Vel. Ilil. Derg. (1999). IS. I : 105- 11 2

AspiRiN ve SARIMSAK VERi LEN OENEYSEL HiPERKOLESTEROLEMiLi

TAV~ANLAROA BAZI ELEKTROKAROiYOGRAFiK PARAMETRELER

Ercan Keskin 1 Zafer Durgun1 Ramazan <;611

Some Electrocardiographic Pa rameters in Experimentally Hypercholesterolaemic Rabbits Received Aspirin and Garlic

Summary: In the study, the effects 01 aspirin and garlic powder supplementation on some electrocardiographic pa­rameters in hypercholesterolaemic rabbits were investigated. Although the plasma cholesterol-rich ration for 4 weeks significanlly (p<O.OS) increased as compared with the control group, the plasma cholesterol levels in the group supp­lemented with garlic powder was lound to be significantly lower than in both the group received the cholesterol·rich ra· tion alone and the group fed the ration with aspirin (p<O.OS).The heart rales in the control group ( 2S2.7 ) and in the groups supplemented with garlic ( 286.0 ) , aspirin ( 271.7 ) and lonely cholesterol ( 276.3 ) wore not significantly dif­ferent from each other .The duration and voltages of P, ORS and T waves measured in lead II and the durations of p. o and O-T intervals in the same lead showed no significant difference between groups. It was not also determined any changes in respect of the shape and position 01 the waves in all leads of the treatments as compared Ihose in the control group.

Key Words: Garlic, aspirin,eleclrocardiogram, hypercholesterolaemia, rabbit

Ozel : C;all~mada, aspirin ve sanmsak lozunun yOksek kolesterollu rasyonla beslenen lav~anlarda bazl elekt­rokardiyografik paramelreler uzerine etkilerinin belirlenmesi amaelandl. OM hafta boyunca % 1 oranmda kolesterol ieeren rasyonla beslenen gruplarda plazma kolesterol duzeyleri konlrol rasyonu ile beslenen tav~anlannkjne gOre an· lamh olarak artmasma ragmen (p<0.05), kolesteroliO rasyonla birlikte sartmsak verilen gruptaki dOzey hem sadece ko­lesleroliO rasyonla beslenen grup hem de aspirin verilen gruptakinden Onemlj oranda (p<O.OS) oranda du~Ok bulundu. Konlrol grubu (2S2.7)ilo Sanmsak ( 286.0 ) , aspirin (271.7) ve sadoco kolesterol Havesi yapllan grupla (276.3) ki kalp allm sayllan istatistiki olarak birbirinden farkh dcgildi. II. bipolar ekstremite derivasyonunda OleOlen P, ORS ve T dalgalannm sure ve amplilOdleri He P-O ve O·T arallklannm sOreleri gruplar araslnda Onemli bir farkllhk g6slermedi. Aynca denemo grupJarlOdan alman bulOn derivasyonlarda daJgalann ~ekil ve konum yOnunden konlrol gru­bununkjn~n farkll olmadlgl belirlendi.

Annhlar Kelimeler: Saflmsak , aspirin, elektrokardiyogram, hiperkolesterolemi, lav~an

Giri~

HiperkoJesterolemi aterosklerozise nedan olan

en 6nemli etmenlerden birr saYllmaktadlr (Mirhadi

ve ark.,1991 ;Hainle va 8etz,1994). Koroner ate­

rosklerozis ve buna ba~h miyokart enfarktusu in­

sanJar arasmda en yaygln alum sabebi sa·

YIJmaktadlr (Evbuomwan, 1993). Hiperkolesterole­

miye ba~11 ateroskleroziste patojeniteye yardlm

eden olay bOyle bir damar bOlumunde bulunan ate·

rosklerotik plak dolaYlslyla kantn plhtlla~masl ve

Geli~ T:uihi : 03. 10.1998 1.5.0. Veleriner Fllkatlesi, Fizyoloji A(labilim Dah, KONY A

killenin daman Ilkamasldir (Makheja ve Sa­iJey,1988). Su tor kardiyovaskuler haslahk riski la­

~Iyanlar tarafmdan aspirin antitrombotik ve kan viz­

kositesini du~urOcu etkilerinden doiaYI slkllkla kuIJanllmakladlf (Makheja ve Bailey,1988; Lulay ve

ark. 1986). Son ylIJarda yapl lan ara~llrmalar sa­

nmsak veya ekslraktJannm plhllla~ma, !rombosil ag­

regasyonu, vazodilalasyon ve serum lipid kon­

sanlrasyonlan uzerine olumlu elkiye sahip

oJduklanOi ortaya koymaktadlf (Harrenberg ve

ark., 1988; Jung va ark .• 1989). Sanmsa~1n fibrinojen

duzeyinde du~u~e, fibrinolitik aktivitede artl~a

KESKIN. DURGUN. I;OL

neden oldugu (Harrenberg ve ark.,1988), sanmsak ekslrakllnm ise kopeklerde stenozlu koroner ar· lerlerde akut kan pulcugu trombOsOnO onledigi (De Boer ve Folts, 1989), vazodilatosyona yol ac;tlgl (Jung ve ark., 1990), plazma vizkositesi ve kan ba­smcml du~urdOgu (harenberg ve ark.,1988;). serum yOksek dansiteli lipoprotein kolesterolO (YDL-K) dO­zeyini ar1Lnrken, alc;ak dansiteli lipoprotein ko· lesterolO (ADL-K) ve trigliserit dOzeyleri ile (Bordia, 1981; Mansell ve Reckless, 1991) kalp dokusu, aort ve karacigerde doku kolesterol dOzeylerini dO­~OrdOgO, antiaterosklerotik etki gosterdigi de (Mir­hadi vark., 1991; Evbuomvan,1993;Heinle ve Betz, 1994) bildirimler araSlndadlr. Sanmsagln ya­plsmda biryok elken madde bulunmakla birlikte, en onemlilerinin Allicin ve Ajoene adh sQ1fOr ic;eren bi­le~ikler oldugu belirtilmektedir (Block,198S; Api!z­Castro ve ark.,1988; Mansell ve Reckless, 1991; Jain ve ark.,1993). Bunlara kar~ln sanmsagm lib­rinolitik ve hipokolesterolemik etkisi olmadlglna dair ara~tLrmalar da bulunmaktadlr (Arora ve ark.,198S; Luley ve ark., 1986). Yapllan c;ah~malarda daha c;ok plazrna lipid fraksiyonlan Ozerine e!kisi ile an­tiplatelet ozellikleri ara~tlfllmasma ra{jmen ge­nellikle yOksek miktarlarda uygulanan saflmsak veya ekstrakUanmn gerek insan gerekse hay­vanlarda kalpteki elektriksel olaylar Ozerine elkisine ait smlrh saylda yah~maya rastlamlml~tlr. Bu ne­denle bu cah~mada yOksek duzeyde kolesterol iye­ren rasyon ile saflmsak ve aspirin uygulamasmm bazl elektrokardiyografik paramelrelere etkisinin olup olmadlgmm belirlenmesi amaylanml~!Ir.

Materyal ve Metot

Ara~lIrmada canh aglrllklafl birbirine yakm, yeti~kin 20 ade! tav~an kullanlldl. Hayvanlar 4 e~it gruba aynldl. Dart haftahk ara~tlrma sOre.si bo­yunca 1. gruptaki hayvanlar (Kontrol; K) kontrol rasyonu ile beslendi. Aynl sOre boyunca 2. gruplaki hayvanlar (Hiperkolesterolemik grup; HK) sadece % 1 oranmda kolesterol powder (Merck, Darmstadt) ic;:eren kontrol rasyonu jle beslenirken 3. gruptaki hayvanlara (Aspirinli hiperkalesterolemik grup;

AHK) kolesteroliO rasyona ek olarak hayvan ba~ma

hergOn 100 mg aspirin, 4. gruptaki hayvanlara (Sa­nmsakll hiperkolesterolemik grup; SHK) ise aynl rasyona ek olarak 300 mg sanmsak tozu verildi. Hayvanlar adl gec;en rasyonlarla adlibilum olarak beslenirken gerek aspirin gerekse saflmsak hay­vanlarm bu maddeleri tam olarak alabilmeleri ic;in az

bir miktar yemle yedirildi.

Su 4 haltahk uygulama sOresinin sonunda batOn gruplardaki hayvanlardan kulak venasmdan alman kan orneklerinde plazma kolesterol dOzeyi belirlendi. Aynca batOn hayvantardan bipolar eks­

·tremite ve artlfllml~ unipolar ekstremite de­r(vasyonlanna ait eleklrokardiyogramlar (Peta~.

Cardioped 110) kaydedilirken vollaj ve sOre he­sablnda II. bipolar ekstremite derivasyonundan ya­rarlanlldl. Elektrokardiyograli i~lemi birer gOn arayla 3 kez tekrarlanarak: bireysel ve heyecana bagll de­Qi~ikliklerin elimine edHmesine c;:all~lldl. Traselerin kaydedimesi esnaslnda gerekli olmadlQI surece kaglt hlzl 50 mm/sn, voltaj (AmplitOd) ise 1 mm =

0.1 mV olacak ~ekilde ayarlandl. yall~mada plazma kolesterol dOzeyleri kit'le (Menarini Diagnostics) spektrolotometrik (Schmadzu UV spectrophotome­ter) olarak belirlendi.

104

Ara~hrmada jstatistiksel olarak elde edilen verilerin arilmetik ortalamalan ve standart hatalan ile gruplararasl farkllhklann olup olmadlgl tespit edil­di.

Bulgular

yah~mada % 1 oranmda kolestorollu rasyonla beslenen gruplarda plazma kolesterol dOzeyleri kontrol (K) grubunkine gOre Onemli oranda artu (p<O.OS). KolesterollO rasyona ek olarak sanmsak tozu verilen grupta (SHK) plazma kolesterol miktan gerek sadece kolesteroliO (HK) gerekse aspirin ila­veli kolesterollO rasyonla (AHK) beslenen lav­~anlaflnkinden anemli oranda du~OktO (p<O.OS) (Tablo 1). K, HK, AHK ve SHK gruplannda da­kikadaki ortalama kalp atlm saYlsl straslyla 252.7, 276.3, 271.7 ve 286.0 olarak bulunurken, gerek kalp atlm sayllan gerekse II. derivasyona ait dalga ve arallklann hesaplamalannda gruplar arasmda Onemli herhangj bir larkllhk belirlenemedi (Tablo 1).

}\ Slliri n "e S:mmsak Verilen Ocners£! lliperkoll."slerolemili Ta,·¥anlarda ...

Tablo l.Satlmsak ve aspirin verilen deneysel hiperkolesterolemili lav~antarda bazi eleklrokardiyografik parametrelere ail

degerler ile ptazma koleslerol duzeyleri (n=5)

Paramelreler Kontrol KolesleroJ Koleslerol+Aspirin Koleslerol+Sanmsak

Karp hlzl ldak 252.7±17.9 276.3±13.7 271.7±12.8 286.0±6.26

P(sn) O.027±0.OO2 O.028±O.OOI7 O.O33±O.OO21 O.O28±0.0030

P(mV) 0.091 to.OO83 O.108tO.OO83 O.116±O.OI6 O.108±O.O083

QRS(sn) 0.043±O.OO21 0.04StO.OO22 O.04S±O.OO22 O.042±O.OOI6

QAS(mV) 0.S3±O.021 O.46±O.049 O.48tO.048 O.40±0.067

T(sn) 0.06S±0.OO71 O.066iO.OO71 O.060±0.OO68 O.06O±O.OO2S

T(mV) 0.24±O.O20 O.2S±O.032 0.24±O.033 O.23±O.O33

P-Q(sn) O.05O±O.OO26 O.O53±O.OO33 0.058±O.0031 O.O5O±O.O37

O-T(sn) O.IJ3±O.OO67 O.126±O.OO67 O.123±O.0061 O.130±0.0045

Koleslerol (mgldl) 48.S2±2.3S C 278.13±17.54 A 254.16±19.30 A 197.82±13.60 B

A, B, C : Aynl satlrda landl harlta~lyan de{lerler arasl larklJllklar Onemlidir (p<O.OS).

Tartl~ma ve Sonu9

Kolesterollu rasyona ek olarak sanmsak IOZU verilen tav:;;anlarda plazma kolesterol duzeyinin (48.52) aspirin verilen grup (254.16) ile sadece ko­lesterollu rasyonla beslenen grubunkine (278.13) gore onemli oranda du:;;uk bulunmaslnln sebebi sanmsagln vucutta kolesterol biosentezini 6n­lemesine ve kolesterol ekskresyonunu artlrmaSlna baglanmaktadlr (Mirhadi ve ark., 1991; Ev­buomwan, 1993; Sendl ve ark., 1992; KenzeJman ve Kode, 1993). Ara~lIrmada kalp allm saylsl sa­nmsak veri len grupta en yuksek oJmakla birlikte HK ve AHK gruplannda da kontrol grubununkinden yuksek belirlenmesine ragmen gruplar araslndaki larkllhk onemli degildi (Tablo 1). II. derivasyona ait P, QAS ve T dalgalanntn sure ve voltajlan ile P-Q ve Q-T arahklannln sureleri aC;:lslndan gruplar ara­Slnda onemli herhangi bir larkllhk belirfenemedi. <;ah:;;mada I., II. ve III. bipolar ekslremile. ve ar­tmlml:;; unipolar ek~lremite derivasyonlanna (aVA, aVL ve aVF) ail eJektrokardiyogramlardaki dal­galann ~ekil ve pozisyonlarlnln da ($ekil 1,2,3,4) bOIOn gruplarda benzer oldugu gOzlendi. . Ara:;;­tlrmada rasyonlanna yalnlz kolesterol Have editen grupla plazma koleslerol dOzeyi konlrol grubuna gore yakla~lk 5.5 kat artmaslna ragmen elekt­rokardiyogralik olarak bir degi:;;iklik sap­tanamamasl 9all:;;manln suresinin klsa olmaslna ba{Jlanabilir. Hiperl ipidemiye bagll koroner ate­roskleroz geli:;;imi ve uzun vadede kalp hipertrolisi

105

durumlannda eleklrokardiyogralik olarak birtaklm degi:;;ikliklerin g6zlenmesi mumkun olabilir. Nitekim Mirhadi ve ark. (1991) 150 gOn sOreyle yOksek dO­zeyde kolesterol i((eren rasyonla beslenen10 lav­~anl n 9' unda koroner ateroskleroz belirlendigini kaydederlerken, kronik hiperkolesterolemide kol­lojen fibrosis geli:;;ligi bun un da kalp hypertrofisine neden oJdugu ilert surulmektedir (Heinle and Betz,1994). YOksek dOzeyde ,kolesterol i((eren ras­yonla birlikte sanmsak tozu verilmesinin gerek karp atlm saYlsl gerekse dalga ve arallkJarda herhangi bir degi~ikJige yol a((mamasl daha onceki bildirimlerle (Apilz-Castro ve ark., 1988; Jain ve ark.,1993) uyum gostermektedir. Apitz-Castro ve ark. (1988) k6-peklerde sanmsak ekstrakllnln damar i~i uy­gulanmaslnln ge~ici bir ta~jkardiye neden oldu{Junu fakat kalp rilmin;n 10 dakika sonra uygulama oncesi duruma dondOgOnO bildirirlerken, Jain ve ark. (1993) hiperkolesterolemili insanlarda 300 mg sanrnsak lozu i~eren tabletierin gOnde 3 kez olmak Ozere 12 halta sureyle verilmesinin eJeklrokardiyografik ola­rak herhangi bir degi:;;ikli{Je yola((madl{J1n1 be­lirtmektedirler. Aspirinin uzun sOreli olarak alln­maslnln hipertansiyon, diyabet ve hiperlipidemik hastalarda ba~ta miyokardiyal enfarklus olmak Ozere kardiyovaskOler hastahk risklerini ve i~emjk

kalp rahalslzllgl olanlarda aspirin allnmaslnln al­mayanJara ve sadece anlikoagulan alanlara oranla enlarktOs ile buna ait eleklrokardiyografik bulgulann olu:;;umunu azalttlgl ortaya konmu~lur (Sorzak ve ark., 1998; Hansson ve ark., 1998). Su call~mada

KESKIN, DURGUN. <;OL

aspinn uygulamaslntn elektrokardiyogralik olarak

bir deQi~ikli~e yol a~mamasl hiperkoleSlerolemi so­

resinin klsa olmaslyla kalple koroner ateroskleroz

va buna bag!. i~emi oru~turacak boyulla 01-

mamaslna baglanabilir.

Sonu~ olarak ~ok larkh ~ekillerde planlanan ve farkh sanmsak formlannln kuUantldl~1 cah~malarla

kalllla~lIrmamn zOrlugu cia gOz Onune ahndlgmda daha kapsamh yah~malarln yapilmasl geregi ile biro likte ara~lIrmanln literature katklda bulunacagl ka­naaline vanldl.

$ekil 1. Kontrol grubuna ail elektrokardiyogramlar ( 50 mml sn. 1 mm .. O. 1 mY)

! .1 ~l ,--

.i .1 ..r .-"

, , , b. . , r , I

. 1 ' 1 ) I~ , -! IV"

l- t 1

. --' . , ,

1 1 L Denvasyon I Oenvasyon II

.J. , . I ,

I ! i . , r j ~- '.I I

.J.-i I 1 ~h ' .......

~ . , ' ;. . ..l .J.

Dervasyon III aVR

! ' 1 ! : --'- , I

, j I

.J. .

I 1 I , t . 1 .... . . , .. .. ; i ! -1 . i , I J

,

aVL aVF

106

Aspirin \ 'C Sunmsuk Verilcn Dcntyscl Uillcrkolcsterolemili Ta\'!janlarda .. ,

~ekil 2. Sadece koleslerol verilen gruba ail elektrokardiyogramlar ( 50 mml sn, 1 mm= O. 1 mV)

1 -i

I) I ~

I " ~, ,

I 1 1 ,

'I" , . , '. i

, r .- ~ .

r : '

1 I -

Derivasyon I Derivasyon II

I I, ' , .

. , ; . --r j I~ ,n., II" Ii' WI. ,

! 1 . , ; .

; , , , I

, ,

.."U ' ~ -1 I .

; fi , , T IT 1 I 1

Dervasyon III aVR

,

In'

I 1 I

II

aVL aVF

107

KESKIN. DURGUN, COL

$ekil 3. Aspirin verilen gruba ail eleklrokardiyogramlar ( 50 mml sn, lmm= O. 1 mV)

./. ,

./ • , t- ! ! . . 1 ,

-i ! " ,

Oerivasyon I

- I- - ! --'-1-, -'

I I • •

.'

Dervasyon III

i f I

aVL

..

1 , .

t I •

I. °1 ,

. , ,

108

rt'- -! -

i ! I I

,I: I I •

,

Derivasyon II

-' .

,

, '~

--

aVA

., ,

I

aVF

• , ~ , , ,

--,---'-!

, ! I

- .

i I

I , I

!

,

Aspirin \'C S;\rulls;\k Vcrilcn DencYl>cI Hipcrkolcslcrolclllili T;n'~l l\larda ...

$ekil4, Sanmsak veri len gruba ait eleklrokardiyogramlar ( SO mm/ sn, lmm= 0, 1 mV)

I I ' 1 .. I ! i I i 1 , I \j ,

V W '-\r; ~: ~ ""11'''': I , , I , : ! , ,

J" ~ II -..J V ! .. I -I ,.

"'~~; .. ,,~ . ,~ .. II

Derivasyon I Derivasyon II

, :'

I ,.]I "'" "" ,.J,

I ..

,,\ / 0

Dervasyon 111 ,VA

I I , I .. '-,

I I -+-' t ,

-t1 .. ,

..

1 -'-1 f ,

----i T ~ .. "'/' ,J p

I " ,. aVL aVF

\09

KESKIN. DURGUN. C;OL

Kaynaklar

Apilz-Caslro, R., Ledezma. E., Escalante, J. , Jorquera,

A .. Plnate, F. M., Moreno·Rea, J., Carrillo, G., Leal, O.

and Jain, M. K. (1988) Revesible prevention 01 platelet

activation by (E. Z) -4,5,9,' Trithiadodeca-I ,6, I Hriene 9-

oXide (A;oene) in dogs under extracorporeal circulation.

Arzneim-Forsch./Drug res .. 38 (II), Nr. 7, 901-904.

Arora,A. C.,Arora,S. And Nigam,P. (1985) Ralionale of

garlic use in ischemic heart disease? Materia Medica Polona, 17,48-50.

Bordl3, A .. Bansal, H. C., Arora, S. K., Singh, S. V.

(1975) Elfect of the essential oils of garlic and onion on

alimentary hyperlipemia. AtherosclerosiS,2 1, 15·19.

Borzak, S., Cannon, C. P., Kraft, P. l., Douthat, l. and

Becker, R. C. (1998) Ellects of prior aspirin and anti· Ischemic therapy 00 outcome of patienls with unstable

angina. Am. J. Cordiol., 81,6, 678·81.

De Boer, L W. V. and Folts, J. O. (1989) Garlic extract

prevents acule platelet thrombus formation in stenosed

canine coronary arteries. Am. Heart J. 117, 973·5,

Evbuomwan, M. I. (1993) Ellect of garlic (Allium sa­

uvum) on the thrombogenic properties of btood of nor­

mal and hypercholesterolaemic rats. Med. Sci. Res., 21, 1,25·26.

Hansson, L, Zanchelti, A., Carruthers, S. G .. Dahlof, B.,

Elmfeld!, q., Julius, S and Menard, J. ( 1998) Effects 01 mtenslve blood·pressure lowering and low dose aspirin

In pallents with hypertenSion. Lancet, 351, 1755.

Harenberg, J., Giese, C. and Zimmermann, A. (1988)

Effect 01 dried garlic on blood coagulation, fibrinolysis,

platelet aggregation and serum cholesterol levels in pa­

IleniS WIth hypertipoproleinemia. Atherosclerosis. 74. 247-249.

Heinle, H. and Betz, E. (1994) Ellects 01 dietary 'garlic

supplementation in a rat model of atherosclerosis. Arz­neim-Forsch. !Drug Res., 44, 1,614·6 17.

Jain, A. K., Vargas, A., Gotzkowsky, 5., McMahon, F.

110

G. (1993) Can garlic reduce levels of serum lipids? A

controlled clinical study. Am. J. Med., 94,6,632-635.

Jung,F.,Kiesewetler,H.,Mrowietz,C.,Pindur,G., He­

iden,M., Miyashita ,C.,el aJ. (1989) Akutwirkung eines zu­

sammengesetzten knoblauchpraparates auf die iii·

ebfahigkeit des blules. Zeitschrilt lar

Phytotherapie, 1 0,87'91.

Jung, F., Jung. E. M., Mrowietz, C., Kiesewener, H.,

Wenzel, E. (1990) Influence of garlic powder on cu­

taneous microcirculation: a randomised, placebo­

COnlrooled, double·bllnd, crossover study in apparenlly

healthy subjects. Br. J. Clin. Pract., 44 (suppl. 69) , 30-

35.

Kenzclmann, R. and Kade, F. (1993) limitation 01 the

deterioration of lipid parameters by a standardized garlic­

ginkgo combination product. Arzneim-Forsch. /Drug res.,

43 (II), Nr. 9,978-981 .

Luley, C., Lehmann, l. W., M{)fler, B., Martin, T. And

SchwartzcopH, W. (1986) Lack of efficacy of dried garlic

In patients with hyperlipoproleinemia. Arzneim. Forsch.,

36, 4,766-8.

Makhcja, A. N. and Bailey, J. M. (1990) Anhplatelet

constituents of garlic and onion. Agents Actions. 29,360-

363.

Mansell, P. and Reckless. J. P. O. ( t991 ) Garlic: elleets

on serum lipids, blood pressure, coagulahon, platelet

aggregation and vasodilation. BMJ. 303, 379·380.

Mirhadi, S. A., Singh,S., Gupta, P. P. (1991) Ellect of

garlic supplementation to cholesterol·rich diet on de·

velopment of atherosclerosis in rabbits. Indian J. Exp. Bi-

0Iogy,29,162-168.

Sendl, A., Schliack, M., LOser, A., Stanislaus, F .. Wag­

ner, H. (1992) Inhibition of cholesterol synthesis by ext·

racts and isolated compounds prepared from garlic and

Wild garlic. Atherosclerosis. 94, 79-95.