1

บทนำ

นกหวา Argusianus argus เปนนกทมขนาดใหญทไมมเดอยในวงศไกฟา Galliformes สกล Argusianus ปจจบน นกหวาตามธรรมชาตถกคกคาม ท งจากการบกรกพ นท และการลา ทำใหมประชากรลดนอยลง ปจจบนนกหวา ถกจดใหอยมสถานภาพมแนวโนมใกลสญพนธ Vulnerabla-VU ในThailand Red Data Vertebrates และนอกจากนองคกรเพอการอนรกษระหวางประเทศ IUCN (2000) ไดจดนกหวาไวในบญชรายชอสตวปาทอยในสภาวะใกลถกคกคาม (Near threatened) ปจจยทมผลตอประชากรนกหวาเกดจากการลา และดกจบของมนษย สามารถทำไดงาย เนองจากธรรมชาตของนกหวามพฤตกรรมสงเสยงรองไดยนไปไกล โดยเฉพาะในฤดผสมพนธ นกหวาจะอาศยอย ทประจำบรเวณใกลลานของตวเอง ทำใหถกลาไดจากการซมยงหรอวางบวง ดกจบบรเวณลาน (สวสด วงศถรวฒน, 2531) รวมทงการทำลายถนทอยอาศย สงผลใหประชากรนกหวาทมอยในธรรมชาตลดนอยลง การเพาะเลยงจงเปนวธหนงทจะทำใหประชากรนกหวาเพมมากขนนอกถนทอยอาศย แตอยางไรกตาม อตราการขยายพนธของนกหวาในกรงเลยงยงคงตำกวาไกฟาชนดอน (โอภาส ขอบเขต, 2541)

สวนสตวสงขลาจงเลงเหนความสำคญของการเพาะขยายพนธนกหวา ในสภาพการเพาะเลยงเพอปองกนไมใหชนดพนธ ทถกคกคามซงเปนทรจกตองสญพนธ คณะผศกษาจงมแนวคดทจะจดทำโครงการเพาะขยายพนธนกหวาเพอการอนรกษในสวนสตวสงขลา เปนการชวยในการอนรกษและเพาะขยายพนธนกหวาตอไป

2

อนกรมวธาน

นกหวา Great Argus มชอว ทยาศาสตร ว า Argusianus argus จ ดอย ในวงศ เด ยวก บไก ฟ า วงศ Phasianidae สกล Argusianus sp. (Delacour, 1977) ช อสก ล Argus หร อ Argos เป นคำในภาษากร ก มความหมายวา นกทมลายดอกดวงจำนวนมาก (โอภาส ขอบเขตต, 2541) นกหวาเปนนกทมจำนวนประชากรนอย และพบเหนไดยากมากมการกระจายพนธ ในประเทศไทย ประเทศมาเลเซย เกาะสมาตรา และเกาะบอรเนยว (Johnsgard, 1999) นกหวาสามารถจำแนกไดเปน 3 ชนดยอย (Delacour, 1977) ค อ 1 . นกหว า ล าย (Double-banded Great Argus; Argusianus argus bipunctatus) คาดว าจะส ญพ นธ ไปแล ว ป จจ บ นคงม เหล อเฉพาะ ต วอย างขนท ไม ทราบแหลงท มาแตส นน ษฐานวาอาจเปนนกหวาท เคยมพบอยเฉพาะบนเกาะ Tioman ของประเทศมาเลเซยเทานน 2. น ก ห ว า พ น ธ บ อ ร เ น ย ว (Bornean Great Argus; Argusianus argus grayi) มถนทอยเฉพาะทเกาะบอรเนยว ประเทศอนโดนเซยเพยงแหงเดยวเทานน 3. นกหวาพนธมาเลเซยหรอพนธไทย (Malay Great Argus; Argusianus argus argus) (ภาพท 1) เปนนกหวาเพยงชนดเดยวมถนทอยในประเทศไทยแถบภาคใตต งแตจงหวดประจวบครขนธลงไป แหลมมลาย และเกาะ สมาตรา ประเทศมาเลเซย

3

ลกษณะทแตกตางกนระหวางนกหวาพนธไทยและพนธบอรเนยว คอ นกหวาพนธไทยมสนำตาลเขมกวาพนธบอรเนยว และมขนาดใหญกวา นกหวาพนธ บอร เน ยวมส ตามลำตวค อนไปทางส เทาและท หน าอก คอนขางแดง (บญสง เลขะกล, 2545) มขนหางยาว 4 เสน มลายจดกลมๆ เรยงเปนแถวโดยตลอดทกเสน ขาสเทา ปากสขาวครม ขนหงอนหรอจกยาวไมสนอยางนกหวาพนธไทยขนคอไมเปนสเขยว และมลกษณะเหมอนกบนกและไกทวไปขนปลายปกยาวเหมอนกบนกยง และไกฟา (เฉลยว สขเจรญ, 2523)

ภาพท 1 แสดงนกหวาพนธมาเลเซยหรอพนธไทยตวผและตวเมย

male Female

4

ลกษณะทวไป

นกหวาเปนนกทมขนาดใหญ ตวผ และตวเมยมลกษณะทแตกตางกนอยางเดนชด ขนาดลำตวของตวผใหญกวาตวเมย สขนตามตวสวนใหญเปนสนำตาล ตวผไมมเดอยทขาอยางไกฟา และนกยง ทงตวผและตวเมยลกษณะเดนของนกหวาทแตกตางไปจากนกในวงศเดยวกนไดแก

ตวผ : นกหวาตวผ (ภาพท 2) โตเตมวยเม ออายประมาณ 3 ป แต ผล ดขนปก และขนหางไปเร อยๆจนยาวเต มท เม ออาย 6 -7 ป (สมพงค บญสนอง, 2554) ขนตามลำตวมสนำตาลเขมและมลายสนำตาลออนอมเหลอง ขนหลงของตวผทโตเตมทจะเปนสขาว หรอ สขาวเทาตวผ สวนของหวและลำคอเปนหนงเกลยงสฟาคราม แตมแถบขนแคบๆ สดำพาดตามยาวจากเหนอจะงอยปากไปตลอดแนวสนคอ แถบขนบนหวจะมลกษณะเปนแผงขนหนาสดำเขมกวาของตวเมย และตรงสวนทายของกระหมอม แผงขนจะยาวกวาสวนอนมลกษณะเปนขนหงอนตงเปนสนขวานขนมาไมเปนพขนหงอนอยางไกฟาและนกยง เสนขนบนหวทเรยกวาหวจก หรอหงอนจะตงเปนสนหนาเลกๆมสดำเขม ตงแตกลางหนาและกลางกระหมอม ไปจนถงทายทอย สวนเสนขนบรเวณทายทอยจะเปนสน และงอนกลบไปขางหนา ใบหนา และลำคอมหนงเปนสฟา ขนคอจะเปนขนออนเสนเลกๆ ส นๆ จะงอยปากมสขาวครม ขา และนวสแดงสม ขนปกของนกหวายาว และแตกตางไปจากนกชนดอนสวนมาก คอขนปลายปกในนกทวไปยาวกวาขนกลางปก แตนกหวากลบมขนปลายปกสน และขนกลางปกนนยาวเฟอยไปจนเกอบ จะลากดน (ขนหางคกลาง) ลกษณะของขนกลางปกทยาวมากนจะมปลายเสนขนแผกวางเกอบเปนรปสเหลยม

5

แถบเส นขนด านใน (inner web) ม ลวดลายเป นดอกดวง (ocelli) ขนาดใหญ ขอบนอกเปนสนำตาลดำเขม ขางในเปนสเหลอบออกเหลองแกมนำตาลเรยงเปนแถวจากโคนถงปลายทกอน ดอกลายเมอนกหบปกจะมองไมเหนแตจะเหนไดเดนชดสวยงามเวลา ทนกหวาแพนปกออกเตมท ขนกลางปกยาวมากคลมถงโคนหางได ขนหางเฉพาะขนหางคกลางหรอทเรยกวา“หางกระรวย” จะมขนาดใหญ และยาวกวาขนหางถดออกไปมากถงประมาณ 4 เทาตว มลวดลายเปนแตมจดประเลกๆขอบสนำตาลเขม ตรงกลางสขาวกระจายอยทวไป ในขณะทนกหวาตวผแพนขนเพอเกยวพาราส ตวเมยในชวงฤดผสมพนธจะเหนขนกลางปกและขนหางกระรวยแผออกสวยงามเดนสะดดตา (สธดา สทธรรมวไล, 2547) เมอสนสดฤดผสมพนธนกหวาตวผจะผลดขน และจะสรางขนใหมขนมาแทนทขนอนเกาเพอใชในการเกยวพาราสใน ฤดกาลครงใหม (ภาพท 3)

6

ภาพท 2 แสดงนกหวาตวผ

7

ภาพท 3 แสดงขนนกหวาตวผทผลดหลงจากหมดฤดผสมพนธ

ขนของนกหวาตวผทผลดออก

8

ตวเมย : นกหวาตวเมย (ภาพท 4) มขนาดเลกกวาตวผ อยางเหนไดชด โดยทวไปแลวตวเมยมลกษณะคลายๆ ตวผ แตกตางกนตรงทขนาดลำตว และลกษณะ ของขน ซงขนตามลำตวของนกหวาตวเมยจะเปนสนำตาล เขมกวาของตวผขนทคอ จะขนหนากวา และเสนใหญกวาเหมอนขนคอของนกชนดอน ๆ หรอไกฟา ขนบนหวตวเมยจะไมเปนสนเหมอนตวผแตนกหวาตวเมยจะมแถบขนบรเวณทายทอยลงมาเปนเสนขนยาว ไมเปนระเบยบ สขนไมดำเขมและเปนแผงขนหนาอยางตวผ (สวสด วงศถรวฒน, 2531) จะงอยปากมสนำตาลปลายปากสขาว ขนกลางปกของนกหวาตวเมยไมมลายดอกดวง ทงยงสนกวาขนปลายปก ในตวเมยจะมหางสนกวาและไมมขนหางคกลางทยาวเหมอนตวผ (ณรงค จนทนสคนธ, 2534) ขนหางสนและไมมขนหางคกลางทยาวเหมอนตวผ

ภาพท 4 แสดงนกหวาตวเมย

9

แหลงทอยอาศยและพฤตกรรม

ในธรรมชาตนกหวามกอาศยอย ในปาดบทบ ตามเนนท ส งๆ บนภเขาทระดบความสงประมาณ 200-500 เมตร ตรงบรเวณปาทแหงและมโขดหน (ณรงค จนทนสคนธ, 2534) โดยไมคอยพบวาอาศยอยตามปาทราบตำหรอบรเวณทชนแฉะรวมไปถงปาโปรง เฉลยว สขเจรญ (2523) รายงานวานกหวาเปนนกทพบเหนไดยากมาก ปกตมกไมคอยบนแตจะเดนยางกาวอยางชาๆ และระมดระวงตวอยเสมอเวลาตกใจหรอพบศตรจะวงหลบหนไปซอนตวในดงไมทบตามพนปาไดอยางเงยบเชยบ และรวดเรวแตถาจวนตวจะบนหนแลวลงพนดนวงหายไป ในตอนกลางวนสวนใหญจะอาศยอยตามพนปาเทานน ตอนกลางคนจงจะบนขนไปเกาะนอนอยตามกงไม หรอไมใหญทไมสงมากนก นกหวาตวผมอปนสยปองกนอาณาเขต โดยเมอใกลฤดผสมพนธตวผจะสรางลาน มลกษณะเปนลานดนทโลงเตยนบนพนราบ ลอมรอบดวยพมไมหนาทบรอบดานอยทามกลางปารกทบตามไหลเขาหรอสนเขา (Nijman, 1998) เรยกวา ลานนกหวา (dancing ground หรอ lek mating) โดยมการคาบเกบและทำความสะอาดบรเวณลานดนดงกลาวจนเกลยงเกลา สวนมากมกพบลานอยบนทางลาดเขาดานทศตะวนออก นอกจากตวผจะใชลานนในการเก ยว พาราสตวเมยแลว ยงใชสำหรบอย อาศย และแสดงพฤตกรรมตางๆในตอนกลางวนของชวงฤดผสมพนธ ซ งนานไมนอยกวา 6 เดอนตอป ตวผมกจะหากน ไมไกลจากลานของตน นกหวาตวผทโตเตมวยซงมอายประมาณ 3 ปขนไปจะมลานเปนของตวเองทกตว และจะเขาใชลานรวมทงเขาทำความสะอาดลานของตนอยางสมำเสมอตลอดชวงฤดผสมพนธ

10

ขนาดของลาน โดยทวไปมพนทประมาณ 12-15 ตารางเมตร วธการในการทำความสะอาดลานสวนใหญจะใชจะงอยปากคาบเหวยงเศษใบไมหรอกงไมเลกๆทรวงหลนอยออกไปนอกลานหรอใชการกระพอปกแรงๆพดโบกเศษกงไม นนๆปลวพนขอบลานไปเปนตน สวนนกหวาตวเมยจะไมทำลานอยางนกหวาตวผ

นกหวาตวผ และตวเมยจะออกหาอาหารกนและอาศยอยตามลำพงเพยงตวเดยว ไมอยรวมกนเปนฝงเหมอนไกปา ยกเวนในชวงฤดผสมพนธจงจะอยเปนค แตกไมนานนกพอผสมพนธกน 2-3 ครง ตวเมยกจะจากไปวางไขและเลยงลกนกหวาตามลำพง สวนตวผจะอยทลานเพอผสมพนธกบตวเมยตวอนตอไปจนกวาจะสนสดฤดผสมพนธ นอกจากนยงพบแมนกหวาอยรวมกบลกทยงไมโตเตมท 1-2 ตว แตพบเหนไมบอยนก โดยทวไปนกหวาจะหากนตามพนดนเชนเดยวกบไกฟา และนกยง โดยใชปากจกคยหาอาหาร ไมใชตนคยเขยเหมอนไกฟาชนดอนๆอาหารของนกหวามทงพชและสตวไดแก ผลไมทหลนตามพนดนลกไม เมลดพช หนอออนและใบออนของพช มด ปลวก แมลง หนอน ไสเดอน พวกหอยทากทพบอยตามพนดนในปา และสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลก ในชวงกลางวนหลงจากทอมแลว นกหวาจะลงไปก นน ำ ในลำธารหร อแอ งน ำ เสมอ บางคร งอาจลงก นโป งด วย (โอภาส ขอบเขตต, 2541)

11

กรงเลยงพอแมพนธ

กรงสำหรบพอแมพนธนกหวา (อาย 3 ปขนไป) สรางเปนหองแถวยาวตดตอกนหรอสามารถสรางเปนกรงเดยวกได 1.1 ขนาดกรง (กวาง X ยาว ) 3X6 เมตร สงดานหนา 2.6 เมตร สงดานหลง 2.3 เมตร กรงมโครงสรางจากเหลกเพอความคงทน ฐานของกรง กออฐขนมาประมาณ 0.4 เมตร กรตาขายใชตาขายขนาด 1 x 1 เซนตเมตร บรเวณดานหนาระหวางคอก และดานบน ขงลวดหนามหนบเพลงดานบนกรงเพาะเลยง (ภาพท 5) เพอปองกนหน ง ลงปา หรอสตวชนดอนรบกวน ดานขาง และดานหลงใชหลงคาเมทลชท สวนผนงใชแผนไฟเบอรซเมนต มประตเขา-ออกเปดเขาขางใน

ภาพท 5 แสดงขงลวดหนามหนบเพลงดานบนกรงเพาะเลยง

12

1.2 ภายในกรงแบงพ นท ออกเปน 2 สวน คอ สวนกลางแจง (ภาพท6) ยาวประมาณ 3.45 เมตร เปนสวนบรเวณดานหนามแดดสองถงอากาศสามารถถายเทไดด ภายในปลกตนไมและหญาเพอความรมรนไมควรปลกเยอะจนเกนไปตองคำนงถงการใชพนทในการเกยวพาราสของนกหวาในชวงฤดผสมพนธดวย และสวนในรม (ภาพท 7) ยาวประมาณ 2.55 เมตร เปนบรเวณดานหลง ภายในจำเปนอยางยงจะตองมคอนสำหรบนกเกาะนอน มพนทสำหรบหลบภย และพนทสำหรบกนอาหาร

ภาพท 6 แสดงภายในกรงเลยงพอแมพนธสวนกลางแจง

13

ขอควรระวง 1. ภายในกรงเลยงพอแมพนธระหวางกรงควรปดทบเพอปองกนการจกตระหวางคอก (ภาพท 8) 2. การวางไขบนคอนอาจเกดข นในนกหวาบางตวท ไข ขณะเกาะคอน ควรปองกนโดยการขงสแลนรองไวบรเวณใตคอน เมอนกหวาไขลงมาจะทำใหไขไมหลนลงกระทบพนลดอตราการสญเสยไดเปนอยางด (ภาพท 9)

ภาพท 7 แสดงภายในกรงเลยงพอแมพนธสวนในรม

14

ภาพท 8 แสดงการปดทบเพอปองกนการจกตระหวางคอก

ภาพท 9 แสดงการขงสแลนรองไวบรเวณใตคอน

15

อาหารพอแมพนธ

อาหารเปนแหลงของพลงงาน แหลงของโปรตน และวตถดบอาหารทเปนแหลงของวตามน และแรธาตทสตวตองการเพยงพอในแตละวนในการใหอาหารของพอแมพนธเพออตราการฟกออก ดงนนจงตองคำนงถงปรมาณโภชนาการและคณภาพของอาหารเปนสำคญ เพ อใหสตวปกพอพนธ มประสทธภาพการสบพนธทสมบรณ และสตวปกแมพนธมประสทธภาพการผลตไขทดทงในดานปรมาณ และคณภาพของไขฟก ซงจะนำไปสอตราการฟกออกทดตอไป ในธรรมชาตนกหวาสามารถกนอาหารไดหลายชนดเชน ผลไมสกหลนจากตน ธญพช แมลง ปลวก และหนอน เปนตน

ในสภาพการเพาะเลยงนกหวาสามารถกนอาหารทหลากหลายและไดรบสารอาหารทครบถวน และเพยงพอในแตละวนใกลเคยงกบอาหารในธรรมชาต เพอการดำรงชวต การสบพนธทด เชน โปรตน มระดบโปรตนประมาณ 18 เปอรเซนตในพอแมพนธ สำหรบระยะไกรนใหโปรตนประมาณ 16 เปอรเซนตและโปรตน 30 เปอรเซนตสำหรบลกไก การศกษาของ ยพาพร สรพนธพทกษ และสมพงค วณกสมบน ( ม.ป.ป.) ไดศกษาความหลากหลาย และความตองการโภชนะสำหรบนกหวาโดยการเลอกกนอาหารแบบอสระในสถานวจยเพาะเลยงสตวปาโคกไมเรอ อำเภอตากใบ จงหวดนราธวาส พบวานกหวาสามารถเลอกกนอาหารไดหลากหลายและจะเลอกกนอาหารบางชนดมากกวาบางชนดตามความชอบ อาหารทนกหวาชอบและเลอกกนมากทสดคอ มะละกอ รองลงมาคอกลวย และถวเขยว และอาหาร ทเลอกกนในปรมาณนอย คอ ขาวเปลอก และอาหารไกไข

16

อาหารหลกทใหในแตละวนใหอาหารทหลากหลายผสมกนใหตวสตวเลอกกน ใชอาหารไกไขเปนแหลงโปรตน ผสมเมลดธญพชรวมเชน ถวเขยวขาวเปลอก ถวลสงเปนตน ผลไมสกกลวย มะละกอ (ภาพท 10) และแหลงแคลเซยมจากเปลอกหอยปน

กลวย มะละกอ

เปลอกหอยปน อาหารไกไขผสมเมลดธญพชรวม

ภาพท 10 อาหารหลกทใหในแตละวน

17

อาหารเสรมอน ๆ จากหนอนนก จงหรด ไสเดอน ขาวกลองผสมไขไกตม ในชวงฤดผสมพนธ องน ขาวโพด (ภาพท 11) และปลายขาว และเสรมวตามนรวมพลสแอนต ไบโอตค ทมขายทวไปเชน ไบโอ- บ12 และท-มกซพลส (ภาพท 12) เปนตน

ก ข

ค ง

18

ภาพท 11 แสดงอาหารเสรมอน ๆ (ก) หนอนนก (ข) จงหรด (ค) ไสเดอน

(ง) ขาวกลองผสมไขไกตม (จ) องน (ฉ) ขาวโพด

ภาพท 12 แสดงรวมพลสแอนต ไบโอตค

(ก) ไบโอ- บ12 (ข) ท-มกซพลส

ก ข

จ ฉ

19

ใชถาดกระเบอง (ภาพท 13) ทอาหารหลนออกยากในขณะทนกหวาคยเขยอาหาร และขวดนำใชขวดนำสำหรบไก ผสมวตามนรวมพลสแอนตไบโอตค (ภาพท14) ใหสปดาหละครงหรอเมออากาศเปลยนแปลงเพอลดความเครยดและปองกนโรคตดเชอตาง ๆ

การใหอาหารและนำใหในเวลาเชา 8.00-8.30 น. ไมควรใหอาหารในปรมาณทมากหรอนอยจนเกนไป โดยใหอาหารหลกเปนอาหารไกไขผสมเมลดธญพชรวมเชน ถ วเขยว ขาวเปลอก ถ วลสง 30 กรม กลวยสก 20 กรม มะละกอ สก 20 กรม แหลงแคลเซยมจากเปลอกหอยปน 2 กรม และเสรมอาหารเสรมสลบกนไปในแตละวน เชนหนอนนก จงหรด ไสเดอน ขาวกลองผสมไขไกตม ในชวงฤดผสมพนธ หรอองน ขาวโพด และปลายขาว พอแมพนธ นกหว าจะกนอาหารในประมาณการใหท เหมาะสมเฉลย ไมเกน 144.90 กรม/ตว/วน

วางถาดอาหารบนถาดรองอาหารใสนำในถาดรองเพอปองกนมด (ภาพท 15) บรเวณใกลๆ ประตกรงเพ อไมเปนการรบกวนตวสตวมากจนเกนไป และควรเกบถาดอาหารในทกๆ เยนเพอปองกนหนทเปนพาหะนำโรคตางๆ

20

ภาพท 13 แสดงถาดกระเบองสำหรบใส

อาหารนกหวาพอแมพนธ

ภาพท 14 แสดง ขวดนำสำหรบไก

ผสมวตามนรวมพลสแอนตไบโอ

ตค

ภาพท 15 แสดงถาดรองอาหาร

21

การจบค

การเตรยมพอแมพนธ ควรเปนพอแมพนธ ท ม ความสมบรณ และโตเตมวยอาย 3 ป ข นไปเหมาะสำหรบการเปนพอแมพนธ จากนนดำเนนการเทยบคกอนฤดผสมพนธจะมาถงสรางความคนเคยเพอลดโอกาสการทำรายจกตกน และเพอใหพรอมทจะผสมพนธ และวางไข การจบคพอแมพนธนกหวาในสภาพการเพาะเลยงควรจบคในเวลากลางคน คอนำนกหวาแตละตวออกจากกรงเดมแลวนำไปจบคในกรงใหมเมอถงตอนเชามานกหวาจะรสกวาอยถ นใหมทงคไมควรจบตวใดตวหนงเขาหาตวทอยในกรงเพราะสตวในตระกลไกฟาเปนสตวทหวงถนอาศยอาจจะทำใหเกดการจกตตวทเขามาในอาณาเขตจนถงตายได นกหวาตวผเมอมลกษณะทโดดเดนไปจากปกตเปนอยางมากเปนสญญาณทดสำหรบการเขาสฤดผสมพนธ โดยลกษณะของนกหวาตวผจะมสบรเวณหนาเปนสฟาครามเขม ตาดำสนท ขนบรเวณหวพองช ต งตรงขนบรเวณคอ และตวพองฟ อยางเหนไดชด (ภาพท 16)

22

ภาพท 16 แสดงนกหวาตวผในฤดผสมพนธ

23

พฤตกรรมกบฤดการผสมพนธ

1. พฤตกรรมการสงเสยงรอง

พฤตกรรมการสงเส ยงรองของนกหวาจะมล กษณะเฉพาะตวแตกตางไปจากนกชนดอนๆสามารถสงเสยงรองดงไดยนไปไกล จะพบไดตลอดทงปโดยเฉพาะในชวงกอนฤดผสมพนธในเดอนตลาคม นกหวาตวผจะสงเสยงรองดงอยางชดเจน ทงตอนกลางวน และกลางคนเปนระยะๆเปนการประกาศอาณาเขตของตนโดยลกษณะการสงเสยงรอง นกหวาจะอาปาก เงยหนาขน ยดคอขน แลวเปลงเสยงออกจากลำคอเสยงรองของนกหวาจะสงเสยงรองวา กวา-วาว ๆ ๆ ๆ เสยงจะดงกองกงวาน เปนการรองเรยกนกหวาตวเมยเมอนกหวาตวเมยสนใจ นกหวาตวผ นกหวาตวเมยจะเดนเขามาหาตวผทลาน (ภาพท 17)

24

ภาพท 17 แสดงพฤตกรรมการสงเสยงรองของนกหวาตวผ

25

2. พฤตกรรมการเกยวพาราส

นกหวาตวผ จะแสดงพฤตกรรมเก ยวพาราส ในเดอนธนวาคม เมอนกหวาตวเมยเขามาหาตวผบรเวณลาน นกหวาตวผจะเกรงตว และพองแถบขนบนหวจนฟ ยดคอไปขางหนา เดนโกง แลวเดนตบเทาหนกๆเสยงดงวนไปรอบๆ ตวเมย สลบกบการวงวนกระแซะตวเมยเพอใหตวเมยสนใจ แลวจงโบกหางเขามาใกล คตวไปขางหนา กางปกออกรำแพนปกทงสองกางออกเตมทคลายพดใหเหนลายดอกดวงบนขนกลางปกพรอมทงขนหางคกลางจะเกรงขนตงฉากกบลำตวยอเทาขางใดขางหนงไปขางหนาแลวพบคอเอาหวซกปกแนบลำตว (ภาพท 18) จากนนกมหวลงตำเดนตบเทารอบๆ ตวเมย มการวงโฉบเขาหาตวเมยในเวลาสนๆ เมอรำแพนไมนานกหยดแลวจกขนตวเมย (ภาพท19) สลบกบการเดนวนรอบตวเมยแลวจกพนใกลๆ เมอตวเมยยนยอมจะนอนหมอบ ตวผจะขนไปเหยยบบนหลงเพอทำการผสมพนธ

26

ภาพท 18 แสดงพฤตกรรมการเกยวพาราส

27

ภาพท 19 แสดงพฤตกรรมการเกยวพาราส (จกขนตวเมย)

28

การผสมพนธและการวางไข

ฤดการผสมพนธจะเรมขนในเดอนตลาคม และฤดวางไขจะอย ในเดอน มกราคม-เมษายน การวางไขของนกหวาจะวางไข และกกไขบนพนดนนกหวาตวเมยจะคยดนเปนหลมบรเวณมมกรง (ภาพท 20) ทมอากาศถายเทไดสะดวก มแดดสองสองถง การวางไขจะวางไข ครงละ 1-2 ฟอง โดยวางไขวนเวนวนๆ ละ 1 ฟอง สของไขมสขาวครม มจดประสนำตาลแดงโดยรอบ (ภาพท 21) ขนาดของไขเฉลยอยท 4.41 x 6 เซนตเมตร นำหนกของไขเฉลยอยท 74 กรม มระยะฟกไข 25 วน หากเกบไขออกมาฟกเองนกหวาจะออกไขทดแทนราว 2-3 ชดตอป

ภาพท 21 แสดง

ลกษณะของไขนกหวา

ภาพท 20 แสดงการวางไข

บรเวณมมคอก

29

การฟกไข

1 .วธฟกไขโดยแมนกหวาเอง วธนแมนกหวาจะฟกไขเองใชเวลาฟกไข 25 วน เมอลกนกหวาออกจากไขจะตองจดเตรยมภาชนะทไมสงจนเกนไปเพอปองกนการตกนำของลกนกหวานำสำหรบลกนกหวานนจะผสมวตามนรวม อาหารสำหรบลกนกหวาระยะอนบาล คออาหารสำหรบลกไก แมนกหวาจะพาลกหาอาหาร , สอนการจกเขยอาหาร และการระวงภยรวมถงการใหความอบอนแกลก ขอดของการฟกโดยวธนคอ ลดคาใชจายในการอนบาล และลกนกหวาจะไดเรยนรพฤตกรรมจากแมนกหวาโดยตรง ขอเสยของการฟกโดยวธนคอ ลกนกหวาเสยงตอการตดเชอไดงาย เชนเปนไขหวดเปนโรคฝดาษทมพาหะเปนยงเปนตน และจำนวนชดของไขจะนอยลง

2. วธฟกไขโดยแมไกบาน วธการใชแมไกบานในการฟกโดยการนำเอาไขของนกหวามาทำความสะอาดดวยฟอรมาลน 1 เปอรเซนต เชดทำความสะอาดแลวนำไขของไกบานออกแลวนำไขของนกหวาเขาไปแทนท โดยทำในชวงตอนเวลากลางคนเพอใหแมไกยอมฟกไขของนกหวาซงใชเวลาฟกไข 25 วน ขอดของการฟกโดยวธนคอ ลดคาใชจายในการอนบาล และจำนวนของไขนกหวามากขนเพราะมการออกไขทดแทนไขทหายไป ขอเสยของการฟกโดยวธนคอ เพมตนทน และการจดการไกบานทนำมาใชฟกไขและชวงเวลาในการวางไขของแมไกบานอาจไมตรงกบชวงการวางไขของนกหวา

30

3. วธฟกไขโดยตฟกไขไฟฟา วธฟกไขโดยตฟกไขไฟฟาเปนวธทสะดวกมอากาศหมนเวยนภายในตภายในมพดลมพดอากาศใหหมนเวยนอยตลอดเวลาชวยใหอณหภมภายในตคงททวต ตฟกไขไฟฟาจะมอปกรณควบคมอณหภม และความชน มการกลบไขอตโนมตเพองายตอการใชงาน การฟกวธน ตองมความใสใจ และความร ในการใชตฟกไขไฟฟา ขอดของการฟกโดยวธน คอ อตราการรอดในการฟกสง และสะดวกงาย ตอการใชงาน ขอเสยของการฟกโดยวธนคอ ตนทนสง

ขนตอนการเกบไขมาฟกโดยวธฟกไขโดยตฟกไขไฟฟา

1 . เก บ ไข นกหว าออกมาทำความสะอาด ด วยฟอร มาลน 1 เปอรเซนตเชดทำความสะอาดแลวนำไขของนกหวาเขยนหมายเลขไขระบวนทเขาฟกและหมายเลขกรงของพอแมพนธ พรอมทงชงนำหนกวดขนาดความกวางและความยาว (ภาพท 22 )

2. เตรยมตททำความสะอาดฆาเชอเรยบรอยแลว ตงอณหภมในตฟกไมตำกวา 37 องศาเซลเซยส ใหอย ระหวาง 37-38 องศาเซลเซยส ความชน 50-60 เปอรเซนต เมอตพรอมนำไขนกหวาวางในตทมแผงกลบไข (ภาพท 23)

31

ทำความสะอาดดวย

เขยนหมายเลขของไข

ชงนำหนกของไข วดขนาดของไข

ภาพท 22 แสดงการขนตอนการเกบไขมาฟกโดยวธฟกไขโดยตฟกไขไฟฟา

32

ภาพท 23 แสดงการฟกไขโดยใชตฟกไขไฟฟา 3. การสองไข เปนขนตอนทสำคญหลงจากนำไขเขาฟกและควรใช

เวลาในการสองไขควรใชเวลาอยางรวดเรว เพอไมใหอณหภมเปลยนไปจากในตฟกมากนก เวลาในการสองควรสองในเวลาตอนกลางคนจะทำใหเหนไดชด การสองไขใชไฟฉายในการสอง (ภาพท 24) ไขบางฟองเปนไขมเชอทเชอตาย (ตายโคม) หรอไขบางฟองเมอเขาฟกอาจเปนไขทไมมเช อสงเกตไดหลงจากเขาฟก 7-8 วน จะสองเหนเปนสใสไมมเสนเลอดภายในไข (ภาพท 25 ) หากเปนไขมเชอหลงเขาตฟกไขฟา 8 วน จะเหนเสนเลอดสแดงเปนรางแห ตรงกลางเปนจด และเคลอนไหวได (ภาพท 26) เมออาย 15 วน ตวออนมการเคลอนไหว เสนเลอดเจรญ (ภาพท 27) และมขนาดใหญเตมฟองเมอไขอาย 22-23 วนนำไขลงตเกดหรอถาดเกดไมตองมการกลบไขเพอปองกนลกนกหวาพการ หลงจากนนเมอครบระยะฟก 25 วน ลกนกจะเจาะเปลอกไขเพอทจะออกจากไข (ภาพท 28)

33

ภาพท 24 แสดงไฟฉายในการสอง

ภาพท 25 แสดงไขนกหวา

ทไมมเชอ

ภาพท 26 แสดงไขมเชอหลงเขาตฟกไขไฟฟาระยะ

8 วน

34

ภาพท 27 แสดงการสองไขระยะ 15 วน

ภาพท 28 แสดงไขนกหวาระยะ 25 วน

35

การอนบาลลกนกหวา

1. การอนบาลโดยแมนกหวา

สามารถใหแมนกหวาเลยงลกภายในกรงไดเลยลกนกหวาแรกเกดลมตาได มขนอยปกคลมทวตว และสามารถเดนตามแมไปหาอาหารไดทนททขนแหง ขนตามตวจะเปนสนำตาลไมมลาย ยกเวนบนหลงจะมสนำตาลออนแกมเหลองเปนแถบยาว 2 แถบ แมนกหวาจะพาลกออกหาอาหาร (ภาพท 29) โดยแมจะคยเขยหาตวแมลง และหนอนคาบไวเพอใหลกจกกน และจดนำผสมวตามนรวม อาหารลกไกไวใหแมนกหวาจะพาลกหากนไดเปนอยางด และใหความอบอน (ภาพท 30) แตควรระวงการตดเชอทมอยภายในกรงของพอแมพนธ และพาหะนำโรคทสามารถนำเชอมาตดลกนกได เชน ยง เปนตนลกนกจะอยกบแมอาย จนถงอายราว 5 - 6 สปดาหสามารถแยกลกนกหวาออกไปเลยงในกรงอนได

36

ภาพท 29 แสดงแมนกหวาพาลกหากน

37

2. การอนบาลโดยคนเลยง หลงจากครบระยะออกจากไขจะตองอนบาลโดยคนเลยงลกนกหวาทออกจากไขจะทำการเจาะไขออกมาแลวจะสงเสยงรองทนท ลกนกหวาแรกเกดขนจะมลกษณะเปยก ขาจะไมมแรงหรอมการแบะในบางตวจำเปนตองเกบลกนกหวาไวในตเกดจะตองอยในตเกดอก 1 วน เพอใหขนของลกนกหวานนแหงสนทขนจะฟหลง (ภาพท 31) จากนน ในระหวางทอยในตเกดนนไมควรใหอาหาร และนำ

ภาพท 30 แสดงแมนกหวาใหความอบอนแกลก

38

ภาพท 31 แสดงลกนกหวาแรกเกด

การอนบาลลกนกหวาระยะอนบาล เมอลกนกอาย 2 วน นำออกมาเกบขอมลนำหนกแรกเกดเฉลยอยท

51 กรมจากนนอนบาลลกนกหวาในกรงอนบาลทมไฟใหความอบอนแกลกนกหวาตลอด 24 ชวโมง มอาหารทสดใหมใหกนตลอดเวลา และจะตองดแลเปนพเศษ

ลกนกหวาระยะอนบาลมอายต งแต 2 วน ถง 6 สปดาห ทำการอนบาลภายในกรงอนบาล สามารถนำกลองขนยายสตวทมมาประยกตใชไดเพอลดตนทนในการจดทำกรงอนบาลสตวแรกเกดได โดยเลอกขนาดกรงทไมเลกและใหญเกนไป ภายในใสหญาแพงโกลาทสะอาดใสในปรมาณทไมมาก หรอ นอยเกนไป

39

หญาแพงโกลา

สำหรบรองพนกรง มโคมไฟพรอมหลอดไฟขนาด 60 วตต คลมโคมไฟดวยกระดาษแกวสแดงทนความรอนเพอปองกนการระคายเคองตาของลกนก โคมไฟจะตองตดไมสงหรอตำจนเกนไปเพอใหลกนกไดรบความอบอนทพอด (ภาพท 32)

ภาพท 32 แสดงกรงสำหรบอนบาลลกนกหวา

โคมไฟพรอมหลอดไฟขนาด 60 วตต

40

อาหารสำหรบลกนกหวาระยะอนบาล 1. งดการใหอาหารสำหรบวนแรกทออกจากไขเรมใหอาหารในระยะ

อาย 2 วน ซงในระยะนยงกนอาหารไมคอยเกงควรใชถาดอาหารตนๆและฝกใหลกนกหวากนอาหารโดยใชนวเขยอาหารไปมาเปนการกระตน ใหลกนกหวากนอาหารได และควรมภาชนะใสนำขนาดเลกมความสงเพยงเลกนอยเพอปองกนการตกนำของระยะน

2. ใชอาหารสำเรจรปสำหรบลกไกเนอ หรอลกไกไขทมระดบโปรตน 20 - 30 เปอรเซนต

3. การใหว ตามนรวมละลายในนำตลอดระยะเวลาจะชวยลดความเครยด ลดอตราการตาย ชวยกระตนการเจรญเตบโต และปองกนการเปนหวดในลกนกหวา

4. ลกนกหวาอาย 1 สปดาหเสรมอาหารประเภทโปรตน เชน ปลวก ไขไกตมสก และหนอนนกตวเลกๆ และมอาหารลกไกขนาดเลกเพอใหลก นกหวากนไดงาย

5. ควรมอาหาร และนำสำหรบกนตลอดเวลาโดยเปล ยนใหม ทกๆ วน

6. หมนดแลความสะอาดในกรงควรทำความสะอาดอยางสมำเสมอเพราะมลของลกนกอาจเปนแหลงสะสมเชอทำใหลกนกเกดการตดเชอได

41

ขอควรระวง

1. ควรระวงและปองกนสตวทสามารถมาทำรายและเปนพาหะของโรคสลกนกหวาได เชน แมว หน มด และยง เปนตน

2. ควรทำความสะอาดกรงอนบาลเปนพเศษเพ อปองกนการ ตดเชอ

3. กรงควรวางบรเวณทมอากาศถายเทสะดวกแตไมมลมโกรก ลกนกหวาระยะอนบาล

ลกนกหวาระยะอนบาลเปนระยะทเรมตงแตอาย 2 วนจนถงอาย 6 สปดาห ลกนกหวาในระยะอนบาลจะมความแตกตางกนในระหวางชวงอายโดยเฉพาะ ขนาดตว ความยาวขนปกและขนหางทมการเปลยนแปลงไปอยางเหนไดชด รวมทงสขนทเปลยนไปจากสนำตาลแดงเปนสนำตาลเขม ลวดลายบนเสนขนชดเจนขนเมอมอายทมากขน และนำหนกจะเพมขนเรอยๆในทกๆสปดาหเมออาย 2 วนจะมนำหนกอยเฉลยท 51 กรม อาย 1 สปดาห มนำหนกเฉลยอยท 53 กรม อาย 2 สปดาห มนำหนกเฉลยอยท 84 กรม อาย 3 สปดาห มนำหนกเฉลยอยท 95 กรม อาย 4 สปดาห มนำหนกเฉลยอยท 110 กรม อาย 5 สปดาห มนำหนกเฉลยอยท 175 กรม และ อาย6 สปดาห มนำหนกเฉลยอยท 213 กรม (ภาพท 33)

42

อาย 2 วน

อาย 1 สปดาห

อาย 2 สปดาห

43

อาย 3 สปดาห

อาย 4 สปดาห

อาย 5 สปดาห

44

ภาพท 33 แสดงลกนกหวาระยะอนบาลอาย 2 วน จนถงอาย 6 สปดาห

การอนบาลลกนกหวาระยะไกรน

กรงสำหรบอนบาลลกนกหวาระยะไกร นขนาดกรงความกวาง 1.5 - 2 เมตร ความยาว 3 เมตร ความสง 1.8 เมตรการออกแบบกรงนนความตองดเหมาะสมของสภาพพนท จำนวนลกสตว และควรคำนงถงวสดในการสรางกรงควรมความทนทาน รปแบบกรงตองระบายอากาศไดดพนทภายในแบงออกเปน 2 สวน คอ สวนในรม และกลางแจง สวนในรมจะประกอบดวยคอนไมในลกนกระยะนจำเปนอยางมากจะตองมคอนสำหรบเกาะ เดน นอนรวมทง หนภย พนกลางแจงประกอบดวยหญา และตนไมเพอใหความรมเงา พนทสำหรบเดน และเพอคยเขยอาหาร

ระยะนคออายตงแต 6 สปดาห ถง 1 หรอ 2 ป ซงความตองการของสารอาหารจะเปลยนแปลงไปดงนนควรเลอกสตรอาหารทเหมาะสม

อาย 6 สปดาห

45

1. หลงจากนำออกจากการกกไปเลยงในระยะไกรนควรเสรมโปรตนเพราะลกนกระยะนมการเพมของนำหนกอยางรวดเรว จงคอยๆปรบเปลยนอาหารโดยคอยๆปรบเปลยนไปโดยผสมกบอาหารเดมกบอาหารใหมเพอให ลกนกหวาปรบตวและคนเคยกบอาหารใหม 2. ควรมอาหารเสรมประเภทเมลดพชหรออาหารนกเขาและเสรมโปรตน เชนปลวก, จงหรด, หนอนนก และผลไมสกเชน มะละกอ และกลวย เปนตน 3. การใหวตามนละลายนำใหกนสปดาหละครง และทกๆคร งทอากาศเปลยนแปลง หรอหลงจากทำการขนยายหรอเปลยนกรง 4. ลกนกหวาระยะนมการบนจบคอนนอนในตอนกลางคน ดงนนภายในกรงควรมคอนสำหรบลกนกหวาระยะน 5. จดอาหารทสดใหมทกวนในตอนเชาในปรมาณทพอเหมาะและใหอาหารเสรมเพอลดความเครยดในชวงบายลกนกตองใชเวลา 2 - 3 ป จงจะ โตเตมวย นกหวาตวผ จะโตเตมวยเม ออาย 3 ป ตวเมยจะโตเตมวยเรว กวาตวผ

ลกนกหวาระยะไกรน ลกนกหวาระยะไกรนเปนระยะทเรมตงแตอาย 6 สปดาห (ภาพท

34) จนถงอาย 3 ป ลกนกหวาในระยะนเจรญเตบโตไดอยางรวดเรวขนาดตวใกลเคยงกบพอแมพนธและสามารถแยกเพศไดอยาชดเจน ตวผหางคกลางจะยาวออกมามสนำตาลเขมมลายสขาวเปนจดๆ กระจายเตมขน ตวเมยจะมขนหางทสนมสเปนสนำตาลแดงไมมลายจดสขาวขนมาแซม อกทงบรเวณหวทเหนไดจดเจนมลกษณะเชนเดยวกบพอแมพนธ (ภาพท 35 )

46

ภาพท 34 แสดงลกนกหวาระยะไกรนอาย 6 สปดาห

ภาพท 35 แสดงลกนกหวาระยะไกรน

ลกนกหวาตวเมย ลกนกหวาตวผ

47

การสงเสรมพฤตกรรม

พฤตกรรม (Behavior) หมายถง การกระทำ หรอการแสดงออกของสตว เพอตอบสนองตอสงเรา รวมทงสงทมากระตนอาจจะเกดขนทนทหรอเกดข นภายหลงท มากระต น ปจจยท ม ผลตอพฤตกรรมคอ ยนและสงแวดลอม สามารถจำแนกพฤตกรรม ได 2 ประเภท คอ 1. พฤตกรรมทมมาแตกำเนด แสดงออกเพอตอบสนองตอสงเราเปนพฤตกรรมทมมาแตกรรมพนธแสดงออกโดยไมตองมการเรยนร 2. พฤตกรรมการเรยนร สามารถเรยนรไดจากประสบการณ เชน พฤตกรรมความเคยชน, พฤตกรรมการฝงใจ, พฤตกรรมการเรยนรแบบมเงอนไข และพฤตกรรมการลองผดลองถก เปนตน การสงเสรมพฤตกรรมเปนการกระตนพฤตกรรมทมมาแตกำเนด และเสรมสรางพฤตกรรมการเรยนรของสตวภายในกรงเลยงอกทงการลดความเครยดใหกบสตวปา (ภาพท 36) สามารถแบงได 2 วธ คอ 1. การสงเสรมพฤตกรรมแบบใชอาหาร เชน การปรบเปลยนอาหารของสตวในสภาพกรงเลยงใหแตกตางจากทกๆวน เพอลดความจำเจของชนดอาหารอกทงเพมคณประโยชนของสารอาหารใหครบถวน

2. การสงเสรมพฤตกรรมแบบไมใชอาหาร เชนการปรบเปลยนสภาพแวดลอมภายในกรงเลยง, การเปลยนจดใหอาหาร, การหาอาหารดวยตวเองโดยการนำอาหารไปหลบซอน และการเพมของเลนเพอสรางกจกรรมใหมๆภายในกรงเลยงเปนตน

48

r

เสรมหนอนนกแอบในฝกขาวโพด

จงหรดในลกมะพราว

49

ภาพท 36 แสดงการสงเสรมพฤตกรรม

เสรมลกหวา

50

การตรวจสขภาพ

การตรวจสขภาพในนกหวาเปนการปองกนการเกดโรคในนกหวา ทำการตรวจในทกๆ 3 เดอน โปรแกรมการตรวจสขภาพประกอบไปดวยการตรวจหาพยาธภายใน และการตรวจพยาธภายนอก

1. การตรวจพยาธภายใน คอ พยาธทอาศยอยภายในตวของนกหวาทสงผลตอลำไส สงผลเสยทำใหนกหวาออนเพลย ซบผอม โตชา ทองเสย และอตราการไขลดลง การตรวจหาพยาธภายในทำการตรวจจากการเกบอจจาระของนกหวา (ภาพท 37) ทำการตรวจและวเคราะหผลภายในหองปฏบตการปรสตวทยา พบพยาธภายใน ไดแก Hookworm และ Coccidia โดยคำนวณปรมาณของยาทใชจากนำหนกตวของนกหวาใชวธการยอดยาเขาไปในปากของนกหวา (ภาพท 38) ยาในการรกษาคอตวยา Fenbendazole 10 เปอรเซ นต (ภาพท 39) สรรพคณของตวยาใชกำจดพยาธตวกลมพยาธตวแบนในทางเดนอาหาร และพยาธในหลอดลมของสตว

51

ภาพท 38 แสดงการยอดยาเขาไปในปากของนกหวา

ภาพท 37 แสดงการเกบอจจาระของนกหวา

52

2. การตรวจพยาธภายนอก

คอพยาธทอาศยอยภายนอก หรอปรสตตาง ๆ จะอาศยอยตามผวหนงและขนไกซงเปนพาหะของโรคตาง ๆ ไรจะดดเลอดกดกนผวหนงหากทงไวนานสขภาพจะทำใหสขภาพออนแอลง โลหตจางและยงสงผลใหความตานทานในโรคลดลง การกำจดไรจงเปนเรอง ทสำคญในการเพาะเลยงสตวปกในสภาพกรงเลยง โดยใชชนดยา ivomec (ภาพท 40) หยดบนหลง 2-3 หยด บนหลงของนกหวา (ภาพท 41)

การกำจด ใชโซดาไฟผสมนำพนและราดตามพนกรง ใหกรงมแดดสองถงเพอกำจดการแพรระบาดของไข ระยะตวออน และตวเตมวย

ภาพท 39 แสดงตวยา Fenbendazole 10 เปอรเซนต

53

ภาพท 41 แสดงการหยดยา ivomec

การขนยาย

การจบนกหวาในบางครงมความจำเปนจะตองจบเชนเพอจบคผสม

พนธ การเปลยนกรงเลยง และการรกษาในการจบนนควรม อปกรณในการ

จบทมความเหมาะสมกบชนดสตวเพอลดการเกดบาดแผลระหวางการจบ ไม

ควรไลจบดวยมอเปลาควรมสวง และผา สวงไมควรเปนเชอกไนลอนเพราะ

เชอกไนลอนมความคมทำใหขนหลดรวงและเกดบาดแผลได สวงควรเปนสวง

ผาขนาดสวงไมเลก หรอใหญจนเกนไปควรมขนาดทพอเหมาะกบขนาดสตว

ผาขนหนหรอผามนลนสำหรบจบ และหอบรเวณปกเพอปองกนการดนหลด

ในขณะอม การขนยายควรเปนชวงเวลาทมอากาศไมรอนเพอลดความเครยด

ในสตว กรงสำหรบขนยายควรเปนกรงทมขนาดพอดกบตวสตวตวผทมหางยาว

ใหใชกลองทยาวพอด ไมใหหางพบหกไดอาจใชเปนกลองกระดาษ หรอลงไม

(ภาพท 42)

ภาพท 40 แสดงตวยา ivomec

54

มชองระบายอากาศไดสะดวกควรใส 1 กรงตอ 1 ตวเทานน และกอนการขนยาย

ควรเสรมวตามนรวมละลายในนำใหกนกอน 2-3 ชวโมง เพอลดความเครยด

และปองกนการเปนหวดในขณะขนยาย

ภาพท 42 แสดงกลองขนยาย

กลองกระดาษ ลงไม

55

เอกสารอางอง

เฉลยว สขเจรญ. (2523) . การเลยงนกหวา. เอกสารการสมมนาเรองสตวปา เมองไทย. คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ณรงค จนทนสคนธ. (2534). ไกฟา.สมาคมอนรกษไกฟาแหงชาต.กรงเทพฯ.

บญสง เลขะกล. (2545). ธรรมชาตนานาสตว. พมพครงท 5. กรงเทพฯ. อมรทรพรนตงกรพ.

ยพาพร สรพนธพทกษ และสมพงค วณกสมบน. (มปป).การศกษาความชอบและความตองการโภชนะสำหรบนกหวาโดยใหอาหารแบบการเลอกกนอสระวารสารสตวปาเมองไทย, 120-132.

สมพงค บญสนอง. (2554).โลกของไกฟา สถานเพาะเลยงสตวปาเขาสวนกวาง จงหวดขอนแกน. ม.ป.ท.

สวสด วงศถรวฒน. (2531). นกหวาไกฟางามแหงโตนงาชาง. สารคด. 4(38), 93-100.

สธดา สทธรรมวไล. (2547). พฤตกรรมของนกหวา Argusianus argus Linnaeus, 1766 ในสภาพการเพาะเลยง. กรงเทพฯ:จฬาลงกรณมหาวทยาลย

โอภาส ขอบเขต. (2541). นกในเมองไทย (เลมท1). สำนกพมพสารคด. กรงเทพฯ

56

Delacour, J. (1977). The Pheasants of the World. Second edition. London: Spur Publication and The World Pheasant Association.

Johnsgard, P. A. (1999). The Pheasants of the World: Biology and Natural History. Second edition. Washington, D. C.: Smithsonian Institution Press.

Nijman, V. (1998). Habitat preference of Great Argus Pheasant (Argusianus argus) in Kayan Mentarang National Park, East Kalimantan, Indonesia. J. Ornithol. 139: 313-323.