ای که قر اة قاوق ةىق، ةهؿ إ٪ ـۀ ٤٫نی، قنةهقان
ی»ـ ةا ٣ىا ةىق ار.« ػت ح ام٤ه
کله قن اةذلكای لك آىلك و سقله و « ىؼي ك ةل امؼلی»ی، ٧یه او ةاةها
قهلك کله قو دل ىىنق دإییك ار ةهنسی ایهر ناویا ای ػلكیص لا ىی
الك. قو ناوی قیگله، ىظهىملك و صلر٫ا ها ٯ٤ا ل٤ی٭ و ٧لامی ةلىق او آ
ص دلىا قن ةؼل ها قیكگا ىذاق وطىق قانق. چگىله ىی قن ىىنقر یکی او آ
ا٣ذقاقی، ةه نوایذی اذاق کهق که ای هيه قه ٤٭ قن ننه ك
آ وطىق قانق؟!
و. قن ایلل نوایللر، نویکللهق قو ى٤للىو للتر ةلله کذللاب ٣تللهی قللك للى
وطىق قانق: پیاىته؟؟ و ػضرخ ٣نی؟٢؟؛
گىیك: نوایر قن ىىنق پیاىته؟؟ ىی
ة.یبالعبران‌كتاب ىو‌ؽإدا؟ص؟یالوب‌ؽأذره
ه كةاةهای اك که ای کذاب ةله ، پیاىته؟؟ ةا ىاهك کذاب، ىذىط
وةا ٣تهای ار و ای کذه، اۀ ػك اٯه آایی ةا ای وةلا الر. قن
نوایر، ٣تانخ قیگهی وطىق كانق که آایی پیاىته؟؟ ةا ایل وةلا نا نق
لك ک کك. ةه ای ااي، ای نوایر تر ةله پیلاىته؟؟، ةیلذه استلاخ
گ٬ذه ك ٣ إىه ىظنسلی یلى نوایلر که چا ٣ن ةه م٨اخ ار دا ا٫ی و نا قن کان نوایاخ قال ةه ٣ن ػضرخ ةه م٨اخ قه کهق ار.
گىیك: نوایر قن ىىنق گا ػضرخ ٣نی؟٢؟ ةه ای کذاب ىی
و‌یإل ؽذؽع هقی دق‌ةیبالعبران‌كتاب‌ىو‌ؽإدا؟ص؟یالوب‌ؽأذره،: ی جل‌ةی بالعرب‌كتاب‌ىو‌و‌باللتاب‌شبخت‌ؽأ‌یرأس‌عوذ‌ه‌وضعت
أن‌إل ىال رض‌‌و‌الس ناواتقام تمو ر‌هللا‌ذل قم اعل مهی ؽ.دلك‌ؽعلنت‌‌ة‌الساع‌تقوم
لله اللر: یکلل. نوایللر نا ػضللرخ ٣نللی؟٢؟ قلله چللك کذلله ٯاةلله دىط
« ٫لالا هلى کذلاب ةام٤تهایللح»کلك. ةلاةهای، ایل اػذيلال وطللىق قانق کله ىی
٣نلی؟٢؟ هل ةلىق ی٤لی ایلا یلى ةلا ىلاهك کذلاب، اىه ػضلرخ
ر آ ك ه ٣تهای ةىق اٯه آلایی ىذىط اك که ةاو ه قمینی ار ةه ػك
و. نوایلر او ى٤ظلى دتلكیه لك کذلاب ٣تهالی ةله اطيامی ةا ای وةا. قو
گىیك و صلراػذی قن ٬لی ٣نل اىلاو ٣نلی؟٢؟ ةله ٣تهالی ٣هةی ـ ىی
ػك اٯه صراػر ةه ای ىىى٢ كانق چها که « نير لمک٤٫»كانق. ٣تانخر
ر آ ا٣ لإو ٭ ةله ٣هةلی لك ٣ن ػضرخ ٣نی؟٢؟ ةه ىؼذىای کذاب، ىذىٯ
ك ار. ةا ای ػال، ػذ ی اگله ایل ٣تلانخ، قال ةله ایل ىىلى٢ ةالك
لىق( ةلاو که قن نوایر ة٤كی، ای ىنث ةا وىغ ةیذهی قه ىی )چا
نوایر ةهای ٬ی ٣ن اىاو ةه م٨لاخ الذاق کلهق )ن.ک دىا ةه ای ه يی
و( .لیه: ةهنسی نوایر قو
25
تػا‌له‌بممام‌اعلی‌نؾی‌را‌بیصر‌ب:عینازذ‌انخۀ‌ادلذ‌انقو‌ی‌سررب
بررسی‌روایت‌دوم
ىذ نوایر ةه ٣هةی:
جعؾ رب ه‌موس ع ه‌موس ب ه‌عن ران‌ع ه‌أبومخن ذ‌خ ذثوا‌یأب ع ه:یالؾع ب همخن ذ‌ع ه‌أز باط‌‌ب ه‌یعل عه‌یالبػذاد‌تب ار هللا‌أن‌الحؾ ر‌یؽ‌إن‌قال‌عبذهللا‌یأب‌عه‌یالجنال‌ةخنز
ك :انی تب‌ه ایؽ‌و‌هی عل‌أنزله ا؟ع؟موس ألواح‌أنزل‌لنا‌تعالى‌و‌موس امی أ‌انقع ت‌ؽلن ا‌ةالساع‌تقوم‌أن‌إلى‌كائه‌ىو‌و‌ء‌یش
الحب :ةالحو‌مه‌ةزبرجذ‌یى‌و‌ال لواح‌ازتودع‌أن‌هیإل‌هللا‌أوخى‌ةملؾوؽ ال لواح‌هی ؽ‌ؽحع :الحب :له‌ؽانصق‌‌الحب:موس ؽأتى‌خت ى‌الحب :یؽ ت زل‌ؽل مه ایعل‌الحب :انؼب قهی ؽ‌جعله ا‌ؽلن ا...یالوب ذونی ر‌ی‌نهیال م ه‌رك ب‌ؽأقب :مخن ذا‌هی نب‌هللا‌بع ث‌ه ایإل‌ؽوؿ ر‌هیإل‌دؽعوىا‌و‌ؽأذرجوىا‌هللا‌رزول‌أنك‌نصهذ‌قالوا‌دونك‌ؽقال؟ع؟هیالنؤمو‌ریأم‌دعا‌ثم‌یبالعبران‌كتابها‌و‌قرأىا‌و
ق ذ‌و‌موس أل واح‌یى‌و‌هیالآذر‌‌علم‌و‌هیال ول‌علم‌هایؽؾ‌ىره‌خس هأ‌‌لس ت‌‌هللا‌رز ولای ق الكی إل‌أدؽعه ا‌أن‌یرب‌یأمرن
رأز ك‌تخ ت‌تع عها‌أن‌آم ر أن‌یأمرن :ی جبرئ‌إن‌ق ال‌قراءته ا‌تخ ت‌ؽحعله اق ال‌قراءته اعلن تق ذ‌و‌تط بد‌ؽإن ك‌ىره‌لتكیل
:9474...)ش ؾار،ه ایؽ‌ء‌یش ك :هللا‌ن هعل‌‌ق ذ‌و‌ؽأش بد‌رأز ه939_947)
ثظاابئشایلل نوایللر صللر٫ا قن قو ىتلل٥ نوایللی ىذقللك و قلله للك: ل.قللك او
قه ك ةلا عیبشای رفغیشای که قن (. امتذ ه ـهB>، >)ض عیبشی رفغیشو الذسعبد
ةله اػيكامؼل اكکی اؿذ إ٪ ار و قن واٯل٥، هيلا نوایذلی الر کله
ه یلى و ةله آ الذاق کلهق الر. قن ىلاة٥ ىذلاؿ صلر٫ا ٣ىا نوایلر لى
قله کلهق الاذسعبد ثظابئشای نوایلر نا او ثؾبساالاس٣ إىه ىظنسی قو ةان قن
گ٬ذه لك ٣لىا ایل قو ةلاب چلی الر: که چا (.BA;، @>؛ ضA ،;=A;)ض‌هم؟ع؟اءیال نب‌آثار‌و‌ایالوشا‌و‌اللتب‌مه‌هیإل‌دؽع‌ما‌و؟ص؟علنه_97باب»
عل ىق ذری‌أن ه‌و‌هی عل‌أمت هع رض‌و‌هی عل‌ال عن الع رض‌و‌هیإل‌دؽعه‌مه‌و
كت ب‌همیعل هللا‌ش لوات‌عو ذىم‌أن‌یؽ آذر_93باب»، «اءیال نب‌معحزات
. ةاةهای، هياك نوایر ٯته، ةلاو هل «لػاته‌اذتلاف‌على‌قرءونهای‌ع‌اءیال نب
ىلللی ٣لللىا آ الللر کللله ةهقالللر ٣ إىللله ىظنسلللی ةللله ویلللژ لیللله قو
هللای گىللاگى ا نا ةلله وةادىاللذه کذللث للایه پیللاىته پیللاىته؟؟ ىی
ةـىاك.
و قهك که: . ةهنسی ننه ك نوایر ا ىیقك قو
: A:<;_ ٣يها ة ىىسلی؛ قن کذلث نطلامی دىسیلق لك الر )ظارلی،
(.=@>: =B=;؛ ػن ی، ?>;: ;;<;؛ ػن ی، =?>
_ ىىسللی ةلل ط٬٤لله امت٨للكاقی؛ دللىسیقی ةللهای وی قن کذللث نطللامی قلله
ك ار.
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
26
: A:<;اللتا؛ قن کذللث نطللامی، دىسیللق للك اللر )ظارللی، _ ٣نللی ةلل
<C; ،؛ ػن ی;>;; :CC ،؛ ػن ی;=B= :>B;.)
: A:<;_ اةى ػيلى سيلامی؛ قن کذلث نطلامی، دىسیلق لك الر )ظارلی،
(.@B= :=C=;؛ ػن ی، :=: ;;<;؛ ػن ی، ?;;
ةاةهای، ةه تث دىسیق ك یکی او ناویلا، ایل نوایلر یلى ةله مؼلا
ی، ٯاةه اذاق یر.ك
و. و‌ه ایإل‌ؽوؿ ر»ؿللىای: قن ةـلل ىهةللى ةلله پیللاىته؟؟ ىی قللك للى
کلك کله پیلاىته؟؟، . ةاةهای، نوایر دصلریؽ ىی«یبالعبران‌هاكتاب‌‌و‌قرأىا
لللی ةلللىق و لللادىای قن ؿىالللك و ىلللذ اػيكامؼللل کللله دإکیلللك ةللله اى
ةىق ؿىاك الر. نول کك، ای کذاب آيای نا که ةه وةا ٣تهی ىی
ىتلی ةله اػيكامؼل ار که صریؽ نوایر، قن داق آکان ةا اق ٣اهلای
ادىای پیاىته؟؟ تر ةه ؿىاك و ىذ و یى طهه ػضرخ تر
ةه ایه م٨اخ ار.
ؿىای: قن ةـ ىهةى ةه ػضرخ ٣نی؟٢؟ ىی قك چهانو.
أن‌یأمرن :ی جبرئ‌إن‌ق ال‌قراءته ا‌خس هأ‌‌لست‌‌هللا‌رزول‌ای‌قال‌علنت‌قذ‌و‌تطبد‌ؽإنك‌ىره‌لتكیل‌رأزك‌تخت‌تععها‌أن‌آمر ء‌یش ك :هللا‌ن هعل‌‌ق ذ‌و‌ؽأشبد‌رأزه‌تخت‌ؽحعلها‌قال‌قراءتها
.هایؽ
دىالذه کذلاب ٣تلهی ةـىالك و او ةه ای الاي، ػضلرخ ٣نلی؟٢؟ يی
، نوو ة٤ك، ةكا ٣نل پیلكا ىی ایل کلك. قو کذلۀ ىهل قنةلان هیق ى٤ظى
ه ار: ةـ ٯاةه دىط
ل قن ایل نوایلر، لـی او دهطيله لك کذلاب ةله ٣هةلی کله آ کذۀ او
یاىللك ةنکلله للاهه نوایللر آ اللر کلله نوو ة٤للك، ػضللرخ ٣نللی؟٢؟ ةلله
ر کذاب ٣تهی لك الر. ةلاةهای، ایل یى ای ا٣ظاوآىیى، ٯاقن ةه ؿىاك
اك وةا ٣تهی.ةـ یى دإییكی ار ةه دىاایی ػضرخ تر ةه ؿى
و ةؼص انی، قنةان ٣نل اىلاو ةله م٨لاخ الر و نول که آ کذۀ قو
ار که قن وىا ػیاخ پیاىته؟؟، ػضرخ ٣نی؟٢؟ اىلاو تلىق الر.
اىلاو وىلا قن آ ٣صلر، پیلاىته؟؟ ةلىق کله ةله دصلریؽ نوایلر، ٣نل ةله
ی؟٢؟ وةا ٣تهی قاذه ار. ةاةهای، هیچ اکامی كانق که ػضلرخ ٣نل
قن آ وىللا چللی ٣نيللی كاللذه ةاللك و ة٤للكا او هیللق ا٣ظللاوآىیى یللا
یاقگیهی او پیاىته؟؟ و ىاك آ، ةكا آگاهی پیكا کك.
ه ةه ای و ه دها ٣نل اىلاو ةله م٨لاخ نا ٬لی <ةا دىط اکال، نوایر قو
کك. کك ةنکه او طهادی، آ نا دإییك ىی يی
بررسی‌روایت‌زوم
و ةلا الكکی اؿذ لإ٪ قن که چا و، هيلا نوایلر قو گ٬ذه ك نوایر ى
27
تػا‌له‌بممام‌اعلی‌نؾی‌را‌بیصر‌ب:عینازذ‌انخۀ‌ادلذ‌انقو‌ی‌سررب
هلللای ىلللىنق الللذاق قللله لللك. ةـ عیبشااای رفغااایشد٤لللاةیه الللر کللله قن
اللکال پللی <قن قو نوایللر قٯیقللا یکللا اللر و مللما هلله اػيكامؼلل
گ٬ذه، قن ىىنق اذاق ةه ای نوایر یى وانق ار.
ةللهای استللاخ ىللك ٣ای اػيكامؼلل ةللاةهای، هللیچ یللک او لله نوایذللی کلله
کك. کذۀ ةیان ىه ای الر کله ؿىق قه کهق کيکی ةه ػال وی يی
ر ایلل لله نوایلر و قلإمللر آ ر لؼ ، اػيكامؼلل هللا ةله ىللك ٣ای ةله ٫لله
، ٣نلل ىنللق نولل یللر چگىلله او ق هللا نوایذللی نا کلله ةلله للىن ٣للاو
، ٣ن آ کلك کلان نا استلاخ ىی ها ةه م٨اخ اىاىا؟٣ه؟ و ةه ىن ؿا
ک کهق ار؟! گماذه و صر٫ا ةه ای ه نوایر دي
گیری‌نتیحه
ك ةه ٠ه ىی قن د٤یی ػكوق و س٨ىن ٣ن اىلاو، آ نا ةله اػيكامؼ ن
ای د٤هیلل٭ کللك کلله ةذىاللك ةلله اللاي آ، ؿللىق نا یللى اىللاو ةكاللك. ةلله گىلله
اٯن ی، وی ٣ن ةه اىىن ٧یه ىهدت ةه قی او طينله ٣نل ىتای ای گا ػك
ه ةه م٨اخ نا ٬ی کهق ار. صر٪ ای که چی ٣نيلی نا استلاخ ٠ه او اقم
ر اقم ه ىی ةلهای استلاخ اػيكامؼل ای ار که کك، کذۀ ىه، ادياو ةىق
گاللۀ وی، هللا اللذاق کللهق. هللیچ یللک او قلإیلله هللر قیللكگا ؿللىق ةلله آ
ىذكل و ٯاةه ٯتىل یر.
ةله الاي صلریؽ نوایلاخ، ٣نل اىاىلا؟٣ه؟ ىؼلكوقیذی که ای ي
دىاك ةله لاقگی چل ةله ةا نویکهق اؿتانی ؿىق يی اػيكامؼ كانق و
ای هيه نوایر ةنىك. ةاةهای، گهچه گهوهی او ىذکن يا ی٤ه، ررونخ
دللىا نا يی اػيكامؼلل اللك قیللكگا ٣نلل اىللاو ةلله م٨للاخ نا ٬للی کهق
يللا قاللر چهاکلله ىیللا وی و آهياللك ایلل قللذ هللا اؿذ للإ٪ ه او ىذکن
دىاك نوایلاخ نا کلان ةا نویکهق ؿىق، يی اػيكامؼ ىتایی وطىق قانق و
ةگمانق.
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
28
موابع
، ىىلۀ اليا٣ینیا، الغضابئش اثاي سعاب اة ام٨ائهی، اػيكة ػی، _
.<@=;، ٯ
، ىؼي كة ٣نی، _ . ;A=;، ، ٯ، اانیاالوبقت فی الضبقتاة ػيى
، دهطيۀ الان اىلاو ىهلكی؟٢؟، اذلاناخ سشگشا ب پبعخ، اػيكامؼ _
.@C=;، قوو، طا اان اىاو ىهكی؟٢؟، ةی
، طلا ، اكاناخ اان الإىلاو اميهلكی؟٢؟، ةلیالظبلؼ العجذ هع، للللللللللللللللللللللللللللل _
.<=<;اول،
، طللا ، اللكاناخ اللان الإىللاو اميهللكی؟٢؟، ةللیالعااالما عقبئااذ، للللللللللللللللللللللللللللللل _
.(ام٭)A=<;اول،
، دهطيلللۀ الللان اىلللاو ىهلللكی؟٢؟، اذلللاناخ االعااالم عقبئاااذ، للللللللللللللللللللللللللللللل _
.(ب)A=<;، اول، طا اان اىاو ىهكی؟٢؟، ةی
لاناخ الان ، دهطيلۀ الان اىلاو ىهلكی؟٢؟، اذعشگشداى ،للللللللللللللللللللللللللللل _
.(ض)دا ةی، طا اىاو ىهكی؟٢؟، ةی
.;B=;، هايی، دتهیى ةی ح، ىکذتالغو کشفالإنةنی، ٣نی ة ٣یسی، _
.@;<;، ، ةیاق ة٤شر، دههاالقشآى رفغیش فی الجشبىةؼهای، یكها، _
.=B=;، ، اذاناخ قاگا دهها، دههاداد اثي سعب ػن ی، اة قاوق، _
.;;<;، ، قاناممؿائه، ٯالؾلی العاله سعب ى٭، ػن ی، ػ ة ی _
.AA=;، ، ىىه امت إ٦، ةیهوخالکجش الذایؿیتی، ػی ة ػيكا، _
.C:<;، ، ىىۀ اىاو ىهكی؟٢؟، ٯالغشائؼ الخشائظامكی، ناوكی، ٯث _
، طلا ، طهلا، ةلیالشضابع؟ع اخجابس عیاىكوٮ، ىؼي ك ةل ٣نلی ةل امؼلی، _
;=AB.
ا _ .<:<;، هللا اميه٣شی، ٯ آیر ح، ىکذتالذسعبد ثظبئشن، ىؼي كة ػ، ٬
ی، ٯالطعی الشیخ سعب ىسی، ىؼي كة ػ، _ .?;<;، ، طاى٤ۀ ىكن
.:B=;، ، چاپـاۀ ٣نيیه، دههاالعیبشی رفغیش٣ی اری، ىؼي كة ى٤ىق، _
.?@=;، ، قانامکذث الؤ إىیه، دههاالکبفیکنیی، ىؼي كة ی٤قىب، _
.<:<;، ، ىىه امى٫اء، ةیهوخاألاس ثؾبسىظنسی، ىؼي كةاٯه، _
ديه ام٤لاميی منلیف م، اميلالوقابالد اائا ى٬یك، ىؼي لكة ىؼي لكة ٤يلا، _
.>A=;، امي٬یك، ٯ
للی، ٯللالغبشاای سعااب امظارللی، اػيللكة ٣نللی، _ ، ، اذللاناخ طاى٤للۀ ىكن
;>:A.
، ػللىوىظنلله ، شاابگشداى ذهفیاا شاایخ دیااذگب دس اهاابم علاانللاقو، ىؼي كػلل، _
.;A=;، <?يان
اىه ٣نيللللللی _ پژوهشللللللی ٫للللللله @C/;</;=C;دانیف قنیا٫ر:
ىلللهٮ ىللللى٣لللىق : پاییلى، A<ان لللاوقه، يقوال CA=;/@/>;دانیف پمیه
;=CA
«و ؿیئها ٣ير»گذه یةهنس و قنی ٣ير ةا گاهی ةه قلإیه ٣قنی
كٮ 1کاوي نوػی ةه
٣2تكامؼی ؿسروپا
كیچكقیللی اللر کلله هللای آىىودهی ٣للير یکللی او ةیللاقی
ةلله لليان خ ٯللهآ، آ نا رللر تللىخ پیللاىتهااو آیللاای پللان
ا٫لىو ةله ایل رلر اىاىلر ، آونق ار و او قیكگا لی٤ه
که قن نو گهقآونی _ ای پژوه. آیك ىی ةه يان اىاىا
او هللا، اللر و قن ؼللى اللذاق قاقای کذاةـالله، ىامللث
، کلك و قن دظىیله و دؼنیله ىاملث ىی یى ااقی پیهوی
ةالك ىلی نو آ دؼنیه ىؼذىایی او ى٢ دىی٬ی دؼنینی
اه ةه قلإیه ٣قنلی و « او ؿیئه ٣ير»گذه دتیی _
آیاخ ٯهآ پهقاؿذله و قن پایلا ةله ایل قنی ٣ير ةه ویژ
ذیظه قر یا٫ذه ار ٣يذی که رلر تلىخ و اىاىلر
، گا کتیه، ونواه کار و اىا٢ ؿیئه ا٣ او ٣ينکهق رر
اظاو ٣يه ىکهو و دهک اومی و ؿ إ٪ ىهوخ ، گا ٨یه
.گهقق ىی نا اىه یو اندکاب گا ةه که هى
واژگا کنیكی:
، ىکلهو، گا ل٨یه، گا کتیه، ذه ٣يرگ، ٣ير
. دهک اومی
لهئمس‌ػرح
او آیلاخ ای قیلی الر کله پلانهلای آىىودهی ٣ير یکی او ةیلاقی
)ىیلللك ىلللئىل( دهلللها . قالللیان گلللهو ٣نلللىو ٯلللهآ و ػلللكیص قالللگا دهةیلللر ىلللكني1
([email protected].) .ٯ ا إىی پژوهگا ٫ههگ و اكیه. اذاق 2
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
37
، ةله ليان آونق الر و او قیلكگا لی٤ه آ نا رر تىخ پیاىتها، ٯهآ
دتیللی ىؼللكوق . آیللك ىللی ةلله لليان ا٫للىو ةلله ایلل رللر اىاىللر اىاىللا
ک لإىی ديلاىی ىلماهث ال إىی هلای قیهیه قن کذابای یه٣ير پی
لرا قن لیله آیلاخ . ى٤ذىمه و ی٤ه قانق، ا٣ او اا٣ه او ىی قیگله ى٬س
مللیک اللك. ةلله د٬للیه ایلل آیللاخ پهقاؿذه، ٯللهآ ىهةللى ةلله ىقىملله ٣للير
کلله گللذه ىقىملله ٣للير نا ةلله للىنخ دتیقللی و ای دللاکى گاللذه
، ک للإىی و د٬للیهی ىللىنق پللژوه ٯللهان قاق ةاللك دن٬یقللی او قو ى٠لله
، کللله قن نو گلللهقآونی ىاملللث یا٫لللر لللك. او ایللل نو، ایللل ىقامللله _
او للیى اللاقی پیللهویهللا، اللر و قن ؼللى اللذاق قاقای کذاةـالله
نو آ دؼنیلله ىؼذللىایی او للى٢ ، کللك و قن دظىیلله و دؼنیلله ىامللث ىللی
للكق الل_ ةاللك ىللی دىللی٬ی دؼنینللی ر ا٫للىو ةلله دؼنیلله ىؼللكوق قن
ةه دؼنیه آ قن آیاخ ٯهآ پهقاؿذه و قن ىظيى٢ ، او گا ٣ن ک إو ٣ير
اٯذللای قلإیلله ٯهآللی و ٣قنللی ٣للير نا قن د٤یللی ىؼللكوق ؿللى
٣لير »ىىلى٢ ، ةلكی دهدیلث. پژوه ٯهان قهك« ٣ير او ؿیئه»
« ؿیئلله٣للير او »کلله ةله د٤یللی ىؼلكوق ای صللر٫ا ةله اللكاو« او ؿلا
وملللی ديلللاىی ، قن ایللل ىقامللله ىلللىنق ةهنسلللی ؿىاهلللك لللك، ىهةلللى الللر
او ای طهر کله آیلا قلإیله ٯهآلی و ٣قنلی « ٣ير او ؿیئه»های وىیه
آیلا پیلاىتها و اىاىلا للإوو ، گهقق و ةه ٣تلانخ قیگله ىی اىه آ ٣ير
ىللىنق ، ٣للير قاللذه ةاللك و یللا ؿیلله ها اللر قن یکایللک ایلل وىیلله
. ان ؿىاهك گه٫رپژوه ٯه
نا ةه ىندی که يایاك ها ای وىیه ةله ، دؼقیق یى ةاكهای په
: دىا ىهغ يىق ىی ىنخ ویه
ی ، ا٫ریقن وىیه ىقاو قن ، اٯذای قلإیه ٣قنی و ٯهآی ٣ير. ; دنق
و ػ١٬ و ٫ه وػی او ىی پیاىتها چیر؟
نا چله آ اىتهایلا پآیل، ةه ااي ٯنيهو قلإیه ٣قنی و ٯهآلی ٣لير. >
ل لهیلكل و و ك ةلییکه او هیق وػی ةله آلا ن کلك و قن آ ىلی اق ٣ه
يایك؟ يی هیچ گىه دصر٫ی
آیلا ى٤لىىا ههگلى قچلان ، ةه ااي قلإیه ٣قنی و ٯهآلی ٣لير. =
ىك؟ يی ررک و ٣يه كا٫هاه و ىشركاه
گلا کتیله قن وىیله اندکلاب، اٯذای قلإیه ٣قنی و ٯهآی ٣ير. 4
چیر؟ دى ى٤ىىا
گللا چیآیللا ى٤للىىا ه، ةلله اللاي قلإیلله ٣قنللی و ٯهآللی ٣للير. ?
ه ٣يىو ىلهقو هیگاها ٨ا٣ او _ هی٨ىهدكث گا ای که ىىنق د٬
ا للهىا اظللاو للك ، یللای کلله قن اسلله للتهه اندکللاب للىق هییللا لل٨، ةاللك
ىك؟ يی _ اقن گهقق، ةاك
گللا چیآیللا ى٤للىىا ه، ي قلإیلله ٣قنللی و ٯهآللی ٣لليرةلله اللا. 6
39
سررب
یه‌ترسگ
«تنطع
ئهؼیذز‌ا
»یقلع:ایدلر‌‌بیىگا‌نبا،
تنطعی‌قل‌نو
خ و ٣ه٪ىهدكث ٣يه اظاو ای گىه ا٣يلال ىك؟ و آیا يی ؿ إ٪ ىهو
ؿ إ٪ ةا ٣ير اوگان ار؟
A .گللا چیآیللا ى٤للىىا ه، ةلله اللاي قلإیلله ٣قنللی و ٯهآللی ٣للير
ىك؟ ی يیا دهک اوم، یا دهک ٣يه ىذؼث، ی٣يه ىکهوىهدكث
گهقق؟ ىی آیا ىيىل قلإیه ٣ير یظاو گا ةه كه هىا. 8
ةله لىنخ : ای پژوه قن كق ار ایل ىلائه نا اوللإ ، ةكی دهدیث
اطيللامی ىللىنق پللژوه ٯللهان قهللك و ٠لله د٬للینی قن ى٬للاق یکایللک اقملله
او ٠له د٬کله لی٤ی قن : و سایلا ، ٯهآی ىىنق ٠ه ای دؼقیلق ـىاهلك ةلىق
یللى طللىو ، يللهو ٣للير اىاىللا یللى ٯاةلله للهغ اللرديللاو ىللىانقی کلله ٯن
اگهچلله لیاٮ اٯاىلله قلإیله قن ىتاػللص ، آیلك ىللی ىؼلكوق دؼقیلق ةلله ليان
اللر کلله ٫قلل للـ او ىؼللكوق ای ک للإىی و ػذللی د٬اللیه ةلله گىلله
قن هلله ػللال قن ایلل پللژوه قاىلله ٣للير ، ٣للير پیللاىتها اللر
.پیاىتها و اىاىا ةه ىنخ هيگ ىهغ ؿىاهك ك
سواسی‌عطنت‌در‌لػت‌و‌اشؼلاح‌مؾهوم
٤نلح»ةله وو « ٣ل»ه یاو ن ، «٣ير»واژ قن م٨لر ةله ى٤لای « ٫ر
دللا: ، ةیى٠للىن اةلل؛ ;==، <ض CC=;، ٫للاني )اةلل ىلل٥ و گللا قاللذ اللر
واژ ةللله ى٤لللای یلللى ایللل( @== -A==دلللا: ی، ةینا٧لللث اللل٬ها؛ ?:<، >;ض
قن ، اىلا قن ال إغ. (?:<: CC=;، ى٠ىن اةنه ةاوقاذ آىك ار )یو
:ه انائه ك اریقو ٠ه ، ٭ ٣يرید٤ه
يللا ةللا ٣تانخ .; ه ةلله هلل ٣للير نا م٬للی یللت هللای ىـذنلل٭ ىذکن
ك کلله ؿكاوللك ةلله اللا ٣للا ى یةهى کللك دللا اللا قن پهدللى آ او یلليان
قن ػامی که ٯلاقن ةله اظلاو ، كا کكیر پیاندکاب گا و دهک ا٣ر ىى
لل. رآ الل : =;<;، كیللى٬؛ C@=: ?:<;ی، ىسللیهامكیلل؛ ?C;: =@=;ی، )ػن
=A ،;?: للللل؛ :>>و للللل؛ >@: ?@=;ی، ػن ؛ :A< :C=;ی، ظیللللللإه؛ AB>: ?;<;ی، ػن
لل؛ <A ،C;: ض=:<;ی، ظنسللى؛ ;:=->:= : ?:<;، ٫الله ىقللكاق ؛ ?@=: >><;ی، ػن
؛ A<:;، =: ض@CC;ی، دهللللاى؛ @;;و :?، ;: ض<B=;ی، ٣للللاىن؛ ><>: B@=;ی، آىنلللل
ك ، اةل ٯكاىلح؛ =@>: ::<;ی، ال٤ه ؛ A :CC:<;ی، د٬ذاوا؛ <?= : =CC;، اة ن
(:@>، C;؛ ضB<>، =;؛ ضA ،Bض : @:<; ی،ش ةؼهایاة ى؛ ?;، =;: ض?:<;
ک لل٬ر قنوللی و ػامللر ناللف و یلل٣للير ، قن الل إغ ٫ إلل٬ه .>
ا لا٣ذی ن ، ان یلىق اا ةا وطىق اؿذ ی٬ای ار که ىىطث ى ىنکه
ی، دهللاى؛ C@=: ?:<;ی، ىسلل یهامكیلل). گللهقق دللهک و گللا نا ىهدکللث
;CC@ض := ،;:>A ی، طهطلا؛ >@: ?@=;ی، ػن ؛;=A: :@? ض : ?>=;ی، طهطلا؛B ،
<B; ىیتاتلللللا؛ =;=، <ض: 1441ی، د٬ذلللللاوا؛ ،;=C=ض :< ،;=B-;=C ضو? ،AB ؛
: =;<;ی، ىسلیهامكیل؛ =<>: B@=;ی، آىن؛ ?>; : @:<; ی، ش ةؼهایاة ى
C= ی، ىسلیهامكی؛;>:? :=@B كیلى٬؛ ،;>;= :AC- B: ایاةل ل؛ ?;>و ،
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
32
;=A?ی، ظیلإهٯهةای ؛ @<? : <:<;، ایاة ؛ :=;، >: ض;=B= :=AC)
گله او ٣لير انائله لك الر کله ی٭ قیقو د٤ه ، ٭ی قو د٤ه یةه طى ا
: 1991ی، ظلیا؛ A<:;، =: ض@CC;ی، دهلاى« ) گلای٣كو آ٫له »اك او ٣تانخ
( او ;: A:<;ی، د٬ذلاوا؛ >:@، ;ض : >><;، ى٬٠ه ؛ :B>، <ض : ?>=;ی، طهطا؛ @@=
ی، د٬ذللاوا؛ ?@=: ;CC;ی، ناو ) «ی ةلله ا٣للریدىاللا»للذه اللا٣ه و یللىی ة
که ىتذلی ، او ىی ةهؿی اا٣ه. (A<:;، =: ض@CC;ی، دهاى؛ >;=، <ض: 1441
للا . ةاللك کلله ىللهقوق اللر یا ىان اللیللةلله ىتللای اللا٣ه قن ٣للكو اؿذ اى
:م٭ قانای ى٤ای ا إػی ؿاص ی قن ٣ن ک إو ار، واژکللك دللا او او ةللكو اطتللان کللان یای ى ذی کلله ؿكاوللك ةلله ةللكی٣للا
للر و للؼ ی، دهللاى؛ >;=، <ض: 1441ی، )د٬ذللاوا. ؽ للاقن للىقیقن
;CC@ض=;<;ی، وظللا یىىللى ؛ @:<;، >: ض :< ،;>B ؛ ?=: =;<;، كیللى٬؛
: ?:<;ی، ىسلیهامكیل؛ =?;: =@=;ی، ػنل؛ ??: =;<;، اة ىةـر
(<?>: >><;ی، ػن؛ ><=
ةه ػضرخ ػق کله کيلال ىنلق یاةی ىذقیها ٣قه اا ةهای ناهیو
للا اللر، اللر ةللكگا ةذىاللك ةلله للىی کلله ای مللما ؿكاوللك ةللهای، ان
او پای )ایلمل٭ کلهق و ناهيا، اةلكیی او نا یها ییناهيا اىتها و یل٣ل
ذاق ار دلا ةلكگا نا ةله لير ا٣لاخ ةهاگ ىلك و او یاىاىا( نا ٫ه
ك ةكي لر نا دؼلی ولیدا ةه ا، ها قون ةكان ه ینه ىقله ب لىك و کلان قن
و . مل٭ امهلی اللر، اىته و اىلاور ى٤لىویلل نو ؿلىق وطلىق پیلاو ا. کلك
م٬لی ، ةؼص ىا الراىته و اىاو که ىؼه یٯهان قاق ٣ير قن وطىق پ
دىا د٤هی٭ طاى٤ی ةلا قن ٠له گله٫ذ ، ىیةه ای پایه. ةاك یىا٣٭ ى
٣ير ٣تانخ »قیكگا ک إىی و ٫ن٬ی او ٣ير انائه قاق و گ٬ر که
ک ى٢ م٭ ؿكاقاقی ار و یار او ىنکه ٬ای قن قنو اا که
ه ٫هق ى٤ىو او گا ى ٬ی طلاى٥ او ی د٤ه یو اگه ةـىاه« ىق یةا٣ص د٬
ئله و ی دلا لاىه هله قو لى٢ ٣لير )٣لير او ؿی٣ير انائه قه
كله یه كلیلؿلكاقاقی د٤ت ك ٣ير نا ةله ىنكلهیةا، ٣ير او ؿا( ىق
لله للك، ی ةللىقیذی ؿللكایملل٭ و ٣للا او یك و قائيللیكلله هلل ىىطللث د٬
للی يیای كلله هلل ةلله گىلله، للىق یى... اندکللاب گللا و كللك و هلل یچ دـ
لللكی یی قنولللی قائيلللیة ٤ه٫لللر و نولللىىطلللث ى و كاىللله و كقن
ای كله ههگلى ؿلا قن آ ر الر ةله گىلهیلواٯ٤ قهك ىق كه ا یى
. ػقیقذی ىک ک و قانای ىهادث ار، و ای ىنکه و ىقىمه. نا كانق
گزارش‌دیذگاه‌مراىب‌ازلامی‌در‌قلنرو‌عطنت
ةكی یدقل هیو نخى ةه نا ٣ير گذه دىا یى كنی گا كی قن
:كهق
؛٥یدشر و یقی، وػ ةه ىهةى اىىن( ام٭
33
سررب
یه‌ترسگ
«تنطع
ئهؼیذز‌ا
»یقلع:ایدلر‌‌بیىگا‌نبا،
تنطعی‌قل‌نو
کله لـ او آ قن ایل ىقاملهی، ولكگ ٣اقیىائه ةه ىهةى اىىن( ب
گظك مما اچان ةه ىؼكوق ٣ير قن اىىن ىهةى ةله وػلی پهقاؿذله يی
هلای ؿلىق لاىه ػىو ٥یدشر و یقی، وػ ةه ىهةى اىىن اىا. ؿىاهك ك
لل و ا٫للریقن ىقللاو: او اللك ٣تانخ هقق کللهگلل ىللی کىچللک ػ٬لل١ ىقللاو وی؛ دنق
یلذه یة ؿلىق ةـل یا کهی؛ وػ ةه ٣يه ىقاوی؛ وػ ٩یدتن ىقاوی؛ وػ
هیلو هلای ػىو ةله و قهك یى هیدک نا یا إى ىماهث یة اؿذ إ٪ ىؼه
؛ هیللكت گللا اندکللاب؛ ىشللركاه ایلل و كا٫هالله ٣يلله اظللاو: گللهقق یى یدقلل
اظلاو؛ ىلذؼث ٣يله دلهک ایل و ىکلهو ٣يله اظلاو؛ هی٨ل گا اندکاب
خ ؿ إ٪ ٣يه گاهلا و اظاو؛ گا لهی و ٯنتی ؿىنی؛ اوم دهک؛ ىهو
ایلة ةله، گلمنا ىنخ ةه قن اقاىه. یهى كه ةه ك اقی ؿاهای ای و
. یپهقاو یى ك اقی های هیوى قن یا إى ىـذن٭ ىماهث های كگایق
٥ی و دشر یق، یاىىن ىهةى ةه وػ
٣لير قن اىلىن ىهةلى ىهةى ةه گلذه یكگا قايكا ا إىیق
: گظك یه ىی٥ قن ه ٣ىا كن ی و ی و دشر یقی، ةه وػ
یمقام‌تلقی‌وخ.9
٠له اد٬لاٮىلئنه قن ایل، دل ٤ه و اهلهیىماهث ا إىی ا٣ او ل
ك که پ ی و ػ١٬ وػی ى٤، ا٫ریاىتها قن ىقاو قن یقان ىو هلذك و دنق
ی وػی ا ار کله هگلاو گله٫ذ وػلی کسلی یى٠ىن او ٣ير قن دنق
ى قن یلا طلای ؿلكا وايلىق کلك و یله یلدىاك ؿلىق نا طلای ػضلرخ طتهئ یي
ىللئنه ىللىنق اد٬للاٮ یللا٫للر و ٫هلل آ ى٤للىو و ىللى هللذك و ایقن
؛ CCA :=?B;ی، ظللیا؛ BC، ;;: ض=:<;ی، )ىظنسلل. اللر یهيلله ىللماهث ا إى
: =B=;ی، ظیلللإه یٯهةللا؛ ?>; : @:<;، شیللاةلل ى؛ =@>، B: ض?>=;ی، اطهطلل
(<:=: ?:<;، ٫اه ىقكاق؛ ;><
یؼ‌وخیمقام‌تبل.2
ىللئنه قن ایلل، دلل ٤ه و اهللهیهيیللی ىللماهث الل إىی ا٣لل او لل
ك کله پ ٩ وػلی ى٤لىو ةالك ویلك قن ىقلاو دتنیلاىتها ةایلاد٬اٮ ٠ه قان
لچه آ له کلك و قن آ هلیچیلكل و و ةلی كینا که ةله آلا ن گىله اق ٣ه
؛ CCA :=?B;ی، ظللللیا؛ <:@، ;؛ ضBC، ;;: ض=:<;ی، )ىظنسلللل. دصللللر٫ی يایللللك
: =B=; ی، ظیلللإه یٯهةللا؛ ?>; : @:<;، شیللاةلل ى؛ =@>، B: ض?>=;ی، طهطللا
کلله للهى و یاةللىةکه ةاٯ للإ ی( ةلله طللى ٯارلل<:=: ?:<;، ٫الله ىقللكاق؛ ;><
؛ ;><: =B=;ی، ظیللإه ی)ٯهةلا، ى قالذه الریا طلا٩ ن یا قن ىقاو دتنی
( و <:@، ;: ض>><;، ى٬٠للله ؛ :?، <: ض;:<;ی، د٬ذلللاوا؛ BC، ;;: ض=:<;ی، ىظنسللل
الکال ٩ وػلی نا ةلییلاىته قن ىقلاو دتنیله کلمب پیلى قله لك کله کهاىی
( ى)هياك. پكاذه
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
34
یمقام‌عن:به‌وخ.3
كللك قن یگللها اة للإ٦ ىیقةلله چلله آ وػللی ویك ةلله ىللاىیللاىتها ةایللپ
له یله ایها قن ٧یو ، ٣يه ىنذىو ةاك لال ن لىنخ هلك٪ ؿكاولك او ان
ی، اىتها امهی قن ىقاو ٣يه ةه وػیر ٣ير پیكن . ةهآونق ـىاهك ك
اخ آ ىلىنق یلوملی طىئ، ةالك ی٤ه و اهله دل ىیىىنق اد ٬اٮ ٣نيلای ل
: گهقق یه لکه ىیکه ةه د٬، ةاك یاؿذ إ٪ ى ک و ٣يه كا٫هاه و ىشركاهرر
اىتها امهلی قچلان رلرک یةه اد٬اٮ ى٤ذقكك كه پ یهای ا إى ٫هٯه هيه
دهلا . الك اظلاو كاق، ا رلر ةالكیلك و ٣ينی که ىذاث ةا ك٬له و
اىته یلالك كله ىيكل الر پ كی ٣قیلةه ا« اوانٯه»ای او ؿىانض ةه او ٣ك
لامر . ى اظلاو قهلكیللك و ا٣يلال ك٬هآىى قچلان رلرک یلٯته و ة٤ك او ن
: 1441ی، د٬ذللاوا؛ A ،Cدللا: ض ، ةیكیللاةلل اةللی امؼك؛ CA;، ?ض : A><;ی، )للتؼا
گىیللك کلله ىللی اىللا ایلل للـ کلله ةهؿللی. BC، ;;ض : =:<;ی، ىظنسلل؛ :?، <ض
ى یای امهلی طلایله نا ةلهای اتیله اهان ک٬له او نوی دقی٤ه اىاىینوا٫ و
، <ض: ?;<;ی، یلق؛ <;=، ;ض: :><;، ایاةىػ؛ A، =ض: ;><;، یناو )اك قاذه
;;B ض: :><;ی، ى یلللللللللىقه ؛ @>=، =ض: ::<;، یناو ؛;; ،;B= ی، كن یلللللللللػ؛;><@ :A) ،
چ وطله یء هلذك و ةله هلیلی لتر ةه یل٤ه او ایػقیقر ای ار که
ك يللی ىیای امهللی طللایللاهللان ک٬لله نا ةللهای ات ، >: ضC:<;، )ىللذهی. لليان
<:A ٫اه ىقكاق؛ ><-=< : :><;ی، تؼا؛ ،;=B: :;A:ای ٣لك، ( قن هه ػلال
ای امهللی ٯتلله او تللىخ ىيکلل یللى٤ذقكللك کلله رللرک ات« هیػللى »او گللهو
( A ،Cدا: ض ، ةیكیامؼك ی)اة اة. ار هیگا كت
ی ى٤ذقكلك پیا٣ل او لی، ٣نيای ال إى هيه اىتها ٯتله و یل٤ه و ل
دهللا « هیػللى ». للىك یه يیللگللا ىهدكللث گللا كت چیة٤للك او ة٤شللر ه
ای امهللی ٯتلله و ة٤للك او یلله دىلل اتیللای اللر كلله اندکللاب گللا كت ٫هٯلله
٫اللله ؛ :C، ;;: ض=:<;ی، )ىظنسللل. قالللك یه ةلللا ٣لللير يیة٤شلللر نا ى٨لللا
كه اهه_ ى اا٣هی( ?@;: ?:<;، ىقكاق قهلك یه ىیىىطىق نا دلک د
للك كلله پیللةلله ا_ للی او گللا کت اىتها ٯتلله او ة٤شللریلل ةاون ه ى٤للىو یللػذ
: ?:<;، ٫اه ىقلكاق؛ ?@>، B: ض?>=;ی، طهطا؛ CCA :=?C;ی، ظی)ا. ذكی
(@@;، =ض هیگاها ٨
ه یچ وطله ػذ لی گلا ل٨یچا ى٤ذقك ار ى٤ىو ةله هل ٤ه هی
ا او گاهلللا یلللدللل ى٤ذقكلللك ات ى ى٤ذىمللله او اهلللهیللللللىق یىهدکلللث ي
لله ٣ هیلل٨ اىللا قن ىللىنق ، اللك ى٤للىو، يللىو ىللهقو ةاللكای کلله ىللىنق د٬
ه ىهقو هیگاها ٨ ك اىکلا قانق یگى یةهؿی ى، ریای که ىىنق د٬
للك گللا یگى یی و ةهؿللی ىیلله و كىچللك و طى یای امهللی گللا لل٨یللاو ات
35
سررب
یه‌ترسگ
«تنطع
ئهؼیذز‌ا
»یقلع:ایدلر‌‌بیىگا‌نبا،
تنطعی‌قل‌نو
ا للهىا یللللك و یگى یو ةهؿللی ى، ای کلله قن اسلله للتهه اندکللاب للىق هیلل٨
ای ةلله ٣للير گاهللا ميللهیچللللاقن گللهقق و ، اظللاو للك ةاللك
؛ C:-BC، ;;: ض=:<;ی، ىظنسلل؛ ;;->;، Aدللا: ض ، ةیكیللامؼك ی)اةلل اةلل. وللك یي
( ?@;: ?:<;، ٫اه ىقكاق اظاو ٣يه ؿ إ٪ ىهو خ
ىىللى٢ ىللهغ اللر کلله اظللاو کانهللای ؿ للإ٪ یللقن ةؼللص ٣للكامر ا
او طلا ةله ى٤لای ٣ينلی الر کله اظلاو آ او ٠له اػکل یکه قن ا _ ىه وخ
م دلا: ی، ةی)ظ٬ل، ان اپلك الریر وملی او ٠له ٣له٪ ةلیه ػهاو یاو
ر ى٤يللىمی و لله قن طتهللله یلللقن ىىٯ٤کلله ای ( ىاللك<:=، ;:=، <C>، =;ض
ا نا ةله دل یله ىظذهلك متلاي ىـلى ٠اىیل٫ق، ا ىقلك ىاخ آیطگ و
او ، لىق ی ا٣يال نا ىهدکلث ىیؿ إ٪ ٣كامر ار و ـصی که ا _ کك
قن ، هیلل پایلل( ةلله ا?>;، >: ضA;<;، ك اولی)لله. ٣للكامر للاٯ اللرقنطلله
و قن قنطه ةالإده او ٣لكامر ٯلهان یيئى که ىنکه اطذاب قایىىنق ٣ير
اظلاو ا٣يلال ؿ لإ٪ ىلهو خ ٯ٤لا ی، ق اوملیدىا گ٬ر ةه ه یى ىیقانق
. ریةا ٣ير اوگان یا دهک اوم، یا دهک ٣يه ىذؼث، یاظاو ٣يه ىکهو
اظللاو ٣يلله ىکللهو ةللا دللهک ٣يلله ، او ٠لله قنطلله دللا٫ی ةللا ٣للير
ك که قنطله ىـام٬لر یآ یههچك او ـ ةهؿی ةهى، کا اریىذؼث
( ومللی قن;C=، ?: ض<B=; ی، )٣للاىن، ىکللهو ةالللإده او دللهک ىللذؼث اللر
كگا یله؟ قیلا ؿیلى ىلاوی هلذك یلا اظاو ىکلهو ةلا دلهک اوملی یآکه ای
ی کهق ار قو یع اینا ی، تهسل؛ C?;، ;دلا: ض ی، ةی)ىس، نا هيا دنق
;=A<ض :; ،;C? ض@@=;ی، هاو ی یكنامك؛ := ،C: ) یاظاو گا ةه كه هى
؛ لریااا گا ی، ار که اندکاب گا ةه که هىیر ایواٯ٤
لله قن للـیها وطللىق هىللیللو ظلله رللر ی٭ و قن ذیللرللر دکن، انی و دىط
ةلا اظلاو گلا لهىی ، ئلهی٣لير او ؿ، اايیةه ا. ةىقگا ؿىاهك
رلر الر ةله و اىاىلا ءایلک ٣ليذی کله قن اتیمل. اوگان ؿىاهك ةىق
اة هةهاگیمؼللا ة٤لللك اطذيلللا٣ی و ملللىوو طللم ى تلللىق کللله او اقمللله یلللر و د٬
ةللا اظللاو گللا ههچللك ةلله للىنخ ، اللر ا و اىاىللایلل٣للير ات یی٣ق للإ
الاوگان ، ا دکلهان لىقیلك ىلهقو ةالك و یلقن ى٤له قژ اگه یهىی ةه و
. ؿىاهك ةىق
ه‌گس تره‌عط نت‌از‌ی یبر‌تع:لزوم‌عطنتیچگونگی‌دلالت‌دلا:یتخل
ذؼیئه
یه قنیقلإ
ا٧نللث للاه ةلله ٯنيللهو و گللذه ، اخیللاخ و نوایللا٣لل او آی، ه قنللیللقلإ
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
36
٩ یللدتنی، ػ٬لل١ وػللی، ا٫للر وػللیدنقللی و قن : ٥ للاىهی و دشللر یللقی، وػلل
اىللا ةللهای استللاخ ٣للير ؛ ةاللك یو ٣يلله ةلله وػللی ىی، ٫هلل وػلل ی،وػلل
نلی او یـصی و ٣اقی ولكگی قمىائه قن اىىن ىهةى ةه اىته و اىاویپ
ىالك ، یلادی ةهؿ لإ٪ ایلةنکله نوا، دىا ةله قلر آونق یاخ يیاخ و نوایآ
ه یللقلإ، ػللىویللههچللك قن ا. اىته وطللىق قانقیللاخ ٯللا للك يللاو پیللنوا
ادی قن یلنوا، گمذه او ای. وا٫ی ةه ىهاق ار، لکه ك ییإو ٣ق ی٣قن
للك کلله ػظیلل ةللاب ٯاةنیللا ساةللر للك یللاپیر آهللا پیللر اللذكلإل نا قان
.;: صیلللا قو قلللذه الللنی اػاقیللل قن ػلللامی الللر کللله او ىیلللو ا، ةالللك
کللله ىلللائه گىللله یلللؿتللله واػلللك قن ا؛ اؿتلللان واػلللك .> ؛ص ىذلللىاده یلللاػاق
، لكیآ ی٠لهی ةله ليان ىىلائه لذك و او لفهکانةهقی و ٣ينلی هی٧
ر ةه يان ي ؛ <>>، @؛ ض?@>، ?: ض=C=;، ىی)تاتلا، كیآ ی٫ی ٬ه ػظ
گىله یل( اگهچه تق ٠ه ىهطىغ ؿتله واػلك ػذ لی قن ا?:>و ==;، ?>، <;ض
ر ارئىا یلقن ا یص ىذلىاده م٠٬لیل( و اػاقCB=: دلا یی، ةی)ؿى . ه ػظ
ص ىذلىاده یلا ٫ق قو گىه اػاقیقن ای ى، یةاةها. ىق یا٫ر يیه یوى
ىاك. امتذه نوایادی که اذكلإل ٣قنی ةه ٣لير نا و اطيامی ىیى٤ىی
کك ةا چلی ىلکنی ىىاطله یلذك. ملیک قن آ لىنخ قمیله ةیا ىی
ىذقه ةه يان ـىاهك آىك ةنکله پلذىاه ٣قنلی آهلا، آهلا نا ةله قلإیله
اق اقی )ان ةه ػک ٣قله( دتلكیه ؿىاهلك کلهق. ةلاةهای، اگله چله ىيکل ان
لا؟٢؟ قن کذلاب أخجابس عیاىار ةذىا نوایادی ٠یه ػلكیص طلاى٥ اىلاو ن
قن ای ةاب ةا دتیلی طى کهق که و ( طر@;>، ; : ضٮ 1718)كوٮ، الشضبع؟ع
اقی ةىق آهلا هل چلا و دىیؽ ةیذهی هيها ةاك، میک ىکه ان
ك ةىق و قمیه ىذقنی ةه طى قمیه ٣قنی ـىاهك ةىق. ةاٯی ؿىاه
دىاللك ىللذك ٣للير دهی قمیلله قنللی کلله ىی ةلله ایلل پایلله، ٣يللك
اٯكاو ةلله ى٤للىىا ةاللك، آیللاخ ٯهآللی اللر کلله اكیلليكا الل إىی
الك. گهقآونی و چگىگی و ىیىا قلإمر آها ةه ٣لير ى٤لىىا يىق
؟ ق ک إو ٫ی »، ةؼشی نا ةا ٣ىا الویاضاى رفغیشن او طينه ٣ إىه تاتایی؟ن
: چلكی آیله ٯهآلی )لیه « تیاءأال ح٣ي ؛ C@؛ لاء: @>-B>: طل؛ 317ةقله
( که لکه <=;، >: ض=C=;( لکه کهق ار. )تاتایى، ?@;؛ اء: <@اء:
چگىگی اذكلإل ةه ای آیاخ و ىیلىا قلإملر هله یلک او آهلا ةله ٣لير
امه اراتیای امهی ؿا دىالك ؿىاكگا ىؼذلهو ىی .نض او ىتاػص ای ن
الویاضاى رفغایشژ یله ةله و یاخ قن د٬الیلک آیلکایه یى لیاق ك و ی ةه ای
ك یلهلای ى٤اصلرا ى٬ ةان ىهاط٤له ةله ةهؿلی کذاب یى قن ای. ىهاط٤ه کك
قنةللان چگللىگی ، ( قن هلله ػللال@C@-A، ?: ض?:<;ی، )للتؼا. ك اللریلل٫ا
هلای ٤ی د إیاو ىی قايكا ل، اخ ٯهآ ةه ٣ير اىاویآ قلإمر
کلله او طينلله ، لله للىنخ گه٫ذلله اللری وىیللقانی قن ا ىللا٣٭ و قاىلله
لیدىا ةه دؼق یى ؟ق گذهق ٣ إىه ػن له الان کلهق کله ی وىیلقن ا ی؟ن
37
سررب
یه‌ترسگ
«تنطع
ئهؼیذز‌ا
»یقلع:ایدلر‌‌بیىگا‌نبا،
تنطعی‌قل‌نو
رلرو٢ لك الر و ه ةهای ٣ير اىاو ى٤ىویه قو هىان قمیةهای دقه
ىظيى٣له یلک قن ایمل، ا٫ذلهیق ی د٤كاق دى٫یه ایو دقه اگهچه ةه گهقآونی
ه لك یله و دؼه یلدقه ، قانق اخ ٯهآی کله قلإملر ةله ٣لير اىلاویاىل آ
B=:;ه یلللقم، هیللل قمیکللله آؿللله ، <>=، >: ضB;<;ی، گلللایگننا ی)نةلللا. الللر
له ی وىیلگله او قاليكا ى٤اصلر قن ایةهؿی ق، گمذهیةاك( او ا ىی
لاكهای ذىق کى اك کله ىهاط٤له ةله آهلا لىقىك ی ةه لاىا ن
( قن ایللل @;;، <: ض?:<;، ٫اللله ىقلللكاق؛ ;>;: ?><;ی، هاو ی)ىكلللانو للل. الللر
او اهيیللر ؿاصللی (<>;: ةقلله؛ ==: اػللىاب؛ 99: للاءىیللا ةهؿللی آیللاخ )
. ةهؿىنقان هذك
ةه ىنتی قلإمر کك ییو ٣ق إ یه ٣قنیقن ىىانقی که قلإ، قن هه ػال
اگله ، اخ وانق ك ةالكیاخ ٯهآ و نوایی ىاك آیىذى ق، هیقن آ وىو
ا یلك ٣قنلی یلای کله ػلك ول طك ییاخ ةله ةههلا ٣قنلی و ٣ق لإیقن ىذ آ
اق ةه قلإیاخ و نوایگىه آ یٯ٤ا ا، ی كاذه ةاكی٣ق إ ه ٣قنی یاخ ان
گ٬لر قن دلىا یى، نویلاو ا. كی ـىاهلك ةلىقیه طكیی ةىق و قمیو ٣ق إ
. ی الری ٣قنلی و ٣ق لإیاق لك هيلا ةلهاهیى یه دياىیواٯ٥ پا
گلذهق ییا ٣ق لإیل یٯنيهو ةههلا ٣قنلىئنه، اگه قن ٫ه، قن هه ػال
ا یللللی ٫قلل ةـشللی او گللذه ةههللا ٣قنللی و یةللىق و ىؼللكوق للى ق
اق لك ٯنيلهو یللی یدلىا ةلا لى ق یههگلى ي، ی نا اىه لكی٣ق إ
. ك کهقیی نا ىهوةكی و دؼكیا ٣ق إینی ةهها ٣ق
ای امهلی قن یاخ ٯهآی دها استاخ ٣ير اتیاگه ٯنيهو آ، اايیةه ا
ـصلی و ىلائه ةىق و ةه ٣ير آا قنی٩ قی٫ه و دتنی، ىقاو دنق
، الللك اق ٣لللا کلللهقیةهؿلللی او ةىنگلللا چلللکللله ، چاای لللك لللهى الللان
ه یللدللىا ٣لكو دىلل٤ه قم یطللا ي یلى او ا( ههگلل<=;، >: ض=C=;، ىی)تاتلا
ك ىنذلىو لك کله یل لىنخ ةایلةنکله قن ا، نا اذتا کهق ییا ٣ق إی ی٣قن
الك و ه ٣لير الان کهقیللی صلر٫ا ةله ةـشلی او قایق اهه لى
ؽ ىلا ٯ٤لی او هيلا یا دقلیلر و یگله او ةلاب ام٨لای ؿىلیةـ ق
قلإمللر هيللا ، للایللی ٯاةلله اللذ٬اق ؿىاهللك ةللىق و ةللكیللى ق
ى ةله ةـل اگ٬ذله ٣لير )٣لير قن اىلىن ـصلی و لهى( نا
. ةىقیاهك ؿىاه
ه ٣قنییقلإ
هی یةلك. و قنلی انائله كلهق یه ٣ق لإییلدلىا قلإ یةهای استاخ ٣لير ى
اىته و یلها دلا ٣لير پیلو ، ه ٣ق إیی ادكا كلهقیك ةه قلإیار قن گاو اول ةا
اخ( الذكلإل یله قنلی )ٯلهآ و نوایل ةله قلإدلىا یي، اىاىا استلاخ لىق
ر گ٬ذله یي، اىته ى٤ىو تاكیچها که اگه پ، كهق های او و دىا ةله لؼ
ر و اػاق گه ى٤ىىایق ةه ٣ىا وػی انائه كهق ا٣ذيلاق چه آ ص(ی)
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
38
ه ٣ق إیی استاخ كلهق و لن قله یك اةذكا ٣ير نا ةا قمی ةایةاةها. كهق
یص الذكلإمی ٣ق لإیامتذه ىيك ار قن ٯلهآ و ػلك. ن قاقآ ٯها هینا آ
الذ٬اق له او یلكه ا، یقن استاخ ٣ير آىك ةاك و ىا او آ ةهه ةته
ةنكله چلى الذكلإل ٣قنلی الر ، طهر آ ار كه قن ٯهآ ىهغ ك
ی كهق. او آ اذ٬اق ؿىاه
کله ى٤يىللإ الر ییه ٣قنلی و ٣ق لإیلى اىه قو قمی یه ٣قنیقم اى ا
و ، هقیللگ یی کلله او ٣قلله ٠للهی ةهلله ىیها الل إغ ـللر قن اللذكلإل
-C= :@B=;ی، )نوػل. های ٣قه ٣ينی کلانةهق قانق ا إغ قوو قن ٫هآونق
A;٣تلانخ ، ریلث اهيیله ٣ق لإیی استلاخ ٣لير ةله دهدیلقلإ، لای( ةك
: ؿىاهك ةىق او
ارزال‌رز:و‌شریعت‌لػو‌بودن
، ق دله یله قٯیلةهها م٭ و ةله د٤ت، خ تىخ و اىاىرةه استا یه ٣قنیقم
خ پ ةهها ػکير ار کله ملىوو ٣لير قن ػلىو اىتها و اىاىلر یلتلى
ه یلل نا دىطیللللی و اطللهای قیر قیلل و ىهط٤یللیدت ٤للی قن ػللىو، یاىاىللا
ى ل٬ر ػکيلر ؿكاولك یم٭ امهی و ، ىنخیه ایها قن ٧یو ؛ کك یى
ی اىتهو اىاو ةه ى٤لای ک لإىیىه که تىق پگ هيا؛ ه ىال ؿىاهك ن٫ریو
ه یل قمیلنه ایةله ولطایی پیاىته قن دتیلی و اطلهای قیل الر، که آ
ه ا٤٫ال امهلی م٨لى و ة گهقق یةههای استاخ ى ها یلو ؛ هلىق ؿىاهلك ةلىقیوگه
للذاق اللریاىته نا ةللهای هللكایللپ، اگلله ؿكاوللك قن ، اىته یللاگلله پ، ر ىللهقو ٫ه
ىللى و ىؼ٬للى و ى٤للىو او یلل٩ و ٣يلله ةلله قیللػ٬لل١ و دتن، ا٫للریقن
ال ، ئه ةهوقیؿا تاك و اػذيال او ؿا و ؿ ٯ٤ا هك٪ ؿكاوك او ان
ذاق پ ه و ٫ه گلهقق و یاىتها که اة إ٦ ٠هی و ٣ينی ةىق ةهآونق يین
ه کان ة، ظهیقن ذ ال ن یلو ا. م٨ى و ؿ إ٪ ػکير ؿىاهلك ةلىق، هىقیان
٤للی ا٤٫للال ، یػکيللر اللر، کللی او لل٬اخ ؿكاوللكی قن ػللامی اللر کلله
کلك و یار و ؿكاوك هك٫يك کلان ى ییامهی قانای ٧ه و هك٪ ٣ق إ
اةلل ؛ <A>: ?:<;، )٫الله ىقللكاق. للریهللك٪ هللىق و ةللییکلان او م٨للى و ة
ی، للتؼا؛ @C>: <><;، یػکلل؛ ?? -A?، =: ض=;<;یللتؼا؛ A;;: @:<;، شیللى
(?:;: B;<;ی، گایاگنن ینةا؛ ?<;، ;: ض?><;
گ٬ذه گىیای آ ار که ایل ایا لکه ار دإى ه قن قمیه ٣قنی پی
های چهانگاه قنیا٫ر، ػ١٬، دتنی٩ و ٫ه وػی و ةه ةهها ٣قنی قن ػىو
ىن کنی قن ىقىمله دتیلی قیل دىل پیلاىتها و اىاىلا )ةلا د٬لاودی کله
لك و اىلاو ػلق دشلری٥ لكانق و صلر٫ا اٯله دشلری٥ پیلاىته پیاىته و اىلاو قان
دلىا ةله آ الذكلإل ها ىی ای ػىو گهقق و قن دياىی ار( نا اىه ىی
کللهق؛ ویللها ػللك ولل قمیلله ةههللا ٣قنللی پللی گ٬ذلله کلله ٣تللانخ او اىذللا٢
هلللای چهانگاللله لللكون م٨لللى و ؿ لللإ٪ ػکيلللر او ؿكاولللك الللر، قن ػىو
39
سررب
یه‌ترسگ
«تنطع
ئهؼیذز‌ا
»یقلع:ایدلر‌‌بیىگا‌نبا،
تنطعی‌قل‌نو
ه وػی قن هه یلک قنیا٫ر، ػ١٬، دتنی٩ و ٫ه وػی طانی ار؛ چها که اگ
لاك لىق و قن یکلی او ایل او ای ػىو ها ى٤لىو او ؿلا ةله ىلهقو ن
للاك ها هيلها ةلا اػذيللال ؿلا ةالك، ؿكاوللك ولینه وىیله ای نا ةلهای ن
پیاو ؿىق ةهگىیك ار که ؿاپمیه الر و ایل ی٤لی لكون م٨لى و اىله
ههلا ةله مؼلا ؿ إ٪ ػکير او ؿكاوك. و اىا ػقیقر ایل الر کله ایل ة
دکیه ةه واٯ٥ و ه ةهقالر ىـاتلا، ػلىو اطلهای قیل و هيیلی ػلىو
گهقق. ٣يه ـصی ةه قی، ةنکه ػىو ىائه ٣اقی نا اىه يی
امهلی كاى لإ ىذ٬لاوخ ی٫ل اىا مىوو ٣لير اىلاو ةله ى٤لای واله
كلله هللذی ةلله امهللی اللر و اقانی٫لل ها كسللی كلله واللهیللو ؛ اللر
گىله ؿلا و الذتاهی چله لهىی و چله چیٯ٤لا هل، ةاك یىقر وی
ه واه ةىق او و دىاك اظاو قهك ی٣يكی و چه كن ی و طىئی ي ه یلوگه
ىال ؿىاهك ن٫ر و ةا مىوو كون ا٤٫ال او اقن اول قن دلاٯ ؿىاهلك
. ةىق
وان‌یزلب‌اػن
دللىا قمیلله ٣ق للإیی کلله ةللهای مللىوو ٣للير پیللاىتها و اىاىللا؟٢؟ ىی
اىا قاق، ای الر کله اگله پیلاىته و اىلاو قن قنیا٫لر، ػ٬ل١، و دتنیل٩ و
گىیللك، ى٤للىو تاللك؛ چلله کلله ؿللىق ىی ٫هلل وػللی و یللى قن ٣يلله ةلله آ
ه ىهقو ىی كه ؿكاوك ىق. اگه پیاىته و اىاىی ةا٣ص نث ايیا و د٬
ىق كك، اذتا و ؿا كك، ىش إ ؿىاب ةيالك و يلاو ٯلا ل د٤یی ىی
للی ة٤ضللی اوٯللاخ قن وللكگی ٫للهقی اللذتا کللك، ٯ٤للا کىچللک دهی یللا ػذ
اذتا، ػذ ی قن کانهای ـصلی و ػذلی اگله یلک ةلان ةالك، ةا٣لص لنث
للىق و اگلله ايیللا او پیللاىته و اىللاو للنث للىق، ايیللا ىللهقو ىی
ذاق اىاو و پیاىته ةهآونق يی لىن اگله ىق. هيی ٧ه ؿكاوك او ٫ه
خ اظللاو ةكهللك ىىطللث للنث ايیللا ىی پیللاىته للىق. کللان ؿ للإ٪ ىللهو
(=@>و: 1989 ٮ/1449ػنی، )
، ىکلهو، هیل٨، هیلك گا کتیاىته تایپکه ای ةه ییه ٣ق إیقم ةاةهای
خ و ؿ إ٪ ٣ه٪ طاى٤ه )ػذ ی هى ار کله ی( اظاو قهك ایؿ إ٪ ىهو
دلىا یى ی٣قنل ه و الذكلإلی ٠ه یه ایقن دكي. ىق یا ىینث اي
اىته ةله ا٣ذيلاق ىلهقو ؿكله وانق كلك ةلا یلگ٬ر ػذی اگه اذتا لهىی پ
. ه اللر و اگلله ىىطللث للنث ا٣ذيللاق للىق اللكامی للكانقی٣للير ى٨للا
چله ىىطلث لنث اىته و ٯا لك يلاو او چلایؿىاب ىاك پ، یةاةها
و اگلله ةلله ا٣ذيللاق ىللهقو، ه ةللا ٣للير اللریاىته للىق ى٨للایللا٣ذيللاق او پ
الاه نواىلئنه كیل ٣كو ا٣ذياق صلر٫ا ی)چهاكه ا، ؿكه وانق كك
ه ةا دؼن یار كه ىىطث د٬ه ى ه ٣قنی صر٪ ؿىق ىهقو پلی یىق وگه
ر ةاك ومی ةهؿ لإ٪ آ ٣يله یى ك كه ىيك ار كسی ػه٫ قن ةه
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
47
ی یه ٣ق للإیللك قمیلله یلل قمیللا، ػامللریللقن ا. للریكللك( ؿ للإ٪ ٣للير
ی یه ٣ق لإیله ٣قنلی و قمیلد٬لاوخ قم، گىه که گ٬ذه لك هيا. ؿىاهك ةىق
ه یللقلإ: ه ىذكللی ةلله ٣قلله ٠للهی ىاللكیلله ٣قنللی ةلله قمیللآ اللر كلله قم
ی ةلله پللك ىللهقو و ٣اٯ للإ او آ یه ٣ق للإیللارللی اللر و قمی٫نلل٬ی و ن
، ى ىللهاق او ىللهقویللىللا ىللئنه طهللر كلله ٣اٯلله هللذك ىذكللی اللر و قن
. ةاك یذك )٣ق إء ةيا ه ٣ق إء( ى٣يىو ىهقو او آ طهر که ٣اٯه ه
ذك که ة٤ضی او و یدىا گ٬ر اگه ؿكا پ یةنکه ى هلای او یژگیاىتهی ة٬ه
لذاق او ةه گىه لذاق و ٬ه قل ٧له ، کلا ةالكیای ةاك کله ٫ه
دلا ٧له ؿكاولك او ، ك قن دياو طهلاخ ى٤لىو ةالكیمما ةا، ىق یؿكا ى
ه ػاه ىق ال ن ى یل یی ةههلا ٣ق لإیلةاوگلر ا، الايیةه ا. ان
کله ، ةالك یک د٬لاوخ قن ىقلكىاخ الذكلإل ىیمل، ةه ةهها ػکير ار
الر یلىن ىلذق ه ةله دلا٫ی ةلا ػکيلر امهلی ةلهیلقن ةهها گمذه دک
، ةالك یلا ىی ةله لنث ايیلىن ىلذق ی ةلهیومی ادکای ةهها ٣ق لإ
. اةكی یومی سراظاو ةه ػکير امهی اذاق ى
و‌نقلی‌یمخذوده‌عطنت‌با‌نگاىی‌بر‌دلای:عقل‌بررسی
او قنیا٫ر وػی دا دتنی٩ قی
له . ;٣ير ) ػقیقر ای ار که قو قمیه ٣يك لال ن م٨ى ةىق ان
ةههلا ؿنل٭ ةله ای ا( که قن واٯ٥ هله قو گىلهینث اي. >؛ و رری٤ر
ی٤لی ٣لكو ىئنه ةه ای ى٤ا که قن ىنخ ٫ه ٣ک. آیك ىی يان
هه قو مىوو ٣ير قن ديلاىی ىهاػله ىهةلى ةله ، آیك ىی ر پی٣ي
٣يىىلا قو ىهػنله ىقلاو ههچلك، گهقلك ىلی قیل و دشلری٥ نا لاىه، وػی
و ىهػنله ػ٬ل١ وػلی ، کك ىی نا لکه ی٩ وػیو ىقاو دتنی، ا٫ر و دنق یقن
کللك و ٫قلل قالليكا يللی لکلله، نا کلله ىیللا ایلل قو ىهػنلله ٯللهان قانق
اللك. ؽ کهقیا کللهق ةؼللص ةللكا دصللر یللةللهای ههچلله نولل ةلليان اللكک
ى ةهؿللی یلل( ;>;-=>;: AB=;ی، آىنلل یطللىاق ؛ ?B;، =: ض?:<;، )٫الله ىقللكاق
ر ةله آلایمىوو ٣ير ٫ه ةشر او ى٤ان٪ ق و _ ی قن ىهػنه اٯاىه ػظ
ا او ى٤لان٪ یلالك ٫هل و ةهقالر آقى ى ا٫لىوق و گ٬ذهینا _ ه پ او آ
، ( ةلله ایلل اللاي??-A?: 1718ی، آىنلل ی)طللىاق . ى٤للىو ةاللكك یللللی ةایق
ان لاقن کله پلی او یةله طلى ىلىانق ةلی _ ها و ىماهث ال إى ٫هٯه یدياى
ا٫للر و یاء امهللی قن قو ىهػنلله دنقللی و قن یللقن ٣للير ات_ ایلل لکلله للك
ةله ٣تلاندی هيله. اء امهلی هلذكیله ةه ٣لير كاىله اتئ٩ وػی ٯایدتن
ی ةله ایاو لا٣ل ی ٣نيلای ال إى ای یلل اله ى٤ذقكلك كله اتیل٤ه و ل
آ نا ةلله ، ا٫للر كللهقیق و كاىلله او ؿكاوللك قن یللامهللی وػللی نا ةلله للىن قٯ
لذی آ نا ةله ىلهقو اة لإ٦ كهقیؿىةی ٫هي له ی وىیلالك و قن ا ك و ةله قن
ویها . اك ا ٣يكی كیةه ىن هىی ی، گىه ؿا و اذتاه چیىهدكث ه
49
سررب
یه‌ترسگ
«تنطع
ئهؼیذز‌ا
»یقلع:ایدلر‌‌بیىگا‌نبا،
تنطعی‌قل‌نو
ه و رری٤ر و هل ها ی وىیهؿا قن هه یک او ا ال ن ه م٨ى ةىق ان
ا نا که ى٬اق ةهها ـر و قوو ملىوو ٣لير الر نا قن ینث اي
ػ٬ل١ ، ٫هل، طا که د إوو ؿا قن هه یک او ىهاػه قنیا٫لر پی قانق و او آ
و دتنی٩ وػی ةا قو ػك ول قو ةههلا یلاق لك نول الر او دىلیؽ
طا قانای اهيیلر قن ایىئنه دها دىطه ةه ای. قگهق ىی ةیذه ؿىققانی
ار کله اٯذلای قو قمیله یلاق لك له دهلا ٣لكو لكون ؿیئله ی٤لی
ػ١٬ و دتنی٩ وػلی الر کله ػذلی ، ٫ه، اکال ٣يكی قن وىیه قنیا٫ر
. وك ىی ؿا و ٬٧نر ٧یه٣يكی قن ای وىیه ؿكه ةه ٣ير
٣يه ةه وػی
مللىوو ، یللى ٯ٤للا اٯذللای قلإیلله ٣قنللیقنةللان ىهػنلله ٣يلله ةلله وػللی
گللا ، قن ىقللاو ٣يلله ةلله وػللی ا٣لل او رللرک ٣للير پیللاىتها و اىاىللا
ةهؿ لإ٪ ٠له اوانٯله کله اندکلاب گلا کتیله دىل ، کتیه و ٨یه ار
ك ىی نا طایى پیاىتها لر لكه گه٫ذله یل ٠ه ةله ایا. يان ىتلای اقن
گلله اندکللاب یقاللك و او للىی ق یىگاهللا نا ك٬له ی هيللهیكله آللا او للى
. قاك یای امهی نا ىيک ىیه دى اتیگا کت
ى یللها ىللا ا٣يللامی نا ك٬هآىیللو ، للریه٫ذلله ی ٠للهی پمیهی اللر چللیةللك
ا ی، یل ةه ىقك اخ ىن ا إىیا دىهی كه ةه ى٣ی ىـه و یقا یى
لذی و ةر ا ىش لإ یل و یل ىشه ٯهآ و اػكاو انی قیاخ قیاكان ررون په
الاي یلةله ا. لىق ی ىیكه ىظه ةه اندكاق و ؿهوض او ق، اىشال آ ةاك
. ى اظاو قهكیاىتهی ٣يه ك٬هآىیه٫ر پیدىا پم یي
قن ىهػنله ٣يله ةله قیل آیلا او ٣يله ةله آیا پیلاىتها و اىاىلاکه ای اى ا
ى٤لىو ةالك یلا ؿیله؟، دهک اومی و ٣يه ؿ إ٪ ىهوخ هل ةایلك، ىکهو
دىا گ٬ر کای که اظاو ا٣يال ؿ لإ٪ ىلهوخ نا ىذلاق ةلا ٣لكامر ىی
کله گ٬ذله لىق ىگله آ. تك ةه داق آ ةا ٣ير ةاكیك پایةا، قاك یى
خ ةله قم ه طتله یلىشرو ةىق ٣لكامر ةله ٣لكو اظلاو ا٣يلال ؿ لإ٪ ىلهو
ک ىنکله یاطذيا٣ی ةىق ٣كامر ار و ىنکه ٣ير هياك ىنکه دقىا
له کله طتله اطذيلا٣ی ٣لير قن ىلىانقی کله یلک ةایم، ر٫هقی ا ك دىط
هی یلگ ظلهیک ذیلملما قن ، لذه الریة، ا اىلاو ةلىق الریلاىته و یلرر پ
لللی ى خ: دلللىا گ٬لللر یکن رلللر ، ػلللكاٯه ٣لللكو اظلللاو ا٣يلللال ؿ لللإ٪ ىلللهو
اىته و یلومی قن ىىنق ى٤لىىای کله پ، ا اىاو اریاىته و ی٣ير قن پ
رلر و ٣لكو اظلاو یکله ةل ىگله آ، لریرر لإوو یا، ذكیا اىاو ی
کله ، ه ةله د لإوو لكیل رر ٣كو اندکاب گلا ٯایا٣يال ؿ إ٪ ىهوخ و ة
د للإوو نا استللاخ یللا، ٣للير ییه ٣ق للإیللى هللر و ػللكاٯه قمیلل یچلل
. کك یى
ك ةلا ق یو اى ا قن ىىنق ٣يه ىکهو و دهک اومی ةه ٠ه ى ق و یلك قٯیلن
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
42
قنطله دلا٫ی : قو لك و گ٬لریله ةه د٬اوخ ائك ٯایةا، هایاك دإى ه ژن٪
لذه قن یؽ ةیدى. ذه او دهک اومی اریاظاو ٣يه ىکهو ةا ٣ير ة
دل و قاليكا اهله، قن هه ػلال. ك ؿىاهك آىكیةان قن ىتاػص آ یا
ةللهای ةللهو ن٫للر او اللاوگانی ةهؿللی او ا٣يللال ، ٤ه قن ىللىانق ىذ٤للكقیلل
الك. اق ك نا ةه دهک اومی ػيله کهقیا٣يال ، ای امهییاقن ك او ات
که قن ىىانق ىذ٤كق قن تهاخ آىك و ةهو ن٫لر او آهلا لکله لك الر
. گظك يی قن ای ىقال که ػقیقذا
ا یلو و اىاىلا ى٤لىو ءایك ةذىا گ٬ر اگه قن ىىنق اتیا، قن هه ػال
للذك )ىاللك ٫ايلله یا اىللاو یللاىته و یللػذللی قن ىللىنق ى٤للىىای کلله پ
کله ، یه ةه د إوو اظلاو ا٣يلال ؿ لإ٪ ىلهوخ ةلا ٣لير ةالئٯا، (وهها
ق اوملی ٣لير نا ىشلرو ةله ٣لكو لكون یك ةه ه یةا، ى هری یچ
. یةكا ىکهو و دهک اومی او ىی ى٤ىو
الر کله ةله الاي یلقلر ایػق، اىا ؿىن ٯنتی و لهی اظلاو گلا
قن ىىنق ٣ليذی کله رلر تلىخ و اىاىلر ، يرو قنی ٣ یاقم ه ٣قن
؛ ه ةه دا٫ی ٣ير ةا ؿىن اظاو گا قن لهل ةلىقئدىا ٯا یي، ار
، ای ىلللذقه او رلللر تلللىخ و اىاىلللر ک ٣لللير ةللله ٣لللىا ىقىمللهیملل
ىل٭( او آ انائله یىن <>ه یاخ ٯهآی )او طينه آی٬ی که آیةهااي د٤ه
للر و کسللی کلله ىنکلله ٣للير نا ی ه ةلله گللا للاوگانیللةللا ديا، قهللك یى
ومی نو الر ، ىق یظاق يیه ةه گا قن نوغ او ایػذ ی ديا، قانار
، یةللاةها. للری« ه ةلله اظللاو گللایللديا»ةلله ى٤للای « ؿللىن گللا»کلله
ای قن ةهاةله یو ل یؿلىن گلا )ا٣ل او ؿلىاه ٬لا: دلىا گ٬لر یى
کلللی و نة لللا ن ةلللا ، هی او آیهپلللمی دإس( قن لهللل ى٤لللىو ةلللكویؿلللىاه ى
ا یاخ ٯهآ او ٣لكو ٬لىل لیقن آچه آ ٣ير ااوگان ـىاهك ةىق و
: ؛ :<-C=: )ػظله، الر... ٣لكو ٬لىل و ا٧لىا و، آىك اریقن ىـن
B<-B= ه ى٤ىو ىقیای که ىظه ةه ديا ی( ه ٣كو وىه گه .
رلر تلىخ ای ىذقه او ىام٤ه ٣ير ةه ٣ىا ىقىمه، ةكی ا
که قن ٣ن ک لإو وملى ةله مؼلا رلرونخ هایی ىا نا او ىؼكوقیر، و اىاىر
لى نا قن ةهاةله ىلاهلای ةؼص و ق٫ا٢ او ٣ير ىهغ ك نهایلك و ا٫ق
. گایك ىی
گیری‌نتیحه
لاه ةله « او ؿیئله ٣لير»گلذه قن دتیلی ػاه پژوه ػارلر
: ی ار کهقلإیه ٣قنی و قنی ٣ير ةه ویژ آیاخ ٯهآ ا
، ه دهلا ديلاىی ىهاػله ىهةلى ةله وػلی، و قنی ٣ير یقلإیه ٣قن
، ةنکه ىهػنه ػ١٬ وػی نا که ىیا ایل قو ىهػنله ٯلهان قانق، قی و دشری٥
ملىوو ٣لير ٫هل ةشلر او ى٤لان٪ هلا، ةنکله ایل قمیه؛ گلهقق ىی نا اىه
43
سررب
یه‌ترسگ
«تنطع
ئهؼیذز‌ا
»یقلع:ایدلر‌‌بیىگا‌نبا،
تنطعی‌قل‌نو
لریق ى٤لان٪ ا اویل٫هل و ةهقالر آقى ةله آلا و ی قن ىهػنه اٯاىه ػظ
. کك ىی ی نا اٯذایق
ملىوو ٣لير پیلاىتها و اىاىلا قن ىقلاو ٣يله ، ٯذای قلإیه ٣قنیا
ةنکه ةهااي ای قلإیله . گا کتیه و ٨یه ار، ةه وػی ا٣ او ررک
ؿ لإ٪ ىلهوخ یلى دهک اوملی و ٣يله ، پیاىتها و اىاىا او ٣يه ةه ىکهو
ةایك ى٤ىو ةاك.
لله ٣قنلل قن ىللىنق ٣لليذی کلله رللر ، و قنللی ٣للير یةلله اللاي اقم
ه ةله دلا٫ی ٣لير ةلا ؿلىن اظلاو یلدلىا ٯا یي، تىخ و اىاىر ار
ای ىللذقه او رللر ک ٣للير ةلله ٣للىا ىقىمللهیملل؛ گللا قن لهلل ةللىق
ةلا ، قهلك یاخ ٯهآلی او آ انائله ىیل٬لی کله آیةهالاي د٤ه ، تىخ و اىاىر
ػذ لی ، ٣لير نا قانالر ر و کسلی کله ىنکلهیه ةه گا اوگان یديا
ةله ى٤لای « ؿلىن گلا»اگهچله ، ىق یظاق يیه ةه گا قن نوغ او ایديا
ؿللىن گللا )ا٣لل او ؿللىاه ، یةللاةها، للری« ه ةلله اظللاو گللایللديا»
ن کللی و نة للایو لل ی٬للا ( قن لهلل ى٤للىو یای قن ةهاةلله ؿللىاه ى
اخ یلقن آچله آ ك ةلىق وةا ٣لير الاوگان ـىاهل، هی او آیهپمیةكو دإس
... ٣لكو ٬لىل و ا٧لىا و، آىك الریا قن ىـن یٯهآ او ٣كو ٬ىل
. ه ى٤ىو ىقیای که ىظه ةه ديا یگه ه ٣كو وىه، ار
کلله ٣لليذی کلله رللر تللىخ و اىاىللر اللر و اللىا٢ ذیظلله هللایی آ
ظلاو ٣يله ا، گلا ل٨یه، گا کتیله، ونواه ؿیئه ا٣ او ٣ينکهق ررک
نا یىکللهو و دللهک اومللی و ؿ للإ٪ ىللهوخ و اندکللاب گللا ةلله للکه للهى
. گهقق ىی اىه
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
44
موابع
ٯهآ كهی
دؼقیللق: دمحم . الجالغااخ ااظ شااشػاةلل ؤةللی امؼكیللك، ٣تكامؼيیللكة هتللح هللا. _
قاناػیاء امكذث ام٤هةیح ٣یسى امتاةی امؼنتلی و: طا ةی. ؤةىام٬ه اةهاهی
. دا ةی، رركا
ك، _ . =CC;، ةیهوخ: قانام٬که امنتای. الزبفذ ربفذدمحمة اػيك. اة ن
. ?A=;، ٯ: شر امت إ٧ه. الزجیبد االشبساد. اة یا، ػی ة ٣تكهللا _
ٯللل: کذاةـاللله ػضلللرخ . (االلیااابد الشااافب لللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل . _
. <:<;، ٠يی ىه٣شی ظ٬یهللا ام٤ آیر
اميؼقللق: ٣تكاملل إو دمحم . خاللغاا هقاابییظ هعغاان. اةلل ٫للاني، ؤػيللكة ٫للاني _
. و1919، قانام٬كه . هانو
ؽجاا ثااي أؽوااذ اإلهاابم فقاا فاای الوغاایاةلل ٯكاىللح، اةلل ؤػيللك ٣تللكهللا اميقكسللی. _
. 1449: قانام٬كه، اول، ةیهوخ. الشیجبی
اقن : ةیهوخ. عشةال لغبىاة ى٠ىن، دمحمة ىكهو. _ . دا ةی، اول، قان
هللا حآیلل حٯلل: ىکذتلل. الکااالم علاان فاای الوااشام قاعااذ. اةلل ىیللش، ىیللش ةلل ٣نللی _
. @:<;، ام٠٤يی اميه٣شی امظ٬ی
: لیائی. ٯلل اكتله ٣نی . دؼقیلق:الکاالم علان فای الیابقداةل ىةـلر، اةلهاهی. _
ٮ. =;<;ىه٣شی ظ٬ی، اول، هللا آیر كذاةـاه
. :><;، ةیهوخ: قانام٬که . الزفغیش فی الوؾیظ الجؾش. دمحمة یى٭ اةىػیا، _
. آميلللا / الوظااالیي اخاازال االعااالهییي هقااابالدالل٤هی، ٣نلللی ةلل اللليا٣یه. _
. ::<; ویتاق: ٫ها ذایه،
. دؼقیلللق: ٣تلللكامهػي ٣يیلللهج. الواقااافإیظلللی، ٣لللكامكی ٣تلللكامهػي. _
. 1991، اول، قانامظیه: ةیهوخ
اسلی دهلها: اظيل ایلها. االااس هجاع االعشاس عبهع. كنة ٣نیآىنی، ػی _
. B@=;، ٫هاه قن ایها
: ىکذتلللح امکنیلللاخ الغااافی العقبیاااذ شاااشػد٬ذلللاوای، ىللل٤ىقة ٣يللله. _ . ٯلللاهه
. A:<;الإوههیه،
: پاكلذا. الكاالم علان فای الوقبطاذ شاشػد٬ذاوای، ٤كامكی ىل٤ىقة ٣يله. _
. 1441، یحقانامي٤ان٪ ام٤يا
. ةیلهوخ: ىکذتلح العلام الفاى اطاطالؽبد کشاب دهاىی، دمحم٣نلی ةل ٣نلی. _
. @CC;متا اررو،
. :A=;، دهها: اصرؿسرو. الزعشیفبد کزبة. طهطای، ٣نی ة دمحم _
. ٯلل: الؾلجای الغاایبلکری یؽبشایز یلیا الواقااف شاشػ. طهطلای، ىیله یكرللری٭ _
. ?>=;ىىناخ رری٭ نری،
. 1718، دهها: ىهکى شر اسراء. هعشفذ آی دس ششیعذ. طىاقی آىنی، ٣تكهللا _
ٯ: اميهکى الإل إىی . االعزذال الظشی الجیذ ا خالـبهبه. ػکی، دمحمةاٯه _
45
سررب
یه‌ترسگ
«تنطع
ئهؼیذز‌ا
»یقلع:ایدلر‌‌بیىگا‌نبا،
تنطعی‌قل‌نو
. <><;، امي٤اصر
=@=;، ٯ: ةیكان . الیبقد ششػ فی الولکد ااس. ػنی، ٣ إىه ػ ة یى٭ _
أثاای ثااي علاای أهیشالواانهیي إهبهااخ فاای األلفاایي . للللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل _
و.1989 ٮ/1449الأم٬ی، . امكىیر: ىكذتحبلتط
: دهلللها. شاااشؽی هاااع عشاااش الؾااابد الجااابة . لللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل _
.?@=;، ه ىام٤اخ ا إىیمى
دهللللها: . الااااذیي اطاااا فاااای الیقاااایي هاااابظ . للللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل _
. ?;<;، و امشر حمنتا٣ جقانالإى
. ٯلل: االعزقاابد رغشیااذ شااشػ فاای الوااشاد کشااف. للللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل _
ی ٫ی امؼىوج ام٤نيیح، ىمه امشر الإ إىی، حطيا٣ . >><;اميكن
. @><;، ٯ: قان ٫هاٯك. القشآى فی االجیب خعظو. ػیكنی، کيال _
. ٯلل: ىملله اػیللاء آسللان الإىللاو القااشآى رفغاایش فاای الجیاابىؿللىیی، اةىامقالل. _
دا. امـىئی، ةی
لله طللاةه ٫یللا األطاا علاان فاای الوؾظاا . مللكی دمحمةلل ٣يللهناوی، ٫ـها _
. ٮ1444، اول، الؤىاو دمحمة ٤ىق الؤ إىیح طاى٤ح: نیا. ام٤نىای
، اول، قانامكذلث ام٤نيیلح: ةیلهوخ. الغیات هفابریؼ. ناوی، ٫ـهامكی دمحمة ٣يه _
1431 .
: . الوؾظااا . لللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل _ ، قانامذلللهاز ىکذتلللحٯلللاهه
;CC; .
قانام٤نل: ةیلهوخ. القاشآى غشیات فی الوفشدادنا٧ث، ػی ة دمحم ا٬های. _
. 1413، اول، امكان اماىیح /
. B;<;، ه اىاو اقٮمٯ: ى. خالکالهی القاعذ. نةای گننایگای، ٣نی _
كٮ، کاوي. _ : اذاناخ قاگا دهةیر ىلكني، . دههاعش عیبسنوػی ةه
;=C= .
ٯلل: اميهکللى . العقاا خالغاا الکزاابة ااذ علاای االلیاابد. للتؼای دتهیللىی، ط٬٤لله _
. =;<;ح، ام٤اميی منكنااخ الإ إىی
لله مٯلل: ى. العقلیاایي الزقجاایؼ الزؾغاایي فاای خسعاابللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل . _
. :><;، و اقٮاىا
لله اىللاو مٯلل: ى. العقبیااذ ثیاابى فاای الخبلااذ الفکااش لللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل . _
. ?><;، اقٮ
للی، طيا٣للحٯلل: . القااشآى هفاابین. للتؼای، ط٬٤لله _ امشللر للحمىاميكن
. ?:<;، الإ إىی
، امشللر الإلل إىی حللمٯلل: ى. الؾاا الولاا فاای ثؾااسللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل . _
;><A .
: ةیلهوخ. ثابلقشآى القاشآى ایضابػ فای الجیابى اضاا . قیی، دمحمة دمحم اميـذان _
. 1419، منتا٣ح و امشر و امذىوی٥ قانام٬كه
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
46
. دؼقیللق: الجبطاا اصااب الؾاا اؽقااب . ىللذهی، للىنهللا ةلل رللری٭ امللكی _
، ظ٬یىه٣شی هللا ام٠٤يی اةـاه ػضرخ آیرٯ: کذهللا ىه٣شی. آیر
;>:C .
. ٯللل: االهبهیاااخ فقااا فااای الشاااشعیخ الاااذسطلللهیك اول، دمحمةللل ىکلللی ٣لللاىنی. _
ی ػىو ٣نيیه، قوو، . 1411اذاناخ طاى٤ه ىكن
. @@=;، ٯ: ةیكان . الکشین القشآى رفغیش. كنامكی یهاوی، دمحمة اةهاهی _
ىؼقلق و ىلؼؽ: ، الشضاب أخجابس عیاى. ٣نلىكوٮ، اةل ةاةىیله، دمحمةل _
ٮ. 1718ىهكی لإطىنقي، دهها: طها، اول،
لح اللإ٣نيى : ةیهوخ. القاشآى رفغیش ف الویضاىتاتایى، ىؼي كػی. _ ىم
. 1797، منيتى٣اخ
. القاشآى رفغایش فای الجیابى هغواعامكی اةى٣نی ام٬ه ةل امؼل. تهسی، اىی _
. 1713 ، ىو،اصرؿسرو: دهها
ةیلللهوخ: قاناػیلللاء امذلللهاز . القاااشآى رفغاایش فااای الزجیااابى. ىسلللی، دمحمةللل ػللل _
دا. ، ةیام٤هةی
: طلا ةلی. دؼیؽ: دمحمةاٯه ةهتلىقی. الوغزقین الظشاط ٣اىنی، ٣نی ة یى. _
. 1784، اول، اميکذتح اميهدىیح لإػیاء الآسان امظ٬٤هیح
ٯللل: . الوغزششاااذیي اااظ الااای الطااابلجیي اسشااابد. ٫اللله ىقلللكاق، ىقلللكاقة ٣تلللكهللا _
. ?:<;، هللا ام٠٤يی ىه٣شی ظ٬ی کذاةـاه ػضرخ آیر
. هاشاد گاش. و ٣تلكامهواٮ ةل ٣نلی للإهیظی ام٤اةلكیٯهةای لإهیظی، وی _
. 1787، دهها: ایه
. 1713، دهها: امىههاء. ایوبى عشهبی. لإهیظی، ٣تكامهواٮ ة ٣نی _
. =:<;، امى٫اء حمةیهوخ: ى. األاس ثؾبس. ىظنسی، دمحمةاٯه ة دمحمدقی _
. >><;، امتیر ٯ: ىىح آل. الؾ لظ الظذ دالی . ٬٠ه، دمحمػى _
ٯلل: کگلله للیف. الوخزاابساد الواازات فاای الوقاابالد اایاا ى٬یللك، دمحمةلل دمحم. _
. =;<;، ى٬یك
. الوزب؟ حالؾفذ االها االؽا هي للجی ثوب االعوب؟ اهزب؟. ىقهیىی، اػيكة ٣نی _
. :><;، ةیهوخ: قانامکذث ام٤نيیح
لل. القااشآى فاای خالالیاا آیاابد. ىکللانو للیهاوی، اصللر _ الإىللاو ٣نللی ةلل حٯلل: ىكن
ٮ. 1439، امث اةی
. ةیلهوخ: ىملح خعشاشی االصای خاالهبهیا عقبئاذىىىی وظلای، لیكاةهاهی. _
ٮ. =;<;الإ٣نيی، ىو،
قان : ةیللهوخ. اإلعااالم شااشائع شااشػ فاای لكااالما عاااشظ٬للی، دمحمػلل ةلل ةللاٯه. _
. دا ةی، ه٬ذ، إػیاء امذهاز ام٤هةی
ةیهوخ: . الوؾظ ثقذ الوعش الوؾظ رلخیض. یهامكی ىسی، دمحمة دمحم _
ٮ.?:<;، قانالإىاء
. ةیلللهوخ: العقبیاااذ قاعاااذ فااای خسعااابل .للللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل _
47
سررب
یه‌ترسگ
«تنطع
ئهؼیذز‌ا
»یقلع:ایدلر‌‌بیىگا‌نبا،
تنطعی‌قل‌نو
ٮ.=;<;قانام٨هةه،
اىه ٣نيللللللی _ پژوهشللللللی ٫للللللله CA=;/</?;دانیف قنیا٫ر:
ىلللهٮ ىللللى٣لللىق : پاییلى، A<ان لللاوقه، يقوال CA=;/@/@>دانیف پمیه
;=CA
و قك اق٣ای تىخ سرا ةاةیر و ةهائیر اسی پییه
ىؼي ك٣نی پههیىگان1
اژاق٣ 2ىامكی ن
3نػيا ٣شریه
چکیكهای اؿیللله سلللرا ةاةیلللر و ةهائیلللر او طينللله ىذتیلللا لللك
هذك که ةا اذاق ةه نوایلاخ ق٣لىخ ٯلائ ىى٣لىق ةله اىله
لللامر لللـ گ٬ذه الللك و ةلللا طكیلللك، او اق٣اهلللای تلللىخ و ن
اق٣للللای للللف « اٯللللكي»و « ةیللللا»نويللللایی او قو کذللللاب
او و کذاب آليای طكیلك رری٤ر ا إو و هىن رری٤ر د
للك و ةللا لل٤ان اى للی ةللىق قن پللی امقللای دللاوگی و ةللكا٣ر قان
ا ةه ىـاث هذك. های اق٣اها و آىىو
ایلل ىللذان ةللا نو پللژوه دىللی٬ی _ دؼنینللی للي
هلللای ةهنسلللی و قلللك اق٣اهلللا و اٯلللكاىاخ سلللرا ایللل طهیا
هلای قن طهیاىلئنه اسلی یاسی _ ىلمهتی ةله پییه
ةای پیی )ايا٣ینیه، یهیه، ػهو٫یه، پلیـایه و...(
پهقاؿللر و ذللایع ةلله قللر آىللك او دؼنیلله اللاق و ىللكانک
ىؼي للك للیهاوی و دللانیـی، گللىا آ اللر کلله اق٣اهللای ٣نی
هلای ةلای پلی او آلا ٣نی ىنی، نیه قن طهیا ػی
قانق و قن ػقیقللر اق٣اهللای ةلله للاهه دللاو سللرا ةاةیللر و
های پی او آا ار. كهه طهیاةهائیر ةاوگىی ـا
واژگا کنیكی:
تلللىخ، پیلللیه ةاةیلللر و ةهائیلللر، ؿاديیلللر، لللف اللل إو،
.٣نی ىنی ىؼي ك یهاوی، ػی ٣نی
(.([email protected]. قاظىی قكذهی ك إو ا إىی قاگا ٯ )ىیك ىئىل( 1
.ٯ . قایان طاى٤ح امي٬ی ام٤اميیح2
. اذاقیان قاگا ٣نىو و ى٤ان٪ ٯهآ كهی ٯ.3
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
57
مقذمه
قو طهیا ةاةیر و ةهائیر او ىك٣یا ى٤اصر ىهكویر و تلىخ هلذك.
هیلللا ةاةیلللر( اق٣لللای دمحم لللیهاوی )ىنقلللث ةللله ةلللاب و ةیاگلللمان ط ٣نلللی
گیللهی او اػللاقیشی کلله ىهللكی نا للاػث اىلله ىهللكویر کللهق. للن ةللا ةهه
٣نی لىنی )ىنقلث قاك، او تىخ لـ گ٬لر. ػلی طكیك و کذاب ى ىی
ةه ةهاء و ةیاگمان ةهائیر( یى قن پی استاخ ای اق٣ا ةهآىلك دلا پل او او ةلا
ی تللىخ طكیللك نا ىللهغ گیللهی او ةللاند )ىلل ی٠هلله امنهللی(، اق٣للا ةهه
ا او اى ی ةلىق ؿلىق لـ ناكلك دلا ةلكا٣ر و کك. ای قو قن اق٣اهای
داوگی اق٣اهای ؿىق نا ةه ىـاث امقا کك؛ میك لىاهك ٫هاوالی لا
هللای پللی او ؿللىق اسهپمیه٫ذلله و قهللك کلله سللرا ایلل قو ٫هٯلله او طهیا ىی
ر یللى ةلله ایلل ىىللى٢ اللان گانا ى٤اصلل اللك. ةهؿللی او ٫هٯلله امگللى گه٫ذه
اك: كهق
هللللای الللليا٣ینیه ةلللله ةهائیللللر او دللللإسیه طهیا اعااااوبعیلی فشقااااىیللللك
عاابى داشاابه( و ىؼقللق ىللكؿه پللیـایۀ BA :=AB=;ىیللك )هاطلل، ىی
لاك ةله ٣نی یى گهای قىیا ةه ةاةیر و یلانی اعالم ىؼي لك لیهاوی ن
للاواق مگللهوقی، كللك. للاوی نا گللىان ىی قن پللهوژ قی ( >?@: AC=;)ن
گىیك كه او امگىگیهی ةاةیلر او یى او ٯهائی ـ ىی ؽشفیااػث كذاب
(;>: AC=;)ؿیاوی، قانق. ػهو٫یه و قىیه پهق ةهىی
ایللل ىلللذان ـلللر ةللله لللهغ اق٣اهلللا و اٯلللكاىاخ ایللل قو طهیلللا قن
ا٫للللاخ و پللللهقاوق. للللن ا٣ذه اسللللی آ ىی ىىللللى٢ تللللىخ و پییه
ا ىی کىك. داٯاخ آا نا ةیا کهق و قن قك گ٬ذان و کهقان
ادعاىای‌نبوت‌و‌رزالت
ای ةـ ةه ةیا اق٣اها و اٯكاىاخ سلرا ةاةیلر و ةهائیلر قن ىىلى٢
:پهقاوق ها ىی آتىخ و پییه
دصریؽ قن اق٣ا
للر ةاةیللر و ىهللكویر، اق٣للای تللىخ نا للیهاوی پلل او اق٣اهللای اقن
امكی آمىسلی او ة٤شلر امهلی ای )اق٣لایی( ةله لهاب هغ کلهق و قن اىلهىل
لامر ػضلرخ ىؼي لك ىلر. )ة لإ٧ی، ( وی قن =?->?: ;B=;ؿىق پ او ن
او مىوو وطىق ػظر امهلی و کذلاب آليای قن هله ٣صلر و عشثای ثیبىکذاب
ٮ، او ػظللر امهللی و :A>;ىیللك و ىللك٣ی اللر کلله قن للال وىللا ىی
ثیبىکذاة ( وی قن ایل =، ;، واػلك >=;٭ آيای الر. )لیهاوی، ىؼ 1
ىللذه، للي دإییللك تللىخ پیللاىته الل إو ةلله ا٣ذتللان و ػظیللر کذللاب ؿللىق
ؿىاك. نا کذاةی آيای و ى٤ظى ؿىق ىی« ةیا»ىؼي ك یهاوی کذاب . ٣نی1
59
وهصیپی
یسواس
تئیها‌بوت‌بیبان‌راست‌ونبی‌عاادذ‌نقو
اىلك كله ایل، اق٣لای کك و ؿىق نا ػظر ؿكا قن وىی ىی )ةیا( دإکیك ىی
( او قن کذللاب ةیللا ٫انسللی ةللا C< :?B=;ة٤شللر و تللىخ اللر. )للاههوقی،
لللامر ػضلللرخ کانةلللر ى٨امللله، اق ٣لللای تلللىخ ؿلللىق نا ةلللا تلللىخ و ن
يایلللك کللله ٣یسلللی؟٢؟ و پیلللاىته ؿلللاد؟؟ ىقایللله کلللهق و چلللی ىی
ىـام٬ا اق٣اهای او، هياك ىـام٬ا ٣صر پیاىته ؿاد؟؟ هلذك کله
کهقللك؛ للن ایيللا آونقللك. وی ٣نللر ـللر ةللا ایللا ىـام٬للر ىی
ك کلللله قن اةذللللكا يایلللل گىلللله ىی ىـام٬للللر ىـام٬للللا للللكن الللل إو نا ای
لللك؟؟ هيلللا هلللىن ػضلللرخ يی قالللذك کللله ة٤شلللر ػضلللرخ ىؼي
٣یسلی؟٢؟ ةله ؼلى ارللر٪ الر و کذلاب ٯلهآ هيللا اظیله دکاىله یا٫ذلله
که قاذك ایيا آونقك. اگه ایل ػقیقلر ةله ىـام٬لا ىل ار؛ هگاىی
ىل هللا ةله ؼلى یى آکان ىق که هىن ٯائ ةیا )یهاوی( هيا ن
هيا ٯهآ کلهی الر کله ةله ؼلى ارلر٪ لاول لك الر، ثیابىو ارر٪
هللیچ یللک او ىللمىی ةلله ٯللهآ او قیلل ؿللىق ؿللانض للك و قن چلل ةلله
کهقك؛ چى ٣كو ایيلا ةله ىل وقی ایيا آونق و ةیا نا دكیق ىی ه
( او ایل ى٨املله للیهاوی و ??، ;ض دللا: )لیهاوی، ةی لىق ؿللكا ىلهقوق اللر.
گهقق که او ؿلىق نا ةهدله او هيله اتیلاء امهلی های او نو ىی قیگه ىذه
پكار. وی ٣قیك قار که ةلا اگار و ى٠هه ٬ پهونقگان ىی ىی
للىق. ی الل إو ىللىؾ و ٯیاىللر ىى٣للىق قن ٯللهآ ةلله پللا ىیئللهللىن آ
( B;، =ض دا: )یهاوی، ةی
اطلاخ ةلا ؿلكا، ىنی یى او ٯا٫نه اق٣اهای یهاوی ةاوياك و قن ٯاملث ى
(=;>: :;=;او ة٤شر امهی و اق٣ای تىخ ؿىق ـ گ٬ر. )ىنی،
یك ار: ةان گىان قن ای های ةیانی او سرا و ىتن٨ا ةهائیر ن
٣تللاي ا٫للكی )قوىللی سللرکهق ةهائیللر و ىنقللث ةلله ٣تللكامتهاء( (املل٭
کك: یهاوی و ىنی نا او پیاىتها ىذقه ى٤ه٫ی ىییه تى خ ى٠اهه آ ػضرخ ىاك اك يىق ارراٮ که ةالإذق إل کن
ىؼي لك ػضلرخ و ىلیؽ ػضرخ ىىسی ػضرخ اةهاهی
(<>;: CBB;ىتانک. )ا٫كی، طيال و ا٣نی ػضرخ و
للىٯی ا٫للكی )او سللرقىكانا ةهائیللر و ىنقللث ةلله ومللی اىلله هللا( (ب
او للیهاوی نا ى٠هلله اىلله امهللی و ػاىلله وقی٤لله نةللای قاللذه و او ٯللىل
امذ ىی ىیك كه وی ؿىق نا وطه ؿلكا و لىن او قنةان ٠٣ير ىقاو ن
(:<: >CC;)ا٫كی، قار. ىی
اللنير )او ىیللكگا ةهائیللر( قن گللىان اق٣اهللای للیهاوی ةلله (ض
ىیللك كلله او ةللا اكذ٬للا كللهق وی ةلله اق٣للای ىهللكویر اللان كللهق و ىی
تیای ىم رلری٤ر ٯلهان ، ؿىق نا قن يان ا«قه اومی»اذـاب مقث
(?>-<>: CBB;)انير، قاق.
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
52
نا ةاةیللر « ةللاب»ىؼي كػلیی )او ىیللكگا ةهائیللر( ىللهاق او واژ ( ق
قاك كه یهاوی ـلذی ةلاب ةلهای ونوق ةله ىكیله امهیله ىكیه امهیه ىی
للامر و یللا ى٠ههیللر ىی قاللك. ةللىق. وی ىللهاق ػقیقللی او ةاةیللر نا ىقللاو ن
(;CC? :;C;)ىؼي كػیی،
اٯكاىاخ ىاةه ىك٣یا
قهللك کلله اق٣اهللای للیهاوی و للىنی قنةللان تللىخ ها للا ىی ةهنسللی
هللای اؼها٫للی پیللی ىللك٣ی تللىخ های ةللیانی ةللا ىللك٣ای طهیا دللاةه
:ىق ها اان ىی هایی او آ قانق که ةه يىه
نؾی‌ذاتنیت‌پیامبر‌ازلام
تللىخ ؿللىق، ؿاديیللر پیللاىته ةللهقانی او اق٣للای للیهاوی و للىنی ةللا پهق
ىیك: ٣تاي ا٫كی یى قن دإییك ای ٬ی ىی 1نا ٬ی كهقك. ا إو
لله و ى٠ههیللر کاىنلله اللر، ةللكایذی خ کلله کنيللح امن ػقیقللر تللى
( ?;;: CBB;كاذه و هایذی كانق. )ا٫كی،
دللانیف ةشللریر، ىللك٣یا قنو٧للی ةللیانی نا ةلله ؿللىق قیللك اللر كلله او
لللامر ؛ ملللیك الللك ؿلللىق لللـ نالللك و ؿاديیلللر نا ٬لللی کلللهقتلللىخ و ن
یك ار: های اكکی او اق٣اهای ةی گىان پهق آا ن ٧ إخ (ام٭
٧امیا ةه د٬که قن ةاب تلىخ و الىا٢ ىـذنل٭ دإییلكاخ و امهاىلاخ امهلی
٣ إٯه ا قاقك. قن ذیظه ای د٬کهاخ، ى٬هلىو تلىخ و پیلاىتهی نا او لى
دىالك او دکهان ای اىه نا ةه دىن قنآونقك کله ؿلكا ىلیوك کهق و اىکا
ذاقگا قیگهی پ او ػضرخ ىؼي لك؟؟ آقىیلا هیق ىیاظی ها و ٫ه
نو ا٧نث اٯذلكان و ٯلكنخ پیلاىتهی نا ةله اىاىلا نا ىـاث ٯهان قهك؛ او ای
(:B= :B=;)ق٫ذهی، قاقك. ؿىی تر ىی ىىنیه (ب
ی ٬لی ؿاديیلر اةىىلىن ٣ظنلی آونق ا٤هی ٯيلی قن گلىان اق٣لا
لللىك و تلللىخ، الللر كللله او ى٤ذقلللك ةلللىق پیلللاىتها ؿلللكا ىقللل٥ يی
للذای یللى ا٣ذقللاق BA :<BB=;ٯيی، پللمیه یللر. )الل٤هی ؿاديیر ( هه
لىلإ و اقاىله اةىىىن ٣ظنی ةله پلی لامر نا قنپلی ةلىق ن قان ةلىق ن
ذای، گىان كهق ار. (:;>: ;><;)هه های ايا٣ینیه یاطه (ض
پژوها ى٤اصر( یلى قن گلىان ٣قایلك اليا٣ینیا ق٫ذهی )او ايا٣ینی
پیا٫ايی آونق ار كه ايا٣ینیا پی او قون ٫ايی یلى ةله ایل
ةاون ةىقك كه قن هله ٣صلری ةلهای ؿلكا ػظذلی قن نوی وىلی الر، ؿلىا
آسان آا ىينى او ا٣ذها٫اخ ةه ؿاديیر پیاىته ا إو ار. . قن ػامی که1
53
وهصیپی
یسواس
تئیها‌بوت‌بیبان‌راست‌ونبی‌عاادذ‌نقو
ىل. )ق٫ذهی، ةه ( :?;: =B=;ىنخ تی یا ن یهیه (ق
ىیك كه ىؼي كة یه او ىلك٣یای ةلىق كله ؿلىق نا ا٤هی ٯيی ىی
ذاق ك او ىی ٣نی ة ىؼي ك )اىاو هاقی قالر. ( ىیپیاىته ٫ه
(>?=: BA=;ٯيی، )ا٤هی اهه ػق (هل
ىن٣نی امهلی )او سلرقىكانا اهله ػلق( یلى او طينله كلای الر كله
ػلامی الر كله پیلهوا اهله ( ایل قن<<@: =A=;)امهی، اق٣ای تىخ قانق.
: ;@=;قالك. )امقارلی، ػق، ػضرخ ىؼي ك؟؟ نا آؿلهی پیلاىته امهلی ىی
;;<) قىیه (و
پژوها ى٤اصر( قن ى٤ه٫ی ىؼيىق پلیـای )سلركهق لکاودی )او ٫هٯه
هللا ػهو٫لللی، ىلللهقی ىیلللك كللله وی لللاگهق ٫للله طهیلللا قىیللله( ىی
یر یا تىخ ةه ى٤ای ؿا ةلىق آونا و ىك٣یا ىهكو قايك و او قی
( ایل اق٣لای ىؼيلىق، قمیله ةله ا٣ذقلاق كالذ ?C= :;A=;ار. )لكلاودی،
ار. وی ةه ؿاديیر پیاىته ا إو
گرایی‌ىزاره
گهایلی نا ةلاوگى کهقلك. ةهائیر قن هغ اق٣ای تلىخ لىنی، ٠هیله هىان
ىلك ةللانخ قیلل ( مللیک قن ىقلاو استللاخ یللى یاو C? :<;< _<;B=;)پههیىگلان،
نو قن پلی استلاخ ىهلكویر لیهاوی ةهآىلك ا إو ةه تىخ وی ةىقلك. او ایل
« ىلل ی٠هلله هللا»دللا ةللا استللاخ اق٣للای ىهللكویر وی، او ىللژق او ةلله هللىن
ىى٣للىق للیهاوی )ةلله ٣للىا اىللاو « ىلل ی٠هلله هللا»ةهلله ةللهق و للىنی نا
قواوقه رری٤ر ا إو( ى٤ه٫ی کك.
ویژ اليا٣ینی هلای ةلای، ةله ایی قن ا إو، ةه طهیاگه قیهیه هىان
گهقق. قن د٬کله اليا٣ینی ل پیلاىته لاق ةلا کذلاب و رلری٤ر ةاو ىی
ها پیلاىته ال إو الر. قون هله ؿا وطىق قاذه ار که يی آ
(?B> :A=;)نای، ك ار. یک او آ پیاىتها هىان ال قاذه ىی
قنپی اق٣اهای پی
اللك. للیهاوی او ةاةیللر، اوی و للىنی اق٣اهللای ةللیانی نا ةیللا کهقللیه
یك. ىنی یى او اق٣اهلای تلىخ ىهكویر و تىخ آ٧او کهق و ةه امىهیر ن
و امىهیر ـ ناك.
للیهاوی اق٣للای ةاةیللر و ػكلل كللهق ةلله اللاي ٯللهآ نا دىطیلله كللهق و
یهی او الهاب يایك كه اق٣اهای پنكای او پىشی ةهای طنىگ چی ىی
(C>، <دا: ض ىهقو او قی طكیك ةىق ار. )یهاوی، ةی
های ٫کهی پی او ةاةیلر و ةهائیلر قیهیه ای ىك٣یا پنكای ةه طهیا
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
54
گهقق: ةاو ىی
ىای‌ازناعیلیه‌جریان(الف
ةه گىان ىةـذی، ٯهاىه ىؼي ك ةل اليا٣یه نا اىلاو ىهلكی، ٯلائ و
.)ىةـذی، : قاقلك یىلقیگه ىنياا گىاهی قاذك و ةه ک٬ه پیاىته ىی
( اةىامـللاب )او ٧امیللا ٣صللر اىللاو ;>@_ :>@: <B=;؛ رللری٤ذيكانی، ;;;-?:;
( یللى اوطينلله کللای اللر کلله ىللك٣ی یاةللر و وللایر اىللاو للاقٮ
کلله او للىی آ ( مللیک پلل او آ<@;و B= :;:A=;ةللىق؛ )ق٫ذللهی، للاقٮ
ای قو پیلاىته هلر: که قن هه قون قاق ػضرخ هق ك، چی د٤نی ىی
یلى یکی اق و گىیا و قیگهی اىر و ؿاىى. قن قون اىاو اقٮ
آ ػضللرخ پیللاىته للاق و اةىامـللاب پیللاىته للاىر ةللىق اللر،)هيى،
;:Aنو اةىامـلللاب او اق٣لللای ةاةیلللر و ولللایر ةللله اق٣لللای تلللىخ ( او ایللل
پهقاؿر.
مػیریه(ب
لللذای )او ىنللله و ؼللله ىیلللا( ٫هٯللله ى٨یهیللله نا ةلللا قو اق٣لللای هه
کلك. پی )اىاىر، ن تىخ( ى٨یهج ة ٤یك ام٤ظنی گلىان ىی قن پی
للذای، پژوها( ةللاون پیللهوا ( للاهه ة٨للكاقی )او ٫هٯللهA _<:B:>: ;><;)هه
ى٨یهج ة ٤یك ام٤ظنی ةه اىاىلر و ىهلكویر ى٨یلهج، لن تلىخ او نا
قاك كله او ىىا٫قلر ال ىهلكی یشی ىیكك و قمیه آا نا ػك گىان ىی
(@<;دا: )ة٨كاقی، ةی ةا ا پیاىته ؿاد ؿته قاق ار.
موطوریه(ج
قن وىللا اىللاو ةللاٯه؟٢؟ ـصللی ةلله للاو اةىىللىن ةللهای ایللا دتنیلل٩
کهق. او ىك٣ی ةىق وصی آ ػضرخ ار و پ او نػنر ایا، اق٣لا ىی
اللكکی ة٤للك اق٣للای کللهق کلله اىاىللر ةلله وی د٬للىی للك اللر؛ ومللی
طلا ؿلكای لتؼا آ پیاىتهی یى کهق و گ٬ر ةه آليا ل٤ىق کلهق و قن
قر ةه سر او کیك و ةه وةلا سلریای ةلا وی لـ گ٬ذله و او نا ةلهای
ذاق الر. اةىىلىن یلى قنةلان آ٫لهی ٠هیلادی پیاىتهی ةه وىی ٫ه
لیك، پیلیه قار که ةهؿلی او وطلى د٤لامی او ةله لکنی اةهاو ىی ان
(B= :BB _BC=;)ق٫ذهی، ةهؿی او ٣قایك ايا٣ینیه ار.
خروؽیه(د
هللا ٤یيلی الذهآةاقی لکاودی قن گىان ػهو٫یه آونق ار كه ٫له
و ٣یسلی )سركهق طهیا ػهو٫یه( ةه ای ةاون ةىق کله او هيیلى آقو
قنةلان های لى٫یاه و لی٤یاه ؿنی٬ه ؿكار و هيه آنىا و ىؼي ك
ػلال ىهلكی و ؿلذ ٣ی وینه ؿلى، قن او طيل٥ الر و قن ظاخ ٣ام ةه
(;B: :;A=;الإومیاء و پی٨يته و ؿكار. )امیتی،
55
وهصیپی
یسواس
تئیها‌بوت‌بیبان‌راست‌ونبی‌عاادذ‌نقو
پسیدانیه(ى
ىیلك كله لاگهق لکاودی قنةان دذاة٥ اق٣اهلای ىؼيلىق پلیـای ىی
آونا و ىللك٣یا ىهللكویر یللا هللا ػهو٫للی ىللهقی قالليك و او قیلل ٫لله
(?C= :;A=;)لكاودی، ةه ى٤ای ؿا ةىق ار.تىخ
مصعصعیه(و
للك ةلل ٫ للإغ ى٤لل٥ گللا او اق٣اهللای کاللذه و ؿللىق نا طاللی ىؼي
لر ىالث ةلىق دلا ق٣لىی ىی اىاو قواوقه يانق و وىلای ىذ٠له ٫ه
( دا ؿلكایی دتلكیه کلك. او <>: <@=;گهی، پیاىتهی )كسروی، ؿىق نا ةه ىهكی
(@=)هيى، کهق ار. اوی ىی یكار که ىق ٯهآاو پ الوذ کالم
و٣ك هىن
ىل »ىؼي ك یهاوی پی او ىهگ، و٣ك هىن ـصی ةا ٣ىا ٣نی
نا قاق ةىق که قن آیك هىن ؿىاهلك کلهق. او ةله پیلهوا ؿلىق « ی٠هه هللا
لال لیكیك، هلیچ ;::>یلا ;;?;كك كه اگله لكای او نا پل او ویر ىی
، =دا: ض )یهاوی، ةی ده او ایيا ةه او و اا٣ر او وی یر. نگةهذی ةى
ال پ او ـذی اق٣لای لیهاوی )قن لال C;٣نی ىنی ( ػی;@-:@
;<AC و٣للللك قاق للللك للللیهاوی « ىلللل ی٠هلللله هللا»ٯيللللهی( ؿللللىق نا
( و ق٣ىد نا ىتی ةه ىى٣ىق ةیلا )ىل ی٠هله :<: CBB;اىیك)اينر،
هللای آلليای و هللىن كنللی امهللی ةللىق ةللهای گللهو ذابامنهللی( و هيلله ك
؛ A@;دلا: ؛ ٯلكي طلىناةیی، ةی@?دلا: اككی او ةاةیا آكان کهق. )هلاچه، ةی
(A?>، ;: ض><=;آیذی،
دللىا یا٫للر. گىلله او ىى٣للىقگهایی نا قن اؼها٫للاخ ػهو٫یلله یللى ىی ای
لکلللاودی قن گلللىان ةلللانخ هلللىن و ىى٣لللىقگهایی قن طهیلللا قىیللله
که ا ٣تلاي ةله دـلر ةلیك، ىیك كه قىیا ؿینی پی او آ ىی
هيالللث نا و ػذلللی ا 1قاقلللك ةلللانخ هلللىن ىى٣لللىق قلللىی نا ىی
(<=;: <C=;؛ پههیىگان، <?: =C=;ؿىاكك. )لکاودی، ىهكی ىی
آونی کذاب
ؿلىق ىلك٣ی آونق کذلاةی آليای ىؼي ك یهاوی قن پی اق٣اهای ٣نی
للر یا٫للر آ نا کاىلله کللك. ایلل کذللاب ىللک إخ ثیاابىةلله للاو للك کلله ٫ه
ىیك: ها ىی ٫هاوای قانق که یهاوی قن دىطیه آ
دلىا ةله اك که او طينله ىی . قن هه وىای کای ىك٣ی دتیق ٣صر ؿىق ةا ٣صر هىن ةىق1
دلىا ةله اوا هىن يهق الر؛ او طينله ىی هایی اان كهق كه ٬ىیه نا او وىیه دتیق لإ»ىیك: ةان ىی اان كهق كه قن لیه نوایادی قن ای های ٣ إىه ىظنسی قن ای وىیه دؼنیه)للك: «. امقللائ ةكومللح وللنها و د٤للامی هللا للیكها املل٬ىیح امكومللح إمللی إللانج یكللى ؤ یت٤للك
(=<>، >?: ض =:<;٣ إىه ىظنسی،
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
56
گیهی قن ا٣للهاب و ٯهائللر یللا ٯىا٣للك ٣هةیلله للىق، ىللهقوق اگلله کذلله
لىق، له آیلاخ ةله آ ار، ویها که ای ٯىا٣ك او آیاخ ةهقاذه ىی
٬لی ایل ٯىا٣لك و ىق و تهه یر که اػث ای آیلاخ طانی
هلا او ؿلىق يلىق، ةنکله هلیچ ػظذلی لىق اومىالإمتلاب او ٣ن ةله آ
دله یلر، ها و اهان ای ى٢ آیاخ و کنياخ ا٠٣ ٣كو ٣ن ةه آ
ای کلله ویللها کلله سيلله ایلل ٣نللىو ٫هلل کذللاب هللا هللر و ةلله للظه
يایلك، ٣نل ةله ایل ٣نلىو للإوو تلىق و یلر. کذاب هللا اول ىی
( B-;C;، ;ض دا: وی، ةی)یها
اقةیللاخ ىللذانی ایلل کذللاب هيللا آسللان ىکذللىب ةللیانی او ىللك٣یا
هاللر. قن ایلل ىللذان ةلله گیللهی او آ پللی او ةاةیللر اللر كلله گللىا ةهه
ىق: ها اان ىی هایی او آ يىه
اوی ىیسی و آیه ىىوو
ن کذلاب نو ق های ؿلىق قالر، او ایل یهاوی ٤ی ةه ویتااوی ىلذه
ىیك: ىی شأى پظ
الله م‌ان زل‌علی ه‌ؽع الا‌ؽع یلا‌ؽ ی‌الع النیه؛الله م‌ان زل‌علی ه(9:999تا‌‌عذالا‌عذیلا‌ؽی‌العالنیه....)سیرازی،بی
وی هيیی آونق ار:
الخن ذ‌ا‌ال ریق ذ‌اػ رز‌داتی ات‌الخن ذیات‌ب اػراز‌ػ رز‌ػ راز‌ش ر،ػرازیت ه‌و‌اش ر،کیوونی ات‌ال راتیات‌باش را،س ورا،
(987شراقیته....)ىنو،
اوی کك: او ٤ی قار ةا امگىگیهی او ىذى ىىوو پیییا، آیه
و‌لستطعذن‌باا‌ال ی‌هللا‌ث م‌ىوال ک‌تس حذون‌رب‌النص ار،و‌النػارب‌رب‌الصراقیون‌رب‌النصار،و‌النػارب‌رب‌البراقی ون...
(297-9،295ج‌تا:.)سیرازی،بی
هللای اؼها٫للی للیهاوی نیلله قن آسللان طهیا گانی ىیسللی و آیلله ىىوو
ىق: ها اان ىی پی او وی قانق كه ةه ةهؿی او آ
پسیدانیه(الف
ىیك: ىی هیضاىىیسی قن كذاب ىؼيىق پیـای ةا دإكیك ةه ىىوو
الخنذ‌ا‌الری‌اؾهر‌نؾسه‌شؾیا وؽیا کوکبیا ػیویا إلهیا ادینی ا نؾس ه‌ؽ ی‌نؾس هم ه‌نؾس ه‌ش وؽیا عربی ا بوویا اولیا .ثم‌اوض د
،2ج:9362ؽرقانی ا للهی ا ماءی ا واز ؼیا امی ا‌قنری ا....)از ؾوذیار،233-234)
مصعصعیه(ب
ه ةا ٯهآ ةهؿالذه و ىؼي ك ة ٫ إغ او طينه كای ار كه ةه ى٤ان
ىیسللللی و ( ىىوو;@: AB=;؛ هيللللى، @=: <@=;كك.)کسللللروی، للللاوی ىی آیه
57
وهصیپی
یسواس
تئیها‌بوت‌بیبان‌راست‌ونبی‌عاادذ‌نقو
:گانی وی ای گىه ار آیه
بس م‌هللا‌ال رخنه‌ال رخیم‌ش ذ،هللا‌العؿ یم،النو ان‌الخل یم،الػؾور‌الذیان‌مبذل‌السیئات‌عقوا‌و‌مػؾره‌و‌اخس انا،ل اال هال ا‌ىو‌الرؤف‌الخو ان‌و‌ال ارض‌وض عها‌للان ام،ؽیه ا‌ؽاکه ة‌و‌الود :دات‌الاکن ام‌و‌الخ ب‌دو‌العط ف‌و‌الریخ ان‌ؽب ای‌آل اء‌ربکن ا
ن،ال رخنه‌ال رخیم،واز ع‌النػؾ رة‌ع ه‌الن رنب‌الح ان‌رب‌تکرباالنص رقیه‌و‌رب‌النػ ربیه،ؽب ای‌آل اء‌ربکن ا‌تک ربان.)الص یبی،
9387:297)
آىیـذگی ٫انسی و ٣هةی
ىؼي ك لیهاوی قن ىیلا ىذلى ٫انسلی، ٣هةلی ىلذه و آسلان ٣هةلی ٣نی
و ٫انسللی او ام٬للا ثیاابىؿللىق نا ةلله كنيللاخ ٫انسللی آ٧للذه اللر. وی قن
طي إخ ٫انسی ٧یهى٤يىل )قن اقةیاخ ٫انسی( اذ٬اق كهق ار:که ؿكاولك ٣لام کله رلی نا ؿنلق ٫هىلىق ميل ىنـ ای ةاب آ
یلىل و للإیىال ىلكل ٣نلی یكل ٣نیه و او ار ىلهآخ ػقیقلر کله م
لىق او الر هللا ةىق و هر کله رلیء ةله او ؿنلق لك و ىی
ٯائ ةه او ار و ىا یشیء ىل ٯائ ةه ٬ ؿىق ةاهلل و که ریء
رللیء الللإ ةلله و مللما الله اػللق ىلل کلله رللیء و ىللا للىای او ىنللک او
هذك ةله ديینلک لاخ اٯلكي کله رلیء نا و او الر اػلق او کله
ری ةکه ریء او ٬ که ریء سيه ای ٣نل آ الر اگله قله
ػقیقر که ریء نا ٣ا ٫هىایلك ةله یلک رلیء اػلق ةلىق و هلر
ىل ؿكا چه ٤٫نیر ةه ه اك چه ىؼ ػک ةاك؛ ىش إ اگه ن ن
٫هىىق، اػلق ةلىق او ى لإک قن ٯته که ىا ٣نی الإن نا دصر٪ ىی
گىیلك مله او ةه او و ای ةىق دينک ؿكاوك که ریء نا کله کله ىی
( ?A=-A، =ض دا: اىه و ... .)یهاوی، ةی امـنق و لإ
ىیك: ٣هةی یى گا ٫انسی ىی ثیبىوی قن كذاب هله وىلا ؿكاولك طلله و ٣لى کذلاب و ػظذللی او ةلهای ؿنلق ىقللكن نق
للىل هللا، :A>;٫هىایللك و قن لله ٫هىللىق و ىی او ة٤شللر ىؼي للك ن
دا: کذاب نا ةیا و ػظر نا لاخ ػهو٪ ت٥ ٯهان قاق. )یهاوی، ةی
(=، <ض
و گا واژگا ٫انسی نا )كه قانای ػلهو٪ گ، ژ، ،، هلذك( ةله لكه
كه ای ػهو٪ قن ام٬تلای م٨لر ٣لهب وطلىق گیهق، قن ػامی ی٣هةی ةه كان ى
كانق:
ان تم‌ادا‌از تؼعتم‌ک :آث ار‌الوقؼ ه‌تنلک ون‌و‌ل وک ان‌چاپ ا ؽ ان(43-42الرز،یوزل‌علی‌مه‌ینلکه‌مج:الػیث....)ىنان،
او قن طای قیگه آونق ار:
ول تعلنه‌ذ غ‌الصکس ته‌ؽ اندل کم ا‌یخب ه‌هللا‌و‌جعل هب اب
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
58
(26دؼوط‌لعلکم‌تکتبون.)ىنو،نؾسه‌لل
دلىا قن آسللان گىله او گلان نا ىیلا ىلك٣یا ةاةیلر و ىهلكویر ىی ای
هللا اللذهآةاقی ػهو٫للی یا٫للر. او اق٣للای ىللك٣یا پیللی، او طينلله ٫لله
كك. وی اق٣لای ىهكویر ؿىق نا ةا دهكیث طي إخ ٣هةی و ٫انسی ةیا ىی
ةهق: ای ٫انسی ةه پایا ىی ةا طينهكك و ؿىق نا ةا طي إدی ٣هةی آ٧او ىی
بس م‌هللا‌ال رخنه‌ال رخیم،ان ی‌رأی ت‌اخ ذ‌عص ر‌وج ودا و‌نؾس ا (9387:224شریؾا و‌مه‌دوازدىم‌ایصان.)الصیبی،
دؼنیه و ةهنسی اق٣اها
لامر پل او پیلاىته ؿلاد ةله اد٬لاٮ ىلنياا ىلهقوق اق٣ای تىخ و ن
ای لکله لك، ـلر ا٣ذها٫لاخ قن دؼنیه و ةهنسلی اق٣اهل نو ار؛ او ای
هلای داٯ کی؛ لن گلىان ىلیسرا ةاةیر و ةهائیر ةه ؿاديیر نا
وانق آلاىق کله ةله اق٣اهلای تلىخ ةیا ىیهایی ن٫ذانی و قكگ٬ذانی،
گهقق. اان ىی ىته ا إو. قن پایا یى ةه اقمه ؿاديیر پیاار
اعتراؽات
ایللر گللىا آ اللر کلله آللا ػضللرخ آسللان سللرا و ىتن٨للا ةاةیللر و ةه
و آ ػضللرخ نا ةللا امقللاةی اك ىؼي للك؟؟ نا آؿللهی پیللاىته ؿللكا قاللذه
نو قن ىلىانق ٫هاوالی الك، او ایل ؿىاك« ؿلاد الإتیلاء»یا « ؿاد»هيیى
ىق: اك كه ةهؿی گىان ىی ةه ؿاديیر ایا ا٣ذها٪ كهق
ىیك: یى ىنی قنةان ؿاديیر پیاىته ا إو (ام٭
ىشلللی یلللىىی او ایلللاو قن ان لللا کللله ىقللله لللنر ایهالللر
لله املله ؛يللىقی ىللی ة٨ذللح او کلله طهللاخ ػللی ىهد٬لل٥ ة٤للك او دىط
ایلل ةللهالل٨ا للك و ، اٯنللی اللرآکلله قن ىللك و قیللان ىللاةهی
له لىل امن ه و یك که ن نوغ ىلا لىیه کنياخ لاکه امهی ؿاد ن
(@<>دا: . )ىنی، ةیقاق دى دهدیث ٫كا ىا نا او ةهای لکه و سای
ىیك: هيیی ىی (با٬یاء قی ىهد٥٬ قن ٫هٯلا نا دلتیه ةله لياء ؿاد اتیاء و یك
ن ر ٣نى و ن٤٫لر و ٠٣يلر و اػاله آ ةله طيیل٥ ٣ ةه ،اك ٫هىىق
( @>: CCB;. )ىنی، اقیا
ىیك: ارراٮ ؿاونی قن گىانری او ىنی ىی (ضلله هىایللك ٯىملله د٤للامی:٫ طيللال ٯللكو ىللی للمی هلله امن لله ة٤للك ام و ا
ج ةيؼي لك له ةناه و ؿذ امتلى لىل امن ب: B>; . )ارلراٮ ؿلاونی،ن
(:@، ;ض
لامر پل ٣نی ىنی قن اىه ػی (ق ای ةه تؽ اول ىقلاو تلىخ و ن
کك: نا آکانا ٬ی ىی او پیاىته ا إو
ه ةا ای ه ةل لك کله تلىخا ٤ذه٪که اهه ةیا ؿىق ىقه و ى تؼا امن
59
وهصیپی
یسواس
تئیها‌بوت‌بیبان‌راست‌ونبی‌عاادذ‌نقو
لله للىل امن لله اللر ن ؿللذ للك و لله للذی اول هللىن امن
کله ػلق ػلال ة٬له و کیىذله ىلهىق و او ا٫لق ى٤ممک و ى٥ ای
ی اا ػی ٫ی الإ٫ق الإةهی اهه و ام٥ ىظكقا لکه ولایر و ا
اناق يایللك و ةقیلله وهلل ىللا دللهک ىلل ىنلله ام٬هٯللا اىشللال آ ىللی
(A ،@Cض ىائك آيای،) .اك يىق
کللك کلله هيللها ةللا اق٣للای ةلله ایلل اللاي للـ للىنی ا٣ذللها٪ ىی
پایللا ، قون تللىخ ةلله ػضللرخ دمحم:@>;دمحم للیهاوی قن للال ٣نللی
پمیه٫ذللله الللر و قون طكیلللكی آ٧لللاو لللك الللر کللله آ نا قون ؿلللكایی
لای نق اىك. ةاةهای ا٣ذقاق ةه تىخ یهاوی یا ىنی قن ةهائیر، ةه ى٤ ىی
ای ـ صریؽ سرکهق ةهائیر ار.
ارللراٮ ؿللاونی ةللا دإییللك ؿاديیللر پیللاىته الل إو، ةلله ٬للی تللىخ ( هللل
ناك: ٣نی ىنی پهقاؿذه و او ى٠ههیر او ـ ىی ػیو ننه تىخ نا ةه وطىق ىتلانك ؿلذ كلهق و قن لىن اػلىاب
أب ا‌أخ اول ك ٯىمه د٤امی م هرج اللم‌ولل هم اك ان‌مخن ذ ذ
( ىؼي للك پلكن هلیچ كللكاو او :<)اػلىاب: ه‌یی رز ول‌الل ه‌وذ اتم‌الوب
للذاق ؿللكا و پایللا قهللك پیللاىتها ىللهقا لليا یللر، ومللی ٫ه
ار و او ای ىنث ةه كيال وىغ، ٠٣ير ىقلاو ى٠هله امهلی
كله ىقلاو آ لىق و ةله ایل ى٤لا و ىى٣ىق ىنه و اقیا لاهه ىی
لللللللللللللامر و تلللللللللللللىخ تلللللللللللللىق و ػضلللللللللللللرخ )لللللللللللللىنی(، ن
یر، ةنكه هىن هللا و ى٠هه ىقكي ٬ ٧یث ام٨یىب الر.
(<;;، ;ض دا: )ارراٮ ؿاونی، ةی
ها قال ةه پمیه و ستىخ ؿاديیر ػضرخ ىؼي ك ىق سلرا و ای گىان
ىتن٨لللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللا
لامر ىلك٣یا پل ةاةیر و ةهائیر ار و ای ةه ى٤ای ٬لی تلىخ و ن
او آ ػضرخ )یهاوی و ىنی( ار.
تواقعات
ی تىخ سرا هاىق که قن اق٣ا قن ای ةـ ةه داٯادی پهقاؿذه ىی
ةاةیللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللر و
ةهائیر هر: سرگهقای سرا و ىتن٨ا ةاةیر و ةهائیر
ةه ؿ إ٪ اق٣اهایی که قن ةـ ـر گمر، سرا و ىتن٨لا ةاةیلر
نق ةلللا ٯا٤یلللر یهاوی و لللىنی نا لللو ةهائیلللر قن ىلللىانق ةلللیانی، تلللىخ
کك: ىی
دمحم یهاوی ةا ٬ی تىخ و ولإیر ؿىق، او اق٣لای امىهیلر و ٣نی (ام٭
ى٠ههیللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللر
ناك: ـ ىی
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
67
اول‌ؾهور‌س رب ود...چ ون‌ک ه‌ؾه ور‌س ر،ؾه ور9267اول‌زوه‌هللا،نه‌ؾهور‌بصأن‌نبوت‌و‌ولایت،ب:ب ه‌ؾه ور‌ربوبی ت‌از‌ای ه
ه‌ؾه ور‌انو یان ا‌هللا‌ل اال هال اان ا.در‌جهت‌بود‌که‌ؾاىر‌س ذ‌ب چ ه‌‌خیه‌ؾهور،اول‌کسی‌که‌به‌مه‌بیعت‌کرد،مخنذ‌ب ود،چو ان
نض‌خذیث‌ازت،بعذ‌امیرالن ؤمویه‌ب ود‌و‌بع ذ‌ائن ه.)س یرازی،(5،2ج‌تا:بی
یهاوی نا ةلا ٯا٤یلر نق کلهق و او نا « تىخ»٣تاي ا٫كی اق٣ای (ب
کك: ىیـصی ٧ائث ى٤ه٫ی « ةاب»دها،
چلا او ىهاق ةاةیر کنيه او و اهان ىقاو ةاةیر و يىق گ٬ذان آ٧او
هلىو کله هلذ ةىنگلىانی ـ او ٫یىاخ واه ى که ةىق
ك و ار ٣ى خ پهق پ قن ، و ػصر ةی کيالإخ قان اناق ةله ػلك
للک ... قن ولللإی ػتلله ةلله و ىذؼلله ک او آ، طيیلل٥ ىىالل٥ ىذي
ىللذ٬ی و ىللذ٬یك او او کلله ٧ایللث للـ آ ةلله هللائی ؿاب
لای و طلذه ؿلىی ىتلاقی ديهیلك قن الذيكاق و يىق ةىق، دي
لك ى٤نلىو ٣لك امذ ؼقیلق يىق ... و ىؼت ذ تیه قن ٫كای طا
ذه وػی ق٣ىای که (>: ;::>كاذه. )ا٫كی، ٫ه
ؿىالللك کللله قانای ىقلللاو لللیهاوی نا ٯلللائ ىى٣لللىقی ىیگننایگلللای، (ض
:و ان٣یر ارنةىةیر
آ ػضللرخ، ٯللائ ىى٣ىقللك کلله ػللق طلله ط إملله قن ٯللهآ ىظیللك ةلله
هىن ىتانک ا٣ إو و اؿتان ٫هىىق و ػضرخ ؿاد الإتیاء ةه ونوق
که هلىن ٯلائ ىى٣لىق هلىن ىقلاو ى٤ىق ةانخ قاق. و ای
نةىةیلللر و لللان٣یر الللر للله هلللىن ىقلللاو ولللایر و داة٤یلللر.
(A?=: ;::>)گننایگای،
ىیك: قنةان طایگا یهاوی و ىنی ىی وی
ؿكاوك دتانک و د٤امی قن طيی٥ کذث لياویه و ٣يىىلا و قن ٯلهآ
ىظیللك ؿىللا و٣للك قاق اللر و دصللریؽ ٫هىللىق اللر کلله قن
آؿهامىىا قو كا اند٬ا٢ ؿىاهك یا٫ر و قو وطىق ىتلانک ةله اىله هللا
یا ٯائ د٤تیله لك ٯیاو ؿىاهك ٫هىىق ... او هىن اول ةه ىهكی و
و او هىن سای ةه ٯیاو نوغ هللا و یا هىن ػیی ى٤ته گلذه ...
ى٤ذقك اهه ةهاء ای ار که هلىن ػضلرخ ةهلاء هللا طله لکله و
٣ى ايه هىن سای ىى٣لىق قن ٯلهآ و اػاقیلص لؼیؼه الر. و
الك کله لایك اق٣لای ایلا طلاب لیف گيلا ٫هىىقکله ای مهما
خ ةاك، ىؼ وهل و گيلا ؿلىق طلاب لیف الر و اق٣ای تى
هه ک ةا اهه ةهاء ى٤ارلر و یلا او کذلث ایل ای٬له ىنل٥ ةالك،
قالك کلله لله قن امللىاغ ىقكلله اق٣لای تللىخ وانق للك و لله ةلله ىی
املله اهلله ةهللاء م٬لل١ تللی ةلله آ وطللىق اٯللكي ا للإٮ گللذه.
(=@;)گننایگای، هيى:
69
وهصیپی
یسواس
تئیها‌بوت‌بیبان‌راست‌ونبی‌عاادذ‌نقو
ىیك: یى ىی
ء ى٤نللىو گللر کلله قن ػللق قلله اومللی و طيللال ىللك٣ای اهلله ةهللا
اةهللی ٣للى الليهيا ى٤ذقللك ىقللاو ىهللكویر و ٯائيیللر و للان٣یذك.
(A;و <C :)هيى
لك، ةنکله ایل ةاةهای ه دها ةهائیا ةه تىخ یهاوی و ىنی ا٣ذقاق كان
ك. دىه کای ار که چی ىی پكان
کلك؛ ةنکله قون تلىخ نا نا ٬ی ىلی ىنیارراٮ ؿاونی ه دها تىخ (ق
قاك و ةا گاهی اقوانی و اکىانی، ای قون نا قون امىهیر ؿاديه یا٫ذه ىی
ؿىاك: ىی
ىقللاو ایلل هللىن ٠٣للی و ىى٣للىق کللهی او ى٠للاهه للاةقه ةالللإده
ىل هللا ؿذ گهقیك و ای قمیله ار، ویها تىخ ةه هىن ىؼي ك ن
. )ارلراٮ ؿلاونی، ار کله هلىن ىى٣لىق ٠٣لی، هلىن هللا الر
(AB، ;ض ب::=;
ىیك: هيیی ىی
هىن ىى٣ىق ٠٣ی، هىن هللا ار و قون تىخ ىذهلی گهقیلك،
ىل هللا ؿاد امتیی ةىق. )هيى( ویها که ن
«مه‌یؿهره‌هللا»تواقظ‌در‌بصارت
هللایی اللر كلله للیهاوی ةللهای او ویژگی« ىللذ٨از»یللا « ٧یللاز»٣للكق
ةیا کهق؛ ةه ای ااي « ى ی٠هه هللا» إغ ٫انه ؿىق دا هىن ةه ا
للال ;::>یللا ;;?;ةایللر للك، ىی« ىلل ی٠هلله امنهللی»للىنی کلله ىللك٣ی
ال پل C;( ه ;A، ;دا: ض )یهاوی، ةی آىك؛ ىؼي ك یهاوی ىی پ او ٣نی
او ىهگ او.
ارللراٮ ؿللاونی قن پاللف ایلل اللکال، او نویللكاق ٯیاىللر قن ٫اللنه ىیللا
للللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللیهاوی و
ىیك: ی ىیىن ىتلانک ػضلرخ ا٣نلی نوػلی مله ام٬لكاء قن ه ٯیاىلر ةلررای ل
قٯیقله ىقضلی ی٤ی پظا هىان ال قن یک ؛ه٫ح ام٤ی گمر
ك و طيی٥ ای وٯای٥ ٠٣يی و رلرو یلىو ٯیاىلر ىظلهی گهقیلك
ه ای ةا وطىق ای اهه ةیا ىی گىیك که رر هىن ى ی٠هه امن
کله قو هلىان لال گملذه چى ،ل ةگمنقار که ةایك قو هىان ا
کله ؿلىق ىقله و ىتانک ةله ػلق یلذك و ٬ىسلی پ طيال ،ار
للك آ پظللا هللىان للال قن ه٫للح ام٤للی گمللر و وٯللای٥ ا ى٤ذه٪
للق یا٫للر ه٠٣یيلل للىق ٣للكق کللك کلله يللی اکللان ىللی ،ٯیاىللر دؼق
٫لا٣ذتهوا یلا اوملی الإةلان. .ىذ٨اخ قن ىوق ال ىقضلی لىق
.ه اا٫ی ة تییك که ةیة )ارراٮ چه قنطه ار و اقای دا چه ػك
( =B< _=B=ام٭: B>;ؿاونی،
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
62
ر ار که ةاةیر و ةهائیر ةا گاهی ةای ةله ٯیاىلر ىی لك قن گه
( مللیک ةلله @C=;ؿذلله للك؛ )پههیىگللان، ای ةلله آ پهقا کلله قن ىقاملله طكاگالله
للىنی، « ه امنهللیىلل ی٠هلل»گللهقق کلله اق٣للای اللاي ایلل للك نولل ىی
ىىنق پلمیه ةاةیلا پیلهو لیهاوی یلى ٯلهان گه٫ذله ةلىق الر و ةله لىنی
آیك. کهقك که ارراٮ ؿاونی قن ىقاو پاف ةهىی اکال ىی
لللامه ةلللا ;::>یلللا ;;?;لللىنی، طلللى ٫الللنه « ىللل ی٠هللله امنهلللی»اق٣لللای
ىؼي ك یهاوی، ه اکال قیگه یى قانق: ٣نی
و اهه ك، ویها لیهاوی قنةلان ىؼله هلىن ىنی او ىظكامؼها (ام٭
ىیك: ىی« ى ی٠هه هللا» هللا قن او لاهه گلهقق، ك ى ل ی٠هله اول انری که ىؼه هىن ط
(A<;، ;ض دا: ىظكامؼهاو ةىق و هر. )یهاوی، ةی
ى ی٠هه »٬ه ىنی پاک یر، ویها یهاوی ىی نا پاک کهق دا (ب
٣نی قو لال پلی او ؿلىق آ٫هیلك لىق؛ ملیک ػلیةا ٬ه پلاک « هللا
(:A;و B@;: ;دا یهاوی ةه قیا آىك ةىق. )یهاوی، ةی
نو للىنی قونا کللىقکی نا پللی او للیهاوی گمناللك اللر؛ او ایلل (ض
ػکيی که یهاوی قنةان دإقیلث کىقکلا لاقن کلهق، ةلهای او اطلها لكی
ةللىق للىنی یللى ا اق٣للای اى ییللر. او للىی قیگلله ایلل ٫قلله دإقیللث ةلل
قاللك؛ ومللی للیهاوی او ىکذللث اللاوگان اللر، ویللها او ؿللىق نا اى للی ىی
گىیللك. و لیى دإقیلث او دىل ى٤نل لـ ىی« ىل ی٠هله هللا»ن٫لذ
(?>: >=;)یهاوی،
٣نی لىنی ةاله الر ػی« ى ی٠هه امنهی»ةه ای ااي اق٣ای
ىؼي للك للیهاوی و٣للك قی ةاللك کلله ٣نیدىاللك پیللاىته و ىى٣للى و او يی
هىن نا قاق ار.
ادعای‌ذاتنیت‌بهائیت
کك و ىك٣یا پل او ٣نی ىنی ؿىق نا آؿهی پیاىته ى٤ه٫ی ىی ػی
ؿىاك: ؿىق نا کماب و ى٬ذه ىی
و‌نؾسی‌الخق‌قذ‌انتهت‌الؿه ورات‌ال یى را‌الؿه ور‌ال اعؿم‌و(9397:327)نوری،.مه‌یذعی‌بعذه‌انه‌کراب‌مؾتر
٣تلللاي ا٫لللكی یلللى قن دإییلللك ایللل ىىلللى٢ او طلللاوقاگی قون ةهائیلللر
ىیك: ىیچلله کلله ایلل کللىن نا اىذللكاق ٠٣للی اللر و ایلل قون نا ٫للؼر و
(B@، >: ض:==;و٤ر و اذيهان سرىكی اةكی. )ا٫كی،
ای اق٣ا ةا ٬ی اق٣ای ؿاديیر پیلاىته ال إو قن دلاٯ الر؛ ةله ایل
:قاك ائیا ؿاديیر پیاىته ا إو نا طایى يیى٤ا که چگىه ةهاگلله ةـللىاهی ٫یىللاخ امهللی نا ىؼللكوق کللی ؿللىق ؿللكا نا ىؼللكوق
63
وهصیپی
یسواس
تئیها‌بوت‌بیبان‌راست‌ونبی‌عاادذ‌نقو
ایل. ... آ ؿلكائی کله ٬ؼله نوغ امقلكي قىیلك ػلال هل ٯلاقن کهق
الللر ةكىلللك و ؿىاهلللك قىیلللك ٫للله او اقلللا٣ی لللكانق ایللل نوغ
هيیلله للانی اللر ایلل ٫للی امهللی اللر و ٫للی امهللی طللایى
یر که ىق٥ ىق. ... اذ٬٨ههللا. ... چگىه دلىا گ٬لر کله آ
٫ی نة ای آ ٯى نوغ امقلكي آ ٫یىلاخ اةلكی ىقل٥ لىق.
(<@;_ =@;ام٭: :=;)ارراٮ ؿاونی،
قالك؛ قن قلك ٣نی ىنی ای ٧یهىيک نا كی ىی میک قنةان ػی
ةهائیا او ىلنيا کلك ا ک٬ایلر ىیاق٣ای ؿاديیر ىنی هيی په
ك: که ىی پهچگىلله دللىا گ٬للر کلله آ ٫للی نة للای آ ٯللى نوغ امقللكي آ
٫یىاخ اةكی ىق٥ ىق؟! )هيى(
معحزه
های اؿر پیلاىتها امهلی و ديییلى آلا او ىلك٣یا ى٤ظى یکی او نا
للامر اللر. سللرا ةاةیللر و ةهائیللر گ٬ذللان و کللهقان قنو٧للی تللىخ و ن
اك: هاةه قنؿىار ى٤ظى ا قاقای قن ة قوگاه
تأییذ‌معحزه
اك: سرا ةاةیر و ةهائیر گاهی او دىاایی اظاو ى٤ظى ـ ناك
های ؿىق نا ى٤ظلى و آ نا قمیله کلا٫ی ىؼي ك یهاوی ىذه ٣نی (ام٭
آو هيیى ٯلهآ، ةلهای (B;، ;ض دا: ؿىاك )یهاوی، ةی ةه ػقایر ؿىق ىی
نا دهلا ى٤ظلى ثیابى( او لىی قیگله كذلاب @; :)هيلى کلك. یآونقنتی ى ه
( ?>: >=; :)هيى ااك. ؿىق ىی
گىیك: ٣نی ىنی او آىاقگی انائه ى٤ظى ـ ىی ػی (بچه کله هيله ىلهقو او آ ٣اطىلك ىا ةه یکی او اىیها اول کهقی آ
و قنؿىاللر کللهقی کلله ىللا نا ةللا ٣نيللای ٣صللر طيلل٥ کللك دللا ػظللر
و ٠٣يللر و للنر ؿللكا للاهه للىق و طللى ؿیلله نا اناق ةههللا
(>A :B=;کهقی. )ك: ىنی،
٣تللاي ا٫للكی یللى ةلله وٯللى٢ ى٤ظللى دىلل پیللاىتها امهللی ال٣للا (ض
کك: ىیى٠اهه ىقكه امهیه ىكن ى٤ظىادك و ى٠هه آسان ٣ظیته، هه اىله
ىکنی و ٧یه ىيکلی او ةلهای آلا ىيکل و طلایى الر. )ا٫لكی،
;CBB :AA)
ىیك: وی قن طای قیگهی ىیىاخ ى٠هللله هلللىن نا ئقن یلللىو هلللىن، اهللله ةلللیهخ، طيیللل٥ للل
ى٤ظللىاخ یاةللك، ویللها ىيذللاو او ىللا قوللر. هيللی کلله ىيذللاو او ىللا
(AB :قو ار، ى٤ظى ىؼ ار. )هيى
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
64
نؾی‌معحزه
گىللللاگى قن ةهاةلللله هللللای سللللرا ةاةیللللر و ةهائیللللر گللللاهی ةللللا نو
اك: ىقاوىر کهق و او انائه ى٤ظى ؿىققانی كهقهای ىهقو قنؿىار
های ىهلكی قن گىان طنه ٣نيای دتهیى ةا یهاوی قنةلان لاه (ام٭
های یهاوی آىك ار: و ى٤ظى ىى٣ىق
و ى إىهدضلللی ٯنلللی گ٬لللر: ... ىىانیلللص اتیلللاء او ٯتیللله ون قاوق
و یللك ةیللای، ةللا آ طللاب و گللی للنیيا ٣للای ىىسللی
ی ىى٣للىق( ؿىاهللك ةللىق، کللى ٣للای ىىسللی و کللى یللك ةیللاء؟ )ىهللك
ها یلذ ... ة٤لك ىؼي ك طىاب قاق که ى ىإلو ةه آونق ای ٣نی
یكك که او ى٤ظىاخ و کهاىاخ چه قانی؟ گ٬ر: ا٣ظاو ىل او آ په
ک و رلرو٢ کلهق ةله ای ار کله ةلهای ٣لای ؿلىق آیله لاول ىلی
-<:>دلللا، ؛ گننایگلللای، ةی<; ،=ض :>=;ؿىاللك. )٫اللله ىاولللكنای،
<:? )
وی قن پاف قنؿىار ى٤ظى و کهاىاخ او ىإلو تىق لـ گ٬لر؛
ها اةهاو ادىای کلهق ها کىخ و ىقاةه ةیانی او آ قن ةهاةه ةهؿی په
دها الذقاىر کلهق، ةنکله وق دتیه کك. او له که تث ك او نا ةا چىب
للگ اةللهاو پللیيای کللهق ةی اىلله ىکذللىةی ةلله ومی٤هللك ىللر کلله و دىةهقن
(C>;-;>;: :<=;امكومه دتهیىی، )و٣ی اك. پیهوا وی یى آ نا گىان کهق
گ٬ر: ىنی یى قن پاف قنؿىار ى٤ظى اها٫یا ىی (بػق ةایك ؿنق نا اىذؼا يایك، ه ؿنق ػق نا ... اىا اىه هللا قذگا
ك و هه نوو یکی چیلىی دیاده یر که قن ا٣ر یک ةاوی قن ةیاون
ةنتك. قن ای ىنخ اىه هللا ةاوییه تیا ىق. )ارلراٮ ؿلاونی،
;CB?: ض< ،<A? )
ىیك: ٣تاي ا٫كی او یک ى قن ٬ی ى٤ظى ىی (ضاگلله ایلل ى٤ظللىاخ نا ةههللا ا٠٣لل ؿللىای، قمیلله و ػظللر او ةللهای
(CBB :AA;ػارری ار، ه ٧ائتی. )ا٫كی،
گىیك: ی قیگه ىیو او ىاگلله ایلل ى٤ظللىاخ للاهه قن للىق اهلله ػقیقللر اهيیللر للكانق، ىش للإ
کىنی ةیا ىق، ٣اٯتر کىن گهقق، ی٤ی ةيیهق... و اگه طل ىلهق
وللك للىق، چلله سيلله قانق، ویللها ةللاو ةيیللهق؛ اىللا اهيیللر قن ا٣للای
(AB :ةیهخ و ػیاخ اةكیر؛ ی٤ی ػیاخ نوػای امهی... )هيى
ىیك: )ىیك ةهائی( یى قن نق ا٣ذتان ى٤ظى ىی قوذكان (قؿى اػتا ٣ن و ٣قه قو کذه قن د٤امی ةهایی ار که ةه
٣ىا قمیلله ٯللا٥. کللك: یکللی نق ا٣ذتللان ى٤ظللى ةلله نا نارللی ىی
(:;;: AC=;)قوذكان،
ىیك: گننایگای قنةان ى٤ظى ىی (هل
65
وهصیپی
یسواس
تئیها‌بوت‌بیبان‌راست‌ونبی‌عاادذ‌نقو
ای تللىخ للكانق و ى٤ظللىاخ قلإمللر ىللذقنه ةلله استللاخ للكٮ اق٣لل
للىل قن استللاخ ػقیقللر ؿللىق ةلله ى٤ظللىاخ اللذكلإل ػضللرخ ن
(=B: ;::>اك. )گننایگای، ٬هىىق
ای گ٬ذان و كهقان، طكای او دلاٯ، ىـلام٭ لیه و لر اتیلاء امهلی
یللى هللر، ویللها یکللی او اللىل ىللذهک ةللی هيلله پیللاىتها، انائلله ةیللاخ
(، کذاب و ىیىا ار:)اقمه، ىاهك وك و نو ىاك ى ٤ظى
ق وم‌ی‌زان‌ل‌ی وات‌وأنزلوا‌معهم‌اللت اب‌والن‌ی‌لقذ‌أرزلوا‌رزلوا‌بالب
(25.)خذیذ:الواس‌بالقسغ
وطىق ى٤ظى او آ طهر ةایلذه الر کله پیلاىتها ةلا ا٣ظلاو، ىـام٬لا
ن وػی نا كاذه ةالك و رلرونخ آ قن کك دا دىا اکا ؿىق نا ٣اطى ىی
کللللللللللللللللان ةههللللللللللللللللا ٣قنللللللللللللللللی ةلللللللللللللللله مللللللللللللللللىوو تللللللللللللللللىخ و
امر او آ نو ار که ةهها ٣قنلی اوللإ ةلهای لؼر ق٣لىخ اتیالر، ن
لله ةللهای للكٮ ق٣للىخ آللا و سایللا ٫قلل ةللهای ٫هواگللا للىقىك اللر و
ػظر ةام٨ه ٣يىىی یلر؛ ویلها دلىق ىلهقو دلىا قنک ةلهاهی ٣قنلی نا
ك؛ چى ةهها ٣قنی ةه ػ ىقیک یر؛ وملی ى٤ظلى چلى ػسلی كا ن
نو ىيک ار کسی ار ةهای هيگا ى٬یك و ٧یهٯاةه اکان ار. او ای
ةههللا ٣قنللی نا ةلله اسلله طهلله اکللان کللك، ومللی ى٤ظللى نا طللى ةلله دظاهلله
(A?-@?، @ض :;C=;)طىاقی آىنی، دىا اکان کهق. يی
قكها
و قللك اق٣اهللای تللىخ سللرا ةاةیللر و ةهائیللر قن ایلل ةـلل ةلله ةهنسللی
پهقاوی: ىی
ادعای‌مؿهریت‌و‌الوىیت
یهاوی و ىنی قن ىىانق ةیانی ةا ا٣ إ پایا قون تىخ، پیاىتهی ؿلىق
اللك و نا ٬للی کللهق و او امىهیللر و ى٠ههیللر و نةىةیللر ؿللىق للـ ناك
اك: قیگه سرا و ىتن٨ا ةهائیر یى ای ـا نا دإییك کهق
ىیك: یهاوی قنةان طایگا ؿىق ىی (ام٭چى که هىن سر، هىن هللا، ه هىن ةلإ تلىخ و ولإیلر، ةله
ةه هىن نةىةیر او ای طهر ةىق که اهه ك ةله هلىن الی الا
(>، ?ض دا: هللا لإ امه الإ اا... )یهاوی، ةی
قاك: ىنی ىقاو یهاوی نا هىن هللا ىی (ب (A ،@Cض :B>;. )ارراٮ ؿاونی، اول هىن امن ه اره ذی
٣نی للىنی یللى ةللا ٬للی ؿللكای للتؼا، او امىهیللر و یگللاگی ػللی (ض
ىیك: ؿىق ىی
(936و84،86تا:)نوری،بی.القذیم‌انه‌لا‌اله‌الا‌انا‌الباقی‌الؾرد
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
66
ؿىاك: و قن ٯیك ونٯائیه ؿىق نا ؿكای ؿكایا ىی
وك :الرب وب‌م ه‌ػؾ د‌خلن ی ه تد‌امری‌تال‌ك:الالوه‌مه‌رس(2،255ج:9347.)اؽوذی،تترب
ای ىذللاٯ، او اق٣للای امىهیللر ؿللىق پللهق و قن مللىغ دىمللك ةللا طينلله
قانق: ةهىی
یلذ‌و‌لم‌یولذ‌‌ؽیه‌ولذ‌مه‌لم...ؽیا‌خبرا‌مه‌ىرا‌الؾحر )اشرا،.(9989:57ذاوری،
ىیك: نی قنةان طایگا ىنی ىیق. ارراٮ ؿاوامر و تىخ تىق و یر، ةنكه هىن هللا و ىقاو آ ػضرخ، ن
، ;ض دلا: ى٠هه ىقكي ٬ ٧یث ام٨یىب ار. )ارراٮ ؿلاونی، ةی
;;>)
ا٣ذقللاق قانق و اةىام٬لله گننایگللای ةلله للیه ىللذهک اتیللاء امهللی
ىیك: قنةان آ ىییقر واػك و کله نا قن ػکل یلک نوغ ى٠اهه اىه هللا نا ى٠اهه ػق
قاللك ... رللرای٥ امهیلله نا قن ػکلل رللری٤ر واػللك و یللک ٬لل ىی
(=<=: ;::>اك. )گننایگای، قاذه
نولل اللر كلله ایلل اق٣اهللا ةللا للیه ىللذهک اتیللاء امهللیمللیک
اوگان یر، ویها هیچ پیاىتهی طى ةا ق٣لىخ ةله دىػیلك لادلی، ل٬ادی و
ههگللى اق٣للای امىهیللر و نو اتیللاء امهللی ، او ایلل٣تللاقی ىت٤للىز للك
ها نا ىی ا٣ذقلاق ةله ىتلكؤ یکذلا، نب یگاله و نةىةیر كاذك، ةنكه اا
کهقك: قن ذیظه ى٤تىق واػك ق٣ىخ ىی
إلا‌ن وخ ه‌أن هل ا‌إل ه‌إل ا‌أن ای إل‌‌یوما‌أرزلوا‌مه‌قبلك‌مه‌رزول
(94،664ج:9387؛جوادی‌آملی،25)انبیاء:ذون‌ؽاعب
للامر(، پیلاىتها امهللی، پلی او ى٤ه٫للی ؿلىق و طایگللا لا )تللىخ و ن
نو پیلللاىته ؿلللاد ةللله پیلللهوا ؿلللىق ؿىاكلللك، او ایللل ؿلللىق نا ةلللك ؿلللكا ىی
ىل ةىق، ةك ؿكا ةكالك: ىی اس هذ‌ان‌مخن ذا »آىىوق که او نا پی او ن
. ةللله پایللله ایللل آىللىو تلللىی الللر کللله اىلللاو لللاقٮ؟٢؟ «عب ذه‌و‌رز وله
( ةللاةهای ?@>، ?>ض :=:<;.)ىظنسللی، «ل ا‌ترؽع ونی‌ؽ و،خق ی»٫هىایللك: ىی
چگىه ار که ىك٣یای هيیلى لیهاوی و لىنی ؿ لإ٪ لیه پیلاىتها
نوك؟! امهی گاو ةهقاذه و او هقةا اق٣ا ةالإ ىی
کهق و هىن ؿلىق نا هلىن ةه ای ااي که یهاوی تىخ ؿىق نا ٬ی
٣نی للىنی او قاللك، لله هللىن ةلله للإ تللىخ و ولإیللر و ػللی هللا ىی
گىیك، چگىله ةهائیلا ایل قو نا تلی امىهیر و... )ه تىخ( ؿىق ـ ىی
گىیك؟! ؿىاك و او رری٤ر داو و کذاب طكیك ـ ىی
تلىخ و قالك، اق٣لای ىی« هلىن هللا» ناهلىن هگاىی که یهاوی
67
وهصیپی
یسواس
تئیها‌بوت‌بیبان‌راست‌ونبی‌عاادذ‌نقو
ویللها تللىخ و !دىاللك قاللذه ةاللك؟ ىی ى٤للا و ى٬هللىىیچلله آونی پیللاو
یاةللك کلله اىکللا اندتللا ىللذقی ةللا ؿللكا ىیسللر آونی وىللای ى٤للا ىی پیللاو
تاك، قن ػامی که ةاةه اق٣ای سرا ةاةیر و ةهائیر، قون تىخ ةه پایا
یك و قون امىهیر آ٧او ك ار و ای قو قن طایگا ا مىهیر لاهه ن
اك و ای ی٤ی اندتا ىذقی ةا ؿكا! ك
دعوت‌قائم‌به‌امر‌جذیذ
گىیك: نوایاخ ا إىی او ق٣ىخ ٯائ ىى٣ىق ةه اىه طكیك ـ ىی
كن ا‌دع ا‌إلی ه‌رز ول قائنوا‌إدا‌قام‌دعا‌الواس‌إل ى‌أم ر جذی ذ إنه.)نعنانی، (9397:329الل
نو سرا و ىتن٨لا ةاةیلر و ةهائیلر، ةلا ى٤ه٫لی ایل اىله طكیلك ةله و ایا
، قن پلللی استللاخ تلللىخ سلللرا ؿلللىق هلللذك ى٤للای قیللل و رلللری٤ر دلللاو
(. میک ای ةهقار ةاه ار، ویها او یک لى واژ ?B;: ;::>)گننایگای،
قن هیچ ٫ههگ م٨ذلی ةله ى٤لای کذلاب و رلری٤ر یاىلك و چلی « اىه»
یاوىك قمیه ار و او لىی قیگله نوایلاخ ٫هاوالی هلر کله او اق٣ایی
گىیك: ق٣ىخ ٯائ ىى٣ىق ةه ا إو و آىىو ٯهآ ـ ىی
ؿىاك: نا ومی و اػث اىه ىی ٯهآ کهی هيه ائيه اهان (ام٭
یال مر‌‌یع وا‌الرز ول‌وأول یع وا‌الل ه‌وأػ‌یه‌آمو وا‌أػ‌یه اال ری اأ
(59)نساء:.مولم
که ةه ٫هىىق پیاىته ؿاد؟؟، ایا ةا ٯهآ هذك و ٯهآ ةا ایلا
و او هلللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل طللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللكا
ـىاهك ك:
ى م‌م ع‌الق رآن‌و‌الق رآن‌معه مل ا‌یؾ ارقهم‌و‌ل ا‌یؾارقون ه.)اب ه(9:285ج،:9395بابویه،
ىلىمی الر و هيیلى پلكنا ةلا ةاةهای ٯائ ىى٣لىق لاػث اىله و
ٯهآ ار و ٧یه او ٯهآ کذاب قیگهی ـىاهك آونق.
اك کله او ٯلهآ طلى لاى و او ال إو پیاىته ؿاد او وىای ؿته قاق (ب
٧یه اي ةاٯی ياك:
ل ایبقى م ه‌الق رآن‌إل ارز نه،وم هز یأتی‌عل ى‌الو اس‌زم ان (8:378ج:9477.)کلیوی،م‌إلا‌ازنه،یسنون‌بهالإزلا
نو اىاو اقٮ؟٢؟ او ق٣لىخ ٯلائ ىى٣لىق ةله ال إو طكیلك لـ او ای
گىیك: ىی
إدا‌قام‌القائم‌دعا‌الواس‌إل ى‌الإز لام‌جذی ذا وى ذاىم‌إل ى‌أم ر عوه‌الحنه ی‌القائم‌مه ذیا ل ن هیه ذی‌قذ‌دثر‌ؽع: ور‌و‌إننا‌زن(2،383:ج9493.)مؾیذ،إلى‌أمر قذ‌ضل وا‌عوه
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
68
ةاةهای ىهاق او اىه طكیك، ق٣ىخ داو ىهقو ةله ال إىی الر کله او آ
٬٧نللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللر ونویللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللك
اك. و قون ك
ةه ااي إ ىول ٯائ ىى٣ىق پ او ٯیاو، ةه آىىو ٯهآ ػکی (ض
پهقاوق: ىی
رب‌ؽس اػیغ‌لن ه‌یعل م‌‌إدا‌قام‌قائم‌آل الق رآن‌‌‌الو اس‌‌‌مخن ذ جلال ه‌ؽأش عب‌م ایل ون‌عل ىم ه‌خؾؿ ه‌‌‌ما‌أنزل‌‌‌على الله‌ج:
ألیف.)م ه‌یدالف‌ؽیه‌الت (2:386ؾیذ،الیوم‌ل ن
آىللىو ٯللهآ ةلله اللاي چیللكىا طكیللك، ةلله ایلل ى٤اللر کلله ػضللرخ
آونق، ةنکله ةلا آىلىو لؼیؽ ٯلهآ قن ای يی ػظر؟٣ع؟ ه دها قی داو
پی ا إغ اؼها٫ادی ار که پ او پیاىته ؿلاد؟؟ نؾ يلىق الر؛
ةایر کذلاب طكیلكی قن ٧یه ای ىنخ ةه طای ا إغ چیكىا ٯهآ، ىی
گىه که پیاىتها لاػث رلری٤ر، ةلا کلان گمالذ کذلاب آونق؛ هيا یى
قاذك. پیاىته گمذه، او کذاب آيای ؿىق پهق ةهىی
کله اق٣لای ػقیقلی لیهاوی و لىنی ةله ناللذی یاقلنانی: ةایلك قالر
هىو ىـ یر، ویها کسی هيیى لیهاوی او ةاةیلر گلاو ةهقالر،
یك؛ دا تىخ و امىهیر یلى ن٫لر. ایل هقةلا اق٣لا الکامی ةه ىهكویر ن
اللر کلله ةلله ةللیانی او ىللك٣یا ىهللكویر وانق اللر، ویللها ٧امتللا ةللا للىء
؛ ملیک الك اىه طكیك و کذلاب لى، او تلىخ یلى لـ ناكةؼص اذ٬اق او
ةاةیر و ةهائیر ةا ػقه دكنیظی ؿىاك اىه دتنی٩، قن ىقاو پالـگىیی ةله
ةایلر ٫ادؼله لكاٯر نا کله ةلا ایل ػینله ىی ال آای اکال هذك. ػل
دىاللك ةللهای ةیللا اق٣للای ؿللىق، ىی ؿىاللك، ویللها ایلل للـ ی٤للی ىللك٣ی
آهلذه آهلذه ؿلىق نا طلمب کلك، لن ىـاثقنو٦ ةگىیك دا ـر
ىللهاق ؿللىق نا ةلله او ة٬هياللك، ویللها اگلله او اةذللكا ناللر ةگىیللك، ىـاللث او
ق.٠ه ؿىاهك که گهای ةه او صر٪
نسر‌شریعت‌ازلام
سرا ةهائیر ىك٣ی هذك که ةا اق٣ای لیهاوی رلری٤ر ال إو لف
هلا ك؛ میک اکالإخ ٫هاوای ةه ایل اق٣لا وطلىق قانق کله ةله ةهؿلی او آ
ىق: اان ىی
ـلللذی گلللىان او لللف اللل إو پللل او اق٣لللای لللیهاوی، ةللله (امللل٭
های دللانیـی گللهقق؛ ومللی ةلله اللاي ىللذك گهقهيللایی ةكللر ةللاو ىی
ةهائیر، وی ةهای پیهوا قن گهقهيایی ةكر، ـی او لف رلری٤ر
ذاق )ارراٮ ؿلاونی، ( ویلها قن واٯل٥ >>>: ;CC;ىر و دها پیاو ىؼتر ٫ه
او ا٣ لإو للف ال إو قن ةكللر آگلا تللىق؛ ةنكله پلل او اٯلكاو ؿىقسللراه
ه آ وق. لىٯی ةاةیا و ا٣ إو ف ا إو ةىق كله آگلا لك و ىهله دإییلك ةل
69
وهصیپی
یسواس
تئیها‌بوت‌بیبان‌راست‌ونبی‌عاادذ‌نقو
ؿتللللهی للللیهاوی او گهقهيللللایی ةكللللر نا دإییللللك كللللهق و ا٫للللكی یللللى ةی
ىیك: ىیلللیهاوی ٯیلللاو پیلللهوا ؿلللىق قن گهقهيلللایی ةكلللر نا قن ىظنللل
٣نيای دتهیى دإییك و ٠هاخ آا تر ةه رری٤ر امهی نا دقىیلر
(CC< :CA;)ا٫كی، و دىیث كهق.
، او ىتن٨لا ىذتصلر ةهائیلر( آوان )٣تكامؼی آیذی ىىلىو ةله آو ان
یللى آونق اللر كلله قن پایللا گهقهيللایی ةكللر ٯللهان للك ىللىةاخ ایلل
گهقهيایی نا ةه ىاكى ةىیك و ٠ه هایی نا او یهاوی ةـىاهلك. )آیذلی،
( ةه ای ااي ـر پیهوا ةاةیر دليی ةله لف ال إو ;=;-:=;: ><=;
کهقك؛ ن یهاوی نا ىن٥ كهق و گه٫ذك و اذق إل او ا إو نا ا٣ إو
اكك. ةه دىیث و دإییك او ن
هه پیاىتهی ةهای استلاخ تلىخ ؿلىق، یاوىلك ةلانخ پیلاىته پیلی، (ب
نو لىنی یلى كله ىلك٣ی تلىخ ى٤ظى و ٯلهائ قال ةله تلىخ الر، او ایل
قن ار، ةه ةانخ پیاىته ا إو یاو قانق؛ ةه ای الاي ةلا اصلران ٫لهاوا
« ىل ی٠هله هللا»پی استاخ ىهكویر یهاوی ار دا ةانخ او ةه هلىن
الاي ( کله ةه CCB :;@<-;@B;نا ةا اق٣ای تىخ ؿىق ىاةقلر قهلك )لىنی،
چه گمر ای داةق وطىق كانق. آ
ةه ٫ه پمیه ىهكویر لیهاوی، کلان ةله ىلك٣یا لف ال إو قلىان
رلری٤ر پالكان و پیلىا هيلیقواو ىق، ویها ىهكی ىىطىق ىى٣لىق، ىی
ؿىالك، له الف ال إو و ىتشلر آیلی ار كه ىهقو نا ةه آ ٫هاىی ا إو
( ویها پیلاىته ؿلاد؟؟، ائيله؟٣ه؟ پل او :=;، ;?ض :=:<;داو )ىظنسی،
امللث؟٢؟ و كلك كله اوملا ٣نلی ةل اةی ؿلىق نا قواوق دل ى٤ه٫لی ىی
للا ٯللائ ىى٣للىق؟٣ع؟ و ای پیللاىته الل إواللر و ایللا ؿن٬لل آؿه
اویای ایا و ػظع ؿكای تؼا ةه اىر آ ػضرخ هذك:
لهم‌‌عصر‌‌اثوا‌بعذی‌ال ئنة الق ائم‌‌آذ رىم‌‌و‌‌ػال ب أب ی‌به‌‌علی‌أو‌بع ذی‌أمت ی‌عل ی‌الله‌‌خحح‌‌و‌‌أولیائی‌و‌‌أوشیائی‌و‌‌ذلؾائی‌ىم.)ابه‌بابویه،لهم‌‌النولر‌‌و‌‌مؤمه بهم‌‌نقر ال (9،59ج:9378كاؽر
لللك؟؟، ٯلللائ ىى٣لللىق؟٣ع؟ نا ةللله الللاي ایللل نوایلللر، ػضلللرخ ىؼي
كلك و نول قواوقهيی ؿنی٬ه و وصی ؿلىق ةله اىلر ال إو ى٤ه٫لی ىی
اق٣لای لان٣یر یلا ار که هیچ یك او یاوق وصی پلی او ٯلائ ىى٣لىق
ػاىله ٯلهآ گىه کله گملر، ىهلكی ىى٣لىق اك و آ ف ا إو كهق
کهی و ىنؽ ا إو ار.
ةله ٫له پلمیه ةاةیلر و لان٣یر لیهاوی و ٯتلىل لف ال إو ةلا (ض
وی، او ةاةیر نا ةه ٣ىا رری٤ر طكیك پ او ال إو اق٣ای رری٤ر داو
تللاخ للف الل إو و گهایللی قن پللی اس آونق كلله ةهائیللا ةهاللاي ایللك هىان
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
77
؛ نوػلای، ??-<?: ;::>هىن رری٤ذی ةه لاو ةاةیلر ةهآىكلك. )گننایگلای،
( هيه د إ ىنی و ونی دلاض ةله آ ةلىق کله قن ٫ذله ةكلر، <<-=<دا: ةی
نو ىنی ىنک ةاةیلر نا قیل ىلذقه اذق إل ةاةیر نا ا٣ إو کك؛ او ای
ؿىاك: ىی إل قون طكیك و یى ةهای آىلاق ػضرخ ا٣نی ةه ى٠ىن استاخ اذق
امىٯى٢ طيال ٯكو اػکلاىی ةلیان طهر هىن ٯهیث وىیه اؿذ
ا٧نللث ایلل اػکللاو ههگللى ةلله اگهچلله ؛قللىان و للكیك للاول ٫هىىقللك
الذق إل ومی ٬ ىول ای اػکاو قلإمر ةه ؛ىهػنه اطها قن یاىك
(;B:-;B;دا: . )ىنی، ةیآئی ػضرخ ا٣نی قار
ٮ(، قن ةلا٦ AC>;ىؼي ك یهاوی )قن ال ل پ او ا٣كاو ٣نیا =;میك
( و پللی او @?دللا: )هللاچه، ةی گىیللك ظیللث پاللا او تللىخ ؿللىق للـ ىی
دلا: کك. )ىنی، ةی گمر هىان ال، ىنک ةاةیر و اػکاو آ نا ف ىی
ر ار که اق٣لای تلىخ ( ةه ای ااي یا ایك هىان:B;و =>; گهایی قن
گهایلی لؼیؽ یلر یر دى ىنی ةاه ار یلا ایلك هىانو ف ةاة
که هيه اق٣اهای ةاةیا و ةهائیا قنةان ف ا إو و... ةاه ار.
یك ةله ىهلكی (ق لإوو ةه ةیا ار که پیهوا یهاوی، دها ةا هك٪ ن
نو وی نا اللف رللری٤ر قن پللی او ةلله نا ا٫ذللاق ةىقللك؛ او ایلل ىى٣للىق
ذك؛ ویها پ او ا٣ إو ف ا إو قن ةكر دىل ونیل قا ا إو يی
؛ آیذللی، ?CC< :C;)ا٫للكی، دللاض، ةللیانی او آللا قللر او للیهاوی كللیكك
( و ةهؿلللی کللله ةللله پیلللهوی او او ةلللاٯی ىاكلللك، قلللر او اللل إو :=;: ><=;
كاذك؛ اوای ىیك: نو آوان ىی ةهالا و ىاطلاخ و های قیگله ةله ٯكوي ٫هىا قاق كه ووقده او ث
د إوخ ٯهآ پهقاوك، چه كه ٣اقخ هه ته ایا ةه آ ةىق كه ٯته
او لللتؽ ک لللإ ةهؿىالللذه ةلللا لللكای ةنلللك ةللله د لللإوخ ٯلللهآ و ق٣لللا
پهقاؿذلللك و ػذلللی گلللاهی لللكای ایلللا ةللله گلللى لللناهیا ىی
یك و یكی او ى٬ی ایا گ٬ذه ةىق كه اا٫ا اگه ك٬ه آ ىی ن
ك و ا إو ای ار كه ىا ناهیا قانیل، ار كه اهه ٯن٤ ه قان
ةایللك او الل إو ةیللىان و ك٬لله نا ؿهیللكان للك، ویللها او ٯن٤لله هلله للث
ك. )آیذی، كای ق٣ا و ياو و ٯهآ ةه گى ىی (=@;: ><=;ن
دیه‌و‌مقتعیات‌زمان
ةهائیر ةهای ٬ی ؿاديیر و استاخ ػقایر ؿىق، او اٯذای وىا لـ
للك یناللك؛ قن ػام ىی کلله ةهائیللر پلل او قو ٯلله، ذىاللذه ػذللی یللک قن
طي٤یر طها نا ةه ؿىق طمب کك و ای ٣كو دى٫یق، ةله ى٤لای آ الر
هللای ةللا کلله ةهائیللر ةللا هيلله د إرللی کلله قن ناللذای هيىللاوی آىىو
یاةی ةه هك٫ اکاو ةىق ار. اٯذای وىا ةه کان ةذه، قن قر
، ویلها ةله ةلاون ٯلهآ إ٪ د٤امی ةهائیلر الرةان ؿ قیكگا ا إو قن ای
79
وهصیپی
یسواس
تئیها‌بوت‌بیبان‌راست‌ونبی‌عاادذ‌نقو
:ػکی، ةیان او ىهقو قن پی هىا و هىي هذك
أكج رىم عقل ون‌إن‌ى م‌إل اكال نع ام‌ی‌س نعون‌أو‌ی‌أم‌تخس بأن
زب (44)ؽرقان:.لا یب:ىم‌أض:
ك:آون ةیك و ایيا يی ها نا ىی اه
ؽ وما‌كان‌أكجرىم‌مؤمو‌ی‌دلك‌لآ‌یإن (997)سعراء:.ه‌یة
ىك: قهك؛ ومی آا يی ٯهآ ػکی ةی و ةانخ ىی
(4)ؽطلت:.سنعون‌ی‌را ؽأعرض‌أكجرىم‌ؽهم‌لا‌یرا ونر‌یبص
ك: يی و قن یک طينه، آا ٣قه و اكیه ؿىق نا ةه کان گیه
(63)عوکبوت:.عقلون‌ی‌أكجرىم‌لا
ىقذیاخ وىا ىيک ار ةه إغ ةشریر ةاك، او نو ار که
نو ٧املث ى٤ظلىاخ پیلاىتها ةله الاي ىقذلیاخ وىلا ةلىق الر و ای
نو ىللنؽ وطللىق قانق و ٣نیلله ىيکلل اللر قن طهللر ٫للاق ةاللك؛ او ایلل
( و ایللل ٯیلللاو ةلللا آ =;;، ;ض :?C=;)ىهلللهی، کلللك ى٬الللك وىلللا ٯیلللاو ىی
ق قیل»ای د٬اوخ قانق که ةه ٣لىا ؿها٫ه :لىق.)هيى او آ یلاق ىی« ىظلك ر
<<@-<=<)
اللك، ویللها وىللا ةىق ةللك ةلله ایلل اللاي اقیللا پیىللذه ؿ للإ٪ ىقذللای
یذ طهای نو ةه ا٫ىل و دهویع ٫ق و ٫ظىن ار و قی ةهای ىتانو
نو آیللك؛ پلل ةایللك ٣نیلله او ةاللك، لله هيللهاه. او ایلل یةللا ایلل یللذ ى
ىقذللیاخ وىللا، ىیللىا ؿللىب یللا ةللكی اقیللا یللر، ویللها پیللاىتها ةللهای
آیللك؛ ی٤للی ىقذللیاخ چیللىی ةللىق و پیللاىتها ةللهای هللكایر و دهةیللر ىی
اك. آ آىك د٨ییه
هكایر و دهةیلر ةله ایل ى٤الر کله لـ قن طایگلاهی یلر کله
قن آ ٯهان قاذه ةاك. اگه طایگا ٤٫نی هلك٪ ةالك کله یلاو ةایر ىی
ةه هكایر كانق.
ىنزبانی‌پیامبر‌با‌مداػب
ةایلر های امهی و ةكیهیاخ ٣قنی ار كله هله پیلاىتهی، ىی او و٣ك
ى لا ىق، ةه وةا ىهقو هيلا سلروىی لـ ةگىیلك: هه طا ىت٤ىز ىی و
ىل إرلإ ةرنر ن ا ىر ن نلهر مر ؤ ىىر ر ٯ ا ی ر ت لی هل ؛ طلىاقی آىنلی، <. )اةلهاهی: م
;=C;: ةیی، کذلاب ٣هةلی چه قن یه یهاوی و لىنی ىلی ( ومی آ:?، @ض
ةهای ىـاث ٫اني وةا و ةه٣ک ار.
ٮ و قن @@>;دللا <@>;های اق٣للای تللىخ للیهاوی قن ٫اللنه ىیللا للال
ةایلر کذلاة نا ةله وةلا ٫انسلی ینو یلا ى دت٤یك دتهیى ةىق الر، او ایل
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
72
آونق کلله یکللی ٫انسللی ثیاابىىللر یللا ةلله وةللا آلنی؛ ومللی او قو کذللاب ىی
ىـنى ةا ٣هةی ار و قیگهی ٣هةی آىیـذه ةه ٫انسی.
نا ةلله وةللا ٣هةللی ىللر، قن ػللامی کلله ةهائیللا اقااذطللىنی یللى کذللاب
له کله ىك٣ی هلذك کله ىـاتلا وی ٫انسلی وةلا هلذك و ةلا ایل ةها
وةا ٣نيی ٣صر ٯاطان ٣هةی ةىق ار و لىنی آسلان ٫انسلی یلى قانق، قن
( میک هیچ یک او ایل ?BB :;C=-;C=;ا، پی دىطیه ای اکال هذك؛ )ةی
ها، پاللـگىی ایلل اللکال یللر، ویللها ٣للكو دللاةق وةللا پیللاىته ةللا ةهالله
قهك. يیىهقو، ؿ إ٪ ػکير ار و ؿكای ػکی کان ٧یهػکیياه اظاو
پرزتی‌مخوری‌و‌سدطیت‌سدض
های ةاةیلر، سلرا ایل گهوهلك، دلکی إدی ةا سلركىب گلذهق لىن
( یللا @-?، <ض دللا: ٣نی للىنی )للىنی، ةی للىی و پهللای ةلله قللر ػللی
لا نا ةله اا٣لر ىؼلل قن دهلها ةیلا هاقلك و پیلهوا 1لنیيا ؿلا
ىیك: ةان ىی ىنىو کهقك. ىنی قن ای و ىی نا ىنیؼ ىخ و مؼ دا ى که و ةیی طيام دا ى ىنک
للإیىام ٧ای ةؼه او دا ى ٫قیه و ةهی یث ٣ني او دا ى طاهه
طيلال ٧یله ی ىلاهك او ی٤لی لى کلىن. ةلهقانی ووال ةی ٯير
او ی٤لی لى طاهله و. ىل ٧یه ک إو اذيا٢ او ی٤ی ى که و ى
ةلله میلل٭ گللى و یللث قل و پللاک چلل ةللا دللا ىلل ٣نلل للىای
( A-><B><، =ض دا: آیی. )ىنی، ةی قن ٯك اػر
ای ٣ينكهق ةهائیر یى ةهؿ إ٪ نو پیاىتها امهی الر، ویلها یکلی او
آونا امهللی، پههیللى او ؿللىقةیی اللر کلله او اللىل ىللذهک هيلله پیللاو
اك کله ىلهقو نا لىی ؿلىق آیك. آا یاىك يان ىی ه٬اخ نتی آا ة
لللللذی الللللر و او ٫هاةـىالللللك، ویلللللها ـ لللللذی قن ػقیقلللللر هىاپه په
های پیللللاىتها آ اللللر کلللله ىللللهقو نا او ههگىلللله دهی هللللكایر ةهطللللذه
للذی پههیللى قاق هللا نا ةلله ؿللىق اللك؛ ةلله ایلل اللاي آللا ههگللى اىر هىاپه
بی ول اق٣لىخ كهقللك: د روا‌النلائل ة‌والو ٣يللها: )آل‌ه‌أرباب ا یی أمركم‌أن‌تت
B: .؛ ةنکه آا نا ىی ؿكا ؿىاكك)
ةلله ایلل اللاي اللر کلله پیللاىتها ؿللىق نا ةللك ؿللكا ؿىاللك و او ىللهقو
ذك: ىی ه‌الواخذ‌ؿىاذك طى ؿكا نا نه إلا‌الل وما‌مه‌إله نا‌أنا‌مورر ق:إن
ی یاىك الر کله ةگىیلك ىلها ٣تلاقخ کیلك: (؛ پ پیاىته ?@): القهار
أن ة‌ث می ؤت‌ی‌ما‌ك ان‌لبص ر ب و ق ول‌للو اس‌كون وا‌ی‌ه‌الل ه‌اللت اب‌والخل م‌والو
(، چللى ػقیقللر دىػیللك ٬للی هلله ٣ACيللها: )آل‌م ه‌دون‌الل ه‌‌یعب ادا ل
ىؼي لك لیهاوی . پسر یؼیی ؿا دتهیىی، هيا کسی ار که ةهائیا ىك٣ی هذك طلك ٣نی1
نىك، و ى إىؼي (<BB :C=;ك ٣نی وىوی نا او ؿكٮ دتهیى ةیهو آونق. )ك: ىه
73
وهصیپی
یسواس
تئیها‌بوت‌بیبان‌راست‌ونبی‌عاادذ‌نقو
( ةله ٫له دىطیله ?A;-A، @ض :;C=;ى٤تىقی ٧یه او ؿكار. )طىاقی آىنی،
ذاق امهی، ةلاو الكال استلاخ ای طينه ةه مىوو اا٣ر پمیهی كاىه او ٫ه
امر ػی ٣نی ىنی ةاٯی الر و وىلای ایل اه اق٣اهای تىخ و ن
لامر وی نا ساةلر دىطیه او او و پیهوا پمیه٫ذله الر كله اله تلىخ و ن
كك.
دلی:تقریر
دهی قمیه ةله ػقایلر ؿلىق ىق دا ٣صر ػارر نا ىهةهائیر ىاكگانی ؿ
گىیك: ةان ىی و قن ایؿىاك ىیاگه ٬سی ىك٣ی ىقلاو لان٣یر لىق و رلری٤ذی دشلری٥ يایلك و
آ نا ةه ؿكاوك دتانک و د٤امی تر قهك و آ رری٤ر ا٫م گهقق
؛ ایلل ٬للىل و ةقللاء ةههللا ػقیللر آ ةاللك ،و قن ٣للام ةللاٯی ىاللك
ةام٤ک وهىٮ و ٣كو ٬ىل قلإمر ةله ة لإ ق٣لىخ وائنله که چا
(A@-@@: ;::>٧یه ةاٯیه يایك. )گننایگای،
ة لللإ ایللل اق٣لللا نوللل الللر، ویلللها ةاوىالللكگا ىلللك٣یا قنو٧لللی و
ك که طهیا ةهائیلر یلى ةله اؼلها٪، ٬لىل و ةقلای آلا های اؼها٫ی ةیان
ك؛ او ذا گىامهال٣ا قان .ی هيیلى ٧ لإو اػيلك ٯاقیلایدلا ىلك٣یا په
للک ( ایلل اللذكلإل، اللذقهاء اٯصللی اللر کلله ةیA-B: >دللا )للىنی، ةی
لللك، ویلللها طهیاةهائیللا هلللای ٧یهىذ٤لللث یلللى ةللله ة لللإ آ ا٣ذلللها٪ قان
لك کله لا نول ة لإا٤اةی و اؼها٫ی و لإئیلک ٫هاوالی وطلىق قان
لك ای ىلللإی لاةقه، او ةهائیللرالر و و للىی قیگله پیللاىتها ةلله ، اده قان
ا وطىق كانق. اك که اسهی او پیهوا ػق و اػث رری٤ر ٫هاوای ةىق
(:; -CBB :C;؛ ا٫كی، ?-<: CCB;)ىنی،
دلىا او اةذلكا هيیی ةایك دىطه قار که ةه ااي ایل الذكلإل يی
ػقایللر پیللاىتهی نا قاللر و آ نا استللاخ کللهق؛ ةنکلله ةایللك ىذ٠لله للك و
ى إػ٠ه کهق که قن آیك ٬ىل و ةقاء قانق یا ؿیه.
ا٫ی اق٣اهای تىخ اقمه ؿاديیر پیاىته ا إو
استاخ ؿاديیر ػضرخ ىؼي ك؟؟ ةهای هيه کای که قیل الام نا
للك )ةلله ةلله ٣للىا یللک قیلل آلليای ىی ٣ىا یللک قمیلله قنو قیللی( پمیه
ای ةه آ وانق یر: ٯاةه استاخ ار و ؿكه
یات‌دال‌بر‌ذاتنیتآ
: >CC;)ا٫للكی، قاللك، ةهائیللا ػقللایق كذللث آلليای پیللی نا ساةللر ىی
( آیلللاخ ?C=;)پههیىگلللان، كلللك. ( او ایللل نو ةللله آیلللاخ ٯلللهآ الللذاق ىی@;>
٫هاوای او ٯهآ كهی وطىق قانق كه ةه طاوقاگی ال إو و ؿاديیلر پیلاىته
كی: نا گىان ىی ها هایی او آ كك كه يىه قلإمر ىی اكهو
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
74
ل‌الؾرق ان‌عل ى‌یتب ار ال ر‌للىن ٫هٯللا: ;آیلله (یللك ل ون‌ی‌عب ذه‌ل‌‌‌ن ز
؛را یه‌نر‌یللعالن
ا‌له‌لخاؽؿون‌ىن ػظه: Cآیه (قو كر‌وإن ا‌نخه‌نزلوا‌الر ؛إن
م هرج اللم‌ولل ه‌رز ول‌ما‌كان‌مخ‌ىن اػىاب: :<آیه (ه أبا‌أخ ذ نذ
ه‌وذاتم‌الوب .ه‌یی‌الل
نوایاخ قال ةه ؿاديیر
سرا ةاةیر و ةهائیر قن ىىانق ٫هاوای ةه لر پیلاىته ال إو؟؟ و
( قن ایلل ةـلل ةلله ?C=;كللك. )پههیىگللان، ائيلله اهللان؟٣ه؟ اللذاق ىی
ىق: ل ةه ؿاديیر اان ىیهایی او نوایاخ قا يىه
٫هىایك: ىیػضرخ ىؼي ك؟؟ قنةان ؿاديیر ؿىق (یك
بع ذ‌‌ادعی‌ؽنه‌‌زوتی‌بعذ‌‌زوة‌‌لا‌و‌‌بعذی‌نبی‌لا‌إنه‌‌الواس‌‌أیهابع هم ه‌‌و‌‌ؽ اقتلوه‌‌الو ار‌‌ؽ ی‌بذعت ه‌‌و‌‌ؽ ذعواه‌‌دل ك ؽ ی‌ؽإن ه‌‌ات
(4،963ج:9493بابویه،الوار.)ابه
اق٣اهای پ او ؿىق قنةان تىخ طكیلك پیاىته ا إو؟؟ قن ٬ی (قو
٫هىایك: و اىر داو ىی
ربل م.ؽاعب ذوا‌أل ا‌بع ذكم‌‌أم ةل ا‌و‌‌بع ذی‌نب یل ا‌إنه‌‌الواس‌‌أیها(9،322ج:9362:)ىنو
؟٢؟ یى قنةان ؿاديیلر تلی اىلی و طلاوقاگی ال إو اىاو اقٮ (ه
٫هىایك: ىی
إل ی‌أب ذا خ رام خرام ه‌‌و‌‌القیام ةی وم‌‌إل ی‌أب ذا خل ال مخنذ‌خلال(9،58ج:9477.)كلیوی،غیره‌ء‌‌یحی‌لا‌و‌‌غیره‌‌یلون‌‌لا‌القیامة‌‌یوم
گیری‌نتیحه
٣نی ىؼي لك لیهاوی و ػلی ای کله او اق٣اهلای ٣نی ةه الاي پیلیه
هللا و اٯللكاىاخ هيللای كلله ىیللا ها، دظا للىنی ةیللا للك و للتاهر
گلللهقق كللله اق٣اهلللای وی و ىلللك٣یا پلللی او او وطلللىق قانق، نوللل ىی
اق٣اهلای تللىخ ایلل قو، لله دهللا ةلكا٣ر و دللاوگی للكانق، ةنكلله ىللتىٮ ةلله
های ةای و اؼها٫لی پلی او آلا یااةقه و امگىاوی ك او آسان طه
ار.
هایی و الکالإدی کله قن گ٬ذلان و هيیی ةه ااي ا٣ذها٫اخ و داٯ
کهقان سرا ةاةیر و ةهائیر قن ىىى٢ ؿاديیلر، لف ال إو و اق٣اهلای
های گ٬ذانی و كهقانی آلا ةلا لیه تىخ و امىهیر وطىق قانق و ىـام٬ر
هقق کله ػذلی اگله اق٣اهلای آ قو دلاو و طكیلك گل ىذه اتیاء، نو ىی
ذاق امهی ةاك. ةىق یى آا يی دىاذك پیاىته و ٫ه
75
وهصیپی
یسواس
تئیها‌بوت‌بیبان‌راست‌ونبی‌عاادذ‌نقو
موابع
ٯهآ کهی
اكتله ٬٧لانی، ٯل، ق٫ذله ، ٣نلیالفقیا یؾضاش ال هاياة ةاةىیه، ىؼي كة ٣نی، _
ی طاى٤ه ةه واةذه ا إىی اذاناخ ٮ.=;<;، ٣نيیه ٯ ػىو ىكن
یالخظب ، لللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل للللللللللللل _ .>@=;، ، ٯ، طاى٤ه ىكن
، ، دهلللها، اللل إىیحالعواااخ روااابم الاااذیي کواااب ، لللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل _
;=C?.ٮ
٪. ، ػیيلللیهلللل. ن ، . ةلللیه إمهلللی، ٢عذیاااذ عظاااش ثاااب ه، ض. ای ،الللنير _
و.CBB;، ، ةهویه، قان امشر امتهائیه ٫ی امتهاویهنیيای
لإگهللای آميللا، مظلله شللر آسللان ،خلاا اهااشارللراٮ ؿللاونی، ٣تكامؼيیللك، _
.?CB;، اىهی
طلللللا، ىمللللله ىنلللللی ، ةیهلکاااااد پیااااابم، لللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل _
.م٭()ا:=;، ىتى٣اخ اىهی
لللللی ، ةیهخزااااام سؽیااااا ، لللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل _ للللله ىن طلللللا، ىم
.(ب):=;، ىتى٣اخ اىهی
ىنللی اىللىن مظلله، آىهیکللا، شللر ایاابم سعاابل، للللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل _
.و;CB; ، ،اػتای ایهای قن آىهیکا
، دهلللها، ىىللله ىنلللی هیاااع رقیاااع قااابهط، لللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل _
.دا ، ةیىتى٣اخ اىهی
للی ، ةیاؽکاابم ؽااذد گغیاا، للللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل _ لله ىن طللا، ىم
.٭()امB>;، ىتى٣اخ اىهی
لللللی ، ةیآعاااااوبی هبئاااااذ، لللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل _ للللله ىن طلللللا، ىم
.(ب)B>;، ىتى٣اخ اىهی
، دهطيلله الفااش الوقاابالدالل٤هی ٯيللی، لل٤كة ٣تللك هللا ةلل اةللی ؿنلل٭، _
.BA=;، قوو، ىؼي كطىاق ىكىن، دهها، اذاناخ آیاه كذاب
و.CBB;، ه چا، و اذاناخ ىهآخم، هك، ىهفبضبد ا٫كی، ٣تاي، _
له ىتى٣لاخ اىلهی م، هى٫هلای، ىعایبػ شخظای هقبل، لللللللللللللللللللللللللللللللللللل _
و.;::>، آميا
.:==;، طا، کهقذا ام٤نيیه ، ةیعجذالجب هکبریت، لللللللللللللللللللللللللللللللللللل _
ه ى٤ان٪ ةهاییکااقا، ،ثذیع قشىا٫كی، ىٯی، _ و.>CC;، ىم
(، ٣تكامؼللی، _ ، ، ىصللر، املل٤اقجالجبئیاا هاارصش فاای الذسیاا الكاكااتآیذللی )آوان
ٮ.><=;
، ، دهللها، کذاةـالله هللىنییاابس سهااض اااذسص آیاایي هغوعااامقارللی، ىظیللك، _
;=@;.
.=A=;، ، دهها، شر طیؼىالؾ آصبسامهی، ىن٣نی، _
، ىملح الفاش ثیي الفش ن ٣تكامقاههة اهه، ة٨كاقی، اةی ىى _ ، ٯلاهه
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
76
دا. ةی، امؼنتی و رركا
، ٯل، قمیله ثبثیاب طابس هغالوب کبى هي الی الذیي الذ ظبیؼة إ٧ی، ىؼي كطىاق، _
.;B=;، ىا
.BB=;، ا طا، ةی ، ویهای قوو، ةیشجبد سفع عض ا، ةی _
هؾوااذ علی هااذیذ اصجاابد دس سایابد آیاابد ثاا ثبئیابى اعاازبد قااذپههیىگلان، دمحم٣نللی، _
، ٯل، ىمله آیلك نولC=ىشرٮ ىى٣ىق، يان اىه ٫ه، شیشاص
;=C?.
دس ثبثیاذ عاشاى الیاذ اعالم غخ هذیذ، ادعبب پیشی، للللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل _
ٯل، ىهكلى دـصلی ،C<ليان ، اذ٠لان ىى٣لىق، قطیا ؽشفیا ب عشیبى
.<C=;، ىهكویر
، اذ٠للان قاابئن قیاابم ثاا هعااد قیبهااذ رأیاا قااذ ثشسعاای، للللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل _
.@C=;، ٯ، ىهکى دـصی ىهكویر ،@?ىى٣ىق، يان
.;C=;، ٯ، شر اسراء ،قشآى دس پیبهجشاى عیشطىاقی آىنی، ٣تكهللا، _
.BA=;، ٯ، شر اسراء ،رغین، للللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل للل _
ای، دهلها، شلر و ، دهطيه ٫هیكو ةلكناعوبعیلی عقبیذ ربسیخق٫ذهی، ٫ههاق، _
.=B=;، پژوه ٫هوا نوو
طا، اذاناخ پیاو ، ةییكان ثیغذ قشى آعزب دس اهیذ ب سصقوذكان، ٫هوی، _
.AC=;، وذیق
ا، لکاودی ٯهاگىمى، ٣نی _ .=C=;، ، ٯ، شر اقیاقطی عجشن
، ػل ٫هیلك االثااة ثابة هفزابػامكومه دتهیىی، ىیهوا ىؼي كىهكی ؿلا، و٣ی _
.:<=;، گننایگای، دهها، کذاةـاه ي
، اعوبعیلیبى دیذگب اص جدنای، ى٬ی، ىظيى٣ه ىقالإخ ايا٣ینیه، _
.<B=;، کى ىام٤اخ و دؼقیقاخ اقیا و ىماهثٯ، شر ىه
، ثبئیاذ ضابل فشقا اثطاب هذیذ اصجبد دس الوجیي ؽ اههوقی ؿهاای، اػيك، _
.>C=;، ىؼي كػ ٯكنقا ٯهاىنکی، دهها، ىمه اذاناخ اىیهکتیه
للا، ىظيى٣لله ىقالللإخ الليا٣ینیه، _ هطبلعاابد ساوااب رللری٤ذيكانی، ػيیكن
.<B=;، ىهکى ىام٤اخ و دؼقیقاخ اقیا و ىماهث ، ٯ، شرقشهطی
ذای، اةی _ الولا ام٬ذؽ ىؼي لك ةل ٣تلكامكهی ةل اةلی ةكله اػيلك، امهه
.;><;، ، ةیهوخ، قانامي٤ه٫حالؾ
.)ام٭(>=;، ا طا، ةی ، ةیعشثی ثیبىىؼي ك، یهاوی، ٣نی _
، للا. للـه للایر ةیایللك طللا، ةی ، ةیعاایفبس ثیاابى، لللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل _
.(>)دا ةی
، طللا ، ةلله لليیيه ةیللا ٣هةللی، ةیالااذیي یکاا لااػ، لللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل _
.(=)دا ةی
، للا. للـه للایر ةیایللک طللا، ةی ، ةیالغااجع دالئاا ، للللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل _
.(<)دا ةی
77
وهصیپی
یسواس
تئیها‌بوت‌بیبان‌راست‌ونبی‌عاادذ‌نقو
لللا. لللـه لللایر طلللا، ةی ، ةیؽواااذ عاااس رفغااایش، للللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل _
.(?)دا ةی، ةیایک
لا ، ٣نیغاش داصدان عاذ آغابص راب رظ رشیعامیتی، كاىه ى٬ی، _ ن
.:B=;، لكاودی ٯهاگىمى، دهها، ىمه اذاناخ اىیهکتیه
له ىنلی ىتى٣لاخ مطلا، ى ، ةیالؾا ظاس، ٫اه ىاوكنای، اكهللا _
.(ب)>=;، اىهی
دا. ةی، ا طا، ةی ، ةیآعوبی ب كزبة هعدٯكي طىناةیی، ٣ إءامكی، _
.<@=;، طا، اذاناخ ؿىاطى ، ةیخصعزبى عبل پبظذ ربسیخکسروی، اػيك، _
للك ةلل ی٤قللىب، _ اكتلله ٬٧للانی، دهللها، قانامكذللث ، ٣نللیالكاابفیكنیللی، ىؼي
ٮ.A:<;، إىیحالؤ
.دا ، ةی، داکك، ىت٤ه کىیه الغطب کشفگننایگای، اةىام٬ه، _
للله ىتى٣لللاخ م، هى٫هلللای آميلللا، ىالفشائاااذ، للللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل _
.;::>، اىهی آميا
ٮ.=:<;، ، ةیهوخ، قان إػیاء امذهاز ام٤هةیثؾبساالاسىظنسی، ىؼي كةاٯه، _
، ، کاللاقا، ىملله ى٤للان٪ ةهللاییثاابة ؽضااشدهللا، كػللیی، صللرخىؼي _
;CC?.و
للنىك، ػلل، _ ، دهللها، شللر سؽاابیى ثااب ثاابة هؾوااذ علی عاایذ شاادب گفااذىه
.BB=;، دانیف ایها
.?C=;، ، دهها، اذاناخ كناصهبى هقزضیبد اعالمىههی، ىهدضی، _
، ٯل، کگله لیف العجابد علا ه ظؽغا هعشفاخ فای اإلسشبدى٬یك، ىؼي كة ىؼي ك، _
ٮ.=;<;، ى٬یك
ٮ.CA=;، ، دهها، شر كوٮالغیجخ٤يای، ىؼي كة اةهاهی، _، لإگهای آميا، مظه شلر آسلان اقذط اص ثعذ الاػ هغوع٣نی، ىنی، ػی _
ب.A=;، اىهی ةنا ٫انسی و ٣هةی
للی ىتى٣للاخ قاابىای، لللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل _ لله ىن ، هى٫يللای آميللا، ىم
.CCB;، ةهائی آميا
.(;)دا ةی، ا طا، ةی ، ةیاقذط ،لللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل _
.(>)دا ةی، ا طا، ةی ، ةیدیگش لػ چذ اششاقبد، لللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل _
.:;=;، ا طا، ةی ، ةیدیگش لػ چذ اقزذاساد، للللللللللللللللللللللللللللل للللللللللللللللللل _، لإگهای آميا، مظله اقذط اص ثعذ الاػ اص ا هغوع، لللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل _
ب.A=;، شر آسان اىهی ةنا ٫انسی و ٣هةی
.(=)دا ةی، ا طا، ةی ، ةیهؾجة ؽضشد ادعی، لللللللللللللل لللللللللللللللللللللللللللللللللل _
.(<)دا ةی، ا طا، ةی ، ةیالبئویي رجیىنی، ٣ىیه، _
، دهطيله پهیلى ليكنی، نوغ ثابئی دیبذهاچه، وینیاو، قوگ إي ىاندی، _
.دا ، ةیطا، ىمه ى٤ان٪ ةهایی ةه ما ٫انسی هللا ؿىتی، ةی
اىه ٣نيللللللی _ پژوهشللللللی ٫للللللله CA=;/?/?;دانیف قنیا٫ر:
ىلللهٮ ىللللى٣لللىق : پاییلى، A<ان لللاوقه، يقوال A/A/;=CA;دانیف پمیه
;=CA
های ٫ههگی _ یاسی ژئىپنذیک طاى٤ه ی٤ی قن آىىوقن ٣صر ٧یتر ةهااي امگىی ناهتهقی یاقٯ
(swot)
1ییكاةهاهی ى٤ىى
ا ةههوو 2کم ی٧ إىه
كچکیو لل٤٭ _ ٯللىخ (swot)چللانچىب ةلله اللاي ىقاملله ػارللر
ر _ اىلاو انائه لك دىل یاسی یناهتهقهادهكیك، ٫ه
تلری٣صلر ٧ طاى٤ه لی٤ی یةها ؟٣هيا؟ةاٯه و اىاو اقٮ
ةللا اللذ٬اق او نو ىللىنق ةهنسللی ٯللهان قاق اللر. قن اةذللكا
٣صللللللر یو ؿللللللانط یقاؿنلللللل یاسللللللی یىؼلللللل، للللللىاخ
طاى٤لله یقاؿنلل یىؼلل. للرا لکلله للك ؟٣هيا؟للاقٯی
، یىکذلللث ٣نيللل هیدلللک: ( ىالللكSاو مؼلللا ٯلللىخ) ی٤یللل
طاى٤للله ی٫ههگللل ریوللل٤ و ٥یدللل یایلللگلللذه ط٨ها٫
، ای٤یللل یللل٤٭ اٯذلللاق : ( ىالللكWو للل٤٭) ی٤یللل
، ای٤یػللاک ةلله لل یاطذيللا٣_ یاسللیؿ٬قللا ریولل٤
و ٫هولك كیلو اویلٯو ی٤یهای ٫هٯه یكایا٤اب و پ
او مؼلللا ای٤یطاى٤للله للل یؿلللانط یلللن ىؼللل، یلللیؼی
لللر) یداللل، ایو ٣تاللل ایلللاىى یه یلللقنگ: ( ىالللك٫Oه
: ىاك (t)دهكیك و صیػك رین٥٫ ىيى٣و ایػکىىر ٣تا
نواض ؟٣هيا؟، ی٣صلللر لللاقٯ یاسلللی ی٫کللله هلللای ایطه
وٯرهای ػکىىر ی٣ينکههاو و ىظ٤ىل یاؿذگ صیاػاق
لر ) _٤٭ یااي امگى ةهقن آؿه یى . ةاك ىی ( ٫WOه
ٯىخ یو ةه ااي امگى ، ق٣ا و اذ٠ان ٫هضىكانا: یناهتهقها
. قاظىی قکذهی اق إب ا إىی قاگا ى٤ان٪ و پژوهگه گهو ىام٤اخ ناهتهقی ىظي٥ 1
.([email protected]))ىیك ىئىل( ٯ ةیر طهای اهه
.ٯ قاگا ةاٯهام٤نىو . قایان2
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
87
ر _ هیلػکىىلر ٧، یلق یيیکيال د٤ن: یناهتهقها (SO)٫ه
انائه گهكاذ ٣اىنا و وك یدىم، (هی٫ق ریى٤ىو )ولإ
. ار ك
واژگا کنیكی
، یاسللللی یناهتهقهللللا، ؟٢؟اىللللاو ةللللاٯه و ؟٢؟اىللللاو للللاقٮ
طاى٤ه ی٤ی. ، تری٣صر ٫٧ههگی،
مقذمه
ییطالل ةؼللها هیللقم ةلله یالل إى طاى٤لله ؟؟اىته یللپ قون او ة٤للك
ایللى قن یالل إى اىللر ینهتلله و اةللكی اقاىلله یاللن هیىلل قن ذىاللر
ػلق ةله کله ؟٣هيا؟ى٤لىو اىاىلا و كیلگهق ىلاقن ای٣تال و ایاىى
یالل إى طاى٤لله یاسللی للؼه او ةىقللك للایا او ة٤للك ؿ إ٫للر للذهیا
او، ىىطللىق ریللػاکي ؟٢؟یػلل اىللاو للهاقخ او ة٤للك، للكك وق انکلل
ػکىىلر ػ٬ل١ یةلها ملما کهق ؿه اػاي طاى٤ه قن ؟٣هيا؟ائيه ػىن
دلا قاقلك ٯلهان كیلك یدگاهلا قن نا ی٤ی طاى٥ و ى٤ىو اىاىا، ؿىق
ةلله اىلله نا آهللا، ای٤یلل یةقللا و ریللهى ػ٬لل١ یةللها ؟؟٣هائيلله کلله یطللائ
قن نا طلىن ریلػاکي ةلا ىتلانو و يىقلك ىلی اسلران یذ٬لااؿ و هیلدق کیداکذ
اىلللاو و ةلللاٯه اىلللاو، ایلللى یلللا قن کهقلللك ىلللی ریهلللكا یه٣نلللی٧ الللکال
ةلله ایللاىى او گللمن، یاسللی ریللػاکي او یؿاصلل ةههلله قن ؟٣هيا؟للاقٮ
للر هلل و كهایللدهك هلل ةههلله یللا کلله قاللذك ػللىن ای٣تالل های ٫ه
و ىلللک إخ وطلللىق ةلللا لللایا و ةلللىق کلللهق ظلللاقیا ٤هیللل یةلللها نا یؿاصللل
یلل٤ یىذ٬للاودهای یاللذهادژ وهللا ا٫رینه انائلله ةللا، ٫للهاواهای یللـذ
اک چیپ یا او نا ای٤ی کهقك قن نا آهلا اخیػ دا قاق ٣تىن یـیدان ؿه
ةلاون یلا ةه ىذان یا. كیيا ػ١٬ كار یگاهیطا ٤هی کهای طاى٤ه
ل که یاسی یررا آ قن که ار دلگ ةیلر؟٣ه؟ اهه ىکذلث ةله ه٣ه
اوىللكی ٤هیلل نوو آ ؿ٬قللا ریولل٤ او ن٫للر ةللهو یةللها، ةللىق للك
یةلها، کهقلك انائله نا ناهتهقهلا یةهذه ؟٣ه؟ائيه و ةىق کانآىك یناهتهقها
هیلدؼن یاسلی یررا 1ىاخ نو _ چانچىب هیپا ةه ناهتهقها یا ییدت
. یلا کلهق ایلة نا یرلرا آ او ن٫لر ةلهو ینهتهقهلا ریلاهي و ررونخ و
ىهيذلهی ٣اصلر ، یاةی ةه اهلكا٪ ىقىق او ناهتهقها قن ٫هآیك قر اىا
طاى٤له ، ناهتهقهلا. ىك ىی کنیكی هذك که ةه ىىمه په اندتای دنقی
للاك و ةللا للاىا قاق ةلله ىللی نا او ولل٥ ىىطللىق ةلله ولل٥ ىنللىب ن
ةلی اهلكا٪ و داکذیلک لکا٪، ػهکرهای یاةی و داکذیک قرهای نو
٣نل و ٫ل دىل٤ه و ةهؿلی او ىؼققلا آ نا ةله ى٤لای. کلكها نا په ىلی
1. swot metode
89
زهمور‌آ‌دیعسیه‌عمجاک‌تیپلوژئ
هقیادشی‌سیاز_ی‌وگىؽری‌ىا
...ت‌یبغر‌صعر‌د
٫ههگلی و ٠لاىی یلک ىنلر ةله هگلاو ، اٯذلاقی، یاسی کانةهق ٯكنخ
ىنلی و هلای نؽ و طگ ةه ى٠لىن دلإىی ػلكاکشه پلذیتای او یالر
. الللك ا٫لللىای اػذيلللال پیلللهووی و دقنیللله اػذيلللال کلللر د٤هیللل٭ کلللهق
گاهی ناهتهق ةا نویکهقهلای ى٤ه٫ذلی قن ػلىو . (?=>-><> ::A=;، )نوكل
دله او نویکهقهلای هه یا ٫ ؿا د٤هی٭ ك ار و گاهی ٫لهاؾ، قا
او ای لاىا قاق لكهای ةه ىظيى٣ه ه٫یر، ؿا قن ى٤ایی طاى٥
لر، قا یلک ىنلر ةلهای هلای و ه٫یرها هه و ٫ قن ةه کلانگیهی ٫ه
. اذ٤يال ك ار، ىی اهكا٪ یاسی آدإ
روش‌تخقیق
ىـذنلل٭ ةللهای ػ٬لل١ ىىطىقیللر ؿللىق ةللا ادـللال های هللا و للاوىا گللهو
. کلك ىلی قتلالنا اهلكا٪ ؿلىق ها و دليیها قه دهی ةهذهی و قٯیق
قللا ٯللىخ و لل٤٭ و : آهلا ةللا ةهنسللی و الایی ٣ىاىلله قنوللی ىالك
للر: ٣ىاىلله ةیهوللی ىاللك ناهکللان و ناهتهقهللای ىاللث و ، و دهكیللك ٫ه
للیك ةلله ولل٤یر قٯیللق ةللهای ةللهو ن٫للر او ولل٤یر ىىطللىق طهللر ن
. کك ىنىب انائه ىی
. ىلهغ لك :?C;( ةهای اومی ةلان قن لال ٠SWOTهیه ناهتهق ىاخ )
کله کلث کلهق ةله ٣لىا هلایی ای نو قن هيا قهه ةه قمیه ىى٫قیر
: :B=;، لىیناة، هيیلپ). ه٫لی و لاؿذه لكةهذهی اةىان ىلكیهیر ى٤
<A:) امر اوىا یلا گلهو ىلـ لك ، قن ای نو اةذكا اهكا٪ و ن
ةلهای ، ىذاث ةا ىؼی و ررای آ اوىا یا گهو، ن قن گاو ة٤كی
نو ىللمکىن قن او ایلل ىقاملله ةللا اللذ٬اقللىق. ىی آ الذهادژی هاػللی
هلای قاؿنلی )طاى٤له لی٤ی( و ؿلانطی یىهػنه اول ةه دظىیه دؼنیه ىؼ
نا )طاى٤لله ٧یلله للی٤ی( پهقاؿذلله و قن ىهػنلله قوو ناهتهقهللای ىللىنق ٠لله
کك. ىی انائه
SWOT هیىىنق اذ٬اق قن نو دؼن یها یىاده یيا: که ىؼی قاؿنی
ر ٯىخ ٣ىاىه اذهادژیک ر ٤٭ (S) ها ٫هه (W) ها ٫ههر ر ٫ه WO های اذهادژی SO یها اذهادژی (O) ها ٫ههر دهكیك TW های اذهادژی ST های اذهادژی (T) ها ٫هه
SWOT هیىىنق اذ٬اق قن نو دؼن یها یىاده یيا: که ىؼی ؿانطی
ىؼی قاؿنی
S)ٯىخ( W)٤٭( ٣ىاىه اذهادژیک
so wo O)ر ىؼی )٫ه
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
82
st wt T)ؿانطی )دهكیك
ام ام‌‌و‌عص رام ام‌ب اقر‌ؽرىوگ ی‌و‌اجتن اعی،ش رایغ‌زیاس ی
؟عهنا؟شاد،
للی٤یا قن ٣صللر یو اطذيللا٣ ی٫ههگلل، یاسللی یرللراقن ایلل ةـلل
ةلللله مؼللللا قنوی)ٯىخ_لللل٤٭( و ؟٣هيا؟اىللللاو ةللللاٯه و اىللللاو للللاقٮ
ر_ دهكیك( ىىنق ةهنسی ٯهان ىی گیهق. ةیهوی)٫ه
ىای‌مخیغ‌درونی‌جامعه‌سیعی‌ویسگی
ىخ و لل٤٭ ىـذن٬للی للی٤یا قن ىؼللی قنوللی ؿللىق قانای قللا ٯلل
وق، ىللذان ةىقللك کلله ةهاللاي آ قلل للی٤یا نا قن طاى٤لله نٯلل ىللی
كق ار قا ٯىخ و ٤٭ نا ىىنق ةهنسی ٯهان قهك: ػارر قن
(s) (Strength) قا ٯىخ
او آ ةهؿلىنقان هایی که یک یذ دىاایی٣تانخ ار او قه ٯىخ
ی ةهدله ؿلانض و نٯتلای ؿلىق ؼلیىتر ةه دىاك ىیوینه آ ه ةار و
٤له لی٤ی قن ىلىق قلا ٯلىخ طا . قن ای ةـ د لإ ىیةاك قاذه
ىنق ةهنسی ٯهان گیهق.ىاقٮ؟٣هيا؟ واىةاٯه و ا واىقونا ا
تصکی:مکتب‌علنی.9
یاسللیؿللا یاللذ٬اق او رللرا ، ةللا؟٣هيا؟و اىللاو للاقٮ ةللاٯه اىللاو
دهی ةىنگ گمانا هیپاکه قاذك و ةا دىطه ةه طایگا ٣نيی ، آ نوو طاى٤ه
ىـذنلل٭ اة٤للاققن للكك و ىکذللث ٣نيللی ك یللهللر ٣نيللى قن ٣صللر دان
ىـذنلل٭ قالليكا ریللدهة و ید٤نلل ةلله دللکیه قاق و یو قنلل ی٣قنلل
طلللاةه، ىللن دمحمةلل: چللى یا٫لللهاق قن ىؼ٬لله ٣نيللی ایللا. پهقاؿذللك
ىلن دمحمةل، لان ی ةل هی٫لی، الإلك هیاةىة، یا٣ ة ونانجی، ط٬٤
لاٮ ىمى، ةل ػکل هلاو ی، ام٤ظنل حیى٤او كةیةه ی،امائ٬ ى٬له ، ام
؛ ;;>: ٮCA=;، )اةلل ههآللىبدللىا للاو ةللهق. ... نا ىیو یةلل ٣يلله ط٬٤لل
(;?;، <؛ ؿىیی، ض>==، ;؛ ىظنسی، ض@@;، ;: ضٮC;<;، یلهت
تصیع‌یایجػراؽ.گسترش2
ا ٯله ـلر پایل قن ٣هةذا لکه گه٫لر و دلا ی٤یاهذه اومیه
ةلىق؛ ٣لهاٮ قیگلهو چك هه هظهی ةیذهی ٤٫امیر آها قن ىکه و ىكیه
امتذه ى٤ان٪ ایه دی٥ دا ػكوقی ةله لایه ة لإق ال إىی نا یا٫ذله ةلىق.
ك و گذه دی٥ ه ٯاةه ى إػ٠لهقن ای ىیا قالذه ای کى٫ه قن ن
ك آ قن کى٫ه قن ؟٢؟خ ٣نلیوطلىق ػضلر ، ار و قمیه ٣يك دی٥ و ن
ال إو او پل که «ةصر» هيیی هه؛ قون ؿ إ٫ذ قن ای هه ةىق
او ، هيیلی قن ىلاة٥ ىـذنل٭ دلانیـی. آىلك پكیلك. ٮ.هلل ?; ال ػكوق قن
83
زهمور‌آ‌دیعسیه‌عمجاک‌تیپلوژئ
هقیادشی‌سیاز_ی‌وگىؽری‌ىا
...ت‌یبغر‌صعر‌د
ـللر دللانیف الل إو للـ گ٬ذلله های ػللىن للی٤یا قن ىللكائ او قهلله
للللنیى)للللك اللللر ی، ىلللل٤ىق ؛ >A<، =ض: AB=;، و ػللللكاق٣اقل یه
;=@A :یتللله ؛ =@@، ;ض ،;CBA؛ ىقكسلللی، ?<=، <: ضو;>:B :<C=) . ىصلللر
ةله قلر :>ا إىی ار که قن لال های سروىیدهی یى یکی او ىه
ا إو ونوق ةا هيىىا که هذك ةاون یا ةه ىىنؿی. ىنياا ٫ذؽ ك
ی، ى یلل)ىقه للك اللر. ییایللط٨ها٫ هللیػ یللا وانق ىیلل ٥یدلل، ىصللر ةلله
;>;Bض: ٮ; ،B;?) او یةهؿ یقن گها یقوو ٯه اول هظه يهیقن هيیی
، یامؼيلى) گلىان لك الر ٥یةله دل، ىلهقو ؿهالا ؿىا ، ایهایا
;CC: :یتلله ؛ :<>: ;@=;، یٯيلل؛ >?=، >ضو ،;CBA٫نللىد؛ ?<=، <: ضو ،;=<? :
. (;=;: A?=;، ثیؿ؛ =;;
یعیجامعه‌س‌یؽرىوگ‌تیوضع.3
اٯلكاىادی ةلهای ، ایلإ٫لر قن ؿالكا اىى ؿ ریلو دشت ؟؟اىته یپ ة٤ك او
طلاهللله لگللله قن طاى٤لله الل إىی و ؟؟پیللاىته ةیللر اهه ىؼللكوق کللهق
ی٫ههگلل ریا٣يللال ةا٣للص ا٫للىل ولل٤ یللا. اظللاو گه٫للر قالذللل ىلللهقو
: ٮCA=;، ةلل ههآللىب؛ اB>=، @<ٮ: ض=:<;، ىظنسللىطهللا الل إو للك )
یده ةهطللللذهیلللل ىیللللا قن ا، (:B، ;: ضٮC:<;، ی٣للللاىن یىهدضلللل؛ ::>، <ض
؟٣هيا؟اىلاو ةلاٯه و اىلاو لاقٮ یقن ٣صر نهته ای٤ی یاؿه ن٫ذان
یدنقلل یىللمهت یةلله ٣للىا ٫ههلگ ن٫ذللان ىیلل، ائيله گللهیکله ىاللك قونا ق
آ نا ةه ٣لىا دىا یکه ى یىن ، ةىق اىاىا ى٤ىواو ریدت٤ ؛ك یى
ةله الاي لاؿر ای٤یل یه یپلم ریلامتذله ولإ. کلهق ینقلد ٥ی٫ههگ دل
قن ٠لاو چلى. ةلىق ای٤یل یاو لى، آ ةىنگىانا ةه ٣ىا نهتله ؽیؼ
قن امتذله. هلر ىیاؿر ؿكاوك یىإمه اؿر اىاىر ىظها ،٥ید
. کهقللك ىللی رىـام٬لل ایللاةىقللك کلله ةللا ای٤یاو لل یا٫للهاق ، یةلل یللا
: =A=; ،یدمحمط٬٤لله ؛ B;، >ض: >@=;، یللیکن؛ @@، =: ض=A=;، ی٤قللىةی)
=>B)
(w) (Weakness) قه ٤٭
واىللةللاٯه و ا واىلل٤لله للی٤ی قن قونا اىقن ایلل ةـلل قللا لل٤٭ طا
ىنق ةهنسی ٯهان گیهق. ىاقٮ؟٣هيا؟
ضعف‌اقتطادی‌سیعیان
لر یان یةل ی٤یا او ىلك ةهه دىالذك یى ٧یله لی٤یا كله، ها ٫ه
نا آلا ىیل هيا؟؟٣اىاو ةاٯه و اىلاو لاقٮ هيیی. ةىقك ىؼهوو، ىك
ةللا یهيكللان یا گىلله ةلله كلله ییكانهللا ةلله اللذ٨ال و یهيكللان ههگىلله او
او، ای٤یلللل ملللما. ةىقلللك كلللهق ىللل٥، لللك یى للليهق ػكىىلللر طلللىن
للر هيیللى، للك یى ىهةللى ػكىىللر ةلله كيذلله كلله آواق یلل٨ن یها ٫ه
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
84
للی٤یا او .كهقللك یى اللذ٬اق... و یؿللكىاد یكانهللا و یصللرا٫، دظللانخ
سهوديللك ای٤یلل او یمی و وللكگی قن یللک تقلله تىقللك ةهؿللمؼللا ىللا
. ةىقللك سهوديللك ای٤یلل وىلله او پهقاؿذللك یى وكللاخ كلله یا٫للهاق . ةىقللك
، :>ض: >A=;، ییؿلللى ؛ ?A، ?ضو: :CC;، یامؼيلللى؛ @C، <ضٮ: :;<; ی)ىسللل
A< و;?Aو ض :=>، ;و ضA ،@; و ضB ،== یك یللللللللوة؛ ،;CA:یللللللللیکن؛ <:>: و ،
. قالر ریل٣يىى ای٤یل ایلى یلى قن هيیی ٫قه (???، =ض: >@=;
:كیگى یى ٤هی ىؼققی قن ىىنق ٫قه او ةهؿی ؟٢؟ی٣نل اىلاو ؿ إ٫ر و ییطا ةه كه یاؼاة ری یداق٫
یكللا او ایلل ةىقللك هیلل٫ق ریللاكشه ةلله ىذ٤نللق، كللكیونو یى اصللران
له آهلا ةله ىكلر و ىلال چلى كله ةىقك . ه٫ذلكینم نا آ، لك ٣ه
لذه ك، یلالك كهق ىتانو ٥ید یمىا دؼر كه نا ییهوهای ااا ن
سلهوخ ٫قلكا و یاٯذلاق ٫قله، ٣اىله آ و اوق یى ىهدت ه ةه
؛ لللیف ىسلللی، @@;، >ض، كیلللى٬؛ لللیف ;>: @A=;، ی)ام٤نلللىالللر
;=>B :ٮ==B) .
ان‌زیاسی_اجتناعی‌خاکم‌بر‌سیعیانوضعیت‌ذؾق
لاللك لهاقخ ةه قن وٯر ىرػكى اٯكاو و كهة إ او واٯ٤ه ة٤ك اىلاو ن
ى ةله یلگ ؿ٬قلاةیر؟٣هيا؟، ؿاكا اهه ةهق اانخ ةه و ؟٢؟ػی
ٯیللاو، دللىاةی ىاللك ٯیللاوهللایی ةللا ٯیاو اگلهچللله ؛للایه ا٫کللك الل إو طهللا
یلا، آلا كیلك سركىب ةا مى و ةىق ؿ٬قا قنآ كيیاى طلهٯله... ىـذان و
لك ىلى ا٣يلال ٤هی ةه ها یاىى هیاػ او كه ٫اني. ك ىؼى اىیك طهٯه
قونا ديلاو قن _;:; دلا CC او _ ىیلام٤ى ٣تلك ة ٣يه ػكىىر ال قو قن طى
؛ <<، ;;: ضٮ;><;، كیللامؼك اةلل اةللى). قاللر اقاىلله للك خ ةلله آللا ػكىىللر
لا ىل آل »٣تایا ةا ٤ان که ای ة٤ك او (:@=، @<ض: ٮ=:<;، ىظنسى امه
، قن قونا ػکىىللر ىللىن ٣تاسللی، ر دکیلله وقللكةلله ىللك ؿ إ٫لل« دمحم
؟٢؟اىلاو الؼاب کله ىنی ةه. ك ا٣يال ةه ی٤یا ٫انها كیكدهی
هيیللی .نوی آونقللك دقیلله ةلله، ىللىن گىللك او ؿللىق للیار ى٠للىن ةلله
وطلىق ةله آلکانی قمیله ؿلىق، دقیله ةله ؟٢؟لاقٮ اىاو ىکهنهای ٬ان
اىلاو کله ةلىق ىقیلک چلا لی٤ه ةله هظىو ؿه. ةىق یاسی ٫ان چی
ی، ك یللوة). ٫هىللىق ا٣ للإو يللاو دللهک ىللاوی نا دقیلله دللهک آللا ػ٬لل١ ةللهای
;CA:یامتهٯ؛ <:>: و ،;=A; :;;C ایط٬٤ه ؛ ،;=B; :<B=-<B; یػله ٣لاىن؛ ،
. (?@<، Cضٮ: =>=;
ای‌سیعیى‌انصعاب‌و‌پیذایش‌ؽرقه
اول اىاىیله ةله گهو : ی٤یا ة٤ك او ٣اىنا ةه چك گهو دقی كك
که ة٤ك ، گهو قوو ویكیه ار. ةىق ؟٢؟و اىاو اقٮ ؟٢؟نهتهی اىاو ةاٯه
(B:>-?:>، =ض: ;A=;، ی)تللله ؟٢؟، ٫هولللك اىلللاو لللظاق او لللهاقخ ویلللك
-:?;: >B=;ی، )ىؼله . ةهگىیكلكنهتله ویلكیا نا ةه ٣لىا ٫هوك یؼیی
85
زهمور‌آ‌دیعسیه‌عمجاک‌تیپلوژئ
هقیادشی‌سیاز_ی‌وگىؽری‌ىا
...ت‌یبغر‌صعر‌د
ةل ػلػلیا ةله نهتلهی ٣تلكهللا ىؼل او ٫هولكا، گهو ىو (;?;
ػللیا چللى قتللال (A@ :;;C=;، كیلل)ى٬. هللذك (ىشللی ػلل) ػلل
ا٣ذقاقی ةه ث اىاو او ه٪ ؿكاوك ةله ، ؿ إ٫ر و ٯكنخ یاسی ةىقك
، ی)ة لإلن . )ةله ؿ لإ٪ ویكیله( كالذك )ةهؿ إ٪ اىاىیه( یا پها آکان
;>;A :وی .ىقلكةه یلدمحم ة ػ٬ةه نهتهی گهو چهانو ػ٬یا (?:=، =ضٮ
وملللی تلللىق الللر اىاىلللر قان قا٣یللله ؟٢؟ة٤لللك او لللهاقخ اىلللاو ػلللی
هلا گهو ةهؿلی ةلىق ىذلث و( <@>: ٮB;<;، ی)اةل طلىو ٣اىله ىقتىمیر
او قیلا ٮ ;B لال قن وی (;>: ;@=;، یٯي ی)ا٤ه . ار ٯ٤ی وی ةه
دمحم ةل ل ةله ا٣ذقلاق ةلا نا اةىهال پسلر وی ػ٬یا ةلا ىلهگ، ن٫ر
ليا . ةهگىیكلك اىاىلر ةله، وی اىاىلر ةله ػ٬یه ةله پل او آ اةىهال ن
ػ٬یللا یللى ىاللك للایه ، ٣للىا اىللاو ػ٬یللا ٤٫امیللر ؿللىق نا آ٧للاوکهق
امتذلله ٤٫امیللر ایللا ة٤للك او ؛ کللهق ىللی ةلله ٣نیلله اىىیللا ىتللانوهللا گهو
کللر ؿللىنق ٯیللاو ىـذللان ةیللذه ةلله للىنخ ىـ٬یالله للىنخ گه٫للر
های ٫هٯلللله ةلللله اةىهالللل ىللللهگ او ػ٬یللللا پلللل(@A? :A=; ،ی)ق٫ذلللله
٣نلی دمحمةل ةله وی او اىاىلر اذقلال آلا ا٧نلث اىا، آىكك قن گىاگىی
. پمیه٫ذك و ةه لىن کاىله قن ٣تالیا هل لكك نا )٣تایا( ٣تاسی
؛ ;B:- B، >ض :A@=;ىللللل٤ىقی، ؛ A=>، <ضٮ: CA=;، ةللللل ههآلللللىبا)
(@A? :A=;، یق٫ذه
و ا٤اب ی٤یا، آهلا قن ىلىنق اىلاو ى٤لىو یلى قچلان ةاةهای پ ا
؟٣هيا؟ةه اذـلاب اىلاو ةلاٯه و اىلاو لاقٮ ٤هی صیاػاقاؿذ إ٪ كك،
ا اىاىلل یاو للى یدىلل لل ؿللا و هيیلل، و اىللاو یةلله ٣للىا وصلل
اىللاو ةللاٯه و اىللاو یهللا او چام، وطللىق یللةللا ا .وانق للك اللر ٯتنللی
ا یةللها ای٤یلل یىاو٣للاخ قاؿنلل، هيا؟؟٣للاقٮ اىاىللر و ریللاستللاخ ػق
اىاىلللر یاق٣لللا: ةلللىق کللله او طينللله آهلللا ةلللىق آل دمحم یواٯ٤للل لللكاٮى
اىاىلر ٫هولك ی٣تلكهللا ىؼل ةلها یاق٣لا، هیدمحم ػ٬ ٫هوك اةىها
لاو دلىا ینا ىل كیلةل و ییؼیو ی٣ن كةیو هيییو «هیدمحم ٬ وک»
كیللةللا و ؟٢؟اىللاو ةللاٯه ایللىه کلل للؼتذیقن مللما (A= :<BC=;، یط٬٤لله ). ةللهق
او ةله ٣لىا ٭یى٬هلىو اىاىلر و ولا یلیاىلاو ةله دت یل٤، اد٬اٮ ا٫ذلاق
ىل هللا یو طا یاػکاو امه یى٬س ر واٯ٤ او ه٪ ؿكا ةلىق و قن ن
یکله ةله لى لكؿلىق هوایلاو پ یه ىى٫ق ةه ةهگهقاك ةهؿل هیوى یا
کلللله قن ةللللی ؿاللللكاایلللل ىللللىانق للللاگه آ اللللر .ن٫ذلللله ةىقللللك كیللللو
ؿىالللذك اىاىلللر نا ةللله ؿلللىق ىلللی کلللای ةىقلللك کللله ةیلللر؟٣ه؟ اهه
للللك و هيیللللی کللللای ةىقللللك کلللله اؿذللللا قاق و او آ ةهلللله ةته
ؿىاذك اؿذ لإ٫ی ةلی ل٬ى٪ لی٤یا اكاؿذله و او آ ةله ٬ل٥ ؿلىق ىی
ةا ای د٬کله ىتلانو ؟٣هيا؟اىا اىاو ةاٯه و اىاو اقٮ؛ ىء اذ٬اق کك
؛ << و <?=، ;ض: >@=;، یللی)کن. کللهق و ػللا١٫ ؿلل اللیه اىاىللر ةىقللك
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
86
للللذا؛ :A= :<C=;، یط٬٤لللله ؛ A<=و @A>: 8<17، یکشلللل ، ;ضٮ: ?C=;، یهه
. (A>-@>: ٮ;;<;، یاميىى؛ <?;
زیذ‌و‌ؽرزنذش‌یخیی‌‌قیام
ایل»و ةلا ل٤ان ؟٢؟یاىاو ػ یؿىاه ؿىةا ؟٢؟٫هوك اىاو ظاق كیو
اد٬لاٮ ؟٢؟قن وىلا اىاىلر اىلاو لاقٮ كیو اویٯ. کهق اویٯ« ىن ؤىرى
پ او پلر یو. که گه٫ر ؟٢؟ا٫ذاق اىا ىقكىاخ آ قن وىا اىاو ةاٯه
هیلاى یةا هاو ة ٣تكامينک ةله لك ةل یم٠٬ یها یه یسر گماذ قنگ
ل طلگ یکهق اىا قن اسا اویٮ ٯ ;>;قن ال ةلا اىیلٯو كیةله لهاقخ ن
؛ ==<-<=<، =ض: ٮA;<;، یة لإلن ؛ ;A;، >ض: @A=;، كی٬ى). کر ىىاطه ك
او للهاقخ ة٤للك. (CC-<CB>، >ض: =A=;، ی٤قللىةی؛ @:>، <ض: وCBA;، یتلله
صلر قن آظا دى . وی ةه ؿهاا ن٫ریی، ؼیپسر ٮ ;>;ك قن ال یو
ـللر و ىللهقو یاو وللكا گه ، او ىللهگ هللاو پلل اىللا ی للكوللكا انیةلل لل
لاةىن آىلك ی یةه لى . اواها٪ او طي٥ كك ؿهاا ای٤یاو یاق یو
قن ٮ ?>;قن للال قن هایللر . ك و او نا كللر قاقیللطگ و ةللا ػللاك آ طللا
پهاكلك یهوهلایكلذه لك و هیلاى یهگاو طگ ةا لنا ةل، طىوطا
و ;?;: >B=;ی، ىؼله ؛ :;>، >ض: A@=;ی، ى٤ىق ؛ @?>: ٮ:B=;، یػكك )
;?:)
ٯىخ و ٤٭ قن ىؼی قاؿنی دظىیه و دؼنیه قا
های ىؼی ةیهوی طاى٤ه ی٤ی ویژگی
ر (o)( Opportunity) ٫ه
نا یللذ٣تللانخ اللر او یللک ىى٫قیللر ىنللىب قن ىؼللی ؿللانطی
دىاللك ةلله اهللكا٪ ؿللىق قن کىدللا ةللا اللذ٬اق او آ ىی گىیللك کلله یللذ
ك.ىكخ و قناو ى كخ ةه
های طاى٤ه ی٤ی قن ٯىخ اقٯی؟٣هيا؟ ٣صر
یىکذث ٣ني هیدک - ٥ید یایگذه ط٨ها٫ -طاى٤ه ی٫ههگ ریو٤ -
ی٤ی
های طاى٤ه ی٤ی قن ٣صر ٤٭ اقٯی؟٣هيا؟
ای٤ی ی٤٭ اٯذاق - یاسیؿ٬قا ریو٤ - ای٤یػاک ةه یاطذيا٣-
ی٤ی های ا٤اب و پیكای ٫هٯه ییؼیو ٫هوك كیو اویٯ -
قاؿنی
87
زهمور‌آ‌دیعسیه‌عمجاک‌تیپلوژئ
هقیادشی‌سیاز_ی‌وگىؽری‌ىا
...ت‌یبغر‌صعر‌د
یاندرگیری‌امویان‌و‌عباز.9
لیكك ةلا نو ٯكنخ ةه اىی ه ةیکه ای او پ اندتلا ىـذن٬لیهلای ن
اىاىلللللا و ى٤لللللان٪، لللللاب اللللل إو قنؿلللللا چهللللله و الللللیه طهیلللللا
دلللا قونا اىلللاو ػهکلللر ایللل. نا ةلللا طاى٤للله ٯللل٥ کهقلللك ؟٣هيا؟ى٤لللىو
٣تالیا او ، هظلهی قوو لك اوائله قنکله ای دلا یا٫لر اقاىله ؟٢؟اقٮ
طىق آىك قن طاى٤ه ا إىی اذ٬اق کهق و ةا اووه ٫ای ك اىىی ة
و لل٤٭ ةللا ػکىىللر اىىیللا قنگیلله للك و للتث ؟؟پیللاىته ةیللر اهه
لر آهلا لكك و قن ؿالكا یاسی ٯكنخ ا٫ىل ىالث اىىیلا نا او ٫ه
؛ <=C، >ض: <A=;، ی)ىقكسللللؼه یاسللی طاى٤لله الل إىی ؿللانض کهقللك
، کلى٫ی ا٣لش؛ اةل ?<=-B: :=>A=;، یلىن یق تهیاة ٯذ؛ B: :;BB=;، قى
;=A< :B;=)
تأزیز‌خکومت‌عبازیان.2
ػكىىلر دىملىل و ل٤٭ ىاق٪ ةا قون ؟٢؟اقٮ اىاىر اىاو قون
ةل هلاو وىلا او ٣تالیا. ةىق ٣تاي یة دتنی٨اخ ا٫ىای و هیاى یة
لليیی ىتللانواخ و ٨للاخیدتن ٣تللكامينك آ٧للاو اسللی ؿللىق نا ةلله للىنخ ن
للا ىلل آل دمحم»کشلله قللا ىيامللک الل إىی ةللا لل٤ان و قن ا کهقللك « امه
ةلله ٣نیلله اىىیللا دؼهکللاخ یاسللی ؿللىق نا ةلله نا اكاؿذللك و قن هایللر قن
دىاذك ننه اىىیا نا او ؿ إ٫ر لاٯ کلهق و ؿلىق یهظه >=; ال
ىان ةله کهسلی ؿ إ٫لر لك و ةلی او پالك لال ةله ىياملک ال إىی
: ;A=;، یللىن یق؛ <;@<، ;;، ضیامتلله ؛ =<=: =A=;، ی٤قللىةی). ػکيهاللی کللك
>::).
ثیخذ‌تیرؽع‌منووع.3
و کذاةلراو یه یطنلىگ، ؟؟اکلهو اىتهیلة٤لك او نػنلر پ ىهاو اٯكاىاخ
ىلكخ ػکىىلر امتذله ایل ىيى٣یلر ةله طلى ؛ةىق ؟؟اىته یپ صیقه اػاق
او یه یقن واٯل٥ طنلىگ. لىق ىلی نا لاىه ؟٣هيا؟اىاو ٣نلی و اىلاو ػل
دلا ى٤لان٪ و لك یاظاو ىل یاسی یها ىیةا اگ ؟؟اىته یپ صیقه اػاق
دلا قونا اىاىلر اىلاو ای ٣يه. ىذشر ىق آ ةىنگىان قن طاى٤ه ااخیة
قن ىلذ ؟٢؟اىلاو ةلاٯه ی ىهلهلا او چام یکی و راقاىه قا ىی ؟٢؟ةاٯه
ی وٯذل و، ةلىق ؟؟اىته یىهقو ةا ى٤ان٪ پ یی٣كو آا، یػکىىر ا إى
للیك ىی٣يلله ةلل ٣تللكام٤ى . ةهقاللر ایللةللك٣ر نا او ى یللا ةلله ؿ إ٫للر ن
، امللللتؼاى؛ :=: >@=;، چلللى ه للللاهیىلللك؛ <@، >ضٮ: C:<;، ىىی)للل
، یاةللل ػظللله ٣لللق إ؛ ?;;، >;;: ٮ>CB;، اةللل ٣تلللكامته ؛ =B-A?، ;ضٮ: :;<;
;>:Aض :; ،<=?).
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
88
(t) (Threat) دهكیك
:ی٤یا ٣تانخ ار او ی طاى٤هؿانط یىؼها قن كیدهكدهی ىه
هیعصر‌شادق‌یاسیز‌یؽکر‌ىای‌‌انیجر(الف
طتهیه و ٯكنیه. ;
آهلا لكك ظلاقیا هیلقن وىا ػکىىلر ى٤او هین ك و ٯ هیته ط ی٫که ایطه
گىلله اؿذیللانی للكانق و ىظتللىن ك کلله اللا او ؿللىق هللیچ٣قیللك قاللذ
ةایللك قن قهللك ٧یلله اناقی اللر و اللر مللما ديللاىی ا٣يللامی کلله اظللاو ىی
ٯكنیلله ا٣ذقللاق قاللذك هلله ، قن ىقاةلله. ةهاةلله ديللاىی اىللىن دللنی ةاللك
لك ٤٫له ؿلىق الر و ؿلكا او نا ؿنلق کلهق و ديلاىی ةك ای ةه وطىق آون
اىىن نا ةه ؿىق واگمان کهق ار و اا ػذی قن اتاب کان یا اگیى
. (;@>، Bض: @A=;، ی)قذ آ ه ىـذان ار گهایی ٯیاي. >
هلىن کلهق ؟٣هيا؟قن وىا اىاو ةاٯه و اىاو اقٮ، ییگها ايیٯ ایطه
گهایللی وىیلله ةللیانی او طهیللا ٯیللاي. ةللىق ٬للهیاةىػ٬ ایللطه یللو ىتذکلله ا
لامىق و ةیلا ایل طهیلا ىلإمه ، وطلىق آونقه ها و اؼها٫اخ نا ةل ةك٣ر
ذیظلله. ٣يلله ةلله ٯیللاي )ىقایلله اػکللاو ؿللكا ةللا یکللكیگه( و اذؼللا ةللىق
ای قن قیل ٯیاي و اذؼا قن ػقیقر ةه ار٣يال ٠ه ـصی و لنیقه
؛ B==، ;ض :;A=;، یامتهٯل) ار ؟؟ؿكا و ؿهوض او قذىنام٤يه پیاىته
. (B :=?B@=;، ىکىن ىهطئه. =
یةل یلذ ؿن٬لا هیلةلىق کله قتلال دىط ی٫کله یها او ٫هٯله یکیىهطئه
هطئه ةه ای ةاون ةىقك که ىهدکلث ى . ةىقی ک إى یها هیقن ٯامث اك هی اى
لللك قن قووؾ، گاهلللا کتیللله ةنکللله کلللان او نا ةللله ؿلللكا وا ، ىالللك يلللی ىـن
ىهطئله ه٫لكان نوغ . ؿىاكك گماذك و ةه ای قمیه آا نا ىهطئه ىی ىی
قالذك و ٣يله آلا یلر و ایيلا قنولی نا کلا٫ی ىی. اىیك و نطلاء ةلىق
كك و ةله ایل ةلاون ةىقلك کله ؿلكا یلى ةله آ قی يی امؽ نا قن طاى٤ه لإوو
للذا للا ـىاهللك کللهق کللك و ٣للماب ةللك ىی ؛ ?>، :@: ٮ?C=;، ی)هه
. (C ،<@C: ض@A=;، ییػ واقٯه. <
تهه قن ةی ىلهقو یك قن قی وامقایظاق ك و دهقی٤٫امیر واقٯه ةه ا
ك یلع ٣قایهو دل، واقٯه قن ىظاقمه ةلا ىلنيااهای او ىذيك یك، یةىق
یقهه و وىا نا تث ه إ اا وىىطث اطلها، ىیقهه . ةىق یگه یقهه
طهلا ا٣ذتلان قانق و یلاخ ایلى٤ذقك ةىقلك كله دهلا ػ قاذك و یه ىیدقك
كلك ىلی ىق و آیه كه اا نا ه لإ ىی ى دياویهيه چ، ةا ىهگ اا
. (?:? -<:?: @B=;، کىب ی)ون گمر وىا ار، ةهق ىی یو او ة ؿىانض. ?
89
زهمور‌آ‌دیعسیه‌عمجاک‌تیپلوژئ
هقیادشی‌سیاز_ی‌وگىؽری‌ىا
...ت‌یبغر‌صعر‌د
و ى٤اویله قن طلگ ل٬ی پكیلك ؟٢؟ؿىانض پ او قاونی ةی اىاو ٣نی
چلى ؛ ٣شيلا و ػکيلی نا کلا٫ه ليهقك، ى٤اویه؟٢؟، آا اىاو ٣نی. آىك
ٯائنك که آا ػکيی نا قن ىقاةه ػک ؿكا اذـاب کهقك مما ىهدکث گا
آهلا قن . کتیله کلا٫ه الر ىهدکلث گاهلاکله ای کتیه كك و ٯائنلك ةله
قانی ىـام٭ انةاب ن٣یذی ةىقك و ةا ٠له ىـنلىٮ ةلىق ٯلهآ ةله ػکىىر
لللذا؛ <A;، ;ض: @;<;، یتهسللل) لللكخ ىـلللام٭ ةىقلللك ، ;ض ٮ:?C=;، یهه
?:) .
ی‌و‌محعولزاذتگ‌ثیاخادرواج‌‌ب(
للىل اکللهو یقللیاؼها٫للاخ ٣ي یپلل قن ةلله طللى ؟؟کلله پلل او نػنللر ن
او یه یطنلىگ، طها ال إو لك هیگ قاى ؟٢؟ىاو ػو ا یقونا اىاو ٣ن
ىللإی ایلام، ایل ٣يلهةلان ایآسان و .ا إو ةىق اىتهیپ صیاػاق یدكو
ٯله او کیةه کیىق. ىاك یةاٯ طاى٤ه ا إىی یی٫ههگ ق یایةه پ
ةله ٣يله كیلك یه یطنلىگ ؟؟یتلى صیلگاذ و ىؼ٬لى قالذ اػاق
وانق یللاؿذگ صیللو اػاق ٬للاخیاو دؼه یيللی٠٣ هیآ لل یآىللك و ةلله طللا
یلاو ا آها، اىته ىيى٢ ك ةىقیپ صیو قه اػاق یچى دكو . طاى٤ه ك
ر الذ٬اق و الاي نا ةله ٬ل٥ ػکىىلر یقنو٦ و ةل نوایلاخو کلهق٫ه
ملما قن ایل ىیلا اىلاو کهقلك یى قهػکىىر ریىشرو٢ طنى قاق ىاه
نا ةىنگذلهی و ىظ٤لىل یلاؿذگ صیلاقنواض اػةلاٯه و اىلاو لاقٮ؟٣هيا؟
قاذك و ىاك ایه ائيه ةا آ ةه ىقاةنله دهكیك ةهای طاى٤ه ا إىی ىی
، ;;ض و B@-=@، <: ض;><;امؼكیلك، اةل اةلى؛ A، ;: ضC;<;، یاملمهت)ةهؿىاذك.
. (?>=: ?A=;، ییاىیپ؛ @<-<<
وقتىای‌‌خکومت‌عنلکرد(ج
یىيامک ال إى یةه ىنخ آناو ةه دياى ایاىى ، او واٯ٤ه ٣اىنا ة٤ك
. لكقون کهق طاى٤ه ال إىینا او ؟؟اىته یپ ةیر اهه و کهق كایپ هی
یوٯذللهيیللی . اقاىلله قاللر ایللػکىىللر اىى ایللدللا پا اللری یللا
لل ای٣تالل لله نا چیللى یقللیىللىن قوا ككیةلله ػکىىللر ن ةلله للا٣ه
هیلةله دقاىله ؿىق نا انایىظتىن ك ؟٢؟اقٮدگ کهق که اىاو ای٤ی
یلا اقاىله قالر يه ایو ٣تا ای٫ا قن ىكخ ػکىىر اىى یا .کك
-?>=: ;B=;، ایل)ط٬٤ه ن٫لر ىلی ةله ليان ای٤یل یةلها یطك كیو دهك
=;A ض :ٮ<:<; ،یامقهر؛< ،?;-?<).
ر و دهكیك قن ىؼی ؿانطی دظىیه و دؼنیه قا ٫ه
ر پی نوی های ىؼیی ٫ه اقٯی؟٣هيا؟
ىیا و ٣تایاىقنگیهی ا - ر ٣تایاىدای ػکى -
ن٥٫ ىيى٣یر ػكیص -
پی نوی دهكیكاخ ىؼیی اقٯی؟٣هيا؟
های ٫کهی یاسی ٣صر طهیا - اقٯی
و یاؿذگ صینواض اػاق - ىظ٤ىل
ای وٯر ه ٣ينکههای ػکىىر -
ؿانطی
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
97
للر _لل٤٭ یاللاي امگللىةه للاقٯی؟٣هيا؟ یاسللیناهتللهق _ ٯللىخ و ٫ه
ر ٫ه
( ٣تلللانخ الللر او ایلللذگی ىيذلللاوی کللله ةىلللینه آ sقللله ٯلللىخ)
قللله . نٯتلللا ةهدللله ةالللكهای ىـذن٬لللی ةللله وىیلللهدىالللك قن یلللذ ىی
یاسلی و کيتلىق ، ى٢ ىؼلكقیر یلا کيتلىق قن ىلاة٥ اٯذلاقی (w)٤٭
یلللهوی انورلللی کللله ةلللىن ىؼلللىي ىلللا٥ ٣ينکلللهق اسللله ةـللل یلللذ
للر. للىق ىللی ٣تللانخ اللر او یللک ىى٫قیللر ىنللىب ٣يللك قن (o)٫ه
٣لكو اٯتلال ىلهقو لتر ةله ، ىؼی ؿانطی یذ ىاك اؿر نٯیث
اػذيلال قانق ةلا (t)دهكیلك. دـا یهوی نٯیث ةا یلهوی لىو قیگله، نٯیث
ذی که قن اؿذیان قانق و ةا اذ٬اق او ٬٤ی کله قن قنو اذ٬اق او ٫ه
یانقکلرین ، هيیلطلا پآ نا ةا ىکه طلكی ىىاطله کلك. )ار یذ
چهللان للى٢ ، للىاخ یةلللا اللذ٬اق او ىللاده (B: :=:A-=:C=;، للىیناة
لر و _ل٤٭ قو ناهتلهق: اىلا قن ایل ىقامله كیلآ ىلی ناهتهق ةه قر ٫ه
ر ةؼص ؿىاهك ك _ ٯىخ . ٫ه
SWOT هیىىنق اذ٬اق قن نو دؼن یها یىاده یياکه:
ؼی قاؿنیى
S )ٯىخ( W )اذهادژیک٣ىاىه )٤٭
so wo O )ر )٫ه ىؼی ؿانطی
St wt T )دهكیك(
ر ر و ٯىخ _ ٫ه که: ناهتهقهای انائه ك ةا امگىی ٤٭ _ ٫ه
یقاؿن یىؼS )ٯىخ( W )اذهادژیک٣ىاىه )٤٭
So wo O)ر )٫ه
ىؼی ؿانطی
یق یيیکيال د٤ن. ; هیػکىىر ٧. >
. <. دىمی=ى٤ىووك گه قاذ
٣اىنا.
. ق٣ا>ا ىكان . ; . اذ٠ان ٫هض=
ناهتهق انائه ك
ر ) _٤٭ ناهتهق (٫WOه
لر، ػلامر لیاقن یلذ یةلها ییةهلا ىذ٤لكق و گلهاهای هه چك ٫ه
و ها ل٤للللللل٭ لگلللللللهیق یاو لللللللى یوملللللل، ٫للللللهاه اللللللر یقن ىؼلللللل
ةلا الذ٬اق یةلاةها، هگه٫ذله الرقن ةنا آ لىیل یطلك یهلا یله یپلم لثیآل
للللر و ها طتللللها لللل٤٭ ید للللإ نا ةللللها ریللللها، یللللیىؼهای او ٫ه
. كقتؿىق ةه کان ةهای یادىا
99
زهمور‌آ‌دیعسیه‌عمجاک‌تیپلوژئ
هقیادشی‌سیاز_ی‌وگىؽری‌ىا
...ت‌یبغر‌صعر‌د
ذارام
کهقللك کلله یىللوللكگی ای ٤للهىقن طا ؟٣هيا؟للاقٮ واىللةللاٯه و ا واىللا
واىلی دؼهکاخ ایل قو اىاير قن اؿذیان یهوی نٯیث ٯهان قار و دىػکى
دىاللذك يللی ةلله ؿللاه هيللی آ قو ةىنگللىان؛ ر ةللىقىللػکى ةللی ویلله لن
طاى٤له ال إىی ةله چلهای اظاو قهلك. او ه٫لی هل هه ق٤٫امیر گذه
للك و طاى٤لله ىللی کللهق یللک ٯللكو ةلله قون ٧یتللر ىقیللک ىللی طنللى ػهکللر
ا إىی ةه ؿى ی٤یا ةایلك آىلاقگی للإوو ةلهای ونوق ةله آ ٣صلر نا
ةللا دىطلله ةلله قللا لل٤٭ ىىطللىق قن طاى٤لله مللما ایللا ؛ کهقللك ىللی پیللكا
لللر های پلللی نوی آلللا، لللی٤یا و هيیلللی ةلللا قن ٠للله گللله٫ذ ٫ه
و لر اهه ةلا یو ولكگ ، ىكاناػ ى٤اررخ. انائه کهقك ناناهتهقهایی
و ػ٬ل١ وػلكخ یةلها، آلا یو اطذيلا٣ یػىن قن ىظاى٥ و ىؼا٫ه ٣تلاق
و للإوو یرلرون ؟٣هيا؟و لاقٮاىلاو ةلاٯه و اىلا كگایلاو ق یاد ؼاق ا إى
للك وىللو ىللكانا .اللر ای اللر کلله للی٤یا قن ػامللر لل٤٭ ٯللهان قان
ر قن ای ػامر ؛ىك دىاك ةا یهوی نٯیث ؿىق وانق دـا يی او ٫ه
. کك یىكانا ىد٤ای اذ٬اق کهق و ةا آها
لللر اهه ٤ارلللرخ ةلللاىو چگلللىگی ىلللكاناقنةلللان ؟٢؟اىلللاو لللاقٮ
:ایكى٫ه ىی
چگىله : ٣له کلهقو ؟٢؟ةه اىاو لاقٮ: گىیك ىی ى٤اویحة وهث
کله ةلا آهلا ى٤ارلرخ ر اهه ةایك ةا ؿىق و ٯىو ؿىق و کای او
ةلله ولإیللر لليا هياللك ىللا یللذك ن٫ذللان يللایی؟ ػضللرخ ، قانیلل
کلللای کللله ةللله آهلللا اٯذلللكا؛ ٠للله ةللله اىاىلللا ؿلللىق کیلللك: ٫هىلللىق
ةله ؿلكا . ليا یلى چلی کیلك هله کلانی کله آلا کهقلك، ياییك ىی
دلیی٥ کك و قن ىی ىگك که اىاىا يا ةیيانا آها نا ٣یاقخ
قهك و ىی ىك و ةه ٥٬ و ررن آها گىاهی ىی ا ػارر طاو
. (@=@، >ض: >@=; ، کنیی) گهقاك ىی اىار نا ةه آها ةاو
٫ذللانن : کللهقو ٣لله ؟٢؟اىللاو للاقٮ ةلله، كیللگى ىللی ةلل وهللث هیللى٤او
هلل ٤هیو لل یللىللا و آللا کلله ةللا آهللا ى٤ارللرخ قان ىللا ةللا اٯللىاو هللذةای
: ٫هىىقك؟٢؟ اىاو ر؟یچ ذكی
گىله کله آلا آ، كیلک یهویلو او آا پ كیؿىق گا ک ایىاپی ةه
ةله ؿلكا لىگك آلا ، كیلىن ن٫ذان ک هيا ىیکك يا ىی ن٫ذان
لا یهلا نولك و ةله طلاو یىل لا ٤هیل هیل٧ يلانایة اقخیةه ٣
یگلىاه (ههچله ػلق ةالك)ىك و ةه لىق و رلرن آهلا ىی ػارر
، کنیللی) گهقاللك ىللی آللا نا ةلله آهللا ةلله یهللا قهللك و اىاللر ىللی
. (@=@، >ض: >@=;
او ىظيلللى٢ نوایلللاخ لکللله لللك قنةلللان د٤اىللله و ىلللانکر ةلللا ٣اىللله
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
92
املر ل٤٭ ٯلهان کله لی٤یا قن ػ لىق وىلای ىلی ر( اذتا )اهه
للك و یللهوی کللا٫ی ةللهای دللکیه ػکىىللر یللا ىقاةنلله ةللا یللهوی نٯیللث نا قان
ك لاىىي و اىلىال لی٤یا ػ٬ل١ لىق ةلا ، طلا، وػلكخکه ای ةهای، كان
لك ةله لىنخ د٤لای ، کای که او مؼا ٣قیكدی ةا ی٤یا اؿذ لإ٪ قان
ارلردی و ىكانا ةهؿلىنق کلك و قن ديلاىی ىهالياخ ٣يلىىی و ى٤ د٤اىه
. ةا آها ةه ىنخ تی٤ی ٣يه يایك
دعا
انیةلل یىللاى یاللر کلله قانا یهللایناهتهق یدلله او ىه یکللی ق٣للا
کلله قللي اللر یللیکاى للإ ق یاىللا ةللا للاهه و اطذيللا٣ی یاسللی قیل٣ي
اخیلقن نوا لاقٯی؟٣هيا؟ملما ، قهلك يلی لا ریتر ةه آ ػا
یذی٤٫لللام چیقلللي هلللکللله او دلللهي ییقن رلللرا لللی٤یا یؿلللىق ةلللها
. انائه ٫هىىقك دىاك اظاو قهك آ نا يی
لل ؟٢؟او اىللاو للاقٮ: كیللگى یونان ىلل تللر اىللاو یاگلله قن وىللا ٧، كویپه
:چه كاني اظاو قه؟ ػضرخ ٫هىىق، واٯ٥ كو ؟٣ع؟وىا! اگه ا ةلان : ق٣لا نا ةـلىایىذه ایپ، وىا نا قن كهقيیاي ونان
ةاللا کلله امتذلله اگلله ؿللىق نا ةلله ىلل امهللا! ؿللىقخ نا ةلله ىلل
٨يتلهخ نا ةله یةلان امهلا! پ. ـلىاه لاؿر ا٨يتهخ ن یپی، اا
لر دلى نا ی، ٨يتلهخ نا ةله ىل الایى ةالا کله اگله پ ػظ
لر ؿلىق نا ةله ىل ةالا کله اگله . ـىاه اؿر ةلان امهلا! ػظ
ذر نا ةه ى اا ، )کنیلی... وگلهقو ىلی گيلهایلاو قی، ػظ
. (@<;، >?ضٮ: =:<;، ىظنسى؛ @==، >ض: >@=;
لله ةلل للا قنةللان ػللىاقز ٣صللر ٧ ؟٢؟للاقٮ اىللاو و تللریةلله ٣تكامن
: كی٫هىا یى قی٧ه یؿىاك ق٣اا و اىلاىى یلاي يا یك ا٫ذاق و ةكو لاهاي ؿىاه قن تهه ةىوقي
كله اةلك ىگله آ كلی ى يىی تهه نهایاو ا. ك ىاكینهيا ؿىاه
ق چگىلله اللر؟ یللق٣للاي ٧ه : ٣لله كللهقو. ق نا ةـىاللكیللق٣للاي ٧ه
ها! او قل ! ىههگذها! ىههةاا! اي قگهگىایاؿك: ىیگى ىى: ٫هىىق
للث امقنللىب یلل»: و ىلل گ٬للذ. للر اللذىان گللهقایقل ىللها ةلله ق ا ىقن
هلللا و لللاو قل اي قگهگلللى؛ لللكیست لللر ٯنتلللى ٣نلللى ق، والأةلللان
امتذلله : و اىلاو ٫هىللىق« لذىان گللهقا!للر ایها! قل ىللها ةله ق لهیاك
اىللا دللى . للرها للهیهللا و اك ؿكاوللك ٣للى و طلله قگهگللى كللك قل
ر یها! قل ىها ةه ق او قل اي قگهگى: یگى هيا ةگى كه ى ىى
.(C<;، >?ضٮ: =:<;، ىظنسى) اذىان گهقا
:اك قنةان ق٣اي كةه ٫هىىق ؟٢؟اقٮ اىاوك یل٣، ك ٫له یل٣، نوو طي٤له: چهانگاله اقیلٯهائر ق٣اي كةله قن ا٣
، @: ض=C=;، یللهه ین یدمحم) ه ىللذؼث اللریك ٧للكیللٯهةللا و ٣
93
زهمور‌آ‌دیعسیه‌عمجاک‌تیپلوژئ
هقیادشی‌سیاز_ی‌وگىؽری‌ىا
...ت‌یبغر‌صعر‌د
;<>).
؟٣ع؟ه قن هىن اىاو وىلایقنةان ق٣ا کهق ةهاي د٤ظ ؟٢؟اقٮ اىاو
: كی٫هىا ىىؿكاولكا! ةله دمحم و : كیلك ة٤ك او يلاو لتؽ و يلاو هله ةگى هه
للر و قن ٫للهض ا هق دللا یلله كلل؟ يیللللا د٤ظیؿاللكا او قنوق ٫ه
.(?<>ٮ: =:<;، ام٤ياى) اةكینا قن ؟٣ع؟ٯائ
یهله وىلا یةلهای٤یا که ىق ، چی ةهقار ىیناهتهق ق٣ا انائهةا
اىه كیةا ل قیىظ و قٯ یا ةه ةله اهلكا٪ ؿلىق كیقاذه ةاك دا قن ن
ك و قن وىا یدـ ناهه ینا نا او ة تلری٧قاق و ةه ىقىق ؿىق ةه
هلا پلهچ ا٧ىخ هیلو ، اخیلاو ق٣اهلا و نوا یىلاى یلةلا ديلک ةله ا ىی
كیٯهان گ . ه
انتؿار‌ؽرج
قن طاى٤لله آىللك ةلله وطللىق ةللهای طنللىگیهی او اؼللها٪ للاقٯی؟٣هيا؟
نوایادی نا قن ةاب اذ٠ان انائه ٫هىىقك و ةه ا إىی قن ىىى٢ ىهكویر
کك قنو٧لی ای ىهكویر ىیىنياا یاقآون كك که ىك٣یای که اق٣
ٯللائ؟٣ع؟و ىللنياا دللا وىللا ٯیللاو ػقیقللی ةایللك ىذ٠لله كةللی یللذ
اىاو ةاٯه و اىلاو . کك قونی کك ی ىییاق٣ا چی ةاك و او کای که
لللللی٤یا و های قنو طاى٤للللله للللل٤٭ كیةلللللا لللللظ ؟٣هيا؟لللللاقٮ
للر ئلله اذ٠للان ان ناهتهقهللایی نا قن ٯامللث نوایللاخ انوی آهللا، های پللی ٫ه
. ٫هىىقك
٫لللهض اذ٠لللان ؟؟ قن ىلللىنقپیلللاىته اللل إو او قللله ةللله ؟٢؟اىلللاو ةلللاٯه
: ٫هىىقكٮ: =:<;، ىظنسلى) ىق ىی ىؼىب ٣تاقاخ ةهدهی او ٫هض اذ٠ان
. (?>;، >?ض
: قن نوایر قیگهی قن ىىنق اذ٠ان چی ٫هىىقك ؟٢؟اىاو ةاٯه ، ىظنسللى) للیكةا( ٫للهض) اىلله ایلل ىذ٠لله و ىذىٯلل٥ للاو و للتؽ
. (?B;، >?ضٮ: =:<;
چللی ػضللرخ آ ػقیقللی ىذ٠للها ةلله نوایذللی قیگلله قن ؟٢؟ةللاٯه اىللاو
: قهك ىی ىژق. لىق ىلی ٧ایلث آلا ى٠له او ا اىاو که آیك ىی وىای ىهقو ةه
ساةلر ةیر اهه ىا[ ولإیر] اىه قن وىا آ قن که آا ػال ةه ؿىا
للك ىللی آلا ةلله کلله ارللیپاق کيذلهی! ةياللك اللذىان و ٯلكو ایلل، ن
ةلكگا: ٫هىایلك ىلی و کلك ىلی لا ؿلاب ىذ٤ال ؿكای که ار
دللكیق ىللها ٧یللث و آونقیللك ایيللا ىلل پهللا ػظللر ةلله لليا! ىلل
اذ٠اندلا قن ىل پلاقا ةهذلهی کله ةلاق ىلژق يا ةه پ. کهقیك
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
94
. (:==، ;: ضC?=;، كوٮ) ار
: ٫هىایك ىی چی كوٮ یفتق قنةان اذ٠ان ؟٢؟اقٮ اىاو ؿلىق ؿى قن ؿكا نا قن که ار آ ىشه، ىا( ػکىىر) اىه ىذ٠ه
.(C=، >: ضC?=;، كوٮ) ةاك ٧نذیك
ػضللرخ آ ىذ٠للها ٫للینر قن ؟٢؟للاقٮ اىللاو او قیگللهی نوایللر قن
: ار ك چی قه ىذ٠له ٧یتلذ وىلا قن کله ىلا ٯلائ لی٤یا ػال ةه ؿىا ی٤ی
ؿلكا اومیلای آلا او او ٫هىلاتهقان هلىن هگاو قن و اویك هىن
ىك اكوهگی ه و هر ایا ةه دهسی ه هاکه هيا، هذك
. (::>ٮ: =:<;، ام٤ياى)
: قنةان ىذ٠ها و اذ٠ان ٫هىىق ؟٢؟اقٮ اىاو ىذ٠له كیلةا ةالك ؟٣ع؟ٯلائ ػضلرخ انای او قانق قور ههک
كیلليا ن٫ذللان کللىی اؿ للإٮ و یىکللان یپهه ةلله اذ٠للان ػللال قن و ةاللك
. (A:>ٮ: =:<;، ام٤ياى)
چلی ٧یتر ٣صر قن ىذ٠ها قنةان وای٭ ؟٢؟اقٮ اىاو هيیی
: ٫هىایك ىی اذ٠للان ةایللك، ةاللك ؟٣ع؟ىهللكی ػضللرخ یللاونا او ةـىاهللك هللهک
يایلللك ن٫ذلللان ؿنقلللی ؿلللى و دقلللىا ةللله اذ٠لللان ٣لللی قن و کلللك
. (:<;، >ضٮ: =:<;، )ىظنسى
، ةالك ؟٣ع؟ىذ٠له اىلاو وىلا ای٤یلکله ای قنةان ؟٢؟اىاو اقٮ
: كی٫هىا ىیلللای وىلللا ٯلللهب ةلللكگا ةللله ؿلللكا و ةهذللله یةهذللله ر و ی وىلللا ن
هلا ػظلر ؿلكا نا قن وىلاى الر كله آ، هلا ؿىقي ؿكاوك او آ
قالك كله ىلى، ػالیاةك و ىكا وي نا كاك و قن ٣یا ؿىق یى
او ػظللر ؿللامى یو وىلل. للىق ةههللا ؿكاوللك ةالله يللىػظللر و
ا هله لتؽ و ی٤یك ليا لیل هگلاو الر كله ةایلقن ا. ىاك يى
وىا ٧ث ؿكا ةله یكده یك. كیةا ؟٣ع؟ىذ٠ه ٫هض اىاو، او
قالك كلله ؿكاولك ىللى. تلر ػظللر او الریوىللا ٧، ى یلقليا
للذیةللكگا واٯ٤للى وي ةلله طهللر ٧ ك یللدهق قچللان للك و، تللر ػظ
اي ػظللر ؿللىق نا او ؿللكا مؼ٠لله، ةللىقیاگلله چلل هایللو . للىك يللى
ةالك تلر( يلىی اىله )ىلئنه ٧یل٫هىلىق و ا ث يلىیةكگا ٧ا
.(A==، >: ضC?=;، )كوٮ ا٫هاق ىهقویهده یىگه ةه ؿاه رر
قهلك ایل الر کله لا، نوایاخ لکه ك ةله ٣لىا ناهتلهق اذ٠لان
ػهکر کك دلا قن قونالی کله ؟؟ پیاىته اکهوی٤یا قن ناذای د٤امی
هذك او ىیه انی ىؼه٪ لىك و ةلا ؟٣ع؟ىذ٠ه هىن اىاو ٣صر
. ىذ٠ه واٯ٤ی ىهكی اىر ةاك، ام٤ی ٯهان قاق ای ى٤ان٪ ث
95
زهمور‌آ‌دیعسیه‌عمجاک‌تیپلوژئ
هقیادشی‌سیاز_ی‌وگىؽری‌ىا
...ت‌یبغر‌صعر‌د
ر _ ٯىخناهتهق (SO) ٫ه
الر و یلذ یػاملر ةلهادهی و ىالثدهی ىلللنىب، ػللامر لیا
و لقللا ٯللىخ ها یلیلليلل آلکلله او دلىالا یذار که یى٤ یةك
ؿلىق ای لهیو وى ید٤لاىن یقن ىؼل، ةهؿىنقان ار ییقن ؿلىن و ٯاةه ادکا
ر ىی قلذه یلا، یةلاةها. ىىاطه الر ییةها ىاث و گلهاهای ةا ٫ه
یةهقان دىا ىىطىق اوىا قن طهر ةهه یه یةه کانگ یاو ناهتهقها چگىگ
ر یػكاکشه امگلى کله قن ایل . قانق ىلی ایلنا ة ىىطىق ییىؼهای او ٫ه
قله ؟٣هيا؟اىلاو لاقٮ و اىلاو ةلاٯه، ةیاگه قه ٯىخ ی٤یا الر
ر کهق ٯ و ةهای طاى٤ه ال إىی ناهتلهق انائله ىخ ىىطىق نا دتكیه ةه ٫ه
پلی هلای کهقك دا طاى٤ه ا إىی ةله ؿلى طاى٤له لی٤ی قن ةؼها
لل دللا ةلله سللر للكیلل ناهتهقهللا اللذ٬اق کنو او ا قن ایلل . كىللىل هللایی ةه
پهقاؿذلهىی ٫لىٮ ٯير ةه د٤كاقی او ناهتهقهای انائه ك قن ٯاملث امگل
. ىق ىی
هید‌ینیکنال‌تعل
. تلىق الر هیو ةلكو دلكة یاگهلا یاىله کیل ؟٣ع؟اىلاو ٣صلر تری٧
هلا ةله قون لاا یوٯذ، ار یدکاىه اا كیاو ٫ها یةـش تریةنکه ٧
قر ی للام ككیللن یللاکيللال ق كلل نللر م كي للیللىو ؤ ن يللر ٣ دي
ؤ و ك ذرللی ر٤ي یك
ر ن إو قر یو الؤر ك ه ٫ر یر م ر ا ي ح ٧ یا ٫ ي ـ ی ى إر ٫ ار٭ لرؤرس ه ىذ ظ
ل ٬ىن ن ػر ه ٧ ل يلالاو ک یر ةله ػلك ةشل ی٤لی یلا (=)ىائلك: یامن کله كین
اة لإ٦ یلؿلاد ق یقکه قیگه اینا قانار. یامه اویپ یؿه آقنک ییدىاا
؛یللاو ةلله کيللال د٤نیيللی قانققن ىقللاو دؼقللق قیلل اة للإ٦ للك و ةللىقللك
.قهلك ؽی نا دىآ یچى آیه اة إ٦ ك ىظيه ةىق و لإوو ةىق ى٤نيا
کیلى٤لىو قن ٯاملث اىلاو ;; لر اوامه کله ٣تلانخ ا :?>اا ت٤ا
لال ةله ن٧ل :?> ظلهینا ةله ٣هلك گه٫ذلك و قن ذ یذیىئىم یاا چ
وىلای. ػاله لىق ید إ کهقك دا کيال د٤نو ىک إخ هيه ؿهاخ
ی٤لیةه کيال دؼقق هلر اوی قن هایرقاق ك ید٤ن، کاىه یق که
٫لهاه ىی قن ؿانضقاق ك ید٤ناىىن دؼقق یو ررا هیوىلإوو ار
للمر : کللك ىی هیللد٤ت یللةلله اهللان ق یللاو ا ىذ٤للالللىق کلله ؿكاوللك یهللى ام
ه ةرامهلللك ي لللىم للله ن نقر ؤ لللق ر مر یلللو لللى املللك ر ی ر امؼ ن ٣ للله ی٠هر لللى ك لللهر م لللهر و ر كن ر
.(C)٭: اميشرركى
دلا آىلاق کلهق كایلةنلى٦ پ، ید٤نةا کيال ةایك ها ػال قن ای قون اا
یةلها یو رلروند ةلىققون گلمان یلا ملماك ؿاد قن ؿانض ةال یدؼقق ق
او ؿلىق ةله یيلیکيلال د٤ن یةلها یاىلاو دهاسلو لریاىاو یهىن و دك
، تللریذىاللك قن قون ٧هللا ة اللااللاي یللةلله ادللا اللر ماللذهگطللای
قن یيلیػال کيلال د٤ن. يایكػکىىر ا إىی و طاى٤ه ا إىی نا اقان
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
96
ةلا الذ٬اق او ؟٣هيا؟اىاو ةاٯه و اىلاو لاقٮکه ای ی قن ذیظه٤ی ایظا
یاو لى ایلا یلى و ٯلكنخ ٣نيل کیاو یاطذيا٣_ یاسیةاو یررا
للر ٯللىخ( لل٤ گللهیق ینا قن طاى٤لله الل إى یيللیکهقللك کيللال د٤ن ی)٫ه
نا نا یهلر ٣نيل یلا یىکذلث ٣نيل، اىله یلدؼقلق ا یةها وکك ققىؼ
و هيیی ررای و مىاوىاخ دلکیه ػکىىلر ٧یله ى٤لىو کهقك یاكاو
تلریقن ٣صلر ٧ یولكگ یدا ىتا و چگلىگةیا ٫هىىقك نا قن قون ٧یتر
ك و ىهقو آىاقگی ونوق ةله ٣صلر ٧یتلر نا قالذه ٫هاه دى ایا
. کكةاك و قن قون ٧یتر سرقنگ ك و نا هكایر نا پیكا
خکومت‌غیر‌معطوم)ولایت‌ؽقیه(
و ىاهیللر، ٧یتللر ٣صللر قن الل إىی ػکىىللر دللکیه قلإیلله او یکللی
و ىاهیلللر. الللر ػکىىلللر آ اقان و طاى٤للله قن اللل إو ٯلللىای کی٬یلللر
ػکىىلر دلکیه ةلا طىها آ اطهای که ارای گىه ةه ٯىای ای کی٬یر
ةله، يلىق دشلری٥ نا ٯلىای ایل ال إو چلى. یلر پلمیه اىکا ا إىی
یللى کللك اطللها نا ٯللىای ایلل ةذىاللك کلله کسللی و ىظللهی قنةللان ةایللك اچللان
اىلاو و ةاٯه اىاو ىی او وانق نوایاخ ةه نطى٢ ةا مما. ار کهق ؼتر
ػلاک الر ٯلهان کله کسی ٬اخ و ىـاخ دىای ىی ؟٣هيا؟اقٮ
، ناهتلللهق رقن ایللل ٯلللي. کللی کللل٭ نا ةالللك یلللا وملللی ٫قیلله الل إىی
ولإیللر ٫قیلله و رللرونخ ػکىىللر آ قن ٣صللر ػکىىللر ٧یلله ى٤للىو یللا
ٯلللهان یةهنسلللىلللىنق ؟٣هيا؟لللاقٮ اىلللاو و ةلللاٯه ٧یتلللر قن نوایلللاخ اىلللاو
. هقیگ ىی
خوؿله‌‌مقبوله‌عنربه
ىقتىملله ٣يلله ةلل ػ٠نلله او طينلله نوایللادی اللر کلله قن للىل دللانیف
٫قیله ىلىنق الذ٬اق قمیه استاخ ولإیر دهی یاسی ی٤ه ةه ٣ىا ىه
او ، یلیؼی ةىن ىذك او ىؼي لك ةل ای نوایر نا ییكن. ٯهان گه٫ذه ار
او ، یػل ةل او قاوق، او ل٬ىا، یسلی٣ او ىؼي لك ةل، یػل ىؼي ك ةل
ػضلرخ او آ یو كلك كله یىل قله ؟٢؟ لاقٮ او ػضلرخ، ػ٠نله ٣يهة
: كیپهك یىا٣ هازیا ىی قن واو ( ٤هیاگه قو ٬ه او ىا ) دىاك یآیا ى، قان
لك؟ ٫هىلىق طىن و ن ا ٯاخی ىق نا ىؼاكيه هله كل: ةته
نا ىلال ك هيالا آیيا او ػك و ة٥٬، ة ه ق ىق ا٧ىخ نا ةه ىؼاكه
نا ةه ىال ها آیو . ىىنق ػق ةا او ةاك یقن ا گه چه، گه٫ذه ػهاو ةه
لا٧ىخ ةله كه قاق ؿكاوك ٫هىا كهیقن ػام، گه٫ذه ا٧ىخ ػك
ل: كیلگى ػ٠نله ٣يله ةل. كا٫ه گهقك : ك كلهق؟ ٫هىلىقیلةا چله كویپه
ةاك( و اؿتلان ی٤ی) او يا ةىق نا كه یك و ـصیيائ د٬ؼ
ىلا نا ا٫كك و اػكلاو ی٠ه ى و ػهاو كك و قن ػ إل یى ریىا نا نوا
او ػكل و ةله يلىق ٯتلىل ریلػكي و او نا ةله. كیلكا كیلپ، قالك یى
97
زهمور‌آ‌دیعسیه‌عمجاک‌تیپلوژئ
هقیادشی‌سیاز_ی‌وگىؽری‌ىا
...ت‌یبغر‌صعر‌د
یػكيل و چایله. ةله ليا ٯلهان قاقو او نا ػلاك ى ك كهیه گهق
و ىا يهق ؿكا نا تك ػك، كیيىق و يا او او اا٣ر، يىق
قن ػلك یلا و ؿكا نا نق كلهق، ىا نا نق كك كه یو كس. كیا نا نق كهق
(BB، ;ض: >@=; ،ییکن). ؿكار ةه رر
شخیخه‌ابه‌ذذیحه
للك ةلل للك ةلل یىسلل فی)لل ػلل ىؼي ةلل ی٣نلل ( ةللا للك ؿللىق او ىؼي
للك او ؤػيللك ةلل، ىؼتللىب یاو ؤةلل، طهلل یاو ؤةلل، كیلل٤ ةلل یاو ػلل، ىؼي
: كك ىی قه ظهیؿكلذاق و ٫هىلىق ای٤یىا ) اؼاب یىها ةى ؟٢؟اقٮ اىاو : ( ٫ه
قن یا اؿذ لإ٫یلك آىلك و یلليا پك یةل یاگه ؿلىىذ: ةگى ایا ةه
طللىن و نلل ٯللاخ یللاو ا یكللی ىتللاقا ةلله، كا للكیلللليا پ ایللى
و ػلهاو ػ لإل ( كله ٤هیؿلىق )ل ایلنا او ى یىهق ةنكه. كیك ىهاط٤ه
ك ، اك یىا نا ى ىل كه. كیىق او ةته نا ك و ٯاوخیٯهان قه ػ
ىؼاكيله یگه نا ةلهایهيلك و ىتاقا كه. ٯهان قاقو یاو نا ةه يا ٯار
. (?B=، =: ضٮ=>=;، ٣اىنیػه ). كیةته ام ىق نا ةه
ليهق لك ءایلاتایتلا ٫قها ةه ىن ىنق ةه ٣ىا خاینوا یقن ا
دلهی یکلی او ىه. هلذكآها نا قانا ریا٫ذا و ػاکي، ٯاو هه ه إ:
ىلإ امه پیلاق و یاطذيلا٣ ریلػاکي، ینهتله ، ىئنه و٣اىلر، یئى ن
او ایلل وی٬لله نا کلله . ةاللك ىللی یٯلل و ٣للكل قن طىاىلل٥ اللاکللهق
اػکلاو و ایلآ ةا ة یاطها مما. قهك اظاو ىیو اػکاو یٯىا یاطها قیه
الر کله نوایلر ایل ىلهاق ه کل قن ذیظله ای. ى إوىه قانق ییق یشر د٤ام
٣لاقل ىىلل٭ و ىللإىىن یاللر ٫قهللا اىتهایلکله ةلله ٣هللك پ یديلاو اىللىن
. هذك ىیاظاو آ
یتول
ؿلكا، دت٤ی لر و پلمیه ولإیلر ، دلكیق، دىم ی ةه ى٤ای قور قاذ
، تللریقن ٣صللر ٧للی٤یا ٭ یاو طينلله وللاپیللاىته و ائيلله؟٣ه؟ اللر.
ىذ٤لكقی او . قن ایل وىیله نوایلاخرال ؟٣ع؟اىلاو وىلا دىمی تر ةه
. گیهق ىی ىىنق ةهنسی ٯهان ؟٣هيا؟اىاو ةاٯه و اىاو اقٮ
؟ع؟تولی‌از‌دیذگاه‌امام‌باقر
ىلكانی ولإیر قنةلان دلىمی و ؟٢؟قن ای ٯير نوایادی که او اىاو ةلاٯه
ةلهای لی٤یا وانق ؟٣ع؟اىلاو وىلا هيیلی و ةیر؟٣ه؟ تر ةه اهه
گهقق. لکه ىیك ار
: ةه ى ٫هىىق ؟٢؟اىاو ةاٯه : گىیك ىی اةی ػيى قنةان دىمیکك که او نا اؿذه ةاك و اگله کسلی ؿلكا ىی کسی ؿكا نا ٣تاقخ
او آ : گىیلك ىی اةی ػيى. کك ىی نا اك او نا گيهاهاه ٣تاقخ
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
98
یكو دكیق و : اؿر و ى٤ه٫ر ؿكا چیر؟ ٫هىىق: ػضرخ په
للىل ؿللكا و ولإیللر ٣نللی ةللاون ةلله ؿللكا و ةللاون نا قاللذ و ؟٢؟ةلله ن
اىاىر و پیىایی او و پیلىایا هلكایر نا پلمیه٫ذ و او قليا
، یلیکن) قن ىق ؿكا ةیلىانی طلذ ػقیقلر ى٤ه٫لر ؿكالرها آ
. (:B;، ;ض: >@=;
: كی٫هىا ؟٣ع؟ ىیىى٣ىق یقنةان ىؼتر تر ةه ىهك ؟٢؟اىاو ةاٯه يللا یكلله ا یقن ػللام، إٯللاخ كللكهلله كلل قوللر قانق ؿللكا نا ى
قان ػضرخ ػظر اػث پ قور، كى ةاكیكاىه و ا إى
. (@C>، @=ضٮ: =:<;، )ىظنسى ىذ٠ه ةاك ؟٣ع؟امىىا
یكیىق و ىی كاىه ؟٣ع؟ر اىاو ٣صر یيا ةا ىؼتر و ولإیا، یةاةها
. ر آ قن ٯنىةا اریایا و دقى یقوذ، ٭ ی٤یایاو وا
؟ع؟دیذگاه‌امام‌شاد،تولی‌از
و ىؼتللر ، قنةللان دللىمی ؟٢؟نوایللادی کلله او اىللاو للاقٮ قن ایل ٯللير
ةلهای لی٤یا ؟٣ع؟و اىلاو وىلا ةیلر؟٣ه؟ اهه ةلهىكانی تر ولإیر
گیهق. ىی وانق ك ار ىىنق ةهنسی ٯهان
و ىته آ ؟؟ؿاب ةه ی٤یای که ةی ٯته پیاىته ؟٢؟اىاو اقٮ
: ىق٫هى، ػضرخ ةىقكدلا نا قولر قانو و ليا ةلا ون٢ و ةه ؿكا ٯ ىل ليا و انواغ
د إ ىها ةه ای ىؼتر کيک کیك و ةكایك که ولإیلر ىلا ةله کسلی
ك که ىا نا ةا ون٢ و د إ کيلک کلك و کسلی کله ةله ةلك ىی ای ن
اٯذكا کك ةایك ةه ٣يه او اٯذكا يایك ٣ إو ةه ٣يه و د إ ةایك ةه
دتللله ی طلللرهلللا ىؼتلللر ونویلللك و او قللليا آ هلللا قولللذا آ
. (>;>، ;ض: >@=;، ییکن)
قن ةیر؟٣ه؟ اهه قن ةان ىؼتر و قوذی تر ةه ؟٢؟اىاو اقٮ
: ٫هىایك ىی وىا ٧یتر ایانا ؟؟نووي گه٫ذللان لللكي كلله قن آ اىلللاىى او آل دمحم چللى ةللله
ةكان يقاذى و ق پ قور ةكان هه كه نا قور ىى، كیكیك
، لنهقي ر هله كله سلر ىلىیلقالذى و ةله ولإ هه كه نا قي ىلى
=:<; ،)ام٤يلاى گهق گمان و اىه ٫هض نا تؽ و ٣صر ىذ٠ه ةا
. (<:;و: =CB;، ٮ
کك کله ىی قه ی؟٢؟او پكنا او اىاو ٣ن ؟٢؟اىاو اقٮ یشیقن ػك
: آ ػضرخ ٫هىىقكللىل ؿللكا ةلله ىلل ٫هىللىق ر قانق ؿللكا نا کلله قولل یکسلل: ةللهاقنو ن
کىلر پل یيا کاىله و ال إى یکه ا یى إٯاخ کك قن ػام
ٯللهان گه٫ذلله و او نا ؟٣ع؟ر ػظللر للاػث امىىللایللك دؼللر ولإیللةا
. (@C>، @=ضٮ: =:<;، )ىظنسى قور ةكانق
99
زهمور‌آ‌دیعسیه‌عمجاک‌تیپلوژئ
هقیادشی‌سیاز_ی‌وگىؽری‌ىا
...ت‌یبغر‌صعر‌د
یکللی او وللائ٭ ىمىللا ػقیقللی دللىم ی اللر کلله ةللا کلله ای قن هایللر
لیك و ىق و قن ذیظ ىی ى٤ه٫ر اومیاء امهی ػاه ه اا ةله کيلال ن
یاةك و او ٠له اطذيلا٣ی ةله اد ؼلاق و هيتلذگی ىی ةه ٤ير امهی قر
للیك و او ؿههللا و آ٫للاخ آ ةلله للىی دهٯللی و ىاللك و ىللی ىللىهللا ن
. یاةك ىی قر دکاىه ى٤ىی
داسته‌عاسورا‌نگه‌‌زنذه
او له٪ کله كيیهلاي لك رین٧ل ىؼلكوق ٣نلى ؟٣ه؟اىاىا ى٤ىو
هلای ٣تایا قاذك، دىاذك ةا قنایر کاىله و ةلا ادـلال نو اىىیا و
لذه ی٫ههگ ٣اىنا و قذاونقهاي انويك آ ةه ىنخ اىـذن٭ او
های ة٤للك ىذقلله للاوك، دللا للی٤یا ةللا هق و آ نا ةلله للهپاللكاني كلل
ةلىق جامظلا حیل٬ هلای ٣الىنایی اىلاو ػلی؟٢؟ و اذ٬اق او آىىو
هادی که ىذىطه آا ار ىقاةنله کلهق و قن ق٫لا٢ او ل٤ائه ایا، او ؿ
اىلاو ةلاٯه و اىلاو قن ایل ىیلا. قیی و ىمهتی ؿىق ةه ایا اٯذلكا کلك
اقاىلله قاقللك و ةلله للىنخ گللذهق و پلله قلل نا نا یللا ؟٣هيا؟للاقٮ
كهقك؛ ایا ةلا الذ٬اق نی ىها ىگىانی دىیق ىیىهقو نا ةه ةهگىا
ره او ٯىخ های پلی نو دىالذك ایل ای طاى٤ه ی٤ی و هيیی ٫ه
٫ههگ ٧ی نا قن طاى٤ه گذه قاق و ةه آیكگا یى اذقال قهك.
؟عهنا؟عاسورا‌و‌امام‌باقر
ةا٣ص ك كه آ اىلاو ةله لىن ؟٢؟ا ةه اىاو ةاٯه یـر اىى ی٫انها
گهیلله و . ایلا ةلهای یكاملهكا؟٢؟ةهپلا كلك یآلكان ىظلام لىگىان
. ه ككیقاق گه ىی ةه اهه ؿاه قذىن، هیر دقیكهق و ةا ن٣ا امه ىی
؟٢؟ك املهكاءیةه ل ؟٢؟قنةان گهیه اىاو ةاٯه یة دمحم ػضرى ح٣نقي
: کك ىی چی قهکه قن ؿاله یةه کا کهق و ىی هیهيىان كةه و گه ؟٢؟یةه ػ
قن کللهق و ىللی هیلله تىقللك اىلله ةلله گه یللکلله قن دق یةىقللك قن وىللا
؟٢؟یتر ػللیگه نا ةلله ىللیکللكی کللهق و ىللی اٯاىلله ٣للىاا ؿالله
. (;A=، :;ض: ٮ=>=;، ی٣اىنػه ) گ٬ذك ىی ریدن
ه وك گله قالذ ؿلاه هلر یقن وى ؟٢؟اىاو ةاٯه یاو كانها یكی
ةلانیلقن ا . ایلاةلىق الر ؟٢؟یانخ اىاو ػیث ةه و یده٧، ٣اىنا
: كی٫هىا ىی ؟٢؟یانخ ػلیلها و یلك و ی واقان لاو یانخ ػیا ىا نا ةه و ی٤ی
اةلل )قاللك لللإوو اللر ی ىللی نا اىللاو ؿللى یكلله ػلل یةلله كللا
.(@=>: ٮ@?=;، هیٯىمى
: كی٫هىا ؟٢؟ ىییاىاو ػ یاق و ٣ىایىها و ییاىاو قن ةهپاا یلالك چليا نوا لىق و ؟٢؟یاىاو ػل یكه قن نسا یكس
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
977
ك اللریگاهللا ةـلل، آمللىق للىق اللكك پلله یللةلله ىقللكان
. (=C;، <<ضٮ: =:<;، ىظنسى)
؟ع؟عاسورا‌و‌امام‌شاد،
قنةللان وللك گلله قاللذ ؟٢؟اخ وانق او اىللاو للاقٮیللىظيى٣لله نوا
، گىلاگى او طينلههای او هیلق دىلیه ییع ٫ههگ ػلی٣اىنا و دهو
نخ ویللا، ةهگللىانی ىهالل نولله ؟٢؟ر اىللاو ػللییللللذ ةلله ى٠نىىیگه
ةللهای ىتللانو ةللا نلل و للى٣ی ناهتللهقهيیللی ایلل کللان ... ةللىق ایللا و
. ار ر او ه٪ ایا ةىقیو طا ی٣كامذ یة
: ةه ى ٫هىىقك ؟٢؟اىاو اقٮ: كیگى ىی ٣يان ا٣ه یاة! قنةلللان یا ه ةـلللىا! چلللى یلللىلللا ىهس یةلللها ؟٢؟یػللل ی اةا٣يلللان
لللر و یآ گه ك یػضلللرخ ةلللا للل، ه نا ؿىالللكویلللاو ىهس یٯللليذ
ولا پلر پلهق هل ةله یطا كه كا كهقك دا آ ىی هیىذه گه یپ
كللله قنةلللان یكسللل: ٫هىىقلللك ؟٢؟لللن اىلللاو، ه ةنلللك لللكیلللگه
ةهر ةله ، اكیه كك و ق ٬ه نا ةگه یك و گه یةگى ی٤ه ؟٢؟یػ
. (<B: <@=;، كوٮ) ىق ىی او واطث
نوایلر چلی ؟٢؟لاقٮ اة ٯىمىیه ةا ك ى٤ذته او قاوق نٯلی او اىلاو
: کهق ارآ ػضلللرخ آب ، لللذه ةلللىقو ؟٢؟نووی ؿلللكىر اىلللاو لللاقٮ
رلرو٢ ةله گهیلذ يىقلك و ، هگلاىی کله آب نا ىلیكك، نتیك
. نا ؟٢؟قاوق! ؿكاوك م٤ر کلك ٯادله ػلی ةل ٣نلیای :٫هىىقك
ةیا٫ذلك و ؟٢؟هه کل آب ةىلك و ةله یلاق ػلی: ن ٫هىىقك
ؿكاوك لك هلىان ػله ةلهای او ، ػضرخ نا م٤ر يایكٯادنی آ
پىللاك و للك هللىان ىللی ىیللك و للك هللىان گللا او نا ىللی سللىاب
ةهق و پاقا کسی نا قانق که ك هىان ةك نا قن ىی قنطه او نا ةالإ
نا ؿللكا آواق کللهق ةاللك و نوو ٯیاىللر ةللا قمللی للاق وانق للؼهای
(;AC :A=;، یٯي) گهقق ىی ىؼضر
گه یكللكی یلله ػللق و ةالله نو قن نویهيةیللاگه ایلل اللر کلله اللىنا ٣
كان ةا ةاله یاو ػق و پ ی٬ه ػهار و پاكان یآواق وهای ةىق و اا
لك ن٧ل هيله ٫لانها و ی٣نلةلا ٠٣يلر، هلر ، اىلا ایل نا ةه ٣هك قان
یاىلى ىذتكػاكيا یاو ىکه یذیو اى یاسیك یكهای ریىؼكوق
للك، ةلله قللر ىللا ةللاٯه و اىللاو للاقٮ؟٢؟ ا٣يللال ىیاىللاو ةلله یو ٣تاسلل
یك ار. وك گه قاذ ٣اىنا و یاق اىاو ػی؟٢؟ ىاك کلذی ن
قن ىقلل٥ ةاللك مللما ةیللر پیللاىته؟؟ ىی ظللاخ ةللهای قوللر قانا اهه
ا ةللهاقنا یللىو د٬هٯلله ظللاق اؿذ للإ٪ یا یكلله قلليا الل إو ةللها یكللى
لیه ایل قو ةىنگلىان، ةا ديك ةه یه قان ٬یو، كك ىی ىنيا د إ
ى قليا ال إو و ا٫لهاق یلاگ د٬هٯلههای هیو ةا قکهق وػكخ نا ػ١٬
979
زهمور‌آ‌دیعسیه‌عمجاک‌تیپلوژئ
هقیادشی‌سیاز_ی‌وگىؽری‌ىا
...ت‌یبغر‌صعر‌د
ةله ٣لىا یلک ناهتلهقآ نا یی هيیلیىقاةنه يا، ث ؿىنق و طاههی٫ه
ةا ٣ىا پهچ سرؾ و ىقاوىر ةه ىنياا و لی٤یا طهلا ا٣ لإو ىه
ی. ک
گیری‌نتیحه
انائله یاسلی یناهتهقها، swot)) ىاخ چانچىبةه ااي ػارر ىقامه
٣صلر طاى٤له لی٤ی یةلها ؟٣هيا؟اىلاو ةلاٯه و اىلاو لاقٮ لك دىل
یقاؿنلل یاسللی یىؼلل اللر. قن اةذللكا، قاقةهنسللی ٯللهان قنا ىللىن تللری٧
نا یؿلانط ین ىؼ، طاى٤ه ا إىی)ی٤یا( او مؼا ٯىخ و ٤٭
ر هیلو دؼن هیلتلق دظى و ق ةهنسلی ٯلهان گه٫ذله ىلىن كیلكو ده او مؼا ٫ه
اللایی ناهتهقهللای یاسللی و ةللا نویکللهق دىللی٬ی دؼنینللی ةلله ةلله آهللا
لر ) _ل٤٭ یةله الاي امگلىقن آؿله ، ىىنق ٠ه پهقاؿذه ار ( ٫WOه
لر _ ٯىخ یو ةه ااي امگى ٣ا و اذ٠ان ٫هضق، ىكانا یناهتهقها (SO)٫ه
یدلىم، (هی٫ق ریى٤ىو )ولإ هی٧ػکىىر یناهتهقها، یق یيیکيال د٤ن
.ار انائه كگهكاذ ٣اىنا و وك
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
972
موابع
ٯهآ کهی
ى٬ادیؽ امظا
. ٮB;<;، ینر ٭یرر ، ٯ، الخاص حرزكش، ت، یاة طىو _
، گاةلاقيیدهطيله دمحم پلهو ، خلاذى اثاي هقذها، ٣تلكامهػي ةل، اة ؿنكو _
. ?A=;ه، ، اذاناخ ٣نيى و ٫ههگى، دهها
یدهطيلله ىؼيللىق ىهللكو، الکجااش الطجقاابد، دمحم ةلل لل٤ك کادللث، اةلل لل٤ك _
. <A=;، هی٫ههگ و اك، دهها، یقاى٨ا
ىم ؽیدؼ، هبقت، اة ههآىب _ دا. ٯ، ٣ إىه، چهانو، ةی ،یىؼ إد ین
، ظللل٭ ارلللر٪، اااا الاااض کبهااا ، اةىامقاللل ط٬٤للله ةللل دمحم، هیلللاةللل ٯىمى _
. ٮ@?=;، یىهدى
و یاذلاناخ ٣نيل، دهها، الفش الوقبالد، ٤ك ة ٣تكهللا، یٯي یا٤ه _
. ;@=;، ی٫ههگ
، دهلللها، ىذلللهط طلللىاق ٫اللله، طبلااات اثااا فشصاااذاى، اةلللىام٬هض، یاللل٬ها _
. C==;، اكته ٣نيى ٫هورى ٣نى كذاب
ه وكلان و یق لهیلدؼق، األشاشا اغابة هاي عوا كزابة، ییؼیاػيك ة ، یة إلن _
. ٮA;<;، قانام٬كه ، خهویة، ا ونكنىین
اىللللاو اذللللاناخ ىملللله ، ٯلللل، اا ااایپاااا اایعاااا، یىهللللك ، ییللللىایپ _
. ?A=; ىو، ،؟٢؟اقٮ
، ا اعااازشار ا ا هاااذ ا س ثشبهااا، کلللر یلللانقین ناةیلللى ، طلللا هيیلللپ _
، قوو، کذلاب اقوانیلاذلاناخ ، دهلها، ییلىن ینلیلههاب ؿن: ىذهط
;=B: .
للىل، ایللط٬٤ه _ قالل و یلله ٫ههگللمى، دهللها، یاعاااله ااا ا ا راابس، ن
. ;B=; ىو، ،ى٤اصر هیاك
ایعا فکش اایؽ، لللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل _ اذلاناخ ، ٯل، عانععاایشا اهبهابى ا
. ;B=; ، ،ایاان
، اذللاناخ للكن ، ٯلل، ا هعاابس هعاابس ، ییػلل یىلل٬كی، یقللذ _
;=A@ .
، دهلها، یا ةلكن كویلدهطيله ٫ه ، ا ایاعاوبع ا عقاب ا رابس، ٫ههلاق، یق٫ذله _
. ?A=; اول، ،اذاناخ ٫هوا
، دهللها، یقاى٨للا یدهطيلله ىؼيللىق ىهللك ، الطااا اخجاابس، ٬للهیاةىػ، یللىن یق _
. ;A=; چهانو، ،یشر
. یامذهاز ام٤هة، ایقاناػ، هوخیة، الؾفبظ حرزکش، دمحم یامك ي، یلهت _
انیلي ی"ىظيى٣له ىقاللإخ اومل، اعازشار هفام دس ؾ ر، طنیه، نوكل _
یاميننلل یو ةلل یاسللیق٫ذلله ىام٤للاخ : دهللها، "یدؼللىل ى٬للاه یةهنسلل
. :A=;، اول، ووانخ اىىنؿانطه
973
زهمور‌آ‌دیعسیه‌عمجاک‌تیپلوژئ
هقیادشی‌سیاز_ی‌وگىؽری‌ىا
...ت‌یبغر‌صعر‌د
،ه یلکته یاذلاناخ اى، دهلها، اعاالم اص ثعاذ شاىیاا خیربس، ی٣تكامؼ، کىب یون _
. @B=; یاوقه،
ذا _ االاا الولا یفا الفظا کزابة، ی٣تلكامکه ام٬لذؽ دمحمةل یاةل، یهه
. ٮ ?C=;، امشر و حمنتا٣ حقانامي٤ه٫، هوخیة، الؾ
، هیقانامکذلث الإل إىطلا، ةی، العوا روابم ا الاذ كواب ، یدمحمةل ٣نل، كوٮ _
;=?C .
ؼاخیدهطيله و دىل، ب االعوا عقابة االعوب صاةللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل ، _
ا اان . <@=;، یاذاناخ نر، ٯ، یىؼ إد یدمحمن
، دهلللها، لللكیاةىامقاللل پا: دهطيللله، طجاااش ا رااابس، ه یلللدمحمةللل طه ، یتللله _
. ;A=; چهانو، ،ه یاا
لللىو، ،یىلللىناخ امهرللل، ٯللل، االهبهاااخ دالئااا لللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل ، _
;=@= .
ىملله ، هوخیللة، ( الطجااش ا راابس الولاا االهاان للللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل ، _
. وCBA;، ی٣ىامك
. ٮ=>=;، هةهاقن یچا، اى، دهها، عیالش عبئ ، ػه فی، ی٣اىن _
، دهلها، یيلیاةهاه یدهطيه دمحمتل، عشا دس ؽکهذ اایش، ػ، یام٤نى _
. @A=; ، اول،اخ ىن ىهه اذان
، قوو، هوخیللة، للح امى٫للاءمى، ع؟عالجاابقش االهاابم حایؽاا، ٭یةللاٯه رللر ، یامقهرلل _
. ٮ<:<;
كیل قیلدؼق، یٯيل یدهطيه ػ ة ٣ن، قن ا ربس، ػ ة دمحم، یٯي _
. ;@=;اول، ، اذاناخ دىي، ٯ ،یدهها یامك إلط
، ٯلل، یكهللك یة یاصللر ةللاٯه قیللدؼق، اآلهااب یهزاا، ٣تللاي فیلل، یٯيلل _
. AC=; اول، ،ىا هیاذاناخ قم
، قوو، هیال إىدهلها، ، اي دمحمةاٯه کيه: دهطيه، یکابف اط ، دمحم، ییکن _
;=@< .
. ٮ=:<;، ةیهوخ، قوو، األاس ثؾبسىظنسى، دمحمةاٯهة دمحم دقى، _
، اذلللاناخ طاااغش غیجاااذ پبیااابى راااب پیاااذایش اص رشااایع رااابسیخػلللی، ىؼلللهی، ٧ إو _
. >B=;٫امؽ،
یدمحمدقللل كیدهطيللله للل، ا رااابس ایهغااا دس ایرشااا، یػلللكیی، دمحمط٬٤للله _
.=A=;ه٬ذ، ، یشر ٫ههگ ا إى ق٫ذه دهها،، یامنه ریآ
ی٣تللللكامهاق : دهطيلللله، ععظع هااااذ اهاااابم بهاااا داااااش، دمحم، یللللهه ین یدمحم _
.=C=;اول، ، صیاذاناخ قانامؼك، ٯ، یى٤ىق
دهطيله اةلى امقال ، الغاش هعابدى الازت شطها، یة ػ ی٣نی، ى٤ىق _
. A@=;ىو، ، اذاناخ ٣نيى و ٫ههگى، دهها، كیپا
ى، ىهك، یاعاله فش فشگ، دمحمطىاق، ىکىن _ . B@=;، یآذا ٯكي ن
لىو، ،هیال إى، دهلها، یؿهالا یدهطيه دمحمةاٯه ا٣ك ، االسشابد، كیى٬ _
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
974
;=A@ .
لللا للل٬، خیرااابس شیشآفااا، ىهللله ةللل لللاهه ، ىقكسلللى _ ٤ى یدهطيللله دمحمن
. <A=; اول، ،اذاناخ آگه، دهها، كككى
الخطاظ ثزکش االعزجبس الواععی، اةىام٤تاي اػيك ة ٣نیامك یقی، ى یىقه _
. قان اماقن، هوخیة، آالصبس
للنیى _ ، دهللها، اعااالم عاابى داشاابه، ی٧ للإى٤ن، ػللكاق٣اقلو یىلل٬، یه
. AB=; قوو، ،یان٪ ا إىامي٤ جه یقا اقیة
ىملح اللإ٣نيى ، هوخیلة، جاخیالغ كزابة، ة ط٬٤ه یدمحمة اةهاه، ٤ياى _
. ٮ=:<;، منيتى٣اخ
ملللللله ٯلللللل، ى ،الوغاااااابئ هغاااااازجظ العاااااابئ هغاااااازذس ، یػلللللل، یللللللىن _
. ٮB:<;، اول؟، ه؟٣ریامت آل
،ینرل ٭یاذلاناخ رلر ، اااا ا رابس، ٤قلىبی یاػيكة اةل، ی٤قىةی _
.=A=; ،اول
اىه ٣نيللللللی _ پژوهشللللللی ٫للللللله CA=;/>/=;دانیف قنیا٫ر:
ىلللهٮ ىللللى٣لللىق : پاییلى، A<ان لللاوقه، يقوال B/@/;=CA;دانیف پمیه
;=CA
ىتای ٫ن٬ی قومر کهیيه ىهكوی
1دمحمطىاق پیهىهاقی
چکیكلاوی ٯنيلهو هك٪ ای پژوه پیلهاق ىلكمی ةلهای ٫هاگیه
اللله ا٣ذقلللاقی قوملللر کهیيللله ىهلللكوی الللر. ىـاتلللا
که اه ا٣ذقاقی دىػیلك ةلهای طهلای لك ةایلك ىن هيا
له لىق طاى٤له ةه وةای ةی الإلهای ی٤ی وةا ٣قله ٣ه
دىػیكی ةه نهتهی آؿهی وصی ؿنی٬له ا٠٣ل امهلی یلى ةایلك
ةهای طهای ك ةه وةای طهای انائه ىق. چى ه پیلاو
الر و هل یلاو ةله قوملر کهیيله ی٤لی قی ا إو طهای
ىؼىن یاوی طهای و ىذ٤نق ةله هيله طاى٤ه دىػیكی ٣كامر
ىلللهقو دؼلللر لللذ قن سراسلللر طهلللا الللر کللله اکشهیلللر
قهللك. ةلله اللاي ایلل های کلله وىللی نا پىلل ىی اللا
ررونخ قن ای ىقامه ىتای ٫ن٬ی طاى٤ه ٫انه ىهلكوی
اق ىىنق پلژوه یا قومر کهیيه ةا نو دؼنیه ىقی ا
قهللك کلله های پللژوه للا ىی واٯلل٥ للك اللر. یا٫ذلله
لهههای پیلهاقی قن طاى٤ه ىهكوی ةه هلیچ یلک او آنىا
ىل دانیف تاهر كانق: قن قومر کهیيه ىكیه اول، ؿلكای
٣نللی و ٯللاقن ىنللق اللر کلله ةلله اللاي ٫نلل٬ه آ٫للهی
لى اا نیار قومر کهیيه قن وىی نا ةله ؿنی٬له ل ا ن
هللا؟؟ د٬للىی کللهق اللر. قن قنطلله اول نئللی قومللر
کهیيه قن وىی تی ا٠٣ و قن ٧یلاب ایلا وصلی اولر
کلله طللى قن قنیا٫للر وػللی، قن ةقیلله ؿللایه هيیللى تللی
ار. او ىشه تی قن قنک و ٣يه ةه ٯهآ ةهی او ؿا ةىق
و ٯهآ اق ار. ای قومر ةله قمیله ٣لكو آىلاقگی ىلهقو
های ٫انه ىلهغ هیيه ةه ؿ إ٪ ایه ىكیهکه قن قومر ک
لك هلىو ىؼقلق لك الر وملی ةلا ةله قشی ةیلاقی قان
.([email protected])دهها قایان قاگا طاى٥ اىاو ػی؟٢؟. 1
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
976
کله ای و٣ك ٯ٤ی امهلی و هيیلی ػکل ٣قله ىتلی ةله
٣كو دؼقق قومر کهیيله قل ٧له آ٫لهی ؿىاهلك ةلىق
نووی ىؼقق و آنووی ةشر ةهآونق و اذ٠ان ةسلر ؿىاهلك آىلك.
ر کهیيللله کللله ةللله ىتلللای ةلللا لللهغ ىتلللای ٫نللل٬ی قومللل
اؿذی دقی اؿذی و اا اؿذی و هذی ى٤ه٫ر
لله و د٬للاوخ آهللا ةللا ىتللای للایه ٠او هللای یاسللی و ٣ه
نو ك ار وىیه اىکا ىقی چلی ٠لاىی ةلهای
های ى٠نللىو و دلله ٣للكامر ةللا هلله ا٣ذقللاقی هيلله اللا
٫هاه ك ار.
واژگا کنیكی:
ویر، قومر کهیيه، ىكیه ٫انه.ىتای ٫ن٬ی، ىهك
مسئله‌مقذمه‌و‌ػرح
ال إو قن ىنلىب یاسلی ٠لاو امگلىی ىهلكوی کهیيله قومر ىئنه
للك داکیللك الل إو ػکيللای کللهىن هيللا اللر. اؿ للإٮ و یاسللی ٠للاو قان
ایلل لا٣ر نئللی »و الر ٣ينللی ػکيلر پایللهدلهی ىه طاى٤له اقان
ؿ للإ٪ (. ةلله>;>: =;<;ىسللی، )ؿىاطلله للیهامكی « ةللىق للا٣اخ هيلله
کله ال إو قن ىق ىی دتنی٩ نه ٠او دى که کىلإنیذی قیكگا
. یلر طكا قیار او یار ار دانیف ىل قن اتیاء؟٣ه؟ دياو قی
الك؛ آىلك دىػیك ةه ررک او طاى٤ه و٤یر د٨ییه ةهای اتیاء؟٣ه؟ دياو
رز ولا أن‌اعب ذوا‌الل ه‌‌یا‌ؽ ولق ذ‌بعجو ى٬للاق آیلله رللری٬ه کلله چا أم ة ك :
و طاى٤لله ولل٤یر قهللك؛ د٨ییلله ( للا ىی@=)ؼلله: واجتوب وا‌الؼ اغوت
٠لاو دلکیه ذیظله و قن ىل٠ اندل ةلكو ىا٧یلر ٬لىل او آ ؿهوض
یك ةهای اگه اتیاء؟٣ه؟ یر. پ ىيک یاسی ةله یلاو هك٪ ةه ن
للك ػکىىللر دللکیه یاسللی ٠للاو امگللىی دؼقللق ایلل هللك٪ ةللكو قان
ار. ٧ه ق چى ىيک یر؛ ىنىب
ی‌وأوخ ٫هىلىق: کلهی ٯهآکه چا ار طهای قیی ةه ٣ إو ا إو
یق :: ، یلا(C;: ا٤لاو) ىرا‌القرآن‌ل نرركم‌ب ه‌وم ه‌بل ؼ‌‌ی‌إل‌‌یه ا‌الو اس‌إن ی اأ
ه‌إل‌رزول ٠لاو امگلىی یلا کهیيله قوملر پل(. B?;: ا٣لها٪) عا یلم‌جن‌ی‌الل
. اللر طهللای الل إو انکللا للایه ىاللك یللى قن الل إو ىنللىب یاسللی
یلک او ةایلك ى٤لاق و تلىخ و دىػیلك ةله ق٣لىخ ةلهای کلهىن هيا ةاةهای
نخرلرو و اىکلا دتیلی ةلهای( ?>;: ؼله)کلهق الذ٬اق طهلای و ٣او وةا
الر؛ ایلل الله او لللإوو الإلهللای ةلی و ٣للاو وةللا یلک یللى کهیيلله قوملر
انکا ا٣ذقاقی ا إو او آقو دا ؿاد ار و ىاك ایه اىل ا٣ذقلاقی قن
يىل و ٣او و ىـاث هيه ةشر ار. اگله ال إو یلک پیلاو ا إو طها
قوملر کهیيله ىلئنه طهای ار پ دياو اىل و ىائه آ او طينله
یلک ةله اله ایل دتیلی ى٠ىن ةه ىقامه طهای ار. ای ىئنه ى یکی
977
یذوهمه‌نری‌کتول‌دیسؾؽلی‌انمب
كق ةه یاو ةىق طهای ةكمیه اميننی ٣او ةی وةا دتیلی انائه ىظی، قن
دتیلی ىقلی اىکلا قوملر . الر ىهلكوی کهیيه قومر ٫ن٬ی ىتای
الإلهلللای و قن ذیظللله ایظلللاق کهیيللله و انائللله آ ةللله یلللک نو ووةلللا ةلللی
هيلله ةلله ةللىنگ ؿللكىذی وىیلله ایلل قن ٣يللىىی وةللای ی و هلل٫کلله هلل
و طهلای ىظلی آؿلهی ٣لىا ةله ىهلكی؟٣ع؟ هىن ار؛ ویها ها اا
قن للىل للذيكیك های اللا هيلله آنووی و یللاو کهیيلله قومللر داللی
ةه ااي ای ررونخ ىیك قن كق ار . ار ا٣ذقاقی هه ةا دانیف
اللىل للایه ى٤قللىل دتیللی هياللك الله ایلل ٫نلل٬ی ةللا دتیللی ىتللای
لاوی اكیله ىهلكویر و دىل٤ه گاىی ىه نا قن ىیه طهای ا٣ذقاقی
آ٧او يایك. آ ىـاتی ٯنيهو
و طهللا قن ٣للكامذی ةللی و نلل گللذه کلله قهللك ىللی للا للىاهك
طي٤للی قومذللی، کللذان ی، دهونیللاميننلل ةی یا٫ذلله للاوىا هللای طایللر
يی کينای گاها، دای ةی آىهیکا ىاك ةنک دى کشی آقو های ن
اوىای قن ٯاىی ةی کهق ٯاىی ایها هيه نؤي قن و، واده و ىاك آ
و للذيکاندهی ةلله ودللى ػللق قاق و( ىذؼللك ىنلله)یلل یىایذللك للاوه ةلل
ىظلللی اذ٠لللان اكیللله ط٨ها٫یلللای پهللله ةلللهوو هلللا، نوو قوملللر ٯنلللكندهی
لاو ىهلكی؟٣ع؟ اىلاو لاب ال إو ىکذلث قن کله _ نا طهلای گذه ٣كامر
نا کلله دىلل کهیيلله قومللر یللک، ىؼللىن ٣للكامر طاى٤لله یللک ایظللاق و قانق_
٫الللنه، هللای ىـذنللل٭ للهه ؿللكا، یىدىپیللا، ىكیلله اكیلليكا ةللا الل
اقةیللاخ. للاوق دلله ىللی د٤تیلله للك اللر، ٫هاؾ یکللا للهه و للهه آنىا
هللىن آؿهامىىللای ى٤اصللر انآسلل و پیللی یهللا ٯه للی للههگهایی آنىا
وىیله ایل قن ٧املث اقةیلاخ اىا. اق٣ار ای گىا طها ؽ قن ىظی
هلله و اللر ىؼللكوق و ىؼنللی طهللا للؽ قن و چلله کللىن قاؿلله قن چلله
یلا قیلی قنو اقةیلادی ةلا و قانق ىظلی یلک ؿىق ةهای ٯىىی و طاى٤ه
پیللهوا ىیللا قن و ایللها قن هلله چللك. کللك ىللی ىللهغ نا آ ٫ههگللی قنو
اقةیلاخ وملی گىیلك ىلی لـ طهلای ىظلی یلک هلىن او اىاىر ا إو
ػللكاکشه یللا اىاىللر الل إو پیللهوا ةلله للاه دهللا اكیلله ایلل کللك دللهویع
یلى ال إو و الر هيگلای یاو یک ىظی ةه یاو ومی ار ٯهآ پیهوا
یلللةلللاةه ا. الللر طهلللای قیللل قللله کلللهقی یلللک کلللهی ٯلللهآ اوکللله چا
و الإلهللای ةللی و طهللای وةللا یللک الل إو پیللاو شللر ةللهای کللهىن هيللا
طهللا یللاو قمیلله کهیيلله، ةلله قومللر ٠هیلله اللر، ةللهای رللرونی ػکیيالله
کذه ىه ای ار کله ایل . قانق ررونخ وةای چی یى آ ةه ذيكیك
اكیلله ةلله ؼللى اکينلل دهللا للىق ىاللر. پلل ى٤ه٫للی و دتنیلل٩ آ ةلله
ةله ک لإو ا وی٬له اؿ لإٯی و الای و ىقلی ىالر. ؿ إلهیاوىلك
یلک او طهلا ةله ىهلكوی ةـل ػیلاخ اكیه ى٤ه٫ی ةهای چهان قمیه ةایك
الل إو، ةللىق کللی: طهللای اللذ٬اق الإلهللای ةللی و اميننللی ةللی وةللا
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
978
لله ٯاةلله ؼللى ةلله اكیلله ایلل، کهیيلله قومللر ةلله یللاو ةللىق هيگللای ٣ه
ىکذلث قن دهلا ىقلی و ٣ق لإی ق٫لا٢ ٯاةله ؼى و ةه طهای و ٣يىىی
الر و لایه امگىهلای طاى٤له ىنلىب ك دئىنیى ٯاةه اىاىر ا إو
قن هيی ىذان نو ؿىاهك لك، او قل دئىنیلک و کلانکهقی که چا
للع ىی للك. ایلل ن اگلله کسللی کلله للكانق قمیلله ةلله یللاو ةللكاهر ٫لله او کذلله ةه
هيلله کلله وةللای ةللا ةایللك هاللر اا ههيلل یللاو ىللىنق کلله قانق ىذللا٣ی
٣يله ىكاٮ قٯیقا کان ای. يایك دتنی٩ و ى٤ه٫ی نا آ ة٬هيك یاوىكا
:رب ك‌بالخلن ة‌والنوعؿ ة‌الخس وة‌وج ادلهم‌یز ب‌‌‌ادع‌إل ى: رللری٬ه آیلله ةلله
ت ربك‌ىو‌أعلم‌ب‌‌ی‌ى‌‌یبال عه‌زب‌أخسه‌إن ه‌یله‌وىو‌أعلم‌بالنهتذ‌ینه‌ض:
.ار( ?>;: ؼه)
ةهای دانیف ىل قن ٠ها اػث و ػکيا او ة٤ضی قیگه، گهچه ىی او
و یاسلللی ٠لللاو او هایی ٣يلللىىی، ىلللكل اذ٠لللان و یلللاو ایللل ةللله پالللف
اطلهىى ااسی ىکه قو ةا ها ىكل ای ومیاك کهق پیهاق نا اطذيا٣ی
یلک الر ذىالذه کلى دلا ها ىلكل ای او کكاو هیچکه ای یکی: هذك
و ةیلاونق انى٨ا ةه ةشر اکشهیر ک قر یا ةشر که ةهای ىنىب طاى٤ه
طهللای ٣للكامذی ةللی و للااىی و طللگ دللث قن چللا هلل ى٤اصللر طهللا
٠للاو قو دىلل ةیللذ ٯلله قن ها اللا ىینیللىی کللذان و للىوق ىللی
٠لاو ی٤لی: ليانق ىی ىنىب ىكیه نا ؿىق کكاو هه که یثنٯ یاسی
٧للهب طهللا ةلله ػللاک اىنهیامیلل گلله دىطیلله واٯلل٥ قن کلله قىکهاسللی میتلهال
. الللر قاق نؾ رلللرٯی کيىیلللذی قىکهاسلللی ىلللیال ٠لللاو و الللر
قهلله قن آ ةلله ىتذللی یاسللی ٠للاو ٫هوپارللی و ىانکیلل کللر
٧لهونی ةله نا قانی سلرىایه ٠لاو قاواپه دئىنی او ة٤ضی ةیذ ٯه پایای
قىکهاسلی میتلهال یاسلی امگلىی ٥٬ ةه دانیف گىیی که اكاؿر آىیى دىه
لیك پایلا ةله آىهیکلا ویلژه ةل ٧هةلی اىلا( Fukuyama, 1989: 3-18) الر ن
اىلله طایللر و نلل دللا٣كی للیه میتللهال ٠للاو دىلل للك نیللىی ةه
٫هوپارلی او انوپلا، ة٤لك ػيایر و اىهیکا ةىنگ یا نهتهی ةه قىکهاسی
لىنیه ةلا ىتللانو و ةشلر ػقللىٮ او ق٫لا٢ لىنوی، ةللاو ،یيلل ،دهونیلل، قن
ا٫هیقللا، و ػذللی قن ؿللىق و ا٨٫اللذا ،ىیايللان ،٣للهاٮ ،٫نللی ،ةؼللهی
نا امگى ای ةىق ةیاق و ةی قانی، ة إ آىهیکا ٣نیه ىـام٬ا ٠او سرىایه
للاؿذه آللکان ةشللری طاى٤لله ةیللكان هللای وطللكا و للذيكیكگا هيلله ةللهای
وةلا یلک ةلا گ٬لر ؿلىاهیکه چا ها ىكل ای ٫ن٬ی ىتای سایا . ار
آگىلذی و ا٫ لإى ٠هیه ىشه ة٤ضی یر. ق٫ا٢ ٯاةه ةشری ىذهک
ىللىن دللاى ٠هیلله اوچلله آ ىاللك ة٤ضللی و للاؿذی اللا ىتللای قن
لللاؿذی ى٤ه٫لللر و لللاؿذی هلللذی ىتلللای قن الللر لللك الللذتا
للك آللیث ؿللكا و ة٤ضللی ها ؿللىق نا ٣ق للإی ىؼلل و ةللی ة٤ضللی ىللكل. پمیه
ك. پلل ایيللای ىؼلل و قللي ٣قلله ىی طاى٤لله ناللذی امگللىی لليان
979
یذوهمه‌نری‌کتول‌دیسؾؽلی‌انمب
الذىان ٣ق لإی و ٫نل٬یهای پایله و ىتلای چه ةه و ار کكاو ىنىب
قانق؟ دؼقق اىکاای ٫انه ىكیه چی اىلإ آیا ار؟
برای‌دولت‌کرینه‌و‌وعذه‌قؼعی‌ذذاونذ‌به‌تخقق‌آنانتؿار‌جهانی
و هللا ػلىب ةی ٯهآ د٤تیه ةه یا ةاه وطتهه ػق طتهه ةی دانیـی تهق
الا قانق. ةهالاي طي٤لی ػیلاخ دلانیف قناوای ةله ٣يلهی یا ػىب
هللا ةللی قن کذللث آلليای آىللك اللر هيللىان قن ىیللا هيلله اىرچلله آ
تها و طتهلله ةالله و ةلله د٤تیلله ٯللهآ طتهلله نهتللها طتهلله ػللق ی٤للی پیللاى
للا٧ىخ قنگیللهی ةللىق اللر و ةـشللی او ىاىىنیللر اللنی پیللاىتها قن
ىؼلىن و ىتذلی ةله لنؽ و ل إو و آناىل ناذای ایظاق یک طاى٤له ٣لكل
ىتانو ةا لا٧ىخ و ائيله ک٬له ةلىق الر: هيلا کلای کله ىلهقو نا قن
للای نا او آللا للنث اللانخ نوػللی و طلليی ٯللهان قاق، آناىلل و آ
اسللرائیه قن دىلل٭ آل کهقللك و ةلله د٤تیلله ٯللهآ کللهی ؿللاب ةلله ةللی ىی
لا نا ةلهای ا نا لةؽ و ولا کهقك و پسرا ٫ه٣ى: ىهقو نا کظه ىی
: ةهقگی وك گه ىی ( قن ىقاةه هله لا٧ىخ ةىنگلی یلک C<قاذك. )ةقه
کله ٣لان٪ ىن هيا . وپیاىته ةىنگ قن ػال ىتانو و ىقاوىر ةىق ار
للیا، پللهچ آقو و و پللهچ لل٬یك قو نوىللی ةیللا کللهق اللر هيللىان
اةنی، پهچ هاةیه و ٯاةیه پهچ اةهاهی و يهوق، پهچ ىىسی و ٫ه٣لى،
ىل ؿاد دمحم ىل٬ی؟؟ و اةىل٬یا پهچ ىیؽ و ٯیصر، پهچ ن
(?A: ق٫ذه ، ةـ:C=;)ىىمىی، ار. ةىق ا٫هاذه طها قن
ده للك ایلل للىا٢ یللى دىلل٤ه یا٫ذلله و قن ههچلله طاى٤لله ةشللری گللذهق
٣لكامذی و یاةی ةشر ةه اةىانهای پیشر٫ذه، ن و ةلی ا٣ان ة٤كی ةا قر
للىنی کلله قن ٯلله هللااىی و طللگ و کللذان یللى گللذه یا٫ذلله اللر ةلل
ها اا کذه و آوان و ىىنق الیلر و آوان و لکظه واٯل٥ ةیذ ىینیى
چا اقاىه قانق. كك و ای اىه ه
ديلاو کلی تلهق چلها وطلىق قانق؟ ای»هایی ىاك ةه هيی قمیه په
لىق؟ ىلی ديلاو اىلإ آیا و ىق ىی دياو طهیای چه ىق ةه و ىق ىی
کلله ػکایللر او « دللا کللی ةایللك اذ٠للان ةکللی؟ آیللا اذ٠للان ةیهللىق یللر؟
ر، نؽ، ٣كامر، آناى و آای قن ایل آنووها و یاوهای ٫هاگیه ةه اىی
هایی ٣او و طهای و ىذ٤نلق ةله طها قانق، هيىان قن ىل دانیف په
هيه ذيكیكگا طها ةىق ار.
للل ها یلللى قو لللى٢ پالللف ىإیىلللاه و ى٬لللی و قن پالللف ایللل په
اىیكواناه و ىشتر قن لىل دلانیف وطلىق قالذه الر: ى٬لی اكیلا و
د٬یهی و گهیذه ةشر دانیف ةه اههگهایاه و پىویذیىیذی هااىیكا ک
لذيگها آ او قیلا هيیله اك او آ٧او دلانیف قاذك، گ٬ذه دانیف او ىاقی
و الیلر ىلىنق هيلىان نلث ػق و ؿىا ٣كامر و امؽ های اا و ةىق
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
997
ل إغا ةله الك؛ ةلاةه ایل اىیلكی ةىق دت٤یك و وكا و کظه و ٯذه و آوان
٣لكامذی قن كانق و آیك نوی قن اذ٠ان ةشر یر و ن و ةلی وطىق
طهللا هاقیلله و ةیللاقی اللر. دهللا نا ایلل اللر کلله اللا او رللر ایلل
-A:=، ;: ضBB=;)ىپهاون، وكگی طهيی یک طىنی ؿىق نا ؿ إ يایك
=:B)گهایلللی و د٤يلللی ٯلللاى طگللله ةللله ٣لللام الللای و . لللیه ىلللاق
لللك ٯذللله و طایلللر و نللل و ةلللی ٣لللكامذی یلللى ایللل ٠هیللله ىکلللایى
هللا ى٤يىلللإ ةللا لل٤ان گهایالله نا دقىیللر کللهق اللر. ة٤ضللی او ای ىللاق
کللانا نا ةلله ىتللانو ةللا آهللا دللهطیؽ نتللی وللكگی دؼللر للیه للذ للنؽ
قهك. او ٠ه ایا کا٫ی ار قن ىقاةه ذيگه کىخ کی و یا اگله ىی
٬ر، ةه او وون گىیی، اگه ینی ةه ير ناذر وقك لير ةه دى وون گ
چنر نا ةگیهی دا ةىك و اگه ٣تایر نا ةله وون گه٫ذلك ٯتایلر نا هل ةله آهلا
ةكهی دا طگ قن گیهق و نؽ ٫هاگیه ىق ىگه له ایل الر کله یکلی او
ىـللاخ قومللر کهیيلله و ىنللىب، ٫للها گیلله للك للنؽ اللر؟ پلل
ةهاةلله دظللاوواخ للذيگها کىدللا ةیللائی و قن ىقاةلله هيللی کلله ةذللىای قن
للىق نوق و للنؽ ػللاک ىی قلليی آهللا ىؼتللر کللی طللگ او ةللی ىللی
. ایلل للهو اكیلله قن ىیللا ؼنلله ىللیؼیر (BA :B:B=;)کذللاب ىقللكي،
( ?C> :C=;های هك و ةىقایی نواض ٫هاوا قانق )آمتلهخ ملى، کنیایی و آیی
طى یى ةكخ ىىنق دىطله و های نؽ آییو دى ٠او نه ةه ٣ىا
اوق ةنکه گیهق. ویها ه دها ؿهی ىذىطه ٠او نه يی دتنی٩ ٯهان ىی
لىق و طىیاه و اؼها٫ی ه ىا٥ ىتانو ةا ذ ىی ةا ای اكیه ٣ا٫یر
اميننلی ةله ةهاله طنلىگیهی او ه ىىٮ او ةا وونگىیا و ناهىا ةی
ىق. طگ ىی
ا ای ٠هیه اولإ ةه ؿ إ٪ ىق اتیاء قن ىل دانیف و ٫ن٬ه ة٤شلر اى
آهاللر کلله ٣تللانخ او ایظللاق ٫للای ةللكگی قن ىؼضللر پهونقگللان و دىمیللك
ى٣ا او هیق ىتانو ةا ىا٧یر ار؛ و او اىیر و نؽ تر ةه ه
للىی قیگلله ةلله ؿ للإ٪ و٣للك ٯ٤للی ؿكاوللك للتؼا قن ٯللهآ کللهی ةلله
و٣لك کلهی او ػق و آیك نو ةلهای ىىىلا الر. ٯلهآ پیهووی طتهه
اىلاو نووی کله گىیك ىی ـ ىذقی و نتا ػق و ىذ٬٤ا ةه امهی
؛ لىن: ?ٯل: )گه٫ر ؿىاهك ةكر نا اىىن وىاو و ك ؿىاهك طاى٤ه
ةا پیهووی طتهه ػق قومذی کهیيله و ٫هاگیله ةله ول٤ر کله وىلی ةله (??
لللىلإ دلللکیه ؿىاهلللك لللك کللله نهتلللهی ٫لللهقی او للل إم ه پلللاک ؿلللاد ن
ا نؽ و ٣كامر و آناى ةهای هيه ار. ؿهوطی
هلا ةله ىنيی ةه ااي ایيلا ةله و٣لك ٯ٤لی امهلی و ق٣لىخ اىر
ىتانو و د إ ةهای ةهقاذ ىىا٥ دؼقق آ و ایظاق آىلاقگی نوػلی ةلهای
ك و قن قال پمیه آ دؼقق و هىن قومر کهیيله نا ىيکل و ٯ٤لی ىی
که ٣نیه٧ اةاونی لذيگها وىلا هلىن نئلی کك کیك ىیإق٣ای ٣هك د
999
یذوهمه‌نری‌کتول‌دیسؾؽلی‌انمب
(<<;;: :C=;)ٯيی، . «ٯهیتا وها ة٤یكا یهوه اه»ای ىكیه ىقیک ار:
لك یلاو ٣يلىىی طهلا اىا اگه ةـىاهی ای اكیه نا که قن واٯ٥ ةهآون
ىاىلر یلر ذيكیكگا ار و ىؼصر ةله ىلنيی و پیلهوا ال إو ا
ةهای هيه ٯاةه ا٣ذا و یكی اوی، ةایك اىکا آ نا ةه وةلا ٣قله آواق
٫نللل٬ی لللا قهلللی و ةگلللىیی ةللله الللاي کلللكاىی الللىل و ىتلللای
اؿذی دؼقق قومر کهیيه که اؿذی و اا اؿذی، ى٤ه٫ر هذی
انى٨للا ةللهای ةشللر للنؽ و ةللهاقنی و ةهاةللهی و ٣للكامر و اىیللر اللر،
للىق و ةله اللاي کللكاىی نهیا٫لر ٫نلل٬ی اذ٠للان چللی پللمیه ىی ااىکل
قومذی ةیهىق ار و آیك دانیف ةهای ةشر دانیک ار.
پیصیوه‌بخث
او ٠ها٫ إى که قن ىیا ٫ إ٬ه ى٤هو٪ قن ةاب انائه امگلىی طاى٤له
ای او ٯكىر و ٬ىل ةیذهی ةهؿىنقان الر، دؼقلق چلی طاى٤له ىنىب
( و ناPlato, 2002: 359ای دؼقللق آ ةایللك ىتللانو کللهق )للكی اللر و ةلله
دهی ؿهقىلك ػاکيیلر او هیلق طاى٤له ىنلىب نا ةشری طاى٤ه ٤اقخ
کله ةلىق ةلاون ایل ةله اىیلك و و او نا ػکی ىی قار اا ةه طاى٤ه ىی
ةایلك ػاکيلا یلا و ةالك ةایلك ػلاک ػکیيا ای یا ةهای دؼقق چی طاى٤ه
ی٤للی نىللى اىکللا ىكیلله ىنللىب نئللی ػکللی اللر. اگلله للىك. ػکللی
هللىن ػللاک ػکللی ٣ق للإ ى٤للی للكانق و ىيکلل اللر پلل قومللر ػللاک
چلی پلیزیابیلا عواسػکی ه ىيک ار. ؿ إه ک إو ا٫ إى او کذاب
ار:للل٤اقخ ـلللر ادلللال ةللله ىشلللال ؿیللله یلللا سرچللليه هلللذی و
آ قن طهللا ىؼللىي و دياللای آ اللر و سایللا د٤تیلله و دهطيلله
٣ام کى و ٫اق ةه وةا ةشر و ٣ينلی و اطهایلی کلهق آ قن ایل
طها ةهای ةشر ار دا قن پهدى ىشال ؿیه که ٣ی ویتایی و کيال و
دله و نوو ویتاده و ىل٠ ٠ ار ػیاخ اطذيا٣ی اا یى نووةه
ده گهقق. ٤اقخ ٫هق آقىی ةه ٠او اطذيا٣ی لام ةلذگی کاىه
انق ةهای هيی هك٪ النی دلکیه قوملر دهةیلر اؿ لإٯی ا٫لهاق ق
ا ٤اقديك ىك. طاى٤ه و آىىو ٫ایه ةه آهار دا ةكی
مما ػلاک نالذی کسلی الر کله ؿلىق يىله و امگلىی طاى٤له قن
ادال ةه ىشال ؿیه ةالك. او ٠له ا٫ لإى، ػکلی، ی٤لی الای
ةلله یگالله سرچلليه کلله لل إػیر ػاکيیللر قانق، کسللی اللر کلله
د٨ییه اپمیه هذی یا ىشال ؿیه ى٤ه٫ر قاذه ةاك و ةا اوادلال
(BC>: =?=;)ا٫ إى، ةهٯهان يایك.
ای او ىشال ؿیله الر. ملما کسلی کله ویها ٫ینذی هيیى ٣كامر طنى
سرچيه هذی یا ىشال ؿیه نا اك ٫ائه ىقىك ةه ػلال طاى٤له
دىالك ىاهلك لاؿر. قن آ لىنخ چگىله ىیو قن نؤي آها ٣لكامر نا ـ
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
992
نا ةیلا هللك. ىشلال ؿیله کلله ةله وةللا قیلی هيللا ىؼللىن ای ٣لكامر طاى٤له
سرچيه ؿیه و ؿیه ىنق ی٤ی ؿكاوك الر، او ٠له ا٫ لإى وػلكخ
ةـ دياو ٫ائه ار و مما ػکیيی که ةه سرچيه ؿیه ادلال ةهٯلهان
ا ةا طاى٤ه ىاك ق و ناةهى کك ٯث و ىؼىن وػكخ طاى٤ه ىی ىی
ةـل اطلىاء ىذکشله ةلك که نوغ وػكخىن هيا ناةه نوغ ةا ةك ار.
ةـل طاى٤له الر. قمیله ایل ٠هیله ار ػاک ػکی ه ٣اىه وػكخ
ای ار کله ةیلاق ٠ل طاى٤له هيلا ىشلال ؿیله الر و ایل ادلال ةله
لاوق کله ی ىیهلا دىل ػکلی او او امگلىی ىشال ؿیه یلا سرچليه ؿىةی
دياو طاى٤ه ةایك آ نا ىتلای لتک ولكگی ؿلىق ٯلهان قهلك و هيیلى او
یك تی٤لر ةیلهو و قنو ٧لان نا نول ىن هيا وكگی کك. که ؿىن
کك ىشال ؿیه یى ةه ٣ام ىؼلىي و ى٤قلىل ػلاک الر و ػکیيلی ىی
کلله قن کلله ةلله قیللكان و للهىق ىشللال ؿیلله ائلله گللهقق يایللك و )ةلله د٤تیللهی
قومر کهیيه ىهكوی ؿلىاهی گ٬لر( ؿنی٬له ىشلال ؿیله یلا ؿكاولك الر و
ةایللك ةلله ٣للام قنو ٧للان ی٤للی ٣للام ىؼللىي ةللاوگهقق و ةللا ى٤ه٫للر و
لهه یلا ىكیله ٫النه نا ایظلاق دىاایی ػاه او ادال ةه ىشال ؿیه آنىا
للهه امگللىیی وىیللی او یللک ٠للاو آلليای اللر. يایللك. ةللا ةللهای آنىا
ػکی ػاک ةا ىاهك ویتایی و ٣كامر و ؿیه ىنق ىكیه ٫انه نا یلى
کك. اومی وی٬ه ػکلی ػلاک ایل الر کله ىلهقو نا ةلا ةا آها د٠ی ىی
ها نا ةه ىهقو د٤نی قهك. ىهقو ةایك ةكالك کله ٫ائه آا کك و ٫ینر
٣ام ىهىق و ىؼىي و گمنا ٣لام واٯ٤لی یلر ٣لام ىؼلىي قن
اٯلل٥ للایه ٣للام واٯ٤للی اللر کلله او ستللاخ و ویتللایی ةلله ؿللىنقان اللر و و
ىهقو ةایلك ةلا پیلهوی او ػکلی ػلاک ؿلىق نا او ٧لان ٣لام ىؼلىي نهلایی
دلهی ٣صلر طاى٤له ایلكئال ةـك. ةله هيلی قمیله او ٠له ا٫ لإى ىه
ػللاک آ طاى٤لله ؿىاهللك ةللىق. اگلله ػللاک ػکللی ةللىق ی٤للی دىاللر ةللا
ا ادال ةهٯهان کك طاى٤ه ایكئال ه ىؼقق ؿىاهك ك. ه سرچيه ؿىةی
طا کله ةله دىلی٭ ػلاک ػکلی دىا دئىنی یاسی ا٫ إى نا دا آ ىی
ىهةى ار، دهطيای ٣ق إی او قومر ىنلىب قن ىكیلحامتی قالر
دلللىا گ٬لللر ا٫ لللإى قن ٠للله او ناهکانهلللای اطهایلللی آ ىی و ةلللا صلللر٪
كوی ةه وةای ٣يىىی تذا ىى٫لق ةلىق دىی٭ نئی قومر کهیيه ىه
قهلك ٣ينلی ار، ومی ناهکانهلای ة٤لكی کله قنو ایل طاى٤له انائله ىلی
٠للاو کلله چا هللای اتیللاء امهللی اللر. یللر و ة٤للا ةلله ؿ للإ٪ آىىو
ؿىاللر ةلله اللاي ىللكل ا٫ للإى ىیامیللذی للىنوی کلله دقهیتللا ىی
ىؼلكوق ةلا ةشلر لژاق ا٫ لإى آنىلای ٠او ٣يه يایك کر ؿىنق. قن
للىق. قن ایلل ٠للاو الل إغ ىی ؿىصللی و م٨للى ىامکیللر ومللك و واق کلهق
اقان الللللذهاکی لللللىنخ ةللللله هللللل کىقکلللللا و ولللللا ػذلللللی و سلللللهوخ
(Plato, 2002: 314-319ىك.) ىی
993
یذوهمه‌نری‌کتول‌دیسؾؽلی‌انمب
ى٤یللان دهللا نا ةللهاقنی و اٯذللاقی، آواقی، ةهاةللهی ىللیامیىو ا٫ للإى
ا٫ لإى لهه آنىلا. قالر ىی الا ٤اقخ دإىی و اؿ إٮ گذه
ػللاک ٣صللر . ىلهقو و اللر؛ ػلاک، ٠اىیللا للك دلکیه تقلله له او
٣ق للإی طاى٤لله اللر و ٠اىیللا ٣صللر اناقی یللا ٧للث طاى٤لله و ىللهقو
ةكی ةه ىتای دلتیه طاى٤له لام ةله هىخ طاى٤ه هذك. ای دقی
هيلاهگی ٫هق ام الر. قن ٫لهق لام قو ٣صلر ٧لث و لهىخ قن
کلك؛ قن طاى٤له لام یلى ٠اىیلا و ىلهقو ةایلك کاىه ةا ٣قله ٣يله ىی
لللهه آنىا دؼللر ىللكیهیر ٣قللله طاى٤لله ی٤لللی ػکللی ػلللاک ةاللك. قن
ولكگی الذهاکی ةایك هيه ار ىضر ػاکيا ةهای ٫قه و سهوخ ا٫ إى
رلرونیاخ ىذهک، و و ىهق ىذهک، طلى ىذهک، ٧مای های ؿاه، کك
آلا ةلهای قله و لإ آونی ةاك، طي٥ كاذه ؿىصی اىىال هگى هیچ
گلىق، قیا ةه چ ٬ه که هيی ا٫ إى هه آنىا ار. قن ىيى٢
گا ك ةه گه٫ذه ىاقن آ٧ى او پلكن لا ةكی و لىق ىلی نهق پهون
ىامکیلر اػلاي طاى٤له ایل قن مما اك. يی نا ؿىق ىاقن، ٫هوكا و
ؿللىی ا٬للال چلل ةلله للهه کىقکللا ةلله هيلله و للكانق طللىقو ٫هوللك
ك. )ا٫ إى، ىی (A<>-><>: =?=;گه
ناط٥ ةه طاى٤ه آنىای ای ا٫ إى اؿذی ٠هیه یاسی اا ةیاق
آ٫هیللك ىذ٬للاوخ طلل گىلله او لله ؿنقللر ةللكو او آقىیللا» کلله اللر
ك ط گهوهی: اك ك ةله لإ دلتیه کله آهلا نا (٫هىاهوایلا)ىشله ةهده
هل گلهو ىلهقو دلىق والك قه ىشله الك کله ٠اىی کك، گهوهی لادا ىی
د٬لاوخ آقىیلا ةلاةهای ىیلا. اك لك لاؿذه آهل و ى٬ه٦ ىىك که او
لادی وطىق قانق. ةه هيی ااي ةىق که ا٫ إى ىلهقو یىلا نا یلى ةهدله
(. وملی ایل لـ کله Plato,2002: opcit,P: 44« )قالر او لایه طىاىل٥ ىی
ذی قن یىا ٯكی و انوپلای ىلكن الر، ػذلی ةیاقی ٠هی ةهای ژاقپه
لى لاگهق قن ىیا ٫ إل٬ه هل ٣صلر ا٫ لإى ىـام٬لا طلكی قانق. ان
ةهطذه ا٫ إى اومی کسی الر کله لى٢ الا نا ةله ػیلىا ىذ٬کله یلا
ةللا دقللىادهی آهللا ها نا کللك. ٯللهآ کللهی ةهدللهی اللا للاق د٤هیلل٭ ىی
املللاي :٫هىایلللك ىی (. پیلللاىته گهاىلللی اللل إو=;للليانق )ػظلللهاخ: ىی
٣لى هللا ةذقلىي اللإ ٫له ؤػلك ٣نلى لأػلك ملی، امي كإا ىذىو
اماي ؤیها . یا..وطه واػك نةك إ ٣نلى م٤هةلی واػك، للإ ٫له ؤةاك و إ
ٮ: C:<;ؼللیی امذللذهی، )ام ةللامذقىي الللإ ؤػيلله ٣نللى لأللىق و لللإ ٣ظي للی
(;@<، <>ض
پلهقاو دهی ٠هیله اگه دهدیث دانیـی نا مؼا يایی ة٤ك او ا٫ إى ىه
چهلانو ٯله ىلیؼی ىلذكن و ٫ینلى٪) ىكیه ٫انه آگىلذی ٯلكی
لىق کله هيله ههؿكا ةله سلروىیی گ٬ذله ىی ار. او ٠ه وی (ىی إقی
لك و ةله الا کلك و ي اناق او ولكگی ىیىهقى ةه ؿكای یگاله ةلاون قان
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
994
هایی کله وىلاو ةله الاي اناق الا کله وىیلی الر هه قن ىقاةه آ
ها اللا ؿللكا للىق. قن للهه اك اقان ىی اىللىن نا ةلله ٬لل اىللان للنهق
ك و قائيا گىه ؿكا وكگی لىق؛ قن ىی های امهی ةهؿىنقان ىىهتر او قان
للع او هيیلله ها اللا وىیللی للهه قن کلله ػللامی . ٣ماةللك قن للیا ن
قهك، اىلا ىی دهطیؽ ؿكا ةه ٣ق ةه نا ؿىق ةه ٣ق وىیی هه اکا
ؿلىاه هلىا و ةله ؿلكا و اناق امهلی ةله ٣لق ؿلكایی لهه ةهای اکا
قن طىیلك ىی د قن نا ممخ وىیی هه اکا. های د ةهدهی قانق هىي
: ;C=;)آگىذی، . ىا ؿكااا٣ر ٫ه قن نا ممخ ؿكا هه اکا که ػامی
BCC اىلللا آگىلللذی قنةلللان ؼلللى ىلللكیهیر لللهه ؿلللكا و اقان طاى٤للله و )
آیلك های نئی ىكیه ـ صریؼی كانق. او ٫ؼىای ک إو او ةهىی اؿ
که نئی ىكیه ةایك کنیا ةاك. ة٤كا ةه ذی ای ـ اان ؿلىاه
کهق.
یللى ةلله دتلل٥ ا٫ للإى ىكیلله ( C-==C?>قن طهللا الل إو اةىصللر٫اناةی )
کك و ةهای آ ه نک ةهىلی ليهق کله ٫انه نا ةه ةك ام دتیه ىی
ا ةلا ىكیله ىالك نک آ نئی یا اىاو ىكیله ةلىق کله ناةلهدهی ىه
ناةه ٯنث ةا ةك ار و اهيیر ایه انکلا ی٤لی ٠اىیلا و ىلهقو ةله
دؼقللق ىكیلله ٫اللنه للتر قشللی اللر کلله قن ىللا٣كخ ةلله ػللاک قن
ك. اىا ٫اناةی ةه ؿ إ٪ ا٫ إى و دؼر داسیه ال إو (@;;: ?CC;)٫اناةی، قان
لليانق؛ ی٤للی کسللی کلله ػقللایق ٠للهی و ٣ينللی نئللی ىكیلله نا تللی ىی
آونق و یلا قلر ىلیه ی٤ی قی نا یا ىذقیيا او هیق وػی و ؿكاولك ةل
قلر آونق ه هذی ةلواه دىای که قن ذیظه ادال ةا سرچيه ه ة
و تی نیار ٣اىه هيله ىلهقو (AC=;)ام٬اناةی، کك ار ؿىق و٥ ىی
( ;>;->>;: AC=;؛ ?CC;)٫اناةی، طها نا ةه ٣هك قانق.
ی٤لللی نووهلللای آ٧لللاوی @;?;قن یرپیاااباىلللا دلللاى ىلللىن ىممللل٭ کذلللاب
للا دللىیهی او آنىا وىىىلله قهللك کلله ة٤ضللی او للهه انائلله ىی های ن
ا ىاك کانل کائىدکی آ نا ةله طاى٤له ىیامیلذی لىنوی و ى٬سر
قانی ة٤ضی ىىنؿا ةه طاى٤له اىنهیامیلذی ةهیذایلا ی٤لی ٠لاو سلرىایه
ىلكان الك. طاى٤له آنىلای ىلىن، ٠لاىی ٣ق لإی و ٯلاى طكیك د٬یه کهق
هللای اللر کلله قن آ ىامکیللر ؿىصللی وطللىق للكانق ومللی ةهؿ للإ٪ ٠او
هایی کله اق ق ىهيی قن ای ٠او قانق و ةمن اكیهکيىیذی ؿاى
ا قن طاى٤له انوپلا ىلهغ لك، ىالك لـ او دلهیه ة٤كا ة٤ك او ن
اسلی، ال إغ لژاق، لإٮ، ٯلهانقاق لإ ىهگ ةهای ةیيانا لإ٣ إض، طهو
ةلله ٣للىا پللذىاه اٯذللاق و پللىل کللىنها، ػقللىٮ ةهاةلله وللا، آىللىو
کذلللاب ویلللر و ٧یللله هيللله قن یلللی، ىلللائه ىؼلللیقومذلللی، دلللاىؽ ق
هلللای دلللهی ویژگی او ىهللل. (@>: BA=;)ىلللىن، قانق وطلللىق یىدىپیلللای ىلللىن
لر الر کله هه دلاى ىلىن لناي آنىا گلىانی او پهونقگلان الر. قن
995
یذوهمه‌نری‌کتول‌دیسؾؽلی‌انمب
طاى٤لله آنىللای ىللىن ٣ق للإی اللر اىللا ـللذی ػکلل ٣قلله او ٠لله ىللىن
ىن اػذهاو و ٣ق» ؿلىق هلذی ةشر هيله كه را ىذ٤ال ؿكاوك ةه په
:)هيلى«. یا٫ذله الر ىلكیى اولر قلر ةلكا كه ههگىه ٤اقخ نا و
C= ةللللا وطللللىق کللللاخ ىهيللللی کلللله قن ٠هیلللله ىللللىن وطللللىق قانق طىاىلللل٥ )
قانی و ىیامیللذی ىؼللىل ٠هیلله او ةللا طاى٤لله آنىللای پلله او سللرىایه
ای ىلإی قانق. نؽ و آناى و ٣كامر ٫انه
ك هي ةه ٠ه ىی لهه و یلا ةله ه کای که او ىكیه ٫النه یلا آنىان
های الك ٣لكامر نا او لاؿ د٤تیه ا إو اب او قومر کهیيه ـ گ٬ذه
لليهق هللا او ٣للكامر و چگللىگی اللك؛ ههچللك د٤هیلل٭ اللنی ایلل ٠للاو ةه
( ٣لكامر نا ٣تلانخ او >>: =?=;دؼقق آ ىق آها ىذ٬اوخ الر )ا٫ لإى،
او اطذيلللا٢ ٫للاینی ىاللك ػکيللر و ٬٣لللر و ا٣ذللكال و داللث ػالله
ها و ةللاةهای ةیلللاق ٫لللایه و یکللی ةللله هيللله للظا٣ر قن ىیلللا الللا
للليهقك. ٫لللاناةی ها ا٣للل او ؿلللىب و ةلللك و قولللر و قلللي ىی الللا
: >B=;)٫لاناةی، قاك ها ىی ٣كامر نا هيگای ك ٫ائه قن ىیا اا
ةا اناق امهی دلىیه کلهق الر و و آگىذی ٣كامر نا اتاٮ اناق (>@
:Augustine, 2002يانق. ) رر دؼقق ٣كامر ناذی نا ىیؼی ك ىی
( او ٠لله آگىللذی ٣للكامر اطذيللا٣ی ىتذللی ةلله ٣للكامر ٫للهقی اللر و 24
٣كامر ٫لهقی ىتذلی ةله دلن نوغ ةله ةلك و ٧نتله ٣قله ةله نلائله الر
لللك ا٫ لللإى و ةهؿ لللإ٪ ( او ٠للله ٫لللاناةی ىا::C; :BCC- C=;)آگىلللذی،
قن کللكاو طاى٤لله وللكگی کلله ای آگىللذی لل٤اقخ ٫للهقی ةللذگی قانق ةلله
(. =;;: ?CC;کیك )٫اناةی،
ةاةهای ٫اناةی و ا٫ إى، اامر طي٤ی ةىق ومی آگىذی، الامر
٫هقی ار. طاى٤ه ٫انه ىق آگىذی ةه وطىق ا٫هاق ٣اقل ةلذگی قانق
لىق. اىلا ىتلای ٠لهی لهه ٫هق ىؼقق ىی که دها ةا ىیؼی ك هه
لاؿذی الر کله الا قو ؿكای آگىذی ةهگه٫ذه او ای ٠هیه الا
للى٢ تی٤للر اومیلله و ساىیلله قانق. قن تی٤للر اومیلله ىیلل٥ ٫هىللا ؿللكا و
ؿىاها نؽ و آناى ار اىا ةهااي تی٤لر ساىیله کله ة٤لك او گلا
اخ و ٣ىال٭ و ؿىاهلا لنه ةله ـذی پیكا کهق ار دلاة٥ اػال
کلك قیگها ار. ةهااي ای قو ى٢ تی٤لر قو لى٢ الا هلىن ىی
و ةك ػق و ؿىاها نؽ و ٣لكامر و ةهاةلهی و ةلهاقنی و یکی ٣اق ؿكا
قیگهی ٣اق ؿىی و ؿىاها طگ و نه ةه قیگها. ةه هيی ااي
اللا ٣اللق و للهه آیللك: للهه ؿللكا یللا للهه قو للى٢ للهه یللى پكیللك ىی
اللا ؿىقؿللىا. اىللا او ٠لله ٫للاناةی ةلله دتلل٥ ا٫ للإى اللا ىىطللىقی
اطذيللا٣ی اللر و ةلله هيللی قمیلله رللر دؼقللق ىكیلله ٫اللنه و لل٤اقخ
(. ةیلاق ;@>-;?>: ?CC;هار. )٫لاناةی، ػقیقی ةشر هيکانی طي٤ی اا
ی٤للر للاؿذی، ةلله ت ىكیلله ٫اللنه، للىق ایلل ٫ إلل٬ه، ةللا گللاهی اللا
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
996
آقىللی، ؿللىا تی٤للر اطذيللا٣ی ویللا تی٤للر ساىیلله ةللا للك اللر؛ اىللا
ها او ٠ه ٫اناةی و ا٫ لإى ةله ػلاک آهالر وملی او ٠له د٬اوخ ىكیه
آگىذی ةه ىهقو ىیؼی ةذگی قانق و نئی ىكیه اهيیذی كانق. ةله
هيی قمیه ٠هیه آگىلذی یلک ٠هیله قنو قیلی و اقةیلاخ او یلى یلک
دىاك ةهای هيه طها ـ ةگىیلك و ایل یاخ ىیؼی ار و مما يیاقة
ىق کله کنیلا نا يىله یلک لهه ؿلكا و طاى٤له ؿا وىای آکانده ىی
هيلا چیللىی کلله او گللا (=C=;واق و لو٫قللانی، )کهةاسللی قاللك آنىلای ىی
ا ٠ها قی نا ةلا اقةیلاخ لك ٣ق لإی و لك ٣نيلی ةیانی او اػث
ه ةللكل للاؿذه و للتث قونی ىللهقو او آ قن ٣صللر ػارللر للك ةلله ؿها٫لل
ار. پایه یک ٠هیه طهای ةایلك ٣ق لإی و ةله وةلا هيله ةشلر ةالك. ةله
اؿذی ةه پایه ایل ای ااي گهچه هه ؿكای آگىذی او مؼا هذی
کلك وملی ىتلای الا ار که طها ةه ااي اناق ػق د٤امی کلان ىی
٠ه وی ة٤ك او گا ـذی پكیلك آىلك الر و آقىلی اؿذی او که ةه
نللث و رللرون ةللكل للاؿذه اللر، نا ةلله ىىطللىقی لادللا ؿىقؿللىا و طللگ
ویلژ کله دؼقلق آ ه ىا٤ی ةىنگ ةه سر نا دؼقق هه ؿكا قن قیالر ةل
طاى٤ه ةه نئی ىكیه ةذگی كانق و ةله ىهقىلی ةلذگی قانق کله قانای
ملما ػذلی ةلا هلىن ىلیؽ؟٢؟ هل قن ایل تی٤ر ساىی ررانخ هلذك،
قیا هه ؿكا ىؼقق ـىاهك ك. و ای داٯضی آکان قن ای ٠او ٫کلهی
هللا نا اللر. اگلله آگىللذی ةگىیللك ىللیؽ؟٢؟ ةللا ا٣ظللاو تی٤للر سللاىی آقو
اوق ةاو هل ایل ٠هیله قنو قیلی و ىـلى ىلیؼیا قگهگى ىی
لاوق؛ ویلها پیلاىته وىلای يیؿىاهك ةلىق و یلاو طهلا ةشلریر نا ةلهآونق
لك و او او اا٣لر کلك و طهلا ىی دىاك د٨ییهی ایظلاق کلك کله او نا ةنمیه
لك و قن ىلىنق طهلا ىلیؼی هل ٧یه ىیؼی ٯ٤ا ػضلرخ نا يی پمیه
للىل هللا دهقیللك وطللىق قانق؛ ویللها قن گمللذه ػضللرخ ةلله پیللهوا هللىن ن
ا ایلل پیللاو ػضللرخ نا دمحم ىلل٬ی؟؟ نا ةللانخ قاق ومللی ىللیؼی
اظیله ، ?;:>؛ کذلاب ىقلكي، @)ل٭: یك گه٫ذك و نا ؿىق نا ن٫ذلك.
اةا، @>: ?;، @>: <;، @;یىػا: (B< :<;< :;? ،;B=;؛ اظیه ةه
گهچه ىكیه ٫انه ا٫ إى و ٫اناةی ةذگی دلاو ةله ػلاک ػکلی قانق
لىق. دهةیلر ىیقر ؿىق ةشر ه اىا ای ػاک قن ٠او ٫کهی ا٫ إى ة
دىاللك ػللاکيی نا کلله رللر دللى٫یق ادللال ةلله سرچلليه اىللا آیللا ةشللر ىی
ػکلی ةایلك ؿلىق ىهةلی ( دهةیر يایلك؟=CC? :<C;هذی ار )ا٫ إى،
ؿىق ةاك و ةا اةذکان ؿىق ةه سرچيه هذی ادلال ةهٯلهان يایلك کله
آیللك کلله نئللی ایلل ىكیلله ةایللك ىللى او ؿللا یللر. پلل ةلله ٠لله ىی
ىن که ٫اناةی گ٬ر ةه سرچيه وػلی ىذله ةالك. ػلاک طهلا هيا
للمر اولللإ و ةامللماخ ؿللامق طهللا اللر: یهللى ام الللأ ن اخر و للياو للق ام ن ؿ
997
یذوهمه‌نری‌کتول‌دیسؾؽلی‌انمب
للل(، <)ػكیلللك: ر للل٥ كه ر ی و اللللأ ن اخر و لللي او : ه ام ( ایللل الللر ??>)ةقللله
ر ى٤ای آیاخ رری٬ه قو ىر ك ا م ى مر و و هر ىر : ی امن ( که ولإیر A:;)ةقه
ةایللك (. مللماB>و Cقاللك )للىنی: ىنللق نا ىؼصللرا ىذ٤نللق ةلله ؿكاوللك ىی
طلى نا ؿلامق ؿنی٬له ىلىب يایلك؛ ویلها ؿلىق نا یلى طهلا ؿلامق ؿنی٬ه
رل٫هىىق: که چا اك؛ يی ؿامق ني إئرك حر إر ة ك مر ال ن إرل ٯ ل یو له ٫ر ا٣ر یط
نر ر ؿ ه ٫ر یالأ ن ظ٤ امىا ؤد ح ٯ ی٬ ا ى ك ٫ر ی ه ر ا و ی٬ ت رؽ ی ه ؼ ى اء و ك امك ر ٬ر ر ال إر ي م ك ٯ ك ر ق يكر و یةرؼ يى ٤ن ا ل إد ى ٣ن
: ) ؤ ةه هيی قمیله (:=ةقه
؟ ٫هىىق ولإیلر ىنلق او آ ؿكاولك الر و ةله ار که اىاو ؿيیی؟ن
(. و یلى =<: >C=;)اىاو ؿيیلی، يایك ههک که ةـىاهك آ نا د٬ىی ىی
ةه ای قمیله الر کله قن ال إو اىاىلر، ا٣ذقلاق ةله ایل الر کله ولإیلر
للىل ومللی ىنللق هللذی ىؼقللق هللا ا٠٣لل و طاللیا، ةللا د٬للىی ن
للىق. دهدیللث للىمی ولإیللر قن ٯللهآ کللهی دصللریؽ للك اللر. ومللی ىی
لللىم و ة٤لللك ىلللمى ىلللىب او ةللله اىللله للليا ا ول ؿكالللر لللن ن
هيلی دهدیلث الر: ( و ىهادث اا٣ر او آهلا یلى ةله ??پهونقگان )ىائك:
: اػیعوا‌هللا‌واػیعواالرزول‌و‌اولی‌الامر‌موکم ان اا٣ر یى ( و آسC?)ةقه
ى ل ٫النه ىهلكوی ؿىاهلك لك: هيا ار که ىظه ةه طاى٤له ل ی و لى ذ
ه مر امن ام ه و ىم ن یو تى لامر ام٨ هر هىب امن ػر إر ىا ٫ ( ةله ایل @?: )ىائلك آى
ااي کسی که ولإیر نا ةه هيا دهدیتی که ؿكاوك ٫هىىق ار ةنلمیهق
قن ػىب امهی وانق ك ار و پیهووی ٯ٤ی دها ةهای ای ػىب الر.
ای قیگله ةلا صلراػر ةیلذهی ای هيا و٣ك ٯ٤ی امهی ار که قن طل
داکیك ك ار:
ه‌الر هم‌ؽ ی‌ه‌آمووا‌مولم‌وعنلوا‌الطالخات‌ل‌یوعذ‌الل یس تدلؾو
له م‌د‌ی‌ه‌مه‌قبلهم‌ول‌یال رض‌كنا‌ازتدلف‌الر یوهم‌ال ری نل وهل‌ی‌لهم‌ول‌‌‌ارتض ه‌بعذ‌ذوؽهم‌أموا بذ ص ركون‌ی‌ل ا‌‌یعبذونو‌ی‌وهم‌م
.(55)نور:ئا ی‌س‌‌یب
ةا د٨ییه نئی ىكیه او ػکلی وىیلی ةله طار که ٠هیه ٫اناةی و ایا
ىلا نا او سلروىی ػکی آيای یلا او ػکلی طایىامـلا ةله ػکلی ى٤لىو
که دتیی آ قن کك ىی وی ىذها٫ إى ةه قومر کهیيه ىهك آد إذی
آیللك. اگلله تللىق ة٤ضللی ن٫ذانهلای اةهظللانی کلله ا٫ للإى ةلله نئللی ویله ىی
قهلك ىالك طلىاو قنو٦ یلا طلىاو نواةل طسلی آواق و م٨لى ػکی تر ىی
( ةللیانی او لل٬ادی کلله ا٫ للإى ةللهای @<>-><>: ?CC;اوقواض )ا٫ للإى،
ر ٯاةنیر ا إٮ ةله ػکلی امهلی ػکی ػاک یا ػاک ػکی لکه يىق ا
(. لایك ایل ل٬اخ ةلىق الر کله plato,opcit: 344-360ی٤ی تلی نا قانق )
للتث للك اللر ٫للاناةی ةلله طللای ػللاک ػکللی او ٣تللانخ ػکللی تللی ةلله
گللمان ٣للىا نئللی ىكیلله یللاق کللك و او نا والل٥ امللىاىی ی٤للی ٯللاى
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
998
« نیالر داة٤له ىياسله»او ةله و قن ٧یاب تی او (CA: =:<;، )٫اناةی ةاىك
للاو ةتللهق کلله قن ديللاو ؿىللیاخ طللى قنیا٫للر وػللی للتیه پیللاىته اللر
و ایلل هيللا اللر کلله قن الل إو اىاىللر اىللاو (@لليان : AB=; ،)٫للاناةی
ىق و قن آؿهامىىا نئی قومر کهیيه ؿىاهك ةىق. اىیك ىی
چیستی‌دولت‌کرینه‌مهذوی
لىل ا٠٣ل امهلیهی آؿکه ؟٣ع؟ػضرخ ىهكی قومر کهیيه ؿنی٬له ن
قن ای ػکىىلر کله هيلا . ىذ٬اوخ ارهای ٫انه ىكیهار ةا دياو
هيلله چیللى ىشللرو ةلله اناق ػللق د٤للامی ػکىىللر ىنللىب الل إو اللر
ػاک . ػکىىر ا إىی واٯ٤ی ػکىىر ٯاى امهی ةه ىهقو ار. ار
رؿىق ؿكاوك ٣نی ػکی ا قن ػکىىر ىنىب و قومر کهیيه واٯ٤ی
لىل . گلىان ؿكالر ان٢ و ٯاى. و ٯاى هيا ٫هىا و ػک ؿكار ن
لك آ یلى ةله الاي اك ا٠٣ و اىاو هيه ىظهی و اگه اؿذیان ىؼلكوقی قان
ةایللك ػللاک گ٬للر ىللی ( ا٫ للإى?<: >C=;، )اىللاو ؿيیللی. ٫هىللا ؿكاللر
و ول٥ قن طایىامـلا الا یلک ا٫ لإى ػکلی ػلاک وملی ةاك ػکی
و ٯلىای ول٥ قن هل ؿلا ؿلى٪ قمیله هيلی ةله. الر ٯاى هة ٣يه
، وػذللی ا٫ للإى ةلله او اطللاو قانق وطللىق او او ٯللىای ةلله ٣يلله قن هلل
یک اىذیاو ىـلى نئلی قهك و ای نا کانی یى ىی گىیی و ٫هیث قنو٦
والل٥ کهیيلله ػکىىللر قن (؛ ومللی>?;: :@=;)ا٫ للإى، لليانق ىكیلله ىی
٣نلی هلى... و ٣نيلا رل ةکله اػا ٯهآ؛ د٤تیه ةه هک ار ؿكایی ٯاى
ىل یى، چه ٯاى و ىظهی رٯكیه ر که ؿنی٬له و چله ةاك ا٠٣ ن
و ایل الر آ ةله ٣يله قن و امهلی ٯلاى ةله ٣ن قن ؿا او ى٤ىو، او
و « ومللی امهللی»للاؿذی ةهگه٫ذلله او ٯللهآ کللهی اللر کلله اللنی اللا
اسلی( و ٣يله ذتا او ک إو امهی )ٯلاىنئی قومر کهیيه ةایك قن ا
: ( C?ةه آ ى٤ىو او ؿا ةاك. )ةقه
ىل ا٠٣ آ ػکيلر نا و آىىوگان ػکيذی الر کله ه ى٤ن؟؟ ن
و هل ( >: طي٤له)که هيا ٯاى امهی الر دى وػی ٫هاگه٫ذه ار
ی ةاةهای د٬اوخ ػاک ػکی قن قومر کهیيه ةا طاى٤ه آنىا. ىظهی ٯاى
کلك و ؛ یکی ةلا ٣قله طىئلی کلان ىیا٫ إى د٬اودی ىمی و کی٬ی ار
قیگللهی ةللا ٣قلله کنللی. هلله قو قن اسلله ادللال ةللا سرچلليه هللذی ٯللكنخ
کك ومی قن یکی ادال قائيی ار قن قیگلهی ىىٯلر ىكیهیر پیكا ىی
اللر قن یکللی ادللال ٫قلل او پللایی ةلله ةالإللر و قن قیگللهی ادللال قو
و پلایی الر. ةلهای هيلی الر کله یکلی قن ٣نل و ٣يله ه٫ه و او ةالإ
کك و قیگهی ى٤ىو ار. ؿا ىی
ایلل للرقا آ ىللینکلل طاى٤لله ٫اللنه نا نئللی دللهی ىه ا٫ للإى
لىق او مؼلا اهيیلر کله اىلا ىلهقوٯا٣ك ةا قومر کهیيه ااوگان یر
999
یذوهمه‌نری‌کتول‌دیسؾؽلی‌انمب
ملر قن ٯیاي ةا ػاک که تیه إر قن قو آه هذكا٫ إى تیه
للك: آىللاقگی پللمیه ٯللاى و اا٣للر او کهیيلله او قشللی ااسللی ةهؿىنقان
رر دؼقلق طاى٤له ىنلىب الر و ةله نئی قومر کهیيه دى ىهقو
(، ةله A>: ؿتله BC=;د٤تیه اىاو ٣نی؟٢؟ لإ نؤی مي لإیلا٢ )لیك نرلی،
آهللا ةللا اتیللاء امهللی قن قمیلله هيللی ٣للكو آىللاقگی ىللهقو و ٣للكو هيهاهللی
کله قن نیالر و ػکيلر ةله قمیله ادلال ةله سرچليه ةلا آ، یفىل دلان
هللا کللذه للكك و ىكیلله آد٤للكاق ویللاقی او ، ػکيللر چیللىی کلل كاللذك
هللا حللهه ؿللكا ههگللى ىؼقللق للك اللر و ٫نلل٬ه ٧یتللر ةقی لل و ٫اللنه
الإ٠٣ قن ٣ضر ػارر یلى هيلی الر و دلا ایل آىلاقگی او له٪ ىلهقو
دإلی آ ػضلرخقوملر کهیيله ی تالكةهای دؼقق ػکىىر ٯاى امه
لىق کله دىطله قالذه ده ىی ـىاهك ك. اهيیر ایل کذله وىلای نول
وىللا قن ٣للكل و ٯلل دؼقللق اللنی ىللئىمیر کللهی ٯللهآ ةاللی کلله
. (?>)ػكیللك: اللر گماللذه ىللهقو قو ةلله نا تللی ػکللی نئللی ػللىن
٣نیلله نلل و ىتللانو ةللاةهای ىللهقو ةایللك ٯتلله او هللىن قومللر کهیيلله ةللا
هلای طلائه، دى قوملر ق ٯاى امهی ىن کنی ٣نیه هة و ٣كامذی ةی
لاك. ةلاةه ایل ىلهقو قن آىاقگی ؿىق نا ةلهای اطلهای ٣لكامر ةله استلاخ ةه
کك. قومر کهیيه ىهكوی ةهؿ إ٪ ا٫ إى اهيیذی ٠٣ی پیكا ىی
مبانی‌ؽلسؾی‌نؿریه‌دولت‌کرینه‌مهذوی
اؿذی ىتای ى٤ه٫ر
ابؼه‌ػولی‌عق:و‌وخیر
٣قله و لىمی ىتای ى٤ه٫ر اؿذی قومر کهیيه ناةهدهی او ىه
. قن قو ٠للاو یاسللی نٯیللث قن اللرةلله ٣للىا قو ىتلل٥ ى٤ه٫ذللی وػللی
٣صللر طكیللك کلله هلله کللكاو ؿللىق نا ىكیلله ٫اللنه و نٯیللث نا ىكیلله للامه
ةلی پكاذك، ی٤ی قن ٠او کيىیذی ررٯی و میتهال قىکهاسلی ٧ه ىی
کله قن کهقلك )چلا که هه کكاو ةه ؼىی ؿىق نا ةله ا٫ لإى ىذلث ىی
(، وػللی ةلله @>: BA=;للهه دللاى ىللىن آىللك اللر( )ىللىن، ىقكىلله آنىا
٣ىا یک ىت٥ ى٤ه٫ذی هیچ طایگاهی كار و ىك٣ی ةىقك که ىكیه
گىیلك: ٣قله ىلاقاو کلله آواق گ٬ذللك و ىی آهلا ٣ق لإی الر؛ اىلا قنو٦ ىی
کلللك، و ةهالللاي ؿالللیر ؿلللىق کللله ىنا٫لللای الللر ٣يللله ىیالللر
های کيىیلذی و میتلهال گیلهق: قن ىكیله گا قن ةهاةه وػلی ٯلهان يی هیچ
دىاك ٣قله نا الیه کلك و ػاکيیر او آ ٬ اىان ار. ٬ اىان ىی
ةلله ؿللكىر گیللهق. قن ایلل للىنخ کللانگهقا للؼه اطذيللا٣ی ٬لل اىللان
آ ٣قه ى٨نىب و ایه ار ىتن٨لا ایل قو ٠لاو ار؛ اىا چى ىظهی
ك. ةله هيلی قمیله الر کله ةله الاي یای آها نا ٣ق إی ىی يان
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
927
های ىكیه ىهكوی یلا طاى٤له آنىلای ال إو هله قو ٠لاو لا٧ىدی آىىو
دلىا ٣قله نا لکى٫ا کلهق و هذك. ویلها دهلا قن پهدلى وػلی الر کله ىی
قن ىكیلله ىیامیللذی و میتللهال ٣قلله و ای ٣ق للإی دإللی کللهق ىكیلله
کى٫ا ك ةنکه ى٨نىب و وكای و ؿاقو هىای ٬ ك ار. ٣قه
ىلإ امهی ةلهای ن٫ل٥ اؿذ لإ٪ و لىا٢ و ؿىاك هيا ةه نؽ ىی ىن که ن
: ها آىك ایظاق وػكخ و نؽ و ةهاقنی ةی الا (. قن قونا =;>الك )ةقله
گلا ةله الاي ػکل هلا الا ةلی نیلىػاکيیر ایل قو ىكیله لامه ىی
کله ةله و٣ل ة٤ضلی ٠لاو دلک اك و اکى یى ةلا آ ٬ اىان کذه ك
کشی و طایر ٣نیه ةشریر اقاىه قانق. ٯتی ةه طها ػاک ر ه
ىلا لىل گه ن هللا هللا ؿنی٬ه ؿكاوك ار نئی قومر کهیيه ؿنی٬له ن
گ٬لر ا٫ إى. گىیك یر یا٫ذه ىیهكا که قن ا إو اب ةه آ اىاو ار
قن. ػاک ةایك ػکلی ةالك ی٤لی طاى٤له نا ةله الاي ػکيلر اقان يایلك
ای او ػقیقلر قانق وملی ديلاو ههچلك ةهله ـ ای ىهكوی کهیيه قومر
ر ار که ػکير ٫ذىای ٣قه الر ػقیقر یر و اٯ ار. قن
ان نٯتلللایی اىلللا ى٠لللىن ا٫ لللإى ٣قللله الللای ػکلللی الللر کللله قن کللل
ـر ةه لاو لهىخ و ٧لث ٯلهان قانق ةله هيلی قمیله اگله او له٪ سر
نئللی ٣نللی و ػکللی و ٯللاقن ىنللق ػيایللر و پللذیتای للىق ى٨نللىب
ىق و قیگه ةه اٯذای ؿایر لادی ؿلىق کله ىنا٫لای و انائله ىی
کك؛ ةنکه ةله دئلىنیى کلهق اػکلاو هیق ةا دىمیك ػکير ار، ٣يه يی
للا ٧للث ىی للهىخ و پللهقاوق؛ هيللا کللانی کلله قن ٧للهب ة٤للك او ن
قهللك؛ پلل اػذيللال دى٫یللق ٣قلله ٧امللث ىذ٬کللها و ىذ٬نلل٬ا اظللاو ىی
ای الر کله ا٫ لإى و پیلهوا ةكو ػيایر وػی ىؼال ار وای کذله
او آ ٧ا٫ه کللك. للك و دظهةلله قونا ى٤اصللر یللى آ نا استللاخ ىیا ىللكن
ر ا٫ إى ٣يله ٣قه ٫هىاكهی دؼر ةایك ٧ث و هیى٧ که گ٬ر قن
دؼلر ٣قنلی ٯلىای کله ىلىانقی ةلهای اىلا ةالك ةلاىا اا اىه دا کك
ایلل. کللهق اناقای للـه للىق ىللی ى٨نللىب و ٧للث٧هیللى ٯللىای ٫للان
دلا کلك ىلی لاول ػلاک ػکلی تلی ةله ؿكاوك که ار وػی هيا ـه
٣قلله اللاي ةلله کهیيلله قومللر و. قهللك یللانی ٬لل هللىای ةهاةلله قن نا ٣قلله
. کك ىی اقان نا طاى٤هىذکی ةه وػی و ىىنق ػيایر وػی
٫اناةی ػکی ىنيا دؼر دإسیه ٯهآ کلهی ٠هیله ا٫ لإى نا ال إغ
سرچلليه ػکيللر ؿكاوللك کللهق. ةللهای اللاي قن قومللر کهیيلله ىهللكوی
ةله د٤تیلله ٫للاناةی تللی یللا او هیللق وػلی ةلله ػللاک کلله آ نا اللرلتؼا
نا کله ػکلی ػلاک و ال إو ؿكاولك پیلاىته االا : لاوق ىی ػکی ىذقه
يلىق الر ةه ةشلر د٤نی ػکير ىاىىن ػاک ػکی قن نوی وىی ار
ولكگی ةشلر ةله ةیلاقی دا ایل ػکيلر قن طاى٤له ٣ينلی لىق (>: )طي٤ه
و دللا طاى٤لله ةشللری آىللاقگی پللمیه ایلل للىق يللی ىؼکلل و اللذىان ةللا
929
یذوهمه‌نری‌کتول‌دیسؾؽلی‌انمب
هلا نا پیلكا کلك و قن ایل نا ىتلانو و طهلاق کلك، يله ةلكاهلا و ٣ ػکير
للىل ا٠٣؟؟ی٤للی ػضللرخ ىهللكی؟٣ع؟ هللىن يی کللك و ؿنی٬لله ن
ؿى کله ىلهقو ؿلىق ةایلك ىق ةه ت٤ا قومر کهیيه ه دإی يی
ای قن ػىن ػضرخ ىظهی ٣كامر ةاك؛ پ ةایك او ٯته ةا ایظاق طاى٤له
ونوی يایلك. ةلاةهای دهلا ةلا ، ديلهی ٣لكامرىن تی ىذ٠ه، ههچك ةه
وكگی قن قومر کهیيه ىهكوی ار که اایر ی٤ی ولكگی ةهالاي
ىق. دهلا قن ایل قوملر الر کله ٣قه _ ه هىخ و ٧ث _ اػیاء ىی
وػی و ٣قه ػيایر ك ةا وػی و ػکير وػیای ىتلای لتک ولكگی
ی لل ٫هىللىقکلله ؿكاوللك اقن ديللاو اة٤للاق ٫للهقی و اطذيللا٣ی اللر؛ چللا ی ا ؤ ه
مر لذ ظر یام لىا ا لا ی آى مري لاك لىلر إرل ا ق ٣ مرنه لهر و ن لؼ ی تىا مر ییر ( <>)ا٬لال: ك
های واٯ٤لی الر و دلا آ طاى٤له ةاةه ای طاى٤له ىهلكوی طاى٤له الا
للك. قن آ طاى٤لله دللکیه للىق اللایر ةلله کيللال ىنللىب ؿللىق يی ن
لللك و ةللله د٤تیللله ر کللله ٣قللله ةللله ىهػنللله ا٣ لللإی کيلللال ؿلللىق ىیاللل ن
اىیهاميلللىىی؟٢؟ ىإىىنیلللر ديلللاو اتیلللاء کللله کى٫الللاوی الللذ٤كاهای
( ;: ؿتله BC=;)لیك نرلی، ٣ق إی ةشر ار: میشیهوا مه ق٫ائ ام٤قلىل
لك. امتذله ةایلك الا ةله سيله ىی گی چلی ها ةله ىهػنله دلگی و آىلاق ن
ك. ای او اا ىهػنه یر ةه
ریصه‌بودن‌باػ:اشالت‌خق‌و‌بی
الك: ى٤لای اول لكٮ ػکيای امهی قو ى٤ا ةهای ى٬هىو ػق لکه کهق
قاللا ػللق نا گیللهق. ىللق اللر کلله قن ٣نلل ىللق ىللىنق ةؼللص ٯللهان ىی
قالك. ةله ایل الاي و٭ گىان اقٮ ی٤ی گىان ىتق ةله واٯل٥ ىی
الله هيللا گللىان کللالب للـ ػللق هيللا گللىان للاقٮ اللر و للـ ة
٣له٪ طىاىل٥ ةشلری یلى ػلق نا ةله هيلی (>:=، =: ضB:<;، )ام٬اناةیار.
ةللهق. ةلله هيللی قمیلله ىکللها ػقایللر اتیللا آهللا نا کللالب ى٤للا ةلله کللان ىی
ساةلر کلك: ؿىاذك که ػقایر و كٮ ؿلىق نا يهقك و او آها ىی ىی
جلو اؽ أت م ا‌بص ر إن‌كو تم ه‌الط ادق‌ی بآ‌م ا‌أن ت‌إل (. <?;)لل٤هاء: ه‌یة
های ؿتلهی اتیلاء ىلاةق ةلا واٯل٥ یلر. ى٠ىن ىکها ای ةىق که گىان
کله چا ليانق، اىا ؿكاوك تؼا ؿىق نا اه ػق و ملما ى٤یلان ػلق ىی
هله م‌أن ه‌الخ ق ی‌تب ی‌‌‌أنؾس همخت ى‌یالآؽ ا،وؽ یاتوا‌ؽ‌ی‌هم‌آیزور٫هىىق:
ای الاي لكٮ و کلمب ةله اتلاٮ و ٣لكو اتلاٮ ةله (. ةه=?)٫نر:
ای او وطىق اور ةذگی قانق. ػکيلای امهلی او ک إو ػق د٤امی که طنى
کلك کله ؿلىق هيی طا ةه پیهوی او ٯهآ کهی او ى٤لای قوو ػلق یلاق ىی
اه واٯ٤یلر الر و چلى اله ؿكاوك ار. ؿكاوك ػق ار، ی٤ی
لر و واٯ٤یر ار ى٤یان لكٮ یلى هلر و ةلهای لظ لـا قن
للر ةایللك اتللاٮ و ٣للكو اتللاٮ آهللا ةللا ک للإو ؿكاوللك آوىللىق للىق اقن
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
922
للا ةلله . للىا٢ دللانیـی اتیللای امهللی و قلليا(CC، >ض: AC=;، )للتىوانی
لىق. اق٣لای هيی ى٤ا او ػق ار که ةله لىا٢ ػلق و ةاله د٬لیه ىی
گلا کمب چى ةا ػلق و اله واٯ٤یلر ةیگاله الر ةلی ةیلاق و ةلی دکیله
ٯهان و ىذىمىل ار. اىا اگه گ٬ذه لىق پل ٫نل٬ه طىللإ ار و مما ةی
اههی و طظال و ٧نته ةاله قن طلكال ةلا ػلق کله قن ةلیانی او ىقلا٥
ومللر ای او ىلهقو او پیلهووی طتهله ػلق و دؼقلق ق دلانیف، ىىطلث یلإي ٣لك
ل قن ىلق یکا و ٣كامر ؿىاها ك ار، چیر؟ پاف ایل په
ى٤ه ىهكوی ةهگه٫ذه او ک إو ؿكاوك ار و ای الر کله ةاله ةلكمیه طا
گا، اامذی كانق؛ مما طى ٫هیث و ىا٤ی لاههی ةلی یلر ٣كو دکیه
گلا آلا سرچليه نتا ار؛ چى دکیه و هایذا پیهووی او آ ػق و ػق
هلا ی٤لی ؿكاولك لتؼا الر. او لىی قیگله ؿكاولك لىن يه واٯ٤یره
ناوات‌وال رض‌‌ىنق ار: ه‌نور‌الس ( ملما هلهک ةلا ؿلكا و ?=)لىن: الل
و زل‌عل ىی‌‌یى وال ر‌گیلهق: قن ػىب ؿكا ةاك قن واقی نولایی ٯلهان ىی
بی عبذه‌آ ل‌ی‌ات لن ات‌إل ى‌الو ور‌د رجلم‌ی‌و ات ( و کلا٫ها و C)ػكیلك: م ه‌الؿ
للك: هیال ر‌اهلله ةالله قن ىقاةلله ایلل ولل٤یر ی٤للی قن دللانیکی ٯللهان قان
اغوت‌ی‌كؾروا‌أول لن ات‌ی‌اؤىم‌الؼ : درجونهم‌مه‌الو ور‌إل ى‌الؿ ( و A?>)ةقله
للىا ىللا٥ قن ىقاةلله ىللمىی ةللا ٯللهان قاق ؿللىق و دتنی٨للاخ ؿللىق ةلله ٣
ؼؾئ وان ور‌الل ه‌ی‌ذون‌ل‌ی ر‌ی‌ؿىاهلللك لللىن ػلللق نا ؿلللاىى لللاوك: ىی
( وملللی ٧ا٫نلللك کللله لللىن ؿكاولللك سلللراظاو آهلللا نا B)للل٭: ب أؽواىهم
ه‌متم نوره‌ولو‌ك ره‌الل اؽرون‌ىواك: ىی (. و ةاله ن٫ذلی B)ل٭: والل
الباػ:كان‌زىوقا : ار (. ةه هيی قمیه ه ىقا و هل ;B)اسراء: إن
اناق امهی ةه ای ار که نل و لاةهاةهی قن ةهاةله ٣لكامر و ةهاةلهی چلى
اامر كانق، آیك یى كانق. ٯهآ کلهی ةاله نا ةله کل٭ نوی آب دلتیه
یا ن٫ذللی اللر: کللك کلله ٣نیلله٧ طنللى للاههی ىی ض رب‌الل ه‌الخ ق
ب ذؽ ال رض‌‌ینل ث‌ؽ ی‌وؾ ع‌الو اس‌ؽ‌ی‌رىب‌جؾ اء وأم ام ای والباػ :ؽأم ا‌الز
( قن ذیظلله ٣نیلله٧ طىلللإی کلله اهلله A;ن٣للك: ) ض رب‌الل هال مج ال‌ی‌ك رلك
للك سللراظاو پیللهووی او آ ؿلل كا و ىىىللا ةلله ؿللكا ةاله قن للىل دللانیف قان
أن ا‌ورز ل‌اللر: ولق ذ‌ز بقت‌كلنتو ا( ;>)ىظاقملله: یكت ب‌الل هل غلبه
جو ذنا‌له م‌الػ البون‌یلعبادن ا‌النرز ل ه مله م‌النوط ورون*وإن ه*إن
ای اؿذی ذیظه ىتای ى٤ه٫ر (. ای چی ار که آ=A;-;A;)ا٫اخ:
نا ةلله یاسللی ی٤للی پیللهووی هللایی طتهلله ػللق قن قومللر کهیيلله ىهللكوی
قتال ؿىاهك قار.
اؿذی ىتای هذی
ذذامخور‌بودن‌جهان
ةه ؿكار و ای واةذگی لادی آ ةىق و ههگلى طها هذی واةذه
923
یذوهمه‌نری‌کتول‌دیسؾؽلی‌انمب
ای ٠للهاو آ طللكا ـىاهكللك. طهللا ٣للی نةلل ةلله ؿكاوللك اللر و اگلله مؼ
ىق. قن قوملر کهیيله ىهلكوی ةیلاق ىىنق ٣ایر ؿكاوك تاك اةىق ىی
طها ى٤ىی و امهلی الر له ىلاقی. ؿكاولك ؿلامق و اله و سرچليه
هذی ار و هذی طها و اا او اور و هيله طهلا و اطلىای آ
ه‌ما‌ؽ‌ی‌اك: ىی ؿكاوك قن ػهکره ة ناوات‌و‌‌یسبد‌لل ال رض‌‌یما‌ؽ‌الس
ل(، ؿكاوك هل ىتلكاء طهلا الر و هل ٧ایلر طهلا: ;)طي٤ه: ى وال و
که قن ػكوز ىؼذلاض ؿكاولك الر قن ىن هيا (. طها=)ػكیك: والآذر
گىله یلر کله ؿكاولك طهلا نا آ٫هیلك و نهلا ةقا یلى ىؼذلاض اولر ایل
نوق، ةنکلله و پللی ىللی کللك کللهق اللر و طهللا ؿللىق قیگلله کللان ىی
واةذگی و یاو طها ةه ؿكا قائيی ار. ویلها اىکلا و ٫قله لادلی طهلا
ش قائيی ار. طى لاخ ػق هيله چیلى قن ى٤له لاةىقی الر: ك : ء
إل ا‌وجه ه ىللكدی ةللاٯی ةياللك یاوىللك کلله ای ( و ةللهایBB)ٯلل: ىال ك
:٫هىایلك یاو که طها ةه ؿكاوك ىی قنةانکه چا ٣ایر پهونقگان ار،
یسأله‌مه‌ؽ‌ی ناوات‌وال رض‌ك: ىو‌ؽ‌ی‌الس ( و قن C>)املهػي: سأن یوم
أن تم‌الؾق راء‌إل ى‌الل ه:ةلاب یلاو ىنلق الا ةله ؿكاولك دصلریؽ ٫هىلىق
ه‌ىو‌الػو ه ه اناق ؿامق طها تی٤ی قن ةکىن هيا (.?;)٫اه: ی والل
قانق طهلا اطذيلا٣ی یلى وىلای ةله لاىا اىا ةىق آ قل ةیلاقی
ار و او ٠يی تی٤ی ةهؿىنقان ار که ةه الاي اناق ؿلامق الا
چلا کله ایلذه الر ةله الاي اقان ىق. داکى طهلا اطذيلا٣ی آ
قو ةلا ىتلانو ةلا ىا٧یلر و اناق امهی اقان ك ار؛ اىا وىای که ىه
ونوی ىذ٤ك هىن قومر کهیيه كك و٣لك امهلی ىؼقلق ديهی ٣كامر
ؿىاهك ك.
موذی‌جهان‌موذی‌و‌غایت‌قانون
اسللی قن قومللر کهیيلله ایلل اللر کلله طهللا یکللی او ىتللای هللذی
ىك. هيه ػىاقز و ػهکاخ طها ىك ار و ه ٧ایر آ٫هی ه ٯاى
کللك و قن ٣للی ػللال ةلله للير آیللك و ٣يلله ىی یللك ىیةلله اللاي ٯللاى پك
ای ةلكو ٣نلر ك. ةه وةا ٫نل٬ی هلیچ ػاقسلها هك٪ ىـصی قن ػهکر
قهك. ةه ای ااي ؿكاولك ػکلی ةلهای ٫ا٣نی و ةكو ٣نر ٧ایی نؾ يی
ذاق ار. ةلهای ىلإ ٫ه دؼقق هك٪ آ٫هی ةشر پیاىی نا دى ن
ق ای پیاو ةىن کاىله ةایلك دىل که هك٪ آ٫هی اا ىؼقق ى ای
ةشر اطها ىق. اىا اطهای ای پیاو و ٫هاگیه ك ٣تىقیر ىلا٥٫ ىا٧یلر
الللكاوق ةللله هيلللی قمیللله هيلللىان ىلللا٥ اطلللهای ایللل پیلللاو نا ةللله ؿللله ىی
ىك. ومی ای و٤یر ةه ااي و٣ك ٯ٤ی امهی یک نووی ديلاو ىی
سللا وىللی ؿىاهللك للك، قن للىق و سللراظاو ةللكگا للامؽ پیللهوو و وان ىی
٧یه ای ىنخ هك٪ آ٫هی ق ؿىاهك ك.
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
924
رابؼه‌ػولی‌دنیا‌و‌آذرت
قو آؿللهخ و قیللا کلله اللر ایلل کهیيلله قومللر اسللی هللذی ىتللای او
ای ناةلله کلله هللذك آ٫للهی ٠للاو او للئه قو ٯللهآ د٤تیلله ةلله و ىهدتلله
و گ٬ذلان و انن٫ذل و لکاخ و ػهکلاخ ديلاو و الر ةهٯلهان آهلا ةلی ىمی
ك طهاهای پكیك ایه نوی ةه آسانی ىاهای اكیه هلاآ او ة٤ضلی که قان
ةلاةه. کلهق ؿلىاهی ىلاهك آؿلهخ قن دهلا نا ة٤ضلی و طهلا هيی قن نا
اىه ةایك ةه الاي ایل ٣قیلك د٠لی لىق کله اطذيا٣یهای ای دياو ةه
و اگه کسلی او ديلاو ىق يی ٤اقخ ةشر دها قن ای ئه قیىی داىی
ةهالاي ىلىٯذی ا نا اىکااخ ىلاقی ولكگی ةهؿلىنقان ةالك اىلا ولكگی
ةىق ای ئه و ػىن قائيی قن ئه آؿهخ د٠ی کك ةاوك ؿىاهلك
چللی قومللر کهیيلله ىللكیهیر . ةللىق و ةلله د٤تیلله ٯللهآ للقی ؿىاهللك ةللىق
ؿىاهلك ىلی های آؿهخآةاقای قیا نا ة نا قن قیا ةه ٣هك قانق کهای طاى٤ه
ها قن قیلا . ااو ىقكىاخ ونوق ةه ةهر نا قن ای قیا ةایك ٫هاه کك
کك کك. قومر کهیيه ٫ایی نا ٫هاه ىی ؿىق نا ةهذی یا طهيی ىی
یك ةه ةهلر آلا لىق. امتذله ىلهقو، ؿلىق که د إ های ىهقو ةهای ن
ك. یى قن ایظاق ای ٫ا هيا ىن که اان کهق ی قشی ااسی قان
ىتای اا اؿذی قومر کهیيه
ذلاؽت‌الهی‌انسان‌کام:
ار و هيى الر کله قن ىكیله ٫النه که ـه کاىه آ تی اا
. الا کاىله کله ؿنی٬له ؿلكا قن نوی ؿنی٬له ؿكالر، ٫اناةی ػاک الر
وىی ار، ى٠هه الياء و ل٬اخ امهلی الر. ٣نل و اناق او او ٣نل و
گیهق. ةاةه ای ػک او ػکل ؿكالر و ػکىىلر ناق امهی سرچيه ىیا
ةلله کاىله اللااو هل ػکىىلر ؿكاللر کله ةله او د٬للىی لك الر.
او ػکىىلر ٫نل٬ه و الر امهلی ٫هىلا اطلهای ىىنإى امهی ؿنی٬ه ٣ىا
نئللی قومللر کهیيلله پلل او تللی ا٠٣لل وصللی اوللر. . اللر هيللی یللى
کللك ومللی قن ىقللاو اوللك اندتللا ةهٯللهان يیههچللك او هیللق وػللی ةللا ؿك
٣تىقیر و ةكگی ىشه پیاىته الر و ملما ىظهلى ةله آسلان ایل ىقلاو الر.
ی٤ی وصی پیاىته یلى الا کاىله الر و قن ٫هل لاهه و ةلا ک لإو
امهللی و ٣يلله ةلله آ ىللى او ؿاللر و ةهدللهی اللا وىللا ؿللىق
ةه هيله ىـنىٯلاخ ولإیلر قانق. ار ةه هيی قمیه ةه ىهقو طها و ةنکه
ةه هيی قمیه قن هگاو هىن قومر کهیيه یک ػکىىر ةه نهتلهی واػلك
چه قن ٣صر ؿىاهی قار و ای ار ى٤ای طهای ك واٯ٤ی؛ ه آ
لىق. دؼقلق گلهای ػلاک ةله ٧لهب گ٬ذله ىی طكیك ةه ااي ٫ههلگ ىلاقی
ىذللىن طهللای للك ٧هةللی ىؼللال اللر ویللها قن ایلل اكیلله وػللكدی
یر. ىتای ای طهای ك ىا٥٫ ٠لاو لنه الر کله ةیلاق ةله
925
یذوهمه‌نری‌کتول‌دیسؾؽلی‌انمب
ىن کلله گ٬ذللی ةلله اللاي ىتللای قومللر طایللر و ة للإ اللر و هيللا
کهیيه، اامر كانق و ىاك ک٭ نوی آب ار.
دو‌زاختی‌بودن‌انسان
اللا یللک ػیللىا پیشللر٫ذه یللر. اللا هلله چللك او مؼللا ةللكی و
او قو ة٤لك ىلاقی و وملی ةلیان ةله ػیىالاخ لتیه الریاوهای تی٤لی
هيیلی و ا إىی ػکیيا که ة٤كی قو هيا؛ دکیه ك ار امهی
٫هىایللك: ٯللهآ کللهی ىیکلله چا اللك؛ اىیللك ٬لل و ةللك نا آهللا ا٫ للإى
اه‌ونؾر‌ؽ‌یذلق‌الإنسان‌مه‌ػ ...ثم‌زو ( پل A-C )لظك: ه‌مه‌روخ هیه
یاوهللای آقىللی صللر٫ا ىللاقی یللر. ٣للكامر ىهللكوی دهللا دىویلل٥ ٣اقلإلله
اىکااخ ةلهای ن٫ل٥ یاوهلای ىلاقی یلر. هلك٪ قوملر کهیيله دهلا دهیله
قانی هللای کيىیللذی و سللرىایه للا، ىللک و آواقی یللر کلله قن ٠او
چله کك. قومر کهیيه دياو یاوهای ىلاقی و ى٤لىی آقىلی و آ دتنی٩ ىی
نا ةهای آناى قیلىی و ل٤اقخ اؿلهوی للإوو قانق، ٣اقلإله، ةلهای هيگلا
هللای یاسللی ٣صللر طكیللك للاؿذی ٠او يایللك. ىتللای اللا ٫للهاه ىی
ىادهیامیللذی و ةلله دللک للاػذی اگاللذ اللا اللر و ةلله هيللی قمیلله
ػذی ةه ٫ه ىؼال که ٣اقلإه یى ةاك که یر، دها ؿىناک و پىاک
های ٬ل اىلان ها و قن یلک ک لإو ؿىالذه ؿىار ٧هیى آقو و ىک و
قانی نا امگلىی طاى٤له آنىلای ی که ٠او سلرىایهاوق. کا نا ٫هاه ىی
ایر ٬ اىلان قن هيلی قیلا ؿىق اؿم ىی کك، کيال ىنىب نا قن ن
قاك. که ىتای ػیىا اگاذ اا الر وملی قن قوملر کهیيله ىی
ه یاوها ٫ق ىاقی ار و ه ٤اقخ ىؼصر ةه قیار. چلى الا
٤اقد یى ىذ٬اوخ ار.ةا ػیىا ىذ٬اوخ ار مما
اجتناعی‌بودن‌انسان
؛ هياىن که ٫اناةی و ا٫ إى گ٬ذك اا ىىطىقی اطذيلا٣ی الر
ونق آدىاللك ةلله يللی چللى یاوهللای ىذ٤للكق ىللاقی و ى٤للىی نا ةلله دهللایی
٣نیه٧ ؿىیاخ ىذهک قن اؿذان تی٤لی ةلكی ةلا ػیىالاخ. اوق
نتلك و ةلهای طنلث ى٤٬لرها اا. نقةیاقیی ةا آها یى قاهای د٬اوخ
ى٣للا ؿللىق نا ةلله ؿللكىر قیگلله هلل، ػیىاللاخ ؿ للإ٪ ةلله ىللا٥٫ ؿللىی
ك ىی اگه ای کان او یک ىق ٣ق إیی ةهؿىنقان تالك ىظله ةله لىا٢ . گیه
قن ى٤لله اقللها نا و ةقللای للى٢ ةشللر ؿىاهللك للكها ؿلىی ةللی اللا
٠او اطذيا٣ی ام و الذىانکه ای ةه هيی قمیه ةهایقاق. ٯهان ؿىاهك
ةایلك ن٫ذانهلا ةهالاي ٯلاى ٣ق إ ،٠يی ةاك و ةكون او ههض وىهض و ةی
ها اللاآیللا اىللا ایلل ٯللاى دىلل چلله کسللی ةایللك دللكوی للىق؟. ةاللك
دىاك ٯاىی کاىه و هيله طاتله کله هيله یاوهلای آقىلی نا پىل ىی
دظهةلله ةىیللك؟ ،دلليی يایللكاو نا قیللىی و اؿللهوی قهللك و لل٤اقخ
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
926
ا قاق الر کله ٧نتله لهىخ و ٧لث ةله ٣قله آقىلی ىلا٥ دلكوی
و ةشلر ىق ىی دى ةشرػذی ةهای دإىی ٤اقخ قیىی چی ٯاىی
نا٥٫ اؿذ إ٪ ةاك و ه ةا دؼقق دا کى ذىاذه ٯاىی ةىیك که ه
. قن ػلامی کله ػیلاخ وق٫هاه لا قن قیا ٣كامر وىیه ٤اقخ که ةشر نا
پل چلی قیىی ىىٯر ار ةایك ةه ٫که ٤اقخ قن ػیلاخ طاویلك ةلىق.
اگلله . ةایللك امهللی ةاللكکلله للاى لل٤اقخ قیللىی و اؿللهوی ةاللك ٯللاىی
آیا ىيک ار که ؿلامق طهلا و ، ررونی ار وطىق چی ٯاى کاىنی
الر و٫هیلكآ قلهنامر ىو ٣لك ةام٨ه اا که آها نا ةه ااي ػکير
، هلكایر کلهق الر لا هيه ىىطىقاخ ٣ام نا ةه ىی کيال ایلذه
لذاق ةالك؟ لال چلی ٯلاى اةلچی ٯلاىی نا ةلهای ةشلر ٬ه لیا ان
له لاؿذ کل٭ پلا و ٯلهان قاق ىلژ ةله ٤ امهی ةهای ةقلای لى٢ ةشلر نا او ىق
ده هلللای چللل کللله ؿكاولللك آ نا ى٬٨لللىل گمالللذه الللر رلللرونی پنلللک
ػقیقر ای ار کله ایل ٯلاى دىل . (><<: <:<;، )اة یا يانق ىی
للذاق للك اللر و ةللا پیشللر٫ر طاى٤لله اتیللای امهللی قن للىل دللانیف ٫ه
ه ك دایى ده کاىههای ةشری ـه لـه هلایی آ کلهکله ای ٣ه
دىلل ، پاللـگىی هيلله یاوهللای هللكایذی ةشللر دللا آؿلله دللانیف ؿىاهللك ةللىق
ىل ا٠٣ اىلا اطلهای کاىله آ ةله قمیله . ك الر اة إ٦ةه ةشر ؟؟ن
هلىن ىظلی آؿله امىىلا لك آیلك ی٤لی ٣كو آىاقگی ةشر ىىکىل ةله
ىلاقگی اٯاىله و اطلهای آ نا قالذه آ ،وىای کله ةشلر دله ٣لكامر. ار
ىللذنىو کلله اللر ؿكاوللك ىنللق ٣للكل وةام٨لله ایلل ػکيللر ةللاةه. ةاللك
ویله آ٫لهی ٫نل٬ه لىق ىؼقلق کهیيله رقومل اگله. ار کهیيه قومر
و مل٭ الاي ةه نای٤ی تی ػکی ىكیه نئی ؿكاوك. نوق ىی ىال
ا و ٣لكامر ىنقله وال٤ه نػيلر الاي ةله و ةشر ةه تر ىههةای
ال لال ةه اایر کيال اگه. کك ىی ان له ان ؿكاولك و قانق ةلذگی ن
للال لله ان ػاکيیللراگه . ةللىق ؿىاهللك ا ةام٨لله ػکيللر ؿ إ٫للر ةلله ،کللك ن
ىلإ ایل ةكمیه ٣كو آىاقگی ةشر ىؼقق ك ار، سلراظاو ةلا ةلهوو ن
لله آ٫للهی ةیهللىق ؿىاهللك ىؼقللق کهیيلله قومللر آىللاقگی هللىن للك وگه
ه‌یوهن ال اعب‌ی‌وم ا‌ذلقو ا‌الس ناء‌وال رض‌وم اب ٫هىللىق:کلله چا ةللىق؛ ىی
(@;)اتیاء:
آملىق د٤هیل٭ تی٤ر ساىی ةك و گلا ،که ةهای آقىی آگىذیةه ؿ إ٪
یلک قوملر کهیيله ةله ایل ٫له ةلا لك الر کله الا لادلا ، کك ىی
،آیللك يللی قیللاه اللا گاهکللان ةلل. ؿللىا لله رللرون و ةللكؿىا اللر و یللک
ىل هللا؟؟ قه لك کك؛ چا ىی ىؼی ار که او نا آمىق که او ن
ىمللىق یىمللك ٣نللی ام٬لله ومکلل اةللىا یهىقالله و یصللراه اللر کلله: کلله ى
کلله ای ةلله هيللی قمیلله ةللهای (;AB، ;ض: @;<;، للههی )دمحمی نیویيظللاه
لللذاق دلللا ةللله د٤تیللله ٫لللهخ آقىلللی آملللىق لللىق ؿكاولللك اتیلللاء نا ٫ه
927
یذوهمه‌نری‌کتول‌دیسؾؽلی‌انمب
اىیهاميىىی؟٢؟: میذاقوه ىیشاٮ ٫هده و میشیلهوا مهل ق٫لائ ام٤قلىل
ةلكو ٯلكنخ یاسلی و قوملر (. و ای کان امتذله ;ته : ؿBC=;)یك نری،
هلای ومی پیاىتها ةهای ایظاق ای قومر ةلكمیه ىىاػيلر پمیه یر اىکا
پیللهوا اللك. گللذهق ىا٧یللر وىالله و ٣للكو آىللاقگی ىللهقو ىى٫للق تللىق
هللا ء و ىذ٠للها قومللر کهیيلله هيللىان ةایللك قن ایلل نا ةللا اهظللانیااتیلل
آىاق اوك. قومر کهیيه ق نا و ىؼی نا ةهای دإیو ؿى ىتانو کك
آزادی‌و‌اذتیار‌انسان‌در‌دولت‌کرینه
یللك و ها نا طتللها ىللمى ةیا٫ه ةللهای ؿكاوللك آللا اللر کلله هيلله اللا
ول و٫هىىق: که چا قر و پای یا نا ةتكق یا ا إ او نا ؿنق کك؛
( وملی ایل ول٤یر CC)یى: عا ی رض‌كل هم‌جنال‌‌یساء‌رب ك‌لآمه‌مه‌ؽ
للىق. اللا دهکیتللی او هللای اللای ىی للتث ؿللهوض اللا او ویژگی
لذه و ػیللىا یللا ةله د٤تیلله اىیهاميللىىی؟٢؟ دهکیتلی او ٣قلله و للهىخ ٫ه
ذه دتلكیه ىی لىق و اگله ار. اگه ٧هایى و هىاد د٤یه ىق ةه ٫ه
، ;ض: :::>، )امقتاظی ىق ىق ةه ػیىا ةكل ىی٣قه و اؿذیان د٤یه
کلله ةشللر ةاللك ةایللك قانای ٯللكنخ اذـللاب ةللی ؿىاللر ةشللر ةللهای ای 1؛(>>
قهلك و ةله او ٯلكنخ ٣قه و هىخ ةاك. ؿكاوك ةله ةشلر نا نا لا ىی
قهك. ةشر ةایك ةه کيک ٣قه و رر٢ ةا هىاد ىتلانو کلك و اذـاب ىی
آقىللی ؿللىق ةللا اذـللاب ؿللىق قن ىللیهی کلله ةلله آهللا ٧نتلله کللك. اگلله
لك. ؿكاوك د٤یی کهق ار ػهکر کك ةله کيلال ایلذه ؿلىی ىی ن
الا ٠لاو سلرىایه قن قومر کهیيه ىهكوی، ةه ؿ إ٪ آ قانی و چه کان
گ٬ذلللك و هلللا ی٤لللی قو ٠لللاو نٯیلللث ى٤اصلللر ىلللی هيیللی ىانکیلللر
ذه ٠للاو اطذيللا٣ی ةلل گىیللك، اللا ىؼکللىو طتلله دللانیـی و قللر ىی
ه‌لا‌کهی داکیك قانق که: یر. ةهای هيی ٯهآ الل خت ىی‌ػ‌ی‌إن ر‌ما‌بق وم
ىللر ؿللىق قلل ( اللا;;)ن٣للك: روا‌م ا‌بأنؾس هم‌ی ػی ها قن د٤یللی سر
للك. ةلله هيللی قمیلله قن دؼقللق قومللر کهیيلله ةهؿ للإ٪ قیللكگا ااسللی قان
ها دىاك ةا اكیله ق ىهقو ةیاقی ار. آها ىیا٫ إى و آگىذی
و ٣ينکللهق ؿللىق وىللا هللىن آؿللهی ػظللر امهللی نا ةلله طنللى و یللا ةلله دللإؿیه
اكاوك. ىهقو ىى٬ك ةهای دؼقق قومر کهیيله ةلا ىىال٥ ی٤لی ىا٧یلر
ىتانو کك و ةلذه هلىن نا ٫لهاه کلك و قن وىلا هلىن نئلی قوملر
قو قن ایظاق ٯ و ٣لكل ةیلاقی الر. چلى ٫نل٬ه کهیيه یى ق ىه
ه ای ار که ال ن (.?>)ػكیك: قوم‌الواس‌بالقسغ‌ی‌ل‌ان
لی 1 ى وطه ن کث ٫ی امي إئکح ٣ق إ ة إهىج و ن کث ٫ی امتهائ هىج ة إ٣قه و ن کلث ٫ر هللا ٣ . إ
ن لث امي إئکح و ى ل ٧ د ه ٫هى ؿیه ىر هى ن ث ٣قنه ذ یهيا، ٫ ي ٧ ی آقو کنر لهىده ٣قنله ٫هلى ة . امتهائر رر ىر
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
928
گیری‌نتیحه
نهتلهی ةله نه ٠او دى اذتكاق و ن ك طهای ةه دىطه ةا
و ؿىالك ىی ٫ها ٣كامر ةه که آ ىقاةه قن طهای دئىنی یک ةه یاو آىهیکا
ا٣ذقلاقی اله. الر هيگلای یى ار هياهگ ةشر دىػیكی هخ٫ ةا
یلاو ایل ةله طهلای پالـی هيلا دئلىنی طهلای و ىهلكوی کهیيه قومر
لله اقةیللاخاکللى ومللی اللرهيلله للذيكیكگا طهللای آ للهغ و ٣ه
الر طاى٤له ال إىی قنو قن ػلكاکشه و دلی٥ چلانچىب قن ةنکه یر
يایلك. د لإ لاػث ایل ا طنلث يیمما دىطله هيله ىذل٬٤ا ٣لام ن
للاوی ةللهای ىقاملله کهیيلله قومللر ا٣ذقللاقی الله ىـاتللا ٯنيللهو ٫هاگیه
لیك کله ىهكوی ةلهای دىػیلك ا٣ذقلاقی اله کلهىن هيلا ةه ای ذیظه ن
له ٣قله وةلا ی٤لی الإلهلای ةلی وةلای ةله ةایلك ك طهای ،لىق ٣ه
ىقامله ای قن که امهی ا٠٣ ؿنی٬ه وصی آؿهی نهتهی ةه دىػیكی طاى٤ه
وةللای ةلله للك طهللای ةللهای ةایللك یللى اللر للك اىیللك کهیيلله قومللر
ةلله ىهللكوی طاى٤لله پللژوه ایللهای یا٫ذلله ةهاللاي. للىق انائلله طهللای
قن .للكانق للتاهر دللانیف للىل قن پیللهاقی هایللهه آنىا او یللک هللیچ
اللاي ةلله کلله اللر ىنللق ٯللاقن و ٣نللی ؿللكای اول ىللكیه کهیيلله قومللر
لذاقای ؿنی٬له وىلی نوی قن الا آ٫لهی ٫ن٬ه نیالر و الر ٫ه
اول قنطله قن ایل ةلاةه. الر کهق د٬ىی او ةه نا وىی قن کهیيه قومر
اولر وصلی ایلا ٧یلاب قن و ا٠٣ل تلی وىی قن کهیيه قومر نئی
تلی ىشله او. الر تلی هيیى هؿائ ةقیه قن وػی قنیا٫ر قن طى که
قومللر. اللر للاق ٯللهآ و ةللىق ؿللا او ةللهی ٯللهآ ةلله ه٣يلل و قنک قن
للایه ؿ للإ٪ ةلله قومللر ایلل قن کلله ىللهقو آىللاقگی ٣للكو قمیلله ةللهکهیيلله
لك ةیلاقی قشلی ىلهغ ٫انههای ىكیه الر لك ىؼقلق هلىو قان
٣لكوکله ای ةه ىتی ٣قه ػک هيیی و امهی ٯ٤ی و٣ك ةه ةا ومی
و ىؼقللق نووی ،ةللىق ؿىاهللك آ٫للهی ٧لله قلل کهیيلله قومللر دؼقللق
لهغ. آىلك ؿىاهلك سره ة ؿىاها ىتانو ٣كامر اذ٠ان و ونقةهآ ةشر آنووی
قن نا ٠للاىی چللی ىقللی اىکللا وىیلله کهیيلله قومللر ٫نلل٬ی ىتللای
٫للهاه ا٣ذقللاقی هلله ةللا ٣للكامر دلله و ى٠نللىوهای اللا الهللا هيلله
ىتلللای . ىتلللای ٫نللل٬ی قوملللر کهیيللله قن ایللل پلللژوه ةلللهکلللك ىلللی
آهلا د٬لاوخو دقی اؿذی اا و اؿذی هذی و اؿذی ى٤ه٫ر
. ةلللله مؼللللا اللللر للللك نولللل یاسللللیهللللای ٠او للللایه ىتللللای ةللللا
لك ةنکله ى٤ه٫ر اؿذی قن قومر کهیيه ٣قه و وػی ه دها د٤ان كان
له وػی ةهای ػيایر ٣قه آىك ار و ٣قله وػلی نا ةله وةلای ٣لاو ٣ه
کك. ػق قن قومر کهیيله الیه ذه آ نا ٫هاه ىیکك و وىیه گ ىی
ار و ةاله هىیلر واٯ٤لی لكانق و ىالك کل٭ نوی آب الر و ن٫ذلی
929
یذوهمه‌نری‌کتول‌دیسؾؽلی‌انمب
ار. ػق ا ؿكار و ؿكاوك سرچيه ػق ار و دلگا ٣لكامر
ةایك قن ػىب ػق یا ػىب هللا وانق ىك دا ىيىل و٣ك ٯ٤لی ؿكاولك
ةله قمیله ٣لكو الامر سلراظاو او واٯ٥ ىك. ٣نیه٧ طىللإ اهله ةاله
نتللا وانز وىللی ؿىاهللك للك. قن للىك و ػللق للؼه دللانیف ػللم٪ ىی
قومر کهیيه طها واةذه ةه ؿكار و ةله الاي ٯلاى و اناق ؿكاولك
که قن ىیه هلك٪ آ٫لهی ٯلهان گیلهق ىق و اا یى ةهای ای اقان ىی
ى امهلی و اناق ؿكاولك اقان ای ایظاق يایك کله ةله الاي ٯلا ةایك طاى٤ه
گللىیی اگلله آ٫للهی طهللا و اللا للىق. ةلله هيللی قمیلله اللر کلله ىی
ىك ار، دؼقلق قوملر کهیيله ىيکل و ٯ٤لی الر ىك و ٧ایر ٯاى
ه ق ٧ه ار که ةه ؿ إ٪ ػکير ؿكای ػکی ار. قن قوملر وگه
ىلهگ ديلاو لىق و ىلا ةلا کهیيه اوللإ ولكگی قن قیلای ىلاقی ؿ إله يی
للىی و وللكگی اقاىلله قانق، سایللا اللا هلل یللک ػیللىا پیشللر٫ذه يی
یر ةنکه دهکیتی او ٣قه و ٧هیى ار؛ ةاةه ای ٤اقخ آقىی ةه ایل
ا ةهآونق ىق ةنکه ةایك ررای ٫ههگلی و یر که دها ىایؼذاض ىاقی
قیلا ةله کيلک ها ةذىالك قن ای ةالك کله الا دهةیذی قن طاى٤ه ةه گىله
رلللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللر٢ و ٣قللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللله ةللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللله
٧هایى ٧نته و٤اقخ اؿهوی ؿىق نا ٫هاه لاوك. ویلها قیلا قن ةهاةله آؿلهخ
ك و تر ةی آها ىاك ىقكىله و ا یر ةنکه قیا و آؿهخ قن ىل ه
ذیظه ار و قومر کهیيه ىهكوی ةله هيلی قمیله للإوو الر دلا رلرای
ةهلر آليای قن قیلا ٫لهاه دکاىه ى٤لىی الا و آىلاقگی ونوق ةله
ىق.
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
937
موابع
ٯهآ کهی
امت إ٧ه هع
.?;:>ای إو، : دهها. یىػا اظیه ىقكي، کذاب _
.BA=;٣هك طكیك، دهطيه پیهوو یان. دهها: شر ی، _
اةا اظیه _ .>B=;امي٤ی، : دهها ٯىمتا، ٯنیـا ػیكن دهطيه. ةه
.<:<;، ، ةیكان، ٯالإمهیاخ، الشفب اة یا، ػی، _
.=?=;دهها، ، دمحمػ م٬ی، عوسا٫ إى، _
دهطيه ٫ىاق نوػای، ةگا دهطيه و شلر کذلاب، دهلها، . عوسللللللللللللللللللل ، _
;=@:.
دهطيه ػی دى٫یقی، قاگا اقیا و ىماهث، ٯل، ،خاذا ششآگىذی، _
;=C;.
ىىله شلر و . اعاالهی ؽکهاذ فقیا الیاذهللا، ىىىی ؿيیلی، لیك نوغ _
.>C=;د٠ی آسان اىاو ؿيیی، دهها،
.<C=;، دهطيه پاایی، ٫هانوا، دهها، رى روشیي ث دعدآمتهخ مى، _
کذاةـاه آیه هللا ىه٣شی، ٯل، . الجبطا اصب الؾ اؽقب امؼیی امذذهی، _
;>:C.ٮ
.AC=;. اب، ٯ، الوظه ششػتىوانی، ى إهاقی، _
دهطيه و دؼقیق لیك ٫له هللا ىیله ،الغابى هفبریؼ لیبدکیف ٣تاي ٯيی، _
.:C=;، اى، دهها ٬ی٤ی،
، اىله ٣نلىو یاسلی ٫له. دهطيله ىؼل ىهلاطه، الولاخ٫اناةی، اةىصلر، _
;=AB.
دهطيه و ررغ ػ ىنکلاهی، سلرو، ،هزضعا فظ للللللللللللللللللللللللللللللللللل ، _
.>B=;دهها،
.=:<;قانالإكم، ةیهوخ، ، حالغعبد رؾظی للللللللللللللللللل ، لللللللللللللللل _
ىکذتللح امه للإل، ةیللهوخ، ، هضاابدارب خالفبضاال خالوذیاا ااا آسا للللللللللللللللللللللللللللللللللللل ، _
;CC?.
.B:<;، ىکذتح آیح هللا اميه٣شی، ٯ، الوطقیبد للللللللللللللللللللللللللللللللللل ، _
.:::>الإ٣نيی منيتى٣اخ، ةیهوخ، ، ع؟ععلی االهبم هغذ امقتاظی، _
، فابساثی فبضال هذیا آگعازیي خاذا شاش رطجیقای ثشسعایواق و لو٫قلانی، کهةاسی _
.=A=-C: ،;=C، اكیه قیی قاگا یهاو
.@;<;قان امؼكیص، ٯ، ، خالؾکو هیضاىههی، دمحم، دمحمی نی _
.BA=;یى آىنی، ؿىانوىی، دهها، دهطيه قان ، شش آسهبىىىن، داى، _
.:C=;اىیهکتیه، دهها، ، هع هض امكی، ىىمىی، ط إل _
.AC=;، ٣نىو یاسی، خالول کزبة٫اناةی، اةىامصر، _
.=;<;، ٣نيیه ا إىیه، دهها، بطش اخال یهامكی، ىسی، _
939
یذوهمه‌نری‌کتول‌دیسؾؽلی‌انمب
_ Augustine, S. <::<, P: 24 ،City of God. http://www .newadvent.org/fathers/120101.htm.
_ Fukuyama, F. (;CBC.) The end of History. The National Interest, 3-18. _ Plato, p (2002) p. 359. The Republic. http://www.IDPH.net
اىه ٣نيللللللی _ پژوهشللللللی ٫للللللله CA=;/?/@;دانیف قنیا٫ر:
ىلللهٮ ىللللى٣لللىق : پاییلى، A<ان لللاوقه، يوقال CA=;/@/;>دانیف پمیه
;=CA
ا إو طها ییهيگها و ىهكویر قن وػكخ ق
1ژاق یامه یػ
2یكػاىك اههؿی
كیچك، ةلله اللاي آیللاخ و نوایللاخ و یللى دظهةلله ةشللر قن للىل دللانیف
و قن للاىاكهی و ىللمسه ىهلل٣اىلله قو هيگهایللی ادؼللاق و
اك و قن ؛ؿىق هذك طاى٤ه ةه ىی ىقىق و هك٪ن
٣للىخ و اٯذللكان و وهيللىان پیشللر٫ر و للكى٫ایی پهدللى آهللا
ؿىاهللك ائلله قن هایللر ةلله ػاکيیللر ةلله وىللیؿ إٯیللر و
٫قللكا ایلل قو ٣اىلله قن طاى٤لله ، ىقاةلله هقن قلل، گللر
ای و د٤لللتاخ ٯلللىىی و ٫هٯلللهةلللهوو ؿلللىقةهدهةیی و ةا٣لللص
لللر و قن هایللر ٤يللر او آلللا و و للنث پهاكللكگی ةلله لم
. ك ؿىاهكىتذ إ اذ٤يان
قهی طاى٤لله ةلله پلل طایگللا ادؼللاق و هيتللذگی قن طهللر
ههچله . طایگا ىه و ؿیهی ار، ىی پیشر٫ر و د٤امی
هطاى٤ل لىیػهكر ىهقو ةه ، ادؼاق ىیا ىهقو ةیذه ةاك
قن ةلللذهها و ، ادؼلللاق. یاةلللك ىنلللىب سلللر٣ر ةیلللذهی ىی
ةهالاي ویها گلاهی ؛ های گىاگىی ٯاةه دىطیه ار وىیه
یلر و لژاق ٯاةله ىن الاي گیهق و گاهی ةله ةاونها كه ىی
و و ط٨ها٫یا ای ق نا ای٬لا ه گیهی ار و وىای پی
. قهك كهق و ىهقو نا ةه ىی ادؼاق و هيكمی ػهكر ىی
ادؼلللاق قانای ةلللذههای ىـذن٬لللی الللر كللله ةلللا قن ذیظللله
دىطیه.. .ط٨ها٫یایی و، ژاقی، اطذيا٣ی، نویكهقهای ا٣ذقاقی
و ىهلللللكوی ر ةاونقالللللر، یکلللللی او آ ةلللللذهها. لللللىق ىی
لله هللىن و هللای ااسللی و ىللذهک آ هيیللى ا م٬للهىم
اللللللل إىی ٯللللللل ٫ههلللللللگ و ٣نلللللللىو پژوهلللللللگا ٣نيلللللللی هیئلللللللر ٣لللللللى . قالللللللیان و1
([email protected].) .دهها ییقاظىی قکذهی قاگا ٣ إىه تاتا. 2
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
934
اذ٠ان و ػذيیر آهلا و لاو و اولا٪ اىلاو ىهلكی و لث
هلا و قیگله ىمم٬له ٣كامر گذه، طهای ایا و ػكىىر
لىژ ةلىق و ال إىی های گهو هيه ٯتىل ىىنق ار كه
طىاىل٥ و ىنياا ىیا ادؼاق ایظاق ةهای يیىه و ىاث
ديهکى ةله ةهؿلی مما ای پژوه ةا ةیا و . ةاك ىی ا إىی
ةـللل ةللله قللل آهلللا قن هيگهایلللی هلللای وػلللكخ او ىمم٬للله
و قن ى٤ذقللكا ةلله ایلل ةللاون اللیه الل إىی پهقاؿذلله اللر
لل ااسللی اللر کلله ىهللكویر قن لكق پاللف ةلله ایلل په
قشی قانق؟هيگهایی طها ا إو چه
واژگا کنیكی:
. طها ا إو، هيگهایی، وػكخ، ىهكویر
مقذمه
گ٬ذيلا نایلع ىیلا ىلنياا ةلىق ، ىىى٢ وػكخ ا إىی، او قیهةاو
و اسلله ةللا ٣ایللر ةلله اهيیللر ، هللای الل إىی نهتللها قیلل قن گهو. اللر
. الك ةىققن ٣يله یلى ةلكا ىنذلىو ، های گ٬ذلانی ٣ لإو ةله دىلیه، وػلكخ
ان كه دانیـی و ػكیشی های بكذا ةـل وػلكخ طي لإخ و اػاقیلص او سر
ادؼلللاق و هيلللكمی ىیلللا ىلللئنه او اهذيلللاو پیلللىایا قیلللی ةللله، الللر
ىل ؿكا. ىنياا ػكایر قانق : ٫هىىق ار ؟؟قن ای وىیه نكسللی اللر كلله ىؼللىن ام٬للر و وػللكخ ىمىللا ، هذللهی ىمىللاة
ؿیللله ، ىلللإىي لللىقكسلللی كللله اللل گیلللهق و ةلللا قیگلللها؛ ةالللك
. (>@<: ٮ<;<;كوٮ، )كانق1
ای كله طاى٤له. الر هيلكمیقن گلهو ادؼلاق و ، پیشر٫ر و دهٯلی طاى٤له
، ىلهقو آ طاى٤له، ةله یقلی، ةه ىی دكاىه و دهٯی ػهكر ككؿىاهك ىی
لگ هلذك، قن اىىن اطذيا٣ی پل دهٯلی ىهلای ادؼلاق ى٤لا ؛ یككل و یكه
. طى پیشر٫ر كانقای كانق و ادؼاق یى سيه
قن طایگللا آؿللهی قیلل آلليای قو اؿلله ، او آظللا كلله قیلل الل إو
_لإوو ار ةه هيله لىغ ولكگی ةشلر ، طاى٤یر و كيال نا هيها قانق
ك ةهای، قاذه ٠ه _ اطذيا٣ی و ٫هقی ا٣ او اىله ها اا د٤امی و ن ةه
دلهی كاىله و ةهذلهی هيیله ه٫لی او، ةكهلك انائله ىاث ناهكانهای و
اىلله اىلله، ةه و ا٫للهاق ةیللذهی او آ ةاللك ةیللذه ا ٫ایللك كلله اللر ای ةه
للك ىللامؽ اطذيللا٣ی نا ةلله ، كلله الل إو هيللی اللاي اللر ةلله. للىق ةته
نا اىه ىیا ى٤٬ر اطذيا٣ی و ى٤٬ر و قن ق ، ىامؽ ٫هقی دهطیؽ قاق
ملث د٤لامی یى او آظا كه ٧ا. قهك ػق نا ةه ى٤٬ر اطذيا٣ی ىی، ـصی
للث ؤ ىر 1 امر ر ؤ ةرللی للی ةلل نر ٣ لل یلله . ٣ ؟؟ یقللىل: ... ؿ للهر للىل امن ٤ر ن للير : للال ؟٢؟، ٯ ری یللهر اميللمىر
ری اميمىر ى ل إ یإم ٭ و ل إ یمم ٭ )ىسى، ك ا یي یه ٫ر ، و ل إ ؿ ری نيمىر ه مر ٬ إم (. >@<ٮ: <;<;ى
935
شنق
تخذ‌ودرت‌ویهذم
و
رانگى
یی
نهاج
ملازا
ةلله ؼللىی ةللا اطذيللا٢ و طاى٤لله ىللنياا گلله ؿللىنق ، ةـلل الل إىی نوغ
ةلهای ػ٬ل١ ، ار ا إو ةه اطذيا٢ و طاى٤ه ا إىی اهذياو ویژ ونویلك
. آ او دكوی هیچ ٯاىی ٫هوگمان کهق ار
. اندتای وسیق و اگلذی الر، ة ىیا اطذيا٢ و ادؼاقهادک ةی
؛ ی٤لی ا٫ذلهاٮ و طلكایی، ر كله اطذيلا٢ ىهلای ادؼلاقةه هيگا نو ال
ةلله . دللىا ػلله٪ او اطذيللا٢ و طاى٤لله وق و ادؼللاق نا هيللها آ كیللك پلل يی
نا قن ایظللاق وػللكخ و ؟؟دللىا یاللر پیللاىته اكللهو ىی، ایلل اللاي
:دىطیه كهق، ةهاقنی ىیا اؼاب ؿىق ةللله ؿلللاه ؿلللكا پیيلللا اؿلللىخ ةتكیلللك و قو ةللله قو ةلللا هللل ةلللهاقن
.(C<;، ?;ض: ٮ::<;، ىیهايى ؿى ةایك)1
:ةهای ػ١٬ طيا٣ر ىنياا ٫هىىقك، یى آ ػضرخ٣للكامر او ، هلله كلل او لل٭ طيا٣للر ىللنياا نویگللهقا للىق
.(;<>، @ض: ?@=;، ىسیىق) اةىق ىی2
هيا یه و نو ایا نا اقاىه قاقلك و ؟؟طایا پیاىته اكهو
. الك ٫هوگلمان كهق _ا٣ او گ٬ذانی و ٣ينلی _ی قن ای نا او هیچ كىش
: ٫هىایك ىیر اهه قن كی٬یر ى٤اررخ ةا ؟٢؟چه اىاو اقٮ چا، ویللها هللهك قن يللاو طيا٣للر آللا رللركر كللك؛ ةللا آهللا يللاو گللىان
ىاللك ایلل اللر كلله ةللا يللیه ةههلله قن طهللاق ٫للی للتیه هللا
.(A>>، =ض: ?@=;، )ىسىرركر كهق ار3
، ىللنياا هيگهایللی ادؼللاق و، او ى٠لله الل إو و پیللىایا قیللی، پلل
قانای طایگا والإ و ىهيی ار و لإوو ار هيله ىلنياا قن ایل اىله
. ىق ٫هىا ػك ا إىی طاى٤ه قن هيكمی و ادؼاق دا ككرركر
؛ های ٫قهللی و اطذهللاقی یللر وػللكخ للیى، امتذلله ىقللىق او وػللكخ
ةهده ٯهان قاق ىمهتی ةه ىلمهث قیگله یلا اق٧لاو ، و آىقىق اكه ای كيا
هللا ةلله للىنخ یللك ىللمهث یللا دإللی ىللماهث قن یكللكیگه و ٯللهان قاق آ
٤لك دهلا قن قو ة ، ةنكه ىقىق او ىیلا اة٤لاق وػلكخ؛ ىمهث طكیك یر
٤لللك ٣نيلللی و ٤لللك یاسلللی و اطذيلللا٣ی و قیگلللهی ة یكلللی ة : وػلللكخ الللر
دلا: ةیاةل هلاو ػيیلهی، ؛ C<;، ?;ٮ: ض::<;... )هاليی ؿلىئى، ؤؿىی ؤؿىی امنه . ... دأؿىا ٫ى1
(. ;?=، >ض
ال 2 ىل . ٯ ؟؟ ن لهر یت له ل لإ امن إرللإ ٧ر ل لی لنى مري لث و ة یذرلهر ٫ر ن ٧ر ل لا ٣ ذر ي ا٣ و ط ل لث ى ن ٧ر ل ٣
لله ي ا٣ ط ی للنرير للث امي ط للى و ن ٣ ی للنرير یت ذلله امي ر و ٧ر للق ه ذلله ٣ ة یلل ام للث و ك ط لله... و ظه ا هر (.;<>، @: ض?@=;)ىسى،
3« . اٮ ٣ ؼ ر إر ان ة ي ال ٣ ال ٯ تكر ؤ ةى مری ٯ ؟٢؟ ٣ هر اٮ یا امن ؼ ن ری ؤ إر د ه كر ٫ری ى ٤ ظر ٯنر امي
٤ ال ه ر ٯ هل ى ٤ لإر لن ری ٫ امي هل لی ى ٤ ر ٫ر ل٭ لر ام هر اللأ و لاهر ه ك ام لی٬ لی لتریهر ٫ر لهر امن (.A>>، =: ض?@=;)ىسى،
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
936
هله كظلای قیلا ، كه هيله ىلنيی ار ای: ٤ك اولىقىق او ة . ٫ههگی
گ و او هه ٯلىو و لژاق وكگی ىی ، كله هلذك یكك و قانای هه وةا و ن
ةهاةله قليا ال إو قن ةه ا ىلنؼر ٣امیله ال إىی قن ل٭ واػلك
ك ؛ ٯهان گیه لی ، لی٤ه لىق یلا لی٤ه، یپ ٧ه ای یر كله ل
. گهقق ٯتله او آی ار كه ىلنيا ةالك امتذه ةه و ، ی ةالككله ل
. كه ی٤ه ةاك ٯته او آ، ةه ی٤ه ار كه ىنيا ةاك
هيلا دقهیلث ، ٤ك ٣نيی و ٫ههگلی٤ك قوو وػكخ ی٤ی ة ىقىق او ة
دؼقیللق ایلل پكیللك ىللى اللر ةلله اطذيللا٢ . ةللی ىللماهث الل إىی اللر
ث ٫قهای ةىنگ ىماهث كه آگا ةه آنا و ٠لهاخ هيله ىلماه اكیيكا و
، اؿذ إ٫للاخ ٠للهی قن طللىی للام و آناوو ةاللك و ىللهغ كللهق ىللائه
هللای ةللهای قللذیاةی ةلله ػقللایق و واٯ٤یر، لليیيی و ةلله قون او د٤للث
ها ةلهای ها و ىاه و شر ذیظه ةؼص.. .ا إىی قن اة٤اق ٣نيی و ك إىی
(;:?: ;B=;، )طادی .پیهوا ىماهث
٣نيلی و ٫ههگلی كله ، اطذيلا٣ی، پ ٣ إو ةه ادؼاق قن اة٤لاق یاسلی
٤لك ادؼاق قن ة ، دؼقق هيتذگی و هيكمی ىیا ىنياا ار، سيه آ
. ةـشلی طاى٤له ال إىی قانق ا٣ذقاقی و ك إىی یى ق ىمسهی قن وػكخ
قن ى٠ىىلله ةاونهللای الل إىی ةهؿللی او ةاونهللا هيیللى ا٣ذقللاق ةلله ؿللكا و
ةلله ٣للىا ٣ىاىلله ةیللر اهلله ٯللهآ و تللىخ و نهتللهی و طاللیی پیللاىته و
او ادؼللاق ، قن ایلل ةـلل، اللك وػللكخ آ٫للهی ةلله للىنخ کنللی ى٤ه٫للی للك
ىؼلىن ، های ا٣ذقاقی كه ىىنق ٯتىل هيله ةاونىلكا ال إىی الر آىىو
، او طينله آ ةاونهلا. گیلهق گ٬ذيا ىیا اكیىنا و ٣يىو ىلهقو ٯلهان ىی
٠یلله ،آ ةللا للى هلل ى٬للاهی و ىهللكویر ىىللى٢ قن. ىهللكویر اللر
ةهای ٣اىنی، ككاو هه... و ٣كامر گذه، طهای ػكىىر، هىن ، اذ٠ان
اةذكا ىقامه، ااي ای ةه. ار ىهكویر ةه ةاونىكا ىیا ةـشی وػكخ
کلله ىللك٣ی اللر للر اهه ةلله ةیللا و قللك ٠هیلله یکللی او قالليكا
قن پهقاؿذله لن« گهایی هيـىای كانق ه هىهكویر ةا ٠هی هاكی»
ةلكیه و داسیهگلمان ةه ىهكویر و ى٬لاهی هيلى كله قشلی ةی، ـ قووة
ك قن ادؼاق . ىتاقنخ ونویك ار، ةـشی طاى٤ه قان
ىنگرایی‌نؿریه‌ابه‌ذلذون‌و
للإوو الر ٠هیله اةل ؿنلكو كله ىلك٣ی الر ، ٯته او ونوق ةله ةؼلص
للاهيـىا الر( ىلىنق ككللا و هيگهایلی )اكیله ىهلكویر ةللا ٠هیله
کله الخجاش الوجزاذأ دیااى العجاشطنك اول کذاب ؿىق او قن . ٠ه ٯهان گیهقاى٤ا
؛ ىؼ٬لى، ?<=: @;<;)ٯلىچی، گلمانی لك الر لاو« ىقكىله»ةه ٣ىا
;=A=ىهكویر و اػاقیص ىهكویر نا ةه چام کیك ار( ;>>، >: ض .
ةله ىىلى٢ «یاىله ام٬لاي ی٫»ةا ٣ىا >?کذاب قن ةاب یقن ا ایا
937
شنق
تخذ‌ودرت‌ویهذم
و
رانگى
یی
نهاج
ملازا
و ا )٠هیه قن اقاىه ةه د٬یه ةیا لك الر( 1. ؿذه ارپهقا هكویر ى
: ىیكگ ىیاهه ال إو قن گملذه ا٣لان آ ةلىق یىهىن ىیا دياى !ةكا
هلىن كللك كلله ؟٣ه؟ةیللر ةایللك قن آؿهامىىلا ىللهقی او اهه كله ىی
نوایادی ةه ةان ای قن... يایك ىی٣كل نا اهه ، قيىقی نا یانی
ةلان ای قن یلى ىكلها اىلا؛ الك گ٬ذه پیلىایا كه ىق ىی ظاضاػذ
ىـام٬لر آ ةلا، قیگله اؿتلانیديک ةه ةا ةا چه و اك ناك ـ
. (?<>، ;ض: =@=;، )اة ؿنكو اك كهق
ل ةلله ، ها و اللكالإدی كلله قن ك للإو اةلل ؿنلكو ىللهغ للك اللر په
: ةاك گیهی ىی پیةؼص و ىن كنی قن قو ٯ ٯاةه
كه ىتای ا٣ذقاقاخ ٤٭ نوایاخ ىهكوی و ٣كو ایذگی ةهای ای. ;
.ىنياا ٯهان گیهق
ای كله اةل ؿنلكو ةلهای ةلا ٠هیله، اهيـىای ةاون ةله ىهلكی ىذ٠له . >
هيگهایلی هلا قانق كله ةله ٣لتیر و هلا و ػكىىر چگىگی پیكای قومر
. اذىان ار
دؼنیه ٠ه اة ؿنكو
اةل ؿنلكو ، اىلا قن ٯلير ـلر الكالوایاخ ل٤ی٭: اذاق ةه ن
اق نوایاخ ىهكویر كه د٤كاق اةه ، ىهكویر ة٤ك او هغ ىامتی قنةان
يهق ىىنقها نا ةیر و ه آ ، که ٧امث آها ةا ادهلاو ل٤٭ لكی ةه
قالك کك و د٤لكاق ٯنینلی او نوایلاخ نا او ٠له لك ٯاةله ٯتلىل ىلی نو ىی
کك. ی ىقكان نا ةا ٯاى طهغ و د٤كیه نق ىیومی قن اقاىه هي
اهها اة ؿنكو ةهای دؼقیق و ةهنسی اؿتان و لاؿر : ٣ينكهق قوگاه
ویلها ةله ٯىا٣لك ؛ او آگاهی كا٫ی ةهؿىنقان یلر، نوایاخ ؼیؽ و ٤ی٭
ك ای كه ٫قیها و ىؼكسا ةه كان ىی نطامی ، او ایل نو وی؛ دىطه كانق، گیه
هللیچ یللك او ، دلله ای ٯللاوخ كللهق اللر كلله پی خ ةلله للیىقنةللان نوایللا
هلای لاؿذه ناكله ای گمذه او. اك آ نا اظاو كاق، نواییپژوهگها
اك )و اة ؿنكو هل او آلا ةله ك و ىاةی كه ىىنؿا ن٣ایر كهق
ؿلىق ةله ٫هاگیله ةلىق ا٫لىو ةله ایل . آیك( نا قن ٠ه گه٫ذه ار يان ىی
كله ةلهای پیلهای و دقلیؽ (دقلكو طلهغ ةله د٤لكیه قن الاق نوایلاخ) كٯا٣
دهی قمیله آ الر كله او ةلهای نول !ىنذلىو یلر، نوایاخ گ٬ذه الر
ىلا ة٤لص٣لتیر( ؿلىق نوایلر ) هيگهایلی استاخ ٠هیه )یاو ػكىىلر ةله
ه ا٣لك كه ةاةه ٯ قاك قن ػامی ( نا ؼیؽ ىی ٯىىه ى حى٤ یا إلإ ٫یت امن
. ىق نق ةایك و ةاك ىی ٤ی٭ ٫ىٮ نوایر، ؿنكو اةؿىقاؿذه
. :C>اة ؿنكو، ٣تكامهػي، ىقكىه اة ؿنكو، .1
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
938
اةل ؿنلكو ، پل او ةیلا اؿتلان ىهلكویر: اػاقیلص یدياىیاقآونی ٣كو
ديلاو یلا ةیلذه نوایلادی ، كه آیه آونق اكاوق ؿىاك نا ةه ای اذتا ىی
:گىیك وی ىی. اك ار كه ىؼكسا گ٬ذه: =@=;، )اةل ؿنلكو گلهقآونی كلهقیهيه اػاقیص نا قن ػك دىا
.(@<>، ;ض
ةلهای ةیلر و له ػلكیص یلاونق ، اىا وی طلى ةیلر و هلر هیلق
هللای ىللىنق داكیللك اةلل ؿنللكو آىللك هيیللی نوایللادی كلله قن كذاب. اللر
ةلی او ، ها او او ىهكی یا او ٣صر هىن لـ گ٬ذله لك ار و قن آ
. ارهای گىاگى پاك نوایر ةا ك
كك كله ا٣ذها٪ ىی، اة ؿنكو قن پایا لكه اؿتان : وطىق نوایاخ ؼیؽ
:ؼیؽ ار، ةهؿی نوایاخ، ةاةه ىتای ؿىقىگلله لليان ، ؿللامی او قللك یللر _كلله قیللكی چللا _ایلل نوایللاخ
.(@<>، ;ض: =@=;، )اة ؿنكو اككی
آ ای كلله وی ةللهای للؼر اػاقیللص ةلله ػذللی ةللا قن ٠لله گلله٫ذ ٯا٣للك
هيلی د٤لكاق لكهای لؼیؽ _ی٤ی دقكو طهغ ةه د٤لكیه _ا٣ذياق قانق
ها نا ةله ػلك دلىاده آ، دا ای اؿتان نا او يان آػاق ةیهو آونق، كا٫ی ار
اك . (=>، Cض : ٮ<A=;، )ام٤يیكی ةه
ؿنكو ةه ك إو اة قو ایهاق
ایراد‌نقضی(الف
ص ةللكا ى٤ذقللك اللر و ای كلله وی ةللهای پللژوه و انویللاةی ػللكی ٯا٣لك
او اػاقیلص لؼیؽ ىلن و ةیانی نق ةه، ققان ىیطهغ نا ةه د٤كیه ىقكو
او ایلل نو ؛ للكانق ٯتللىلاىللا اةلل ؿنللكو ایلل كللان نا ؛ ةـللانی ؿىاهللك اظاىیللك
کذلاب نوایلاخ هله قو : ةگىیلك وكىیك ار ای چام نا چی ػله كلك
هيلی ةلهای طتلها ، اطيلا٣ی ةلىق، )ؼیؽ ىن و ؼیؽ ةـلانی( طؾیؼ
، اةلل ؿنللكو) لل٤٭ للك ةللهای اػاقیللص ةـللانی و ىللن كللا٫ی اللر
. (?<>، ;ض: ٮ>=<;
ایراد‌مبوایی(ب
ىلى او ، اگه ىقىق وی آ ار كه هه چله اطيلا٢ ىلنياا ةالك
ةه ىن ویلژ قن _ای اىه ةه ىن گذهق قن ةاون ىهكویر ، اذتا ار
ویها ةیانی او ةىنگا و ؛ وطىق قانق _ ٣ع؟؟ةهؿی نوایاخ ىهةى ةه ىهكی
ػذی ةهؿی اق٣لا . اك ٣نيای ا إىی ىذىاده ةىق اؿتان ىهكی نا اق٣ا كهق
ك دياو ىلنياا ى٤ذقكلك ایل ةلاون لایك . او اطيلا٢ ةهؿلىنقان الر، قان
: گىیلللك ىی (ىهلللكی ٫لللايی)آیللله اةللل ؿنلللكو قن آ٧لللاو لللـ قنةلللان
( الان ةله ایل ... إو قن ی ا٣ان گملذهاهه ا ی)ىهىن ىیا دياى
939
شنق
تخذ‌ودرت‌ویهذم
و
رانگى
یی
نهاج
ملازا
ةلاةهای هلیچ د٬لاودی ىیلا اؿتلان لؼیؽ ةـلانی و ىلن ةلا . اطيا٢ ةالك
اىا اگه ىقلىق اةل ؿنلكو ؛ او طهر اطيا٢ وطىق كانق ؟٣ع؟اؿتان ىهكی
ةللان اللر او اطيللا٢ ایلل ةاللك كلله ةللاون ةلله ىهللكی و اػللاقیشی كلله قن ای
ىق ـا وی ةهؿ لإ٪ لـا ٣اميلای یگ٬ذه ى، ةاك ةهؿىنقان يی
ایلا او كلای كله قنةلان اكیله . اك ةان ىنث ىذه ار كه قن ای
الك اػاقیلص ىهلكویر اك یا كای كه ىك٣ی ىهكویر اق٣ای اطيا٢ كهق
قن ایللل ةلللان ىقیلللك ةللله سلللی دللل او ٣اميلللا . الللك ىذلللىاده الللر لللاو ةهق
. (:=;: ٮ=><;، ميقكوا). دىا او ةهق ىذـ نا ىی
، (??;: ٮA><;) ساالثظاابسللتنظی قن ، (:<;) الشاغجیي اعااعب للتا قن ىش للإ
، (;;>، >ض: ٮBA=;) االعاااالهی فزؽبدقػ لللإ قن ویی، (CC) طااااع ػظللله قن اة
، (AB: ٮ?;<;) الزت عااااااجبئ للللللىیكی قن ، (;<>: ٮ?><;) شاااااابعالاةهوظللللللی قن
اةل ػظله ٣لق إی ، (>@=، ?ض: ٮ;B=;) لغابهعا الزابطال٭ قن ٣نی ىىن
، ;;ةللاب : ٮA;<;) الجیاابىللا٤٫ی قن ظللیگ، (>B=، ?ض : ٮB><;) الجاابس فاازؼ قن
او اهذيللاو ا٣ذقللاق ةلله للر دىطلله ایلل ٯتیلله او اكیلليكا اهه.. .و (>=>
. ػكایر قانقآا ىهكویر و ىذىاده ةىق آ ىق
ذللی قن ىىللى٣ی اق٣للای اللا نولل اللر وٯ للك ةلله ػكیص ةی
قیگلله لللإوو یللر ةلله ةؼللص للكی و نطللامی آ ىىللى٢ ، للىق دللىاده ىی
نو وٯذللی قنةللان اػاقیللص ىهللكویر او لله٪ ٣نيللای او ایلل؛ پهقاؿذلله للىق
آون ةللىق ىهلكویر ةله استللاخ یقلی، و لی٤ه اق٣لای دللىاده لىقلر اهه
للیك اللر و قیگلله لللإوو یللر اػاقیللص استللاخ مؼللا گلله ىهللكویر نا او ن
. كی ىىنق ؿكه ٯهان قهی
و( هيگهایلی ٠هیله ةا ىهكویر اكیه ؿىای ه ٣كو) ؿنكو اة قوو اكال
آ پاف
هللا گیهی ػكىىر نا پایلله و اللاي للكه هيگهایللی ٠هیلله، اةلل ؿنللكو
او هيللا ٣للتیر اللر كلله هيگهایللی ٠هیلله. قاللك هللا ىی ودللكاوو آ
كلك الان ىی، نلثاو ةیا ایل ى ٯىىی قانق. وی پؿاذگا ژاقی و
دلله انائلله كللهق اللر ای كلله پی ةللا ٠هیلله، كلله اكیلله و ةللاون ةلله ىهللكی
هلا و ىنلك های ـذی و قومر وی هگاىی كه او آةاقی. ؿىای كانق ه
للیك اللر كلله پیللكای ، هللای ٫هاگیلله للـ گ٬ذلله و ؿ إ٫ر ةللكی ةللاون ن
: ٯىىی( ارها ةه ااي ٠هیه ٣تیر )هيگهایی قومر
للذی كلله ىی ایلل اللر كلله ، ةایللر آ نا ةنللمیهی للـ و ةللاون قن
كلله دللىا و ىگلله آ، ٫هاؿللىای ةلله قیلل یللا ػكللىىذی ىيكلل یللر
دا قی یا ػكىىر ةذىاك ىى٫ق ، وطىق قاذه ةاك هيگهایی ٯكنخ
دلا ؿىالر ؿكاولك قن ، ىق و قیگها ٯاقن ةاك او آ ق٫ا٢ كلك
، پیذه ةا قلإیله ٯ٤لی كله ةله دلى لا قاقیل .ای ةان اطها ىق
. (@=;، ;ض: ٮ>=<;، اة ؿنكو) ای نا اذىان كهقی چی ٠هیه
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
947
ىهلللكویر دتیلللق قاق و ىلللئنه ا نا ةلللا لللن ٠هیللله ؿىقلللاؿذه
: يانق نا ة٤یك ىی دكیه ػكىىر طهای دى ػضرخ ىهكی
قن ٯللهی( یٯللىىی ٫للايیى )ةنكلله ديللاى هيگهایللی ٣للتیر و
ها او ةی ن٫ذه الر و آؿهامىىا و قن ٣صر هىن قن دياو سروىی
لك كله اىر هيگهایلی ةهدله او، آلا هيگهایلی های قیگهی وطلىق قان
یتلل٥ و ، ػذللی اگلله ةنللمیهی قن ػظللاو )ىكلله. ٯللىىی ٯللهی اللر
لر .. .ىكیه( هىو ىلك٣یا او ٯلهی ةالك اگله هلىن ىهلكی قن
ىگله ةله واله، ىا ق٣لىخ كلكقمینلی وطلىق لكانق كله ةذل، ةالك
هایلا نا دا ةلكی ولینه ؿكاولك قل، و ٣تیر ٯهی هيگهایی
دللا وی ةذىاللك للىكر و ، او ىهللكی پیللهوی كللك، ةلله هلل پیىللك وق
ةلله قلإیلله ، اىللا قن ٧یلله ایلل للىنخ؛ ٯللكنخ لللإوو نا ةلله قللر آونق
يهقی ذی كه ةه ، اةل ؿنلكو) چی كانی ٧یه ىيك الر.. .قن
. (B>;، ;ض: ٮ>=<;
كلله ىقللىق او ةلله كللانگیهی ٠هیلله ٣للتیر ةللهای نق اكیلله ةللهای ایلل
اه ٠هیه اة ؿنكو ةیا گهقق. ةایك، ىهكویر نو ىق
آ و گذه ىؼكوق ٣تیر
نوػی ار كه آگاهاه یا اآگاهاه ا٫لهاق _ ای اطذيا٣ی ناةه، ٣تیر
ىقیكللی ىللاقی و ى٤للىی قهللك و ةلله ٯهاةللر و ى٤یللی نا ةلله هلل نةلل ىی
ىذيه ار و ههگا ؿهی پی آیلك كله ا٫لهاق ، ای اندتا. اذىان ار
هيتللذگی آللكان للىق و ، ای ـصللی یللا گهوهللی دهكیللك كللك نا ةلله گىلله
. (?<>: و<CC;، )امظاةهی ده گهقق پیىك ىؼك
آیلك كله قانای لتر ای ةه وطىق ىی ٯتینه، ىیا ا٫هاق هيگهایی قن آ٧او
؛ هلللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللذك واػلللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللكی
هایی هيیللى یاةللك و للتر گللذه ىی، اىللا گللا ایلل ىؼللكوق دللگ
پیيللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللای قوللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللذی و ه
ةا ٯتایه قیگه نا قن ةه ىی ك گیهق كه اندتا ، ةلكی لتث؛ تی ةا ه كان
ٯتایلللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللله ٧امتللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللا
وللك و پیيللا قوللذی قللر ةلله هيتللذگی ىی، ةللهای ق٫لل٥ ایلل ؿههللا
. (>;;: و<CC;، )امظاةهی ةكك ىی
قك و ةهنسی
هيیله ، ٯلىىی و لژاقی هيگهایلی ك ایل كذله نول الر كله ةی
ةنكله ةهؿلی ؛ قانای ٣ينكهق ىشتر ةهای دلكیه ػكىىلر و قواو آ یلر
٣اىلله ى٬للی ةللهای ، ٯللىىی هيگهایللی ی٤للی؛ للىق ىىاٯلل٥ ةلله٣ك ىی
ىللئنه ةللهای استللاخ ایلل. گللهقق اقللها یللا پللای گلله٫ذ یللك ػكىىللر ىی
پهقاؿللر كلله او اػیلله ی امهللیللىاهك دللانیـی و وللكگی اتیللا دللىا ةلله ىی
949
شنق
تخذ‌ودرت‌ویهذم
و
رانگى
یی
نهاج
ملازا
. گه٫ذك ةه كخ ىىنق آوان و الیر ٯهان ىی، ىنیر و وكگی ٯىو ؿىق
ـلذی كلای كله قن پلی كلر اهك ای ىنلث ایل الر کله
للىل ؿللكا اىللا ؛ واقگللا پیللاىته ةىقللك ٯللىو و ٣يى، ةلله آىكللك ؟؟قاق ن
دله هلیچ اندتلا و ةله آلا پیلهوو لك كله پیپیاىته ةه وینه ىنياای
ىل ؿلكا قوذی ػذلی قن آ٧لاو كلان اندتلا لتتی ، كالذك ؟؟ای ةا ن
هيیللی ٯللهآ او قیگلله . (:<: ?B=;، )للي امللكی یللى وطللىق كاللر
گىیك كه او ىقیكا و ؿىا ؿىق ةكدهی الىا٢ الیلر و پیاىتها ـ ىی
:آوان نا قیككا نا اكلان كهقلك و پیلاىته او و ای ٯىو ٣اق ة ىق كه آیاخ پهونقگان
نا ا٫هىای يىقك و او ٫هىا هه ذيگه قي ػق پیهوی كهقك
.(C?، ;;: هىق)
ىل ؿكا چلی ، دى ٣يىی اةىمهث ؟؟ىش إ قنةان الیر و آوان ن
: قه ك ارنووی قن ىؼله كلث و كلان ةلىقو : انٮ ة ٣تكهللا ىؼانةی گىیك
لىل ؿلكاك گملر و متاسلی اميظلاو ىی او ةلاوان لی ؟؟ه قیكو ن
، للإ امله اللإ هللا: ای ىهقو! ةگىییك: یكو ٫هىىق. سرؾ ةه د قار
ذگان ىیك لىل ؿلكا ؛ دا ن اىا ىهقی قن پلی او ةلىق كله ةله له٪ ن
لىل ؿلكا ؿلىی لك ةلىق و گ ىی اكاؿر قن ذیظله پاهلای ن
گلى ویها قنو٦؛ ـ پیهوی كیكای ىهقو! او ـ ای : گ٬ر ىی
لللیكو. اللر : ولللك؟ گ٬ذلللك وی كیلللر كللله ةلللا لللگ ةلللكو ىی: په
، )ةیهقللی ٣يللىی ٣تللكام٤ى ی اةىمهللث ٫هوللك ٣تللكامينث اللر
.(;>:>، @ض : ٮ@;<;
او اػیلله للژاق و ٯىىیللر ؿللىق كلله ، یللى هگللاو هللىن ؟٣ع؟اىللاو ىهللكی
ػضلرخ ، هيلی قمیلهةه ، ىههی ٯهان گه٫ذه ٯهی و ا٣هاب ةاك ىىنق ةی
:٫هىىق ار ؟٢؟اىاو اقٮ. كك ةا آا ةه كخ ةهؿىنق ىیةی او و ا٣هاب و ٯهی طى يیه ـىاهلك ، ههگا ٯائ ٯیاو كهق
.(<=>: ٮCA=;، )٤ياىگیهق ةىق و طى يیه او آا يی1
: ةاو آ ػضرخ ٫هىىق ارنا قن ىظك ها ؿیيه، ػال يا چگىه ار وىای كه یانا ىهكی
اىله، كى٫ه ةه پا كك و ن ىهكی ةهای ىهقو ای لى ةله الاي ةه
، )٤ياىةالك؟ گیه ىی اىهی طكیك انائه قهك و ةلهای ا٣لهاب لـر
;=CAٮ :=;C)2
1 لیه ؤ ةرلی . ٣ ر ة ل ؟٢؟ ؤ ةرلی ٣ لهر امن تكر له ٣ لال ؤ ض إرل ا ٯ له ؿ لائر امق ل م له یكل و ة ی له بر ة لی و ام٤
ی ی٭ إرلإ ٯه ا ام ا یإؿم ى ه ی٭ )٤ياى، إرلإ ىر (.<=>ٮ: CA=;ام2 لل تللكر ؤ ةرللی . ٣ للهر ٣ للهر امن ٬٤ ر ط للك؟٢؟ ةلل ي لله ىؼ للال ؤ ك یلل٭ ٯ للذ للى ؤ اب ر للر ب م للؼ
؟٣ع؟ ؤ ر للائر امق
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
942
٠هیله طلاى٥ و ، ٣لتیر هيگهایلی ٠هیله اةل ؿنلكو قنةلان، ةاةهای
ر ، دىا ةا آ ٠هیه كاىنی یر و يی كلهق كله قن یك ٯا٣ك كنی قن
هيیللی اللذىانی و ، ها گیهی اق للإب و هللر للكه، للىنخ ٫قللكا آ
. ها نا او ةی ةتهق دكاوو آ
انلار‌مهذویت‌با‌ىنگرایی‌ارتباط‌نؿریه
ای كله اةل ؿنلكو ةلا یلانی طلذ او ٠هیله، ه لكدله گ٬ذل كه پی چا
آ قن پلی اكلان ىهلكویر و قل، الر ةیا کهقها ةهای پیكای قومر
ةا ٠هیه او كه اق٣لا ، ار و ا٣ذقاق قانق ةاونقار ىهكویر هيگهایی قن
ویلها ؛ لاهيـىا الر، قمیه و ةهها ساةر لك كك ىؼك ار و ةا ىی
ىگله ، دىاك پیهوو ىق كك هیچ طت یا اق إةی يی ای ٠هیه ساةر ىی
نا ةلهای ای كله ٣اىله ةشلری ؛ هيگهایلیةالك هيگهایلی كه قانای هيلا ای
ػلث و هيگهایی، دهی ٣اىه قن دقىیر ویها ىه؛ آونق اق إب ٫هاه ىی
اللاي _كلله قن دىللیؽ ٠هیلله گ٬ذللی چللا _پیىللك للتی . للث اللر
یاوىلك ىذلتا ةله ػلث و لث هيگهایلی او ایل نو. ار هيگهایی
ةالك كله نهتله هل واػكی ار كه آىاق او طا گمذگی قن ناهی ىی
اگلله چللی ولل٤ی نا ةلله ىهللكی . قهللك ای ایللا ةلله آ ٫هىللا ىی هٯتینلل
قنؿىاهی یا٫لر هاليیا و ٣نىیلا )ی٤لی گلهو ، ٫ايی دتیق قهی
دىاللك قن ٯیللاى ةلله ایللا اىیللك قاللذه ةاللك( ٫ايیللا كلله ىهللكی ىی
. اك للا او ةللی ن٫ذلله و گهوهللا او هلل پاللیك و ىقلله للك ٯللكنخ
ىگه الككی كله ، اك ن یك طا و یك ٣قیك ةاٯی ياكها ق قیگه كسی او آ
دىاللك گهوهللی دىايللك نا آیللك و يی ةللهای طللت و اق للإب ةلله كللان يی
؛ دكیه قهك كه ىهكی ةذىاك ةهای ٯیاو ؿلىی ةله ایلا اىیلكوان ةالك
ك ةه ةـىاهك قومذی طهاگیه ةه قون او آ٫ذلی هيیلى لذ و كه ای چه ن
.(@>: ?B=;، امكی )ي ك٫اق ایظاق ك
ةله ىیلىا دلاسیه ، اةل ؿنلكو: ةایلك گ٬لرقن پاف ةه الكال اةل ؿنلكو
كللك و هللا و كلانآیی لكای قیلی الان ىی ق٣لىخ قیلی ةلهای ةیلا قومر
قهللك كلله ٣اىلله ای ةلله ایلل اىلله اؿذللا قاق و دىللیؽ ىی ٫لله ویللژ
ٯلىىی هيگهایلی كله گىله ا٫ىایلك )هيلا ةه دىا و ٯكنخ قومر ىی، قیی
ةللان ةلله قللذاونقهای ٫ذىػللاخ الل إىی اللان قن ای. داسیهگللمان اللر(
، هىان و الكی ةلىق سلی، يان پیكانگها ىلنيا قن طلگ یهىلى . كك ىی
للك هللىان ٬لله ةىقللك، كلله طگظىیللا نوىللی قن ػللامی یللى قن طللگ و . چهان
اىا ىنياا ؛ كناهیا ایهای ػكوق ك و پظا هىان ٬ه ةىق، ٯاقیه
ی ر ا كر ٫ری ام٬ ظر ر ى ا امكى٫ هض س ـ ی ال إرم یهر ش ٭ امير إ ذ یلك ؤ ىه امي كر ن لى ط له بر ٣ یك ام٤ لكر (.C;=ٮ: CA=;)٤ياى،
943
شنق
تخذ‌ودرت‌ویهذم
و
رانگى
یی
نهاج
ملازا
قیلی ػاله هيگهایلی ةله لتث، ی هيه ٯلكنخا كه ه ةىقكسی هىان ٬
ای كلله تایللك او آ ٧ا٫لله ةللىق و ةلله للى٣ی ةللا ٠هیلله اىللا كذلله؛ للك ةللىق
٣للتیر اةلل ؿنللكو هياهللگ اللر و او ایلل هیللق ةلله ٬للی هيگهایللی
، یهای ق ىذقه تىق قی و آىىو، پهقاوق ػكىىر طهای ىهكویر ىی
، هيگهاییاو ٠ه اة ؿنكو، ةه د٤تیه قیگه . قن ایظاق ادؼاق و وػكخ ار
؛ سیه ىللذقه اللرإللژاقی( قانای دلل، گهایللی ٯللىىی او ى٠لله ٣للتیر )ه
هلللای آ ٠یللله اكیللله ىهلللكویر ةللله لللىن ىلللذقه وملللی قیللل و آىىو
؛ ةالك ةنكه قن كان ٣تیر قانای داسیه ىی؛ ایظاق كك هيگهایی دىاك يی
ن‌أ)ؽ ی‌ذللاب ؿللىی ٫للنی نا دؼللر ٣للىا او ایلل نو اةلل ؿنللكو قن ك
ی٤لی ؛ (@>;، ;ض: ٮ>=<;، اة ؿنلكو)، م(ت ت‌‌لا‌ةیر‌عطبی‌ه‌غ‌م‌‌ةیویالذ‌‌ةعوالذ
، ةله ایل اىله اؿذلا قاق، ق٣ىخ قیی ةكو ناةه ژاق ىيك یلر
.كك ىهكویر نا ةكو ٣تیر قن ایظاق وػكخ ادىا ٯنيكاق ىی
هلله : دللىا ةیللا كللهق پلل ذیظلله ٠هیلله و قمیلله اةلل ؿنللكو نا چللی ىی
للك كله ٣للىاىنی ةیهوللی وىلای ةلله پیللهووی و هلك٪ ىی، هلر و ٯیللاو ن
ةهؿلی ٣ىاىله . آ نا پلذیتای كلك.. .پیيلای و قیل و ه، ٠یه ٣لتیر
ك، ٫ىٮ دكيینلی قل، قیگله ة٤ضی و ٣تیر٠یه ؛ ق اذق إمی قان
ك آقو ةلی ىیلا هيگهایلی دلىا دهایی ةه ٣تیر ی٤ی، قی ه٠ی، قان
ةنكله قن ؛ ایظاق يایلك هيگهایی دىاك ىمه قی ةه دهایی يیىق اىا؛ قانق نا
. ار هيگهایی كان ٣تیر قانای داسیه
، كله هيلا ٯلهی ؟٣ع؟وٯذی ژاق و ٯىىیر اىاو ىهكی، ةه ای ااي
یكلی او ، ر ٯاةله دلىطهی تالكقانای طي٤ی، ٫ايیى و ٣نىیا هذك
اىللا ٣اىلله قیگلله ؛ قن ىهلكویر او ىیللا ن٫ذلله الر هيگهایللی ٣ىاىله ىهلل
دىالك قن هلر و ٯیلاو ٠یه قی كه قل دت٤لی و دكيینلی نا قانق يی
دلىا چلی ذیظله پل ىی؛ نا ای٬لا كلك هيگهایلی قل ع؟٣؟اىاو ىهلكی
طهللا و دللكیه ةللهای اللذی إء ةلله ، ؟٣ع؟گه٫للر كلله هللر اىللاو ىهللكی
. ةاك ىيك و ةه قون او ىق ىی ٧یه، ػكىىر طهای
يىله ، دلانیف لكن ال إو، كله گ٬ذله لك چا: لىق قن پاف گ٬ذه ىی
ای كله ىیلا هيگهایی ویها؛ ةانوی ةهای نق ٠هیه ٣تیر اة ؿنكو ار
ىللهقو للكن الل إو ةللىق و للتث دقىیللر و د٤يیللق الل إو پىیللا و ىةیللاق
؟؟او اػیه اان ػاه لك كله او ٯىىیلر و لژاق پیلاىته اكلهو، گهقیك
گلذه ، قن گذه و ٯنيهو وی٤ی، ىكخ وىا كىداهی، ا إو. تىقك
للىل ؿللكا. یا٫للر لله دهللا ػيایللر و هيهاهللی ؟؟و ٯللهی و ٯىىیللر ن
كی و دىئه، ةنكه قن ىقاةه؛ كهقك قن كق اىؼلای قیل ال إو ، ةا كان
های ٫هاوا ملگهیا ال إو یى قن ٫هآیك دانیف ا إو پیهووی. یى ةه آىكك
كلله ةللا ٯىىیللر و ىىٯ٤یللر ىـذنلل٭ ط٨ها٫یللایی قن كللان هلل طيلل٥ للك
٫لللای ديلللاو ةللله ق٫لللا٢ او اللل إو و كیلللا اللل إىی و ةلللا طلللا، ةىقلللك
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
944
ك ىی هيله او ، لكك كشیه پیلهوو ىی و ٣ك پهقاؿذك و ةا یهوی ٯنیه ةه ٣ر
و ادؼللاق قن طاى٤لله هيگهایللی هللای قیللی قن ایظللاق آىىو كانآىللكی قیلل و
هيگهایلی دىا ٠هیه اة ؿنكو نا قنةلان پ يی؛ ا إىی ػكایر قانق
. پمیه٫ر
طایگا ىهكویر و ق آ
ای ٫هاگیللله و ٫لللها ىلللمهتی الللر و هيللله اكیللله، اكیللله ىهلللكویر
للك گهو و ٣يللكنو قو گلله او ایلل؛ هللای الل إىی ةللكا ا٣ذقللاق ٯنتللی قان
اكلان اىلاو ىهلكی و هلىن او نا ك٬له و ، و لی٤هلر اهه ا إىی ی٤ی
: ٫هىىق ار ؟؟پیاىته اكهو. كك ؿهوض او قی ا إو دنقی ىیقن واٯلل٥ ىللها اكللان كللهق ، هللهك ٯللائ او ٫هوللكا ىللها اكللان كللك
.(>;<، >ض: ٮ?C=;، )كوٮار1
:یى آ ػضرخ ٫هىىق ارو كی ٯائ او ٫هوكا ىلها قن وىلا ٧یتلذ اكلان كلك هه ك كه ىه
.(=A، ;?ض: ٮ<:<;، )ىظنسىةه ىهگ طاهنیر او قیا ن٫ذه ار2
: ٫هىىق ؟؟آىك ار كه پیاىته اكهور اهه هيیی قن ىاة٥
، @ض، ىتلانك٬ىنی)هه ك ىهكی نا اكان كك ةه نالذی كلا٫ه الر
>:<).3
: یى ٫هىىق ارك٬له ، ةه آیه ةله دمحم لاول لك، كی نا اكان ككهه ك هىن ىه
.(?C>، =ض: ٮ>><;، ٯكووی)ونویك ار4
قن ىللاة٥ نوایللی و دللانیـی للی٤ه و، هللا نوایللاخ لكلله للك و اىشللال آ
هلا او اهيیلر و ؿیله ةلىق ٫هاوا قه ك ار كه هيه آر اهه
. اكیه ىهكویر او ى٠ه ىنياا ػكایر قانق
ىهكوی حىهكى وهاةی ناةپاف ام٤ام الإ إىی ةه په
ةله ، ا٣ذقاقی ةىق آ او ى٠ه اهه لر ةهای استاخ طایگا ىهكویر و
ل یلك ، هلا ىهكى ىهل قیلی وهاةی، پاف ناةه ام٤ام الإ إىی ةله په
ر 1 ٮر . ٣ اقر ام ؟٣ه؟ ٣ ال آة ائرهر ال ٯ ىل ٯ ؟؟ ن امنهر ك له ى
ؤ لائر امق ل لك وملكری ىر ق رلی ٫ ك ه ؤ
(. >;<، >ٮ: ض?C=;)كوٮ، ٮر ر . ٣ 2 اقر ام ؟٢؟ ٣ ال آة ائرهر ال ٯ ىل ٯ ؟؟ ن امنهر ك ه ى
ؤ ائر امق لی وملكری ىر ر ٫ر لا یت ذرلهر و ى ٧
یذ ح ى اخ نریح )ىظنسى، ىر اهر (.=A، ;?ٮ: ض<:<;ط . (>:<، @، ضةشرغ طاى٥ امذهىمی دؼ٬ه الإػىلی، ىتانك٬ىنی) ى كمب ةاميهكی ٫قك ك٬ه. 3
، ملموی امقهةلی یلاةی٥ اميلىق ٯلكووی،) اكله ؿلهوض اميهلكی ٫قلك ك٬له ةيلا الىل ٣نلی دمحم ى. 4
(. ;، ضAB، ةاب ?C>، =ضٮ: >><;
945
شنق
تخذ‌ودرت‌ویهذم
و
رانگى
یی
نهاج
ملازا
، وىلا هلىن ، ی او اهلامی كیلا قنةلان )طایگلا ىهلكی ىذ٠له ىنيا
٫هىایللك و ىللائه قیگلله ىهللكویر( اللان ىیىكللای كلله ػضللرخ هللىن
: كی ىی
٣نىی و ٫ايی الر و او ىهلكی ، دمحم ة ٣تكهللا ػی، ىهكی
آؿهامىىا الر و هلىن ، ىىٯ٥ هىن وی. ىى٣ىق ىذ٠ه ار
لىق و قن ػظلاو او ٧لهب لاهه ىی. ةاك های ٯیاىر ىی او اه
. كك ىیقن ىكه ىكهىه ةی نك و ىقاو ةا آ ػضرخ ةی٤ر
٣للام نا ٫للها گه٫ذلله ةاللك هللىن ، هگلاىی كلله ك٬لله و نلل و ٫للاق
گىه كه او طلىن و هيا؛ كك ه ىیكك و وىی نا او ٣كل و قاق پ ىی
ةلله هيلله طهللا ػكىىللر ؿىاهللك كللهق و هيلله . ه للك ةاللكللذ پلل
هيگلی دلنی وی . طهایلا ةهاةله او سلر د٠٤لی ٫لهو ؿىاهلك آونق
او ديلاو نوی وىلی نا . ىیله و قمـلىا یلا ةلا تلهقیلا ةله ؛ ؿىاهك ك
او آلليا ٫للهوق ، ة٤للك او هللىن او ؟٢؟ىامللك ؿىاهللك للك و ٣یسللی
كللك یللا هيللها ةللا هللىن او آلليا ٫للهوق آیللك و قطللال نا ىی ىی
قن «مللك»آیللك و ػضللرخ ىهللكی نا ةلله كللذ قطللال ةلله قن قنواو ىی
. قهك یانی ىی، سروىی ٫نی
هلا گاله الر كله پیلاىته او آ نالكی قواوق ىهكی آؿهی ؿن٬لای
اػاقیلص ىهةلى . آىلك الرر اهه ؿته قاق ار و قن ىاة٥
قلله ؟؟ةلله ىهللكی نا ةللیانی او للؼاةه او للـ پیللاىته اكللهو
٣نللی اةلل اةللی ، ٣شيللا ةلل ٬٣للا: اللك كلله او طينلله آهللا اللر كهق
هللا ةل ٣تلك، ٣تلك امهػيلا ةل ٣لى٪، نؼله ةل ٣تیلك هللا، امث
ٯله ، سىةلا، اةى٤یكؿكنی، ٣تكهللا ة ى٤ىق، ٣يان یاسر ، ٣تاي
، ةل یيلای ػمی٬له ، اةلىههیه، ٣تلكهللا ةل ػلانز، ة ااي ىىلی
ا ة ، ٣تكهللا ة ٣يه ، طاةه ة ىاطك، اىاىه اةى ، طاةه ة ٣تكهللا
. ٣يه ة ػی و او نيه، ىامك
نوایلاخ ناطل٥ ةله ىهلكی نا ها ةیر ٬له او كلای هلذك كله ایللك، هللا ٧یلله او ای. اللك قلله كهق . ا٫للهاق ویللاق قیگللهی یللى وطللىق قان
ةله ، ـا ٫هاوای یى او ؿىق ؼاةه قه لك الر كله قن آهلادللىا قن نقیلل٭ هللىن ىهللكی دصللریؽ للك اللر و آهللا نا یللى ىی
هىن ىهكی او ىاینی یلرىئنه ویها؛ نوایاخ پیاىته ٯهان قاق . كه ةذىا قن آ اطذهاق كهق
ىل اكهو ؟؟نوایادی كه قنةان هىن ىهكی ىذ٠ه او ـ ن
لىل ؿلكا ةیلا قه ك و آیه ؼاةه پیاىته ةا ا٣ذياق ةه گ٬ذله ن
اللك )و للهاقخ و گللىاهی آللا یللى قن ػكلل ػللكیص اللر( قن كهق
ةیانی او كذث ى٤هو٪ ا إىی و ىذى انی ػكیص پیاىته اكهو
: ى٤اط و ىایك آىك الر كله او طينله آهلا الر، او ا٣
، اةى٣يه املكای، اة ىاطه، دهىمی، اةى قاووق
، ى٤للاط تهاللی، للؼیؽ ػللاك، اةللی ی٤نللی و ةللى او ، ىللك اػيللك
قانٯلی و اةلى٤ی قن كذلاب اؿتلان اميهلكی و ؿیلث قن ، نویای
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
946
. ها ف قىق و ٧یه ایاة ٣اكه قن دانی دانیف ة٨كاق و
ای هللای ویللژ ة٤ضللی او قالليكا الل إىی قنةللان ىهللكی كذاب
اةل ، الواذ اخجابساةلى٤ی قن كذلاب : اك كه او آ طينه الر ىذه
، الوزظاااش الواااذ عالهااابد فااای الوخزظاااش القااا يلللی قن كذلللاب شػظللله هی
، الوغایؼ الاذعب الوزظاش فای هبعاب رارش فی الزضیؼىكای قن كذاب
اةىام٤تلاي ةل ٣تلكاميمى ، الواذ اقنی ٣هاٯی ى٨هةی قن كذاب
آؿلهی كسلی كله . خلاذى اثي علی الشد فی الوكى النى٨هةی قن كذاب
ىللكیه قاللگا الل إىی ، قن ایلل وىیلله ةؼللص ىشللروػی گاللذه
ىكیه ار كه قن چكی يان ىظنه قاگا ىىةىن ةؼلص كلهق
. ار
های ؿه یلى قن ىلذهإنگا و قاليكا ىذقلكو و ىذلای او ةى ٣ك
اك كه اػاقیص ىهةى ةله ىهلكی ىذلىاده الر )و ؿىق دصریؽ كهق
للـاوی قن : او آ طينلله اللر؛ ةلله هللیچ وطلله ٯاةلله اكللان یللر(
، حالعقیاااذ شاااشػدمحم ةللل اػيلللك للل٬انیی قن كذلللاب ، الوغیاااش فزؼكذلللاب
، فزاابا كذللاب قن دیيیلله ةللا، الشاابفعی هبقاات كذللاب قن آةللهی اةىامؼلل
می٬ی كلله قنةللان إاقنیلل ٣هاٯللی قن دلل، الؾااب كذللاب قن للیىی
الوزظاش فای عاب هاب راارش فای الزضایؼلىكای قن كذلاب ، ىهكی قانق
الوزاارش الؾاذیش فی الوزبصش الظندمحم ة ط٬٤ه كای قن ، الوغیؼ الذعب
. خلذى اثي كالم هي كىالو النو اةىام٤تاي ة ٣تكاميمى قن كذاب
ایلل دهللا اةلل ؿنللكو اللر كلله اػاقیللص ىهةللى ةلله ىهللكی نا ةللا
ای ىهلكی»: گىیلك الاي كله ىی اػاقیشی ىظ٤ىل و اؿذگی و ةی
، ومللی ةىنگللا؛ ىللىنق ایللهاق ٯللهان قاق اللر «طللى ٣یسللی، یللر
، ةه ؿلى؛ اك گ٬ذان او نا نق كهق، پیىایا و قايكا ا إو
الوكاى الانای ةه لاو يمى كه قن نق گ٬ذان او كذاب ویژاة ٣تكام
لال ٯتله قن رلرٮ و ٧لهب :=ىذه ار كه او خلاذى اثي كالم هي
. ىذشر ك ار
الك كله ةىنگا و قايكا ٣ن ػلكیص یلى دصلریؽ كهق، ػا٠٫ا
اػاقیص ىهةى ةله ىهلكی لاىه اػاقیلص لؼیؽ و ػل الر و
ا٣ذقلاق ةله ، ةلاةهای؛ و ؼر آها ٯ٤ی ار ىظيى٢ آها ىذىاده
و لر اهه هىن ىهكی ةه هله ىلنيا واطلث الر و او ٣قایلك
گلمان ا لإ٢ او ال إو و ةلك٣ر طيا٣ر ار و طى ا٫هاق لاقا و ةی
. (?>;: :B=;، )هايی هیكی ىكه آ ـىاهك ةىق
: ةه لكه ارام٤ام الإ إىی قو كذه ٯا حةا دىطه ةا پاف ىهكى امهاة
ةله ليان لر اهه های ا إىی كه وهاةیا او دكنودهی گهو ةا ای. ;
؟٣ع؟ىهكویر و دىاده اػاقیص ىهةى ةله ػضلرخ ىهلكی، ىئنه نوك ىی
ىن یى ةه، ىذهكك، نا پمیه٫ذه و ةا ایه ٫هٮ ىنياا قن ای ؿى
يی ؿىق د طكی او آ ق٫ا٢ ىی . يایك نقی ىیكك و آ نا او ٣قایك ن
نا ؟٣ع؟٧یه او ىامتی كله قن لكن پالف ةیلا لك و اىلاو ىهلكی. >
947
شنق
تخذ‌ودرت‌ویهذم
و
رانگى
یی
نهاج
ملازا
حةقیلله ىامللث قن ةیایلله ىهكللى امهاةلل، ٫هوللك ٣تللكهللا ؿللاب كللهق اللر
او طينله ، هلای قیگله ال إىی ام٤ام الإ إىی قن نالذای ا٣ذقلاقاخ گهو
. ةاك ىمهث دی٥ ىی
ىیلا ى٠ىىله ى٤لان٪ او هكویرةاونقار ى ىه ةىقاو ىىانقی كه
د إ و طكیر ٣نيای ال إىی قن لىل دلانیف ، قهك ا إىی نا ا ىی
ا إىی ار كه ةلهای ػ٬ل١ و لیار اكیله ىهلكویر و اذقلال آ ةله
دامی٬لللاخ 1.الللك آونق می٬لللاخ ىلللذقنی پكیلللكإد هلللا و كذاب، های ة٤لللك للله
هيله آهلا او ، قن واٯل٥ كله٫لهاوا الر ةلان ایل قنر اهه ونا اكی
2ػكایر قانق.یا ىه ةىق اكیه ىهكویر او ى٠ه ا
قن ةاونقار ىهكویر هيگهایی های ىمم٬ه
ٯىی ةهای ادؼلاق ىمسه و كه اه ةاونقار ىهكوی ر ٣اىه ی٣ إو ةه اهلللای ى٤لللان٪ و آىىو، ىیلللا ةاونىلللكا ةللله ىهلللكوی الللر هيگهایلللی و
یظللاق ادؼللاق قن ىیللا ىللنياا ةلله لليان ىهللكوی ر یللى ٣اىلله ىهيللی قن ا . آیك ىی
ها های ا إىی قن ٯتىل آ ىهكوی ر كه هيه ٫هٯه های هيگهایی آىىو
ك : ةاك ةه ىنخ اؿذان ةه ٯهان لیه ىی، اد٬اٮ ٠ه قان
ر اىاو ىهكی. ; ؛ ؟٣ع؟آؿهی ؿنی٬ه ةىق
؛ های او و اؿه ؟٣ع؟اىاو ىهكی. >
؛ او و ث ؟٣ع؟اىاو ىهكی. =
؛ و ػذيیر هىن او ؟٣ع؟اىاو ىهكی. <
؛ و ى٤ظىاخ او ؟٣ع؟اىاو ىهكی. ?
؛ قانی او و ىیهاز ؟٣ع؟اىاو ىهكی. @
A .للیك ؿهاللای ؟٣ع؟للاوا هللىن اىللاو ىهللكی ىيهللكو و وىیه( ،
؛ (...یيای و
B .؛ و یانا ؿا ؟٣ع؟اىاو ىهكی
، دامی٭ دمحم اةل ح. ام٨یت>، دامی٭ یف كوٮ. ح. اكيال امكی و ادياو ام٤ي;هایی چى: . کذاب1
، دلامی٭ ح. كذاب ام٨یتل<ن امهكی. ، دامی٭ یك ىهدضی ٣ح٫ی ام٨یت ج. امىطیى =اةهاهی ٤يای. . ا٣ إو امىنی، دامی٭ اىلی الإل إو @. امي إػ وام٬ذ، دامی٭ یك ة اووي. ?یف ىسی.
، ;?. ةؼلان اللإىان، ضBه، دامی٭ یك هال ةؼهالی. ٫یيا ىل ٫ی امقائ امؼظ ح. اميؼظAتهی. هلا كذلاب قیگله ٭ یف ػه ٣لاىنی. و ق، دامیج. استاخ امهكاC، دامی٭ دمحم ةاٯه ىظنسی. =?، >?
كی. ها صر٪ ٠ه ىی كه ةهای اؿذان، او لكه آ
. امتیللا ٫للی اؿتللان للاػث >. امتیللا ٣لل اؿتللان للاػث امىىللا، دللامی٭ اةلل ى٨للاومی للا٤٫ی. ;. 2
. ٣قك امكنن ٫ی اؿتان اميهكی اميذ٠ه، دامی٭ یى٭ ة =امىىا، دامی٭ ػا١٫ كظی ا٤٫ی. . اميهلكی، ?. اػىال لاػث امىىلا، دلامی٭ لیف ل٤كامكی ػيلىی. <ا٤٫ی. یؼیی ىقكسی
. ام٤ه٪ امىنقی ٫ی اؿتان اميهكی، دلامی٭ ػلا١٫ ط لإل املكی لیىی. @دامی٭ اة ٯی طىوی. A .امقىل اميـذصر ٫ی ٣ إىاخ اميهكی اميذ٠ه، دامی٭ اة ػظه ىكی .B امتهها ٫ی ٣ إىاخ .
. ٫ىائك ام٬كه ٫ی الإىاو اميهكی اميذ٠له، دلامی٭ Cی ىذقی هكی. ىهكی آؿه امىىا، دامی٭ ٣ن ىه٣ی ة یى٭ كهىی ىقكسی ػتنی.
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
948
C .؛ و ىتانو ةا قطال ؟٣ع؟اىاو ىهكی
؛ و ػكىىر طهای ؟٣ع؟كیاىاو ىه. :;
؛ و گذه ٣كامر طهای ؟٣ع؟اىاو ىهكی. ;;
؛ ػاكيیر و ٫هاگیهی طهای ا إو قن قومر ىهكوی. >;
؟٣ع؟؛ ىول ػضرخ ٣یسی ة٤ك او هىن اىاو ىهكی. =;
؛ و اررا اما٣ه ؟٣ع؟هىن اىاو ىهكی. <;
. قومر اىاو ىهكی آؿهی قومر ا إىی. ?;
لله ىهللكوی ر هيگهایللی های ایی او ىمم٬للهه يىلله، ىللىانق ٫للىٮ قن ٣ه
لك امتذله ٣ لإو ةله آ. ةالك ىی وملی ةللهای ؛ هلا ىلىانق قیگلهی یلى وطلىق قان
ةلی لك ىهلكوی ر و . كی اؿذان ةه هيلا ىلىانق ٫لىٮ املمكه اكذ٬لا ىلی
هيگهایلی قل ىهل و ؿیلهی قن ٫لهاه كلهق ةلذههای، های آ آىىو
ك ىىنق ٯتلىل و ، های آ ها وٯذی یك ةاون و آىىووی؛ ىیا ىهكی ةاونا قان
هللای ىـذنلل٭ ةلله ةلله للىن ٯهللهی گهو، هللای ىـذنلل٭ ةاللك ا٣ذقللاق گهو
قهی و اوىا قهلی ةه طهر، ىؼىنیر آ امذىاو پیكا كهق و ةهااي آ
للك طاى٤لله هيللر ىی للگ آ هلله. گيان ده ةللىق و چلله آ ةللاون قن طاى٤لله پلله ن
لگ ىیلا آ هيگهایلی ادؼلاق و، نولكىهقو ةیلذه ةله آ ا٣ذقلاق ةى ده هلا پهن
. ؿىاهك ك
ةللهای نولل للك قلل ةاونهللای ىللذه ىهللكوی ر قن ٫للهاه كللهق
هلللای ىلللذه ةللله د٬لللیه ةهؿلللی او آىىو هيگهایلللی ةلللذههای ادؼلللاق و
ؿللىاهی ، ةلله اؿذللان ةیللا للك، دلله ىهللكوی ر قن ىیللا ىللنياا كلله پی :پهقاؿر
تنیت‌آنو‌خ؟عح؟ؾهور‌امام‌مهذی
ةاونهللای هيگللها قن اكیلله ىهللكوی ر كلله ىللىنق ال٣للا و ةللاون طينلله او
و ػذيیللر آ ؟٣ع؟هللىن اىللاو ىهللكی، ىللئنه هيلله ىللنياا اللر
و للر اهه نوایللاخ ٫هاواللی كلله قن ىللاة٥ ػللكیشی و دللانیـی. ةاللك ىی
هللىن ىیللا ىللنياا ىللئنه للی٤ه آىللك اللر او ٫هاگیللهی ا٣ذقللاق ةلله
. ػكایر قانقلىل گهاىلی ال إو عايدهىمی قن كذلاب ؟؟او اةلىههیه ةله قله او ن
: آونق ار
آ نوو نا ةله ػلكی ، ؿكاوك، اگه ةه پایا قیا طى یك نوو ةاٯی ياك
، لاو ىل الر ىل كله هةیلر اهه دا ىلهقی او، اوق ىلإی ىی
.(=<=، =ض: ٮ=:<;ی، امذهىم )وىاو اىىن نا ةه قر گیهق1
ىل اكهوهيیی قن ؟؟ىاة٥ ی٤ه قنةان هىن و ػذيیر آ او ن
مى م یتق ى امكیا الإ یىو مىل هللا لمك امیىو ػذی ینی نطه ى اهله ةیذلی یلىای اليه . 1
.ايی
949
شنق
تخذ‌ودرت‌ویهذم
و
رانگى
یی
نهاج
ملازا
: قه ك ار
، دا هگاىی كه ٯائيی او ىا ةه ػق ٯیاو كك، ىق ٯیاىر ةهپا يی
ؿللىاو)هگللاىی اللر كلله ؿللكای د٤للامی ال هللىن ةكهللك، و ایلل
.(@:;: ٮ;:<;، ٯيى1
: یى قن ای ةان چی قه ك ار ؟٢؟او اىاو ةاٯه
كله كل قن ایل هه. های ػذيی ؿكاوك ار ىا او و٣ك ٯیاو ٯائ
ؿكا نا ةه ػال ك٬له و اكلان ، نا ةكهك گىی ك و دهقیك ةه ؿىق ىی
.(;<>، <>ض: ٮ<:<;، ىظنسى )٣ إىهى إٯاخ ؿىاهك كهق2
؟عح؟نسب‌و‌نساد‌امام‌مهذی
ىلمسه قن ىهلكویر کله ىىطلث هيگهایلی خىىلى٣اطينه ىائه و او
ه ىهكوی ر لث و لژاق اىلاو ، لىق ىی و لی٤هلر اهه ىیاقن ٣ه
او لژاق ٯلهی ةلىق و ؟٣ع؟ةان كه اىلاو ىهلكی قن ای. ار ؟٣ع؟ىهكی؟٢؟ و ػضلللرخ ٣نلللی؟لللها؟ او مؼلللا لللث اطلللكاقی ةللله ػضلللرخ وهها
ك ىی . های ا إىی هياهگی وطىق قانق ىیا هيه ٫هٯه، ن
لىل اؽوذ هغذقن چلی ؟٣ع؟و ىهلكیقنةلان لژاق اىلا ؿلكااو ٯلىل ن
: قه ك ار
ةللانخ ةللاق لليا نا ةلله ىهللكی! او ىللهقی او ٯللهی و او ٣ذللهخ ىلل
.(A=، =دا: ض )اػيكة ػته، ةی ار3
ىل ؿكا : كك قه ىی ؟؟او نيه او ن
: ٮA:<;، ةـللانی)ىهللكی ػقیقللر قانق و او او ٫هوللكا ٫ايلله اللر
.(@<=، =ض4
ىل ؿكا یجالغقن كذاب : ك ار قه ؟؟او ن: ٮ;;<;، )ىسللى...او ٣ذللهخ ىلل و او ٫هوللكا ٫ايلله اللر، ىهللكی
;B?).5
و‌معحزات؟عح؟امام‌مهذی
امر اىاو ىهكی او آ لامر طهای ار و ذیظه ؟٣ع؟طا كه ن ةـ ن
ال 1 ىل . ٯ ؟؟ ن قىو ل إ امنهر ح د ا٣ ذى ام یقىو ػ ائر ق ر ا ٯ ا مؼ ل مرك و ىر ی ػر ه یإل ى امن له و ٣ ط
ه... . م 2 ذ ي ه اممری امي ؼذىور . ىر ه ػ یاو امن ا ٯر ائرير ٯ ي ا ك ٫ یي له م قری ؤ ٯىل ٫ر ه هلى و امن لك و ةرلهر ك لا٫ر اػر ط
م ه.
روا ةرامي هكری3 ةشر ، ن طه . ؤ ی ىر ٯه ذه دری. ، ىر ٣ر
.اميهكی ػق و هى ى ومك ٫ايه. 4
. و 5 ن ي ح ؤو ر ٣ ام ر ٤ر ٯ ير ىل هر ن امي هكری یقىل امن ذه دری ىر ٣ر ي ح... . ومكر ىر ر ا ٫
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
957
ةللهای پیللتهق ، آ ػضللرخ. ةاللك هيلله اتیللا قن للىل دللانیف ةشللریر ىی
، ةله ایل الاي. ایی یلاو قانقاهكا٪ طهای ؿىق ةه ا٣ظاو و یهوهای ىاون
او ا٣ظلاو هيله اتیلا و ةهله ةلهق او او ىىانیلص اتیلا و ، اذ٬اق آ ةىنگىان
هيیللی ػللىن ةهؿللی اتیللا قن هگللاو هللىن و ىللانكر آهللا قن دؼقللق
كون ا٣ظلاو او اػیله اىلاو ىهلكی كله . ٯاةه دىطیه ار، ػكىىر طهای
ةللىق و قن ىللاة٥ هلله قو و للی٤ه للر اهه یللك ىىللى٢ ىللذه ىیللا
لاوی ادؼلاق قن ىیلا ىژ ىاتی ةهای وىیله، گهو ىه ا إىی آىك
. آیك ىنياا ةه يان ىی
: آىك ار ؟؟او ٯىل پیاىته اكهور اهه ىاة٥ قنكك كله اةلهی ةاللإی سلر ػهكلر كلهق و ىهكی قن ػامی ٯیاو ىی
؛ ؿنی٬له ؿلكا الر، لرىهكی ا، ای: وك ای كا ىی ىاقی، قن آ
.(AC@، >ض: ٮC><;، لهتی)او او پیهوی كیك1
ىل ؿكا ؟٣ع؟قنةان ا٣ظاو اىلاو ىهلكی ؟؟قن ىاة٥ ی٤ه او ٯىل ن
: آىك ارؿكاوك آ نوو نا ٯكنی ىللإی ، اگه او قیا طى یك نوو ةاٯی تاك
لللىق و طهلللا نا ىاملللك ىی، ةیلللر ىللل كلللك كللله ىلللهقی او اهه ىی
.(>A<، >ض: ٮ;B=;، )إنةنىگهقق قر او آكان ىیى٤ظىاخ ةه 2
ىای‌ؾهور‌نصانه
هلایی الر كله ٯتله او قانای لاه، نؿكاق هىن ةه لتث ىهل ةلىق
ىىلى٢ لايك ةلىق . كك ها یكی یكی دؼقق پیكا ىی آ اه، وٯى٢
ةنكلله ىللىنق ٯتللىل ، لله دهللا ىللىنق ٯتللىل هيلله ىهللكی ةللاونا اللر، هللىن
ی٤ی هه آیی و قیی كله ةله ؛ ةاك )٧یه ىنياا( یى ىی ىى٣ىق ةاونا
هلایی نا ةله سری ٣ إی و اه ةهای هىن او یك، آىك ىظی ا٣ذقاق قانق
هلای ال إىی كله ةله آىلك اىلاو ی٤لی هيله گهو، ىنياا. يانق ىی
للك ةللهای هللىن او یك ىهللكی ها نا ٯللهان سللری ٣ للإی و للاه ا٣ذقللاق قان
ةلله ایلل . ةاللك هللا ىی كلله ىللىنق اد٬للاٮ و هيللاهگی هيلله گهوقهللك ىی
نا ىلهغ كلهق و ىىلى٢ هيگهایی های دىا قن ای ةان وىیه ىی، ااي
. ٫ىٮ نا ةذه ادؼاق و هياهگی ىیا ىنياا ٯهان قاق
ىل ؿكا طیبلغی هغذقن : آىك ار ؟؟او ٯىل ن: اه )هىن( نؾ قهكٯته او آ كه ، ةه اظاو كانها ةنهقاویك
لللللیك او اػیللللله ى٨لللللهب الإن حقاةللللل، قوق، قطلللللال، نلللللى٢ ؿىن
.هللا ٫ادت٤ى ح، ٫یها ىاق یاقی: هما اميهكی ؿنی٬حیـهض اميهكی ٣نی ناه ٧ياى. 1
ى 2 . م یتق م یا ىر ك یىو إرلإ امك اػر ل و ى ه م ذى امیىو ل مرك امن ن طله یينرلك ػ ل ظلهری ة یذرلی ؤ هلهر ىر د
ن ى امي إػر ٣ . یهر یك
959
شنق
تخذ‌ودرت‌ویهذم
و
رانگى
یی
نهاج
ملازا
.(>=>: ٮ?><;، )یامسی...و1
:قن ىاة٥ ی٤ه چی آىك ار اىیل٬ آىلك: كهقو ٣ه ؟٢؟ةاٯه اىاوه ة: كیگى سيامى ػيى اةى
ػذيلى آلياى لكاي و، آني: ٫هىلىق ار؟ ػذيى هاي اه او
لل نللى٢ و، اللر ةللى اؿذ للإ٪ و، اللر ػذيللى ى٨للهب او كیؿىن
ػذيلى هیلوك ٬ل ك كذه و، ار ػذيى نر قن ٣تاي
، كی)ى٬اللر ػذيللى ؟٣للع؟دمحم آل ٯللائ ػضللرخ ؿللهوض و، اللر
.(;A=، >ض : ٮ=;<;2
زازان‌ؾهور)منهذون(زمیوه
لل ىللىنق ٯتلللىل، للاوا هلللىن ٯتلله او دؼقللق آ كو و وىیهوطللىق ىيه
هللای قن ةاونقاللر هيلله گهو، ةیللا قیگلله ةلله . و للی٤ه اللرللر اهه
ای ةنكله واٯ٤له؛ لىق اىلهی ق٤٫لی و دلاق٫ی دنقلی يی، ا إىی هىن
لاوی و ديهیلكاخ كله دىل ىيهلكو لكه ىی گیلهق و ار كه ةا ةذه
های ٯته او هىن كله ٯیاو، ةه ای ااي. يایك ةه ىنخ دكنیظی نؾ ىی
و لی٤ه لر اهه قن ىلاة٥لىق و ىذهی ىی ؟٣ع؟ةه ٯیاو اىاو ىهكی
للىل الجیاابى هغوااعقن د٬للیه . ٯاةلله دىطیلله اللر، آىللك آىللك اللر كلله ن
: ٫هىىق ار 3ىن ا٣ها٪ ;B;ة٤ك او د إوخ آیه ؟؟ؿكا
دلا ، ولك گهوهلی پیىلذه ةله ىؼلىن ػلق قون ىی، هياا او اىر ىل
.(=AA، <ض: >A=;، )تهسى٣یسی او آيا اول ىق4
: ٫هىایك ىی ؟٢؟ ةاٯه ػضرخ اىاو دمحمومی ةله آ ؛ كك یاةی ةه ػق ٯیاو ىی گهوهی او ىشرٮ ةهای قر
ك يی لك ةاو ةه آ يی، كك ةان قیگه ٯیاو ؿىق نا آ٧او ىی. ن . ن
قن ایلل للىنخ ةللا اللنؼه ةلله ٯیللاو ؿللىق اقاىلله قاق و ةلله هللك٪ و
للك ؿىاللذه ؿللىق ىی ةلله ٯیللاو، ومللی ایلل ىقللكان نا ٯتللىل كللهق؛ ن
هللر ؿللىق نا ةلله اػتللا )ػضللرخ كلله ای دللا، قهللك اقاىلله ىی
اك ىهكی( ىی اگله آ ؛ لىك هیك ػاب ىی، هایا كذه. ن
ؿللىق نا وٯلل٭ للاػث آ ٯیللاو )اىللاو ىهللكی( ، وىللا نا قن كلل
... .ةاقنوا ةالإ٣يال ذا : نى٢ امي ى ى٨هةها و امكطال و امكؿا و قاةه الإن. 1
2 يى ةریؤ . ٣ ال ػ له؟٢؟ لرلأ ةری ٯنلر ٯ ٬٤ ل٬یاری ؿلهوض ط ام ل لال امي ؼذلىور ىر ٯ ل ٤ اء و رلك ام ل ىر
نى٢ و امي ؼذىور ر ي ام ا ىر ٨هرةره ری اؿذر إ٪ و ى ؼذىو ى تاير ة وم ه ٫ری ام٤ ذله و ى ؼذلىو امك ٯ ر ٬ ر ؿهوض و ى ؼذىو ىكریحام ام ائر امق يك آلر ىر ى ؼذىو. ىؼ
. و 3 لل ي قللا ىر ن للح ؿ ؤى ق ر یهللكو ؛ و ةرللهر و ةرللامؼ مى هللكایر ةؼللق آ٫هیللكی، گهوهللى كلله آهللا او ی٤للكر
(. ;B;: الأ٣ها٪. )يایك ىى ٣كامر اطهاي ةؼق كك، و ىى
یلىل ػذلى امؼلق ٣نلى ٯىىلا ؤىذلی ىل إ ٫قلال الآیه هم امتی؟؟ ؤٯه ؤ ة امهةی٥ . ٯال4
ىهی. ة ٣یسى
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
952
.(A=>: ٮCA=;، )٤ياىك ىی1
ىل ؿكا الذای عيقن : كك قه ىی ؟؟او طاةه ة ٣تكهللا او نكله ای دلا، كلك پیىذه قن نا ػلق ىتلانو ىی، وهی او اىر ىگه
.(:=>;: @;<;، ٣شيا امكای)ىهكی هىن كك2
:یى آ ػضرخ ٫هىىق ارك او ه٪ ىشرٮ ٯیاو ىی گهوهی كه پهچ قو ؛ كك های یا قان
لك ةه پیهووی ىیكه ای دا، كك یا ه ةان قن نا ػق ىتانو ىی ، ن
كله پلهچ نا ةله دلا ایل، قهلك ةاو ةه ىتانو اقاىله ىی، هوویة٤ك او پی
اك ى ىیةیر اهه قر ىهقی او پل ایلا طهلا نا پله او . ن
، ;ض: ٮBC=;، )اة کشیله كله پله او نل لك ةلىق چا؛ كك ٣كل ىی
=;;).3
گیری‌نتیحه
الای و ، ٫لهی، هلای ٣قنلی ةله الاي قاق هيگهایی ىقىمه ادؼاق و
رللرونخ ، اللایر و قیلل، ٫للهخ، ی٤للی ٣قلله؛ دىطیلله پللمیه اللرقیللی
للك كللهق و ةلله استللاخ آ هيللر ىی هيگهایللی ادؼللاق و ةلله ایلل . گيللانق نا ن
دللىا طاى٤لله ةشللری نا ىهللای ادؼللاق و ادؼللاق نا قن ةللذهی طللى يی، اللاي
ن لی و ، پ ناةه ىیلا طاى٤له و ىقىمله ادؼلاق؛ طاى٤ه دىن كهق ناةله ٣ر
، ی و ى٤نىمی كه هيا ناةه دكىیی ارن اك و ناةه ٣ر ة ى٤نىمی ىی
ی ىی له ةله ىؼلىن ناةله ا٣ذتلانی و ، لىق ةه ااي واٯ٤یر ؿانطی ده
و هيگهایللللی ةلللله للللتث اهيیللللر و رللللرونخ، او ایلللل نهگللللمن . ٯللللهانقاقی
سیهگللمانی آ قن پیشللر٫ر و دهٯللی ةشللر و طىاىلل٥ ةشللری او ػیللص ىللاقی و إد
و دؼقلق آ ىئنه هيگهایلی ةه، و دىػیكی اػتا ىكادث امهی، ى٤ىی
_های ةاونىللك ةلله اقیللا امهللی ةلله ویللژ قن ىیللا اللا _ها ةللی اللا
او هلیچ د لإ و كىشلی ٫هوگلمان ، اهذياو طلكی قالذه و ةلهای اطلهای آ
. اك كهق
دهی و قلل آؿللهی قیلل امهللی ی٤للی الل إو كلله طللاى٥، قن ایلل ىیللا
قن طلای . ةلكیه الر قل اؼلانی و ةی، الردهی قی آيای كاىه
1 ه ؤ ةری . ٣ ٬٤ ن یهر ط إو ٣ ه ام ال ؤ ری ٯ ىو ك إ ك ةرق ه طىا ٯ ةرامي شلررٮر ؿ نتلى لق ی له ٫ لإ امؼ ى ی٤
ه س نتى ه ٫ إ ی ى إرل ی٤ ل٤ىا ل مرك ن ؤ وا ا٫ و ه لیى٫ ن لى ٣ هر ادرقر لى ٣ لى ی٤ لا ٫ لإ مىا ى ٫ لإ ه ذى یقت نى ا ل لإ و یقىىىا ػ ه ٤ى إرم لى إرللإ یلك٫ ك تر لاػر ذ لإه اء ٯ ك له لا ى
رلی ؤ لى إر قن كلر م ل مرلك ؤ
یر ی ل أ ةق ثر ٬سر اػر م مر الأ ىهر. اه
.ذی دقاده ٣ امؼق ػذی... یىل اميهكیى ى ا حلإدىال ائ٬. 2
یادی ٯىو ى هاها، ى ؼى اميشرٮ، اؼاب نایاخ ىق، یامى امؼق ٫ إی٤ىه، ىهدی او .3
ها امی نطه ىل اهله ةیذلی، س إسا ٫یقادنى ٫یصرو، ٫ی٤ى ىاامىا ٫ إ یقتنىها ػذی یك٤٫ى .إ كيا ىنىوها نيا... ها ٣كل ٫یي إ
953
شنق
تخذ‌ودرت‌ویهذم
و
رانگى
یی
نهاج
ملازا
نقپلای ادؼلاق و _های ٫هقی و اطذيا٣ی ا٣ او آىىو _طای ىذى ا إىی
دىلیه ةله ، له دهلا ةله ةاونىلكا ال إىی، ا إو. يایا ار هيگهایی
:كك ادؼاق و ه قمی ىی.و هيگی ةه نیيا ؿكا چگ ویك و پهاكك ىیك
1
ىللر لليا اللر كلله اىذللی یگالله اللر و ىلل ایلل ا، قن ػقیقللر
.او ى پهوا قانیك، پ؛ پهونقگان يای2
ةلله اقیللا قیگلله ٠یلله ىللیؼیر و یهىقیللر یللى ادؼللاق ةللا ىللنياا نا
، دهی ةاونهلای قیلی هلای النی دىیه كلهق و آلا نا ةله ادؼلاق ةله ىؼىن
ذی :ؿىاك ٫ها ىی، ی٤ی ؿكااسی و یكذاپه! ةیاییك ةه سر ـی كه ىیا ىا و يا یكلا ای اهه كذاب: ةگى
للذی و چیللىی نا رللریك او ٯللهان : ةایللذی كلله، اللر طللى ؿللكا نا نه
... .كهی3
آ٫هی كله گها و وػلكخ های ه وطىق آىىو، قن ا إو و ٫ههگ ا إىی
لامر ةاونىلكا ةله ال إو، ةلیان الر، د٤كاق آ ةله ویلژ ٣اميلا و _ ن
نا ةللهای دؼقللق ادؼللاق و هيللكمی ىیللا ىللنياا و _ىی ونا الل إ اللكی
. كك طىاى٥ ا إىی قو چكا ىی
نتلللك اكیللليكا و ٫ههیـذگلللا قیلللی ةلللهای ىی، ةللله ایللل الللاي
ر او ، ىیلللا ىلللنيااهيگهایلللی، لللاوی لللاوی قن نالللذای ٫ههگ ٫ه
امر، ٯهآ، های انی ٠یه ؿكا )آىىو هيگهایی های آىىو ، ىهكویر، ن( ةلهای یله ةله طاى٤له ىنلىب ..و. ػلع، ياو ، های ٫ه٣ی ٠یه و آىىو.. .و
ك . ا إىی ةهه كا٫ی ةته
ةللكیه و ویللژ ةی، هللای ىهللكویر قلل آىىو، گللها هللای ه ىیللا آىىو
ىللىنق ٯتللىل ، یللك ةللاون ٫هاىللمهتی ةللىق، ویللها ةاونقاللر ىهللكویر؛ اللر
ىایه ٯللهان ا ةللا قللردللى او ایلل نو ىی؛ ةاللك هللای الل إىی ىی هيلله گهو
ادؼاق و هيلكمی نا ، و ةا دهویع و اا٣ه آ ىیا ىنياا، قاق ىهكویرللىٮ قاق ، ىیللا طىاىلل٥ الل إىی اطهائللی و ٣ينیللادی كللهق كلله سيلله آ
آل الل إىی اللر كلله هيللا ىللنياا ةلله للىی طاى٤لله ىنللىب و ایللك
. ةاك طاى٤ه ىهكوی ىی
هٯىا. 1 ٬ ل إ د ٤ا و ير هر ط تهر امن يىا ةرؼ ر ا٣ذ (. =:;: ٣يها )آل و
ر . 2 قى اد ٫ ة ك ا ن ؤ و ج ك اػر ؤىح و ذك ر ؤى همر إر (. >?: اميمىى) و
ىا إرم ى. 3 ام ٤ ذ ابر د هه امكرلئا ك نري لح ٯه ا ؤ شلرر ةرلهر ل لإ له و ٤تلك إرللإ امن للإ
ؤ ك ل ة لا و اء ة لى
(. <@: ٣يها آل)
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
954
موابع
ٯهآ کهی
هع امت إ٧ه
، دؼقیلق الجالغاخ اظ شاشػ، اة اةی امؼكیك، اةىػاىك، ٣تكامؼيیك ةل هتلحهللا _
، ٮ.AB=;دمحماةىام٬ه اةهاهی، قان اػیاء امكذث ام٤هةیح، ٯاهه
، قانام٬کله، الجخابس طاؾیؼ ثشاشػ الجابس فازؼاة ػظه ٣ق إی، اػيكة ٣نی، _
ٮ. B><;ةیهوخ،
اقن، ةیهوخ، ةیؽج ذثياؽو االهبم هغذاة ػته، اػيكة دمحم، _ دا. ، قان
، دهطيله ٣تكاميؼيلك خلاذى اثي ربسیخ: العجشاة ؿنكو، ٣تكامهػيا ة دمحم، _
آیذللی، ووانخ ٫ههللگ و آىللىو ٣للامی، ىملله ىام٤للاخ و دؼقیقللاخ
. =@=;٫ههگی،
ٮ. >=<;، قانام٬که، ةیهوخ، خلذى اثي هقذهخاة ؿنكو، ٣تكامهػيا ة دمحم، _
، قانامکذللث امؼكیشلله، الوالؽاان الفاازي ا البیااخه، الليا٣یه ةلل ٣يلله، اةلل کشیلل _
;=BC .ٮ
ٮ. A:<;، قانام٬که، الكجیش الزبسیخةـانی، دمحمة ايا٣یه، _
للىل، _ ، اميکذتللح ام٤صللریه، ةیللهوخ، الغاابعخ ألشاشاط االشاابعخةهوظلی، دمحمةلل ن
ٮ. ?><;
ٮ. @;<; ، قانام٬که، متا،الكجش الغيةیهقی، اػيكة ػی، _
، قانام٬كلله منتا٣للح و (الزشهااز عااي الظااؾیؼ الغاابهعامذهىللمی، دمحمةلل ٣یسللی، _
ٮ. =:<;امشر و امذىوی٥، ةیهوخ، قوو،
الزابسیخ فای خلذیاخ ظشیاخ هعابلن: الذلا العظاجیخ: خلاذى اثاي فكشامظاةهی، دمحم ٣اةك، _
و. <CC;، ىهکى قنااخ امىػك ام٤هةیه، ، االعالهی
. ;B=;، شر اانیا، ٯ، اعالهی هزات ادیبى وجغزگیدمحم اةهاهی، طادی، _
ٮ. ;:<;اذاناخ ةیكان، ٯ، األصش، كفبیخؿىاو ٯيى، ٣نى ة دمحم، _
، اشااشاطب الغاابعخ غائلااب الفاازي فاای الاااسد الغاايامللكای، ٣شيللا ةلل لل٤یك، _
ا هللا ة دمحم، نیا، ٮ.@;<; قانام٤ايه، ىتانک٬ىوی، ن
، ىملله الجیااخ الفزؽاابد هضاای ثعااذ االعااالهیخ الفزؽاابدقػ للإ، ؤػيللك ویللی، _
، ٮ. BA=;امؼنتی و ررکاء، ٯاهه
، قانامکذللث ام٤نيیلله، العااشة قجبئاا هعشفااخ فاای الاازت عااجبئ للىیكی، دمحماىللی، _
ٮ. ?;<;ةیهوخ،
، عصعالوخزاابس الجاای ثیااذ آ هبقاات فاای االثظاابس ااسللتنظی، ىللمى ةلل ػلل، _
، ٮ. A><;قانام٬که، ٯاهه
اثاي وگشایای ظشیا ثاش قاذ هاب دساى هاذ شاجبدامكی، وی ام٤اةكی، ي _
. ?B=;، اوىا دتنی٨اخ ا إىی، دهها، (خلذى
، الطابشیي ثیزا ا فضابئ الوظاطفی عایشح فای الشاغجیي اععب تا، دمحمة ٣نی، _
دا. قاناميیهاز امتىی، ةی
955
شنق
تخذ‌ودرت‌ویهذم
و
رانگى
یی
نهاج
ملازا
، العوااخ روابم الاذیي کوااب دمحمةل ٣نللى ةل ػلی ةلل ةاةىیله ٯيلى، لكوٮ، _
ٮ. ?C=;قانامكذث الؤ إىیه، ٯ،
، اال اآلخش الطشاص هبصش عاش هي الوکل الزبسیخؿا، دمحمكیق، كیق ػ _
ٮ.@;<;ىکذتح قانام إو، نیا،
اصلر ؿسلرو، ، اذاناخ القاشآى رفغیش ف الجیبى هغوع، تهسى، ٫ه ة ػ _
. >A=;، ىو، دهها
، دؼقیلق ىمله امت٤شله، للطعای األهابلیىسى، اةىط٬٤ه دمحمة امؼ، _
ٮ. <;<;، اول، قانامشقا٫ه، ٯ
، ىمله ى٤لان٪ ال إىى، الغیجاخللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل ، _
ٮ.;;<;ٯ،
، قانامكذلث الؤل إىیه، األؽكبم رزیتللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل ، لللل _
. ?@=;دهها، چهانو،
الطعاى ألان هقبساخ قذیاخ دساعاخ: الكابفی عاي دفاب؟ام٤يیكی، سلاىه هال ػتیلث، _
، ىهکى ام٨كیه منكنالاخ الإل إىیه، ییالکل للشیخ الکبفی کزبة ؽ الوضبسح الشجبد
ٮ. <A=;اول،
ٮ. >><;، قانالأى، القشثی لز الودح یبثیعٯكووی، نیيا ة اةهاهی، _
، قانمنذ٤لللانی٭ الضهااابىععظع طااابؽت اخجااابس فااای الجیااابىگظلللی، دمحمةللل یىللل٭، _
ٮ. A;<;منيتى٣اخ، ٯ،
، قانام٬کللله، الزشهاااز عااابهع ثشاااشػ األؽااار رؾفاااخىتلللانك٬ىنی، دمحم ٣تلللكامهػي _
دا. ةیهوخ، ةی
ٮ. <:<;، ىمه امى٫اء ةیهوخ، ثؾبساألاسىظنسى، دمحمدقی، _
، قانام٨للللهب الإلللل إىی، ةیللللهوخ، الزغااااییي الواااانلفیي رااااشاعنىؼ٬للللى، دمحم، _
;=A=.
، كگه یف ى٬یك، ٯ، العجبد عل ه ؽغظ هعشفخ فی اإلسشبدى٬یك، دمحمة دمحم، _
ٮ.=;<;اول،
، قانام٤اميیله، ىصلر، الغابعخ اشاشاط فق الوذ اميقكو، دمحم اػيك ايا٣یه، _
ٮ. =><;
، اػیلاء امذلهاز الشع عصع أؽبدیش فی لالط الغبهع الزبطا٭، ىىن ٣نی، _
ٮ. ;B=;الإ إىیه، ةیهوخ،
ٮ. CA=;، ىكذته امكوٮ، دهها، الغیجخ٤ياى، دمحمة اةهاهی، _
هازات اعاالم دیاذگب اص هاذ ؽضاشد ظاسكالكهللا، هايی لهیكی، ی _
.:B=;، ىظك ىقكي طيكها، ٯ، عبى هل
، ىذللهط: الجالغاا ااظ شااشػ فاای الجشاعااخ هاابطهللا، هالليى ؿللىیى، ىیهواػتیللث _
اي، دمحمةلاٯه، ىؼقلق و ىلؼؽ: ىیلاظى، واق آىنى، ػ و كيله ػ
ٮ.::<;انو، ىكذتح الؤ إىیح، دهها، چه اةهاهی،
اىه ٣نيللللللی _ پژوهشللللللی ٫للللللله C/</;=CAدانیف قنیا٫ر:
ىلللهٮ ىللللى٣لللىق : پاییلى، A<ان لللاوقه، يقوال C/A/;=CA;دانیف پمیه
;=CA
(swotاذهادژیک ) ةا نویکهق« ٠او اذ٠ان»دؼنیه
ذيی 1ػاىك پىنن
2دمحمػی نػيذی
چکیك، اكیه اذ٠لان و ىهلكویر گى )یذيی( ةه گه ٠او
دهی نا ٫هانوی طىاى٥ دىاك اة٤اق و ووایای ةیذه و نو ىی
٠لللاو »ىلللكمی ناهتلللهقی ةللله ، swotىلللكل . هلللك٪ ٯلللهان قهلللك
ىمم٬للللهاللللر کلللله ةلللله دؼنیلللله و انویللللاةی چهللللان « اذ٠للللان
قنو یلللذيی( های ىمم٬لله« )ها آلللیث»و « هللا ه٫یر»
لللر» یلللذيی(ةلللهوهای ىمم٬للله« )دهكیلللكها»و « ها ٫ه
قن ایلل دؼقیللق ةلله اللاي ناهتهقهللای چهانگالله . پللهقاوق ىللی
چهلللان ناهتلللهق ىهللل قن ٠لللاو so-wo-st-wtی٤لللی ، swotىلللكل
_دقىیللر »ناهتللهق : اذ٠للان انائلله للك اللر کلله ٣تاندللك او
ناهتللهق ، woةللهای « هللكایر_ ن٫لل٥»ناهتللهق ، soةللهای « هللكایر
. wtةللهای « ٫لل٥ق _ ن٫لل٥»و ناهتللهق stةللهای « ق٫لل٥_ دقىیللر»
، swot یةه ااي گه ناهتهق ػکایر او آ قانق کهها یا٫ذه
ى٤للاقان ةللا یقن دللاةق و هيگللى٠للاو اذ٠للان های ىمم٬لله
هلىن یهلا ؼقلق لابلىی ده و ةةىق یینواهای آىىو
نوق و ةللا ادـللال و کانةللر ةیللذه ناهتهقهللای ىللی ةلله پللی
ك، اممکه ٫ىٮ هلا قن ٠لاو لابی و دؼقق او وىیه هؾ ن
ایل ىلذان هلای او طينه ىآونی. ده ؿىاهك ك اذ٠ان ا٫ىو
٠لللاو اذ٠لللان و های ىمم٬لللهدلللـی و دتیلللی : ٣تاندلللك او
و هيیللللی اللللذتا و دؼنیلللله swotدتیللللق آ ةللللا ىللللكل
یلق ار نو دؼق یگ٬ذ. ناهتهقهای ادـالی ٫هانوی ار
و او ػیلص ٠لهی ةلىق ، او ػیص لى٢ و لؽ ؿهوطلی قاق
دىللللی٬ی ةللللا نویکللللهق _ دؼنینللللی، قاق یآون طيلللل٥ یىلللل
. (٣[email protected]ى هیئر ٣نيی قاگا دهها )ىیك ىئىل( ). 1
.قاگا دهها ی٣ني یئر٣ى ه. 2
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
958
و ها ىمم٬لللهى لللإک اذـلللاب ، او ایللل نو. الللرای کذاةـاللله
هللای ةللا ىؼىنیللر دتیللق و دؼنیلله آىىو، ناهتهقهللای ٫للىٮ
هللای قیللی قن پللژوه کلله ٧امتللا ةاللك قن ػللامی ىللی قیللی
یگللهقآون یاةىانهللاىیللكای و ، کللان اللاي ، ىؼللىن swotىللكل
.ةا طاى٤ه آىانی ىؼكوق ارای اػتهى
واژگا کنیكی:
للرها، هللا، آللیث ه٫یر، swotىللكل ، ٠للاو اذ٠للان ها، ٫ه
. دهكیكها
مقذمه
ها اكیلهدلهی دلهی و ناهتهقی اكیه اذ٠ان و ىهلكویر یکلی او ىهل
یکلی او . قن ی٤ه ار که او وطى ىـذن٬ی ٯاةه ةهنسی و پژوه ار
ی٤لی طهیلای کله ةله . یلا یلذيی الرای ٠لاو وان گه، ای وطى
آهللا نا دتیللی و دؼنیلله قهللك و ىللی ى٤للا، ىللهدت هك٫يللكهای ىظيى٣لله
نو و ىهاػللله ىلللـ ةهؿلللىنقان الللر، ىقلللك، کلللك و او ىتلللا ىلللی
یكآٯایی ى٬هىو اظاو و ٠او ىن که قن واژ هيا. (;BC :C=;، )پىن
لیله : ٮ?:<;، )اةل ى٠لىن ؿلىنق ىلی قهی اطلىا و ٣اصلر ةله چل اىا
ه قن اكیلله ىهللكویر یللى ایلل ى٤للا ىللهىق و ىؼللىي اللر ةلل، ؿللی(
الللاه و ی هللذیهللا ه٫یرکلله قن ناهتللهق ىهللكوی ديللاىی للىنی
لىن ىلظ و ىل٠ گلهق آىلك و قن نالذای هلك٫ی ه ااه ة اا
. ىق ىی کان گه٫ذهه ى٤ی ة
، ةلله ى٠للىن دؼنیلله اطللىای آ، «٠للاو اذ٠للان»او ایلل نو کانةللر د٤تیلله
ةىق و یکی ای وان ةنکه د٬که ىهكوی یک د٬که ٠او، د٤تیه ةیهاهی یر
قن ایل . ناهتلهقی الرهلای دؼنیه، های دؼنیه ای ٠او ىلظ او نو
« ٠لاو اذ٠لان»ىكمی ىاث و کانةهقی ةلىق کله قن آ ، swotىیا ىكل
ذ٠للان و ٠للاو ةهوللی اذ٠للان دقللی للك و ةلله قو ةـلل ٠للاو قنوللی ا
ك ىی هه یک ىىنق ةهنسی ٯهانهای ىمم٬ه . گیه
دىی٬ی ةىق که ةلا اةلىان گلهقآونی _دؼنینی یقنو دؼقگ٬ذی ار
. ؿىاق پهقاؿر و ا إ٣اخ ؿاوها پهقاو قاقةه یظیذامیو قای کذاةـاه
٠لهی ، یلق او ػیلص لى٢ و لؽ ؿهوطلی قاقالر نو دؼق یگ٬ذ
لیك ةله ى٤ه٫ذلی و ةىق که قن آ دىی٭ و دؼنیه چلك ىذ٨یله طهلر ن
یىل ػیصدؼقیق او . ىكمی ى و دتیی ناةه آها هك٪ ٯهان گه٫ذه ار
دىللللی٬ی ةللللىق کلللله ا إ٣للللاخ ةللللا نویکللللهق _ دؼنینللللی، قاق یآون طيلللل٥
هیللدؼن و هیللدظى ىللىنق للن و للك گللهقآونی ای کذاةـاللهةللهقانی ٫للی
اةلىان طيل٥ و گلهقآونی ػیلص او ایل نو دؼقیلق او. گه٫ذه الر ٯهان ى٣ق إ
. ار قیظیذال و ىکذىب ىاة٥ و ااق او ةهقانی ٫ی، قاق
959
:لیخت
«ارؿنت‌امؿان
»ردیکروبا
(کسیراتزتا
swot
)
نؿام‌انتؿار
های اللر کلله ةللا آ قالله یو ـلل یلليان ی٠للاو ةلله ى٤للاقن م٨للر،
لذه یهو ٠لا یكىهوان ى٬هلىو او ایل نو قن ایل واژ، . کلك ىلی آ نا ةله ن
)اةلل ى٠للىن، ؿللىنق ىللی قهللی اطللىا و ٣اصللر ةلله چلل للظاو و للاىاا
هلا ه٫یرللإوو الر ديلاىی ٮ: لیه ؿی(. او ای نو قن هه ٠اىی ?:<;
و اىکالللاخ ٣نيلللی و ٣ينیلللادی طهلللر لللاوىاكهی و هيلللاهگی اطلللىا و
یيی ىىنق دىطله ٯلهان گیلهق اىه ةه ى٠ىن دؼقق اهكا٪ ده . ٫هایكهای ةه
و اطللىای ها نوق کلله ةلله ىظيى٣لله ىللی اذ٠للان، ٠للاو طللاى٥او یللک قن واٯلل٥
ىقلللك و نو و ىهاػللله ؿلللىق نا دتیلللی و ، ىهةىللله ى٤لللا قهلللك و ىتلللا
لل) ىللـ کللك دللىا یللى ىی . ٠للاو اذ٠للان نا(;BC :C=;، ییآٯایكپىن
اىلله و ٫ههللگ ىهللكویر و اذ٠للان طللاى٥ قاللر کلله ةهاللاي قیلل ای ةه
. یکللی او اهللكا٪ ىىطللىق، کللك ىللی الللکه گه٫ذلله و اهللكا٪ ؿاصللی نا قتلل
های ىئنه اذ٠ان ىى٣ىق ار کله ةلا ها و آیث دؼنیه ناهتهقی ه٫یر
swotدىاك ىنخ پمیهق. یکی او نویکهقهای ىلكل نویکهقهای ىـذن٬ی ىی
. ار
نگرش‌راىبردی)ازتراتسیک(
ق و یللدت، ریهللكا، ٫لل یةلله ى٤للا 1یاللذهادژ ناهتللهق یللا ى٬هللىو االلا
ی ةله كلان ه ةه اهكا٪ طگ قن ٣نىو ٠لاىیهوها طهر ی یاو هياهگ
ىیل گلهیقهلای و قن ػىو ا٫ذهیدى٤ه عیى٬هىو ةه دكن یاىا ا. گه٫ذه ك
انائله قاق یناطل٥ ةله الذهادژ ی٭ كىدلاهیلذىةهگ د٤ه یى. گه٫ذه كةه كان
ا اللكاؿذ یللةلله طه ی٣تللانخ اللر او امگللى یاللذهادژ یاو ٠لله و. اللر
. Mintzberg and Waters, 1985p: 25) ) ياخیدي
امتذه گه و د٬که ناهتهقی و اذهادژیک ةه که قاق و ٠ قاق ةله
که لـ ٯلاقن الر قن لهل ؿلىق ی٤ی ای. آ٬ذگی ى٤ا ك ار
، )اییلی اوىلی ٠ و هياهگی ةه وطىق ةیاونق و د٬کله ىلظ ةالك
;=A; :?C) .چلها کله ، د٤هی٭ ىیذىةهگ یلر اندتا ةا که ای د٤هی٭ ةی
قهللی و الظاو اطللىا قن ٣لام لهلل و ٣للی ٠لل، رلر دؼقللق دليیياخ
. ةاك ىی
اىلله طللاى٥ ةهلله ،ناهتللهق ،او ى٠لله ىیللك گیللهی او ػللكاکشه هلله و ةه
ةاللك کلله ىللی ی ىىطللىق طهللر قللذیاةی ةلله اهللكا٪ ىللـهللا ه٫یر
دىاك قن هه ىی وها ةىق ها و نو ػاه دهکیث ىكو و ىظ ةی
ه . اطذيلا٣ی و اٯذلاقی هاػلی لىق، یاسی، ٫ههگیهای یک او ٣ه
ی ٠لاو هلا ه٫یردىالك ىظيى٣له ىلی swotىلكل ، او ای نو قن گا ک لإ
1. strategy
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
967
ی و اذ٠ان اوك او وىیه ىهكوی نا طهر اذ٬اق ػكاکشهی ةه ى٠ىن
لر او پكیلك. ٫هاه کك ؿلىق گهرلی ها، قن واٯ٥ گه ک إ و دؼنیه قن
ىق که ةـشی او ٠او ٫کهی طاى٥ و ةه هل پیىلذه ىی ناهتهقی ٯنيكاق
لىك اطلىای یلک ىلی لىق و ىىطلث ىلی نا لاىه ی٠او د٬که ىهكو قن
. ىظيى٣ه ى إئير و اوگانی قاذه ةاك
(SWOT)مذل
یلكار کله قن ٫ها یکاذهادژ یهیرىه ىك یاو اةىانها یکی swotىكل
ىذاللث ةللا های یؿنللق اللذهادژ و یو قنولل یللیهللای ىؼ یهدؼن و یللهدظى
یلا یلعههچلك کلانةهق نا. لىق ىلی ةله کلان ةلهق یو قنول یلیىؼ یررا
اىللله و یلللكیدىمهای لللاوىا یکالللذهادژ یلللىین ىلللكل اللل إ ىهةلللى ةللله ةه
آونق ىی اىکا نا ٫هاه یا، ىؼصر ةه ٫هق آهای یژگیو ، را یؿكىاد
یلى یىىلى٣اخ ىـذنل٭ قن لىغ ٫هالاوىاهای یهدؼن و یهدا قن دظى
(BA=;، )٫ی. ةه کان ةهق ىق
و نولك« ٠لاو اذ٠لان»اةىان ىاتی طهر دؼنیه و انویلاةی ، swotىكل
دللاةق یكللی او اةىانهللای اللذهادژیكچللها کلله ایلل ىللكل . ی اللرللاو وىیه
لللر ةلللا یلللذيی قنو للل٤٭ و ٯلللىخ قلللا ةلللهو دهكیلللكاخ و ها ٫ه
و هللا ٯللىخ ىاللث اللذهادژی یللك، ىللكل او گللا ایلل. اللر یللذيی
ر لاك ىلی ىيك ػكاٯه ةه نا دهكیك وها ٤٭ و ػكاكشه ةه نا ها ٫ه . ن
ر و اذـاب ةهای ؿىةی ةیان ذایع ىق گه٫ذهةه كان ای ىق اگه قن
كانآىللك ىذللكهای طينلله او و قاللر ؿىاهللك اسللهةـ ناهتللهق یللك هاػللی
. (::;: BC=;، یهظ ییىىلإ) آیك ىی يانه ة ذهادژیكا ىكیهیر
ها، هللا، آللیث ه٫یر ىمم٬للهقن ٠للاو اذ٠للان ةللا چهللان ، ةللا ایلل گلله
ر قو ػیلص ، نوةلهو هلذی کله قن ٠لاو قنولی اذ٠لان ها و دهكیكها ٫ه
للرقو ػیللص ، و قن ٠للاو ةهوللی اذ٠للان ها و آللیث هللا ه٫یر و ها ٫ه
للك و ػالله ایلل دؼنیلله و انویللاةی ىللی ٯللهاندهكیللكها ىللىنق انویللاةی ، گیه
ی و ىؼاللتاخ للاو وىیه دىاللك انائلله للاؿر ةهذلله للتر ةلله نوللك ىللی
٠لاو »گله یلذيی و ناهتلهقی ةله ، ةله ةیلا قیگله . او ةاك ديی
او طهللادی چللك ػللائى اهيیللر اللر کلله او طينلله آهللا للاؿر « اذ٠للان
طهللر دتیللی و دؼنیلله ولل٥ اذ٠للان های ىمم٬للهو ها یللذيی اؿلله
هلىن های ی و قن هایر انویاةی اباو وىیه ةیی نوك پی، ىىطىق
. ار
لرهلای قنوللی و و چلام هللا ه٫یرقن واٯل٥ اگله و دهكیللكهای ها ٫ه
للر انویللاةی للىق( swot ىمم٬للهةهوللی )چهللان ؿللای ىؼاللتادی نؾ، قن
ن ؿلای ىؼالتادی اگله ٠لاىی و یلا ىنذلی قچلا، او ىی قیگله . قهك يی
و نکىق نوای و ىیكای نا قن هيه ىىى٣اخ )او یإي ةه قتال ؿىق ، ك
969
:لیخت
«ارؿنت‌امؿان
»ردیکروبا
(کسیراتزتا
swot
)
ی( ةله هيلها قانق و ایل آ٧لاوی ةلهای پایلا لاو وىیه طينه ٠او اذ٠لان و
لهر یو للإ د ااا یکی او ىلاقیق ةلانو آیله رلری٬ه . ار ن وغر امن ل لىا ىر إ
ه لإ ن وغر ییإر ي ىرهوإ ىو امكا٫ر هر إرلإ امق ( ااىیلكی لتر BA: )یى٭ امن
چها . ىهادتی او ک٬ه نا قن ةهقانق، ویهاگه یإي ةه اىه ٫هض ار که ػذی ای
اگیى و ةه هيی الاي )نوغ )نوغ( نا د٬ و ی ٣ه قل، که ى٬سرا
ا اهله هللا( نا ٫هض و گای امهی ى٤لا کلهق الك و ػلث لاهه آیله دهل
؛ ;:?، B;ض: ٮ:><;، )٫ـلهناوی. لىك ىی ک٬ه هذك که او ٫هض امهی ااىیك
. (<A;دا: ، ةییكنری
دؼقلق ایلل قلله ، کللك ىلی دلهی هللك٫ی کله قللي قتللال اىلهوو ىهلل
قن گله نهتلهی . ی٤ی امقای ااىیلكی ةلا نو ؿلای ىؼالتادی الر
ر وٯذی ىن ذی ةا ىؼاته، اق إب ةله، ؼیؽ كان كهق قهةا پیكا و قن
للیك، نوقپللی آیللك ، و ةللكو دهقیللك ٯ٤للا ةلله ذللایع ىنللىب ؿىاهللك ن
ىؼللىل ىؼاللتاخ ، گللهی اىیكوانالله ایلل آیللك 1.نوللی ؿىاهللك قاللر
للر اللر و قٯللر ىؼاللتادی یللى قن پهدللى دؼنیلله و دظىیلله های ىمم٬للهقن
، ىللئنهچلله گمللر ػللث آ. چهانگالله ٠للاو اذ٠للان نٯلل ؿىاهللك ؿللىنق
2،و قللا ٯللىخ هللا ه٫یر ىمم٬لله٫للهانوی ىقاملله دؼنیلله و انویللاةی چهللان
ر 3،و قا ٤٭ها آیث ةله الاي ىلكل ناهتلهقی 5و دهكیكها 4ها ٫ه
(swotار ) ،ی و انویلاةی لاو وىیه لاؿر نولك، که ؿهوطی ایل دؼنیله
٠للهی و ىیللكای ػلللائى های هللىن ؿىاهلللك ةللىق کلله او طتلللههای للاب
. یر اراهي
نؿام‌انتؿارىای‌‌لؾهؤتخلی:م
ىـصی ةهؿىنقان الر کله های ىمم٬هىتای و ، ٠او اذ٠ان او ىاة٥
سیه إقن ٣للی ػللال تایللك دلل. ةلله ایلل ٠للاو ٧للا و اللظاو ةـللیك اللر
آ اقیلك های ىمم٬هىنيىي ٯىخ و ٧ای ىاة٥ و ىتای ای ٠او نا قن
و هلا ه٫یرالذ٬اق او ، ىلاة٥ و ىتلایةه قیگه ةیا قن پهدلى ایل . گه٫ر
ر گ ها ٫ه گها ده و ؿه آیث پهن اگهچله . گهقلك ىلی ده و دهكیكها کيه
اىا دؼنیه کی٬ی و ، ٠او اذ٠ان ارهای ىمم٬هةهنسی ، ىؼىن ای دؼقیق
کيللی ىللاة٥ و ىتللای یللى ىىللى٢ ىهيللی اللر کلله ىاللث اللر قن
.ىظامی قیگه ةكا پهقاؿذه ىق
هللای انویللاةی ٠للاو یکللی او نو، للىن کلله پللی او ایلل گمللر هيللا
.=C=;دیهىا @;ىئىلإ و کانگىانا ٠او: انیكى٠٤ اق إب قن ق ن. ک: نهته. 1
2. Strength 3. Weakness 4. Opportunity 5. Threat
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
962
الللر کللله ةللله swotآ ةلللا گللله ناهتلللهقی های ىمم٬لللهدؼنیللله ، اذ٠لللان
رهای قنوی و و چام ها ه٫یر : پهقاوق ىی و دهكیكهای ةهویها ٫ه
ىا‌ؾرؽیت
ةه ای ةاون ار که قا ٯلىخ و اعزشار یک هذیشیذ٫هق آن قیىیك قن کذاب
لك کله ىی های ٯاةه کذهل اوىا ٯهان ٭ قاؿنی قن وىه ٤٫امیر٤ گیه
یکلی . قهك ىی اوىا آها نا ةه یى ةیان ٣امی یا ةیان ٤ی٭ اظاو
هللای اللنی ىللكیهیر اللذهادژیک ایلل اللر کلله قللا ٯللىخ و او ٤٫امیللر
. لل٤٭ قوایللله و واػلللكهای لللاوىا نا اللایی و آهلللا نا انویلللاةی کلللك
للك کلله قللا ٯللىخ هایی کىللك اللذهادژی ىللی هللا للاوىا نا ةلله اطللها قنآون
له٪ گلهققهای قاؿنی دقىیر ىق و ٤٭ : AC=;، یىیلكق) قاؿنلی ةه
=A) .
دقىیلر و قلا ل٤٭ ن٫ل٥ و ق٫ل٥ ، قن ٠او اذ٠ان یى ةایك قا ٯىخ
ةللی او پللی کللان ٣نيللی هللا ه٫یراو ایلل نو لللإوو اللر نوی . گهقللك
آ٫هیلی آ قن ٠لاو اذ٠لان ةلهای طىاىل٥ هلك٪ ق قلىنخ گیهق و اة٤ا
ةهؿلىنقانی او ، ةلانو ٠لاو اذ٠لان های یکلی او اؿله االا . دتیی ىق
دلىا ةله ىلی دلهی آهلا ةكیه ار که او ىه ام٤اق و ةی ٫ىٮهای ه٫یر
ایل ىلىن ةلا قله ناهلی . ىىن وػیای ٠او اذ٠ان اان يلىق
. هيه اطىای ٠او اذ٠ان پىیایی و ٣يق ةـیك ارةه ، ىكو و ٣يیق
963
:لیخت
«ارؿنت‌امؿان
»ردیکروبا
(کسیراتزتا
swot
)
و لاؿذیٯنيهو، لاؿذی ٧ایلر، لاؿذیىتكاقن ای ٠او کنیله ىتلاقی
للاؿذی ناهتللهق کیللاللر کلله قن ىظيللى٢ اللذىان یللةلله اللاي ق، ناهکان
. قهك ىی نا انائه ییق
ایلل ىیللهاز ى٤ه٫ذللی و ٫ههللگ ٧للی قلل ىهيللی قن للاؿر طللا و
ایلل ٠للاو هللا یکللی او ؿهوطی، ةللكو دهقیللك. و قومللر قانق طهللا و ىنللر
ةلاي »نوی ٠او ولإیی ار که ىىطتلاخ پكیلكانی ، ى٤ه٫ذی و وػیای
. نا ةهای قيا ٫هاه کهق ار« كیك
ةلله ، او هيللی نوللر کلله للىک پیکللا اٯللكاىاخ قلليا ٠للاو اذ٠للان
قالك کله ىلی ؿلىةیه چلها کله آهلا ةل. ىی ٠او ولإیی لاه ن٫ذله الر
٠او ولإیی چه او ػیص ػكوز و چه او ػیص ةقا ةهااي ىىن وػیلای
و قکذللهی ىهللكویر اللذىان ةللىق و چللی قکذهیللی ٯللاقن اللر للي
ىىطىقیلر ، ةیكانی ٣يىىی و ىٮ طهایا ةه ىی ى٤ه٫لر و ٣ق إیلر
اپمیهی و هیيه آها قن آذاه دهکیلك ٠او نه نا دهكیك و ػتاب ووال
او ایلل نو ةایللك ا٣ذللها٪ يللىق کلله هژىللىی اللذکتان قن ناللذای . ٯللهان قهللك
دلهی و کانآىلكدهی ٣اىله قن دلـی ىهل، لىوی هلىن یار وىیه
هىن ی٤ی ٠او ولإیی قچان اذتا ك و داکى یى ةه ؿا او وىیه
ی ىىطللىق قن هللا ه٫یرةیللی کلله او ديللاىی ىللی ه٫ذلله اللر و او ایلل نو
٫ههگللی ةهلله گه٫ذلله و دهللاط و اٯذللاقی، ٠للاىی، یاسللیهللای ىوػ
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
964
لذي) كیكی نا ٣نیه ٠او ولإیی ةله نا اكاؿذله الر . (;=;: BC=;، یپىنن
ةله كلان ةـشی او ای اٯكاىاخ که ٣نیه ػکىىلر وللإیی و د٬کله ىهلكوی آ
:گه٫ذه ك ار ٣تاندك او
؛دؼيیه طگ هر امه ٣نیه ایها. ;
؛اٯذاقی دؼهی. >
؛دهاط ٫ههگی. =
؛٫انهای یاسی. <
؛دهاری پهقاوی و ىهكی ػيایر او پهوه ـیر. ?
٣نيلی و ةلا های ةلاونی او هیلق ژلر ٫کلهی ىهلكیهای دـهیث پایه. @
؛اسی اق٣ای ررٮ
A .للنهقگا ىاللك اػيللك کسللروی للنيا ، ػيایللر او ؿىقةاؿذگللا و سر
كی و اػيك امکادث ؛ن
B .للاهدؼهیلل٭ ا های كیلله للاب ىهللكویر و اذللان آهللا قن کذللث و ن
1.پهىـاث قیا
ةهپلایی و ةقلای ایل ، گمان ای ٠لاو ی٤لی اىلاو ؿيیلی ةیاقن واٯ٥
، لاؿذیىتكا كی ةه ىىن وػیای و ىتای ىؼکلة ٠او نا قن گهو پای
للاؿذی آو للاؿذیٯنيهو، للاؿذی ٧ایللر ةلله ٣للىا . قاللك ىللی ناهکان
ؿا ؿلىق ٯاى و آقاب ، ةهاي هيه اىىن ىشال وی ةه ای ةاون ةىق که ٫قه
ا ى٤قك ىق دا پل او كه ٬ه او آیپ_ ةهاي اا نا قانق و ػذی
چ ىىلى٢ یهل، او ى٠ه وی. ٯاى و٥ كهق ار، نوق كه ةه گىن ىى آ
آ ٬ى ةهاي آ ىقهن كالذه و ػكيلى قنةلان یر كه ا إو دكنیادى یػ
آیللك کلله چللی ةلله قللر ىی، او ایلل نو. (:;: دللا ةللى، للىی)ؿي للكاق ةاللك
؟، اىللاو للك ینا او ٫قلله طللىاهه طاتلله هيه یللاو ٠للاویللک ؟ن . اذ٠للان قان
لك ديلاو ؿهق های اطهایلی و ٣ينلی طاى٤له قن یلذ ٫قهی کله قنةهقان
ه . اٯذاق و یار ةاك، های ٫ههگ ٣ه
ه٫یللر ىللىن ؟، ن؟او ى٠لله اىللاو ناػللهکلله کذلله قن ؿللىن دىطلله آ
وػیللای ٠للاو اذ٠للان و ةهپللایی ٠للاو ولللإیی اندتللا ىللذقی و قن هلل
ؿىق ، ةیااخ ى٤يان ای ٠او. کك ىی ی پیكااو وىیه ةا ىىى٢ای دیك
:گىیای ای ػقیقر ذهگ ار طللا یدللا پللا اللر دللا پللكنا ؿللى سيلله کلله یالل إى یطيهللىن ةلله
و اة لإ٦ یال إى ؿلىق و لكون اق لإب یك و ةلا آىلاقگیل٫اقان ةياو
، اءیالإولل و ؿاد ٣للام یىظلل اویللٯ ینا ةللها للهیوى كایلله اویللپ
دللا: ، ةی)ؿيیللیك یللاو ٫للهاه هللا حیللةق ػضللرخ، اءیللى٬ـهالإوم
ةـشی او ىىانق ٫ىٮ ةهگه٫ذه او کذاب قن اذ٠ان ٯقىي اسه یكساىه هال ام٤يیلكی و دهطيله . 1
( B< :=;?-=;A=;ةاك. )٣يیكی، و دؼقیق ىهكی ٣نیىاق، ىی
965
:لیخت
«ارؿنت‌امؿان
»ردیکروبا
(کسیراتزتا
swot
)
>;?).
٠او ا إىی و كون آ قن ىیا طهایلا ، اىاو ناػه، ای ااي ةه
٫لانق کله ىلی هىن قاذه و قن طای قیگه ةه ای کذه پلای او ، وىیهان
قه ررو٢ اق إب ةىنگ طها ا إو ةله واٯ٥ قن، هایاق إب ىهقو ا آ٧او
ةللىق و اقان کللىن ةلله هللیچ وطلله تایللك ؟٣ع؟پهچيللكاني ػضللرخ ػظللر
ظللاق ػكىىللر طهللاى یاهيللا اق للإب كلله یاو اهللكا٪ ٠٣للىللئىلإ نا
ای ىه ةا٣ص لك . (A- ;:B:;دا: ، ةی)ؿيیی. ىصر٪ كك، ارا إو
ةللیانی او پژوهللگها ٠للاو الل إىی و ىنللر ایللها نا یکللی او ةللانودهی
ٯنيللكاق کللك کلله قن نوایللادی ٠یلله « للاوا هللىن للهیوى»ىللاقیق گللهو
ئى منيهكي ناهیـهض اي ى اميشرٮ ٫ی» ؛ BA: =:<;، )ىظنسلی« ى
ةكی ى٤ا کله طي٤لى او ىشلرٮ . دظنی یا٫ذه ار. (BB:<دا: ةی ،ىاطه اة
كلك و اٯكاو ىلى اوي ىقكىاخ ػكىىر اىاو ىهكي ةهاي آىاق، وىی
. ىك اىه ىى٫ق ىىیقن ا
ى ایلها ةله ىشاةله هلىن مگ٬ذی ار هىن ٠او ا إىی و ىنر ىل
آیلاخ . رةاي كیك و طكیك ار که ىؼاتاخ قيا نا ةه نیـذه ا
دىا قن هيی نالذا انویلاةی يلىق کله الان ةله ىی ىن اسراء نا Bدا <
: هىن ٯكنخ و ةاي كیك و طكیكی قانق ٯ ا إرم ى ة رلیو لیإرسلر ائر ی یه ٫ر
٫ر ك ر ذ٬ ذ ابر م ه د یامكر ر ى ا ك تر یالأ ن ٣نى ٤ن ذ م ی٤لی ىلا قن دلىنادی ه ایر و
ذاقی ػک ٯ٤ی کهقی که يا قو ةان قن طاى٤له اسرائیه ةیه که ة ٫ه
طلىیی و کله ةله ووقی ةله قیگلها ةهدلهی چلا هل، کیك ىی ٫اق و دتهکانی
لا : قن اقاىه آىك ار. ٨یا ةىنگی ؿىاهیك يىق ٣لك ؤول إهي لاء و إرل ا ط ٫
لل ن للا ٣ ش للیة ٤ للا ؤومر ت للاق ا م ٣ر لل یك چللى وٯللر ىظللاواخ لليا ةلله ك یكر ة للإي
یك ـذی ٫اق و دتهکانی ةه ، ةكگای که ىىب ةه ىا هذك، دا ن
ذی ىی ىیذا لـر کله ةله سلردا ٫لهوق ، ٫ه ةلكگای ةلا ل إةر و سر
اوملی »کلك کله ىلی قله ؟٢؟٣یاری او اىاو دمحم ةاٯه قن هيی ناذا . آیك
ایهلا او : ك؟ ػضلرخ ٫هىىقلكچله کلای هلذقن آیله ٫لىٮ « ةاي لكیك
کله قن ؿلى آه ة. قن آؿهامىىا هذك اؼاب و اان اىاو وىا
آ اـا کله: کك ىی یاقه ىهدته ٯ ؟٢؟نوایذی قیگه اىاو اقٮ
یاةلك و یهلىق نا سلرکىب ىی آیك و اگه ایيا قن سهیا ةاك ةه آ قر ىی
: ٮ=:<;، )ىظنسللی ٯلل هللذكایهللا اهلله « وهللا هلل اهلله ٯلل»، کللك ىللی
دللىا ةلله ٣للىا يللاق و ٯنللث ىللی امتذلله قن ایلل نوایللر للهه ٯلل نا. (@;>
ی للاب ٯللىو هللا ه٫یراو ای اق للإةی ٠للاو ایللها ٯنيللكاق و قن واٯلل٥ طنللى
که ای ه٫یلر لذهگ ةه ویژ آ. ی دنقی کهقاو وىیه ىشرٮ وىی ةهای
یؿلكا یلرقر ٣ا» یاك کهيا ىی قن ک إو ى٤يان اق إب ةكی که نؾ
یلرآهلا نا دقى یياو ا، ك ار یكىنر ک یةه سر ا یدتانک و د٤ام
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
966
دلا: ، ةییلیؿي) «الر هللا یلحاو ٣ إئ هىن ةق یکی٫هىىق ار که
;=:) .
ىا‌آزیب
ىؼلىلر ىلىن هلا و چامها آیث، نو ار که قن ٠او اذ٠ان
قن ىلكل . گلهقق ق یلهوی الای ةهىلیوػیای ٠او یر ةنکه ةه ٣ينکه
swot ةهؿ للإ٪ دهكیللكها کلله او . قنو یللذيی اللرای ها، ىمم٬لله آللیث
ةله ٠لاو ها، آلیثاو ایل نو ٯنيلهو . کلك ىلی ٠او اذ٠ان نا دهكیلك، ةهو
. ةهىی گهقق قنوی اذ٠ان ی٤ی ی٤یا ىهكی ةاونر قواو اىاىی
ىاللك هایی ون اذهادژیللرةلله ةللا، للىن کلله پللی او ایلل گمللر هيللا
هلای ٯاةله قن وىه ٤٫امیر، قه ٤٭ قاؿنی )قنو یذيی(، قیىیك
کذهل اوىا هذك و ای ٣ينکهق یهوی الای و طتهله اذ٠لان الر
او . ی ٠للاو اذ٠للان قاللذه ةاللكللاو وىیه دىاللك قلل ىللىسهی قن ىللی کلله
نطى٢ ةه ـا ، ذ٠ان قن ٠او اها ةهذهی نا اؿر آیث، ىی قیگه
ةه ٣ىا ىشلال قن نوایلر . ار ؿى ىهكی ىى٣ىقه ى٤ىىی ة
ـ او آ ار که اگه ی٤یا قن و٫ای ةه ٣هلك ؟٣ع؟رری٭ اىاو ٣صر
ؿیه یا٫ذلاق إهىن و مقای نؾ یان ةه دل، ا یکكل و هيگاو ةىقك و پیيا
ه ؿلىق ةله لیف اىلاو قن اىل. يىق ىی و تؽ قیكان ػضرد ووقده نى٢
: ىیك ىی ى٬یك چی _ لا قهلك قیكه ؿكاوك ةهاي ا٣ر ؿىق دى٫ _ ا ىای٤یو اگه
لله یهلله آ، كللكل ةىقللكیقن و٫للاي ةلله ٣هللكي كلله ةللا آللا للك اللر
ك و هيللاي یللاظاى ه يللىیيلل ى إٯللاخ ىللا ةلله دللإؿیدشللر ٪ آللا ةلله
كله كان ىا ةه ؿاه ى٤ه٫ذى كه آا ةه ػلق و لكاٯذى ی٤اقخ ق
ك ةله سلر٣ر ةله ٫لهاو ؿاله آهلا ىلى مكل . لر تر ةه ىا قان
ك كه اةلكا ىلىنق اذ٠لان ىلا ه آا ةه ىا ىىیيادى كه او اػیاى إ ن
.ك اریكان ىا ىؼهوو گهقایر آها نا او قی1
ایلل نوایللر ةیللاگه ناةلله ىللذقی ىیللا ؿللى ٣هللكی ىللهقو وىالله و
لك ىهل ىی ةاك و ةه ٠ه ىی ىنی ٫هایك هاو وىیه د٤ظیه قن دلهی ن
هيلی ، هلا دلهی آلیث آیث قن ٠لاو اذ٠لان یلا قلر کل یکلی او ىهل
ةاك که قن ک إو اىاو ا٤کاي یا٫ذله الر و لی٤یا ةلا ن٫ل٥ یلا ای ىقىمه
ی لللاو وىیه گلللاىی ةیلللاقی قن ٠لللاو اذ٠لللان و، کللل کلللهق ایللل آلللیث
اك. ةهقاذه
٣نى اطذيا٢ ى امقنلىب ٫لی امى٫لاء ةام٤هلك ٣نلیه ميلا _ و٫قه هللا ما٣ذه_ . ومى ؤ ؤیا٣ا1
مذ٤ظنر مه ام٤اقج ةياهكدا ٣نى ػق امي٤ه٫لح ولكٯها ىله دإؿه ٣ه امیي ةنقائا و؛ :<، ;: ض?@=;)ن. ک: ىسلی، ةا، ٫يا یؼتا ٣ه إلإ ىا یذه ةا ىيا كههه ولإ مسه ىه.
(=:C، >دا: ض ناوكی، ةی ؛;;دا: ى٬یك، ةی
967
:لیخت
«ارؿنت‌امؿان
»ردیکروبا
(کسیراتزتا
swot
)
ةلله آ دصللریؽ ه قن نوایللر رللری٭ اىللاو ٣صللرچلل آ، کلله کذلله قیگلله آ
قن . ةاك ىی ىىى٢ اطذيا٢ و اظاو ىهقو ةه و٫ای ةه ٣هك، ك ار
کله طتله ٫لهقی قالذه ةلی او آ، واٯ٥ ق٧ك٧ه ىىنق اان اىاو وىلا
ةله ٠له، ةلا دىطله ةله اقاىله نوایلر. ػیلص ٫ها٫لهقی و اطذيلا٣ی قانق، ةاكك ىی الا آگلا ةله ل ىؼلىن قیل و قیلػهکر اطذيلا٣ی ىلهقو ػلى ن
چها کله هلیچ . دهی ىاقیق و٫ای ةه ٣هك ى٤هىق ةاك یکی او ىه، وىاه
٣اىنی ةه اكاو پمیه ولإیلر ٫قهلا و ٣اميلا قیلی کله قن لایه ولإیلر
دىالك ىىطتلاخ ایل اطذيلا٢ و الظاو نا ، يلیهذك ائيه ى٤ىىی
گی. پكیك آونق قن ىهط٤یر قیی ؿىق نا٥٫ر ةـشلی و ای یکنانچگی و هيه . آ ؿىاهك ةىق او وىیه او ىىا٥ هىن و
آلیث قل و ٫ذلىن قن ، تلر نا قن ٠لاو اذ٠لان ی٣ إىه دههای ٣ن لر ٧
ىهقو قاذه ه قن اىاو ٧ایث و پ او لکه ىهٯىىله اىلاو ةله لیف ى٬یلك
:ىیك ىیو ٣لكو اد ؼلاق ا٫ذهاٮ آناء ، ىق ٣ن ر ٣كو هىن ةاةهای ى٤نىو ىى
هي ی دقلیو ا، هار ةه و٫اي ةه ٣هكي كه ةا آا ك ار قل
هلا او ریلو ديلاو ىؼهوى. ٥ اى لریا ةنكه او طيی٤یار ةىنگ او
كاق و رر و ا٣ذلا٪ ةلا ديلاو ی٫قكا اا٪ و گذه ن و ة
٫ذىن و ذى یهيه و هيه ى٤نىل ا، ى٠اهه ور و اپك
ذ ، =ض: ٮ@><;، )ػللیی دههاللی ػضللرخ اللر تللر آیظلله ٧یو ةام
<B) .
آیتی ، ةه هه نوی ٣كو اطذيا٢ ةایذه ی٤ه ػىل ٫قهای آگا ةه وىا خإطتهلله للی٤یا یللى او ایلل آللیث للهای طللكی اللر و قیگلله آللیث
ك ىی ای ىىى٢ او طينه ىىانقی ار که قن دىٯی٥ رری٭ ػضلرخ . گیهن گه٫ذلله و قن آ اىللاو ىللهقو نا قن ةلله اللؼاٮ ةلل ی٤قللىب ىللىنق داکیللك ٯللها
لاي ػىاقز و پیاىكهای نووگان ةه ناویا ػلكیص )قاليكا ػلكیص( انطا٢ قاق و آها نا ػظر ؿلىق ةله ىلهقو ةیر اي ىکذث اهه و قی
لللیف ؛ :;: ٮ<;<;، لللیف ى٬یلللك؛ <B<: ٮ?:<;، )لللكوٮ. ى٤ه٫لللی يىقلللك
C)1==، =ض: و?CB;، نةنللیا؛ =B>، >ض: ٮB@=;، تهسللی؛ ;C>: ٮ;;<;، ىسللی
او ای نور که نطى٢ ىهقو ةه ٣اميا قیی ه ؿىق ىلكاٯی او و٫لای ٣يه ةه ٣هىق قیگه قن گهو اؿم ى٤لان٪ و اػکلاو که آ ةه ٣هك ار و ه
. قی او ٣اميا قیی ار
وؤىا امؼىاقز امىاٯ٤ح ٫انط٤ىا ٫یها إمى نواج ػكیشا ٫اه ػظذی ٣نلیك وؤلا ػظلح هللا ٣نلیه. . 1
اکته ٬٧انی لیه ای ػلكیص رلری٭ ىلهاق او نواخ ػلكیص نا ٫قهلای قالای ةله ػلكیص اذاق ٣نیاو لللقیي نا قالللذه کللله ؿلللا و ٣لللاو و ىؼکللل و ىذلللاةه اػاقیلللص نا لللاؿذه و لللؼیؽ
( <B<: ?:<;)كوٮ، كيال امكی ودياو ام٤يحقهك. ن. ک: ػایه ػكیص قن دـی ىی
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
968
ىا‌ؽرشت
لرلاىه ، swotػیص ةهوی ىلكل ، او گا ىكیهیر اذهادژیک و ها ٫ه
للرىقللىق او . للىق ىللی دهكیللكاخ ؿللانطی ، و دهكیللكاخ ؿللانطیها ٫ه
، ىؼیی، اسی ةىو، ٫ههگی، اطذيا٣ی، نویكاقها و نوكهای اٯذاقی
دىالك ةله ىیلىا ىلی و نٯاةذی ار که، آونی ٫، قومذی، ٯاىی، یاسی
لاك گ٬ذلی الر . ویاقی قن آیك اوىا )یا ٠او( ى٤٬لر یلا ویلا ةه
ر او . ه ىیىا ویاقی ؿانض او کذلهل یلک لاوىا الرو دهكیكها ةها ٫ه
(. ?=: AC=;، یىیكق) کك ىی ای نو او واژ ؿانطی )ةهوی( اذ٬اق
رطایی که او آ ةهوی یلک یلذ های ىمم٬هو دهكیكاخ طىء ها ٫ه
راو ای نو ، و ٠او هذك ٠لاو اذ٠لان نا ةایلك لاه یلكاخو دهكها ٫ه
ةله الاي . یذيی( قالر ی٤ی )ةهو ةهوهای یكها و پك ةه طهیا
للرایلل گلله اللر کلله ةلله ٠للاو ةهوللی اذ٠للان د٤نللق ای ىقىمللهها ، ٫ه
قاللذه و للاىه طهیاللادی اللر کلله گلله آهللا ةلله ىهللكویر و اذ٠للان ةللا
او ای نو ی٭ ولی٤ی او قولر و قلي . گه ی٤ی ىذيایى ار
. ىق ىی نا اىه
ؿىالللذه یلللا ، لللی٤ی ةللله لله ؿلللىق ةللهوهای ٯلللكنخایلل طهیالللاخ و
راؿىاذه قنواٯل٥ الك. ویاقی نا ةلهای ٠لاو اذ٠لان ایظلاق کهقهای ، ٫ه
، ىؼیی، اسی ةىو، ٫ههگی، اطذيا٣ی، نویكاقها و نوكهای اٯذاقی
ةلهو های و ٯكنخها واه ٣ينکهق ٠اوه یاسی که قن ٣صر کىی ة
گللا ؿللهق ىيکلل اللر چللام و دهكیللكی اگهچلله قن، للی٤ی ؿنللق للك
ر ةلهای ٠لاو اذ٠لان ةله ليان، ٯنيكاق ىق اىا قن گا ک إ ى٣ی ٫ه
میتهاملی و لته های ةه ٣ىا ىشال اکانآىكی ناهتهقها و یار. آیك ىی
سیهگللمان قن ٠للاو إ٣للاىنی د، ای و ٫هاىقللهای میتهامللی قن للؽ ىقلله
یللإي »، ةلله قیگلله ةیللا. للىق ىللی ىبی ىؼللللاو وىیه اذ٠للان و ىقىملله
« ةیكانی ال إىی»، های ىقه قومرهای ها او یار ىنر« ای ىقه
نا « ةیلكانی طهلای»، او ٠او نه طهای« ي طهایإی»نا پكیكان کهق و
دلهی نا او ىهل« ي ٫هاگیلهإیل»لایك ةذلىا پكیلكانی پكیلك . نٯ ؿىاهك وق
لليهق کللهها للاه اللهان ةلله »پكیللك ، قن پللی ؿللىق و رللرای هللىن ةه
. ها ؿىاهك اك نا قن طا ىنر« ىظی
ول٤یر ، یلىآؿی واؾ، قن هيی ناذا ار که طاى٤ه اي ىلهىن
ٯنيللكاق کللهق و ديللك ٧للهب و رللرٮ قن آ « ةؼهاللی»ىىطللىق طهللای نا
ةیللك و او للىی قیگلله قیلل نا ٣اىلله دکيیلله کللك طاى٤لله ىللی اىاللث
یآملى . (?: <C=;، واؾ) کلك ىلی نکلهق طاى٤له انویلاةیاای و ٫هل ٣ي
:ىیك ىی ةان قن ایپهقاو ى٤اصر هیدا٫نه ىذ٬که و ٠ه
للر ىللک إد ( ةللا آ کللایآىه ژیللو ه کلله طاى٤لله ىللا )٧للهب و ةلل ی٫هه
969
:لیخت
«ارؿنت‌امؿان
»ردیکروبا
(کسیراتزتا
swot
)
کیل یهاقهلا یاپیلپ ی٫هوپارل كیلةا ق. كانق یدياى، ىىاطه ار
و یذیک٬لا یةل ةله قنو ٧هٯلاب، قن ػلال طلا کلك یديك ل٤ذ
ىلىض ، ظهیقن ذ. آوانق ىی اىاو ن ىیاؼا اؿ إٮ آ یةى، ٫اق
قن پالف . ٫لا نا اتالذه الر هاخییلد٨ یو ٫ان ةلها یاؿىق
، الك یىلك٣ یلىق کله هيگل ىلی ٫انها هىانا لهغ انائله یةه ا
اىا ةانها و ةانهلا ىقلهناخ ، هذك یاق إة یػذ ای یاق یو ة یااس
نةله ى٠لى یکه هيگ كیطكهای و قذىنام٤يهها و هغ یو ٯىا
کللك و ةلله ىللی کيالله، اللك للك یو دللكو هیللػلله ىللک إخ ىللا ده
نا قاىیإي اػاي ٣ظى و یو ا كیا٫ىا ىی وؿاىر ىک إخ ىا
.ریكانق و ىمسه ای كی٫ا چیوك که ه ىی
گللله وق کلللك و آ ىلللی الللانای وی قن اقاىللله ةللله کذللله ٯاةللله دىطللله
طهللای ةللا ىىللى٢ یاوىللكی ةلله ىظللی اللر وهای اکانآىللكی یاللر
:ا٫ىایك ىی
لاک الر و یهه ٠او قىکهاس یاػاي ةها یا كیلك اویلؿه
نا هلله چلله هللا اميشه رللرب «كیوطللىق ىللهق للىان ةلله اللث لل٬»ةلله
(B: :@C=;، دا٫نه یكیها و دا٫نه یامى ). كو ىی قاى ذهیة1
اگیله اگهچله اىلهی ىنلىةی یلر اىلا ىؼلىل ٣ينکلهق ي ٫ه إپكیك ی
لذیى امتذله ىؼلىل آ لى٣ی ةیلكانی نل. اؿیله الرهای ةشر قن قهله
اللر کلله ةایللك آ نا یکللی او ىهاػلله پـذگللی ةشللریر قاللر کلله قن واٯلل٥
لردلهی ى٣ی ٯیاو ٫کهی و ٣ينلی ةلىق کله یکلی او ىهل ی ٠لاو ها ٫ه
. ةاللللك ىللللی یللللذه هللللىن ىظللللیاذ٠للللان و قن ٣للللی ػللللال او رللللرو ةا
چله ال إىی و چله ، يایك چه ٣هةی ةاك ىی هایی که قن طها نؾ ةیكانی
ؿلللىق، اگللله هيگلللی قن ةهاةللله نللل و طلللىن انةلللاب ون و وون ةالللك، اللای
ی٤للی اگلله ؿىاللر . ی هللىن ةاللكللاو وىیه دىاللك گللاىی ةنللك قن ىللی
ی ىنلىب و ن٫ر او ن و طلىن ىىطلىق و ىامتله ول٤یذ ٣يىىی ةهو
یي للإ »آهگلی نا ةللا ػقیقلر ایلل ىهل هایلر هيگللاىی و هل، ةهیله ةالك
دلا: ، ةییه امقيلیلاةل ةاةى ) «يا ىنئلر نيلا و طلىناکالإن ٣كلإ و ٯا
( نٯل ؿىاهلك ::;دلا: ی، ةیاةىن یاة ٫ذال ؛ B==، ;ض : ٮ?:<;، ییکن؛ =@;
طللىق و ىللایىي ةللكی ى٤للا کلله ةلله للذى آىللكگی طهایللا او نلل ىى. وق
گلذه ةلىق و ی ىه ةهای هىن ٣لكلاو ، وىیههای ىاقی ك او ٯكنخ
ذی ناهتهقی قن ٠لاو اذ٠لان الر swotقن ىكل لذي پلىن) ٫ه : ;C=;، ین
=A) .و هللللا و اق٣اهللللای دىؿللللامی او یللللک للللى و نها او ایلللل نو و٣للللك
های نول . یإي و دىسری ؿلىنق ىلهقو او ٠لاو لنه ىىطلىق، ی٤لی آىهیکلا یکلی او يىله1
لال :>قن یىلانکر ىهقىل (، کيذلهی ىیلىا@;:>کله اذـاةلاخ اؿیله آىهیکلا ) ار ةه لىنیللللللللللك رللللللللللرکر کهقللللللللللك. ??ی٤للللللللللی دهللللللللللا قهللللللللللك؛ نا للللللللللا ىیگمللللللللللذه قن
http://edition.cnn.com/2016/11/11/politics/popular-vote-turnout-2016 ن. ک:
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
977
و للىق گللا ىللی ىىطللث، هژىللىی ون و وون او للىی قیگلله های وناللكووی
نىق ك و ةله دلكنیع دتلكیه اىیك ىهقو قیا تر ةه هژىىی نه ک
ةلله ٣للىا ىشللال ٣ينکللهق اىاللث ػکللاو . للىق« ٫هاگیللهیللإي »ةلله پكیللك
کله ای وك و قن پی آ ةیكانی ىقه ىی نا نٯای ىقه، یإي ای ىقه
للایك ةذللىا. ىللی آونق ةلله سللر، للىق ىللی او آ د٤تیلله ةلله ةیللكانی الل إىی
للاجر یللو نا للتر ةلله هللىن ىا٧یللر ٣للهب ) هللكان ى٤للىىی ٨ ه مر
ه بر هكانی که ةیذه طته ػکلىىذی ؛ (نا قن هيی ناذا انویاةی يىقام٤
ی، ٤يللا) 1.قهللك ىللی و ػللاکيیذی قاللذه و سللرا ٣للهب نا ىـاللث ٯللهان
;=CAٮ :;C>) .
ه ةلا گلمن هلا یلى ػلاکی او آ الر کل یهی گمنا قن اػىال و ن٫ذلان ىنلر
انورلی ا٫لىای یا٫ذله های وىا ٫ه و ل٤ىن ٣يلىىی لتر ةله ةایلذه
اگهچه ىیىا ای ٫هل ٣يلىىی او ٫لهاو و ٫هوقهلایی ةهؿلىنقان ةلىق . ار
، لىی ىی ده اىا یث ىؼی نو ةه ةالإ ةىق و ههچه ةه آؿهامىىا ىقیک
: هؾ ای ا٫ىای ةیذه ار
ه نولك نل و طلىن نولك کاهشلی ةله ؿلىق امتذه ای ةكا ى٤ا یر کل
ای ا٫ىای ن و طىن ار که ٫ه و ٤ىن ٣يلىىی ةگیهق ةنکه ااا
قهلك ةلكی ى٤لا کله نولك ا٫لىای ىلی ذیىی آلا نا ا٫لىای و ػ ن
. ن ةا نوك ا٫ىای ةیكانی ٣يىىی تر ىذقی قانق
تهذیذىا
یلک ، آىیلى الر کله او ةلهو پكیك یا اىلهی لاىنىب و ىـلاه، دهكیك
. قهك ىی ٠او یا اوىا نا هك٪ ٯهان
و ها ىمم٬للللهدؼهیلللل٭ و دـهیللللث ، دللللهی دهكیللللك قن ٠للللاو اذ٠للللان ىهلللل
ةاب ىا نوی ٫یيا ؤىه ةه امی٤ح ىل املته و امكل٭ و الإذ٠لان من٬لهض و دله الإلذ٤ظال ةلإىه . 1
٠ه إر : هللا و دكةیه ری ؤ ك إ هر م ن لى و امن یلك ٣ كر لاب ط ذ ن لى كر لاي ٣ لاور یت لای٥ ام ر و امي ق امله ك یلهر ة لی م كر اٯذ ه ب ٯ ر ر ه بر ىر اجر ام٤ ٨ یه مر ال و یك و ٯ كر ه بر . ام٤
979
:لیخت
«ارؿنت‌امؿان
»ردیکروبا
(کسیراتزتا
swot
)
الكاوی یلک طلگ . ةه ای ااي اهك نا٠او اذ٠ان ارهای اؿه
: طاته ةا قو هك٪ ٣يك هذی هو و ـر هيه
هكویر دـهیث چهه ا إو اب و اكیه ى. ;
دىا ةه اکان اه وطلىق اىلاو قواوقهل الان ىی ةانو آهای او يىه
ك ى ىی ةه ٠ه. يىق ةلىق یاة ػىو اكمسل، اکان ةىنگ یا یان إن
:یكى ىی یواك. یه٫ذهپم یهسإد یاو و یى یگهاق یة٤ك های و قن قون یؿلپلكن ىذىملك لك و ةه یلاخقن وىلا ػ یى٤ذقكلك ىهلك یةهؿ
یکلللیة٤لللك او و٫لللاخ پلللكن یگلللهااو نا هگلللاو و٫لللاخ پلللكن و ق كدىمللل
یگلهیاو او نا ىل و ق یگهیىاقن هط ار و ق. قاك یى
هيللله ػلللكي الللر و اىلللاو ػللل یهلللاا یومللل. قالللك یى یقهللل
.(;B;، =ضدا: ، ةیاة ػىو)گمار یةهطا ی٫هوك ی٣که
٠لللاو لللنه و گىللله اهلللانخ کللله ٣يلللكدا ؿلللىناک قن ػلللامی کللله ایللل
اه او طهادی چك ٯاةه ؿكله الر کله او ، ىق ىی آهاای وظیههای ن
ةله دىملك ٫هولك ةىنگلىان یىتل ؟٢؟یا٣ إو اىلاو ػل ٣لکه طينه آها
ىلىنق وطلىق یلقن ا ٤هیسقاخ و ةىنگا قیاو ه یاق یو اخینوا ار که
ی٤للی ػضللرخه للهاقخ ٯاةنللا٫للىو ةلله آ . (<@>، ;ض: ?:<;، )کنیللی قانق
ةله کله الر ؟٢؟یاىلاو ػل ٣لکه و ٣يله ؟٢؟قؿذه اىاو طلىاق يهیػک
که اىلاو یکا هيیی. (@@>ى: هيقاق ار) یگىاه یولإقخ ىهك
ة٤لك او ای ؟٢؟یاىاو ػ ٣که اخیچه قن وىا ػ _اك كینا ق یىهك
ی او کلا ٬له ACالك که پژوهلگها دىالذه هذك انیة _آ هذك
هال ). الذـهاض يایلك، الك کهق انخیلىـذنل٭ اىلاو نا و یقن ههها که
. (;@?-B<?، ;ض: ٮ?;<;، یكیام٤ي
دـهیث ـیذی و دهكیك ـصی ىظی ىى٣ىق. >
یاللر ، للىق کلله قلليا ىللی قن هيللی ناللذا ةلله وللىغ ىللاهك
ناهتلللللللللللللللللللللللللللللللللللللللهقی ؿلللللللللللللللللللللللللللللللللللللللىق نا دـهیلللللللللللللللللللللللللللللللللللللللث
قن ایل الك. هان قاقاو ٯلهلای و دؼهی٭ ـیر اىاو ىهكی ٣ع و ویژگی
لللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللیى او
للاک و آللیث ع؟٣؟اةذلكا ىهللكی وا ةلهای للنؽ و اىیللر نا ىىطلىقیذی ؿه
طهلللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللا
طللللا کلللله آنىللللا کللللك و او آ ةلللله ویللللژ کللللىنهای ٧هةللللی ى٤ه٫للللی ىللللی
ى٤يىللإ ، ةلا ایل اىله دلاق قانق ىكان اىاو ىهكی ؿىاهاه و نؽ ٣كامر
لللای لللتکه ا لللإ٢، ةلللهای استلللاخ چلللی ٫هرلللی لللاوی و دؼنیللله ن ةللله ؿته
اه يىه ای. آونق هك٫يك نوی ىی هه او چكگاهی ةله ای گىه نویکهق ن
ؿللىاهی قن کللىنی الل إىی ةلله پللا ویللژ قن ىاللتذی کلله للكای ىظللی
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
972
ةله ، یاةلك آونی لىیی قلر ىلی ىق و یا کىنی هيیى ایها ةه ٫ ىی
World Netلای ن ا لإ٢ایر ةه ٣ىا يىه . ىق ىن ىکهن قیك ىی
Daily 1 ٪کلله ىظنلله ى٤للهوFront Page قن ٯامللث ؿتللهی ، کللك نا ىذشللر ىللی
هلای ىـذنل٭ او طينله آونی ةه ةهنسی پیشر٫ذهای اؿیه ایها قن ٫ل 2دؼنینی
:ىیك پهقاوق و چی ىی ای ىی آونی هذه ٫
ای طنللاخ ىـ٬یالله ىـذن٬للی ةللا هللا ؿاىلله حآیلل، نهتلله ٣للامی ایللها
٠اىی و اٯذاقی ؿىق قن نووهلای گملذه ةهگلىان کلهق ىاونا
چله او چلا... ار دا اىکا طگ ةا ایالإخ ىذؼلك نا ةهنسلی يایلك
ای لللیك لللك هلللىن آؿلللهی ىظلللی ىى٣لللىق هللا{ ؿاىللله ح}آیللل
ىقیلک الر _ قواوقهيی اىاو ی٤یا اىاو ىهلكی_ ا إىی
قن نؿلكاقهای آیلك ای ةهای ػ٬ار او نژی ایلها و اٯكاىاخ ویژ
ىهللكی ةلاةه ٣قایللك لی٤یا قن وىللا آنىاگلكو هللىن . للإوو الر
.ؿىاهك يىق
ىق ای ؿته ةلكو الان ةله هلیچ ىتل٥ ؿتلهی گىه که قیك ىی هيا
لاوی طلگ ةلا کلىنهای کلك ایلها قن ػلال آىلاق اق٣لا ىلی، ٯاةه ا٣ذياق
اقاىله . قالك دت ىلیىله ٧هةی ار و ای اىه نا ةله هلىن اىلاو ىهلكی
ای طامث دىطه ار اوی ای تکه ا إ٢ ن :ؿته
لیك لاخ ن یهوهلای گلىی لك لنا پالكانا و ، ةا ةه گىان
آىلىو « سرةاوا اىاو ىهلكی»ای ةا او ةیع دؼر یهوی ویژ
هللای اىیذللی و ػ٬اللر او ػکىىللر ایللها او اللك و ىللئىمیر قیللك
ةللله ةلللیانی یهوهلللای لللنا . اللك هلللا نا ةللله ٣هلللك قالللذه للىن
پاكانا و ةیع گ٬ذه ك ار که اىاو قواوقه اکى ةله نوی
@::>وىی ار و قن طهیا پیهووی ػىب هللا ةله اسلرائیه قن لال
، ةلله یللانی ػللىب هللا آىللك و ةلله ووقی پلل او آىللاق للك ىؼللی
.ػىن ؿىق نا ةه ىنخ ٣يىىی ٣نی ؿىاهك کهق
ىق ىیك ؿته ٫ىٮ ةا دهکیث ؿتههلایی اهك ىیگىه که ى هيا
ر ل٤ی قن ایظلاق دلهي و وػلر او ىاة٥ اىـ ةا ا إ٣ادی اقن
ةللهقانی ىللىنق٠ه ؿللىق نا او آ قانق دللا ةهلله ع؟٣؟او ایللها و اىللاو ىهللكی
3.کث يایك
یالر دهكیلك و دلهون ـصلی اىلاو، قن کان یار دهون ـیذی
دهكیلك ، ىلئنهةله قیگله ةیلا. قيا ىى٣ىق ٯهان قانق یى قن قذىن کان
1. http: //www.wnd.com
2 .Reza Kahlili, "Iran preparing now for Armageddon", http: //www.wnd.com/2012/01/iran-preparing-now-for-armageddon
للای ٧للهب قنةللان ىى٣للىق للی٤ه هللای ا إ٢ نویکللهق پایگای، آنالل یقهقللا یللهوه. ن. ک: 3 ، قن ن
C>. http: //www.farsnews.com=;ىاػته ةا ؿتهگىانی ٫اني، دیه
973
:لیخت
«ارؿنت‌امؿان
»ردیکروبا
(کسیراتزتا
swot
)
ٯنيلكاق ىىى٣ی ار که ػذی یکی او ٣نه ٧یتر ىهكی طای اىاو
ةللله هيلللی الللاي الللر کللله دلللا رلللرای ٫لللهاه گلللهقق و . لللك الللر
للكهللا ه٫یر هللىن اىللاو یللى دؼقللق ـىاهللك ، ی طتهلله ػللق ةلله للاب ه
٣نلر ٧یتلر اىلاو ٣صلر قن ىلىنق، وٯذی ناوی او اىلاو لاقٮ. یا٫ر
:٫هىایك ىی آ ػضرخ، کك ىی مال
؛(489-482:،9475،شذو،)یداف‌علی‌نؾسه‌الربد
. او او ٯهةای ك ؿىی ههاي قانق ةكی ؿاه که
ىىى٢ دهكیلك لـر و ، طكی ٠او اذ٠ان های ىمم٬هی نو یکی او ااو
ایلل ایلل ىهلل نیلله قن . للهو اكیلله ىهللكوی و ـللیر ىظللی اللر
ػاکيیلر ، واٯ٤یر دنف قانق که قن قونا ٯته او هلىن و قن آلذاه هلىن
للاه قن قللر انةللاب ون و وون ای قیللا و اىکاللاخ و دظهیللىاخ ىللاقی و ن
لللااىی و ٫لللاق نا قن وىلللی نٯللل، الللر و ةلللكی ولللینه الللتاب دهكیلللك
لىن کله قن نوایلاخ ةلكی ىىلى٢ الان لك الر کله هيلی. وك ىی
کللك کلله وىللاو کانهللای طاى٤لله قن قللر ىللی هگللاىی ٯیللاو ىهللكی
. (B: :AA=;، اة اووي) ذيکانا ةاك
لك پكیلك قطامیل نا ةایلك قن هيلی نالذا انویلاةی کلهق ىلی ةه ٠ه . ن
، نوایلیهای قهك او طينه ىاقیق ةانو قطال قن آىىو ىی دؼقیقاخ ا
الر کله هلك٪ النی قن واٯ٥ ه یک ٫لهق ةنکله هيلا طهیلا قطامیل
ةله . ؿىق نا ىتانو ةا ىظی و دهكیلك طهیلا طتهله ػلق د٤هیل٭ کلهق الر
ااي ٯهائ نوایی هه پیاىتهی ٯىو ؿىق نا او ٫ذه قطال ةه ػلمن قالذه و
یى اىر ؿىق نا تر ةه ٫ذه قطلال هلكان قاق الر پیاىته ا إو
ای نو ـ او قطاللإ او 1.(><;;، =ضدا: ، ةیناوكی؛ C>?: ٮ?:<;، كوٮ)
ةه ٠له ةهؿلی او . ةاك ىی گىاگى ار که ةانودهی آها قطال آؿهامىىا
نوالی و ، ٫کهیهای یى هه ٯكن وىیه قايكا پی او هىن ىهكی
٤٫امیلر ایل قطاللإ و دهكیلكاخ ، ده گهقق اطذيا٣ی قن ؽ طهای آىاق
کله قن یاةلك دلا ایل ىلی ا٫لىای، کلك ىلی آها که یکی ة٤ك او قیگهی هلىن
ىکلانو ). و٫قله ایظلاق يایلك اق لإب طهلای ىهلكیهای پیشر٫ر وىیله
های و لاهها قن ةهؿی او ىاة٥ یکی او اؿله. (?B: :;A=;، یهاوی
. ایيا آها ةه قطال ى٤ه٫ی لك الر، ةیر قيا و ىت٨ی اهه
قن ىؼالل امتهٯللى ؤػيللك ةلل دمحم ةلل ؿامللكو ایلل ىىللى٣ی اللر کلله
ىا ة٤ص هللا تیا الإ و ٯك امن ٯىىه امكطال یا اه م یک ة٤ك ىغ الإ المن ٯىىله املكطال و الی . 1
امنکيى.
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
974
ىسلی ( و یف@>;: ٮ=:<;قن اىامی ) و یف ى٬یك 1(:C، ; ضدا: ، ةییةهٯ)
قن کذللث اىللامی ؿللىق نوایللاخ آ نا قلله 2(C<@: ٮ<;<;، یىسللقن اىللامی )
:٫هىایك ىی ؟؟اىته یپاك. کهق
یهىق ی اىریکك ؿكا او نا نوو ٯ یقي ریة هه ک ةا ىا اهه
ةا او ؿىاهك ةىق و اگه ٯته ، وىا قطال ةاكىت٤ىز کهق و اگه قن
يللایو او ةلله قطللال ا ىقیللاگ یؿللكا او نا قن ٯتلله ةهىلل، هقیللاو آ ةي
. (:@;: ٮ=:<;، )ىظنسی آونق ىی
ك ىیلا ىی ةا دىطه ةه ای نوایر ةه ٠ه یهىقیلر و قطلال ةیلر، اهه ن
:اندتای ةاك و ةه ای ااي چك کذه ایا لکه ار
اخ و وطه ته قن ک إو ى٤ىىی هك٫يك و ػکیياه ةلىق و دتیه. ;
و ولإیلللر یلللک لللى٢ اندتلللا و ةیلللر اهه قلللياػلللاکی او آ الللر کللله
ك ایهى ـیذی ةا ی ؛قان
ایيلا و گلهای ةله ، یهىقیلا و قليا ولإیلرهای یکی او اؿه. >
؛قطال ار
للذا ةللا للىو قطللال نا ةایللك هيللى و هلل ناهای اٯللكاىاخ و قلله. =
ذي)پ. یهىقیا و قيا ولإیر انویاةی يىق (BC=;، یىنن
ةه هه نوی دهكیكاخ هو و ـر قيا هيىان ىذىطه ٠لاو اذ٠لان
قهللك کلله آهللا او هللیچ د إرللی ةللهای ىللی ةللىق و للىاهك دللانیـی للا
او ایل نو . کلك يلی اكاوی ةه چهه ٠لاو ىهلكوی ٫هوگلمان کلهق و چگ
ر ها ه٫یرقن کان او، وىیه طتهه لإوو ار دهكیكاخ نا ه ها، و ٫ه
له لهو و لـر ىىنق دىطه طكی ٯهان قهك و ةهای ىتلانو ةلا آ قن قو ٣ه
اىه . نیىی و اٯكاو يایك ةه
تخلی:راىبردىای‌نؿام‌انتؿار
یىللاده ناهتهقهللای ادـللالی ةلله اللاي يللىقان ، swotقن ىللكل ناهتللهقی
SWOT ،ایللل ىلللادهی یكلللی او اةىانهلللای . لللىق ىلللی لللذـهاضالللذتا و ا
الللر كللله ىلللكیها ةللله ولللینه آ ا إ٣لللاخ نا ىقایللله کلللهق و ىهيلللی
، SOهلای ناهتهق: دىاك ةا اذ٬اق او آ چهلان لى٢ ناهتلهق انایله يایلك ىی
لله كللهق ٣ىاىلله یىقا. WT یهللا و ناهتهق ST یهللا ناهتهق، WOهللای ناهتهق
امتیلر ة٤شله هللا یهىقیلا، ىل ؤة٨لا ؤهله: اىتهیلو او ةله قله او پ . ةه قه او اىلاو لاقٮ1
ىل ذظث ةهادی امكنيذی ٣ ٬ك قىه، هللا وا هك امهاقدی؟ ٯال: ٤، ايا اػ ٯیه: یا نامتیلر ة٤شله هللا یهىقیلا، ٯیله: وكیل٭ یلا هى ا٧ه، س ٯلال: ىل ؤة٨لا ؤهله ؤو یمقی امظىیح و
ىل . هللا؟ ٯال: ا ؤقن امكطال آى ةه ن
إ إ ؤقن امكطال آى ةه، و امتیر ة٤شه هللا یىو امقیاىح یهىقیا، و . ؤیها اماي، ى ؤة٨ا ؤهه2
. كنكه ة٤ص ى ٯته ػذى یمى ةهم ی
975
:لیخت
«ارؿنت‌امؿان
»ردیکروبا
(کسیراتزتا
swot
)
قللا یه ىللاده یللده یهللا ةـیده ىللكه او یو ؿللانط یقاؿنلل یاللن
للرٯللىخ و قللا لل٤٭ و یها كها اللر و ةلله ٯللاوخیللو دهك ها ٫ه
. او قانقی یؿىة
اوىا ةا الذ٬اق او قلا ٯلىخ قاؿنلی SO یها ناهتهق یاو اقیقن پ
للركىللك او ىی هيلله ىللكیها دللهطیؽ . ةللهقانی يایللك ی ؿللانطی ةههها ٫ه
ٯ٤یذی ٯللهان گیللهق كلله ةذىاللك ةللا اللذ٬اق او قهللك اوىاللا قن ىللى ىی
. ةللهقانی يایللك قللا ٯللىخ قاؿنللی او نویللكاقها و نوللكهای ؿللانطی ةهه
لرةلهقانی او ای ار كله لاوىا ةلا ةهه WOهای هك٪ ناهتهق ی ها ٫ه
گلاهی . ىىطىق قن ىؼی ؿانض ةكىك قا ٤٭ قاؿنی نا ةهتىق ةـك
رقن ؿانض او اوىا وملی لاوىا ، یان ىالتی وطلىق قانقی ةها ٫ه
للردىاللك او ایلل ةلله للتث قاللذ لل٤٭ قاؿنللی يی ةللهقانی ةهه ها ٫ه
كىلك ةلا الذ٬اق او ىی STهلای لاوی ناهتهق ها قن پیاق لاوىا. يایك
قا ٯىخ ؿىق اسهاخ اری او دهكیكهای ىىطىق قن ىؼی ؿانض نا كاه
ك نا ةله اطلها قن WTهایی كله ناهتلهق ا لاوىااىل. قهك یا آها نا او ةی ةته
ك یى ك و هك٪ ك كهق قلا ل٤٭ یگ یةه ؿىق ى یػامر دكا٤٫، آون ه
كله یلاوىا. الر ی ؿلانطیاو ىؼل یارل یكهایلى او دهكیو پهه یقاؿن
یقن ىؼل یاق یان و یة یكهایةاك و ةا دهك یى یقا ٤٭ قاؿن یقانا
. ى ٯهان ؿىاهك گه٫ریآى ـاهى یىق قن ىى٤ ینو ى ؿانض نوةه
لركهایل دهكیك طلكول او ىلاده یلقن که ویله قلا ٯلىخ و ها، ، ٫ه
، قهللك یگىلله كلله للكه للا ى هيا. ه للك اللرئللقللا لل٤٭ انا
هللللا نا للللا چهانؿالللله ناهتهق، هللللذك ی٣اىلللله اللللن یچهانؿالللله قانا
.اللر )ؿالله ةالللإ للير ناللر( یا ؿللامیللك یك ؿالله لل٬یللقهللك و یى
، SO ،WO یهلا ٣ىا یهلا هلذك قانا قهلك ناهتهق كه ا یا چهانؿاه
ST وWT ای كلله قانای ٣اىلله ةاللك و پلل او دكيیلله للك چهانؿالله ىی
. آیلك ها ةه وطىق ىی ( ای ؿاهTو S ،W ،Oهای انی هذك )ی٤ی ؿاه
(C?: ;@=-;@A=;، ٫هق ییػ ی ونػيذ) : (T٭ )قا ٤ : (Sقا ٯىخ )
ر ٫ه(O) :
: (SO) یناهتهقهاةهه طذ او قا ٯىخ طهر
راو یةهقان ةهه ها ٫ه
: (WO) یناهتهقهارةهه طذ او طهر ها ٫ه
ن٥٫ قا ٤٭
كها یدهك(T) :
: (ST) یناهتهقهاةا اذ٬اق او او ، كهایقونی او دهك
قا ٯىخ
: (WT) یناهتهقهاو کاه قا ٤٭ و پههیى ا
كهایدهك
آیلك کله ٠لاو اذ٠لان یلى ىلی قلره دؼنینی ٫ىٮ چلی ةلهای او ةؼص
لیك ةله هياك هه ٠لاىی قیگله واطلك ایل چهلان ناهتلهق الر و ةلهای ن
ی ك للإوو الر ناهتهقهلایی قن واٯل٥ . گه٫ذله لىقةله كلان اهكا٪ ده
هللای ةللهای دؼقللق ةللی او پللی للابللاو، وىیه طاى٤لله ىذ٠لله و طتهلله
ك که ىه دلهی آهلا هىن ناهی طى کانةر ای ناهتهقها و ناهکانها كان
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
976
: ةه ررغ لیه ار
ةلكی ى٤لا ، الر« هلكایر _ ناهتهق دقىیلر»، قن ٠او اذ٠ان soناهتهق
ی ایلل ةـلل او طينلله ٠للاو ٯكنديللك للی٤ی ةایللك ةللی او هللا ه٫یرکلله
ه دهلا تایلك او ل، او ای نو ٣نلی ن٧ل ةهؿلی او لتهاخ. پی دقىیر گهقق
کانآیی و ٬لىل آ ، ةنکه ةایك ةه دىا، ٠او ا إىی ٯكنديك قر ر
للر ٫للهانوی ٠للاو اذ٠للان او للىی قیگلله لللإوو اللر ىهلل. ا٫للىوق دللهی ٫ه
قن ای و ٫هاىقللهای او هژىللىی ىىطللىق و ةیللكانی ىقللهیللإي ی٤للی
ةـشلی و هكایر ةه ى٤لای طهلر. هكایر گهقق، طهر اهكا٪ ٠او اذ٠ان
ها ار دا وىیه ىىض ىانی و ایظلاق اؼلها٪ ةـشی ةه ةیكانی ىنر د٤امی
. دى ٠او نه ن٥٫ و ق٥٫ گهقق
ةكی ى٤لا کله . ار« هكایر _ ناهتهق ن٥٫»ادـال ، woدهی ناهتهق ىه
و ىىا٤ی که طاى٤ه ىذ٠ه لی٤ه ةلكا ىتذ لإ گلذه ها لإوو ار چام
، ی ةلىق و او ىلاقیق آ٫هاىلى ٣هلك ا آلیث ن٥٫ گهقك که او طينله آهل
الا ػلىل ىؼلىن قیل و قیل، ٣كو اطذيا٢ و هيكمی ةایذه ىذ٠لها
ر ةیكانی ، ىیقن ٣ی ػال. ار ةلهای ناهتلهق ن٫ل٥ او وىیه دىا او ٫ه
های ةیلكان گلذه ةله لىی ةه ٣ىا ىشال هكایر ىنر. یى اذ٬اق يىق
. هلكایر الر _ طينه ىاقیق ناهتهق ن٫ل٥اا ػقیقی او قی و قی
ه ٠او نه و وى یلإي و یلكانیة یلكقن پك، ىو ؿىاهك دىار یهوگه
اهلكا٪ ؿلىق ىلاقن یکهق و آ نا ةه ير و ى یظاقاؼها٪ ا، یه ٫هاگ
٫لهقی و های او ای نو لإوو الر ىظيى٣له اىکالاخ ٠لاو و لـه. یكيا
. هكایر ةیع ىك _ ٫٥٫ها٫هقی ةهای پیتهق ناهتهق ن
ایلل ةللكا . اللر« ق٫لل٥_ دقىیللر»ناهتللهق ، قن ٠للاو اذ٠للان stناهتللهق
ىقذللكن الل إىی ةللهای ق٫لل٥ ی ٠للاو و قومللرهللا ه٫یرى٤اللر کلله او
چلها کلله قن وىللا . دهكیلكاخ ٫للهانوی ٠لاو اذ٠للان اللذ٬اق ػلكاکشهی گللهقق
ى اىللهیآىللاقگی ٫یىیکللی و ق٫للا٣ی یلل، ٧یتللر ٣ للإو ةلله آىللاقگی ٫کللهی
قله لك ةله ٣لىا ىشلال قن نوایذلی او اىلاو لاقٮ. الر او وىیه
). ار که ىىى ای آىاقگی نا قن ؿىق ایظاق يایك ومى ةلا لؿیله یلک دیله
ای قر او نوایاخ ػاوی ای کذه ار که ایظاق 1(:>=: ٮCA=;ی، ٤يا
قن د٤ظیله دىالك ةله لى٣ی ىلی چی اووکانهایی ػذی ةه اكاو یلک دیله
ق٫لل٥ ةلله ى٤للای ق٫لل٥ _ آ٫هیللی يایللك و ناهتللهق دقىیللر اىلله ٫للهض قلل
قن واٯ٥ ٠او ولإیی ه ةلا . دهكیكاخ قي ةا دقىیر ٠او ا إىی ار
یلک دیلله و هلىان دیلله ةنکله ةللا یللک پایگلا ٯكنديللك ةلا ديللاىی اىکاللاخ و
اخ وىیللی و قنیللایی قن ؿللكىر ٠للاو اذ٠للان و ن٫لل٥ دهكیللك، ٯللىای هللىایی
.. . : می٤ك ؤػكك مـهوض امقائ ومى هيا.ةیه، ٯال: ٯال ؤةى٣تكهللا . ٣ ؤةی1
977
:لیخت
«ارؿنت‌امؿان
»ردیکروبا
(کسیراتزتا
swot
)
. ؿىاهك ةىق
دللهی اللر کلله یکللی او ىهلل SWOT ،wtآؿللهی ناهتللهق ادـللالی قن ىللكل
ای ناهتهق او یلک . ار« ق٥٫_ ن٥٫»ناهتهق ، ىاقیق آها قن ٠او اذ٠ان
٫انق و او لىی قیگله ىی قاؿنی ٠او اذ٠ان پایهای ى ةه ن٥٫ آیث
. گیلهق ةله كلان ىلی ىظيى٣ه ناهکانها نا ةهای ق٥٫ و پاـگىیی ةه دهكیكاخ
ةه ٣ىا ىشال اظاو ػىل ىؼىن ولإیر و ٠او وللإیی ةله ى٠لىن ػ٬ل١
دللهی و کانآىللكدهی ناهتهقهللا قن ػللهو و ػللهی کیللا الل إىی یکللی او ىهلل
نىلق ىق که دهكیكاخ هو و ـر قلي نا کل ىی ٠او اذ٠ان ٯنيكاق
هلللا قن هاللليه ٠لللاو لللنه و لللانیىی کلللهق و ىلللا٥ هللل ىنلللر
. اوی آها ؿىاهك ك طهای
گیری‌نتیحه
ناهتلهقی ةلا هلای دؼنیه، های دؼنیله ٠لاو ىلظ اذ٠لان یکی او نو
ااسلللی ةهؿلللىنقان ىمم٬لللهالللر کللله ٠لللاو اذ٠للان نا او چهلللان swotىللكل
لر قنو یذيی(های ىمم٬ه)ها و آیث ها : ه٫یراوق ىی و ها ٫ه
٠للاو »ایلل گلله یللذيی ةلله . ةللهو یللذيی(های ىمم٬للهدهكیللكها )
او طهادی چك ػائى اهيیر ار که او طينه آها پی ةیی نولك« اذ٠ان
. هىن ارهای ی و انویاةی اباو وىیه
-soی٤لی ، swotنا آونق ای دؼقیق ةه ااي ناهتهقهای چهانگاله ىلكل
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
978
wo-st-wt او ناهتللهق ىهلل قن ٠للاو اذ٠للان اللر کلله ٣تاندللك انائلله چهللان :
، woةللهای « هللكایر_ ن٫لل٥»ناهتللهق ، soةللهای « هللكایر_ دقىیللر »ناهتللهق
. wtةهای « ق٥٫ _ ن٥٫»و ناهتهق stةهای « ق٥٫_ دقىیر»ناهتهق
قن دلاةق و ، ٠لاو اذ٠لان قن ٣صلر کلىی، ةاةهای ةله ةلاون ىیلك
نوایی لی٤ه ةلىق و قن ىظيى٣له ٠لاىی های هيگىی ى٤اقان ةا آىىو
للتر ةلله هللك٪ ؿللىق ی٤للی هللىن انویللاةی« للاو وىیلله»و « نللىبى»
لللرو هلللا ه٫یرچلللها کللله . لللىق ىلللی قن طهلللر ٠لللاو اذ٠لللان و ها ٫ه
للك ٫ىایللك ٠للاو ىمم٬للهی ةللىق و للاو وىیه دهكیللك یللى ةللا دىطلله ةلله ن
لله للگ، گىللاگى ٣نيللی و ق٫للا٣یهای ٯكنديللك للی٤ی قن ٣ه دلله و کيه
کله طلای گهالی الر و ةایلك ةلكا ای ٬لهىممدهلا . دله ؿىاهلك لك نىلق ک
آیث قنو یلذيی و يىله ةلانو آ ی٤لی ؿله ىمم٬هاهذياو ونویك
ار که ته و ةصلر ةلی او پلی لی٤یا ةك٣هكی ةا ىهكی ىى٣ىق
امتذه ایا لکه ار که دهكیكاخ ٫هانوی ٠او اذ٠ان امىاىلا . نتك ىی نا
نوایلللی او هلللای کللله ػلللث آىىوةن، لللىق يلللی او ىىاللل٥ هلللىن ٯنيلللكاق
، چها که قن ىاىی نوایی. آیك ىی و ػذی ررای هىن ةه يانها اه
ى٤ه٫ی ك که وىی او ن و ٫اق متهیى ؿىاهلك ای ةههه، آذاه هىن
. ك
979
:لیخت
«ارؿنت‌امؿان
»ردیکروبا
(کسیراتزتا
swot
)
موابع
ٯهآ کهی
هع امت إ٧ه
للح الإ، ٯلل، یااشحالؾ هااي الزجظااشح االهبهااخ، ی٣نللی، ه امقيللیللاةلل ةاةى _ ىللاو ىكن
دا. ، ةییامهاق
األاا الولا فای الفظا ، كیة ؤػيك ةل ل٤ یؤةى دمحم ٣ن، اة ػىو اكمسی _
دا. ، ةییىكذتح امـاظ، ٯاهه، الؾ
. :B=;، یها إى، دهها، الفزي الوالؽن، ٣نی ة ىىسی، اة اووي _
یىهلللك دمحم یكللل: یلللقدؼق، الااااعظیي سضاااخ، دمحمی، لللاةىن یاةللل ٫ذلللال _
دا. ، ةییىىناخ امهر، ٯ، اؿه
دا. ، ةیطا ةی، قانام٬که ، ةیهوخ، عي، دمحم ة یىیك، اة ىاطه _
ٮ. ?:<;، شر اقب امؼىو، ٯ، العشة لغبى، دمحم ة ىکهو، اة ى٠ىن _
و. ?CB;، قانالإىاء، یهوخة، الغوخ کشف، ام٬ذؽ یاة اة، یانةن _
لاط٬٤ه :دهطيله، یاذذع رواذى ع ث، دا٫نه یكیوها دا٫نه یمى ا _ دهلها ، یدمحمن
. :B=;، ٣ن شر
، ػقیقی یاقاوق ٣للگه : ىذللهط، یکاعاازشار یااک رفکااش، کلل، اوىللی ییللیا _
. ;A=;، ی٤ذ یهیراوىا ىك، دهها
طلا، ، ةیییػل یاملك ط لإل یكل: یلقدؼق، الوؾبعاي، اػيك ةل دمحم، یةهٯ _
دا. ، ةییحقانامکذث الإ إى
للذيی پللىن _ ىشللرٮ اىلله ٫لله، ظااس عاابص صهی یاایال ؽکهااذ ،ػاىللك، ن
. BC=;، =;يان ، ال چهانو، ىى٣ىق
، سضا اب آهص ثاش یارک ثاب عابص صهی یاذاس ث اص یلیرعل ی رؾل، للللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل _
. ;A ،;=C=يان ، اذ٠ان ىى٣ىق
، ؽابئش ییطافب یعلا اعازبد گاب دس بصعا ظابم ا د، كى٤ىقی، ییآٯا كیپىن _
. BC=;، اذاناخ مینح امقكن ، ٯ
منكنالللاخ یهىهکلللى ام٨لللك، ٯللل، یالکااابف عاااي دفاااب؟، سلللاىه ، یلللكیهاللل ام٤ي _
. ٮ?;<;، یهالإ إى
اذللاناخ ٣ إىلله ، ىللهك، شبعاایاهاابم، یكدمحمػللی، ػللیی دههاللی _
. ٮ@><;، ىو، تاتایی
لله د٠للی و شللر آسللان اىللاو مى، دهللها، ساا طااؾیف، نوغ هللا، ؿيیللی _
؟، ةیؿيیی دا. ؟ن
، آدللا، دهللها، اعاازشار ی هااذیشیذ، دمحمػلل، للاوواق قنقالله و للاهی، قاون _
;=B: .
لللائ ی٣نللل: دهطيللله، یکاعااازشار یشیذهاااذ، ٫لللهق آن ، یىیلللكق _ یكدمحمو للل یاپان
. AC=;، ی٫ههگ یها ق٫ذه پژوه، دهها، یا٣هاة
قن ، شایع هعاد دسثابس غاشة سعابی اطال؟ اب پبیگب سیکاشد، وهیه ، یآنا یقهقا _
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
987
. <C=;، ىاػته ةا ؿتهگىانی ٫اني
لح الإىلاو اميهلكی، ٯل، الغاشائؼ الخاشائظ، املكی ٯث، ناوكی _ ؟٣ع؟، ىكن
دا. ةی
عاابص پیاابد عولاای ساوااب ، للیكىظذتی، ػللیی ٫للهق ؛یدمحمػلل، نػيذللی _
. ?C=;، اول، اذاناخ نىک طىا، دهها، ساجشد هذیشیذ
دا. ، ةیقانالإىاء، ةیهوخ، الجیبى رلخیض، دمحم، یكنری _
. ٮ?:<;، یح امشر الإ إىمى، ٯ، العوخ روبم یيالذ کوب ، دمحم، كوٮ _
. ٮB@=;، قانام٤يا، ظ٭، االؽزغبط، یاػيكة ٣ن، یتهس _
لا :دؼقیلق، االؽکابم رازیت، دمحمةل ػل، ىسی _ طلا، ، ةییكػل ؿه
. ?@=;، قانامکذث الإ إىیح
. ٮ;;<;، یحىىح امي٤ان٪ الإ إى، ٯ، یجخالغ، دمحمة ػ، یىس _
. ٮ<;<;، قانامشقا٫ح، ٯ، یاالهبل، لللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل _
ىهلللكی : دؼقیلللقدهطيللله و ، ققاااط ازظااابس دس، لللیك سلللاىه هاللل، ٣يیلللكی _
؟، ه آىىوری و پژوهشی اىاو ؿيییمى، ٯ، ٣نیىاق . >B=;؟ن
. ٮ:><;، اء امذهاز ام٤هةىیقان اػ، ةیهوخ، الغیت هفبریؼ، دمحم، ٫ـه ناوی _
کشاس یشیزیهاذ یپ شا ،یآهصشا ظبم دس یاغب علم یگبعب یثشسع، قاوق، ٫ی _
، ی٣نللىو اللا یه کگللهشللر ، SWOTهااذ اص اعاازفبد ثااب آى اسرقااب ساکبسااب اسائاا
;=BA .
، ةیلللهوخ، اکتللله ٬٧لللانی ٣نلللی: دلللؼیؽ، الکااابفی، دمحمةللل ی٤قلللىب، کنیلللی _
. ٮ?:<;، قانالإىاء
. ٮ=:<;، ح امى٫اءمى، یهوخة، ثؾبساالاس، دمحمةاٯه ، یىظنس _
، اذلاناخ له طلىا، ٯل، ععظع هاذ یعاب ؽکهذ، اصر ، یهاوی ىکانو _
;=B: .
ل، ٯل، یاکته ٬٧لان ی٣ن: یقدؼق، األهبلی، دمحم، یكى٬ _ ػلىو یطاى٤له ىكن
. ٮ=:<;، ٯ یه٣ني
ح الإىاو اميهكی، ٯ، الوضاسللللللللللللللللللللللللللللللل ، _ دا. ؟٣ع؟، ةیىكن
. ٮ<;<;، قانامي٬یك، ةیهوخ، حالعشش الفظ للللللللللللللللللللللللللللللل ، _
یکپبسچا رعاع یض س ثشبه، یکته ، یواهك قا٫یاه؛ صرهللا، یهظ ییىىلإ _
یآىللا، سشااذ ششعاازبى خواابم ثخااش دس SWOT یلاایرؾل هااذ اص یااش گ ثااش ثااب ییسعاازب
. C ،;=BCيان ، یه قاگا آواق ى إ، یىؼ
ىکذتلح ، دهلها، اکتله ٬٧لانی ٣نلی: دؼقیلق، الغیجاخ، یدمحمةل اةلهاهی، ٤يا _
. ٮCA=;، امكوٮ
، للير، دهللها، آواقگللا یكدهطيلله طيلل، یاايد یشبعاا عبهعاا، ییللىآؿ، واؾ _
;=C> . _ Henry Mintzberg and James A. Waters Of Strategies, Deliberate and
Emergent Strategic Management Journal Vol. 6, No. 3 (Jul. - Sep. , 1985), pp. 257-272
989
:لیخت
«ارؿنت‌امؿان
»ردیکروبا
(کسیراتزتا
swot
)
_ Robert wuthnow, Islam, Muslims and Twentieth century, Encyclopedia of politics and religion, Washington,1998.
_ http: //horizon.unc.edu/projects/seminars/futuresresearch/strategic.html _ http: //edition.cnn.com/2016/11/11/politics/popular-vote-turnout-2016
_ پژوهشللللللی اىه ٣نيللللللی ٫للللللله CA=;/>/=>دانیف قنیا٫ر:
ىلللهٮ ىللللى٣لللىق : پاییلى، A<ان لللاوقه، يقوال CA=;/?/?;دانیف پمیه
;=CA
پی و پ او ٣صر قن های کیهای ةهنسی ىقان پكیك نهى
1یكىظذتی ٫ إغ
چکیكگلله٫ذ قن وىلله هلای هللىن ةله ىظللهق ٯلهان ةلیانی او للاه
للله ن٧تذلللی ىؼققللل ةلللا هظللله و ةلللی، ٣ لللإئ ٧یهػذيلللی ر ٣ه ا
ایلل قنػللامی اللر کلله ةهنسللیر . اللك نو للك ىهللكویر نوةلله
ى٤لان٪ ىهلكوی چلك نوایاخر ىهةى ای ةـ او طاته هيه
للاك: ةلله استللاخ ىیکذلله نا ةـلل ٯاةلله کلله، ای ـللر ن
نوایلاخ ىلذهکی ٯلهان ، قن وىلهدىطهی او ای ٯتیه نوایلاخ
للك کلله قن ىللاة٥ نوایللیر ٫للهیقی ةیللا للك ىللی قوو. اللك گیه
هللای ایلل نوایللاخ ٣نیلله٧ للاههر ىللا٫ی ةللا پكیللك کلله، قن ای
چهانچىبر نؿلكاقهای قن، های ٣نيی پ او ةهنسی، تی٤ی
ای دللىا آهللا نا ةلله ٣للىا پكیللك ، و يللیتی٤للی ٯهانگه٫ذلله
ام٤للاق ٯنيللكاق کللهق کلله ؿللانض او ه٫یللر قالل ةشللر ؿللانٮ
هللا للاه ىؼذللىای ةللیانی او ایللکلله، ای و للىو. اللر
ر اهه ىذ٬اوخ ةا یکلكیگه پلیر قن، قن د٤الك ةلا هل، ٣نیه٧
ك کله دلإسیه ٯاةله دلىطهی قن نؿلكاقهای ای واػك استاخر پكیك
للیك و یکللی او ایلل للاه. پلل او هللىن قانق ىللا هللا ؿىن
کلله آ ٧یلله وىللا ىذللكاول اللر کلله ا٫للىو ةلله گه٫ذگللیر قن
ةللا پللع ، كللی قلله لل ؿللىق قن ىللاة٥ نوایللیر للی٤ه و
قذه او نوایاخر ىىطىق قنىاة٥ ٫هیقی یى ىلىنق دإییلك ٯلهان
.گیهق ىی
واژگا کنیكی:
للذان ، کللى٪، ؿللى٪های کیهللای، ٣صللر هللىن، پكیللك
. ٣يىق ان، قان قتامه
ؽ چهان ىهکى دـصی د٬یه ػىو ٣نيیه ٯ.. 1
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
984
مقذمه
ه او ، های ىذهک ةی ىماهث ا إىی قنىىى٢ ىهلكویر طينه ٣ه
اهيیلر چلكای گلا اةذلكایی اوهلای هلىن الر کله قن ةهؿی او لاه
قن، ٣نلر ٣لكو ةهؿلىنقانیر ایل ٯتیله او ٣ لإئ او اهيیلر. ةهؿىنقان یر
ر ا٫للهاق ىـذنلل٭ ر آهللا کلله قن ةهؿللی او گللا و گىللاگى ةللىق، ٠هگللا گللا
قن ٠لللهر قیگلللها او اهيیلللر چلللكای ، الللك ای پهاهيیلللر طنلللى کلللهق ٣لللك
. اك ةهؿىنقان تىق
ر ایلل ل لایك ةذللىا ةـل ویللاقی او نوایلاخر ىهةللى ةلله ، هللا اهقن ىیلا
ر للاه هللای ٧یهػذيللیر هللىن نا پیللكا يللىق کلله او یللک للى ةلله للتثر ةیللا
نو ةا ن٧تلرر ىـاتلا نوةله ؟٢؟ای ٧یهػذيی ةهای هىنر اىاو ىهكی اه
ر ىىللى٣ی کله قنک آ، اللك لك یللاو ةلله ، و او لىی قیگلله ةله قمیللهر ةیلا
ر ٣نيیر ویژةهؿىنقانیر ىـ آ اهه دؼقیق نا ةله، ای قاذه اث او دـ
لا . ىینی ادـلال يایلك قاذه دا تر ةه آها نویکهقی دىؤو ةا هظه و ةی اى
للذه ومللی ىیللا، واٯ٤یللر ایلل اللر کلله دللإىنی کىدللا ای کلله هيللها ةللا ن
ایل ذیظله نا ةله ، های ٣نيی قن ایه ٣نىور ةشلری ةلىق ةهؿىنقانی او قاق
ر ؿلىی او انوليكیر لاك کله ایل ٯتیله نوایلاخ یلى قن ىیةان طایگلا
ةلاون آ یلى ونوق پهدکلهان آهلا . لاهاك ةسزایی ةهای دؼقیق ةهؿىنقان ةىق
. قن ىاة٥ نواییر ٫هیقی ار
چه قن ای ىذان ىىنق دىطه ٯهانگه٫ذه یکی او ای ٯتیله ىىلى٣اخ آ
دقللكی « هللىن ی کیهللای قن آللذاههللا پكیللك»ر اللر کلله دؼللر ٣للىا
لىق کله قن که اىهر ةهنسلیر ةهؿلی او نؿلكاقهای آليای ىلی، ىق ىی
ر پی او هىن پی نوایاخر ی٤ه و امتذله . الك ةیی لك ی ةهای قونا
ر نوایلاخ ر لکه ار که ٤ی لك ةلهای ٫هل او قلذاونقهای ٣نل ، ایا
ر ظللىو یللى ةهلله گه٫ذلله للىق اللاه انائلله ، دللا قن ٣للی ، یللک دؼقیللق پكیكان
. ىؼ ٯنيكاق ىق چهانچىب اد٬اٯاخ ؿانٮ ام٤اق وٯى٢ آها قن
ؾهور‌ىای‌کیهانی‌پیش‌از‌پذیذه
دلىا ها نا ىی گهر آ ار که ای اه ا، ىهون نوایاخر ٣ إی هىن
هللای گىللاگىی قن قللذه ةللكی و هللای ىـذن٬للی دقللی ةهاللاي اؿلله
های کیهای دىا ةه پكیك ةكی ٣ إی هىن نا ىی قن یک دقی. ٯهان قاق
هلای کیهلای قن اقاىله ىلىنق و ٧یهکیهای دقی يىق که ةهؿی او پكیلك
ك دىطه ٯهان ىی . گیه
یك و ىا گه٫ذگیر ٧یه ىذ٤ان٪ ؿىن
ر پللی او هللایی کلله قن طينلله للاه او ىللاة٥ ىذ٤للكق نوایللی ةللهای قونا
یك گه٫ذگلی و ىلا گه٫ذگلی ٧یهىذ٤لان٪ و ،هىن ةیا ك ؿلانض او ؿىن
985
ذهذی‌پنارمقی‌سررب
یانیه‌کیىا
در
صرعز‌ز‌ا
پوش
پی
هوؾ
ر
هلا ةلا ٯىا٣لك ىـام٬ر ایل پكیلك. ٯىای ٫ایی ار چهانچىب ػاک ةه
وةلا ، ةكیهیر ػاک ةه ى٠ىىه يسی دا طایی ار کله قن ةهؿلی ىلىانق
ر الذتا ا٣ذها ناویا نا یى گىق و ایا نا ةله آ قالذه دلا ةله دلىه
ر پی ر ـ ر کهاخ، ىایاةىق ر گهق ر ٯىای كق ا إغ ، ةا گىرزق کهق قن
ؼر ک إور گ٬ذه ك نوةه آ ةهآیك گلا . الك نو ك که ةا دصریؽ ائيه ةه
ا ىـللىن لهلل يایللك کلله قن للایك ایلل کذلله ن ، اةذللكایی ةلله چللی نوایللادی
ام٤للاق نؾ قهللك کلله قنچهللانچىب ٯللهان اللر اىللىنی ؿللانٮ، هللىن آللذاه
لك ةهنسلی ىظيللى٢ وملی ةله ٠له ىلی؛ تی٤لر یلر ػلاک ةلهٯلىای ن
ر ةللهوو اد٬اٯللادی للاقن، نوایللاخ او یکللى ومللی قاؿلله قن و ىؼذي لله قاللذ
دىالك ىلی، لیانگا او لىی قیگله چهانچىبر ىذكاول ةه طهیا لذانگا و
ر نوایلاخ ةله ، ىؼققا نا قن دؼنینی طاى٥ یلانی ةـلیك و او ىلهقوق يلىق
نوایلاخر ، قن ای ناذا. ػمن قانق ةه، و اوگانی ةا و٤یر کىیىظهقر ٣ك
یك و ىا گه٫ذگیر ٧یهىذ٤ان٪ نا ةلكیر دلىا قن دقلی ىی ىهةى ةه ؿىن
:ویه ٯهان قاق
ىاة٥ ی٤ی
کلله ةلله ؛ اللك ىللاة٥ للی٤ی چللك ػللكیص نا قلله يللىق، ایلل ىىللى٢ قن
ك ىی ىنخ گمنا ىىنق دىطه ٯهان . گیه
خذیث‌یکم
ی جعؾر مخن ذ‌ب ه‌عل یقال:كوت‌عوذ‌أب‌‌ی:ال زذ‌یبذر‌به‌الدل‌ل م‌تلون ا‌مو ر؟ع؟ام‌الق ائم‌ی ق‌‌‌ه‌تلونان‌قب:ی‌ت‌ی‌ؽركر‌آ؟ع؟،الباقر
ه‌آدم الصنز‌‌أىبغ‌الل الوط ف‌م ه‌‌یؽ ف‌تولس أبذا و‌دلك‌أن.آذره‌‌یسهر‌رمعان‌و‌القنر‌ؽ ه‌لا‌ی‌ؽقال‌له‌رج: ا‌ابه‌رزول‌الل
ؽق الل ه‌أب و.الوط ف‌‌یآذ ر‌الص هر‌و‌القن رؽ یب:الصنز‌ؽ تان‌ل م‌تلون ا‌مو رى بغ‌ی‌نا‌آأقول‌إنه‌‌یل علم‌بالر‌‌یإن؟ع؟:جعؾر ؛(9379:279،)نعنانی‌آدم
آ ػضلرخ او ، ةلىقو ؟٢؟گىیك ىق اىاو ةلاٯه ةكن ة ؿنیه اكی ىی
هلللىن اىلللاو ٯلللائ قو لللاه پكیلللكان ؟٢؟ای یاقکهقلللك کللله پلللی او
ر هتى ػضرخ آقو ىی دا آ وىا ههگى يایلا ؟٢؟ىك و او وىا
للیكگه٫ذگی قن آ قو. اللك للك یيلله للاه ٣تللانخ ةىقللك او ؿىن
ر ایل قو . آؿله آ ىا نىا و ىلا گه٫ذگلی قن ـصلی ةلا لیك
للىل ؿللكا ! لله ةنکلله :ةلله ػضللرخ ٣لله کللهق، للاه ای ٫هوللك ن
یك قن پایا ػضرخ . ـر ىا ؿىاهك گه٫ر یيه ىا قن و، ؿىن
ةله ؛ دلهو ی آگاگى ىیچه آ ةه دؼقیق که ى ةه :پاف او ٫هىىق قن
ذی که ای قو اه او وىای که آقو ةه وىل ی آىلك الر ةله قن
اك. وطىق یاىك
ر ٫هىلای ؟٢؟دإکیك اىاو، ای ػكیص طامث دىطه قن کذه ر ةىق ةه قن
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
986
چهلانچىب ٯلىای ظلىىی ةله ةهؿ إ٪ دىن ىك ار که قن، ؿىی
للیك قن قچللان، ی ـللر ىللا یيلله ایلل ةللاون ةللىق کلله ىؼللال اللر ؿىن
ایلل اللاي و ةلله، قوو قچانؿللى٪ گللهقق یيلله ىللا قن گه٫ذگللی للك و
. نا دؼیؽ کك ؟٢؟ؿىار ک إو اىاو ىی
ةیلا الر ایل الر کله گهی که پیهاىلى ایل ػلكیص ایلذهقی کذه
ل٤ر » که ای ػكیص نا او ا٫ىو ةه ىهػىو ٤يای ر يلكر ةل ىؼ لك ةل ػي « ك یؤ
ةلللا لللك ؿلللىی او (>;>، B ض :A:<;)، کااابفیىهػلللىو کنیلللی قن ، هقستلللر کللل
یللى و، آونق «اػيللكة دمحمةلل اةللی صللر ةىللی»او « للهه ةلل ویللاق»
، الغیجااکذللاب و للیف ىسللی قن (<A=، > ض :=;<;)ٮاالسشاابدىهػللىو ى٬یللك قن
، الاااذ ثاااأعالم الاااس إعاااالم تهسلللى قنو هيیلللی ىهػلللىو (?<<-<<< :;;<;)
(;=C:ض: ٮ < ،<B?) او« ال ا ه ة . اك قه يىق« ةىی»و وی او « ٫
ىلاة٥ قلر اول ػلكیشی ةله قن، الا و ای ؿىق ا او دىطه ػلكیص
.ای نوایر قانق
خذیث‌دوم
یك گه٫ذگی قن یيله ـلر ىلا نىلا نا ةله قوىی ػكیشی که ؿىن
:ار ؟٢؟اىاو اقٮ های هىن ى٤ه٫ی کهق او ٣ىا یکی او اه
مع امی هم هس هر‌رمع ان‌قب :ق‌ی‌تولس ف‌الص نز‌لدن ز ؛(2،655:ج،9395،)شذو،؟ع؟القائم
گمللذه كللى٪ پللع نوو او ىللا نىللا ؟٣ع؟او ٯللائیلل او ٯیپلل
. واٯ٥ ىق
خذیث‌زوم
لیك و ٪ نا ةله ىلا گه٫ذگلیر ٧یهىذ٤لان ىىی نوایذی که ىىلى٢ ؿىن
ك یللنق ةلل و و » دىلل، هللای هللىن ى٤ه٫للی کللهق للاه ٣للىا یکللی او
ةلىق ؟٢؟یلانا اىلاو ةلاٯه کله او« كیلر ةل و یلكي» ةلهاقن« ی الأكي امكلى٫
کك: آ ػضرخ چی قه ىی وی او. قه ك
ب تبق ى‌و‌الص ن‌‌ی‌ذ‌ی‌ه‌ی‌إن ز‌ى را‌ال مر‌انلس اف‌القن ر‌لدن ز س قغ‌خس اب‌ی‌س هر‌رمع ان‌و‌عو ذه‌‌یلدنز‌عص رة‌و‌دل ك‌ؽ
ن ؛(9379:279،)نعنانی‌ه‌یالنوح
ى پلاىق نوو یلگه٫ذگى ىا ؿىاهك ةىق و ، پع نوو ٯته او اىه هىن
قن ىا نىا واٯ٥ ؿىاهك یگیهق و ا ك ىییىاك ةه هىن ؿىن
الا قنهل ؿىاهلك لى( لذانیة یاب )پلك و آ هگاو ػ
. ـرین
یيله قوو کلك کله ىلا قن گهچه دصریؽ ةه ای ىىى٢ يی، ای نوایر
یيه اولر ىا ٯيهی ىلی یك قن قن وملی ل٬ا٫یر لـ اىلاو؛ گیلهق و ؿىن
، ایل نیلىق ای ػابر ىظيا قنهل ىلی ای ىنث که ةا ةهوور چی پكیك
987
ذهذی‌پنارمقی‌سررب
یانیه‌کیىا
در
صرعز‌ز‌ا
پوش
پی
هوؾ
ر
کللى٪ ؿللانض او ٯىا٣للك ك کلله ایلل ؿللى٪ وقهلل کذلله نا ةلله قللر ىللی
. تی٤یر ظىىی ار
نق ةل ویلاق»ىهػىو كوٮ یى ةلا لك قیگلهی او ، ای ػكیص کان قن « و
هللای هللىن ى٤ه٫للی ؟٢؟، هيللی ىىللى٢ نا قن وىلله للاهاو اىللاو ةللاٯه
اىلاو دمحمةل ، امتذه ةا ای د٬اوخ که قن ػلكیص ىهػلىو اةل ةاةىیله؛ کك ىی
ر ىؼالتاخ لذانکه آ اوپی؟٢؟، ٣نی الا ةله قنهل نیـذله لك
؟٢؟کك کله ایل اد٬لاٮ او وىلا وانق لك ػضلرخ آقو دصریؽ ىی، ةنهقاوق
:ةه وىی نؾ كاق ار
و‌كس وف‌‌ی‌ذ‌ی ه‌ی‌اثو ان‌ب ى را‌ال مر‌ذس وف‌القن ر‌لدن ز ع‌إل ى‌‌‌مو رى بغ‌آدم‌‌‌دل كل ه‌ی‌الص نز‌لدن ز‌عص رةول م
ن یال رض‌و‌عو ذ‌دل ك ،:9395،)ش ذو،هیس قغ‌خس اب‌النوح؛(2،655جكى ىا گه٫ذگلى قن پلظ یقو ٣ إىر اهه ىق ، اىه ی او ایپ
دلا ؟٢؟و او وىلا هتلى آقو. ك گه٫ذگى قن پاىقهیگهي ؿىنیو ق
يا ی٬ذاق ةاك و ایاٯى اد٬یآ وىا چ ظار كه ػاب ىظ
. ىق اٯ ىى
خذیث‌چهارم
قال:كتبت‌إلى‌أب‌ی‌به‌زو‌‌ی‌عل یوى وؽ ؟ع؟الخسه‌موس یذ ؽاختبز‌الحواب‌یالخبز‌كتابا أزأله‌عه‌خاله‌و‌عه‌مسائ:كج رة
ى ره‌نس دته‌‌یهرا ث م‌أج ابو‌أس ی‌عل خنه‌‌‌بح واب بس م‌الل هال رخ هال عراب‌ی ؽ إدا‌رأ...م‌یال ر ج رار ؽ انتؿر‌‌‌جخؾ : یؽ ی‌ت‌النص و
ه‌و‌إدا‌انلس ؾت‌الص نز‌ؽ ارؽع‌یعتك‌الن ؤمو‌یؽرج ك‌و‌لص ناء‌و‌انؿر‌ما‌ؽع :الل ه‌بص ر إلى‌الس ه‌ؽق ذ‌یب النحرم‌عزوج :
و‌آل هال ذ اری ؽس رتل ك‌جنل ا‌محنل ا‌و‌ش لى‌الل ه‌عل ى‌مخن ذ ؛(8،924ج:9477،)کلیوی
٢؟؟گىیك: هگاىی که اىلاو ىىسلی ةل ط٬٤له ٣نی ٫هوك ىیك ىی
کلله آ للي، آ قن ای ىللذ و قنوللكا ةللىق ةلله آ ػضللرخ اىلله
او ىللائه ىـذن٬للی هلل للئىال ، طىیللای اػللىال آ ػضللرخ للكو
گىلله پاللف ىللها ایلل، ػضللرخ پلل او گمللر چللك ىللا. يللىقو
هگلاىی کله آ ىلهق . . . ی ىههةلا ةه او ؿكاوك ةـلك :ىذك
، ةىنگ و اتىهی قیكی ىیا مگه ٣هبر ور نوی ]٬یای[ نا قن
ىذ٠لله گللای قنکللانؿىق و گللای قن کللانر هيکیللا ىىىللر
یك گه٫لر. ةا قیلكگا ؿلىی نا ةله آليا ، و هگاىی که ؿىن
ةله _ کلك ةنك ک و ةتلی کله ؿكاولك ةلا ىظهىلا چگىله ن٫ذلان ىلی
هایی نا ةهای دى ةیا يلىقو ، طينهدؼقیق که ى ةه ىنخ ىظيه
ر ةهگىیكك ةو قنوق ؿكاو_ ا ةاق. ه دمحم و ؿاكا
، کاابفیىهػللىو ىللىمی للامؽ ىاوللكنای قن رللرغ ؿللىی ةهکذللاب رللری٭
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
988
لیكگه٫ذگی قالذه «إدا‌انلسؾت‌الصنز»٣تانخ نا اان ةه هيلا ؿىن
)ىللىمى . ةیللا للك ةللىق« ةلل ؿنیلله ةللكن»ةللهای ؟٢؟کلله او طاللث اىللاو ةللاٯه
( ;A، >; ض :ٮ>B=;ی، امؽ امياوكنا
خذیث‌پوحم
ؽ‌‌یواد‌ی‌و... عو ذ‌ػل وع،ة‌النصر،ی‌سهر‌رمعان‌مه‌ناخ‌‌یمواد ة‌النػ رب‌بع ذ‌ی‌مه‌ناخ‌‌یواد‌ی‌و،ا‌أى:الهذى‌اجتنعوای‌الصنز:
وم ه‌الػ ذ‌عو ذ،واا‌أى :الع لالة‌اجتنع ی :ب‌الص نز‌ی م ا‌تػ‌ر‌الص نز ه رتل و ،)خل ى...[ز وداء‌مؿلن ة ؽ تله]ؽتل ون،الؿ
؛(472،:9429هگللاو نللى٢ ، او للير ىشللرٮ، قن ىللا نىللا، ای و للكا قهللك
یك چی كا ىی و هگلاو . وك: ای اهه هكایر! طي٥ لىیك ؿىن
لیك ٧له کله آ ى٨هب ة٤ك او ای چلی لكا كاقهلك، وب کلهقؿىن
هگلاو ، و ٫لهقای آ نوو . ای اهله گيهاهلی طيل٥ لىیك :وك که ىی
یك ىی ىق. انیک ىید و یا و، گیهق هه ؿىن
للیكگه٫ذگی ةللكو ةیللا هلله قن گىلله طىئیللادی ةلله ایلل نوایللر یللى ؿىن
ار. های هىن ىهغ ك ٣ىا یکی او اه
ىاة٥ ی
لللیكگه٫ پلللی او هلللىن ػضلللرخ ، گه٫ذگلللی ىلللا ذگی وىىلللى٢ ؿىن
یى ىىنق دىطله ر اهه قن ىاة٥، ها اه ةه ٣ىا یکی او ؟٣ع؟ىهكی
ر ای قو پكیلك چك ناویا ی قن ههار. گه٫ذه ٯهان ةله لىن دلاو ، ةیا
وملی؛ الك ىاةق ةا اػاقیص ی٤ه ای قو لاه نا نوایلر يلىق، و دياو
لیك و ، ایل ىلىنق الر اهث ا إىی قنوطه اذهاک ىمچه آ الهر ؿىن
. ىق ای نوایاخ ى إػ٠ه ىی ىا گه٫ذگی ٧یهىذ٤ان٪ ار که قن
خذیث‌یکم
کك: نوایذی چی قه ىی اة ػي اق قن
هیس هر‌رمع ان‌م رت‌یؽ یذ روج‌النه ذ‌‌قب :الص نز‌‌تولس ف؛(237-9،229:ج9492،)نعیم‌به‌خناد
لیك ٣ع؟، ؟ٯته او ٯیاور ػضلرخ ىهلكی قو ةلان قن ىلا نىلا ؿىن
ؿىاهك گه٫ر.
ةله قله عقذالاذسسای نوایر نا طيال امكی یى٭ قىقی یلى قن کذلاب
(:?; دا: ی، ةیاما٤٫ اميقكسی). او اة ػياق آونق ار
ومخذیث‌د
:چی آونق للفزب الؾب یىی قن
هیس هر‌رمع ان‌م رت‌یؽ یذ روج‌النه ذ‌‌قب :القن ر‌‌یولس ف
989
ذهذی‌پنارمقی‌سررب
یانیه‌کیىا
در
صرعز‌ز‌ا
پوش
پی
هوؾ
ر
؛(2،82تا:ج‌زیوػی،بی)؟٣ع؟ ىلللا قوةلللان قن ىلللا نىلللا ٯتللله او ٯیلللاو ػضلللرخ ىهلللكی
گیهق. ىی
:نا چی نوایر کهق ای ىىى٢ الفکش فائذ فشائذاة یى٭ یى قن
،وز فیبه‌‌یمرع)ان‌القنر‌قب:ذروجه‌یوکسف‌مرتیه‌برمعان؛(84-83مدؼوط،
قن ىلا نىلا ؿىاهلك قوةانىا ؟٣ع؟ٯته او ٯیاو ػضرخ ىهكی
گه٫ر.
خذیث‌زوم
:کك چی قه ىی ؟٢؟ؿىی او اىاو ةاٯه عيقانٯی قن
،لون ا‌مو ر‌ذل قالل ه‌الس نوات‌و‌ال رضیه‌ل م‌یت یوا‌آیإن‌لنه ذ‌یؽ الص نز‌‌ل ة‌م ه‌رمع ان‌و‌تولس فیولس ف‌القن ر‌أول‌لی
ری)س لونا‌مور‌ذلق‌الله‌السنوات‌و‌ال رضیو‌لم،الوطف‌موه؛(5،254ج،:9425،عاملىخر
هلا و ةهای ىهكی ىا قو اه ار که او وىای که ؿكاوك آليا
ىلا :ایل قو ٣ إىلر ٣تاندلك او؛ الك اد٬لاٮ ی٬ذلاق، وىی نا آ٫هیلك
لیك گه٫ذگلی قن یيله آ گه٫ذگی قن ث اول ىلا نىلا و ؿىن
یلك وىلی دىل ؿكاولك دلاکى پك هلا و که او وىلا ؿنقلر آليا
. اك یاىك
ةلا نوایلر ، ایل نوایلر ایل الر کله قن قو ىىلى٢ کذه ٯاةه دإىله قن
،ىىللى٢ یکلل :قنىللاة٥ للی٤ه ىللذهک اللر ؟٢؟ىقللىل او اىللاو ةللاٯه
یك گه٫ذگی قن یيه ىا نىلا و ىىلى٢ قوو ةله ؟٢؟دإکیلك اىلاو ،ؿىن
ر اه ٠له. هلا و وىلی ها او وىا آ٫لهی آليا طكیك ةىق ر ةلا قن گله٫ذ
نوق که ىىى٢ر ىا گه٫ذگی قن اةذلكای اػذيال ىی، ای قو قه ىذهک
ر آ قن ؛ ىلا نىللا یلى دىلل ناوی د٨ییلله یا٫ذله ةاللك چهاکله پكیللك آىللك
. دله ٯاةه پمیهر اهه و دى ةىق اةذكای ىا ةا ٯىا٣ك ظىو اوگان
، ی)ام٤لق إالر. آونق الوخزظاش القا امتذه ای نوایر نا اة ػظله یلى قن
(BA، ىـى
ةهنسی ٯىا٣ك ظىىی
ر نوایاخر پیی ةایذه ار که ىهونی ةه ٯىا٣ك ٣نل ، ةهای نو ك
ه ىا، ظىو لیك گه٫ذگلی قالر و او چگلىگی قن قو ٣ه گه٫ذگی و ؿىن
نل٥ لك دلا ر قو چله آ ةهوو آها قن ول٤یر ٣لاقی ى قن نوایلاخ ةله ٣لىا
،ؿللانض او چهللانچىب ٯىا٣للك تی٤للی ةیللا للك وی ٧یلله ىذ٤للان٪ پكیللك
. ده ى٬هىو ىق ناػر
لللیكگه٫ذگی الللر پكیلللك، ىلللهاق او کلللى٪ :کلللى٪ کللله ةلللا ؛ ی ؿىن
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
997
یك و وىی ةلهوو پیلكا ىلی و او آظلا کله لتثر کلك ٯهانگه٫ذ ىا ةی ؿىن
لیك الر، ایظاق کى٪ ، اؼها٪ر ىا او ىیهر گهق ؿىق ةه لير ؿىن
قن نووهای پایای ىا ٯيهی ةىق و قن اةذكای ىا ٯيلهی هىن ای پكیك
ةایلذه ةله دىلیؽ الر کله ىلا لتر ةله . اىهی ٧یهىيک ؿىاهلك ةلىق
ةلی او لی قنطله قن لا٣ر ةله الكکی، ها ةلا یلک آهلگ ىذىل ذان
ٯله ، هلای وىیله ىلا قن ػلی گلمن او ةهاةله لذان. نوق ه٪ ىشرٮ ىلی
ر اگهای یک لذان . قهك ها ٯهان ىی ؿىق نا ةی وىی و ذان اپكیك ك
، )الليانخ. اىللك ی ىللا ىللی ةلله ایلل للتث نا اؿذ٬للای للذان ةلله وللینه
;=A? :>;:)
ر ی ىلا گه٫ذگلی الر پكیلك، ىهاق او ؿى٪ :ؿى٪ کله ةلا ٯهانگله٫ذ
للیك و ا٫ذللاق للایه وىللی ةلله نوی ىللا ةللهوو پیللكا ، وىللی ةللی ىللا و ؿىن
ةایلك ، ىلكان گله٫ذ طهلر ػهکلر ىلا قن ٠ه و ةا قن، اايةهای . کك ىی
ر ٯيهی ةه وطىق ىی قار که ای پكیك ٫ق قن یيه . آیك ی اول ىا
اسی ساةر لك کله ىلا قن قا ذان، قن دتیی ةهوو ای قو پكیك
کلك و گلهق ىلی ،ةه قونر وىلی ةله نوی ىلكانی کله دقهیتلا ىلذكیه الر
ر : ?A=;، )الليانخ. ىللكخ یللک ىللا وٯللر لللإوو قانق، آةللهای للی کللهق
لیك و وىلی ، لىق کله گلاهی آ ىلی، ای ػهکلر ذیظه (:;< ىلا ةلی ؿىن
هلا هيیله کلى٪. ىق گه٫ذه و گاهی یى پر سر وىی واٯ٥ ىی ٯهان
ر ى لیك و وىلی ىلی، قن ىىاٯ٥ر ىا ةله ، گلمنق هگلاىی کله ىلا او ةلی ؿىن
آ٧لاو چلهؿ کله ىلا قن ( چلها=C : <B>-<B<=;، )کاىیله. آیلك طىق ىیو
للیك و وىللی ٯللهان دىاللك ٯللير کلل و نو ىللی ایلل او؛ گه٫ذلله ؿللىق ةللی ؿىن
یك نا ىـ٬لی گهقالك ةلاةهای قن . و کلى٪ نوی قهلك ةی ةىنگی او ؿىن
لیك ةلی وىلی و، وىای کله ىلا قن لىلر گلهق ؿلىق ةله قونر وىلی ؿىن
یك گه٫ذگی وطىق كانققمینی ةهای ة ، گه٫ذه ٯهان ةه ٣تانخر قیگه . هوو ؿىن
لیك و ىلا قن قون ای که ىا پر سر وىی واٯ٥ ك )و وىی ةی ؿىن
للیك ةلله گه٫ذلله ٯللهان ر ىنؿىن للیك هىللی قن ٫للا وطللىق للكانق دللا ىللا٥ر ن ( طر
یك گه٫ذگی ةله وطلىق آیلك لایا لکله الر . وىی ىق که قن ذیظه ؿىن
ػاملر ةلكن ، لتر ةله وىلی، ٤یر قنؿلكگیر ىلاىىٯ، ای ػامر که قن
ىللا کللى٪ قن یيلله، قن نوایللر آىللك ةللىقچلله آ اللاي )ومللی ةلله. الر
. که چی اىهی ةا ٯىای ظىىی اوگان یر( آیك پكیك ىی
وىلای کله ، ها قن ىىاٯل٥ر ةلكن ىلا او ىی قیگه ةایك قار که ؿى٪
لللیك گیلللهق نؾ وىلللی ٯلللهان ىلللی و پلللرر ، کللله ىلللا قن قللله ىقاةللله ؿىن
( ةله ٣تلانخ قیگله وىلای کله ىلا ةله =C : <B>-<B<=;، )کاىیه. قهك ىی
للیك قن قن ایلل ، للىق )هگللاو ةللكن( آ لله٪ وىللی واٯلل٥ ىللی للترر ؿىن
لیك ةله ىلا لك و قن واٯل٥ ػامر وىی ىی ر لىن ؿىن لیك دىالك ىلا٥ر ن
ةلهای الاي ديلاو . هكىا قن ایه وىی ٯهان گه٫ذه و ؿى٪ نوی ق که
999
ذهذی‌پنارمقی‌سررب
یانیه‌کیىا
در
صرعز‌ز‌ا
پوش
پی
هوؾ
ر
هللا قن هگللاىی ٯاةنیللر پكیللكانی ؿىاهللك قاللر کلله ىللا او ٠لله ؿللى٪
و پللاىق نوو او گهقلل ةلله قون وىللی گمللذه ، وىللای او یيلله گمللذه
. ةاك
هلایی کله ؿانض او چهانچىب ةىق ر پكیك، ةا قٯر قن ای ٯىا٣ك ظىىی
. لىق دله ىلی نول، ىقهای هىن ةیا ك ةل ةه ٣ىا اه، قن نوایاخ
یيلله ىلا ى٤ه٫للی لك ةللىق، آ نوایللاخ کله قن چلها لیكگه٫ذگی قن و، ؿىن
. ىا گه٫ذگی قن نووهای پایای ىا
ای ار که چگىه ةایلك ، قنای ىظال طای هغ و ةهنسی قانقچه آ اى ا
؟ةا ای ٯتیه نوایاخ ةهؿىنق يىق
اسللی ةللا ٯىا٣للك للذان گىلله نوایلاخ ایللکلله ای دللىا ةلله ىظلهق آیلا ىللی
ر آها يىق ػک ةه ةی، اوگانی كاذه ؟پایه و ااي ةىق
و قلر یلا٫ذ ةله لكی ، ةا نطى٢ ةه نلنه لك نوایلاخکه ای و یا
ر آهلا يلىق ، ؼیؽ کله قنایل لىنخ طلای ؟ػک ةه ٧یهٯاةه ا٣ذلا يلىق
ؿىاهك ةىق که چها ای ٯاى ةهای ایه نوایاخ ى هكویر طلانی ای په
؟ىق يی
ك ةه ٠ه ىی ایك ةذلىا ةلا قٯلر قن لایه نوایلادی کله ةیلا کلك، ن
نا قیگلهی پیلكا يلىق کله قن ،هلىن هلذك های کیهای قن آلذاه اه
ىىنق وسلىٮ لك و قنطایگلا قنؿلىنر ، ىؼذىای ای ٯتیه اػاقیص، پهدىی آ
ك ٯهان دىطهی او اىکا . ةگیه
نا قن هلای قیگله کیهلای هلذك ی کله قن لكق ةیلا پكیلكایه نوایلاد
یکلی او آهلا دلىا ةهنسلی يلىق کله قن اقاىله هلای ىـذن٬لی ىلی چهانچىب
:گهقق ه ىیئانا
ىای‌کیهانی‌بررسی‌زایر‌نصانه
لرر نوایلاخر ؿلى٪ و هلای ؿلانض او چهلانچىبر کلى٪ ةهای دؼنیله قن
های کیهلای يى٢ر پكیكةایذه ار که ی گاهی ةه ىظ، ٯىا٣ك ظىىی
ر کلاىنی او ول٤یر ػلاک لی قن آذاه هىن قار دا او ایل نهگلمن ده
طامث دىطه . کكگا نوایاخ ةه وطىق ةیایتك ةه ٫ا قن آ قون ةهای دؼنیه
، لی ةلىق ار که ىيى ای نوایاخ یى ىذهک ةی ىاة٥ ی٤ه و
قن اقاىه ةهؿلی او. ؼذىا ارى کك ؿىق ةه ى٣ی دقىیر، که ای ویژگی
. ىق هغ ىی ها ةه د٬کیک ىىى٢ ای اه
یكای هيها اه ؿىن
های کیهای که قن ىاة٥ لی٤ه و لی ىلىنق دىطله ٯلهان یکی او اه
یك ار«آیه»هيها ك ، گه٫ذه . ای ةا ؿىن
:چی قه کهق ؟٢؟او اىاو اقٮ الخشائظ ناوكي قن یامك ٯثىهػىو
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
992
ج‌النه ذ‌ی‌ل ا ،:9479،راون ذى)ة ی الص نز‌آ‌‌م ع‌‌‌خت ى‌تؼل عی د ر؛(3،954ج
لللیك ، کلللك ٯیلللاو يلللی ؟٢؟ػضلللرخ ىهلللكی ىگهایکللله هيلللها ؿىن
. يایك ای نى٢ اه
نر »ىهػىو یف ىسی یى ای ػكیص نا او تلاي ی ر ٣ ر ٣ لهر ةل تلكر امن ر ٣ « ة
:يىق گىه قه ای
ج‌النه ذ‌ی‌ل ا ی آ‌‌الص نز‌‌‌ؼل ع‌م ع‌ی‌خت ىی د ر ،:9499،ػوس )ة ؛(466
للیك کلله ای ىگلله، کللك ٯیللاو يللی ؟٢؟ػضللرخ ىهللكی هيللها ؿىن
. يایك ای نى٢ اه
ىهػلىو لیكة لاووي. یلى وانق لكر اهه ای ػكیص قن ىاة٥
نر »که ةه ، ناویا ٣اىه( ةه قو ك او ;@;و @>=ٮ: @;<;) ر ی ر ٣ هر ة تكر امن ر ٣ ة
تاي :چی قه کهق، ىق ؿذ ىی« ٣
،:9397،عب ذالرزا،)ةی الصنز‌آ‌‌مع‌‌ختى‌تؼلع‌یدرج‌النهذیلا،9،:ج9492،اب هخن اد؛976ت ا:ی،بیالص اؽع؛النقذس ی99،373ج
؛(332نللى٢ کللك هيللها کلله ای کللك دللا ٯیللاو يللی؟٢؟، ػضللر خ ىهللكی
یك ای. اه ؿىن
لا؛ الر «لاه»، ای ػكیص قن« آیه»نو ار که ىهاق او کله ای اى
ةلله ٠لله ؛ىللهاق او ایلل للاه ةلله للىن ؿللا چلله پكیللك یللا ىىطللىقی اللر
یك ةه پاف ىی ك ةهای ن وملی؛ ةایلك ةله اػاقیلص قیگله ىهاط٤له يلىق، ن
گیلهق ایل الر کله اگله ؼقیق ٯلهانگای ةـشی او ای د دىاك نا ىیچه آ
لیك کىکتی ٧یه او وىی و ىا قن ىكان ایل له طلهو آليای ، ىلا، )ؿىن
ای ةاون ةىق که ىىى٢ر اؿذ٬لاءر هله دىا ةه ه ىی آیا ةاو، گیهق وىی( ٯهان
للیك للایه وىللی و طللهور ىللا للىنخ ، ٫قلل ةلله وللینهکللكاو او ىللا و ؿىن
لك اگله ٯله ةه ٠ه ىی ؟پمیهق و ، ان ةالك لذان یلا لیان قیگلهی قن کلان ن
للیك ٯللهان للیك و ىللا گه٫ذگللی قن ٧یللهر ، گیللهق هيللها ؿىن اػذيللال ةللهوو ؿىن
ر ىذكاول تث ، ةه ای ى٤ی که ای کىکث چهانو. اىهی ة٤یك تاك، وىا
ر ىا قن پاىق نوور قوور گهقل ةله قونر وىلی گلهقق و هيلی ، پها ك
للیك قن یيلله ، ةا٣للص گه٫ذگللیر کىکللث ر ٯيللهی ؿىن للر قن ؛ ىللا ی٤للی قن
للیك اللر واػذيللال للایه ، هيللا وىللای کلله ٯيلله قن قلله ىقاةلله ؿىن
لیك ةلهای ىيکل یللر لا. گلهقق، الكاؿذ ةله ؿىن ىاهیلرر ایلل کله ای اى
شللی اللر کلله للایك ةذللىا ةللا قن ؛کىکللث چیللر ر للایه ٠لله په گلله٫ذ
ةله هيلی اللاي . پالف قاق، الك نوایلادی کله قن ىلاة٥ ٫لهیقی ستلر لك
. گهقق نیىی ىی های ة٤كیر ای ىذان پی ةـ
993
ذهذی‌پنارمقی‌سررب
یانیه‌کیىا
در
صرعز‌ز‌ا
پوش
پی
هوؾ
ر
قان ذان قتامه
، يایللا هللای کیهللای کلله پللی او هللىن او آ یللاق للك یکللی او پكیللك
ر ذان آ نا ، دىاك ةا چ ٧یهىلنؽ قانی ار که ىهقو ىی قتامه ك
ػضلللرخ ، ىلللامهىاو اىی ؟٢؟قن نوایذلللی اىلللاو لللاقٮ. ىلللاهك کلللك
ر ؿتله چی قه ىلی ؟٢؟٣نی ای قن ىكیله کلك کله آ ػضلرخ قن لي
:چی ٫هىىق
نخ یذ‌ی‌أ‌‌یما‌ؽ‌‌‌داب‌‌قذ‌‌لو‌أن‌‌ی...و‌لعنر ض‌للح زاء‌و‌یهم‌لذنا‌التة‌و‌بذا‌للم‌الوحم‌دو‌ال ر نب‌م ه‌قب :قرب‌الوعذ‌و‌انقعت‌النذ
وب ة‌و‌یالنصر،و‌لاح‌للم‌القنر‌النو ر‌ؽإدا‌ك اندل ك‌ؽراجع وا‌التبع تم‌ػ الع‌النص ر،ز لك‌بل م‌مو اىح ل م‌إن‌ات اعلن وا‌أن
؛(8،66ج،:9477،کلیوی)...؟ص؟الرزول ]قليا قن قر آهلاچه آ ىگك اگه آب ىقو ةه طا ؿىقو
ةللهوق[ اىذؼللا ةللهاي ی[ اللر ]و ٯللكنخ آهللا او ةللةیللر؟٣ه؟ اهه
ك گللهقق و یللو و٣للك ػللق ]ٯیللاو آل دمحم[ ىق، ك للىقیللپللاقا ىق
و لذان ، قونا ]ن و لذ و ػكىىلر اهله ةاله[ لنهي گلهقق
ي يا آكان و ىا داةا ةها، قان او ير ىشرٮ اهه گهقق قتامه
ك كله اگله او یو ةكا، كی ك ةه دىةه ةاو گهقیىق و هگاىی که چ
هوي كیللك لليا نا ةلله یلل[ پ؟٣ع؟كللك رللرٮ ]ػضللرخ ىهللكي نللى٢
ىل ؿ نا كا؟؟ ؿىاهك ةهق. هاي نو ن
ر للذان قتاملله، قن ایلل نوایللر نب()ال وحم‌قان آللکان للك یکللی او دو‌ال ر
«ػ الع‌النص ر،»کلله او آ ةللا ٣تللانخ ؟٢؟، او ىهللكیهللای ٯیللاو اىلل للاه
إن»د٤تیلله ؛ کلله ةلله ٯهیللهى٤ه٫للی للك، کللك ىشللرٮ( یللاق للك )نللى٢
بع تم... للىل ؿللكا، )اگلله او آ پیللهوی کیللك«ات لليا نا ةلله نا و نو ن
؟٢؟وطلىق ىقلكي اىلاور ٯلائ، لىق کله ىلهاق کك( ى٤نلىو ىلی هكایر ىی
. ار
اةل ػيلاق قن . گه٫ذله یى ىىنق اان ٯلهانر اهه اه قن ىاة٥ای
:ؿىی چی قه کهق الفزيکذاب
ل ى :ض یءی‌‌دناب‌‌له‌یر،قب:ذروج‌النهذؼلع‌نحم‌مه‌النصی؛9،229:ج،9492؛)نعیم‌ب هخن اد‌لة‌البذریال رض‌كإضاءة‌القنر‌ل
؛(977:،9496،ابه‌ػاووس
ای نلى٢ او اػیله ىشلرٮ لذان؟، ؟٢پی او ٯیلاو ػضلرخ ىهلكی
ایل لذان ةلهای لاکا وىلی چلا ؛ هلایی قانق کك که قتامه ىی
ر ث چهانق ار. ىن ا٫ای ىی کك که گىیا ىا
ای ةلهای قان نا ةله ٣لىا لاه قتامه نى٢ ذانای نوایر ةا صراػر
قن کلان کله ای کذله طاملث دىطله. کك ػضرخ ىهكی؟٢؟ ى٤ه٫ی ىی ٯیاو
قان ةلا د٤تیههلای قیگلهی قتامله ، نوایادی قله لك کله او لذانای نوایر
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
994
ر ىـاتلا ةلا ویژگلی اك که لإوىه یى یاق کهق هلای قیگلهر آ آ آلا لك
ةلا ایل الإػتلان او ک٤ث ةه ٣ىا يىه قن ىاة٥ ٣اىه نوایذی. ذان ار
:ىيى قه ك
ء‌‌یض یم ه‌النص ر،ؼل عی‌‌و‌نحم،لسناءجو‌ا‌یخنرة‌تؿهر‌ؽ...:،9492،نع یم‌ب هخن اد)وعق فیل ة‌الب ذر‌ث م‌یء‌القن ر‌ل‌یضیكنا؛(972-973:،9496،ابه‌ػاووس؛9،224ج
ای او ير ىشلرٮ ذان و، ىق یک سرؿی قن آيا آکان ىی
ر کاىلله ىنا٫للای ، ىنا٫للای ؿىاهللك يللىق هياگىلله کلله ىللا
ىق. ی ىیىؼکك و ن ىی
ر لذان ی قتامه او ذان، ای ـ قن ای یلاق لك کله پل قان ةا ٣ىا
ی او نیلللله« ی٤قلللل٭»٣تللللانخ . للللىق او للللىن ا٫للللای ىؼللللی ىللللی
ىؼللی للك گه٫ذلله للك کلله ةلله ى٤للای ا٤للا٪ پیللكا کللهق و«٣قلل٭»
(ٮ: لیه ٣ق٭<:<;، اة ٫اني)ار. آىك
:و قن ـ قیگهی چی آىك
یكن ا‌تلت و‌یلت ویث م،ء‌القنر‌یضیء‌كنا‌‌یضیرمى‌به‌ینحم‌و...و،هیلة‌الؾسخیل‌یو‌الرجؾتان‌ؽ،انیلتقیلاد‌رأزاىا‌یة‌ختى‌ی‌الخ
وقظ‌م ه‌الس ناء‌مع ه‌ش وت‌ی س هاب‌‌رم ى‌ب هی‌یال وحم‌ال ر:،9496،اب ه‌ػ اووس؛9،237:ج،9492،نع یم‌ب هخن اد)...ذیس ذ؛(978
لللىق و هيالللك ىلللا اب ىلللیای کللله ةللله لللتث آ پهدللل و لللذان
هياگىه که ىلان ةله قون ، پییك ن ةه قون ؿىق ىی، قنؿك ىی
چهؿلك دلا طلایی کله ىقیلک الر اذهلای ةله اةذلكای ؿىی ىی
ك و قو اهاب و سرگهقای قن قو لثر ةنلك ای کله و لذان. ةه
آلليا قنهلل نیـذلله و، گللهقق ی آ للهاب پهدللاب ىللی ةلله وللینه
ر آ كای كیكی ارهي و، ىق ىی ... .ها
ةایللذه ةلله یللاقآونی اللر کلله ،قان قتاملله هللای للذان قن دىللیؽ ویژگللی
ك دنکىپی ر ذان ن قان هلای قتامله لاي لتر ةله لذان قايكا
ی ىهکللىیر کلل و قلله، ـللر :لله ٯللير ىذيللایى او هلل نا للا قاق
لل اةههللایی کلله گیللى و دى، ( للاو قانقNoyeauةللی للىنای کلله هللذه )
(chevelure اىیللك للك ) و قن اىذللكاق آ یللک اللك اػالله گهقیللك اللر ،
(;:> :C<=;، )کاىیه. ( او قانقQueue) ىنای ٯهان قانق که قو قتامه
قان ی قتامله ( لذانQueueقور ) :دؼقیقاخ ای ذیظه نا ةه قر قاق کله
للی گهقیلل للیك ده گللمنق ٯللهان ك و او هللذه ىللیةلله نوی ؿللی کلله او ؿىن
لیك قون الر وطلىق قتامله هگلاىی کله لذان، ای قو. گه٫ذه قان او ؿىن
ك و وٯذی که ةه ىقیکی ر کىکثر نوو ىی، كانق های اةهی کله آ نا ىاق، ن
هلللای لللىنای نا دلللکیه لللك و قوالللك گلللهو و ىتللل اػاللله يلللىق
995
ذهذی‌پنارمقی‌سررب
یانیه‌کیىا
در
صرعز‌ز‌ا
پوش
پی
هوؾ
ر
قان هلا کینلىىذه او سلر قتامله ینیىى ( که دا;:>: C<=;، )کاىیه، قهك ىی
. (:;>، ;: ضBB=;، )٧ إىی ٫انه قانق
ر نوایلادی کله پلی ، قن ٠ه گه٫ذ ای دؼقیقاخ ظىىی نا نا ةلهای ٫هل
ای هيللها ةللا هللای هللىن نا نللى٢ر للذان او ایلل ةیللا للك و یکللی او للاه
یك ، هيلىان ةىق( ى٤ه٫ی کهق <?;;، = ض: ٮC:<;، ناوكيیٯث امك) ؿىن
ر چی ذان ةه ای ا٫ىوکك؛ ىی ، قانی قن ىلكانر وىلی قتامه که ٯهانگه٫ذ
ر ىذكاول نا یى ةلهای اهله اػذيال ىاهك ؿى٪ و کى٫ی قن ٧یهر وىا
لیك؛ وىی ٫هاه ؿىاهك کهق ٯلهان یلر ٫قل دىل ، چهاکه اؿذ٬لاء ؿىن
یلر ٫قل دىل ىا لىنخ پلمیهق و هيیلی گه٫ذگلی ىلا یلى ٯلهان
، یيله ىلا دىا دىٯل٥ کلى٪ قن که ةهای پایه ىی؛ ایه وىی ایظاق ىق
. و ؿى٪ قن آؿه ىا نا یى قار
وطللىق نوایللادی قن ىللاة٥ ٫للهیقی ، کللك آیلله ایلل اػذيللال نا دقىیللر ىللی
کلى٪ ٧یله ا٣ او ؿى٪ و، های کیهایر ىمکىن ار که قن کان پكیك
للیك و للاهىذ٤للان٪ و یللى نللى٢ ر هيیللی ای هيللها ؿىن آللکان للك
ر ذىی او آد قن آليا ةله ىیلا ؛ قان قتامه ذان ـ او پكیكان ك
:گیهق که قن اقاىه ةهؿی او آها ىىنق دىطه ٯهان ىی اك آونق
٣يىقی او آد
هلای ٧یهػذيلی کله قن ىلاة٥ ػلكیشیر لی٤ه ولی ةلهای یکی او اه
ر پی او ر ذىی او آدل قن آليا ،هىن ىهغ كقونا پكیكان ك
هلای کیهلایر پلی او هلىن ىلىنق دىاك قن چهانچىب پكیك که ىی، ار
اىلهی الاؿذه و ، ههچلك ةلهای ٣يلىو ىلهقو، ایل لاه. گیلهق دىطه ٯلهان
اىللهی ٧یللهىيک ، ومللی ةللا دىطلله ةلله دؼقیقللاخ ٫للایی، ٧یهىذ٠لله اللر
. ىؼال یرتىق و اػذيال ةهوو
ر قهللك کلله پكیللكان ىلهون نوایللاخ ٫للهیقی ایلل کذلله نا ةلله قللر ىللی للك
ر ، هىن کك قن آذاه آدشی ؿیه ر وىلا اىهی ار ػاکی او ىقیک لك
قهلك کله ومی قٯر قن ای ٯتیه نوایلاخ ایل کذله نا ةله قلر ىلی؛ هىن
اك کله قن دىطه ىـاتا نا ةه آدشی طنث کهق، ةـ ویاقی اوای اػاقیص
نو او ایلل (?C: ٮ>:<;، كللى٫ى اهللىاوي)؛ للىق ای او وىللی پكیللكان ىللی قلله
ر ایك ذىا ای قذه او نوایاخ نا ةه ٣لىا لاه ای کیهلای ةلهای قونا
چهاکه ای اػذيلال وطلىق قانق کله ىلهاق او ایل ؛ پی او هىن ٯنيكاق يىق
، گیلهق ةله ىلی نا قن... یلاهای ىـذن٬ی ىاك ػظاو یلا ٣لك آد که سروىی
ىاق ىـذن٭ وىلی لىنخ هىن قن هایی که قن آذاه چیىی طى طگ
وملی او لىی قیگله ةـشلی او نوایلاخ یلى ایل کذله نا ةله ؛ تالك ،گیهق ىی
قهك که قن پی او هىن آدشی او آيا دىطله لاکا وىلی قر ىی
ر ةـشی او ىی ،که ای ٯتیه نوایاخ؛ کك نا ةه ؿىق طنث ىی دىاك ةه ٣ىا
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
996
گیهق کله قن اقاىله ةهؿلی های کیهایر پی او هىن ىىنق دىطه ٯهان پكیك
:ىك آها ىهون ىی او
ؽ ی إدا‌رأ...ق ال:؟ع؟عب ذ‌الل ه‌‌یع ه‌أب الس ناء‌ن ارا یتم‌علام ة مه‌قب:النصر،تؼلع‌ل‌یعؿ ج‌الواس‌و‌ى ی‌ال‌ی‌نة ی‌ؽعوذىا‌ؽر
ام‌القائم ؛(267،:9379؛)نعنانی: یبقل؟ع؟قذای قن آليا ىلاهك يىقیلك کله ههگلا لاه ؟٢؟:اىاو لاقٮ
قن ، لىق و چلك لث يایلا ىلی، آدشی ةىنگ او ير ىشرٮ ةىق
ر ، آیلك آ هگاو گای قن کان ىهقو پكیك ىلی الكکی و آ قن وىلا
اور ٯائ؟٣ع؟ ؿىاهك ةىق. پی او هىن اى
٫قل ةله ، هلای ایل آدل او ىیلا ویژگلی ؟٢؟ای ػكیص اىاو لاقٮ قن
او اػیه ىشرٮ ةلىق و ةلىنگ ، آيا قن»٫هىایك که اان ىی ای ویژگی
هللای قیگللهی او ایلل ةلله ویژگللی؟٢؟، قن نوایللر قیگللهی او اىللاو ةللاٯه . «اللر
. ىق آد اان ىی
تؼل ع‌ثلاث ة‌‌‌م‌یالعؿ یس به‌اله رد‌‌‌النصر،قب:تم‌نارا مه‌ی‌إدا‌رأ‌‌عل یهمی‌أ ج‌آل‌مخنذ عوا‌ؽر ؽتوق أو‌زبعة الس لام‌إن‌س اء‌الل ه‌‌ام
؛(253:،9379،)نعنانی...عزوج:ك يىقیلك کله لتیه ونق هگاىی که او ير ىشرٮ آدشی ىاه
پل گلای قن، کلك و سرؾ ار و ه یلا ه٬لر نوو نلى٢ ىلی
؟ نا ىقیک ةكایك ااءهللا. ؟کان ؿاكا پی٨يته
ر آ آد ةیا ك که ىیا ه یلا ، ه، قن ای نوایر ر پكیكان ك وىا
گ آ . که سرؾ و ونق ار ه٬ر نوو ار و هيه
للوٯذللی ، قن نوایللر قیگللهی نر إرةلله اهر ی ٣ هىر یةلل ر ى ان ؿللكىر اىللاو ی لل ةلل
پلل او ةیللا چگللىگی رللر٫یاةی و رللرغ ، للىق رللر٫یاب ىللی ؟٣ع؟ىهللكی
گىان ػلال ةلهاقنا ؟٢؟وٯذی ةهای اىاو وىا، گ٬ذگىی ؿىق ةا آ ػضرخ
آ ، كا کلك کله قليا ةله کلذان ایلا ىل٨ىل ىىى ؿىق نا ةیا ىی
للا نا ةلله ةللی ن٫للذ ىللژق او کللهق وػضللرخ قلليا للی٤ه نا ٬للهی
للك او ىللی. قهللك پسللرىهىیان ىللی اىللاو ؟ا٫ذللك چلله وىللای ایلل اد٬للاٮ ىللی :په
ر اه ؟٣ع؟٣صر ر ةیا ي :٫هىایك هایی چی ىی قن
ناء‌ثلاثا ؽ‌‌یو‌ؾهرت‌الخنرة‌ؽ... كأعن ذة‌یالس ح ها‌أعن ذة ه‌ی‌الل ؛(477-2،465،:ج9395،)شذو،نورا تتل ل
لللىق کللله قن ىیلللا آ و للله نوو قن آللليا سلللرؿی آلللکان ىلللی
های قه وطىق قانق. ، هياك ذىهایی او ىن قنؿا ذى
اهلله دؼقیللق نا قن طهیللا ایلل ٯتیلله ، یللى للر اهه ىللهون ىللاة٥ نوایللی
:اة٥ چی آىكقنةهؿی او ای ى، ةه ٣ىا يىه .قهك نوایاخ ٯهان ىی
::وی ق،رمع ان‌یة‌الخذث‌ؽیقال:آ،یر‌به‌مرة‌الخضرمیعه‌كج
997
ذهذی‌پنارمقی‌سررب
یانیه‌کیىا
در
صرعز‌ز‌ا
پوش
پی
هوؾ
ر
ین ار‌تؼل ع‌م ه‌قب :النص ر،ؽ ة‌الخذث؟قال:عنود‌م هیما‌آ:،9496،اب ه‌ػ اووس؛9،227ج:،9492،اب هخن ادنعیم)...السناء
؛(399للاه آ اد٬للاٮ ىهلل قن ىللا :گىیللك کشیلله ةلل ىلله ػضللرىی ىللی
یك ىلی. پیىكق وٯى٢ ىی نىا ةه لىق کله آ لاه او وی په
اػیله ىشلرٮ قن آليا ذىی او آد کله قن :گىیك ىی ؟چیر
کك. نى٢ ىی
:قن نوایر قیگهی یى چی آىك
نار‌تؼلع‌م ه‌قب :ة‌عنود‌مهیعه‌ذالذ‌به‌معذان‌قال:زتبذو‌آ،9ج:،9492،اب هخن ادنع یم)...راى ا‌أى :ال رض‌كله میالنص ر،
؛(976:،9496،ابه‌ػاووس؛227
ای کله لذىی او آدل آیلك لاه قن :گىیلك ؿامك ةل ى٤لكا ىلی
اکا وىی آ نا ؿىهك قیك... . ی کك که هيه ار نى٢ ىی
ای نوایر گهچه دصریؽ ةه پكیكانی ای لاه قن آليا لكانق وملی ةلا
هلای آليای ٧امتا ةلهای لاه کك( که )نى٢ ىی «دن٥»دىطه ةه د٤تیهر
ی )هيله «راى ا‌أى :ال رض‌كله می»یى ةا دىطه ةه ٣تلانخ و، نوق ةه کان ىی
کك( که ػلاکی او وطلىقی ٫لها وىیلی الر اهه وىی آ نا ىاهك ىی
للر ىللاهك نا ةلله هيلله، هياللك ىللا کلله ةللا گللهق ةلله قن ٫للا ی ٫ه
هلای آليای قن ىلىنق لاه دىا هىن آ نا ىی؛ قهك اکا وىی ىی
. اذتا يىق
هلا قن قن ایل ىظلال ىهل الر ونوق ایل ٯتیله لاهچله آ ةه ههػلال
ىللاة٥ ٫للهیقی اللر کلله قن هللای کیهللایر پللی او هللىن قن ىیللا للاه
قانق کله اػذيلال اهله دؼقیلق نا ةله آ ىلی، د٤اك ةا لایه ٣ لإی ٫لایی
ای ناذا طامث دىطله الر ایل الر قنه چ . آوٯى٢ آ نا ةهنسی يایك
قان دلىا قن پیىلك ةلا ىىلى٢ لذان قتامله که ای ٯتیه نوایاخ نا یى ىلی
هلای چهاکه ةهالاي دؼقیقلاخ ىظيلا ا٧نلث لذان؛ ىىنق ةهنسی ٯهانقاق
اللك کلله نؤي آهللا للاىه قان او گاوهللای ةللیان للتکی دللکیه للك قتاملله
( ةلیان oxycarbooneو آها او گلاو اوکسلی کهةىله )( و ق cyanogene)یاىژ
قان او هللای قتاملله امتذلله هگللاىی کلله للذان. می٬للی دللکیه للك اللر
للیك ٣تللىن کللهق اللك قن آهللا ةـانهللای للكی یللى قیللك للك ىظللاونخ ؿىن
قان ةله لىنخ های قتامله نو اگه ذان ( او ای?:>: C<=;، )کاىیه. ار
كىذقی قن طى که دتلكیه ػهکلر ةله ، ویا ةهآ ٫لهوق آیلك، وىی ٯهان گیه
ر طى وىی ػهانخ و دهکیث گاوهای ای ذان دىالك ةا٣لص ىی، ها ةا اکیژ
( که قن نوایاخ پیلی ىلىنق @:> :C<=;، )کاىیه. ایظاق آد ةىنگی ىق
. اك گه٫ذه اان ٯهان
٧تلانی کله او گلاو و، الا ةاةه دصریؽ ذانکه ای کذه طامث دىطه
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
998
گیى( دلىق گلاویر ٠٣یيلی ىق ) قان ةه ةیهو پایك ىی مهی قتا هذه
دىا ای ىی. قهك که قانای ىهکىی نو ار اها٪ هذه دکیه ىی
ای پىل لكها هلىان . قان او وىی قیك پى نا ػی ػهکرر یک قتامه
ر هذه، کینىىذه ٣ه قانق گهق و ٧تان هلذه ،و ةه قمیه گها ؿینی ک
قان ةله ىلا٫ذی قن ػلكوق ٫النه وىای کله قتامله، ىق ةه آ طمب يی
یك ىلی لیك ىهیف او ؿىن لك دلاة ؿىن ٧تلان پىل گلاوی نا او گلاو و، ن
للیك قون ىللی . آیللك قن ىللی کللك و للن ایلل پىلل ةلله للکه قتاملله ؿىن
ىل٠ و یکلی قتامله یلىی نالر :گیلهق ى٤يىلإ قو ى٢ قتامه که ىلی
. ىذيایه ةه آةی و قیگهی قتامه ٧تانی ونق و ٬یك که پییشی ةیذه لكانق
(:>;، ;: ضBB=;، )٧ إىی
یك پیىذه قن ػال ةیهو ناك لناخ ةانقان ار ای لناخ ؿلانض . ؿىن
للیكی للیك قن ى٠ىىلله يسللی ةلله ةاقهللای ؿىن ى٤للهو٪ للك او ؿىن
لللیكی قن اىذلللكاق ؿلللى ى٨. هلللذك ای کللله او ایسلللیةاقهلللای ؿىن
یك ةه ير ةیهو اىذكاق یا٫ذه . کك ػهکر ىی ،اك ؿىن
للیك ىقللكانی او گاوهللا نا قن گیللىی قان قتاملله پهدللى ىللاوناء ةلل٬ ؿىن
ها( که اطتلانا قن لىل ىیلكا ای لناخ ةانقان ك )یى. کك ىی« یىیى»
، لىل قانق هلا کینلىىذه نا کله ىینیلى قتامله، کلك ى٨ایسی ػهکر ىلی
للیكی کلله ةلله للکه . قهللك دللکیه ىللی یللىی آةللی ةلله للکه یللک ةللاق ؿىن
کللك و هيیلله ةللله للىنخ ىللذقی ؿلللانض او طللىناب اللر ٣يلله ىلللی
یك ار لیك ػهکلر ىلی ههگلا قتامله. ؿىن قتامله ، کلك قان ؿلانض او ؿىن
لگ آةلی آ ا. یىی آ هيیه طنىی آ ؿىاهك ةلىق الا او لىن ىذشلر ن
هلا یلى اىا اىا٢ قیگه یلى. ىق اکیك کهة اری ىی ىى ینهك ةه و
(:>;، ;: ضBB=;، )٧ إىی. ىك او ای ىن ىذشر ىی
للیكی ةللا گیللىی او ةهؿللىنق ٫ىدللى، هللای ٧تللانی للکه قتاملله هللای ؿىن
للك قان للکه ىللی قتاملله ٧تانهللا یللک قتاملله پییشللی ةنللك نا دللکیه . گیه
لیك ٯلهان ىلی، ان هلذهقهك که کيی قونده او ىلك ىی . گیلهق ؿلانض او ؿىن
لیك او ٧تلان قتامله لگ، ةه ؿاه ةاوداب لىن ؿىن هلای ونق و ایل ٧تلان ةله ن
(;>;، ;: ضBB=;، )٧ إىی. آیك ٬یك قن ىی
گ ةهای ذى آدشی که پی او هلىن قن ، هایی که قن نوایاخ ةاةهای ن
هلای ٣نيلی ٯاةله ققن چهلانچىبر قا، ةیلا لك، لىق آيا يایا ىی
قان ىلىنق ةهنسی ةىق و ایك ةذىا آها نا قن ناذای نوایاخر لذان قتامله
قن ٧امللثر آ اللر کلله ، کللك ایلل اػذيللال کذلله دقىیللر. دؼنیلله ٯللهان قاق
ر للذى آدلل»ىىللى٢ر نوایللادی کلله ةیللا کللك قن آللذاه« آللکان للك
که ای ٣يلىق آدلی او ٫ذهای ویژگی ىىنق دصریؽ ٯهان گه ، هىن هذك
٤لی ؛ =?>و A@>، <;: ضٮCA=;ی، ٤يلا)، لىق ير ىشلرٮ يایلا ىلی
لللاق ( ایللل قن ػلللامی الللر کللله هيلللی ویژگلللی قن A>>، ;ض: ٮ>;<;، اةللل ػي
999
ذهذی‌پنارمقی‌سررب
یانیه‌کیىا
در
صرعز‌ز‌ا
پوش
پی
هوؾ
ر
ر اه نوایادی که ذان قتامه کلك ای ةهای هىن ةیا ىی قان نا ةه ٣ىا
: ٮ>;<;، ٤ی ة ػيلاق؛ @@، B ض: ٮA:<;، کنیی). یى ىىنق دىطه ٯهان گه٫ذه
(<>> و C>>، ;ض
های کیهای قن ایل چهلانچىب ةله د٤اك اهکه ای کذه طامث دىطه
ةنکلله ىللهون نوایللاخ و دإىلله قن ؛ للىق ىىللى٢ر ٣يىقهللای للان ؿللذ يللی
ا٫ىایلك کله قن هلا ىلی های ٫اییر پی او هىن ةه دإییكر ای اػذيلال پكیك
گیهق. ییكاخ ىىنق اان ٯهان ىیو ای دإاقاىه یکی قیگه ا
كای كیك
ر هلللىن قن ىلللاة٥ لللی٤ه ولللی یکلللی قیگللله او ، ىلللهون نوایلللاخر ٣ لللإئ
ر لكایی لكیك ةیلا کلهق اه ك الك کله های اػذيامیر هىن نا ٫هاگیه
هللا ىللن للك و ای ةلله قل ةللا ةلله وطللىق آىللك هللىل و هللهاي ویللژ
او ای اه ةلا د٤لاةیه ىـذن٬لی یلاق لك . ةهق ىی ها نا قن دهي ٫هو اا
ر نوایذللی او اىللاو . اللر« ٫للى٢»کلله یکللی او آهللا ىهػللىو ٤يللای قن للي
ر للاه ؟٢؟للاقٮ ؟٢؟هللای ػذيللیر هللىن ػضللرخ ىهلللكی کلله ةلله ةیللا
:ای اه نا یى قه يىق، پهقاؿذه
م هی ن ان‌ی‌ت وم‌و‌ال‌م ه‌النخ‌‌ی ان‌ی‌الو ذاء‌م ه‌النخت وم‌و‌الس ؾ‌‌ی النخت وم‌و‌قت :ال وؾز‌الزك ؼل ع‌م ه‌ی‌ة‌م ه‌النخت وم‌و‌ك ف
ؽ ناء‌مه‌النختوم‌قال‌و‌ؽزعة ائم‌و‌‌یالس سهر‌رمعان‌توقؽ‌الوع‌ال :،9397،)نعن انی‌ذ ذرىاالؾت اة‌م ه‌‌‌قؿ ان‌و‌تد رج‌ی‌تؾ ز
؛(253_252لل٬یای یللى او ٣ للإئ ، هللای ػذيللی اللر للكای آلليای او للاه
و ، هللای ػذيلللی ةلللىق ٯیلللاو یيللای هللل او لللاه، ٯ٤للی الللر
هيیی لهاقخ ٬ل وکیله و نلى٢ قلذی قن آليا او ٣ لإئ
کله ای ا٫ىو ةه :ػضرخ قن اقاىه ٫هىىق. ٯ٤یر هىن ؿىاهك ةىق
هللای للىق کلله اللا للكیكی قن ىللا نىللا ٫هاگیلله ىللی للكای
ؿىاب نا ةیكان کهق و کای که ةیكان هذك نا ةه دهي اكاؿذه و
لیی هلذك یلى او ةاىای کله ىنلىو ةله پلهق، او كخر آ كا
. ىك یی ؿانض ىی ػظاب پهق
ر ایل ىی ای نوایر ؿىقيایی چه قن آ « لكیكلكای »کك ٯهان گه٫ذ
هللای ػذيللی اللر کلله قن طللای ؿللىق ةایللذه ةلله ةهنسللی قن اىذللكاق للاه
پاف قاق که ىاء ایل لكا ؛ ار ومی قن ای ىظال ةایك ةه ای په
او قایله ایل ، ای او وىلی ةالك اگله ىؼلهر ایظلاق ایل لكا قله ؟کظار
ر نوایلللادی کللله ةللله ىىلللى٢ر ؛ دؼقیلللق ؿلللانض ؿىاهلللك ةلللىق وملللی اگللله قن ةلللی
نوایذی سرچيه ای كا نا آيا ى٤ه٫لی ، اك های هىن پهقاؿذه ها
للامه ىللىنق دىطلله ٯللهان ىللی، کللك و . گیللهق دىاللك قن ناللذای ىىللى٢ر ایلل ن
دللىا یا٫للر کلله ىللاء ایلل للكای نوایللاخ گىللاگىی نا ىللیکلله ای طامللث
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
277
اك که ةا دىطه ةه ىؼكوقیر ای دؼقیق یکلی اک نا ٫ا ى٤ه٫ی کهقهىم
:ىق ةیا ىی، قه كر اهه نوایادی که اواو
یكن ا‌تلت و‌یلت ویث م،ء‌القنر‌یضیء‌كنا‌‌یضیرمى‌به‌یو‌نحم...و،هیلة‌الؾسخیل‌یو‌الرجؾتان‌ؽ،انیلتقیلاد‌رأزاىا‌یة‌ختى‌ی‌الخ
وقظ‌م ه‌الس ناء‌مع ه‌ش وت‌ی س هاب‌‌رم ى‌ب هی‌یال وحم‌ال ر:،9496،ب ه‌ػ اووسا؛9،237،:ج9492،نع یم‌ب هخن اد)...ذیس ذ؛(978
لللىق و هيالللك ىلللا ای کللله ةللله لللتث آ پهدلللاب ىلللی و لللذان
گىه که ىان ةه قون هيا، پییك ن ةه قون ؿىق ىی، قنؿك ىی
چهؿلك دلا طلایی کله ىقیلک الر اذهلای ةله اةذلكای ؿىی ىی
ك و قو اهاب و سرگهقای قن قو لثر ةنلك ای کله و لذان. ةه
آلليا قنهلل نیـذلله و، گللهقق للهاب پهدللاب ىللی، آ ةلله وللینه
ر آ كای كیكی ار و، ىق ىی ... . هيها
نق الان قیگلهی ىلى ، لذانقان ای نوایلر پل او ةیلا لذان قتامله قن
آ لهاب پهدلاب لك و لكای لكیكی ٫هاگیله ٯهان گه٫ذه که ةله ولینه
ؿلامی او و، )املظ(ةله سلرر آ « ال»گله٫ذ کله ةلا دىطله ةله ٯلهان، لىق ىی
ر ای واژ قن اةذكای ـ )ظ( ای اػذيال ٯىی ار که ىهاق « ال» ةىق
هيلا لذان اول ، لىق ی آ هاب پهداب ىی او ذان قوو که ةه وینه
ای قیگله ةللی دللىا ناةله نو ىلی او ایل. ٣هلك ةیلا للك« ال»الر کله ةللا
هىن ةهٯلهان آيای قن آذاه های قان ةا یکی قیگه او اه قتامهذان
اللا، دؼقیقللاخ للذان پایلله ةایللذه ةلله یللاقآونی اللر کلله ةلله. کللهق
للهاب هللا اطللىاءر ةللیان کللىچکی هللذك کلله ٣يىىللا او دظىیلله للذانگا دیه
او ، ایل اطلهاو آليای (:;>: C<=;، کاىیله). آیلك قان ةه وطلىق ىلی قتامه
لیك ه نا ظلىو آونق و ةله قونر آ و ةله نوی های ةیان قون ةله له٪ ؿىن
ای کلله للتاهر ةلله ىللكان للذانگا ىللكانهای ةیضللی للکهر ةللیان کللیك
هللای کىچللک او ( ایلل لن>;>: C<=;، کاىیلله). گهقللك ىللی ،قانق قان قتاملله
ك ر گهوهلی او ایل ، ؿىق ىنی كان ومی وىای که ىكانر پیيىق ك دى
هاب داقور كیكی ةه وطلىق ، کك د إٯی ىیوىی نا ىكانر یان، ها دیه
ر . آیك ىی ایل لنا خ او طنلى قن اومی مؼ٠اخ ای داقو و هگاىی که ةانا
، کینلىىذه قن سایله الر >Aسلر٣ر آهلا ، آیك وىی پی ىی ةه يرر که
کینللىىذه قن سایله ىذظللاوو یللر و :<دللا :=وملی سللر٣ر ىذىلل آهلا او
ی ةللله لللىنخ ىلللىنب ىلللكان وىلللی نا د لللإٯی هلللای آللليا ا٧نلللث ایللل لن
یر وىی. کك ىی ػهکر نا ، اکاک ػاه او ای د إٯی قن اند٬ا٣اخر طى
و رلرو٢ ةله قنؿلیك ، ون لك ها ل٤نه ىنکىل، کك دتكیه ةه ػهانخ ىی
، پایك که کله ػلهانخر ٫لىٮ ام٤لاق ارلی او دلاقو ؛ ومی قیهی يیکك ىی
ایل ةـلان ةله ، کلك آهلا نا دتلكیه ةله ةـلان ىلی الكى ةلاٯی آها نا ىواك و
279
ذهذی‌پنارمقی‌سررب
یانیه‌کیىا
در
صرعز‌ز‌ا
پوش
پی
هوؾ
ر
ىـنى ةله یکله و قانر نوی وىی نیـذه ك و ةه ىنخ ى٣ی ٧تانر آه
. آیك ىی و٧ال قن
ر یکللی او للاه، ةللاةهای هللای کیهللای کلله ٣تللانخ اللر او آللکان للك
هاب ر كایی كیك ها دیه ةلا دلىا قن پیىلك نا یى ىلی دىؤو ةا ٫هاگیه ك
، قن کلانر لاهقان انویاةی يىق که قن واٯل٥ ایل لاه قتامه ةهوو ذان
ر ٣يلىق آدل قن آليا ی٤ی گ٬ذه ك پی هلایی ویژگلی، يایا گذ
ر ىـاتلا او ذان قتامه قان هذك که نوایاخر ٫هیقی ةلهای آلا يلىق
ك. ا كةیا ،قان قتامه ةا ووایای ىـذن٭ر ذان
ر ایل لا، ٯاةه دإىه قن دإییكر ای اػذيال کذه هلا هو دقىیرر پیىكر ىیا
کك هق و قن ای ناذا دتییقان دظن ی ک قتامه ذان که هيگی قن قایه
ر ؿى٪ و ر ىذلكاول قن پلی چگىگیر ةه وطىق آىك کى٪ قن ٧یلهر وىلا
یللادی کلله قن ىىللى٢ر ایلل ىنللث اللر کلله ا٫للىو ةلله نوا. او هللىن للىك
للیك و یللكپك ، للكوٮ؛ ;A> :ٮCA=;، ی٤يللا) گه٫ذگللی گمللر ىللا ؿىن
;=C?ٮ: ;><;، ػنللى؛ ??@، >ٮ: ض>A<ةهؿللی او نوایللادی کلله للكای للكیك )
ر اه ر ایل نؿلكاق نا ، الك هىن ى٤ه٫ی کهق آيای نا یى ةه ٣ىا وىلا
(=?>->?>: ٮCA=;، ی٤يا). اك یى ىا ىتانک نىا قاذه
للایك ةذللىا ایلل اػذيللال نا ىللهغ کللهق کلله یکللی او ، قن ایلل چهللانچىب
قانی قتامله لذان، هلىن ایل الر کله قن آلذاه، های ٧یهػذيلی اه
ر يایللا ىللی للىق کلله ا٫للىو ةلله ایظللاقر کللى٪ و ؿللى٪ قن ٧یللهر وىللا
آ ةهؿللی او آهللا ایلل اللر کلله قتامللههللایی کلله قانای ویژگللی، ىذللكاول
گ ر سرؾ و ٬یك و ونق ن قن آليا يایلا گلذه ، هياكر ٣يىقی او آد
لك هایی او ای ذان ةه اديل٬ه وىلی ىلی هاب، و قن پیر ای اه ن
. گهقق هىماکی ىی که تثر ةهوور كای كیك و
هلای آسلانر ایل پكیلك کذه ةایذه ةه یلاقآونی قن ایل ىظلال آ الر کله
نؿلكاقهای ٯاةله دلىطهی دىاك وىیه و ىی ةه ٫ا تىق کیهای ىؼصر
لك کلله دىل ، ىللىنق قن نوایلاخ ةیلر؟٣ه؟ اهه قن وىلی نا یلى ٫لهاه آون
ه ةهای پی؛ اك اان ٯهان گه٫ذه گیهیر ٫له قیگلهی او که قن ای ناذا ٣ه
الان لك و ىق که قن اقاىه ٫ق ةله آ ای ٯتیه دؼقیقاخ ٫هاه ىی
امه د٬یه . گهقق قیگهی ىىکىل ىی آ ةه ن
ىای‌کیهانی‌پز‌از‌ؾهور‌‌پذیذه
اهلله دؼقیللق نا ةللا ، ىللهون نوایللاخر ىهةللى ةلله قونا هللىن و پللی او آ
که پلهقاؿذ ةله آهلا ٫لای طكیلكی او آ کك نو ىی ی ٯاةه دإىه نوةهدکا
ی ؿىاهك کهق لهوىا ده قن دکلىی نا دشلری٥ و . ای ٫ای طكیك قو ٣ه
ه دشری٥ اىه اد٬اٯادی ىلی. گیهق ةهىی لىق کله ةله لتثر ىلكیهیر ٣ه
له دکلىی ؛ لىق قن ؽ طاى٤ه پكیكان ىی ؟٣ع؟امهیر اىاو ىهكی و ٣ه
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
272
امل٤ا٢ ٯلهان ىق که آ٫لهی نا دؼلر یى قنچهانچىب ػىاقسی يایا ىی
گیلهق واویله کلىچکی الر او قن اقاىه ىىنق اان ٯهان ىیچه . آقهك ىی
ه دکىی ٫لهاوا ةلىق و ىذالث كیكپ هایی که اػذيال وٯى٣ قن ٣ه
ر ایللل ىلللذان ىلللىنق الللان ةلللا ىىلللى٣ادی الللر کللله قن ٫لللهر پیلللی
امتذه ةایذه ةه یاقآونی ار که ةا دىطه ةه ىؼكوقیرر ه٫یرر . ٯهانگه٫ر
٫قلل ةلله یکللی او آهللا اللان ، هللای ىـذنلل٭ او ىیللا پكیللك، ایلل ىللذان
. ىق ىی
قنه نیـذگی ا٣اخ ث و نوو
ر هلكایر گلىیی ىهون پلی ر ؟٣ه؟هلایی کله او طالث اىاىلا ةلهای قونا
ه اىىنر دکىیی ایل ىنلث نا يایلا ، ىنخ گه٫ذله پ او هىن قن ٣ه
ةللا ، کللك کللك کلله ةلله اػذيللال ویللاق کللای کلله آ قونا نا قنک ىللی ىللی
ه تی٤ر نوةه ن قونا پی او هىن یا ىك که ق نو ىی ػىاقسی قن ٣ه
یکلی او ك الر. ؼی ةیان ٤ی٭ يایا یا قن ٠یهی كاذه و
ةهالاي نوایذلی او . ها قنهل نیـذگلی لا٣اخ لتاه نوو الر آ پكیك
ٯیلاو ؟٣ع؟وٯذلی اىلاور ٯلائ ؟٢؟ػضلرخ دمحم ةل ٣نلی امتلاٯه ، اىاو پلظ
هایی که قن اهظانی ها و ای قن نویانویی ةا ةك٣ر اٯكاىاخ ویژ، کك ىی
ه رری٤ر نؾ قاق اظاو ىی ای اٯكاىاخ ه٬ر لال ةله لىل . قهك ٣ه
هلایی ، ىاةق ق لال او لالها کكاو او آ ال اظاىك که ىكخر هه ىی
:ار که قن پی او هىن دظهةه ك
إ‌ی‌لا...زار‌إلى‌اللوؽة؟عح؟إدا‌قام‌القائم لا‌أزالها‌و‌ل ا‌تر بذعة إل ا‌أقامه او لم‌ی‌ه‌و‌جب ال‌ال ذ‌یة‌و‌الط ی‌و‌یؾ تد‌قس ؼوؼ‌ی‌ز وة
عص رز و‌ینلث‌على‌دلك‌ز بع‌ز و‌ی‌ؽ ز وة هم ه‌یه‌مق ذار‌ك :ت‌ل ه‌جعل تؽ ذا ص اء‌ق ال‌قل ی‌ؾع :الل هم ا‌ی‌‌‌لم‌ىره‌ث م‌یزو‌وون‌‌‌ف‌تؼول‌ی‌ؽل ه‌تعالى‌الؾلك‌ب الل بوث‌و‌قل ة‌ی‌قال‌‌‌الس أمر‌الل
ه م‌ی‌الخركة‌ؽتؼول‌ال وون‌قال‌قلت‌ل ه‌إن قول ون‌ی‌ام‌لرلك‌و‌الس‌الؾلك‌إن‌تػ قال‌دل كق ول‌الزنادق ة‌ؽأم ا‌النس لنون‌ر‌ؽسذ‌ی‌إن
ه‌القنر‌لوب‌یؽلا‌زب ه‌و‌رد‌الص نز‌ی :لهم‌إلى‌دلك‌و‌قذ‌سق‌الل‌و‌أذب ر‌بؼ ول‌ی‌مه‌قبله‌ل ك ألف‌‌‌ام ة‌و‌أن ه‌ی‌وم‌الق‌ی وسع‌به‌نون
منا‌تعذ ون‌زو ؛(385،:9493،ذیمؾ)ة ىگله، کلك هیچ ةك٣ذی نا نها يلی، ٯیاو کك ؟٣ع؟وٯذی اىاو ٯائ
و . قانق هللا نا ةهپللا ىللی ی للر هيلله و. ةللهق ةللی ىللی آ نا اوکلله آ
آ ػضلرخ ةله، کلك های قین نا ٫لذؽ ىلی کى ٯیه و چی و
للال او آ هلله قهللك کلله ىقللكانر ایلل اىللىن ه٬للر للال اقاىلله ىللی
هایی ار کله ليا قن آ ولكگی ها ىاةق ق ال او ال ال
ى ی ذ ةه آ د٤نلق ةگیلهق نا اظلاو چه آ ن ؿكاوك، کیك ىی
لیكو ]ناویر نوایر[ ىی اةاةیه. قهك ىی ٫لكای :گىیك او ػضرخ په
:٫هىایلك ػضلرخ ىلی ؟ىك ها چگىه ىلإی ىی ال. يا ىو
273
ذهذی‌پنارمقی‌سررب
یانیه‌کیىا
در
صرعز‌ز‌ا
پوش
پی
هوؾ
ر
قهك که آناو ةه گهق قنآىك و ةه وىا قذىن ىیؿكاوك ىذ٤ال
للىق کله نووهللا ىلللإی للك و لتث ىللی، و ایلل، آهلذه ةگللمنق
قیگلها :کلك ٣له ىلی . ناویها یى ةه دتل٥ آ ىللإی لىق ال
ك که اگه وىی آهذه ده او وىا کلىی ةله گلهق قنآیلك ةهای ةاون
ر کل :ػضرخ ٫هىلىق. ىق ىذ إری ىی ای الر کله ةله ایل لـ
ك چی ا٣ذقاقی ، اى ا کسی که ىنيا ار؛ ؿكاوك ا٣ذقاقی كان
امهللی ةللهآ اناق، ؿكاوللك ؛ چهاکلله قن ناللذای دؼقللقر ؿىاللذهللكانق
یك نا ةهای ، د٤نق گه٫ر که ىا نا ةهای پیاىته قو ی کك و ؿىن
کله [ ؿتله قاقA< :]ػلع یى قن ٯهآ کهی و، یى٥ ة ى ةهگهقاك
. های قیا ار ال او ال ى٤اقل هىان، هه نوو او نووهای ٯیاىر
ل نا ٫لهاه ىلی، ىهون ای نوایر کلك کله اگله ٯلهان ىظالر هغر ای په
نوو ا٫لىای الر گلهق وىلی ةله لىندی کلك لىق کله لا٣اخ لتاه
ای او ایلل آیللا للاه، یا٫ذلله و هللیچ ؿننللی هلل قن ٠للاور هللذی پكیللك یایللك
ر پی او هىن ىاهك کهق ك ىیپكی ؟دىا قن قونا
ر ٫ایی ةه ای ذیظه ىلی ةا قٯر قن قاق دلىا قلر یا٫لر های قا
هلای ىؼلال لاه، هلایی که طكای ارؿتانر اومیاء قی ةله دؼقلقر چلی پكیلك
ر آ نا یى قن ٠اور کىیر ػاک ةه هذی ى إػ٠ه يىق . تىق
، ه٫ذللله قن دلللإسیه اطلللهاو آللليای ةللله وىلللیةهالللاي دؼقیقلللاخ اظلللاو گ
ر قتاملله هللا _ للگ هگللاىی کلله للهاب قان ةلله وطللىق کلله او دظىیلله للذانگا
ر وىی ةهؿىنق کهق و ػهانخ كیكر اری او ایل الکاک _آیك ىی ، ةا طى
آهللا نا دتلكیه ةله ةـللان کلهق و ایلل ةـلان ةلله آهلا نا لىواك و ةللاٯی ىالك
قانر ىـنلى ةله یکله و و٧لال ةلهنوی وىلی نیـذله آهل ىنخ ى٣ی ٧تلانر
ىینیانق ىهدتله قن لال @<;و ةه ىنخ دقهیتی ای ػاقسه ػكوقر ، ىق ىی
وو وىلللی نا ةللله لللىن ، ایللل لللىول اطلللاور آللليای؛ لللىق دکلللهان ىلللی
قهك و ةه هيی قمیه ػهکرر وىی اكکی آهلذه اىؼىسی ا٫ىای ىی
(<;> :C<=;، )کاىیه. ىق ىی
قن ىلىنق ةهؿلی ةیلر؟٣ه؟ اهه قن ةهؿلی او نوایلاخچه آ ةهای ااي
ا٫لىو ةله، های کیهای قن ٣صلرر پلی و پل او هلىن وانق لك او پكیك
قن ، وللی٤ی او للایه نوایللاخر ٫للهیقی ىللىنق دإییللك اللر کلله ةللا ای٬لله آ
. داٯ ةا قذاونقهای ةشری یى تىق و ٯاةه ا٣ذياق ار
ریگی‌نتیحه
وىی و وىا نا دؼر دإسیه ٯهان قهلك ، که ٫ا _های کیهای ةهوو پكیك
کله قن ىلاة٥ ٫لهیقی ، اىهی ىؼذ يه ةلىق، پی و پ او هىن _ قن قون
هللا ایل پكیلك. الك ىلىنق الان و قن ةهؿلی نوایللاخ ىلىنق دإکیلك ٯلهان گه٫ذلله
ةشللر یللى ىللىنق هللای دظهةللیر دىلل قاق، ا٫للىو ةلله ونوق قن ىللاة٥ ىقللىل
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
274
. گیهق دإییك ٯهان ىی
لله، هللای ىللانامیه پكیللك یللى وىللی و وىللا و، ٫للا ی هللىا و قن قو ٣ه
ةله ةـل اول ، که ةه طهر ىؼكوقیر ه٫یرر ای ىلذان ؛ اك ٯاةه ةهنسی
.دىطه ةیذهی ك
ر ىذلكاول ٧یه کى٪ قن ؿى٪ و ای الر کله قن نوایلاخ پكیلك، وىلا
کله ةله ىقىمله ، ك و ةا ىایل٭ر قیگلهی او نوایلاخا ی هغ ك ی٤ه و
. ىك اك دإییك ىی های کیهای قن پی او هىن دىطه کهق پكیك
275
ذهذی‌پنارمقی‌سررب
یانیه‌کیىا
در
صرعز‌ز‌ا
پوش
پی
هوؾ
ر
موابع
اکتله ، ىؼقلق و ىلؼؽ: ٣نیالعوخ روبم يیالذ كوب ه، دمحمة ٣نى؛ یاة ةاةى _
ٮ. ?C=;، قوو ، دهها هی٬٧اني، ا إى
ىؼقللق ، ثاابلفزي فیااالزعش یفاا لويثااب فیالزشااش؛ اةلل للاووي، ٣نللى ةلل ىىسللى _
وىللؼؽ: ىملله للاػث الللأىه؛ الل٬ها: گنتهللان، ىملله للاػث
. ٮ@;<;الأىه؟٣ع؟، ٯ، اول،
، ىؼقق و ىلؼؽ: ٣تكامل إو اللغخ ظییهقب هعغن؛ اة ٫اني، ؤػيك ة ٫اني _
، اول، ٯ. یدمحم هانو، ىكذث الإ٣ إو الإ إى
وق دمحمواق طللللللىن، ىهکللللللى ، دهطيلللللله قاکااااااش غاااااامالللللليانخ، و. و؛ _
. ?A=;شرقاگاهی، دهها،
، هوخیل، ة ، ا٣نيلى الوعغاضاد ثبلظاص الاذاح إصجابد؛ ػه ٣اىنى، دمحمة ػ _
ٮ. ?><;اول،
، ىؼقلللق و ىلللؼؽ: الجظااابئش هخزظاااشيا ةللل دمحم؛ یػنلللى، ػللل ةللل لللن _
ٮ. ;><;، اول، ، ٯ یىذاٮ ى٬٠ه، ىمح امشر الؤ إى
للله )ى٤لللهو٪ ةللله ٯثی للل٤یؤةىامؼللل ،ی امهاولللك _ یاملللك ك ةللل ٣تكامن
لح الؤىلاو اميهلك ی، دؼق الغشائؼ الخشائظ(؛ ی امهاوك ؟٣ع؟، ی ق و شلر: ىم
. C:<;ٯ، اول،
دا. ، امقاههج. ةیی، ىكذتح امقكس للفزب الؾب؛ یامك ، ط إلیىیام _
فةلل هيللاو؛ ةكلله ٣تللكامهواٮ ی، ؤةللیاملل٤ا _ للىناخ اميظنلل ، ىالوظاا
ٮ. :C=;هوخ، ی، ةیام٤ني
، ىؼقق و ىؼؽ: ٣تاقهللا (للؾغاخ جخیالغ كزبة جخیالغ؛ ىسى، دمحم ة امؼ _
ٮ. ;;<;، اول، ها؛ ٯیح، ایاػيك اؽ، قانامي٤ان٪ الؤ إى دههاى و ٣نى
، ىـى.الوخزظش الق ة ػظه؛ ی ، ؤػيكة ٣نیام٤ق إ _
. BB=;پژوها طىا، دهها، اول، ، قایهقذهبر غم٧ إىی، يك؛ _
، دهطيله: و. ا. دههالی؛ اذلاناخ ةگلا عابد صثبى ث غمکاىیه، ٫ إىانیى؛ _
. C<=;دهطيه وشر کذاب، دهها،
اكتله ٬٧لاني و دمحم آؿىلكي، ، ىؼقلق: ٣نىیالكابف٤قلىب؛ یى، دمحمةل یكن _
ٮ. A:<;، چهانو، ح، دههایقانامكذث الؤ إى
لا، یلا ی، ىؼقق: ٣ه٫االضذك؛ ی ة ٤یى اهىاوي، ػكى٫ _ ىقي، ٧ إىه
ٮ. >:<;، قوو، ح، ٯیاميت٤ح ام٤ني
لله ٤لل ی، ؤةللیاميللهوو _ للاق؛ ةلل ی٣تكامن یه ةلل ؤىللیق لليیلل، دؼقالفاازيػي
ٮ.>;<;ك، امقاههج، ی، ىكذتح امذىػیامىهه
، فكاااشال فائاااذ فشائاااذةكللله؛ یىللل٭ ةللل ؤةلللیةللل یاميقكسلللی امؼتنلللی، ىه٣للل _
ىـى.
ى؛ یةل ٣تلكام٤ى یى ةل ٣نلیلؼیى٭ ة ی، یامني یاما٤٫ یاميقكس _
ق: املككذىن ٣تلكام٬ذ اغ ىؼي لك امؼنلى، ىكذتلح یل، دؼقالوزظاش أخجابس یفا الذسس عقذ
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
276
دا. ٣ام ام٬كه، امقاههج، ةی
اکته ؛ ىؼقق و ىؼؽ: ٣نیالغیجخ؛ یث، دمحمة اةهاهیو ی٤يای، اة ؤة _
ٮ.CA=;، اول، ، دهها ٬٧اني، شر كوٮ
اىه ٣نيللللللی _ پژوهشللللللی ٫للللللله B/</;=CA;دانیف قنیا٫ر:
ىلللهٮ ىللللى٣لللىق : پاییلى، A<ان لللاوقه، يقوال A/@/;=CA>دانیف پمیه
;=CA
ىهكی؟٣ع؟کانکهقهای ػکىىر طهای اىاو ةه طاى٤هةـشی اىیر قن
1واق یكهللا ػاطی
چکیك قن ىهللكی؟٣ع؟هللای ػکىىللر طهللای اىللاو واکللاوی کانکهق
قان ن ةلله طاى٤لله ةشللری او اهيیللر ؿاصللی ةهؿللىةـشللی اىیر
الذیاٮ ىذ٠لها نا ةله های دىالك وىیله ىلی ار. ایل اىله
آلا نا طهلر هلای ای ػکىىر آنىای ٫لهاه لاوق و د إ
آ دىلل٤ه ةـللك. ةللكو للک های ٫للهاه للاؿذ وىیلله
نا دلکیه ػکىىلر طهلای قوهلای اىیر یکی او واٯ٤یر
آونقی انولليك قن اللر کلله ؿللىق قللر ىهللكی؟٣ع؟اىللاو
آیلك، اىلا ىلی گذه ػکىىلر طهلای آ ػضلرخ ةله ػلاب
طا ىهغ الر ایل الر کله کانکهقهلای ی که قن ایمام
یلاةی ةله اىیلر، قن ػکىىر طهای آ ػضرخ طهر قلر
چلله اىللىنی اللر؟ و یللا ةلله د٤تیللهی ػکىىللر طهللای اىللاو
دىاللك اىیللر نا قن طاى٤لله ةشللری ىللی چگىلله هللكی؟٣ع؟ى
هاقیلله و دشتیللر کللك؟ ةهنسللی ةهؿللی او آیللاخ ٯللهآ و ىللاة٥
قهللك کانکهقهللای ىللی ىذقللكو ػللكیشی و ٧یهػللكیشی للا
طهللر قللر یللاةی ةلله ىهللكی؟٣ع؟ػکىىللر طهللای اىللاو
اىیر، قن اىىنی چلى گلذه ایيلا و دقلىا، او ةلی ةلهق
هي و گهاللی، او ةللی ةللهق اؿذ إ٫للاخ، ٫قلله، او ةللی ةللهق دلل
گیللهی او کللانگىانا ایللذه و ةهچیللك نلل و للذ و ةهلله
ىك. ىی اذقهان ٣كامر، ؿ إه
واژگا کنیكی:
.، اىیر، کانکهق، ػکىىر، ٣صر هىنىهكی؟٣ع؟اىاو
([email protected]) ٯ . اذاقیان پژوهگا ٣نىو و ٫ههگ ا إىی1
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
278
مقذمه
های ق٧ك٧لهدهی و ااسلیدلهی یکلی او ىه« اىیلر»قن ىل دلانیف،
للك و اندقللای طىاىلل٥ ةللىق اللر. ةلله دللهی و ىهةشللری و یکللی ا انکللا ن
های یلاةی ةله ایل گلىهه گهاتهلا، هىیله کله ةشلر ةله ى٠لىن قلرای گىه
ویاقی اظاو قاق الر. او ه٫لی ةشلر قن های ویاقی صر٪ کهق و د إ
گلا تلىق کله نوةلهو ةلىق الر و هلیچهلا ىل دلانیف هيلىان ةلا ااىی
ها دکیه ىق که اىیر ةه ىن کاىه و قن هيه وىیهآنىای ای طاى٤ه
گیلهی او نوایلاخ آیلاخ ٯلهآ و ةهلهای قن آ ایظاق ك ةاك. قٯر قن پلان
هلا هيه ه٫یر ىهكی؟٣ع؟قهك قن وىا ػکىىر طهای اىاو ىی ا
ىـذنل٭ یاسلی، اؿ لإٯی، ٫ههگلی و های ةشری قن طتههای و دىايكی
للیك. قن ایلل ىیللا و او طتلله اطذيللا٣ی ةلله ىلله هللىن و ةللهوو ؿىاهللك ن
اطذيللا٣ی، ػکىىللر آ ػضللرخ قللر آونقهللای ىهيللی قانق کلله اىیللر
قن وىللا دللکیه ػکىىللر طهللای آ 1اطذيللا٣ی یکللی او آ ىللىانق اللر.
پیشلللر٫ر های اؿلللهدلللهی ةللله ٣لللىا یکلللی او ىه« اىیلللر»ػضلللرخ
هلای هلىن، قن طاى٤له قلر آونقدلهی اطذيا٣ی و ةه ٣ىا یکی او ىه
ىذقه ؿىاهك ك و هيگا قن پهدى اىیر اطذيا٣ی قن ىیه ل٤اقخ و
ك. ىی د٤امی و٣ك قاق ك ٯهان گیه
لامؽ های ٯهآ کهی قن ةهؿی او آیاخ ؿىی او و٣ك ػاکيیر الا
( قن ةهؿلی او هيلی ??؛ لىن: ?:;اء: یلقن نوی وىی ـ گ٬ذله الر. )ؤت
ةـشلی اىیر آونقهای چلی ػلاکيیذی، که یکی او قر آیاخ اان ك
للىن للىن او ??ةلله آا)اهلله ایيللا و ٣يلله للامؽ( ؿىاهللك ةللىق. قن آیلله
و٣ك ؿكاوك ةه اهه ایيا و ٣يه امؽ ـ گ٬ذه لك و الان لك
لا ةله اىیلر ىتلكل که ایلا ػکيهالا نوی وىلی ؿىاهلك لك و دلهي
ةله اىیلر ػالنه قن وىلا دلکیه نوایلاخ یلىقن . (??)لىن: ؿىاهك لك
ههچلك ةهؿلی او نوایلاخ الان لك الر. ىهكی؟٣ع؟ػکىىرر ػضرخ
)ٯلكووی، ،الك هکه او اىیلر قن ىیلا ػیىالاخ وػشلی و اهنلی لـ گ٬ذ
او ای ةللللله طهلللللر پلللللان ( A=<، >دلللللا: ض یاةللللل ػتللللله، ةللللل ؛:<>، = : ض>><;
نقان تاك. ایك او ا٣ذتان چكای ةهؿى 2ى إػ٠اخ
و اىیللر ػاللنه قن آ، ىللامتی ىهللكی؟٣ع؟قنةللان ػکىىللر اىللاو
: @C=;ناق و ٣تكی چانی، آونقهای اطذيا٣ی ػکىىر اىاو ىهكی؟٣ع؟ )ىنکی . قنةان قیگه قر1
;<?- ;>A) . چی اندتای ىیا ػیىالاخ ىلكاٮ نل یلر. ٣ لإو ةله ایل، ٠لاو آ٫لهی، ةله ٣لىا 2
نا پمیه٫ذه ار. ة٤یك ٠اىی اػ _ که قن آ ةقای ػیىااخ ةه اىا٢ قیگه ةذگی قانق _ آای او ای نوایلاخ اسلرائینیادی ةالك کله ةله طىاىل٥ ػلكیشی و د٬لیهی نا یا٫ذله یر که پان
ةاك. ای اىه یاو ةه پژوه ةیذهی قانق.
279
م‌مای‌اانهجت‌مکوخی‌ىاردرککا
ح؟عی؟هذم
در
تویما
ی‌صدب
عهمجاه‌ب
و ىقالإخ وطلىق قانق. یکلی او ىقاللإدی کله قن ها پهاکك قن ةهؿی او کذاب
اىیر قن ٣صلر ىهلكوی ةلا دإکیلك ةله چهایلی و »ةان ىذه ك ىقامه ای
ایظلاق ىذه ى٬ی آؿىكی الر. قن ایل ىقامله اىیلرر « چگىگی آ
، ػاه ٣ىاىنی چى ػاکيیلر قیل ؿلكا، ىهكی؟٣ع؟ك قن وىا اىاو
هللای ةالله، گللذه هيلله ػکىىر ػکىىللر واػللك طهللا، ةهچیللك للك
٣للكامر، للکى٫ایی اٯذللاقی، للکى٫ایی ٣نلل و ٣قلله ةشللری و ىاللك آ
قالللذه لللك و کلللانکهق ى٤ظلللى نا قن دؼقلللق اىیلللر ٬لللی کلللهق الللر.
آونقهلای اطذيلا٣ی ػکىىلر ىقامه ة٤لكی قلر (:?;-==;: @B=;)آؿىكی،
ناق و ىهدضلی ٣تلكی چلانی الر ، ةه ٯنل ىؼيلىق ىنکلیىهكی؟٣ع؟اىاو
پژوهشلی ىشلرٮ ىى٣لىق، لال یلاوقه، ليان _اىه ٣نيی که قن ٫ه
لللیك اللر. قن ایللل ىقاملله یکلللی او چلللك @C=;، داةللذا >< ، ةللله چللا، ن
یللر اطذيللا٣ی قاللذه اى ىهللكی؟٣ع؟آونق ػکىىللر طهللای اىللاو قللر
نا کانهللای ایظللاق آ: ایظللاق هىیللر واػللك ةللی اٯللىاو، دللهی للك و ىه
گذه ا٣ذياق ٣يىىی، دؼکلی ةاونهلای قیلی، اندتلا و پیىلك ٣لا٬ی
اذقهان ٣كامر، او ةی ن٫ذ ٣ىاىله لااىی، ها، قن ىهقو، کذهل اهظانی
للایر ىللهقو او آ قاللذه للك ا للر. یکللی قیگلله او ن٫للا اٯذللاقی و ن
ػکىىللر های اؿلله»ىقالللإدی کلله قن ایلل وىیلله ىللذه للك ىقاملله
ةه ٯن اػلا لاىای الر. « ىهكوی ةهای دؼقق نؽ و اىیر طهای
نا ةلله ىهللكی؟٣ع؟قن ایلل ىقاملله دؼقللق اىیللر قن ػکىىللر طهللای اىللاو
چلى ٣نل، ٣لير، دىالایی، لته و لکیتایی)ىهةى ةله هایی اؿه
رخ( وػللكخ قیلل، وػللكخ ػاکيیللر، اطللهای ٣للكامر قن اة٤للاق للـ ػضلل
هلای دکىملىژی )ىهةى ةه ؼى ػکىىر و ىكیهیر( و آىاقگی ىـذن٭ آ
)ىهةى ةه طاى٤ه و ىلهقو و اندتای، اؿ إ و دىايكی یانا و اؼاب
قن ىقامللللله (<C=: ;>;-;A=;)لللللاىای، .٣صلللللر هلللللىن( قالللللذه الللللر
ػلله ىللکه للااىی و دللإىی ؟٣ع؟ىهللكیػکىىللر ػضللرخ هللای ویژگی»
اکته ػی دهلا ةله ایل کذله الان ىذه ٣نی« اىیر واٯ٤ی قن طها
ةه ایليا ؿامصی الر ىهكی؟٣ع؟ك که اىیر واٯل٤ی قن وىا اىاو
-;?: @@=; ػلی،) لىق. ىلی ةه ؿلىق و لن ةلله قیللگها ىا٥ او ن که
?B)
قن ىللذان ػارللر للي انائلله د٤هی٬للی قٯیللق او ىقىملله اىیللر، د للإ
ىق ةا اذاق ةه ىاة٥ ى٤ذتله و قلر اول، ىقىمله اىیلر ةله ٣لىا ىی
قن ٣صر هىن ىهكی؟٣ع؟آونقهای ػکىىر اىاو قردهی یکی او ىه
کله ها ةهؿ إ٪ قیگه ىذه _ ار کهىىنق دىطه ٯهان گیهق. و د إ ةه ای
قل و _ الك گیهی اىیر پهقاؿذه ػکىىر قن کهکيذه ةه ق دکیه
ةلله طاى٤لله ةـشللی اىیر ةلله د٤تیللهی کانکهقهللای ػکىىللر آ ػضللرخ قن
ىهكوی، ةیذه ىىنق دىطه ٯهان گیهق.
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
297
سواسی‌مؾهوم
اىیر قن م٨ر
ر. نا٧للث الل٬های ( او نیلله اىلل، للك دللهي اللSecurityواژ اىیلر)
ى٤للای کنيلله اىلل نا آناىلل ؿللاه، آناىلل ٬لل و او ةللی ن٫للذ دللهي
، قن ٫ههگ م٨ر اةظك واژ ؤ ى( :C دا: ةی )نا٧ث ا٬هاى، .قاذه ار
، ا٣ذيلاق، ايیلا، اىلا و آناىل ؿلاه دهطيله لك و الان ری لةه اى
ال »ك ي الأ ى نرط ذلى الر ی اىیای ا٫لهاق و پنلةله ى٤ل« اللأ ى و ٯى
: ?A=;)ةلذاى، آهالر. ر او طا و ىال ىهقو ةه ٣هكیػياه ٬یكه و
ىللل نا لللك دلللهي قالللذه و آ نا ىلللكنی ؤواژ العااایي٫هاهیلللكی قن (<=;
»قالذه کله ٤٫له ل ىر ی ل ؤ او آ گه٫ذله لك الر و الان قانق «ؤ ىلا إى
(B ،=BB ض دللا: ةی كي،یلل)٫هاه یيلل اللر.ةلله ى٤للای ىکللا ا« ىإىلل»واژ
ایيا یى نیه قن هيی ىاق قانق که ةه ى٤ای ٯهان قاق ؿىق و قیگلها
ةیيلی، قن ٫ههگ م٨اخ ٫انسی هل اىیلر ةله ى٤لای ةلی 1قن اىا ار.
ایيلی، قن اىلا ةللىق و ایيل للك، ل إىر، ناػذللی و آلای، ٣ا٫یللر
( ةهؿللی هلل، <BC>، ;: ضAA=;قهـللكا، ؛==> ،;: ض@?=;)ى٤للی، آىللك اللر.
ى٬هىو م٨ىی اىیر نا ٣تانخ او ػامر ٫ها٧ر او ههگىه دهكیك یلا ػينله و
: @@=;)٣الىنی، الك. قاذهیا آىاقگی ةهای نویانویی ةا هه دهكیك و ػينه
لیه واژ اىیر(
لك قو دلىا گ٬لر واژ اىیلر قن ى٤لای م٨لىی ىی ةاةهای ا قنةهقان
ةـشلی و ظاةی و نتی الر. او طتله ایظلاةی ةله ى٤لای ايیلاطته ای
قهی و او طته نتی، ٬ی دهي و اآناىی ار. آناى
اىیر قن ا إغ
چللها کلله 2؛د٤هیلل٭ الل إػی اىیللر ىيکلل اللر کيللی قللىان ةاللك
قانای للىغ ىـذن٬للی اللر ی٤للی هلل طتلله کلله ای ٣ للإو ةلله _ اىیللر
قانای ىللاقیق گىللاگىی اللر کلله _ يللا٣ی٫للهقی قانق و هلل طتلله اطذ
ةلله ٠لله 3للایك یللاو ةاللك قن د٤هیلل٭ اىیللر ةلله هيگللی آللا دىطلله للىق.
ك ای اىه لتث لك هله یلک او ىؼققلا و ىیلكگا او قیلكگا ىی ن
ؿىی ةه د٤هی٭ ای واژ ةنهقاوك.
: @C=;ناق و ٣تلكی چلانی، قهلك. )ىنکلی . ىمى ةا ٯتىل ایيا ؿىق و قیگها نا قن اىیر ٯهان ىی1
گىیك چى طلا و ىلال پیاىته اکهو؟؟ یى آىك ار: ىمى نا ىمى ىی( قن نوایذی او @=; (>@، A@: ض=@=;ىهقو او او قن اىا ار. )ىظنسی،
یا٫ذلله، ى٬هللىىی ٧یلله دىلل٤ه« اىیللر»ىیللك: للکی یللر کلله واژ . یکللی او ىؼققللا ىی2
ا و او ٠ه اىیذی طلكال ىذتلای و پاناقوکلیکال ةهاگیلى و او ٠له کلاناکذه قوپهنى، ىته و ان (;;: :B=;ار. )ةهكانوك،
.:C=;٫هق، های اىیر نک: هايیا . قنةان ىغ و گىه3
299
م‌مای‌اانهجت‌مکوخی‌ىاردرککا
ح؟عی؟هذم
در
تویما
ی‌صدب
عهمجاه‌ب
ىمللك وم٬للهو نا قن « اکذللاةیهللای ٫قللكا دهكیللكها لللتر ةللله انو»آن
طلا ىلهوو (;; :BB=;هی٭ اىیر ىىنق دىطه ٯهان قاق الر. )نولكل، د٤
لللاک»یلللى اىیلللر نا قالللذه الللر. « آواقی لللتی او دهكیلللكهای ؿه
قاك کله ىی هیك ىههی اىیر نا قن ای (AC: ;=A=;)ىیه٣هب، داةذا
)ىشله الا( ا٣ل او ػیلاخ، د٤نلی و دهةیلر، یک ىىطىق وكهای قانایی
و لل إىذی وی دىلل یللک یللهوی ؿللانطی للنث للىق. )ىهللهی، سللهوخ
;=BC :;<گىه آىك ار: ( قن د٤هی٬ی قیگه او اىیر ای
اػاي ىىیر قن ةهاةه ٣ىاىنی که آناى وكگی و ػقىٮ ٫هق
ا٫کلللك و ولللكگی و آواقی و ىىایلللای ىلللی و طاى٤للله نا ةللله ىـلللاه
: A@=;. )وظلای، قهلك ىی ىشرو٢ وكگی اا نا ىىنق دهكیك ٯهان
(>@= ،=ض
ا٫هاق نا ةلا ؿله های ٫قكا دهكیكهایی که قاذهها قن هيه ای د٤هی٭
ىىاطه کك، قن د٤هی٭ اىیر ىىنق دىطه ٯهان گه٫ذه ار.
او ه٫ی ةهؿلی او ىیلكگا ى٤ذقكلك ٠هیلاخ قن ؿلى ىاهیلر
. كا لهغ لك« ایظلاةی»و « لنتی»اىیر، قن ةلذه قو گ٬ذيلا النی
لىق و ىلی اىیلر ایظلاق« دهكیك»قن گ٬ذيا اىیر نتی، ةا تىق ٣اىه
ناهکان آ دقىیر دىا ٠لاىی الر و قن گ٬ذيلا اىیلرر ایظلاةی، ٣ لإو
های ةه تىق دهكیلك، وطلىق رلرای ىنلىب ةلهای دؼقلق اهلكا٪ و ؿىالر
طا ةایك طاى٤ه ةه ػك ٯاةه ٯتلىمی او ايیلا طي٤ی ىك٠ه ار. قن ای
: BB=;)ىیللكیا، ةللهای دؼللیه و پاللكانی او ىللا٤٫ قللر یا٫ذلله ةاللك.
<?- <A) گىله ای ىیك ن ةا دىطه ةه ای قو گ٬ذيا، اىیر نا ای
کك: ىی د٤هی٭لر اىیر ی٤ی ن٥٫ ؿه، ن٥٫ ؿله ی٤لی الذ٬اق ةهیله او ٫ه
.(B>ى: )هي
لك، اىیلر ىی ةا دىطه ةه د٤انی٭ ٫ىٮ ةه ٠ه ای ةله ٣لىا ىقىمله_ ن
ول٤یر ىنللىةی الر او اللذقهان _ ىـذنلل٭ الرهای کله قانای طتله
کله ٫لهق و طاى٤له ای آناى، ایيلی و آلىقگی قن وطلىق الا ةله گىله
هیچ دهكیكی اػاي کك و هیچ ةی و گهای او ةه ؿه ا٫ذاق ػقلىٮ
ىشرو٢ ؿىی كاذه ةاك.
اىنیت،ارزش‌و‌رورت‌امویت
یلللاةی ةللله ٣ىاىللله قلللردهی و رلللرونیدهی یلللر یکلللی او ااسلللیاى
کله ةلكو ای آیلك. ةله گىله ىلی پیشر٫ر و دى٤ه قن یک طاى٤ه ةه ػاب
یلاةی ةله ديلك و ولكگی ها طهلر قلر وطىق اىیر قن طاى٤ه، هيه نا
کله ای قن طاى٤له»ام ىكوق ؿىاهك ك. ةه د٤تیه یکلی او ىیلكگا
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
292
٣ی، یاسللی، ٫کللهی، ى٤للىی، ٫ههگللی، اٯذللاقی، اىیللر ٫للهقی، اطذيللا
.«٨نی، ٯلایی و ىلهوی ٫لهاه تالك، یله ةله ل٤اقخ ىيکل یلر
( <? :;B=;)ىاكگان،
قن نوایللاخ، اىیللر ٤يذللی ةللیان انولليك و ةللىنگ ى٤ه٫للی للك کلله
؛<= ،;: ض>@=;کيذلله ىللىنق دىطلله و ٯللكنقای ٯللهان گه٫ذلله اللر. )للكوٮ،
(B<: =@B=;پایك،
ةله ٣لىا یکلی او اىلىنی « اىیلر» ؟٢؟قن یکی او ـا اىلاو لاقٮ
ةه آ یاوىكك، ى٤ه٫لی لك الر. )اةل _ ةكو اذشا _ که هيه ىهقو
(:>=: <:<;٤ته ػهای،
یابی‌به‌امویت‌تصکی:خکومت‌و‌دزت
گیللهی او ناهکانهللای ىـذن٬للی یللاةی ةلله اىیللر ةهلله ههچللك لإوىلله قللر
لك قن ایل ىیلا، ىلی ( اىلا ةله ٠لهBC: =?-@B=;، الر )اؿلىا کلايی ن
یاةی ةه اىیر ةاك. ناهکان طهر قردهی دکیه ػکىىر ىه
للایك ةلله هيللی طهللر اللر کلله قن الل إو دللکیه ػکىىللر، رللروندی
لىل گهاىلی ال إو؛ ػضلرخ دمحم اپمیه ةه يان ن٫ذه ار. ن قن اکان
للذی کلله قن ىكیله ةللهای ایللا پللی آىلك، ةلله دللکیه ػکىىللر اوملی ٫ه
للك ٫ههگللی و ديللكی نا قن آیللك های اٯللكاو کللهق و هيللی اىلله وىیلله ن
، ي الان ةله ؟٢؟اىاو ٣نی الجالغظهای قن یکی او ؿته ٫1هاه کهق.
)قن ىکه(، او طينله دليی ٯلهی ةله های ٯته او دکیه ػکىىر ااىی
هاي و گهاللی قن قل ، آوان للاؿذ ىللنياا، ایظللاق هللٯذلله پیللاىته
آا، ةه اىیذی که پ او دکیه ػکىىر قن ىكیه ایظاق ك پهقاؿذه و
ىقاةنه های اان قانق قن پهدى دکیه ػکىىر و اىیر ایظاق ك، وىیه
( C ،=@Bاىه دا: ةیرری٭ نری، ) ةا قي ٫هاه ك ار.
دلىا قن ىلی کانکهقهلای ػکىىلردلهی اىیر نا ةله ٣لىا یکلی او ىه
٠ه گه٫لر. اگ٬ذله پیكالر کله اىیلر، ٧امتلا قن لایه دلکیه ػکىىلر
ةللا یهوهللا و _ دىاللك ىللی قللر یللا٫ذی اللر چللها کلله ػکىىللر اللر کلله
هيه ٣ىاىه ىىطك ااىی نا او ةی ةتلهق و ةلا _ اىکاادی که قن اؿذیان قانق
٤لله ىللذقه للاووکانها و کانکهقهللای گىللاگىی کلله قانق، اىیللر نا قن طاى
)ههچلك ٫لاطه كانىلقن ـی صریؽ، وطىق ػاک و وىا ؟٢؟کك. اىاو ٣نی
ؿتله ى:)هيل ةاك( نا ٣اىه ایظاق اىیر قن طاى٤ه ى٤ه٫لی کلهق الر.
>: ،B<) یللاةی ةلله یللى د للإ ؿللىی طهللر قللر الجالغااااظ ;=;و قن ؿتلله
مهللی ػکىىللر نا، ایظللاق اىیللر ةللهای ىللهقو و ةهپللایی ٯللىای و ىقللهناخ ا
نیلىی ديلك ةلىنگ ال إو لك و ٣صلر لإیی . ػکىىذی که او پایه هاق، سراظاو ىى٫ق ةه پایله1
(A?، ;: ض<B=;ىنياا نا نٯ وق. )ولإیذی،
293
م‌مای‌اانهجت‌مکوخی‌ىاردرککا
ح؟عی؟هذم
در
تویما
ی‌صدب
عهمجاه‌ب
( هيه ای ىىانق اگه ای ار کله BB;، ;=;ؿته ى:هيقاذه ار. )
سهدهی ناهکانها قن طهر ایظاق اىیلر، دلکیه ػکىىلر الر. میکی او ى
دىالك ةله ىلی کانهایی کله قن اؿذیلان قانقوچها که ػکىىر ةلا ٯلكنخ و لاو
ؼى ىنىةی اىیر نا قن طاى٤ه ةهٯهان اوق.
بدصی‌در‌امویت‌مهذی؟عح؟خکومت‌جهانی‌امام‌‌تریه‌کارکردىای‌مهم
آل و آنىلای قن اىیر ایك ىهكی؟٣ع؟ةا اذقهان ػکىىر طهای اىاو
هيلله اة٤للاق آ قن طاى٤لله طهللای ىللذقه ؿىاهللك للك. ایلل ػکىىللر ةللا
کانکهقهللایی چللى گللذه ایيللا و دقللىا، او ةللی ةللهق ٫قلله، او ةللی ةللهق
انگىانا ایذه و ةا ةهچیك نل و لذ گیهی او ک دهي و گهای، ةا ةهه
ىق اىیر نا قن اة٤اق ىـذنل٭ آ قن طاى٤له ىی و اذقهان ٣كامر ىى٫ق
ىذقه اوق.
گذه ایيا و دقىا
دللهی ایيللا ةلله ؿكاوللك و وطللىق ةاونهللای قیللی قن ىیللا ىللهقو، او ىه
ه اهل»آیك. ٯلهآ کلهی یلى اىیلر نا ایلذه ىی اتاب اىیر ةه ػاب
؟؟( پیلاىته اکلهو >Bکه اهه ن یذك، قاذه ار. )ا٤او: « ایيا
گىیلك کله طلا و ىمى ىی نا ةكا طهرىمى ه قن نوایذی اان قانق
( ایل نوایلر لا=>?، >ض دلا: ةی ىال ىهقو او او قن اىا ار. )كوٮ،
٤يلر ىهل قهك ةا وطىق ایيا، اىیر یى پكیك آىك و طاى٤ه او ایل ىی
ىق. ىی ةهؿىنقان
او ه٫ی ةایك ةه ای کذه دىطه قار کله یکلی او کانکهقهلای ػکىىلر
گللذه ایيللا و دقللىا قن ىیللا ىللهقو اللر و ىهللكی؟٣ع؟طهللای اىللاو
ةا گذه ایيلا الر کله طلهو و طایلر و ٯذله و ةله لىن کنلی تی٤ذا
ااىی او طاى٤ه نؿر ةهؿىاهك ةر.
قله کلهق، الان لك کله د٤نلی ؟٢؟ه او اىلاو ةلاٯه قن نوایذی کله طلاة
، > ض :ب=;<;گیلللهق. )ى٬یلللك، ىلللی ٯلللهآ قن قلللذىن کلللان آ ػضلللرخ ٯلللهان
=B@) هللای تی٤للی اللر کلله ةللا د٤نللی ٯللهآ و آللا للك ىللهقو ةللا آىىو
لىق و ةلا ا٫لىقو لك ىلی واٯ٤ی ال إو، ةاونهلای قیلی ىلهقو ا٫لىوق
نوایلر قیگلهی ةهالاي قیله ؿىاهلك لك.ایيا، اىیر ه قن طاى٤له ها
٫هىایك: ؟٢؟ ىیکه کشی قه کهق اىاو اقٮوٯذی ٯائ ىا ٯیاو کك، ٯهآ و رری٤ر نا ةه ؼلىی کله ؿكاولك ةله
ىم اول کهق د٤نی (B: ;=C<=;قهك. )ىسی، ىی ن
قن قیللل گمالللذه و هایی ویلللها ىيکللل الللر قن ٣صلللر ٧یتلللر ةلللك٣ر
لىق و ىىطلث گلهقق دلا ةلیانی او ػلكوق و اػکلاو ةه آ ةذههایی پیهایه
الل إىی یللا ةلله للىن کنللی د٤یلله و ةلله ةىدلله ٫هاىىرللی للنهق للىق و یللا
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
294
و دللکیه ػکىىللر ىهللكی؟٣ع؟وانولله طنللى قاق للىك. ةللا هللىن اىللاو
ىق و قیل ال إو چهله ػقیقلی و واٯ٤لی ىی کان وقها طهای، ةك٣ر
قن ٣صر هىن اػکاو امهلی ةله هيلا اوق. قن ذیظه ىی ؿىی نا يایا
ؼللىی کلله او للىی للان٢ ىقللكي للاقن للك اللر للاهه ؿىاهللك للك.
)ىللهكی، ( قن ةهؿللی او ق٣اهللاC@: ;=B-;=C=;ناق و ٣تللكی چللانی، )ىنکللی
;>;C :?@=)1 ،ى: )هيللل و هيیلللی قن د٤لللاةیهی کللله قن ق٣لللای كةللله آىلللك
?AC) و ل و ةا ل٬ادی چلى دظكیكکلك ٫لهائ ىهكی؟٣ع؟ػضرخ
اػیاگه قی و قذىناخ قیی دىی٭ ك ار.
قهلك قن وىلا ػکىىلر ىلی وطىق قانق که لا الجالغظنوایذی یى قن
دقللىا و ٫للائه اؿ للإٯی ػکي٬هىللا ؿىاهللك للك. اىللاو ىهللكی؟٣ع؟ػضللرخ
اان قانق: الجالغظقن ؟٢؟٣نی
.. )رلری٭ قهلك. ر امهى ٯلهان ىلىیام٤ا٢ هكا ها نا دؼر او ؿىاذه
(?B، ;C=;ؿته دا: ةی نری،
او ػضللرخ یللاللان ةلله ٯ الجالغااااظ طينلله ةلله اد٬للاٮ هيلله للانػا یللا
گلله... یر ةللان قیهللاي هللكا ها للك طللاقیللاللر كلله پلل او و ؟٢؟ىهللكي
(CA< ،>ض دا: ةی )ىکانو یهاوی، كك. قذىناخ ٯهآ نا وك ىى
و ةلا ىهلكی؟٣ع؟اىاو دىا گ٬ر ةا دکیه ػکىىر طهای ىی ةاةهای
کلله اىکللا آ قن وىللا دللکیه ػکىىللر ٫للهاه _ دؼکللی ةاونهللای قیللی
قن وىا آ ػضرخ، اىیر قن طاى٤ه گذه ؿىاهك یا٫ر. _ ىق ىی
او ةی ةهق ٫قه
دىاللك او طهللاخ ىـذنلل٭ اىیللر نا او ا٫للهاق و طاى٤لله ىللی ٫قلله و للكانی
٫قله و ىؼهوىیلر ه د٤تیلهی ةل 2نث کك و آناى ؿاه نا او ىلهقو ةگیلهق.
لى کشی، ن دت٤لی ػق ىامی، ؿىق ٣اىه اندلکاب قوقی و اؿلذ إي، ن
(A? :@@=;، ػیار. ) ٣كامذی و... و ةی
و او ةی ةهق ٫قله ىهكی؟٣ع؟یکی او کانکهقهای ػکىىر طهای اىاو
ةله طهلاخ ىهلكی؟٣ع؟ااىی اٯذاقی ار. قن ػقیقلر ةلا هلىن اىلاو
)او طينه ایظاق ٣كامر و ن٥٫ دت٤ی و نل( لااىی اٯذلاقی و ىـذن٭
ػلللكیشی ایلل ولل٤یر قن ةللكق. اةلل ىلللاطه ىللی او طاى٤لله نؿللر ةلله _ ٫قلله
ىل ؿكا کك: چی قه ىی ؟؟ىنىب نا او وةا ن، ةلله چلا ةلىق اهك ىهكی قن ىیا اىر ى ؿى ... ىللهقو قن آ قون
ةاللك. كیللك چللی ای یاةللك کلله قن هللیچ قون ٤يذللی قللر ىی
نحامؼكوق امي٤ ةه و ؤٯ. »1 .»
قن نوایذی ةه ى٨ىل ك ٫که ؿىی طهر ٫هاه اؿذ ٧ما ةلهای ؿلاىاق . اىاو اقٮ2
(.=>=: B<=;)ىسی، «و مقك اػذظر امى ٤او م٤ام...»ؿىی ـ گ٬ذه ار:
295
م‌مای‌اانهجت‌مکوخی‌ىاردرککا
ح؟عی؟هذم
در
تویما
ی‌صدب
عهمجاه‌ب
(A@=; ،>ض دا: ةی ىلاطه، )اة
٤ی ة ػياق یلى الفازيو قن الذسس عقذهيی نوایر ةا د٤تیهادی ىاةه قن
( ?C; :@;<;ىقكسی ا٤٫ی، ؛<?> -=?>: <;<; ىهووی،قه ك ار. )
لىق، ىی اكییك ىهكی؟٣ع؟ةاةهای ةا دكاةیهی که قن ػکىىر اىاو
ىی ك و ٫قه و یاوىلكی او ىیلا ىلهقو نؿلر إاىیر اٯذاقی ىهقو د
ةه ؿىاهك ةر. ای دكاةیه اىه قو ىىنق لیه ار:
اميال دقی ٣اقلإه ةیر
دقللی ةلله ى٠للىن او ةللی ةللهق ٫قلله، ىهللكی؟٣ع؟یکللی او دللكاةیه اىللاو
؟؟که او پیللاىته اکللهو هاللر. چلللا )٣اقلإلله( اىللىال و قانایللی ةامللىیه
، او یلى نوایلر لك ؟٢؟او اىللاو ةلاٯه 1ةان قله لك الر. نوایذی قن ای
اللر کلله ةللا ىلللهقو ٣لللاقلإه ن٫ذللان ایلل ؟٣ع؟وىللا اىللاو های ٣ينللی لیه
کلك. )٤يلای، ىیيایك و سلهوخ نا ةلی آلا ةله لىنخ ةهاةله دقلی ىی
;=CA :<=A ىیا ىهقو چا آ ( ػضرخ : )آ ٫هىىق ؟٢؟( هيیی اىاو ةاٯه
ک نا یاوىلك وکلاخ قن طا کله هیچ کك، دلا آ ىاواخ و ةهاةهی ةهٯهان ىی
ها دقی اىىال و قانایی (:C= ،>?: ض=;<;)ىظنسی، . یاةی ىیا ىهقو يی
للىق او اتاللر سللرىایه قن ىللی ثةلله للىنخ ٣اقلإلله قن ةللی ىللهقو للت
ؿا طنىگیهی ىق و ةه ای دهدیث دياىی ىهقو او وكگی ای قر ٣ك
ىنىةی ةهؿىنقان ىك و ٫قه و كانی او ةی ةهوق.
دى٤ه کاونوی و...
قن وىلا دلکیه ػکىىلر دىل٤ه ىهكی؟٣ع؟یکی قیگه او دكاةیه اىاو
قهللك آ ػضللرخ ةللا ىللی کللاونوی اللر. نوایللادی وطللىق قانق کلله للا
طينله آ هههلا اػكاز ةهؿی او ههها تث آةلاقای وىلی ؿىاهلك لك. او
قهلك دلا او کهة لإ ةکلك و قللذىن ىی ىهكی؟٣ع؟ههی ار که ػضرخ
للك . )ى٬یللك، آب او للؼهای ةللی کهة للإ و ظلل٭ ٣تللىن کللك دللا ةلله ظلل٭ ةه
ـهاض ى٤لك و ة٤یك یر ةا اٯلكاىاخ قیگلهی ٠یله الذ (:B=، > : ضب=;<;
اٯذلاقی، ول٤یر ى٤یلر ىلهقو ةهتلىق یاةلك. هلای اظاو لایه ٤٫امیر
قن نوایذللی ةلله للاهه للك ى٤للاق ةللهای آ ػضللرخ اللان ؟٢؟اىللاو ةللاٯه
اظلاو چلی اىلىنی طلى ةلا قن اؿذیلان قالذ ٯلكنخ و تی٤ذا 2کهق ار.
وىللا قن ىهلكی؟٣ع؟پلمیه یلر. ةللاةهای ةلا دلكاةیه اىلاو ػکىىلر اىکلا
یح ةللی امللاي»...٫هىایلك: . ػضرخ ىی1 ل اميلال لؼاػا ، ٯنلا و ىلا املؼاغ؟ ٯلال ةللامى « یق
(.?C: @;<;٤ی، )ىقكسی ا٫
( هیك ىههی ي الان :?>، >: ض:C=;)تهسی، « و ى٤اقها الأن و ی٠هه هللا مه کلىو . »2
ىیك: اها هيه د٤ته و ةلا الر. ٤لى قگله سلر ي و ىظهلىمی قن ةه نوایر ىاةهی ىی: =B=;ي، لىق. )ىهله كه ةه قر او و قن آ قون ك٭ ىى ىاك ىگه ا ت٤ر ةاٯى يى
;@=)
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
296
دللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللکیه ػکىىللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللر
و ىـذنل٭ر نوالی، اطذيلا٣یهای )او طتله و ةا ن٥٫ ٫قه و یاوىكی، اىیر
ىی ؿىاهك ك. إاٯذاقی( د
او ةی ةهق دهي و گهای
طاى٤ه ةشری قن آذاه هىن ةه طهاخ ىـذنل٭ قچلان لااىی که ای قن
ا ٫لهادلهي و وػلر ىلهقو ن ها، ةه طهر هيی ااىی ىق و تی٤ذا ىی
هلىن ؟؟نوایذی او پیاىته اکلهوةهااي کی یر. گیهق، دقهیتا ىی
،> : ض;><;ؿىاهللك ةللىق. )انةنللی، ها پلل او ةللهوو ٫ذلله ؟٣ع؟ػضللرخ ػظللر
CB<)
و ةلا دلکیه ػکىىلر طهلای ىهلكوی، آ ىهكی؟٣ع؟ةا هىن ػضرخ
للىق قن ػکىىللر ؿللىی للااىی نا او ةللی ةتللهق. قن ىللی ػضللرخ ىى٫للق
ىل ؿكاػكیشی ا الان لك کله ؿكاولك ةله ولینه آ ػضلرخ ؟؟و ن
(?@> :@;<;ةهق. )اة اوي، ىی نا او ةیها ٫ذه
ىن يی ةه وطلىق دلهي و لااىی قن ىن ىن یى که ةه ??قن آیه
های آذاه هىن اان کهق، ةه پیكای اىیر قن وىا ػاکيیر الا
٣ إىله تاتلایی قن د٬لیه ( ??لىن:) ى و لامؽ الان لك الر.مى
ىیك: ىی ةـشی او ای آیه
و ل إو ریل الر كله اىیلر ایا ةه اى ه ؿى٪یو ىهاق او دتك
٬كك، ةه ىني كه ه او قيا قاؿنلى ةله یه ةیةه ىظذي٥ آا ا
ك، و ه او قليا ؿلانطى، له او قليى ی و قیق اي ؿىق ةذه
.(??;، ?; : ضA;<;تاتایی، ) ٣نى، و ه پهاى
، دهي ىيک الر ىلاقیق گىلاگىی او طينله دلهي او که ای دىیؽ
گی، طگ، ةيث ای، اميا، ىا٫قا و ارلران و... قالذه هذههای گه
ایل ىهلكی؟٣ع؟قن وىلا دلکیه ػکىىلر طهلای اىلاو ةاك که تی٤ذا
و ایل هیلق ػاله آمىق ةه قمیه ایظاق ػکىىر و ٯكندی کله ا ىؼی دهي
ك، ةله ىؼیلی اىل و آناو دتلكیه ؿىاهلك لك. قن اةیلادی هل کله اىلاو
ا لاىای و الكو هگلاو هةه ٤ه ق٣ته ؿىائی ا٫ىوق ةه ن٫ل٥ اةل ؟٢؟ن
(A@ ،>: ض:C=; هىن اان ك ار. )تهسی،
طللا اللا٫ه کللهق ایلل اللر کلله قنةللان ىللكاٮ کلله ةایللك قن ایللای کذلله
آیله ىللمکىن ةله آللا و٣لك اللذـ إ٪ و طالیی قن وىللی کلای کلله قن
و قاق لك ىیللا ى٬سللرا ةؼللص الر. ةهؿللی ىللكاٮ آیلله نا پیللاىته
و ؟؟و ةهؿلللللی پیللللللاىته (;?>، = : ضA:<;)وىـشلللللری، لللللؼاةه ایلللللا
اىلا قن ةهؿلی او ىلاة٥ (:<>، A : ض>A=;)تهسلی، الك، قالذه ةیلر اهه
دصللریؽ للك اللر. ىهللكی؟٣ع؟ اىللاو للی٤ی ةلله للىول ایلل آیلله قنةللان
یى ؟٢؟اىاو اقٮ (B?;، ?; : ضA;<;تاتایی، ؛A ،<=C : ض>A=; تهسی،)
297
م‌مای‌اانهجت‌مکوخی‌ىاردرککا
ح؟عی؟هذم
در
تویما
ی‌صدب
عهمجاه‌ب
و یللانا آ ػضللرخ اللان کللهق ىهللكی؟٣ع؟ةلله للىول آ قنةللان ػضللرخ
ه نوایذی قه ك كه قن ؟٢؟او اىاو ظاق (:<>: CA=;ار. )٤يای،
)کلای کله ةله آلا کلهق کله آلاه ىمکىن، ػضرخ لىگك یلاق یه آید٬
هذك که ؿكاوك ةه وینه ىهقی ةیر و٣ك قاق ك( ی٤یا اهه
چلی اىلهی نا ةلهای آلا ىهكی؟٣ع؟ی٤ی ػضرخ ةیر او ؿاكا اهه
(A، <=C: ض>A=;)تهسی، ٫هاه ؿىاهك اؿر.
یهی هللا ىکانو یهاوی ي اان ةه ای نوایاخ که قن ىاة٥ د٬ل آیر
ه یلهها ةه ى٤لى اؼلان ى٤لى آی د٬یقهك که ا ىی ی٤ی آىك، دمکه
( >=? ،<; : ض<A=;ىکلانو لیهاوی، )ا ىكاٮ كاىله الر. یر، ةنكه ةی
٣ إىه تاتایی یى اان قانق:كله یله و ه او ٣قله كله قلإملر كلك ةله اینى ه قن ام٬ا آیچ قمیه
لللىل ؿلللكا ىقلللىق او آلللا دهلللا لللؼاةه لللىل یللل، و ن ا ؿلللىق ن
: A;<;لر. )تاتلایی، یةالك ىلى ریة و ائيه اهه ؟؟ؿكا
(<?; ،?; ض
ای ار کله ػکىىلر .کی قن آ یر که دقهیتا ای ةه هه ػال کذه
یکی او ىاقیق ةانو ای آیه ار . ػکىىذی کله ىهكی؟٣ع؟طهای اىاو
٤ه یلى ةله هيلی ى٬سرا لی کك و ىی ؿى٪ و گهای نا ةه اىیر دتكیه
ك. إىنث د کیك قان
ةه ااي قنی او یف ى٬یك، ـصی ةه او ٣نی ة ٣قته او پلكن او
هىن کلك، ةله ىهكی؟٣ع؟نوایر کهق که وٯذی ػضرخ ؟٢؟اىاو اقٮ
له٪ لك ٣كامر ػک ؿىاهك کهق و قن وىا ػکىىر او نل و لذ ةه
،>: ض:C=;تهسللی، ؛<B=، >ض :ب=;<;ایيلل ؿىاهللك للك. )ى٬یللك، هللا و نا
<C: ه٪ها دهي و گهای او قلها ةا ایي ك نا ( تی٤ذا لىق ىلی ةه
کك. قن نوایر قیگهی وٯذی کله ىی و هيگا اػاي اىیر و آىقگی
؟٢؟ او ٣نللر آنووىللكی هللىن ػضللرخ ػظللر ؟٢؟ـصللی او اىللاو للاقٮ
٫هىایك: ىی قن طىاب او ؟٢؟کك، اىاو اقٮ مال ىی
للله! آیلللا قولللر لللكانی کللله اىلللاو، ٣لللكامر نا قن طهلللا لللتؼا امن
ةهٯلهان لاوق و ةلا ػکل ىل٬اه، ةلا ها ةگذهاك و اىیر نا قن نا
اك .(;> :ام٭ =;<;ى٬یك، ) ذيكیك، ن٫ذان يایك و ةه او یانی ن
ىهكی؟٣ع؟قهك قن وىا هىن اىاو ىی ا که ای ای نوایر ي
ؿىاهلك دلإىی ك و اىیلر قن ن٫لر و آىلكها٣كامر قن طهلا گلذهق ل
و گهالی وطلىق هلا ك، اان قانق که چی ػکىىر اىی که قن آ دهي
ىی ةاك. مكانق، ةایك آنووی هه ى
ٯذلاق قله ٤لی ةل ػيلاق او ـصلی ةله لاو الفازينوایذی یى قن کذلاب
گىیك: ىی ك که
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
298
ىلا او وىلی او هلا الر... قن و ةهذلهی الا ىهكی؟٣ع؟ػضرخ
گلهقق کله ولی ةله هيلها پلع و قیگله، ةلكو ىی اىیذی ةهؿىنقان
للك ىللی هيللها قاللذ ىللهقی ةلله ػللع نوللك و او چیللىی دللهي كان
.(?<;: @;<;؛ اة اووي، ;>> :<;<;)ىهووی،
و ىلیههای هلا او اىیلر کاىله نا 1_ةله ٫له پلمیه _ ای نوایر یى
کله اىیلر قن آهلا ةلهای ای ىیلك ةله گىلهگ ىلی لـها آىك الا ن٫ر و
هيگا ٫هاه ار.
قهك قن وىا هلىن و ةلا دلکیه ػکىىلر ىی دياىی ای نوایاخ ا
و یلانا ػاله ىهلكی؟٣ع؟و ةا ٯكندی که ةه ایل ولینه ةلهای ػضلرخ
له٪ ىی لىق و اىیلر کاىله ىلی ىق، هيه ىىطتاخ دهي و گهالی ةه
آیك. ىی قن طاى٤ه پكیك
ةی ةهق اؿذ إ٫اخاو
اؿذ إ٫اخ و دلاقها ىىطلث هلهض و ىلهض و لااىی قن طاى٤له که ای قن
لکی یلر. وٯذلی قن طاى٤له رلرایی پلی ةیایلك کله ىق دقهیتلا ىی
نوق. ةلله ىلی لااىی هلل او ةلیهای وىیله اؿذ إ٫لاخ او ةلی ةلهوق، تی٤ذللا
للك اىللاو ىللی ٠لله إ٫للاخ او قو ةلله ى٠للىن او ةللی ةللهق اؿذ ىهللكی؟٣ع؟ن
گیهق. ىی ناهکان ةهه
دکیه ػکىىر
لك ةلا دلکیه ػکىىلر قن وىلا هلىن، ةهؿلی او ٣ىاىله ىلی ةه ٠له ن
ةا پیلكای ایل ىق اؿذ إ٫اخ قن ىیا ىهقو ک ىق و تی٤ذا ىی تث
گیهق. ىی ةكق و طای آ نا اىیر ىی اىی او طاى٤ه نؿر ةه ٣ىاىه، ا
ا٫ذ ػکىىللر اميللا و دتهکللانا اللر. یکللی او ایلل ٣ىاىلله پایللا یلل
قهللك هگللاو هللىن اىللاو ىللی واکللاوی طهیللا ىهللكویر قن نوایللاخ للا
ك ىی ػکىىر اميا ةه پایا ىهكی؟٣ع؟ و دها ػکىىر ىىطلىق قن 2ن
،>: ض:C=;تهسلللی، ؛ :B>، ; : ض?C=;)لللكوٮ، ػضلللرخ طهلللا ػکىىلللر آ
;A>وطللىق اهللك ةللىق. ٯ٤للا ( و دهللا قیلل ىىطللىق قن طهللا قیلل الل إو ؿى
یاسی ىذقه ؿىق ٣اىنی قن طهر اؿ لإل قن لنؽ و اىیلر های ٠او
اللر و ةللا دللکیه ػکىىللر واػللك طهللای ةلله قللر یکللی او ةهذللهی
گىه نوایاخ ديشینی و ةهای ا قاق وطىق اىیر ةیا ك ةاك. . ة٤یك یر که ای1
ه ٯك لمک . ٤٫ك2 ج امظللت انی ٣لک ٯ٥ یاقی ىاق ى امياء یا ؤی ها اماي، إلا هلل ٣لى وط ىللك
للق آیله ( اىللاو ةلاٯه؟٢؟ قن د٬لیه=@: @;<;لا٤٫ی، و اميلا٫قی )ىقكسلی و ه لق و لاء امؼ ٯلله ط و
ه ر . هلهگا ٯلائ آل دمحم;B)اسراء: امت ا هر ر ح امتلا ل ه ت ر ق وم ؟٣ع؟ ٯیاو ( ٫هىىق: الا ٯلاو امقلائ
( قن نوایذللی اىللاو طللىاق؟٢؟ یللى ةلله B ،<BA: ضA:<;للىق. )کنیللی، کللك، قومللر ةلللاه للاةىق ىیكر ههر امك٬هر و امظؼىق )كوٮ، هيی اىه اان قانق. و م
ؤ ىر ه ةرهر الأ ن ه امن ه ر مري ام ائر امق ;=C?ض :< ،=AB ،ض=:<;؛ تهسی :< ،>>C)
299
م‌مای‌اانهجت‌مکوخی‌ىاردرککا
ح؟عی؟هذم
در
تویما
ی‌صدب
عهمجاه‌ب
نوی وىی، نؽ و اىیر قن طها ػکي٬هىا ؿىاهك لك. یکلی های اا
او ىؼققا اان قانق:ىـله دىاك ىللی ؿلىقهای لیاسی ىلذقه و ىذ٬اوخ، وطىق ل٠او
که قن طهلا کلىی یلى لاهك آ ىن ، هيا نؽ و اىیر ةاك
هذی؛ چها که قن لىنخ اللذق إل و طللكایی، ههیلک او کلىنها
ىللا٥٫ و ىللامؽ و هيیللی ىلللان ؿلللىق نا ؿلللىاهك قالللر و قن
ىا٥٫ و ىامؽ کىنها داٯ و داق ةلی ةلهؿی ىىانق چه ةلا
کلله وطللىق ػاکيللا ىذ٤للكق ىللذقه ةللا یایللك، ٣ للإو ةلله ایپللی ة
اؿلذ إ٪ ل٠هاخ و ل إیق و ىا٥٫، نؽ و اىیلر یکنانچله طهلای
(?@;: =C=;)اىای، .نا ةله انىل٨ا لـىاهك آونق
ةاةهای تی٤ی الر کله ةلا دلکیه یلک ػکىىلر واػلك و ٯكنديلك قن
ةی ؿىاهك ن٫لر و اىیلر او ىـهر نؽ و اىیرهای طها، دياىی وىیه
ةه قمیه ل٤٭ ها او ااىیای قن طها ػک ٫هىا ؿىاهك ك. چها که پان
ای آیللك و قن رللرای لل٤٭ اللر کلله ٣للك ىللی ػکىىللر و ٯللكنخ پكیللك
ر اوك. ىی ااىی نا قن طاى٤ه ٫هاههای نث وىیه نث و طا ٫ه
ایظاق وػكخ ىمهتی
های یکللللی قیگلللله او وىیللللهاو ه٫للللی اؿذ إ٫للللاخ ىللللمهتی ةلللله ٣للللىا
ةهاگیلللى اىیلللر، ةلللا وػلللكخ ىلللمهتی کللله قن ػکىىلللر ػضلللرخ چلللام
یکللی او»گیللهق، او ةللی ؿىاهللك ن٫للر. ةلله د٤تیللهی ىللی للکه ىهللكی؟٣ع؟
اىلله ااسللی آ ىللنؽ و اق للإةی ةللىنگ، دىػیللك لل٬ى٪ قن للایه های ةه
گىیللك او اىللاو ةلل ىىسللی ىی ح( ن٫ا٣لل=@; ى:)هيلل« .دىػیللك ىللمهث، اللر
للد٬للیه آیلله قن للیكو کلله ؟٢؟قٮللا ٫ر لل ى للن لله ؤ للياواخر و یو م ام
ى٣ا و ك هها ر ( ٫لهىىق:>٣Bيها: )آل الأ ن
ىالك ىگله يلی وٯذی ٯائ ىا هىن کك طایی قن نوی وىلی ةلاٯی
امر پیاىته اکلهو که ای لهاقخ ىهقو ةه وػكایر ؿكاوك و ن
(=B;، ;: ض:B=;قهك. )٣یاری، ىی
ام٤اق ةه ٯكنخ ٫ىٮ که ای ای نوایر ةه يیيه آیه ىىنق ةؼص، ي
طللى قن پهدللى دللکیه ػکىىللر چللی کلله تی٤ذللا _ آ ػضللرخ اللان قانق
قهك قن وىلا هلىن آ ػضلرخ دهلا ىی ا _ پمیه یر ٯكندی اىکا
قی ىىطىق قن طها قی ا إو ؿىاهك ةىق.
لى ی مر که قن د٬یه آیه ؟٢؟گهی او اىاو ةاٯه ةه ااي نوایر قی ن ٣ له ٠هر
یامك ر اميشرركى ى ك هر هر و م ةیا ك، دياىی ىهقو طهلا قیل ال إو ر كن ر
ك. )هي ىی نا (BA، >: ضىپمیه
ىقه ك و ػکىىر قیی اىاو ها و ػکىىرها ةاةهای ایه قومر
نٯیللث و ك للك. دلکیه ػکلىىذی ةلیقن طهلا دلکیه ؿىاهل ىهلكی؟٣ع؟
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
227
ىقذكن آ ه دى الای لامؽ و ایلذه، هلىیذی واػلك نا قن طهلا
ؿللىق ىیللك ةـلل اللظاو و اىیذللی ٫هاگیلله قن طاى٤لله کللك کلله ىللی ایظللاق
طهای ار. یکی او ىؼققا اان قانق:
لللىق و الللظاو ىلللی هىیلللر واػلللك ىىطلللث الللظاو اطذيلللا٣ی
قن ایظللللاق اىیللللر اطذيللللا٣ی اللللر. سه ماطذيللللا٣ی او ٣ىاىلللله ىلللل
(C@: ;=A=;ناق و ٣تكی چانی، )ىنکی
پیىللكهای ىهللكی؟٣ع؟٣ للإو ةلله ایلل قن وىللا دللکیه ػکىىللر اىللاو
قن نوایذلی الان ؟٢؟لىق. اىلاو ةلاٯه ىی ٣ا٬ی قن ىیا ىهقو گذهق
ىق که اگه ا٫لهاق قلر ىی ویاقای ةه گىهها قانق قن وىا هىن ن٫اٯر
تی٤ذلا (<>: امل٭ =;<; لىك. )ى٬یلك، يلی یگها کك آا ىا٥قن طیث ق
ؿىاهللك للكخ ٣ إٯلله و ىللی ایلل ىللىنق قن ػقیقللر یللک ىشللال اللر کلله
قوذی ىیا ىهقو نا ةه دىیه ةکك که ای قوذی ةله ػلكی الر کله
قلر کلهق قن طیلث قیگلها یلى لتث لاناػذی آلا _ ةله ٫له _ ػذی
هلا چله پیىلكهای ٣لا٬ی ةیلذه لىق، او ااىیهه ىق. و تی٤ذا يی
لایك ةله هيلی دله پكیلك ؿىاهلك آىلك. ده و اىل کاذه ك و ىؼیی آناو
ىیلا ىهلكی؟٣ع؟نوایاخ آىك الر ػضلرخ طهر ار که قن ةهؿی او
(=@=: C;<;ىهقو وػكخ و هيتذگی ایظاق ؿىاهك کهق. )ؿیتی،
گیهی او کانگىانا ایذه ةهه
یك یلک ػلکىىر ةلله اهلكا٪ ةىنگلی ىه های اؿهیکی او ةهای ن
چى لنؽ و اىیلر، ةهؿلىنقانی آ ػکىىلر او کلاقن و یهوهلایی دىايلك
اللر. یهوهللایی کلله هلل او مؼلللا اؿللل إٯی او قنطلللاخ ةالللإیی ةهؿللىنقان
او مؼلا ٣نيلی و دـل، ٯاةله دىطله ةالك و هل او ٠له و ه ةاك
های کا٫ی ةهؿىنقان ةالك. چلها کلله ةللكو دهقیلك ههچله یایطيی او دىا
ىللئىمی او د٤هللك و دـلل ةالللإدهی ةهؿللىنقان ةاللك، ٣ينکللهق ةهذللهی
ایر و قن ؿىاهك قار قتلال ؿىاهلك ةلله ىلكی ةیلذهی نا للیى ذیظه ن
لگ ها ک قار و ههچه ایل اؿله لایر ىلكی ىلهقو یلى ن ده ةالك، ن
گکليذه ؿلىاهك ة ده ىق و قن ذیظه ةه داث آ، لنؽ و اىیلر للیى کلليه
(C=: ;@A=;. )اىای، ك ؿلىاهك
لامؽ قن نوی های ةه طى ةهؿی او آیاخ ٯهآ که ؿتله او ػاکيیلر الا
نوایادی وطىق قانق که ي الان ةله دلکیه (??وىی قاق ار،)ىن:
ػکىىر طهای اىاو ، پیشر٫ر و ا٣ذ إی ىهكی؟٣ع؟ػکىىر دى اىاو
قاك. قن نوایذلی کله ىی پمیه نا ةا کيک یانا آ ػضرخ اىکا ىهكی؟٣ع؟
ىل ؿكا قه کهق آىك ار: ػمی٬ه او ن
ولك: اي ىلهقو! یاي او آليا ةالگ ىل كیقن ىىٯ٥ آىك ٯائ گى
للیلللوىللا ػكىىللر طتلللانا ةلله پا اىلللر یك. ومللى اىللله ةهذلله یا ن
229
م‌مای‌اانهجت‌مکوخی‌ىاردرککا
ح؟عی؟هذم
در
تویما
ی‌صدب
عهمجاه‌ب
گللا ك! آیةلله وي ىنؼللق للى قن ىكلله او كللهق اللر،یللٯ ؟؟دمحم
نا ةله ها طلاخ ٣لهاٮ كله لث او ىصر و اةكال او او و قلذه ظتاء
هاللا ةاللك و قل ه ىللىی٣تللاقخ ىلل٨ىل و نووهللا هيیللى لل
٤لر یو ىقلاو ةلا وي ة نكیك و قن ةیایهاي آه ار ة ىاك پان
(B:>: ام٭ =;<;ى٬یك، ) كك.
طلائه، ةله لىن هلای ه پایلا یلا٫ذ ػکىىرقن ای نوایر لي الان ةل
گیللهی ػکىىللر ىهللكوی اللان قانق و اللان قانق کلله او لليی ةلله للکه
ػکىىلر آ ػضلرخ ةله قو های پایه ىهكی؟٣ع؟هيا آ٧او هىن اىاو
نوی وىلللی کللله ا٫ذـلللان یلللاونی اىلللاو های ةهذلللهی و دىايلللكدهی الللا
ك ٯهان ىهكی؟٣ع؟ گیهق. ىی نا قان
ایيا ةیان ٯىی و ىلذؼک یلانا ػضلرخ قیگه او نوایاخ ةه قن ةهؿی
پمیهی ایلا او آ ػضلرخ کىری آا و اا٣ر ، ٣تاقخ و ـرػظر
ىظنسلی، ؛;<? ،>: ض>@=;كوٮ، ؛B:>: ام٭ =;<;اان ك ار. )ى٬یك،
قهللللك اىللللاو ىللللی نوایللللادی یللللى وطللللىق قانق کلللله للللا( B:= ،>?: ض=;<;
ق ػاکيیلللللر ؿلللللىی کلللللانگىانای قانق کللللله ةلللللهای پیلللللته ىهلللللكی؟٣ع؟
گللذهی یکللی او وللای٭ آللا اللر و ػضللرخ آللا نا طهللر اقان ٣للكامر
1کك. ىی ىاق ىـذن٭ ا٣ىاو
پل او هلىن قله کلهق، ؟٢؟ةهااي نوایذی ه که ونان او اىلاو ةلاٯه
، دللا ؿلللكا ةللله طگللك ىی یللانا آ ػضللرخ آ اللكاوىهللكی؟٣ع؟ ػضللرخ
هو للادىا، ةللكو یللك پیللوللك، للذیك للىق و ةلله او رللرک ىن یلللگاگی په
كلك. )٣یارلی، ا نا لی ىلىیذى او ىشرٮ دا ى٨هب قی آوان و الیده كىچك
;=B:ای نوایر لاگه ایل الر کله قن (:<>، = ض: >><;ٯكووی، ؛ ;@، >: ض
ایلا و هلای و ةلا د إ ىهلكی؟٣ع؟وىا دلکیه ػکىىلر طهلای اىلاو
ن نکللاب آ ػضللرخ طاى٤لله طهللای ةلله ػللكی او د٤للامی و اىیللریللانا پللا ق
ك که ػذلی یلک و دهلا ىی _ پلمیهده او ىلهق الر آلیث کله ى٤يىللإ _ ن
دىاللك قن ىللی گىلله آوان و الیذللی او طاللث قیگللها ةتیللك هللیچ کلله ای ةللكو
کيال آناى و اىیر او طایی ةه طایی ٬ه کك.
وایلاخ قیگلهی کله قن ایل وىیله او وةلا ن قٯر قن ای نوایلاخ و اػذياللإ
قن ىهلكی؟٣ع؟قهك او و کلان اىلاو ىی ا 2پیىایا قیی قه ك
)ىقكسلی « إمى اىهائه ةائه الأىلان ةام٤لكل ةل املاي اميهكي ٫ت٤ص»...اىاو ٣نی؟٢؟: .1
هر ٫ری»... ( اىاو اقٮ؟٢؟ C?;: @;<;ا٤٫ی، ػکاو امن هر و ه ر هر ؤ ن نقر ن ی ؿ : ?C=;)لكوٮ، « ٣ (.=A<- @A@، >ض
نا کللك: گلللىیی، ٯلللائ . هياللك ایلل نوایللر کلله ى٬لله ةلل ٣يلله او اىللاو للاقٮ؟٢؟ قلله ىی2
ةی کلله نوی ىتلله ىلللظك کلللى٫ه للذه و گللهق نا یللك و للیىق ٬لله ةلله لليان ىللیقانا ]لنا ٯلائ[ و ػاکيلا ؿكاولك ةله نوی وىلی هلذك. اك. آا پهچ طگظىیا ةكن گه٫ذه
(.=A@، >: ض?C=;)كوٮ،
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
222
ایظاق اىیر قن طاى٤له قن ىهػنله اول دلکیه ػکىىلر الر. ةلا دلکیه
و ىذ٤هللك اللر کلله 1گیللهی او یللاونا و اللؼاةی دىايللك ػکىىللر و ةهلله
اىیر هل قن ك ك و تی٤ذا طاى٤ه ا إىی ةه ؼى ىنىةی اقان ؿىاه
طاى٤ه ةهٯهان ؿىاهك ك.
ةهچیك ن و ذ و اذقهان ٣كامر
ای اللر کللله طلللها ةللله آ اللذىان هللای الل إو، پایلله ٣للكامر قن آىىو
قن واٯلل٥، وللكگی ( ?;> :C;<;للا٤٫ی، ؛ =A?، B : ض=;<;گللهقق. )ىظنسللی، ىی
للتاك، آ وىللی اگله قن وىلی ٣لكامر ػللاک .چهؿلك ةه ىؼلىن ٣لكامر ىی
گللذهی یللاو قانق کلله آ وىللی نا ةللا ٣للكامر وللك ىللهق اللر و ةلله ٣كامر
ةه هيی طهر یکلی او ولای٭ اىلاو قن طاى٤له کله او طهذلی ػلق 2. يایك
٣لكامذی الر. ىهقو ةه اىلاو یلى هلر اطلهای ٣لكامر و ن٫ل٥ نل و ةلی
و ةلله ؿللى کلله ةلله ٣للكامر ای طاى٤لله قن هلله( ?:<، ; : ضA:<;)کنیللی،
٣كامر اطذيا٣ی دىطه ىق، ةه هيا ىیىا اىیر اطذيا٣ی یلى ا٫لىای
( ةلله هيللی طهللر قن ;<; :@C=;ؿىاهللك یا٫للر. )ىنکللی ناق و ٣تللكی چللانی،
اللان للك ىهللكی؟٣ع؟نوایذللی کلله ةلله اطللهای ٣للكامر قن ػکىىللر اىللاو
:ب=;<;یلى لـ ةله ىیلا آىلك الر. )ى٬یلك، هلا ة إ٫انه او اىیر نا
( <B=، >ض
او نوایاخ که ایك ةذىا قن ىلىنق آهلا اق٣لای دلىاده کلهق ای دىطه ةه پان
ىؼقللق ىهللكی؟٣ع؟قهللك اىیذللی کلله قن وىللا ػکىىللر اىللاو ىللی للا
ار که طاى٤له طهلای نا قن ةله گه٫ذله الر. ای ىق، پ او ااىی ىی
اللك، او آهللا نا قلله کللهق للر اهه قن ایلل نوایللاخ کلله هلل للی٤یا و هلل
٫للهاوا، ةلله های و ٫ذللههللا هللهض و ىهض هللا، طگ ها، ٣للكامذی ةللی هللا، ااىی
٣صلر هلای و ویژگی ؟٣ع؟هىن ىهكی ىى٣لىق های ٣ىا ى إػ و اه
ئ لر » ٧یتر یاق ك ار. ٫هاوای د٤تیه لا ىنر لىنا ك ي نيلا و ط )ىسلی، «
( قن ایلل @;<، A;: ض@;<;، اػيللك ةلل ػتلله ؛?B> ،;: ض?C=;للكوٮ، ؛=> :;;<;
قهك هيی اىه ار. نوایاخ ا
٫هىىق ار: قن یکی او ای نوایاخ پیاىته اکهو
هلا ها آلکان لىق و نا هگاىی قن قیا ههض و ىهض ك و آىب
ىىنق ناهىی ٯلهان گه٫ذله و ة٤ضلی او ىلهقو ةله ة٤ل قیگله دهلاط
اىاو او نث ػلی کك... قن چی وىای ىهكی ىا که هيی
هلللللای ٯ٬للللله لللللك وهلللللای گيهاهلللللی و ٯنثن الللللر؛ ةلللللهض و ةا
ج »... ام٤اق یلانا آ ػضلرخ الان قانق. . اىاو ظاق؟٢؟ قن نوایذی ةه دىاایی ٫ىٮ1 له ٯلى ٤ و ط
ػكاو ى ن ط إ و كى نة ٤رج ؤ ٯى ه ا امهطهر ىر اى ه ر و (.;<?، >: ض>@=;)كوٮ، « الأ ن
(.@>: :;<;)ديیيی واػكی، « ام٤كل ػیاج». اىاو ٣نی؟٢؟: 2
223
م‌مای‌اانهجت‌مکوخی‌ىاردرککا
ح؟عی؟هذم
در
تویما
ی‌صدب
عهمجاه‌ب
کك... وىیی نا کله او طلىن پله لك، او ٣لكل و قاق، پله و نا ٫ذؽ ىی
ان ىی (=@: ;:<;اوق. )ؿىاو، سر
للىل ؿللكا للي اللان ةلله وطللىق هللهض و ىللهض و قن ایلل نوایللر ن
ةـشلی طهلر ٣لكامر ىهلكی؟٣ع؟ااىی قن طاى٤ه طهای، ةه هىن اىاو
لللا ةللله طاى٤للله الللان کلللهق الللر. اىللللاو یلللى قنةلللان آ ػضلللرخ ؟٢؟ ن
٫هىایك: ىی
)شذو،،ؾلم‌‌یؼهر‌هللا‌به‌ال رض‌مه‌ک:جور‌ویقذزها‌مه‌ک:؛(2،379:ج9395
ؿكاوك ةه وینه آ ػضرخ، وىی نا او هه ذيی پاک ؿىاهك کهق
چیك.٣كامذی نا ةهؿىاهك و هه گىه ن و ةی1
کلانگىانا آ ػضلرخ دىل ایلا ةله ةهااي نوایذی او اىاو ٣نی
٣للكامر ةللی ةهاللاي للىقك و آللا ىى٬للك ىللی ىللاق ىـذنلل٭ ا٣للىاو
( ;;> :@;<;ىهقو ن٫ذان کك. )ىقكسی ا٤٫ی،
کله هيلها ىهلكی؟٣ع؟ةاةهای دکیه ػکىىر طهای ةه نهتهی اىلاو
إقهلك چلها کله ىل ىلی اىیر نا ىیلكةا ةهچیك ن و ذ ار، ایظاق
للااىی قن ةللیانی او ىللىانق نلل و للذ ةلله قیگللها اللر و ةللا دللکیه
لىق ٣لكامر و اىیلر نا قن ىلی ػکىىر و ٯكندی که ةكی طهلر ػاله
ىق. ىی طاى٤ه طهای ىذقه
گیری‌نتیحه
ملىاوو ولكگی ةشلری دهی و رلرونیدلهی اىیر ةله ٣لىا یکلی او ىه
ؿىار و ىامته ا٫هاق و طىاى٥ ةىق ار. واکاوی ٣صلر هلىن هيىان
ػکلىىذی های اؿلهدلهی قهك یکی او ىه ىی ا ىهكی؟٣ع؟اىاو
ىـذنل٭ قن طاى٤له ؿلىق نا های آ ػضرخ ىقىمه اىیر ار که قن طته
قهللی اىیللرر ٣صللر هللىن، ٣ىاىلله للا ؿىاهللك قاق. هلله چللك قن للکه
ك اىا ك قن ای ىیا دلکیه ػکىىلر و ىی ةه ٠ه ىـذن٬ی قؿامر قان ن
آ هللل دىللل ـلللیذی انولللك چلللى اىلللاو _ ةللله قلللذگیهی ٯلللكنخ
ي ای ٣ىاىه ٯهان قانق. قن پهدلى دلکیه ػکىىلر و ةلا ؤقن ن ىهكی؟٣ع؟ _
کللك، ایللا ىى٫للق ىللی للاوو کانهللایی کلله ػکىىللر آ ػضللرخ ایظللاق
يللا٣ی، اٯذللاقی و ىـذنلل٭ نواللی، اطذهای للىق اىیللر نا قن طتلله ىللی
اطذيلللا٣ی ایظلللاق کلللك و ةلللكی دهدیلللث نا للل٤اقخ و ؿىلللتـذی نا ةلللهای
ك هيىان اوق.ا ىا که ایذه اىیرمى
. د٤تیه ٯائ ةه ٣ىا یکی او امقلاب اؿذاصلی اىلاو ىهلكی؟٣ع؟ یلى ةله هيلی ىنلث الان 1
(<@;: =B=;قانق. )ىههی،
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
224
موابع
ٯهآ کهی
،آى چگاااگی چشایااای ثاااش رأکیاااذ ثاااب هاااذ عظاااش دس اهیاااذآؿىلللكی، ىللل٬ی. _
.@B=;داةذا ، >;، يان ػىاىه ٫ه
.>B=;، ، دهها، قیای قاالفظبؽ ظپایك، اةىامقا. _
یالعق رؾفاة ٤ته ػهای. _ ٮ.<:<;، ، ٯ، طاى٤ه ىكن
، ٯل، لاػث ثابلفزي الزعشیاف فای ثابلوي فیالزشاشاة لاوي، ٣نلی ةل ىىسلی. _
ٮ.@;<;، الإىه
.دا ، ةی، ةیهوخ، قانام٬که هبع اثي عيی. اة ىاطه ٯىوی _
اقن ی، ةاؽوذ هغذاػيك ة ػته. _ .دا ، ةیهوخ، قان
اىله ، ٫لهسایابد دس آى رأهیي عبصکبسب اثعبد اهیذ،اؿىا کايی، ةههاو. _
.BC=;داةذا ، ػکىىر ا إىی، ال پاىقه، يان قوو
ٮ.;><; ،، ٯ، نریالغوخ كشفانةنی، ٣نی ة ٣یسی. _
.?A=;، ا ، دهها، ةیاثغذ فشگةذاى، ٫ىاق ا٫هاو. _
ىظنلله قالل اذ٠للاىی،، ع؟ععلاای اهاابم دیااذگب اص اهیااذةهكانوللك، دمحمىهللكی. _
.:B=;ةهان ، Bيان
، ىظنله قال علایع؟ع ؽضشد اذیش عپش دس اهیذ ثش دسآهذ ةههاىی، یاو. _
.<B=;وىذا ، A>اذ٠اىی، يان
، ٯل، قانامکذلاب الکلان دسس الؾکان غاشسديیيی واػكی، ٣تكامىاػلك ةل دمحم. _
ٮ.:;<;، الإ إىی
او ىکذث هایی قني، هاذ ععظع ؽضشد ؽکهذ ب ی گی . اکته ػی، ٣نی _
.@@=;، :;، يان A>ال ، ا إو
.ٮC;<;، طا، امت إ٦ ، ةیالكجش خیالذاؿیتی، ػی ة ػيكا. _
ٮ.;:<;، ، ٯ، ةیكان االصش خکفبیؿىاو، ٣نی ة دمحم. _
لله اذللاناخ و چللا، قاللگا مدهللها، ى، بهاا لغااذاکتلله. قهـللكا، ٣نللی _
.AA=;، دهها
، هوخ، قانامقنللیلل، ةالقااشآى ألفاابظ هفااشداد. ةلل دمحمینا٧للث الل٬هاى، ػلل _
. دا ةی
.BB=;، ، دهها، يرالوـل ثیي ظبم هلی اهیذنوكل، طنیه. _
ٮ.A:<;، ، ةیهوخ، قانامکذاب ام٤هةیالکشب وىـشری، ىؼيىق. _
.A@=;، ، دهها، اىیهکتیه عیبعی فقوظای، ٣يیك. _
، عاابی اهیااذ طاالؼ رؾقاا ثااشا هااذ ؽکهااذ ب شبخظااللاىای، اػللا. _
.=C=;وىذا ، ;;يان ،ىهكویهای پژوه
، ، ةیلهوخ، امت لإ٦الشعا آ هبقت فی الغئ هطبلتا٤٫ی، دمحم ة نؼه. _
;>;C.ٮ
للله م، ٯللل، ى(طااابلؼ طاااجؾی)الجالغااا اااظ .رلللری٭ نرلللی، دمحمةللل ػلللی _
225
م‌مای‌اانهجت‌مکوخی‌ىاردرککا
ح؟عی؟هذم
در
تویما
ی‌صدب
عهمجاه‌ب
.دا ، ةیقانامهظه
یخظب كوٮ، دمحمة ٣نی ة ةاةىیه. _ .>@=;، ، ٯ، طاى٤ه ىكن
.دا ، ةی، ٯ، قاونیالششایع عل .لللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل _
، دهلللللها، العوااااا روااااابم الاااااذیي کواااااب . للللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل _
ٮ.?C=;، ا إىیه
لیالقاشآى شیرفغا فا ضاىیالوتاتایی، یك دمحمػی. _ ، ، ٯل، طاى٤له ىكن
;>;A.ٮ
ٮ.=:<;، ، ىهك، ىهدضیاؽزغبطتهسی، اػيكة ٣نی. _
.:C=;، ، دهها، ا إىیهالس اعالمتهسی، ٫ه ة ػ. _
.>A=;، ، دهها، اصر ؿسروبىیالج هغوع .لللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل _
، ىللهك، قاللگا (کشاای سعااب ) الشعااب خهعشفاا اخزیاابسىسللی، دمحمةلل ػلل. _
.B<=;، ىهك
ٮ.;;<;، ، ٯ، قانامي٤ان٪ الإ إىیهخالغیج. لللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل _
.@@=;، دهها، ىهوانیك، عیبعی بهداش٣اىنی، قانیى. _
.:B=;، ام٤نيیه ح، دهها، اميت٤عیبشی رفغیش٣یاری، دمحمة ى٤ىق. _
دا. ةی، ، ٯ، هظهخيیعال كزبةه ة اػيك. یكي، ؿنی٫هاه _
.ٮ>><;، ، ٯ، اىالودح عیبثیٯكووی، نیيا ة اةهاهی. _
ٮ.A:<;، ، دهها، قانامکذث الإ إىیهکبفیکنیی، دمحمة ی٤قىب. _
، ، ٯلل، ةىللذا کذللابالجالغااااظ عیبعاای ب هشاای خااظىاللكگان، دمحمىهللكی. _
;=B;.
.=@=;، إىیهدهها، ا ،ثؾبساألاس. ىظنسی، دمحمةاٯه _
ٮ.<;<;، ، ةیهوخ، قانام٬که الفزي کزبةىهووی، ٤ی ة ػياق. _
.C;<;، ، ٯ، ٯیىوالکجیش الوضاسىهكی، دمحم. _
.BC=;، ، دهها، كناهع آصاد ىههی، ىهدضی. _
.BB=;، ، دهها، كنافق اط . لللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل _
.=B=;، ، دهها، كنااطبسع؟ع ائو شیع دس شیع. لللللللللللللللل لللللللللللللللللللللللل _
.@?=;، ، دهها، اىیهکتیه عویذ فبسعی فشگى٤ی، دمحم. _
، ٯل، کگله طهلای هلىان لیف االخزظابصى٬یك، دمحمة دمحم ة ٤يلا. _
.)ام٭( ٮ=;<;، ى٬یك
ٯلل، کگلله طهللای هللىان ،اإلسشاابد. للللللللللللللللللللللللللللللل للللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل _
.)ب( ٮ=;<;، یف ى٬یك
طللا، ، ةللیالوزظااش اخجاابس فاای الااذسس عقااذللا٤٫ی، یىلل٭ ةلل یؼیللی. ىقكسللی _
.ٮ@;<;، ایؽ
اهاابم ؽکهااذ اعزواابعی آسدااب دعااذىهدضللی ٣تللكی چللانی. ؛ناق، ىؼيللىق ىنکللی _
شللی ىشللرٮ ىى٣للىق، للال یللاوقه، پژوه _اىلله ٣نيللی ، ٫للههااذ ععظع
.@C=;داةذا ، ><يان
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
226
، ٯ، ىتى٣لادی الجالغ ظ ثش ا فششد ششػ بیگ رشعوىکانو یهاوی، اصر. _
.دا ، ةیهك٪
.<A=;، دهها، قانامکذث الإ إىیه ،و شیرفغ. للللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل _
، دهطيله لیك٣تكامقیىو لظاقی، اهیاذ هفام ثا گابی ین ىیه٣هب، ىههقاق. _
.AC=;داةذا ، Cاىه ٣لنىو لیاسی، يان ٫له
ٮ.CA=;، ، دهها، كوٮجخیالغ٤يای، دمحمة اةهاهی. _
، ، دهللها، پژوهللکك ىام٤للاخ ناهتللهقیاعزواابعی اهیااذىیللكیا، ىیللژ. _
;=BB.
، دهللها، ووانخ اىللىن ایااشاى اعااالم روااذى فشااگ پیاابییاکتلله. ولللإیذی، ٣نللی _
.<B=;، ؿانطه ىهکى چا، و اذاناخ
، ، دهللها، قاللگا ٣للامی ق٫للا٢ ىنللیاعااالم دس اهیااذ٫للهق، واهللك. هالليیا _
;=C:.
اىه ٣نيللللللی _ پژوهشللللللی ٫للللللله CA=;/=/?>دانیف قنیا٫ر:
ىلللهٮ ىللللى٣لللىق : پاییلى، A<ان لللياوقه، قوال CA=;/?/=>دانیف پمیه
;=CA
اطذيا٣ی آ _و ىكمىلإخ یاسی ىىا امآؿه اذهاکی یقن اقیا اةهاهیيی ةا نهیا٫ذ
٫1هق پىن ػ ٣تكی
2دمحمػی دمحمی
چکیكػلللائى اهيیلللر قن ىتاػلللص ک لللإىی و ای آؿهامىىلللا ىقىمللله
ىتللای ، ٣ للإو ةلله ایلل. ةاللك ىللی امهیللادی و یللى ٫نلل٬ی
یاسلی و یلى هلای گیهی ـذن٭ قن ىى٥آؿهامىىای اقیا ى
اىىن ٫ههگی و اطذيا٣ی طىاى٥ ىـذن٭ قانای داسیه ٫لهاوا
ىقامه ػارر ةه کلاو ى٬هلىو، ةا دىطه ةه ای اىه . ةاك ىی
و الذهاکاخ پهقاوق ىی آؿهامىىا قن اقیا اةهاهیيی و ٣ إئ
ىللهون وٯللای٥ و ، آؿهامىىللاهای للاهةهنسللی ایلل اقیللا قن
اٯنیيی و کیهای که ای اقیلا و٣لك نؾ قاق آ نا ػىاقز
اطذيللا٣ی یاسللی و ةهنسللی وٯللای٥ اللك، ةله پیللهوا ؿللىق قاق
ىـذن٭ ای ىقامه نا های ٯير، ىهةى ةه ای قون وىای
قن ةـ آؿه یى اة٤اق ىمکىن ىیلا اقیلا . قهك ىی دکیه
ىیللؼیر و یهىقیللر ىللىنق ىقایلله ٯللهان گه٫ذلله و ، الل إو
. گلهقق ىلی ةیلاها ذهاکاخ و ا٫ذهاٯاخ اقیلا قن ایل وىیلها
ای ىقامه قن چانچىب دئلىنی گ٬ذگلىی اقیلا دلكوی گهقیلك
. ار
واژگا کنیكی:
، ىللیؼیر، الل إو، اطذيللا٣ی_ طللت یاسللی ، آؿهامىىللا
.یهىقیر
([email protected]ىئىل( )ا٬ها )ىیك قاگا ا إو دانیف قکذهای. 1
.٣نيیه ٯ ػىو چهان ؽ. 2
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
228
مقذمه
، یاسللی، تی٤للیهللای قیللای ى٤اصللر ىللا للاهك اللىا٢ گىللاگى چام
اميننلللی ولللی٥ و ةلللیهلللای ٯذلللاقی و ٠لللاىی قن ىقیايا، اطذيلللا٣ی
، ىؼیلی ىذ٤لكق ٫ظلای٥ ویلر، اىا٢ ة إیای تی٤لی و اٯنیيلی. ةاك ىی
، اميننلی قانای ذلایع ال٭ ةلان ةلهای ىنله طهلا لىو دؼىلإخ یاسی ةی
هلای و طگ، نکىق اٯذاقی طهای و ىک إخ اٯذاقی قن ىغ ىنلی
هيگلی آناىل و لکى ، اٯصی قلا طهلا ىو قن آىیى و ؿايا ٫اط٤ه
ةیانی او ىهقو قیا قن اسله ایل . طها ى٤اصر نا ةه كخ ةهه وق ار
آلا اك. هيه اةاىای و آ٬ذگی قچان اػاي یاي و قنىاكگی ك
ىك ةىق او یلک ولكگی آناو و ؿلامی کك که ةهای ةهه ىی چی اػاي
یاسلللی و اٯذلللاقی طهلللای و های دلللىا ةللله یلللذ ، يلللیاو ق٧ك٧للله
لك هایی که ةیذهی داسیه نا ةه اوا٢ ةلی ٯكنخ . اىیلك قالر، اميننلی قان
های ىهقو ةیانی او کلىن ، اميننی های ىنی و ةی ای ااىیكی او یذ
ایللل . و پاهگلللا قیگلللهی واقالللذه الللر طىی ىنظلللإو طهلللا نا ةللله طلللر
ادیى ةهای ةیانی نطلى٢ ةله قیل کله او هلا ایل ا٫لهاق و گهو. ةالك یىل آمذه
ك هلای قیلىی او ٠لاو، ةهای ایظاق ٤اقخ، ٫هاوای ةیان ویاقی ةهؿىنقان
آناىل و ل٤اقخ نا دهلا ةایلك قن ، ةه ا٣ذقاق آا ن٫لااك. گهقا ك نوی
آللا ایلل ایللك اقیللا . یهویللی ىللا٫ىٮ تی٤للی و ٧یهقیللىی طللذظى کللهق
که ٤اقخ قیا و اهه آ قن قلذا ىظلی امهلی اك اةهاهیيی نا پمیه٫ذه
کذه ٯاةه دىطه آ ار که ای د٨ییه نویکهق طهای ىىنق داییلك . ٯهان قانق
ذللایع تللق. دؼقیقللاخ قالليكا ٣نللىو اطذيللا٣ی یللى ٯللهان گه٫ذلله اللر
اؿذه لك و ى٤ذتله قن ای همکه ى، پژوهشی پیى هىم دؼقیقاخ
ظی . نو ةه ا٫ىای اروك قیكانی قن قیا نوكی ن ، ةاك ىی اىه ٠ه
ىینیللانق طي٤یللر =. Cاو ىی للإقی :?:>دللا للال ، تللق دؼقیقللاخ ایلل ىهکللى
ایل ىلئنه قن واٯل٥ 1.ىینیانق ٬ه پیهو اقیا ىـذن٭ ؿىاهك ةىق B، طها
قانا ىؼلىب لك و واٯ٤یذلی الر کله قن یک پیهووی ةىنگ ةلهای قیل
. ٯهان قانقآؿهامىىا ةه دن امؼا ةه قیا قن ناذای و٣ك ٯهآ ىتی
یکلی او ایل . قانا قن قیا قانای دت٤لاخ ٫هاوالی الر نوك ا٫ىای قی
لظی ةهالاي ٠له. گهایا قن طهلا الر ا٫ىای د٤كاق ىظی، دت٤اخ
لللك او کللله ىلللهقو آىهیکلللا و ;<، پیلللى هىمللل :;:>لللال لللك او B?قن قن
نط٤للر :?:>دللا للال كللك کلله ػضللرخ ٣یسللیىللیؼیا اظینللی ى٤ذق
گهایلی ى٤ذقكلك ةلیان ىیىا کای که ةه اله ایلك ىظلی. ؿىاهك کهق
ةللیانی او ىللنياا قن طهللا الل إو یللى . ةیللذه او ایلل ىقللكان اللر
1. Pew – Templeton, 2010, Religion, online, available at: http: //www.globalreligiousfutures.org
229
ذر‌آ
الن‌ماز
ی‌سیازت‌لاوذلمو
_ن‌ی‌آعناجتا
ؽتیاى‌ربای‌نىیراابن‌یاادر‌د
ییاکترسا
٠لله. ىقیللک ةىٯللى٢ ؿىاهللك پیىللرای ى٤ذقكللك کلله آؿهامىىللا قن آیللك
% او =Bکله الرلا قاق اظلاو لك >;:>کله قن لال قیگلهی ظی
ىنياا دهکیله او % B@ىنياا ٣هاٮ و او %>A، ىنياا ا٨٫اذا
قن آؿهامىىلای کله چلكا قون ؟٣ع؟ىى٣لىق ىهلكیسلری٥ اذ٠ان ةاوگلر
ه ةل هلای ا٫هالی طتاو ة٤ضلی ، قن نوك ای اذ٠ان . کك ىییر نا
دلىا ىلی ةه ٣ىا ىشالگیه ٤٫ال هذك که او آ ىیا ىن ةیان چ
قن ژاپل و «اوو لیهیکیى»٫هٯله ىیلا ىلنياا وقن «قا٣»ةه گهو
1.اان کهق قن آىهیکا «هىیر ىیؼی» ه٫هٯ
ةهنسلی ػلىاقز یاسلی و اطذيلا٣ی گىلاگى له٪ چلك قهله اؿیله قن
ةله لىن ،٠او امهیاخ آؿهامىىای اقیا گىلاگىقیا ساةر کهق ار که
٫ههگلللی و اىلللىن های یالللر، ىلللائه یالللر قاؿنلللیای گلللذهق
هل ةله ةله ٣تلانخ قیگله. قهلك ىلی ٯلهانؿىق اطذيا٣ی طىاى٥ نا دؼر داسیه
ليانی او ىلهقو قیلا ةله آؿهامىىلا و هل ةله قمیله قمیه ا٣ذقاق د٤لكاق ةلی
للك دللا٣كی ى٤ذقللكا ةللله ایلل اكیلله قیللی کللله ةلله للىن تی٤لللی ن
اطذيلا٣ی و ٫ههگلی ، ٣يیقلی قن آیلك یاسلیسیهگمانی ةلیان ویلاق و إد
قن ةللیانی او ایلل ا٣ذقللاق کلله ای قیللای پللی نو قاللذه و هلل ةلله قمیلله
ىىطلىق و ىؼذيله قن آیلك اميننی و ةیای ها و داقهای ىقه قنگیهی
لاؿر ههچله ةیلذه ةیلاق ایل ى٬هلىو و ةهنسلی ؛ ق ةاوی ؿىاهلك کلهق
. ةهؿىنقان ارای ویژدؼىلإخ ىهدت ةا آ او اهيیر
کلله قن ایلل ىقاملله ديهکللى ةلله آ ٯللهان گه٫ذلله اللر نهیا٫للر ای ىللئنه
ىلكمىلإخ ىلیؼیر و یهىقیلر قن ىلىنق ، اذهاکی اقیا له گاله ال إو
ةه ٣تلانخ قیگله ایل ىقامله . و تی٤ی آؿهامىىا ار اطذيا٣ی_ یاسی
. ار ةه قتال ةیا اذهاکاخ ای اقیا قن ىىنق آؿهامىىا
ىن که قن اقاىه ىقامه ةه د٬یه ةه ایل ىلئنه پهقاؿذله ؿىاهلك هيا
ى٤ذقكا ةله آؿهامىىلا قن هله له قیل اةهاهیيلی آؿهامىىلا نا اىلهی ، ك
تی٤ی ؿانٮ ك ىلی ةلههایی قاك و ةهای آ لاه ىی ام٤اق و ٧یه . ليان
های لاهتی٤لی و قوو های اول لاه: ةله قو لى٢ الرها ای لاه
ةه ٣تانخ قیگه اد٬اٯاخ ؿلانٮ ام٤لاق آؿهامىىلای هل . یاسی و اطذيا٣ی
ه تی٤ر نؾ . قهلك و هل قن اىلىن یاسلی و اطذيلا٣ی ٣لام ىلی قن ٣ه
لاوی وىیله قن ىیا ای اقیلا قن ملىوو آىلاقهایی گهو، ةاةهای قیكگا
للیك سللری٥ آؿهامىىللا للك و ى٤ذقكللك ةللا یکللكیگه اد٬للاٮ ٠لله قا، ةللهای ٫هان ن
لیك يی گهچه تی٤لی و کیهلای هلىن آؿهامىىلا ٣ لإئ دىا قن ٫لها ن
دىا قن ٣نه و ٣ىاىه یاسی آ قؿامر کهق و ىىطلث ىی دسری٥ کهق اىا
1. Pew – Templeton, 2010, Religion, online, available at: http: //www.globalreligiousfutures.org
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
237
قن اقاىه ةه لکه ٣ إئ تی٤ی آؿهامىىا او قیك ایل . دسری٥ ای ٫هایك ك
یاسلی ٣ لإئ کله اقیا پهقاؿذه و ن ةه ای ىلئنه ؿلىاهی پهقاؿلر
هلای آؿهامىىا چیر و ای آىلىو دلا چله ػلك دىالذه الر ةلهای طت
قن. یاسی و اطذيا٣ی ى٤اصلر پلذىاه ٫کلهی و ایلكئىمىژیک دهیله يایلك
لإوو ار ةه ای کذه اان ىق که ای ىقامله قن چلانچىب دئلىنی طا ای
یکله ةلهای ىقیکل ایل دئلىنی داکیلك قانق. گ٬ذگىی اقیا دكوی ك الر
. و یلى لإوو ار ةه الذهاکاخ آلا داکیلك لىق، ةی پیهوا اقیا گىاگى
یآؿهامىىا ای ىقامه اذهاکاخ اقیا اةهاهیيی قن ةاب . کك ىی نا ده
مؾهوم‌آذرالزمان
قانق هلایی چیلر و چله ویژگی پاف ةه ای ىال که آؿهامىىا قٯیقلا
ةلله مؼللا م٨للىی آؿهامىىللا ةلله . (Rowland ،<::B؛ <Borg ،;CCآللا یللر )
ةله وىلا الا٫ه طلا ای کسر ؿاء ةه ى٤ای اذهای وىا یا ىکا ةلىق و قن
"ال" قن "امىىلا" یلا .ةالك ىلی ك ار و ةه ى٤ای پایا وىلا یلا قون
ك و ه وىا طىئی ىی ةهای ط ار ی٤ی ط وىا ةه پایا و یا ، ن
ی٤للی ، هللی اللر کلله ى٤للای ؿاصللی او آ اناق للك٣هللك لةیللا ةللهای
لىق و ٯلير واپلی او قونا ىلی وىای که ػیاخ ىىطىقاخ ةه چیك
ةللله مؼلللا . (AC :;B=;، ٣يیللك؛ AA :AA=;، )قهـلللكا کلله ةللله ٯیاىللر پیىلللكق
ةللله Eschatosاو نیللله یىلللای Eschatologyاللل إػی آؿهامىىلللا ى٤لللاقل
گىله کله الکادىمىژی آ. ه٫ذله لك الرگ «آؿلهی اىلىن»ى٤ای آؿه یلا
( گىیك اان قانق ةله وىلای قن آیلك کله قن آ ( ىی ,CC<Petersen;پیذه
دللىا او ایظللاق ىللی للىق کلله دللانیف دللا ةؼللكی قللذـى د٨ییلله ىللی، وىللا
نا ( یى آ,CC< Nickelsburg;) یکنتىنگ. واٯ٤یذی ةکنی طكیك ـ گ٬ر
ىلر للىی او ٠لل ىىطللىق و رلرو٢ ٠يللی کاى للإ لل ةله ٣للىا پایللا سر
. کك ىی ى٤ه٫ی
لىق ٣ن ک إو ىؼىب ىیهای اسی یکی او ویه ىظيى٣ه آؿهامىىا
آؿلللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللهی »ویلللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللها
A::>دليیياخ ؿلكا ةلهای دلانیف ةشلریر اللر )دهی ةیلاگه هلایی «اىلىن
Gillman,)اسللی قن د٬کلله امهیللادی آ اللر کلله . قمیلله اهيیللر آؿهامىىللا
قانی ٠للاو ؿنقللر پاللف قهللك ىاللك ةلله للىالإخ ىللا قن ىللىنق ى٤للاد ىللی
(Polkinghorne ،<::<) .نول و ٯكنديكاله ، ٣ إو ةه ایل ىكاؿنله ىلذقی
کللك آ یللى ؿللكا قن دللانیف لله دهللا للاگه ٯللكنخ ؿللكا اللر ةنکلله استللاخ
للـ او آؿهامىىللا ةللهای . (<;:>، Bakerهللر کلله ؿللامق هللذی ؿكاللر )
کىلإن یى او اهيیر ةهؿىنقان ار ویها ةا قو ى٬هىو ىهل ىلهگ ٫ إ٬ه
. (?::>، Campos؛ >::>، Wardو ٯاوخ اؿ إٯی نوغ قن اندتا ار )
239
ذر‌آ
الن‌ماز
ی‌سیازت‌لاوذلمو
_ن‌ی‌آعناجتا
ؽتیاى‌ربای‌نىیراابن‌یاادر‌د
ییاکترسا
يى یا اةهاهیآؿهامىىا قن اق تی٤ی٤ك ة
ه ىذ٠له ی٥ و ػىاقز آياى و اد٬اٯاخ ٧یوٯا، تی٤ی٤ك ى٠ىن او ة
نؾ آؿللهخ طهللا ةللهاي اي هىقكىلل ٣للىاه ٤للر اللر کلله ةللیقن ٣للام ت
ه دها ةهنسی ىذى ىقكي اقیا گىاگى ةنکه ةهنسلی قیلكگا . قهك ىی
لیك ىی قانا ای کذه نا نو قی ةلا د٨ییلهاخ آؿهامىىلا اوق که ٫ها ن
قی ةاونا ى٤ذقكك کله قن . گه٪ و ٧یه ى٤يىل قن هذی هيها ار
، های ىهیث و ىا ٫ىٮ ٣اقخآؿهامىىا ٠او هذی او هیق وٯى٢ نؿكاق
٣ للإئ قن اقاىلله ةلاناخ اقیللا اةهاهیيللی قن ىللىنق. ىذؼلىل ؿىاهللك گهقیللك
تی٤للی و کیهللای ایلل وىللا ىللىنق اللان ٯللهانهای ؿهآمىىللا و پكیللكآ
. گیهق ىی
هىقی یآؿهامىىا قن ق تی٤ی٤ك ة
تی٤لللی و های ىذلللى ىقلللكي یهىقیلللر ىلللىانق ویللله نا او طينللله لللاه
يهقکیهای اك: آؿهامىىا ةه
. (C;: :@، اءیالل٤، قیللللىق) ٣هللك ٣ذ طهللا ةللا للىن ؿكاوللك نولل ىللى. ;
٧نته ىن ؿلكا دىاك ى٤ای اهه آ و یا ىیطا ای او نوایی قن ىقىق
. و اذقهان اناق امهی ةاكةه طها و هىن دظنی ى٤ىیر
للناآب قن آؿهامىىلا او . > اي اللر كلله گىللهلىق و ةلله طللاني ىللىیون
ى پله یلاها و قنؿذا ىیكك و گ كا ىىیك آ ٬ا پیيان ةا ىیـ ة
لك و ةلهگ آهلا هل ةلهاي یلله ىیسيه ؿىاهك لك ةله لىني كله هي ى قان
اني یللةللا آب ىقللكي آةقنؿذللا للىق چللى اللذ٬اق ىللى هللا یيللان یلل٬اي ة
. (>;: A< ى:)هي، (A :C<، الیػىٯ، قیىك )٣هك ٣ذ ىى
ى هل كله ٯت لإ یكك و ػذى ههها كا ىىیو اىا پ ك ا آةاقطه. =
. (??: @; ى:ىك )هي ىى ویاةىقك ةاو ها ك یو
( كله اػذيلال B: ?>، اءیقن آؿهامىىا ىهگ وطىق ـىاهك قالر )ال٤. <
( و =>-;>: ?@هيلى: ٤ى یا وطىق ٣يه ىلإى )یقانق ى٠ىن ٣كو ىهگ ت
. قن اسه گا ةاك ن٫ذ ىهگ ى٤ىيییا او ة
، الیلػىٯ، قیلکك )٣هك ٣ذ يی ىق و ٯؼى ةهوو ىی ٤ير ٫هاوا. ?
. (:=-C>: @=ةاب
ؼیر یآؿهامىىا قن ى تی٤ی٤ك ة
٤لی ویله یهلاى و تیؼیر قن ناةه ةلا آؿهامىىلا ةله اد٬اٯلاخ كیقن ى
: اان ك ار
ىكال٬ه ، كی٣هك طكك )یآ ك ىىیپك یك ی طكیقن آؿهامىىا آيا و وى. ;
. (;: ;>، ىػای
للىك اخ اةللكي ىللىیللقاناي ػ ها اللا ؿىاهللك ن٫للر و یىللهگ او ةلل. >
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
232
. (<: ;>هيى: )
نی ةه و یوى. = ىؼاصلر و کله آ ة٤لك او، ؿىاهك ك آةاقیژ هه اون
ةلله ا٣ذقللاق ةللیانی او ایلل ؿللىق کله (:;و >، )٣هللك طكیللكللك ةللىق دـهیلث
یللک ٣للماب آلليای و للاه اطللهای ٣للكامر ، ىؼققللی یهللىقی و ىللیؼی
(. >::>، Gleasonامهی ةىق ار )
گله یله نول الر و قی هيینوق و وىل ىلىیكى او ةلیث و دان . <
. (?>-=>، اىػیىكا٬ه ، )٣هك طكیك ریاطى ةه چها٦ یاػذ
و قنؿذلا لىق ىلی و آب طلاني ىق ىی قن آؿهامىىا ٤ير ٫هاوا. ?
ؿىاهلك لك الذ٬اق و او ةهگ قنؿذلا طهلر قنىلا قهك ىی سيه ٫هاوا
. (=->: >>هيى: )
و ػذلی ىهقگلا ولك یاةلك ىی ا ٬ایو ىه ه ن٫ذیها او ة يانيیة. @
. (?: ;;، ه ىذىی)اظ ىك ىی
هلهاي های لإوو ار ةه ای کذه الان لىق کله قن ىلیؼیر لاه
ىؼققللا ى٤ذقكللك ایلل وآىیللىی یللى لکلله للك اللر کلله امتذلله ة٤ضللی ا
ههااک طته ٫ه٣ی قاذه و ةیذه ةهای اؿىا٪ و هكان ةله های اه
لك ) ,Peterso ٧یه ى٤ذقكای ار که قن ىیا طيا٣ر ىلیؼی وطلىق قان
1993 .)
مىىا قن ا إوآؿها تی٤ی٤ك ة
آؿلله وىللا قن، للىق ك ىللىیلل ةللاب ٫هيیللاخ قن ایللچلله او نوا تللق آ. ;
ك گیوى، ىق اق ىىیى٤ه و ٤ير قن طا كلك و اني يىقاها ؿىقی او ن
و ، اللكینو چلله كلله اللذ٤كاق قانق ىللى آیوىلل .ةللانق هللاي ٫للهاوا ىللى ةللانا
ىذقللی ؛ =@;: >><;، )ػللائهی یللىقی. نوللك ىللىیى او ةللیللهللاي ىهنللك يللانيیة
. (A>=، >?ض و :;ض :>;<; ،ىظنسی؛ ب اول: =::>، هكی
آىك ار كه ٫هىلىق ؿكاولك ؟٢؟ ٣كهيشى او اىاو ػیقن ػك. >
ةله لتث وطلىق ػظلر ، اىلریدلا ٯ ؟٢؟او وىلا آقو، اي قن هه وىلا و قون
ةلله ةهكللر او ةللانا ، كللك قون ىللىی ة للإ نا او اهلله وىللیؿللىق ةلله نوي وىلل
هاي ؿلىق نا آلكان ىی ةهكاخ و ىیى ةه واه اور كه وىیةانق و ىى
كله قن وىلا او ، الر ؟٣ع؟ىهكي ىى٣ىق ، اه كى او آ ػظریاوق و ىى
. (<B=، >: ض@;<;، ىق )كوٮ آساني ىذهدث ىىیةه طهر وطىق چ
اذـهاض و ٯاةه قذهسى الر و هيله او یى٤اق وىآؿهامىىا قن. =
اللاي ٫قلله و یللةلله ا، للىك ٤يللر ةلله للىن ىللاوي ةهؿللىنقان ىللىیللا
؟؟اىته یللللگلللله پیقشى یقن ػللللك. للللىق دگكللللذى او طاى٤لللله قون ىللللى
:كی٫هىا ىى
لكگا، و آليایاهه وىل، قن وىا ىنؽ... لكیػ، په ، ىالاخ قن
آب هههللا . للىك ىللك ىللى او ٫هاواللى ٤يللر ةهلله، ایللا قن یللىاه
233
ذر‌آ
الن‌ماز
ی‌سیازت‌لاوذلمو
_ن‌ی‌آعناجتا
ؽتیاى‌ربای‌نىیراابن‌یاادر‌د
ییاکترسا
...لىق هاي قنؿذا چك ةهاةله و ى٤لاق الذـهاض ىلى ىیى، ٫هاوا
. (@<;-==;، =: ض>><;، )ا٫ی گننایگای
ػبیعی‌آذرالزمان‌از‌دیذ‌ادیان‌ابراىینیعلائم‌‌نگاىی‌تؼبیقی‌به
ىلیؼیر و ، هله له قیل یهىقیلر، ىن که ةه د٬یه ةیا لك هيا
للیك آؿهامىىللا تی٤للی و ، ٣ للإئ الل إو ى٤ذقكللك کلله اومللی للاه ٫هان
قن ایلل ىللىنق اللذهاکاخ و ا٫ذهاٯللادی وطللىق قانق کلله. کیهللای ؿللا اللر
: يهقدىا آها نا ةه ررغ ویه ةه ىی
ةلانخ ديلاو ،اومی کذه ىلذهک ىیلا اقیلا اةهاهیيلی قن ایل وىیله
قن ایل قونا . پله او ةهکلر و لاقی و ل٤اقخ الرای ای اقیا ةه آیك
ةـذی ةله نؽ و آناى و ٤اقخ و یک، ٬ا و إىر، آةی په، ٫هاوای
. اا نوی ؿىاهك آونق
ر و للاقی آؿللمامىىا نا ایلل لل٤اقخ و ةهکلل ،هلله لله قیلل ىللىنق ٠لله
. قاك ىی ىا و ى٤ذقكا و قی ةاونامؿا و ىؼصر ةه ى
لىىی کذله ىلذهک آ اللر کله قن هله لله قیل او ٣ لإئ ىهیللث و
اؿىایك و ههااک یى ةهای آؿهامىىا یاق لك الر کله امتذله لاىه
ق و ىلیؼیر و ال إو اهله ٫ل، قن یهىقیر. ىا ـىاهك گهقیكمػال ى
ىذؼق ٣ماب املی هلذك کلهاك، کانای که ةـیك ك ٫ظىن و گا
اؿىلایك و ىهیلث قن آؿهامىىلا ٣ لإئ ای ٣ماب ةهای آلا هيالا٣ إئ
. ار
قن ای ىیا لإوو ار ةه ایل ا٫ذلهاٮ ىیلا اقیلا اةهاهیيلی هل الان
ه داکیلك لك کی که قن ىاة٥ ىقكي هه ه قیل اةهاهیيلی ةله ایل کذل
لیك اىلا . ار که اا نووی ةه طلىای ا٣يلال ؿلىب و ةلك ؿلىق ؿىاهلك ن
لللر کللله قیللل یهىقیلللر ى٤ذقلللك الللر کللله ةلللكکانا قن طا ای د٬لللاوخ قن
للیك ایلل قن . آؿهامىىللا و قن هيللی قیللا ةلله طللىای ا٣يللال ؿللىق ؿىاهللك ن
، الا پل او ىلهگلك ػامی ار که قو قی ال إو و ىلیؼیر ى٤ذقك
للذاؿیى ؿىاهللك قاللر و قن آظللا ةلله سللزای ا٣يللال ؿللىق قن ق یللای قیگلله ن
للیك للذاؿیى و ػللاب و . ؿىاهللك ن ة٤ضللی ى٤ذقكللك ا٣ذقللاق یهىقیللر ةلله ن
طلا کله ٯلىو او آ. ةلا ىلائه دلانیـی ایل ٯلىو ىلهدت الر، کذاب قیىی
ع ةىنگلا ایل قیل ، ٫هاوای ك ارهای یهىق قن ىل دانیف ىذؼيه ن
ةلله ایلل کذلله داکیللك ، و ا٫للىای للته و دؼيلله یهىقیللا ةللهای دللنی قاق
ذاؿیى قیىی ار و ةكکانا قن هيلی قیلا ٣قلاب ؿىاهلك اك کهق که ن
ك و ٯلىو یهلىق لاهك ایل ٣لماب ؿىاهلك ةلىق دلا دلنی ؿلاه و دلقی
. ٯنث پیكا يایك
يىیا اةهاهیا٣ى آؿهامىىا قن اقاطذي_ یاسی ٤ك ة
قو قلذه يلى یا اةهاهیلاقایل کذله الان لك کله قن اةذكای ىقامه ةله
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
234
ةله اد٬اٯلاخ ، کله یکلی او آ قو ٣ إىلرالك ٣ إئ ةهای آؿهامىىلا لکله کهق
گهوهلایی او ى٤ذقلكا قن هله . یاسی و اطذيا٣ی قن آؿهامىىا اان قانق
٣لىو ها ولاه٣ لإئ ىیؼیر و ا إو ةا دىطه ةه ای، ه قی یهىقیر
ةلهای ایل . که ةه دؼقلق ؿىالر امهلی کيلک يایلكاك ىقؿىق نا طىو ي
الللر کلللهای ٣يللله و کللل یاسلللی و اطذيلللا٣ی دهلللا ولللینههلللا، گهو
آهللا ى٤ذقكللك ةللا نا اللكاوی . دىاللك دؼقللق اناق امهللی نا دسللری٥ ةـللك ىللی
اىه ىی طت و ػذی اق إب ؿكاوك ةلهای الا نا ىذظنلی های دىاك ةه
ىام٤لللللللاخ قاللللللليكا ٣نلللللللىو یاسلللللللی و . (Cook ،2005يایلللللللك )
ةللا ایلل للى٢ للهو ٫کلله و هللایی قهللك کلله گهو ىللی اللا للا طاى٤لله
دللىا ىللی ىللیؼیر و الل إو، ایللكئىمىژی نا قن ىیللا هلله لله قیلل یهىیللر
«گلها هلىان»یلا «ةیاقگها»، «گها آؿهامىىا»که ةا او کنی ها ای گهو. یا٫ر
قانای دللکی إخ و للاوىاكهی ؿللا ،ى٤للهو٪ و للاؿذه للك هللذك
اىه، ؿىق ةىق او هایی و قن ةههله، نا قتلال کلهقای ویلژهای اهكا٪ و ةه
دىطله هيله طهایلا نا ةله اك دىالذهالك ةا اٯكاىادی که اظلاو قاق، وىا
. ؿىق طنث يایك
قن اقاىه اةذكا ةه ةهنسی ٣ إئ یاسی و اطذيا٣ی آؿهامىىا قن هله یلک
قن طىاىل٥ ها اقیا ىمکىن پهقاؿذه و قن ي ةه ىاقیقی او ای گهو او
. ىیؼی و ىنيا اان ؿىاهی کهق، یهىقی
هىقی یآؿهامىىا قن قاطذيا٣ی _ یاسی ٤كة
قن قنطله اول ى٬هلىىی قیلی و امهیلادی الر ى٬هلىو آؿهامىىلاگهچه
ا٣ذللها ی٤للی یاسللیای ىقىمللهةللا ای گللذهقةلله للىن قن یهىقیللر اىللا
ایل . (?::>، Auneا٣ذلها یلک اٯنیلر سلرکىب لك )؛ پیىك ؿىنق الر
ة٤ك ىنی و ة٤لك ، ة٤ك طهای: ةاك ىی ى٬هىو قن قی یهىق قانای ه ة٤ك
ىر قیا چله : ای ارةه دهدیث ىال انی قن ای ه ة٤ك . ٫هقی سر
ى ىر ٯىو یهىق ةه کظا ؿذ ؿىاهك ك؟ و سر ر دلک ؿىاهك ةىق؟ سر
ىقیلر ةلههی کله قیل یدک ا٫هاق ةشر قن آؿهامىىا چله ؿىاهلك لك؟ پالـ
طها ةلا اطلهای ٣لكامر اطذيلا٣ی و ةهٯلهانی : ای ارقهك ىی ىال اول
ك ) ىی قی واػك )یهىقیر( ةه نؽ . (Gillman ،2007ن
ىلر ٯلىو یهلىق طى ةهای یا٫ذ پالف ایل لىال کله و قن طر قن سر
قو طلىاب انائله ىقلكي یهىقیلر ىذلى ،ؿذ ؿىاهك لكةه کظا آؿهامىىا
و هیاسلرائ ةلى هوويیپ و هىقی ٯىو قيا كین ٬هیك ةه اول اك: يىق
ایل . اةلكی ا دؼقلق ىلىیل قی كله قن هيلیه ػكىىر ةله سرداسلر وىلیكد
ؿاب ةه کای که ایيا یاونق و ةا لک و دهقیلك او ، ى٬هىو قن دىناخ
یك آؿهامىى ٫هان :گىه ةیا ك ار ایاك، کهق ىی ا پهنوو ؿكاولك ةلهاي ليا ، كیواي ةه يا كه ىذاٮ نوو ؿكاوك هذ
235
ذر‌آ
الن‌ماز
ی‌سیازت‌لاوذلمو
_ن‌ی‌آعناجتا
ؽتیاى‌ربای‌نىیراابن‌یاادر‌د
ییاکترسا
٠لى كله قن ینيلر ٧ن... . ىیو له نولا، كىیچه ؿىاهك ةىق؟ دان
.(:> -B;: ?، ٣اىىي تى، قی)٣هك ٣ذ ...چ قنؿكگى تاكیآ ه
ى٤للای نوللایی و للىن و دلانیکی و نيللر ةللهای ىکللها آؿهامىىلا ةلله
پاف قوو ایل لـ نا داییلك کلهق و . ٤اقخ ةهای ةاونىكا ةه آ ار
هلىق الر یكه ىـى ٯلىو ار ك او وكگىیاي طك آ٧او قونةیا گه
للا كلله هيی. للىك ه ىللىیلل وللكگى ةلله لل٤اقخ اةللكي ایللو آهللا قن ا
عاذضلى ٣تلاناخ او ة٤. گهقلك هلى و اةلكي ىلىهىق قچان ٣ماب امیقيا
یهللىق قن هيللیى ٯللىو یللىق كلله قون كللاىهوا ةهقاللر ىللىیچلل یااعز
لىق كله آؿهامىىلا كله ةله اذتا ىلىیگه چیار اىا او ٣تاناخ قیق
ك ةلا ولكگى لى ؿىاهلك ةلىق یل٣تانخ او ٣لاميى طك، ه كید٤ت «هىینوو »
اىلا . ارك ا٫هاق هيهای٬ه نیهى و ن ةه پاقا و كیكه ةا قاوني
ىلللر قن ة٤لللك ٫لللهقی للل او ایللل کللله سر قن ةشلللر ا٫لللهاق دلللک دلللک و په
ىلر هيگلا یهىقیر س، ك ؿىاهك چه آؿهامىىا ىلهگ و پل او آنا ر
ذاؿیى انواغ کذله. قاك ىی او ؿاکها ةكسر ةهآونق الر کله ای امتذه ن
، Gillmanللىق ) يللی یا٫للرىنتللی قن ىللىنق آ قن ىللاة٥ اومیلله یهىقیللر
<::A) .ار کله قن ای آؿهامىىا هگاىه ،ةه ای دهدیث او قیك قی یهىقیر
لك ىلی ایياا قن نيلر و دیهگلی ةله سلر آ ةی ىىىلا قن آلای و ، ةه
لك و قن هایلر ديلاو ىلی قیلا ةله لنؽ و آناىل، ٤اقدك ةلا ها الان
. ىهگ او قیا ؿىاهك ن٫ر
. ػكىىلر ىلنؽ ىى٣لىق الر گلاوهآؿهامىىا ،او ٠ه امهیاخ یهىقی
ىذ٠لله و ىللذاٮ هللىن نهتهاللی ، ةلله مؼللا دللانیـی ةللیانی او یهىقیللا
ایل . (=::>، Gleasonکه قی آا نا او ٫اق کیلا ىتلها يایلك )اك ةىق
ایل د٤لكاقی اذیاٮ ةه دهایی ةهای ایظاق د٨ییه کا٫ی تىق الر و ةلاةه
، و ىىا٣یللك آؿهامىىللایها یللک او و٣للكةللا د٬للیهی ههىىد، او پژوهللگها
ى٤ذقكك که ای ـا قن قی یهىق کانکهقی ٣ينگهایاه قن ناذای ایظاق
اسلرائیه یک طت یاسی ىى٣ىقگهایاه و ىتذی ةه ػيایلر او ٯلىو ةلی
او ایل قونا ةله ٣لىا ٣صلر وبىیعال شیاهضاهقن ای ناةه . (Harvey ،n.dقانق )
یك ةه ا وگ٫اق و ى او ینها (ىىاىیله، )٣هك ٣ذیلق كك ه ىىید٤ت ىن ن
ر قن یلهلىق قن هایىق كله ٯلىو ةهقار ىىیچ وبىیعل شیهضاهاو ٣تاناخ
ن ه یاسلرائ ٯلىو ةلى، هلىقیگله یاىا ةه ؿ إ٪ كذث ق. ىك ػاك ىىیاون
. یكك و ه قن دياو وى دها قن آ ىؼكوق ػكىىر ىى
یقن طهللر دللإى «ؽیىالل»اللر كلله هللىن یللةلله ایهىقیللا ا٣ذقللاق
. طها ةىق الریٯيذى او قه ؿكاوك قن آ٧او آ٫ه ، ٤اقخ ةشر
لك کله ىالیؽ الای یهىقیردياو ةىنگا ةه ایل ىنلث اد٬لاٮ ٠له قان
اىلهاظلاو او ه٪ ؿكاولك ةلهای که ار ؿیله و ؿلا ىإىىنیلر ای ةه
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
236
ك که ىا آا. ؿىاهك یا٫ر . یؽ یک ىىطىق ٫ىٮ اا ةاكا٣ذقاق كان
ؿللىق نا قن ةللك یى كلله قن ٫نللیهللا چلله آ، ىذقللكوا یللهىقی یقن ةلل
ا یللللذك و یو ولل ىللى ةللى، اللنىنایى كلله قن قیهللا قاللذك و چلله آ ىللى
دؼلىل طهلا و هلىن یلا هيل یك و آنوویل اىیةىنگذله ، سرگهقا ةىقك
ك یلان لاوق و ٯلىو ةهگى ى دـلر ؿلىق نا ةهٯله یػكىىر ؿكا ةىق دلا قن له
قن كذللاب ىقللكي ةانهللا ةلله . ه ةلله قون ؿللىق طيلل٥ كللكی نا قن اسللرائیؿللى
ه الر و یهى دها نا ىنر اسلرائی. هى اان ك ارینر
شلاٮ و ی ىیلهلى ؿ لإ٪ ایا ٯتلىل لناى طلى یلگله و یاا٣ر او ؿلكاي ق
ك ار. ی٬ه كیىذؼق ك
ىىلر آؿهامىىلای یلى دىطلله قانق و یللاةی ةله ػک یهىقیلر ةله ملىاوو قلر
:قاك ىی ادؼاق ٣يىىی نا ٣اىه ىه ای ىئنه٥ یللدللا طي، هللا وةللا پللا ؿللىاه قاق ةلله ىنللر، ها كلله قن آ وىللایللو
للللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللا الللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل یا
، قیللك )٣هلك ٣ذیك قل او نا ٣تلاقخ يایلهيه و ، هى( نا ةـىاكی)
.(C;: دؼىىاىغ، C: =، ای٬
گاهكللانا و هلل ةلله هلل نوو ٧للث قانق کلله للاو « ىو امللهبیلل»ایلل نوو
ذك ىی هى نایهووي ةهاي كاى ار كه دها یةانخ و پ . په
هللای کذلله ةللیان ىهيللی کلله ى٬هللىو آؿهامىىللا قن یهىقیللر نا ةللا ک
لذاؿا٣ذقاق ةه ای کذله الر کله ،قهك ىی اطذيا٣ی پیىك _ یاسی ى ین
ه ىلهغ یلقم. پلمیهق ىلی لىنخ قیلایلقن اآا ٬ه یپاقا و كو ىهقگا
عیك ةهاي دكیا، كی ٣قیك ا قن هلىق یٯلىو ها و آللإىى ةلىق كله ن
قن ایل ك قيا و ىـام٬ا نا ی٬ه قیو ك ار ىذؼيه كىل دانیف
اسله . الك قیلك ىلی اطذيلا٣ی _ قیا نا ناهی ةهای ایظاق اگیى ک یاسی
ه قن ىقاةللله قللليا و یسلللرائا الللذقاىر ٯلللىو ةلللى، لللهی اكیلللگللله ایق
لك كله قن یل نووي اىیها هيله آهلا ةله چلیو . ىك إخ ار ك قالذه و قان
٬له ٣يله ؿلىق ؿىاهلك یو قيا ةه ك، ه ةه پاقایاسرائ ر ٯىو ةىیها
لل ك یللقن . للىق هلله ـصللى قوةللان قن قاقگللا ىؼاكيلله ىللىیةللاةها. كین
هق و قن قاقگلا یلگ ىها و قاوني ةه لىنخ گهوهلى لىنخ ىل قاقگا ىنر
:ىق هه ٫هقي ةه ااي ا٣يال ؿىق اػان و ىؼاكيه ىى، گه یقك و چليا یله ؿىاهلك گهقیلو ىهقو ؿل ؿىاهلك لك و ىلهقا لم
. (?;: ?، اءیا٤، قیىذكتها پر ؿىاهك ك )٣هك ٣ذ
ىى٣لىق یهلىقی ةلهاي ػكىىلرنا ى یها یژگیدىا و ىى نیقذ عذةا دذت٥ قن
لذى )٣هلك ٯلكیلىػد. ;: لكه يلىق _ ?;هيلى: )؛ (>-;: ;=، ایلانى، یك و ؿلكا په
;C) ٣كامر ةهٯهاني. >؛ (ایال٤، یٯك ٣هك ،C :A) ،( :و ? -<: ;;هيلى =< :;?) ؛
: ?@هيلى: )؛ (C-@: ;;هيلى: ) طهلا ةله ىى٣لىق دلن و هلا ٯلكنخ لاةىقي. =
237
ذر‌آ
الن‌ماز
ی‌سیازت‌لاوذلمو
_ن‌ی‌آعناجتا
ؽتیاى‌ربای‌نىیراابن‌یاادر‌د
ییاکترسا
: >، هىلل٥، ی)٣هللك ٯللك، (B;-@;: >=هيللى: ) ریللاى و ایظللاق آناىلل. <؛ (?>
;B) (<: >هيى: )، (:>-?;: >=، ایا٤هيى: ) اٯذاقي و٥ ةهتىق. ?؛ .
آؿهامىىللای ىللمکىن قن قیلل یهىقیللر للتث پیللكای هللای وطللىق آىىو
وىلای »های ىذ٤كقی ك ار که قن پی دؼقق ةـلیك ةله ایلك گهو
. هذك «ىذ٬اوخ او اکى
یلاقگهایی قیلی قن قن دؼقیقلادی کله قن ىلىنق ة (Almond ,2003) آميىلك
کلك کله ا٣ذقلاق ةله ىلی ةه ای کذه الان ،ىیا یهىقیا اظاو قاق ار
للیك آؿهامىىللا قن ىیللا یهىقیللا ةلله ٣يلله گهایللی ةللهای دسللری٥ قن ٫هان
او آللللللا ػذللللللی ىللللللئنه هللللللایی ویللللللاق اللللللر کلللللله گهوای اللللللكاو
ن٫للذ ةلله سللرةاوی کلله اىللهی قیللىی و ٯللاىی اللر و ةلله قللر ػکىىللر
ةالللللللللللللللللللللللللللللللللللللللك نا قن نالللللللللللللللللللللللللللللللللللللللذای یىللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل
ایك آؿهامىىای د٬یه کهق و ؿىق یلى ةلا یلر آىلاقگی ةلهای آؿهامىىلا و
. نوك ىی ػىاقز آ ةه ؿكىر سرةاوی
های ةیاقگهای یهىقی هلذك کله قن یهىقی یکی او گهوهای اندكوک
یاسلی و اطذيلا٣ی نوی هلای پی دؼقلق ایلك آؿهامىىلای ؿلىق ةله طت
او ، ىللكنهای ةلله ؿ للإ٪ اندللكوکها، للاؿه هللانقی اندللكوکاللك. آونق
قمیله ایل اىله آ الر کله . کلك يی نژی هیىیذی اسرائیه ػيایر
قن نولك هلىن ، و ا٣يلال ؿلىق ى٤ذقكك نژی هیىیلذی ةلا دليیياخ
. (Liebman ،1993کك ) ىی ىیؽ ؿنه وانق
های اندللكوک او للىی قیگلله طتشللی ىاللك طللت گللى آىللىی قن
اىللله الللنی آ ػيایلللر او نژیللل های یهلللىقی وطلللىق قانق کللله او طينللله ةه
ایل گلهو هله ٣يله لکىلإنی نا یلى . هیىیذی اسرائیه ٧اث الر
یك آؿهامىىا د٬یه کك و ةه ٣ىا ىشال ى٤ذقكلك ىی قن ناذای ٫هان
و دىالك ةله هلىن ىظلی کيلک کلك ىلی ٫هاگیهی ٣ن و قال ىلكن یلى
. (Cromer ،1986ةاةهای ةایك ةه ٫هاگیهی آ هير گيار )
ریؼی ىیاطذيا٣ى آؿهامىىا قن ق_ یاسی ٤ك ة
ایيلا ؿلىق و یلى قکذلهی ل٤اقخ و ىیؼیر قیلی الر کله الىلإ
ذگانی نا دا ػك ویاقی ةه آىىو ةه ٣تلانخ . آؿهامىىای ةا کهق ارهای ن
ایل . کلك ىلی ػلال نا قن پهدلى آیلك د٬لیه دظهةه اکلى و ،قیگه ىیؼیر
ىق که ةه ى٬هلىو اىیلك و اىیلك قاق ةله ةاوگلر ده ىی اىه وىای نو
The International Standard Bibleقن آیللك ىقیللک دىطلله کللی ) ٣یسللی
Encyclopedia ،1915) .گىللله کللله ةلللانز ) آ، آؿهامىىلللا قن ىلللیؼیرBarth ،
;C==) ى٤ای اذهای اىىن یلر ةنکله اذهلایی الر کله گىیك دها ةه ىی
سرآ٧اوی ىی ار و آ اذها ةكو قن ٠ه گه٫ذ ای سرآ٧او کاىه ، ؿىق
ةله . اذها ؿىق آ٧او الر و ةلا ى٬هلىو اىیلك قن ایل قیل پیىلك قانق. یر
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
238
٣تانخ قیگه ررو٢ لؼیؽ اىلىن ةلا اىیلك ةله هلایذی نول و ل٤اقدتان قن
هلللا، او ىلللیؼیا ىالللك پیىنیذهایی ٫هٯللله. ق الللرکانهلللا پیىلللك ؿلللىن
کان اىهیکایی ػذی او پیىك اىیك آميای و ىیؼیا ىؼا٠٫ههای پیذیر
اطذيا٣ی و اٯذاقی قن ، یاسیهای و آ٧او آؿهامىىای ةهای ایظاق طت
آلللا ةلللا . (Sauter ،<::B؛ Clouse ،<::B)الللك دلللانیف ى٤اصلللر الللذ٬اق کهق
کله ةله اك ای آىىو آؿهامىىای ةه پیهوا ؿلىق اگیلى ةـلیك اذ٬اق او
و ، ؿللا یاسللی و اطذيللا٣ی ىللك٠ه ؿللىق ٯیللاو کللهقهای ٣نیلله پكیللك
کذه ىه قن ای طلا . اىیكوان و قمگهو ةاك ةه پیهووی هایی قن آؿهامىىا
ى٬هىو آؿهامىىا ةا ى٬اهی ، ىاك یهىقیر، ای ار که قن ىیؼیر یى
. اطذيا٣ی ك ار _ یاسی گه ؿىنق و قانای کانکهقهای یاسی
ای اىا ، آىك ار ذیعذ عذهاي ىـذن٭ كذاب آىىو آؿهامىىا قن ةـ
دللىا ةلله للـذى ىللىىامللث ةلله للىن یکكللر و هيللاو ةیللا للك و
؟٢؟سلىیاو ةهؿلى لـا ٣. او آهلا ةله قلر آونق ةكو داٯهي ید٬
لىق كلله وي ؿلىق نا آ٧للاوگه الذ٬اق ىللى، هللا قله للك هیلى كلله قن اظیل
ى یللؼی، سللىی كلله ٣یللللاؿذه و ا دؼللىمى ةللىنگ و ىظللى آؿهامىىللا ىللى
؛ =;-;;: A;، ه ىذلىیاظ، قاك )٣هك طكیك اىته ىىیاي پیى٤يكا نا هيا ام
:ؼا اری( كه هىن ىقكىه هىن ى=;-;;: C، ىهٯو ديللاو چیىهللا نا الل إغ آیللك ىللی امتذلله امیللاي: او قن طللىاب گ٬للر
گىی که امؼال امیاي آىك الر و ىی میک ةه يا. ؿىاهك يىق
قن ةللان یؼیللی او آ گللا للاگهقا قنیا٫ذللك کلله ... او نا للاؿذك
: =، مىٯلا، )٣هلك طكیلك ه الرگ٬ذ ىی یا ـا اد٤يیك قهك ة
>).
د٤تیله ةله نوو او آؿهامىىلا، هياك ىاة٥ یهلىق ىیؼیر یىةاةهای قن
ىلر کله نووی ةلىنگ و د٤یلی ؿكا یا آىك ؿكاوك لك الر کلك سر
. ا٫هاق و قیا ار
اگلله ةـللىاهی ىهاػلله ااسللی ػیللاخ قیللی او اةذللكای ؿنقللر نا او قیگللا
لليانی : اللان يللاییها دللىای ةلله ایلل للاؿ ىللی ،قیلل ىللیؼیر ةه
)٣صلللر ٣یسلللی، ()٣صلللر اسلللرائینیا اةلللهاهی، )٣صلللر ؿنقلللر( آقو
٣صلللر) هلللایی قاونی و ةاوگلللر ٣یسلللی، آلللىب آؿهامىىلللا، کنیلللا(
. (:;:>، Leonhard( )هىان/ ٣یسی
امر او ٯلهان گه٫ذله ، ؟٢؟سىیياخ ٣ید٤ن ىهػنه قن یده ىه كه ىهكى ن
. الر و قاونی هلایی ةانخ هىن ٯهیث امىٯلى٢ قوملر آلياى، ار
الر و ؟٢؟سلىیيلاخ ٣یذه د٤نػكىىلر ؿلكا هل، هاي هيگى هیقن اظ
لللذگاني الللا ٫قللل قن ا ، هاااشقظ یااااغ. هقیپلللم ٯنيلللهو دؼقلللق ىلللىیلللن
، دله الر كیلر ىقیؼیه ىلیلكه ةله ةهقالر اوم، ه كای اظیده يىیٯك
كك كه لإوو ار ىذؼيله ػكىىر ؿكا نا ةا هىن پسر اا ى٤ه٫ى ىى
239
ذر‌آ
الن‌ماز
ی‌سیازت‌لاوذلمو
_ن‌ی‌آعناجتا
ؽتیاى‌ربای‌نىیراابن‌یاادر‌د
ییاکترسا
ع هىق لهق یا ی و ى إسرا كاها، نه نهتهایهاي ٫هاوا ىق و ةه و ن
لذاؿ : ;=؛ B: ;=، ه ىلهٯیلك )اظیلى يایو كذه ىق و پل او له نوو ن
C امتذه ةایك دىطه قار ای لنر و پاقلاهی دهلا قن آیلك . (:;: ==؛
ىقلهن و دؼقق ـىاهك پمیه٫ر ةنکه هيیله و قن هله ػلال ةلهای ٣یسلی
ةلهای هلىن ىلیؽ ىیؼیا ى٤ذقك ةىقك. (Kümmel ،1957ىذؼقق ار )
لك ةایك اةذكا طایاخ و وذی، و آ٧او ػکىىر ؿكا ها قن طها ةه هایر ةه
یا ، ٣ام نا ٫ها گیهق و ىكدی ك ىیؽ، و طگ و ىیتر و ٫ إکر
٣هللك ؛ C ،<:-<A ةللك، قایللال، )٣هللك ٯللكی. یللا قطللال ةلله ىللهقو ىللن للىق
. (:;-;آیاخ، :>ةك، ىکا٬اخ یىػا؛ B;: >، اىه اول یىػا، طكیك
گهایالله ٯاةلله د٬للیه یللى ةللا گللاهی ٣يلله پاقللاهى ؿللكاقن ىللیؼیر
دىا ةه ىن ؿ إه ةه نا ىى ؟٢؟ؽیسى ىیاو ٣یپ ةه ٣تانخ قیگه. ار
:ا كهقی ىنخ ةیال دىةله ، ك الریلپاقلاهى ؿلكا ىق، ك الریا٣ر ىقهن ٫ها ن
.(?: ;، ه ىهٯی)اظ كیيا آون ی ةانخ ایك و ةه ایك
ك قهلك الر كله ىلهقو نا ةله یلى د٤يیلؼیاو یلاو قن چهلانچىب پیل پیا
الر یلاو ایلى٬هىو پ. ه و ةانخ پاقاهى ؿكا نا قاق اریدىةه دى
، اىیهوهلاي لی ن٫لذ یاو ةل قن ذیظه ک اطذيا٣ی ىیؼیا وكه
نوو ؿكاوللك ، آ نوو . گللهقق ه ىللىیهللى ةلله طهللا ةلله ووقي دللكللنر ام
.ار
ر آىك یك گىرزق كهق و ٯ٤یك ناط٥ ةه نوو ؿكاوك ةا داكیقن ٣هك طك
ك لتر ةله دؼقلق یلهوا ؿىق ا٣ إو يىق و او هه گىه دهقیآ نوو نا ةه پ
ؽ نا ةله یهلاي ىل آ هى كهق گهچه ىيك الر ة٤ضلى اآگاهلا و٣لك
ك و ةه آىك چیديـه ةگ :يا كاذه ةاكی نووي ایهآ هل ىشلله ، ك كله نوو ؿكاولك ػذيلا ؿىاهلك آىلكیلةكا ةله هله ػلال
ةه لكای ٠٣لی ها ه كك که قن آ آيایقوقي كه هيه نا ٧ا٫نگ
.(:;: =، اىه قوو پهي، كی)٣هك طك وائه ؿىاهك ك
ةاللكى او ؟٢؟سللىیاىللا نوو ؿكاوللك چلله نووي ؿىاهللك ةللىق؟ نووي كلله ٣
ىلهقو یو طالث ؿكاولك ةلك و ةه دـر قاوني لذه ایآ ىىییآيا پا
:كك قاوني ىى
اىا چى پسر اا قن ط إل ؿىق ةا طيی٥ ى إئکه ىقكي ؿىی آیك آ
و طيیل٥ اىذهلا قن ػلىن او طيل٥. گا ةه کهسی ط إل ؿىق ؿىاهك ر
.(>= -;=: ?>ةاب، ه ىذىیکك )اظ ىی ىك و آها نا او هيكیگه طكا ىی
. یاةك ىی ظاخای قن ای نوو ار که ٣ك
آؿهامىىللا گللهای ىللیؼی دىاللذه اللر قن للىل دللانیف های اكیلله
امتذله . لی نا ةله ؿلىق طلمب يایلكا٫هاوهلای ا٫هاق و گهو، ىلإی ای قی
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
247
هلای قهك طت ىی قن ىیا ىیؼیا اها ىام٤ه دانیف ای طت
للك ةهی هللىن. آؿهامىىللای ىللیؼی ه٫یللر ةالللإیی ةللهای اةللهاو ؿللىر قان
(1998, Horburyقمیلله ایلل ىللئنه نا آ ) ىللك٣ی هللا قاللك کلله ایلل گهو ىللی
لیك ٯهیلث امىٯلى٢ هذك که اؿانهای ٫هاوا و لكیكی قن ىلىنق ٫هان
نا هلا و ىئىل هذك دا ةه سلر٣ر ایل اؿاناك آؿهامىىا قنیا٫ر کهق
ىىلا نا لاوی ىلهقو ةلهای آؿهام ةه ٣يىو ىهقو ىذقه کهق و پهوه آىلاق
ةلهای ن٫ل٥ ىىال٥ ، ؿل آىاق لاوك و ایل ىلذنىو کلان سلری٥ و اػذياللإ
ای کلله ٣يللكدا ةلله ایللكئىمىژی آؿهامىىللای ىللا ة٤للك هللىانهللا ایلل گهو. اللر
ك ، ى٤ذقكلك کله الا قن ىلیه آؿهامىىلا و اطلهای اناق امهلی ،د٤نق قان
الر کله هيلی دنقلی او قل ىشتلر الا. قشی ىشتر ةه ٣هلك قانق
ایل قن ػلامی الر کله . يایلك ىلی نا واقان ةه ٣يله اطذيلا٣یها ای گهو
کله الا قن ٫هایلك اك ةه ای ٣قیكای آؿهامىىای ىاٯته هىانهای گهو
، ةللا دللىا دؼقللق ؿىاللر امهللی قشللی للكانق و ؿللكا ؿللىق ههچلله نا ةـىاهللك
ةاةهای . قیگهی كانققهك و یاوی ةه اا یا چیى ىی اظاو، ةكیه ؿىق ةی
نا اللكاؿذ طللت یاسللی و اطذيللا٣ی لله دهللا کيکللی ةلله دؼقللق ، ایللك
کللك کلله ػذللی ىيکلل اللر قن ایلل ٫هایللك ؿنلله هلل وانق يللی آؿهامىىللا
گلهای ىاٯتله هلىان ىیلؼی آؿهامىىاهای ٫امىل یکی او گهو طهی. يایك
اةهدى یکی او ن پر. ار که ةیذه قن اىهیکا ةه ٤٫امیر ى٨ىل ار
ىذ٬کلها آؿهامىىلا گلهای پیللهو طلهی ٫لامىل الر و ى٤ذقللك الر کله ةایللك
طهللر ةهاللكاوی یللذ یاسللی و اطذيللا٣ی ىىطللىق طهللا ةللىیژ اىهیکللا
اٯكاو و ٤٫امیر يىق و د إ کهق که آ نا ةا ٠اىی امهی طایگىی کهق و
ناةهدلى دؼىللإخ . (Snowball ,1991قن آ ٠او اػکاو امهی نا پیاق يىق )
للیك ةلله ٫هطللاو قیللا پلل او ٫هوپارللی للىنوی للاةق نا یللى قن ناللذای ن
او ى٤ذقللك اللر ةایللك ةلله ؿللكای ی٤قللىب ةاوگللر . قیللك ىللی ٯ٤للی دللانیف
(Robertson ،1991) .
کلله ىذ٤نللق ةلله طللاغ ىللیؼیا «اکشهیللر اؿ للإٯی»گللهو ىىللىو ةلله
گللهای ٤٫للال هامىىللاهللای آؿ اللر یللى یکللی او گهو گللهای اىهیکللا ناللر
ا٣ای ای گهو قن وىا طگ سرق اىهیکلا و لىنوی . ةاك ىی ىیؼی
ةللا للىنوی للاةق نا قن ناللذای هللىن ىللیؽ ای قنگیللهی هللذه، للاةق
. (Haines ،1997 ) کهقك ىی د٬یه
گللا للك للکىلإن ةلله طهللا قانق و ةللهای ٧نتلله ،گللهو اکشهیللر اؿ للإٯی
للله لللکىلإن ةللله ٣ه یاسلللی و اطذيلللا٣ی اىهیکلللا د لللإی ها ٫ههلللگ ٧یه
ديلكی الر کله ایلذه طلایگىیی او ٠ه آها ديك ىلیؼی. کك ىی
. (Snowball ,1991ةاك ) ىی ةا ديك ٤٫نی اىهیکا نا قانا
249
ذر‌آ
الن‌ماز
ی‌سیازت‌لاوذلمو
_ن‌ی‌آعناجتا
ؽتیاى‌ربای‌نىیراابن‌یاادر‌د
ییاکترسا
آؿهامىىا قن ا إواطذيا٣ی _ یاسی ٤كة
قللل ةهطلللذه و ٯاةللله دلللىطهی قن ٠لللاو اكیللله آؿهامىىلللا ى٬هلللىو
( ةلللا ایللل ػلللال ایللل @Rippin ،;CC؛ Chittick ،;CBAلللك )ک ىلللی اللل إىی ای٬لللا
اىللا ةللا ، اللر الل إغ ةلله للىن صللریؽ و ىللـ قن ٯللهآ ةیللا للك
( و یللا آیللادی کلله :< و <;: قیگلله ىاللك پللییا یللا آؿللهی )واٯ٤للههللایی واژ
قن ٯلهآ ، (?: ىهةى ةه ٣اٯتلر ولكگی ةشلر ةله نوی وىلی الر )ٯل
، ةـلانی طاؾیؼاىلا قن ىلاة٥ نوایلی ٫لهیقی ). لرىىنق اان ٯلهان گه٫ذله ا
قله ( اػاقیشی او پیلاىتهىظنسی ثؾابساالاس، اة ىاطه عي، اةى قاووق عي
ایل کلك ىالك ىلی ك که ىقیک ك ٣ام ةله پایلا ٣يله ؿلىق نا ةیلا
:٫هىایك ىی ػكیص رری٭ که
هيا ا که ىیا اگلذا، یرای ىیا ى و ٯیاىر ٫انه
ارلرا ؛ ;B?، >ض، یر )ؼیؽ ىنای تاةه و وی ٫انه
(;B، اما٣ه
:و یاچه او ٣يه قیلا ةلاٯی ىالك الر قن ىقایله ةلا گملذه آ ةله آ
هيللا للتر ةللاٯی ىاللك وٯللر اىللهوو قن ىقایلله ةللا گمللذه آ
.(B;، >?ض: >;<;، ار )ىظنسی
ال إغ آؿهامىىلا ه گلهقق کل ىلی نول ةا دذت٥ ةیذه قن ىلاة٥ نوایلی
کللك کلله ىظللی ىللی ػکایللر او ٣صللری، یاةلله ویللژ للی٤، للىق ىللنياا
. قهك ىی قن طها نؾای کك و دؼىلإخ ویژ ىی هىن٣صر ىى٣ىق قن آ
٣ لإئ » ىىلىو ةلهای ىـاخ ویژ، ةهای ای ٣صر ا إىیقن نوایاخ
ه ٣ لإو ةله اي او ى٬سلرا ىذلإؿ قن ٠له ٣لك. قله لك الر« آؿهامىىا
كلك ا ىلىیلك طىاى٥ الاى نا ةیكه آ وطىق قانقادى یقن ٯهآ آ، اخینوا
٣لك او ى٬سلرا ى٤ذقكلك كله یا. ك و ٣كل اریو ناط٥ ةه ػكىىر دىػ
ادى هللذك كلله یللوناسللر للامؼا آ اخ ىهةللى ةلله اللذـ إ٪ اللا ویللآ
ىللر آ ه يا ةلله ىللإمیكللك و ىللذق ى ىللىیللگى یر نا پیللك ةشللر یسر
لا لیك ن ، <;ض: ;;<;، تاتلایی؛ :C ،B: ض:><;، آؿهامىىا ىهةى هذك )ن
اخ یلآ ای گهو او ى٬سلرا. (?A;-;A;: ا٫اخ؛ ?:;: اءیات؛ B>;: ا٣ها٪؛ :==
ف و یاگه للى٣ى ٫نلل٬ه دللان یللاخ ىهةللى ةلله دؼىلللإخ آؿهامىىللا نا ةیللو نوا
هامىىلا قن قل چی گلاهی ةله آؿ. قاك ٤ى طاى٤ه ااى ىىیك تیآ
ویلها آیلك طهلا ؛قهك قیكگاهی یاسی ةه آؿهامىىا ار ؿىق پهون
تی٤لی ةله لىی وىلای پلیةه لىن قاك که ةه دكنیع و ای ىی نا آیك
ىللا و ىذلل٬٤ا ػاکيللا و ٫هىاهوایللا طهللا منوق کلله قن آ ى ىللی
. ؿىاهك ةىق
ا و ٯته او دؼقق ػكىىلر ؿهامىىقن آگىه که قن نوایاخ آىك ار آ
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
242
كي الل إو قچللان قللذـى و قگهگللىى یلل دىػیللق، هللى و هللىن ىظللىام
٭ قن د٬یه قی یا دى ا٫لهاق طاهله یلا ى٨له و یدؼه . ىق ٫هاوا ىى
هلا او هیلهای پیلديلاو ا، یلةا آىلك ىلنؽ ق. هقیگ اظاو ىى یا ػاكيا طىن
لىم ةچله ؿلكا نا ىاةق آیىق و ق ا إو وقوق ىى ، ا كهقلكیلو ن
ر وانق یلاي ار كه تق نوا قگهگىى و دؼىل ةه گىهیا. كك اق ىىیپ
:كي آونق اری طكیی و آیكك كه ق دىن ىىیهيه چ، ك
ذه‌و‌ی وز وة‌جذ،ذی و‌كت اب‌جذ،ذی قوم‌ب أمر‌جذیادا‌ذرج‌القائم،52:ج9492،محلس ی؛7،83ج،:9479،)الخ ر‌الع املی‌ذیقعاء‌جذ
352).
و ةل یلیدت: ٯهان الراو ای قى یاي ا إو ػقیىؼىنهاي ااسى اػ
لاقاي كذلاب و لر )یاػ، ىيیذ ةك٣ر، ىیى٤ان٪ ق -?;=، =: ض:B=;، ن
=<>) .
الر یى ىنؽ قن آؿهامىىا وػكخ قن قیكى او كانكهقهاي ىه قی
ٯاةلله یلها ػكىىلر واػللك و ىقذلكن هيللها ةلا لنؽ دهللا ةلا وػللكخ قن قیلو
ىكلاى ، وةلاى، ذىیهاي ىن دياو اؿذ إ٪، وػكخیه ایقن ا. دؼقق ار
: كی٫هىا ذى ىىیقن نوا ؟٢؟اىاو اقٮ. نوق ىىیه او ةیو ٧
لىق ا ةهقاذه ىىیا اقیاي ى٬ه اؿذ إ٪ او ى، ةه ؿكا ىگك
گىله كله ؿلكا ٣ىوطله هيلا، كیلآ قن ىىییك آیو هيه ةه ىنخ
، >?: ض>;<;، )ىظنسلی دهلا ال إو الر، لىق ؿلكا قنیق: كیگى ىى
. (;>=: @?=;، ىکانو یهاوی؛ >?=
ىلر وطلىق قانق یهىق و ىیى ىاك یقن ا إو ؽ نووهلاي ىهل و سر
ا یل٣لىا نوو ؿكاولك ه قه ٣٭ قن طاى٤ه ىؼىب و ةل كه ا إػا
ي ؿكاولك نا اىته ؿىق اىه يىق كه نووهلایىق و ةه پ ك ىىیاو هللا اىیا
الك و ىىطلث پلك لىق و ةله ٯلكنخ اق ىهقو آون دا دمكهي ةلهاي آلا ةیةه
اخ ىذ٤لكقي آىلك یلقن آ. (?: یلك )اةلهاهیذه ى٤ه٫ر ػاله يایة، هىام
ال إو یلى ةله قیلگله یا قیلال إو ؿىاهلك ةلىق و اق، لك طهلای آیلكه ق
: و ای نوو یىو هللا ار گهوك ىى
ك و ٣يلله للامؽ اظللاو یلليللا آونقیاو لليا كلله اؿكاوللك ةلله كللاى
نا ةلله آهللا ؿىاهللك یو٣للك قاق اللر كلله ؿ إ٫للر نوي وىلل، كیللقاق
لى یو ق، كیا آها ؿ إ٫لر نا ةـلیییگىه كه ةه پ هيا، كیةـ
. (??: )ىن گهقاك پا ةهطا ىى، كینا كه ةهاي آها پك
: اخ یى او پیاىته قه ك اریقن نواهق و ػكىىللر او ك٬للان یللگ نا ٫للهآ ىللىی الل إو وىللیللق، ىللاقن آ و
او یا إو ـىاهك ةىق و سراسر وى، ىق و ػكىىذى طى گه٫ذه ىى
. (@A; ،;B;ب : =:<;، )یكة اووي اةكی ى ىىیهگى نهاید
243
ذر‌آ
الن‌ماز
ی‌سیازت‌لاوذلمو
_ن‌ی‌آعناجتا
ؽتیاى‌ربای‌نىیراابن‌یاادر‌د
ییاکترسا
الر كله قن آؿهامىىلا « نط٤لر»كى او ىتاػص ىه ك إىى قن ا إو ی
دلهی ىىلى٢ قن قكلك کله ىهکلىیگهوهی او پژوهگها ى٤ذ. قهك نؾ ىى
؛ Hermansen ،<::Bىلللئنه نط٤لللر اللللر ) ،اسلللی اللل إىی آؿهامىىلللا
Chittick ،;CBA ؛Chittick ،<::B) .ص اهيیللللر ایلللل یللللاخ و اػاقیللللدإىلللله قن آ
: اوق ىی ىىى٢ نا نويللا یاي ىىسللى ىللا ةلله دللى ا: كیللك آ وىللاى نا كلله گ٬ذیللاق آون یللةلله
پل لا٣قه ، یلیكذلا نا آلكانا ةتیاولك آونق دا آ كه ؿكیـىاه
ن يا نا ة٤ك او . كیذیگه يا نا قن ةهگه٫ر قن ػامى كه ىى
. (@?-??: )ةقه كیك ناگىاني كیا، یـذیدا ةهاگ ىهگ
و ، هلاي ؿلىق ؿلانض لكك ىهگ او ؿالهیا او ػال كاى كه او ةیآ
دل ةله : لا گ٬لرا٫ذى؟ ن ؿكاوك ةه آیؿته ، هىانا د ةىقك
ؿكاولك لتر ةله ، آني. آگلا آلا نا ولك لاؿر، كیىهگ ةلنان
للذك یللذه ىللهقو للكهگىان یاىللا ة، ىللهقو للاػث ةـلل اللر
. (=<>: )ةقه
لیلادى او ةىنگلا قیلنوا، ناط٥ ةه نط٤ر ك كله دلىاده ى٤لىي ی ةله ىلا ن
ك :كا قه ك كه ٫هىىق ؟٢؟ةه ٣ىا ىشال او اىاو اقٮ. قانك ىگه آ ا يىیها ةه پا ةه ؿكاوك ىگك كه نووها و ث كه ن
هاللك و ػلق نا ةلله ؤهلله یؿكاولك ىهقگللا نا ولك كللك و ولكگا نا ةي
، )کنیللی كیللك ةلله پللا يایللى نا كلله پللكیؿللىق ةللاو گهقاللك و ق
;=A?ض :< ،=?=).
ك كلى ةهگهقالی، ٣تلانخ ػلكاٯه قو ىنلث الذ٬اق لىقیلك او ایا
هلى الر كله قن ى و دؼقق ػكىىلر امیگهي ةهپایو ق ػق ةه اػتا ؿىق
ى یللك چیللهي هلله قو ىنللث ةلله یللا و٣للك آ قاق للك و ةلله د٤تیللقاهيلله
ها ىللهاق او ةهگهقاللك ػللق ةلله للاػتا آ و اهنلل یللو ؛كللك ةهگللر ىللى
. ا هذكی و اومیى٤ىى
٫هاواللی نایاسللی یللا اطذيللا٣ی هللای طت، ةللا ىام٤لله دللانیف الل إو
گهایلی دلکیه آؿهامىىلاهلای دىا ةاواسی کهق کله ىتذلی ةله آىىو ىی
او طينلله ایلل اللك. گهوهللی و طي٤للی قللر وقهللای للك و ةلله ٤٫امیر
. دىا ةه طت قا٣ یا ؿ إ٫ر ا إىی اان کهق ها ىی طت
هایی الر کله طت یاسی امتا یى او طينه طت، ٣ إو ةه ای
هلللای ی ة٤ضلللی او ىؼققلللا لللاو آ ةایلللك قن نقیللل٭ هيلللی طتنؤتلللق
کله قن هایی ى٤ذقلك الر لاه . وی(Filiu ,2011گها ستلر لىق ) آؿهامىىا
ةیلا ؟٣ع؟قن ىىنق هىن ه٫لكانا ىهلكی ىى٣لىق ر اهه کذث نوایی
ةله ها، او او طينه ای اه. دىا ةه ای گهو دتیق قاق ىی ك ار نا
یا و قاذ نیل و ىلىی های ػيه کهق ةیهٮ، و ؿهاا ٯكیؿهوض ا
. ةنك اان کهق ار
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
244
للك دللا ا گللها آ اللر کلله قن د إ آؿهامىىللاهللای یکللی او ویژگللی طت
ةله هيلی قمیله . ػهکر ؿلىق نا ةله ػهکذلی طهلای و ٣لاميگیه دتلكیه کلك
و ةا اذان کك او دياو اٯصی قا قیا یانگیهی کك ىی ار که ٤ی
. پهقاوك ىی گها آؿهامىىاهای ؿىق ةه دهویع ایكهای ٣قایك و ایك
ؿلىق هلای آؿهامىىای ىلنيا قن ٤٫امیرهای یکی او اهكا٫ی که گهو
ایظاق ادؼاق ةی ىنيی و یى ررةه و ميه وق ةه ک٬لان ،کك ىی قتال
. ار
اعی‌آذرالزم ان‌در‌ادی ان‌اجتن_عذ‌زیاسی‌بررسی‌تؼبیقی‌ب‌گیری)نتیحه
(ابراىینی
قن اةذكای ـ ةه ای کذه اان ك که طها کىی طهلای ىينلى او
تی٤للی اللر کلله . ةللی ا٣ذيللاقی و ٣للكو آناىلل اللر، ؿللىر، دللاق
لیك لنؽ و ستلاخ و ، ىه قن ةاناخ قی ؿلىقإىىىا ةا د قن ىلىنق ٫هان
لیك چ، آناى قن آؿهامىىا لی نووی ةالك و ػذلی ىذاٯاه ىذ٠له ن
یاسللی و اطذيللا٣ی یللى قللر هللای ةلله ک، ةللهای دسللری٥ قن ایلل ٫هایللك
ای آىىو قیی که قن هه ه قی اةهاهیيی ىىنق داکیك ٫لهاو ٯلهان . ةىك
ىذ٤للكقی او هللای قانای ایلل ه٫یللر ةللىق اللر کلله گهو، گه٫ذلله اللر
ه ای قن یلک گلا ةاة. ى٤ذقكا نا ةه ک یاسی و اطذيا٣ی ىٮ قهك
دىا گ٬لر کله اوملی وطله الذهاک اقیلا اةهاهیيلی قن ىلىنق ىی دتیقی
هلللای ه٫یلللر لللاوی ةلللهای طت، ة٤لللك یاسلللی و اطذيلللا٣ی آؿهامىىلللا
٣ إو ةه ای اذهاکاخ قیگهی یى قن ای وىیله . یاسی و اطذيا٣ی ار
يهق ىی وطىق قانق که آها نا : دىا ةه ای ررغ ةه
؛نوو ؿكا ةا هىن ىظی ىى٣ىق اقیا اةهاهیيی دظنی_
؛ىامدؼقق وػكخ امهی ى_
؛ةه ه وق ٠ یاسی و اطذيا٣ی ىىطىق قن طها_
طایگىی اؿذ ٠يی ىی ةله قیلا ىتذلی ةله ٠لاىی امهلی و ٧یله _
؛ کىلإن
؛نط٤ر امؼا و یکىکانا_
و ل٤اقخ قن ایل ٠ل ده٫ی٥ ى٤ذقكا و قیكانا ةه ةاللإدهی لؽ ا_
. ىی یاسی و اطذيا٣ی
یاسی و اطذيا٣ی ىتذی ةه ایلك های اوی ةهای ایظاق طت ه٫یر
یاسللی و اطذيللا٣ی هللای گهایللی کلله ؿللىق ىىطللث ٤٫امیللر گهو آؿهامىىللا
ىللیؼیر و الل إو ، ىذ٤للكقی قن للىل دللانیف قن ةللذه لله قیلل یهىقیللر
. ك ار
های ا٫ذهاٯللادی یللى ىیللا و٣للك، ذيللا٣یقن وىیلله ىللائه یاسللی و اط
و له ، آهلا داکیلك ال إودلهی ؿلىنق کله ىه ىلی اقیا اةهاهیيلی ةله چل
245
ذر‌آ
الن‌ماز
ی‌سیازت‌لاوذلمو
_ن‌ی‌آعناجتا
ؽتیاى‌ربای‌نىیراابن‌یاادر‌د
ییاکترسا
اوی قیل او ؿها٫لاخ و ط٤نیلاخ اق ال إغ قیلی و پاکل، ةله ایظلایه اقیلا
ار.
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
246
موابع
ٯهآ کهی
کذاب ىقكي
امت إ٧ه هع
، ه یاذلاناخ الا، گهگلاىكویله ٫ه یلدهطيه اى، رلود اص ا یگغ، كه. ا _
. :?=;، دهها
اميؼيللىقي ىمللح، يیالغااوط فشائااذ، ةلل دمحمیاةللهاه، ى ؿهاللاىیطللى _
. ٮCB=;، هوخیة، منتا٣ح و امشر
، ىىللح الللإ٣نيى، الغبئاات الؾغااخ اصجاابد فاا البطاات الااضام، ٣نللى، ىقيیللػللائهي _
. >><;، هوخیة
٤للحاميت، الوعغااضاد ثبلظااص احالاذ اصجاابد، دمحم ةلل امؼلل، امؼلله ام٤للاىنى _
ٮ.C:<;، ٯ، حیام٤ني
. AC=;، دههاا، ، ةیلغذ فشگ، اکته ٣نی، قهـكا _
للاق، ٣نللی _ پژوهللكك ٫ههللگ و ، علاا اهاابم بهاا داااشاکتلله و هيکللانا، ن
. :B=;، دهها ،ه ا إىىیاك
این _ . :><;، هوخیة، الوبس شیرفغ، دمحم، ك ن
، الفاازي الوالؽاان، ىىسللى ةلل ط٬٤للهة دمحم٣نللى ةلل، ك ةلل للاوويیلل _
. =:<;، هوخیة، امى٫اء ىىح
. >><;، ٯ، نيا ٫انسى، االصش هزخت، هللا م٭، گاىیا٫ى گننا _
طاى٤لله ، العواا رواابم يیالااذ كوااب ، ٯيللىیدمحمةلل ٣نللى ةلل امؼلل، للكوٮ _
. @;<;، ٯ، یىكن
. A;<;، هوخیة، ىىح الإ٣نيى، ضاىیالو، یدمحمػ، ىیتاتا _
. ?CC;، هوخیة، قانامقن، دیال یالذ الفكش، یػ، اا _
. AC=;، دههاا، ، ةیفبسعی فشگ، ػ، ٣يیك _
قانامكذلث ، كابف فاش؟ اطا ، ٤قىب ةل الؼاٮیط٬٤هة دمحمة ، ىیكن _
. ?A=;، دهها، هیالإ إى
. BA=;، ٨اخی دتن امينه اوىایچا، و شر ة، ظس عظش، ٣نى، كىناى _
، آخشالضهاابى هااذ عالهاابد فاا الجشاابى، ی٣نللى ةلل ػللاو امللك، ىذقللى هللكي _
. و=::>، ىصر ، كیقانام٨ك امظك
. >;<;، هوخیة، اء امذهاز ام٤هةىیقانالإػ، ثؾبساالاس، دمحمةاٯه ، ىظنسى _
. @?=;، ٯ، ىتى٣ادى هك٪، ثضسگ اقالث هذ، اصر ، هاويیىكانو _
. =@=;، دهها، اذاناخ كوٮ، جیالغ، یة اةهاهدمحم، ٤ياى __ Almond, GA, Appleby RS, Sivan E. (2003) Strong Religion: The Rise of
Fundamentalisms around the World. Chicago: University of Chicago Press.
_ “Eschatology of the New Testament”. (1915). the International Standard Bible Encyclopedia, Vol. II: 979-993.
247
ذر‌آ
الن‌ماز
ی‌سیازت‌لاوذلمو
_ن‌ی‌آعناجتا
ؽتیاى‌ربای‌نىیراابن‌یاادر‌د
ییاکترسا
_ Barth, Karl. 1933. The Resurrection of the Dead. Trans. H. J. Stenning. New York: Revell.
_ Borg, Marcus J. 1994. Jesus in Contemporary Scholarship. Valley Forge, PA: Trinity. Press International.
_ Campos, Alvaro Vallejo. 2005. "Escatología y Retórica en los Diálogos Platónicos. Revista de Filosofia 30 (1): 117-34.
_ Chittick, William C. 1987. "Eschatology" In Islamic Spirituality: Foundations, ed. S. H. Nasr. New York: Crossroads, 378-409.
_ Chittick, William C. 2008. "Muslim Eschatology" In the Oxford Handbook of Eschatology, ed. J. L. Walls. New York: O xford Univers ity Press, 132-50.
_ Clouse, Robert G. 2008. "Fundamentalist Theology" In the Oxford Handbook of Eschatology, ed. J. L. Walls. New York: O xford University Press, 263-79.
_ Cook, David (2005) Contemporary Muslim apocalyptic Literature, Syracuse: Syracuse University Press.
_ Cromer, Gerald (1986), “Secularization is the root of all evil: the response of Ultra- Orthodox Judaism to Social deviance”, Proceedings of ninth world congress of Jewish Studies, vol 397-404.
_ David E. Aune, 2005, understanding Jewish and Christian Apocalyptic, Word and World, Vol. 25, Number 3.
_ Eric W. Baker. (2014). The Eschatological Role of the Jerusalem Temple: An Examination of Jewish Writings Dating from 586 BCE to 70 CE, Dissertations. Paper 13.
_ Filiu, Jean-Pierre (2011) Apocalypse in Islam, Berkeley and Los Angeles, California University Press.
_ George W. E. Nickelsburg. “Eschatology (Early Jewish)” Anchor Bible Dictionary. Edited by David N. Freedman. New York: Doubleday, 1992. 2: 579-2: 594.
_ Haines, B. L (1979) “Islamic fundamentalism and Christian Responsibility”, Christian Century, vol. 96. 3.
_ Hermansen, Marcia. 2008. "Eschatology. " In The Cambridge Companion to Classical Islamic Theology, ed. T. Winter. New York: Cambridge University Press.
_ Horbury, William (1998), Jewish Messianism and the Cult of Christ, London, SC M Press Ltd.
_ John Polkinghorne. The God of Hope and the End of the World, New Haven: Yale University Press, 2002. p. 139–40.
_ Liebman, Charles (1993), “Jewish Fundamentalism and the Israeli Polity”, in Martin Marty and R. Scott Appleby (ed), Fundamentalisms and the state: remaking politics, militance and economics. London: University Chicago Press. 342-367.
_ Neil Gillman, (2007). How Will it All End? Eschatology in Science and Religion, crosscurrents, Spring 2007.
_ Petersen, David L. “Eschatology (OT). ” Anchor Bible Dictionary. Edited by David N. Freedman. New York: Doubleday, 1992. 2: 575-579.
_ R. A. Peterson, „Apostasy‟, Presbyterion, 19 (1993) 24–28.
_ Randall C. Gleason, (2002). Eschatology of Warning in Hebrews, Tyndale Bulletin 53. 1, 97-120.
ه‌ارن سم،ىزدوا‌دلزا
47ز‌ییپا،
9397
248
_ Randall C. Gleason, (2003). Angels and the Eschatology of Heb 1–2. New Testament Studies, No. 49. PP. 90 – 107. Printed in the United Kingdom, Cambridge University Press.
_ Richard Harvey. (n. d. ), Evaluating Messianic Jewish theology today: have we gone too far or not far enough? All Nations Christian College, UK.
_ Rippin, Andrew. 1996. "The Commerce of Eschatology. " In The Qur'an as Text, ed. S. Wild. Leiden: E. J. Brill, 125-35.
_ Robert, Leonhard, (2010), Visions of Apocalypse, Strategic Assessments, National Security Analysis Department, The Johns Hopkins University, Maryland.
_ Robertson, Pat (1991). The New World Order, Dallas, London, Vancouver, Melbourne: Word Publishing.
_ Rowland, Christopher. 2008. "The Eschatology of the New Testament Church. " In The Oxford Handbook of Eschatology, ed. J. L. Walls. New York: Oxford University Press, 56-72.
_ Sauter, Gerhard. 2008. "Protestant Theology. " In The Oxford Handbook of Eschatology, ed. J. L. Walls. New York: O xford University Press, 248-62.
_ Snowball, David (1991). Continuity and Change in the Rhetoric of the Moral Majority, New York, Greenwood publishing group.
_ W. G. Kümmel, Promise and Fulfilment: The Eschatological Message of Jesus (London: SCM, 1957)
_ Ward, S. P. 2002. Penology and Eschatology in P lato's Myths. Lewiston, N Y: Edwin Mellen Press.
