نیایی

ز٢٠

٠٩/٨

/٨ی

ئاب (١

٢٣ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧٠٩

نیانا

رمخ

1

سالم ناوخۆشكۆڕی زانیاری ھر تنیا ئیشـــی زمان نیی، بكو كار لسر رچی كۆڕی زانستی زمانژووی كورد دەكات. ھدەب، مزمان، ئتواو ئیش لسر زمان دەكات و ل ھموو بوارەكانوە ل زمان دەدوێ، ھروەھا ھر ل ری كۆڕی زانســـتی زمانوە ئدگارو تایبتمندییكانی زمانی نتوە، زمانی ستاندەر دەردەكون. بۆی ئم ل ركخراوی زمانناســـی بجددی كار لســـر ئوە

دەكین ك ئكادیمیای زانستی زمان دابمزرنین...

ھفتنامیكی رۆژناموانیی گشـــتیی ئــــازادە

دەزگای چاپ و بوكردنوەی "بدرخان" دەریدەكات

ژمارە (١٢٣) شمم، ئابی ٢٠٠٩/٨/٨ زایینیبرانبر ب خرمانانی ٢٧٠٩ی كوردی

سای نۆیم

بدرخانی و لسر الچ لموپاش، ل گشت الوە دەتانھاڕن وەكو ئاش

www.bedirxan.netbedrxan@yahoo.com

ھرش عبدولەحمان:گرووپی سھند كۆنسرتك بۆ دیاری ھۆمری بۆ برھمك و قــرەداغــی

دزەیی ئنجام دەدات

نجم ھۆگرــــــارەی فــیــلــمــــك دەرب

ئنفال

* لبیرەوەرییكانی شاردا، د.وریا عومر ئمین باسی رەشبگیری كرەكان لسای ١٩٦٣ی ھولر دەكات* ل "ھیاس ل بدرخان چ باس" باسی رۆژی قیامت الی دادە حاجی بخونوە

* پرۆفیسۆر ئندرس ئۆسۆن ئندامی ئكادیمیای سویدی ل وتاركی تایبت ب بدرخان* ھونرمند مھدی ئومد باس ل سینمای كوردی و رەھندەكانی دەكات

ل٢ل٢ ل١٥

ی ھولر دەكات

ھكشان و داكشانی حزبی شیوعی عراقی و كوردستانی

* ل "ھیاس ل بدرخان چ باس" باسی رۆژی قیامت الی دادە حاجی بخونوە* پرۆفیسۆر ئندرس ئۆسۆن ئندامی ئكادیمیای سویدی ل وتاركی تایبت ب بدرخان

* ھونرمند مھدی ئومد باس ل سینمای كوردی و رەھندەكانی دەكات

بدرخان وردەكاری دەست لكاركشانوەی كاوە محمد ئاشكرا دەكات

خاتوو یودیت میرشبرگه رو كۆمك چاالكی ل كوردستان

ھروەكو ل ژمارەی پشووی ھفتنامی بدرخان بنی ئوەمان ب خونران دا ك چۆن مامۆستای كوردایتی و بیرو باوەڕی نتوایتی، حیلمی علی شریف ك ب غدرو زۆر ناشریفان ل شوكی قزەوەنی

بعسییكاندا ل بغدا لسر دەستی پیاوەكانی رژم دەرمان خواردكرا. لم بابتدا مامۆستا كمال محدین بمجۆرە پردە لســـر ئم تاوان گورەی ھدەداتوەو دە: پش ئوەی بم ســـر باس و چۆنییتی شھیدكردنی ھڤاڵ و پشمرگی ئازاو ژیرو رۆشنبیر و كوردپروەرو برای خۆشویستم كاك"حیلمی علی شریف"ی ب شرەف شنم چورەیی و گرنگی و نرخ و سوودی ئویستی دەزانم گپ زیندوو ب میشو ھ تایتا ھرچاو تاكو ھب مروەرەتان بخزو نیشتیمانپبرو نكۆشپیاوە تكنـــك ھر لبیریان نكین، بكو ل ربازی ژیان و بیر و بیار و كارەكانیان

سوود وەربگرین و نوە تازەكانمانیان پبناسنین.

بدرخان بۆ یكمینجار نھنی دەرمانخواردكردنی حیلمی علی شریف ئاشكرا دەكات

ھونرمندی گنج مبست عبدو دەرچووی بشی مۆسیقای پیمانگای ھونرەجوانكانی ،دینحكانی زانكۆی سرەجوانشی مۆسیقای كۆلیژی ھونندكاری بستا خورە و ئولھ

ھاوشـــانی خوندن ل پیمانگای ھونرەجوانكان ئندامی ئۆركســـترای كوردستان بووە، دواتر لبر كاری مامۆستایتی وازی ل كاركردن ل ئۆركسترای كوردستان ھناوە، دواتر ل ســـای ٢٠٠٢ ھاوشـــان لگڵ ھونرمند ربین جمال كلیپی بۆ پارچ مۆسیقای ژوان كردووە، ھر ئو پارچ مۆســـیقایش بووە بۆ یكمجار ھونرمند گۆران ســـاح وەكو یكم كاری گۆرانی گوتنی خۆی تدا كرد، سبارەت ب كارە ھونرییكانی خۆی و ئمۆی

كاركردنی گنجان ل بواری مۆسیقا و گۆرانی كوردی دواندمان...

مبست عبدو : گنج دەب كاربكات

ل٢ ل١٢ل٥

ل١١

ر لولھرۆژژمری شرزاد

ھینیدا

ك یۆنانییكان شرابی كوردستانیان

خواردەوە

برەو فستیڤای بدرخان ل یۆنان (ل شاندەرەوە برەو ئكرۆپۆس)

كمال مزھر بشی دووەمی

نامگبنھنییكان و

بیرەوەرییكانی خۆی

دەنووستوەل٥

ل١٦-١٨

ل٨ل٢٣

ژمارە (١٢٣) ئابی ٢٠٠٩/٨/٨ زایینیخرمانانی ٢٧٠٩ی كوردی

2

ئاراستی سیم

بدەبرێ دە یھ كوردی مســـلیكی یرو بدەبندە ئرچرێ، ھبدەببۆ ھندێ كس خراپو بۆ ھندێ ئوانی لۆ خراپ،باش كسیش ھر شـــتكیان پوە بنی ھر یك شـــتی دەدەن برێ، گووللشیان پوە بنی ھر ئوێ دەدەن برێ، باشیشـــ بۆ ئوانی ب حیسابی بدەبرێ ب دۆنم زەویان دابیوە، باش بۆ ئوانی ب پی فلسفی بدەبـــرێ ئامـــادەن لـــ پنـــاو دەســـتگرتن ب كورسی دەستوە چاو ل ھموو شـــتك بپۆشـــن، یشتن بی بۆ گوانبۆ ئ باشـــ ك دەدەنموو شـــتت ھدەســـبرێ، پیاو ھی ل قســـان راست و چپ دەدات برێ، حیســـاب لۆ ھیچ ناكات یكسر داژوات جا لۆ كندێ بت یان لۆ گردەكی،گرنگ یرێ، پیاویش ھب بدات وەیئوەھای داوەت برێ ھر لو گۆڕەی ،لیكم گۆڕاوە وا دەزانخۆی لئاگای لوەی نیی ئو ملیكی سر شـــتنجكی، ھاكا پیان گۆت كش ملیـــك، وەك ئو ملیكی قۆچان رەشـــكی ھنـــاوەو داوا ل داگا دەكات یكتی نیشـــتمانی كوردســـتانی بدەنوە ك ل باب و

باپیرانییوە لۆی مایتوە . ل برادەركی موعاڕەزە و موعاڕەزەی م پرســـی گریمـــان لقینراســـتبردتانوە ئمجـــارە ھبژاردنی و حكومتتان دامزراند، بڕاســـت نو حوكمی لی كـــ گا ە ر بازیاتر خۆتـــان ھیچ حوكمـــی نكی شـــون تـــا یك دپدەكرێ، گۆتی ئدی ،ناوەكیفی ب خرە دایتان خۆتان برێ حیســـاب لۆ كس ناكن، دروشـــمی بـــ ، یـــن ڕ یگۆ ئ ، یـــن ڕ یگۆ ئووڕ مشـــكتان كردوین، ئگر بت گۆڕین بنابت لبگڕن ر لت ھن، دەبرمكبن قونتان گئستاوە ئمش كار بۆ ئوە بكین

ھتا تكتان نداوە بیگۆڕین .ئو دان بری گیشتۆت ئوەی گاتـــ ب عقل و ســـۆز و ھموو شـــتكی ئو میللت بكن، ئگر ،ـــت چییبكردن نتوە گائـــھشـــتا ســـندوقكانی ھبژاردن دانخرابوون، كاندیدكی باریكلی رەشتالی ســـرۆكی ھرم گۆتی ل ســـدا پنجاو دووی دەنگكانم بدەست ھناوە و من ئستا سرۆكی كاندیدی كوردســـتانم، ھرمـــی خاوەن كتبی فلســـفی جوانی و ھونریش كـــ ب ھموو الیكدا ب كبژادنھ ر لرێ بب دابوییفلسفوە دەیگۆت ل سدا پنجا بۆ ل سدا حفتاو پنجی دەنگكان بدەست دنم، تومز ل فلسفی نیا لموو كوردســـتان تودا ھئسلیمانیدا دەبینتوە بۆی رایگیاند ل ئســـتاوە ئو سرۆكی ھرمی كوردستان و فرماندەی گشتی ھزی س لو داوادەكات ك یرگشمپ

. جولی خۆی نج

سمكۆ عبدولكریم

دەروازە

ئا: حسۆ بـــژاردن لـــش ھـــن پدە *یك ل شـــارەكانی كوردســـتان خســـتخانكانیان پ نخۆش كـــردووە بمبســـتی دەنگدان، ئوەی قســـی مـــن نیی، بكو قسی زۆرك ل چاودر و خكی

.یدیك* ب دیار كوت دەســـت چندە برامبر لـــ بوو كمترخـــم ھاووتیانـــی خـــۆی بـــ قدەر ئـــوەی گیانی شۆڕشـــگان و رەخنـــو رەخنگرتـــن ل خۆی متـــر واقیعیانند كرەی ســـپ

وتیان كرد، چونكســـوكتر ھبدیار كوت، كاركردن ب"٥" ساڵ توانی گۆڕان ل "٢٥٪" ی دەنگكان مســـۆگر بـــكات، ھـــر زووش پشوییكانی ھموو دەزاندرا، دەربندیخـــان، "چمچمـــاڵ، كالر، رانیی، كۆی، كفری، ناو سلمانی" ك گروپی ئستای گۆڕان سریان دەدا. چونك گراو ھونی زۆریان دان. ئوجا دەتوانین بین "ئو مودەیش تواو دەب، خوا

"كی دیكمودەی ورەیگ* خاـــ وەھاب خۆی ھبژاردبا دنیابووین ســـرۆكایتی بـــۆ

دەنگی زیاتر دەھنا ل "حوســـن گرمیانی و ھۆ برایم ئحمد و خا د" چونكمخ محفین شسوەھاب ھزكـــی لبن نھاتووی "٢٠"ســـای ھیـــ، بقســـی سرنووسر یاســـین حســـن و رۆژنامنـــووس خاـــ وەھاب خباتی زیندان و خۆشویستی نو نیام خای دكـــك و حزبخ

وەھاب دەنگكی باشی دەھنا.* برادەركی قۆشمچی، ئوەندە پالری ل خك دەگرت و قســـی خۆشـــی دەكرد، كاتـــی دەچ بۆ ھبـــژاردن و فۆرمـــی دەنگـــدان پدەكاتوە، دەنگ ب:"٥٤ و ١٢ " خۆشیان بیری دەچ دەدات و ل ،كو ســـندوقن بخات كفۆرم كی دەپرســـن دەنگت بل كاتداوە ئویش فۆرمك ل گیرفانی

دەردەھنـــ و دە ئـــوە "٥٤ و ."١٢

* لرەو لوێ گلیی ئوە دەكرێ، ك چایچییكانیش دەبن ب ئندام ل نووسران و رۆژنامنووسان، كچی لـــ دوا ژمـــارەی گۆڤاری چایچـــی "جعفـــر"ی كاروان گۆڤارەك بابتكی ھندە جوانی لســـر "ئمیتـــاب باباجـــان" ر لرابـــد بنووســـیوە، ســـو كاسلس بوودەو نووسرە

ھلپرستكان نووسرترە. ماندا بنـــاو ما ك لوشـــ *ئامادەبوونی میوان و خاو خزانوە باس باســـی رۆژی قیامت بوو، دەیانگوت ل رۆژی قیامت ھموو كس زینـــدوو دەبتوە، منداڵ، كچ، ژن، ژن ومرد، ك ھموویان سیرتر ئوە بوو، ك دەیگوت،

ژنكان دەچن الی مردەكانیان، مردەكانیـــش ھـــر چنـــد ژنی ھبووب ھموویـــان دەچن الی ئو. لو شوەدا دایكم"حاجی..." ئویش ب ژداری قسكانی دەكرد. ئوەندە قسی زل و قسی بتام پ وتی كرا. لی چوەندە قسئدای حاجی گوتـــی: یانی ھموو

زیندوو دەبینوە؟یكك ك كۆڕەكی گرم كردبوو وەمی دایوە وتی: ب ھموو

زیندوو دەبینوە؟دادە حاجی دیســـان ھیدای و گوتی: یانـــی ژن و مرد دەچنوە الی یكتر و دەبنوە ھاوســـری

یكتر.وەمیـــان دایـــوە و پیان گوت: بـــ دادە حاجی بابـــ حاجی

دەبت مردی تۆ؟

ردوو بكی ســـئاھ ویـــش بئخفتوە گوتی: یانی باب حاجی

ئوە دەبتوە مردی من؟ گوتیان: ب

ناسھ ناوە پردی و بكی ھرسســـاردی و ســـواری گوتی: ھیچ خرو خۆشـــیم لندی، لخودا دەپاڕموە، بكو ب قسم بكات و ئو زەواجی رۆژی قیامتم بۆ ســـرنگرێ. ئگر سیری ئو ین لی دادە حاجـــی بكیقســـوانی پچوانی راست ب. بم

.یش ھوشتانئرۆژی قیامت و زیندوو بوونوە ردەبوتـــن ھچـــاو كچـــاو بوای لھاتـــووە چیاش ب چیاش

دەكوێ. ئو نووسین تنز ئامزە بڕاستی

روویداوە!.

smko

bsat@

yaho

o.co

m

تایبت ب بدرخانركوتــــی لــــ ئــــوەی دوای محمــــد كاوە "٢٠٠٩/٧/٢٩"رۆژنامــــی سرنووســــری كوردســــتانی نوێ دوای "٧" ساڵ یو رۆژنامكاركــــردن لــــ لــــدەســــت سرنووســــر وەكــــو قبوكرا، لكاركشــــانوەكی وەكو ھندێ كس باســــی دەكن كاوە محمــــد دەســــتی لــــكار لــــ بكــــو نكشــــاوەتوە، پۆستكی دوورخراوەتوە، بم مكتبــــی ناوەنــــدی راگیاندنی كیانویســــتووە شتی.ن.ك" ن" رە گرنگوەی لنن، ئیوا رابگپرسیاركی وەمی بیخینڕوو، كاوە محمــــدی سرنووســــری كوردســــتانی نوی، ك ل ژمارە ١٠٦ی ٢٠٠٨/١١/٨ سبارەت بوەی كی بیر ل وازھنان دەكیوە، كاوە محمد لــــ وەمدا گوتی: وت ســــای حــــوا نزیكــــئــــنوم، كوردستانی سرنووسری ك پشــــتر ھیچ سرنووسرك ئو ماوە زۆرە ل ل پۆســــتكدا نماوەتوە، بڕای خۆم پویست ناكات ھیچ سرنووسرك زیاتر ل ٣ ســــاڵ بمنتوە، بۆ ئوەی

فرســــت ب خكی دیكــــ بدرێ برپرسیارتییك ل ئستۆ بگرن و توانای دیكــــ تاقی بكرتوە و بردەوامی داینمۆی تبب گۆڕان رۆژنامك، بۆی من دەمك بیرم لــــ وازھنان ل سرنووســــری كردۆتوە و داواشــــم كردووە ئو گۆڕان بكرت، بم لبرئوەی رۆژنامیكی حزبیی دەبت حزب

ئو بیارە بدات.ھروەھا لبارەی ئاسوودە بوونی ب كاركردن ل كوردستانی نوێ، كاوە محمد گوتــــی: درۆ دەكم سرنووسرایتی ل بم ئگر ئاســــوودەم، نوێ كوردســــتانی چونك بڕاســــتی ھموو كاتكی گرتووم و زۆر ماندووی كردووم، بووم ی "٢٠٠٢" كی ساوكاتئسرنووســــری كوردستانی نوێ ئاسوودەییكی زۆری پ بخشیم، ك توانیم ل نووسركی ئاساییوە ل تییرپرســــیارو بم بــــبگرۆژنامك، بم ئم ھر بۆ دوو س ساڵ خۆش بوو، نك ھندە

درژە بكشت".وەمــــی ئو دوو پرســــیارە ئوە دەگینــــت كاوە محمد وای ئوەی وەكو كســــكی چاالك و كوردستانی رۆژنامی ل ماندوو م دیاریشنوێ كاری دەكرد، بحزی بــــ نوبوونــــوە كردووە و ویســــتوویتی خونــــی تــــازە بتــــ ئــــاراوە و كســــی تــــازە بكون كاركردن ل كوردســــتانی نــــوێ، كواتا وەمی ئــــو دوو و قسانموو ئپرسیارەی كاوە ھرەتدەكاتــــوە كــــ دەــــن كاوە دەركراوە، لگڵ ئوەشدا جگای خۆیتی دەستخۆشــــی لــــ كاوە محمد بكرێ بۆ ئو ھوستی ی لــــوەكشــــانكاركو دەستلپۆستی سرنووسری كوردستانی

نوێ.

برل ٩ مانگ كاوە محمد باسی دەست لكاركشانوەی كرد

تایبت ب بدرخان

مانگ كاوە محمد باسی دەست لكاركشانوەی كرد

تایبت ب بدرخانھونرمندی بواری شانۆ و دراما جم ھۆگـــر دوای كاركردن لن فزیۆنی للندین درامای تچئستادا خریكی برھمھنانی فیلمكی درژە ل بارەی ئنفال، ك تلفزیۆنی گلی كوردستان

.نم دەھرھب و درامایئلدوانكدا لـــ لمبارەیـــوە خۆی دواكارەكانی دەربـــارەی نجم ھۆگـــر گوتـــی: بنیازم ل نم كم بھرھــــــك بفیلم ،نانی خۆمســـیناریۆ و دەرھ كاننفالی ئشـــر كســـل

و یوانشـــ فیلمكـــی و كـــی نزیكـــدا لئایندەی لـــتلفزیۆنی گلی كوردســـتان فیلمكش كاركردن، ویندەك

ناوی "شوكی دژوار"ە.دەربارەی ئوەی بۆچی ئنفال نجـــم ھۆگر گوتـــی: بالی من گر چندین فیلمی دیك لسر ئنفال بكین ھشـــتا ناتوانین ســـاڕژی ئو برینـــ بكین، لبرئـــوە بـــڕای مـــن تاكو لســـر ئنفال كاربكرێ و ئو تاوان زیاتر بخرتڕوو، وەك مشتا ئوە و ھتنژوو دەممنكردووە، ئنفال بۆ ھیچمان

بكین بتوانین شتك ھیوادارم .ب و كارەساتستی ئپ ب پ

ئكتـــرە دەربـــارەی بشـــداربووەكانی ئـــو كارە، دەرھنـــری ئـــو كارە گوتی: لبرئوەی سكرتری كۆمی كـــوردم ھونرەجوانكانـــی ل ســـلمانی، زیاتـــر لگڵ ھونرمندانـــی نـــاو كۆمـــڵ كاردەكـــم، ئگر ل دەرەوەی كۆمیـــش ئكترم پویســـت لگڵ پیوەندیم دیـــارە ،بھونرمندانـــی نـــاو شـــاری ســـلمانیش زۆر باش، لگڵ شوانل كاردەكم، ئوانیش

لگـــڵ ھوـــدەم لـــوكارە ھونرمندانی كالر و گرمیان و كفـــری كاربكم، لـــ فیلمی ھونرمندانی سورمخانیشدا ھولر و ســـلمانی بیكوە

ئو فیلممان ئنجامدا. جـــی ئاماژەیـــ جگـــ لـــو كارانـــ ھونرمند نجم ھۆگر لســـر دیكی كاری چندین ئـــش و ئازارەكانی گلی كورد ئنجامـــداوە و ب شـــوەیكی و داوەتـــوە رەنگی باشـــیش انـــو دابدوای ئـــ دیاریشـــبنیازە كار ل فیلمی "شوكی

دژوار" دەكا.

تایبت ب بدرخان ككند یھگروپی میوزیكی سلو گروپــــ چاالكانی لمۆی گۆڕەپانــــی مۆســــیقای كوردیدا چندیــــن برھــــم و چاالكــــی پشكشــــكردووە، ناوازەیــــان دوابدوای سازكردنی كۆنسرتك بۆ ھونرمنــــد دیاری قرەداغی ل بجمانی و ھشاری سل لئستادا بنیازن ئو كۆنسرتی ھولریش ل قرەداغی دیاری

نمایش بكن.ھــــرش بارەیــــوە لــــم

عبدولرەحمان برپرسی گروپی ســــھند لبارەی دواكارەكانی خۆیان گوتی: دوای كۆنسرتكی دیــــاری قرەداغــــی، ماوەیكی زۆر خریكــــی كاركــــردن بووین ل ســــیدییكی ھۆمر دزەیی و منزیكانب و كردووە تواومان بودەبتــــوە و لــــ "٧" تراك پكھاتووە، ك چند گۆرانییكی تایبتی ھۆمــــر دزەیی، دوای ئوەش ئم ئلبوومكی خۆمان ،كی میوزیكلبوومئ ك ،یھھیوادارین ل ئایندەیكی نزیكدا

ئویش تواو ب، ب نیازیشین ل مانگی "٩"دا لسر بانگھشتی وەزارەتی رۆشنبیری ل ھولر كۆنسرتك بۆ دیاری قرەداغی ئنجــــام بدەیــــن، لــــ مانگی "١١"شدا بنیازین میوانداری دوو گۆرانیبژی وتی ســــوید بكین

بۆ سلمانی.و پاپشــــتی دەربــــارەی ھاوكارییكانی گروپكی ھرش گوتی: پاپشــــتی راســــتوخۆی ،كانیاندنراگ ــــناك مئیان شــــونی تایبــــت ھی بۆ

ھاوكاری كردن، یــــان ل الین شون ھونرییكانوە ھاوكاری

دەكرین.جی ئاماژەیــــ گروپی میوزیكی ســــھند ل چندیــــن ئندامی وان لــــكھاتــــووە و ئــــكارا پشــــاری ســــلمانی كاردەكن و بارەگاكشیان ھر لو شارەیو ندین كاری دانسقســــتا چتا ئو جوانیان پشــــكش كردووە و خاوەنی چند سیدییكی تایبتی

میوزیكی خۆیانن.

نم دەھرھنفال" بر "ئسك لجم ھۆگر فیلمر ننندی دەرھرمھون

ل ھولر گروپی سھند كۆنسرتك بۆ دیاری قرەداغی سازدەكات

ھرش عبدولەحمان

نجم ھۆگر

دەقی دیداری كاوە محمد ل ژمارە ١٠٦ی ٢٠٠٨/١١/٨ی ھفتنامی بدرخان

نیایی

ز٢٠

٠٩/٨

/٨ی

ئاب (١

٢٣ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧٠٩

نیانا

رمخ

3

بقمی د. كمال مزھرزۆرجار لـــ پیوەندی خۆمدا، پرســـیاری عرەبـــكان، برا سحددینی ئیبوبیم لدەكن. ئیوبی بگومان سحددینی كورد بووە، چونك مامی ناوی زدان بووە. جۆرجی شـــركۆ دەت: ســـحددینی ئیوبی لگـــڵ رەھبـــرە نزیككانی سوپاكیدا ب زمانك قسیان وانـــی دیكـــئ دەكـــرد، كـــ مئ تبھ تندەگیشتن، زمانـــی كوردی بووە قســـیان پكـــردووە، ئمش ئوكاتی ویســـتوویتی ھندك نھنی لگڵ ئوانـــدا باس بكات، یا ئیستراتیژییكانی ل ھندك خۆی بوان ب. ئم قســـی .ی من نییو قسدانجۆرجی زپنا لمبارەیوە میشھ من دەبم بر ھۆنراوەی شاعیركی پشـــكوتنخواز فســـتینی ئو بسیسۆ". بناوی"موعین زۆر بجوانی رازاندووتییوەو بوارەدا لـــم وەمی ھمووان داوەتوەو دە: "انتصر صالح الدين فغدا بطًال عربيًا عظيمًا وللن لـو اندحر صالح الدين العتبر للبًا لرديـًا حقيراً"، چونكـــ ھموو كســـك شكۆو ســـركوتنی دەوـــت، من بۆ دكتـــۆر تاھیر یقس بم گایوە، بكا-م شـــت بوو، گوتـــی: وەھی راست زۆر جوان. ئاخر دكتۆر تاھیر كوردی زۆر خۆشدەوت. ماوەیـــك ببوو ب ســـرۆكی موستنســـریو زانكـــۆی

ســـردەمك بوو بـــ وەزیری ئســـتا و بـــا خوندنـــی تو ل پنابـــرە لدەرەوە

یكگرتووەكانی ئمریكا. ســـبارەت بـــ بیروبـــاوەڕی ئـــو ســـردەم و بیروباوەڕی ســـحددینیش ل زۆر شون و ل چندین موحازەرە جختم لســـر كـــردووە، ھرچندە ناســـیۆنالیزم بیروبۆچوونی شـــتكی نوی. لـــ رۆژگاری ســـحددین ئـــوە نبووە، بوا بك ل نووسیكانی خۆمدا ئامـــاژەم پكـــردووە، یكك ھبـــووە، خكـــی ھـــكاری باكـــووری كوردســـتان بووە، مبندی ھكارییـــی ئـــو كركارانی پارتی سرھدانی كوردستانو ناوچیكی یكجار

.ختسدســـۆز ئوەندە كابرای ئو بووەو، ل ھكارییوە چووە بۆ شڕی خاچپرستان، ل شڕدا وانی بریندار بووە، بۆیوچنناویان ناوە "مشطوب الھكاري" م پیاوە لنگی ئســـ راســـتكمتـــرە، زۆر ســـحددین بم ئگر بت و كردەوەكانی بـــ ترازوویكـــی دووربین و شـــین زۆر لبك ژووییانـــمسحددینی ئیوبی گورەتر دەردەچت، چونك سحددین دیوە،"مشـــطوب ژركوتنـــی

الھكاري" ژركوتنی ندیوە.بوان ئم پیاوە ھشـــتا ژنی نوەی ژن دناوە، دوای ئھنو شـــوی پـــردەی زاوایتی، ك دەچت پردەوە بۆ بیانی یكسر خۆی دەشواو دەچتوە برەی جنگ و شھید دەبت. ئم شـــتكی یكجار بكجار دەگمن، ك ھی ئوە بكات؟! ئیســـالموە بناوی ھمووی

كراوە.كواتـــ ل ھســـنگاندن و لكدانوەی ئم ھاوكشـــیو خزمت و كارەكانی سحددینی ترازووی ب دەب ئیوبیش، ئو بچاوی ســـردەمو ئو

رۆژە لكی بدەینوە. ئدی بۆ باســـی ئوە نكین، محمد موحســـین د. كاتـــحوســـن لـــ زانكـــۆی بغدا

گفتوگـــۆی دكتۆراكـــی دەكرد ئیوبی، لسر سحددینی و بعســـی خككـــی كـــعسكری و تواوی ئفسران دەھات، جمـــی ھۆكش و كات پرسیاری ئوەیان لكرد،

ك چۆن تـــۆ دەی ســـوپای ســـحددین ٤٥٪ كوردەو ٤٢٪ توركـــ و ١٣٪ی عرەب بوون. مدا د. موحســـین زۆر بوەلئدەب و ئازایان وەمی دانوەو پیگوتـــن: زۆرم گوتووە، ئو

پاڵ دایان رایانكردو ١٣٪یش خاچپرســـتان، بۆی ھمووان تگیشـــتن و دایانـــ قاقـــای پكنیـــن. بۆی لـــو رۆژەوە یكجـــار خۆش د.موحســـینم

دەوێ.

پاڵ دایان رایانكردو ٪یش خاچپرســـتان، بۆی ھمووان تگیشـــتن و دایانـــ قاقـــای پكنیـــن. بۆی لـــو رۆژەوە یكجـــار خۆش د.موحســـینم

بژاردن لكانی ھناشیرینییشھیدبوونی (ھاشم جمیل)

لنگر دەگرێ....!!!

یك رۆژ بر لوەی پرۆســــی ئم ھبژاردنــــ جرگبە لــــ نزەری خانوادەی شــــھید ( ھاشم جمیل) رۆژنامنووس و من دەســــتپبكات (عومــــر فرھادی) لــــ نزیك ئو شــــونی ك پیكرەكی شــــھید و پیاوە جواندانرابوو. ئی ل(بازر)ھونرمندە فچ ب دەستمان بینی ب زەردەخنوە ســــوك و چند دەقیقیك وەستان كۆیكردینوە و ...ینسب وانیھیواوە دەی زۆر ب

ئم پیاوە تیرۆرســــت نبوو بۆچی دەستژتان لكرد...!!!

كــــی ناقۆندمم پیــــاوە دەوئنبــــوو بۆ ســــرمایكی ل كۆی

بكنوە...!!!ئم پیــــاوە دوژمنی مروولیكیش

نبوو. تا تۆی لبكنوە...!!!جگ لوە نب برای شھیدك بوو ل یكم زەنگی راپڕیندا ل پناوی ئمۆی ئــــوە راپڕی و گوللكانی دوژمن خســــتیان ئامزی مرگوە و بوو بــــ كاریزمایكــــی گورەی

(ھولر)... میشــــ(ھاشــــم) ھ بوە نل جگ شــــقع ئــــم بیركردنوەكانــــی سرشــــتان بوو بۆ وتك سری پھگرتبوو ك خۆشــــی نیدەزانی بــــرەو چ وســــتگیكی ئبــــدی دەیبات، بم ھمیش ب عقیتی

دەچــــوو بدانگوللیــــــــكی (كورد) شـــھید

بكرێ...چ دەســــت. ئــــم وەمــــی پیرەژن دووجار سوتاوە جگر دەدەیتوە ئوە گورە دووەمین جوامری ل بر دڵ ھدەگــــرن نیتوانیــــوە و

تنھا بۆ چركیكیش ب چاوەكانی ی بۆن بكات و دەســــت لكالشــــبــــدات و تر، تر روومتكانــــی

سیری بای بكات...؟؟؟ م پیرەژنمی ئت . چ وەدەســــدەدەنــــوە ك ھیــــچ ھیوایكی بم دەرگایــــ نمــــا رۆژان (ھاشــــم)ی ســــتی بر زوو ھوە و ھدەھاتپ

جوی دەكرد و دەیگوت:(رۆكم ھاتیوە)...

چ وەمــــی ئم پیرەژنــــ دەدەنوە (بھرام) ھشــــتا كوراییكانی بۆ ئاسواری ھر ل سوتان و كۆستكی

دیكشی بووە میوان...؟مــــن دنیام لمــــو دواش (فچ) و (تابلۆ)كانــــی (قرەنی)یش تنھا بۆ توڕەیی و تۆكردنوە ل گولل و ل تفنگ بدەســــت ناشیرینكانی ر دەگــــرێ، چونكنگــــل (ــــرەئ)ئگر بۆ (بھرام) گریا و سربندی خۆوە بینی و ل شانازی بوونی بتابلۆكانی رەفــــزی گوللی ئوانی دەكرد، بم ئمۆ دنیام تابلۆكانی رەفزی گوللی (ئرە) دەكات و سیما ناشیرینكانیان جستی تابلۆكان

...نچردەگلرەوە . ئو مژووە دەستپدەكات میشــــین ھوە بگموومــــان لھبین تــــووڕە رانندەفمشــــ لو كــــ نیانتوانی موســــافیرەكانیان پیرۆزان و ناموە ئــــتمانئ ب رەكان لنگســــ ل نن كــــیبگئازیــــزەكان مرگــــی دواچركــــی

نوسرابوون...لرەوە ئو مژووە دەســــتپدەكات ك دەســــت بنی ئــــوەی نبوو عقلیتكانی ھــــزری دەرەقتــــی وتت و كتی خۆی بیقیری عغناخی توڕەبوون و كفوكوڵ ھشتن پكوەی چخشــــینجیاتی ب و ل ئاسمان بسر (گولل)ی گوكان بگردەكی (ھولــــر) دا باراند و یكم دیاریشــــی گوللیكی ئسك قورســــبوو بوو ب میوانی جستی (ھاشم) و تسلیمی مرگكی ناوادەی

كرد...ھر ئوەشــــبوو بوو بــــ راماینی جوانیكانــــی ھبــــژاردن و ھاتنی رەشبا ناشیرینكانی ھبژاردن و ھمووشــــی ل شھیدبوونی (ھاشم

جمیل) لنگری گرت.

ەرو

ـــتـ

سوپاكی سحددین ٤٥٪ كوردو ٤٢٪ تورك و ١٣٪ی عرەب بوون

نازم دبندھكاری سحدینی ئیوبی

ژمارە (١٢٣) ئابی ٢٠٠٩/٨/٨ زایینیخرمانانی ٢٧٠٩ی كوردی

4

كشی دووەم: لوكاتی كــــ دادوەر بووم ل گوندی بســــتان، ڕاوو ڕووتكی زۆر لناو شاری ھولر ب شــــو پیدا ببوو، وەك پارە ل ســــندن و مــــاڵ تان كــــردن، ئمــــش بــــدەوری خۆمان پیوەندیمان بھڤانی ناوشار كرد،

ئوانیش بپ ی توانا یارمتییان داین بماوەیكی كم تواندرا زۆربی زۆری دزەكان ئاشــــكرا بكرــــن و ب ڕاپۆرت بۆمان رەوان بكن، منیش ئوارەیك چووم الی كاك (فارس باوە) ل مای خۆی، ئویش ھندك زانیاری ھبوو لم كشی، كۆبوونویكمان كرد بۆ چارەسركردنی ئم كشی، لیستی ناوی دزەكانمان رك خست لوانی زانیاریان ل سر ھاتبوو، (١٧)كسیان ل ڕیزەكانی پشمرگدا بوون، منیش گوتم كاك فارس ئگر ئیجرائاتی توند نكین ئوە وزەعك ھورنابتوە، چونك زۆر ل لپرسراوانی عسكری

لپشتی ئو وەزع بوون.بۆ بیانی بتالیۆنمان كۆكردەوە كاك فارس وتیكی پشــــكش كرد (ئو كات ھر ھمــــوو دزەكانمان گرتبوو) ڕایگیانــــد كــــ ئم ئــــو دزانمان گرتــــووە لســــر ڕاووڕووت و دزی، ئوە پتان باشــــ چیــــان لبكین، ھموو ڕایان وابوو سزای توند بدرن، نا، كك ھكمــــان پیش لیژنمئ

پــــك ھاتبوو ل مــــن و كاك فارس و نونركــــی لیژنــــی جووتیــــاران، ئوانــــی گومانمــــان لیــــان ھبوو بــــدارە كالبتۆزەكانی ســــرەوخوار واسین، ھموو بســــتانوە ھمان دانیــــان بــــكارە دزوەكانیــــان نا، لئیفادەی یكك ل دزەكان ك ناوی

حكیم بوو: - پیمــــان گوت حكیــــم چند دزیتان

كردووە؟ چند كس بوون؟ * گوتی. دزی یكمم چووین سر مای حاجی عو ل گڕەكی (بستپیازە) تازە ژنی بۆ كــــوڕی ھنابوو ئمش

زی بووككمان برد.-باش ك وك بوون؟

* من و سدیق و حمد بووین..گوتمان كام سدیق؟

* گوتی ســــدیقی ئامر حرەس ك منی ھناوە بۆ لكۆینوە.

- سدیقمان بانگ كرد و تفنگكمان لــــ ســــند و پمان گوت ســــدیق تۆ

لگیاندابوویت؟* گوتی. ب ب. ب ب..

- گوتــــم بســــ دەیــــت تگــــی. زەكش ل گیرفانی دابوو ھموومان ل سندەوە و پاش ماوەیك دامانوە

ب خاوەنكی. ئــــم دزان پنج تۆڕ بوون و ل چند كســــك پك ھاتبــــوون، برك و پكی دزییكانیــــان دەكرد، جبكیان بدەســــتوە بوو، ك ھی غازی بگی خوارزای عوســــمان میرانــــی بوو، لشــــریك دزی بوویان، بۆ كل وپل گواستنوە ھندك خكی تر بشدار بوون لگیان. ئو تاوانانبارانمان دای دەســــت عقیــــد (عبدولرەحمان غازی) نونری بارزانی ل ھولر، ئویش ھندكی لو تۆڕە دزان گرت، تۆڕە دزكی تر ل تیراوە بوون (كاك فارس) شو چووە ھولر و لگرەكی تیراوە لماك ھموویانی دەســــت گیر كرد و ھنانی بۆ بســــتان، ئیتر دوای گرتــــن و راوەدوونانــــی دزەكان شــــاری ھولر ھور بووەوە شاوی

دزی كردن نما.بشی بیست و چوار

یبیرەوەر

عبدو پشدەریتلفـــۆن بـــ ھـــر ئینجـــا قســـم لگـــڵ "تۆفیـــق"دا كـــرد، ل كوا رككوتیـــن ھردووكمـــان چشتخان"رستورانت" زۆر ناسراوی "چتونوگا" ی سر شقامی"پھلوی" ھریكشمان و بگرینوە، یكتری ب تلفۆن ســـرو شـــك"قیافی" خۆمان بـــ یكتر ناســـاند، لوێ بیك گیشتن و نانی نیوەڕۆشمان لوێ خوارد، كس ئمی ندەناسی و ل ســـوچكوە دانیشتبووین، زۆر كورتی قسكانمان كرد، قســـمان ئوە بوو، وتی من ئیستا ل جگای بایۆزم، بیارە كوا ئحمد حوسن ســـامرایی ببت بایوز ل تاران، بم جارێ نھاتووە، لو رۆژانشدا نووســـراوكی دەرەوەم بۆ ھاتووە و داوام لكـــراوە، كوا پیوەندی بكم ب ئوە و بزانم داوایكانی سیاســـی ئوە، وات ســـركردایتی شۆڕش، ك بریتی ی ل كوڕانی مال مستفای بارزانـــی چییـــ؟ واتا چنـــد رگا خۆشكرە بۆ رككوتن؟ منیش خۆم پشتر داواكانم ھرچواری خستبووە ســـر كاغز و دام دەستی، وتم من حزدەكم، ك تۆ ئو راستیی بزانی و ئاگادار بی لوەی، كوا ســـرۆك بارزانی نمر ھیـــچ كات بو جۆرە داوای و كورتان رازی نبووە، بم ئســـت كوڕەكانی ئو زۆر حزیان كوا"پارتی" دەیانوێ ،ئاشتیی لدیموكراتـــی كوردســـتان وەكو حزبی ھاوپیمان لگڵ "بعس" بكوتوە سر ئیش، بتوانن بیكوە خزمت ب گل و نیشـــتیمان بكن و ھموو دەردو ئازارەكانـــی رابردووش ل بیر و داوایگینا ئوە، ئرنـــخۆیان بپشكش ھرگیز ســـتئ الوازانی كات ئوەبوو"تۆفیق" ندەكـــردن، داوایكانی سیركرد زۆر كیفی ھات و وتی شوكر بۆ خودا من سركوتووم لو كارەی كوا پیان ســـپاردووم، لـــوەی ك"ئنجوومنی من دنیام سركردایتی شۆڕش" زۆر ب سنگی وەردەگرت، داوایان ئو فراوانوە پـــی وتـــم، كـــوا لمـــاوەی یك می راســـت و دروست لدا وەفتھبغـــدا وەردەگرتوە، ئاگاداریشـــم دەكاتوە ل ئنجامكی، راســـتی ئلجبـــوری" مرۆڤ"تاریـــق ئـــو دیاربوو كوا ل رـــزی خرخوازان و نیشتمانپروەران، ئیتر ھات الی

كاك ئیدریس و ھموو گفتوگۆیكانی مابینی خۆم و تاریقم بۆی باسكرد و می خۆش بوو، وتی ئویش زۆر پئل خوای گورەمان داوای، ك ھرچی ی كورد بشـــمان، كشزووتر كسوودی گلكمان چارەسر بكرت، لـــ پناھندەیـــی و دەربدەریـــش رزگارمان بـــت و بســـربرزی و كوردستان، بگڕنوە رووسپییتی فتی دوو ھنزیكـــ مـــئینجـــا ئ"تاریـــق" تلفۆنـــی چاوەڕوانـــی بوویـــن ھیچ دەنگی نبـــوو، ناچار خـــۆم تلفۆنم بۆێ كـــرد، ئویش وتی تا ئســـت ھیچ وەمكم دەست م كزدەكم حبـــ نكوتـــووە، چاومـــان بیكتـــر بكوـــت، ھر ل جگكـــی پشوو"رســـتورانتی چتونۆك" چاومـــان بیكتر كوت و یككـــی تریشـــی بناوی"عبدو ئلئمیر" لگڵ خۆیـــدا ھنابوو، وتـــی مـــن دەموـــت كـــوا ئـــو چونك بناســـنم، بتۆ بـــرادەرەم من گوزراموە بۆ "ســـعودی" كاك بۆت من لشـــونی عبدولئمیـــر ،یوزخانبامـــال" لقایـــم بالع"ئوســـتاز تازەش بایۆزی ھروەھا ئحمد حوسن سامڕایی گیشتووە و دەست بكاربووە، دیسانوە باسی راپۆرتكی خۆشـــی كـــرد و وتی تا ئست ھیچ وەمك نیی چ ب بوون چ ب نبوون، ئینجا عبدولئمیر وتی ناوی بك بوا رۆژم، كز دەكمن حخرھاتن سردانكی ئوستاز ئحمد حوسن بكی و دەربارەی داوایكانی باســـكراویش ھندێ قسی لگدا بكی، منیش وتم جـــارێ ھاتنی من بـــۆ بایۆزخانی ئوە، كاركی زۆر گران و پ ل مترســـیی، چونك من دنیام ك ھمیش بایۆزخانكتان مخابراتـــی" لالین"دەســـگاكانی ،ریدایـــچاود لژـــر ئرانـــوە مان بوەندە دش تا ئمروەھا ئھئوە خۆش نبووە، ھیچ ھنگاوكی خیرتان بۆالی ئم نھاوشتووە تاكو خۆمان بخین مترســـییوە تنیا بـــۆ ب پیرەوە ھاتن بـــ خرھنانی ئوستاز ئحمد، ئویش وتی بكو تی تۆ بۆ الی "ئوستاز" ببكھاتنھۆكاركـــی خرو ئویش جاركی تر راپۆرتكی تازە بنووست، ئیتر ئوە پیوەندییكانی" ب كۆتاییمان بوو بایۆزخان" ھنا، چونك دیار بوو لوماوەیدا حكومتی"بعس" كوا تووشـــی زیاتـــر لجـــاران زۆر لخۆبایـــی بوون"غـــرور" ھاتبوو، رژمی"شـــا" نمانی پـــاش چونكبۆســـر حوكم دەستدارانی بعس وایـــان بیردەكردەوە، كوا حكومتی خومینی زۆر الوازە و ھرچی زووتر ل ناو دەچت،"پارزگای" ئھوازی عرەبنشین دەبت بشك ل خاكی عراق، ئوە بوو كوا ھر بیرۆكو ل سای ١٩٨٠ دا شڕیان ب حكومتی

خومینی فرۆشت. تیدا چووینڵ كاك ئیدریسی رەحمگلو زیارەتی"خومینی بۆ شاری"قوم"

شریعتمداری" ك چاوی بكاك ئیدیس ھیـــچ جارئیمـــام خومینی نكوتبوو و حزی دەكرد، كوا دیدەنی ل بكات و خۆی

پ بناسنت ئینجا داوای ل من كرد كوا بھـــۆی برادەرەكـــی خۆموە ئاغا"سلمانیان" مواجھی تایبتی وەربگـــرم، ئوەبـــوو ناوبراو ئاغای ســـلمانیان پشـــتریش ناوم ھنا، كـــوا لزەمانی"شـــا" دا رـــگای بۆ خۆشكردین بۆ دیتنی"ئاخوند" ئاغای دیز فولی، دیســـانوە ئوجارەشیان ھرچی زووتـــر مواجھی خومینی وكاتئ قوم"،چونك"بۆ وەرگرتین لنھاتبوو بـــوو، جنیشـــت لوێ بۆ"گمارانی"تاران، راستی ئم بیار وابـــوو ك پـــاش نیوەڕۆ لـــ تاران دەردەچیـــن بانگی شـــوان"مغریب" مواجھـــی خۆمان تـــواو بكین، مابینی "تاران و قـــوم" یش ل دوو كاتژمر زیاتری ندەكشا، بم وا ركوت ك ئمـــ بھۆی تكچوونی د خالید، كمخ محی شكلترومبئویشـــمان لگدابوو نمانتوانی، كوا لكات و وەختی دانراودا"موعد كاتی مئ بگین"قـــوم"، ئلقدر" ئیمام گیشـــتین، رۆژئاوا"مغریب" شـــونی رۆیشـــتبووە خومینـــی حســـانوەی خۆی، ئاغای"كرەج" بـــ ئمی وت: بداخـــوە ئوە زۆر زرەتـــی ئیمـــام بوتـــن و حدواكچاوەڕوانی ئوە و ماوەی نیو كاتژمر ماینوە، ناچـــار گڕایوە الی مای خـــۆی و تا یـــك حفتـــی تریش دیدەنی كـــس نـــاكات، دكتۆر بۆی داناوە، كوا حفتیك بحستوە، ئینجا داوامان ل"ئاغای سلمانیان" كرد، كـــ ئویش بۆ ئو ســـفرە لگماندا ھات، داوامان لكرد، كوا بكو دیـــدارو چاوپكوتنمان لگڵ بۆ دا شـــریعتمداری" توئای" كویش وتی وا ماوەیك بخات، ئرلمابینی ھردوو ئایاتو خومینی پیـــدا ناكۆكـــی شـــریعتمداری بووە، ئو كســـانی كوا بیانوت دەب "شـــریعتمداری" بۆن الی ۆن و نابوە بـــتـــگای تایبر لئاگاداربن، دارودەســـتی"خومینی" "ئاغای ســـلمانیان" ئمش وتمان بزان خـــۆت چ رگیك دەدۆزییوە ئمش ل خزمتتاندا دەبین، ئوەبوو بارەگای"شـــریعتمداری" ناوبراو دوای نیو كاتژمر ھاتوە وتی بابچین، من ب ھـــۆی كوڕی گـــورەی ئاغای شـــریعتمداری ھمـــوو كارەكانم ئاسان كردووە، ئینجا خۆی پشمان كوت بـــ ترومبـــل و ئمش دوای كوتین و ھتا ناو حوشی خانووەكی خای "شریعتمداری"نوەســـتا، گرت، چونكی رانمش ئكپشكنیندیاربـــوو كوا ئـــاگاداری كردبوون، ئیتر ئمیان بردە ژووركی تایبتی كاربدەستانی"ئاخوند" ل یكك و قع"نـــج و بن زۆر گمتب كـــھـــات پیربـــوو ومعریفـــت" و بگرمـــی زۆر و برەوپیرمـــان بڕز گرتنكی تواوە ب خرھاتنی بوردنیشی كرد دەبكردین،داوای للئم ماوەی نیـــو كاتژمر چاوەڕوان شـــریعتمداری تاكو جنابی بین تواو رۆژنامگـــری" ل"مقابلی دەبت، وتی ئســـت كۆمكی زۆر لـــ رۆژنامچییكانی"ئینگلیـــزی و ئمانیا و ئیتالیا" الی دانیشتووان،

ھركاتـــ ئوان تواوبوون ئوســـا دانیشـــتین ئمش ،وەیئ نۆبتی و پاشـــان دوو كوڕی شریعتمداری و چنـــد مـــالی گـــورە گـــورەی ســـرڕەش و سرســـپی ھاتن المان بـــۆ بخرھنـــان، دیتمـــان كـــوا زۆربی زۆریان ك ھریكو"كتبی" ئینگلیزی"یـــان ترجومی"فارســـی فربوونی خریكـــی وەیدەســـتبزمانـــی ئینگلیزین، ئوان ل وەمی یستیان ھبچ م دا كمپرسیاری ئل فربوونی ئینگلیزی دا؟ وتیان ئگر ئمی"ئاخوند" شارەزا ل"فلسف"ی زمانی بیانی" دوژمنانی ئیسالم قس ب مئ ی چـــۆن دەتوانین كین، ئبكبكینوە بۆشـــی ئو"فلسف"یان راستی"مسداقیتی"ئیســـالمی و پیرۆزیان پ بســـمنین؟ ھروەھا "عیلمی ل"حـــوزەی مـــئ وتیان دا وانكانمان زۆرن، ئو دەرســـی رنامـــبئینگلیزیمـــان جیـــاوازە ل مرەدا رووی پرســـیارم دەكئینجا لخۆمان كـــوردەواری مالیكانی الی ئـــوەش وەكو"ئاخوندە"كانی بۆچی شیع خۆتان فری زمانكانی"بیانی" "بگان" ناكن و ببیر و بۆچونكی تازەوە ناین ناو میدانی ئیســـالم؟ خۆتان لگڵ ئو پشكوتنی دنیای ئمۆدا بگونجنیـــن؟ ھرچی زووتر ببن"چرایـــ" كی روونـــاك كرەوە بۆ گلكی خۆتـــان، گلی كوردی رحاڵ بـــا واز لھمان؟ بموســـومال و ئاخوند بھنیـــن و بگڕموە سرباســـكی خۆمان، ئـــوە بوو ھـــات و رۆیشـــتین متـــی ئنۆبالی"شریعتمداری" ھر لدوورەوە برەو پیرمان ھات ل ژوورەكی خۆیدا و چنـــد ئاخوندكی تریشـــی لالوە دانیشتبوون ھمووان ریش سپی وەكو خۆی، ئوە بوو شریعتمداری زۆر ب تمن و نزیكی ٨٠تا ٨٥ ســـای پوە دیار بوو، بـــم مرۆڤكی زۆر وریـــاو بتوانامان ھاتـــ برچاو، زۆر زۆر رـــزی ل كاك ئیدریس گرت و پرۆشـــی خۆی سبارەت ب كۆچی دوایی بارزانی نمر پیشاندا ئینجا كاك وتیدا كگفارســـی ل ئیدریس بقس كردن، راستی فارسییكی زۆر ركوپك بوو توانی رابردووی خۆمان و بارودۆخی ئستشی بتواوەتی بۆ شی بكاتوە، پی وت جنابی"ئیمام" خـــۆت دەزانـــی، كوا ئمـــی كورد كشیكی"مشـــروعین" خاوەنـــی دوای مافی نتوەی خۆمان دەكوین لـــ چوارچوەی كۆمـــاری عراقدا و ئم ھرگیـــز داوای جیابوونوەمان تـــحكوم بـــم نكـــردووە، فاشیستكانی بعس ئامادە نبوون، نك ھیچ مافكی بۆ ئمی موسمان قایل بن، بكو دەیانویست ك ھریك جاری لناومان برن، ئوەبوو كوا رك كوتن لگڵ"شای" گۆڕ بگۆڕدا خنجری ژەھراوی خۆیان ل پشتی ئمی كورد دا، ئاوارە و دەربدەریان كردین، ئینجا ئم ئســـتاك ل ژر ســـبری پرچمی ئیسالمدا و لناو براو كســـوكاری خۆشویستی وەكو ئـــوە دا ژیـــان دەبین ســـر، ھر داواشـــمان لئوەی بڕز و ئیسالم دۆســـت، كوا دەستی یارمتیمان بۆ درژ بكن و پشتمان بگرن ل ھموو روویكـــی سیاســـی و ســـربازی و

ئابوورییوە.بشی بیستم

عبدو پشدەری: مال ئاخوندەكان و مالكانی خۆمان

علی حسن مستفا: ئم دزان پنج تۆڕ بوون و ل چند كسك پك ھاتبوون

علی حسن مستفا

پرسی نا عدالتی وەك پرسكی سیاسی و كۆمیتی، پ كشـــترین مشتومی میشت بووە. ھندان و دەسوان بیرمنوایكردووە بیركردنـــوەی جیاواز و جودا تكانی بمك و دەرھاویشـــتر چســـلئاراوە. واقیعی ھـــر یك لو كۆمگا و شونانش، ب شـــوەیك ل شوەكان روگی گفتوگۆكانی بـــالی ئوال یان ئم الدا بـــردووە. بۆ نموون بھا و چمكی نا كی وەك ســـوید جیایتو تی لدالعلگڵ میســـر، یان تگیشتنی بیرمند و دەستدارانی ھریك ل ئمریكاییكان كی ســـعودی، بۆیڵ بابایگل جیایـــدەبینین خوندنوە و ئاكاریشـــیان لمڕ ئو بابت جیاوازە. ھرچندە نا عدالتی ل دیدی سیاســـییوە ئاماژەی ب ناڕكی ل سیستمی دەوت و حكومانیدا، بم ك یتـــی ھدالی نا عكی دیكـــجۆروایكردووە حكومت و وت و كۆمگاكان بـــرە و نھامتی و ماورانی ببات. ئم یوەندی بپ تییـــدالنـــا ع جـــۆرە لجیاكردنـــوی رەگز و نتـــوە و ئایدیا زەمین ك یوە ھكانـــو رەنگ و دەنگخۆشكرك بۆ ئاژاوەنانوە و دووبرەكی و دروستكردنی ناحز بیك و خۆ خۆری مكاری، جگـــوە و ســـتوســـاندنو چلوەش ئو نا عدالتیی سردەكشت بۆ ب باشزانینی ئو و بپراوزكردنی ئوی دیكوە. دیارە ئم نا عدالتیی، ئاۆزترین و مترســـیدارترین واقیع ك روبڕووی گالن دەبتوە. لرەدا ئـــو جۆرە ل نا عدالتیی نك ھر دژ دەكوت بۆ الینی ستك جیكو وەك مۆرانر، برامببو ئســـكی دەوت و ئیدارە و كۆمگاش تك و پك دەشـــكنن. نموونی رژمی تـــدەو و بعـــس ستمكار و تۆتالیتار و شمولیكانمان گلك زۆرە ك چۆن دنیایك ئاژاوە و نا یكسانی و كش و گرفتی سیاسی و نتوەیی و رەگزی و ئابووری و كلتوورییان خۆیانـــدا بـــدوای لو گر جھشتووە. ســـیری روانگیوە تی ی ر ا تد ســـ ە دكوردســـتان ھرمی بكیـــن و بزانین نا عدالتـــی ل وتی ئمدا، ل چ ئاستك و ل چ وستگیكوە خۆی دەبینتوە. ھبت بر ل ھموو شـــتك دەب ئو راستی لبرچاوبگرین ك گورەترین نـــا عدالتی ل كۆمگا و ئیـــدارەی ئمدا، نبوونی سیســـتم و دامزراوەكانی و دام بدەزگایینبوونـــی ك لیـــكوایكـــردووە ت كـــتحكومدەستكانی وەك پرلمان و حكومت و دادوەری لگڵ حزب بت ئاراوە. ئمش كی لوەی ناڕربووە بۆ ئخۆشـــكگردابشـــكردنی كار و بخشینی سرمایی دەوـــت، ل ژـــر كاریگـــری عقیدەی محســـوبیتدا ببت بشك ل شوناسی ئـــو حكومتمان. دیارە ئـــو كردارەش دواجار بۆت سكۆیك بۆ دەومندبوونی بشـــك ل خك و بـــ ھژاریمانوەی بشـــكی دیكی كۆمڵ، رگریكردنیش لم دیاردەی تنھا بوە دەكرت ك ھلی كار بـــۆ ھموو الیـــك وەك یك بت و رەكانیش لنم ھرھندەر و پرۆژە بتجیاتی بدرت ب ئو ئـــم، واچاك كۆی ندبن. بی ســـوودمكی لنـــی خكۆممانایكی دیك حكومت ب سیســـتماتیك بكرت و دەســـتكان لك جیابكرتوە و گیرفانكیش بۆ ھمووالیك دابندرت، بـــوە دەتوانین دیـــاردەی نـــا عدالتی لـــ كۆمگاكمان نھلیـــن. دیارە ئم دیاردەی پیوەندی ب ھلومرجی سیاسی و كۆمیتییـــوە ھی كـــ وایكردووە كشـــی نا عدالتی ببت دوەزمیك بسر رۆحی كۆمنی خكی كوردستان و داوجاریش رەگ و ریشـــ دابكوتت، بۆ شموایی كلتووریمان. پكانی دیكو كاینئو نا عدالتیی راســـتوخۆ پیوەندی ب سیســـتموە ھی، چونك سیستمی حكومتمان ھشتا نیتوانیوە وەك پویست رگری ل نـــا عدالتی بگرـــت. لگڵ ئوەشدا پیوەندی ب كادیری دەوتییوە ھی ك تا ئستا نمانتوانیوە بشوەیكی پرۆفیشـــناڵ كادیری دەوتی بۆ نو دام دیاریبكن، دەوـــت دامزراوەكانـــی و تبچ و دیاردەیوایكردووە ئ وەشرئھنو تواوی كایكانی كۆمگا و حكومت و دواجاریـــش كاریگریكی زۆر لســـر رەوشـــی ژیان و خزمتگوزاری و بودج و كی گشتی و بازاڕ دروستدەكات. رەنگموپرلمان و حكومتی تـــازە یكم كاری پرســـی نا عدالتی بت و كاری جددی بۆ

گۆڕینی ئو رەوش ئاۆزە بكات.

دزارحسن

رای پشوەخت

نیایی

ز٢٠

٠٩/٨

/٨ی

ئاب (١

٢٣ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧٠٩

نیانا

رمخ

5

ووـژ

مـ

ھبژاردن و بزمی نووسران

ئمجارەیـــان واتـــ ھبژاردنـــی پرلمانی كوردســـتان و سرۆكی ھرم ك ل ٢٠٠٩/٧/٢٥ بڕوەچوو، جـــاران و جیـــاواز تر ل جیـــا لھبژاردنكانی ســـردەمی رژم و ساكانی "١٩٩٢و ٢٠٠٥"ی دەستی كوردستان ل مســـاڵ لكوردی ئكاتی ھبژاردن گرموگوڕی زۆرتری پـــوە دیاربوو ب بـــراورد لگڵ شـــتر، چونككانـــی پبژاردنھ وەی بچنش ئـــتییـــان پھاووناوەندەكانـــی دەنگدان، دەیانگوت: بـــۆ بچین لـــ ئســـتاوە دەزانین ك دەردەچ "یكتـــی و پارتی"و ئوانی خۆیان شۆركردۆتوە پیان دیك "مبست حزب كوردییكانی بوو" بۆی ناچین و ویژدانیشـــمان ئاســـوودەی، من خۆ ل زۆر كسی دسۆزی ئو كوردستانم بیستووە، ئیسالمیكان علمانییكان خمی بوو، نبـــادا دەنگكی زۆر بھنن و كوردســـتان بكن ب ئفغانســـتان نو ســـودان و ســـۆماڵ و شـــونرمكانـــی دیك، شـــكور ئمۆ ئیسالمییكان پاشكشیان كردوەو رەوتكـــی دیك ســـری ھداوە، ئویش پیان دەگوترێ بزووتنوەی كر زوو چوار حزبگگۆڕان"، ئ""١٨" كورســـیان ھبوو ئمۆ بووە ب "١٢" كورســـی، ئاسایی برەی ئۆپۆزیسیۆن كورسی بھن، بم ئو ئۆپۆزیســـیۆن چی بۆ خك

دەكات، ئگـــر بودج ب دەست حكومـــت ب و ئۆپۆزیســـیۆن دەب چی بكات؟.بۆی ھموو ئو ئم كســـانی چوونن جارە دەنگـــدان تـــ ، نن شـــیما پئمجارە چونكدەنگی دەزانـــن

ك پگایوان جئئوەندە خكی دنیام دەكاتوە، واوە دەلشریان لس یسۆز ھدئمجارەیان بۆی پرلمانی عراق ی بكدەنگ لدەنگ دەدەم و نای

فیرۆ بروات.ئمۆ یا ســـبی ھموو ئو بن بارەت بی كـــراون ســـو قســـان جبج بژاردن دەبی ھشبانگبكرت، ئگرنا دەنگدەران پنا بۆ كاری دیكـــ دەبن و ئگر ھیچیان ھبژاردنی بایكۆتـــی پنكـــرێ داھاتوو دەكن، چونك وا ھســـت

دەكن دەستخڕۆیان كردوون.لـــرەو لـــوێ نووســـری زل و شـــاعیری زل و رووناكبیـــری زل و رۆماننوسی زل و شوەكاری جیھانی و پرۆفیشـــناڵ ھونرمنـــدی و ئندازیاران و مامۆستایانی زانكۆو ھموو توژەكانـــی دیك لجیاتی قسی باش و نووسین و ھموو ئو دیدارانی ك لگیان ســـازدەدرێ وەمكانیان ب ئاراستی تبایی و یكیزی و پاراستنی دەسكوتكانی روونی و ب لـــی كوردو تیایدا بگپـــردەو ب گرێ بـــ، كچی زۆر بداخوە زۆرـــك ل رووناكبیران تنیا ئمۆ دەبینن و بیانی نابینن و داھاتووش رەحم ب كس ناكات.

من پرسیارك دەكم، ھیچ تاكك ل كوردســـتان حز بـــ گندەی و نابرابـــری و كموكـــوڕی و بتایبتی نـــاكات، نادادپروەری جیـــاوازی لـــ نـــوان ماباتكی ژار ككی ھـــباترپـــرس و ماببرپرســـكان باتما ب خزمت كۆمـــگای بویژدانتـــان دەكات. ن براورد دەككـــوردەواری چۆن برژمی بعـــس و لژرەوەش ھر رۆژەو كشو بیانوویك بۆ گلی

كوردستان دروست دەكن؟ رگردەكبن دیواری سك لبرادەركوڕەچمان دەیگوت: پكنینوە ب ن و كورســـی و دەنگانھات "بلبوودجو حكومت و ھیچ شتكیان پناكرێ، بقســـی گورە مایان ورانكردیـــن، ئمـــ وەكـــو ئوە واین ژنكی جوانت ھب و ســـوت

بتوە".

مــرۆ (١١٣)

حمید ئبوبكر بدرخان

ئینســــتیتوتی گۆته له سای ئامانجی دامــــه زراوه ، ١٩٥١ســــه ره کی ئه م ئینســــتیتوته بوکردنه وه ی کلتوورو زمانی ئه مانی له جیھان دا یه ، ئه م ئینســــتیتوته ل ھه شتا (٨٠) والت به ســــه د و چل و چوار (١٤٤) لقی خــــۆی له جیھاندا (٢٣٢٨) نزیکــــی ھه یــــه . کارمه ند له به شــــه کانی ئه م ئینســــتیتوته کار ده که ن، له وانه ته نیــــا (٣٢١) ئمانن و ئه وی تر خه کی ئه و وته ن که باره گای .يل ئینستیتوتى سه ره کی ئه م ئینستیتوته له ئه مانیایه . مونشن/ شاری ئامانجــــی ئه م ئینســــتیتوته دروســــتکردنی پــــرده کان له نــــوان وته کان دایــــه ، ئه م

ئینســــتیتوته په رتووکه کانی ئه مانی وه رده گته ســــه ر جۆربه جــــۆری زمانه کانــــی ئینســــتیتوته ئــــه م جیھان. خوندکارو گه نجه کانی بیانی بۆ فربوونی زمانی ئه لمانی و کاره کانی پراکتیکی ھونه ری که دنه ئه مانیــــا، ھه ر بۆ نموونه ئه مساڵ ١٨ گه نج له عــــراق (له وانه ٨ کــــوردن) ھاتوو نه تــــه ئه مانیــــا بــــۆ فربوونــــی زمانــــی ئه مانی و کاری پراکتیکــــی له بواری

ھونه ریدا.ئـــه م دروســـتکردنی بـــۆ په یوه ندییانـــه لـــه م رۆژانه یودیت خاتـــوو (٢٠٠٩/٨/٣) Judithـــــ میرشـــبرگه ر

Mirschberger "به رپرســـی پرۆگرامه کانی عراق" ھاوکار له گه ڵ ھونه رمه ند موحســـين کوردستان عوسمان سه ر دانی ده که ن، ئامانجی ئه م سه ره دانه بۆ ناسین و رخوشکردنه بۆ وۆرکشۆپکی دروســـتکردنی شـــانۆیی له ھه ولـــر، ئه م له الین پرۆژه/ شانۆگه رييده رھنـــه ری ئه مـــان "کای توخمـــان" له تکســـته کانی "برشـــخت و مویله ر" ئاماده ده کرت، که له سه ر جه نگه ، که له گه ڵ گه نجه کانی کورد و ئه ره ب لـــ ھه ولر له مانگی ١١/ ٢٠٠٩ ئه نجـــام ده درت، ھه روه ھـــا ئه م ئینســـتیتوته ئه مســـاڵ ھـــاوکار له گـــه ڵ

لـــه گه الوـــژ فیســـتیڤای سلمانی به نوسه رانی ئه مان به شـــدار ده بت. ھه روه ھا له دایه ، ئه م ئینستیتوته پالنی رۆژانی کلتـــووری ئه مان له رۆژانـــی ٣، ٤ و ٥. ١٠/ ٢٠٠٩ له ھه ولر ئه نجـــام بدرت، ئه م رۆژانی کلتووريي بریتین

له: ـــــ کردنه وھـــی ب ئامـــری

رۆژھه تی "جاز"، شانۆگه ری پشکشکردنی ــ مســــرح ــــــ بووکــــه کان

العرائس،پشـــانگایه کی کردنه وه ی ــ (پویســـته فۆتۆگرافـــی، دیواره کان له ٤٠ مه تر که متر

نه بن)،ــ کۆنســـرتکی پۆپ موزیک "لـــه وانه یـــه لـــه ده رەوه ی

باغچه بت"ــ پشـــاندانی ١ بـــۆ ٢ فیلمی ســـینه مایی "کـــه تایتـــل به

عه ره بی وه رگاوه ". راگیاندنی ھاڤیبون و کوردولۆگی

ئینستیتوتی گۆتو چند چاالكییك ل كوردستان

ھروەكـــو لـــ ژمارەكانـــی پشـــوو، دیـــداری یكـــم بتایبتـــی رۆژناموانیـــی لگـــڵ مژوونووســـی گـــورەی گلكمان د.كمال مزھر لـــ ژمـــارە (١)ی بدرخانـــی ســـای نجاممانـــدا بـــی ئگل ٢٠٠٠ كـــ٣ بـــش بوكرایـــوە، كـــ ئمـــی رۆژنامنووســـان ناومان نابوو دیداری "رۆژانی سخت"ی پرۆفیسۆركی كورد ل بغدا، بھمـــان رۆحی كاركردن دیسانوە دینوە حزووری ئو پیاوە جـــوان و زانای، كبـــ كتبی نوێ و زانیـــاری نووە خونرانـــی بدرخان

ئاشنا دەكاتوەدیداری: حمید بدرخان و عبدولەحمان معروف نجا ســـاڵ لپ دوای زیاتـــر لـــ *بغداوە بـــۆ ھولر، دكتـــۆر كمال مزھر ل غوربتـــوە بۆ غوربت،

دەی چی؟ ھـــر لـــ بـــر - جـــارێ بخرھاتنتـــان شـــتك خۆت بخرھاتنی دەكـــم، "بڕـــز و حمیـــد" "كاك "معروف" عبدولەحمـــان كوالندموە، برینـــی دەكم، چونك نـــاوت عبدولەحمان یادی یكســـر ،عروفـــمدرژەی ســـاھای سای، د. ئاوڕەحمانی حاجی مال مارفی ب سبارەت یادم، ھنایوە ل غوربتوە بۆ غوربتیش: من رۆژی"١٤" شـــوباتی سای ١٩٣٧ لـــ ئاغجلری ســـر بـــ كركـــووك لدایكبووم. دەزانی، كوەشـــم نمـــن ئرۆژی شـــوبات رۆژی"١٤"ی ،ویســـتی و ڤاالنتایینخۆشھتـــا رۆژێ ل رۆژان د. وریا

عومـــر ئمیـــن پـــی گوتم: رۆژی لدایكبوونكـــم رۆژی ڤاالنتایینـــ، من دوای ئوەی كرد، كوردایتیـــم ھســـتی ك بـــووم، بختـــوەر زۆر خكی شارۆچكی ئاغجلر باوكم ئـــوكات لدایكبووم، فرمانبر یشـــارۆچك لو بووە، چونك ئاغجلر ســـر

.ركووكشاری كب* پاش ئـــو تمن چۆن رووتكردە

بغدا؟ - ئوە بدەست خۆم نبوو، جارێ من سای ١٩٦٠ چووم بۆ یكتی سۆڤیت بۆ وەرگرتنی پلی دكتۆرا، یانی ھرگیز بیرم بگڕموە. ندەكردەوە لوە عـــراق رابرانـــی چونكـــبشوەیك زۆردارو ھمووی نمدەتوانـــی مـــن بـــوون، ڕاســـتی لـــوە، بمـــڕبگیكتـــی ســـۆڤیتیش ھموو

ھلومرجكـــی لكۆینـــوە بۆمن ھبوو، مـــن ل رگای خامـــوە توانیـــم خزمتـــی بـــم بكـــم، نتوەكـــم دەرچوونی رككوتننامی "١١" مارتی سای ١٩٧٠، ھنگاوكی ،كتژووی وم ورەبوو لگبتایبتی ل مژووی كورددا، ئـــوە كاركی ئوتـــۆی كرد لڕاستیشـــدا بگڕمـــوە، دامزراندنم یكم گڕاموە. ل كۆلژی ئدەبیاتی زانكۆی بغدا بوو، ئیـــدی دەبوو من زۆریشی بمنموە، بغدا ل وتدەستك ك لكچوو، ینپرووناكبیریی ھرە گورەكانی رككوتننامی"١١"ی كـــورد،

مارت بوو. * بیاننام بوو یان رككوتننام؟ بعسییكان ئوە نخر. - ،یاننامیـــان دەگـــوت: بپئوە .یوتننامككر ئگینا رككوتنك بوو لنوان دوو الینی جیاوازدا، لنوان دوو الین، ك شـــڕو ئاشووبیان یاننامب بـــوو. لنوانـــدا ھی، تـــۆ وەرە ل دنیادا یاننامب ب ب كم پڕشواتای ب ھاتبـــت، كۆتایی جنگی ئوە :وتننامـــككریكمـــی جیھـــان، جنگـــی دووەمی جیھان، بعسییكان دەیانویســـت لـــ نرخی ئو رككوتننام كـــم بكنوە. ئوە پای پوەنام و گڕاموە ك لكبرد یغدا. زۆریشی نب ورەكان لرە گھ وتدەستكگۆش نیگای رووناكبیرییوە: زانیاری كـــۆڕی دامزراندنی

وێ بووم بكورد بوو، من لئندامی كاراو ل ھمان كاتدا ب ســـكرتری گشـــتی كۆڕی زانیـــاری كورد. ئوەبوو كوا ھموو توانای خۆم ترخانكرد بۆ خزمتی كۆڕەكو ل بغدا بمنمـــوە، پـــاش ئـــوەش مارت رككوتننامكی كـــ وەبوو دامگرت ئری نســـپاڵ شـــۆڕش و كتبخانیكی ر لوەنابوو، ھكورەم پگھشتا ســـرەتاوە سرەتای نكردبوو، تـــواو كۆلـــژم دەستم كردبوو ب كۆكردنوەی ی كبانو كتموو ئب، ھكتپیوەندییان ب مژووی كورد ھبوو، كـــوردەوە ئدەبی و كتبخانـــی لـــ بیرمـــلو ســـلمانی لـــ گالوـــژ كتبخانی سلمانی بشداریم ھبوو، ھـــر كتبكی بنرخ گوتم بـــوارەی لم بھاتایو

وەیم شـــبۆمیان دادەنا. بل سۆڤیتیش ھر سرچاوەو كتبم كۆ دەكردەوە، ھروەھا چوارســـاش ئو لماوەی

شومار ب كتبكانم ژمارەی دام م كـــزۆر بـــوون، بكتبخانكم شـــۆڕش پـــاڵ لالی خوالخۆشبوو حوسن جـــاف و ئامینـــ ـــیزوفكاك حوسن خانمی خوشكی بجھشت و خوا ھناگرت ئاگاداری بـــوون، تا ھاتموە

وەرم گرتوە. * پاش ئوەندە سا، لسای"٢٠٠٩" ھاتیوە بۆ ھولر دیســـانوە دەم وەكو تاككی كـــورد، ئرە ئاغجلر

نیی، لوەدا دەی چی؟ - ب، ھولـــر ھولرە. ڕاستی ژیان لوە بھاتم كبغدا ب تواوی زۆر سخت بۆ چارەســـری مـــن بووە، لوێ بریتانیـــاو چوومـــمـــام جالل بڕـــز جنابی وێ لل كـــردم تۆ كداوای لحزدەكیت و بریتانیایـــت

لـــ بگنامـــ نھنییكانی بریتانیـــا دەربـــارەی دۆزی یـــت، بۆ ناچیتكورد كاربكخریكی لالیكوە لندەن،

تیماركردنـــی خـــۆت بیـــت و لالیكـــی دیكشـــوە لـــو میت. ئدەوام بك رشـــیفئلـــم ئرشـــیف ب ســـدان دەســـتكوت، بگناممان

ئـــو گیشـــتوومت ســـر مـــژووی كـــ بوایـــی كورد نتوەی راســـتقینی .دایـــ نامانـــگب لـــو ئـــو بگنامانـــ زۆر زۆر داوا لـــ حكومتی بنرخن، م، كمی كوردستان دەكرھكسك ھموو ساك چند ،رشـــیفئ ئو بۆ بنرت، بـــۆ ئرشـــیفكانی دیكش، نامانگو بوەی ئـــبۆئـــكۆبكنـــوە كـــ دەربـــارەی

مژووی نتوەی كوردن. * دكتـــۆر پشـــتر ل نووســـینكانت پتوابـــوو مافی كورد لالین یكتی شورەوییوە دابین دەبت، ھاوسۆزییك ھبوو ل برامبر سۆڤت، ك كوردان دەتوانـــن لونـــدەرێ مافـــی خۆیان بدەست دنن، بم ئستا دوای چل ك، كتناعق تیشتووینساڵ گل بگنام نھنییكانی بریتانیا

كشی كورد چارەسر دەكرت؟ - مـــن ســـرەتای ســـرەتا ئندامی حزبی شیوعی عراق بـــووم، پـــش ئـــوەی كوا شۆڕشی"١٤"ی گالوژی سای ١٩٥٨ ل عـــراق برپا بت، مـــن بووم بـــ ئندامی حزبی شیوعی عراقی، بم ئوەی بچم وەی، كھانیدام بۆئ كریزەكانی حزبی شیوعییوە، ئوەبوو لـــو بوایدابووم، كورد پرسی چارەســـری كل رگای حزبی شـــیوعییوە دەبت. ئیتر ئوەبوو ك چووم بۆ یكتی سۆڤیت و بچاوی خۆم ئو شتانم دیت، سیر دەكم یكتی سۆڤیتیش وەك برژەوەندی گـــورە وتكی خۆی ھی، كی برژەوەندی پویست بووبت ئو یاریدەی كـــوردی داوە، ب پچوانوە برژەوەندی لوەدا نبووبت، دەستی كشاوەتوەو یارمتی لكاتـــی نـــداوە. كـــوردی ل جیھانی دووەمـــی جنگی الینگری برژەوەندیدابـــوو ل وەبوو ككورد بـــكات، ئكوردستان كۆماری ســـاییدا دواتریش ئوەبـــوو دامزرا، لكورد قوما دادەی بارزانی گـــورەو بارزانییكانی دا تا سای ١٩٥٨ ل سۆڤیت ژیان. بشی یكم

د. كمال مزھر : سرەتا ئندامی حزبی شیوعی عراق بووم

من بۆ چارەسری چووم بریتانیاو لوێ بڕز جنابی مام جالل داوای لكردم و پی گوتم تۆ ك لوێ ل بریتانیایت و حزدەكیت ل بگنام نھنییكانی بریتانیا

دەربارەی دۆزی كورد كاربكیت، بۆ ناچیت لندەن؟

ژمارە (١٢٣) ئابی ٢٠٠٩/٨/٨ زایینیخرمانانی ٢٧٠٩ی كوردی

6

پشوا شخ رەئووفل كۆمگای كوردیدا كولتووری زەمنكی ھندە نرســـاالری ڕاندووە، كپژی تدوورو دربتواوی ئو كولتوورە رەگ و ریشـــی داكوتاوە ل ھزر و كۆمگادا، تاككانـــی بیری تانانت وایكردووە بشكی زۆر ل رەگزی (مـــ)ش بھمان شـــوەی پیاوانی سم بابی خاوەن بیخـــو خنجـــر بیـــاری خزان و بنما بیر دۆگمایی ھرچندە بكنوە. كۆمـــگا پیاوانـــی ئقـــی مترسییكی گورەیو ناكرت قسی لبارەوە نكرت، بم وەیترســـیدارتر ئوە ملـــژنانی چوساوەو ژر دەستو چشـــتوو ئازار رەنجـــدەرو بھمان شوەی باوك و براو

پیاوانی بنما بیربكنوە. تا ئستاش زۆرك لپیاوان لوە نگیشـــتوون، ك ژنان

بگشـــتی خاوەنی كشیكن كـــ پویســـت باســـی لوە بكرت و بھـــاوكاری ھموو چارەســـر بـــرەو الیـــك ببرت و بماف رەواو ســـادەو بگن. سرەتاییكانی خۆیان كاتك باس دت سر مافی ژن و خم و ئازارەكانیان زۆربی پیاوان ئم بابت بشـــتكی سیرو نامۆ بم كۆمگایی دەزانـــن و بگاتجارییـــوە باســـی لوە دەكن. تنانت بشوەیك وەمت دەدەنوە، كـــ دەیانوت شـــرمزارت بكـــن و دەن (جـــا كاك ژن لچی كم؟ ھـــر ئوە ماوە شو نیتوە ماڵ) یان (ھر ئوە ماوە مردەكانیان لماڵ وتنی لراســـتیدا دەركـــن). بتواوی واژاندەســـت ئم تنگیشـــتنی و بئاگایـــی ئـــو پیـــاو و ژنانمـــان بۆ دەردەخات ك لئستادا پیان

وای ژن لھیچـــی كم نییو ن بریتییوەی داواشی دەكئلئازادییكی رەھا، ك بھیچ شوەیك ئم كۆمگای پی

قبوڵ ناكرت. ئو جـــۆرە كســـان تاوەكو ئســـتا لوە نگیشـــتوون، ك دۆزی ژنـــان دۆزكی رەواو ئاساییو و مافكی سروشتی دوور و نزیـــك پیوەندی بو جۆرە بیركردنوانی پیاوانوە

.نییدەبـــت ركخراوەكانی بۆی و مدەنـــی كۆمـــگای ركخراوەكانی ژنان و وەزارەتی مافی مرۆڤ بجدی كار بۆئوە قئ ن، گۆڕانـــكاری لبكـــو بیركردنـــوەی ئـــو پیاو و ستا لتاكو ئ ن، كدا بكژنانئازارەكانی ژنان نگیشتوون یان نیان ویستووە تی بگن و پیـــان وای ژنان لھیچیان كم نییو ئوەی داوای دەكن

كشـــب زیادەیو شـــتكی ل(برەیی) و پرتوازەبوون و لكھوەشاندنوەی خزانی یوەندییكچوونی پكوردی و ت

كۆمیتییكان. ك ژنان، داواكانی لراستیدا خۆی لمافی یكسانی لھموو بوارەكانـــدا دەبینتوە وەك: مافی خوندن و تندروســـتی و چاالكی سیاســـی و ئیداری و ئابووری و وەرزشی و تواوی مانموو ئكانی تـــر، ھمافتنیا ئو ماف سرەتاییانن، ك پیاوان لمژە بدەســـتیان بۆ دەستبركردنی و ھناون ژنانیش ھیچ كشو گرفتكیش لســـر خـــزان و كۆمگاو كۆمیتییكان یوەندییپدروســـت ناكات، بـــم ئوە خودی پیاوانی دۆگماو خاوەن وا بۆ ژنان بتن، كدەســـننگـــی و شـــورەیی دەزانن و بۆ خۆشـــیان ب رەواو مافكی

سروشتی دادەنن.بۆی پویســـت لســـر ئو تن بتایب ی كـــكخراوانرژنـــان و كار بـــۆ بدیھنانی

مافـــ رەواكانی ژنـــان دەكن لپاڵ ئـــوەی ئركیان ژنان ھۆشـــیار بكنـــوە، ھاوكات دەبـــت بجدی كار لســـر بیركردنوەی و قئ گۆڕینی پیاوان بكـــن، چونك ئگر گایم كۆمواوی ژنانی ئتھۆشیاربن، بم ھشتا نیوەی گا بزی كۆمی رەگكھاتپ ك دەمننوە، ناھۆشـــیاری ئوانیش پیاوانن، وات تنھا برۆشنبیركردنی تواوی ژنان نایات، كۆتایی ژنان كشی بكو پویســـت ھـــاوكات و لیك كاتدا ھـــردوو رەگز وەربگـــرن ئاراســـت یـــك رۆشـــنبیری كرانوەو برەو ئازارەكانی ب و ھســـتكردن یكدی و یكتـــر خوندنوەو قبوكردنی ئویدی، ئوكات و بھـــاوكاری دەتوانرـــت ھماھنگـــی ھـــردوو رەگز گۆڕانكی ریشـــیی و برچاو ئنجـــام بدرـــت و ئاســـۆی و ئامانجـــكان دەركوتنـــی فراوانتـــر ژنـــان مافكانـــی

بكرت.

جالل سنجاوی راســـتیی لـــو نكۆـــی ناكـــرێ، خاكی كوردســـتان و ئشكوتكانی كۆنترین كوان و شونی نیشتج بوونی مرۆڤی كۆن و ب النكی شارستانیتی نھا لت كـــۆن دەدەنرێ نـــ كـــو لـــمیســـۆپۆتامیا، بســـرجم ھرمكانی ناڤین، بۆیـــ شارســـتانیتی كورد، كلتـــورو فرھنگـــی نتوەی كـــورد، مۆركی رەســـنایتی شـــقل كـــراوە و ئامزبندی رۆحی كـــورد و زمانـــی پاكی

.باوانكس ئمـــوە ســـۆنگی لگورەیی لـــ نكۆی ناتوانكورد و فرھنگی رەسنی كورد و درینی بوونی كورد لســـر خـــاك و زدی خۆیـــدا بكات، چونك كورد ب پچوانی رای ندێ لزۆك و دڕدۆنگی ھنـــمژوونووس چواشكارەكان، و ل نیی م خاكر ئمیوانی سشونكی دیك بۆی نھاتوون.

،نكی رەســـوەیتكو نب ر بوبمزاران ســـاڵ لھـــچشـــنی دارگوـــزەكان رەگی ل خـــاك و كلنی كڤرەكان ل برگـــری خـــوارو بردۆت گانب خاكی خۆی كردووە و ببستك ل نیشتیمانكی رازی

نبووە. كانیش بژووییم دووراییـــدیكۆمنت و بگی باوەڕپكراو ئـــوە دەســـمنن، ك چۆن نتـــوە و خ ســـاتكانی زاگـــرۆس، كـــ ب نـــژاد و رەچك كوردن ل"گۆتییكان و لۆلۆیی و كاشی و سوبارتی و خوری و كاردۆخی و میتانی ر برامبـــكان" بو میدییـــدڕندە لشكركش و ســـوپای و ورانـــكاری ئكدییكان و ئاشوورییكان وەستان چشنی شـــورایكی پۆیین و خۆڕاگر گشـــت دەروازە و دەربنـــد و خرەند و دۆكانیان ل بردەم لنگـــڕاون و داخســـتبوون مترـــك ل خاكی نیشـــتمان

داگیر بكن.كوات ھدانوەی الپڕەكانی مژووی كۆنی كـــورد پییتی لـــ خبـــات و برخـــودان و قارەمانیتی، دژ ب ھرشـــی نیـــاران و ناحزان و بگی چسپاویش ك كورد شتكی بۆ

مژووی خۆی كردووە خاوەنی گـــورە میراتكـــی فرھنگی بونیادنانی لـــ و وەییتنمیسۆپۆتامیاش شارستانیتی كورد پشكی شری بردەكوێ، مافی نیگایـــوە گۆشـــ لم شـــانازی ب كـــ ،خۆمانـــمژووی كـــۆن و نوی خۆمان كۆمگا رۆحییكانی بكین، براییكانـــ و بپی رۆژگار و ســـردەم وەك زنجیرەیكی ئق بـــ ئقی لـــ یك یكتردەبن، ئاوزانی دانباو یـــان مژوونووس ك توژەر ر لكاتی تۆماركردن و ســـلنوێ داڕشتن وەی رووداوەكان بپنـــا بردن بـــر كۆمك دەق و تكست و دیكۆمنتكان، چمكـــكان زیرەكانـــھوـــرد و بـــراورد دەكات و الپڕەكانـــی مـــژووی ئو میللت دەنووســـتوە، بم ویژدان مژوونووس رجمببكات سنگی محك و خۆی ل راستییكان نكات، ئگینا و ب وتوونابركی سكارەك

.دایك دەب مردوویی لكورد كۆنی مژووی بداخوە ژوونووسم ندێ لن ھالی لبدەســـتی خۆویســـتكان ئنقست دووچاری ل یكترازان و شـــواندن ھاتووە، ئمش دەچت خانی چواشكاری، چونك كورد ب درژایی رۆژگار سنترالی دەوتكی خاوەنی و یكگرتوو نبووە، بۆی ئو ھی بۆ نرەخساوە مژووی كۆن و نوی خۆی ل دووتوی گشتگردا ئنســـكلۆپیدیاكانی بنووستوە و ئو ھموو الپرە زیـــن و شـــكۆدارەی خبات و برخودانی نتـــوەی كورد تۆمار بكات و بیخات بردەست نـــوەی ئســـتاو ئاییندە، یا ھر نبت خـــۆی تیار بكات و ھستتوە سرپ و دەنگی برز بكاتوە، پـــ ب قوڕگی ھاوار بۆ ئازادی و سربستی

ژیان بكات.توژینـــوەدا لـــم دیـــارە وەیـــئ مبســـتمان ینـــبخ تیرۆژەتیشـــكك ســـر برھمـــی كاڵ و كرچی ژوونووســـو منـــدێ لـــھچواشكارانی، ك ب ناھق الپـــڕە زینكانـــی مژووی كۆنی كوردیان لـــ گۆماوكی ل لخن خنكانـــدووە خۆیان زۆربـــی راســـتییكان گل و نبـــان كردووە، بـــ جۆركی وا ك ویـــژدان قبوی ناكات، چونك لتۆژینوە ل مژووی ب یوەســـتتان پكۆنی میللچمكك پرەنســـیب و زانیاری نجراو لكـــراو و ھباوەڕپ ،دانسق دیكۆمنتی كۆملك ك لـــ بـــاب و بـــا پیرانوە ماوە بۆمان و گوزارشت لجب

ئتنۆگرافیای و شارستانیت مرۆڤی كۆن دەكات.

ئاشـــكرای خمالندنـــی كاری خۆســـپاندنی و تاكبیـــری ژوونووســـان لم ندێ لھھر لتوژینوەیك ئاكامكی دڕدۆنگ و ب پـــرواو ئایندە شوم دەسازن، ل تۆماركردنی ھـــر الپڕەیكـــی گرانبھای مژووی كۆنی میللتان و زیاتر ئاراســـتی ئایندەیـــان برەو ھدری خرەندەكان دەبات، نك رووەو ئاسۆی ئرخوانی. ،زەونق كاركـــی ئمـــش مژوونووسی بویژدان نایكات كسانی، بو تایبت تنھا ك چواشكاری و ھپرستی بۆت نانی رۆژانیان، ئنجامی ئـــم جـــۆرە كارەش تنھـــا ریسوابوونی مژوونووسكیو شـــی بككاڵ و كرچ تباب

.دایك دەب مردوویی لئـــو رۆژھتنـــاس و زۆرن كوردناسانی، ك رۆژك چ بۆ مرازی و ئنجامدانی مبست خۆیان یاخود بۆ كاری سیخوری نخشـــوپالنی داڕشـــتنی و درژخاینـــی و ســـتراتیژی ك لكانیـــان، ماوەیـــتوشاخ سختكانی كوردستان و گوند و شار و شارۆچككان و لناو خكی ستمدیدەی كورد ی لسروتت وە و بتماونبنجوبنوانی كورد و ل نژاد و رەچكی كوردیان كۆلیوەتوە و ل گڕانوەیان بۆ وتكیان چیان بچـــاوی خۆیان بینیوە یان بیســـتوە و پشـــت بستن ب ســـدان دیكۆمنتی ناوازە و و دانسق ل كتبكی پوخت و دەست درژ بویان كردۆتوە، ك كورد تاكو ئســـتاش وەك ھادار و بكی برچاوەیســـ

.ستدەب ر پشتی پرامببلم ســـۆنگیوە دەكرێ بین كورد شانازی ب برھمكانیان دەكات و خـــۆی بـــ قـــرزار نیكتـــن منتباری"باســـیل و و مـــاڕ و مینۆڕســـكی و تۆما پوا و موتنكـــر و ھامیلتۆن ،بـــی" دەزانـــلولیاچو ئرۆژك لرووی میھرو ســـۆزو ھســـتكردن ب لپرســـینوە ئاوڕكی مردانیان ل مژووی كـــورد داوەتـــوە و چندەھا بگنام و شتی گرانبھایان ل فوتانـــی ناچارەكی رزگار

كردووە.وەك پســـپۆركی تنانـــت بـــ باوكی ھیـــرۆدۆت"، ك" ژوو نـــاوزەرد دەكـــرێ، لمبنرخكی"ھرشـــی بـــكتدەھزار جنگاوەر، ھرشی بۆ سر فارس" ب راشكاوی باسی لـــ مردایتی و مرخاســـی گۆتییكانـــی جنگاوەرانـــی كـــورد دەكات، برەچـــك كـــ لـــ كاتـــی پاشكشـــی

گایـــان لـــیاندا رســـوپاك رەیان خستۆتگگرتوون و تبردەم پیادە و ئسپ سواران و ل برزایی كوەكان و قوویی دەربند و دۆكاندا ھرشیان كردۆتـــ ســـریان و پ ب دڵ برگریان ل خاك و شـــرەفی نیشـــتیمانكیان و خۆیـــان كردووە، ناوازە و دەست بژرە و دەاللـــت ل بوونـــی كورد لســـر خاك و زـــدی خۆی

دەكات.سرجم زانایانی ئاركیۆلۆژی و ئنترۆپۆلـــۆژی بتكـــای دەنگ، كۆك و یكدەنگن لسر ر لكـــورد ب ی، كو رایئھزاران ساڵ ل ئشكوتكان و پدەشتكانی كوردستان ژیاوە و ل بونیاتنانی شارستانیتی میســـۆپۆتامیا پشـــكی شری

بردەكوێ.ئوەتـــا لـــ الپاـــی دیواری ئشـــكوتكان و كونگكاری قدپای شـــاخ ســـختكان ھمـــوو نووســـراوی بزمـــار شـــوە و ھونری بیناســـازی ر تاتخش و نیگاری ســـو نقـــوڕ و ســـوات و برۆكـــی پیكـــرەكان و گابردەكانوە بنمچی ئاتشـــگاكان و .. ھتد راســـتیین، ئو گواھیدەری ك خاكی وتی كوردان النكی یكمـــی مرۆڤـــی براییـــ و رووی پیرۆزترین شونی سر

.ی م زەویئ ژوونووسم ندێ لھ رەنگبپرســـن، كارەكان واشـــچكورد نیاندەرتاڵ مرۆڤـــی خۆ نبوونـــ، چـــون دەبـــ ئم تبخر كۆن تشارســـتانیفرھنگـــی كوردی؟ و كلتوور ل وەمدا دەن: مادام مرۆڤی ئشـــكوتكانی نیاندرتـــاڵ ساڵ ھزار كوردستانیان"١٠٠" ب ئســـتا ھبژاردووە پش مای خۆیان و ب ئاوو ھوای كوردســـتان ژیاون و برگریان ل كردووە، كوات وەك گشت زەوی رووی ســـر میللتكی مافـــی رەوای خۆمانـــ ھموو كلتوور و سامانی شارستانیتی بـــ جماوی ســـر خـــاك و ژر خاك ب موكی شـــرعی خۆمان بزانین و چاوپۆشی ل

نكین.و ســـۆمرییكان ئاشـــكرای كانیش بدییكئاشووری و ئبرین ل نزیكایتیان ب نژاد و رەچكی سامییكان، كچی ب عرەبكان ژوونووســـمبنماو بناغی خۆیان دادەنن و ئم ب میوانكی نامۆ لسر خاك و زدی باب و باپیرانمان

تدەگن.مخابن بۆ كورد، بدەگمن شۆڕە سوارانی وەك:" مال محموودی میرشـــرەفخانی و بایزیدی بتلیســـی و ئمین زەكی بگ د. و موكریانـــی حوزنـــی و كمـــال مزھـــر و د. جمال تیادا و...ھید" ئحمد رەشید ھكوتووە ك توانیان ئسپی

رەسنی خۆیان ل ناو پانتایی دنیایی مژووی باپیرانیان تاو بدەن و برپچی رای دڕودۆنگ زان و داخ لزۆكی ناحـــو ندنی نتـــوەی كورد بدەنوە و رگا راست پیشانی نوەكانی

داھاتوو بدەن.ئوەتا مژوونووســـكی وەك "تھـــا باقـــر" ك بـــ پیری مژوونووسانی عراق ناوزەرد دەكرا و شارەزاییكی چاكیشی ل شیكردنوەی ھماكانی ھی بزمـــاری و زمانـــ كۆنكاندا زمانی بتایبتـــی ھبـــوو، ئكدی، و ئاشـــووری كۆنی ســـت خۆی لنقئ چی بكالداوە راســـتی رووداوی زۆر و نـــژاد و بنچینـــی ھندێ خســـاتكانی و لنتوە سر نگڕاندۆتوە زاگرۆسی بنج و بنوانی رەسنی خۆیان خـــن و لی لو گۆماوەكـــكردووە و ئاســـۆیكی تماوی خۆی لالیك دروستكردووە، لـــ نـــژادی ســـۆمرییكان لالیكـــی و دەكات نبـــان دیك گۆتییـــكان ب قومكی ھمج و وەحشـــی و تكدەری دادەنـــ، ئو شارســـتانیت گۆتیانـــی، ك"بابـــل" یـــان داگیركردو"٢٠٠" ســـاڵ حوكمی عراقیـــان كردووە ئســـتاش زەقوورەكیـــان پاشـــماوەی و"دووركوڕی ل"عقرقـــوف" چـــی بكالیـــزۆ" مـــاوە، كشـــانازییوە كوشـــت و بی ھرش دڕندانكانی"نرام سین و ئاشوور ناسربای سیم و وە، كتدون" دەگرحسئھرشیان كردە سر لۆلۆیی و ناوچ كان لگوتی و میدییـــباكـــووری شـــاخاوییكانی شاری ھولر و دەڤری زاخۆ و ھورامان و شـــار و گوند و رەز و كانیاویان وران دەكرد و شاخكانیان بخونیان سوور

دەكرد.ئیتر ئو پتایی چواشكاری و میللتـــان بكم زانین و خۆ بزل زانیـــن و خۆگیڤكردنوە كوشـــندە پتایكی بـــ بوو و تشـــنی كـــرد و خامی دیكشـــی مژوونووســـانی گرتـــوە وەك"فوئاد ســـفر و ســـلیم و تھاتكریتی و د. خاشـــع معازیـــدی و ...ھتد" مژوونووســـانی تارادەییك تـــورك و عجمیـــش بوونی كوردستان خاكی لسر كورد بـــ ھڕەشـــ ل ئاسایشـــی نتوەیـــی و ئایندەی تماوی

خۆیان تدەگن.ب داخوە تا ئستاش ھندێ لـــو ھ زەقانـــ ل كتبی مژووی كۆنی عراق بۆ پۆلی یكمی ناوەنـــدی النبراون و

قوتابیان دەیخونن. خ بخوازیاریـــن پتـــر بایـــجوگرافیاو مژووی كۆن و نوی كوردستان بدرێ و ل پرۆگرامی كارەكان قوتابخانكانـــدا

میسرو ركوپك تر بكرێ.

ی ئازادرا

خرمانانی ٢٧٠٩ی كوردیخرمانانی ی

6

ی ئازادرا

ند بمندارە كۆیی چحشر و نشرن

شاری كۆی شاركی ماقوڵ و پیاوی زەریفی ل بووە زۆر رقیان ھدەستا ئگر یكی بگان دەستی لگڵ ژن كۆییك تكڵ بكات، ل ســــای (1947) كاتی تموین بوو شكرو چایو كوتاڵ زۆر كم و گران بوون، حكومت ب بیتاق شكرو چایی و

كوتای ئدا.مئمــــور بیتاقیــــك لوێ بــــوو پیان دەگۆت: علیی فندی. ژنكی تڕو بڕو نرم و نــــۆڵ و قنجیالنش ھبوو پیان

.دەگۆت: خونچبھۆی بیتاق علیی فندی ب خونچ فر ببوو بیالمان، كۆیی موراقبیان لسر دانان و گرتیانن، جا علی فندیان مار كوژ كــــردو ھرات (ھــــت)، خونچیان ھنا سریان تراشی پاش و پش سواری رەكبن زگی ككیان كرد القیــــان لركبست، ھردوو دەستیشیان ل پشتوەی بســــت، جوامرە پیاو ب پش كوتن و جاحر لدواوەو منایش دەســــتیان كرد بــــ تنك لدان و مقــــام وتن، لشــــاری دەورەی ا، كــــیان گئئوت بمیــــان دەر، جا لشاربخونچش پاشان و كۆیی ھــــت ، جھشــــت ببم ل ســــواری رووی كــــرێ منداكان دەكردە و دەیگــــۆت: ئی ســــرو بقــــوزی داكتان مندارە كۆیی حشرو ب چند ئمش نشرن، منداكان مقامی كنڵ تگــــبوو ل

لدان ئیان وت:علیی فندیم بھزە

خونچی كرد ل ھامزەر بیتاقفدوو نب

بۆی فش كرد الق خونچوایو وایو وای

والل گایو گایو گای.

دەشی خورێ و دەشی ھشیعبدی ھبوو، خكی گوندی دووسرەی ـــر لولدەشـــتی ھ تاحاغـــا، لـــف وە وتی: لایـــری 1941ز گدەوروبـــگوندی گامـــرد لبن كندەنك نختك

سبری ل بوو.دنیا میلو پایزە، ژنكی قنجیالن لبن كندەنكـــ دەرپی ل پ كردوویتوە، ،من نییچ ئاگای ل ،رمارییكۆشـــی ھمنیش باشم ئاگا ل ھموو شتكی ئوە.ئوا ژنك خریك بیالمان مووی بری ل و سرجارەی دوو كھ ،شـــبكھكل، چـــاوی ئچووقاند و رای ئتكاند و ھی ئتقاند، بری نزیكی بستك درژ بـــوو، جا مووەكی دەگـــرت و رای ئتكانـــد و چاوی ئچووقاند و ئیگوت:

یا شخ (ج) ھاوارە.لگڵ راتكاندن ل ئشان قوونی دوو بست ل عردی بند دەكرد و دەیگوت: دەك كیرە مخۆشـــی، یانی پوە، ئۆخكت تركب كیرە كرەك. ئمجارە دەیگۆت: یاپیر داودی گۆچان كسك، دەك كیرە كرەكت

توە.ئۆخـــی، ئوجـــارە دەیگۆت: یـــا قرە

حسن، دەك كیرە كرەكت توە.ئۆخـــی، ئمش بزانـــ برۆكی خۆی ھمـــووی بخون ھنابـــوو، جا عبدی وتی: ھشتا ئیشكی مابوو من لپشتا دەستم كرد ب كۆخكۆخ، ك ژنك سری بند كرد و منی دیـــت، گورج دەرپیكی لپ كرد و ئاوڕی نـــداوەو كند و كند

كووزەكی كردو ھت. ئا: د. عبدول علیاوەییتبینی: مبســـت ل بوكردنوەی قس خۆشكانی مال ،وەیاننیا بـــۆ خۆشـــی و گلیاوەیـــی تدی عمـــمح و باوە، بۆییتان ھموو میللو ھننزە لم تدیارە ئبدرخانیش لم سۆنگیوە بویان دەكاتوەو مبستیشی نیی ل تانو تشـــرگرتن لھیچ كـــس و ناوچیك. خونرانیش ئاگادار دەكینوە، بم نزیكان ل دووتوی كتبكدا ك د. فوئاد معســـوم پشـــكی بۆ نووسیوەو د.

عبدول علیاوەیی ئامادەی كردووە بودەبتوە.بدرخان

ل قس خۆشكانیمال محمدی علیاوەیی

مال محمدی علیاوەیی

شواندنی مژووی كۆنی كورد (بۆچوون و لكدانوە)

ژن لچی كم؟ ھر ئوە ماوە شو نیتوە!

نیایی

ز٢٠

٠٩/٨

/٨ی

ئاب (١

٢٣ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧٠٩

نیانا

رمخ

7

حاجی ممۆلو بازنیدا تۆزك ســــر لنوێ بۆ دواوە دەگڕموە، رۆژانی تواوكردنی قۆناغی سرەتایی و چوون ناوەندی، ئوكات تازە خباتــــی چكداری كورد لبرگی شۆڕشــــی ئیلوولدا، سانی گاگۆكردنی دەژمــــاردن، دتوە بیرم خــــك لــــوان رۆژەوە زۆر تامزۆری و "رگشــــمپ" وشــــی بیســــتنی "سركردەكان"بوون، "پارتی"و"كادیر"و ك ب جل و برگكی جوان و شــــكلكی خاكی یاخود رانك و چۆغی كوردەواری و بستنی چندان رەخت و فیشكدان، ژ و لكــــی درنگشــــان بوونی تف لچوارچــــوەی ونــــی گیراو دەســــتاو مردمنداڵ مــــئ دەكــــرد، دەســــتیان بووین، ك لرــــگای كس و كارمان و تایبتی"غازی بــــ برادەرەكانمانوە، خۆشــــناو" ل دوا پۆلكانی پنجم و ششمی ســــرەتایی وەرمان دەگرت، وەك شانازی و خۆ پ ھكشان، لگڵ یكتری دەمان گۆڕییــــوە، ب جۆرك پۆســــكارتكی وەك چكــــدار، ونی پ ل خۆشویســــتی ناو دڵ و دەروون دەبخشــــرایوە و رۆــــی بیاننام و ھواڵ و دروشمكانیان دەبینی، زۆربی خك ل برۆكی ھســــت و نســــتی ھڕەمكی و خۆرسكی خۆیانوە عاشقی ئــــازادی و رزگاری ببوون، بب ئوەی ك ئــــازادی و رزگارییرەداوبایی ســــگیشتبن، من ھنووك بیر دەكموە، ب ھر لوێ رۆژــــوە خباتكردنی ل جگوە بوانبنــــج و بن كــــورد، لدسۆزی بســــنووری كۆمنی خك ل ئوان رۆژان، بیروھۆشی ھرەمكی كوردان شتكی دیكی نبووە، خك وەك لشكری گولل بداوی مبست و

ھناسیكی ئازادی بای گرتبوو.

بــــم دیارە گیــــان فیداكاری ســــادە و ســــاكاری دەیان و سدان رۆی دپاك ببوون ســــووتمنی درژە پدانی ئو خباتــــ و دڕندەییــــی و توندوتیــــژی الیكی ل كوردســــتانیش داگیركرانی دیكوە، مایی زیاتر ئاگر خۆشــــكری

ئو كرنڤا سر بگۆبندە بوون.لوان رۆژانــــدا گنــــج و قوتابییكان بتایبت ل شارە گورەكاندا، ھونی گ بــــوون و زیاتر ھاتنــــ میدانی رۆكانــــی ئــــم نتوە ب پشــــت و پنای بــــوون، ب جۆرــــك قوتابیان لــــ ھمــــوو رۆژك زەمینــــو ھواری یانی رۆرپســــ وتنیشتن و كگپ بو بوارە بوون، برەكانی ئكۆشــــتئوەی گۆشــــكراوی ھۆشیاری ناو ھر جــــۆرە برنامیكی ســــاغكراوەی ئم پرۆسی بن، بكو زۆرتر وەك وتم: بۆ تامزرۆیی حز و تزی خۆشویستی و ئازادی و رزگاری كوردو كوردستان بوون، ئوەندەی ببوون، ڕكپھ بشداری ئمن پــــی زانیبم لوان رۆژاندا، ك من دەســــتم ب خوندنی ناوەندی دەكرد و چووم قوتابخانی ناوەندی كۆماری، ل شــــانیكی قوتابیانی كوردســــتان ركخرام، ك رۆ تكۆشر و چاونترسی ك ،"لی جومعیی "یونس عوێ رۆژئخكی گڕەكی ھژارنشــــینی تیراوە بــــوو، سرپرشــــتی دەكرد،"یونــــس" یكك بوو، لو تكۆشــــرە دەگمن و رەســــنانی، ك شلگیری حماستی شۆڕشگان و ھستی كوردپروەرانی خۆشــــی ل ژیان ندی و ھــــر لدوای نیوەی سای یكمی قۆناغی ناوەندی، خۆبخشان و دوور ل ھر جۆرە فشارو ناچارییك، رووی ل شــــاخ كرد و بوو ب پشــــمرگ، ركخستنی قوتابیان و شاری بجھشت، دوای چند ساك پشمرگایتی گیشت پلی سرلقی، لشــــڕكی ناوچكانی بادینان شھید بوو، دەبوو شاری ھولر و تكۆشرانی و رۆكی ئك، یادەوەرییوەك وەفای ،ربازی ونی دیكو دەیان ســــ قارەمان

ل بیر نكن و یادیان بكنوە!!خۆزگ و ھیواكانی خكی كورد، بتایبت ھژار و ندار و زەحمتكشكان، تنیا وردی سر زمانیان بۆ پشتگیری كردنی میشھ نتوەكیان، رەوای خباتی دسۆز و برزراگرتنی پیڤكانی خبات و كورد و كوردســــتان بوو، زۆرنبوون ئوانی ل رۆژە سخت و دژوارەكاندا، قوربانی و فیداكاریان ب ســــرو مای خۆیان كرد، ل بیرم لوێ رۆژاندا گوند

و گوندنشینكان، سووتمنی برچاوی كپسندووی كوانوی خباتكردن بوو، ب تایبت بۆ ھولر، تكۆشرەكانی گوندی"باداوان"ی كناری شاری ھولر زەمینیكــــی لبــــن نھاتــــوو بووە، ئستاش ناوەكانی "جالل باداوەیی و مال عبدو"رۆی جوامرانیان ل مشكدا ماون، كــــ ھم ل بواری گشــــپدان كخســــتن لوكردنــــی ریزەكانی رو پت و كارواننی ئوكان ھسترەتای شسبوون، دواتر بشداری پشمرگایتیان كردو ب گیانی زیندووی خۆیان برەویان بــــ خباتی چكــــداری داوە ھتاوەكو شــــھید كراون، بم ناب ئوەشمان لبیر بچت ل پاڵ، ئو پاكی و ھست و نست خۆرسكییی، خكی كورد بۆ خباتكردن، ك لناو كۆمنی خكی كورد پنگی دابووەوە، بتایبت ل ناو گوند و گڕەك ھژارنشینكان، ل شانی ئوانیشوە خككی زۆریش ھبوون، بــــ پچوانــــی ھر جۆرە ھســــت و زی و كورد بوون، بتپاركی وستنرۆژی ئاشــــكرا بربرەكانی خبات و كوردایتیان دەكرد، الینگری ب ئمال و ئوالی دەستی رژم داگیركرەكان بــــوون، بگــــرە چكــــی خۆفرۆشــــی و جاشاییتیان ل شــــان كردبوو، وەك وتبوونــــك ــــشــــكری زەردەوا لــــئازاردانــــی گیانی خكی ب گشــــتی و ماس و بنو ككردنی ئرەكانرببو ناوچانی بــــ داكۆكیكردن ل كوردو كوردستان ناوزەد كرابوون، ب جۆرك ھر لگڵ رۆژانــــی یكمی خبات بۆ سرســــختكانی دوژمن كوردســــتان كــــورد، ل رگای سیاســــتی جیاوازی ناوخۆیی توانیویان، ب خت و خۆڕایی و نرخكی ھرزان، لگڵ ھگیرسانی پشــــمرگایتی، ئاشــــكرای خباتی كاری لواشــــڕی ناوخــــۆ و چشــــرزەكانی نتوەی كورد و لسر خاك كوردستان گرم و برپا بكن و سدان و ھزاران و رۆی كورد، ل ھموو الوە ونقۆچــــی قوربانی و پالن و خ نبكنگریسكانیان، دیارە تنیا خت و دەســــكوتی ئم چواشــــكاریی چند سرۆك جاشكی ئاغای خۆفرۆش بوون، بحگ ل پشیمانی و بفیۆدانی خكی ھیچــــی تریان بۆ نماوەتــــوە، لوان رۆژندا خكی چكداری ھواداری رژم ل برگی"جاشتی"دا وەك ھزكی كارای پاراستنی شار و دامودەزگاكانی حكومت، بتایبت ل شــــارو گــــورە رگاكانی

مۆگای تپكو ھاتووچۆكردندا سدان تایبت بخۆیان بۆ بربرەكانكردنی پشمرگو شــــۆڕش قیت كردبووەوە، ھتاكو وای لھاتبوو لناو شارەكاندا لبركردنی جل و برگی خاكی و رانك و چۆغی كوردی ســــزای مــــرگ بوو، بتایبت لالین ھزی جاشكانوە، ردەوام لكورتی دوژمنانی كــــورد ب بناڕكــــی و ناتبایــــی و بربرەكان و ناھمــــواری و ب بنــــج و بنوانی ناو ریزەكانــــی خكی كــــورد، گورەترین ســــوودمند بووە، تنیا نتوەی كورد و كوردستان زیان لكوتووی سرەكی ردانییو پاشــــاگلــــ بــــووە، چونك میشتی ناوەكی ھدەستكردەدا دوژمنایسووتمنی بۆ دابینكراوە و رۆژ لدوای رۆژ كپكردنــــی زیادبــــووەوە و دەیان بنما بم دوژمنایتیی ســــووتاون و بوونت قۆچی قوربانی و ب سمرە و

.پانی پۆشسلوان رۆژاندا ھمتی ھۆشیاركردنوە و برنامی خباتكردنی زۆر سرەتایی و كــــرچ و كاڵ بوو، تــــا رادەیكی زۆر خــــك ببیــــرو ھۆشــــكی خملیوی كاروانی خباتكــــردن چكدار نبووە و نكراوە و ركخستنكان دەستپاچ و زۆرتر بنمایی و پ لناوچگرتی و گیانــــی دەســــتگری خریك بوون، ب شــــتی پراوــــزی خریــــك بوون، بــــ جۆرك زۆربــــی زۆری كادیرەكان نخوندەوار، یاخــــود كۆوار بوون، برامبــــر ســــرەتاكانی ھۆشــــیاری و مسل فیكرییكان، خكی تكۆشری وەك:"عونی نموونی ل راستقینی یوسف و مئموون دەباغ و قادر رۆژباش و حوسن رەشوانی" و دەیان سربازی گومناوی دیك، لناو شــــاری ھولردا بۆتــــوە، جیــــان بزەحمــــت زۆر كرۆ ماســــتاوچی لكی من خالیلســــۆنگی قۆناغكانی خبات جگایان پ لقكراوە و كنارگیركراون و دیاردە دزوەكانی بربرەكانی ناشریفان و دوور ل ھر جۆرە گیانكی دیموكراتی و ئازادیخوازانــــ، مرۆڤــــی جوامــــر و تكۆشــــری ب فوف و ســــر راست كاروان شاســــواری و بجورئــــت و پــــ میدانیــــان ســــاردكراونتوەو

چۆكراوە.من دوای كوتن ئاوارەیی و ئاشنابوون، ب ژیانی پ شارستانییت و پشكوتن، وتمیشتم، كگرەوەی تند سو چئســــر لنوێ لكدانوە و بیركردنوەی فیلمی چراوكی ژیانی رابردووی خۆم، ك بشــــی ھرە زۆرم لنــــاو كاروان و شۆڕش و پشمرگایتی و حزبایتی و ركخراوی قوتابیان بسربردووە، ئوەم بۆ ســــاغ بووەتوە، كــــ ئمی كورد، ناب چۆنیتی ھنگاونان و سرەتاكانی بات و شۆڕشمان لكردنی خدەســــتپبیربچتوە، ك چۆن و بچ كرستیك و لچ رۆژگارك دەستمان پكرد و بچ شوەیك گشــــمانكرد و ھنوك چی دەبینین. بشی سییم

ییر

كبونا

رو

حاجی ممۆ : ئستاش ناوەكانی "جالل باداوەیی و مال عبدو" رۆی جوامرانیان ل مشكمدا ماون

مۆگای خوندنوەی الپڕەكان... ئو رۆژو شوانی لبیرم ناچنوە تپكو ھاتووچۆكردندا سدان تایبت بخۆیان بۆ بربرەكانكردنی پشمرگو شــــۆڕش قیت كردبووەوە، ھتاكو وای لھاتبوو لناو شارەكاندا لبركردنی جل و برگی خاكی و رانك و چۆغی كوردی ســــزای مــــرگ بوو، بتایبت لالین ھزی جاشكانوە، ردەوام لكورتی دوژمنانی كــــورد ب بناڕكــــی و ناتبایــــی و بربرەكان و ناھمــــواری و ب بنــــج و بنوانی ناو ریزەكانــــی خكی كــــورد، گورەترین ســــوودمند بووە، تنیا نتوەی كورد و كوردستان زیان لكوتووی سرەكی ردانییو پاشــــاگلــــ بــــووە، چونك میشتی ناوەكی ھدەستكردەدا دوژمنایسووتمنی بۆ دابینكراوە و رۆژ لدوای رۆژ كپكردنــــی زیادبــــووەوە و دەیان بنما بم دوژمنایتیی ســــووتاون و بنما بم دوژمنایتیی ســــووتاون و بوونت قۆچی قوربانی و ب سمرە و

لوان رۆژاندا ھمتی ھۆشیاركردنوە و برنامی خباتكردنی زۆر سرەتایی و كــــرچ و كاڵ بوو، تــــا رادەیكی زۆر خــــك ببیــــرو ھۆشــــكی خملیوی و كــــرچ و كاڵ بوو، تــــا رادەیكی زۆر خــــك ببیــــرو ھۆشــــكی خملیوی و كــــرچ و كاڵ بوو، تــــا رادەیكی زۆر

كاروانی خباتكــــردن چكدار نبووە و نكراوە و ركخستنكان دەستپاچ و زۆرتر بنمایی و پ لناوچگرتی و گیانــــی دەســــتگری خریك بوون، زۆرتر بنمایی و پ لناوچگرتی و گیانــــی دەســــتگری خریك بوون، زۆرتر بنمایی و پ لناوچگرتی

ب شــــتی پراوــــزی خریــــك بوون، بــــ جۆرك زۆربــــی زۆری كادیرەكان نخوندەوار، یاخــــود كۆوار بوون، برامبــــر ســــرەتاكانی ھۆشــــیاری و مسل فیكرییكان، خكی تكۆشری وەك:"عونی نموونی ل راستقینی یوسف و مئموون دەباغ و قادر رۆژباش و حوسن رەشوانی" و دەیان سربازی یوسف و مئموون دەباغ و قادر رۆژباش و حوسن رەشوانی" و دەیان سربازی یوسف و مئموون دەباغ و قادر رۆژباش

گومناوی دیك، لناو شــــاری ھولردا بۆتــــوە، جیــــان بزەحمــــت زۆر كرۆ ماســــتاوچی لكی من خالیلســــۆنگی قۆناغكانی خبات جگایان پ لقكراوە و كنارگیركراون و دیاردە دزوەكانی بربرەكانی ناشریفان و دوور ل ھر جۆرە گیانكی دیموكراتی و ئازادیخوازانــــ، مرۆڤــــی جوامــــر و تكۆشــــری ب فوف و ســــر راست كاروان شاســــواری و بجورئــــت و پــــ میدانیــــان ســــاردكراونتوەو

من دوای كوتن ئاوارەیی و ئاشنابوون، ب ژیانی پ شارستانییت و پشكوتن، وتمیشتم، كگرەوەی تند سو چئب ژیانی پ شارستانییت و پشكوتن، وتمیشتم، كگرەوەی تند سو چئب ژیانی پ شارستانییت و پشكوتن،

ســــر لنوێ لكدانوە و بیركردنوەی فیلمی چراوكی ژیانی رابردووی خۆم، ك بشــــی ھرە زۆرم لنــــاو كاروان و شۆڕش و پشمرگایتی و حزبایتی و ركخراوی قوتابیان بسربردووە، ئوەم بۆ ســــاغ بووەتوە، كــــ ئمی كورد، ناب چۆنیتی ھنگاونان و سرەتاكانی بۆ ســــاغ بووەتوە، كــــ ئمی كورد، ناب چۆنیتی ھنگاونان و سرەتاكانی بۆ ســــاغ بووەتوە، كــــ ئمی كورد،

بات و شۆڕشمان لكردنی خدەســــتپبیربچتوە، ك چۆن و بچ كرستیك و لچ رۆژگارك دەستمان پكرد و بچ شوەیك گشــــمانكرد و ھنوك چی بشی سییم

لوێ دەوەست و لرە دەردەچ

لوەتای تنگژەی دارایی جیھانی بازاڕ و بۆرسكانی دنیای ھراسان و كنفت و ئیفلیـــج كردووە، ل ئوروپا و دنیای رۆژئـــاوا ناوبنـــاو ھوای داخســـتن یاخۆ راگرتنی وەشـــانی ســـر كاغز ناودار رۆژنامیكی بوكردنـــوەی و نوەندی رۆژناموانی دەتاسن، بم ل كوردستان بپچوانوە مانگی جارێ دەرچوونـــی رۆژنامیك یان گۆڤاركی نـــوێ ســـری خونر دەســـووڕن و

.نقدەش وەندەكنبپی ســـرچاوەگلی ھـــواڵ مانگی رابردوو ئنجوومنی گرووپی گاردیانی بریتانیایی ل كۆبوونوەی ئاســـاییی خۆیاندا باســـیان ل راگرتنی وەشانی ر" كردووە، كرڤزی "ئۆبزر كاغسناودارتریـــن ھفتنامی ئو وتی و سای ١٧١٩ وات ٢١٨ ساڵ بر ل ئستا ١٩٧٩ دەرچووە و ل مین ژمارەی لكیدا تیراژەكی گیشتووەت ٣ ملیۆن و ١٠٠

.زار دانھ راگرتن ل تـــر" برڤر "ئۆبزگـــئبوكردنوە و تنیا لری ئنترنتوە بت وەشـــاندن، ئـــوە دەبت ٦١ مین رۆژنامـــی بریتانیایی كـــ ل ماوەی ١٢ مانگـــی رابردوودا لـــ بوكردنوە

راگیراوە. ناوداران و رۆژنامـــرپرســـانی ئـــبپاســـاویان بۆ داخســـتن یاخۆ راگرتنی بوكردنوەی ســـر كاغزی رۆژنام و گۆڤارەكانیان ئوەی، ك تنگژەی دارایی زۆری بۆ ھناون لالیك بھۆی ھرشی كبركـــكاری ئنترنـــت و لالیكی

بھـــۆی تـــرەوە ی ە و نـــ و مبو كدواتر و كیـــاران ی ە و نـــ و مبو كتـــی ھا ا د ، ە و نـــ میا كال رھموومان ئمیان تی دەگیـــن و تا ناھقیان ڕادەیك نیی، بم من لم متی كوردستان بۆچی ناگـــم ت نگژەكت قوڕی تا خستتر دەبتوە،

بازاڕی دەرچوونـــی رۆژنام و گۆڤاری نوێ زیاتر دەگشتوە.

زانیمان رۆژنامی ئۆبزرڤر دوای ٢١٨ ل دەرچوون رادەگیرێ، چونك ساڵ لســـای رابردوودا ١٠ ملیۆن و ٦٠٠ ھزار یـــۆرۆی زەرەر كردووە، بـــم نازانم قازانجی دارایی ئـــم رۆژنام و گۆڤارە نویانی كوردســـتان بۆ ئو كسانی دەری دەكـــن و بۆ ئو كۆمپانیا و حزب و الین و دەزگایانی ل پشـــتیانوەن

چندە؟مامۆســـتایكی زانكۆی بواری ئابووری ل یكك لم زانكۆیانی كوردســـتان ل لدوانكیـــدا بۆ (ئاكانیوز) گوتبووی "تنگـــژەی دارایی كاریگریی بســـر

،"!وە نییئابووری كوردستان و گۆڤار و رۆژنامی ئواندەترســـم ئنویان دەردەكن وەك ئو مامۆســـتا

ئابووریناس! بیر بكنوە.مـــن وەك خونـــر، وەك ھاووتی، وەك كســـك ك گـــوزەران و بژویی كاری لســـر ماباتكـــم و خـــۆم رۆژنامنووســـیی، زۆر خۆشحاڵ دەبم كاتـــ رۆژنام و گۆڤـــاری نوی تازە دەرچووی كوردی دەبینـــم، حز دەكم ل بردەم كۆشـــكی رۆژنامفرۆشـــاندا چاوم رشـــك و پشـــك بـــكات، پم خۆشـــ خونری كـــورد ھموو جۆرە رۆژنامیكی لبرچاودا بت و ھموو

جۆرە بۆچوونك بخونتوە.ســـندیكای ئندامكـــی وەك بـــم ئابووریناســـان كـــ رۆژنامیك یان جكی كوردیی نوێ دەبینم دەسبگۆڤاربیرم بۆ بھدەرچوونـــی چند ملیۆن وەم پرچی ئگت، ئكی تر دەچدینارباشـــترە ك پارەی حزبی كوردی لبری چك و چشـــت وگۆشتی دیوەخانكان و رازیكردنی دی كۆن موستشارەكان، ل دەركردنـــی رۆژنام و گۆڤاردا خرج

بكرت.بـــم لـــ ھمـــان كاتـــدا بیـــر لو كارەساتش دەكموە لگڵ دەرچوونی ھر گۆڤار و رۆژنامیكی نودا، چند دەبن تـــر رۆژنامنووســـكی ریكف"سرنووســـر، بڕوەبری نووسین، سكرتری نووسین" و خۆیان بئیشكدا ھدەواســـن و نشـــارەزایان بنـــاو دەكون و ئوەندەی تر ئاستی خونری كی بنووســـییرەو رۆژنامكورد بـــ

ئاستی نامسئووالن دادەبزنن.

برھم علی

سیفدین علی ئحمدپاش نیــــوەڕۆی رۆژی ١٩٨٨/٨/٢٦ من و ھردوو (پ.م)ی مفرەزەكم (شۆڕش)ی برام و (فواد ئحمد حمدەمین) ل گوندی ی خۆشــــناوەتی خواحافیزمان لتوتمشھید حســــن كوستانی و برادەرانی كاتی خواحافیزی ل و خواســــت...لئ ڵ دەكونجنــــاوم وەك موە ھناخــــو پم وابــــوو زۆر زەحمت جاركی دی شھید كوستانی ببینموە، چونك ئو لگڵ پارتیزانكان دەمایوە، ئمش برەو بنــــاری قندیل ھدەكشــــاین، ھــــر چۆنك بت دانــــم بخۆمداگرت، بم دنیام زمانــــی چاوەكم، ناخمی گوندی توتم ل ــــی كرد، كوان حال مان گرتگایڕ چكو ڕوتین ئكڕببر، ك برەو گوندی شــــخ وەســــان بووم، ئستر ســــواری دەڕۆیشت...من ك نانی شش رۆژی س كسی ل بار كرابوو، شــــۆڕش و فوادیش ل پشوە ــــك لتردەڕۆیشــــتن، ...دوو كیلۆمدوورنكوتبووینوە، توتمــــ گوندی فواد تاقمكی پشــــتی لپشت كردەوە و دای دەســــتم و ب شرموە پی وتم: منیش ب (...خۆتی دابنــــ شــــپ ل)ســــووك توانجكــــوە پــــم وت: (كا ماندووبوویــــت، ئگر بتاقت بوویت وەرە ل شــــونكی من سوارب) وتی: كی دیكمك...(ــــر مانــــدوو نیمخن)ڕۆیشتین بینیم فواد تفنگكی بۆ درژ وەی قســــئ دەســــتم، ب كردم بیداتتواو تندروستی فواد بكات...توومز

نیی، شرم دەكات پم ب نخۆشم و ر لكســــوجارەیان یئ ،تم نییتاقوغكــــ دابزیم و پم وت:(فواد رەنگت لپش چاوم تواو نیی، چیت؟) وتی: (مامۆســــتا نخۆشم)، لمن سوند لو م كرد و منیش بكغند سواری وسوپیادە كوتم ڕێ، شۆڕش ب دواموە، فواد لبــــر ئازاری لشــــی، وەك مار لوولی دەخوارد...، ك كغر وسلفوادم بم شــــوەی بینی خامۆشییكی م رۆژە ناخۆشندازە دایگرتم، لئ بنازانیــــن چیمان بســــر دــــت، ئو نخۆشیی چیی؟ چارە ھر خۆڕاگرتن و وكاتگا، ئم كام رب ،گایمل نانی ڕرگایكی نادیار و ھزار ب ھزار بوو!! گیشــــتین گوندی شخ وەسان، كسی تدا نمابوو، برەو (دەردار)ی پشــــتی ڕاین، لگوراز ھھ خی وەسان بشقد پای شــــاخك كۆمی مای شخ وەسان چند كۆیتكیان دروستكردبوو و لو چۆوانیی دەیانگوزەراند، لوانی لوێ بینیبــــم ناویانم لیاد ماب كاك عزیز شخ وەسان بوو، ك برای شھید یاســــین شخ وەسان بوو، پاش چاك و چۆنی وتی مامۆستا دەنگ و باس چیی؟ لی پرســــیم برەو كــــوێ دەڕۆی؟ زانیم لو چۆوانییدا ئــــاگاداری برنامی ئم نییــــ و منیش پش ئوەی وەمی پرسیارەكی بدەموە پم وت:(برادەرانی تنپڕیون؟ بــــرە كس رگشــــمپبیانی پشمرگیكی زۆرم بینی برەو مم الی ئكان رۆیشتن، بلگوندی م

الیان ندا و نازانم بۆ كوێ چوون، لو قسان دابووین دیتمان وردە وردە ھندێ پیاو برەو الی ئم دەھاتن، پم وابوو ئوانیــــش تامزرۆی دەنگ و باســــمان بوون، منیش لبرئوەی ب پلبووم و نخۆشیشم لگدابوو، ك دیتم برەو المان دەھاتن، دەســــتی عزیزم گرت و برەو ســــرووترم برد و پم وت:(دۆی بالیسان چۆڵ بووە، بس ئوە ماون، ،نوتت دەتان فنن حكوموەش بمئدوو رگاتان ل پش یككیان، ئگر خكك لناو حكومت شــــك دەبن، ك ئــــوەی پ بپارزرێ، ھر ئســــتا بڕێ كون خۆتان بگین پنای یكك حشــــارتان بدات، ئگر ئوەشــــتان قس ویست ناكات كات بچیتر پ ،نییبكوژین، خۆتان و منداتان بكون دوای ئم برەو بنــــاری قندیل بكونڕێ). وتی: مامۆستا حكومتی چی و حای چی، مم؟ وتم ئچ بك ن! باشنفالمان دەكئوا دەڕۆین برەو سرچاوەی ملكان، دوای من زۆر ھمنان ئو قسیم بۆ ئو خزممان روونبكوە، ئوی شــــونك شــــك دەبا و لخۆی ناترس با برەو خــــوارەوە بوات و ئوەی ل خۆشــــی رانابین تۆ پشیان بكوە، دەستی ژن و منداڵ بگرن و فریای خۆتان بكون رووە و سرەوە ھكشن، زۆر سوپاسی كردم و وتی: ئوە بۆن ئمش ئســــتا دوای

ئوە دەكوینڕێ.شوەكمان لسرووی گوندی ملكان بسر برد و بیانییكی كوتینڕێ،

برەو (ساو و سوەكان)ل رگا پشــــمرگیكی زۆرمان بینی، (كارۆخ) شــــاخی روەو ھموویــــان دەڕۆیشــــتن، دەوروبری كاتژمر (١١)ی پش نیوەڕۆ گیشتین (ساو سوەكان)،

لوێ تووشــــی كاك دشــــاد باوانی و ھنــــدێ برادەرانی شــــھید تحســــین كاوانــــی و مفرەزەكی ئــــو بووین، شھید تحســــین ئوكات تازە لسر تیپی بڕانتــــی الدرابوو، منیش تنیا ئو دوو پشمرگم لگڵ مابوو، باقی كشتر چك پند رۆژكان چرگشمپقورسكانیان بردبوو بۆ بناری قندیل، یكترمان رقفمت لپســــراوی ســــگرتوە و دانیشــــتین لســــرپ نانی نیوەڕۆمان خــــوارد و تكبیری ئوەمان كرد، لگــــڵ ئو ھزە یــــك بگرین، ك لگڵ كاك كۆســــرەت دان، زۆرمان ن، وتمكو مان زانی لپرسیار كرد نشھید تحســــین بزان بشوەی جفرە ل بزان جیھازەكان بپرس ل كی لكوی با وەممان بداتوە و برەو الی ئو بچین و یك بگرینوە، ھرچۆنك یشتحســــین دەنگی گھید تت شــــبجیھازكی خۆمان ب جفرە مبستكانی تگیانــــد، ماوەیــــك چاوەڕمانكرد، یشــــتدەگن وەی دەنگیمــــرئــــبلجیھازەكی كاك كۆسرەت، جیھازەكی ئم قســــمان لگڵ دەكرد، دیاربوو وەمكی ل كاك كۆسرەت وەرگرتوە وتــــی: (برادەرەك دە با بن گاف...) ئمش لنو خۆماندا گیشــــتین ئو قناعت مبست ل پیتی (گاف) گوندی دەكرا ناو لوەی نرئبە، ل(نگــــو)جیھاز بوترێ، ئو (گاف)ە دوای نیوەڕۆ بوو بــــ بیكی گورەتــــر لو رۆژە ناخۆشــــ، ئیتر لجیاتی ئوەی برەو (گاف) وات بــــرەو (گرووی منجڵ)ی شاخی كارۆخ بكوینڕێ، ك زۆر لمان نزیك بوو، ب ھــــۆی بدحایبوونوە ھرســــكمان برەو گوندی (گون) ملی

رگمان گرت. بشی یكم

ئمی پرتوازە چۆن كشاینوە

ژمارە (١٢٣) ئابی ٢٠٠٩/٨/٨ زایینیخرمانانی ٢٧٠٩ی كوردی

8

ی شاررۆژژمر

یه که م نیوه ھه یڤ* ٢٢ ی یولیۆی سای ١٩٩٢

* رۆژنامه ی (کوردستانی نوێ) ی ژماره ١٤٥ ده رچوو، له و ژماره یه دا گۆڤارکی کـــوردی لوبنانیم به کردبوو، نمایش (گالوژ) ناوی که له الپه ره ٨ به ناوی (باھۆ) ی

کچم نووسیبووم، بوکرایه وه .* رۆژنامه ی (خه بات) ژماره ٦٢٧

ده رچوو.ئه لئه نباری، عه بدولئه میـــر *وه ک به رپرســـکی حکومه تـــی

عراقی وتی: بوار ناده ین تیمه کانـــی نه ته وه وه زاره تـــی یه کگرتـــووه کان کشتوکاڵ بپشـــکنن، چییان له ده ســـت دێ ته نھا ئه وه یـــان له ده ست دێ، به چه ند مووشه کک به غدا بۆردمان بکه ن، ترســـمان

له وه ش نییه .* رۆژنامه کانـــی به غدا به رده وام باس له پارزگای کویت ده که ن، وه ک به شک له عراق پناسه ی

ده که ن.* له ناو به غدا خۆپیشاندان دژ به تیمه کانی نه ته وه یه کگرتووه کان

به رده وامه .* ده ن پشـــمه رگه کانی به تال (پاســـۆک) خاخانی ۆنـــی دزکیان گرتـــووه ، که ٧٠ ھه زار

دیناری رفاند بوو.* له ھه ولر سه رکردایه تی به ره ی کوردستان بۆ باسکردنی ره وشی

سیاسی کوردستان کۆ ده بنه وه .* له ھه ولر باســـی ئه وه ده کرا که وا حکومـــه ت ده زگاکانی وه ک دائیره ی ھاتوچۆ و خانه نشنین و ته جنید له شارۆچکه ی مه خموور ده گوازته وه ، قسه ش ھه یه سه دان ئۆتۆمبلی بارھه گـــر خه ریکن گه نـــم و جـــۆی ســـایلۆیه که ی

مه خموور ده گوازنه وه .* گالۆنی به نزین به ٢٠ دیناره ، یـــه ک قنینـــه غازیش بـــه ٦٠

دیناره .

* له ته له ڤزونی گه لی کوردستان نیشـــاندرا کـــه وا نه وشـــروان مه ســـته فا و کۆســـره ت ره سول مام جه اللیان به ڕکـــرد، که به فۆکه یه کی ھلیکۆپته ری ئه مریکی

له شه قوه وه فی.* جه وھـــه ر نامیـــق ســـه رۆک لـــه په رله مانـــی کوردســـتان ھه ولر له سه ر ئاستی دبلۆماسی پشـــوازی له چه نـــد موانکی

بگانه کرد.* ئه مریکا ھوشـــیاری داوه ته وه گورایه لـــی ئه گـــه ر عـــراق بیاره کان نه بت، ئه وا ناچارن بژاری ســـه ربازی و ھز له دژی

به کاربھنن.* له ھه ولریش وه ک شاره کانی تری عـــراق خوارده مه نی گران

ده بت.* دکتـــۆر شـــرکۆ عه بدو و ئه میره ی ھاوســـه ری چوار شه و موانمان بوون، پاشان گه ڕانه وه

سلمانی.* ٢٣ ی یولیۆی سای ١٩٩٢

* رۆژنامه ی (کوردستانی نوێ) ی ژماره ١٤٦ ده رچوو.

* ژماره یه کی رۆژنامه ی (خاک) بـــه چـــوار الپـــه ڕه ده رچـــوو. الپه ڕه یه کی به زمانـــی عه ره بی بوو، ئه و رۆژنامه یه به ئۆفست چاپکرا بـــوو، که نووســـه ر و عه قیـــدی پۆلیـــس (مه ســـته فا رابـــه ر) له ســـه ر ئه رکی خـــۆی ده ریکردبـــوو، رۆژنامه که ته نز ئامزبوو. ده کرێ ئه و رۆژنامه یه به یه که مین بوکـــراوه ی ته نز کوردستان له کاریکاتریست و

ئه ژمار بکرت.بـــاس میدیـــاکان ھه مـــوو *له وه ده کـــه ن ره نگه له الیـــه ن ھاوپه یمانه کانـــه وه له عـــراق

بدرت.* به نزین بـــووه ١٦ دینار، غاز

گه یشته ٧٥ تا ٨٠ دینار.* قســـه ھه یه ده ن مام جه الل چه نـــد و مه ســـعوود کاک و سه رکرده یه کی تری ئۆپۆزسۆنی عراقی ده گه نه ئه مریکا و چوار رۆژ له وێ ده میننـــه وه ، ره نگه چاویـــان به وه زیـــری ده ره وه ی ئه مریکی (جیمس بیکر) بکه وت.

* ژماره یـــه ک لـــه رۆژنامـــه ی کوردســـتانی نـــوێ بـــه زمانی

ئینگلیزی ده رچوو.* ٢٤ ی یولیۆی سای ١٩٩٢

(کوردســـتانی رۆژنامـــه ی *نـــوێ) ی ژمـــاره ١٤٧ ده رچوو، له گه ڵ ئه و ژماره یـــه دا ژماره ی دووه می (په ریســـتان) به خۆرایی

دابه شده کرا.* به قســـه ی ده نگی ئۆپۆزسیۆن

مام جه الل که قسه ی بۆ میدیای تورکی کردووه ، وتوویه تی که وا ئمه له گه ڵ به غدا ناگه ینه ھیچ رکه وتنک، ئه گه ر فیدرالییه ک بکه ین، ھاوسیه کانمان له گه ڵ ئاسایییه وه ک وتانی سوریا و تورکیا و ئـــران به م له گه ڵ تورکیـــا نزیک تریـــن، به وه ش والیه تی موسل زیندوو ده که ینه وه کـــه له ســـای ١٩٣٢ رکه وتنی له ســـه ر کراوه . ھه روه ھا ئـــه و وتوویه تی تا کوردســـتان ئارام بت پویســـته ئه مریکییـــه کان ئه و گه مارۆیه ی سه ر کوردستان

ھه گرن.* ده نگی گه لی کوردســـتان وتی: مام جه الل ئـــه و به گانامانه ی له گه ڵ خۆییدا بردووه، سه باره ت به مه راســـیمی لکۆینه وه کانی مـــادام کوشـــتنی کۆششـــی دانیال میتران له ســـلمانی تا نه ته وه کاربه ده ستانی نیشانی

یه کگرتووه کانی بدات.* ٢٥ ی یولیۆی سای ١٩٩٢

* ته له ڤزونی گه لی کوردستان تا یارییه کانی ئۆلۆمپی ده ی شه و به رشـــلۆنه ی لـــه ئه ســـپانایا

نیشاندا.* ئیمۆ سه رۆکی تورکی سلمان ئه تاتورکی به نـــداوی دیمیریل کـــرده وه ، بـــه ئاماده بوونـــی موانانی ٢٥ وت له وێ وتبووی با عراق و سوریا چیتر چاویان له ئاوی د جله و فورات نه بت، خۆمان وشکایه تی زۆرمان ھه یه ، ئه و پرۆژه یه ش پاره یه کی زۆری تچووه ، ئه و مه راســـیمه لـــه ترسی ھرشکی چاوه روان کراوی کورده کان توند کۆنترۆل کرابوو.

* ٢٦ ی یولیۆی سای ١٩٩٢* رۆژنامه ی (کوردستانی نوێ) ی

ژماره ١٤٨ ده رچوو.* رۆژنامه ی (ئای ئازادی) ژماره ٣٢ ده رچوو، له و ژماره یه دا ئه و کورته نووسینانه م بو کرده وه ، به عسه و شه رم ناکات... بۆیه . قه یرانـــی عـــراق و یـــو ئن. چاوپکه وتنک له گه ڵ به رپرسانی

کۆمپانیای کوردستان.* ئیمـــۆ دانیشـــتنکی کراوه ی وه زیره کانی ھه بوو، په رله مان پشمه رگه و ناوخۆ و دارایی و کشـــتوکاڵ بانگ کرابوون، زۆر باس له رکخســـتنی ھزه کانی مه ســـه له ی کـــرا، پۆلیـــس نه ھشـــتنی دیارده ی چه کداری قســـه ی له ســـه ر کرا، ھه روه ھا باس لـــه که می پاره و بـــاج و دانیشتنه که ش کرا. گومرگه کان چوار سه عاتی خایاند، من وه ک رۆژنامه نووســـک له وێ بووم، بۆ یه که مجار له ده ره وه (ھه ڤاڵ خه جۆ) م بـــه جلـــی پیاوانه ی پشـــمه رگایه تی بینـــی، له وێ له گه ڵ پشمه رگه کان بوو، دیاره له گه ڵ ھرۆخان ھاتبوو چونکه ئه و له و خوه دا ئه ندام په رله مان

بوو.ده بـــت رازی عـــراق *وه زاره تـــی کشـــتوکاڵ له الیه ن تیمـــه تایبه تییه که ی نه تـــه وه یه کگرتـــووه کان بپشـــکنن بـــه مه رجـــک ئه ندامانـــی تیمه که ھاوتـــی وتانـــی ھاوپه یمان نه بن، ئه وانه ی له شه ڕه کانی دژ به عراق به سوپا به شداربوون.

* بـــۆ رۆژنامه ی ئـــای ئازادی

دیمانه یه کـــم له گـــه ڵ دکتـــۆر وه زیـــری ھـــادی) (ئیدریـــس گواســـتنه وه کرد، له وێ وتی وا خه ریکین کار له سه ر سازکردنی بواره کانی ھاوتوچۆ و پۆست و

پول و ته له فۆنات بکه ین.* وه زیری ناوخـــۆ له په رله مان وتـــی، وا خه ریکیـــن پارزگای که رکووک ساز ده که ین، بۆ ئه و مه به سته ش به ڕوه به رایه تیه کانی

ساز ده که ین.* له ھه واه کان باس له بوونی شـــه ڕو پکـــدادان ده کرـــت له ئه ھواره کانی خوارووی عراق له

ناوچه ی پارزگای ئه لعماره .* ٢٧ ی یولیۆی سای ١٩٩٢

* رۆژنامه ی (کوردستانی نوێ) ی ژماره ١٤٩ ده رچوو.

* له گـــه ڵ قـــادر وه رتی که لـــه رۆژنامه ی ئای ئازادی به یه که وه کارمـــان ده کـــرد، دوو رۆژ بوو خه ریکی سازکردنی ریپۆرتاژک بووین له سه ر شوه ی لکۆینه وه

له دادگای ھه ولر.* ٢٨ ی یولیۆی سای ١٩٩٢

* رۆژنامه ی (کوردستانی نوێ) ی ژماره ١٥٠ ده رچوو.

* لـــه رۆژنامـــه ی ئه لشـــرق مه ســـعوود کاک ئه لئه وســـت بارزانی لدوانکی دابوو، وتبووی مام بۆچوونه که ی به سه باره ت جه الل ســـه باره ت به فیدرالیه ت له گه ڵ تورکیا ئه وه گوزاره شـــت لـــه بۆچوونی تایبه تـــی خۆی ده کات، ئمه ســـه یری تورکیا

.ده که ین ته نھا وه ک دراوس* حکومه تی عراقی سکانامه یه کی ئاراســـته ی کۆمـــکاری عه ره بی کردبـــوو، که وا تورکیا ده ســـت له کاروبـــاری نـــاو وته که ی وه رده دات، ده ســـتی ھه یه لـــه پارچه کردنی پارچـــه بیرۆکه ی

وته که مان.وه زاره تـــی تیمـــه ی ئـــه و *ئه ندامی پشـــکنی کشتوکایان وتانی ھاوپه یمانی تدا نه بوو، بۆیه له به غدا شـــادومانیان به رپیوان و ئاھه نگ گان نیشان

دابوو.* ٢٩ ی یولیۆی سای ١٩٩٢

نوێ) (کوردستانی رۆژنامه ک *ی ژماره ١٥١ ده رچووه .

* رۆژنامه ی (خه بـــات) ی ژماره ٦٢٨ ده رچووه .

* رۆژنامه ی (رگای کوردستان) ی حزبی شیوعی ژماره ٨ ده رچوو.

ده وی) * گۆڤاری (سیاســـه تی ی سه نته ری ستراتیژی سه ر به یه کتی نیشـــتیمانی کوردستان

ده رچوو. * مـــام جـــه الل لـــه لدوانکدا نیگه رانـــی خۆی نیشـــانداوه ، که وا نه تـــه وه یه کگرتووه کان به مه رجه کـــه ی حکومه تی عـــراق رازی بووینه ، داواشـــی کردبوو کـــورده کان پ چه ک بکـــه ن تا

رژمی سه دام بروخنن.* گالۆنی به نزین نرخی ٢٥ تا ٣٠ دیناربوو، ھاتوچۆ بۆ موس و

که رکووک خۆش نییه .* ته له ڤزونـــه کان بـــه رده وام یارییه کانی به رشـــلۆنه نیشان

دەدەن.* ٣٠ ی یولیۆی سای ١٩٩٢

* رۆژنامه ی (کوردستانی نوێ) ی ژماره ١٥٢ ده رچوو.

* مام جه الل و کاک مه ســـعوود

وه زاره تـــی بـــاره گای لـــه ده ره وه ی ئه مریکـــی له گه ڵ بیکر

کۆبوونه وه .جگـــری نـــاوی ئیمـــۆ *وه زاره ته کانی حکومه تی ھه رمی

کوردستان ده رچوو.* ھه مووالیه ک سارد بوونه وه ، کـــه وا له ســـه ر پشـــکنینه کانی کشـــتوکاڵ، وه زاره تـــی ھاوپه یمانـــه کان لـــه به غـــدا نادات، ده ن حکومه ت پشـــتر به گه نامه کانی ناو وه زاره ته که ی

گواستیته وه .* ئه نجومه نی ئاسایش له ره وشی مافی مرۆڤ له عراق نیگه رانه ، بیاره چه ند تیمـــک ره وانه ی به غدا بکات بۆ لکۆینه وه له و باره وه سه باره ت به داپۆسینی

کورد و شیعه کان .* ئه مشـــه و لـــه ته له ڤزونـــی بریتانی ســـوپه ری ئاســـمانی دانیشتنی نونه رانی ئۆپۆزسیۆنی عراقـــی له گه ڵ (جیمـــس بیکر) ی وه زیـــری ده ره وه ی ئه مریکی

نیشاندرا.* ٣١ ی یولیۆی سای ١٩٩٢

* رۆژنامه ی (کوردستانی نوێ) ی ژماره ١٥٣ ده رچوو.

* ١ ی ئۆگستی سای ١٩٩٢* له فۆکه خانه سه ربازییه که ی ســـه ربازی وه فدکـــی دیانـــا ھاوپه یمانـــان نیشـــته وه ، ئه و وه فـــده چاویـــان به ســـه رۆک وه زیرانـــی حکومه تـــی ھه رمی کوردستان که وت، له وێ وه فده که دیمانه ی وه زیره ئاماده بووه کانی کرد، کۆلۆنل ولســـن وتبووی: الم ســـه یره ئه و میلله ته ئه وھا سانه وه سه رپ به ئازایی ھه و خۆئاماده کـــردن، که وتنـــه و دیموکراســـیه ت ده کـــه ن کار بنیات بنن، من شـــانازی به و به رنامه یان ده که م. وه فده که به

گه رمی پشوازییان لکرابوو.* ٢ ی ئۆگستی سای ١٩٩٢

* رۆژنامه ی (کوردستانی نوێ) ی ژماره ١٥٤ ده ر چوو.

* رۆژنامه ی (ئـــای ئازادی) ی حزبی زه حمه تکشانی کوردستان مانشتی له ده رچوو، ژماره ٣١ ئه و ژماره یـــه دا نووســـرابوو، زه برکی وه شانی ئه گه ری که وا سه ربازییه کانی بنکه سه ربازی

حکومه تی عراقی نزیکه . *٣ ی ئۆگستی سای ١٩٩٢

* رۆژنامه ی (کوردستانی نوێ) ی ژماره ١٥٥ ده رچوو.

* ئاژانسه کانی ھه موو جیھان، عه ره بییه کان و ئه وروپاییه کان به زیانی کوشنده ی ئاماژه یان ئابـــووری ناوچه کـــه پـــاش شه ڕه که ی کوت و داگیرکردنی ئه و وته له الیـــه ن ھزه کانی حکومه تـــی عراقی کـــردووه ، رژه ی ده ـــن، ئوردنییه کان ١٠٪ زیان لـــه ئابوورییه که مان بۆیـــه ش که وتـــووه ، ئابوورییه که مـــان الر بـــووه و بازاڕ باری گرانی و ھه چوونی پوه دیاره . فه ه ســـتینییه کان زۆریـــان زیان به رکه وتـــووه ، ته له ڤزونی گه لی کوردســـتان به رنامه یه کی تایبه تی له ســـه ر ئـــه و بابه ته ھه بـــوو، لـــه و به رنامه یدا سه فیری ئه وده مانه ی ئه مریکا له کوت وتبووی، ئمه له و رۆژانه له ناو کویت کۆمان

نه دا، لـــه کوت ده رنه چووین، ســـه فاره ته که مان چۆڵ نه کرد، گه مارۆمـــان له ســـه ر بـــوو، ناچاربووین نه مابوو، ئاومان ئـــاوی حه وزه کـــه ی مه له وانی پاک ئاوه که مان به کاربھنین، ده کرده وه و ده مانخـــوارده وه . ھه ر له و بۆنه یـــه دا مانۆرکی ئه مریکی کوتـــی ســـه ربازی ســـازکرا و تدا ٢٤٠٠ سه ربازی

ئه مریکی به شداربوون.نرخـــی بنزیـــن گاۆنـــی *گه یشـــته ٢٠ دینار. قســـه ی وا ھه یه ، گوایه ئه حمه د ئیسماعیل کـــه ســـه رمایه دارکی کـــوردی ھنانی به نـــداری ھه ولره ، به نزینی له گه ڵ حکومه تی عراقی گرتووه ، گوایه به نزین ده ھنت، نرخـــی بنزینه که ی ئـــه و یه ک لتری به یه ک دینار ده بت. له و رۆژانه باســـی وه زعی ناو به غدا ده که ن ناخۆشه ، خه که که زۆر بیـــزارن، به رده وام لـــه ھه موو الیه ک ھه ر جنو ده ده ن. ھاتوچۆ بـــۆ که رکووک زۆر ناخۆشـــه ، تا له پـــردێ ره ت ده بیت ســـســـه عاتی ده وت. نرخی شه کر له بازاره کانـــی ھه ولر کیلۆی گه یشـــتووته ١٤ دینـــار، لـــه و رۆژانه ش بارھه گره کانی تورکی له ســـنووره کان ناپه ڕنـــه وه . گوایه له شکری په که که رگاکانی

گرتووه .* وه زیـــری ده ره وه ی تورکیـــا سه ردانی سوریا ده کات، له گه ڵ سوریا دانوستانیان ھه یه ، باس له مه ســـه له ی په که که ده که ن، تورکه کان به نیان داوه یارمه تی سوریا بده ن، کۆشش ده که ن کار ئاســـانیان بۆ بکه ن تا ھاوکاری ھـــه ردوو وت بـــه رده وام بت، به ســـورییه کانیان وتووه ئاوی فوراتیش که م ناکه ینـــه وه ، به که مال به نداوه که ی ته واوبوونی ئه تاتۆرک کـــه به مه به ســـتی کاره بایه ، وزه ی به رھه مھنانی

سوریا ب ئاو نه که ن.* له و رۆژه دا کۆبونه وه ی ئه منی نه ته وه یی ئرانی به ســـترا، له کۆبونه وه یه کدا باســـی ره وشی عراقیان کردووه ، که یه کپارچه یی ئه و وته یان مه به ســـته و کاری بۆ ده که ن، چونکه لداوانه که ی مام جه الل ته نـــگاوی کردوون، له لدوانی شیعه کانی خوارووی

عراقییش تووڕه بوون.* لـــه میدیاکانـــی حکومه تـــی عراقدا به شـــکۆوه باسی یادی گرتنه که ی کوتیان کرده وه ، له سه رانســـه ری وتدا ئاھه نگیان گابوو، به شـــانازییه وه یادی (یوم النداء) یان به رز راگرتبوو، له په یامه کانیاندا سوورن له سه ر ئه وه ی کوت به شـــکه له خاکی عـــراق، لـــه رۆژنامه کانیاندا به گه نامه یـــان له ســـه ر ئـــه و

سیاسه ته بوکردیته وه .* ئوســـامه ئه لبـــاز به نـــاوی حکومه تـــی میســـری وتبـــووی له گه ڵ یه کپارچه یـــی عراقین، ناڕه زاییان له و ده نگۆیه ھه بوو کـــه داوای پارچه کردنـــی ئـــه و وتـــه ده کات، ھه روه ھا ئه منی نه ته وه یی ئرانیش نیگه ران له و

مه سه له یه .(رۆژانه که به رده وامه )بشی یكم

ھه بژارده ی تۆمـــاری رووداوه کانه لـــه ده فته ره تایبه تییه کانمـــدا، پاکنووسی دوو ھه فته یان به به رده وامی بوده که مه وه . له ٢٢ ی یولیۆ

تا ٨ ی ئۆگستی سای ١٩٩٢شرزاد ھه ینی _ ستۆکھۆم

رۆژ به رۆژ

شرزاد ھینی

نیایی

ز٢٠

٠٩/٨

/٨ی

ئاب (١

٢٣ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧٠٩

نیانا

رمخ

9

یەر

ەواد

ی

فایلكان ... ل شڕی ناوخۆوە بۆ شڕی لیستكان

نی رابـــردوو، كمـــاوەی ســـا دەرفتـــك رەخســـا بـــۆ ئوەی ھندێ الپڕەی كۆنی كســـایتی ھبدرنـــوە، حزبـــكان و چندین فایلی رەش ھدرانوە، فایلی ئو كســـانی ل ژرەوە پیوەندییان بحزبی بعســـوە كســـانی ئو فایلی ھبـــوو، لشڕی ناوخۆ بشداریان كردبوو و كاری دڕندانیان ئنجام دابوو، فایلی قمكانی شڕی ناوخۆ، واتا ئو كســـانی ب نووســـین كردبوو ل شڕەكاندا بشداریان گریسانڕە نو شـــو برەویان بدابـــوو (چ بناوی راســـتقینی خۆیان، یان بنـــاوی خوازراو)، تنانـــت فایلی ئو كســـانش ھاتـــوە گۆڕێ ك ل ســـردەمی حزبی بعس ب بعس و قائیدی سورە و زەرورەیاندا ھگوتبوو، ب نیشـــتمانپروەرتی ئستاش

خك دەفرۆشن.ئو زەمنـــ، زەمنك بوو ئو كســـانی ناویان لـــ فایلكان دەھات كســـانی بـــزراو بوون، ل بزیان خۆشـــیان ھندكیان خۆیان و لو مژووە رەشـــیان دەبـــووەوە (لـــوە گـــڕێ حزب ھیچی بـــ ھندكیـــان نگوت و ل پۆســـتكانیاندا مانوە، ئوە مبووبن، ئورەتریش نر گگئ كدەروونی و مرۆیی نباسی الی

، ( یـــن ك ە دھتـــا بۆیـــان بھر كرابـــا وەســـیلیك با، فایلكانیان و دەشـــاردەوە ھوی ئوەیان دەدا لـــ ھـــر ب شـــونك ن نیـــا كا یل فادەسكوتوە، ی ە و ئـــ بۆلبرچاوانـــی نھن و بزری بكن، تنانت

ھندكیان كـــ ناوەكانیان لناو فایلكاندا روون و ئاشـــكرا بوو، حاشـــایان ل دەكرد و دەیانگوت ئـــوە بنـــاوی ئمـــوە كراوە

بۆئوەی ناومان بد بت.بانگشــــی ھمتی لمیانی ھبژاردنكانی ســــرۆكایتی و پرلمانــــی كوردســــتان، ھمان ئو شت ل الین قمكانوە دووبارە كرایوە، ك ل سردەمی فایلــــكان حاشــــای لــــ دەكرا (تنانــــت دەشــــاردرایوە، و تــــا ئســــتاش لســــر الپڕەی ھندێ رۆژنامــــ بردەوام)، با بكموە، روونتر مبســــتكم لسروبندی شڕەكانی ناوخۆ، ئوەندە تشھیر بیكتر كرابوو، ن لی ناشرین و جووەندە قسئ وە، یان راستتر لكنن الیالی وە، بكنكانی الیملن قالیالینكی تر دەگوترا، شرمیان دەكرد ئــــو الپڕان بنوە گۆڕێ ستاش كاتوە، ئنڵ بدرو ھالپڕەكانــــی ھندێ رۆژنام ھڵ دایكی تند وتاروە، چدەدەیتلیســــتك، لبرژەوەندی كــــقس ب لیســــتكی دیك گوتراوە و ھندجاریش گیشتۆت رادەی تشــــھیركردن بیكتر، ھبت رنامب لســــر گفتوگۆكــــردن و بــــاش و لیســــتكان و كاری خراپی ئــــم برنام لویتریان، یان خۆدەرخســــتنی لیستكان و بخۆداھگوتن ب ھر شوەیك م قسب ،كی رەوایت، كاربپگوتن و تشھیركردن ب یكتر، دوایوەی لشیمانبوونپ ككار ۆ قســــمی ئســــانو كو ئــــدەن، برامبریــــان الینی ب و قســــانوەی ئگومانــــم لــــبدەچت نــــاو فایلكوە و رۆژك دت ك ھمان ئو قسان یخی بگرن و ئویش ب ھموو جۆرك ھــــوڵ دەدات ل خــــۆی دووریان بخاتوە و لیان پشیمان، بم ناتوان و ھر دەب دەستی خۆی

بگزێ.

سنگر زراری

(٢٧) ببا ھ

محموود سعید ل ١٩٦١/٧/٢١دا گواستراموە بۆ ناحیی

مركزی ھولر"عنكاوە"لــــم ناوچیــــ چونكــــ نزیكی ھولــــر بوو كارمنــــدی ئیدارە زۆر دەرندەكوتــــن، لالیكوە لالیكوە مركــــز قائیمقامی موتســــریفی ھولــــر ئم دوو ورەتــــر بــــوون لگ یتســــوبڕوەبــــری ناحیــــ، لگــــڵ ئوەشدا وا رككوت لو سادا ك مــــن لــــوێ بووم شۆڕشــــی

چواردەی رەمزان روویدا. ھرك شۆڕشك روویدا ھاتووچۆ قدەغــــ كرا، وا رككــــوت دوو پالماری عنكاوەیــــی گنجــــی پۆلیســــكیان دابــــوو، تڤنگیان تڤنگكیان كردبۆوەو لشــــان گیشــــتوە ھواڵ كات فاند، جیــــش و ئیــــدارەی ھولــــر، ئوەندەمانزانــــی ئامیر لیوایك یشــــتگ و"٥"دەبابوە بخۆی

عنكاوەو ئابوقی دیكیدا. منیش وەك برپرســــكی ئیداری كابــــرای ئامر لیــــوا بانگی كردم و وتی: دانیشــــتوانی ئم گوندە ھموو یاخی بوون و دژی شۆڕش ئستا لبرئوە جوونتوە، ئم گوندە دەپشكنم. ئمان ھموو گولل ر دەبسكعم بۆ مبئباران بكرن، تۆ ك بڕوەبری ناحیــــی ئاگاداربــــ لمــــاوەی ســــعاتكدا نزیكی"١٠٠"كــــس زیاتــــری ھنایــــ بــــر مركز عنــــكاوەو دوو زابتی بدیارەوە

دانــــان و وتی: ھركس ســــری ھبێ و قسی كرد گوللیكی

پوەنن. ئــــم بســــتزمانان چاویــــان بیوەتــــ من و نازانــــن چیبكن و ھــــاوار بــــۆ كوێ ببــــن. ئامر لیواك وتی: ئستا ئۆتۆمبلكی عسكری داوا دەكم و دەیانبم كزانیم ئیش ر. كسكعبۆ م ویستوە، پترسییم وتۆتكب عقكی ئیداری ئمان رزگار بكم لم كوشتن، وتم: جنابی ئامــــر لیوا تۆ ئمان ناناســــیت ھموو یككیان الی ئم فایلیان ھیو زۆربیان شــــیوعین، تۆ یانی بم بدە دەست من بوانئتقریركی موفســــ لسر ھر یككیان دەیان نرم بۆ پارزگا تاوەكو حیسابیان لگڵ بكرت، كابرای ئامر لیوام بم قسی رازی كرد، راســــتوخۆ وتی: كوابوو من ئوان تســــلیمی تۆ دەكم. وەرچرخان دەبابكــــی رووی برەو ھولر كوت رگاو ھموو دەبابكانی كشانوە بۆ ھولر.

روفایل"قــــس شــــق منیــــش عنكاوە"م بانگ كردو وتم: ئامر لیوا قسی كرد، ك مبستكی خراپی ھی، ئوا من ھمووتانم م كاتمــــردن رزگاركرد لــــ لــــناســــكدا، كــــ شۆڕشــــی ١٤ی لبرئوە روویــــداوە، رەمزان دەبــــت ئســــتا ئــــو دوو كوڕە یان لكنگتڤ كــــ نكاوەییعپۆلیس فاندووە دەبت ئســــتا ئو تڤنگ بگڕننوە بۆ بنكی پۆلیس و ئو دوو كســــ ناوی خۆیان بن و ب ئیتیعادی بدرن

ب دادگا. لپاش ئم لكۆینوان پیوەندیم بــــ موتســــریفی ھولر كرد. ھموو كارەســــاتكم تگیاندو ســــانو كمــــوو ئمــــوت: ھپك ئامر لیوا كــــۆی كردبوونوە وەرگرتــــوون ك پشــــتگیریم لھیچ جۆرە جونوەیكی خراپ برامبر ب حكومت و شــــۆڕش

نكن. جدەستب ھولر موتسریفی ھمــــوو و كــــردم پشــــتگیری ئــــو كســــانی ك دەســــتیان

كران، ئــــازاد بســــرداگیرابوو و پیاوە بمجــــۆرە ژیانی ئــــبگوناھم رزگاركــــرد ل تنگ و ك ،و ئامر لیوایی ئــــمچبنیاز بوو زۆر تووندی ســــزایان بدات، دوایی ھموویان رزگاریان

بوو. لــــم رووداوە كــــ دەردەكوت، زۆرجــــار پیاوە عســــكرییكان ،وە گرنــــگ نییالیانھیــــچ بك ســــدەھا مرۆڤی بــــ گوناح لناوبــــرن، ل زروفكــــی وادا موان وایاندەزانــــی ئئــــ كــــ

.شۆڕش كی دژ بوەینجوكوابوو پویســــت ئو كسی، ل وە دەبرز دەكاتری بس كملی بدرت، ئمش بۆ كارمندی ئیداری دەب ب سبرو تحمول و ب عقكی ئیدارییوە ئمجۆرە ئیشان چارەسر بكات، ك لو بــــاوەڕەدام ھموو دانیشــــتوانی ئستاشــــی ھتــــا عنــــكاوە لگدابت لبیریان ناچتوە.

ناوچــــی مركزی ھولر یانی تابیعی ناحییــــ"٦٠"دێ ئــــم بوو، ناوچیكی ب برەكت و خردار بوو بۆ دانیشــــتوانی ئو گوندان، ك ھمووان ب ئیشــــو كشتووكاوە خریكبوون. گنم و

جۆ و ھروەھا مڕوماتیان بخو دەكرد، ھرجۆرە پویستییكیان یشتنئاســــانی دەگب بووایھ ل چونك ،ناحیــــ مركــــزی و دادەنیشــــتن دەشــــتی ھولر ئاسانی ھاتووچۆیان دەكرد بب ی ناوچوانچپ ل، بئۆتۆمب

شاخاوییكان. مركزی ناحیــــ عنكاوە بوو، كریســــتیانكان تیدا دادەنیشتن مامۆســــتاو وانــــئ زۆربــــی خونــــدەوار بــــوون، دەرســــیان دەگوتــــوە لــــ قوتابخانكانی عنكاوە ل ھولر، نزیكی ١٥٠ مامۆســــتایان ھبوو ئوسای ك من لوێ بــــووم. زۆر رزیان ل كاربدەستانی میری دەگرت و جوتیارییان كاسبكارو زۆربیان دەكرد، لو ســــاندا ھیچ جۆرە كردن لدی نب كی خراپم لكار

كردەوەی چاك بوالوە. نیشــــتیمانپروەریان ھستكی ھبــــوو برامبــــر ب كــــورد و ژیانكی رز و خۆشــــیان دەبردە

سر لناوچی ھولر. ل ١٩٦١/١١/٢١ دا ھتا ١٩٦٢/١/٢٠ چوومــــ نو خولــــی قائیمقامی

بووم.ئم خول كــــ وەزارەتی ناوەخۆ

بڕوەبری ئو بۆ كردبوویوە ناحیان، ك دەرەج یك بوون، یعنی ل"٦"ساڵ خزمتیان زیاتر بووە. لــــ ھر لیوایــــك یك بڕوەبــــر ناحیــــ وەردەگیرا، لبرئوەی مــــن مرجم تدابوو پاــــوراو كرام بۆ ئو خول دوو تدا یاســــایانی ئم ،مانگیی

دەخوندرا: ئیــــدارەی عامــــو ١- یاســــای

محلی. ٢- یاسای مالیو زەرائیب.

٣- یاسای بلدیات. ٤- یاسای حدود.

٥- یاسای ئجانب. ٦- یاسای جمعیات و نقابات.

٧- یاسای ئمن. ٨- یاسای قانوونی ئساسی.

٩- موناقشو دەوام. من لم خولدا بباشی دەرچووم و بوانامــــم وەرگــــرت لالین لیژنی تاقیكردنوە، ك وەزیری ناوەخــــۆ و موفتیــــش ئیداری و بڕوەبری یاسا بوون. لدوای ئم دەورەی دامزرام ب قائیمقام مانی. لپشــــدەر لیوای ســــل ل

١٩٦٥/١/١١دا.بشی دەیم

محموود سعید: پیوەندیم ب موتسریفی ھولرەوە كرد

ئا: بدرخان* جیابوونوەی مكتبی سیاسی ل مال

مستفا چۆن بوو؟- بــــۆ لكبوونــــوەی مكتبی سیاســــی لگــــڵ مال مســــتفا بارزانی، ئوان بو المركزییی مســــتفاش مال نبوون، رازی گوتی لوكاتی ھر ئوەندەمان لدەست دێ، ئم پمان دەگوترا وانبی سیاســــی، ئكتی مباكۆنفرانسكیان بست ل ماوەت، ل كۆنفرانسك مكتبی سیاسی بیاریــــان دا ل مال مســــتفای جیاببنــــوە، ئــــوان لــــ مال مستفای جوودابوونوە، ئوەی ئندامی پشكوتووی پارتی بوو بگر مكتبی سیاســــی كوتن و چكدارەكانیــــش لگــــڵ مال مستفا بوون، مال مستفا ھزی ناردن ســــریان، ك یكم جار عوبیدوــــ و لوقمــــان بوون، ئوان مفاوەزاتیان لگڵ كردن، مــــال مســــتفا بیــــاری گرتنی ھردووكیانــــی دەركرد، ئوجارە ھزكــــی دیكــــی زۆر گــــورەی ناردە سریان و ئوانی دەركرد و چوونــــ ھمدان لــــ ئران، ســــاك زیاتر ل ئران مانوە و دووبــــارە گڕانوە، دیســــان كتنوە مفاوەزات، خۆی عباسی مامنداغاو ئوان ل دۆ رەقی بوون، مامنداغای عباسی الی بشكیان چوون كن مال مستفا وەكی كمال موفتی و ئوان دەوری دان، دوای جاركیان مال مستفا چووە ئران بۆ الی حمرەشــــید خان، لوێ برقیكی دا عباسی مكتبی :دە ك مامنداغای، سیاســــی بنرە ناوپردان ئیشیان پیان، عباس ئاغا بوانی گۆ كوڕە ئوە بۆ ئوەی بتانكوژن، بۆیــــ نچوون، ھتــــا بخۆی دەستگیركردنی بیاری و گڕاوە

دان، كاك علــــی عبدوــــ و نوری شاوسی رەحمتی گیران، راتــــن و چوونھ وانــــی دیكئرانی، دەستیان ب مفاوەزات كرد لگڵ حكومت و چوون چمی بارەگایان لونــــدەرێ و رزان كــــردەوە، كاك علی عبدو و نوری شــــاوس ك گیران ب مال مســــتفایان گۆت باب برماندە ئیشــــتان لگڵ دەكین، ئوجا

بریدان و ئیشیان لگڵ كرد.* عباس ئاغا چۆن كوژرا؟

- عبــــاس ئاغــــا كــــورد بوو، كوردایتی دەكرد، بمردنی خۆی

مرد، ب نزیفی دەماغ.* ئی دۆستایتیت لگڵ كمال محدینی

بۆ كی دەگڕتوە؟- ل سای ١٩٦٣ حمی حاجی رپرسی لقی دوو بوو، كتاھیر بئم ل وتی كۆی بووین، بینی لگڵ ئو سید مجیدەی خۆش نبوو، ئمــــ ئندامی ناوچی بووین، لــــ ئنجامدا مام جالل داوای سید مجیدی كرد بۆ چمی ئمنیش داوایكی بــــۆ رزان، لگــــڵ بووم، بــــم مام جالل ل ین واجیھســــگۆتبووی حھولر بــــا ھر ســــید مجید ب، ســــید مجید چووە چمی رزان الی مام جالل، لالی مام جالل مــــاوە ھتا بیانی ١٩٧٠، ل بیانی حفتا ســــید مجید لرە لگڵ فارس باوەی بینیان ،بوو، چــــووە گخــــۆش نلوندەرش دەوری ھبوو، سید مجید لــــ ھموو كاتك دەوری ھبوو، ل ٦٣ ك حمی حاجی چووین مــــقل بوو ئتاھیــــر نقدزێ گۆتمان باب حم نقل بی ئم ھموومان نقل دەبین، گۆتیان باب حممان نقل كرد، كاك عومر دەبابــــ گۆتی ئوە نقلمكرد، ئوجا كمال محدین

ھات بووە برپرســــی لقی دوو، ئوجــــا ئو ل قۆرتــــالس بوو ئم ل رەســــول بچكۆل بووین، یان دەنارد كاغزی ھمووجارێ جیھازی دەكــــرد و دەیگوت وەرنئرە، بــــ تایبتــــی لگمن پیوەندیمان زۆر بھز بوو، ھتا ل بغدا بوو ل سكرتاریتی مام جالل ھاتبووە ھولر پرسیاری منی كردبوو، گۆتبوویان وەھی مــــادام گۆتبــــووی ،خۆشــــننخۆشــــ بۆ پــــم نان، مای ئاوابی بخۆی و حمید رەشاش و جعفر خیات و ئوان ھمووی

لگڵ خۆی ھنابوو ھات ئرە.* پاش پنجا ســـاڵ لـــو دواییاندا مام

جاللـــت بینییوە، بینینی وەك ســـرۆك كۆماری عراقی ئستا و بینینی ئوكاتی چـــۆن كوردایتـــی، تكۆشـــركی وەك براوردت دەكرد، لگڵ مام جالل باسی یادەوەرییـــ كۆنكانتـــان كـــرد، ل بیری

مابوو؟- مــــن لــــ ســــای "١٩٥٢"وەوە دەیناســــم، ل ٥٢ ھات ھولر مــــن و مال عــــوی بپــــ برد ھتا كســــنزانی، ھــــر فری ئوەی كردین ل شانی یكم، ،كخــــراو، ناوچرەكی، رســــلــــق، مكتبی ســــركردایتی، ئــــو كاتــــی لیژنــــی مركزی نبوو، ســــركردایتی بــــوو، مكتبی سیاســــی، كۆنفرانس،

كۆنگرس، فری ئوەی كردین، غریبغریــــب، متا بووە مھل كسنزانوە بپ گڕاینوە دیتم كــــ ئوەندەی ھولــــر، تجمیدیان كرد ل ســــای ١٩٥٩، شیوعییكان كۆمك ھاتنسر حوكم حمید عوســــمان و ساح خســــرۆ و رەحمتی حیدەری تۆفیــــق و نــــژادی عزیز ئاغا، ئوانــــ ھموو بوونــــ ئندامی مكتبی سیاسی، ماوەی ساك مام جاللیان تجمید كرد، ئوجا مام جالل ھر دەھات ھولر و ب ئمی دەگوت ئوەی ئیعتیمادی لسر بوو، ئوكات مال مستفا ل بغدا بوو، دەیگۆ بۆن الی مال ن، لفا داوای كۆنگرە بكمســــتئنجامدا كۆنگرەی پنج بسترا، ،و كۆنگرەیندام بــــووم لمن ئ جمك نوكات یالل ئــــمام جبوو، نجمكی لســــر شــــانی بوو لســــر تارمــــكان دەگڕاو عبدولكریم تبعن دەسووڕا، قاسم ئیعالنی كردبوو نابی ھزی چكداری بت ناو حزبایتی، بو دەق گوتیان: "قوات المسلح فوق ئوجا واالســــتجاھات"، المیول مام جــــالل ناوە ناوە بانگی منی دەكرد، یان بانگی سید مجیدی دەكرد و دەیگــــوت ئوھا بكن و

ئوھا بن.* ك ئوجارە بینیت باســـی شتی كۆنتان

كرد؟- بــــ باســــی زۆر شــــتمان كــــرد، گوتم مام جــــالل كتبكم بدەســــتوەی، گوتــــی ئی بۆ بــــوی ناكیــــوە؟ گوتــــم دوو ســــ جار نــــاوی تــــۆم ھناوە، ب تایبتی باســــی ســــ دینار و روبعكم كردیی، گۆتی: لبیرت ماوە؟ گوتم: ئرێ وەھی لبیرم

ماوە. بشی نۆیم

حسن مستفا: مال مستفا بیاری دەستگیركردنی عوبیدو و لوقمانی كوڕی دەركرد

حسن مستفا - ھولر ٢٠٠٩

پارزەر: حوسامدین سرداریجبجكردنی بڕوەبرایتی عنكاوەو فرمانگی دادنووسی عنكاوە، لـــ خانوویكی دوو نھۆمییـــ برامبر بـــ دادگای عنـــكاوە، ك ئویـــش لناو خانوویكی دوو نھۆمی بچووكو پســـند دادگا كاروبـــاری بۆ نیی، پشتر ھردوو فرمانگی ئاماژەپكراو لناو خانووەكی ویستپ نكاوە بوو، كدادگای عتایبتمنـــد باخانیكـــی ھبت بۆ ھموو فرمانگكانی دادگاكانـــی و داد وەزارەتـــی ،وە باســـی بیناكنكاوە. ئعخۆ ئگـــر باســـی كارەباتان بۆ بكین زۆر سرســـام دەبن، ھردوو فرمانگی ئاماژەپكراو لم گرمـــای تممووز و ئابدا

رۆژك كارەبایان ھیو رۆژك نییانـــ. ئینجـــا ئـــو رۆژەی كـــ كارەبایـــان نییـــ ھموو ھریكیكك فرمانبرەكان خۆیان لگڵ باوەشـــینیكی ھناوە بۆ فنككردنوەی خۆیان. سیرە ٥-٦ كاتژمر فرمانبر بتوانت كاروباری بب كارەبا

ھاووتیان رایی بكات. ئ برا ئگــــر كارەبا نیی دەبا بكن، دابین بۆ موەلیدەیكیان خۆ فرمانبریش مافی خۆیتی لكاتی دەوامكردن ل بارودۆخكی گونجاو بژیت تــــا بتوانت پتر

خزمتی ھاووتیان بكات. ئاینــــدەی لژمــــارەی داواكارم بدرخــــان كارەبــــای ھــــردوو فرمانگی وەزارەتی داد بردەوام

بت.

فرمانگ حكومیكان و كارەبا

دەرگای ژووری دادوەری دادگای باری كسی ھولر

ب توانج

فۆتۆ: پارزەر حوسامددین سرداری

ژمارە (١٢٣) ئابی ٢٠٠٩/٨/٨ زایینیخرمانانی ٢٧٠٩ی كوردی

10

یگشـــت

پوشۆ خدر قساب بـــازاڕو ســـیری ئگـــر پشوەچوونی ئمۆی گۆڕەپانی كوردستان و ژیانی خك بكین، برچاو گۆڕانكارییكی دەبینین بدی دەكرێ ھر لبردەســـت كردن و چاك كردنوەی شـــقام و رازانوەی بـــ چیمن و گوڵ و گوـــزارو پـــردو برزەپـــردو جوانی شـــار و كردنوەی دەیان باخچو خزمتگوزاری و پارك ئاوو ئـــاوەڕۆ و كارەبا و ھمنی و ئاســـایش و خۆش گوزەرانی و كردنوەی بـــازاڕی ھاوچرخ و باخانـــی چنـــد نھۆمی و ماركت و گشـــ و بووژانوەی خۆی ك ئابـــووری، ژرخانی ل خۆیـــدا فاكتری برەو پش چوونی شار و كۆمگا و بازاڕی

ئازادە.ئمـــۆ ھـــر رۆژنامنووس و و رەخن چـــوارەم دەســـتی كارە نگتیڤكانـــی و كـــم و كورتییكان ناخونتوە، بكو خـــاوەن دوكان و ھاووتیكـــی سادە و شوفر و خوندكاركی ئامادەیی و قوتابییكی زانكۆش دەتوان الینی ئرنی دەســـت جی بنیشـــان بكات و رەخنو بنیـــات و بھـــز بورووژنی و خشـــتك بخات سر دیواری پشوەچوونی مای بختوەری

و خۆشگوزەرانی.و فرمانگـــكان باســـی كاتدامودەزگاكانـــی حكومی دەكین دەرامت باجی بڕوەبرایتی و بشـــكانی شـــارەوانی و و تندروســـتی فرمانگـــی بشكانی و فرمانگی كارەبا و ئاوو ئاوەڕۆ لالین ھاووتیان و دوكاندار و خاوەن ماركتكان و پیشـــكارانی شـــاری نامـــۆ نیی، ئگـــر ھاووتی خاوەن پیشـــ و دوكانكی كل و پلی خۆراك بت، دەبت سان ئم فرمانگانی ناوم برد بســـر و مۆت بۆئـــوەی بكاتوە، رپدانـــی پبدرت، ك خزمت بكار و پیشـــك و ھاووتیان بكات، ل ھمان كاتدا ل رووی یاساییوە بتوان ببت خاوەن

مۆـــت و كاركـــردن لســـر پیشكی.

ك ئاشـــكرایمـــوو الیالی ھمۆلـــت پـــدان و نوكردنوە پویســـتی ب دوكان و شونكی رووبركی گونجاوو و گونجاو مۆتی بیناسازی و باوەڕپكراو و شـــارەوانییكان لالیـــن

فرمانگكانی پیوەستدار.كات پیشكارو خاوەن ماركت و دوكاندارك بـــۆ ئنجامدانی مۆتی تندروســـتی دەب كار لســـر بنما ســـرەتاییكان بكات ھر ل ھنانی پشـــتگیری وە، كو خۆالییكردن و پاكانسان ل رگای بڕوبرایتی باجی دەرامتوە بۆ فرمانگو

دامودەزگاكانی تر.بـــم نیگرانـــی و رەخنـــی ھاووتیـــان لـــرەوە دەســـت ت ناتواندەكات ئایا بۆ حكومپھموو فرمانگكانی ناو شـــار بیك تۆڕی كۆمپیوتر و سوود وەرگرتن ل زانســـتی سردەم و

دنیای پشكوتن ببستتوە؟پیشـــكان خاوەن ھاووتیانی بۆ نوكردنـــوەی مۆت و یان بدەستھنانی مۆت بۆ شون و كارو پیشـــكی دەب ھموو وە، كر بكاتسكان برمانگفھر فرمانگیك چندان ژوور و سەگرتن و چاوەڕوانی و ھنان و بردن و فایل و بفیۆدانی كات و كشی قبالغی و بزربوونی فۆرم و فایلـــكان، ل كاتكدا سواوە، ك كۆن مم سیستئئمۆ ل فرمانگكانی شـــاری ھولر كاری ل سر دەكرت، كۆنكانی مسیســـت ھمـــان

.نی"١٩٧٠-١٩٨٠" یسا وانی دوكان و كارگو و پبۆ رووپو ماركتكان و رستۆرانتكان، سان فرمانبرانی شارەوانی و فرمانگی تندروستی ب خۆیان وە دەبو فایلی دەستیانو فوتسردانی ئم شـــونان بكن، گرچی ھمـــوو دوكان و خاوەن پیشكاران پشتگیرییان لالین بڕوبرایتی باجی دەرامتوە و وردەكاری ھمـــوو .یـــھزانیاری تۆماركی راست لسر

ئم گربست ھی، ك خاوەنی بدەستھنانی بۆ پیشـــكاران نجامـــی دەدات، كت ئـــمۆلالیـــن فرمانگـــی باجـــی

دەرامتوە باوەرپكراوە.بۆی لرگای ئم نووسینموە پشـــتی و دەســـت خۆشی لپا ریكم، واخنـــگاوەكان دەكھ وتنشـــكپ و ئـــاوات ئـــم كادیرانی و دسۆزان بھیمتی نـــو دامودەزگاكانی حكومت و شـــق، كوەی خول و مكردنخونی ھاووتیان و پیشكاران

بتدی. ك ئامادەییموو خاوەن پیشھ

باج و دەرامـــت و دنیابوونی لگڵ بت ھاوكار پیشـــكی حكومت و الینـــی پیوەندار، بم ماندووبوون و دەیان جار ھاتووچـــۆ بـــۆ فرمانگكان و قباغی و سســـتی كارەكان برتیل و گندەی ب دواوەدت، دەبـــا ھموومان بۆ خزمتكردن و پشكوتنی شارەكمان سوود ل زانســـتی ســـردەم و دنیای پشكوتن وەرگرین لژر چتری ب مدەنیت بوون و پابندبوون ب نیشتیمان و خۆشویستی و

كاركردن و ئاوەدانی.

برەو ب مدەنیت بوونی فرمانگكانجوھر مولود پیرداود

خۆشویســـت كورســـتانی وەك دیـــارە مبندی كانی و كانیـــاوو تاڤگو شـــالل ی جـــوان و رەنگینی بژگركو كوستانكانی بخشیوە. ئـــاوی ســـازگار و شـــنی وای دفنی دیمنی شماڵ دروســـتكردووە. ك سروشت ئو دیمن قشـــنگانی بۆ كوردستان پشكش كردووە. بۆی ھموو ساك سرجم رۆژان توـــژەكان و چیـــن دەكن. ھاوینگاكان سردانی بخاڵ. ئـــاوی بتایبتـــی ندیم بـــۆ شـــادبوون بـــ شندی و ئكســـیحراویی یژگم رئ ز. چونكـــئامئوەندە تایبتمندییكـــی شیرینی ئاراستی دەروون و كانگای دی گشتیاران دەكات ك مایی ھناسی خۆش و

ئازادە.رژگی بخاڵ لسر زمانی .رەكـــدەڤ دانیشـــتوانی وات"ب خر" "ب ســـوود"، منیش پی دەم"ئاوی مرگ" نك بخاڵ. چونك ئو ئاوە شتوگوزار لگ یوەتی ھلئارادای. ساڵ نیی زەكات و ســـران ل گشـــت و گوزار وەرنگرـــت، كـــ لوولیان ،نـــدەیـــان خنك و دەدات پیرۆزەكیـــان ســـتجئم دیـــارە دەلووشـــھ نروودەك گشتوگوزارانی رژكی بخـــاڵ. دەیانوەێ ب دیمن جوانكانی شادبن و ل ئاوو ھواكی ھناسی ئازاد و سروشت ئامز ھمژن و بیكـــن بـــ چارەســـری

نخۆشییكانی دڵ و سینگ.بم ئم گشتیارە ناسك و دگشان ل كاتی دابزینیان لدەوروبـــری خای بخاڵ پـــش ئوەی یـــك قوم ئاو لـــم ئـــاو بخۆنـــوە چند كسك شـــاویان بۆ دەبن

یان لیاو پارەكـــی زۆر خوەردەگرن ل بری چند متر ی، كم زەویی ئچوارگۆشلســـری كاتژمرك چند ئوەی بـــ دەحســـنوە. یـــك تۆزك خزمـــت بم

گشتیاران بكن.لالیك. ھمــــووی مانئســــاڵ نیی ئم ئــــاوە وەك باســــم كــــرد گشــــتیارك جســــتكش و نخنكنی یا رۆژــــك چنــــد پــــاش ھفتیــــك دەدۆزرتــــوە. گشتوگوزار دەبت ب ژەھری مار و پرســــو سرەخۆشی بای ســــخت و گرانی خۆی شــــتیارانگ ئم بســــر دەچسپن، بۆی من رووی داخوازی و پشنیاز ئاراستی بر پرسانی حكومی و حزبی چارەســــركردنی بۆ دەكم ،نانــــزتم رووداوە دئــــدووبارە كات ھمــــوو كــــ م باشوەش پوە. ئتدەبچند تۆڕكی ئاسن بدووری دوومتر لــــدوای یك دەك پرۆژەكی گیان پارزی بۆ ئم ی كنانم شوی لیتاڤگزۆر بــــ توژم و رك بۆ ئو نشارەزایانی، ك سردانی ئم ھاوینگی دەكن. بھۆی شارەزا نبوون و نزانینیان لــــ جوگرافیای ئم شــــون ونكوەی نو ئاوە بۆ ئــــپشنیاری مرگوە. گژاوی دەزگاكانی ئگر دووەمیش گشتوگوزار ھر بم پارەیی لجی زەوییك وەری دەگرن بچووك پرۆژە ئم دەتوانن جــــ بج بكــــن و گیانی ترســــییم متیان لھاوو ن ئیشائرزگاربك ورەیگخــــوا پاداشــــیان دەداتوە و و دخۆشــــی مایی تدەبئۆبای ئمش، سربندی ئم رووداوانش ل ئستۆی برپرسانی حزبی و حكومی

!!رەیم دەڤئ

سازدانی: عبدولەحمان معروف* مامۆســـتا ئمۆ خك ناخونتوە و قودسییتی كتب نماوە. لم بوارەدا

چی دەی؟ و رۆشـــنبیری كشـــیكی -سیاسی و دەروونی و ئابووری و ھموو شتك. حزدەكم چند ھۆیكی لپادا ب درژی و ترو ی بۆ ئاراستنجلی پســـت

بكم: ١- بوونی سانسۆری زەق و ھی ســـوور و نھشـــتن ل لدانی تابـــۆكان و شـــت حرامكانی ئایین و سكس و ئمان، خكی

بزار كردووە. رادیۆ، گۆڤـــار، ،رۆژنام -٢راستگۆییان راگیاندنكان ،tv چونكـــ لدەســـتداوە، گوگر، خونر، نیانتوانیوە بكن. دروست بیســـر بینر، میدیایك خۆی بڕوە نبات،

.ردەوامبوونی نییمافی بنوەنـــدی ٣-سیاســـت، رۆشـــنبیری كـــرت كـــرت و ناڕەوای شڕی بۆ دزواندووە.

خۆیان. ٤- كۆنتۆی گشـــت دەزگاكان لالین حیزبكانوە. ھروەھا تۆكردنی قمی بوەی و بور

و وشی گش. ٥- نالباری دۆخ ئابوورییك و مشخۆری بێ قمی ھرزەگۆ

و ناڕەسن و ھپرست.٥- فریودانی ھندك و راكشانی ھندكیان ل دەرەوە، مبستم دەرەوەی كوردستان بۆ تمنی جنگی خۆكوژی و شـــڕی"خۆ تنی خۆمان"، من نام ئوە

شڕی براكوژی بوو. ٦- جویـــن و كاوژكردنـــوەی رەبی و دراوسھزری رۆژئاواو عو فرۆشتنی ب ئم، نووسر و نیی ن ھیچیان پسانی وا ھكو ھر قسی خك دەینوە، بناوی بونیادگری و. ئوانی، ك ئســـتا ل ھمـــوو ئوروپا

باویان نماوە. ٨- ھـــر نووســـرەو چندین كاكی ب دەستكوە گرتووە، كاتـــی خوندنـــوەی نماوە، ان دەكات، لت، وەرگدەنووسچوارال ئیش دەكات، لبرئوە بۆی بخونتـــوە، ناتوانت

خوندنكشی خساندووە. چاكســـازی، ل نائومدی -٩لـــ برنامو چونكـــ خك ناتندروستكانی حزب و كارە نائومد بوون. شتكان ھڕك ب برنام و بكـــو ب میزاج دەســـتدار و برپرسی شار و

.رەكاندەڤ١٠- داننانـــی كســـی شـــیاو لشـــونی شـــیاو، دیـــاردەی واسیتو حیزبایتی، خونرك بـــزی دەبینـــت، مانـــئ

لخوندنوەش دەبتوە. ئیداری: نگۆڕینی ستایی -١١ستایی پروەردەیی و زانكۆیی، ھر بنام كۆنكان، ھندك

.تقم سدراوە بوھو چاپمنـــی زۆری -١٢یكنخستنی رنووس، ئمش بـــ یكك لـــ خاـــ ھرە گرنگكان دەزانم، چونك گۆڤارەو رنووســـك ب رۆژنامیـــك دەنووســـت، رەوشـــی زمان و كۆڕی شواندووە، رنووسیان زانیاریش لمبارەیوە قسیك ك لردانییپاشاگ ناكات. بۆت

ھموو بواركوە. ١٣- خت دابشـــكردن بسر شـــیاوو نشـــیاو بۆ مبستی پكردنـــی ـــمام و كیـــن

پنووسكانیان. ١٤- پفدانی ھندێ نووســـر، مۆســـیقار...تاد، شـــانۆكار، لسر حیسابی ئدەبی راستگۆ و شـــانۆ ئاراســـت و ھونری

رەسن. ١٥- نبوونی پۆســـت، پاســـی گشتی، خزمتگوزاری...تاد. واتا نبوونی خزمتگوزاری پویست ئو خكی ل ھموو شـــتك بزار كردووە، ك ئمان دەبت دیاردەی حكومتی بت، ئوەی من لرە دەیبینم و ھســـتدەكم

دیاردەی شارەوانین. نشـــو لدەســـتدانی -١٦داباوەكان، بۆ مبستی تسكی ركـــووك بـــتـــی، كحیزباینموون، نونرمان لسردەمی ئۆتۆنۆمـــی ئاشـــووری بـــوو. و ناحییـــكان بڕوەبـــری برژەوەندی بـــۆ قائیمقامكان بـــۆ كارنكـــردن و تســـك

برژوەندی بای نتوەكمان، ئمش خكی بزار كردووە.

١٧- سیاســـتی سیك ناقس ریكـــخ ئمـــۆ چوار،كـــپیەوی دەكـــن، وای كردووە كركووكییكان تووشی نائومدی نن ببیانلك و نامۆیی ببن، ك چونك كوردستانوە، ھرمی خشن ئو لكدەدەنوە، وای ئوەش یانھ دەســـتكوتی

لدەستدەدەن. مایلكانی خـــت ١٨-فایلـــی پشوو، ك دەركوت ب ھاندان رەزامندی ســـركردەكان ب و ماندایانخست، ئ بووە، بۆیخكی لژیان و لخوندنوە

بزار كردووە. سربســـتی خنكاندنـــی -١٩قـــم، بـــ نموونـــ موالزم ھروەھا ،وانئ و تحســـین گرتن و ئازاردانی رۆژنامنووسان مئ و دادگایـــی كردنیـــان، كشتكی یاساغ ل ھموو دنیادا، چونك ئازادی فیكر دەبت بۆیان

وا بت. پرلمانی، ھبژاردنـــی -٢٠یكم: ب لیستی داخراو. دووەم: ل ســـرۆك ھۆز و موستشار مئ .دایكانی تعســـییو ب

.ویستبارەو نكی نالرەوش٢١- مانگانی ئنفال و شھید و پشمرگی ئیلوول و گون و شۆڕشـــی نوێ و...تـــاد، دە ،كشارموست مووچی یكی دیوەخانان دیك ھندكی یان وەردەگرن و شـــانازیش دەكن، ك مووچی دەوت وەردەگرن، چندیـــن خۆیـــدا لكاتـــی

پشمرگیان كوشتووە. تاوانبارانی برەكردنی -٢٢

و ئنفـــال ھبجـــو دادگاو لدەستی دەربازكردنیان گـــل، بـــ دەیـــان تاوانباری دیكش ھـــن ندراونت دادگاو پاپشـــتیان ل دەكرت، ئگر بھاتای وەكو رژمی بعس و بۆ چاوترساندنی تاوانبارە زلكان چند كســـكیان ل لسدارە باشتر كرەوشـــ ،بردابووایدەبـــوو، خكیش ئاوا نائومد ندەبوو، دووچاری نخۆشـــی دەروونی و كارەســـاتی تراژیای وە، كدەبوونن م قۆناغـــئ

دەیانبینین. و ئۆپۆزســـیۆن لدانـــی -٢٣و خك ئۆپۆزسیۆن رپوان، رپوان دەكن لبرامبر كاری نادروســـت، یان ھندك مافی رەوای خۆیـــان و كای رەش و رووتان برز دەكریتوە، ئگر ھختاندن چاوبستو بۆ پشـــوازییان لدەكـــن، بم جبج شـــتكانیان زۆربی

ناكرت. ی كپارتمانانـــو ئ٢٤- ئـــ كوردســـتان دروستكراون، نلبۆ ھژارەو نـــ بۆ دەومند، چونك ھژار پارەی نیی بیكت و لسر مووچو ب مانگانو. نایدەن. لمجـــۆرەش پۆژەی رازی مب دەومندەكانیـــش نابن، چونك بوونت ملیۆنر.

٢٥- ئیكسپایری دەرمان ل بازاڕ و خۆراك و. رەوشی نادروستی تندروستی و نخۆشاخانكان. ٢٦- بینی رزلنانی نووسر و ھونرمندان و رۆژنامنووسان، بۆ دەب لـــو ھموو پارە زۆرە ئو مووچ كمیان ل ببن، ھرمی بودجـــی لكاتكـــدا كوردستان بقد سوریاو ئوردن

دەبت. ٢٧- ھبســـتنی پوپاگندی خراپ بـــۆ قمی چاك لمالو

لوال. و برنامب كی ب٢٨- چاپكردنپالن، بتایبتی ل وەرگاندا، و كارەككمان نییۆژەیھیچ پببویی، بـــۆ نموون ھرچی كراوەت فارســـی وەریدەگین. دەب برناممـــان ھبت، بۆ نموونـــ لســـالكدا"٢٠"كتبی زانستی، "٢٠"ی سیاسی، چندی ئابـــووری و فیكری و ھونری و ئدەبی و بمجۆرە دەب پالن و تیش لتایبت. ببۆژە ھپـــ خ بوەزارەتی رۆشـــنبیری بایپاچڤكردن بدرـــت، ل ئدەب ل مانرچی ھر و ھو ھونـــشـــانۆی كـــوردی بـــۆ زمانانی دەرەوەو بگانـــ. ھر نبت، ئگـــر بۆ ئینگلیزی و فارســـی و عرەبـــی، لوشـــوە بـــۆ

زمانكانی دیكی جیھان. ئوە وای دەیان خاڵ و الین و بواری دیك، ك من پنجم بۆ ھرە گرنگكانی راكشا. ئوەی رە گرنگ و بوە ھـــالی منبو دیموكراســـی بوونی خبایدەنگ ھبین، چونك ئگر فشاری پاپســـتۆو شـــتك ســـرەنجامی بســـرەوەبت تقینوەو ئـــو رۆژەی لپاش دەبـــت، ك ئم باســـی لوە خراپو تقینـــوەش دەكین. دەبـــ چارەســـری بكرـــت، ،تووڕەی زۆر تـــمیلل ئـــو شتی چاوەڕوانی پنگاوەتوە، گورە دەكرـــت، گل راپڕینی ھاتن خۆیان كردو حیزبـــكان كردە سركردە، ئامادەن جاركی بكن. دیكش راپڕینكی دیكئمـــ دوا ئاگاداركردنوەی من وەكو رۆشنبیرك بۆ دەست، و ھـــاوكاری ل مبستیشـــم نوەك ،دەستگرتن و رنونی كاری خراپ و پـــش پگرتن و

.راننی روخرەخن

ئاوی بخاڵ یان ئاوی مرگ

عبدو سراج ل كشی خونری كورد دەدوێ

ئاخۆ كی رۆژك دادێ ئمش ئاوابین!؟

نیایی

ز٢٠

٠٩/٨

/٨ی

ئاب (١

٢٣ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧٠٩

نیانا

رمخ

11

كمال محدین پش ئوەی بم ســـر باس و چۆنییتـــی شـــھیدكردنی ھڤـــاڵ و پشـــمرگی ئازاو ژیرو رۆشـــنبیر و كوردپروەر برای خۆشویستم كاك"حیلمی علی شریف". ب شرەف و ھمیشـــ زیندوو ب پویستی دەزانم گورەیـــی و گرنگی و شـــنم چنرخ و ســـوودی ئنبزو تكۆشرو كپیاوە مروەرەكان بخنیشـــتیمانپ تایتـــا ھرچـــاو تاكو ھبنك ھـــر لبیریان نكین، بكو لـــ ربازی ژیان و بیر و بیار و كارەكانیان ســـوود وەربگرین و نوە تازەكانمانیان لـــ بگـــرە و پبناســـنین نـــبخر قوتابخانكانیـــش پۆگرامـــی خوندن ل ھموو نامشیان ژیان. و كوردستان گانب بزمانی بوبكرتوە تاكو باش بناســـرن و لبیر نكرن، سربندیش بۆ گل و نیشـــتیمانكیان و خۆیان

دەگڕتوە. روون خۆشویست خونرانی و ئاشــــكرای كــــ مــــرۆڤ واتا ئادەمیزاد ل ھموو سر رووی زەمین گورەترین و بسوودترین سامان و سرمایو دەستكوتی مرۆڤایتیی ك خوای مزن بم دنیا پان و برینی بخشــــیوە گشــــكردن و خزمتكردن بۆ و كۆمگاكان ئاســــوودەیی و جوانكردنی نیشــــتیمانكانیان. چونك بردی بناغو داھنری بب یكانی دیكموو سامانھمرۆڤ ھموو شــــتك مردووەو جونوەی نیی، جا ئگر ئو مرۆڤ راســــت و ژیــــر و چاالك بت، دســــۆزی راســــتقینی ت بی بكل و نیشــــتیمانگبرھمكانی كردەوەو قســــو خزمتگوزاربت، ئوا بگومان كۆمــــگاو گــــورەو خــــوای باوەشی تدەیگر نیشــــتیمان خۆیان و ل ھموو ناخۆشی و نا ئارامییك دەیپارزن و ھتا ھتایــــ ژیانی پ دەبخشــــن دــــی میللتكیان لنــــاو و و باوەشــــی گــــرم و نرمــــی دەحسنوەو نیشتیمانكیان خــــواش ب بھشــــتی برینی شــــاد دەكات و ھرگیــــز لبیر ناچتــــوەو لــــ الپڕەكانــــی ھــــردەم وتكش مــــژووی ب گــــورەو زیندوویــــی ناوی

دەنووسرتوە. بــــ بمانــــوێ ئگــــر جــــا تروتســــلی باسی جوامری و رۆشــــنبیری و دســــۆزی و كاك نمر كوردایتی شھیدی حیلمــــی علی شــــریف بكین دەب لسر ھریك ل رەوشت و دیاردەكانی پرتووككی ھزار رووی بم بنووســــن، الپڕە رەشــــبت، رۆژگار زەمانــــو ك بشــــكی زۆر ل نووسر و رۆژان گۆڤارەكانمان رۆژنامو ن بوەن رەش بكی ئرقاسســــپی و ســــپی بكن ب رەش، تا خانووە تــــواو نكراوەكی و دەڕوخنــــن كوردســــتان خۆشیان مایپووچ دەردەچن و دوژمنانیــــش پیان پدەكنن و

گاتیان پدەكن. ك ئــــم رۆژی برھحــــاڵ پیاوان ب شھیدبوون و مردنیان ناگیرت و ناســــتوەو لبیر ناكرت، ئگر جستو دەم و چاویان بدەنگ نین بیروباوەڕ و رەوشت و قارەمانتیان لناو دڵ و بن گوی نوەكانی داھاتوو دەزرنگتوەو چریكی یكسانی و دادپــــروەری و ئاســــوودەیی و خۆشــــگوزەرانی بــــۆ گل و نیشتیمان ھموو سوچكی وت

دەگرتوە. كاك حیلمی علی شریف لسای مانی لســــل١٩٣١ی زایینی لگڕەكی گۆیژە ھاتۆت دنیاوە، خوندنی سرەتایی و ناوەندی و دواناوەندی لسلمانی تواو كــــردووەو لنــــاو خزانكــــی كاســــبكار نیشــــتیمانپروەری پــــروەردە بووە. لــــ بغداش خوندنی بای تواو كردووەو

سیاستی یاســــاو بوانامی وەرگرتووە، لسای ١٩٥٠ باوكی ل مائاوایی خوالخۆشبووی كردوون و دوا رۆژی خزانكی داوەت دەســــت كاك حیلمی بۆ مسۆگركردنی ژیانیان ك بریتی بووە ل دایك و پنج براو دوو خوشــــك، ئوكات كاك حیلمی زۆر بــــووەو ١٩ســــاڵ تمنی پیاوانــــ و روو خۆشــــان ئو ئرك قورسی گیاندە قۆناغی دوایی و خزانكی ب باوكیان پوە دیار نبــــوو، ھرچندە كاك حیلمی ل تمنی ١٦سای خولیای سیاست و كوردایتی بنــــدو چندجــــار بــــووەو دوورخراوەتوە ل خزانكی. زیاتر ل پنجا ساڵ پش ئستا دووســــاڵ حوكم دراوە لالین ناردوویان و عراقــــی دادگای ب لبوغری ئندیخانــــبۆ ببغدا، پاش ئــــوە جاركی تر عقوبی كوت و بندیخانب لبندكراوە، دیسان لسای ١٩٥٦ ل بندیخانی بدرە بندكراوە ل سرپرشــــتیكردنی بھۆی ســــلمانی خۆپشــــاندانكی ببۆنــــی ھنانــــوەی ترمی خوالخۆشــــبوو گــــورەی جنابی كوردســــتان ملیكــــی شــــخ محمــــوودی نمر پش ممووز بوو بشۆڕشــــی ١٤ی تلپرسراوی حیزب ل خانقین لسر بیاری مكتبی سیاسی بــــۆ ركخســــتنوەی ریزەكانی پارتی دیموكراتی كوردســــتان، لگڵ ھڤان عزیز پشتیوان و محموود زەھاوی و كاك رەئوف تــــا ئســــتاش جگای دەســــت و ھســــتی كوردایتــــی دیارە

.كناوچللســــرەتای حیلمــــی كاك پنجــــاكان بووە بــــ ئندامی بــــزوو زوو ھــــر و پارتــــی لسایی چاالكی بیرو ھستی برزییوە بووە ب لپرسراوی حیزب لسلمانی و خانقین و

كالر و كفری و دەربندیخان. پاش ھگیرســــانی شۆڕشــــی ئیلوول ل ١٩٦١/٩/١١ ب بیاری بی سیاسی حیزب بووە بكتم رگشمپ ھزی لپرســــراوی بارەگاكــــی گرمیــــان، لــــبــــۆ شــــخان" و ل"ھوریــــن سرپرشتی چاالكییكانی كالر ھبجو و دەربندیخــــان و بوو ئمش دەكرد، پنجونی بھۆی برینداربوونی ل شڕدا. كاك حیلمــــی یكــــك بوو لو ٨ ئندامــــی پارتی كــــ داوای ئیجــــازەی حیزبیــــان دەكرد ل مر كریم قاســــمی نبدولكعئیجازەیان وەرگرت و رۆژنامی خبات ب ئاشكرا دەرچوو كاك حیلمی یكك بــــوو ل كادیرە بات كزەكانــــی خھرە بھبڕز شــــھیدی نمر مامۆستا ئیبراھیم ئحمد سرپرشــــتی دەكرد و ئمش قوتابی بووین ل بارەگای خبات ل بتاوین لــــ بغدا دەخوتیــــن و كاری

رۆژنامكمان دەكرد. كاك حیلمــــی یكك بــــووە لو ئندامانی پارتی ك داوای ئیجازەی رۆژنامی"النور"یان دەركردنــــی كرد، ئندامــــكان ئمان بوون:

پارزەر محدین، كمال پارزەر عومــــر مســــتفا، حیلمی علی برزۆ، محمد حسن شریف، خالیــــد دلر، وەك لــــ بیاری

ئیجازەك ھاتبوو. كاك حیلمــــی بــــردی بناغی ســــكرتری رۆژنامكبــــوو، تحریــــر و بڕوەبــــر بــــوو، دەدا، یارمتیمــــان ئمــــش لو ماوەی لســــای ١٩٦٩ تا ئازاری ١١ی بیانی دەرچوونی باشــــترین رۆژنامكمان ١٩٧٠ بوو لزتریــــن رۆژنامھو بعراق و رۆژھتی ناوەڕاســــت تا رادەیك رۆژنامی"الثورة"ی بــــازاڕ لــــ بعســــییكان ٣٥ مبــــوو، ئندەواری نخوھزار دانمان چاپ دەكرد ھیچی ندەمایوە، وای لھات دەزگای كاغزی بوكردنــــوە و چاپ چاپكردنیان ل قدەغكردین و تنھا بشی پنج ھزار دانیان دەداین، لپــــاش بیانی ١١ی

ئازار رۆژنامكمان داخرا. لكۆنگــــرەی حیلمــــی كاك چوارەمی پارتی بوو ب ئندامی بووە پاشان و ســــركردایتی ئندامــــی مكتبــــی سیاســــی مامۆســــتا ھڤــــان: لگــــڵ ئیبراھیم ئحمد، سید عزیز زەبیحی، مامۆستا شمزینی، كاك عومر مستفا، مام جالل، كمال محدین، تا سای ١٩٧١ لبــــر ھندێ ھــــۆی تایبتی بیروباوەڕ و كاروباری تایبتی خۆی لپارتــــی دووركوتوەو دەستی كرد ب كسابتی خۆی لگڵ مامۆستا عباس حوسن كارگی برد شــــكاندنیان دانا لــــ بغدا لناوچــــی بغدای م كارگژی بمری و ننوێ، نبچووك و نابووتــــ گوزەرانی دەكرد تا شــــھید بوونی كاك حیلمی پیاوكی سادەو گونجاو بــــوو لگــــڵ ھــــژار و چینی چوســــاوە، ھربۆی دەیتوانی بچــــووك و چرووك و كارگلكاربــــكات لگڵ كرــــكارەكان نانی دەخوارد و دەحسایوە، حیزبــــ ســــركردە خۆزگــــ م زەمانكانی ئكوردســــتانییبم ژیان قبووڵ بكن و ئگر باوەڕیشیان ب كاركردن نبوو لنــــاو حیزب وازبنــــن!! خۆم شــــاھدحام ك جنابی كاك تھا محدین زۆر داوای لدەكرد كــــ وەزیفو مووچی باشــــی

بۆ دابین بــــكات، بم بھیچ جۆرك قبووی ندەكرد.

كاك حیلمی لگڵ ســــرقای ی ككزانژیان و گوزرانی خلناو خانوویكی دەرەج چوار و پنــــج لناوچــــی بلدیاتی عبییش شــــونكی ك بغدا ژیانیان بسر دەكرد و ئوندەی بۆشی بكرابا لسر نووسین و

خوندنوە بردەوام بوو. ناوە ناوە لگــــڵ كاك حیلمی چاومــــان پــــك دەكــــوت ئو ھســــتی كردبــــوو پــــم ك بۆ تی دیموكراتی كوردستان لكیبغدا كار دەكم و مووچخۆری میریــــش بــــووم لــــ ئمانی بغــــدا ھندجــــار دەھات الم وردە گلیــــی و راز و نیــــازی خۆمــــان بۆیك بــــاس دەكرد، ردەوام بووین لب شنم چبرۆژك تا پیوەندییكانمــــان تممووزی مانگی لناوەڕاستی سای ١٩٩٨ لماوە تلفۆنی بۆ كردم و وتــــی: برادەرەكانت دەمــــوێ ھیــــو ســــویان لماوەیكــــی زۆر نزیــــك بتان بینم، منیش زانیم مبستی مام جالل، پموت: زۆرباش رۆژی یانی لر ١٠ی بینی كاتژمھ غدا لب گۆڕەپانــــی نصر لــــبنكی پاسی ژمارە٤ چاوەڕوانت دەكم، لكات و شونی دانراو وت و بك كــــیچاومــــان ب لی كاك حیلمی چووینئۆتۆمب بلدیــــات، ك یــــان لــــكماناوچیكی شعبیی ل بغدا. كاك حیلمی كوت قسكردن و ی رابردوو چوومفتھ وتی: لجاللم مام جنابی سلمانی، بینی و كۆبوونوەشــــم لگڵ تواوی مكتبی سیاسی یكتی نیشــــتیمانی كرد، لــــ ھموو وەزعی خۆم و بیروباوەڕو نیاز و توانــــای خــــۆم و گلییكانم لــــ ئنجام ئــــاگادارم كردن، یوەندی بپ وتیــــن كــــككریكتی نیشــــتیمانی كوردستان بكم، مــــام جالل پــــی وتم: نابــــ بچیتوە كاك حیلمــــی ،یگوب دیوار غدا، چونكبكاك حیلمی وتی: ھندێ كاری تایبتیم ھی دەب بگڕموە بغــــداو پــــاش چنــــد رۆژك دەگڕموە كوردســــتان، بم یھ یارمتیدان ب پویستیم ل بغدا كســــك كارەكانم بۆ ســــاز بكات، مام جــــالل وتی: بــــۆ بــــۆ الی كاك حمدەمین دەربنــــد فقــــری یــــان كاك ھموو ئــــوان محدین كمال كارك بۆ ســــاز دەكن، منیش لڕاستیدا ك ناوی مام جاللی ھناو كاك حیلمیش الم جگای وتم: یكســــر نبوو، گومان باش بســــرچاو بب ئوەی بگڕموە الی ھڤانی لیژنی غدا كنــــی بكخســــتنی نھربریتــــی بوو ل ھڤــــان: كاك حمدەمین فقری و د. مستفا زەلمی و عمید روكن ســــردار علی و خۆشــــم لپرســــراوی

لیژنك بووم. ئــــاگاداری بــــۆ رۆژی دوایــــی ھڤانم كرد و برادەركم ھبوو "كازم.س"بوو، خكی نــــاوی مئ ،بزھم شیع غدایبئاشــــنای سیاسی بووین لگڵ خۆم بردم ماــــی كاك حیلمی بۆ كلوپلكــــی بۆئــــوەی بگوازتوە بۆی یان بفرۆشت لسر ھموو شتك رككوتین

و جاری دووەم چووینوە مای كاك حیلمــــی وابزانم ١٩٩٨/٧/١ بــــوو، كاك حیلمی ســــیحتی زۆر باشبوو، ماستاوی ساردی بۆ ھناین و وتی: لبرئوەی قاچــــی نخۆشــــو خوشــــكم شــــكاوە، دەب چنــــد رۆژك كارەكمــــان دوابخین، وتمان باشــــ، ئوەبوو پــــاش ٣ رۆژ لگــــڵ كازم چووینوە مایان بۆ گواســــتنوەی كلوپلكان تا كاك حیلمیش یكسر سفر بكات، گیشــــتین بر مایان بوو، نیــــوەڕۆ ١٢ی ســــعات زۆرمان ل دەرگادا وەم نبوو، ك ھاتیان ژنكیدراوســــ لدەرەوەو بــــ عرەبی وتی:"عمو تری أســــتاذ حلمی مــــات أخذوا الشــــمال"دوایی الی الجنــــازة ژنكــــ وتــــی: دوو رۆژە چند كسك دەچن ناو خانووەكیان و ئشــــیاو كلوپل دەردنن، رۆژانش دوو كس لبر دەرگا دەوەســــتن و ھركســــك بت كن، ژنڵ خۆیان دەیانبگلوتی: ئستا بۆ نانخواردن چوون، بــــ ئمیان وت ھركســــك وەربگرن، ناونیشــــانی ھــــات بڕاســــتی سرسام مام منیش و زوو ھســــتم كــــرد، ك كار لپب بیارمدا لكارترازاوە، بۆین شقام گشتییكو دوو كرەت سواری تكسی بووین، چووین مای خۆمان ب ژنكی جیرانیمان وت: ئم ئحمد و محموودین پۆلیســــی مدینی مانگی شــــوی٢/١ی سدامین. ١٩٩٨/٧ كاك حیلمــــی ئــــوارە تلفۆنــــی كرد و وتی: شــــو لگــــڵ دوو بــــرادەری عرەب میانــــی دداوەت كــــراوم، بالتان، ئوەبــــوو نھات دیارە ھر ئوشوە دەرمانخواردییان كردووە، ھروەك كاك مسعود محمد و كاك عبدولەحمان زەبیحی و شــــوكت عقراوی و ســــاح یوســــفی و مامۆستا مال جمیل رۆژبیانی بكاری نامردانو دڕندانی جۆراوجۆر غــــدا، كب نــــاو بــــردن للتائستاش ئوەی تۆزێ ویژدان و ھستی كوردایتی ھبت ئو ك پیاوانیان لبیرناچت و تاوانكانی سدام و رژمكی

فرامۆش ناكن. شــــریف علی حیلمــــی كاك مائاوایی ل دسۆزانی كورد و ك و سكوردســــتان كردو كوڕكچ و خزانكــــی لگڵ براو بۆ كوردستان و خوشــــككانی

كوردایتی بجھشت. بڕاســــتی شــــھیدكردنی كاك حیلمی زیانكی یكجار گورەو زیانبخش بوو بۆ كوردایتی، یكتــــی بــــۆ بتایبتیــــش نیشتیمانی كوردستان و كسوكار و برادەرانــــی، خۆزگ ئســــتا بووایو لناومان حیلمی كاك ســــركردەكانمان لپشوەی یكتی ناو یكتی دروشــــمی

.سپاندبایبچلــــ كۆتاییدا ھیــــوادارم كاك حیلمی لبیر نكرت، یكتی نیشتیمانی ب شھیدی خۆی و كوردستانی بناست، دەزگایكی گــــورەی كوردســــتانی بناو زانخ ت، چاویشیان لبكركوردپروەرو ماندووبووەكیان بت. ھزار ســــو بــــۆ گیانی میشســــۆزو ھپاكت برای د

زیندوو.

و جاری دووەم چووینوە مای

بــــوو، كاك حیلمی ســــیحتی زۆر باشبوو، ماستاوی ساردی بۆ ھناین و وتی: لبرئوەی قاچــــی نخۆشــــو خوشــــكم شــــكاوە، دەب چنــــد رۆژك كارەكمــــان دوابخین، وتمان رۆژ لگــــڵ كازم چووینوە مایان بۆ گواســــتنوەی كلوپلكان تا كاك حیلمیش یكسر سفر بكات، گیشــــتین بر مایان بوو، نیــــوەڕۆ ی زۆرمان ل دەرگادا وەم نبوو، بوو، نیــــوەڕۆ ی زۆرمان ل دەرگادا وەم نبوو، بوو، نیــــوەڕۆ ی

ك ھاتیان ژنكیدراوســــ ل ك ھاتیان ژنكیدراوســــ لدەرەوەو بــــ عرەبی وتی:"عمو تری أســــتاذ حلمی مــــات أخذوا الشــــمال"دوایی الی الجنــــازة ژنكــــ وتــــی: دوو رۆژە چند كسك دەچن ناو خانووەكیان و ئشــــیاو كلوپل دەردنن، رۆژانش دوو كس لبر دەرگا دەوەســــتن و ھركســــك بت كن، ژنڵ خۆیان دەیانبگلوتی: ئستا بۆ نانخواردن چوون، بــــ ئمیان وت ھركســــك وەربگرن، ناونیشــــانی ھــــات منیش بڕاســــتی سرسام مام و زوو ھســــتم كــــرد، ك كار لپب بیارمدا لكارترازاوە، بۆین شقام گشتییكو دوو لپب بیارمدا لكارترازاوە، بۆین شقام گشتییكو دوو لپب بیارمدا لكارترازاوە،

كرەت سواری تكسی بووین، چووین مای خۆمان ب ژنكی جیرانیمان وت: ئم ئحمد و محموودین پۆلیســــی مدینی مانگی ی كاك حیلمــــی ئــــوارە تلفۆنــــی كرد و وتی: شــــو لگــــڵ دوو بــــرادەری عرەب میانــــی دداوەت كــــراوم، بالتان، ئوەبــــوو نھات دیارە ھر ئوشوە دەرمانخواردییان كردووە، ھروەك كاك مسعود محمد و كاك عبدولەحمان زەبیحی و شــــوكت عقراوی و ســــاح یوســــفی و مامۆستا مال جمیل رۆژبیانی بكاری نامردانو دڕندانی جۆراوجۆر غــــدا، كب نــــاو بــــردن للتائستاش ئوەی تۆزێ ویژدان و ھستی كوردایتی ھبت ئو ك پیاوانیان لبیرناچت و تاوانكانی سدام و رژمكی

شــــریف علی حیلمــــی كاك مائاوایی ل دسۆزانی كورد و ك و سكوردســــتان كردو كوڕكچ و خزانكــــی لگڵ براو ك و سكوردســــتان كردو كوڕكچ و خزانكــــی لگڵ براو ك و سكوردســــتان كردو كوڕ

بۆ كوردستان و خوشــــككانی

بڕاســــتی شــــھیدكردنی كاك حیلمی زیانكی یكجار گورەو بڕاســــتی شــــھیدكردنی كاك حیلمی زیانكی یكجار گورەو بڕاســــتی شــــھیدكردنی كاك

زیانبخش بوو بۆ كوردایتی، یكتــــی بــــۆ بتایبتیــــش نیشتیمانی كوردستان و كسوكار و برادەرانــــی، خۆزگ ئســــتا بووایو لناومان حیلمی كاك ســــركردەكانمان لپشوەی یكتی ناو یكتی دروشــــمی

لــــ كۆتاییدا ھیــــوادارم كاك حیلمی لبیر نكرت، یكتی نیشتیمانی ب شھیدی خۆی و كوردستانی بناست، دەزگایكی گــــورەی كوردســــتانی بناو زانخ ت، چاویشیان لبكركوردپروەرو ماندووبووەكیان بت. ھزار ســــو بــــۆ گیانی میشســــۆزو ھپاكت برای د

پۆلیسی ملمالنیكی بردەوام لگڵ ژیـــان، دوای خوندنـــی چوار ســـای كۆلژ، ب پلی مالزم كرام برپرســـی بنكیك، دوای چوار ســـاڵ بسر ئو پیشـــدا رۆژكیان ســـكایكم لالین ھاووتییكوە ب دەســـت گیشـــت، ك خانوویكی تنیشـــت مایان چوار گرتووە بكریـــان ئافرەتی ســـۆزانی دەكـــن، تـــدا كاری لشفرۆشـــی و موشترییكانیشـــیان جمی دێ، یك دـــت و یك دەڕوا و بـــدوای ئوانوە خریك ئمش لو گڕەك لكداربین. ب خۆو مفرەزەیكوە كت و پر بسر ئو مامان داداو ھر چوار ئافرەتكمان دەستگیركرد، ك لگیاندا كوڕكی دەم رووت ھبـــوو، نمزانـــی كی و كوڕی كی، زۆر بب منتان قسی دەكرد و و ئافرەتانم واز لتـــان دەدەیوت: پ

بنن و بیانگڕننوە، دەنـــا زەرەر دەكن، بـــووم، سرســـام و مـــو ر ف ە د " : تم وپشمانكوە". تۆش مۆبایلكی بدەستوە بوو یـــاری پدەكرد، تانـــمن بـــ زۆر سئوولم ب" وتی: گورەكشتوە ھرە ناتوانن مـــن بگرن". رقم لی ھســـا تا زلیكی شقا گرتم

خاســـم خواندێ. ھر وتوت، ككی نكـــژییزمان در ل بن پ ت لو دڕكـــئ دەب"ڕەشـــھدەركم بی پوەكم ماچكی" . زیاتر دەھری بووم، تاگرتم شقكم لداو وتم: "دەی بیبن". سواری سیارەیان كرد و ب نووسراوك رەوانی مودیریتم كرد، ری گشـــتی لوبڕبرد بكی نیدەق وی پیسوە، چ جنرشان وتفۆن كلتپمیدا و وتی:"ھر ئســـتا دەگی الم". دەبرد، بخۆم شك ن كم لیھیچ ھئدەبییكیشم برامبر كس نكردووە، دەب چی روویداب؟ تا گیشـــتم الی، ھزارو یك كلكلم ب مشكداھات، كـــ چوومـــ ژوورەوە و بتوندی پم ی:"ببردی داداو دەســـتم ھع بگورەم". ئو كوڕە دەموتی شـــق و شـــقازلكم لدا، دەبینـــم وا لتكی دانیشـــتووە، زۆر بـــ ئدەبان قونی دەرپڕاندووەو پی ناوەت ســـر یك و قاوە فدەكا. وتی:"وەرە داوای لبوردنی لبكو پوەكانـــی ماچك". كوڕەكش رادەتكانـــد، پوەكـــی خراتـــر وتم:"ئاخـــر گورەم دەم درژی كردووەو لسر كاری ب ئخقی گرتووم، ئی ئم ل چوارچوەی یاسانیی؟" وتی"تۆ دەبوای لت بپرســـیای كی و ك نی" دوای ئوە چـــۆن ئو ھقت بخۆت دا ب من دە دەی؟" وتم: ئاخر بقی لشمسئوول ھرە گورەكشتوە ناتوانن ســـئول لكوڕی م من بگرن، بۆ دەبیاســـا گورەترب، منیش بری چاوم تاریك داھات تاگرتم شقكم لدا و لشی پشیمان نیم" ب تووڕەییوە لم ھساوە و وتی: تۆ كسایتی ئو كوڕە گنجت لكدار كردووە، رقم ھســـا: قوربان ئوە ل جیاتی برگریكردن ل من. وتی: حزب ل حكومتكشـــمان گورەترەو منیش بۆ یككی وەك تۆ خۆم نانبای .ی ماچكوەكـــم، دەی وەرە پناكـــئگر ئو كارەم بكردای ئســـترەكانی سر شانمیان ل ندەكردەوە، پموابوو گوناھی گورە دەكم ئگر بۆی دابنم، وتم: قت لو پیشیم دەریشكن ئوە رمانیدا چونكف و كاتر ئـــم. ھناكفرمانـــی ئـــوم جبج نكـــردووە، وجا خوا بۆ خۆی بزاندەســـگیركرام ئچۆنیشـــی بۆ تكوشیم، دوای دوو مانگ بندكـــردن، پلكیان ل وەرگرتموە و كراموە پۆلیســـكی ئاسایی و رەوانی پرسگ ورەیان كردم، لی گخۆشخاننئفسركی لبوو ریشوەی وەردەگرت و ب پارە خكی ئیزن دەدا بچت ژوورەوە، ئوەش زۆر ب زەقی دیار بوو، ویژدانم قبوی نكرد، چووم راپۆرتكم لسری نووســـی بۆ ســـرەوەم برزكـــردەوە، كچی ھر ئو رۆژە بفرمانك منیان لوێ گواســـتوە. برادەركی دســـۆزم نامیكی بۆ ناردم، وتی كسی خاری تۆ ھیكی گورەت كردووە . برپرسكان ئوانی لســـرەوەن و پلی برزیان ھیـــ ئگر ئـــوان دز نبن، ئوانی ن دەســـت بخـــوارەوە ناتوانن دزی بككوتوەبگرە و حیسابی ئوە بك كی ســـری مانگ دادێ بۆ خۆت مووچكت وەربگرە ئیدی ئم وت ئاو دەیبا، چی

دەب و ناب، چش".

تنــــز

شاخوان علی حمد

ڤرۆ

ش

حیلمی علی شریف چۆن دەرمانخوارد كرا

ل راستوە: حیلمی علی شریف، ئحمد حمدئمین دزەیی، مام جالل، علی عسكری، ئیبراھیم ئحمد، كاك زیاد ئاغای كۆی، عومر دەباب، ماوەت ١٩٦٤

حیلمی علی شریف

ژمارە (١٢٣) ئابی ٢٠٠٩/٨/٨ زایینیخرمانانی ٢٧٠٩ی كوردی

12

تایبت ب ھونری بدرخانھونریــــی كاری تازەتریــــن ھونرمند (ئرسـالن دەروش) زنجیــــرە درامــــای (خرەنــــد)ە ككاری ســــیناریۆ و دەرھنانی لئســــتادا و دەدات ئنجــــام ونگرتنی دیمنكانی ل شاری (ســــلمانی) تواو كردووە، ئم ل شــــھاوب كاركی مرھبنــــوان (تیپی شــــانۆی ســــاالر) كوردســــتان)، و(ســـــتالیتی ھونرمند(عباس لنووسینی (ســـــ) ل ەزاق)ە، كبدولعئق پكھاتووە. دەستبژرك ل ھونرمندە بتواناكانی وەك عومردپاك، ساالر، (ئحمد شــــریف،عبدولقادر ھــــوار مستفا، لنج محمد، ئامانج ئیبراھیــــم، ئاشــــتی عوســــمان دانش، سركوت حم سعید، كاردینــــا حم علی، ســــروە عبدولرەحمان، ئاشنا رەئووف، سازگارتھا، عتا حمساح، كمــــال علــــی، بــــوا نوری، ئحمد ئیبراھیم، چنر ئحمد و...چنــــد ئكتركــــی تــــر)، ھونرمندان (پشــــوا عومر، محموود، رزگار عزیز، ھڤی یونس حم كاك، توانا جمال، زانا تقیددین، رزگار محمد، تاریق یاسین) ل پشتی كامراوە

وەك یاریدەدەر و ستافی ھونریی كاردەكن. نیــــاز وای زنجیرەی (خرەنــــد) ل رۆژانــــی جژنی رەمزانــــی پیرۆزدا لــــ كنای (كوردســــتان تی ڤی) پشكش بكرت. جی باســــ ھونرمند (ئرسالن دەروش) پشتر وەك ئكتری ســــرەكی و دەرھنر ناو كدوو زنجیرە درامای لپشــــكش كــــردووە، یكمیان (چارەنــــووس) بناونیشــــانی كــــ لــــ رۆمانــــی بناوبانگی (گلــــ پیاو)ی (عزیز نســــین) دووەمیشــــیان ئامادەكرابــــوو، بوو، (ئارەزوو) درامای زنجیرە ك ســــای رابردوو لــــ زۆربی كنا ئاسمانی ولۆكاییكاندا بارەت بش كرا، ســــشــــكپتایبتمندتــــی و نــــاوەرۆك (خرەنــــد) ئرســــالن دەروش گوتی: ئــــم زنجیرەی دەربارەی الینكی تری (پرســــی ژنان)ە و ئوجارەیان ھومانداوە لمڕ ژنانی نو زیندان قســــ بكین، ئوانــــی كــــ وای ھــــۆكاری دواكوتوویــــی كۆمــــگا بــــر زۆرداری و ســــتمی باوكساالری كوتــــوون و رۆژگار رووی خۆی لوەرگــــاون، لــــم درامایدا ئزموونی پــــ توانای لپــــاڵ چند ئكتركی ناسراوی بواری دراما و شانۆی كوردی، بھرەو

ك لیری دەســــتری ھونبوھونرمندانی گنج پشــــكش دەكین، ك دەتوانم بم ل رووی برجســــتكردنی ل ئازاییان ئو رۆنی پیان ســــپردراوە كۆمیتــــی قۆناغــــی پــــش كوتــــوون، ســــردەمكیان لــــم كارەدا بــــۆ یكمین جارە لدرامــــای تلفزیۆنی كوردیدا

پرسی دۆڕاندنی ژنان ل قوماردا و بازرگانی كردن بجســــتیان و بكارھنانیان وەك ئامرازك دەكرت، پشــــكش تاواندا لبۆی من پشــــوەخت سوپاسیان دەكم ك بۆ برجســــتكردنی مزومیت و ئازاری كسانكی نــــو كۆمگاكیــــان خۆیــــان چــــۆن ھــــروەك لبیركــــرد. سوپاسی تكای بشداران دەكم بتایبتی ستافی پشتی كامرا و ل پشیانوە ھونرمند (ھڤی عزیــــز)ی ونگر ك بپشــــوو

درــــژی و كارامیی دیمنكانی ونگرتووە. درامایــــی ئــــم ھیوادارم جی سرنجی جماوەری كوردستان بت ل شوانی جژنی

رەمزاندا.جی ئاماژەی جگ ل كاری دراما دا سمساتیپی شانۆی ساالر لكردووە پشكش شانۆگرییان و دوو مانــــگ جاركیش گۆڤاری شــــانۆ ب ھردوو زمانی كوردی و عرەبــــی دەردەكن و چندین ی شانۆیشــــییان ببی دیككت

چاپ گیاندووە.

بوكراوەیكی ھونریی گشتیی لگڵ بدرخان دەردەچھونریبسرپرشتی: مسعودی مال ھمزەmasoud.press@yahoo.com

ژمارە ٣٤ - ١٢٣ - شمم ٢٠٠٩/٨/٨ی زایینی

ژمارە (١٢٣) ئابی ٢٠٠٩/٨/٨ زایینیخرمانانی ٢٧٠٩ی كوردی

خرمانانی ی

12

بودجو كارو داھنان جــــاران ئاشــــكرای و روون ھونرمندی كورد ب دســــۆزی كاری دەكرد و ب ھیچ شوەیك بیری ل پــــارەو گیرفان پكردن ندەكردەوە، بقد ئوەی بیری ل پشكشكردنی كاركی جوان و ل برژەوەندی كورد و كوردستان یھ كانی دەكردەوە، كشو كل ئمــــ نزانــــ ھونرمندی برامبر پشكشكردنی كورد لكاركدا تووشی لپرسینوە بووە و ســــزاش دراوە، ئوە باسی ئو ھونرمندان ناكم ك ل شاخ یا دەرەوەی وت بوون و ب ھزاران كانیان لمرھر بســــس لكسدارە دراوە و تووشی سزادان و

.وە بوونچینپلدوابدوای ھموو ئــــو كاران و ئــــازاد بوونی كوردســــتان لژر دەستی رژمی بعس، ھموومان و جوان ھونــــری ئاواتخوازی داھنرانــــ بوویــــن، وامانزانی ب ندی كــــورد جاران برمھونپارەو بــــ خۆشویســــتی كاری ئــــاوا جوانی پشــــكش دەكرد، ئیتر ئســــتا ب بوونی پارە ئوە راســــان دەكا و دەبر دنیا ھھخكی ل وتانی دنیایوە بن بۆ بینینی كاركی كوردی و دوای چندین ساڵ ســــە گرتن ئوجا كاركی بتوانن داوەتی كوردی ی كــــ ت ون یــــا خۆبكــــن، كچی وا بداخــــوە

دەرنچوو.خۆ ئگر باسی ئــــازادی دوای رەكــــی یكجاعــــراق بكم، ئوە ھر ھیچ، لبرئــــوەی ئــــوە دوای وەكو ھموومان ئاگادارین پارەیكی یكجار زۆر بۆ بم ترخانكرا، ھونری كاری وەرن پم بن كــــوا ئو كارانی سرنجاكش برھمكی بووننك ل جیھان، مبستم لناو ،خۆمان ھژارەكی كوردستانلوانیــــ خكانك ھبن بن ئــــی ئو فیلم ســــینماییانی ختــــی جیھانیــــان بدەســــت ھنــــاوە، لــــ وەمیــــان دەم وەرن پــــم بن ئو فیلمان ب چ برھم ھاتوون، جۆرە ستافك ختكانیــــان چی بــــووە، ئایا دەكــــرێ ئم بــــ بوانامیكی شــــداری كردن لنان یان بزلرفســــتیڤاك بین خت، گر واب وە ئمنیش دوو بوانامی م بب ،یشــــداری كردنم ھبچی دەچ، گر فیلم كوردییكان دۆالری ملیــــۆن نتوانن ختی

وەربگرن، كواتا ھیچ.با بموە ســــر مسلی پارە وەرگرتن، ســــیرە لــــم وتدا ترخانكردنــــی بودجــــ بۆ كاری ھونــــری ب میزاجی شخســــی بــــۆ نموون ،تییریكایو شــــ مایی لــــكــــی ســــینرندەرھ كــــدا بــــروەبڕردەمی بســــ ١٠٠" ملیــــۆن داوای كردبــــوو ك"كارك بــــكا، دوای الچوونی ئو ٣-٤ ب و فیلمرە ئــــوەبڕب

قاتی ئو پارەی كرا، بۆ؟تنھا دەرھنركی شانۆیی یان ل ماوەی پرۆڤی كاركی شانۆیی داوای چند ملیۆن دینارك دەكا بۆ نانخواردن، لوە دەچ ھموو ژەمك ل ئبو شھاب نان بخۆن، چونك پارەی حكومت زۆرە و بۆ

خواردن نب بۆچی باش؟دەرھنركی ســــیرتر لوەش دیكی شانۆیی بۆ كارك بودجی ل دوو شون وەرگرتبوو، دوایش ل فۆدەری كارەكی تنھا ناوی یك الینی نووســــیبوو، ئوەی دیكش پارەكی بۆ گیرفان یان،

نازانم؟ھموو ئو شــــتانی باســــمكرد كشیك نیی، بم ئاخۆ كام لو كاران داھنانی پوە دیاربووە و شتكی خستۆت سر خرمانی ھونری كــــوردی و خك داوای و پشكشــــكردنوە دووبــــارە كارەكــــی نمایشــــكردنوەی

كردووە.

پرۆفیشناڵ

مسعودی مال ھمزە

:بدوست عبمئو گنجانی بھرەیكیان تدای با گۆرانی بن

* دەســـتپكی كاری ھونریـــت بۆ كی دەگڕتوە؟

- ل سای ١٩٩٩ لگڵ چوونم بۆ پیمانگا، ھر یكم ســـاڵ و فستیڤاڵ بشـــداری ھموو كۆنســـرتكانم كرد، چ وەكو ژەنیاركی وەكـــو یـــا كۆڕس ئالتی كمان، تا تواوكردنی پیمانگاش ل ھر پنج سایدا چاالكییكانم ھموو بشداری كیش لندامكـــرد و وەكـــو ئتیپی ئۆركســـترای كوردســـتان

كارم دەكرد. م پارچكـــیارتدا یچـــۆن بـــوو ب *میوزیكـــت لالیـــن ھونرمنـــد گۆران ســـاحوە بكرت گۆرانـــی وەكو یكم

كاری ئو؟ پارچـــ ئـــوكارە خـــۆی -مۆســـیقایك بوو لگڵ ربین جمال كردمـــان، دواتر گۆران ساح روخستی ل وەرگرتم، ك بیكات گۆرانی، لبرئوەی كارەك شـــیاو بوو بۆ گۆرانی گوتن، ھۆنراوەكش بشـــكی ھـــی كاك فریـــد مخمووری بوو، بشكی دیكی تواومان كرد، بم ئستا گۆران بنیازە

و شـــیعرەك بكاتوە تۆماری .رید بمووی ھی كاك فھ

وە چوویتكاری مۆسیقیی خۆشـــت ل *سر كاری گۆرانی گوتن، چۆن بوو ئوەت كرد، حزی خۆت بوو، یا بۆ خۆناساندن

بوو وەكو گۆرانیبژك؟ چووم ر كـــخۆی مـــن ھ -پیمانـــگا، ل ســـرەتادا تۆ لـــ ژەنیندا ل ھیـــچ ئالتك نازانـــی، ئـــو خوندكارانی دەنگیان باشـــ وەكـــو كۆرس لوەش جگ دەكن، بشداری وانی سروود و گۆرانی ھی و لو سروودان دەردەكوێ دەنگی تۆ باش و شـــیاوە بـــۆ گۆرانی گوتن یان نا، ئیتر من ھاوشانی م، چونكگۆرانی دە مۆسیقاكمن وازم ل مۆسیقا نھناوە، گۆرانیبژك ھر لبرئوەی مۆســـیقی ئالتكی ل ئگر رە بزیاتر پ ناتوان زانـــنكارەكی خۆی بدا و زیاتر كاری لسر بكا، ھم وەكو ئاوازدانان و ھم وەكو میوزیكیش دەتوانی

سوودی ل وەرگری.* یانی تۆ دەتوێ بی كاری سرەكی تۆ مۆســـیقاژەنیی، بم گۆرانی گوتن

حزك الت؟- نخر، حز چیی؟ ئگر تۆ بھرەیكـــت تدانب ناتوانی بی گۆرانی بـــی، ئگر ئو كو تۆن بواو نی من تدەنگخاون نب و نشـــاز ب، من ناتوانـــم بم گۆرانـــی دەم، یانی ئگر دەنگكـــ تواو و دەتوانـــی خزمتكی كامل بدیكش بگینی ب بوارەكی، مۆســـیقاژەنك وەكـــو بـــا وەیم گرنگ ئی، بناسرنكاردەكـــی بـــۆ زۆر گۆرانیبژ ھـــم لـــرووی ئامادەكردن و ھمیش میوزیك، دابشكردنی وەكو مۆســـیقاژەن، من لگڵ ی برادەرانـــی خۆم، كزۆربـــوەكو ھناوە، برھم سیدیان كۆرس بشـــدار بووم و وەكو ئامادەكردنی میوزیكیش توانیم نموون بـــۆ بم، ھاوكاریـــان یكم سیدی زانا جبلی ھم

وەكو كۆرس لـــ برھمكانی میـــش لـــشـــداربووم و ھببرھمكی ســـیمی تراكی "خۆپرستی" كاری ئامادەكردنی

میوزیكی ھی من بوو. ســـتا بك، دەبینین ئنجوەكـــو گ *لشـــاوكی زۆر گنجـــان روو ل گۆرانی گوتـــن دەكن، تۆ ئوكارە ب پۆزەتیڤ

یا نگتیڤ دەبینی؟- خۆی بـــا گنجـــان گۆرانی بھرەیكیان ئوانـــی بن، تدایـــ بـــا گۆرانـــی بـــن، بم گرنگ ئوەیـــ تا چند چونك دەبـــن، ســـركوتوو گۆرانی گوتن شـــتكی ئاســـان نیی، كابرایك ب كســـكی یھ راســـت ،بكادیمی نئ كو دێ گۆرانیی یھرەی ھبدە ھیـــچ ئكادیمیش نیی و دەنگی خۆش، بم ئگر ب و ئكادیمی ب و دەنگیشی خۆش

ب، یانی بابت پش بۆ نا.* كۆمك گنج ھن ب نوكردنوەی گۆرانییـــ كۆن و فۆلكلۆرییكان دەســـت پدەكن، رات لســـر ئوە چیی و تا چند بیرت لوە كردۆتوە خۆت كاركی

وا بكی؟ئو نوكردنـــوەی خـــۆی - ،كی زۆر زۆر باششت گۆرانییانبم ئگر بتوو گۆرانیبژك بیوێ توانستی خۆی بدەربخا ب گۆرانی گوتـــن، دەتوان لئاوازكـــی نوـــش دەری بخا، مرج نیی من بم گۆرانی كۆن باش گۆرانیبژكی بمـــوە، بم، ئوەش خراپ نیی كاركی ئو زیندووكردنوەی بۆ باشگۆرانییان، بم من تا ئستا كاركی نكردۆتوە لوە بیرم وا بكم، رەنگ ل داھاتووشدا فۆلكلۆر كـــ بكـــم كارـــك یان كـــۆن ب و بم ئیشـــكی م دەبم، بـــجوانـــی بۆ بكئیشـــك زۆر زۆر باش ب ھم لرووی دابشـــكردنی میوزیك و ھـــم لـــرووی ئداكردنـــی گۆرانییك، ئگر بتوو وەكو گۆرانیبژەكی پشتر بییوە،

ھیچ ئیزافیكت نكرد.

* چنـــدە لگڵ ئوەی ھونرمندانی كورد كار لسر ستایلی نوێ بكن؟

بكان ھموو ستایلخۆی ھ -باشـــ، بم بۆ نموون ئگر كسك ب و ئیش لسر ستایلی ترەبی میســـری بكا، یان من بم تقلیدی دەنگی گۆرانیبژە عرەبـــكان بكمـــوە، وەكو "ئوم كلسوم، فرید ئترەش، عبدولحلیـــم حافـــز و زۆری دیك، ئوا نایكم، بكو سیدی ندانرمو ھونی ئـــئۆرجیناخۆیان ھیـــ دەیھنم و گوێ م گوێ لو دەگـــرم، من نایلیككی تر بگرم، ك دێ تقلیدی ئو دەكاتوە، ئاوازەك ھمان م بب ،رەبییـــئـــاوازی عدەنگی كوردی، من ئو ستایلم رەبم پستایلی ت ،یھ پھ نیی، بم ئو ستایلم پ ھی، ك ھندك كس

ئستا ئیشی لسر دەكن.* یانـــی تۆ دەتـــوێ ئمی كورد ئیش

م بین، بش بكو ستایالنر ئسلتام و بۆیكی كوردی؟

- ب، دەمانـــوێ خزمتی ھونرەكـــی خۆمـــان بكین، ینی خۆمان بخرەكك ھوننناو گژاوك سر ل خۆشمان ل ھونرەكش و بشـــونین ی دیكنین، پاش ٥٠ ساوبشنوەكانی خۆمـــان نزانن ئو ،رەبییع" مـــئ گۆرانییی "كوردیی ،فارسیی ،توركیی

.چیی* ئو گژاوەی باســـت كرد، ل ئستای

ھونری كوردی بدی دەكی؟- بـــ لـــ زۆربـــی ئـــو گۆرانیبـــژە تازانی لســـر ســـتایلی ترەب گۆرانی دەن بداخوەش زۆر دەكم، بدی برھمكان و دەنگیشیان ھیچ تام و بۆیكی ل بدی ناكم، بكو ھست دەكم گۆرانیبژكی ،دە و گۆرانییانرەب ئـــع

.كان كوردییم وشب

گنـــج ھونرمنـــدی دەرچووی بدوســـت عبم

پیمانـــگای مۆســـیقای بشـــی و ھولـــرە ھونرەجوانكانـــی ئســـتا خوندكاری بشی مۆسیقای زانكۆی ھونرەجوانكانی كۆلیـــژی ندن لھاوشانی خو ،دینحسپیمانگای ھونرەجوانكان ئندامی ئۆركسترای كوردســـتان بووە، دواتر تی وازی لر كاری مامۆســـتایبلكاركردن ل ئۆركســـترای كوردستان ھنـــاوە، دواتـــر لـــ ســـای ٢٠٠٢ ھاوشـــان لگـــڵ ھونرمند ربین جمال كلیپی بۆ پارچ مۆسیقای ژوان كردووە، ھر ئو پارچ مۆسیقایش بووە بۆ یكمجار ھونرمند گۆران ســـاح وەكـــو یكـــم كاری گۆرانی بارەت بدا كرد، سگوتنی خۆی تكارە ھونرییكانی خۆی و ئمۆی كاركردنی گنجان ل بواری مۆسیقا

و گۆرانی كوردی دواندمان...ئا: ھونری بدرخان

ئرسالن دەروش ل زنجیرە درامای (خرەند)دا

دیمنك ل درامای خرەند

بدوست عبم

نیایی

ز٢٠

٠٩/٨

/٨ی

ئاب (١

٢٣ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧٠٩

نیانا

رمخ

13

* بیرۆكی كردنـــوەی بڕوەبرایتی سینما چۆن بوو؟

- دوای ئوەی ك فیلمی تونلم لـــ كۆمـــك دروســـتكرد و جیھانی ســـینمای فستیڤای وتووانرككی زۆر سوەیشبرۆی خـــۆی بینی، دەتوانم بم یكم فیلمی ســـینمایی كوردی بوو ك بو شـــوەی دروســـت "١٨" نیشی وابوو بمو ت كرابساڵ، ل وەزارەتی رۆشنبیریش حزیان كرد بو بۆنیوە رۆژكی ســـینمای كوردی دیاری بكن، ئوەبوو ل سای ٢٠٠٠ ل الین بارزانییوە نچیرڤـــان رزدار داوەتكرام ك بموە كوردستان، ئیتر ھاتنـــم بۆ كوردســـتان و كوردی ھونـــری خزمتكردنی بـــالی منـــوە زۆر گرنگ بوو، ك ھاتموە ب ئامادەباشییكی یكـــم ھاتمـــوە، چاكـــوە ئوەبوو خوندنم تواو كردبوو ك ماجستر و دكتۆرام ل سینما دكتۆراكشـــم كردبوو، تـــواو كـــ ھاتموە ھر ئـــوە مابوو ك وەری بگرموە، پاشـــان دوو ماییم كردبوو، بۆیفیلمی سینئزموونكم ھبوو ل ئوروپا، كـــ ھاتمـــوە گوتم زۆر شـــت دەكین، كاك نچیر زۆر داوای لكـــردم ك ھـــر پلوپاییك و ھـــر ئیشـــكی بمـــوێ بۆم لگڵ دەكم، بكا، سوپاســـی ســـرۆكی حكومت قســـم كرد ك ئگر بكـــرێ دەزگایك بۆ سینمایی شـــاركی و سینما و ھۆـــی ســـینمایی دروســـت بكیـــن، چونك بـــ بۆچوونی ل ،نیما زۆر دەگمن ســـینالینـــی رۆشـــنبیری و ھونر و پیشســـازی و ئیـــش و كار بۆ گنجان، بم سرۆكی حكومت بڕوەبرایتی كرد پشنیازی شـــانۆ و ســـینما دابنرێ و من برپرســـی بم، لـــو كاتوەش وە لینداوام كـــرد جیـــای بكیكتـــر، چونكـــ وای تدەگم خش دەبوەی سوودبجیاكردنھم بۆ ســـینما ھم بۆ شانۆ، بســـی خـــۆی ھبا شـــانۆ كخزمتی بكا و سینماش كسانی خۆی ھبـــ خزمتی بكا، ئم جیاكردنوەیـــی ك من ھوم بۆی دا لســـر ئـــو بنمایی ك یـــان ببت دەزگای گشـــتی یـــان بڕوەبرایتی گشـــتی، كی گشـــتی كتییرایوەبڕب بو دەمی ھ بزی ھھ دەبـــ بكی ھیو بودج و چـــاك بو دەب خـــۆی ببووژنتوە و دابین خۆی پداویســـتییكانی ل بداخوە بھرحـــاڵ بكا، وەزارەتی رۆشـــنبیری ئیشكان نچـــووە پـــش، كـــ دەـــم بداخوە ئوە بۆ بۆڵ و وردە ،كانوە راستییئ ،یی نییگلك مرۆڤ راستی گوت ناب لی ژووە و نابوە مئ ،بترســـون بـــ، یانی من بـــوام بوە ھبوو ك كاك نچیرڤان بارزانی كسك دەتوان خزمتی ھونر بكا و پاپشـــتی ل ھونر بكا، و قسل كن كردیشی، یفعلخۆشـــانی الی من كردی گوتی ،مـــن دوو شـــتم زۆر ال گرنگـــیكم سینما پشكوێ، دووەم شونوار بپارزرێ، بھرحاڵ من ئـــو قســـان دوای "٩-١٠" ســـاڵ دەكم، كموكوڕییكانی وەزارەتی رۆشـــنبیری زۆر بوو، یكـــم جـــگا نبـــوو، دووەم كادیر نبوو، ســـیم دوو ساڵ لوێ بووم خۆشم دانمزرام و

مووچم نبوو، لبرئوە رۆژ برۆژ نام تووشی ئوە دەبووم ك ھیچ ب ھیچ ناكین، بكو پمناخۆش بـــوو ھموو رۆژك داوا بكـــم و تكلیف بكم، من یك جار داوای شـــت دەكم كرا كـــرا، نكـــرا رووم نیی جاری دووەم داوای بكموە، من كسم بینیوە گریاوە تا ئیشـــكیان بۆ

كردووە.بڕوەبرایتـــی كردنـــوەی دوای *ســـینما چندیـــن فیلم برھـــم ھات، بم بشكی ھرە زۆریان بینری كورد نیبینی، وەكو بڕوەبری سینما چند ھوت دەدا ھۆی سینمایی بكرتوە، یـــان تنھا وەكو كســـكی ئیداری كارت

دەكرد؟- ئم فستیڤاكمان كرد (٥٠) فیلممان دروست كرد، جگ كورتل فیلمی سینمایی، فستیڤاك كـــرا كـــ نزیكـــی ھفتیك فیلممان نمایش دەكـــرد، رۆژی سرماو سۆڵ بوو ھموو رۆژك بفر دەباری، بـــم بیانی و دەبوون ل كان پـــوارە ھۆئ وەندە بك ئر، یانی خبینپرۆش بـــوون بۆ بینینی فیلمی ســـینمایی، ھمـــوو فیلمكان

.كی بینیویانخ* ئـــی لـــڕووی ئاســـتی ھونرییـــوە

كارەكان چندە باش بوون؟- ئمـــ ل ئوروپا و ھۆلیود و مران نین، ئكی وەكـــو ئتوھوڵ دەدەین و تا چند ســـای ،كردن تت قۆناغی دیكش ئم زۆر پلین ل شـــتكان، تم فیلممـــان ببكـــی دەبـــو فیلمكی ســـینمایی جیھانی دەب ختی جیھانی وەرگرێ،

مسلی خت بۆت باو. ك لشـــب وە دەكـــرێ كبـــاس لـــ *ھاوكارییكانـــی كـــورد دەرھنرانـــی حكومتیان قۆستوە و پارەی خیایان

بۆ فیلمكانیان وەردەگرت، ئوە بۆ؟- یانی چۆن، وەكو ك؟

* بۆ نموون بـــاس لوە دەكرێ زەھاوی ســـنجاوی و ئیبراھیمی سعیدی پارەیان وەرگرتـــووە و فیلمكیـــان نكـــردووە، ھـــی جـــوان بامڕنیش تا ئســـتا مۆنتاژ

نكراوە؟ ب وەیو شم بوا ناكمن ب -ك باس دەكرێ، یكم زەھاوی فیلمكی نكرد، بم پارەكی و برادەرم زەھاوی گڕاندەوە، كابرایك خوندوویتی و ئیشی كـــردووە و كوڕكـــی رەنگ بم تواناشـــی ھب بۆ ئیش، بم فزیۆنلریكی تكاك زەھاوی خفیلمكی ئـــوكات خریكـــی و دیكۆمنتی بوو، كاتی خۆی من داوای بودجـــم بـــۆی كردووە، فیلمك بناوی "سمای ئاسمان" بوو، بودجكشـــی بۆ ھاتوە بم دواتر نازانم ل ســـردەمی سان بمن راگیرا، پاشـــان ھ"٣-٤" قاتی ئو بودجیی من بۆم داوا كردبوو بۆیان كردبوو، لوەدەچـــوو ئو بودجیی من ،م بووببـــۆم داواكردبوو كـــبم ئویـــش ب بۆنی ئوەی ك خریكی فیلمكـــی دیك بوو وازی ھنابوو، ئستاش زەھاوی گوتی كاك من ئو پارەیم ناوێ و بو پارەی ئســـتا حســـن علی كاردەكا، كاك ئیبراھیمی ســـعیدی ھونرمندكـــی زۆر نیی سو كو دەیناسم ئ ناسكبیوێ پارە بخوا، فیلمكشـــی و رۆژانواو كـــردووە و لـــتجوان ئـــوەی دەكرێ، نمایش بامڕنیش كـــ پارەیكی زۆری تچووە رەنگ باسی ئوە بكرێ، بم ئوە وەزارەتی رۆشنبیری و

خۆیان با ئو مسالن یكالیی بكنوە.

كوردســـتان لـــ دوای رۆیشـــتن لـــ * ل وە كودەكرایـــكان وا بیاندنـــراگســـردەمی تۆدا دزی و گندەییكی زۆر

كراوە، تا چند ئو قسی راست؟- ئسن من سوپاسیان دەكم، درۆ وایگوتووە ئـــوەی چونكدەكا، یكم شت ھموو شتك دیكۆمنت، با بن ب دیكۆمنت دەیسلمنین، ھردوو فیلمكی مـــن ناكاتـــ پـــارەی فیلمك، ل كاتكـــدا مـــن دوو كامیرای سینماییشم بو پارەی كیوە، ١١٠ ـــل ناگاتـــی تونبودجـــكامرای سینمایی دوو ملیۆن، "٥٢" یوە، كك ٣٥ ملم"یشم پ" دراوە، جگ كامیراك ملیۆنی ب

لوە جۆرەھا الیتینگ و رووناكی و مســـلی ســـتاند و پانكی وانئ رەشـــبا، دروستكردنی و فیلمپـــارەی ئ مـــووی لھكاوە و بۆت موكی حكومت، مـــن دەمتوانی بـــو پاران زۆر شـــت بكـــم، ئوانـــ ھموو ھن، دوای ئـــوە ك فیلمكی دیكشم كردووە ناكات چارەكی پـــارەی ئوانـــ، پـــاش ئوە بڕوەبرایتـــی ئم بودجی نبووە، دوای ئوەی لوێ نمام كتییرایوەبڕب بودجـــی بووە "٢،٥" ملیۆن، من ھرچی كورســـی و تختـــو فـــرش و ھبوو ناومای خۆم كلوپلی بـــۆ بڕوەبرایتییكم برد، چونك لوانیـــ ئوكاتی من فقیر حكومـــت بـــووم لوێ حاتـــر بـــووە، دەتوانـــی ئو شتان بپرســـی، وەزارەت یك كورسی نكیوە، ھتا بفرگر و تلفزیۆنی مای خۆم ھنابوو.

* ئی ھۆكاری چی بوو ل بڕوەری ئو بڕوەبرایتیی الدرای؟

- كس حدی نییـــ من البدا، بڕوەبرایتییكـــی چونكـــبچووك بوو بۆ من ھیچ نبوو، ھاتمـــوە كـــ لبرئـــوەی بـــ بوانامیكـــی بـــرزەوە ھاتمـــوە، وەكـــو بڕوەبری گشتی ھاتموە، بم دوو ساڵ كس بـــا نبوو، مووچشـــم مزایدە بســـر منـــوە نكا، لسر مزایدە ئســـتا ئوەی چونك ،دابنیش من دەكا با بمن بـــ دیكۆمنـــت دەچم ناو چـــاوی، چونك من زمانم درژە و كســـكی زۆر لسرخۆشم و ،ژیان راستگۆیی تیاب مخۆشپچونكـــ زەردەشـــت دەـــ: من م، راستی لدە راســـتیتان پگر چاكترە، چاكیك ھموو بین مانای وایراســـتگۆ ن مئ

ل ككیـــن، درۆش یدرۆ دەكخراپكان، با خك نان و پیازم

پوە نخۆن.* وەكو ســـینماكارك ئمۆی سینمای كوردی چۆن دەبینی، ل كاتكدا چندین

رای جیاواز ھی؟- ھموویان راست، چۆنی ناو دەنی ناوی بن، تا دەگات ئو رۆژەی ك دامودەزگای سینمای كوردی ھب، كۆمپانیای بھز ھبـــ و بتوان فیلمـــی بھز بازاڕەكانی بیبات بكاو دروست و رۆژەی كجیھـــان، تـــا ئـــھویـــی كـــوردی ســـینمای تایبتی خۆی دەب و دەن ئوە سینمای كوردیی، ئگینا ئوەی ك ئستا ئم دەیكین، شتكی ،یانشۆڕشـــگ و ناوخۆیی

ئم دواكوتووین بۆی دەمانوێ یش رەنگلپ ین، ببك لپبكوی یان ھیـــالك بی، ھیالك بوونمان پـــوە دیارە، بۆی من خكانك دەبینـــم بتوانان و نـــك وازبن، خئیـــش دەك مئ م دووڕوویی و درۆزنییلبرەو باشـــی دەڕۆین، ھونری وانئ ،كدایچ قۆناغ كوردی ل ،نیی ب ھچوون پویســـتی ئم ل ھودان داین، لكاتكدا ل ناكاو فیلمكی جوان دروست

دەكرێ و رەنگ بفرۆشرێ.* ئی ئـــو فیلمانی خت بدەســـت چ لســـر ختكانیـــان دنـــن،

بنمایك؟- مـــن لـــرەوە پیرۆزبایی لو دەرھنران دەكم ك فیلمكانیان خت بدەســـت دن، شتك بیوێ خـــۆی برزكاتوە خۆی بـــرز دەكاتـــوە، ل ســـای "١٩٩٤"ەوە تاكو ئســـتا من ھیچ فیلمكی خۆمم نناردووە بۆ ھیچ

فستیڤاك و ئامادەش نیم.* لبرچی؟

رەنگ ن كنـــدێ ھۆكار ھھ -پاش ماوەیكی دیك باسی بكم.

وەنـــدە ســـاڕبوونـــی ئپدوای ت *و وەكـــو خۆت دەـــی ئامانجـــت نبووە وە، وەلیتما بكتی سینرایوەبڕبمبســـتت كردنـــوەی دەزگای ســـینما یان شاركی ســـینمایی بووە، كچی تا ئستا نكراوە، ببوای تۆ كمترخمی حكومتـــ، یان ئو كســـانی پۆســـتی تییرایوەبڕو برییـــان لـــوەبڕب

وەرگرتووە؟- نخر، نازانم رەنگ حكومت ،بندەكان نرمھون وای بببدوارۆژی بن گشـــبین یان ســـینمای كـــوردی، چونك من ك ،م الیو نامانـــمـــوو ئھپشنیازم كرد ئم شاری سینما دروست بكین، ل سای ٢٠٠٣-٢٠٠٤ كـــ ئـــوكات محمـــوود

محمد وەزیری رۆشنبیری بوو، نامـــم زۆر پی چند شـــونم ھبژارد بۆ ئو شـــارە ســـیر ،كمووی ھـــی خم ھدەكـــلبرئوە منیش لی بزار بووم و وازم لی ھنا، یانی جدیاتی پـــوە دیارنبوو، زۆر شـــون ھبـــوو دەكرا، مـــن داوام "٧٠" ھزار مترم كـــرد، "٧٠" ھزار نا پنجا، ھبت ســـتانداردی ســـتۆدیۆی ســـینمای جیھانی وێ بـــۆ دوارۆژ ســـتۆدیۆكبتگورەب، ھر ئوەنیی تۆ باسی ئمۆ بكی، باسی نوەی دوای خۆت بك، دەكرا ئم شـــاركی نموونیـــی ســـینما دروســـت بكین، ئوە یكـــك بوو لو دەبینی، پوە خونانی خوم ئاواتكـــش دەھاتـــدی، ھر ئوەندە دەستمان پ بكردای زۆر ركخراوی سینمایی و ھونری و رۆشنبیری جیھانی ھبوو، ھتا یونسكۆ بۆی ھبوو ھاوكاریمان

بكا، ھیچی نھاتدی.* روونـــ ل ھموو وتانی دنیا كرتی تایبت كـــ فیلمی ســـینمایی برھم دنـــ، بـــم ببوای تۆ كـــی كرتی و فیلم ـــرە دروســـت دەبـــت لتایبـــســـینمایی كوردییـــكان پـــارە پیـــدا

دەكن؟- خۆی كاتی ئوە ھاتووە كرتی تایبت بت دەست، لرەوە دەم ھركسك ئامادەیی ئوەی تیا ھبت بت خزمتی سینما بكاو بیوێ قازانج بـــكا، باب من و ئو یـــك ھفت دادەنیشـــین، كی راســـتی پگایموو رمن ھدەـــم ك ئو دەتوان ســـوود ی دەیخاتو پارەیوەرگرێ لـــگڕ، رەنگ سای یكم و دووەم چاوەڕـــی ئـــو قازانج نكا، وە دەبوام بم بۆ داھاتوو ببكـــ دەتوان بازاڕی ســـینمای كوردی بدۆزتوە، چونك ئستا ئارامی برەو كناوچ ریكخ یوە ھوام بـــدەڕوا، مـــن بك ماوەیكی دیك كوردســـتانی وە دەبینخۆیتوركیا ئارامی بو رەنگ ئازادییكیان دەستكوێ رووداوانـــی ئـــو بھـــۆی یوە ھوام بـــوە، بجیھانـــ ران خۆی لكوردســـتانی ئ كخۆیدا ئگر رووداوی سیاســـی گورەتر رووندا ئســـتاك بۆ لھر شاركی كوردستانی ئران ،مای تیایی ســـین٢-٣" ھۆ"ئم دەتوانین لگڵ كوردستانی ئودیودا بازاڕی خۆمان بكینوە ر لگكوردستانی خۆشمان ئ لھر شارك یك ھۆی سینما یھ un كیخۆی داتای ،بھ س لزار كبۆ "١٠" ھـــ ـــدەشونكدا دەب ھۆكی سینما ھب، ئگر ل ھولر ملیۆنك كس ھب، حیسابی بك دەكا چند، بم ئم دەین با دوو ھۆی تیابـــ، یان ئم دەین مرج نیی بینری كورد سیری فیلمی كوردی بكا، ئم دەتوانین ل بازرگانییی ئمكارە بۆین

دنیادا ھی فرۆشـــتن و كین و نمایشكردنی فیلم، بازاڕی فیلم، ب ت دەتوانرتی تایبوە كئ بھ ئیـــداری خۆی زیرەكاتی و بیبـــا بڕوە، یانـــی ئگر قازانجكی ئوتۆ و گورەشـــی نب، بم یك كلنی یكجار گـــورە پ دەكاتوە، بواشـــم ،قازانجی ماددی دەب یوە ھببیوێ بتـــوو ئگـــر چونكباخان و ئو شارەی من باسی دەكم دروستی بكا، رەنگ یكم شـــت بب ب شونكی گشت و گوزار و شـــتكی جوان، دووھم كۆمپانیـــای جیھانی ل رەنگـــدنیا بن و بیانوێ فیلم لسر ھموو ئینجا بكن، كوردستان شتكان بكرێ دەچ، یانی بازاڕ ھی، بم ئوەی نجووتوە ناكوێ، دەســـت ئنجامكـــی بـــم ك تۆ جوویتوە ل پاڵ جوونوەكدا برنامرژییكی باش ھب، بـــوام وای كرتی تایبت دەتوانـــ لدایك ب و زۆر بكات ھاوكاری حكومتیش

برەو باشی دەڕوات.* ب بوای تۆ چی بكرێ باش بۆ ئوەی فیلم كوردییكان ب شوازكی ئكادیمی و ب ستانداردی جیھانی برھم بھنرن، ل یماشـــمان ھشی سینســـتا بئ ك

كۆلیژی ھونرەجوانكان؟- ھــــر وتك ك پشــــكوتن بخۆیوە ببین و ژیان بگۆڕێ، دەب برنامی ھب و برنامش ،ب كی زانستیانوەیش ب دەبھڕەمكی نب، یانی كردنوەی بشــــك ل كۆلیــــژی ھونر بۆ ســــینما رەنگ بم ببت ھۆی ئوەی ك ئمــــ پیمانگایكمان ب ســــینما، تایبــــت بــــھل كاتكــــدا دەب بیــــر لوەش بكینــــوە ك دوای چوار ســــاڵ ل خونــــدن لكوێ ئیش بكن و دامزرن، ھموویان ناتوانن ببن ،بن و پارەیان ھمھرھب بــــھبتــــ مســــلی ئكادیمی و نا ئكادیمــــی، ئكادیمی ئو كســــی ٤-٥ ســــاڵ دەخون و بــــردەوام كۆنتاكتی ھی لگڵ ئو پیشیی ك خۆی ھیتی، من كــــ ھاتموە نیــــازی ئوەم ھبوو ك ئو فیلمانی دەیكین ،ب كادیر دروســــتكردنی زیاتر لــــ ھــــر فیلمكدا تــــۆ دەتوانی پرە ب كادیــــرەكان بدەی، یانی ئكادیمیان ئیش بكی، زۆربی ئوانی ك ئمۆ ئیش دەكن لو كادیمییانئ ی من كدوو فیلمــــ یان بپرسۆ لئیشــــمان كرد، بســــوودبخش بووە بۆیان، یانی ھر ئوە نبووە ھڕەمكی ئیش كین، نخر پالن داڕشتن و ئیش كردن بووە، ئوكاتی دەستمكرد ب یكم فیلمی ســــینمایی لرە كس نیدەزانی من چی دەكم و ئمجۆرە ئیشــــان دەگات كوێ، كامرایكی لبــــردەم وانــــئناپرۆفیشناڵ دەرندەكوت، بم نی خۆی لما دناوی ســــین ك رف كردنما پارە سخۆیدا سینو بندبینییك ھی ل ئیشكدا، ــــك زیاتــــر بوە خرئــــبلئــــاگاداری و وشــــیارییوە بۆی دەچ، بۆی لدایكبوونی سینما دەســــتم ســــینمایی بكامرای پكرد، ب ئیشكردنی نگتیڤ و

ستافی بگان دەستم پكرد.بشی یكم

یر

ونھ مھدی ئومد: با كس نان و پیازم پوە نخوا، من كلوپلی مای خۆم

ھناوەت بڕوەبرایتی سینما و دوو سایش ب مووچ كارم كردووە وەیو نب ی كندانرمو ھونل كـــكد یھدی ئومم

ناودەبرن ك ســـرەتای ســـینما ل ھولر دوای راپڕین ئوان كاریـــان تیـــا كـــردووە، ھر ئویش بـــوو یكـــم بڕوەبرایتی سینمای ل ھولر كردەوە، دەربارەی ئو پرسان و چندین پرسی مای جاران بتی سینرایوەبڕما و بۆی سینمی گرنگی ئدیك

پویستمانزانی دیدارك لگڵ مھدی ئومد سازبدەین...ئا: ھونری بدرخان

راگیاندنی بدرخان كی لوەیش وەی بدوای ئناكاو و لوكاتی بۆ تواوكردن و بدەستھنانی زانیاری زیاتر بۆ بشی سیمی گردەلوول ھاتبووە ھولـــر ھونرمند جت لیـــدا و بۆ ماوەی دوو رۆژ ل نخۆشخانی كۆماری ھولر خونرا و دواتر چووە تـــاران بـــۆ چارەســـركردنی جلیـــل نخۆشـــییكی، زەنگن لـــ تارانی پایتختی نشترگرییكی ئران وتی گورەی بۆ ئنجامدراو شوكر بۆ خوا ب سالمتی گیشتوە شـــاری ســـلمانی، بھیواین برەو ھونرمند تندروستی باشـــتر بچ و ھرچی زووە بگڕتوە نـــاو دنیای ھونر

و ھوی تواوكردنی بشـــی ردەلوول بدا، كمی گیســـتا ئســـتا ل ٩٠٪ی كارەكانی نووســـینی ســـیناریۆی تواو

بووە.

نلیل زەنگردەوامی بۆ جتی و بالمس

مھدی ئومد

نلیل زەنگج

ژمارە (١٢٣) ئابی ٢٠٠٩/٨/٨ زایینیخرمانانی ٢٧٠٩ی كوردی

14

ئه م گوتاره ی ئه ندامی ئه کادیمیای سویدی، پرۆفیسۆر ئه ندرس ئولسۆن، به شکی زۆر کورتی لکۆینه وه یه که له باره ی خه مگینیی له ئاونه دا.

لکۆینه وه که دوا گوته یه بۆ کتبکی ژان ستاروبینسکی له باره ی خه مگینیی الی بۆدلر. من ته نیا ئه و به شه کورته م ته رجومه کردووه ، که پوه ندی به

شیکردنه وه ی ئه م شیعره وه ھه یه .

پرۆفیسۆر. ئه ندرس ئولسۆنوه رگانی ل سویدییوە:

ڕزگار شخانی

لره دا باسی شـــیعرکی تر له ''دیـــوان'' دا ده که م، تیـــدا ئاو .تنابوونه وه ی ده درئه رکی ئاوپنج شـــیعر له ''دیوان له سه ر ،مگیوون''دا وه ک سه ردمیر ئ Ayíasma ئه یاسمه'' سرووشی '' یـــان ھه گرتووه ، چوار له ٢٩ زیکره که ی ســـه ره تا، یه کک له به شـــی دووه مدا، ''ئه فســـانه و میرۆلۆگی''. ئه م وشـــه گریکییه واتای کانییه کی پیرۆز ده گه یه نت و لـــه دیوانه کـــه دا کۆمه ـــک ده ھنته ناوه ندیی تگه یشتنی جووه . ده کرت ئاوی کانییه که ، تنووشـــکنه ر بـــت، ده کرت پاککـــه ره وه و ئاونابوونـــه وه بـــت. ئـــه وه ی پوه ندی بـــه بنه چه ی شـــیعره کانه وه ھه یه ، مه به ست له ''ئه یاسمه'' زتر له و کانییه ی په رستگه ی ڤالچرنه له به ھاری سای که ئه سته نبۆل، ١٩٦٥ ئکلۆف ســـه ردانی کرد و ئه و دیده شـــیعرییه ی له به شی یه که می زیکره کانـــی دیوانه که دا

ده ربی ئه مـــه مانای ئـــه وه نییه کـــه ده وه مه ندیی بابه تیی ئـــاو له کتبه کـــه دا ته نیا گرـــدراوه به کانییه که له دیوانه که دا. کاتک کانییه که بیر بۆ پاکیزه په رستن ده بات،کۆمه ک شـــیعر ھه یه تیاندا ئاو ڕاسته وخۆ پوه سته به پاکیـــزه ڕوو ل نراوه که ، به ده ســـت و په نجـــه کان و ڕۆحی دنه وایی ئه وه وه . له شـــیعری ژماره ٢٤ له به شی یه که مدا میر خۆیه تی ده دوت، تیشـــیدا به ڕوونی ئاو ئه رکی ئاونادانه وه ی ھه یه . به م کاتک شـــیعره که سه ردی ''ئه یاســـمه'' ی ھه یه . کانییه پیرۆزه که ده گه ڕتـــه وه تگه یشتنی ده یخونینه وه ، که

زترمان له ئاو بیردته و :

بـــه م شـــوه یه ئه م شـــیعره شـــیکردنه وه ی قووی تایبه تی نییـــه . شـــیعره که پویســـت پۆرترتکـــی شـــیعریی خـــود پکده ھنـــت، تیـــدا ئكلۆف میـــری وه ک ده مامـــک لـــه کار بردووه بۆئه وه ی ھه وســـتک دروســـت بکات. واتای ئه وه یش ئـــه و ده گه یه نـــت،/.../ گه ڕانه وه یه کیـــش بۆ نـــاو کات لـــه کار ده ھنت، بۆ ئـــه وه ی

له ڕه ھه نـــدی شـــیعرییه که یدا مه ودا و ڕونیی درووســـت بکات. پۆرترته که ی ئه وه یشدا له گه ڵ خود له شتکی بیســـتراو پک نه ھاتووه ، به که له م لـــه ئاو ئاونابوونه وه یه جوان بینراوه دا پکھاتووه ، که لیسته یه کی درژ و وردی ئاکاری که سیی ئاوه ژوو

کردۆته وه . ھیچ شـــتک له شـــیعره که دا نییـــه ، بجگه له ســـه رده که نه بـــت، که به ڕوونـــی ئاماژه

به سرووشی نائاسایی ئکلۆف بکات. ھیچ نزایه کی ڕاسته وخۆی بۆ پاکیـــزه و ھیـــچ چه مککی خوداپه رستیی، یان که سکی تدا نییه ، وه ک که له زۆر شـــیعری تری دیوانه که یـــدا ھه یه . منک ســـه رنج له خـــۆی ده دات، به خه مگینی به سه ر جه سته ی پیری خۆیدا چه ماوه ته وه . به م ئه وه چییه که ئاونا ده بته وه ؟ ئمه ده بینین ئکلۆف له دی دووه مدا نووســـیویه تی ''خۆم، ڕۆحم''، بۆئه وه ی دیمه نی ئاونابوونه که گه وره تر بـــکات، تـــا به ته نیا جه سته نه گرته وه. زوو ده بینین که ته نیا ئاکاری جه سته یی وه کو لۆچ، ملی چـــرچ و چاوی ته خ نییه که ئاوناده بته وه ، به که ھمای ســـه خت به رجه سته کراو و تاڕاده یه کیـــش ناکۆکی وه ک و له خۆباییبـــوون مـــه راق، له خۆبورده ییـــه . له ڕاســـتییدا پۆرترتـــی خود گه شـــه ده کات و ده بته سه رگوزشـــته ی ژیان له کۆتایی ژیانـــدا، تیدا میره ئازاردراوه که ددانی پدا ده نت، که ده یه وت بمرت. ئه و ئاماره درژه ی خه سه ته کانی که ئستا ئاونابوونه تـــه وه ئیتر ده کرت ببن بـــه دیمه نی یاده وه ریـــی، تیدا ده گوترت که خود ''له گه ڵ چه ندان بپه روا و/ له گه ڵ که م که س بـــه ئه شـــقه وه باخه ییم کـــرد'' یـــان ''بـــه م ئاخاوتنـــه شـــوپانه وه ،/ باوه ڕم به الی

خۆم ھنا''. بـــه م ئه گه ر خه ســـه تی له نـــاخ ڕوانیـــن و یاده وه ریش له شـــیعره که دا ھه بـــت، دیمه نه ئاونابووه کـــه ده ره کییـــه ســـه قامگیره . ده بینیـــن چـــۆن جار له دوای جـــار بگوترته وه : ''ئه وھـــا خۆم لـــه ئاوه کـــه دا ده بینم''، ''نوچه وانی ڕووتاوه م له ئاوه کـــه دا''. یان نکۆیکردن: ''ئه و په نه ی سه ر کراسیش/ که

به ئاو پاک نابنه وه ''.و پاککردنـــه وه ئه رکـــی ئاوناکردنـــه وه ی ئـــاو ڕوون و ئاشکرایه ، به م ماناکانیشی له ئاوناکردنه وه ی ڕاستگۆییشـــدا ئـــه وه ی ئاشـــکران. و ڕوون له شـــیعره که دا بایه خـــداره ، وه رچه رخانـــه لـــه وه ی چـــۆن خود خۆی ده بینـــت، بۆ به چ شوه یه ک له الی تر و له چاوی که سانی تره وه ده بینرت. ''ئه وھا خۆم له ئاوه کـــه دا ده بینم/.../ منـــی میره کـــورد، کـــه ڕۆم و به سه گ سه لجووقییه کانیش/

ناوی ده به ن''. واته ونه که خۆی ســـه ربه خۆ نییه ، به ھۆی نیگای که ســـانی بـــووه . دروســـت تریشـــه وه ئه م تگه یشـــتنه کۆمه یه تییه فراوانه یش بـــۆ ھه موو بونیادی ''دیـــوان'' گرنگه . ونـــه ی میر وه ک به ندکـــراو، کورکـــراو و په رگیرکـــراو، له به ر بـــاوه ڕ و به پویستیی ئه تنیکی جودای، نیگایه ک له ڕووانگه ی که سانی تره وه ھه یه . ئایده نتیتـــی میر تـــا ئاســـتکی زۆر که ســـانی تـــر دروســـتیان کـــردووه ، که

ده ســـه تیان ھه یه سزای بده ن، ناو و ناتـــۆره ی ل بنن و لی

بده ن. به م ونه که خۆی له بنه چه وه له نوان ڕووانگه ی خود و ئه وانی تردا دابه شـــکراوه . ئه مه یان له م دانه دا ده بینین: ''ئه وھا خۆم له ئاوه که دا ده بینم/ که وای له که داری دواوه م/ منی میره کورد/ که ڕۆم و سه لجووقییه کانیش/ به سه گ ناوی ده به ن''. که وا له که داره که ، که له د واوه ی خـــوددا ده بتـــه بینراو، له ڕاســـتیدا ناتوانریت ببینرت. ونه یه کی ناخه، تیدا خود به چاوی ئه وانی تریش له

خۆی ده ڕوانت /.../ به م لره دا شتکی تریش ھه یه . تۆمارکردنی ڕوانینی ئه وانی تر له خود، گیانـــی به رگریکردن و بیـــری تۆه کردنـــه وه ال ی خود له که داره که که وا ده ورووژنت. خه ســـه تکی تریشـــی ده بت، که مانـــای زۆر به ھزی ده بت. کراسه که په ه داره و به ئاو پاک نابتـــه وه . بۆیه له ''دیـــوان''دا دژی ئه رکـــی ســـه ره کیی ئـــاو په ه کان ده گوترت، ده بته وه . ھاوکاتیش بـــه م النابرـــن، ئـــه م نه گۆڕانییه یه وایـــان لده کات، به ھـــۆی دوو ونه وه ، ببته چـــه ک و ڕوو لـــه دوژمن بکرته وه . ئمه ده بینین په ه کان که ''وه ک خون، وه ک ژه ھر'' ھه ر ده منن، له کۆتایی شیعره که دا ڕوو له ئه وانی تر ده ھاوژترن. ئازاردان، ئاسه واری که له وه ی یان نیشـــانه ی پیســـیی که سه

جوداکه بن، ده گۆڕدرن و ده بن به نیشانه ی تاعوون. تگه یشتن و به ھـــای جـــودای په ـــه کان، کـــه لـــه ئاســـه واری ئازاردانی جه ســـته یییه وه بۆ ناپاکیی له ئاییـــن وه رگه ڕاوه کـــه ده گۆڕن و ده بـــن به زنجیره یه ک شـــتی کوشنده ی تۆه کردنه وه ، خون/ ژه ھر/ په تـــا، ئه مـــه گۆڕانی خود نیشان ده دات، له که سکی قوربانییه وه بۆ تکۆشـــه رکی

چاالک.

سه رچاوه ,JEAN STAROBINSKI,Melankolin i spegeln

Tre läsningar avBaudelaire

٠٠٣. ٢٠٠٩ ERSATZ ESSAY

كلچریدرخان دەردەچڵ بگل كی رووناكبیریی گشتییوكراوەیب

سرپرشتیاری كلچری بدرخان:awrahman2000@yahoo.com :عروفەحمان مبدولع

ستاف: سعدول نووری، جوھر شخانیب ھاوكاری راوژكاری رووناكبیریی دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان: د.ھیمداد حوسن

ژمارە ٥٥ - ١٢٣، شمم ٢٠٠٩/٨/٨ی زایینی

خودی ئاونا بووی میره ئاکره ییه که

گوننار ئكلۆف

Ayíasmaئه یاسمهله ئاوه مه نده که دا،

خ�م، ڕۆحم ئاو�ناکرده وه :گه ل� ل�چ،

سه ره تای مل�کی چرچدوو چاوی ته �خ،

مه راق�کی زۆر،له خ�باييبوون�کی ب�چاره، له خ�بوردن�کی ب�ده رمان،

ده نگ�کی ناساز،سک�کی هه �دڕاویسه رله نوێ درواو،

له ڕووخساريشدا ئاسه واری جه لالد،

پ�يه کی ب�اوزمان�کــی حه ز له ماســی و

شه راب.که ده يه وێ بمرێ.

له گه ڵ چه ندان ب�په روا و له گه ڵ که م که س به ئه شقه وه

باخه �ييم کرد،ئه شق�کی ب� من پ�ويست

که ده يه وێ،ده ستی که س�کی له ناو ده ست

ب�ت و بمرێ.ئه وهــا خ�م لــه ئاوه کــه دا

ده بينم.

که وای له که داری دواوه م، منی ميره کورد

که ڕۆم و سه لجووقييه کانيشبه سه گ ناوی ده به ن.

ن�وچه وانــی ڕووتــاوه م لــه ئاوه که دا:

به م ئاخاوتنه ش�وپ�انه وه ،باوه ڕم به ال�ی خ�م ه�نا.

ئه و په �نه ی سه ر کراسيشــ که به ئاو پاک نابنه وه ـ

وه ک خو�ــن، وه ک ژه هــر هه ر ده م�نن

ده سا په �ه ی کافرانيانوه ک تاعوونی په �ه ڕه شتر

ت� بکه وێ.

ب ھیوایچاك بوونوە

ل كی زۆر لپـــاش كۆششـــ وە لوكردنـــنووســـین و ببوارەكانـــی "ئـــدەب، فیكر، روناكبیـــری..." سیاســـت، لـــ مانگـــی تمـــوزی 2009 چارەسركردنی بمبســـتی "كاكـــ حمی مـــال كریم و ری"لھاوس خانی شـــیرین ن خۆشـــخانكانی ل كیبـــۆ چارەســـری ئـــوردەن. ھیواین كاك وەرگیـــراوە و بتمن ھاوســـری و مـــحدرژبـــن و بـــ زووترین كات

بگڕنوە نو دنیای نووسین و لكۆینوەكانـــی. خودا بۆ

منداكانی بیانھت. بدرخان

پیرۆزبایی بدرخـــان: دەزگای بنـــاوی پیرۆزبایی لـــ رۆژنامنووس ســـتران عبدوـــ دەكیـــن پۆســـتی وەرگرتنی ببۆنی سرنووســـری كوردســـتانی نوێ، بھیواین ھروەك چۆن زووتـــر ل كارەكانـــی خۆیدا نوێ چوست كوردســـتانی لو چاپوك بـــووە، ئاواش لم

.روابوەرزەدا ھبدرخان

پرۆفیسۆر ئه ندرس ئولسۆن ئه ندامی ئه کادیمیای سودی

نیایی

ز٢٠

٠٩/٨

/٨ی

ئاب (١

٢٣ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧٠٩

نیانا

رمخ

15

نۆڤلت (١٥)خرەندەكانی سنوور

مـــن لرگی دكتۆر رەحیموە زانیم ك خك و شـــاری ھبج چیان بســـر ھاتووە، گرتووخانك نرادیۆی لبوو ن تلفزیۆن، تاك سرچاوەیك بۆزانینی ھواكانی دەرەوە تنیا ئو كســـان بوون، كـــ رۆژان دەگیران، تیاندا ھبوو بئوەی ل كسكی گومانلكراوی نو زیندان بترس، وەك ئوەی روداوكی ئاسایی بۆ برادەرە نزیككانی بگرتوە، خۆی بۆ ئم بتاڵ دەكردەوە . ئو كوڕە گنجی ك لدواییدا زانیمان خكی ھبجی، دوای ئوەی دوو رۆژ زمانی ل گۆ كوتبوو، پاش ئوەی دوو رۆژ سری لنوان ھردوو چۆكی عاس كردبوو، ل ھیكا سری برز كردەوەو ب چاوە پ ل خون و فرمسككانییوە سیری یك ب یكمانی كرد، وەك ئوەی پمان ب ئیدی ھق ھندكیش گوێ ل من بگرن، من ھر ك سوورایی

چاوەكانیم بینی خرا وتم :-- ئوە چاوت بۆ وای لھاتووە ؟

سرەتا ھستمان كرد بر لوەی بیوێ قسیك بكا، گریان ل قورگی عاس ببوو، چندجارك ھویدا خۆی ئاسایی بكاتوە، دواجار پاشكشی ب گریانكی كردو ل دەســـتپكدا چند وشیكی ب نیوەچی و پچ پچی ل دەم دەرچوو (كیم. یا . كیم ..یـــا، گوتان . لبووە ؟ ھبج . تیـــارە ؟!) دیاربوو ئو برادەرە لبیری چووبوو، ك ل ماوەی ئو دوو رۆژەدا ئم ھر ل تنیشـــت ئوەوە ب زمانی ئو ،بووب مالی ئل ستج نیا بوەش دەچوو، تكتر دەكرد ؟ لڵ یگمان لقسدكتۆر رەحیم ك ل زمانمان ندەگیشـــت، كچـــی ب بینینی چاوە خوناویكانی كوڕە گنجك، یكسر وەك بیوێ ھندك ھورم بكاتوە دەستكی منی گوشی و

لسرخۆ ب عرەبی پمی وت :-- ئو كوڕە بر كیمیاوی كوتووە !

منیش دەمم ل گوچكی نزیككردەوەو وتم :-- بۆ ب پاسوانكان نین دكتۆر ؟

دكتۆر ھر ب ئیشاڕەت پمی وت، ك ئستا وەختی نیی . من جاركیك ب دەست و چاوم ھانمدا ك قســـمان بۆ بكا، ئویش ھستای سر پ، وەك ئوەی ئكتری ژوورەك ك لسست بكا كوەی ھئی بین، برەكش بینمو ئ ك بریشانۆگدای، چند ھنگاوك بۆ دواوە گڕایوە و خۆی ب دیوارەكوە نوساند، ھناسیكی

قووی ھكشاو یكاست ل دوڕ چاوەكانی من راماو وتی :* من ل ماوە دانیشـــتبووم، دایكم تازە ل بازار ھاتبۆوە، تراكسوتكی وەرزشی ك م نازانم لكبچوك نابوو، خوشكھدەرین كلالگع شتا لیبووم، ھبۆ كتوڕەببوو، مانی ل خواردن گرتبوو، ھرچند ھومان دا، لوقمیكیشی نخوارد، نماندەزانی بۆ ئوەندە رووی ل ئاســـمان دەكرد ؟ مـــن لخۆموە وام زەندەبرد، ب وشـــوەڕاســـتی حن م لكموومان دەكا، برا ناوەنجییھ دوعا ل و دەملتنیا یاری لگڵ تۆپكی دەكرد، من لتنیشت ننكم ل سر پشت راكشابووم، ئاونیكی بچوكم پبوو، لخۆم رادەمام، كس نیدەزانی لنو ئاونكدا چیم

ڵ كچگبوو، لدیار نروسیمای خۆم لن سسدەبینی، من ئدراوســـكمان دەدوام، ئو كچی زۆربی ئواران ل ســـربان یكتریمـــان دەبینی، ئوە حتمن زۆربتان خۆشویســـتیتان كردووە ؟ دەبنن بر چاوتان، ئو كاتی دونیا تاریك دادەھات ئمـــ ھردووكمان دەبووین یك جســـتو لنو تاریكیدا ون دەبووین، باوەڕ دەكن ئو كاتانی دەمانویســـت لیكتر جیا ببینوە، نماندەتوانی ! ئی خوای چ سیحرو لزەتكی ھبوو، ئرێ توخوا ئگر ئوە من و (شنگوڵ)تان وا بدیبای ویژدانتان رگـــی پدەدان بمانكوژن ؟ باوەڕناكم، كچی من و شـــنگوڵ لنـــو ئاونكدا بووین، ك رۆژی قیامتمان بینی، ب گر بوو ك و كاتبینیمان، دروست ل مبینیوە، ئتتان نوە قیامئ ،كلالگو عن م بوو لكنانی تراكسوتریكی دەرھدایكم خ وە، منیش بمتاقیبك كدەیویســـت تراكسوت و كاتدایكم لدەســـتك ئاونكم گرتبوو، ب دەستكی تریشم ئیشاڕەتی

نخرم ب دایكم دەدا، من راستییكی ل دونیای خۆمدا بووم، ئاونك بۆ من وەك شاشی تلفزیۆن وابوو، لنویدا زۆر ب جوانی خۆم و شنگوم دەبینی، ل ناو دارســـتانكی چوپدا رامان دەكرد، ئوەی مخلوقی خودای لوێ نبوو، ل سر كانیاوێ گیرساینوە، ھردووكمان لناو كانیاوەك باوەشمان لیكتر كردو گمان ل ئاوە ساردەك بردەدا،ئو كات دونیا ب گورەیی خۆی بۆ من و شنگوڵ تنیا ئو كانی بوو، لپكۆم گرمیك وەك ئوەی یكتر راو بنن ب دوای یكتردا ل ناو جرگی ئاســـماندا ھاتن خوارەوە، دونیا ب ھموو تای و ناخۆشیكانی ھاتوە بر چاوم، ھموو دیمن جوان و روخسارە شیرینكان برگی حپسان و بئۆقرەییان گرت ھیچ شتك ل شون خۆیدا نمایوەو تكڵ بیكتری بوون، برا ناوەنجییكم ك یاری ب تۆپكی دەكرد، لبرچاوم وەك تۆپ برز بۆوەو زرمی لوە ھات، خوشك بچوككم ك تا ئو كات مانی ل خواردن گرتبوو، پنای بۆ دایكم بردو ب گریانوە داوای لوقم نانكی لكرد، ننكم تنیا یك وشی لدەم دەرچوو ئویش یا ســـتتار بوو !، ئیدی ئستاشـــی لگداب نمدیتوە، من ك سیری ئاسمانم كرد، ھر لوە دەچوو لودا بوڕكانك تقیبتوە، ئوەی منی بجارێ شـــپرزە كرد، ئو خوشك چكۆم بوو، ل نو باوەشی دایكمدا جگی ندەبۆوە، ھوی زیاتری دەدا ب نو جستی ئودا رۆبچ، لودا خۆی بشارتوە، منیش وەك ئوەی شنگوڵ لبر چاومدا ھوەریب، لنو پارچ شكاوەكانی ئاونكمدا وەی زۆر گرنگ بوو، دەبوایەین، ئرابك ماندەزانی بۆ چ الیڕام، ندوایدا دەگ بلو شون بجولینوە، رگایك ببینینوەو لوێ دەرچین، لكاتكدا ماكمان دەرگایكی گورەی ھبوو،كچی ھموومان ب رادەیك سرمان لشوابوو، وامان دەزانی ل نو دۆكی عاسداین ھیچ رگایك شك نابین بۆ رزگاربوون، ئم لو ساتدا تنیا ئوەمان دەزانی ك دونیا بسر ئمدا خاپور دەب، ئوەی زیاتریش ھترەشـــی ھموومانی برد، تكبوونی قیژەو ھـــاواری نرو م، گورەو بچوك بوو، ســـرەڕمی ھموو دەنگكانیش رووەو ئاســـمان ھدەگڕا، من تنیا ئوەم پكرا خوشك بچوككم ل باوەشی دایكم دەربھنم، خوشككم ئوەندەی بۆ دایكم دەگریاو دەپاڕایوە ئوندە ترسی ل داڕمانی ئاسمان و زەمین نبوو، من ھر چند ھومدەدا بیالونموەو بدەنگی كم، كچی ئو ھر دەستی بۆ دایكی درژ دەكردوو ھـــاواری بۆ دەبرد، دایكم زۆری ھودا ننكم قیـــت بكاتوە، كچی نیتوانی، من ھر ئوەندەم پكرا ھاواربكم (دای میران رزگار بك، خراك ! ) میرانی برام ھشتا لژر كاریگری زەبری گرمی تقینوەكان ل نو حوشكدا دەگوزا، من كای خوشـــكمم توند ل باوەش كردو چووم دەرەوە، خكی وەك ئوەی ھزكی غیبی راویان بن راست و چپ غاریان دەداو كس نیدەزانی بۆ كوی ئو شارە ھدن، منیش ب دوای كۆمك لو كسان كوتم، ھر ب رگاوە ھستم دەكرد كا وەك ئوەی ب ھورازكدا ھبگڕێ، ب زەحمت ھناســـی دەدا، من خۆیشـــم ل بر زوورانوەی چاوەكانم بر پی خۆمم بباشی ندەدی، لو دەم بیرم ل ھیچ شتك ر بم، ھرزگار بك تینو مل وەی چۆن بتوانم كایری ئغ دەكـــردەوە، بنرگاوە زۆر كســـم دەبینی وەك ئوەی توانای رۆیشتنیان نماب، بالدا دەكوتن، باوەڕم پبكن منیش بۆ چند جارك قاچكانم دەنوشتانوەو ھندە ندەما بكوم، بم ك سیری كام دەكرد ھزكی سیر لنو گیانمدا چكرەی دەكرد، توانایكی زۆری پدەبخشـــیم و ل قوڕسایی كاشی كمدەكردەوە، بم گرفتی گورە ئوە بوو، ئو دیمن ترســـناكانی دەمانبینی، بردەوام ترس و تۆقاندنی ل وجودمان برھم دەھنا، ئم ھر رامان دەكردو ھر دەڕۆیشـــتین، شاریشمان ب جھشت و ھـــر ب پوە بووین، ھر بابای ل دەشـــتكانوە برەو ھـــورازو برزاییكان رایدەكرد، دەتوت گژو گیاو دارو دەوەنی ئو ســـرزەمین سوی لوواوە، بۆ ھر الی دەچووی بۆنی ســـو ھمتی بۆ دەھنـــای، رووت ل ھر كوی دەورو برت

بكردای، كسك دەیناندو ل سر ئرزەك دەگوزی.

بدوكاروان ع

یر

لچك

ئفسانی بانگشی رزگاربوونكۆیالیتی بۆ ســـتم

خالید عوسمان تھائوەی ك سدان ساڵ، بكو ھزاران ســـاڵ مرۆڤ لناویدا ژیاوەو خونی پوە دیوە، ئمۆش ل نو بۆشاییكی بكـــوژدا ژیاوەتـــوە و مرۆڤكانـــی سردەم جاركی دیك چشنی باپیرە گورە كانیان بانگشی بۆ دەكن و سر ســـختان دوور ل ھر گومان و نگونجاوییـــك پیـــرۆزی دەكن و زیندووكردنـــوەو سرخستنیشـــی نازانن، تـــاك بئركی ھرتنھـــا بكو بـــ ئركی كۆمگای ناوخۆ و تنانت ھمـــوو جیھانیش دەزانن، ،تی ئیمپراتۆریفسانش ئو شتئنك پاشـــایتیك یاســـای دانراوی سر زەوی بسپن، بكو یاسایك ل دەرەوەی مرۆڤ"تۆبی پرۆژەیك لدەرەوەی مرۆڤ دەستی مرۆڤی تدا نبت" زۆرجار ئفسان دەبت مژوو و خورافات، مردم دەوێ بردی بناغی ئو ئفســـانی ھوەشـــنتوە، تو جۆرە ناچكی لر چی كارگـــئ

خانی كاری ئستموە.ئوەی، ك ھســـتی پـــ دەكین و وەیناویشی دەژین، ئندێ جار لھمژوو الی نوەیك ل نوەكان دەبت ب ئفسان.بم شـــوەی حلالج و حوسن و مسیح و ھندێ ل سركردە مژوویین، ك سایتی سیاسییكان بم رەھنـــدی مرۆڤایتیان ھی و ئستاش ب شـــوەیكی ئفسانیی .وەییارووی خ سرییان لكارگ

وەھمیی چبن ییفسانم پرۆژە ئئبۆ خـــۆی پرۆژەیكی بـــ كۆم و تاك ب تنیا رۆكـــی ئوتۆ تیایدا ناگێ، مگر تاكك زۆر كاریگر و ،ك بو رێ و رەچ خاوەن پایـــكواش بوو دەبت پاوانی خیایی بۆ نموون .ییكۆم و پرۆژە بـــئئیمپراتۆرییتی عوســـمانی دیارترین یو پرۆژەیكراوی ئجبی جنموونل مژوودا، كتا ئستا كار بۆ دروست كردنوەی پرۆژەیكـــی لو جۆرە یا خود، لیوە نزیك دەكرێ. ئگر چی كسك نیی، ك عاقن بیر بكاتوە وەیڕانو جۆرە گكی لكار زانن م، چونكتیكردن بۆ ســـتبۆ كۆیالیزۆرین تیایدا دەبن ب مگل و گاڕان و ناچار دەبن مل بۆ دەستی ستمكاری گورەكان شـــۆڕ بكن، كـــ ب ناوی وەھم پیرۆزەكانوە فرمانەوایتیان

دەكن. تا ئو رادەی مرۆڤكانی وتانی دوا كوتوو ترســـاون، ئیمپراتۆریتكی لـــو جۆرەیان قبووـــ، تنانت ئگـــر بیانكات كۆیلـــش و لگڵ ســـردەمیش نگونجت. ســـبارەت

بوانـــش مژوو كۆتایـــی دێ، واتا بـــ ھاتنی ئـــم پرۆژەیـــ مژوو و دنیا كۆتاییـــان نزیك دەبتوە، بو پیی ھیچ ئترناتیڤك نییپرۆژە كییمیشـــھ نتالییـــفوندەمبگرتوە، ك ســـنووری نوان دنیا و

دوای دنیا دەستوە.ئگر بۆ مژوو بگڕینوە، دەبینین ئفسان پناگی یكمی مرۆڤ بووە بۆ سركوتن بســـر ب ھیوایی و نوشستی و كارەساتكان و ل ھمان كاتیشدا ژیان ل ناو كشی ئفسانییدا خۆشـــی ب مرۆڤ دەگینـــ و لو وە، كدووری دەخاتـــ تیانـــینم

بھۆی عقوە دن ری.لالیكی دیكشوە جادووی مندای، ك ،گرەوەیج ر و بنـــدە كاریگھھیچ مرۆڤك نیی ل ساتكانی بزاری و بـــ ھیواییدا پنا بۆ نۆســـتالژیا نبات. پرۆژەی ئفسانی پیرۆزكراوی ھمیشـــییش دەكرێ ب شتكی لو نزن دەبزەم جۆرە بزانرێ، كـــودان بـــ ھیچ قۆناغیـــك دانانت و ھمیش مرۆڤی خو بینیوو ل شوەی شـــاركی ئارام و پ ھست و حز و ب قماندووكردنی ع تامـــی دوور لمشك دا گوزەر دەكا، ئمش درژەی تووە دەكشو ئاواتربو ھ دەب ب و رەمـــزە بۆماوەییت ئـــخزمكۆمیانی ك ئگر لسر دنیاش ئو پرۆژە شارەیان نھنایدی، ئوا

دوای مردن بۆی بھنندی.پـــرۆژەی ئودیـــوی شـــار یـــا خود كپرۆژەی ئفســـانیی، وتكـــی لســـر بنمای جیاكردنوە دروست دەبت، مبستیش ل جیاكردنوەی ل ســـپاوەكانچ یییاھـــا خبدیاردە وەزعییـــكان، وات ھگرانی ئم ئایدۆلۆژیی كار بۆ ســـینوەی وەزعخوازەكان دەكن، چونك بوایان وای ببوونـــی ئـــوان پرۆژەك دوا دەكـــوێ. بم ببۆچوونـــی ئوان لسر دنیاش دروست نب ئوا لبن

.ر دروست دەبدنیا ھدواكوتووەكانـــدا كۆمـــگا لـــئفســـانی دوای ژیانی ســـرزەوی یی و ئیستاتیكییكی نمووننشـــوبۆ رەتكردنوەی ستم و ب ھیوایی، كچی ل كۆمگا پشـــكوتووەكاندا ئفسانی سرزەوی جگرە وەیك بۆ دۆخی نادادوەری و بشتبوونی مرۆڤ ل سایی تكنلۆژیا و پرەسندنی زانســـتیدا ئفسانی سر زەوی وەك ئامادە و ب میشـــكی ھررزگار ك

تكلیف جگی دەگرتوە.ئم رۆـــ ھموو رووكـــوە دۆڕان و پاشـــا گردانی ژیانـــی مرۆڤكانی تنیوەتوە، ھـــر بۆیش گڕانوە

بۆ رابردوو و نادیاریی ھبژاردەیكی .ناچاریی

ل راستیشـــدا دڕندەیی و خۆپرستی و الملیی دەســـتداران براســـت و چپیانـــوە بدرژایی مژوو ھولی جوان و گونجاویان ل دەســـت مرۆڤ داوە بۆ چوون نـــاو ژیانكی جوانتر و باشـــتر و دادوەرانتر. گورەترین نگـــم رووەوە جكارەســـاتیش لـــگورەكان و ملمالن ناوخۆییكانن، ك میسداقیتی مرۆڤیان یكجار زۆر كم كردووەتـــوە و گـــۆی زەوییان

كردووەت دۆزەخكی برگ نگیراو.جوانییكانی ئفســـان ل داھناندا ویســـتن گكی مرۆیی براســـتیگنجینـــی تریـــن دەومنـــد و بیروخیای مرۆڤ و پیتی ل دۆخی گشاوەو پ رەنگ و توانا و خبات و ھوك بۆ نمری و ژیانكی جوانتر و باشتر و ژیان ل ناو كات و شونكی ل پ میشوە ھكراو و كرانننپۆلحز و ئارەزوو، ك شایستی واقیعی

مرۆڤایتی بت.بم رەخنگرتن ل ئفسان لوەوە ســـرھدەدات كاتـــ ھـــوڵ بدرێ بكرێ بـــ پرۆژەیكی سرتاســـری پیرۆز و جیا كراوە، كواشی ل ھات كی دژ بی ئایدۆلۆژیایخان تدەچ

ویستجیاوازەكانی دەرەوەی خۆی. یی لفســـانئامادەبوونـــی بیری ئئمۆدا دنیـــای دژوارەكانی ملمالنھوكـــی ھیـــوا باوانیـــ ل روو ی كزانو ھوەی ئـــڕووبوونـــبنونرایتی خراپكاری و گندەی و

نادادوەری و چواشیی دەكن.ئم ئمۆ ل بردەم كتواركداین، ك ل تاك دەخوازرت ب معریفی چكداربـــت، داھنـــان و قـــووڵ چونك ھزە خراپـــكارەكان خاوەنی تكنلۆژیا گـــورەی گنجینیكی و زانین و زانیاریـــن و بو ھۆیانوە كۆنترۆـــی ســـرجم كناكانـــی ژیانیان كردووە و ملمالن لگیاندا پویســـتی ب ھزكـــی معنوی و گومان لب ك ،یـــورە ھماددی گ كو لت، بم نایرھدا بفســـانئپرۆژەی دیموكراسی مدەنیدا وەدەست دەھنرێ، ك ئمۆ باشترین ئامرازە بـــۆ دەومند بوونـــی كولتووركی ل قینرخی راستتی ھاوچمرۆڤایپناو دروســـتكردنی جیھانكی دادوەر و ئـــارام و دیموكراســـی، كتیایـــدا جگی جیا بوونوەیكی نگتیڤ و چكداركراو ب وەھمكی نزۆك و دژ و دژ بقینژیان و ئازادی راســـت ب كی باشتر و پلی ژیانی ھكایھاتن

واتاتر نابتوە.

تایبت ب بدرخانھـــر ســـردەمانكدا، لھمـــوو رنسانســـك چ سیاســـی بـــ یان ئـــوە نتوەیـــی، رووناكبیـــری لســـر دەب گرنگی كاریگركـــی رەوت و بزاڤـــی بنیاتنانی نتوەدا. زمان ل شـــا رەگزەكانـــی بوون و .كوەیتر نوەی ھتی نناسنامزۆربی زمانكانی ئوروپا ل ئاكامی رنسانســـی ئوروپـــی بوون زمانی

نتوە و زمانی نیشتیمانی! لـــ پـــاش ئـــو رنسانســـ، ھر

النو گوە ئردەمی شـــازدەمسلمژۆـــی دامزراندنی كۆڕی زانســـتی

زمانی نتوەیی خۆیان بوون!ئو بزاڤ زمانناســـی ئاكامی نوی ھبوو، چونك بۆ نموون، ھردوو زمانی ئینگلیزی و فرەنسی بر لو dialect نھا زارت وەییتن رینراپبـــوون و ھیچیان پ ندەنووســـرا، و دووزمانرم!" بوو بر "شكو ھب

ئدەبكی رەسن بنووسرت! زارەھا ساوە ھی كوردیش، ئمئ ورە، لباشووری كوردستانی گ لبزاڤ و رنسانســـكدا دەژین، بم زانستی كۆڕی مسلی ئفسوس، زمان نك ھرئیشـــی بـــۆ نكراوە،

بكو بیریشی ل نكراوەتوە! ن كنـــدێ وا زەن ببھ یـــوانلھیچ جیاوازییك لـــ نوان "كۆڕی زانیاری- ئكادیمیای كوردی" لگڵ

"كۆڕی زانستی زمان" نبت! ك لوەی چ جیاوازییبارەت بســـنوان ئكادیمیای كوردستان و كۆڕی زانستی زمان ھی، مامۆستا سالم

ناوخۆش بۆ بدرخان بمجۆرە دوا:ل راستیدا، ئو دوو دەزگای لیك جودان. كـــۆڕی زانیاری ھـــر تنیا ئیشی زمان نیی، بكو كار لسر زمان، ئدەب، مژووی كورد دەكات. ھرچی كۆڕی زانســـتی زمان تواو ر زمان دەكات و لسواو ئیش لت

ھموو بوارەكانوە ل زمان دەدوێ، ھروەھا ھر ل ری كۆڕی زانســـتی زمانوە ئدگارو تایبتمندییكانی زمانـــی نتـــوە، زمانی ســـتاندەر دەردەكون. بۆی ئم ل ركخراوی زمانناســـی بجددی كار لسر ئوە دەكین ك ئكادیمیای زانستی زمان دابمزرنن و ل ئایندەیكی نزیكدا ئو پۆژە ستراتیژییی نتوە پشكشی

پرلمانی كوردستان دەكین.

كۆڕی زانستی زمانی كوردی دادەمزرێ

سالم ناوخۆش

ژمارە (١٢٣) ئابی ٢٠٠٩/٨/٨ زایینیخرمانانی ٢٧٠٩ی كوردی

16

جالل دەباغوه م- له به ر ئـــه وه ی وه رگرتنی ده ســـه ت وه ک رباز له به رنامه ي حيزبـــدا نه بـــوو، وايده بينـــی که پشه کی ده ب ئه رکه کانی شۆڕشی ئه نجام ديموکراتی نيشـــتيمانيی بدرن و، ديوارکی چينيی خستبووه نوان به ج گه ياندنی ئه رکه کانی شۆڕشی نيشتيمانيی د يموکراتی و

شۆڕشی سۆسياليستی.له و قۆناغه دا که جگه ی پرسياره ، تا ڕاده يـــه ک ره و تکی راســـته و( يه مينی) به ســـه ر حيزبدا زاڵ بوو. بۆيه بير له ده سه ت نه ده کرايه وه و ته نيا بير له به شـــداريی حيزب دروشمکی ده کرايه وه . له حوکمدا "ئاشـــتييانه به رزکرايـــه وه کـــه ئه مه بوو: ( عاش الزعيم عبدالکريم..حزب الشيوعی للحکم مطلب عظيم - بژی زه عيم عه بدولکه ريم، حيزبی شيوعی بۆ حوکم داوايه کی مه زنه )، ئه مه له اليه ن مليۆنه ھا که ســـه وه ده گوترايـــه وه . ئه مه ده ســـه تی بـــۆرژوای وريـــا کرده وه وتۆقاند . جگه له خۆپيشـــاندان به کـــرده وه ھيچ نه کرابوو بۆده ســـه ت گرتنه حيزب له ناکاوکيشـــدا ده ســـت.

ده ستبه رداری ئه و دروشمه بوو، که ئه مه ش کارتکردنکی ســـه لبی بۆ سه ر جه ماوه ر ھه بوو. ھه روا به ره ی

دۆژمنانی ھوشيارکرده وه . حيـــزب وايده بينی که پاراســـتنی رژمـــی ديکتاتۆريی تاقه که ســـيی قاســـم ئه رکی ســـه ره کيی حيزبه ! نه شزانرا چۆن ئه و رژمه بپارزرێ و په ره ی پبدرێ. گوناھی یه که ميش له مـــه دا ده که وته سه رئه ســـتۆی ده ســـه تی قاســـميش که ھه ه ی کوشنده ی کرد. ئه مه وای ئه وه ی ده زگا ھه واگرييه کانـــی وتانـــی و به تايبه تـــی "ســـيا" ده ره وه ، کۆنه په رستيی ناوخۆو به عسييه کان عه ره بـــه وناسيۆناليســـته شـــۆڤنييه کان و پاشـــماوه کانی گۆڕکراو، پاشـــايه تيی رژمـــی ھه موو که وتنـــه پيالنگيان له دژی شۆڕشـــه که ی ١٤ی ته موزو کۆماره

ساواکه ی به رھه می ئه و شۆڕشه.کوده تـــا ســـه رکه وتنی دوای شوومه که ی ٨ی شوباتی ١٩٦٣ عه لی ســـاح ســـه عدی که يه ککبوو له ســـه رکرده کانی کوده تايه که گوتی: " ئمه به شـــه مه ندوفه ری ئه مريکا

ھاتينه سه ر حوکم".بگومان حزبی ئمـــه له دووه مين کۆنگره ی خۆيـــدا (ئاي اری ١٩٧٠) له به گه نامه ی ھه سه نگاندندا دانی به

ھه ه کانی خۆيدا ناوه . وه م - کام کۆبوونه وه ی مه کته بی سياسی و ک " رگايان پنه دان"؟! من شتيوام نه بيستووه و له وه می پرســـياری پشـــوودا به کورتـــی ھۆکاره کانـــم روونکـــرده وه . به م سه باره ت به ده وری سۆڤييه ت له م کاره دا، به پی ھه ندێ ســـه رچاوه ده وری ھه بووه ، بـــه م ده وره که ی راســـتيی نه بـــووه . ســـه ره کی رووداوه کان ده ن نه ســـۆڤييه ت ھيچ سياسه تکيان به سه ر حيزبدا ســـه پاندووه ، نه حيزب له ھه موو شتکدا بۆ حيزبی شيوعی سۆڤييه ت گه ڕاوه ته وه . دانوســـتان و گفتوگۆ

ھه بـــووه ، ھـــه ر حزبه گوێ لـــه بيروڕای ئه ويتر ده گرێ، به م خۆی سه رپشکه چۆن ره فتار له گه ڵ ئه و بيروڕايانه ده کات و، به چ شوه يه ک سوود له يه کتر وه رده گرن. داخه که م دوای رووخانی يه کتيی سۆڤييه ت له ھه موو بواره کاندا خۆڵ ده کرته ھه مـــوو و گشـــتی رای چـــاوی سياسه ت و شتکی ســـۆڤييه ت له گشت بواره کاندا به ھه ه ده رده که ن!! دياريشه کن ئه وانه ی له دوای ئه م ربازه وه وه ستاون . راسته ھه ه ی کوشنده له اليه ن سۆڤته وه رووی دا

به م له ھه موو بواره کاندا نا.وه م – ھه موو اليه نـــه کان که م و زۆر له سياسه ته کانياندا ھه ه يان کـــردووه که ده بـــ بۆ ئســـتاو ئاينده په نـــدو تاقيکردنه وه يان ل

پوخته بکرت. پارتی ھه ه ی کرد کـــه به ره ی دوو قۆـــی به ته نيـــا له گـــه ڵ حيزبی به عس ئيمزاکرد و به شه ش وه زير به شداريی حکومه تی کرد و ئه و کاته تا راده يه کی زۆر ھاوپه يمانی له گه ڵ حيزبی ئمه دا پشـــتگوێ خســـت. پاشـــان حزب ئه وه ی خسته پش چاو که پارتی له به ره دايه، ويستی ،يدا به شداربقۆ له به ره يه کی سبه م به عس ئه وه ی قه بوڵ نه کردو پارتيـــش زۆر پـــی دانه گـــرت که حيزبـــی شـــيوعی به شـــدار بت. لره دا به عس ده يويست دوو قۆی له گه ڵ ھه ر اليه نک به شـــداربت به مه به ســـتی تکدانـــی په يوه ندی نوان دوو اليه نه که يتـــر. ئه وه بوو گفتوگۆی حيزب له ئاداری ١٩٧٤دا له گه ڵ پارتی له به غدا و خواســـتی رکه وتن ســـه ری نه گـــرت. حيزب چووه به ره ی دوو قۆی و پارتيش له ئه نجامی سياســـه تی به عســـدا له به ره که درچوو. به مجۆره ره وتی به عس و مه به سته که ی بۆ تکدانی په يوه نديی نـــوان حيزب و پارتی ســـه رکه وت. بگومان نه ھه ـــه ی پارتی ده بته پاســـاو بـــۆ ھه ه ی

حزبی شيوعی و نه ھه ه ی حيزب ده بته پاساو بۆ ھه ه ی پارتی.

به کورتی ھه ردووال له ئيمزاکردنی به ره له گه ڵ به عسی فاشيدا ھه ه ی گه وره يان کردو ، له مه شـــدا نابکاتگۆريی کات و شـــون پشتگوی بخرت و رووداوه کان سه لمانديان حيزبه کانمـــان له چيـــدا ھه ه يان کردووه و له چيدا له سه ر ربازکی

راست بوون. وه م - ھـــۆکاره ســـه ره کييه کان له ھه وه شـــاندنه وه ی" بـــه ره ی به کورتـــی دا نيشـــتيمانی"

ئه مانه بوون: - به رده وامبوونـــی رژمی به عس له ســـه ر سياســـه تی ديکتاتۆری و به ره بـــه ره که مکردنه وه ی بـــواری ئازادييـــه ديموکراتييه کان و گرتن و داپلۆسينی نيشتيمانپه روه ران و

کوردپه روه ران. - سياسه تی ھه ه و سۆڤنيانه ی رژمـــی به عـــس لـــه به رانبـــه ر مه ســـه له ی کـــوردداو، ده رچوونی ته واو له رکه وتنه که ی ١١ی ئاداری ١٩٧٠و پاش ئه و ھه موو ســـاه که تپه ڕبوون، تازه کردنه وه ی شـــه ڕ له دژی گه لی کـــوردو درژه پدانی سياســـه تی به به عســـی کـــردن و

بارپکردن و به عه ره ب کردن. - حزب له ال يه نـــه نگاتيڤه کانی سياسه تی به عس و حکومه ته که ی بده نـــگ نه بـــوو، له راپۆرته که ی کۆميته ی ناوه نديی حيزب له ئاداری ١٩٨٨دا بـــه راشـــکاوی ره خنـــه ی توند له سياســـه تی رژم له گشت بواره کاندا گيرا، وه ک مه ســـه له ی کـــورد، ره فتـــاری ديکتاتـــۆری و ئابوری سياســـه تی فاشيستانه ، و دارايـــی، سياســـه تی ده ره وه .. تـــاد. به عـــس ئه مه ی پ قه بـــوڵ نه کراو، بۆ بيانوويه ک ده گه ڕا که "به ره " له ناوبه رت. ئه مه جگه له سياسه تی عه سکه رتارياو، ھه ندک

ھۆکاريتر.راسته يه کتی سۆڤييه ت ده و رکی

بـــاش و پشـــتگيريی ھه بـــوو له ئيمزاکردنی" به ره ی نيشـــتيمانی" بـــاش و بـــه مه به ســـتکی دا، پشـــکه وتنخوازانه ، بـــه م لـــه کشانه وه ی دا ھيچ ده ورکی نه بووه . ھه وکـــی دا داڕمانی سياســـه تی به عس له ھه موو بواره کاندا راگرێ،

به م شتکی پنه کرا.شـــيوعی حزبـــی – وه م چـــووه ناوچـــه ئازادکراوه کانـــی کوردســـتان، له ھه مـــوو حيزبـــه کور دســـتانييه کانه وه بـــه گه رمی پشوازيمان لکرا، به تايبه تی له اليه ن يه کتی نيشتيمانی کوردستان و پارتی ديموکراتی کوردستانه وه .. دۆستايه تی نزيکی ھه موو اليه کمان کردو حزبـــی ئمه ھه وکی جيدی دا بۆ لک نزيکبوونـــه وه ی پارتی و يه کتی. له م بواره شـــدا ھه ندێ شتی ئيجابيی گه وره ی پکراو بزاڤی پی کوردســـتان رزگاريخوازيـــی نايه قۆناغکـــی نووه ، به م له م قۆناغه شـــدا اليه نه کان که م وزۆر ھه ه يان کردووه . ئه وه ی په يوه نديی به حيزبی ئمه وه ھه بت حزب خۆی له پش ھه موو که سکدا ھه ستی به ھه ه کانی خۆی کردووه و ره خنه ی له خۆی گرتـــووه و، ھه ه کانی تا

راده يه ک راست کردۆته وه . وه م – ئه گه ر وای گوتب ئه وه رای خۆيه تی. من ھه رگيز نام (شه ڕی پشتئاشـــان له به ر ئـــه وه روويدا، چونکه حيزبی شـــيوعی باليه نی خۆی له ده ســـتداو بووه چاوساغی ھزه کانـــی پارتـــی) ئه مه راســـت نييه و مانای وايه تاوانی شه ڕه که ده خرته ئه ســـتۆی حزبی شيوعی! به کو پموايه و واقيعيش وابوو که ھۆکاره کانی شـــه ڕی پشتئاشان به

کورتی ئه مانه بوون:- يه کيتی شه ڕی ھه موو اليه نه کانی کردو ده يويســـت خۆی بسه پنت

به سه ر ھه موواندا. - رووداوه کان ســـه لمانديان کـــه یه کتی خـــۆی ئاماده ده کـــرد بۆ راگرتنی شه ڕو وتووژ له گه ڵ سه دام و رژمه که يدا جا بۆ قايلکردنيان ئه و شه ڕه ی له دژی نه ک ته نيا حيزبی شـــيوعی، به کو لـــه دژی ھه موو

حيزبه کوردستانييه کان به رپاکرد.- يه کتـــی بـــه ھه ندێ اليه نـــی سياســـه ته که ی و به و وتووـــژه له گـــه ڵ رژم ھه ه يه کی گـــه وره ی کردو، پاشـــان که له رژـــم ھيوا باوبـــوو ئينجا گه ڕايـــه وه ريزی

به رھه ستکاريی نيشتيمانی.- حزبی ئمه قه ت نه بۆته چاوساغی ھيچ اليه نـــک لـــه دژی یه کتی. ھه ندێ ھه ه ی ھاوڕيانيشمان قه ت نه بوونه ھۆی سه ره کی شه ڕه که ی

پشتئاشان.- به گه نامه کانی رژـــم که دوای راپه ڕيـــن و پاشـــان دوای روخانی رژم که وتنه ده ست، سه لمانديان که ڕژم چه نـــد ھه وـــ داوه ، به پاره و به چه ک ئاگری شه ڕی ناوخۆ ھه گيرســـن. ھه روا جپه نجه ی ده ره کيـــش دياره که تـــا ئه مۆش

ھه ر ھه وده ده ن بۆ تکدانی يه کتی ريزی کوردستانی.

له راســـتيدا حزبی ئیمه پی باش نييه له ھه ر قۆناغکی ھه ســـتياردا ئه م بابه ته بوروژنرت، به تايبه تی که الپه ڕه کانی شـــه ڕی براکـــوژی ھه پچراون و، له ميانه ی ھه موو ھزه کوردســـتانييه کاندا الپه ڕه ی

نوێ کراونه ته وه .وه م – راســـته له راپه ڕيندا حزب رۆی خۆی ديت، به م زۆر ھۆکار ھه ن که دوای ئه وه حيزب نه يتوانيوه له کاتی ھه بژاردنه کاندا گۆڕانکاری له معاده له کاندا بکات، چونکه وه ک پويســـت ھه ه ی له که م وکوڕی و ناته واوييه کانی سياسه تی حکومه ت و حزبه کانـــی ده ســـه ت نه گرت، گوتارکـــی سياســـی گۆ نجـــاوی ھه نه بژارد، خه باتـــی چينايه تی جـــۆش پنـــه دا، وه ک پيويســـت به رگريی له ماف و داخوازييه کانی جه ماوه ر نه کرد، وه ک پويســـت گه نده ی له ھه موو ئاسته کاندا ريسوا نه کرد. سياسه تکی ســـه ربه خۆی نه گرته بـــه ر، له حکومه تدا، بـــه يـــه ک وه زيـــر به شـــداربوو بـــ ،يارداندا به شـــداربئه وه ی له بدي موکراتييه کانی رکخـــراوه له خونـــدکاران والوان و ئافره تـــان ســـه نديکاکانی و رۆشـــنبيران و کرکاران ورکخراوه کانی جوتياران و بواره کانیتـــردا به چاکـــی رۆی خۆی نه برده ســـه رو زۆر ھۆکاریتر که ره نگه له شـــونيتردا شايانی

باسکردنبن. وه م - ئه وانـــه ی له قۆناغه کانی رابـــوردودا چوونه ته نـــاو پارتی "زۆرينـــه ی کاديره کانـــی حيزبی حزبی نين. کوردســـتان" شيوعشـــيوعی نه ھه ميشـــه و نـــه ھيچ کات پارتـــی نييه ، جا بـــۆ ئه وه ی له ناو کۆمه نی خه کدا ئه و جۆره ونه بنـــه وه ده ببۆچوونانـــه بحيزب سياسه تی ســـه ربه خۆی له ھه موو بواره کانی سياسی و ئابوری و فيکـــری و چاالکيی جه ماوه ری و و ديموکراتييـــه کان رکخـــراوه ره خنه ی دروستکار له سياسه ته کانی حکومه ت و، له گشت بواره کانيتردا بگرته به رو، وه ک خاســـته کانی خۆی نه ترســـانه بته پشه وه و له ێ...تـــاد. ده بجه مـــاوه ر دانه ببه رده وام ريزه کانی خۆی له که سانی وا که شايسته ی شه ره فی ئه ندامتی لـــه حزبـــی شـــيوعيدانين پـــاک بکاته وه ، جگه ی گۆمانلکراوان و فايلدارانی جاسوسی تدا نه بته وه . به م به نيسبه ت ئه ندامانه وه که ناو بۆ ئاره زوومه ندانه ھاتـــوون حيزب، ده توانن و به پی په يه وی ناوخۆی حيزب ھه ر کاتک بيانه وێ ري زه کانی حيزب به جـــ بھن، چونکه ھه ر ھاونيشتيمانييه ک له و

مافانه دا ئازادن. ئاماژه تـــان وه ک بگو مـــان پکـــردووه، ئه گه ر ھـــه ر حزبکی نيشتيمانپه رو ديموکرات سياسه تی وا بگرنه بـــه ر که بـــۆ الوازبوونـــی

حزبی شیوعی كوردستان "حشك": لچند دكدابرەسمی ل ١٩٩٣/٦/١٨ بدواوە ب حزبكی كوردستانی لیست دەكرێ، ل كۆنگرەی "٥"ی "حشع"ك ل ژر دروشمی "ئلدیموكراتی و ئلجدید" بسترا، پشتر لژنی ھرمی كوردستان

بوو ل "حزبی شیوعی عراقی- حشع"دا، ئینجا بووە حزبكی سربخۆ ب سرۆكایتی "كریم ئحمد".كمك ل مژووی: ھبت ب پی پناسی "حزب كوردستانیكان"، "حشع"حزبكی كوردستانی نیی تا ئو مژووەی سروو، بم مژووی "حشك" ھر مژووی "حشع"ە، بۆی دەبت شتكی

ب خرایی ھر ل باس بكین.- ل ١٩٣٣/٣/٣١ بناوی "لجن مكافح االستعمار" بزوتنوەیك دروست بوو ب سرۆكایتی "عاصم فلیح"، ل دوای گڕانوە و دەرچوونی ل "زانكۆی شیوعی"مۆسكۆ.

- ل ١٩٣٥بووە "حشع"، دوای ل ١٩٣٨ سرۆكایتی ب"یوسف سلمان- فھد" سپردرا "مسیحی بوو"، لگڵ "عزیز محمد، زكی خیری، عامر عبدو، مكرم تابانی، كریم ئحمد.".- ھوستیان ل برامبر كشی كورد جگیر نبوو جار وابوو ب نازی و كرگرتیان ل قم دەدا جاریش وابوو داكۆكیان ل مافی چارەی خۆ نووسی بۆ كوردستان دەكردەوە، ب تكاییكی

بندیان كردبوو ب چارەنووسی كشی پرۆلیتاریا ل عراق.- تا ل ١٩٨٨/٥/٧ ل ركوتن سرانسریك "حشع"یش الینك بوو لو "٨" الینی برەی كوردستانی.

- ل دوای راپڕین و داڕمانی شیوعیتی مدرەسوە زیاتر فیكری دروست كردنی "حشك" ھات ئارا، ب تایبتی ئو دەنگی ل ھبژاردنكانی پرلمانی كوردستان ك تنیا ٢١١٢٣ دەنگی . ٪٠,٠٢نا دەكا لھ

جیابوونوەی "حشك" ب ركوتن و نخش و پیالن بوو، ل ئسدا ئوە لژنی ھرمی كوردستان بوو ك ل كۆنگرەی "٣"ی سای ١٩٦٧ بیاری لسر درابوو، حزب ب حوكمی مژووی و .شپكردنی لشمتر ئاسۆی گكوردستان ك كی بچووك لستا وەك حزبی ئكزەق ماركسی لینینی"ی" ی كورد و ئایدیۆلۆجیشك انی لداب

لموسوعی "جودی" مسعود عبدولخالق ل ٦٠٦-٦٠٧ ، سای ٢٠٠٨، ل بوكراوەكانی تفسیر وەرگراوە.* بۆچی حیزبی شیوعی وەك حیزبی یكم ل عراق نیتوانی دەست بگرت دەست؟

* بۆچی ل یك ل كۆبوونوەكانی مكتبی سیاسی دەتوانرا حوكمی عبدولكریم قاسم بگۆڕدرێ رگایان پندان..؟ ئایا سۆڤییت لم كارە دەوری ھبوو؟ * تاچند پارتی دیموكراتی كوردستان ختا بارە ل ئیمزاكردنی"برەی نیشتیمانی"لگڵ حیزبی بعس ل حفتاكاندا..؟

* ھۆكارە سرەكییكان چیبوون ل ھوەشاندنوەی"برەی نیشتیمانی"و تاچند یكتی سۆڤییت ل ھردووجاردا واتا ئیمزاكردن و ل كشانوەی دەوری ھبووە؟ * لسرەتای دەستپكردنوەی شۆڕشی نوێ ب رابرایتی"یكتی نیشتیمانی كوردستان"حیزبی شیوعی چووە ناوچ ئازادكراوەكانی ژر دەستی ئوان. ل دواییدا بوون دۆستی نزیكی پارتی.

دەكرێ باس لوەش بكرت.؟ *بم قادر رەشید ل كتبكی خۆیدا نووسیویتی و دە: لبرئوەی شڕی پشت ئاشان روویدا، چونك حیزبی شیوعی بالینی خۆی لدەستداو بووە چاوساغی ھزەكانی پارتی و لم

رووەوەش"ابو حكمت"ب داینمۆی ئم مسلی دادەنرێ، ئوە دەن چی؟ * ل راپڕیندا حیزبی شیوعی رۆی خۆی دیت، بم نیتوانی ھیچ ل معادەلكان لكاتی ھبژاردنكاندا بگۆڕێ..؟

* ئی باش ھۆكار چیی زۆرینی كادیرەكانی حیزبی شیوعی كوردستان چوون ناو پارتی و دەنگۆی ئوەش بوبۆوە ك حیزبی شیوعی ھمیش پارتیی. ئایا ئم سیاستی پارتی نیی بۆ الوازكردنی حیزبی شیوعی. ئایا بۆچی تائستا حیزبی شیوعی ھیچ ھوستكی نیی..؟

* با بینوە سر ھبژاردنكانی ئمجارە، چۆن حیزبی شیوعی حقی بخۆیدا لگڵ ئم ھموو حیزب ب جماوەران ب لیستك دابزێ و ل ئنجامیشدا ٨٢ . ٪ دەنگكان بھن، ئایا ئم شكستكی دیك نیی بۆ حیزب..؟

* دوا پرسیار، بۆچی ل ھبژاردنی ئمجارە"پارتی"پشتی ل حیزبی شیوعی كرد.؟ل وەمی توەرەی ئمجارەدا، بڕزان (جالل دەباغ، مغدید حاجی، مومتاز حیدەری، حاجی ممۆ، كمال محیدین) بشدارییان كردووە، بھیواین ئو توەرەی پردەھدانوەیك بت

لسر حزبی شیوعی عراق بگشتی و كوردستان بتایبتی. بباش زانرا پرسیارەكان بیكجار بنووسرتوەو وەمكانیش یك بدوای یك بوبكرتوە.

پاشــــكۆیكی تایبتــــ ب ھكشــــان و داكشــــانی حزبی ھكشان و داكشانی حزبی شیوعیشــــیوعی عراقی و كوردســــتانی، ســــتافی بدرخان ئامادەی

كردووە.٢٠٠٩/٨/٨ ممژمارە (١٢٣) ش

نزیھ دلمی یوسف سلمان (فھد) سالم عادل حمید مجید موسا محمد حوسن ئلعیس

نیایی

ز٢٠

٠٩/٨

/٨ی

ئاب (١

٢٣ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧٠٩

نیانا

رمخ

17

حاجی ممۆبه گشـــتی،بیرۆکه ی – وه م کوردستاندا له حزب دروستبوونی دامه زراوه یه کی سیاســـیی خۆڕسک نه بـــووه و زۆرتر له گـــه ڵ ڕه وتی رووداوه کانـــی دنیـــا و ناوچه که و خودی وتی کوردســـتان ھاورده ی الیـــده بـــووه و له الیه ن که ســـانی کورد ســـه رچۆپی بـــۆ گیـــراوه و گه شه کردنه که شی به شـــوه یه کی سروشـــتی و له زه مان و زه مینکی دیموکراتـــی و ئازادانه نه بـــووه ، به کو زۆرتر که وتۆته خه باتی ژر زه مینـــی و نھنی که ھه رگیز بواری ئه وه ی نه بووه حزب به پی به رنامه ناو و ســـتروکتورکی سروشـــتی جه رگـــه ی کۆمه نی خه ک ھه نگاو

ھه بگرێ.وه م – بگومان فاکته ر زۆر ھه بوون بۆ ئه وه ی (حشع) نه توان له عراقدا ده ســـت به سه ر ده ســـه تدا بگرێ، سه رباری ھه که وتنی ھه ل و فرسه تی بابه تی، که پوخته که ی به بۆچوونی

من بۆ ئه وانه گه ڕاوه ته وه :- الوازیی فاکته ری زاتی و باوه ڕ به

خۆ نه بوون.

- نه بوونی جورئه تی شۆڕشگانه له قۆستنه وه ی ھه که وتنی فرسه ت.- ملکه چـــی و وابه ســـته یی بـــه الیه نی ده ره کی و گـــوێ ڕایه ی بۆ

ئامۆژگارییه کانی ئه وان .- نه بوونـــی به رنامه ی ده ســـه ت

وه رگرتن .- شواوی و ناھه مواری پکھاته ی کۆمه یه تی و سیاســـی و جوگرافی و ئابـــووری و نه ته وه یـــی خه کی

عراق،ئاســـاییه ، شـــتکی – وه م ســـۆڤیتییه کان تکای سیاسه تی بناغـــه ی له ســـه ر ده ره وه یـــان به رژه وه ندی تایبه تی خۆیان بنیاد نابوو، به م حزبه شـــیوعییه کانی تـــاو بازنـــه ی ھه گری ئـــه و بیر وباوه ڕه خۆیان له به رانبـــه ر ئه و بردبوو، ئه وجا ڕاستییه سه رچیخ کۆمه نـــی خه کیـــان به ھه نـــدێ دروشـــمی ئه نته رناسیونالیســـتی مۆده ی ئـــه وێ ڕۆژێ ســـه رخۆش کردبوو، که به زیان بۆ فه لسه فه ی

(م – ل) و خودی خۆیان گه ڕایه وه .وه م – پارتی دیمو کراتی کوردستان لـــه وێ ڕۆژاندا ئه ویش چـــووه ناو گه مه یه کـــی ته مومژاوی له عراق و ناوچه که دا و بۆ به رژه وه ندی حزبیی و مسۆگه رکردنی ده سه ت بۆ خۆیان له گه ڵ حزبی به عسی ده سه تداری

عراق که وتبوونه تاوتوێ کردن.((بـــه ره ی ھه بوونـــی – وه م نیشـــتیمانی)) به ســـه رکردایه تی ده سه تی حزبکی شۆڤینی و فاشی وه ک به عـــس و له وتکـــی وه ک عراقکی ئه وێ ڕۆژی دوور له ھه ر جۆره دیموکراتییه تک و نوزه یه کی ئازادی، دیاره ھه ناســـه کـــورت و ب ئاینده یه کـــی چاوه ڕوانکـــراوه و ســـۆڤیه نییه کان دوور بـــه دوور کاریکه رییه کـــی په راوزییـــان له و

باره وه ھه بوو.

وه م – یه که م جار شـــیوعییه کان بۆ ئه و ناوچانه چوونه شـــاخ، که له ژر ده سه تی ھزی پشمه رگه ی (ینـــک) بـــوو، له نـــاو (ینک)یش کۆمه ه ی ڕه نجده رانی کوردســـتان ھه بوو که خۆی بـــه ھه گری بیرو بـــاوه ڕی (م- ل) ده زانـــی، که بۆ کادیر و مه ســـئوله کانئ (حشـــع) ئه وه قووت نه ده درا له کوردســـتان بجگه لـــه خۆیان یه ککـــی دیکه ھه گری ئه و فه لسه فه یه بت. بۆیه له جیاتی زۆرتر نزیک بوونه وه له کۆمه ه و یه کتی ڕگه یه کی سه ره و ھه ورازتریـــان گـــرت . بـــۆ مژوو یه کتی له و ناوچانـــه ی وجوودی خۆیـــدا زۆر به گه رمـــی پشـــوازی لکردن و داده ی کادیر و به شـــکی مه ســـئوله کانی دان. که چی ئه وان له گـــه ڵ زۆربوونـــی ژماره یـــان و که وتنه پشمه رگه ی چه کدار ھزی خۆ دوورخســـتنه وه لـــه یه کتی و نزیکبوونه وه له پارتی و حســـک و پاسۆک، که ھیچ یه کک له و ھزانه له ناوچه کانی ســـۆران باده ست نه بوون و وه ک کۆمه ـــه ھه گری بیـــر و بـــاوه ڕی (م- ل) نه بوون. پداچوونـــه وه و ھه ســـه نگاندنی ئه وێ ڕۆژی ڕووداوه کان زۆر قســـه و باس ھه ده گرێ، به بـــ ئه وه ی ناوی ئه م و ئه و بھنین، جونکه ھه ر یه که له دیـــدی به رژه وه ندی حزبی خۆیـــه وه ھه نگاوی ھه گرتـــووه و ھه موو الیه ک ھه ر یه که به شی خۆی له خامۆشـــییه کانی ئـــه وێ ڕۆژان به رده که وێ و ھیچ حزبک به ته نیا

فریشته نه بووه .وه م – ڕاپه ڕیـــن خۆی لـــه خۆیدا په چه کردارکی جه ماوه ری (کۆمه نی خه کی کوردســـتان) بوو به ڕووی ڕژمـــی ســـه رکوتکارانه ی به غدا و حزبـــه کان تکا به پی قورســـایی و بـــه ھـــۆی ھه بوونـــی ھـــزی

پشـــمه رگه ی سه ر ســـنووره کانی نـــوان ڕۆژھه ت و خـــواروو ھه ر یه که یان ئه وه نده ی بۆیان کـــراوه درخییان نه کردووه له قۆستنه وه ی ئـــه و بارودۆخه شۆڕشـــگییه و ده ســـه ت جله وی کۆنتۆلکردنی له زۆربه ی کوردســـتانی خواروودا. به م چونکه حشـــع زۆرتـــر وه ک حزبکـــی سه رتاســـه ری عراقی و الوازی کاریگه رییه جه ماوه رییه کانی له ناو خه کی کوردستان دیسانه وه که وتبـــوو، ڕووداوه کان ڕه دووی به ب ئـــه وه ی بتوانـــ پگه یه کی ھزی به رچاو بۆ خۆی دابین بکات، ھـــه ر وه ک دواتر به ڕاشـــکاوی له پرۆســـه ی ھه بژاردنه کاندا به زه قی ئه و ڕاستییه ده رکه وت و به ته واوی

که وتنه په راوزه وه .وه م – پوه ندییه کـــی مژوویـــی کۆنتر له نوان (حشـــع) و (پارتی) وکادیره کانـــی حشـــع ھه بـــووه (به تایبه تی کورده کان) له ڕیزه کانی شۆڕشـــی چه کداری ئه یلوولـــه وه زۆرتر له گه ڵ (پارتی) تکه وبوون و ئاشـــنابوونه و ھه رکه وازیشیان له حزبی شـــیووعی ھناوه ، دیاره له پشـــه وه به ھۆی بیروباوه ڕ له ق بوون و باوه ڕنه مانیـــان بووه به و فه لســـه فه یه ی (م- ل)ی حشـــع و نزیکترین حزبیش پارتی بووه، که ئاسانتر بتوانن جگای خۆیانی تدا بکه نه وه و بچنه پشه وه و باوه ڕیش به وه ناکه م (حشـــع) ھه رگیز وه ک حزب پارتـــی بووبت، به کو ئه وه تاک و ته رای ئه و کادیرانه ی (حشع) که وازیان له حزبه که یـــان ھناوه و چوونه ته ڕیزه کانـــی پارتی. من بۆ مژوو ده یگمه وه که له سای ١٩٨٠ له شـــاخ بووم، چه ندان جار ھه که وتووه ھه ندێ کادیری (حشع) ویســـتوویانه بنه نـــاو ڕیزه کانی یه کتی، به داخه وه له الیه ن ھه ندێ

مه سئولی یه کتی پشوازییان وه ک پویســـت ل نه کراوه ، بگـــره به چـــاوی گومان و نامه ســـئول وه م

دراونه ته وه .وه م – بگومـــان ئه مۆکـــه لـــه کوردستانی خواروودا به شوه یه کی گشـــتی ســـتروکتووری حزبـــی و له جۆرک تووشی دامه زراوه کانی ته نگژه ھاتـــوون و تاڕاده یه کی زۆر بۆشایی دروستبووه له نوان خه ک و حزبه کاندا، دیاره ئه و ته نگژه یه بۆ حزبی شیوعی کوردستانی به پی ئه و بارودۆخه تایبه تییه ی، زۆر قورستر که وتۆته وه ، بۆیه له پشی پشه وه حزبی شـــیوعی دوای ئـــه و ھه موو جیھاندا به ســـه ر گۆڕانکارییانه ی ھاتـــووه ، ده بوو ســـتروکتوورکی نوـــی داھنه رانـــه ی بـــه ر ڕه وتی قوویی کۆمه نی خه ک بدۆزنه وه و کاری له سه ر بکه ن، نه وه ک ھه ر وا به سته ی ڕابردووی به سه رچووی پفه شه ل بن. من لره دا نموونه یه کی خۆرئـــاوا ئه وروپـــای دنیـــای ده ھنمـــه وه، که حزبه سۆســـیال دیموکراته کان له جیاتی ملکه چی بۆ ھه ندێ به رژه وه ندی ھزی ده ره کی، زیاتر به الی نیشـــتمان په روه ریی و وتپارـــزی خۆیان شـــکانه وه ، ســـه رکه وتنی گه وره یان له ڕه وتی نه ته وه کانیان و گه شه کردنی وت تۆمارکردووه ، که ئه مۆ له ھه موو دنیا جگای چاوانـــن، به م حزبه کۆمۆنیسته کان به چه پ و ڕاسته وه به ھۆی ئه و پاشـــکۆیه تییه یان بۆ قازانجی سیاسه تی سۆڤیت و چینی و گرتنه به ری ڕبـــازی توندوتیژی له ھندێ حاه تدا، به شـــوه یه کی سســـتماتیکی بـــه ره و پووتبوون به یه کجاره کـــی و پاشه کشـــه و پـــووچ بوونـــه وه چـــوون و ھیچ کاردانه وه یه کـــی پۆزه تیفییـــان نه له سه ر ئاستی دنیا، نه له ناو وت و نه ته وه کانی خۆیاندا پ نه باوه و تکای قوربانی پشوویان به فیۆ

چوو...به ھه مان ڕه نگ له کوردستانیشـــدا وه ک کوردایه تـــی بزاڤـــی کـــه

مژووکـــرد ی بزووتنه وه یه کـــی نه ته وه یه کـــی ســـته مدیده ی وت دابـــه ش و داگیرکـــراودا، خاوه نی ســـه دان خه ون وخۆزگه ی گه وره ی مژووییه و زه مینه یه کی له بارتری بۆ گه شـــه کردن و له سه رپ بوونی دامه زراوه یـــی حزبـــی نه ته وه یـــی کوردســـتانی نیشـــیمانی و

ڕه خساندووه .وه م – لــــه م ھه بژاردنه ی دواییدا و کوردســــتان په رله مانــــی بــــۆ ھه بژاردنــــی ســــه رۆکی ھه رــــم، پارتــــی بــــه ڕۆژی ئاشــــکرا له گه ڵ ھاوکوفــــه ده ســــه تداره که ی وه ک خۆی یه کتی نیشتمانی کوردستان، ده ســــه تیان یه کگرتووی لیستی به نــــاوی (لیســــتی کوردســــتانی) دروســــت کردبوو، من نازانم تا چ ڕاده یه ک حزبه کانی دیکه به حزبی شیوعیشــــه وه خوازیــــاری ئــــه وه بوون، که له و لیســــته به شــــداری بکه ن! به کورتی ئه نجامه کانی ئه و ھه بژاردنه ، بجگه له قۆستنه وه ی که فوکوی ناڕه زاییه کانی کۆمه نی خه ک له الیــــه ن فالنه لیســــت و سواربوونی ڕه وتی ئه و شــــه پۆله کاتییه ، ئه نجامی ھه بژاردنه کان، قه واره ی حزبی و ڕه وتی مه غرووری به شکی زۆری ده ســــه تداره کانی ڕاته کانــــد و ده ب ســــه رتاپای ئه و جه سته یه به و ئه نجامه ھه وه سته بکات و به شوه یه کی به جورئه تانه به خۆیــــدا بچتــــه وه و دیــــارده دزوه کانــــی خۆ ناشــــیرین کردن ــــک کۆتایی پ له به ر چاوی خهبھنــــن و داھنه رانــــه و به ھه مان گیان و باوه ڕی زه مــــان و زه مینی سه خته کان، ڕۆژه پشمه رگایه تی ھه موو خه وشه کان گســــک بده ن و به رھــــه م ھنانی قۆناغکی نوی ئابــــووری به ھــــزی بنیادکــــی نه ته وه یی و ته ته ه کردنــــی کادیر و که ره ســــته کان له مه یدان خزمه ت کردن بکه نه سه رمه شــــقی راھنان و پراوه یه کــــی نوــــی ھه ھنانی ئاســــۆیه کی گــــه ش بــــۆ وت و

نه ته وه که مان.

ەرو

ت

حيزبی شـــيوعی ھه وبده ن ئه وه دژی به رژه وه ندييه کانـــی بـــای گه لـــی کوردســـتانه ..حزبی ئمه له سه ر رۆشـــنايی دروشـــمه که ی فه ھدی نه مر ( رکخستنی حزبه که ی خۆتان به ھزبکه ن..! رکخســـتنی نيشـــتيمانيمان جونـــه وه ی

به ھزبکه ن!) تده کۆشت.سه ربه ســــته حــــزب - وه م له گه ڵ ھه ر حزبکدا به ليســــتک

دابــــه زێ، گه وره ب يــــان بچوک گرنــــگ ئه وه يه له بيــــروڕادا لک کاردا له به رنامــــه ی نزيکبــــن، ئامانجی ھاوبه شــــيان ھه ب. ئه و حيزبانه ی ھاوپه يمانييان له گه دا کرا ب جه ماوه رنين. ئه وه ی ئه مۆ حيزبيکی بچوکبت ده شــــ سبه ی ببته حزبکــــی گه وره ، يــــان به پچه وانه وه . به راســــته ليستی ئازادی و عه داله تــــی کۆمه يه تی

ده نگی زۆر که می ھناوه ، ئه مه ش گومان شکستييه کی ديکه يه و ده ببشيوعييه کان به تايبه تی و چه په کان به گشــــتی رگه ی چاره ســــه ری بۆ بدۆزنه وه . ده ب به رپرســــان له م ئه نجامه لپرســــينه وه يان له گه ڵ بکريت. ده ب ميکانيزمکی گونجاو بدۆزرته وه بۆ ده ربازبــــوون له م بواری ده بــــ دژواره ، بارودۆخه کارکردن بدرێ به که سانی لھاتوو،

به ئه زمون،الوانــــی چــــاالک، به توانا، ئافره تانی ســــه رکرده ، کۆمونيست و چه پ و پشمه رگه ی درين وھه موو ئه و ھاوڕێ چاالک و بــــه ئه زموونانه ی له به ر ھــــه ر ھۆيه کی راگــــوزار له حيزبه که يان بايــــه خ دوورکه وتوونــــه وه ، بــــدرێ بــــه کاديــــران و ئه ندامان وپه روه رده کردنيان بۆ ئه وه ی بتوانن رۆی کاريگه ری خۆيان له خه باتی

حزب وگه له که ياندا ببينن.وه م – له ھه بژاردنی ئه مجاره دا ته نيا پارتـــی نييه که پشـــتی له حيزبـــی شـــيوعی کـــرد، به کو ھه روه ھا يه کتيـــش. ھه ردوواليان پکه وه پشـــتيان تکـــرد. ئه مه ش وه ک له وتارکمدا ئاماژه م پکردبوو له گۆشـــه ی خوليای مۆنۆپۆل(ئيحتيکار)ه وه يه . ئه مجاره پشتيان له ھه موو حيزبه کانيتريـــش کرد و،

ئه و چه پکه گوه يان نه ھنايه دی که به ڕز مام جه الل باسی ده کات، یان کۆکردنه وه ی ھه موو ئـــه و حيزبه ره سه نانه ی زۆرجار باسيان ده که ن. چونکه بۆ ئـــه م قۆناغه يه کگرتنی

ريزه کان به پويست ده زانين.ئه مه ش لـــه خه باتـــدا له پنـــاو ناوکۆييه کاندا ئامانجه ھنانه دی و له پنـــاو کوردســـتانکی ئازادو

گه لکی به ختياردا!

پوه ندییه کی مژوویی کۆنتر له نوان (حشع) و (پارتی) ھه بووه

مومتاز حیدەریوه م- من پموای حزبی شــــیوعی عراق، ھر لســــرەتاوە، وەكو ئامانجــــی ســــتراتیژی بیــــری لنكردۆتوە، دەست وەرگرتنی تاكو تكتیككانی لبر رۆشنایی بكات. پیەو دەست وەرگرتنی ربازی گیــــردەی لھمــــان كات سیاســــتی یكتی سۆڤیت وەكو دەوت، حزبی شیوعی سۆڤیتی بسرەوە تووندی سانســــۆركی ممووزیش، كبووە. پاش ١٤ی ت

دەرفتكی زین ھات پشــــوە، دەیتوانی زۆر بئاســــانی دەست وەربگرێ، بگرە ناڕاستوخۆ لبن دەستی بوو..! لبر ژمارەیك ھۆو فاكتری ئو دەرفت ھرە زینی كی دیكجار دەســــت چوو، كلناگڕتوە، ب ناگڕتوە..!!

وه م- ھروەكو ل وەمی پشوە گوتم: حزبــــی شــــیوعی بیری لنكردبۆوە، دەســــت وەرگرتنی سیاستی چوتی دەوری ھاوكات دەوتی سۆڤیت لبر رۆشنایی ئاسایشــــی بای خۆی..؟ ھاوكات پــــاش ١٤ی تممــــووز، زۆر زوو، بای راســــتەو ل ســــركردایتی حزبی شــــیوعی عراق، بتایبتی بــــ لــــ مكتبــــی سیاســــی و و خیــــری ســــرۆكایتی"زەكی عامــــر عبدوــــ و بھائدیــــن حوســــن محمــــد و نــــووری ئبولعیس"دروستبوو، پاش ئوەی لــــ كۆبوونــــوەی فراوانی مانگی تممووزی ١٩٥٩، بای راســــتەو خــــۆی بــــ ســــركردایتی حزب ســــپاند و لــــ ١٩٥٩/٩/١ بناوی خوندنی ماركیسیزم شھید جمال حیدەرییــــان رەوانــــی مۆســــكۆ كرد، ھاوكات دەســــتی ســــالم زۆر كردەوە. تســــك عادل-ییان ب كورتی وەرگرتنی دەست ئو سردەموە، زۆر ئاسان بوو، بم

جووت دەردە كوشندەك "سیاستی راســــتەو و دەوری نا پســــندی ســــۆڤیت" ب یكجارەكــــی لبار

برد...!! وه م- حزبی شیوعی ل دەرەوەی دیموكراتــــی پارتــــی سیاســــتی كوردســــتان برامبــــر بــــ حزبی شــــیوعی و جونوەی شیوعییت ل كوردســــتان، خــــۆی ئامادەبوو ت، بگرە لت كۆك بڵ دەسگلدەست نزیك بتوە، گورەترین نموون: پاش كودەتای دەستی ٨ی ی ١٩٦٤ لشــــووباتی ١٩٦٣، ســــادەستی"عبدولســــالم و تاھیر یحیا"نزیك بووە، ویستی حزبی لناو"ئیتیحادی عراق شــــیوعی عرەبــــی"ی ئیشــــتراكی وە. بۆیتــــنرســــت بنوپكۆنك ل مســــی ئیمزاكردنی"برەی نیشــــتیمانی"لگڵ حزبی بعسی فاشــــی تا رادەیك ئاسایی بوو، لوەش زیاتر ئوان"حزبی شیوعی عراق"گشبین بوون..!؟! جا پارتی ھرچندە چییــــ..؟ ختاكــــی دیموكراتــــی پارتــــی سیاســــتی كوردستان برامبر ب حزبی شیوعی ل ھندێ كات و شــــون راســــت نبووە. لگڵ ئوەشــــدا، حزبی

شیوعی عراق برپرسیارە..؟!وه م- حزبــــی بعــــس بپــــی تكتیكك "تكتیكی ژیران"، "برەی

لگڵ حزبی شیوعی نیشتیمانی" مۆركرد. لھموو نزیكبوونوەكانی لــــ عــــراق شــــیوعی حزبــــی عبدولسالم "قاســــم، سردەمی عارف، ئحمد حســــن بكر و ســــدام حوسن"ســــۆڤیت دەوری كاریگرییــــان گــــاوە. ئــــوەش لبر رۆشنایی برژەوەندی بای دەوتی سۆڤیتی. وات ھیچ كاتك حزبی شــــیوعی سۆڤیت تماشای حزبی شیوعی عراقیان وەكو دوو

حزبی برا نكردووە..؟بھرحاڵ. ھۆكار زۆرن..!

وه م- ئــــو ھوســــتی حزبی شیوعی كوردستان، پاشخانكی بۆ پاش كودەتای دەستی ١٩٦٣ و بای مكتبی سیاسی پارتی دیموكراتی زیاتر ل وە، كتڕكوردستان دەگسركردایتی جنابی مال مستفای بارزانی نزیك بوون. ئوەی راستی مــــۆز و ھو پرســــیارە ئائ ب تو دەرفئاســــانی ل ب ،نالی وە. لتم بدروە سكجگار تئ رسھ گشتییكیدا، چوارچوە الین:"حزبی شــــیوعی كوردستان، كوردستان، نیشــــتیمانی یكتی پارتــــی دیموكراتــــی كوردســــتان دەب زیاتر بم برپرسیارن..." حزبی شــــیوعی ھیچ كات بیاری

سربخۆی لدەست ندات...!! وه م- لــــ پرســــیاری پشــــوو،

لبارەی پرســــیارە ئــــم وەمی رەشــــید"ەوە قســــكانی"قادر مســــلی"ئبو دەكوێ. دەست حیكمت"یــــش واتــــا دەورەكــــی ،رسوڕمانی پرســــیار و سمایلســــردەمی"برەی چونكــــ ،١٩٧٤ نیشــــتیمانی"ئۆتۆنۆمی دەوركی گومانلكراوی ھبوو..؟!!! وه م- ھرچندە حزبی شــــیوعی برچاوی دەوری راپڕیــــن، لــــھبوو، بم برنامی كارەكانیان لچوارچوەیكــــی تســــك و تا رادەیك لدەرەوەی كایی"واقیع"ی پــــاش راپڕینی كوردســــتان بوو. ھــــاوكات لژر گوشــــاری حزبی شیوعی عراق، ھرمی كوردستان نیتوانــــی دەوری دیــــاری خۆی، دیارە لھبژاردنی ١٩٩٢ بگێ، ژمارەیــــك ھــــۆكار و فاكتــــری سیاســــی، فیكری، ئابووری...ھتد سرەڕای رمانی یكتی سۆڤیت و

بلۆكی ئوروپای رۆژھت...!وه م- لــــ بنڕەت مژووییكی سیاستی حزبی شیوعی برامبر بای "م.س" جاللی كۆك نبووە، زیاتر ل پارتی نزیك بووە. ھاوكات كوردســــتان نیشــــتیمانی یكتی برامبر ھاتنی شــــیوعییكان بۆ ھســــتیار ریــــزی"ی،ن،ك" ناو

!!...بووینھــــاوكات پارتی زیاتر پویســــتی

شــــیوعی حزبی كادیرەكانی بــــبووە...! دیســــان مسلك زیاتر لــــرە دەوێ. رۆشــــنكردنوەی

.تزەحموه م- كم خواردن ل ب دەستی كوردستان شــــیوعی حزبی ،نییئوە جماوەری ھی، تاكو گلیی بكرێ و باشــــ كانی دیكحزب لبۆ حوت گروپی سیاسی رەسن و دەستكرد، نیانتوانی یك كورسی كورسییكش خۆ بنن. وەدەست بۆ حزبی شــــیوعی كوردستان بوو. لرە پرسیاركی زۆر دت پشوە، ك من پشــــتر زۆر باسم كردووە، وەمكی لم دەرفت تســــكدا جی نابتــــوە. بھرحاڵ. پاش ھبژاردنی ٢٠٠٩، ھر ھموو حزب و گروپ سیاسییكانی كوردستانی خواروو بــــ سیاســــتی خۆیاندا بڕاســــتی ھبژاردنی بچنــــوە. قســــو ھگدەرێ زۆر ئمجارە، نووسین و لكۆینوەی لبارەیوە

بكرێ...؟ دیموكراتــــی پارتــــی وه م- كوردســــتان، ل ســــنگ و رەنگی حزبی شــــیوعی كوردستان گیشت و ئیشــــی پ نما. ھاوكات لبر رۆشــــنایی سیاســــتی پیمانــــی ستراتیژی یكتی و پارتی، دەوری حزبی شــــیوعی كوردســــتان چووە

خانی "ب منتی"!!!

بھادین نوریعزیز محمدكریم ئحمدكمال شاكرئبو حیكمتجمال حیدەری

ژمارە (١٢٣) ئابی ٢٠٠٩/٨/٨ زایینیخرمانانی ٢٧٠٩ی كوردی

18

توەر

مغدید حاجیوەم- ســــرەتا دەمــــوێ ئوە بم ك پرسیارەكان ل روانگی كم ئاگاداریی ل مژووی سیاسی ھاوچرخــــی عــــراق و رەوت و سیاست و ھوستكانی حزبی شیوعی داڕژراون، ھروەھا بۆنی برامبر نیاریان ھوستكی

ب حزبی شیوعی لدت.. ر لــــراق ھحزبی شــــیوعی ع ل دامزراندنییوە ســــرەتایی سای ١٩٣٤ سیاستكی نیشتیمانی و چینایتــــی و نــــو نتوەیی روونی پیادەكردووە، تاكو سای م حزبوەی ئرەڕای ئ١٩٥٨ سب نھنی كاری كردووە و حكومتی كریــــی داگیــــر و پادشــــایتی بریتانی ھیچ درخیان نكردووە لــــ سیاســــتی ســــركوتكاری تی راستر دیموكراســــییرامببقین و حزبی شــــیوعی عراقی و و كوردســــتان دیموكراتی پارتی ھزە دیموكراسیی سربخۆكانی م حزبی شــــیوعی لتــــر، بــــو جماوەرییــــكان ڕینــــراپ ڕینكاران و راپكانی كرمانگرتنجوتیارییكاندا سركردە و رابری سرەكی داكۆكیكاری و جماوەر

بووە ل داخوازییكانیان..زۆر لــــ داخوازییــــ رەواكانــــی كركاران و جووتیاران ب تایبتی مــــووز لدوای شۆڕشــــی ١٤ی ت حزب ئــــم خباتی ئنجامــــی

وەدەستھاتوون.. لــــ عــــراق شــــیوعی حزبــــی چوارچوەی برەی نیشــــتیمانی ی كگرتوودا، ك ل ســــای ١٩٥٧ دامزراوە رۆی برچاوی ھبووە ل ھــــاوكاری كردنی ئفســــرە ئازادیخوازەكان بــــۆ برپاكردنی

شۆڕشی چواردەی تمووز ل دوای برپا بوونی شۆڕشــــیش حزبــــی شــــیوعی بــــ ھیزترین پۆینی جمــــاوەری شــــوورەی لــــ دەوری حكومتــــی شــــۆڕش

دروستكردووە. ریم قاســــم لبدولكع م كبسیاســــت و برنامی شــــۆڕش البراو كوت ژر كاریگریی نتوە پرســــتی و كۆن پرســــتكان و سیاستی تاكەویشی پیادەكرد، ل سای ١٩٥٩ حزبی شیوعی عراق دوای خۆپیشاندان تی لتایب بملیۆنییكی یكی ئایار ل بغدا، ك دروشــــمی سرەكی بریتی بوو ل"...حزب الشــــیوعی فی الحكم مگلب مگلب عڤیمی" برزكردەوە، دەبوای دەست بگرت دەست و ریم قاسم وەبدولكزەوە عڕب

بنت و حكومتكــــی دیموكراتی پرلمانی دابمزراندای و كشی .ر بكرایــــكوردیــــش چارەســــبــــم جگ ل ھــــۆكاری دەرەكی سۆڤییت. یكتی ھوستی و ل ناو ســــركردایتی و مكتبی سیاستی حزبی شیوعیشدا بشك لگڵ ئم ھوســــت نبوون و پداگربوون لسر پشتگیریكردن ل عبدولكریم قاسم لو كاتی عبدولكریم ل سیاستی شۆڕش الیدا بوو ب دەیان ئندام كادیری شــــیوعی و دیموكراتی خستبووە

زیندانكانوە. دەیتوانی شیوعی حزبی ئوكات بم دەست، تبگر دەســــت نیكردو ھكی مژوویی ل دەست دوای وە.لتڕناگ كــــ چوو، شوباتی رەشــــكی ٨ی كودەتا ١٩٦٣ حزبی شــــیوعی ب جۆرك لی دراو سركردە شۆڕشگەكانی شــــھیدكران و الوازبوو ئیتر ئو پگیی ل بغداو ل ناو سوپا نما ك بیر لوەرگرتنی دەست بكاتوە، سیاستی راستەوانی سای ١٩٦٤ پشگیری ل ھندك ھنــــگاوی عبدولســــالم عارف و ئینشــــیقاقی عزیــــز حــــاج و حفتاكان نیشــــتیمانی بــــرەی ھموویان ب زیان و الوازی حزبی لوەی جگ تواوبوون. شیوعی شــــیوعی حزبی ســــركردایتی دەســــتی وەرگرتنی عراقیش ناوەندی، نكردۆت سیاستكی

ك لمشیاندا ھبووە.وەم- دیــــارە ل نــــاو مكتبی سیاســــی حزبی شــــیوعی عراق برھستی گۆڕینی عبدولكریم قاســــم ھبووە، ل ھمان كاتدا ئــــوكات یــــ كتی ســــۆڤییت پیوەندی باشی لگڵ حكومتی ھبووەو قاســــم عبدولكریــــم ئــــاگاداری پیالنــــ ناوخۆیــــی و ھریمایتی و نو دەوتییكان بــــووە بۆ ل ناوبردنی شۆڕشــــی چواردەی تمووز و دەسكوتكانی برایی شۆڕش. ھروەھا ئوكات حزبــــ زۆربــــی ھموویــــان شــــیوعییكانی دنیا ل ناویاندا حزبی شــــیوعی عــــراق، حزبی شیوعی سۆڤییتیان ب"براگورە" دادەناو ل قسی دەرندەچوون، رژەوەندییر بگــــت ئنانــــتیكتــــی نودەوتییكانــــی رژەوەندیتیب لگڵ سۆڤییت نیشــــتیمانییكانی وتانی وەكو عراق لگڵ یكتری نگونجابان، بگومان ئم سیاستش ب زیانی حزبی شــــیوعی و گالنی عراق

تواوبوو.وەم- لــــ ســــای ١٩٧٣زیاتــــر حزبی شــــیوعی عراق ختابارە ل ئیمزاكردنی برەی نیشتیمانی عــــس، چونكڵ حزبی بگــــلبرینكانی ١٩٦٣ قتماغیان تواو نگرتبــــوو، بعس ل ســــانی تی لتایبردەوام ب١٩٧٠و ١٩٧١ ببغدا ھوی تیرۆركردنی كادیرە چاالككانی حزبی شــــیوعی دەدا. جگ ل ھوــــی تیرۆكردنی مال مستفا بارزانی ل پایزی ١٩٧١، ك نیشانی ئوە بوو نیدەویست ناوەڕۆكی بیاننامی یانزەی ئادار جبج بكات. ھروەھا ندەبوو باوەڕ ب نیازپاكی بعس بكرت

ل بیارەكانی تایبت ب خۆمای كردنی نوت و چارەســــركردنی كشــــتوكاڵ و پیوەنــــدی لگڵ بلۆكی سوسیالستی. ھتد. بعس دەیویست پگی خۆی قایم بكات، بۆی ئو بیارانــــی دەردەكرد، ھر لــــ پناوی گرتنــــی حزبی شیوعی و لدانی پارتی و شۆڕشی نیشــــتیمانی برەی ئیلوولیش لگڵ حزبی شیوعی مۆركردو دوو

وەزیری پدا.ختای پارتی لوە دابوو ل پایزی ١٩٧١ ل دوای پیالنی تیرۆركردنی ئیلوول ســــركردەی شۆڕشــــی بارزانی نمر سركردایتی حزبی شــــیوعی داوای ل پارتی كردووە برەیكی دووقۆی بكن، بعس ئگر ب ئاشــــتی بــــ یاننامی یانزەی ئاداری جبج نكرد و ھاوكاری لگڵ نكردن، ھردووال تز و ونگری ھڕو الیشــــ بدۆســــتكانی دەرەوە دەرەقتــــی ســــركردایتی بــــم دیــــن، پارتــــی ئــــم داواكارییی حزبی ببیانووی رەتكردۆتوە شیوعی جبماوەی ج ندبوون بــــپابئادار یانزەی بیاننامی كردنی و تكندانــــی پیوەنــــدی لگڵ

بغدا.- ل زستانی ١٩٧٢ ئمم ل "ئبو مكتبی لبــــارەگای حیكمت" بیســــت، ك دەرگ ــــم لرھ

لوێ برپرس بوو. وەی حزبی شیوعی لدوای ئ لبغدا چــــووە وەزارەت و برەی عس مۆركرد، پارتی لڵ بگل رەكانربب كوردستان دەستی بو لدانی شــــیوعییكان- دۆستی كــــرد وحزبی راســــتقینیان – شیوعیش زیاتر ل بعس نزیك بووەوە و دوژمنی راستقینی كردە ھاوپیمان و دۆستی راستقینش دوای ھل دوژمن و ھ بوو بو كارەســــات ل دوای كارەســــات روویدا. پارتی و حزبی شیوعی لئنجامی نخوندنوەی دروستی سروشتی بعس و سركردەكانی ھاتن، گورە كارەساتی تووشی كارەساتی ١٩٧٥ سبارەت ب پارتی و كارەســــاتكانی "١٩٧٨- ١٩٧٩"

سبارەت ب حزبی شیوعی.ســــرەكییكانی ھۆكارە وەم- بــــرەی ھوەشــــاندنوەی حزبی ھگڕانوەی نیشتیمانی بعس بوو لــــ برنامی برەی پرەســــندنی و نیشــــتیمانی دیكتاتۆریتی ســــدام حوســــن

بوو.بــــرەی ئیمزاكردنی لــــ بــــر ی ١٩٧٣ بســــا نیشــــتیمانی لدۆستایتی پیماننامی ساك نوان عراق و یكتی سۆڤییت مۆركــــرا. ئم زیاتر ھاندەربووە بۆ ســــركردایتی حزبی شیوعی عراق تاكــــو وتووژەكان لگڵ حزبی بعــــس بۆ گردانی برەی نیشتیمانی ب ئنجام بگینت.

باوەڕناكــــم یكتی ســــۆڤییت ل گردانی و ھوەشــــاندنوەی رۆلــــی نیشــــتیمانیدا بــــرەی بم ھبووبت، راســــتوخۆی سیاستكی ل حفتاكاندا دژی

بناماكانی شیوعییت بوو. وەم- ئمــــ راســــت لــــ داوی پیوەندییكانــــی تكچوونــــی

حزبی شــــیوعی لگڵ بعس و دەستپكردنی شــــاوی دڕندانی دامودەزگاكانی ئمن و موخابرات كان، چونكر شیوعییرامبب لحزبی شــــیوعی ل دژی بعس و ھسوكوت دزوو شۆڤینییكانی چندیــــن بیاننامــــی دەركرد، و دەینووســــی رۆژنامــــكان للســــر ســــازش نبوو ئامادە بیروباوەڕەكانــــی بــــكات، بۆیرگای گرت برو ســــرەتا چووە ناوچكانی ژردەستی یكتی و حزبی دیموكراتی كوردســــتانی ئــــران و پشــــمرگكانی حزبی شیوعی ل سای ١٩٧٩ دا ھاوكاری زۆری حزبی دیموكراتیشیان كرد، لكاتی ھرشی كۆماری ئیسالمی ئران بۆ سر ناوچكانی مھاباد

و سردەشت. حزبی شـــیوعی نبووە دۆســـتی پارتی ل دژی یكتی، بكو ھر وەكو سیاستی چسپاوی ھویدا شڕو ملمالنی نوان الباكانی كورد رزگاریخوازی بزووتنوەی نمنـــت و پیوەنـــدی لگڵ ھمـــوو الدا بـــاش بـــوو، بم لوكاتی پیوەندی نوان یكتی و پارتی و سۆسیالیست لوپڕی خراپیـــدا بوو، ندەبـــوو حزبی شـــیوعی ب تنیا لگڵ پارتی و سۆسیالیســـتدا برەی "جود" پكبنت دەبوای بالینی خۆی ل ملمالنی نوان پارتی و یكتی بپاراســـتبای ھـــر وەكو حزبی شیوعی كوردستان ل نوەدەكاندا ل ملمالنـــی خونـــاوی نوان پارتـــی و یكتی بالینی خۆی ئاشتیخوازانی رۆی و پاراست

باشی بینی.وەم- راســـت حزبی شـــیوعی دەستدا، چونك نی خۆی لالیبھر وەكو ل پرســـیاری پشوو روونـــم كردەوە بـــرەی "جود"ی لگـــڵ پارتی و سۆسیالیســـت

پكھنا.بم لپشت ئاشـــان ھزەكانی ی كتی ب شوەیكی برفراوان و دڕندان و نابرامبر ھرشیان كردە ســـر بارەگاكانـــی حزبی شـــیوعی عراق، نـــك پارتی و ھرگیز حزبی شیوعی چاوساغی پارتـــی نبـــووە، بكـــو بووە

قوربانی ملمالن ناڕەواكان.حزبی شیوعیش ل دژی ی كتی برەی لگڵ پارتی مۆرنكردووە، بكو دەیویست برەك فراوان بت و یكتیش بگرتوە، ب ھموو ال ل رژمی دیكتاتۆری بعســـی فاشی بدەن نك ل یكتری. بو پیی "ئبو حیكمت" برپرسی كرتی ســـربازی حزبی شیوعی ر و لولـــزگای ھپار بووە لپشت ئاشـــان نبووە. ك تاوانی پشت ئاشـــان برپرســـی یكم

.تییكیھر لالین شـــرەكان بیاری كســـك و الینك دەرچووبن، بـــ ژیانـــی حزبـــی شـــیوعی و كورد رزگاریخوازی بزووتنوەی

تواو بوون.راپڕینـــدا لـــ ـــب وەم- حزبی شـــیوعی ل ھردوو بواری جمـــاوەری و پشـــمرگایتیدا ك لرۆلی خۆی بینی و ژمارەیبریندار و شـــھید ھاوڕیانمان

بوون.بم ل ســـای ١٩٩١ بارودۆخی خودی و بابتی بۆ حزبی شیوعی ل بار نبوو، رووخانی یكتی ســـۆڤییت و بلۆكـــی ئوروپای كاریگرییكـــی رۆژھـــت خراپی فكری لســـر بشـــكی جھشـــتبوو، شـــیوعییكان شكی ب جیابوونوەی گرمی شیوعی، ك دواتر ب ناوی پارتی

كار جیابوونوە. و عراقچتـــی لبلـــی بـــســـلبی كاریگری كوردســـتانی لسر ب شكی ھاوڕیان ھبوو. ھموو ئو بارودۆخ ل سانی ســـلبیان كاریگریی ١٩٩١-١٩٩٢بســـر ئنجامكانی دەنگكانی

حزبی شیوعی جھشت.ل رووی واقیعی كوردستانیشوە پارتی و یكتی ئیمكانیاتی دارایی و ھزی پشمرگی زۆریان ھبوو، لالیـــن ئمریـــكا و وتانـــی دەكران. پشـــتگیری ھرمایتی بفردە ل ھبژاردنكانیشـــدا تزویر گیرا، بۆی بیاردرا دوای شش مانگ ھبژاردن بكرتوە

بم نكرا..ھمـــوو ئمانـــو زۆر ھۆكاری وەی، كھـــۆی ئ ش بووندیكحزبی شیوعی ل رژەی ٧٪ كمتر بنت و نگات پرلمان. بم دوای ھبژارنـــكان و ل ماوەی سانی نوەتكاندا حزبی شیوعی رۆلـــی ئیجابی برچاوی ھبوو، ل وەســـتان دژی شڕی ناوخۆو پاراســـتنی بنداوەكانـــی دوكان و دەربندیخـــان و بدووفوجی ل گرمیـــان ل پشـــمرگش برامبر ھزی ســـربازی رژمی

بعس ھمیش ل میدان بوو.. كردووە لغی نوەی درلـــ جگمافڕەواكانی لـــ كردن داكۆكی

چین و توژەكانی گلكمان..وەم- نخر ھرگیز زۆرینی كادیرەكانـــی حزبـــی شـــیوعی كوردستان نچوونت ناو پارتی كـــی ناڕەواو دوورە لو بوختانواقیع ئگر بین حزبی شیوعی ھمیشـــ پارتیی..! بدرژایی تمنی سیاســـی حزبی شیوعی كوردســـتان، ل نـــوان پارتی و یكتیـــدا ســـربخۆ بووە. شـــڕی ناوخۆی نوان پارتی و یكتیـــش شـــاھیدە، ك حزبی ك دژی شـــڕەكبوو، شیوعی ھردووال برپایان كرد. چندین بیاننامی ناڕەزایی دەركردووە بی زۆر بو رۆلی ئاشتیخوازانالینی بینیوە. پارتیش ھرگیز حزبی ھوســـتكانی ھموو مبـــووە. ئدڵ ن شـــیوعی بل مكتبی ســـكرتاریت دوور

كوتینوە.ل یكتی جوتیارانی كوردستان لگڵ نونرەكانمان میشـــھملمالندا ل پارتی نونرەكانی

بوون...ئم خاوەن برنامی سربخۆین ناوخـــۆی پیـــەوی لـــ و شـــماندا ھاتـــووە، كـــكحزب ك ئازادە حزب بندامموو ئھجبھت. ئو كادیرو ئندامانی، و جھشـــتووە حزبیـــان كـــ ناو پارتی ئازادبوون ل تچوون یان و بستوم ھوەرگرتنی ئ

شكیشیان ل پناوی پل و پایو پارە و ئیمتیازات حزبی شیوعییان جھشتووە و چوونت ناو پارتی

و یكتی.پارتی حزبی شـــیوعی ب دۆست زانیوە ل برژەوەندیدا نیی حزبی شیوعی الواز بت. حزبی شیوعیش مـــوو گۆڕانكارییر ھرامببلبرامبـــر لـــ سیاســـیكاندا ل دەست دەستوەردانی حزب و گندەیدا بدەنـــگ نبووە و راگیاندنكانی ئاگاداری ئوەی ت دەزانی، كحزبی شـــیوعی بھوستی میشـــھ حزب ئم نیشـــتیمانپروەرانی ھبووە و ماف داكۆكیكاری دلسۆز بووە ل

رەواكانی گلكمان.وەم_ دەبوایـــ حزبی شـــیوعی چندیـــن ســـاڵ بر ل ئســـتا ھوی جیدی بدای بۆ پكھنانی برەی چـــپ، كـــ داكۆكیكاری ل چین ت، كـــب قینراســـت

زەحمتكشكان.ئو لیستی پكھات خرایی پوە دیاربوو، ئزموونك بوو پیادەكرا

و ئنجامی باشی نھنا.لبر رۆشنایی حزبی شـــیوعی ھبژاردنكانـــدا دەرئنجامـــی سیاســـت بـــ داوە بیـــاری و راگیانـــدن و ركخســـتن و بچتوە. خۆیدا ســـركردایتی بـــ جورئتوە پنج لســـر خا الوازەكان دادەنت و ھوی جیدی دەدرت، ك ب پیادەكردنی سیاســـتی رەخن ل خۆگرتن و دەستنیشانكردنی كم و كوڕییكان و خاـــ الوازەكان و داڕشـــتنی برنام و ستراتیجییت و تاكتیكی نـــوێ درژە ب خبـــات بدەین و ڕۆژدا، كپاشـــ ل نیاین، كدھبژاردنی و ھۆشیاری سیاسی برزدەبتوە، كۆمڵ تاككانی تدەگن ك چ الینك داكۆكیكری

راستقینی ل مافكانییان. كـــ زۆرن دیكـــش ھـــۆكاری ب ھبژاردنكان دەرئنجامـــی مجۆرە بـــووە. ل ھمـــان كاتدا ئم شانازی بو دەنگ رەسن و ن ین، كدەك خـــۆ بوردوان ل دیاری و پارەو پایزویرن و نتو دەســـت كاری لنكردوون، ئمانـــ دەبن پشـــنگی برەی چپی پشكوتنخوازی تكۆشری كۆمگـــی لـــ قینراســـتكوردســـتاندا. بـــا كمیش بین، بم تكۆشری رەسن و خاوەن

برنام و پیام و فكرین.وەم- بداخوە ب بۆچوونكی خـــراپ برامبر حزبی شـــیوعی پرســـیارەكانت داڕشتوون. پارتی دەمك پیماننامی ســـتراتیژی لگـــڵ یكتـــی مۆركـــردووە و

دەمانزانی بیكوە دادەبزن.حزبی شـــیوعی ماوەی س چوار مانـــگ بوو بیـــاری دابوو خۆی ئامادە بكات و ب تنیا داببزت و ھر حزب و سربخۆی و بیاری بدەســـت خۆیتی. لـــ ماوەی رابردوودا حزبی شیوعی پیوەندی ســـرەكی حزبی ھردوو لگڵ ئاسایی بووە و ھردووال پشتیان ل حزبی شـــیوعی نكـــردووە، پیوەندی نوان حزبی شیوعی و پارتی درین و قۆناغی نوشـــی

پیوەندی نوێ دەخوازێ.

كمال محیدینوەمی یكـــم - ل رۆژی یكم ك لژنی "لیجن مكافح ئل ئستعمار و ئلئیستمسار" دروست بوو ل "عاســـم فلیـــح، مھدی ھاشم، قاســـم حسن، حسن عباس، یوسف ئیسماعیل، نوری روفا ئیـــل" ل ١٤/ ئـــاب/ ١٩٣٥ ل بغـــداد لـــ رأس القری ئم لژنی بوو ب بـــردی بناغی دروست بوونی حزبی شیوعی بم ئندامانـــی لژنك یـــك بیرو باوەر و بۆ چونیان نبوو لسر

وەزعی وت و ئایندەكی.٢- ئندامانی ئم لژن "یوسف

فھدیــــان یوســــف" ســــلیمان قبووڵ نكرد چونك كریكاركی خوندنی تنانت نخوندەوار

ناوەندیش تواو نكردبوو.٣- عــــراق وتكی فــــرە دین و مزھبــــ و نتوە و دەومند بــــوو ل روی نــــوت و خورما و نی جوگرافی بۆیت شــــوزراعئینگلیــــز و ئمریكا ھموو ھزی دژی كردبــــوو ترخان خۆیــــان شیوعیت لم وت و بھزكردنی

عشائیر.٤- زۆر ل ســــركردەكانی حزبی بــــوون ك كــــشــــیوعی جوولبیكون لگڵ دەوتی ئیسرائیل

پیوەندیان ھبووە.٥- حزبی شــــیوعی لــــ ھموو قۆناغكانی خبات كردنی ریزی ل حزب و نتــــوەكان ندەگرت ھمیش خۆی ب براگورە و رابر

ئزانی.٦- ناكۆكی و دووبرەكی ل نوان شــــیوعی ســــركردەكانی حزبی

تارادەی خونرژان.٧- فرامۆش كردنی جوونوەی نتوایتی كورد و بر برەكانی پارتی دیموكراتی كوردســــتان ل

ئاستی عراق و كوردستان.٨- زیادە رەوی پاش شۆڕشـــی ١٤

تمـــووز و روداوەكانی موســـل و كركـــووك رەزای شـــیوعییكانی گـــران كرد ل ناو كۆمنی عراقی

ب گشتی.نـــاو لـــ - دووەم وەمـــی سركردەكانی سوپا پاش شۆڕشی ١٤ تمـــووز زۆر لـــ ئفســـرە گورەكان نتوەپرست و ئیسالم و سر ب جمال عبدولناسر بوون بۆی ھمیش رگای ئوەیان ندەدا شـــیوعییكان بھز بن ھروەھا عبدولكریـــم قاســـم شـــارەزای سیاست و حوكم داری نبوو ھر رۆژە لسر ھوایك بوو دیسان ناكۆكی نیوان عبدولكریم و كورد لگڵ پیداگرتنی ئمریكا و ئینگلیز. وتانی عرەبی ب تایبتی میسرو مـــووی بونھ مانئ ســـعودیھۆكار بۆ ئوەی شیوعییكان حوكم نگرن دەســـت لگڵ پلكردنی شیوعییكان بۆ ھاتن سر حوكم

ب تنیا.وەمی سیم - پارتی دیموكراتی كی نییكوردســـتان ھیـــچ گوناھل ئیمزاكردنی برەی نیشـــتیمانی لـــ نوان شـــیوعییكان و بعس بـــ پچوانـــوە بعســـیكان و ویست ئیان خۆیان شیوعییكان پارتـــی و كـــورد و بارزانـــی دوور

بخنوە.ھـــۆكاری - چـــوارەم وەمـــی ھوەشانوەی برەی نیشتیمانی ل نوان شـــیوعی و بعســـیكان رۆژان كان بووە كعسیت بنانتدژی شـــیوعییكان و حرەكـــی

كوردی رەفتاریان ئكرد.یكتی ســـۆڤیت ل دروســـتبون كنیشتیمانی برەی بھزكردنی رۆلـــی باشـــیان ھبـــوو بـــم

بعسیكان رگایان ندەدان.وەمـــی پنجم - لبـــر ئوەی كوردســـتان نیشـــتیمانی یكتی حزبكی بھزو خاوەن بیرو باوەر و جماوەركـــی زۆر بوو لســـر بناغـــی حزبایتی و ریكخســـتن میشھ كرد بۆیكاری سیاسی ئحزبی شـــیوعی دژی یكتی بووە ئستاشـــی لگڵ دابت ئیوت

جگا بیكتی لق بكات.وەمـــی ششـــم - دوای راپڕین ت وەك لڵ بگستاشـــی لوا ئ ٢٠٠٩/٧/٢٥ رۆژی ھبژاردنـــی ئیســـپات بـــوو ناوی شـــیوعیت دروشمی شـــیوعیت باوی نماوە چونك ل خـــواروی عراق الفاوی مزھبی ھیو ل كوردســـتانیش كوردایتی جگ ل مسلی دینی لســـر بـــوون و نبوونی خوای

تم ولـــ زن بۆیورە و مـــگـــ ق وایماوە حت باوی نشیوعیناوكـــی دیك ل خویـــان بنین یا

بچن ناو حزبكانی دیكوە.راستییك ھی ئستا شیوعیكان ب بیـــرو باوەری ماركســـیت كار ناكـــن ئوتـــا ھـــر رۆژە لگڵ حزبك رك ئكونوە بۆ مسۆگر مان یا لبرل ك لكردنی كورسیوەزارەت ب تایبتی پاش روخانی سۆفیت كناچارن پارە و یارمتی ل ھندێ حزب و الین وەر ئگرن

.كتر نییی باوەریان ب كوەمـــی حوتم - شـــیوعیكان دەچن ناو پارتی ب نیازی ســـوود وەرگرتن لـــ ئیمكانیاتی پارتی و ب ئومـــدی ئوەی جـــی پیك بۆ خۆیان دروســـت بكن ھروەك ل ھنـــدێ رۆژنامكانی پارتی و ركخـــراوە دیموكراتیكان برچاو دەكویـــن بـــم ل نـــاو یكتی

ئوەیان دەست ناكوت.وەمی ھشـــتم - حزبی شیوعی بشـــی ھناوە شكســـتی كدەم ماوە شكستی دیكوە نوەندەی پئبھنت باشترین بگشی رابردووی ئنجومنی و عـــراق پرلمانی

.غدایزاتی باشوور و بحافمبشـــداری تنیـــا بـــۆ بـــم

ھبژاردنیان كرد چونك س لیستی سرەكی ھبوون ل ھبژاردن:

لیستی كوردستانی لیستی گۆڕان

كلیستی چوار حزبھر ســـ لیســـت لگڵ شیوعی نكوتـــن رـــك كوردســـتان ھریكیان لبـــر ھۆی تایبتی

خۆیان.بۆی بـــالی ئمـــوە ئبـــ برا شیوعیكان لگڵ رز بۆیان پدا چوونـــوە بكن لگـــڵ خۆیان و ناوەكیان و دروشـــم و دۆســـت و نیارەكانیان بۆ ئوەی ب تزو بیرو دەنگ و رەنگ وســـنگكی راست و دروست بچنوە ناو میدانی واقیعی خبات ك لگڵ زروف و رۆژگاری

ئستای عراق بگونجت.نابی ھیچ كـــس دلری و خبات و فیداكاری حزبی شـــیوعی عراق بیربـــكات رەنگ و كوردســـتان لل ھمـــوو حزبكانی عراق وەك حزب زیاتر فیداكاری خونرژتنی و دەربدەریـــدا بووت، بم ئم رابـــردوە روون و بنرخـــ نابـــی كـــی بوەیتوان نـــن بـــبدوردەســـكوت. چونك ھمـــوو كات و زەمانك ھوســـت دروشـــمی

تایبتی خۆی دەبت.

نیایی

ز٢٠

٠٩/٨

/٨ی

ئاب (١

٢٣ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧٠٩

نیانا

رمخ

19

نو

ی یف

رشئ

ئو ونانی پاش تمنك، یادەوەرییكانیان دەگنوەل ئرشیفی: كمال محیدین

كۆبوونوەی شانی پارتی لمای كمال محیدین، حاجی محیدین، قوباد تاھیر، محمد سادق، ئیستیعرازی كۆی ١٩٥٢، كمال محیدین میدالیی سركوتن ل وەرزش وەردەگرتكمال محیدین، مام خدر

چلی ماتمینی فوئاد تاھیر چلبی، كۆی ١٩٥٢، كمال محیدین وتار دەخونتوە

بغدا، نورۆزی ١٩٦٩ بغدا، نورۆزی ١٩٥٧ كمال محیدین ل پشوە، خۆپیشاندەران ل خانقین، ببۆنی نورۆز، ١٩٥٨

١٩٥٧ ،ر، كۆیشاد عومتیف ئاغا، ددین، لدین، حاجی محیمال محید سادق، كممحمال زاھیر عبدولەحمان، ك ٢٠ ساڵ حوكم دراوە ل مابینی كمال محیدین و محموود ئاغای

خوشك و براكانی كمال محیدین پاش مردنی باوكیان، سای ١٩٥٤كاك زیاد ئاغا - بندیخانی مركزی بغدا

دكتۆر زۆزك رواندزی، كاك روشدی عزیز، جنابی باب تاھیر لمای كمال محیدین، بغدا كمال محیدین ل پشوە ب جلی كوردی، نورزی ١٩٥٨، خانقین

ئاھنگی قوتابیانی كورد ل بغدا، ١٩٥٧كمال محیدین، قادر حاجی تاھیر، محمد حاجی تاھیر، محمد علی نورەددین، بغدا

ر دەبابی كاك عومھاباد، مام

ئاھنگی یكتی قوتابیانی كوردستان، پارزەر كاك روشدی عزیز وتار دەخونتوە

ژمارە (١٢٣) ئابی ٢٠٠٩/٨/٨ زایینیخرمانانی ٢٧٠٩ی كوردی

20

وریا عومر ئمینرەشبگیریی (كرگیرانی) سای١٩٦٣، یكك لو رووداوە ھرە سیرانی ك مایی ئوپڕی سرســـوڕمان و پكنین و گاتجاریی .رووداوی وا ھرگیـــزا و ھرگیز ل مژووی ھیچ میللتـــكا رووی نـــداوە و ھرگیز روو ناداتـــوە و دەب بچت كتبی ك وەدا نییوە. .گومانم لگینســـھمـــوو ھولریی تمنـــدارەكان ئمیـــان لبیـــرە. ھیـــوادارم ھچ وە الیم بارەیكیان لـــبیرەوەرییتۆماری كن تـــا جیھان و نوەكانی دوا رۆژ بزانـــن ئیمـــی كورد چیمان

دیوە و چیمان بسرا ھاتووە. لو رۆژەدا ھرچی كری ناو شاری ھولر و گوند و الدی دەور و بریتی وشـــناو ح موو گیران و خرانھھولر بندیخانكی گورەكـــی ك كوتبووە پشت بڕوەبرایتیی گشـــتیی پۆلیسی ئوســـا (برامبر ی كتو تۆمستا)، بزگای ئپاربھۆیانوە ئازووق بۆ پشمرگكان دەبـــرێ و كاروباری شۆڕشـــیان پ

ئنجام دەدرێ. لـــ شـــاری ھولر ژیان وەســـتا. توور و ســـق و كرەوز و تڕەپیاز و ماســـت و پنیر ك ب پشـــتی كر لـــ باغچ و الدییكانوە بۆ شـــار دەھنران ل بازاڕا نمان. ئاشكان ك باراشیان ب پشتی كر بۆ دەچوو ھموو وەســـتان . دەنگی نوتفرۆش و دار فـــۆش لگرەككانـــا نما. نابنـــد و كورتاندروو و كافرۆش و كۆھگرەكان بازاڕیان مرد. میدانی كر داخرا و كرفرۆشـــكان خۆیان

شاردەوە. نزیكـــی ھـــزار كـــر بندكـــران. خاوەنكانیـــان رۆژ تا ئوارە لبر دەرگای بندیخانكـــ ب ھندێ كا و جۆوە ل ریزدا دەوەستان نۆرەیان كرەكانیان مواجھـــی بچـــن ببكـــن و ئـــاو و خواردنیـــان بـــۆ برن...كاوجۆفـــۆش، وەك میـــوە فرۆشكانی بردەم نخۆشخانكان، فـــردە كاوجۆیـــان ھنابووە بـــنزیـــك بندیخانكـــ. ماكانـــی نزیك بندیخانك ســـۆندەی ئاو و

پقرەجیان لبر دەرگا دانابوو . كجار پیان یم گرتنرەكان ئـــك خۆش بـــوو. رزگاریـــان بووبوو لبار ھگرتن و عارەبان راكشـــان و نقیـــزە و داركاری و بـــ بزەیی منان. لھموو ژیان و مژوویاندا ھرگیـــز خۆشـــی و شـــادیی وایان

بـــ خـــۆوە ندیبـــوو و ئوەنـــدە بسر نحسابوونوە..بازدانیان یـــكا و لووشـــك و قپگرتـــن و زەڕەزەڕ عڕەعڕ و زەرینیان ل ناو شانۆیك بندیخانكدا حوشی و ســـیمفۆنیایك بوو بۆخۆی، زۆر

شتیان دەردەبی و دەگایوە. ئوســـا ئمـــ دەســـتیك ھاوڕێ بووین ل قۆناغـــی ناوەندیدا، دوای دەچووین قوتابخان دەرچوونمان لبردەم سرا لناو خاوەن كرەكانا دەخوالینوە گومان دەدای قسكانیان و خمكانیـــان . بیرمـــ محموود ریزم بكی كتـــازە موچ زامدار ك ل لـــی گڕا ددەمارەكانیـــا دەگھر شوانخۆشتربوو.ل كرەكان ئو رۆژە و ئو رووداوە بوو عیشقی

كری لد چسپاند. ئم رووداوە بوو ب بابتی سرەكیی قس و باس و خواس و خم و پكنین و پخنی خكك. گل شتی سیر

روویدا و باس كرا .رۆژێ دوو قوتابـــی لـــ پۆلكمانا ناویانی مامۆســـتا ك نھاتبوون. خوندەوە یك ل ھاوڕكانی وتی ( مامۆستا ئوان دراوسمانن . كریان

.(ھمواج تگیراوە چوونكابرایك كرەكی خۆی ل ژووركی ماكیا دەشارتوە. شو دەزەڕێ و لی ئاشكرا دەب . خۆی و كرەكی راپچـــی بندیخان دەكن.پاشـــان كرەكیان بردا و خۆی تا ئیســـتا

شوونبزرە.عزیز ناوك كرەكی خۆی دەرباز دەكا و ل ناو زوورگكانی دەورو بری ب موە...دوای ئتردا دەیشارولھ

(عزە كرفیرار) ناوی دەركرد.دوای حفتیـــك جـــاڕدرا ك ھر بنووســـ رزوحارگیـــراوێ عك

تیایا بـــن بدا كـــ كرەكی بۆ ،نناھ بـــكار نایاســـایی كاری دەكـــرێ. خـــوا ئـــازاد كرەكـــی دەرگایكی وای لســـر گازی پشت نكان كردەوە. وچییرزوحابۆ عگرەكان كوتنـــ گازاندە و دەیانوت رەكانیش بی كنـــو قی وایح

عریزەكانوە بلكنرێ. دەوری كرگیـــراو دەیـــان بـــعرزوحاچییـــكان دابـــوو و وەك زەردەوا بســـریانا نیشـــتبوون .كرگیراوێ نخت پیر و ب تاقت دەبـــ چنـــد دەكا ناتوانـــ خۆی

كی چی. داوا لرزوحاع تنیبگدەكا یارمتیی بدات و عریزەكی بۆ بنووســـ..ئویش دیارە كابرایكی :ی بۆ دەنووسمر بووە، ئكفش

(برز موتسریفی ھولر . ئوە م گیراوە . من لرەكش رۆژە كشجیاتی ئو ســـوندتان بۆ دەخۆم و شایتیی بۆ دەدەم ك ئم كرەی من

ھیچ پیوەندییكی ب ھیچ الیكوە نییـــ و ب ختایـــ و ھیچ كاركی نایاسایی نكردووە . تا بی ھمن و ئیشـــكر و لسرەخۆی. ھرگیز لووشـــكی ل كس نداوە و قپی لكس نگرتووە. ھرگیز ب دەنگی

برز نزەڕیوە...ســـرچاوەی رزقی مناكانم . داوا ل بڕزتان ئكم

رەحمكی پ بكن و ئازادی كن)یكسر كابرا دەگیرێ و كرەكی بیر

دەچتوە.رۆژی دوایی بوو دوای ئوەی زۆربی خۆیان بننامی كرگیـــراوەكان پشـــكش كرد، بیاری لبووردنی گشـــتی درا . كات دوای نیوەڕۆ بوو، دەروازەی بندیخانكیان كردەوە و كرەكانیان بڕەال كرد. ئو سدەھا كـــرە پكوە بڕاكردن و خزین پاڵ یك و لووشـــك لدان و ھبزین و دابزینوە ببردەم چاپخانكی مامۆســـتا گیو و دوكانكی مجید پقوەچییـــوە بـــرەو ناوبـــازار كوتن رێ. سروسیمایان خۆشی و سركتن و سربرزی و شانازییان ل دەباری . خاوەنكانیان بناویانا بربوون، ھریك لمبر بۆ ئوبر رایدەكرد ل كرەكی خۆی دەگڕا و ھر ك دەیدۆزییوە دەســـتی ل ملی دەكرد و ھیوا ھبوو ماچیشی دەكرد و فرمسكی بۆ ھدەڕشت و دەیچرپاند

.ئینشا فارەتیییدا كگو بدوكاندار و خكك لمبر و ئوبری شقامك وەســـتابوون سیری ئو كۆرەوەیـــان دەكرد، بـــ پكنین و گات ل گڵ یكترا دەدوان. ھندێ لبـــردەم دوكانۆككی مام گنج حیدەری پیندۆز وەســـتابوون بو پڕی ریزەوە دەســـتی خۆیان برز، ب ســـو و ریزەوە دەشـــكاندەوە،

پشوازیی قارەمانانیان ل دەكردن.كرەكانیـــش. ئـــوەی خاوەنكی دۆزییـــوە، ئـــوە لی خـــوڕی و بردییوە..ئوانی تر لناو سووچ و كۆنكانی ناو بازاڕدا بو بوونوە

و لناو خكك توانوە. با ئو رۆژە بكرێ ب سایاد و جژن و رۆژی كران، كرنڤای سانی بۆ ســـازبدرێ ســـ رۆژ پشـــوویان

بدرت نخت بحسنوە.

ل ئرشیفی بیرەوەریخرمانانی ٢٧٠٩ی كوردی

خرمانانی ی

20

ل ئرشیفی بیرەوەریفرھنگی ناوو ناتۆرە

كۆی نازناو ل ی كوانچپ ـــك بن، رزۆر نازناو ھ كۆی لـــب نازنـــاوە زۆر و زەبندەكانی كۆیـــدا بگڕین، مح ت، بۆ نموونومان بۆ دەردەكو راســـتییئســـپی ھبووە ئو كابرای تابی رەش بووە، وەك

باینجان.یان حمـــ جوان دەن ناشـــیرینترین كس بووە. ئحمد چورچـــ وەك دەگنوە زۆر قو و زەالم

بووە. ھر وەك دیـــارە دوو عبدورەحمان ل كۆی دیار و

ناسراو بوون:١- عبدورەحمان رووتی رەحمتی، ك قت رووت

نبوو، ھمیش پۆشت و پرداخ بووە. ٢- عبدورەحمان شت تابی عاق و داناو ژیر بووە، رووبڕوو پی گوتراوە شـــت پی ناخۆش نبووە، گوتویتی "ھر نازناوێ"ناتۆرەی" رووبڕوو بگۆترێ عیبـــ و خراپـــی تدانیی، بم ئـــو نازناوەی رووبڕوو باسی نكرێ، پاشـــمل بگۆترێ عیبی

تدای، رووبروو توڕەبوونی ل دەكوتوە. میناغای حاجی بحموود ئاغای ئبدورەحمان مع

سای ."تش" زی ناسراوە بوكراغای ح"نازناوی ئدەبی"

نازناوی ئدەبی: بریتیی لو لقبانی، ك شاعیرو چیرۆكنووس و نووســـر بۆ خۆیان دایانناوە بو نازناوە ناســـراوە و دەناسرت ل نو كۆمدا و ناوبانگ پیدادەكا، زۆر جاریش جگای ناوی تایبتی دەگرتوە و وەكو ئمانی خوارەوە، ك دەبت چند بشك

١- ئو نـــاوەی دەبتـــ نازناوی شاعیر یان نووسر یان چیرۆكنووس ھیدەبژرێ جگای ناوی تایبتی دەگرتوە ل زۆر بابت نازناوەكان "جگرخوـــن" وەك وەرگیـــراون نازناوی شاعیرە و ل ئش و ئازاری میللت وەرگیراوە یـــان ل نتوە وەرگیراوە وەكو "كـــوردی" . ھتد،

ئمانش ب شكن ل ناوی شاعیرانی كورد:"نالی" پیرەمرد، مدھـــۆش "جگر خون، گۆران، ئخۆل، محوی، ب خود، شاھۆ، خادم، كوردی،

ئختر، ددار""كۆشكی" نازناوی شـــیعری مال شاوی . ئدەب ل

.١٢ كر ئاغا كبی شیعری رەشـــید ئاغای جاجی بقل

لقبی"مجرم"ی بۆ خۆی داناوە مژوو ٢٠٠ ل ٢٩٧.بـــ مام غـــوس ناســـراوە نازناوی شاعیریشـــی

"سۆزی"ی . ئامر ل ٣٨ل پاش وەفایی ئم مال محمدی كوڕی ك لقبی

شیعری "دالوەر" بووە...نـــاوی مـــال عبدورەحمانـــ نازنـــاوی شـــیعری

تحی"یف"٢- ناوی خۆی+ نازناو: ھندێ ئدیب و شاعیر ناوی نكارد جیاتی ناوی باوكی ب ك لخۆی و نازناو

ل بواری ئدەبیدا، وەك: ركۆ بعید ناكام، ساجد ئاوارە، شر، سخالید دل"

كس جمال نبز، كامیل ژیر"٣- نازناوی ئدەبی لگڵ ناوی ناوچیی ل شیعر ب كاردت، وەك: گیوی موكریانی، ھمن موكریانی.

تدیب دەبر و ئ٤- زۆرجار نازناوی شاعیرو نووسنازنـــاوی بۆ كوروكـــورەزا و نـــوەو بنمای ئو

.دیبشاعیرە یان ئ"ئژی گۆران، شركۆ ب كس، لۆران محوی"

٥- نازناوی لگڵ+ ناوشـــون "وەكو شـــاروچك و گوندو. ھتد" وەكو شـــركۆ كۆیی نازناوی شـــیعری

.زیوت حھجرگ كامیل بمجوان٦- نازناوی ئاینی + ناوی شون:

نازناوی ئاینی لگڵ ناوشـــون ل ئدەبی كوردیدا بكار ھاتووە و ناوبانگی دەركردووە، وەك شاعیری

گورەی كورد مالی جزیری.٧- پیت: شاعیر یان ئدیب ھی بۆ ئاشكرانبوونی ترێ دەبدەبژك ھند پیتدەبیدا چبـــواری ئ للقبوو نازناوی و بم پیتان دەناســـرنوە، وەك

شاعیری گورەی كورد "ع، ح، ب".٨- یك پیت+ ناوی تایبتی خۆی+ نازناوی شیعری

وەك شاعیری كورد م. علی مدھۆش.٩- دووپیت+ نازناوی شیعری وەك "أ- ب- ھوری"

"ع،ع. شونم".١٠- نازناوی ئـــدەب وەك دەبت ھی كوڕەكی یان ھی براكی، ك ل دوای ناوی ئســـی دت: ئحمد دزار بووە بھی كوڕەكی ئازاد دزار "بورھان قانع،

مریوان كانع"١١- دوولقـــب: شـــاعیر یان ئدیـــب ھی ل نو میللتی كورددا دوو نازناوی شیعری یان ئدەبی بۆ خۆی ھبژاردووە ھردووكیشیان بۆ بواری ئدەبی بـــكار ھاتووە و بھـــردوو نازناویـــش ناوبانگی

دەركردووە. وەك:"١- نابند ٢- مخلس" لقبی شـــاعیری گورەی كوردیـــش مرگی درین و شـــھیدی نمر ئحمد

.مینئدســـۆت عشـــیرەت شـــیعری+ نازنـــاوی -١٢حوزی نازناوی شیعری شـــاعیرانی گورەی كورد

عبدولغفوور مال رەئوف.- شاری كۆی شـــاری حاجی زۆر شاعیری گورەی ل ھكوتن و شعری كاریگرو بسۆزیان ھبووەو

نازناوی شیعریان ھبووەو ب ژن و پیاوەوە. بشی سیم

عبدولوەھاب شخانی

ل ئرشیفی بیرەوەریدا

جژنی كران

با ئو رۆژە بكرێ ب سایاد و جژن و رۆژی كران كرنڤای سانی بۆ سازبدرێ س رۆژ پشوویان بدرت نخت بحسنوە

ل دنیادا كس نبووە كاری ب من نبووب! ئستاش چش

ش دیلی و زەلیلییكوە، پاداشتدەگواست رگشمچیاكان بۆ پ كم لندین بار فیشچ

نیایی

ز٢٠

٠٩/٨

/٨ی

ئاب (١

٢٣ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧٠٩

نیانا

رمخ

21

یر

ون ھ

یار

یدد

ی ١٩٦٦ە، لدایكبووی ساسیری لی نعدوســـتمنی پنج ســـاییوە ل بواری مۆسیقا كاردەكا، ل سرەتاوە ب ئامری دەف دەستی بكاری ھونری كردووە، دوایی ل تمنی ١١ سایدا دەستی كردووە بـــ مۆســـیقای فرمی، جگـــ لوە كاری مۆســـیقای بۆ زیاتر ل ٤٠ شـــانۆگری كـــردووە، ك ھموویان ختیان وەرگرتووە، بۆ جاری یكم ل تمنی ١٥ سای ل شیراز ختی یكمی مۆسیقای وەرگرتووە، تی باشترین مۆسیقاری لوە خدوای دوو ســـاڵ لشـــانۆگری "مھپارا"ی وەرگرتووە و بۆت باشـــترین الوی ئران ل مۆســـیقا، دوای ئوان كاری مۆسیقای بۆ فیلمكی بندی ســـینمایی ئامادەكردووە بناوی "پندار" ل دەرھنانی لیال میرھادی، ك فیلمكی كوردیی، جگ لوان چند سیدییكی تۆماركردووە، یكمیان بناوی "شـــینی شفا" بۆ ھبج، دوای ئوە سیدییكی تری بناوی "خزان" تۆماركردووە، ســـیدییكی تریشی لگڵ "ســـعید فرەش پوری" تۆمار كردووە بناوی "ژوان"، دوای ئوەش ٣ ســـیدی كوەیكدانل ناوی "دیـــوان" تۆماركردووە، كـــب ران بئ مجار لكبۆ ی مۆســـیقای كوردی، ك لئامری ساز حوت دەستگاكی كردووە، دواترینیشیان سیدییكی تۆمار كردووە بناوی "دیالن" ك تواوی شـــیعر و ئاوازەكانـــی ئو برھمـــ ھی ھونرمند خۆیتی، لگڵ گروپی ژوان تۆماركردووە و پارساڵ پ فرۆشـــترین و ســـركوتووترین ئلبوومی ئران بووە. ســـبارەت ب رەوشی ئمۆی مۆسیقای كوردی و ھماھنگـــی پیمانگا ھونرییكانی كوردســـتان لگڵ پیمانگاكانی ئران ئو دیدارەمان لگی

سازكرد..ئا: ھونری بدرخان خ بویســـت بایســـتادا دەبینیـــن وەكو پئ لـــ *ئامرە كۆن كوردییكان نادرێ، پتوای مۆســـیقای ئو ســـردەم پویســـتی بو ئامرانـــ نیی، یان ھونرمندان لوە كمترخمن، ل پاڵ ئوەشـــدا

رەشبین یا گشبینی بمۆی مۆسیقای كوردی؟- ئم ل ئوروپا چند خولی مۆسیقامان ھبووە، پی دەن مۆسیقای سردەمی كـــۆن، خولـــی ناوەڕاســـت و مۆدرن، ،یكیان ھیوان بۆ خۆیان ناســـنامئبۆی ئوان ھریكـــو قوتابخانیكی جیاوازە، بۆی ئگر ئم لی بكۆینوە شاینی نووسینی چندەھا كتب بووە، بم ل مۆسیقای كوردیدا ئم دوو جۆر مۆســـیقامان ھی، یككیان بشوەی ئاواز یـــا گۆرانییـــ، مۆســـیقایكمان كوردیدا ل ل مئ ،وەی ســـازییشبمۆسیقا و گۆرانی میلۆدیدا دەومندترین تی ناوەڕاست، چونكرۆژھ تین لمیللدەچیت ھر ناوچیك میلۆدی تایبتی خـــۆی ھی، ل سازیشـــدا وەك دەف و بابان و ئوان، ئگر ئم باش لی ڕوو كینبخ و شـــتانوە و ئینبكۆ ینبیب مر ئگر كراوە، ئسكاریان لئوروپا و تنھا ئـــو ئامرانی خۆمان نیشان بدەین، ئگر مۆسیقاركی گورە بیبینـــ زۆر لززەتی لـــ وەردەگرێ، وەك ئوەی ل ئامركی رۆژئاوایی چژ رانو ئامبچین لـــ موەردەگـــرێ و ئ ب مر ئگئ ك وەرگریـــن، چونكك ری رۆژئاوایی لوەش ئامباشترین شبدەین و بچین ئوروپا یان مملكتكی غیرە كورد، ئوان ھیچ كات ئو چژەی لـــ وەرناگرن، چونك ھمیشـــ لوێ كســـكی ل ئم باشـــتر ھی، ھتا ل كوردســـتان پیاوك ھبـــوو بناوی "خلیفی میرزا ئاغـــا"، ك دەنگی زۆر خۆش بوو، دەفیشی ل ئدا، ل چندین فستیڤای نودەوتی و جیھانی بشداری كـــرد، ھر ب بۆنـــی دەفكیوە بووە یكك ل ناسراوترین ھونرمندان ھم لئران و دەرەوەی ئرانیش، گورەترین كشـــی ئم ئوەی كـــ كناكانمان ناین ب شوەیكی جوان ئوان نیشان بدەن و بیبخشـــن ب الوەكان، بایخی دروستی پ بدەن، خۆشبختان دەتوانم بم لـــالی ئم تۆزك بایـــخ دراوە، ئســـتاش دەبینین بشـــك ل الوەكان خریكن روویان ھاوردووەت ســـر دەف و بابـــان و ســـاز و ئـــو ئامرانی كالســـیكن، منیش ئایندەی ئوە رۆشـــن دەبینم، ئگر ئوكارە ل كوردســـتانی عراقیش بكرێ و ئو ئامران بناســـرن ل رگای كناـــكان، ھتا پیمانگای بـــۆ دابنـــن و بناســـرنرن، زۆربی كشـــی ئم ئوەی، ك ئۆلبووەكانی ئم لـــ كناكانی عرەبی و ئوروپی وەردەگریـــن، كناـــ كوردییكانیـــش خریك دەقیق شـــونكوتووی ئوانن، یانی مسلیكی كوردی ھی دە: قل ھات الســـایی باز كاتوە، رگای روونی و شتب دەب مبیر چۆوە"، ئخۆی لخۆمان بنونین كـــ ھمان، یك لو وەییشتووم ئیگی تازە من تشـــانكك ل كوردستان ئگر كس جلوبرگی

كوردی لبركا دەن ئم الدیی، ئوە باوەڕكی زۆر ترسناك و خراپ، ل ئران ھتا گروپ فارسییكان ك دەچن دەرەوەی ئران كۆنسرت ســـازدەكن، زۆربیان ن، چونكر دەكبرگی كـــوردی لجلوبوەكو ناســـنامیك بۆ ئم، ھروەھا ك مۆسیقاكشمان ناسنامیك، ئگر ب وردی لی بكۆینوە ئو مۆسیقایی خۆمـــان نمایـــش بكین، ھتـــا ئگر چپیكی ھورامی بـــ، لھر كوی دنیا تۆ نمایشی بك، بینری باشی خۆی ھی، بم بین ئو سازانش خۆ ناشم خراپ، دەب ل ھمووی كاربكرێ، یانی ی دیكتانو میللپای ئپا ب مئ دەببۆین پشوە و ب ئاگایی و زانستوە كسرابگرین، تۆ ئ كسین و ئكاربك

سرمایی بۆت.* باســـت لـــو گرنگییـــی فۆلكۆری كـــوردی كرد و گوتیشـــت كـــورد دەومندتریـــن میللتـــ لرووی فۆلكلۆرەوە ل رۆژھتی ناوەڕاست، دەبینین ئستا میلۆدییـــ كوردییـــكان لالین وتانی دراوســـوە و میلۆدییانوەی ئبۆ ئ دەدزرێ، چی بكرێ باشـــ

ب كوردی بھرنوە؟ ،ئیشی مۆسیقا زۆر گرنگ جوانكاری ل -جوانكارییك لـــوەی ك میلۆدییك یا گۆرانییك بو شـــوە رازاوە چ ل باری مۆسیقا و خوندنوە، ھتا ئگر كلیپی ،وەبباشترین ش بۆ دروســـت بكرێ ب یكانیش ھكوردیی میلۆدیی زۆرێ لـــ و ب ردا بســـوگۆڕی بزارجـــار ئاھ

،توركی و فارسی بگوترێ دیارە كوردیییانی ھـــر بینرك ك بیبیســـت ھتا فارســـكان ئگر میلۆدییكـــی كوردی كراوە ب فارسی راســـتوخۆ تی دەگن دەـــن ئـــوە كوردیی، یانـــی رەنگ و بۆكی دیارە، ئوە كاری مۆسیقارەكانی ئمش، ك دەب كاری زۆر لسر ئوە بكن، ل شونی ئوە دن گۆرانی عرەبی ۆنر كوردی، بس نو توركی وەردەگئـــو دھاتان بزانن ئمـــ فۆلكلۆركی دەتوان ك ،یندمـــان ھمند دەوچ ،ترەح برنی دنیادا ممۆسیقای مۆد لئم گۆرانیمان ھی دوو نۆتی، كچی ك گوێ ل مۆسیقای كالسیكی دەگری ٥٠-٦٠ دەقیقـــ دەب، ئـــم نۆت چند خول دەكا تا بینر بزار نب، ئم میلۆدیمان ،یورامان دوو نۆتی ھناوچ ل یھكواتا تۆ ب دوو نۆت كاری خۆت دەكی وە كی، جیا لر دەكـــریـــش تو بین ویســـتپ كاردەكن، فۆلكلۆرەكـــ لئاھنگســـازەكانمان ئوانی ك گۆرانی دادەنن ئوەندە بـــ وریایی و ژیرییوە ئو كارە بكـــن، ك ھتـــا توركك یا فارسك ھات گۆرانی كوردی گوت ئوەندە زاڵ ب بسریدا خۆی بی ئوە میلۆدی كوردیی، بۆ نموون ل ئران كســـكی وەك شـــجریان ك ھاتووە گۆرانییكی

سید ئسغری كوردستانی خوندووە، فشاری فارسی ھناوەت بانی، ئم ئو پیاوە ئینسافی ب خرجا ناوە گوتوویتی بیـــادی ئوســـتاد علـــی ئســـغری ،ئینساف مكوردســـتانی، خۆ دیارە ئ ،بیان نو ئینسافزۆریشیان ئ وانلك بن ئو میلۆدیی كوردیی، ئسن ھر شتك بچت ژر چپۆكیان خۆیان ختانم خۆشبر دەدەن، بسیاری لبدەتوانم بم مۆســـیقای كوردی ھاوشانی ئو مۆســـیقا گورانی ل جیھان ك تۆ ھزار ئاوگۆڕی بسردابنی، دیسانوە

.كوردیی مئ دیارە ك نج گۆرانییكی گژند گۆرانیبستا دەبینین چئ *فۆلكلۆرییكان نوێ دەكنوە، بم ب شـــوەیكی

سقت، بو شوازە بكرێ یا نكرێ باشترە؟ باشـــترە، چونك بن تقو ســـئ -كاتك تۆ شتكی زەخم دەی، دەب لو كس باشتری بی ك پشتر گوتوویتی، ئگروانب لی گڕن باشـــترە، بن كاك ئـــوە چۆت میراتـــی فرھنگی، لبرئوەی ئو كســـ جوانی گوتووە، ئوەی دەشـــیتوە یا دەبـــ وەك ئو یا لو باشـــتر بیتوە، ئگر وانبوو گۆرانییك با بسقتی نین باشترە.

* لـــو زۆری و بۆرییـــی گۆرانی و میلۆدی كوردیدا، كان چۆن دەبینی لفزیۆنلست و رەفتاری توھبرامبر پخشكردنی كاری كوردی و غیرە كوردی؟

مش ئوەوپل ،كویش خۆ دەردئ -ل كوردەواریدا ٣ رادیۆمان ھبووە، بر

ل كنای تلفزیۆنی و ئوان، ئوانیش رادیۆی كرماشان و رادیۆی تاران و رادیۆی بغدا بووە، ئـــم ٣ رادیۆی خزمتكی ســـتا ھیچ كام لوایان كـــردووە، تا ئ تو خزمیانتوانیوە ئـــكان نـــناكبكن، بۆ نموون ئو گۆرانییانی كاتی خـــۆی ل رادیۆی كرماشـــان تۆماركراوە ھی "حسن زیرەك، مزھری خالقی، ئحمد شجاڵ و ...ھتد" ئستاش گوی ل رادەگری دەبینی ئیحساســـكی تازەی ل تۆمار كراوە، ئوەندە بھزن، بم تۆ لو كنا كوردییان "نام ھمووی" ی لك جار گویان تۆ دەتوانی یزۆربرابگری، یانی جـــاری دووەم حزناكی

گوی ل راگری.* باســـت لـــ نمری میلۆدیی كۆنـــكان و ئوانی ی لك زیاتر گوجار وەی ناتوانی لستا كرد، بئبگری، ھۆكاری نمری میلۆدیی فۆلكۆرییكان و زوو

بسرچوونی ئوانی ئستا بۆچی دەگڕنیتوە؟ ،گرنگ كباری رەوانـــی گرفت مـــئ -تۆ پشـــبینی بك ژیانی كســـكی وەك حسن زیرەك ل بارودۆخكدا ك ژیانی بسر بردووە، دەزگای مۆسیقا و شتی وا نبووە، بم ئم پیاوە چونك ئھلی دڵ بووە و لوكاتی ك گۆرانییكی گوتووە فكری پارەدا بووە ك ل وای من نب بـــبیدەن، ن ل فكری ئوەدا بووە ك ناو

دەركا، ئوەندە حسی گۆرانییك لمشك و ئســـقانی بووە، وەخت گۆرانییكی گوتووە بۆ خۆی ھمیش گوی گرتووە، یانی تا قیامت ئـــو گۆرانیی نامرێ و وە زۆری لداخستا بم ئب ،وتنافھونرمنـــدان ئو بایخ دەروونیییان نیی، برلـــ كاری تۆماركردن ل فكری پارەكدان، خۆ بشكیشـــیان ناھقیان نیی، ل ژر فشاری مایان، ئستا ئو سفا و ســـمینیتی رابردووە نماوە، ل رابـــردوودا ژەنیارك یا گۆرانیبژك دەھات دادەنیشـــت ب ئیحساســـی خۆی و بۆ دی خۆی ســـازی لـــدەدا و گۆرانی دەگوت، حتمن جی خۆی دەگرت لناو خك، بم ئستا بو ھموو تشكیالت و دامودەزگاو سیستمی ستۆدیۆ و ژەنیار ست و سۆزە لو ھگومان ئب ،وانو ئ

ھونرمند دەبێ.* بشك گۆرانیبژە الوەكان پیانوای كاتی خۆی بینری كورد بیویستبا و نیویستبا تنھا برھمی چند ھونرمندك ھبووە گوی ل بگرێ، بم ئستا وانیی ھونرمند زۆربووە، ھركسو ئازادە یو قســـند ئدەگرێ، تۆ چ ك وەی گوێ للـــ

براست دەزانی؟- بھیچ شـــوەیك وانییـــ، من وەك كســـكی مۆســـیقی ك ئیشـــی مۆسیقا دەكـــم و لـــ الینـــی لكۆینـــوە و بدواداچوونیش كارم كردووە، ھســـتی تنیا نیی، من ئســـتاش ئـــم ھموو گۆرانی و مۆسیقای ھی، بم ھر بۆ نموون ســـای تازەی نورۆزە ھاتوە، تنھا مۆســـیقاكی دەـــم، ھزار جۆر لم جـــۆرە ئو گۆرانیییـــان گوتووە، ھر ھمان مۆسیقایان لداوەتوە، بم دەروونی ستو ھئ ،نیی ســـتو ھئنیی، ئستا وانیی، ل سردەمی حسن زیرەكدا ب خـــروار گۆرانیبژ ھبووە، ئوە ئم نایانناســـین، لو سردەمدا زۆرتربوون، چۆن ل دەورەی شـــا ھر گڕەكـــك دەڕۆی گۆرانیبژكی تیابوو، ل تـــواوی ئران وابوو، مۆســـیقاریش ن زیرەك بســـح ،وەیو شـــر بھكنای تلفزیۆنی خۆی ناســـاندووە و ئستاش ناسراوە، ئستاش ب ھستوە تدەچ م كمۆسیقا دەگری، ب گوێ لســـر گۆرانی حســـن زیرەك تامكی وەیك وەك ئگشـــتیان جیاوازە، ر لتۆ ئاوـــك ل كانیاوـــك بخۆیتوە یا ئو ئـــاوە پاوانی دەبكان بخۆیتوە، كت خۆشـــترە ئاوی كانیین حاتمحبخۆیتوە، قسی ئو گنجان بتواوی

ب ھ دەزانم. مۆســـیقای كوردی ل توایك پوەكـــو مۆســـیقیی *

دنیادا پگی تایبتی خۆی ھی؟- دەتوانم بم ماوەی ٢٠ ساك مۆسیقای كوردی ب باشـــترین شوە جگی خۆی كردۆتـــوە، بـــ تایبتی لـــ ئران و كیشـــوەرەكانی دیك وروپـــا، یانی لئكاتك ئو مۆسیقا رەسنانیان بردووە و نمایشـــیان كردووە، جا چ كامكارەكان یا نازرییكان یا عندەلیبییكان بووبن یا بل خرەش و شـــوان پروەر و ناسر ب ھریبان، برەزازی بووبن، یان شـــبوای من ســـركوتووترین گۆرانیبژی كـــوردە، دیارە ك ئوان نمایشـــی كاری كـــوردەكان نك كـــردووە، ھونرییان كارەك ژیان لیرە كوردەكانیـــش چغوەرگرتووە. كاتك سیدییكی من بناوی ســـیدییكی كوردی دەبت پ فرۆشترین ســـیدی، دیارە ئـــو مۆســـیقای پگی خۆی ھیـــ، تۆ لھر كوی ئران بی ،یرتی مۆســـیقای كـــوردی ھكۆنســـ یوانن، لھوروژم د ك بموو خھبۆ مۆســـیقاكانی تر وانبن، بم دیارە مۆســـیقاك ســـركوتووە، ب تایبتی ئو مۆسیقای رەسن و ریشدارە، یانی بیانـــی تۆ ١٠٠ كس بن با مۆســـیقای توركی یا عرەبی بژەنن، ھر دەڕۆنوە سر ئو ھ، ھتا ل ھولر برادەركم بینی راوژكاری سرۆكی حكومت بوو، ئـــو كابرای ھیچ ل مۆســـیقای كوردی نازان، یانی من ل دوو دەقیقدا ئامادە نبووم دەقیقی ســـیم قســـی لگڵ بكم، ھتا بیار بـــوو برنامیكم بۆ ركخا، ئوەنـــدە توڕەبووم برنامكم ،وە بۆ سنڕامرەوە گولھ كدا و لتدەی كسكی وا دنن دەیكن راوژكاری مۆسیقای ســـرۆكی حكومت دیارە ئوە چ ناونیشانك، یانی ئوە ھر ھونری كوردی ئنفـــال كردووە، ســـدام چند و كابراینفال كردووە، ئسی كوردی ئكئوەندە مۆسیقای كوردی ئنفال كردووە، لوانش بو قسان دگران ب، بم خۆ

شتكان دیارە. ندانـــی كورد برمســـتادا دەبینیـــن ھونئ لـــ *زمانـــی تـــری جگ ل كـــوردی گۆرانـــی دەچن، ئو ویســـت و بـــاش دەزانی یاخود بكی پكار كارە ب

پچوانوە؟ ،ســـییك بیروبـــاوەڕی تاك مـــئ -یكمیـــن دەب ل بنمـــاوە ھونرمند نا ك و مانایـــب ،ناســـســـنوور نسنوور نناســـی بی ھونر و زمانكی

خۆت تكبـــدەی، خـــۆش ئوەی ك من بزمانـــی كوردی گۆرانی بـــم، كابرای ئینگلیز ب وەریگت سر زمانی خۆی، تۆ ك بۆ نموونـــ ،وەدایـــزەت للـــگوێ ل مۆســـیقایكی ئینگلیزی دەگری كاریگرییكـــی زۆر بھزی لســـرت ھی، ب ئوەی خۆت گرەكت ب دەچی ب شون وەرگانكیدا دەگڕی، ئوە ناســـراویی بۆ زمانی كوردی، بم من بم گۆرانی "خاـــ خاس خرامان" بم ر لبانی، ھ مشـــیعری ئینگلیزی بخئوروپـــا خۆیان پم پدەكنـــن، كابرا گاتی پـــ دێ، جوانتر ئوەی تۆ ھر بـــ زمانكی خۆت بیـــی و لیگڕی یرە كورد بی تر كابرای غبا ١٠٠ ســـا ،چیی مئاستی ئ و بزان نیا بشـــوموالنـــا جاللدینی رومی، ك ب زمانی فارســـی شـــیعری نووســـیوە، خۆ لو ب ری زمانی دیكردەمدا دەیتوانی فسو پی بنووس، چونك ئوەندە توانایی ھبووە، بم نیكردووە و ئستا ئوان ناچارن بن شـــیعرەكی وەرگن سر روا، چونكیام ھزمانی ئینگلیـــزی، خمن كاتك ب ئینگلیزی گۆرانی بم ناتوانم وەك ئینگلیزك بیم، پچوان نیم، چ باش با ئم ئوەندە گۆڕانكاری زمانمان ب، ك من رزی زمانی توركی و عرەبی بدەین ب تواناك مـــم با ئگرم، بنزمانی خۆمـــان. كابرایكـــی موبارزیان وروپا ٣ مانگ بازوویان پئ گرتبوو لكردبوو نیانزانیبوو خكی كوی، ھر ك لیان دابوو دەســـتی كردبوو ب گریان و بزمانی دایكی خۆی گریابوو، یكسر زانیبوویـــان ئمـــ خكی كیشـــوەری ئفریقیای باشـــوورە، من لگڵ زمانی دایككمدا ئاســـوودەم، تۆ بی گۆرانی كوردی ب زمانی ئینگلیـــزی بخونی بۆ رازی كـــردن و دخۆش كردنـــی ئوان، وانیی، ئوان سرزەنشت و سركوتیشت

دەكن. بوونی رەخنن ۆی مۆسیقای كوردی باس لمل *دەكـــرێ، ب بـــوای تۆ نبوونی رەخنـــ چ كاركی

كردۆت سر مۆسیقای كوردی؟- لراســـتیدا ئم ل رەخن باش نین و باشـــیش رەخن ناگرین، تۆ پشبینی، ی لو كیشـــوەرانوروپا یان ئئ ل كھندێ شت پشكوتوون، نام ل ھموو شت، چونك ھندێ شتی ئم ھی ھزار فزی بسر ئوانوە ھی، ھر ئوە ك ئم بونیـــادی خانوادەمان ھی و م لوە، بك كۆدەبینـــدەوری ی لـــنووسینیاندا ســـركوتوو بوون، ھتا ئوان دەزانن ب باشی رەخن بگرن، یانی رەخنكیان ترەف ناكوت و یكســـر نابوودی بكا، مگر ئو الین كارەكی ھندە خراپ ب وەكو ئو كســـی تازە باسمكرد، ئوەندە كارەكی خراپ خۆی خۆی ورد كردووە، ھتا نیازی بقســـی دەشـــ م رەخنب ،من و تـــۆش نیی

كسك بیگرێ ك شارەزابت ل ھونر.* ئو كســـ شـــارەزایانی باســـی دەكی، ئمی

ھمان؟- بــــ ھمان، بم یا ل گۆڕەپاندا نین، یا خۆیان كاتی ئوەیان نیی، یا میدانیــــان پ نادەن تــــا رەخن بگرن، دەنــــا ھر كارك ك تۆ ل دنیا دەیبینی جگای رەخنی، ئم ھتا ئگر بین وەك ئینسانكی ئایینی سیری ھستی بكین، بۆ نموون ھتا سردەمی خودی پغمبری ئیســــالم، وەخت پغمبر باســــی شــــتكی كردووە عومر دەستی متی قوربان ئرز كــــردووە گوتوویب ر وەحی بووبگئ ،یان رایــــ وەحییگوتوویتی ئم قســــمان نیی، بم یوانل ،یمنیــــش رام ھ ر رایگئرەخنشــــیان ل گرتب، بــــم دیارە رەخن بر لــــ پغمبرانیش ھبووە و كاریگری خۆی ھی، ھر شــــونك رەخنــــی تیــــا نبــــ پشــــناكوێ، ھرچند رەخن پشــــكوتووتر ب تۆ پشكوتووتری، بم ھندك ل غرەز یا ناخۆشینی رۆحیا یا دەردكیان ھی و ،نیی وە رەخنئ ،یخسیان ھشتی شجۆرك ل خراپ كــــردن و رووخاندن، وە رەوشــــی كوردســــتانیش وایداخبئم ھر چ شــــتك دەبینین ئالوودەی مسلی سیاســــی دەكین، ئوە زۆر خراپ، ك تــــۆ بی ھونرك بو پاكی و خاونییوە تكی مسلی سیاسی و حزبی و ئوانی بكی، چونك ھونر تنیا شتك ك تا قیامت دەمنتوە، بــــم ھزارەھا شــــاو ســــوتان دن و دەڕۆن، بــــم ھونر نــــاڕوات، گۆتی شــــاعیری ئمانی ل تنیشت بیتھۆڤن بیكوە ئاھنگســــازە گورەترین كوەستابوون شــــازادەیك بو ناوە رەت زی لو ر ننور دائس گۆت ،دەبدەنت، بیتھۆڤن واناكا، گۆت دە ئوە بــــۆ رزت ل نناو ســــوت نكرد لو ك بوو، دەوە شــــازادەیئ ،كابرایرۆژان ھزار شازادە دن و دەڕۆن، بم

تا دنیا ماوە یك بتھۆڤن ھی و بس.

سعدوی نسیری مامۆستا ل پیمانگای ھونرە جوانكانی تاران

رەخن دەش كسك بیگرێ ك شارەزابت ل ھونر

سعدوی نسیری

ژمارە (١٢٣) ئابی ٢٠٠٩/٨/٨ زایینیخرمانانی ٢٧٠٩ی كوردی

22

لزۆرـــك پشـــنگاو كۆڕ و ســـمینارەكانی كركـــووك ھمیشـــ نـــاوی ھونرمندك لگـــۆڕێ بوو بـــكارە ناوازەكانـــی، ئویش شكۆف محمد عوبد سایی، بدرخانیش بدەرفتـــی زانی لنزیكـــوە بخونرانی بدرخانـــی بناســـن و دەرگا برووی كار و

چاالكییكانیدا بكاتوە:ئا: مھدی جبار- كركووك* سرەتا ویستمان بپرسیاركی تقلیدی دەرگای پرسیاری بروودا بكینوە پرسیمان

شكۆف كی ؟- ناوم شــــكۆف محمــــد عوبدە لشــــاری كركووك لدایك بووم كوردپــــروەری لبنمایكــــی ھونردۆستی شارەك و مامۆستای

ھونرم . ر و جیھاندنیای ھونڵ بكوە تیكل *قشـــنگكی رەنگ بوویت و ك ھاندەرت

بوو ؟ زم بوە حییــــمندارلمن ھ -ھونری ونكشان دەكرد، زۆر دم بجوانی سروشــــت خۆش دەبوو، كاتی پشووی ھاوینان رووم ل گوند و الدكان دەكرد زۆر دیمنی رووبار و دارو درەختــــی گوندەكان كاریان تدەكردم، زۆر شــــاخكانم خۆش دەویســــت، حزم دەكرد نھنی ئم بۆی ،دایبزانم و چیان ت شاخانبردەوام بسر لوتكی شاخكان

دەكوتم و لبرزایی ئم لوتكانوە دەموانییــــ خوارەوە و دۆكان و جوانییكی زۆر بھاوتام دەبینی، ئمانــــ كاریگریــــی ئوتۆیــــان ھبووە لســــر حزەكانی من بۆ

ھونری شوەكاری .بۆ ھاندانیش باوكم زۆر ھانی دەدام ھروەھا مامیشم عبدولەحمان، ك ئندازیار بوو زۆر كتلۆك و كتبی دەربارەی ھونری شوەكاری بۆ دەھنام بگشــــتی خانوادەكم

ھاوكارم بوون . یتت ھنگای تایبشند پتائیستا چ *

و بشداری چند پشنگات كردووە .- بۆیكــــم جــــار كبشــــداری پشنگایكم كرد لپردێ ئوكات خوندكاری سرەتایی بووم، پلی

یكمم بدەست ھنا .دواتــــر لــــ قۆناغــــی دواناوەندی لســــای ١٩٨١ لقوتابخانــــی ( جمھوری ) ی كركوك بشــــداریم كردووە لپشنگانی قوتابخانكان لســــایادی ١٩٨٥ لســــای و پیمانگای تكنیكی دامزراندنــــی برچاوم بشــــدارییكی كركوك كردووە تنانــــت بكارەكانی من یكمی پیمانگا مدەنی بشــــی تردا، بشــــكانی بسر ھناوە بوكارانی ك بشداریم پكردبوو

ل ماكت و تابلۆ و كاریكاتر .سیاســــی كشــــی بھۆی دواتر كركووك ل ھونر دووركوتموە پشــــانگایكم ھیــــچ بشــــداری نكــــردەوە لــــ ماوەیــــدا، بــــۆ خــــۆم لماوە ونم دەكشــــا، ئازادییوە جاركی تر لپرۆسی دەســــتم كردووە بكاری ھونری و پیوەندیــــم بناوەندی كركووكی ھونرمندانــــی كوردســــتان كردو یكم چاالكی ئازادكردنی كركووك شــــارەك ھونرمندانی لگــــڵ بشداریم كرد، لھموو یادەكانی كركووك و چاالكیی ھاوبشكانی ھونرمندانی كركووك بشداریم كــــردووە. لفیســــتیڤای ھفتی دەزگای )و رۆیــــا ) رۆشــــنبیری شــــفق و پشــــنگای ھاوبشی شــــوەكاری ( ھولر – كركووك – ســــلمانی – بغــــدا – تكریت)، ك پیمانگای كوردی بۆھبژاردن لھۆــــی ســــلیمانی، لشــــاری ســــلیمانی، زانكــــۆی راپرینــــی روەھا لشــــداریم كــــردووە .ھبچاالكی ســــانی مامۆســــتایانی ھونرلقوتابخانــــكان لپــــاش پرۆســــی ئازادی ھموو ســــاك بتابلۆیك یان دووان بشــــداریم

كردووە .

* زیاتـــر لســـر چ ســـتایلكی ھونـــری كارەكانت دەكیت ؟

- زیاتــــر تابلــــۆی سروشــــتی و پۆســــترم كــــردووە، تابلۆكانم (

رەمزی و واقعین ) .چـــی تـــۆ الی ونكشـــان *ھونـــری

دەگینت؟- كاتك ك لژوورەكمدا دەست ل ئــــاگام دەكم بونكشــــان دەوروپشــــتی خۆم نامنــــی و زۆر بقووــــی ھونر تیكــــی خودم گفتوگۆكردن ومــــدەك دەبــــت، لگڵ رەنگــــكان و ھندك جار دەنگم برزدەبت و دەیت وەمی ھونــــری دەدەمــــوە، كســــك ل كی پجیھان كیشان دەتباتنوخۆشی و دوور لھموو ئازارەكانی ژیان و ناخۆشــــییكان و لرگای تابلۆكانوە ســــارژ دەبن، ئوەی بزمان ناتوانرێ بــــ تابلۆ دەری

دەبی .* ئتوێ بونكشان بی چی ؟

- بونكشــــان دەم ئگر تۆ نبوویتایا نمدەتوانی زابم بسر ھموو ئو كۆســــپ و تنگژانی ڕوو بڕووی من بونوە ل ھموو زۆر مــــن ژیانــــم، قۆناغكانــــی م، كرە دەكم ھونسوپاســــی ئ مۆ من ھمی ئتزو حورمم ڕئ

یرانو ھونموو ئی ھسای لك دەمزانی خزمتی كردم لڕۆژە سختكانی ژیانم . جگ ل ھونری شوەكاری من زۆر بادەست بووم ل بواری كاری دەســــتی و چنین و دووریندا زۆر سودیان ھبوو بۆ من

و خانوادەكم .* ھونرمندانی كركوك لنتوە جیاكان

تا چند لكوە نزیكن ؟كركــــووك ھونرمندانــــی -بیكــــوە كاردەكن لــــ ھموو پیوەندیمــــان نتــــوەكان، زۆرباش، بم وەكو كاری گورە و ھاوبش ڕەنگ كشكانی شاری كركووك ئوەندە زۆرن و زابوون ھروەك ھونرمندانیشدا بسر كاریگــــری ( حزبــــی و تائیفی و مزھبی ) ھۆكاربون بۆ نگیشتن ب یكیزی ھونرمندان ھرچندە دووربت زۆر ھونرمنــــد دەبت لفشار، چونك ھونرمند ئازادە رژمی لسردەمی كردندا، لكار زۆربیان ھونرمنــــدان روخاودا بوون، دەبوای مو رژچی ئملككارەكانت ھمووی باســــكردن بت لخبــــات و كاروچاالكییكانــــی ی ١٩٨٥ كســــامن ل ،مو رژئزۆر پیمانگا لــــ خوندكاربووم رم، كفشــــاریان خستبووە ســــ

ھندك كاری ھونری بكم بۆ ئو

رژم ھر لو سادا . خوندكارانی شــــاری كركووك بۆ ماوەی یك ھفت ناڕەزایمــــان دەربی دژ بو رژمــــ، ك داوای ( جیش شــــعبی مم ئدەكردین، بــــ یان لــــ (لدژی ئو رژم وەستاین و نمان كــــرد و منیش بشــــداربووم دواتر فشاریان خست ســــرم ئگر ئو كاران نكم نمرەكانم دادەبزنن ھــــرواش بوو كردیان، بۆی دواتر ھموو ھاوەكانــــم ك دەرچووی بشــــی ئندازەیی بوون دامزران، من و چند ھاوڕیكم دانمزراین

. و ھۆكارانر ئبل

تایبت ب بدرخانبیـــارە كاتژمـــر "٧"ی ئوارەی رۆژانـــی ٩و٢٠٠٩/٨/١٠ لـــ ھۆی رۆشنبیری شـــاری سلمانی تیپی زیزە بیانـــی گشـــانۆیی ھاوڕھاوكاری بڕوەبرایتی ھونری شـــانۆی ســـلمانی شـــانۆگری ل نووســـینی میر" "پاتۆكـــی عبدولئمیر شمخی و وەرگان

و برجســـتكردن و دەرھنانـــی ر نمایش بكرێ، كزیزە عومـــگ مۆنۆدرامای كاری ئوە سیمین ل الیـــن ھونرمنـــد گزیزەوە ئم بریاریشـــ دەدرت. ئنجام نمایش ل ٢٠٠٩/٩/٤ ل لندەنی نمایش برتانیا وتی پایتختی بكرـــت، ك ل الیـــن (ناوەندی كراوە بانگھشت ھونری كوردی)

بۆ فستیڤای شانۆی كوردی.پیوەندییكی میـــر پاتۆكـــی بردەوامـــی مرۆڤكان لگڵ ئو شـــتانی ك گیانیـــان تدا نییو زمـــان و ب ب ردەوامیـــش ببھست دەیان پارزن. ئاخۆ ئمی مرۆڤ چنـــد دەتوانین پارزگاری لو شتان بكین، ك ژیانمان جوان مری ژیانمانن. ئواوكن و تدەك

دەڕۆین بم ئوان دەمننوە و گر لناویـــش بچن ھر پارچیكیان وەك پریشك ب ھموو سووچكی ڕن تـــا لدا دەپـــم دنیایـــئـــشونك دەگیرسنوە. پاتۆكی میر كسایتیكی ســـرەكی ئم نمایشیو لگڵ ئوەی ك زمانی نیی بم بب دەنگی گورەترین

.یھاواری ھئاماژەی ھونرمند گزیزە جی لـــو ھونرمندە ككی عومر بورانی ماوەیكی زۆرە كاردەكا و لـــ دنیـــای شـــانۆی و درامادا

خاوەنی چندین برھمی جوان و تیپی بڕوەبری و یراننداھشـــانۆی ھاوڕیانـــی گزیزەیو

دواكاریشـــی بشـــداری كردن بوو ل بشـــی دووەمی زنجیرە درامای

گردەلوول.

تی تایب

دیدار

ئا: مسعودی مال ھمزە* وەكو دیارە لدوای راپڕین دەست بكاری

كارتۆگرافیا كردووە، چۆن بوو؟- لــــ ١٩٩١/٧/٢٤ لــــ شــــقوە بوویــــن، ب پاپشــــتی و ھاندانی شھید حسن كوستانی بیرم لو كارە كردەوە، یكم كارم كردنوەی پشــــانگای یكمــــی ئتســــی "١٨" ل كوردستانی باشوور بوو كنخشــــی جۆراوجۆر پكھاتبوو، ھموویان ل ئامادەكردنی خۆم بوو ل باخچی شقوە بۆ ماوەی "٤"

رۆژ نمایش كرا.دواتر لــــ "١٩٩٢/١/٤" ل شــــاری ھولر پشانگای دووەمی ئتسی كوردســــتانی باشــــوورم ل ھۆی میدیای شــــاری ھولــــر كردەوە ك "٣٢" نخشــــی جۆراو جۆری

ھرمی كوردستانی تیا نمایشكرا.* دوای ئو پشانگای ل كاركردن دابای،

بۆ؟- نكۆی لوە ناكرێ ك ئمی كورد ب قۆناغكی ناخۆش تپڕیوین و كسمان حز ب دووبارە بوونوەی ناكین، بم ئــــوەی بووە ھۆی ڕی ناوخۆ بوو، جگانی من شداب"كۆمی كۆمكشــــمان لوە ھرمــــی جوگرافیاناســــانی كوردســــتان" ك ل سای "١٩٩٤- ١٩٩٥" ئندامی دەستی دامزرنر و رازگری كۆم "امین سر" بووم

ئویش ھوەشایوە.* ئـــی دواتـــر چۆن دەســـتت بـــ كاركردن

كردەوە؟- ل مانگی نیسانی ٢٠٠١ ل شاری ھولــــر كۆنفرانســــك دەربارەی كركــــووك و پرســــی كركــــووك سازكرا، زیاتر ل "٣٥٠" لكۆری بــــوارەكان ھمــــوو ل تایبــــت بشــــدارییان لو كۆنفرانس كرد و مــــاوەی ٣ رۆژی خایانــــد، لو كۆنفرانسدا بیاردرا ك ئتسك تركووك ئامادە بكرێ و بببۆ كدیكۆمنتكــــی مژوویی ل ھموو با لیژنیكی بۆیــــ بوارەكان، پكھنــــرا بــــۆ ئامادەكردنــــی ئو چند باش لیژنی ،ســــتئكســــكی ئكادیمــــی دیاركرد بۆ ،ستو ئئامادەكردن و دانانی ئ

ئوەبوو كارمان لو پرۆژەی كرد و ھات و بی "٢٠٠٥" كۆتایی پسا لھر س زمانی "كوردی، عرەبی، ئینگلیزی" لسر بودجی لیژنی بــــ بــــای برەنگاربوونــــوەی عرەبكردنــــی كوردســــتان چاپ و

بوكرایوە.* ئـــی مســـلی ئامادەكردنـــی یكـــم نخشی كوردستان بۆ لیژنی بدواداچوونی دەستووری عراقی فیدراڵ چۆن گ بوو؟

- ل سای "٢٠٠٥" ھردوو مكتبی سیاســــی "ی.ن.ك و پ.د.ك" لــــھاوینھواری دوكان كۆبوونوە و بیاریاندا نخشیكی كوردستان ئامادە بكرێ و بكوت بر دەستی ســــركردایتی سیاسی بۆ بغدا، بۆ ئــــو لیژنیش مــــن و دكتۆر خلیل ئیســــماعیل راســــپردراین

،یخشــــو نبۆ ئامادەكردنی ئئوەبوو كارمان تیاكرد و تواومان

كرد.* دوای ئو كاران دەستت كرد ب كاركردن لگـــڵ وەزارەتی پـــروەردە، چۆن بوو ئو

بیارەت دا؟- لســــر داوای بڕــــز وەزیری پروەردە لــــ ٢٠٠٥/٢/٧ داواملكرا ك "٣" نخشی ھرمی كوردستان "كارگی، دابشبوونی كانزاكان، بــــرزی و نزمــــی خــــاك" لگڵ ئتســــی ھرمــــی كوردســــتان بۆ خوندنــــگاكان ئامــــادە بكم، دانانی لیژن ساین بش ھمئ ،و پرۆژەیبــــۆ ئامادەكردنی ئــــئستاش ئو پرۆژەی تواو بووە

.ر چاپدایژو ل* جگ لو كارانی باسمانكرد لو ماوەیدا

ھیچ كاركی دیكت نكرد؟- شانبشــــانی تواوكردنــــی ئو پرۆژان ل كاركردن نوەســــتاوم، ھــــر بۆیــــش چندین پــــرۆژەی دیكمان ب ئنجــــام گیاندووە و چاپمان كردووە، وەكو ئامادەكردنی نخشــــی ھرمی كوردســــتان- كارگی ســــای ٢٠٠٦، ستۆدیۆی جوگرافیا، ك نخشی پارزگاكانی "ھولر، دھۆك، سلمانی" لگڵ كارگی ھرمی كوردستان- ٢٠٠٧ ھرمی نخشی خۆگرتبوو، لكوردســــتان- كارگــــی ب زمانی

ئینگلیزی- ٢٠٠٧.* لو ماوەیدا ئتسی ھرمی كوردستانی عراق- عراق و جیھان"تان ب چاپ گیاند بـــ قبـــارەی "١٤٠" الپـــڕەی رەنگاوڕەنگ، ئو كارە چۆن گ بوو، ماوەی چندیش

كارتان تداكرد؟- بیرۆكی ئو كارە دەگڕتوە بۆ سای ١٩٩١ ئوكاتی ل شقوە پشانگام كردەوە، دوای ماوەیكی زۆر كاركردن لو پرۆژەی ئوەبوو ل سای "٢٠٠٩" ئتسك چاپكرا، جۆراوجۆری نخشــــی "١٠٠" كھرمی كوردستانی عراقی لخۆ گرتووە، لگڵ ھندك نخشی

عراق و جیھان. باس ل دلیلك الی اقلیم كردســـتان" ك" *گشـــتوگوزار ل ھرمی كوردستان ب ھر چوار پارزگاوە دەكا، بۆچی بیرت لو كارە

كردەوە؟- ل كاتی كاركردنم ل ئامادەكردنی ئو نخشــــو ئتسان، سیرم كرد بۆشــــاییك ھی ل نبوونی شــــت و گــــوزاری لكــــی گدەلیلئوەبوو كوردســــتان، ھرمــــی دەســــتم بكاركردن كرد و بزمانی عرەبــــی و ئینگلیــــزی كوت بر دەســــتی خونــــران، بۆیش بو سو كئامادەمكرد تا ئ دوو زمانبیانییانی دن كوردســــتان بزانن كوردستان ناوچی گشت و گوزاری

.یزۆری ل* نخشـــی ھرســـ پارزگای "ھولر، ســـلمانی، كركـــووك" بـــ ھمـــوو گوند و ناحیو قـــزاو رگاوبانوە"تان ئامادەكرد،

چۆن بوو؟- لبرئوەی كوردستان ژردەست

بــــووە، گوندەكان وــــران كراون، ســــنووردار قزاكانیش ناحیــــو وەی كم دوای ئــــبــــوون، بــــحكومتــــی ھرمــــی كوردســــتان دامزرا گوندەكان ئاوەدان كرانوە و ھنــــدێ گوندیش كران ناحی و زا، بۆیق ش بوونندێ ناحیھ بگرین ركو ئویستمانزانی ئپ بئســــتۆ ب ئامادەكردنی نخشی ھرس پارزگا ب گوند و ناحیو قــــزاو بــــرزی و نزمــــی ھرمی و ئامادەكرد عراقمان كوردستانی

چاپكرا.* لـــ ئامادەكردنی ئو نخشـــان لڕووی زانســـتییوە پشـــت بـــ چ ســـرچاوەیك

دەبستن؟- لــــ ئامادەكردنــــی ھموو ئو پشــــت ئتســــاندا نخشــــو دەبســــتین ب سرچاوەی زانستی و ئو دیكۆمنت و بگانی لژر خشن ئو ھروەھا دەســــتدان،

فرمییانی ك ھن.* لـــ ھموو ئـــو برھمانـــی ئامادەت ی لـــنـــد دانـــســـتا چكـــردووە، تـــا ئ

چاپكراوە؟- ل كۆی ئامادەكردن و دانانی "٢٢" برھم زیاتر ل "٨٥٠" ھزار دانی ل چاپكراوە و كوتۆت بر دەستی

خك و ناو كتبخانی كوردی.* وەكو ئاگادارین ل برامبر ئامادەكردنی ئـــو كاران چندین ســـوپاس و پزانین و رزلنانت ئاراست كراوە، كن ئوانی ئو

كارەیان كردووە؟- دوای تواوكردنــــی ھریك لو نخشــــان چندان دەستخۆشــــیم وەی گرنگم ئــــدەكرێ، ب لــــئامــــاژەی پ بــــدەم ســــوپاس و

:ك لریزانینی ھپ ك می كوردستانررۆكی ھس -لــــ ٢٠٠٦/٦/١٥ و ٢٠٠٦/١٠/٩ دوو زانینی ئاراستی سوپاس و پنام

كردووم. - ســــرۆكی حكومتــــی ھرمی

.٢٠٠٦/٧/٢٤ كوردستان ل- لیژنی بای بڕەنگاربوونوەی رەبكردنــــی كوردســــتان لــــعب

.٢٠٠٥/١٠/٥ لــــ پــــروەردە وەزیــــری -

.٢٠٠٦/٤/٢٥

-knk وەی كوردتكۆنگرەی ن -.٢٠٠٧/٦/١٤ برۆكسل ل

لــــ رۆشــــنبیری وەزیــــری -٢٠٠٧/١٢/١٧، لــــرەوە سوپاســــی ئوان و ھموو ئو كسان دەكم ك رۆژك ل رۆژان دەستخۆشییان

ل كردووم.* ل ئستادا سرقای چی؟

و كاركــــردن لــــ بردەوامــــم -لــــ ئاینــــدەدا چنــــد پرۆژەیكی بر تودەك گرنــــگ جوگرافــــی دەســــتی خونران، ك ل ئستادا

سرقایانم.* جگ لـــ الینی معنـــوی، ل الینی مـــاددی لـــ برامبـــر ھر كاركـــدا چند

وەردەگری؟ ل دابــــگستاشــــی لتــــا ئ -برامبــــر ھمــــوو ئــــو كاراندا دیناریشــــم یــــك كردووم كــــوەكــــو تنیــــا وەرنگرتــــووە، ھســــتكردن ب برپرســــیاریتی برامبــــر نتوەكم ئــــو كارەم ئایدۆلۆژیایكیش ھیچ و كردووە وەش للــــ جگ ،پشــــتم نییلالینــــی وەزیفیش تا ئســــتا ھیچ پلو پایكم پ ندراوە و داواشــــم

نكردووە.دەشــــموێ ئوە بم ئو كارانی ل سرەوە باسمكرد زۆربی ھرە زۆری ب ھاوبشی لگڵ بڕزان "د. ھاشم یاســــین حداد، وشیار حمدەمین خۆشناو" ئنجام داوە، ك جــــگای ســــوپاس و پزانینن. ھفتنامــــی بــــۆ سوپاســــیش

بدرخانی پشنگ.

سردار محمد عبدولرەحمان پشمرگی ونی كارتۆگرافیای كوردستان

پاتۆكی میری گزیزە نمایش دەكرێ

- لدایكبووی: ١٩٦٢- ھولر١٩٨٦- ١٩٨٧ -جوگرافیا- زانكۆی موس كالۆریۆس لب -

- لدوای راپڕینوە دەســــتی بكاری كارتۆگرافی كردووە و لم رووەوە چندین برھمی زانستی كارتۆگرافیای خستۆت نو كتبخانی كوردی.

شكۆف محمد: ل قۆناغی سرەتاییوە بشداری پشانگای ونكشانم كردووەھندك كاری ھونری بكم بۆ ئو

سردار محمد عبدولەحمان

دارۆڤ

ی پكات

لزە

زیگ

شكۆف محمد

نیایی

ز٢٠

٠٩/٨

/٨ی

ئاب (١

٢٣ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧٠٩

نیانا

رمخ

23

وەن

ۆیك

ل

محمد كریم نانوا ڵ"ی گچكیسلیك فم"ك - ھاتـــ ھولر، مـــن ل پۆلی بووم، ســـرەتايی ســـیمی قوتابخانی قوتابیانی لگڵ سیداوە، ل سرچاوەی كۆنی برامبر كركووك، ھولر- یاریگای نودەوتی ھولر- ل پشـــوازیدا راوەستابووین، كژاوەی"ملیك" كـــ كاتـــكو دووســـربازی جنیشت

لپش ماتۆڕ بسواری سوور بھیواشی ملیك. ئۆتومبلی ملیك سواری دەخوڕی لیان ئۆتومبلكی تنتی سركراوە ر پســـتابووەوە سبوو، ھســـوی ل ھاووتیان دەكرد ئۆتومبلكی چند لدواوەش جـــۆری جـــب دوای بـــدوای ئوانـــوە دەھاتن، منی خنی لخـــۆم، لونـــدەرڕا تاكـــو گیشتین پش دوكانی"یوسف عارەق فـــرۆش" ل قولینچكی برامبر فرمانبـــران یانی بانكی رەشـــید" دەســـتم ب"بســـیارەی ملیكی وەگرتبوو، ملیـــك گنجكـــی زۆر قۆزو نزەردخرووخـــۆش و دەم ببوو، بم"وەصی" وات خاۆی ملیك ئویش ھر لسیارەی ملیكدا یاوەری بوو، پیاوەكی نوچـــوان گـــرژو دڕودۆنگ و جنۆك چـــاوی زەق، چاوی پبوو، ســـد بـــردی بشـــان ق وایم حدادابوو، جـــا دەلگڵ سیارەی راكردنم ئم ملیك. بۆم بخزمت حسب

بكرێ.

- ل رۆژگاری چـــواردەی"١٤" ی تمموز. خك تكا ببوون ب..."كریـــم، بدەروـــش، یمام دیموكراسیریم لیل ئكو ســـالم" جزبیان دەگرت، مشـــایخ شـــخو بھـــزار بندەش ســـاردندەبوونوە، شـــانم دەروك بووم لكیحارم دەگرت، حـــق وای ئم حارگرتنـــم بـــۆ بـــة خزمت

حسب بكێ.- ھر ل ھمان زەمن زەمنی "با. بووخ" دەنگ و ســـدای حشـــیمتی ئاپۆڕای رپوانی ووخبا...ب" ســـر شـــقام ئیستیعمار ئرێ ئیستیعمار".

ژن یان پیاوە.؟!منیش یكك بـــووم ل ریزی رپـــوان، بۆی حق وای ئم رپوانم بۆ بخزمت حسب

بكرێ. مـــان رۆژگارو لھ ر لھ -رۆژانی بكاریـــدا ب"با. بژی. دەكوت. قوڕگـــم با...بـــژی" دەنگـــم دەنووســـا، ھـــواران ب چشـــتی"با. بـــژی" قوڕگم

چوردەكردەوە.

حـــق وای لپـــای ئم قوڕگ كوتن، ئمشم بۆ بخزمت

حسب بكرێ.بڕـــز لســـردەمی -"عبدولەحمان بزاز" سرۆكی ئنجوومنی وەزیران ل بغدا. دەنگۆی"المركزی" بۆ كشی میللتی كورد گرم بوو، گنج و الوانی خون گـــرم بیك

دەنگ ھاواریان دەكرد."لناو بفرێ پمـــان تزی . نامانـــوێ المركزی". منیش یكك بووم ل ریزی ئم الوە ق وایح بۆی ،رمانن گخوئمشـــم بۆ بخزمت حسب

بكرێ.- ل رۆژانی شانازی و شھیانو كۆڕ و كۆبوونوەی جماوەریدا. بۆ پشتگیری ل بارزانی نمر، بـــژی ھۆراكشـــان"بژی بـــ ی لریتش خبارزانـــی شـــشـــانی"، گوی دوژمنانی كورد و كوردســـتانمان كاســـكردبوو حق وای ئم پشتگیرییم بۆ

بخزمت حسب بكرێ.- ھـــر لـــ ھمـــان رۆژگار. رۆژگاری یكیزی ل شـــكری كوردســـتان، پشـــمرگی گرمی شۆڕش، كوتافرۆشی گڕۆكبووم. شـــڕ بوو لسر

قوماشی ریشی مام جالل.حق وای لپـــای ئم قوماش

فرۆشتن، ئمشم بۆ بخزمت حسب بكرێ.

می ە د ر ســـ ل -ئاشتوایی یانزە"١١"ی ئادار.

بنـــی پم ل تقـــۆ دەرھات ھندەی ھپـــڕم و ببژن و كوردوعرەب" بای"برایتـــی ھبم: كـــورد و عرەب"رمز

نضال".:ئرێ حدیقی كورد و عرەب: شـــیع یا ،ســـونن عرەبی

مزھب.؟!حق وایـــ ئم ھپڕینم بۆ

بخزمت حسب بكرێ. - ل رۆژانی راپڕین و برەدا. دەروـــش بووم. دەروشـــكی سرگرم، ل جیاتی حایوحوو. ب"برەبرە ھربرە، ھربرە تاجی سرە"، جزب دەیگرتم ب ھیچ شـــخ و مشـــایخك ندەبووموە، ساكین ھرگیز حق وای ئم جزبگرتنم بۆ

بخزمت حسب بكرێ.- ل رۆژانی رەنگ پرســـتی و شڕە پرۆدا. ئگر چی ریشم ماش و برنج بوو، بم ھندە ،ترسو جۆش بووم. م گبئاگرم دەكـــردەوە، بۆی حق وای ب نووك قمك ئمشم

بۆ بخزمت حسب بكرێ.- من ل دایكبووی رۆژانی"با.

بووخ و با. بژی"م.

رزان گۆشـــكراوم. ـــپچبشست ل تمنم ســـتاكئكســـك ھـــر تپڕیـــوە، دوو ســـكۆ، بان توركسقســـی علـــق وملـــق و قۆڕو بـــن دڕای بكات، بگومان چپی بۆ لدەدەم، ئســـن م لك گویـــر كوھـــ لـــھۆراكشان ب، ب دەست خۆم ئاســـای وەكو"تووتی" ،نییدەموە، یان ھۆرای ھۆراكش نیوەچل بوو، بۆ نموون: ئگر

ھۆراكش ھاواریكرد پرسیچتـــان دەوێ ئـــی -

میللت.؟!ناچارم چوونك ب ئركی دەزانم

دەب بۆی تواوبكم، دەم:و ھیـــن و نـــان -

ئیسراحت.ب. شست سای -با.. و. ب"با...بـــژی تمنم بچپڕـــزان و برووخـــ وە خۆتان لكـــردووە، ئڕب

خودا مكن. ئایا مافی خۆم نیی -بـــۆ گرمكردنـــوەی گیرفانم بكرم بـــ وەزیر ل حكومتی

بغدا..؟!ب مرجك. حقیبی وەزارەتی بازرگانیـــم پـــ بســـپرن بۆ ھاوردنی تۆپای بۆگنی و كلو

پلی برماوە و ئكسپایر.

حیكایتی شار ... یادەوەری

خالید جوتیار وتی یۆنان لـــ برایی ژیانی دیار شـــونكی مرۆڤایتیـــدا و درەوشـــاوەی ھیـــ، وتی عـــدەم، وجـــودو كشـــی دەرەنجامكی فلسفی بھاداری بیرو لگڵ شـــیرازەكردۆتوە ھبوونـــی بۆچوونكانـــی مرۆڤایتی بگونج و ل ھمان بكات، رامانی تووشی كاتیشدا مرۆڤایتی برایـــی مـــژووی رابردوویكی ســـادە و ســـاكار نیی وەك ھندێ وای بۆ دەچن، ب تایبتی كشـــكانی خود و سروشـــت، ئوان سرەتایكی قورســـن و ل تـــا رچكیكی بكنوە، ژیان لبردەم روون ھمـــوو پرســـیارە مزنـــكان ســـرەتا دەســـتیان پـــ كرد، بۆی ل ھموو ســـردەمكانی مان پرســـیار بدواتریـــش ھمرۆڤ رووبڕووی تر وەمكی میشـــبـــووەوە، ژیانیـــش ھ ،وەدەچڕب كشكان لسر مژووی ژیـــاری یۆنان مژووی یان چژە چوونـــی برەوپش دیدگای فانتازیای ل بینینكاندا ئو ســـرەتای مرۆڤی برە و ئاسوودە برد، كاتك ب ھمنی مبســـتكان بیردەكاتـــوە، شـــیرازە دەكات و مودایك بۆ دەكات، ك ســـترججوانی ب بۆ ب رییوداسڕەتدا سبن ل

ئامانج گیشتن.دیارە ژیان لـــ وتی خیاڵ و خونكان ئاســـۆی بیركردنوە وكاتـــئ دەكات، بھاتـــر مرۆڤ ل جوانییـــكان نزیكتر دەبتوە ئـــوالی پیكرەكانی خیاڵ دەبین و ھنگاو برە و شادمانییكی زۆر دەبات،یۆنان و تۆپۆگرافـــی بـــارە بـــو ی خواوەندەكانی لییفسانئمژوودا نمرتربوون، وتی فرە خواوەنـــد رووبری بیركردنوە واتـــر دەكات، چونكـــ مرۆڤ ل پشـــدا نیتوانیـــوە ھموو زەكانـــی بوونـــی خۆی لرەگ بۆی بدۆزتـــوە. خواوەندك

یۆنان ب زیۆس و پرۆمسیۆس و و ژیانرەنگاری ئفرۆدۆت بئسخت بكاتوە، تاوای ل ھات خوای جوانی سر زەمینی یۆنان و وتانی رۆژھت بگرتوە، وەی بر لـــكان بیۆنانییـــلشـــكر بن كوردستان، بیر و جوانـــی و رووناكیان ناردبوو، واتـــا پشـــتر پیوەندییكـــی معریفی ھبووە، ئگر ئایینی زەردەشت پیوەندی ب كوردەوە ھبت ل ئاگرپرســـتیدا، ئوا بر لو ئایین، ئاگر ل خواوەند دزراو كوتـــ دەســـت مرۆڤ، ئو ئاگرە ل ھمان كاتیشـــدا ئو زانســـت یان رووناكییـــمۆتیفی ئاگـــر ل میتۆلۆژیای ئاشكرا دەبینرێ، ل كوردی بئفســـانی فیندا تیداروس و ین یان دەربازبوون لریڤالدی فپیسی ژیانی سر زەمین، برز یشتن بوە بۆ ئاسمان، گبوونخواوەنـــدەكان دەبت نموونی زیندووی حزی مرۆڤ، ك دوایی ل ئفسانی گالنی رۆژھت ب ناوی جیاجیا ب دیار كوت و ،وانتو نل كككوردیش یك ل ئفسانكانیدا باسی فین چ و رۆشـــنبییرییدەكات، ب كان لســـتیارەدا یۆنانییو ھوتـــی كورد بۆ دوو مبســـتی كیان لوتن، جاردیاركجیا ب شكســـتیان جاری دووەمیش لشاوكی ژیرانی دیراسكراودا. توانی مكدۆنی- ئسكندەری تـــرازووی ھز لـــ رۆژھت ھاتنیـــان لگـــڵ بگـــۆڕێ، كولتووری یۆنانـــی، ماوەیك ل كوردســـتان ھاوزەمان لگڵ كولتووری كـــورد مایوە، ئو ماوەی ل مژوودا بسر دەمكی

رووناك دەناسرێ.ل رووی مژووییدا:.

یۆنانییكان بو بارە رۆشنبیریی ھیانبـــوو فلســـفیی و پویستیان ب بوكردنوەی بیرو باوەڕ بوو، بۆی بر ل ســـوپا و ل شـــكرو داگیركردنی وتان ئو یشتگ فلسفیان ھزری

نتوانی عودای بیركردنوە بوون، "سۆمرییكان" پندكی جوانیان ھیـــ، دەن: دەچی بكی، داگیـــر خـــك وتی ك دیتوە وتـــی خۆت داگیر كراوە"، كچـــی لڕووی واقیع پل ئـــو زۆربـــی بینـــوە ،شتن و سنوور فراوانكردنھاوحزی ســـركردەو دەست و برژەوەندی و دنیا دەبینتوە. بپی سرچاوە مژووییكانی بـــر دەســـتمان ھوەین جار یۆنانییـــكان لـــ ســـردەمی گزنفون- ك ســـركردایتی ل زار ســـواری كـــرد، ك١٠ ھشڕكدا فارســـكان شكستیان ھنابوو ل نزیك- كوناكسا- واتـــا فلوجی ئســـتا، بر لوەی بگن رووباری- یۆنان- ھاتن ناو سنووری كوردستان، دەگووتن- پیـــان ئوكات كسركردە ئو كاردۆخییكان- ھندێ شونی جوان و كشی ی بـــاس دەكات لشـــكرەكلكســـیتی- ئاناباسیس- واتا- رووە و نـــاوەوە- گزنفون- رە بای ھنموون داریوشی ب رستن، بۆیدەزانی تاڕادەی پ

پشتگیری كرد.گزنفون- كوڕی- چریلوس- ســـركردەی بـــ ناوبانـــگ و مژوونـــووس لـــ ھوادارانی ســـوكرات بوو، لـــ خزانكی چووە ئسینا، ئروستوكراتی پـــاڵ كورشـــی بچـــووك، كھرشـــی بردە سر ئردەشری كـــوڕی داریوش، كلشـــڕدا كوژرا، یۆنانییكان ب ناچاری كشانوە، ئو مژووە بۆ ئمی كورد زۆر گرنگ ســـرەتایكی ناومان ل كـــ ،درەوشـــاوەیپـــش زاییـــن تۆماركـــراوە و ھرلرە ژیاویـــن. كۆرش بای ئوە ھبـــوو زەینفون مدحی بـــكات. كورش بـــرا بچووكی- شاھنشای ئرتكســـركیس، ك بوەناســـرابوو بوو فارس كان بكدارە یۆنانییھۆگری چتایبتی – ھۆپلیتكان- پیادەی

زرپۆشی، ك ئوە سیستمكی یۆنانـــی تازە بوو ل شـــڕدا، بۆی ئو كشـــانوەی ١٠ ھزار بگورەترین یۆنانی ســـواری ربازی دەناسرێ لوانی سپر

جیھاندا.ھـــر ئو لشـــكرە شكســـت خـــواردووە و تووشـــی جنگی رووبڕوونبۆتوە. قورســـی چونك كاردۆخییكاندا ناو للالیك یۆنانییكان دەیانویست لالی بگڕنوە، بسالمتی خاكی لسر كوردەكان تریش خۆیان بـــوون و ھویان داوە

خۆ ل شڕ دوور بگرن.ك ١٠ ھزار ســـوارەك ب سر گزنفون مانـــوە- لشـــكر دەروونی باركـــی تـــودەكخواوەنـــد لگـــڵ ورووژاو پیمانـــدەدات ئوكات باســـی دەكات، دەرونییكانی تحاچۆن ئو لشـــكرە بكمترین زیان بباتوە یۆنان، ئو كات خونی دیبوو بروسك ل مای دوودی بۆیـــ داوە، باوكـــی دایگرت، كچی ســـركردەكانی نبیك بریاڕیانـــدا ھموو تر لخۆی نـــزری سرلشـــكر گرت قوربانی بۆ خواوەند بكات دەست ب ســـركوتنی ئگر ھنـــا، ھزی قســـكردنی زۆر كاریگربوو، زوو سربازەكانی نـــا، بۆیـــدەھ بـــاوەڕ پـــبیاریدا- عارەبانو رەشماڵ و تفاقی زیادە ھموو بسوتن و تنھا ئـــو كل و پالن بمنن ك لشـــڕدا سوودبخشـــن، بۆی پی گوتن ئوەی دەیوێ تر خۆشویســـتكی جاركی ئـــازاو نبرد وە دەبتببینب، لـــ وتـــی كاردۆخیان- زینفـــون- كۆمـــی یادگاری تـــاڵ و شـــیرین دەگتوە، ب چند لشـــكرەكیان كـــبووە، رزگاریان دەردەســـری شاخاویی ناوچ ت لتایب بعاسكاندا، ك لشكر ل گوندك نزیك دەبووەوە ھموو برە و لوتكی شـــاخكان دەڕۆیشتن

و ماكانیان بج دەھشـــت گورەیان تاشـــبردی ئوجا بســـردا غلـــۆر دەكردنـــوە. زینفون- دە الماندا گوندكی ككخ كی عاسدۆ ورە لگچۆلیان كردبوو، برسیمان بوو، دیتمان چنـــدان كوپی گورەی پ شراب سریان سواغ دراوە، ســـری كوپكانمان ھدایوە ئاردۆخییكانمـــان شـــرابی مبـــۆ ئ یو دنۆشـــی، ئـــ ك ،كردنوەســـتھ جگای كاردۆخییكان نك ل شارەكان بگرە ل گوندەكانیش شرابیان دروست كردووە و جڤاتی خۆشی ســـازكردووە، چژیـــان ب و خـــۆرە شـــراب واتـــككاردۆخییـــكان وت داگیركر نبوون، بكو حزكی بژوی بوونی ژیانی ئاسودەیی خۆیان ت. لشـــكر رەتببـــوون تا لدیمنـــی دووەمی گوندكی تردا وتمان كر -فۆن- دەزنگنمانزانـــی چۆن گوندـــك و دەربـــاز بین و بـــ چ رگایك بۆین- لڕـــی وەرگەكمان ـــك كرد، كپیاو داوامـــان لرگامان نیشان بدات، بم كابرا رازی نبوو، ئمش كوشتمان، كســـكی ترمان بانگ كرد ئو رگایی پشـــان داین گوتمان بۆچی كابرای یكم رازی نبوو بوو، چونكقی نگوتـــی: ناھ ،و گوندەیی لـــكی كچماك لشكری ئوە بودا دەڕوات

نوەك كچكی بكوژن.تریشـــدا- رووداوكـــی لـــگزنفـــون- كخوای گوندكی برد بڕەھـــن كوییكی گـــرت وابوو بدات، نیشان تارگایان باوك رایكرد و- ئمفیولیس- كوڕەكی لگـــڵ خۆی بردەوە

یۆنان.دووەم- مژوویـــی رووداوی شڕی- ئربال- ی یان شڕی گۆگملال، نزیك قی ھولر، ك دیارە ئوكات ل -نینوا- ب ناوبانگ و با دەست تربوو، قـــی ھولر ل ســـردەمی

ســـۆمرییكان ناوی ھاتووە و پرستگای خواوەندەكان بووە، بۆی ناویان ناوە- ئوربیللیۆ، ئسكندەر-٣٥٦-٣٢٣-پ.ز- ی ٣٣١پ ز، لناوەڕاستی سا لروباری دیجل پڕییوە و برەو ھولـــر ھاتـــوە، بدرژایی ھات و ل واری رووبارەكـــلگوندی- گوگمیال- لگڵ سوپای رووبڕووبوونـــوە- فـــارس ڕو بپالنی شندەر- بسكئسوپای دەروونی خوندنوەی فـــارس و دانانی چند گروپك بۆ زانیاری پیداكردن لســـر لشـــكری فارس چند رۆژك چاوەڕـــی بوو، كـــ لرووی ژمارەوە سوپای فارس زۆر زیاتر بوون ل ســـوپای ئسكندەر- ،ژوونووس دەبلوتاركـــی مشاری لشكری راوەدونانی لھولر – ماوەیك ل شـــكری یۆنـــان، بازرگانـــی یۆنان لناوچكـــ بوبوونوە، دراوی ستاش لكارھات، ئیۆنانی بكوردستاندا شـــونوار و ناوی ركردەكانی یۆنان ماون، لسھندێ شونی كوردستان دراوی یۆنانـــی دۆزرایوە، ك ونی ئسكندەری لسرە، پیكری ھندێ ل خواوەند دۆزرانوە، دیارە یۆنانییـــكان ماوەیكی ماونتوە، كوردستان ل زۆر ھر بۆ نموون پردك ل بینی شـــاری كۆی و رانی ھی پی دەن پردی ھیزۆپ گوای ئوە كی یۆنانییركردەیناوی ســـتا ئستا چندجار شونواری

یۆنانی ل دۆزراوەتوە. ل نك یۆنانییـــكان واتككوردســـتاندا رەت بـــوون بگرە چندان ســـاڵ دەستیشـــیان

ھبووە.یۆنانییـــكان بـــ پچوانی ئگرچی تـــر، نتوەكانـــی دووجـــاری زۆر گرنگ ل لـــبم جنگاوەرن، كورد خاكی كورد بۆشڕی ردوو جارەكھو داگیركردنـــی وتی كاردۆخی نھاتوون، ب كـــو ل وتی كورد شڕی نتوەكانی تریان كردووە، بۆی یۆنانییكان الی ل میشویستن ھكورد خۆشرەگ میتۆلۆژییكاندا دەگینوە یك- ھر دۆزینوەی پیكری خوای جوانی ئفرۆدۆت ل نزیك شاری ھولر نیشانی موژدەی ل ئستاش ،بۆی خۆشنودیكوردەواری كسك چ كوڕ چ كچ ر زۆر جـــوان و زەریف بگئ.ری یۆنانیییكی پن دەدە

سرچاوەكانی:.١- د. جمال رشید، ظھور الكرد

في التأریخ- الجزء االول.زینفـــون- گشـــتكی -٢ریكســـی وارنـــر- و. محمد

مسعود محمدگۆڤاری ھولر- شـــڕی -٣

ئربال- سالم ناوخۆش

ك یۆنانییكان شـــرابی كوردســـــتانیان خواردەوە

س، پۆ

رۆ ئك

ن، كا

انیی یۆن

انیرست

شانا،

سین، ئ

ۆنای

٢٠٠س ٩

ماییم،

كرم

ا ح رەو

رایكام

ب

ژمارە (١٢٣) ئابی ٢٠٠٩/٨/٨ زایینیخرمانانی ٢٧٠٩ی كوردی

24

راوژكاری مژوو: د. عبدو علیاوەییراوژكاری زمانوانیی: د.وریا عومر ئمینراوژكاری رووناكبیریی: د. ھیمداد حوسن

راوژكاری كــلتــووری: خالید جوتیارراوژكاری ھونری: محمد زادە

بشی كۆمپیوتر: ئیـوب یوسـف ئبوبكـر

ناونيشان:كوردســـتان، ھولر، شقامی ئاراس،

باخانی سردارینۆرماڵ: ٠٦٧٩ ٢٥١ ٠٦٦

مۆبایل: ٥٨٧٨ ٤٥٥ ٧٥٠ ٩٦٤ +سلمانی، باخانی رەحیمی مال علی

مۆبایل: ٨٥٥٤ ١٥٩ ٧٧٠ ٩٦٤ +

بدرخان یكم ھفتنامی ئھلی ئازادە، دوای راپڕین ژمارە سفری ل ٢٠٠٠/١٠/٢٢ ل سلمانی دەرچووەو ھموو ٨ و ٢٢ی مانگك دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان ل باشووری كوردستان دەریدەكات

خاوەن ئیمتیازو بڕوەبری برپرس:حمید ئبوبكر بدرخان (٥٨٧٨ ٤٥٥ ٧٥٠ ٠)

بڕوەبری نووسین:عبدولەحمان معروف (٠٧٥٠٤٦٣٨٥٤١)

ستافی كارا:حســـن یاســـین، نـــازم دبنـــد، كازم عومـــر دەبـــاغ، ھمـــن جمیل،ھوراز محمد، محمد فتاح، مسعودی مال ھمزە، حسیب بابۆی.

نخشساز:ئاسۆ حسن ئحمد (٠٧٥٠٤٤٧١٨٢١)

www.bedirxan.netbedrxan@yahoo.com

سرپرشتیاری سایت: فرھاد باپیر - ئمانیا

المیكر