ھفتنامیكی رۆژناموانیی گشـــتیی ئــــازادە

دەزگای چاپ و بوكردنوەی "بدرخان" دەریدەكات

ژمارە (٩٦) پنج شمم ٢٠٠٨/٥/٢٢ زایینیبرانبر ب جۆزەردانی ٢٧٠٨ی كوردی

سای ھشتمل٣

. شفیق قزاز:د

لگڕەكی قزازەكانی شاری سلمانی

١، خوالخۆشبوو لدایكبووم سای ٩٣٤

ازی ئامۆزام كسعید قز

یوە، ل تمنی ھرلمندای

چوارسای باوكی كۆچی دواییكرد،

زاز، لبرئوە جیدی قال مم

لژر سرپرشتی باوكم زیاتر

پروەردەبوو ...تۆفیق قزاز

ل١٧

ل٤

ل١٠ ل٢٠ رەوەند كازم عومر دەباغ سرگوزشتی شتكانی شارۆچكی كۆی دەگتوە

ی كۆمیتیش ك بشی تایبت ركخراوی دیك

ت ب مندان وكخراوی تایب

ندین رەی چسرباری ئو

ن پ ل مندای وچ و كۆنكا

ازاڕو گوزەرو كبم تائستاش ناو ب

،یدستان ھانیان ل كور

ب مند

وە لر ئبوازراوە، ھر ل

ۆیان و میللتیش شتكی نخ بۆ دوارۆژی خ

ن، ك بگومانگو سواكر

دەست

خۆیان ل وەمی و زۆربشیان

ی دەستگ كوتچند منداك

زاڕ چاومان بی خرای ناوبا

خوالنوەیك

ك ئم پۆلیس بین ... لوە دەترسان

بدوور دەخست و زیاترپرسیارەكانی ئم

ل٧

بدولباس ععدوو ھۆنراوەیشاعیری میسری ئیمان مرسالوەردەگت سر زمانی كوردی ...

ل٢

. شفیق قزاز:د

لگڕەكی قزازەكانی شاری سلمانی

، خوالخۆشبوو ازی ئامۆزام ك

سعید قز

یوە، ل تمنی ھرلمندای

چوارسای باوكی كۆچی دواییكرد،

زاز، لبرئوە جیدی قال مم

لژر سرپرشتی باوكم زیاتر

بدرخان ھردوو رۆژنامنووسان محمود زامدارو سمكۆ عبدولكریم ل دوو گۆشی جیاواز لئامز دەگرت و (دزار حسن)يش مائاوایی دەكات

ل٨

ل١٤

حسن مستفا مولود:سوند دەخۆم"دەستم لسر قورئانی پیرۆز بوو" كوا خیانت لگڵ ئو حیزبو قومكم نكم، ئگر خیانتم كرد خونم لئوە حڵ بت.. بو چك بمكوژن" منیش چوومناو حیزبكو بووم بئندام لی ...ل٢١

ئگر كورت باسك لمڕ كوشتنی ئافرەتان بكین بشوەیكی گشتی، ئوەمان بۆ ئاشكرادەبت ك ئمۆ ل كوردستان بتایبتی ئو ئافرەتانی ك دەكوژرن ل ٨٥٪ یان

لالین پیاوانوە دەكوژرن ك زۆربی زۆریشیان لسر كش كۆمیتیكانن، ك ئمۆ بوەت گورەترین گرفتی نو كۆمگ. ژن كوشتن وەكو نریتكی مۆدرن پیاوان بكاری دەھنن و كاری پ دەكن، ك ئوەش گورەترین ھڕەشی بۆ سر گیانی ئافرەتان ...!

ئگر كورت باسك لمڕ كوشتنی ئافرەتان بكین بشوەیكی گشتی، ئوەمان بۆ ئگر كورت باسك لمڕ كوشتنی ئافرەتان بكین بشوەیكی گشتی، ئوەمان بۆ

ژن كوشــتن، نریتكی ســپاوی ســـردەم

ل١١

ان ئحمد حبیب:بدر

بوو ب من كرا، وەستاندنی بزاو گچك

سیریان كرد بوكراوەیكی باشو جی

ناوەڕۆكدا ئوانی كو ل شوەو

سرنجی خ

بۆی چند كسك بخیلی تری بزاندووە،

و حسادەت پای پوەنان پیالنی ل بگن.

بوردی بۆ خك ئمان ھمووی

ڕۆژك دێ

باس بكم ...

كنعان موفتی:یشت ھولر قت ھبوو،

ئیسالم گ ك

كۆنگرەی پاریس ك تایبت بوو ل

الین ركخراوی راق و لوری ع

ب كلت

او بۆ یكمجاریش سكۆوە ئنجامدر

یون

لكۆنگرەیكی وا تایبتدا

ی كوردی چند بزمان

وتیكم پشكش كرد ...

ی كۆمیتیش ك بشی تایبت ركخراوی دیك

ت ب مندان وكخراوی تایب

ندین رەی چسرباری ئو

ن پ ل مندای وچ و كۆنكا

ازاڕو گوزەرو كبم تائستاش ناو ب

،یدستان ھانیان ل كور

ب مند

ی كۆمیتیش ك بشی تایبت ركخراوی دیك

ت ب مندان وكخراوی تایب

ندین رەی چسرباری ئو

ن پ ل مندای وچ و كۆنكا

ازاڕو گوزەرو كبم تائستاش ناو ب

،یدستان ھانیان ل كور

ب مند

ی كۆمیتیش ك بشی تایبت ركخراوی دیك

ت ب مندان وكخراوی تایب

ندین رەی چسرباری ئو

وە لر ئبوازراوە، ھر ل

ۆیان و میللتیش شتكی نخ بۆ دوارۆژی خ

ن، ك بگومانگو سواكر

دەست

ن پ ل مندای وچ و كۆنكا

ازاڕو گوزەرو كبم تائستاش ناو ب

،یدستان ھانیان ل كور

ب مند

وە لر ئبوازراوە، ھر ل

ۆیان و میللتیش شتكی نخ بۆ دوارۆژی خ

ن، ك بگومانگو سواكر

دەست

ن پ ل مندای وچ و كۆنكا

ازاڕو گوزەرو كبم تائستاش ناو ب

،یدستان ھانیان ل كور

ب مند

خۆیان ل وەمی و زۆربشیان

ی دەستگ كوتچند منداك

زاڕ چاومان بی خرای ناوبا

خوالنوەیك

وە لر ئبوازراوە، ھر ل

ۆیان و میللتیش شتكی نخ بۆ دوارۆژی خ

ن، ك بگومانگو سواكر

دەست

خۆیان ل وەمی و زۆربشیان

ی دەستگ كوتچند منداك

زاڕ چاومان بی خرای ناوبا

خوالنوەیك

وە لر ئبوازراوە، ھر ل

ۆیان و میللتیش شتكی نخ بۆ دوارۆژی خ

ن، ك بگومانگو سواكر

دەست

ك ئم پۆلیس بین ... لوە دەترسان

بدوور دەخست و زیاترپرسیارەكانی ئم

خۆیان ل وەمی و زۆربشیان

ی دەستگ كوتچند منداك

زاڕ چاومان بی خرای ناوبا

خوالنوەیك

ك ئم پۆلیس بین ... لوە دەترسان

بدوور دەخست و زیاترپرسیارەكانی ئم

خۆیان ل وەمی و زۆربشیان

ی دەستگ كوتچند منداك

زاڕ چاومان بی خرای ناوبا

خوالنوەیك

ژن كوشــتن، نریتكی ســپاوی ســـردەمژن كوشــتن، نریتكی ســپاوی ســـردەم

ی كۆمیتیش ك بشی تایبت ركخراوی دیك

ت ب مندان وكخراوی تایب

ندین رەی چسرباری ئو

ی كۆمیتیش ك بشی تایبت ركخراوی دیك

ت ب مندان وكخراوی تایب

ندین رەی چسرباری ئو

ن پ ل مندای وچ و كۆنكا

ازاڕو گوزەرو كبم تائستاش ناو ب

،یدستان ھانیان ل كور

ب مند

ی كۆمیتیش ك بشی تایبت ركخراوی دیك

ت ب مندان وكخراوی تایب

ندین رەی چسرباری ئو

ن پ ل مندای وچ و كۆنكا

ازاڕو گوزەرو كبم تائستاش ناو ب

،یدستان ھانیان ل كور

ب مند

ی كۆمیتیش ك بشی تایبت ركخراوی دیك

ت ب مندان وكخراوی تایب

ندین رەی چسرباری ئو

وە لر ئبوازراوە، ھر ل

ۆیان و میللتیش شتكی نخ بۆ دوارۆژی خ

ن، ك بگومانگو سواكر

دەست

ن پ ل مندای وچ و كۆنكا

ازاڕو گوزەرو كبم تائستاش ناو ب

،یدستان ھانیان ل كور

ب مند

وە لر ئبوازراوە، ھر ل

ۆیان و میللتیش شتكی نخ بۆ دوارۆژی خ

ن، ك بگومانگو سواكر

دەست

ن پ ل مندای وچ و كۆنكا

ازاڕو گوزەرو كبم تائستاش ناو ب

،یدستان ھانیان ل كور

ب مند

خۆیان ل وەمی و زۆربشیان

ی دەستگ كوتچند منداك

زاڕ چاومان بی خرای ناوبا

خوالنوەیك

وە لر ئبوازراوە، ھر ل

ۆیان و میللتیش شتكی نخ بۆ دوارۆژی خ

ن، ك بگومانگو سواكر

دەست

خۆیان ل وەمی و زۆربشیان

ی دەستگ كوتچند منداك

زاڕ چاومان بی خرای ناوبا

خوالنوەیك

وە لر ئبوازراوە، ھر ل

ۆیان و میللتیش شتكی نخ بۆ دوارۆژی خ

ن، ك بگومانگو سواكر

ی دەستگ ھیدەستان ١٥٦٠٠ مندا

ھرمی كوردستل

* لمۆژان سایتی سبی بابتكی بارەت بی ســـبدوردار عســـرۆژنامی رۆژنام بوكردەوە، بم ،كتزینی بابداب ك رۆژ لپاش یبـــ فرمانی گـــورە برپرســـكی كۆمپانایی وش، بابتكی سردار

عبدویان الدا. ژمارەیكـــی لچنـــد ھروەھـــا درخان لی بنامفتشووتری ھپگۆشی ھیاس ئوەمان بوكردەوە ب دەب ی رۆژنامـــوا رۆژنامكـــھفتان، لبرئوە قسكمان راست دەرچوو رۆژنامی رۆژنام لكۆتایی مانگی شـــش دەب بـــ ھفتانو خونی ھفتییكانی ھفتانی"رۆژ

نام"دتدی!!. * ل یك ل بنك تندروستییكانی شـــارۆچكی كلك، سیارەیكی ئیسعافیان ھیو حڤدە شۆفریشیان ھیـــ ك تنھا كاریان، شـــۆفری ،رەیسقوڕب و ئیسعافكردنی ئبۆی پیوەندیمان كرد ب برپرسكی مویش گوتی: جا ئندروستی و ئتچیی، شتی زۆر سیرترمان ھیو گب مووتان بت ھور دەتانگ

دەخم بردەست!!. * بۆماوەی س ساڵ دەچ، ئوانی نئاو ھفتنامـــی ل پشـــكیان ھی، تاوەكو ئســـتا یك فلسیان ھروەھا وەرنگرتـــووە، قازانـــج

ئاون"٦٣"ھزاردانی ھفتنامی ئســـتا تاوەكو ھفتنامكیـــان لبازاڕ تسفیی نكراوەو ھروەكو نكدا ئاوكاتڕاون، لیگـــخۆی لدەیان ھزار دۆالریان ل دروستكردنی

بینا تازەكیان خرجكردووە. * فاروقی مال مستفا پنج خانووی پۆفیشنای ل غاباتكی گڕەكی زەرگت ك ئستا كۆمپانیای وشی لی، كردۆت دیاری كۆمپانیاك، بم لدوای تواوبوون و تســـلیمكردنی ،كۆمپانیای وشـــ خانـــووەكان بپنـــج خانووەكیان ئوانیش ھر

لگڵ زەویدا تخت كردووە!!. * ماوەیـــك بـــوو بھـــۆی ھندێ

یاسی ھوە گۆشرییلی ھونلخ وەستابوو، وەل ،درخان چ باسبلھندێ نووسری كافام پیانوابوو ك بھۆی نووســـینكانی ئوانوە وەستاوە، بم خۆشبختان وەكو ،درخان چ باسبل یاسدەبینن ھ

.!!تالمساغ و س* تاوەكو ئســـتا خكـــی لدوای تواوكردنـــی كۆلـــژو پیمانـــگا، بـــ بیانـــووی زۆری مووچخـــۆر داندەمزران، بم ئســـتا قسی ئوە ھیـــ كوا لمـــو دوا مرج ی لندكارانو خوموو ئـــھ نیی می ئامادەیی دەردەچن لشپۆلی شكۆلژو پیمانگاكانیش وەربگیرن!!.

دەروازە2

مانگ شو و بـــاوەڕەی كئ تیشـــتومگ كدەمنووسین ب ئاراستی سیم بۆت شتكی حتمی و زۆر گرنگ لم رووەوە ھموو ئو نووســـرانی وەك مۆدیلكی جوانی نو دەست و حیزب دەركوتوون لمودوا موكتر ل جاران ل ئاست رووداو و ئو بابتانی رۆژان لرەو لوێ روودەدەن قســـیان ھب، ببن پردك بۆ بیك كان، چونكیاندنی راستی و ناڕاستییگدەمك مۆدلك سری ھداوە ل الین كسانك ك خۆیان پیان وای نووسری ك لڕادەیخۆن، بربن و ســـالیـــبخۆیان دەرچوون ئامـــادەن ل برامبر كدا كیوەی ھك و راستكردنیرەخنب مبست بووب یان بسریدا تپڕی بت ئاونكت بشكنن، ئو ئاونیی ل رانو جۆرە نووسی جارەكان ئزۆربرگی ئم ئاونیوە راستییكانیان بۆ و ماســـكت و ئوك دەردەكموو الیھگووماناوییی رووی راســـتقینی خۆی پی داپۆشیوە ل روویدا ھدەمادرێ .

ئگر ســـیری رەخنی ب شـــكی زۆر ۆ بۆتمـــئ ین كران بكنووســـ لـــمۆدەیـــك بۆ زیاتـــر خۆدەرخســـتن و تمسیلكردن ئوە دەگین ئو راستییی ك زۆرجار ئو نووســـرانی ك خۆیان ئـــازاد و ســـربخۆ و بالیـــن وەك بن ئوتۆیان دەرخستوە جیاوازییكی لگڵ ئو نووســـرانی ب قولی وان سر بدەست و حیزبن، چونك ھموو ئو نوسین و بابتانی ئوانیش بدەر نیی ل توانینكی دیاریكراوی سیاسی، ئو گرووپی ك چنـــد مانگگ خۆیان بوەوە خریككرد ك دەیانوێ تعدای دەســـت بكن و ئابلۆقی راگیاندنی سر قندیل بشـــكنن ل تمسیلكردنكی

سیاسی بوالوە شتكی دیك نبوو .وەك چـــۆن ماوەیك چند نووســـرو توتونك كی دیكینامفتسایت و ھھاش و ھوشـــوە بزۆر دەیانوێ بن ئم ســـگین بـــ مانگشـــو دەوڕین، ئگر نا ھركســـك ئو قسیی مام جالل وەك خۆی وەربگـــرێ دەزان ئو و وەڕینشـــمانگ گ بی ســـئیدیۆم راســـت لی بوانوە، ئتـــدەگر كپنـــاو برژەوەنـــدی گشـــتی ھاوتیان دەنووسن و رەخنی دروست ل دەست وحیـــزب دەگرن یان ئوانـــی بردەوام بسر ھمووشـــتكی جواندا دەڕشنوە و تنیا بۆ ئوەی بـــن ئمش ھین، بو بچووكییی خۆیانوە دەم لھموو شتك وەردەدەن، جیاوازییكش ھمووی ھر ئوەندەی ئوەی پشـــتر و ئســـتا برادەران ئـــو دەوترا ل دیوەخانكان ھاتـــوون ھناویانتـــ ســـر رووپڕی رۆژنامـــ و گۆڤـــارەكان، زۆرجاریـــش ئـــو بابتان ك رووی مجلیسیشـــیان نیی، رۆژنام ئھلـــی و گۆڤارە ئازاد و ســـربخۆكانیش ل روویان نای بوی بكنـــوە، ل رووپـــری ھندێ ل ویب

سایتكاندا بودەكرنوە و دەبیندرن.

ژمارە (٩٦)ی ئایاری ٢٠٠٨/٥/٢٢جۆزەردانی ٢٧٠٨ی كوردی

!؟ درخـان چ بـاسب ل ... یـاسھئامادەكردنى: بدگۆ

بۆ بڕزانجگری ســـرۆكی ھرمی كوردســـتان كاك

كۆسرەتسرۆكی پرمانی كوردستان عدنان موفتی

ســـرۆكی حكومتـــی ھرمی كوردســـتان نچیرڤان بارزانی

ب/ جیاوازی موچبناوی ھموو پۆلیسكانی ھرمی كوردستان ئمش ھیچمان كمتر نیی ل پۆلیسكانی باشوور و ناوەڕاستی عراق، ك ئوان ئستا ،متر نییزاردینار ككانیان"٦٠٠" ھمووچســـرەڕای ئوەش تایبتمندی خواردنیان وات"بـــدل االرزاق" بۆیـــان ســـرفدەكرت. بم مووچكانی ئمـــی پۆلیس ھریك بجۆرك واتـــا زۆرترین مووچ"٤٣٠"ھزار دینارەو كمتر مووچشمان"٢٤٣"ھزار دینارە ل بڕوەبرایتی گشتی پۆلیسی فریاكوتن

واتا بڕوەبرایتی پاسوانییكان.ئگر تماشای ئو جیاوازیی ل مووچی ل ورەیكی زۆر گین جیاوازییرەوە بكس

مووچ، باوەڕناكم ھیچ تاكك لكۆمگای ئم بتوانت بم بە مووچی ژیان بسر ختۆ زۆر سموەی ژیانی ئرئبببات لك مرۆڤ بتوان بئاســـانی بژیت. زۆربی ،خانووی خۆیان نیی و پۆلیسانزۆری ئواتا لخانووی كرن ئم مووچی بشـــی كری خانووەكیان ناكات، لبر دەستكورتی و ھـــژاری ھاتوونت ریـــزی پۆلیس. ئو یكوردستان ھستا لی ئئارامی و ئاسایشنیشانی شو نخوونی ھزەكانی ئاسایشی ناوخۆی. ئم ك مووچ خۆری ئو وتین ورەیگ م جیاوازییـــویســـت ناكات ئپھبت. جـــا داواكارین لـــ بڕزتان كوا چاوك بخشننوە بم مووچانی سرەوە ك ھر خۆشتان پیمانتان دابوو كوا نابت می كوردستان لررانی ھرمانبی فمووچمووچی فرمانبرانی باشوور و ناوەڕاستی

عراق كمتربت. بھیوای وەمكی دخۆشكر.

باوكی خاكاو

نــامیكــی كـــــــراوە

ئا: بدرخان ھونرمنـــدی میللی، ئیبراھیم ســـعید ناســـراو ب بلی ســـعكڕ، لدایكبووی ١٩٤٢ شاری ســـلمانییو لرووی ژیانی ھاوسریشـــوە، وەكو خۆی گوتی: لـــ نوەدەكان ژیانی ھاوسری پكھناوەو بم بھۆی نگونجانیان لگڵ یكتردا، ھـــر دوای چند مانگـــك جیابوونوەی خۆیان

راگیاندووە. بلی ســـعكڕ ل الســـاییكردنوەی ھونرمند و دەنگ و خشـــپی مارومرووش پكی ناكوێ و لگۆرانی گوتنیشدا

دەنگكی خۆش و ل نواندنیشدا چندجارك رۆی بینیوە. بلی ھونرمنـــد لبـــارەی خوندنـــوەی رۆژنامكانی كوردســـتانیش دەـــ: زۆر حـــز بـــ خوندنـــوە دەكم ئگـــر رۆژك نخونموە، ئوا تابلۆی ســـر دوكانكان

دەخونموە. لبارەی ژیانی داراییشـــوە، بل دە: وەزعی ماددیم زۆر خراپ بتایبتیش لدوای بینـــی مووچی رزلنانكم ل وەزارەتی رۆشـــنبیری، بۆی بـــاوەڕ ناكم لناو توژی ھونرمندان كس لمن مغدوورترو گوزەرانی خراپتربت.

كـــی قوڕینی كرێ، لخانوو ســـتا لڕ، ئكعی ســـبلناحیی دارەتووی شاری ھولر دەژی و، وەك خۆی گوتی:

لدوای نمانی رزلنانك،پارەیكی زۆریش قرزارە.

بلی سعكڕ قرزارە

* زاراوەی"زندان"یـــا "زیندان" لنـــو میتۆلۆژیاو فۆلكلۆرو ئدەبی میللی و شیعری كالسیك و ھاوچرخ و نوێ، چیرۆك ت بكی زۆر تایبما، وەك ژانرو شـــانۆ و رۆمان و ســـینشایســـتیی جی خۆی گرتۆتوەو ھشتا بردەوام. جا ئو زیندان وەك زیندان ب یا وەك ســـیمبولكی پ ل زیندەگی. دیارە مبســـتیش تنیـــا ھر نتوەی ئمـــ نییو بس. بكو سرتاسری نتوەكانی دیكش. ھرچندە لسیماو مـــۆرك و رواتی لـــ نتوەیكوە بۆ ئـــوی دی، جۆرە تایبتمندییكـــی تدا برچاو دەكوێ، بـــم زیندان ھر زیندانو تنیا زیندان، مرۆڤیش ھر مرۆڤو تنیا مرۆڤ..! * وەك دیاریشـــ زیندان چۆن شـــونی سندمكردنی تاوانكارو دزو خونـــژ و تیرۆریســـتان، ئ ئـــاواش مكۆی گرمی تكۆشـــرو مردو رەنـــدو مرۆڤدۆســـتان..! تاوانكار لنو جنگـــی زینداندا فالقو دەســـتمۆ دەكرن و- كمتابژ- لگیانـــی شـــانگزانیان كمتر دەكرتـــوە، كچی لالی تكۆشـــران بنكی دۆســـتایتی و دوایی و چاونترسان و خۆی لخۆیـــدا قوتابخانیكی تایبتـــی قۆناغكی دیكی خباتی درژخاین، بۆ بھاو پرنســـیپ برزەكانی مرۆڤ

و مرۆڤایتی..!! * ئم ئدەبـــی زیندان، لـــ زۆربی ھـــرە زۆری وتانی ئمریكا و رۆژھتی دوور و رۆژھتی ناوەڕاستیش شونی شـــایانی خـــۆی ھیو زۆر بـــ زەقیش خۆی لـــ رۆژەڤ و یاداشـــت و دراماو رۆمان و شـــیعرو چیرۆك و شوەكاری و ســـینمادا رەنگی رشتووەو گل شابرھمی جوان و لباری لكوتۆتوە.. ك ھیو ماوە شـــاكارەكانی دیستۆیڤسكی و

ھاوشانكانی نخوندبتوەو مشكی لزاخ ندراب...!؟ * ســـبارەت بئمی كوردیش، ئوا ئدەبی تروتســـلی لم بابتمان ھیو لگشت بوارەكانی ئفراندن و داھناندا رەپش كردووە، بم ســـیما ھرە سرەكییكی"سیاسی"و

"برگری"ی، نموونش گل مشو زۆرن..! مئایـــا: ئ ك وەیئ خســـتنم ھســـتی مـــن لـــبم *بتنگوەی ئو ئدەب زیندووە بووین و بگیانكی ئكادیمی وەك نامی"ماســـتر" و "دكتۆرا"چیمان بۆكردووە...؟ ئرێ

وەختی نھاتووە..؟ چی بم...!!!

سمكۆ عبدولكریمسمكۆ عبدولكریم

بلی ســـع كڕ - ٢٠٠٨

ئاراستیسیم

برەو ئدەبی زیندان...!؟ محمود زامدار

دیمان رزگار كۆچر رابیع حمد عبدو ئندامكی چاالكی ل یمانـــی كوردســـتانیلیســـتی ھاوپئنجومنی نونرایتی عراق، ماستری یژنندین لندامی چفیزیا، ئ ل یھ

لناو ئنجومنی نونرایتی عراق .ل دیمانیكی تایبتی بدرخاندا وەمی

چند پرسیاركی داینوە . لــــ ھاوپیمانــــی لیســــتی ئندامكــــی وەك *ئنجومنی نونرایتی عراق چۆن دەروانیت ئدای

پرلمانتارەكان لناو ئنجومنی نونرایتی ؟؟- ئدای ئندام پرلمانكان ب گشـــتی وەك پوســـت نی بم ب براورد لگل ئزموونـــی عراق و ناوچكـــ دەتوانین بین باشـــ وەلالیكی تر ئدای ئندام پرلمـــان لـــ بارودۆخـــی ئســـتامان یان ب كندامخودی ئب یوەست نیپھز و توانای بكـــو كۆمك ھۆكار و برژەوندی تایبت ھن رۆی سرەكیان دەبت لسر ئدای ئندام پرلمان وەك ھۆكاری سیاســـی، ئاینـــی، نتوەیی،

ئمنی. * تــــا چنــــدە ئندامانــــی لیســــتی ھاوپیمانــــی لســــر رنمایی حزبكانیان كار لناو ئنجومنی

نونرایتی دەكن ؟؟- ئندامانـــی لیســـی ھاوپیمانی وەك نونرانی گلی كـــورد كار دەكن ل ژر ھر رنمایك دەبن كـــ ل برژەوەندی

كورد و كوردستان دا بت .* پتوایــــ ھوســــتكی یكگرتــــووی لــــ گشــــت لیســــتكانی ناو لیســــتی ھاوپیمانی كوردستانی دا

ھی ؟- لیستی ھاوپیمانی لیستكی یك دەنگ و یك رەنگ، یكگرتوترین لیســـتی ناو

. راقتی عرایننی نونجومئ* بــــاس ل ھندێ ھوســــتی ئندامانی لیســــتی ندێ پرسی چارەنوس ساز ئایھ ت لكگرتوو دەكری

تۆ چ لك دانوەیكت ھی بۆ ھویستكانیان؟

كگرتوی ئیسالمی كوردستان للیسی ی -بابت چارەنوس ســـازەكانی گلی كورد ھوســـتیان لگل لیستی ھاوپیمانی یك زۆرجاریش ئگر بابتكی ھستیار ھبت ل كۆبونوەی لیستی ھاوپیمانی

بشداری دەكن و قسی لوە دەكن .* چ ھــــاوكاری و تنســــیقك ل نــــوان پرلمانی كوردستان وئنجومنی نونرایتی عراق دا ھی؟؟ ك و بك وپكی رنسیقســـتا تتا ئ -برنام نی ل نوان پرلمانی كوردستان وئنجومنی نونرایتی عراق، تنانت ل نوان لیســـتی ھاوپیمانی كوردستان و پرلمانـــی كوردســـتان لـــ ئاســـتی

.تیدایسك* ھندێ ناوەندی راگیاندن ل كوردســــتان گلیی ل پرلمانتــــارە كوردەكان دەكن وە ب موقســــیر

ناویان دەبن؟- ئمـــش ھمان گلیی لـــ راگیاندن دەكین ...ئم تقی بتاریكی وەدەنن من لرە پرســـیار دەكم چند پیامنری كنا كوردیكان لناو پرلمانی عراق

دا ھی ؟؟* زۆر جار ئندام پرلمانانی كوردستان گلیی ئوە دەكن ك موچو ئیمتیازاتیان وەك ئوە نی ئای ئم

گلیی ل جگای خۆیتی ؟- زۆرجار باسی ئم كراوە بۆی ناموت

ھیچ لم بارەوە بم * كاتك برپرســــانی حكومتی ھرمی كوردستان دــــن بۆ بغدا پت وای توانیتیان زەختك لســــر برپرســــانی حكومتی عراق دروست بكن بۆ ئوەی

كش ھلواسراوەكان چارەسر بكن ؟- ئگـــر كشـــ لـــ نـــوان دوو الین ھبـــت ئـــوا بب دانیشـــتن وگفتو گۆ روبروكردنوەی ھۆكار و دەرئنجامكانی ھاتنی ناكرـــت كشـــكان چارەســـر برپرسانی ھرم بۆ بغدا بمانای فشار دروست كردن نی بكو ل نزیكوە باس كردنی كشكان، بۆ لك تگیشتن وكۆتا

ھاتنی كشكان بۆی من بچاكی دەزانم برپرســـانی ھرم ماوە ماوە ســـردانی

بغدا بكن بۆ پش گرتن ل كشكان .* ھست دەكرت ترسك الی زۆربی لیست جیاكانی ناو ئنجومنی نونرایتی ھی سبارەت ب گرێ بستی نوتیكان ئای ئوە چۆن دەتوانن فشاری ئم ترســــ كم بكنوە لناو ئنجومنی نونرایتی تا كار ب دەستوری عیراق بكرت ك ماف ب ھموو ھرمكان دەدات ســــود ل ســــامان سروشــــتیكانی

وەربگرت ؟- تا ئستا لناو ئنجومنی نونرایتی باس ل گرێ بستی نوتیكان نكراوەو حكومتی ھرمی كوردستانیش تا ئستا بـــۆ ھیـــچ كشـــیك نھاتوونت ناو ئنجومنی نونران، بۆ ھیچ جاركیش یمانی كوردستان بل لیســـتی ھاوپگلگشـــتی كۆنبونوەیان نكردووە لسر كشكان، ھر وەفدیان ھاتونت بغدا و گراونتوە بب ئوەی بیان بینین تنھا ل راگیاندن دەر ئنجامكان دەبیستین، زۆر جاریـــش لـــ كۆبونوەی لیســـتی ھاوپیمانی ئم گلیی كراوە، دەربارەی گربســـتی نوتیـــكان من لـــ رووی یاسایوە باسی لوەناكم، بم برای مـــن كاتكی گونجاو نبـــوو حكومتی ھرمی كوردســـتان پلی كـــردووە لم گربستیانو دەرھنانی نوتی كوردستان چونك باس كردنی گربستیكان ھاوكات بـــوو لگـــل ھرەشـــكانی حكومتی توركیا بۆ سنوور بزاندنی خاكی ھرمی كوردستان ھاوكات بوو لگڵ كۆتاھاتنی جی كردنی مـــادەی ١٤٠ كب وادەی جـــئمان ھر ھمویـــان بابتی گرم بوون لناوەندی سیاسی و ئیعالمی بم كاتك گرێ بستیكان ل راگیاندن بووە باسی سرەكی ئم ھمو ئو شتانی باسم كرد

گرینگیمان پی ندا.* باس لوە دەكرت ك ھندێ ئندمان پرلمانی راق ھــــاوكاری گروپتــــی عرایننــــی نونجومئ

تیرۆرستیكان دەكن ئای ئم تاچند راست ؟- بدووری نازانم ئم بۆچون راست بت، وە تقینوە خۆكوژیكی ناو كافتریاش

بگی ئو راستین .* بــــاس لــــ دزین و ئیفالس كردنی زۆر شــــت ل دام ودەزگاكانــــی حكومتــــی عــــراق دەكرــــت ئای ئیۆە توانیتان فشار لسر حكومتی ناوەند دروست بكن

بۆ ئوەی كار بۆ نھشتنی ئو گندەی بكات ؟- ل ئنجومنی نونران لژنی نزاھت م جۆرە كارانشتنی ئھكار بۆ ن ك یھدەكات بم ل لژنك دەست توەردانی حزبی و بـــرژەوەدی تایبت رۆی خۆی دەبینت بۆ نموون پاش س مانگ، زۆر تی واژۆیان دژ براینندامانی نوئ لوەزیری بازرگانی كۆكردەوە بۆ لپرسینوە ،زاھی نژنر لرامبو بانگ كردنی ببم ب ھۆی دەست توەردانی حزبی ئم

كارە سری نگرت .* پت وای راگیاندنی كورد برامبر ب ئندامانی لیستی ھاوپیمانی كم ترخمن كم ترخمییكش

ل چ روك دەبینیت ؟- ب زۆر زۆر كم ترخمن چونك تا ئستا پیامنری كنا كوردیكان لناو بیناییی ئنجومنـــی نونران نی، وە زۆرجاریش باسمان لوە كردووە تنانت لگل ھردوو ســـركردە ئم باســـمان كردووە چونك تۆ ك كسك نبت ھواڵ و چاالكیكانـــت بگینـــت چۆن خك

دەزانت تۆ چیت كردووە.

رابیع حمد عبدو: ئندامی ئنجوومنی نونرایتی عراق لیستی ھاوپیمانی كوردستان

ی كرد للمی كوردستان پرتی ھحكومگربست نوتییكان

رابیع حمد عبدو: ئندامی ئنجوومنی نونرایتی عراق لیستی ھاوپیمانی كوردستان

دیمان

محمد گۆران

تی خۆمانحكووم جگـــی داخ كـــ زۆر لو بناو ڕۆژنامنووســـانی ئستا ك ھر وەكو دومی تقیو وان، بجۆرێ بـــاس لـــ حكوومتـــی ھرمـــی كوردستان دەكن، ڕژمی دیكتاتۆری ت لبھاوشـــانی ن تـــھیچ و

خراپی و پڕپووتیدا!!.ئم ڕۆژنامنووسۆكانی الی خۆمان لبیریان چۆتوە، ئم حكوومتی ن ھاتۆتخورووبـــارێ ل ب مئو ھبژـــردراو دواتـــر بـــوون، تـــی لی میللئیـــرادەی زۆرینـــپشت،ھر لبر ئوە ئگر ھموو ئو قســـانی كـــ ئـــوان دەین زومییان ھشـــتاش ،راستیشـــبكردووە، چونك ئیسماعیل بشكچی وتنی: خراپترین حكوومتی كوردی باشـــترە ل باشـــترین دەســـتی

بگان بۆ كورد.پاشان من نازانم ئو نووسرۆك و رۆژنام نووسۆكان چییان ل گیانی ئم حكوومتی ئم دەوت، ئاخر ژوو زۆر بوان می ئكویژدانییبقورسی بۆیان تۆماردەكاو و خراپ

.!!رییان دەوەستسلبابزانین ئوان چییاندەوێ و بس ناڕازین، مگـــر حكوومت بۆچی ،ھاتبـــ دەســـتی لـــ ئـــوەی

نیكردووە!؟.حكوومـــت مزگوت دروســـتدەكا، بـــ ئـــوان دەـــن پویســـتمان بۆ خوندنگایـــان ،یـــقوتابخان ،ـــن: جا ســـوودی چییدەكا، دەگر پۆگرامكان ھی سانی حفتا ئمجارە دەگـــۆڕێ، ئویش بت، دەن: جا پـــی ل ھی چاپ و بۆ گیرفانی خۆیـــان كتبان دەبن لـــ ئـــران و تـــوران چاپدەكن، .!!مـــان نییچاپخان مر ئگـــمجـــا دت چیدەوـــت، بخوای ئو حكوومتـــی ئم زۆر بســـبرو تعاموویشـــ، باوەڕناكـــم ھیچ ھموو ئـــو بـــھ تـــحكوومھاونیشتیمانییانی ل تییسوكای

خۆی قبووبكات. یزۆر شـــت ھ م كدەگمـــن وایتلبـــر كوردســـتان حكوومتـــی ئو نوســـرۆك داخ لـــ دن بۆ ھاووتیانـــی نـــاكا، ئگینا وەكو حكوومت وونمل چواردە مانگی دەیانجار ئـــوەی ل خیای خۆی تاوتـــوێ كردب، وەكـــو موعمر قزافی ب بیارك ھرچی كرچی ی لخانووەك یكوردستان ھ لســـرتاپۆ بكا و ب ئم پارەكی م كاكك!؟ بخاوەن مو دەدەین بئو نووسرۆكان ئاوا ب حكوومت بن، ب خودای حكوومتیش قت ئو ھنگاوە پیـــرۆزە ناخات واری قی خۆشـــیانوە، ھكردنجبجچونك ئو دەم دیســـانوە دەن: حكوومت پارەی ھندە زۆرە نازانت ل كوی دابنت، یا دوور نیی بن

.!!ریكایمش فشاری ئمئئرێ نـــاوی ئمریكامـــان ھنا، دەزانن مـــن زۆر حزدەكم ھیالری كلینتۆن ل ھبژاردنكان سركوێ و بب ب یكم ســـرۆككۆماری ژن ل مژووی ویالیت یكگرتووەكانی ئمریـــكا، چونك ئـــو كات ئو گومانش دەڕەوتـــوە كوا دەن ت بپیاوان دەكر وەی بئـــ گوایژنان ناكرت، چونك گوای ل زۆر زووەوە ئمریكاش ئو پرسیارەی ل خۆی كردووە و ل راپرسییكدا، ئو پرســـیارەیان لـــ چند ژنك كـــردووە، كـــوا لبـــر چـــی تا رۆك لس بووە بن ســـتا ژنئئمریكا، خۆ ب پی دەستوور ژن و پیاو، ھر دووالیان ئو مافشیان

بۆ فراھمكراوە!؟. ل ی گوایـــو ژنانـــلـــ كـــیكردووە، بشـــداری راپرسییكدا ســـرباری ئوەی ددانكانی تاخم بوون و ھیچ ددانكی خۆی ل دەمدا مابووە، ئینجا گوتبووی، راستنتا ئســـتا ژن نبووە ب سرۆك، بم ئم ل دەســـتووردا غدرمان دەســـتووری چونكـــ لكـــراوە، ئمریكی رگا ب كس نادا خۆی تیشتبگنی نمر تت گوبپاچل ســـاڵ، ژنانی ئمریكاش وەكو دەبینن ھموویان گنجن و ھشـــتا كســـمان نگیشـــتووینت ئـــو

.!!نمت

ژمارە (٩٦)ی ئایاری ٢٠٠٨/٥/٢٢3جۆزەردانی ٢٧٠٨ی كوردی

ئا: بدرخانســـبارەت بژیانی منداـــی خۆی و، بینـــی پلكانـــی خونـــدن و نامی نونرایتی ھروەھـــا دكتۆراكـــی، كردنی شۆڕشی ئیلوول ل ئمریكاو، لئســـتاداو كـــورد دیبلۆماســـیتی سدەی بشســـتكانی براوردكردنی ندین پرسیاری دیكو چمرابردوو، ئلدیمانیكـــی چوپـــدا رووبڕووی ســـرۆكی ئكادیمیای كوردی كرایوە، سرەتاش بو پرسیارە دەستمان پكرد ك ئاخۆ شـــفیق قزاز چۆن وەســـفی منداـــی خۆی دەكات، منداكی ھمن و لسرەخۆ، یا ھاروھاج بوو؟ بابزانین

ئو خۆی چیدەت: - من وەكو دەن: لگڕەكی قزازەكان لشـــاری ســـلمانی لدایكبووم سای ١٩٣٤، ئوكات ئوە نبوو ك رۆژو مانگ دەستنیشانبكرێ، لدایكبوون سای و بم خوالخۆشـــبوو ســـعید قزازی ئامۆزام كـــ ھرلمنداییوە، تمنی چوارساڵ بوو ك باوكی كۆچی دواییكرد، مال مجیدی قـــزاز، لبرئوە زیاتر لژر سرپرشـــتی باوكم تۆفیق قزاز ك وەیســـتم ئبروەردەبوو، جا مپ

ئم بیكوە ژیاوین. جـــا بۆ ئو زەمان، ئو كســـك بوو حـــزی بخونـــدن و روو لفربوون بووە، بۆی وەكو دایكـــم و ماوەمان الی خۆیدا كو لئ وە كنبـــۆم دەگب ركوت ھاتووە، رۆژی لدایكبوونی ل گوای ی تۆماركـــردووە، بۆیمـــئیك لـــ كتبكانی ســـعید قزازی ١٩٣٤/٩/٢٤ دایكبوونی من لئامۆزام لقـــزازەكان لگڕەكی تۆماركـــراوە،

لمای ئحمدی باپیرم. لوێ ماینوە، لسرەتای چلكاندا، باوكـــم میرزا تۆفیق قـــزاز خانووكی ،ڕەكی گۆیژەیگستا لئ دروستكرد كئیتر من لوێ زۆربـــی ژیانی مندایم بســـربردووە، ھتـــا قوتابخانـــی فیســـییی ســـرەتاییم تواوكرد، پـــاش ئوە چـــووم بۆ شـــاری بغدا، قوتابخانیكی ناوەنـــدی و ئامادەیی لبـــوو، بـــم كۆلـــژی بغدایـــان بوو، قوتابخانكئمریكی پدەگوت، وەكـــو چـــۆن دەـــی قوتابخانیكی تایبت بوو، حكومی نبوو، پۆگرامی تایبتی خۆیان ھبـــوو، دەتوانم بم لوێ بوو، نموونیی قوتابخانیكی سرەتایی و زمانی ئینگلیزی فربووم، چونكـــ ب پل تـــا دەگیشـــت پۆلی پنجمی ئامادەیـــی، زۆربی وانكان

دەبوون ب ئینگلیزی. ســـای ١٩٥٥-١٩٥٦ چوومـــ كۆلـــژی تیجارەو ئیقتیساد"بازرگانی و ئابووری"

لزانكۆی بغدا.* دكتۆر، لگڵ ئوەی ك سعید قزازی ئامۆزات وەزیـــری ناوەخۆی ئوكاتی عـــراق بوو، بم تۆ بشـــداریت لـــ خۆپشـــاندان خوندكارییكانی بغدا دەكردو بوھۆیوەش لكۆلژ فسكرایت،

ئمیان چۆن بوو؟ - لســـای ١٩٥٦ یكم سای كۆلژم بوو، ئوكاتش ھرشـــی ســـ قۆی ،نانو شوس و ئناتی سوق بوو لھئمـــش گنج بوویـــن و ســـرگرم بووین و ســـردەمی ملكی بوو، شخ محموود ل نخۆشخان بوو ل بغدا، ناڕەزاییك ھبوو، ئوەبوو ك سعید قزازی ئامۆزام وەزیری ناوەخۆش بوو، بم ئم دەچووین بۆ خۆپشـــاندان، دواتر فســـكراین، لكۆلـــژ ،ب یلسم مر ئسژ لنی كۆلنجومئدانیشـــتوە، یـــك بیـــك بانگـــی بیاری بۆئوەی دەكردین ژوورەوەیان كۆتایی بدەن، ك قبوومان بكنوە یان كۆلژ مامۆستاكانی ڕاگرو نیكنوە. ھمووی دانیشـــتبوون، سرەی من ھات و چووم ژوورەوە، راگری كۆلژ وەكو شتك ھاواری كرد بســـرمداو گوتی: تۆ لھموو كـــس زیاتر.. ئامۆزاكت وەزیری ناوەخۆی، برپرســـ لئمن تۆش چوویت ،تم وو ئاسایشـــی ئدەرەوە، خۆپشـــاندان دەكی و شـــڕ لگڵ پۆلیســـدا دەكی، چۆن تسور

دەكی ئم قبووت بكینوە. خوا وڕاســـان كردی، مامۆســـتایكمان ھبوو میسری بوو، جوگرافیای ئابووری لوكاتدا مامۆستای ئو پدەگوتین، ھات ژوورەوەو گوتـــی: جنابی راگر، راســـت ئمان سركشـــیان كردووەو شـــتكی خراپیان كـــردووەو بنیزامی م بب ،ی یاســـایوانچۆ پمـــئنیسبت ئو قوتابییوە شفاعتی بۆ دەكم چونك قوتابییكی زیرەك، لبر ئوە، ھرچندە ك ئم شتشی كردووە بم وا باشـــ ك شانســـكی بدرتی، ئوەبوو قبووكراموە لكۆلژو چوار

ساكم تواوكرد. لپاشـــان چووم بۆ بشـــی ئابووری ســـای ١٩٦٠ كۆلـــژم تـــواو كرد، جا ئوكات یاسایك ھبوو ك ب یدەگ دەیانگرتی، یاسایك وابوو ئگر تۆ بتوانیبا قبووك ل زانكۆیكی دەرەوە وەربگـــری، عفوویان دەكـــردی لوە، ئوەبوو ســـای ١٩٦٠ برلوەی كۆلژ قبووكم ھاوینكـــی بكـــم، تواو وەرگرت لزانكۆیكی ئمریكی لســـر حیســـابی خـــۆم، بۆیـــ دوای ئوەی ئیحتیاتكم لســـر الخـــرا، وابزانم لـــ مانگی دە، كـــ تـــۆزێ درەنگیش كسنگتن لزانكۆی ل یشـــتم ببوو گویالیتـــی كینتاكی، لـــوێ داخیلكرام ئابووری، لپاش ماوەیك لبشـــی بشكم گۆڕی بۆ زانست سیاسییكان

و عیالقاتی دوەلی. * دكتۆر، ھر لمریكا ژیانی ھاوســـریت لگڵ كچكـــی ئمریكی بیكـــوە ناو پاشـــان تكڵ بكاری سیاســـی و كۆمی خونـــدكاران بوویت، كارو چاالكیی سیاسییكانی ئوكاتو ژمارەی ئو كوردان چند بوون لم سردەمدا ك لچوارچوەی كۆمی خوندكاراندا جموجۆی سیاسیتان دەكرد؟ - ب، لســـای ١٩٦٣ ماسترەكم وەرگـــرت، لھمـــان كاتـــدا ژنكـــی ئمریكیم ھنا، گواستمانوە، تقدیمی دكتۆرام كرد، چوین بۆ زانكۆی ئمریكی لـــ واشـــنتۆن، لـــوێ قبووكراین و ھســـاین چوویـــن بۆ ئـــوێ، ئیتر دەتوانم بم لووە، راستوخۆ تكڵ ب بزوتنـــوەی كوردایتی و كۆمی خوندكاران بووم، لگڵ یادی بخر ئو دكتۆر كمال فوئـــادە، لوكاتوە ئاشنایتی و برادەرایتیمان ھی، ئو ل برلین بوو من ل واشـــنتۆن بووم، پیوەندیمان ھبوو، ھروەھا محمد ســـعید دۆســـكی لوێ بوو، مستفا پووچك لكوردستانی توركیا، پیاوكی كوردپروەری ركوپـــك بوو، ئویش لـــ ئمریكا بوو، شـــماڵ ســـائیب، دكتـــۆر عبدولوەھاب علی ك خكی ھولرە، دكتـــۆرای وەرگرت ل علومی زەڕڕە، ئســـتاش ھرلوێ ماوەتوەو وەرگرتووە، ئمریكـــی رەگزنامـــی دكتـــۆر عوســـمان بابـــان، براگورەی دكتۆر محموود، دكتۆر عبدولەحمان ئویش لوێ بوو، ئمان لوێ بوون، ئم كۆمیكی كـــم بووین لوێ، مكاندا، ئســـتش ل ور بكســـتوەكو سرژمری خۆمان ك كردبوومان، بـــ ھمـــوو كوردەكانی ك لـــ قارەی ئمریكادابوون، ب كنداوەش، وابزانم سی كس دەبووین، ئوە سای ١٩٦٣-

.١٩٦٤لبیرمـــ كـــ یكمیـــن كۆبوونوەی كۆمی خوندكارانمان كرد لشـــاری س ھاتبوون و بشـــیكاغۆ، دوانزە كشتكی زۆر گورەمان دەزانی، پمانوابوو ل كت ینانوتووین، تركزۆر س ككنداوە ھاتبوو، بحیسابی خۆمان، ئم نونری ھموو قارەی ئمریكای باكوور بووین، ئوســـا من دەرچووم ب ســـرۆكی كۆمـــی خوندكاران، كمان دانا كشـــدا گۆڤاروسار لھزمانحای كۆمـــی خوندكاران بوو ل ئمریـــكا، پاش ســـاك من بووم بـــ سرنووســـری گۆڤاری"كـــوردش ژۆرناڵ"ە، ك تا ســـای ١٩٦٩ نزیكی ھژدە نۆزدە ژمارەمـــان لدەركرد. ئو ھژدە نـــۆزدە ژمارە ئســـتاش ھیو

ل كتبخانی كۆنگرس ل واشـــنتۆن لوش ھیو پارزراوە، من خۆشـــم

.یموو ژمارەكانیم ھھگۆڤارەك ھمـــوو بابتكانی بزمانی ئینگلیزی بوو، من خۆم ب س چوار ناو دەمنووســـی، بابتكانیشی مژوویی، سیاسی، جوگرافیی، ئدەبی، ئوانی ھمـــوو تدابوو، ھتـــا لبیرم مال جمیـــل رۆژبیانی ئوكاتـــ لئران بوو، كتبك زۆر بخراپی لسر كورد نووســـرابوو، جا رككوتیـــن ك ئو وەمی بداتوەو من لـــ گۆڤارەكمان واتا"Journal kurdish"ی خۆمان، بۆی ســـ وەبوو بنم، ئزو دایب وەرگبش وەمی دایوە، بم وەمكی زۆر باش، منیش بۆم وەرگا بۆ سر زمانی ئینگلیزی و لالی خۆم بۆم بوكردەوە. لسر ششی رەشی ئیلوولی سای یلوول بر شۆڕشـــی ئســـ١٩٣٠، لبردەوامی، بشكی ھبوو، دیكۆمنت و شتی ئرشیفیمان وەردەگاو بومان كارانشـــمان ئو بگومان دەكردەوە، ببووە ھـــۆی ئوەی كـــ پیوەندیمان لگڵ ســـفارەتی عراقی تـــاڵ بكاو

پویست ناكا كوا باسبكرێ. دەتوانـــم بم، كـــ ســـرەتای كاری رۆژنامنووســـی خۆشـــم لـــ كوردش حزدەكم دەســـتیپكرد. ژورناـــوە ئـــوەش بم، كـــ چ لـــو كارانی چ دەمانكرد، لكۆمی خوندكاراندا لدەركردنی گۆڤـــاری كوردش ژۆرناڵ، ھمووی لسر حیسابی خۆمان بوو، ئودەم شۆڕشـــی ئیلوول ئو دەست و توانایی نبـــوو ئمش تكلیفمان ندەكرد، ھرچندە من لســـای ١٩٦٥ لڕگی خوالخۆشـــبوو مال مستفا داوام لكـــرا ك ببم بـــ نونری مال مستفاو شۆڕشی ئیلوول ل ئمریكا، ی ١٩٧٣ كردەوام بوو تا ســـاب مئگڕاموە كوردستان، بم كارەكانمان بوو، ك خشـــانمووی خۆبوێ ھلماددەكانمـــان ھمـــووی كۆدەكردەوە، ئینجا گورگڵ دەھاتن بۆماوە لگڵ رۆنیۆمان مكینیكی خزانكانیان، ھبوو، دووكس خریكی ئوە دەبوون و

شو تابیانی خریكی ئوە دەبووین. بگومان ئم نیگرانی شۆڕشی ئیلوول بووین، پیوەندیمان ھبوو، بم ئو رۆژان پیوەنـــدی زۆر زەحمت بوو، بتایبتـــی من ك نونری شۆڕشـــی ئیلوول و جنابی مال مستفا بووم، پویستی دەكرد پیوەندی باش و گورج و گۆڵ و بـــردەوم و خرامان ھبت، نبوو، ئیتر ختاكـــ لھموو الیك بوو، دام و دەزگای شـــۆڕش ئوەندەی لتوانادا نبوو، خكمـــان لدەرەوە نبوو، ئو زەمان عیســـمت شریف وانلی تنھا ئو نونری بای شۆڕشی ئیلوول بوو، كسی دیك نبو، منیش لسای ١٩٦٥ بووم ب نونری شۆڕشی ئیلوول لـــ ئمریكا، دكتۆر محموود عوســـمان ئوكات ئندامـــی مكتبی سیاســـی بوو، چندین جار دەھات بۆ ئمریـــكا، ئیتر بیكـــوە دەچوین و

لدەرگای ئم و ئومان دەدا. لســـای ١٩٦٥-١٩٦٦، ھم رووداوكی سیرو ھم خۆشـــیش بوو، ویستمان بچین بردەم نتوە یكگرتووەكان، جا ئگر ھموو كوردی قاڕەی ئمریكا سی كس بن و بۆ كاركی ك بتوێ ھموویان پ كمت ژمارەیكـــی كۆبكیتـــوە، ئامادە دەكرێ، بۆی وابزانم شش كس دەبووین، بم خواســـت و ئیرادەیك ھبوو كـــ ھموومانـــی كۆكردبۆوە، دگـــرم بووین، ھســـاین چووین بۆ نیۆرك، بگومان ئم تۆزك نزانیش كرچی و كاڵ نیشاندەدا"بپكنینوە" وەزعكی ئمش، ھســـاین چووین بۆ نیۆرك، لوێ خۆمـــان كۆكردەوەو پوەو بشـــیعار و ھوتافمـــان دەگوت پكگرتووەكان، بوە یتچووین بۆ ندەڕۆین لبردەم نتوە یكگرتووەكان و خكی سیرمان دەكا، ئمان چین. ھمووشـــمان جلوبرگـــی كوردیمـــان

لبردابوو. یكك لوێ وەستاندینی و وتی: ئرێ لمببـــوورن، ئـــوە چیـــن و چ كارەن

لرەدا. كوردین و لمماندەگوت: ئش پمـــئرۆژھتی ناوەڕاســـتین و دابشكراوین و وەختیرە ئتدا، سر چوار وسبمیللتكی بیســـت ملیۆنی نـــاوی دیار یدەناســـی، بۆیس نبوو، كورد كنئوەندەمان بۆ خكك گوت، كوردین كشـــكراوین و ئاواو ئاواین، یو دابلمان نزیك كوتوەو گوتی: بارزانی، چونك ئوكات ل رۆژنامی ئمریكی چندجارـــك بـــاس لبارزانی كرابوو

لوێ بینیبووی و خوندبوویوە.ئوەبوو چوین بردەم بارەگای نتوە ن مكگرتووەكان و، راوەستاوین" ئیشارەزایی ئمی نیشاندا "بپكنینوە"

یك دوو كس ھاتن، گوتیان: ئوە لوە دەچ ئوە خۆپشاندان بكن. گوتمان: ئرێ وە خۆپشاندانكو دەمانوت لبردەم نتوە یكگرتووەكاندا بیكین. یككیان پكنی، گوتی: باش ئوە بۆ بیرتان ل نكردۆتوە كوا ئمۆ یك شممی، خۆ من لخۆشویستی پتان دەم، ھســـتدەكم كوا مسلیكی رەواتان ھیـــو دەتانوت بیگینن، بـــم ئمۆ یك شـــممیو نتوە ھرچـــی داخـــراوە، یكگرتـــووەكان كس ،یھ راگیاندنیـــش رۆژنامو نایت بالتانوە، چونك ئمۆ رۆژی پشـــووەو دەوام نیی، دەبوای رۆژكی

.!بژاردبووایتان ھدیكبم تســـور دەكم ئمـــ یكمین خۆپشـــاندانبت ك لالین كوردانوە لبـــردەم نتـــوە یكگرتووەكانـــدا كرابـــ، ھرچنـــدە تۆزێ بـــ كرچ و كای كردمان، نشماندەتوانی جاركی دیكو ل رۆژكی دیكـــ بگڕینوەبۆ كگرتووەكان، چونكی نتوە بردەم ئم ھریك لشاركدابووین، نوان نیۆرك و واشنتۆنیش ك منی ل بووم،

.!د میلچوارسبگومان لھمان كاتـــدا، من بردەوام بووم لســـر دكتۆراكشـــم ل زانكۆی ئمریكـــی، چووم بۆ ئـــوێ و خوندم و جا لـــوێ نیزامی كۆرســـات ھیو پاش ماوەیـــك تاقیكردنوە ھی، من پنـــج تاقیكردنوەی گـــورەم ھبوو، ری، كش كاتژمنج شوەی پتاقیكردنئوان تواو دەكیت، ئینجا لیژنیكت بـــۆ دادەنـــن، بابتـــی ئتروحكت ھدەبژری و لیژنكت سرۆككی بۆ دادەنن، جا بمجۆرە لگت خریك دەبن تاوەكو ئتروحكت دەنووســـی مجۆرە من لیت. ئیتر بواویدەكو تئمریكا، سرقای نونرایتی شۆڕش و گۆڤاری كـــوردش ژۆرناڵ و دكتۆراكم

بووم. * گۆڤـــاری كـــوردش ژۆرناڵ مانگان بـــوو، یاخود

وەرزی بوو؟ - نخر، وەرزی بوو، بم ئوەشمان یـــار وابوو كرەتا بدەكرا. ســـبۆ ن ،دەربچ كی لمانگ ژمارەی رسھ ،دەربچكدا چوار ژمارەی لساواتا ل ،ی وەرزەكان نییپم ژمارەكانی ببچونك جاری وا ھبـــوو دوو ژمارەمان بیكوە دەردەكرد، چونك من خریكی خوندنی دكتۆراكشـــم بووم و حوت ســـات دەدەن تا تـــواوی دەكیت، جا ماوەیك لبر ئـــو كارانم وازم لخوندنكشـــم ھنابـــوو، گۆڤاری كوردش ژۆرناڵ بمجۆرە لسای ١٩٦٥

تاوەكو سای ١٩٦٩ بردەوام بوو. * دیبلۆماسیتی كوردی ئوساو ئستا چۆن دەبینی، یـــا چ جیاوازییكیـــان ھیـــ، گـــر براوردیان

بكین؟. - لو ماوەیی ك من نونری شۆڕش بووم ل ئمریكا، یـــادی بخر، میر كامران بدرخان ســـردانی ئمریكای دەكرد و لگیدابووم و یاوەریم دەكردو زانـــتیدابـــووم، خـــۆی و خخزملنازدارەكـــی ك پۆۆنی بـــوو، ئوەی ئویش پیدەكرا بیـــكا، كردی و زۆری ھودا، ئیتر مـــن وەك یاوەر لگی بـــووم و دەچووین بۆ ئمـــالو ئوال، دكتۆر محموود دەھات، دەچووین ئو جولو شونانی ك پویست بوون، بگومـــان ئوكات وەكو ئســـتا نبوو ك خك ئســـتا باسی دیبلۆماسیتی

كوردی دەكا. دیبلۆماسیتی كوردی لموەوە دەتوانم بـــم: بـــازی زۆر گـــورەی داوە، من كردو دەچووم لدەســـتم پ ك بیرملئمریكام دەرەوەی وەزارەتـــی دەرگای دەداو دەمـــووت: من نونری شۆڕشـــی ئیلوول و مال مستفای بارزانیم، كس پندەدا، بچووكترین ئاوای گرنگیكی فرمانبر، ك فرمانبری مزی عراقی پدەن، لووە دەســـتمان پدەكرد، لوەشـــدا قبوویان ندەكرد بچم ناو بینایـــی وەزارەتی دەرەوەی ئمریكی، دەبوای ل گازینۆیك ل قاوەخانیك .كترمان بدیتبایی كی دیكگایجیا لجا مبستم، پاش چندین ساڵ ك من گڕاموە كوردستان، ل كۆتایی ك ئو فرمانبرانم بینیوە، وەكو ســـفیرو پیاوی گورە ئوانم بینیوە، بگومان پلـــ ب پل ســـركوتن لـــ كارەكی خۆیاندا، جا ئوكات وەزعی دیبلۆماسی كورد بمشـــوەی بوو، بم ئستای دیبلۆماســـییتی كـــورد ئـــوە دەبینی ك بۆش ســـرۆكی ئمریـــكا لڕگی جگرەكی"دیـــك چینی"داوەتـــی كاك مســـعودی كردووە ك بچی بۆ ئوێ، لخوا بزیـــاد بت، ئمـــ زەمانكی ترو قۆناغكی دیكی ل دیبلۆماسیتی

كورد. * پیوەندیتـــان لگـــڵ میر كامـــران بدرخان

چۆنبوو؟

- میـــر كامـــران بدرخـــان زوو زوو دەھات بۆ ئمریكا، ھتا لسای ١٩٧٠ زۆر دگـــرم بوو بۆئـــوەی ئم وەكو ھمتكـــی یارمتـــی كۆكردنوە بۆ ھات ستبو مشۆڕشـــی كورد، بۆ ئ ،یكی ئاوای ھنیاز مریكاو گوتی: كئمنیش گوتم: میرم ئگر ببۆچوونی من ین، چونككوە نستا ئئ مت، ئبتازە بیانی ئازارمان مۆركردبوو لگڵ

سدامدا. كت كردبوتنككر گومان تـــۆش كبدنیای مركـــزی، لگڵ حكومتـــی ـــت كرۆش نابنـــدە پـــدەرەوەش ھیارمتیت بدات، دە: ئوە رككوتوون و كشـــكیان چارەســـركردووە، من پموت و میـــر بگوی نكردم و گوتی: نوە ھر بیكیـــن و گل ئمریكی، گلكی بخشـــندەن و بیكین باشترە. ئوەبـــوو ئـــو گڕایـــوەو كۆنگرەی ھشـــتمی پارتیش ھات پشوە، من حیزبی نبـــووم ئوكات بـــم وەكو نونری شـــۆڕش داوەتـــی كۆنگرەیان

كردم. منیش ھاتموە بۆ كوردستان و سرچی برام ل دەربند شونكی ھبوو، چووم بۆ الی ئو، بیانییكی زوو خبریان كردموە، وتیان: ھس، مال مستفا ل كـــی بشـــونتا. ناردوویتـــی الندرۆڤكانـــی خـــۆی ناردبوو، منیش بپل رۆیشتم، كچووم ل ھیوانكدا، ب رەحمت بن ھردووكیان، دووقۆی دانیشتبوون، مال مستفاو میر بدرخان بینیمن كـــ دانیشـــتبوون، بیكوە یكسر زانیم، گوتم بخوای مسلكی ئمریكایـــ، منیش چـــووم لگیان دانیشتم و مال مستفا گوتی: ئوە میر تۆش ،موومانھ براگورەی لرەیو نونری ئمی ل ئمریكاو، ئو پی باش ك ھمتكی یارمتی كۆكردنوە بكرێ. منیش گوتم: ب، میر كامران بدرخان گـــورەی ھموومانو ئویش بۆ برژەوەندی گشـــتی ئوكارە دەكا، ی كیوپب ،یكم ھم من بۆچوونبلوێ دەژیم و دەزانم ئوێ چۆن، ئو

.ستا باش نییی ئبارودۆخلناو قسكاندا، نازانم چۆن رككوت، میر بدرخان ھســـاو چووە ژوورەوە شتك بھن، مال مستفا گوتی: وەرە ،كانی تۆ راستوتی: قس .رە دانیشلخـــۆ منیش دەزانم ئســـتا زروفی ئوە نیی، بم من چۆن دی ئو دەشكنم، ئوە ناكرێ. لبرئوە تۆ بقسی من دەیكیت، دەچیتوە ھاوكاری دەكیت. ھموو ھوكی بۆ بدەن. جا سركوت باشـــترە، ئگریش نـــا ھموو الیك كوھ وەیـــخۆشـــبن و گرنـــگ ئبدرێ ب بوون و ب نبوون. لگڵ میر خۆشـــبوو، زۆر نوانمان بدرخاندا، چند جارك دەچووم الی بۆ فڕەنسا، جا خســـتكی میرانـــی زۆر جوانی دانیشتنی میربوو، بڕاســـتی ھبوو، زۆر خۆش، قســـی زۆر خۆش، شتكم لبیرە، وتی: من دوو شـــت ھی، تۆ خكی سلمانیشت، جا قسكانی ئاوا بوو، دانســـقی دەب ھب، وتی: من خكی سلمانیم زۆر خۆشدەوت، بم ئوە عادەتكتان ھی، یا زۆر باشـــن، خۆشـــی خراپن"بپكنینوە" زۆر یا

پدەكنی و منیش لگی پدەكنیم. ئینجا ھندە بخزمـــت و خاندانیش بـــوو، زۆر خاكـــی بـــوو، ڤلالیك و شوققیكی زۆر متوازعیان ھبوو، لو دیكیان جاركی بۆالی، ســـردانانم گوتی: ناڕۆیت، من ل شـــماڵ سائیب فری ئو قبووییـــی الی ئوەبووم، ۆ. ئینجا لمدەخۆین ئ ییم قبووئسیفاتكانی، ھروا دانیشتبوین، گوتی: حز بمۆسیقای كوردی دەكیت؟ گوتم: ئـــرێ وە. گوتی شـــتكت بۆ لدەدەم رەنگـــ نتبت. قوانكـــی ھنا، ھی كی كوردی روســـیا بوو، بژگۆرانیبدەنگكی زۆر خۆش، گۆرانی ھی نارێ نارـــی دەوت، من زۆر الم خۆشـــبوو، گوتی: دیـــارە حزت لیتـــی؟ گوتم: ب، دەنگكی خۆشی ھی. وتی: من ،كینوسخ مئ ،ییم ھدوو نوسخھروا ئسیكیشم ھی، ب سراحت ئو نوسخیت ،نادەم ئسییكت دەدەمـــ، گوتم: ھرچـــی لتۆوە بت ممنوونم. كـــ گۆرانییك تواوبوو، قوانكی ھگرت و ھنایی و بردی، ئینجا بزەیكی خۆشـــی ھبـــوو، ئاوا سیركی كردم و گوتی: ھڤای دەالل، دای كنم پم، من ببكت پبا شـــتئو نوســـخیت بدەم، ئم دەرچوو ئســـكی، بم من لقســـی خۆم ،دەدەم ئوەیانت نابموەو پشیمان ئســـتاش ئو قوانی میر كامرانم ال

ماوەو پارزگاریم لكردووە.

بشی یكم

د. شفیق قزاز سرۆكی ئكادیمیای كوردی:

د. شفیق قزاز سرۆكی ئكادیمیای كوردی

وەیش

لسای ١٩٥٦ لكۆلژ فسیان كردم

چیمن ساحماده ی ١٤٠ ئکسپایره و که رکووک به ره و

چاره نووسکی نه و یستراوپاش چی پرۆفیســــۆرو گه وره راوژکاره کانی سیاســــی و یاســــایی ئه مریکا ده ن، ماده ی ١٤٠ ی ده ســــتووری عراق ئکســــپایه ر بووه ، به راســــتیش الی زۆربه ئکســــپایه ر بــــووه ، ته نیــــا کورده ماوه تــــه وه ، خه ون و خه یــــاڵ به و ماده یه وه ده کات ، کــــه جبه کردنی له وه

بارودۆخه دا مه حاه .که په رله مانی کوردســــتان کۆ بوونه وه ی کرد بۆ دواخســــتنی واده ی جبه جکــــر دنی ماده ی ١٤٠ ھیچ ئه ندام په رله مانک نه یده وت به یانی گفتوگۆ له سه ر دواخستنی جبه جکردنی ئه و کو ده یانووت ســــبه ین ماده یه ده که ین ، بهماده ی ١٤٠ دوا ده خه ین ، ئه مه درکاندنی شتکی ســــه یر نیه ، چونکه ھــــه ر وا بووه مه ســــه له چاره نووسســــازه کان ، پشــــتر له الی تره وه ده بنه وه و پرسه خه سوانه و مۆره که ی به ملی

په رله ماندا دێ .!!ئه وه نده ی ســــه رکردایه تی کوردی پی له سه ر نه وت و گربه سته کان داگرتووه ، که قازانجی کــــورت مه ودای ھه یــــه ، ھنده پی له ســــه ر که رکووک و مــــاده ی ١٤٠ دابگرتایه ، که نه ک درژ مه ودایه ، به کو خونی به ھه زاران ھه زار رۆه ی ئه و نه ته وه و خه ون و ھیوا و ئامانجه ، بوون و سه روه رییه ،، زۆر پویست نه بوو . نه وت ده توانرا مامه ه یه کی تری له گه دا بکرێ ، باشتر بوو نه وت له کوردستان ھه ر بمنته وه و ده رنه یه ت له کاتی ئســــتا دا ، به شکی که م

بدرێ به م سه رمایه گوزارییه.به ر له چه ند رۆژک کۆنگره یه ک له واشنتۆن له الیه ن کۆنگره ی نیشتمانی کوردستانه وه له باکووری ئه مریکا به سترا ، تکا ھه موو راکان ده لن ، ماده ی ١٤٠ جبه ج ناب، که دۆسته ئه مریکییه کان وتیان جبه ج ناب ، واتا جبه

! ناب ج نه ب به جن ، ئه گه ر جھه رچه نده به ده م ب کاره ســــات ده قه ومنین ، ھیچ ناب ، چونکه کورد به شــــوه یه ک داخی عــــراق بووه ته وه ، ھیچ کاره ســــاتکی بۆ ناقه وم ،، خه کی کوردستانیش ھنده په ل ده ڕژێ ، کاره سات بقه ومن ،، ده بته ھۆی لکترازانی ته واوی خه ک و له گه ڵ دامو ده زگا ره ســــمییه کانیدا ، چونکه ئه و ده زگایانه ن گفتوگۆیان له سه ر ئه و

مه سه له یه کردووه . ک و به رله وه ی مالیکی بببه ر له چه ند سابه ســــه رۆک وه زیران ئه م بابه ته م نیوسیووه ، ئه وکاته له ســــایتی کوردســــتان نتدا بو بووه ته وه ، ئه مه به شکیه تی به داخه وه لره دا جگه ناب بۆ بآو کردنه وه ی ھه موو بابه ته که :

كه ركوك ده ب به ھه رمكى سه ر به خۆئه و کاته به وشوه یه سازشــــی له گه ڵ ده کرێ و پرۆژه ی بوونى كه ركوك به ھه رمكى سه ر به خۆ له چوار چوه ی عراقدا ، ده خرته به ر ده م ده وه تى تازه دروستكراوه ى عراق . دیاره ئه و پۆژه یه به ر لــــه ھه رالیه نك دابینكه رى به رژه وه ندى ئه مریكایه و بۆ كوردیش له ھیچ باشتره و بۆ عه ره بیش رازیكه ره كه سیاسه تى چه ندان ده یه ى ته عریب كردن شــــتكى كرد به

شتك. ھه ر ئســــتاش ھه موو مامه ه كانى ئه مریكاو حكومه تى ناوه ندى عراقیش له گه ڵ كه ركوك

ھه ر ئه و ئاماژه یه ده به خشن.ئه وه ئه و داھاتووه یه بۆ شــــارى كه ركوك كه ده ب چاوه ڕێ بكرێ بۆ کورد شــــیرینه که یة و ئه مۆش كشه ى كورد له راگه یاندن و سیاسه تدا ته نیا بووه ته ئه وه ى جه عفه رى بووه وه سه رۆك

وه زیران یان نه بووه وه ؟ !!!ھیوادارم جه عفه رى نه بته وه سه رۆك وه زیران، نه ك له به ر ئه وه ى رقم لیه تى , ھیچ ھه ستكم نییه به رامبه ر جه عفــــه رى نه رقم لیه تى و نه خۆشــــم ده وێ , به م تا ھه مو شته كان به سه ر ئــــه وا نه ھنن چونكــــه ئه وه ى تریش كــــه دێ عه ینه ن تاس و حه مامه و تا ھیچى دیكه ى خۆ

پوه خه ریك نه كه ن.. Kurdistanonline.net سه رنووسه ری

دیدار4ژمارە (٩٦)ی ئایاری ٢٠٠٨/٥/٢٢جۆزەردانی ٢٧٠٨ی كوردی

دیدار: بدرخان بــــدران ئحمد حبیب، برپرســــی دەزگای ئــــاراس، ل دیداركی تایبت و كراوەدا سبارەت بئاراس و پۆژەی نوــــی و ئــــو گرفتانی ك تووشــــی دەبتوە ھروەھا چندین پرســــیاری دیك، زۆر ئازادان وەمی پرسیارەكانی داینوە. ئگر قسش لسر دەزگای ین كیــــن دەتوانیــــن بئــــاراس بكئاراس كتبكانی لــــڕووی دیزاین و ھونرییــــوە، لپش ھمــــوو دەزگا

.ی كوردستانكانی دیكنییمچاپرۆژان"١٦"ســــعات ئحمــــد بدران لئاراس كاردەكات و ھر بخۆشــــی سرپرشــــتی كارەكان دەكات، لبر ھی كمترین بوكــــراوەكان ئوە تدایــــ و لــــڕووی كارگییــــوەش دەتواندرێ ب باشــــترین دەزگا ناوزەد بكرت، بۆی"كا بقد با"ی، ھر

لسرەخۆو لنزیكوەش گوتمان: ند ناونیشانستا چدەزگای ئاراس تاوەكو ئ *كتبـــی بچـــاپ گیاندووە؟ ھروەھا ل ســـای ڕۆژان دەزگای ئاراس وتتان ك وە لڕابـــردوو ئ ســـتا ڕۆژانوە ئین، ئایا ئـــك چاپ دەكبكت

كتبك چاپ دەكن؟ـ دەزگای ئاراس ل ڕۆژی دامزراندنیوە ھتا ئمۆ زیاتر ل ٧٥٠ ناونیشــــانی بچاپ گیاندووە. ڕاســــت، ل ڕۆژی كردنــــوەی باخانــــ و چاپخانی دەزگای ئاراســــدا لــــ ٢٠٠٦/١٢/٥ من بنی ئــــوەم دا كــــوا لبرئوەی كشــــی چاپخانــــ و باخانمــــان نما، ئیتر ل سای داھاتووەوە ڕۆژێ مم ئبازاڕەوە، ب ینك دەخبكتنچووە سر و كشی ترمان بۆ پیدا ل شندان كك چیشك كبوو. نجۆری كمیی پشتیوانی دارایی، گرفتی سووتمنی و زۆر شتی تر. بۆی سای ٢٠٠٧ توانیمان تنیــــا ١٦٥ كتب چاپ بكیــــن، ئمش واتــــ نزیكی دوو ڕۆژ كتبك. خونــــی ڕۆژەی كتبك ھر دەب بدی ب و دەب كتبخانی كوردی ھنــــدە دەومند ب الوان بۆ دۆزینوەی ســــرچاوەی ڕۆشــــنبیری

پكیان نكوێ.* چنـــد جـــار بـــووە كـــوا كتبكتـــان چـــاپ كردب و پاشـــان لی پشـــیمان بوونتوە، یان بپچوانوە كســـك كتبـــی ھناب و بۆتان

چاپ نكردب؟ـ لبرئوەی كتــــب پش چاپكردنی دەخونرتوە، پشیمان بوونوە ڕوو نادا. من خۆم تنیا فریای خوندنوەی ھندــــك كتب دەكــــوم و ئوانی تر وە، بۆیــــننــــھاوكارانــــم دەیانخو جیاوازیی بۆچوون ل یــــجاری وا ھدروست جیاواز بیاری ھسنگاندن دەكات. بۆ نموون دووس جار ل ماوەی ١٠ سای پشوودا كتب ھبووە بھموو قۆناغكانی ئامادەكردندا ڕۆیشــــتووە ،ردەمی چاپخانب یشــــتووەتتا گلوێ یكك ئاگــــداری كردوومتوە ،بو كتی نــــاو ئشــــك كندھ لناچار خۆم ســــیرم كردووە و بیاری ھوەشــــاندووەتوە، چاپكردنمــــان دواتر دانری كتب لم بیارە و ھۆی

بیارەك ئاگاداركراوەتوە. ترســــیی لبۆنی م ب كك كتندھب خۆم پش چــــاپ دەیانخونموە. لگــــڵ خوندنوەشــــدا ھچنییان دەكم. كشیك ھب لگڵ خاوەنی كتبدا وتووژی لسر دەكین. ھتا ب م ٧٥٠یب لــــك كتســــتاش یئخوندنوە چاپ بــــووە، ئویش بوو بمایی كشیك. ئم ھیك بوو بسرماندا ت پڕی. بۆ پرسی ئوەش

یكك كتبی ھنابــــ و بۆمان چاپ نكردب، ئم بردەوام ڕوو دەدا.

* بزاو بۆ وەســـتا، گۆڤاری گشـــبین بۆ؟ ئگر ھۆكاری وەستانی بزاو سیاسی بووب، ئی ھۆكاری

وەستانی گشبین چ بووە؟ـ ھۆی ڕاســــتقینی وەســــتانی بزاو بوو. ڕاوەســــتانی بزاو لسیاســــی ن ل "وە بوو "گوایھــــۆی ئتدا بڕواچوارچــــوەی ڕككوتنی ســــتراتیجی دەرچووە. بم ئمــــ گچك بوو پمان كــــرا. لبر چنــــد ھۆیك وا دەم، یكمیان ھیچ شتكی شاینی سغتبوون ل بزاو بو نكرابووەوە. تۆ سیرك ئست ڕككوتنی ستراتیجی وەك خۆی مــــاوە و ڕۆژانش چندان بوكراوە لــــو چوارچوەی دەردەچن و كسیش دەنگ ناكات. ئگر ڕاستت ك بوو بچدەوێ وەستانی بزاو گمن كرا، ســــیریان كرد بوكراوەیكی باش و جی سرنجی خك و ل شوە زاندووە بۆیوانی تری بو ناوەڕۆكدا ئچند كسك بخیلی و حسادەت پای پوە نان پیالنی ل بگن. ڕۆژك دێ ئمان ھمووی بوردی بۆ خك باس

بكم.جگــــ لمان، مــــن پرســــیار ل تۆ دەكــــم بۆچی ڕككوتنی ســــتراتیجی ئمــــ بگرتــــوە و دەیــــان بوكراوە و دەزگا نگرتــــوە كــــ بئارەزووی خۆیان دەنووســــن؟ ئاخۆ بانك و دوو ھوای یان تنیا پاشقولگرتنی پۆژە

سركوتووەكانی ئاراس بوو؟ئیتر بزاو وا وەســــتا، بم گشــــبین و بوكراوەكانــــی تر بھــــۆی كمیی پشــــتیوانی دارایی وەستان. ئم بۆ چاپكردنی گشبین كاغز و كرەستی

تــــری چاپمان ل كۆگــــی چاپخانی ئــــاراس دەردەھنــــا، چاپخانش ھی زۆری خرجییكــــی واتــــ ،خۆماننبــــوو، بم دواجار ئمشــــمان بۆ

نچووەسر و بیاری ڕاگرتنیمان دا.و دەزگا ئـــو ھمـــوو :ـــدە كـــس زۆر *بوكراوانی ك ل شـــار و شـــارۆچككان ئاراس سرپرشتییان دەكات كاری پوخت و جوان دەكن، بم دەزگای شـــفقی كركـــووك الوازیی پوە

دیارە، ئوە دەن چی؟ ب یوا و متمانم بـ ســــوپاس بۆ ئئاراس. بم دەزگای شفقیش وەك .شــــتبكی بوانــــی ترە و دەزگایئچوار بوكراوەی نایابمان ل كركووك ھی: باسڕە، كانیاو، نوشفق و

باوەگوڕگوڕ. باسڕە ل زۆر بوكراوەی تری كوردستان بھزترە ك بانگشیان بۆ دەكرێ. من چی بكم ئگر پوەری ب ناو كوردا بووب نگاندن لســــھ .واشی چواودان و ناوزڕاندن و ھجنئمش دەتوانین باسڕە و ئوانی تر پ بكینوە ب درۆ و دەسل، بم بۆ وانی ڕاستگۆییییامی ڕۆژنامپ مئتنانت ئگــــر لم ڕۆژەدا ڕاســــتی گوشی ل نگیرێ. جگ لم، ھموو ئوانی ل باســــڕە و بوكراوەكانی تری دەزگای شفق دەنووسن كارمند و ھــــاوكاری خۆمانــــن، یــــان خكی ناو شــــاری كركووكن. ئم جیاوازە لــــوەی بوكــــراوەت ھبــــ بناوی كركووكوە ل شــــونی تر دەربچن. ھروەھا سیاســــتی ئم ل شفق ئوەی لســــر كركووك كار بكین نك كوردستانی ســــر بحكوومتی ھرم، ئمش ھۆیكــــی ترە لوەی ز لھب ی بۆچی الوازە. وایتۆ دەكوردستان ئوەی پاشقولی حكوومتی ھرم بگیــــرێ. جگ لمان كركووك خۆی پڕپووت و ھمــــوو پۆژەیك ،ڕپووتیدایڕی پوپم شــــارەدا للدەزگایك لــــ ھلومرجكی وادا ھر

ئمی لدەست دێ.* بۆچی وەمی مۆبایل و ئیمیل نادەنوە؟

ـ زۆریــــش وەم دەدەموە. ڕەنگ ئو كاتانی خكــــم لالی نتوانم وەم بدەمــــوە لبر ڕزگرتــــن ل میوان. جاری واش ھی ل كۆبوونوەدام یان دەســــتم بكاركوە گیراوە و ناتوانم وەم بدەموە، بم پاشان ھر وەم دەدەموە ئگر ڕۆژی دواتریش ب. بۆ

ئی میلیش ھندك جار ل ھفتیكدا تم دەبك جار یــــان دوو جار دەرفیوەم بدەموە بۆی وا دوا دەكوێ. بۆ پشوازی ل خكیش، ھموو میوانك دەبینــــم جا بیناســــم یان نیناســــم، گوشــــیان ل دەگــــرم تنانت ئگر داواكانیان پوەندیی بكاری منیشوە

.بن* ڕۆژنامگریـــی كـــوردی ١١٠ ســـای تمنی خـــۆی تواو كرد، ببۆچوونی ئوە ڕۆژنامگریی كـــوردی و ئازادیـــی ڕادەربین بقد تمنكی

خۆی بیوە؟ھاوســــردەمانی ڕۆژناموانیــــی ـ ١٩٩١ەوە دەســــت پ كوردســــتان لــــدەكات و ئوی تر پوەندیی بئازادیی

دەربینــــوە نیی وەك ئــــو چمكی تۆ ئست مبســــتت. پش ڕاپڕین، ڕۆژناموانیی كــــوردی ڕۆژناموانیی كشی كوردســــتان و دۆزی نتوەیی بــــوو. بــــم لــــ دوای ڕاپڕینــــوە وەبــــردن لڕزموونــــی خۆبئ كــــكوردســــتاندا دەســــتیی پ كــــردووە، ڕۆژناموانی بواتا ھاوســــردەمكی ســــری ھداوە. كشی ڕۆژناموانی لم قۆناغی دووەمدا یك شت ئویش كشمكشی ئازادیی ڕادەربین ل نوان ڕۆژنامنووس و دەســــتدا. ســــیر دەكی ل الیكوە: ڕۆژنامنووســــی ،زموونــــئ بــــ كــــورد ئمــــۆی دیاریكراوی ئامانجــــی ،یشــــھنییــــ، تنیا دەیوێ ھــــاوار و گازی بكات و خك لخــــۆی كۆ بكاتوە، لــــ پیامكی خۆی نگیشــــتووە، پوپووچ لم ڕۆژناموانییدا ھوای زۆرە، قســــ ھبستن ھی، تان و تشــــر و ناوزڕاندن بلشاوە. من بۆ ھمــــوو چاوپكوتنك ناچارم خۆم بنووسین وەم بدەموە نوەكا شتم ئم دواجــــار ھبســــتن. بدەموە دۆخــــی ڕۆژناموانیی كوردی كاركی نرنیی كردووەت ســــر ھۆشــــیاریی

خك و بردنیان بالڕدا.وەســــتاوە، دەســــت لوالشــــوە دەستی كوردستان ماوەی شست ساڵ زیاترە بانگوازی دیموكراســــی دەكات نك ھر بۆ كوردستان بگرە بۆ تواوی ۆ كمئ تم دەســــم ئراق، بع ی زۆرە لشــــوە دەبات كڕت بولگڵ بتایبتی دیموكراسی، پرسی شــــفافیتی ڕۆژناموانیدا، ئازادیی كم و نایــــوێ ڕۆژناموانی ئاگادار موو شت. بۆیوردودرشــــتی ھ ل ب دەنووس واششتی چ ڕۆژنام كات كشك وات .ت دەبت ناڕەحدەسلــــ ھردووالوەیــــ و دیوارــــك لو نواندا دروست بووە، وا بوات ن ئو دەست دروســــت دەب ك خونمان

پوە دەبینی و ن ئو ڕۆژناموانییی كوا ل داھاتوودا شانازیی پوە بكین. تی كوردی لدەســــ وە كتناشاربڕوەبردنی كشــــی سیاسیی كورد ل ناوەخۆی عراق یان لگڵ وتانی ناوچكدا لھاتووە و شاینی ئوپڕی ڕزگرتنــــ، ئم وەك كــــورد دەزانین سركردایتیی سیاسیی لوەشاوەمان م لكان، بوەیییتن بۆ پرس یھپرسی كارگی و خزمتگوزارییكان و كشگلی تری ناوەخۆدا كموكورتیی ھی و سرجم كموكورتییكانیشی پوەندییان بپرسگلی دیموكراسییوە ھیــــ. ئــــم دوو الیی دەســــتی كوردســــتان، ناب ھیچیــــان ئوی تر

.دابپۆشبكورتــــی ڕۆژناموانی و دەســــت، دروستكردنی پرســــی ل ھردووالیان ڕای گشتیدا برپرسیارن و ڕۆی خۆیان بۆچوونی یــــمئ نابیــــن. بچاكی مــــن لبارەی ڕۆژناموانیی ئســــتی

كوردییوە. ل وا دەزگای ئاراس جگك وتتان كـــماوەی *دەركردنی كتب، گرینگیـــی زۆریش ببوكراوەی وەكـــو ڕۆژنام و ھفتنام دەدات، ئایا بنیازن

ڕۆژنامیكی ڕۆژان دەربكن؟گوتــــم بــــم وەك بنیازبوویــــن ـ كشی دارایی ھات پشوە، ھروەھا م لو ژمارە باشــــوت ئبۆم دەركــــ ســــت بھاتوو و ھوانــــی لڕۆژنامبرپرســــیاریكر دەســــت ناكوی لم پۆژەكانمان بۆیــــ ھلومرجــــدا، نختك دواخست. ئستا زیاتر وزەی "ئاژانسی دروستكردنی داوەت خۆمان م ئاژانسكوردستان بۆ دەنگوباس". ئدەب ب بناخیكی پتو نك ھر بۆ پۆژەكانی داھاتــــووی ئاراس بگرە بۆ وانی للی ڕۆژنامۆژەگم پرجســــكوردستاندا. ھیوادارم ھر كسو "ھر نب" ل ڕوانگی سوودوەرگتنی خۆیوە بكات، با واز ل م ئاژانسھاوكاریی ئپیرۆزیی دۆزی كورد و كوردستان بنین و ل ڕوانگی برژەوەندی كســــییوە لی بوانین: ئم ئاژانســــ ســــوودی دەب بۆ ھموو كناكانی ڕاگیاندن ڕۆشنبیرییكان داوودەزگا سرجم و و ھمــــوو برپــــرس و بڕوەبرك. خۆمان خزمتگوزارییكانــــی مــــئ یندیاری دەخخۆڕایی و بب ڕۆژانبردەمیان و تنیا ڕازیبوونی ئوانمان

دەوێ.* دەـــن بـــردەوام لـــ نووســـینگكی خۆتدا ســـرقای و ماندووبـــوون نازانیت، ئـــم ھوو ئیشـــكردنت لـــ چییـــوە ســـرچاوە گرتـــووە، ،گوەی كۆمیاندنی زانیاری و وشـــیاربوونگ

یان ھر خۆت بب ئیشكردن ھناكی؟ م؟ لم چــــی بكــــكــــكار ن ـ باشــــكوردســــتان چی ھی كاتكی پشووی لگــــدا بســــر ببی! بــــا ھر كار بكین باشترە تا خۆمان و گچكانی دەوروبرمان لــــ بیر ببینوە. خۆت بینیوت چۆن كار دەكین و ل بیانی تا ئوارە ل دەزگا دەرناچین و ھقمان وجاش ببینئ ،وە نییسر كسبچ بزمــــك دەگــــن لــــ ڕۆژنام و نگژەی ڕەوشتوە تداخكاندا؟ بسایت

لم چاخ و لم دەڤرەدا.* ئگر پرسیاری ئوەت ل بكن، ببۆچوونی تۆ باشـــترین كتب كام بووە ك دەزگای ئاراس

چاپی كردب، تۆ كامیان ھدەبژریت؟ رم، ڕەنگبژب ھك كتـ ناتوانم ی رم كب یــــان زیاتــــر بژمنجا كتپبالموە باشــــترین كتبی كتبخانی كوردین ك ئاراس پشكشی كردوون. وەی بۆ من باشــــترینئ ،مل جگــــڕەنگ بۆ تــــۆ وا نب. ھر كســــو ل ڕوانگی خۆیوە باشــــترین شــــت

دەستنیشان دەكات.

وەســـــتاندنی بـــــزاو گچك بوو بمن كرابدران ئحمد حبیب برپرسی دەزگای چاپ و بوكردنوەی ئاراس

عریف سلمان: ل شۆڕشی ئیلوولدا زۆر لبنما ناودارەكانی كوردستان ببوون چكداری حكومت

قانوونی ئیسالحی زراعی ژمارە"٣٠" كتیدا ك لســـای"١٩٥٩"دەرچووبوو، ھاتبوو زەوی گوندەكان بسر جوتیاری گوندەكان دابشبكرت، ئاغاكانیش داوای كار پنكردنی ئم یاســـاییان دەكردو عشـــایرییان تجموعی بۆماوەیك بگڵ دروســـتكردو حكومـــت لدژی

شۆڕش كوتن. بۆی لرەدا دەم، شۆڕشـــی ئیلوول

كـــس الف و گزاف و نازی بســـردا نكات، شۆڕشـــی ھولـــر بووە، ھی ی داخگـــج كان بـــووە كپۆلیســـتائســـتا ئم راســـتییش باس ناكرێ و لھیـــچ شـــون ئامـــاژە بـــۆ ئم پۆلیسانی ھولر نكراوە ك شۆڕشی ئیلوول پۆلیسكانی ھولر دروستیان بووە كدنیـــادا نل كـــردووە، چونكجیھازكی سركوتكر شۆڕشكی میللی لكوردستان ك ئوەی دروســـتبكات،

لالین پۆلیسكانی ئنجامدرا. ئوەبوو س مانگ زیاتر ئم لسفین ھزەكانـــی رووبـــڕووی ماینـــوەو حكومـــت دەبووینوە، ببـــ ئوەی مك فلسی بۆ ئدا حیزب یو ماوەیلســـرفكردب، بكو ھموو مسروفات و پداویســـتییكانمان لالین خكی گوندەكانی بناری سفین بۆ دابین دەكرا. م، كباس بك وێ شترەدا دەمجا للھیچ شون، شۆڕش نمابوو تنھا ئم لبناری سفین خۆمان قایم كردبوو

برگریمان دەكرد، بم دوو سركردەی شۆڕشگو زۆر بجرگ و بتواناشمان وال عمیان مكی دابـــوو، كگلناســـراو ب مال ماتۆڕ بوو، سركردەی بوو، موفتـــی شمســـدین دووەمیش بۆی ئگر ئازایتـــی و گیانفیداكاری مـــال ماتۆڕ نبوای و ھمنی و عاقی و ،بوایدین موفتی نمســـسۆزی شدك پشـــووتریش ھر لناو شـــاردا، شمسدین موفتی برپرسی ركخستنی ھموو پۆلیســـكانی ناوشاری ھولر بوو، ھروەھا مام تھای شـــقوەیی و ئمـــی عریفكانیـــش ھریكـــو بجۆرێ شـــون دەستی خۆی دیاربوو، كـــ لوان: عریف عوســـمان و عریف سمد و عریف علی و عریف سابیر، پشـــكوتووەكانیش، تییسایك لحمید كاوانی و محموود كاوانی بوو، ئوان ھموویان دەوركی بایان ھبوو لدروســـتبوونی شۆڕشـــی ئیلوول و

.كردەوامبوونی شۆڕشب

من بۆیـــ ئـــو حقیقتانـــ دەم، بۆئوەی ك خـــك بیزان، بۆئوەی ئم جیلی ئســـتا ك نازان شـــۆڕش چۆن دەســـتیپكردووەو دروستبووە، با ئویـــش بزان كوا ئم شۆڕشـــ بچ ماورانییك ھاتۆت بوون، بۆ نزانن؟ كوڕە ھـــژارو فقیر ئم شۆڕشـــیان دروستكردووە ك جگی داخ كس ئم كوڕە ھژارانی رۆژانی ســـختی لبیر نماوە، بم بنماكان، ئگر كوڕە ئاغاو كوڕە شـــخ بت، ھرچندە من رزم ھی، بـــۆ زۆربیان، بتایبتی ئوانـــی ك نبوونت دارودەســـتی زۆر بداخـــوەش، بـــم حكومت، لبنماـــ ناودارەكانـــی كوردســـتان مدوای ئت بكداری حكومچ ببوون نھیچ شـــول وتن، جـــا كاتدەكبرگری نماو تنھا لســـفین مابوو، ئم فیشـــكمان نمابوو، حكومتیش خریكی ئوەبوو ك دەوروپشتی سفین بگرت، جـــا مال عو گوتی: من دەچم

بۆالی عباســـی مامنـــد ئاغای، كاك عومر دەبابو علی عبدوش لوێ بوون، ك خۆشـــبختان ئستا علی تم بابئ یـــوانماوەو ل بدوع

بخونتوە.لبرئوەی ك فیشكمان زۆر كم بوو، قوانی فیشكمان ھدەگرتوەو دووبارە پی بارووتمان دەكـــردەوە، كابرایك ك چخماخچی بوو لدۆی بالیســـان ھنابوویان، ناوی وەستا محمد ئمین بوو، ئو قوانی بۆ دادەگرتینوە، بم پاشان وەستا محمد ئمین كمی باروت لقوانكان دەكردو فیشـــكك چند مترك دەڕۆیی و پشپشی لوەدەھات و باش ندەڕۆیـــی، بۆی لبیرم ئو ھزەی ك لجیش و جاش و حكومت ھاتبوونـــ ســـرمان، ھندێ جاشـــی مرۆزییان لبادینان ھنابوو، ئوانیش ھاتبوون سر ئم، جاشكان دەیانگوت: ی ككانو فیشوە.. بی من دایكا ھھفشـــی لوەدت، دەتانوێ حكومتی

كوردی دابمزرنن، بم راســـت ئوان چك و جبخانـــی زۆر بقوەتتریان لئم ھبوو، بم ئم بیروباوەڕی كلســـم تـــی و ئیمانمان بكوردایھبوو، بۆی ھمووجارك ك ھرشیان و ســـردەكوتین مـــرئھ دەھنـــا

لندەگڕاین كوا بن پش. ئوەبـــوو مال عو گوتی: من وەســـتا حمـــد ئمین چخماخچـــی دەكوژم و ئوە خائینو ب ئنقست باروتی كم ل فیشـــككان دەكات، بم پاشـــان وانـــوان لن وتـــك كســـندكچ كی زۆر عاقدین موفتی پیاومســـشو زانابـــوو گوتی: نـــا دەریدەكین، بۆ بیكوژیـــن. مـــال عوـــش دەیگوت: ،پارەی دەدەین مـــئ ،توە خیانئك فیشـــككانمان بۆ دادەگرتوە بۆ بارووتی كم تـــدەكات. ئوەبوو دواتر

بڕیانكرد. بشی سزدەھمئا: بدرخان

بدران ئحمد حبیب

تالری دەزگای ئاراس

عریف سلمان

شازین ھرشیكمین شت، ك حزمكرد بیزانم ناوی ئو شارەبوو ك تازە بۆی ھاتبووم وە ش بوو كیخۆشـــخانو نناوی ئدكتۆرەكم ل تیدا چارەسردەكرام، پرســـی ك نـــاوی ئم شـــارە چیی؟ دكتۆرەكـــ پكنیـــو لم گیشـــت، ئـــرە مازندەران ئم شـــارەش ناوی (بابل)ە، ئم نخۆشـــخانیش ناوی ،شتی)یھب شھید (نخۆشخانی (بھشـــتی یكك بوو ل سركردە روحیو ناودارەكانی ئران ك ل سای ١٩٨١ لگڵ چندین سركردەی روحی ئراندا، ل ناو ھۆكدا تقندرانوەو ئیتـــر ژووری كـــوژران) ھموویـــان نخۆشـــخان بووە بووە النم و شو و رۆژم لـــو ژوورەدا بســـردەبرد. چند ئاپارتمانكی كخۆشـــخانننھۆمی بوو، زیاد ل پویســـت پاك و خاون بـــوو، دكتۆرو پرســـتارەكان مامیـــان زیاد ل پویســـت مرۆڤ دۆستان بوو. ژوورەكی من پكھاتبوو لـــ دوو تخـــت، تختی تنیشـــتم بســـیجكی ئرانی لسر كوتبوو، ك ئویـــش زاماری چكـــی كیمیاوی بوو، بســـیجك زیاد ل پویســـت ،تر دەتگووت شـــغ بوو، ھرەباقلبرخۆیوە دوعای دەكردو دەستی بۆ ئاسمان برزدەكردەوەو فووی ب دەوری خۆیدا دەكـــرد، ل ســـاحیر دەچوو، تمنی (١٩) ساڵ بوو، خكی شاری (سیا كل) بوو، ناوبناو دەگریاو ژیر دەبووەوە، دیار بوو كیمیاوییك خراپ كاری لكردبوو، تا بیانی سرگرمی (قورئان) خوندن بوو. وەزعمی تواو تكـــدا بوو، زۆری ل پســـت بووم و تختكم ھستام، لســـر لپبكاتژمر ١٠-١١ی شو بوو. چووم الی دكتۆرەكو ھرچۆنك بت ب ئاماژە تمگیاند، ك ئم بـــرادەرە نایت پشوو بدەم و خواردن و خوی ل حرام كردووم، تا بیانی (قورئان)دەخونیو دەگریو فووبـــ دەوری خۆیدا دەكات و ل لپب دەنگ دەكات دكتۆرەك دەنگگمدا ھات ژوورەكو پیاوە شتكی ژوورەكی بۆ گواســـتوە تنیشتمی دكتۆرەكم سوپاســـی پاشان پنام، كردوو ئیتر بتنھا لو ژوورەدا بووم سیجو بحر، ئڕو بسئولی بم بشتكی تری ھبوو، ك ھر ئو رۆژە چندین جار دووبارەی دەكردەوە ئویش ھدانوەی الپڕەیكی (قورئان) بوو ك ونیكی ئیمام خومینی پوەبوو. زوو زوو ماچی دەكردوو برەو ئاسمان نایرزی دەكردەوەو ئینجـــا دەیھبـــخوارەوەو رووی دەمی لدەناموو زۆر لســـرخۆ دەیگوت ( ئیمام!. ئیمام!!.

ئیمام..!!) ئم ئتوارە ناشرینی ل دەقیقیكدا چندین جـــار دووبـــارەی دەكردەوە. دوای یك دوو شـــو بـــ تنھایی، نفركی تریان بۆ ھنام، ك ئویش ھر پاســـداركی ئرانی بوو. ل دی خۆمدا گوتـــم: خرمان برەكت بزانم ئمیان ب چییوە دەیگرت و نایت ئیســـراحت بكم! پاش ئوەی چاك و چۆنـــی لگدا كردم، ســـیرم كرد رو ڕوخساری لو سكی زۆر باشكوڕ

مرۆڤكی خراپ ندەچوو، زۆر دنوایی دەداموەو دەم بخندەو خۆشویست ،رانی دامنی ئكیان (٢٠) تمبوو. ڕۆژوتی ئوە بۆخۆت خرجك، تۆ دایك و وتو لراقیت. ترە نین و عباوكت لزمانكی دەگیشتم بم توانای وەم دانوەیـــم نبوو. كوڕكـــی تبیعت ل وانمدوو بوو شـــرز بـــوو، كبكاتی خۆیدا دەنوســـت و ئو ماوەیی لگیدا بـــووم ھرگیـــز دی عاجز نكردم و یان نبـــووە ھۆی بزاریم. لگڵ ھاوڕـــی ڕۆژكیـــان چندین م منی بژوورەك ناو ھاتـــخۆیدا ھزۆرمان قسكرد، ناساند. ھاوڕكانی منیش دەستم كرد بژر سرینكمداو (١٠) دینارم دەرھناو گوتم: (ئم پارەی ٥٠٠-٦٠٠ ر برامب(١٠) دینارە ب یمئتمنی ئرانی). ھـــر ك ئوەم گوت: یككیان چـــاوی زەق بووەوەو گوتی: ممن دەیخ و (١٠) دینارە بـــدە بئ)ئلبووموە بۆ یادگاری). منیش زانیم درۆ ئكات یادگاری چی و تڕەماشـــی چی؛ (١٠) دینارەك ٦٠٠ تمنو خونی مالیك. ئو كـــوڕەی ل ژوورەكمدا بوو، چاوكی ل ھاوڕكی بزكردەوە وەك ئوەی پی بیـــت: ك ئو كارە عیب! منیـــش گوتم: باشـــ دوایی! ھات ستان ڕویشتن و پاســـدارەكھالموە گووتی: (پارە ندەیت ب كس، ن ب یادگاری ن بـــ دیاری). منیش

!نایان دەم گووتم باشلـــو ڕۆژانـــدا چندین جـــار دكتۆر ھاتســـرم و چارەســـریان دەكردم. دكتۆرەكان ب گشتی مرۆڤدۆست بوون. خزمتی زیاد ل پویستان دەكردیدن. ھمیشـــ جل و برگیـــان دەگۆڕیم. چرچـــف و برگ ســـرینكمیان بـــ بردەوامـــی دەگـــۆڕی و ل جدا ھـــی خاونیان بـــۆ دەھنـــام. وردە پ رخۆم، بـــوە ســـوردە ھاتمـــبناو قاوشـــكدا ھاتوو چۆمدەكرد. پرســـتارەكان بـــ المـــدا دەھاتن و ھمیشـــش بزەیـــك لســـر لوە ئاكیان بوو. جوانی پرســـتارەكان ب سنوور بوو، مامیان مامیكی عاشـــقان بوو، زۆر جار سریان بۆ دەلقاندموو بزەیكیشیان بۆ دەكردم، دكتـــۆرەكان زۆر ڕووخـــۆش بـــوون. رۆژكیـــان ب نیازی چارەســـر كردن خۆی كرد ب قاوشـــكداو پرســـتارە جوانكشی لگدابوو، دەستی گرتم و مقستك و لفافكی دام، گوتی: (تۆ ل ئستاوە دكتۆریت و دەبت یارمتیم بدەیت) . دەستی كرد ب پكنین و لگڵ بوو لپ وە ككقاوش خۆیدا بردمیزامداری چكی كیمیایـــی. لو كاتدا (زەكری) چارەسركردنی سرگرمی یكك ل پشمرگگانی خۆمان بوو، دكتۆرەك ب پككنینوە پی گووتم: ب ،ورەیراقی زۆر گری كوردی عك رەكدەستیش ئیشارەتی كرد!). سیستل پكنینـــدا خریك بوو ببورتوە! م لنین! بكقاقـــای پ منیش دام رستارەكپ كردندا چارەســـر كاتی ڕووی وەرگابـــوو. ئـــو ڕۆژە ژوور ب ژوور لگڵ دكتۆرو پرســـتارەكدا ل ی پكی نیكڕاین و من قوتویدەگكرەستی چارەســـریم ب دەستوە

بوو، دكتۆرەكان و پرســـتارەكانی تر ك منیان دەبینـــی، پدەكنین. چند ڕۆژك ل خستخان ماموە تواو ت بناعـــم دەدا قوزار بووم. ھب خانســـتخ ل م كدكتۆرەكان بكئیزنم بدەن و ب پل بگڕموە شاری (بانـــ). یكمجار ئوەم ب دكتۆرك ڕاگیاند، بم وەمـــی نخر بوو! چونك دەبوای ماوەیكی باش ل ژر تاكو ب ،ری پزیشـــك بوومایچاودتواوەتی لوە دنیا دەبوون ك وەزعی تندروستی و دەروونیم باشتر بووەو

مترسی مردنم لسر نماوە. دكتۆرەكان ڕۆژان چاودریان دەكردم، ب بردەوامیش چارەسریان دەكردموو ئوەی پویست ببوای بۆیان دەكردم. الی نخۆشـــیكمیان پروانـــی ســـرموە دانابـــوو، بـــ بردەوامی و غـــازەی كماشـــایان دەكرد. ئتلیدابووم ل جۆری (خردەل – سیانید) بوو. بـــم دكتۆركی تر لو بوایدا بوو، ك جۆری ئـــو غازە تكیك

بوو ل خردەل + ئعساب.رۆژكیان ب ناو قاوشی نخۆشخاندا رستارەكناكاو پھاتووچۆم دەكرد، لدەستی گرتم و تا ژوورەكی خۆم بری ندا، خســـتم ســـر جگاكو گوتی: ،زەم بكب و مونت مورەتكنشو)ئستا جنابی ڕەئیسی شھرداری شاری بابل دتـــ ئرەو مالقاتـــان دەكات). پرستارەك دەستكی بسرمدا ھناو قۆپچی ســـرەوەی چاكتكشـــمی داخست. ئم مام جوانی لگمدا بیركردنوەیكی خســـتمی نواندی، وە لیخۆشـــخانو نوە، لقوومانای ئو بھا بنرخی مرۆڤایتی تگیشـــتم، ك ئشـــ ل دەرەوەی دنیـــای حماســـت و شۆڕشـــگریدا دنیایكـــی جوانتر ھبـــ، ك دنیای ب رمایو ســـزگرتنی ئزەییو ڕبنرخی كـــ ناوی مرۆڤـــ. مامی جوانی ئو پرســـتارە ھموو ئازارە بیـــر دەروونیكانمـــی جســـتییو بردموە، چونك مـــن ب درژایی ئو چندین ســـای ك پشمرگ بووم، ســـات وەختكی وا جوانم ندییبوو. دەســـتكی خۆشویســـتیم ل دەستی دەبرد كرســـتارە زیاتر شك نو پئبســـریدا دەھنام و بزەیكم ندەدی ل بزەی ئو پرستارە پ ل برائت و جوانیـــو خۆشویســـتی بـــت. بۆ ســـات الم دانیشت و تر تر ل چاوە ی كو چاوانكانیم ڕوانی. ئترانیقجگ ل ف و پیالن، ھموو شـــتكی جوانم تیا دەدی. دوای ئوەی ھســـتا بۆ جاری دووەم ب پنجی شایتمان ئاماژەی بۆ تختكـــم كردو لوەی دنیا كردموە ك شونكم ڕك و پك بكم چونك جنابی ڕەئیس شارەوانی

.ج كی تر دەگاتشاری (بابل) تۆز شـــونكم چـــاك كـــردوو جنابی كی ،خۆشخانن یشـــترۆك گسبیكی قاوشكانی بسر كردەوە، تاكو گیشت قاوشـــكی من و خۆی بـــ ژوورەكمدا كردوو پیاوكی الوازی ڕەقی لگدابوو، ك زمانی عرەبی باش دەزانیو دەوری وەرگیشی دەبینی. پاشـــان جنابی ڕەئیسی شـــھرداری رووی لكردم و گوتـــی: (ناوت چی؟) گوتم ھرش. (لكوێ بریندار بووی؟) ران لراق – ئســـنووری ع گووتم لگوندی شاناخس. پاشان گووتی (ئایا توانات ھی ل دژی سدام موبارەزە بكیت؟) گووتم: بـــ! ھیوادارم زوو

چاك ببموەو بگڕموە كوردســـتان تاكو ل دژی ســـدام موبارەزە بكم. جنابی ڕەئیس پكنی و ب تواوەتی نزیك بوەوە لم و توقیكی لگدا كـــردم و ئمـــالو ئوالی مـــاچ كردم. دەســـتكی خست سر شانم و گووتی: (حتمن شوما پشمرگی ئیتیحادی میھنی كوردوستان گوتم: ب! پاشان ژوورەكی لكردمـــوو خواحافیـــزی

بجھشتم.كاك دالوەری ڕابری سیاســـی و كاك نوزاد، ك دوو پشـــمرگی خۆمان بـــوون. ل ژوورەكی ئـــوالی منوە بوون. پـــاش چنـــد ڕۆژـــك زانیم كـــ ئوانیش لم خســـتخانین. ر�ۆژكیان لبردەم ژوورەكی خۆمدا ب رستارەكناكاو پوەســـتابووم لبردەممدا ھات و ســـالمكی لكردم. منیش فرمووم لكرد ك بت ژوورەكم و الموە دابنیشت. ب ئاماژەیك پی گوتم: (ك تۆزكی تـــر دموە الت!). ئوەنـــدەی نبردو ھاتـــوەو پكوە وتیندانیشتین و ك ر چرپاكســـلقس كردن. من زمانی فارسیم ندەزانی ئویش كوردی ندەزانی. ب زەحمت ھندێ وشی لتدەگیشتم و ئویش ھروەھا. دەســـتم بـــرد ( ١٠ ) دینارم دای، گوتم: ئم یادگاری من بۆ تۆ. ھركاتك سیری ئم ( ١٠ ) دیناریت وە. دەستی كرد بتوكرد، منت بیر بكپكنین وپاشان گووتی (دوایی دموە بۆ الت). زۆرم پناخۆش بوو ك گوكم شك ندەبرد بیدەم. پاشان چووم الی دكتۆرەكان و داوای گوم كرد، چپكك گوـــی جوانیان بۆ ھنـــام. گوكان ڕەنكاو ڕەنگ بوون، من جوانترینیانم كی سوور بوو. خستمگو بژارد كھ وەو لنیشتمی تكزە بچكۆلر مس رســـتارەكپ ك ئاو دامنا. كرداخپبالمدا ھات بانگم كردو گو سوورەكم دای دەستیو گووتم: ئم دیاری من بۆ تۆ تۆزك ل ڕوخســـارم وورد بوەوەو دوو دەنك ك گرتی، چاوەكانی لبزەیتری ڕەش دەچوون. لو چاوان بوون ك تیمووری لنگ ل بییرەوەریكانی خۆیدا ســـبارەت ب كچانـــی فارس وەسفی دەكردن. گوكی ل وەرگرتم .(!كت دەدەممنیـــش گو) :و گووتیھمووی سعاتكی نبرد ھاتوە الم و گوكی زەردی بچكۆالنی دای دەستم و منیش لم وەرگـــرت و بۆنكم پوە كرد. گووتی: (ئم یـــادگاری من بۆ تۆ). ڕوخستی لوەرگرتم و ڕۆیشت. گوكم خست پرداخ ئاوو لسر مزە بچكۆالنكی الی سرموە دامنا. چارەسركردن بۆ دكتۆرك ڕۆژكیان ھاتـــ ژوورەكم و بـــ وردی ھموو گیانـــی فحس كـــردم و ســـیركی پروەندەكشی كردم. سركی لقاندو گووتی: (بم زووان مرەخست دەكم ل نخۆشخان). ھیچ قسیكی تری نكردوو چووە دەرەوە. دەبوای ڕۆژی ك لكی ،٣-٤ جـــار خۆمبشـــتایچارەســـركردنكانی زامـــاری چكی كیمیایی خۆشـــتن بوو، بـــۆ ئوەی ،ن بوایســـتت خاوردەوامی پب بتاكـــو ئو شـــون ســـوتاویان زوو چاك ببوونایتوەو میكرۆب لســـر برینكـــت ب ئاســـانی تشـــنی

.كرداینمن دكتۆر چی پ بگوتمای یكســـر ی لو ماوەییم دەكرد، ئـــقســـ بنخۆشخان بووم، ال ملیم لگیاندا ندەكردوو ندەبووم ھۆی نیگرانیو

دگرانبوونیـــان. كۆم ســـربازی ژوورەكموە تنیشـــت لـــ ئرانی بوون، ھمیش كشیان بۆ دكتۆرەكان دروست دەكردوو ب دەنگی برز دەدوان و ناو قاوش و ھۆی نخۆشخانیان و دەســـتبازی ســـینما، كردبـــووە ڕاوڕاونیـــان دەكرد. ھیچ ڕزكیان بۆ یاســـای ناو نخۆشـــخان داندەناو گاتیان دەنوســـتن. درەنگ وانشبـــ بریندارەكانی تر دەكردوو زمانیان ل نخۆشكانی تر دەردەھنا، بم ھرچی برادەرانی خۆمان خكی باش و ڕك و پك بوون، دكتۆرەكان ڕزیان دەگرتن و ھاوكاریـــان دەكردن. من تا كرد ككم نچیرپوێ بووم ھیچ سلپچوانی یاسای نخۆشخانك بت. مئ یی لدكتۆرەكان گل دەمزانی كناكن ھرچیك بكین، بم گلیی ل سركردەكانمان و ل یكتی دەكن. نووسینگی پیوەندیكانمان ل تاران و شـــارەكانی تر ئـــاگادار دەكنوە، یاسای زامدارەكانتان رگشـــمپ كنخۆشخانو ڕنمایی تندروستیكان ش زەرەری لمئ ن. كل دەكشـــپیكتیو برپرسكانمان دەداو ئمش ك بكاریمـــوو خراپھ خۆمـــان لدوور دەگرت. بم ئایا برپرسكانمان ســـردانیان كردین بۆ نخۆشـــخان؟ و بمالی ئ ھاتـــس نـــر! كخنبخاوەن و ب دەم ئازارو ناخۆشیوە خۆشـــخانن تختـــی لســـر دەمانناند، مگر پرستاركی جوانی وەك (سھر) دخۆشی بدامایتوەو دەســـتكی پ ل ســـۆزو میھرەبانی

.نایرمدا بھسب نام و بكیان ئـــازار زۆری بۆ ھڕۆژپل داوای دكتۆرم كرد، ھاتن ســـرم و چند قوڕســـكی زەردی بچكۆلیان دامـــ ك خواردم ل نیوەڕۆوە تا (٨)ی بۆبیانیكی لكوت. خوم ئوارە ل دەوری سعات ٣ – ٤ی دوانیوەڕۆ، ســـردانی كس و كاری بریندارەكان كـــی زۆر ھاتبوونـــكانبـــوو، خنخۆشخان، ب ئوەی ئاگام ل خۆم بت، چندین كیس خواردن و میوەیان وە دانابوو، دەیانزانی كرمالی ســـئم غریبین و كـــس نایت المان. لو كاتدا نووستبووم لخو ھستام موو كیســـماشـــام كرد دەورم ھتخواردنوو چپك گوڵ و میوەی جۆراو یاندم كـــی ڕاگپ جـــۆرە. دكتۆرەكئمان كسوكاری بریندارەكان بۆیان ھناون و ژوور ب ژوور خواردنیان بۆ

ئو كسان ھناوە ك وەك ئوەنبشی چوارەم

یادەوەری ژمارە (٩٦)ی ئایاری ٢٠٠٨/٥/٢٢5جۆزەردانی ٢٧٠٨ی كوردی

مـــــن و ئنفـــــال

لسای شـــانزەی كۆچیدا، شڕی، یا جوانتر وای بین ك لسدەی شانزەمی كۆچییدا، شڕی عرەب موسمانكان و فارس و تورك دەســـتی پكرد، خالیدی رەبركردەی عســـ كوڕی وەلیـــد كناوچانی ئـــو بوو، موســـمانكان لكوردستانی گورە داگیركرد: ھولر- ھرمۆت- مرگ- پشدەر- دووگومان- سردەشـــت- مھابـــاد- ورم، بم

لپاش شڕو كوشتاركی زۆر، خكی بۆســــــگادا بۆیان لڕی لســـماقودانیشـــتن و ب تیروكوان ســـربازكی زۆریان ل كوشتن، بتایبتی سركردە بناوبانگكانیـــان، وەكو: زراری كوڕی ئـــزوەر- میقـــدادی كوڕی ئســـوەد- قعقاعی كوڕی عومر تمیمی. بمجۆرە روخاندنـــی ئیمپراتۆریتـــی ئـــران و رەبن عالیداگیركردنی كوردســـتان لموسمانكان لسای٦٥٦ كۆچی، دوایی ھات. پاشـــان لســـای"١٢٩٩"زایینی، دامـــزراو عوســـمانلی دەوتـــی ھتـــا لســـای"١٨٢٢زایینی" سای"١٨٥٠"زایینی، جگ ل میرنشینی بابان ھیچ میرنشینكی دیك لكوردستان

نماو ھموویان لناوچوون. ئینجا ئگر باسی مژووی میللتكمان بكین، بتایبتی ل ناوەراســـتكانی سدەی رابردوو، ل شانزەی ئابی سای ١٩٤٦ پارتی دیموكراتی كوردســـتان كئوكات ناوی پارتی دیموكراتی كورد-

عراق بوو، دامزرا. جا لرەدا دەموت باسی فستیڤای الوان و مام جالل بكم. لسای"١٩٥٧"پارتی بشـــدار بوو لـــ فســـتیڤای الوان و

قوتابیانی جیھان ل مۆســـكۆ، ك مام جـــالل بناوی كـــورد و بناوی پارتی بشداری ل فستیڤاكدا كردوو، منیش یكـــك بووم لو كســـانی خریكی كۆكردنوەی برھم كلپوورییكانی كوردەواری بووم و ئو ئركیان بمن و

چند كسكی دیك راسپارد. مـــرھب كۆكردنـــوەی لیژنـــی كلپورییكان ل ئندامانی شـــیوعی و پارتی پكھاتبوون، ئوەبوو چندین شتی دانسق كۆكرایوەو درا ب نونرانی بشـــداربووی كورد ل فستیڤاكدا. و بشـــداریكردن لپـــاش ئوەبـــوو ھاتنوەیان بۆ كوردســـتان، مام جالل ل بارەگای الوانی دیموكراتی كوردستان ژی باسی لدوورودر ستاو بكی بكۆڕ

فستیڤاكی مۆسكۆ كرد. دوای ئم ب ســـاك، واتـــا ل ١٤ی تممووزی سای ١٩٥٨ شۆڕش لعراق برپاكراو، رژمی عراق ل ملكییوە بوو بكۆماری، جا لـــرەدا حزدەكم باســـی یكم رۆژی شۆڕشـــكتان بۆ بكم، بیانییكی ئورۆژە، كاتژمر ھشتی ســـرلبیانی بوو، ل قوە دەھاتمخوار، بۆئوەی بچم سر دوكان

وەكو ھموو رۆژەكانی دیك، حوســـن شـــكاك، ك پۆلیس بـــوو، ئندامكی چاالكـــی پارتیش بوو، بینیم زۆر كیف تزانیوە چیبووە؟ لخۆشبوو، وتی: ن وادەی مالیكر خانسغدا كودەتا ببكراوەو كسیان ل نھشتوون و عراق

بوو ب كۆماری. گوتم: براســـتیت یا گاتـــم لگدا .ڕاســـتمخوا ببی؟ وتـــی: ندەكـــئوەبـــوو منیـــش نچووم بـــۆ دوكان یكسر گڕاموە بۆ ماوەو رادیۆكم ھناو خستم سر كنای بغدا، ھر عارف"بیانی ئودەم"عبدولســـالم یكمی خونـــدەوە، ئیتر چندجارك بیانكی دووبـــارە كردەوە، ھروەھا چنـــد بیانكـــی دیكـــی شۆڕشـــی خونـــدەوە، بـــم ئـــوەی جگـــی سرســـوڕمان بـــوو، لكۆتایی ھموو بیانكدا دەیگوت: "ھنا اذاعة جمھوریة مك ئندجارعربیـــة العراقیـــة" چدووبارە كرایوە، بـــم زۆری نبردو ئمجارە خوندرایوە، دیك بیانكی وش عرەبییكیان الداو تنھا دەیوت: "ھنـــا اذاعة جمھوریـــة العراقیة"، ئیتر لماوە لسر قت ھاتم خوارەوەو

چووم بۆ دوكان، بم كیف خۆشـــی ئوڕۆژەم قت لبیرناچتوە!. كاتژمرو نیوك تپڕیبوو، ھشـــتا چایچی و دوكانـــدارەكان ندەوران رادیۆی بغدا

بكنوە. زۆری پنچوو، حسن مستفا ھات، واژووی بۆئوەی پبوو، بروسكیكی بكین و بۆ ئنجومنی ســـركردایتی شۆڕشـــی بنرین. بروسكك بۆ ئندام و الینگرانی پارتی بوو. نووســـرابوو: ئم تـــا دوا دۆپی خوـــن لگڵ ئم شۆڕشـــداین و خۆمـــان ب بشـــك لشۆڕش دەزانین، وەكو سربازكی ئم مئ ،شمان مابل ن لتا خو شۆڕشپارزگاری لم شۆڕش دەكین، منیش بناوی تواوو سیانی خۆم واژووم كردو ھموو واژووەكان نردرا بۆ ئنجومنی

سركردایتی شۆڕش. كیف خۆشـــی خكی ھمـــوو الیكی رۆژ، ھمـــان ئـــوارەی گرتبـــۆوە، كبابخانكی كاك حیـــدەر، ك ھی خۆی وشـــریككی بوو، بـــۆ ئوارە ونی عبدولكریم قاسم و عبدولسالم عارفیـــان بـــ دەرگای كبابخانكیان ھواســـی بۆئـــوەی ھمـــوو خكی

قسڕاستی بب .و بیانناس بیانبینناگوترت و وەســـف ناكرت ك خكی چندە خۆشـــحابوون ب شۆڕشكی عبدولكریم قاســـم و عبدولســـالم

عارف. ئوەبوو دوومانگ بسر شۆڕش تپڕ وترەكانی كربو بشـــببـــوو، كن ،كركردەی شۆڕشردوو ســـوان ھنعبدولكریم قاســـم و عبدولســـالم محمد عـــارف، عبدولكریم قاســـم پاپشـــتی دەكـــرد ل حیزبی شـــیوعی لـــ پشـــتگیری عبدولســـالمیش و قومییكانی عرەب و بعســـییكاندا دەكـــرد. ئیتر توژمی شـــیوعییت زۆر بتووندی دەســـتیپكرد بـــ دژایتی و ئحزابكانی ھموو چوســـاندنوەی دیكی عراقی، گمیان ب ئحزابكانی كیان دەگوت: كۆنندھ دەكردو ب دیكپرست، ھندكی دیك ب ئایینپرست و ھندكی دیكـــش ب حیزبی ئاغایان

ناوزەد كرد. ھـــر رۆژەو درۆیكیـــان بـــۆ حیزبك ندێ لھات ھســـت، تا وایلدەبھ

ئحزابكانی خۆیان تجمیدكرد.بشی ھشتم

فازیل پیرداود: لدوای ١٩٥٨ حیزبی شیوعی ھر رۆژەو تۆمتی بۆ حیزبك دروستدەكرد

فازیل پیرداود

حمید ئبوبكر بدرخان

مرۆ

وەالئـ وەبوویــــن، كاتــــبیســــتی ئزۆرجـــار گولپشوازیكردنی ئو ھاووتیانی ك كاری فرمانگیان ھیو برپرسی یكمن، یا ھر كسكی دیك بوپڕی ھست بلپرسراوی مام لگڵ كســــی برامبــــری دەكات و بقوی كــــوردەواری خجاتــــی دەكات، ئوەنــــدە رزی لدەن یــــان بپچوانش

ھی دەی بردی قوتداوە!! لنوان ھاووتی و برپرساندا، وەكو برخت گوتنی:" ناب ئو دیوارەی لنوان ئكتر "وخب و دەب نــــبم یمــــاوەردا ھو جبۆی جی خۆیتی ئمۆش برپرسانی كورد ئو دیوارەی دروستیانكردووە، بیوخنن..

توك كاریان دەكتیان كاتھاوك لزۆر ژنۆیان دەشــــكی حكومی ئرمانگــــالی ف ممشــــ ر ســــگئ چونك ،و واوەیالیان كرمانگف كرێ لــــن جــــبكارەكان جخــــۆ ،ممشــــ یــــك رۆژی تــــودەكرۆتین ئــــوا بوت، ئگر"٢٠"واژوویشــــی

ئاسا"١٥"رۆژی دەوت... ..برادەرین

،یــــھ گرنگتــــر خۆشــــترو لــــوە چــــی كاتــــ ھاووتییــــك پۆســــتك وەردەگرێ و خــــاك و لبرامبر"نیشــــتیمان نتوە"راســــتگۆ نبــــ و بڕــــك و پكی

كارەكانی جبج نكات.. بۆچی دەب، كسی یكمی فرمانگك ھر ئمر بكات و بب ئوەی خۆی لپرسراوانو لخۆ بوردووانــــ كارەكی جبج بكات.. چونك دەب، ئمۆ تاككی كورد"وەالئ"ی، ھب پش ھر شــــتكی دیك، ئگر كسی یكــــم لســــر حیســــابی ئولویــــت و محسووبیت بب ب ھرشتكی لبرامبر ناتوانــــ بچووكدەبتــــوەو جمــــاوەر كارەكانی خۆی میســــر بكات، چونك كورد

!"ند نییسنی"پگوتبۆیــــ ھقــــو لجــــی خۆیتــــی ھمــــوو ئوكســــانی پۆســــت وەردەگــــرن و پلی برپرســــیارتیان بردەكوێ. ئینجا لھر ورەتر، تا دەگاتوەزیر گ ل"ك بنشــــو

بردەستی وەزیركی تمبڵ". ل یابــــان بۆئــــوەی برھم زیــــاد بكات، كركارەكان وەالئیان ھب بۆ نیشــــتیمان و خاك و نتوە، وەزیری ئو وت بیانیان رمانگی فر زۆربسعات ببۆ ماوەی"٢"سبرھمھنــــكان دەگــــڕاو جلــــی ئوانــــی شوە بھمان كركارەكانیش لبردەكردو ئامرەكانیان خۆشدەویست و رۆژ ب رۆژیش برھم زیادی دەكرد. بۆی رۆژنامنووسكی ھموو ئاراســــتی پرســــیارك ئمریكــــی توژەكانی كۆمــــگای یابان دەكات و پیان دە:"نھنی پشــــكوتنی كۆمگای یابان،

چیی؟". ھــــر ھموویان بمجــــۆرە وەم ئوانیش دەدەنوەو دەن:"ئم نیشــــتیمانی خۆمان خۆشــــدەوێ و وەالئمان ھیو دسۆزین بۆ

كارەكانی خۆمان". ئمــــش وتــــی خۆمــــان دەكــــرێ بۆیــــخۆشبووێ، چونك لبرامبر"مژوو، دادو دادپروەری كۆمیتــــی، خاك و نتوەو رپرســــیارین و با نیشتیمان بنیشتیمان"ب .بنیشتیمانی خۆمان بزانین.. وەالئمان ھئوكات ن كۆمگایكی تمبمان دەب و

ن برپرسكی تمبڵ.تبینی: لبر نووســـینی گۆشی ھردوو رۆژنامنووسان (محمود زامدارو ســـمكۆ عبدولكریم، گۆشـــی (مرۆ)

لرەدا گیرسایوە.

٨٧

ژمارە (٩٦)ی ئایاری ٢٠٠٨/٥/٢٢رۆژناموانی6جۆزەردانی ٢٧٠٨ی كوردی

حاجی ممۆسرتاپای وت خوالوو بوو. لو رۆژەدا خباتی چكداری كورد ھرەسی ھنابوو، دەیان ھـــزار پشـــمرگی برەكانی جنگی نوان رژم و شۆرشی كوردستان شـــپۆڵ شـــپۆڵ بـــ چككانیانوە یانی كۆموە. ھاوڕسلیم دەبوونتل ناوچكانی ســـركردایتی شۆرشی (چۆمان) و دەوروبری ل برەبیانكی یانم ھاوڕئـــ وە كزوو گردبووینـــ

بوون.خدر كركوكی، انور شـــاكلی، دیری ،الن بایز، دلشاد عبداللرسر، ئتایصابر گۆران، جمیل رەنجبر، عباس محمد حسین (حاجی ممۆ)، "مامۆستا حســـن" ك لناوچی ماوەت پشوازی

لكردین.دەوروبـــری لـــ گردبونوەكمـــان شـــارۆچكی قســـرێ بوو ك ھر دوو ســـیكمان لالیـــن كاك (نجم الدین عزیـــز)ەوە بـــ ســـیارەكی یكتی قوتابیانی كوردستان گیاندراین ئوێ. بو نیازەی ئم برەو ناوچی ماوەت یانی كۆمای ھاوڕكـــدەچیـــن و تلماوەت گـــرد دەبنوە، بمبســـتی بستنی كۆبونوەیكی فراوان و دانانی برنامیك بۆ جاڕدانی ســـر لنوی بردەوامی موقاوەماتی شۆڕشـــگانی پارتیزانی و ئوجا بســـر ناوچكان دابش دەبینوە. ئو ھاوڕیان زۆربی زۆریان ماون، بۆ مژوو دەیم، ك لوێ من ڕەخنم ھبوو بـــۆ چوون ماوەت،

چونك پم گوتن، ئگر نیازی بردەوامی یمان ھرگانشمكداری پباتی چخبۆ ھمـــوو لمـــاوەت كۆدەبینوە! بۆ بسر ھاوڕیكمان ھرچند یكسر ناوچكان دابـــش نابین، تاكو خك لخۆمان كۆبكینوەو بر ل تســـلیم بوونوەی تكای پشمرگكان بگرین و ھـــر بۆ نمونش مـــن لگڵ نزیكی زیاتر ل (١٠) پشـــمرگی ناســـیاوی مئ مكرد بوو كخۆم و دۆســـت قســـبوونوەمان تســـلیم نیازی (كۆم)نییـــ و ئامادەیی خۆیـــان دەربیبوو، بیكوە بگڕینوە ناوچكانی ھولر و خك لخۆمـــان كۆبكینوە، بم ھاوڕیان گویان ب پشـــنیارەكی من یرمانی كۆموە فداو گوتیان ئـــنو دەبـــ جبجی بكین و ئوەی رازی نیی، دەتوانی لگڵ ئم نیت! منیش ئوێ ڕۆژێ دەروشی ب چند و چۆنی كۆم بووم، بگـــر كاروان كوتم و تفنگكی بنۆی درژم لشـــان كرد و لرۆژی ٣/١٣ ئم لناوچی قســـرێ ـــرەش دەبگرت.. لنگاومـــان ھھئوە لبیر نكم، ســـرانی ئودەمی كۆم كـــ زۆربیان لـــ دەوروبری چۆمان بوون، ھر لیكم ھنگاوەوە خۆیـــان لھاوڕیانی خوار خۆیان جیا كردەوە و ببیانووی سیر و سمرە، خۆیان بماشـــن بدیوی ئـــران دا، خۆیان گیانـــدە ناوچكانی پنجوین. ئمش ئو كۆم ھاوڕی بب ئوەی

شـــارەزای ڕگاوبان بین، پشمرگ و شڕكری بتوانا بین، ھموومان یان دەرچووی زانكۆ یاخود ھشـــتا قوتابی زانكۆ بووین، تاك یك كركارمان تدا نبوو. ھر لیكـــم ھنگاوەوە كاك (نجم الدین عزیز) ب بیانووی بردنوەی ماشـــینك گڕایوە، ك یك سیارە كل و پلی وەك چك و تقمنیشمان كرابـــووە كـــۆڵ! لـــ قســـرێ وە دوو سیارەی جب-مان گرت ك ھتا دۆلی شھیدان-مان ببات.. سیارەكان ھتا ئودیوی لوتكی مامرووت ك ھشتا مۆگای بارزانییكانی بســـرەوە بوو ب دیـــارە چك دژە ئاســـمانیكانوە بـــوون، زیاتـــر نرۆیشـــتین و لقوڕ چقیـــن، ناچـــار ھاتین خـــوارەوە و باران دەستی پكرد، كل و پلكانمان بپلپروســـك گیانـــدە پنادیواری وە كـــرگانشـــمو پخانـــووی ئـــپاسوانی مامرووت بوون.. لوێ چند وغكمـــان بكرێ گرت و بڕێ كوتین و لگوندی (زارگلی)شـــومان بسردا كوتمزگ ناچاری چووینـــھات، بو بارگمان ل خســـت، خكی گوند، وە كمـــان كۆبونورەو بچووك لگـــئم چین و برەو كوێ دەچین، ئوەبوو ھندێ كس ھوالی ئمیان گیاندبووە بارەگای (ناوچی ھزی ئازادی) ك كاك سعدی پیرە یكك بوو ل ئندامكانی .. بیانی لناو گوندەك دابش بووین بۆ نان خواردن، بڕكوت كاك (جمیل

رەنجبر) ك خریكی بكرێ گرتنی وغ بوو بـــۆ باركردنی كـــل و پلكانمان ھتا ئـــو گوندانی بنـــاری قندیل- ســـر رووباری رەزگ و مارە دوو. كاك سعدی یكسر كاك (جمیل)ی ئاگادار كردبـــوەوە ك مفرەزەیكـــی بارەگای ھز- رەوانی ســـر ڕگاكان كراوە بۆ گرتن و چـــك كردنتان، ئم ھمومان ئوانـــی ھولر، لگڵ (ســـعدی) ناسیاوی یكتری و ل یكتی قوتابیانی كوردستان ھاوخبات بووین و یكترمان باش دەناسی، بم ئو نیدەزانی جارێ (كۆم) چیی، بكو ھروەك گروپكی كۆنـــ جاللی- ســـیریان دەكردین و

لمان دەسلمینوە.ئوە بوو ك كاك (جمیل) بوغكانوە ھاتوە، زوو بارەكانمان باركرد و نھنی و ڕێ و شونی ل قومانمان تاووتوێ كـــرد و ڕگای ئاســـایی-مان نگرت و بنـــاری گونـــدی (كۆمتان) ت بگرە بپڕیـــن ك بارەگای ھزی ل بوو. تاكو بسالمتی لكۆتك پڕینوە و شو لرەزگو مارە دوو بارەكانمان خست و

وغدارەكان گیاندەوە.پاش یـــك ھفت لناوچـــی ماوەت خۆمان دیتوە، بم ھمووی وەرس و ب وورە، چونك بخۆشمان نماندەزانی چارەنووســـمان بـــرەو كوی و بچی

دەگات! نیـــا مامۆســـتا (حســـن) كوێ تلـــنازانـــم ناوی تواوی خـــۆی چی بوو، بپیرمانوە ھات و بھولی ئو كلیلی ژوورەكانـــی قوتابخانكمان وەرگرت، كـــ زۆربی خكك بمال و منداوە شارۆچككیان بج ھشتبوو، بكو پۆل پۆل بچككانیانوە برەو شاری ســـلمانی بۆ تسلیم بونوە ڕچكیان بســـتبوو. لرەدا ئمـــ نماندەزانی چی بكیـــن و چاوەڕوانـــی چین! تاكو لناو خۆمان ك ھاوڕیان (ئرسالن-

دلـــر- انور شـــاكلی) سرپرشـــتی كاروانكیـــان دەكـــرد لپرســـراومان داوامان بوون، كۆبوونوەیكمان كرد، كرد بیارك بـــدەن و ئم ھر لرەو وە، كـــتـــكۆبووین وەیو شـــبـــنكس دەمانناس و نخۆشمان كس لناوچك دەناسین و شارەزایی ھیچمان نبوو، وا بچاك زانرا، ھندێ ھاوڕێ نجوین بچن، تاكو بزانن چ باســـبۆ پو بریاری ســـرانی كۆم ك زۆربی ئو دەم گیشـــتبون ئـــوێ. بچی گیشـــتووە. برادەران (انـــور و دلر و ئرسالن) كســـیان لخۆیان راندیت لگڵ ئم بمننوەو بكو ھرسكیان ئمیـــان ل قوتابخان بج ھشـــت و كاك (جمیـــل رەنجبر)یـــش بھۆی بدواكوتنی سۆراغی مال و منداكانی بشوەیكی رۆیشتن. پنجوین برەو كاتی (من)یـــان كردە سرپرشـــتیاری ھاوڕیانی ماوەت ك دەوری پنج كس بووین، شـــوان پاســـوانیمان لخۆ دەگرت.. شـــوك دەوری سعات دوو شـــو بوو كنۆبتی ھاوڕیك بوو، لبیرم نماوە كممان بوو، بندەریان بخبر ھنا، گوایـــ خكی چكدار ھاتونتـــ ســـرمان. ھســـتام خۆم بســـتوەو تفنگی بنۆم سوار كرد و مو لش ھوانی دیكن؟ ئكوگوتـــم ل ســـتبوو. جارێ لژوورەوە خۆیـــان بپشوە ئو برادەرە پشم كوت، گوتی تارمایی لو سربان دەھات و دەچوو، و بوو دامنبی خۆم ككنگمنیش تفئو و كالشینكۆفكم ل وەرگرت. گوتم تۆچند ھنگاوك ل دواوەی من وەرە، كر چوار دەورەی قوتابخانھچووم بسوڕاموە كســـم ندیت! گوتم، كورە باب چاوت رەشـــك و پشكی كردوە، بو ســـرمای ك دت سر ئم! خۆ خریك شـــارۆچكك تنیا ئمی تدا دەمین! ھر رۆژەی الیكی دیكی چۆل

دەبت! ھردووكمان ھاتینوە ژوورەوە و دووبارە سیری سربانكم كردەوە، سیرم كرد پشـــیلیكی گورە بسر لواری گویسبانكوە دەڕوا، بدەست خۆم نبـــوو، دام قاقـــای پكنین و ھاوڕیك زۆر تـــوڕە بوو، چیی ئوە لترســـان پدەكنـــی!! گوتـــم ھاوڕێ دەترسم ھر تارمایی ئو پشیلی بت، زەالم! برادەرەكرچاوی تۆ بووە ببلزۆر قس بوو، خرا چـــووە ژوورەوەو خۆی خستوە ژر پخفكی و گوتی چیتر من حرســـیات ناگرم و با ھموو وەختكان (عباس) بخۆی بیگرت. باش ركردە لیانی ســـیانی ھاوڕبوو بۆ بپنجوینـــوە كاك صـــالح تۆفیق-یان بۆالمـــان ڕەوان كردبوەوە و نیوەڕۆكی ك ھموو نیگران و چاوەڕوان بووین، گیشـــت المـــان و تـــۆزی بوژاینوە. دوای ئیســـراحت پـــی ڕاگیاندیـــن، یاری داوە كب تی كۆمركردایســـھمومـــان بچینوە شـــارەكان و وەك تكـــای خـــك تســـلیم بحكومت ببینوە. بۆ رۆژی دواتر بڕگای كلی قیران گیشـــتینوەو خۆمان ناونوس

كرد و تسلیم بوینوە.بشی حوتم

سرانی كۆم ك زۆربیان لدەوروبری چۆمان بوون ھر لیكم ھنگاوەوە خۆیان لھاوڕیانی خوار خۆیان جیا كردەوە

خوندنوەی الپڕەكان ... ئو رۆژو شوانیان لبیرم ناچتوە

حاجی ممۆ

دانانی پالنی راگینیدادەنـــرێ كـــیامپ ئـــوەی دوای وئامانجكانـــی دەستنیشـــان دەكرێ، نووســـینگی رۆژنامنووســـی میـــری ھدەستی ب وەرگانی دیدی سركردە م خۆی لكـــنگاوی یبۆ واقیـــع. ھ ل وە، كتوەكان دەبینكۆلینی لتوالین فرمانبرانی راگینی درژخاین تواو دەكرن، دەربارەی چۆنیتی بدی ی لو واتایانكان و ئنانی ئامانجھماوەی ناوەنجی خایـــن و درژخاین

.نیدەیگئامانجـــكان دیاریكردنـــی دوای لكۆینـــوەكان، وئنجامدانـــی دەتوانن رۆژنامنووسكان فرمانبرە بكاری ووردەكاری پوەندیی گشتییكان ھستن. ئوەش دەبت ھسنگاندنك، ك چۆن ئوانـــی ل ناوەوەو دەرەوەی كارڕایـــی تماشـــای ركخراوەكـــن وئامانجكان دەكـــن. ئاخافتن لگڵ گورە برپرسانی میریش دەگرتوە بۆ بارەت بكانیان سوانینت وەی لئ ،كخراوەكزو الوازەكانی رھ نشـــویان برنامك، یان پالنیكی دیاریكراو بزانن. قسش لگڵ جماوەر بكن بۆ دیاریكردنی بیـــرو بۆچونكانیان. دوای كوانینردوو تنگاندنی ھـــســـھ نبۆ شوكی پشـــتیواندەكرێ، لیستبھزو الوازەكان ئامادە بكرێ. بدوای

ئوەشـــدا پالنك دەربـــارەی چۆنیتی كك وەرگرتن ل شـــون بھزەكان و چارەســـركردنی شون الوازەكانیش

بكرێ.دەشكرێ پالنكی راگینی بب پرۆسی وە ئامادە بكرێ. دەســـت بووردبوونبابتـــكان بك. بیاڕ بـــدە تا كۆتایی ساڵ، یان ل ماوەی یاســـادانان، یان ب كۆتایی ماوەی فرمانەوایی ئوەی دەتـــوێ جبجی بكـــی. ییامكی تروتســـل و روون پرەپبـــدە. ئو

:خۆت بك ش لپرسیاران• ئایـــا بانگوازك بۆ پرینســـیپكان

ھی؟• ئامانجكان چین، ك دەتوێ وەدیان بھنی؟ ژمارەیكی واقیعی ھبژرە بۆ چاودان ســـری– ناب ل پنج ســـاڵ پتر تر نب- دوایی دابشیان بك، بۆ ئوەی دەتوێ جبجی بكی ئو ساڵ

یان سای داھاتوو، ئیتر ئوھا؟• چیم ل ھۆیكانی راگیاندن دەوێ بۆ

ئوەی بۆم بگینن؟• ئو پیامانی بۆ ژنان، خوندكاران، سرباز، بساچووان و خكی دیكش

ل ناو جماوەردا پویستن چین ؟• ئایا ئـــو ســـتراتیژە راگیاندنی، ك گشـــت پیامكـــ دەگین چیی؟ لوانیـــ ھموو ھفتیـــك جخت لســـر بیاردانـــی بابتـــك بكی.

دەشـــتوانی ل توی كـــۆی بابتكان، بابتكی الوەكی دابنی. بۆ نمون: گر چاككردنی فركردن بابتك ب، چند بابتكی الوەكی لـــ خۆ دەگرێ، وەك بشداریكردنی مامۆستایان، فركردنی دایك و باوكان ب شوەیكی گورە تر ل سیستمی فركردن و درژكردنوەی

رۆژ یان سای خۆندن و ئیدیش. ،وەیكردنم جۆرە شكردن بدەست پدەتوانی ھمتكی راگیاندن داڕژی، ك ل توانات دا دەب بكاری بھنی بۆ فركردنی خك، كارتكردن لسر رای گشتی، رازیكردنی سركردەكانی بیروڕا، چاالكردنی دانوستان و ھاندانی خك بۆ

ئنجامدانی كارڕایك.دی دی مایـــرەز گوتبـــژی پشـــووی كۆشكی سپی دە:" بۆ ئوەی پوەندی كارا ئنجام بدەی، پویســـت لسرت وكامی بكی دیاری پداویستییكانت لھموویـــان گرنـــگ تـــرە دایبنی، بیاریش بدەی لوەی دەتوێ پوەندی دەربـــارەی پوە بكی. وابكی پوەندار بی ب جماوەرەكت، دواییش دووبارەی بكیتـــوە" ھروەھا دەـــ:" ناتوانی ھموو شـــت بی. پویست لسرت بیار بدەی ئـــوەی گرنگ بیی. چاو لسر ئو الین دابن، ك پی دەی. ســـبارەتیان لۆجیكان زمانكـــی ببئاخڤ. دوایی پویســـت چند جارك وە. چونكیتت دووبـــارە بككیامپخك سریان قاو زانیاری زۆریشیان ل بردەست دای، ك رۆژان ب درژای

ماوەی ھواكان پیان دەگا".ئامادەكردنی ھمتی راگیاندن

كاتی ئامادەكردنی ھمتی راگیاندن، پویست ئوان بكی:

یشتن بتی گك دەربارەی چۆنیپالن •.ك ئامادە بكخ

• پالنكـــت بۆ چنـــد ئركك دابش .بك

بۆ ك كی ســـاتی ئامادە بكیخشت • ك، دوایی بژوویـــچ م و چـــی وبـــ

بردەوامی نوی بكرەوە.چاودركردنی بۆ سرپرشـــتیارك • كارەك ك ،نیاش بد ،كان دابنركئ

ب گورەی خشت ساتك دەڕوا. ویســـت ئامانج و كاترەی پگو ب •

كۆتاییكان بگۆڕە. كشداربووەكانی پالنب سڵ كگل •ب ڕك و پكی كۆبونوە ساز بك. ھر

ســـكرتری لـــ ھـــر ھموویـــان دەستی ســـرۆكی بۆ رۆژنامنووسی فرمانبران و ركخری خشتی ساتی و نووســـری گوتـــارو یارمتیـــدەری

یاسادانان.• پالنك پكوە لگڵ گروپك پسند

.بك• پالنك جبج بك؟

• رووداوەكان بۆ پشـــتیوانی بابتكان .نكار بھب

.یاسادانان دابن كان لئامانج •• ل گوتارەكاندا چاو لسر ئامانجكان

.دابن• لـــ پیامكتـــدا بـــۆ جمـــاوەرە كان لالوەكیی تت بابجۆرەكجۆرب

ئامانج بگرە. ك لند پسپۆڕك یان چسند كچ •دەرەوەی ركخراوەكت بۆ پشكشكردنی ھمان پیامی پوەندار ب ئامانجكانت

بكار بن، ھروەك خۆت دەیكی.• وەمی كـــ، چی، كـــی، لكوێ، بۆچی، چۆن بۆ ھوا كالســـیكییكان بدەرەوە، بۆ ئوەی یارمتی پیامكت تئاســـانی ب ب بكی وای ھبدا دید

گیاندن. ،یوە ھدوا خا وەندی بـــوەی پئگرنگ ئامادە بیت بـــۆ ئوەی جماوەر

لوانی خوارەوە ئاگادار بكیتوە:• كام برنامكیو كام نیی؟• چی وای دەكا داواكراو ب؟

• چۆن كاریان تدەكا؟• لـــ ماوەی كورت خایـــن دا چی روو

دەدا؟• لماوەی درژخایندا چی روودەدا؟

وەی كل دەكا جیا بـــ چـــی وای •براستی روودەدا؟

• لپرسراوتی میری ل برنامی نوێ چیی؟

• ئو مـــاوە كاتییـــ چنـــدە و كی گۆڕانكارییكان روودەدەن؟

• گر سركوتنی ب دەست نھنا چی روودەدا؟

• جمـــاوەر چـــۆن دەزان، گـــر ئو سركوتنك بدەست ھات؟

• ئو كارڕایان چین، ك لجماوەر داوا دەكرێ ئنجامی بدەن؟

مارلین ڤیتزواتریش سكرتری پشووی كۆشكی سپی دە، یك ل رگاكانی

،وەیكانت ئواھ ردەوامی چیرۆكببدوی لـــوەی نیازت بیـــی، دوایی

.گوتووت ی، گی، دوایی دەدودەیپالنی راگینی

پنج ئامۆژگاری ب كك• ھـــاوكاری لگڵ ســـركردەو گورە فرمانبران بك بۆ دەست نیشانكردنی پرەپدانی بـــۆ روونـــكان. ئامانجئـــو ئامانجانـــ و دووپاتكردنـــوەی زۆر كۆبونوەی ھســـنگانكانیان،

.بك• بانگوازك بۆ پرینسیپ و ئامانجكان ئامـــادە بكـــ. پالنكـــی راگیاندنیش جبتی جچۆنی بارەت بســـ دابن

كردنیان.• وەمـــی پرســـیارەكانی كـــ، چی، ی، بۆچی و چۆن بدەوە لكوێ، كـــل

كاتی گشپدانی پیام بۆ جماوەر. كـــرنامب چـــۆن دابنـــ پـــالن •و بواری سركوتن ھدەســـنگنی،

نوچدانی.• پیامك لناو ھر شتكی برپرسی

.پرسراو دەیكا دابنمیری لبشی ششم

گنجان توژكی گرنگی نو بونیادی كۆمـــگاو سیاســـتن، گنج حزو كردنئاراست میشھ ئارەزووەكانی برەو ژیانكی تازەو پ لمدەنیت، سروشتی گنج وای ك زۆر ئارەزووی گۆڕانـــكاری ھی، لنـــو كۆمگاو سیاستدا جا ھر شوازكی سیاست بت، لرەوە مبســـتمان دەزگایكی ،دەنییـــكـــی مگایگرنگـــی كۆمئویـــش حیزب، ھروەك گرامیشـــی دروستكردنی كۆرپلی حیزب دەت ئومدو وات ،دەنییم كۆمگایكی خۆزگـــی ھـــزە كۆمیتییـــكان لســـرووی ھموویانـــوە توـــژی گنجانن ك مومارەســـی سیاســـت بكن سنترك بۆ ھۆشیاركردنوەی مرۆڤكان و تكشـــكاندنی بھاو ھما سیاسیی كۆنكان لڕگای مومارەسی سیاســـییوە لرەوە دەمـــوێ ئاماژە بوە بكم ك مرج نیی ئوەی لنو حیـــزب نبت كاری سیاســـت كردن نكات زۆربی تورەكانی نو بونیادی سیستمی سیاسی و فلسفی سیاسی برجســـتبوونی سیاســـتكردن و رەفتاری سیاسی ھزە كۆمیتییكان و جماوەرە بشوەیكی گشتی، واتا لئستۆی پویست سیاست ئوەی بگرت چۆنیتی پگیاندنی ھۆشیاری "سیاســـی و گروپی فشـــارە"الجماعك ئویش بدوای خۆیدا رای گشـــتی جمـــاوەر گـــ دەكات لئاســـت بدیھنانـــی مافی مرۆڤـــكان. بپی ئو توانینی سرەوە ئم بكورتی ئامـــاژە ب كرۆكی وتارەكـــ دەكین.

و حیزبنكی زۆر لنجان تا رادەیگسیاسییكانی كوردستان لبیركراوەو لبواری چۆنایتیدا پنادرت گرنگی وەیان نییتی ئدەس ی كو مانایبگۆڕان لنو بونیادی كالسیكی سیاسی یاردانیان نییزی بن، ھدروست بكل ریفۆرم كردنـــی كۆمگاو بونیادی سیاســـیدا لبر كۆمـــك ھۆكاری خودگرایـــی و بابتگرایـــی فاكترە خودییكان پیوەندییان ب تكشكاندن ك یوە ھنجاندبوونـــی گو نائومھۆكاری ئـــوەش زیاتر بۆ زابوون و ھیممنی واقیعی كۆمیتی و بھا دەگڕتوە، سیاسییكان كالسیكییگنج لكوردستاندا بجۆرك كستی تك شكنراوە لالیك دەست یك لـــدوای یككانی نو ســـتراكتۆری كۆمیتی كـــ ھیچ تروســـكایی و ئومدـــك نیی بۆ بئـــاگا ھاتنوەو گرنگیدان ب زاتیت"خودیت" كسكی تاسر ئســـقان خمســـارد لئاست مافكانـــی بدەنـــگ لبرامبر حز ھموو دەســـتیش ئارەزووەكانی، ئو بدەنگی و خمساردییی گنجان زیاتر دەكات و دەیكات ب شریعتك بـــۆ درژكردنـــوەو بردەوامبوونـــی دەســـتی خۆی. ل دەڤـــری ئمدا تائستاشـــی لگداب لنو كایی بكمـــی سیاســـتدا گنجـــان زۆر ت، ببرییان ھـــن و كاریگدەبینردەلیلی ئوەی لنو ســـركردایتی و بكمی زۆر وجوودیان شونباكان ھی چونك ئوكات ســـركردایتی سیاسی ھر وتك چاالك و كارا دەبت

بۆ خزمتكردنـــی مرۆڤكان ك تیایدا گنجان ئو سركردایتیی ببن بڕوە بحوكمی ئوەی كـــ ھگری بھای نوێ گـــری و مدەنین، بھا تازەكان بنمـــای بیركردنوەیان پكدەھنت، لوتی ئم بونیادە كالســـیكییكی سیاســـت ك ھاوشان لگڵ بونیادە كۆمیتییكـــدا لگڵ خواســـت و نوە. بۆ وتنجان نایئارەزووی گكاتك گنجك روو لسنتركی یا ركخراوكی حیزبـــی دەكات لتوانای دای كارك یا خزمتك بخك بكات لبرامبردا دنیایك ھمای كالسیكی و نتوەیی دەوەست لبرامبریدا، دەبت گورەترین رگری لبردەمیدا، ئوكات گنجان ناچار دەبن گنجایتی لدەســـتبدەن، ئارەزووەكانیـــان و بقوربانی كۆمك ئیمتیازاتی ماددی و شـــتگلی تر بكن، لرە پرســـیار ئوەیـــ ئایا بۆچی ئـــو گنجانی كوا بانگشی كاركردنی مدەنیانو بدەســـتھنانی خواستكانی گنجان دەكن، وەختك چوون سر كورسی دەســـت راســـتوخۆ بدەنگ دەبن و دەبنـــوە كســـكی موحافیزكار و برگرییكی سرســـخت ل دەست و حكومـــت دەكـــن، ببۆچوونی من ی لتی سیاســـی رۆندە دەســـچ یوە ھنجانـــدەنـــگ كردنـــی گبلبرامبر پدانی كۆمك ئیمتیازاتی حیزبی و حكومـــی، ئوە لبرامبردا ئوەندەش پیوەندی بب توانایی و ك ،یوە ھنجـــان خۆیانالوازی گھمیش رۆحی یاخیبوون و سركشی خـــۆی لیـــاد دەكات، لبرامبـــر وەزیفی خۆی، خۆشگوزەرانییكانی خۆی دەدۆڕین و لدەستی دەدات وەك گنج، ناسنامو شوناسی برخودان ە

یاخی بوون لدەستدەدات.

گنج و دەســـــتحیكمت نامیق

* ل ژمارەی پشووی (بدرخان)دا، مال پشت (تابلۆكی بابتی لبشیر ب ٢ ھزار دینار مزاد كرا)، كتئای چاپوە، ھی بھۆی نووسراوە (وفي أنفسكم أفال تفسرون) أفال أنفسكم (وفـــي راستييكی

تبصرون).ل الپــڕەی ژمــارەدا، ل ھمان *بۆ چیرۆكك مندان)دا، (نرگزی مندان بوكراوەتوە، ب ناونیشانی

بھشتی بــاش ــی ــاوڕ ھ ــا ــای (ئنووسرەكی ك زەویــیــ؟!)، سر گنجكی مردمندا بناوی (كاروان (كاروان ئو بوكراوەتوە، علی) زموونئب نووسرۆژنام لی)ــعنیی، ك چندین سا ل رۆژنامی

(كوردستانی نوێ) كاردەكات.علی ـــاروان (ك یكمیان ،بۆیمحمود)ـــو دووەمینیشیان (كاروان

.لی قادر)ــع

پرســـــــــپرسو ــدرخــان، ب ھفتنامی بــنــاوی *ــ (فــریــد زامـــــدار)و ــان ل ســرەخــۆشــی خــۆمبنماكیان دەكین، ب بۆنی كۆچی دوایی

(شادی خان)ی خوشكیان.پرسو ــدرخــان، ب ھفتنامی بــنــاوی *ــ (حــــازم یــوســفــی)و ــان ل ــۆم ــی خ ــۆش ــرەخ سبنماكیان دەكین، ب بۆنی كۆچی دوایی

(حاجی جمیل)ی برای.پرسو ــدرخــان، ب ھفتنامی بــنــاوی * ین، بدەك(دشاكر عوب) رەخۆشی خۆمان لس

بۆنی كۆچی دوایی (خزانكی).

روونكردنــــــوە

ریپۆرتاژی: زیاد ئیسماعیلســــرباری ئوەی چندین ركخراوی تایبت ب مندان و ركخراوی دیكی ت بشــــی تایبب تیــــش كیكۆممندانیان ل كوردســــتان ھی، بم تائســــتاش ناو بازاڕو گــــوزەرو كوچ و كۆنكان پ ل مندای دەســــتگو ســــواكرن، ك بگومان بۆ دوارۆژی خۆیان و میللتیش شتكی نخوازراوە، ھر لبــــر ئوە لــــ خوالنوەیكی خــــرای ناوبــــازاڕ چاومــــان بچند منداكی دەستگ كوت و زۆربشیان ممی پرســــیارەكانی ئوە خۆیان لبدوور دەخست و زیاتر لوە دەترسان

ك ئم پۆلیس بین. و منداڵ"كوڕــــك دوو ســــرەتاش، كچك"بیكوە بــــوون و ھرچندە نیانویست قس بكن، بم ب پدانی بك پارە ئامادەی خۆیان نیشاندا بۆ

وەمدانوەی پرسیارەكان. ن، وەكو خۆی گوتی: لیما حوسش

دایك و باوككی ھژارەو دانیشــــتووی كۆمگای شاوەیس لھولر، شیما تمنی حوت ســــاو بھۆی خراپی .قوتابخان تبارو گوزەرانیــــان ناچشیما دە:"جارك پۆلیس منی گرت و پی گوتم: تــــۆ دەرۆزەكری"منیش گوتم: نخر من بنشــــت دەفرۆشم و دەرۆزەكرنیم، بۆی پۆلیسك ئازادی

كردم. مندانیش، ركخراوەكانی لبــــارەی شیما دە:"تائستا ھیچ ركخراوكی منــــدان پینگوتوومــــ مایشــــتان

."یكول دوعــــا، كچكی دیكیــــو تمنی نۆ ســــان، دوعا ناچ بۆ قوتابخانو لنــــاو بــــازاڕدا ھنــــدێ وردەوای بدەستوەیو ئم دوكان و ئو دوكانی پــــدەكات، دوعا نایــــوێ لوەزیاتر ھیچ قسیكی دیكمان بۆ بكات و برا بچووككشی وەكو خۆی گوتی:تمنی دووساڵ دەب و بردەوام دەوروخولی

دوعای خوشكی دەدات. جگــــ ل مندانــــی شــــاری ھولر، ئســــتا بھــــۆی ئاوارەبوونــــی چند خانوادەیكی عرەب لناوەڕاســــت و مندانی عراقدا، دیكی شــــارەكانی دیكــــش لنــــاو بازاڕەكانی شــــاری ھولــــردا دەبینرن. محمد جاســــم یك لــــو مندانیو بھۆی خراپی باری ئمنی، خانوادەكیان لشاری موســــوە ھاتــــوون بــــۆ ھولــــر، محمد لشــــاری موســــ تــــا پۆلی دووەمی ســــرەتایی خوندووە. بم لھولر لخوندن داباوەو ناچ بۆ

.قوتابخانمحمد بو تمن ناسكیوە جگرە ك وەش دەترسو زۆر ل دەفرۆشــــئم پۆلیس بین و بنیازبین بیگرین بۆی خرا رۆیشــــت و بــــدەم رگاوە بزمانی عرەبی گوتی:"یككی دیكش نــــاوی ئمیان نووســــی بــــم ھیچ

."داینعاشیان نم

ــــر و منداولناو بازاڕی شــــاری ھدەستگەكانمان جھشت و چووین الی بڕوەبری بڕوەبرایتی پاراستنی منداڵ، دلشــــاد محمود، یاریدەدەری سرۆكی توژەران ل بڕوەبرایتی پاراستنی مندان ك لسای"٢٠٠٥"ئم دامزراوە، دلشــــاد تییرایوەبڕبمحمود لوەمی پرسیاركی بدرخاندا گوتی: ئم بڕوەبرایتیی ســــرەتا بوو، بۆیكی نۆگرامەوو پیھیچ پبۆ ئم مبســــت لیژنیك لالین بڕوەبرایتــــی گشــــتی كاروبــــاری كۆمیتی، بــــۆ دانانی برنامیكی كار دامــــزرا بــــ ھمائاھنگی لگڵ دكتۆر كریم شــــریف و مامۆستایانی زانكۆی ســــحدین. ســــبارەت بو پرســــیارەش كــــوا لم"٥٤"بنــــدەی مافكانــــی منــــداڵ توانیوتان چندی جبج بكن؟ دلشاد محمود گوتی: ئگــــر داتایك نب، تــــۆ ناتوانی ســــتبم مبۆ ئ ی، بۆیكار بكــــكوردســــتان، منداپارــــزی لگــــڵ لمانگی ھشتی پار ساوە ك دوانزە توژەری كۆمیتیش بشــــداربوون رســــھكمان كرد لوتیایدا، رووپپارزگای ھولرو دھۆك و سلمانی و لئنجامدا ناوی"١٥٦٠٠"مندای ئیشكر

لھرس پارزگادا تۆماركرا. دەرچــــوو ھولــــر، لشــــاری ك"٨٢٣٩"مندای ئیشــــكر لم شارەدا ھی. ئم فۆرمكمان دروستكرد ك چل و چوار پرســــیاری لخۆ گرتبوو، ئو مندانشی ك پرسیارەكانیشی روبڕوو كرایوە ل تمنی چوارسای تاوەكو ھژدە ســــای لخۆ گرتبوو. ئم لم رووپوەدا چند شتكمان بۆ دەركوت ك لوان مندانی دەستگ لوەرزی ل برزدەبتوەو رژەكیان ھاویندا وەرزی زستاندا رژەك زۆر دادەبزێ.

ھروەھا مندا دەستگەكانیش دەكرن ب ســــ بش، بشكیان بیكجاری لخوندن داباون، بشكی دیكشیان

ھم كاریان دەكردو ھم دەشیانخوند، بشــــكی دیكش لــــو مندان تنھا وەزری ھاویندا كاریــــان دەكرد، كلھۆكاری سرەكی كاركردنیشیان بژوی و ھژاری بوو، بم بۆ ئمش چند ھۆكاركی دیك ھبــــوو بۆ كاركردنی ئم مندان، یككیان بۆ پكردنوەی ئو بۆشــــایی ك منــــدان لوەرزی ھاوینــــدا ھیانو بدەســــت بتای، بب كار لكۆنكان دەســــوڕنوە. ،وەیالســــایكردن دیكــــ ھۆكاركی مادەمك مندای فــــن ماڵ كاردەكا، ،بن ویستیشیان پر پگوان ئئدەبــــ منداكی ئوانیــــش كاربكا، ھۆكاركی دیك نخوندەواری دایك و باوكانو ھستنكردن ب لپرسراوتی

لبرامبر منداكانیاندا. سبارەت بو پرســــیارەش، ك دوای ئم رووپوكردنو دەرەئنجامكانی، ئوان بنیــــازی چیــــن؟ بڕوەبری بڕوەبرایتی پاراستنی منداڵ گوتی: بنیازبووین كوا لگڵ منداپارزی نجامانو دەرەئر ئسكوردستان كار ل پرژاینوە نداخــــم بین، بــــبكســــر برنامكمان، چونك ئســــتا بڕوەبرایتییكمان لسروبندی ن بنیازن بیكو بوەیوەشاندنھسنتر. دلشاد محمود ئوەشی گوت: ك یك ل كشــــ ھــــرە گرنگكانی

.یی بودجلسوان مئپشــــكوتوو لوتانی گوتــــی: ئو ،ین ھمنــــدا ت بی تایببودجــــبم بداخوە ئم ھیچ بودجیكمان نییــــ بــــۆ پۆژەكانمــــان، تنانت بۆ پداویســــتی و كینی كــــل و پل بڕوەبرایتییكشــــمان. نــــاو بۆ لكۆتاییشــــدا، دلشاد محمود گوتی: جبجكردنــــی بندەكانی مافی منداڵ لكوردستاندا پیوەست بو یاسایی ك حكومتی ھرمی كوردستان واژووی لسر كردووە، بم تائستاش كاری

پنكراوە!.

شاخوان علی

عیب نبی

ھیچ عیبی نـــاوێ پیاو خوو و خدە ب ژنوە ڕەم" .ر ژنبر زمانی ھردی ســـبگرێ و وسوور" ئامۆزای باوكم ھندە خۆش باوەڕ بوو، ك قســـیو بلم وتك دەكئاو قوم بھدەختا، تبیعتكی زۆر سیری ھبوو، ھنـــدەی حز لناو ژنان بـــوو، قت حزی ندەكرد نیو ھندە لگڵ پیاوان راوەســـت و سرەڕای ئوەی دوو ژنی جحی ھبوو، بو دوو ژن دی داندەكوت و چاو لدەر، لھر ســـوچ. بر دەرگایك. شـــون، كچك، بوەژنكی تڕی بینیبوای ژراو ژر تادەما نخاسم ئگر ئو كس جوان بووای ئگر نیورابوایـــ تالیقكی لدات، ئوە لدواوە لدوورەوە ئاھكی قووی ھدەكشا"بڕاستی پیاوان رحو تســـوور لـــ جوان بوو" ڕەم زی لو بم و ئزەون، ئد و قلبوو نابنكنوە وەل چونك خاوەنی دوو ژن و پك منداڵ بوو، ھمووكس لی ندەچووە پش. شوكیان من و باوكم بھۆی تازییی دایكی رەم، چووین مایان پرســـو سرەخۆشی خۆمانیان ئاراســـت بكین، نازانم لچییوە ،ورەیو بـــرا گدەســـت خوایوتم: مردن ب ند، ناناسمژارو دەونج و پیر، ھمردن گكی ھات كاری خۆی بج دەگین و برەو شـــونكی دیك دەڕوات، فرموو بھمووی ھفتیك ناب، ژنی ھاوڕیكم ھر بیســـت ساك تمنی دەبوو، كتوپ ل جتیكی بھزدا ژن نگیشـــت نخۆشخان گیانی سپارد، ئو ژن خوشكمب چاو شینیكی و با برزی پرچ زەردی دەم و چاو سوورە، دت ندەھات سیری بكیت، كچی چونك رۆژی موو دنیا كرد. رەمھئاوایی لواو بوو مات شكی بكات و بمكانم كار لسوور وەك قس كو خئ وە بكات بوەی حیساب بۆ ئئیكسر سرەخۆشـــی، تازییو تھاتوونتیھچوو:"ژن نیعمتكی گـــورەی خودای پروەردگارە، ژن قیمتی تواو ناب وااااااای ئگر دەستم ل ژنكی تر گیر دەبوو". منیش بب ھیچ مبستك وتم:"دەنا لو گڕەكی ئم كچك ھی بازن و زو زەبنكی زۆری ھیو خانووی خۆی و سیارەیشـــی لبنو مۆزەفی حكومت، چندجـــار ب ھاوڕیكم دە ئگـــر پیاوكی چاك شـــك دەبی من شووی پدەكم و وەعد دەست كری جوانیشی و چووەتیرەیـــك قتۆز كم، كچبۆ بكســـاوە" تائســـتا ئو ھاوڕیم چندجار قی وتـــووم وەرە لی گرتـــووم و پخـــیلبختی خۆت مدە پیاو ژنی وای دەستكوێ، وەتر چییسانوە حوە، لتسبۆخۆی دەح خاوەنی ز ك ببیتچاو تروكانر و لكسیو زەبن و خانوو و سیارەو ژن، كچی وەمی من ھـــر ئوەبوو ك من حـــزم لژن بم غیرەت لكوێ بنم ئگر غیرەت نیكا ھیچ". رەم سوور بخۆشـــحاییوە گوتی:"توخوا بزانـــ بۆمنی پ نای! وەعـــد رازیبوو یك سی خاری!" وتم:"باشم ككت بۆ بكك دەستبسرچاو" دوای تاوێ دانیشتن باوكم ھساو ســـوور ب ســـام، رەموە ھدوایمنیش بھپیكوە گوتی:"بقوربانی ئو چاوانت ی و جوان بۆم دەچییكبیر نل و شتبم ئداخـــوازی و خمت نب شـــتكی باشـــت بۆ وە ماڵ. دوو رۆژ پاشـــتر رەمڕاینم". گدەكســـوور گ گ خۆی گیاندە مامـــان و ھر بپوە لجیاتی دانیشـــتن و ســـالم و كالم یكســـر تھچوو:"ئوەی راستب ھاتووم بزانم ئیشكی منت چی لكردووە؟!" ك زانیم ئوە ئوقســـانی لدوەیو بڕاســـتیتی پاساوكم بۆ لكۆڵ خۆكردنوەی ھنایوەو وتم:"بداخـــوە درەنگ پی راگیشـــتین ئو شوەی لتازییك باســـمان كرد بۆ بیانی ویستم بچم بنج و بناوانی كچی ھاوڕیكی زۆریش دتنگ بوو پی وتم: ھر ئوشـــوە كابرایـــك چووەتـــ پـــش و داخـــوازی و ،ت بكردبوایك بووە دە زوو قسمارەكردنی یتـــازە كار لكار ترازا، جا بـــۆ زانیاریت ئو كابرایی ك شـــووی پكردووە لتۆ خراپتر س ژن و پانزە مندای ھی"، بم وەرە من تگبیركت بۆ بكم كتبی نوشتو نوشتكاریم ھیـــ ئگر حزت لیتی نوشـــتیكت بۆ دەكـــم كی چاو بدەی ھر كچك یكســـر حزت لبكات، بم قســـیان عیاری ھاتوە كۆ كیفساز بوو:"وەی بقوربانت بم خرا نوشـــتیكم بۆ بك". چـــووم كاغزكم ھنا ھندێ قسی قۆڕ و ب مانام لناوی نووسی وەو دامچامكی ئاوی پارە، جوان پتیپ و بدەستی. رۆیشت. پاش ھفتیك ئوارەیكیان بتووڕەییوە پیدا بوو رووی تكردم:"كسی و شـــتكرد ئیبت نت عوە قـــخـــاری ئقۆڕانم بۆ دەنووسی". خۆم لگوورە نبرد، بپكنینوە"مام رەمـــ چی بووە؟!!"ئاگری ی دەوێ لشـــتا پوانی دەباری:"ھو چنلنوشتك نووسیبووت ھر ژنك حزت لبكا عمری نمن و داوەشـــ".. مـــن لوەتی ئو نوشـــتیم خســـتۆت باخڵ و ب كۆن و گڕەكـــكان داغ دەبموە كچك بوەژنك تماشـــام بكات و حزم لبكات، كچی لم ھدن و ب تووڕەیـــی دەچنوە ژوورو توند تنو كئ سن، تومر دادەخســـدەرگام ل

لبن سری تۆیو ئوھات نووسیووە". نختك شژام بم بسر خۆشم نھناو خۆش بن ت زانیوتـــق رەمـــ وتم:"مامدەرمان یكســـر چاك ببتـــوە، تۆ پلت كرد ل كردنوەی دەنا كاری خۆی ب زیادەوە دەكرد ئســـتاش ك نوشـــتكت ھپچیوە تازە كاریگری نما، ئگر دەی ل نۆژەندا

نوشتیكی ترت بۆ دەكم". رەم سوور ئقی نگرت پی ھناو برەو دەرەوە رۆیی و وتی:"ئو نوشتی پشكشی .و دەردە دەچر بوەش ھـــئ چونك تۆ ب

دەی بدوعا". بخربی.

ریپۆرتاژژمارە (٩٦)ی ئایاری ٢٠٠٨/٥/٢٢

7جۆزەردانی ٢٧٠٨ی كوردی

ئا: بدرخانل بسركردنوەیكی بدرخانداو بۆ زیاتر ئاگاداربـــوون لكارو خزمتی پیمانگای تكنیكی كۆی، ك بۆ دوانزە ساڵ دەچ و، بب پچانوە،خزمت ب زانســـت و توـــژی خوندكارانی ناوچك دەكـــن، چاومان ب راگری پیمانگا د. وەلید محموود كوت و، ئویش سرەتا لوەمی پرسیاركی بدرخاندا گوتی: پیمانگای تكنیكی ١٩٩٦/٧/٢٠ بـــرواری لـــ ،كۆیـــب بیـــاری ژمارە"٢٧١٣" ســـرۆكی ئنجومنـــی وەزیـــران دامـــزراوە. ئوكات سرجم مامۆستاو فرمانبر و كارگوزاری پیمانگاك ل"٣٠"كس تپڕی نكردووەو، ژمارەی خوندكارانیشی"٤٦"خوندكار بووە، بم ئستا پیمانگای تكنیكی كۆی"١١٠"مامۆستاو

فرمانبرو كارگوزاری ھی و ژمارەی برزبۆتـــوە خوندكارەكانیشـــی

بۆ"٤٤٤"خوندكاری كچ و كوڕ. ئو بشانشی ك ئستا ل پیمانگای ژە بنرێ و دردەخو كنیكی كۆیترەوتی زانستی دەدەن، بریتین ل چند بشـــك لوان"بش پزیشكییكان" ك لبشی پرستاری -١٩٩٧- بشی تندروســـتی كۆمڵ-١٩٩٩- بشـــی شیكاری نخۆشـــییكان-٢٠٠٢-و دوا بشیش، لبشـــی سكردن – ٢٠٠٦،

پكھاتووە. كانیش لییكارگ شـــروەھا بھبشـــی كارگی كار- ١٩٩٧ و بشی ژمریاری -١٩٩٨ و بشـــی كارگی

یاسا-٢٠٠٠ پكھاتووە. ماوەی خوندن ل پیمانگای تكنیكی كۆی، دووســـاو بوانامی دبلۆمی تكنیكی لدوای ئم دوو سا دەدرت

ب خوندكارە دەرچووەكان. ماوەتـــوە بیـــن كـــ ئنجومنی پیمانـــگای تكنیكی كۆی پكھاتووە لـــ"پ.ی.د. وەلی محمـــود حمد،

بدوركار عیمانگا" و "سراگری پئحمد، یاریدەدەری راگری پیمانگا" و "سردەشت رەفعت تاھیر- نونری

مامۆستایان"ە. بشـــكانی ســـرۆكی ھروەھـــا ل كۆیـــش، تكنیكی پیمانـــگای كھاتووە، كش پرۆك بوت ســـحبریتین ل:"سردار حوسن- سرۆكی ژیان نخۆشییكان، بشی شیكاری

ئیسماعیل عبدو- سرۆكی بشی پرســـتاری، رزگاری محمد علی- سرۆكی بشی كارگی كار، روخۆش ئیســـعاق میخا- ســـرۆكی بشـــی ئاراس حمد كۆمڵ، تندروســـتی عبدو- سرۆكی بشی ژمریاری، كژال عوسمان حنا- سرۆكی بشی یاساو رەوشن لۆقا حناش سرۆكی

."كردنشی سبسبارەت ب ئامانجكانی پیمانگای تكنیكی كۆیـــش، د. وەلی محمود حمـــد راگـــری پیمانـــگا گوتـــی: ئامانجكانمان بریتین ل پگیاندنی تندروستی لبواری ناوەندی كادری ل بشـــ پزیشكییكان"پرستاری، شـــیكاری كۆمـــڵ، تندروســـتی ھروەھا نخۆشییكان، ســـكردن" ناوەنـــدی كادری پگیاندنـــی شـــب وەبـــردن لـــڕبـــواری بلكارگییكان"كارگی كار، كارگی

یاسا، ژمریاری". د. وەلی ئوەشـــی گوت: كئامانجی ســـرەكیان، خســـتن گڕی زانست و پشخســـتنی بۆ خزمتكردنی گل لـــ ردەوامبوونـــت و بو حكومـــپشكوتن بۆ كۆكردنوەی بشی نوی

.كنیكی كۆییمانگای تپ ل دیكلكۆتاییشدا، راگری پیمانگای تكنیكی كۆی گوتی: لسای دامزراندنییوە تاكو ئستا"١٢٧١"خوندكاری كوڕو كچ

ل پیمانگاكمان دەرچووە.

راگری پیمانگای تكنیكی كۆی د. وەلی محموودپیمانگای تكنیكی كۆی ب ٤٦ خوندكار دەستی بدەوام كردووە

یھ ی دەستگمانی و دھۆك ١٥٦٠٠ مندارو سلولھ تی پاراستنی منداڵ: لرایوەبڕری بوەبڕب

ئاخۆ نوەی داھاتوو دەتوانن شیاو ب لپرسراوی بن؟!

كنیكی كۆییمانگای توەبردنی پڕی بدەست

رپۆرتاژی: رزگار كۆچر ی لدوو مندا كگشتی قامر شسلپش خۆی درژ كردبوو لگل تپر بوونـــی ھر ربوارك ئو ب ھردوو روخســـاركی خماوی و دەستكی دەســـتكانی بۆ الی منداـــكان درژ دەكرد ب كو خدەكردوو داوای لـــبك پارە ھاوكاری بكن، پاش ئوەی پۆلیســـی ركاری ناو شاری ھولر خۆی و منداكی دەستگیر كرد ئوان ل ھۆك لگل چند سواكاركی تر چاوەری ئو ئفســـریان دەكرد تا لكۆلینوەیـــان لگڵ بكات، ئو ئافرەت ســـرپۆش كـــراوە تمن ٢٧ سای ب میسون خۆی پناساندین و پاشـــان گوتی باوڕ دەكن خۆشـــم نازانم خكی كوم چونك ھر رۆژە ل شونك خۆمان و رەشماكانمان ئگیرسینوە بۆی ناتوانم ب دروستی پت بم مـــن خكی ئو ناوچیم، ئو ئافرەتـــ رەش ئســـمرە وەك خۆی باســـی كرد رۆژان ل ســـنوری پارزگای موسل خۆی و چند ژنكی تر لگـــل ھاوســـرەكانیان دن بۆ شـــاری ھولر پاش پـــرت بوونیان بسر گرك وشون گشتیكانی شار

كی كارە زۆرجار لند سواو چئل ئۆتلكانی شار دەگیرسنوە یان تا ئوارە یكی درنگ بۆ شونكانیان خاوەنـــی میســـون دەگڕنـــوە، ٧ حـــوت منداـــ كـــ بچوككیان لتمنی ٦ سایو وەك خۆی دەلت بردەوام نوستووە و كوڕە گورەكشی تمنی ١٣ ســـاو ئویش بردەوام ل باوكی ســـوال دەكات و ھیچ لگلئوان خاوەنی ناسنام نین، دەربارەی ھۆكاری زۆر نوستنی ئو مندا ئو ژن ســـواكارە ب پكنینوە دەت باوڕكن ھاوسركم رۆژان ١٠ حبی خوتنی دەدات تا ل پشم بخوت بۆ ئوەی خك بزەییان پ بتوە ئو ژن بردەوام دەبت و دەلت و زۆربی زۆری سواكارەكانی تریش ب ھمان شوە زۆرجار بۆ ئوەی ھست وسۆزی برامبركت رابكشین ك سكی كم ئندام بۆ ســـواڵ كردن لگل خۆمان دەھینین، میســـون كاتك خۆی و ركفســـردەم ئب كانیـــان لھاورباسی ل ھۆكاری ھاتنی بۆ ناو شاری ھولیر دەكـــرد زۆر ب راشـــكاوەیی دەی وت ئمـــ تازە لـــم كارە زیاتر ین بۆیكی تر بكناتوانین ھیچ كار

ئگر چند جاری تریش ئم دەست گیر بكـــن ئوا ھر ئو كارە دووبارە دەكینوە چونك وا راھاتووین، ئو ژن پاش ئوەی ل قســـكانی تواو بوو باوشـــكی ب مندا خوتوەكی كردوو گوتی ئستا تا بازگكان دەمان گرنـــوە بـــم زۆری پناچت ھر خۆمان دەگرینوە ناو شـــار، ھر لو ژورەی میســـون دەســـتگیر كرا بوو ئافرەتكی تری بتمن ئویش خۆی و دوو مندای بچوكی ب تومتی سواكردن دەســـت گیر كرا بوون ئو ئافرت ك ئامادە نبوو ناوی خۆیمان ی كرد كو ھۆكارانت باسی ئبل پبونت پانر بۆ ئوەی ئوان سواڵ بكن و گوتی باوڕكن ئم لو كارە ل ك نازانین چونكزیاتر ھیچ شـــتمندایوە فیر�ی سواكردنیان كردوین دوایش ئم شونكی تایبتمان نی تا كاركی ل بكیـــن ئم موھاجیرین وھردەم دەگڕین بۆی دەبت بژوی خانرەباق نو شـــوژیانمان لـــ ب و ئافرەتین پاشـــان ئیدا بكپروخساركی خماباریوە گوتی كس ز بكات سواڵ بكات و رۆژانح یھ

دەست درژی بكرت سر ؟؟

ســـواڵ كارە ئافرەتـــكان ئگر چی ھندكیان زۆر بچوكن بم زۆرجاریش وە بســـانك ك لندن ھالیـــل تدەكر سكسیان دەستدریژی زۆری ركفسش ئپ یسون لر وەك مسئاماژە بچند روداوك دەكات ك خۆی و ھاوەكانی لناوچی پیشسازی خرەدین لقیب فتوشی ھاتوون، نپۆلیسی ئامادەی قائیم قامیت دەت زۆرجار ئم ل ناو شـــاری ھولر و دەورو بری ھدەســـتین ب دەســـت گیركردنی ئو سواكران بم لبر ئوەی سزاكیان بم شوی نی ئوان دوبارە روو لم كارە دەكنوە، پاشان نقیب فخردین دەت ئوان سیمای شـــارییان تك داوە رـــگا ل ھموو خكك دەگرن پاشان سواڵ ب مندال و كچی بالـــخ دەكن ك ھۆكارك بۆ بو بوونوەی چندین دیاردە، پاشان و سزایانخردین ئاماژەی بقیب فنكرد ك دوچاریـــان دەبتوە و گوتی ئستا بنامیكیان پ پ دەكینوە بۆ نھاتن ودووبارە نكردنوەی سواڵ كردن لناو شـــاری ھولر و پاشان وە نزیكترین بازگنینـــڕدەیـــان گ مر دووبارە الی ئر ھـــگدوایش ئ

دەست گیر كرانوە ئوا ناچار دەبین بۆ ماوەیكی زۆر دەســـتگیریان بكین

وبیان خین زیندانكان.

سواكارك .... رۆژان ١٠ دان عبی ڤالیۆم ئدەم ب مندا بچوك كم تا لپشم مات بكوت

رەسوڵ بختیار

كاتكلیكترناگین

قسو قسۆكزۆر لمژە گوتوویان ئگر درۆ باجی دەكــرا، درۆ بكمی زۆر بای لسر ئوكات ھموو الیك زۆر بئاسوودەیی دەژیاین، ب ئوەی كس ھب درۆیك

بكات. قسل كشب درۆكــردنــیــش دیـــارە وقسلۆك ك رۆژان لرەو لوێ گومان قسب یكك ئگر پشتر ،دەب لوقسلۆك درۆزن بوای ئوا لنو خكدا پۆلین دەكرا، ھركاتك قسی راستیشی بكردابای كس بوای پ ندەكرد، بم ئستا خكانك ھی بژویان لسر لھمووی ،ودرۆكردن وقسلۆك قسلقلم بــنــزان خك سیرتریش

دەدەن.قس وقسلۆك ودرۆكردن راست دوو شتی موو قسكۆتایدا ھم لك جیان، بلوقسلۆككان دەگڕتوە نو دەریای درۆ، ،یكدا ھیگموو كۆمو ھنش لمئدیارە قس وقسلۆكیش رەنگدانوەی كردار وكسایتی مرۆڤكان، ھبستنی ھر ،ما نییبن س بكیش الی زۆر كیقسوپسوان لپنا ك ئوكسی واتكردووە كاركی دەكــن، لسر قسی

بۆی خكانك شتی بۆ ھدەبستن.تنیا بوەن ھبستنش قس ئم لنوەندی توژێ وچینكی دیاری كراودا رۆشنبیران لنوەندی بكو ،بھومامۆستای ونووسر ورۆژنامنووس وھموو سرەتایی ومامۆستای زانكۆ ولنو یھ خوندن قۆناغكانی وفرمانبران وخوندكاران قوتابیان

.یزەرانیش ھندازیاران وپاروئو بۆچوون بپی یكو ھــر ئینجا رەنگدانوەی كارەكان قس دەكا، لوەش سیرتر ھمووش ھست بوە دەك كوا زۆرجاران قسن ھبستن كش وگرفتی گورەی ل دروست دەب، بم ئو ھر دەیكا ئیتر كاتكیش رووبــڕووی یكتر دەبنوە كسی قس ھبستراو سوند وحاشای نگوتووە وای ئو ك دەخوا گفتوگۆی ئم ھندكجار ئیتر لدەكا، یان بشڕ كۆتایی دێ یاخود ھیچ الیك

قس لگڵ یكتر ناكن. لنوەندی قسو قسلۆك ودرۆدا دووجۆر ھی، ھیان ئاسایی وھیان شاخدارە وكسی برامبر تاوانبار دەكن بوەی

كاركی نابج یان خراپی كردووە.نو بچین ــوردی ب زۆر بتوو ئگر بابتی درۆ وقسوقسلۆك ئوا دەبینین بۆ زۆرجار قوتابی بۆ مامۆستا وبووك وھاوكات وبپچوانوەش خسوو و نناس وكسانی ـــرادەر وب ھــاوڕی وەیمشورە وبچووك، بتی گسایك دە شتك خۆیوە ولالی كی ھر نگرێ سر برامبرەكی كاری بكو باسكان پاوانی تبب خۆی وتنیا ولونوەندەدا قازانجك بكات ئینجا چ مادی ب یاخود بتوان برامبر بۆ خۆی

رازی بكات. ئمش بدرژایی مژوو ھبووە وەك بھۆی بوونھ گورە خانوادەی زۆر ئو قس وقسلۆك ودرۆكردن پرتوازە توانیویتی دوژمنانیان وپیالنی بوون

ھموویان تووشی سرگردانی بكات. ك بكین ــوەش ل بــاس بتوو ئگر قسلۆك لنو كۆمگای كوردیدا ھی یان نیی، ئوا دەگین ئو رایی ك زۆربی كشكانی دادگا وئو كوشتن وبینانی تودەب دەب مان لوێ گورە ولل كمانشتی رۆژنام وگۆڤارەكان بگیكن لۆك رۆژانوقسمای قسر بنسل كوگرفت شك گیرۆدەی كس چندین قسب وكسانی درۆزن وكاتكیش دن وقسلۆك پشیمان دەبنوە ئوكات كار لكار ترازاوە وھموو باس چوونت واری لبیركردنوە، بم دیسان كاتك كسی برامبر تووشی كشیك دێ، دووبارە درۆ وقس وقسلۆكی بۆ ھدەبستتوە ودە ئوان ھر لكۆنوە ئو بزمیان

.یھ وات ئوەی درۆزن ب وقسوقسلۆك خوو تدەب الی ستبھ خكی بۆ ودەیكات كارك بۆ بژوی ژیانی، ئیتر گوێ بوە نادا ك كسانی برامبر زەرەر

دەكن.

r1970bakhtiar@gmail.cmm

8رگوزشتژمارە (٩٦)ی ئایاری ٢٠٠٨/٥/٢٢سجۆزەردانی ٢٧٠٨ی كوردی

باوكی لۆزانشـــتكی روون و ئاشـــكرای لھموو شارك چند كســـك ھی لژن و ل پیاو عقیان ئاســـایی مرۆڤكـــی وەك لدەســـتداوەو ھســـوكوت ناكن، لشـــاری كۆی چند ببوون ك مجۆرە مرۆڤانبوون لك ھسكجـــگای رابواردن و گاتـــو گمی مندانی

كۆیی سانی سرەتای ١٩٦٠ز بدواوە. لبیرمـــ ك منـــداڵ بووم لشـــاری كۆیدا بوون. ببوونك"ی ژن و پیاو ھتند"شـــچجـــگای رۆژ بڕكـــردن. چونكـــ ئـــوكات مندانی كۆی ھیچ ھۆیـــك نبوو ك خۆی پوە خریك بكات بۆئوەی كاتكانی ژیانی لشـــوو رۆژدا پ بڕبكـــن، تلڤزیۆن و ســـتالیت و ئینترنـــت و كۆمپیوتر و ئتـــاری و مۆبایل و ســـیدی ھیچی نبوون. لبیرم لسانی ناوەڕاستی شستكان بوو بۆ یكمجار ســـینما ھات كۆی ل گراجی بنزیخانی برانبـــر دانـــا شـــارەوانیان ناوشاری كۆی دواتر گوازرایوە بۆ برامبر ســـرای نوێ. رادیۆ بۆ یكمجار لســـای ١٩٣٥ز باوكم ھناویتیی كۆی، چونك باوكم كاری بازرگانـــی گورەی دەكـــرد ھی دەباغی ھاتووچۆی بردەوامی ھبوو بۆ شاری بغداو موس و پیوەندی بارزگانی ناردن دەرەوەی خـــوری ھبوو بۆ حلب. بۆیـــ ئو زیاتر ھســـتی ب ھنانی دووشت كردووە بۆ شاری كی"فلیپس"كنانی رادیۆیكیان ھكی .كۆیرەنگی رەشو پشكی خە، تائستاش كار دەكات و ماومان، دووەم شت، بۆ یكمجار باوكـــم دار پرتقـــاڵ و نارنـــج و كباتكی ھناوەو لناو ئم خانووە ك تازە دروســـتی كردبوو ل گڕەكی بایز ئاغا نزیك مزگوتی قام دار پرتتی، ئـــبایـــز ئاغا چاندوویتائســـتا مـــاوەو پرتقاڵ دەگرـــت ھموو خكی كۆیش شاھدی ئم راستیین. دوای باوكم خوالخۆشـــبوو، كاك زیاد ك چاوی پكوتووە داركی جوانو پرتقاڵ دەگرت.

ئویش چند دار پرتقاك ل قســـرەكی ل رگای حمامـــۆك دەڕونت. بۆی لرەدا باسی ئم شتانم كرد چونك بابتك وایكرد ك شت كندناو باســـكردنی ھ تشـــرامكلكۆی نبوون تا خكی بتوانن كاتی خۆی پ بســـربرت. لوان وەك باســـمانكرد ســـادەترینییان"رادیۆ"بووە. باوكـــم دەیگوت رادیۆك دەنگـــی لدەھات ئوانی برامبری دانیشـــتبوون دەیانگوت: ئی بـــۆ ونكی بدیار ناكوت وا ئستا خونی ئم خكی ئوێ رۆژێ ھاتـــدی، دەنگ و رەنگ پكوە

دەردەكون ل تلڤزیۆن.جگـــ لم، لـــم شـــارە ھندـــك گمو یاری بـــاو ھبووە ك منـــدان خۆیان پوە خریك كردووە. وەك یـــاری ق قیانو كورســـی ،وانـــك كو .ركانچاوشـــكورســـییان، تۆپانـــ و كیـــ و بردان و كوشكان و كلالیان و مووشان و پلیك زرەحانـــدان و مو كۆلالرە ھ لیكانـــپو قۆچقان ھاوشـــتن. ئمان ھندك لم یارییان بوون ك مندان خۆیان پوە خریك دەكرد. بـــم لمان خۆشـــتر گمكردن و رابواردن بوو بم شـــتانی ك لم شـــارەدا

ھبوون. یكك لو شـــتانی ك زۆر قس خۆشبوو، بدولرەزاقت" عدەچ وەلی زەمان كانی لقسشت بوو"ئم پیاوە، سرگوزشتی ئوەندە یوانوە لنـــر بیگگـــئ یخۆشـــی ھھبت بت ئم قسان قسی پیاوكی ھژاو نرەك و عاق، عبدولەزاق لماك دەژیا ب تنھا ك نزیك كۆنی تنگبر، كركی ھبوو زۆر خۆشی دەویســـت، ھربۆی زۆر بسرھات و سرگوزشتی سیروسمرەی ئم"كرە"،عبدولـــەزاق لگـــڵ یـــھجلۆكی رەنگاو رەنگی لسر پشتی كرەكی دادەناو گورینگی رەنگاو رەنگی پوە دەكرد، شوانیش"فانۆس"ی، بۆ دادەگیرساند و لملی دەكردو دەیگوت:زیندە روح با برچاوی خۆی ببینت، جگ لمـــ عینككی ل نایلۆنی چاوی دەكرد. لسك بۆ دروســـتكردبوو لكھاویناندا پووشی دەخست بردەمی و دەیگوت: با بگیای تبگات. كرەك پووشـــكی بۆن دەیگوت دەكردو نیدەخـــوارد. عبدولرەزاق باشـــ ك فت لنكرت بـــۆ ناویان ناوی

كر!!. جگـــ لـــوە عبدولرەزاق ھفتـــی جارك پشت كۆییان لقی دەبرد بۆ چیای فرەككھندـــك دارو چیلكی ل كرەك بار دەكردو ب كرەكی دەگوت بكندەردا ھاتی بھمان رـــگا بگڕـــوە نكی بم الو بـــوال الدەی تگیشـــتی؟ لدوای چند كاتژمرك خۆی دەگڕایوە. مندان كرەكی عبدولەزاقیان دەناســـی كس ھقـــی بســـرییوە نبوو كرەك بخۆی و دارەوە دەھاتوە بردەگای

ماوە!!!. سرگوزشتیكی دیكی عبدولەزاق ك زۆر ســـیرە ئویش ئوەی، عبدولەزاق چای ھپچاوی تنكیكی لســـر دەفرۆشت دادەنا چاپست و كتلیی رەشكی و رەژووشی گـــش دەكردەوە.ببازاڕی دەگـــا دەیگوت: چا، چای باش، خكی عبدولەزاقیان زۆر خۆشدەویســـت چایان لدەكی، ئوكات چا نرخكی یك عان بوو كـــ دەیكردە"چوار و"قوون رەش" ب"چـــای فلس"عبدولەزاق رەش"زۆر تـــووڕە دەبوو، ئیمانـــی ندەما، ك منداڵ وایان پدەگـــوت دەیگوت:"ھی بابت رەش"عبدولـــەزاق دەنگـــی ندەكرد، خۆی مات دەكـــرد ئگر یكـــك بیگوتبای"چای رەش"ھتا پارەكی لـــ وەردەگرت، ئوجا دەیگـــوت: ھی بابـــت رەش. دەیگـــوت: خوا فرموویتـــی چیـــان پگوتـــی ئوەیان پب

لوە.سرگوزشـــتیكی دیكی رۆژك ل سانی سرەتای ١٩٦٠ز دا بوو، بناو بازاڕی كۆیدا ھاتـــ خـــوارەوە، نزیك قیســـری گورە راوەستاو ھاواری كرد"مال مجیدی موفتی"زۆر درۆ لرت بـــمبغبۆتۆ نـــاوی پ یبـــعكوڕەكت ناوە"مـــال مجید"لوەمدا گوتی: كاك عبدولـــەزاق دەبت"محمـــدی كوڕم د" كمدەچوو"محم"پقوربانـــی تـــۆ بكبكوڕی مال مجید موفتی بوو گمی پكردبوو و بزاری كردبوو!! شتكی دیك، عبدولەزاق رۆژك لسر كۆســـپكی بردەگای خانی محمـــود ئاغا لنـــاو بازاڕی كۆی لســـر چیچكان ھڵ توتكابوو بدیار چاپســـت و م ناوانی، دوو مامۆستاش بكرەش كتلییلالی دانیشتبوون چایان دەخواردەوە، منیش ریان راوەستام و مامۆستاكانیش مامرامببئفندی مال فتاح و واحدی كبابچی بوون. دەیانگوت: كاك رەزاق بڕاستی چایكی رەش ســـتپم چایئ یفم زۆر حب تامو ببژت. عبدولەزاق دەیگـــوت بۆ دەڕژت، مامۆســـتا مام ئفندی دەیگوت: چما نازانی زەوی دەســـوڕت ببردەوامـــی. ك ســـوڕا چاپستك دەلقی و ئم چای رەش دەڕژێ، ك ڕاستتانب ەزاق دەیگوت: باشـــبدولعدەیانگوت: مامۆستاكانیش دەسوڕت، زەوی قابیل گم بكیـــن، عبدولەزاق دەیگوت: باش گروای بۆ ئوە ناكون سر كۆشم..!! بڕاســـتی ئـــم وەمدانوەی ھـــی پیاوكی

.زیرەك و عاقئو دوو مامۆســـتای دەیانكـــردە پكنین و دەڕۆیشـــتن، گـــر یكـــك بیگوتبای كاك عبدولەزاق. چایكت بۆ زەردە، لوەمدا

!!ینیفت چای سخۆی وابكندەیگوت: لعبدولـــەزاق رۆژك لســـر كۆســـپكی پش خانی محمود ئاغا لناو بازاڕ لســـر چیچكان ھـــڵ توتكابـــوو پیاوك مامی لبارە داركـــی لگڵ خۆشـــناوك دەكرد. وادیاربوو خۆشـــناوەك بم پیاوەی دەگوت: بارە دارەكم نرخی ســـ درھمـــ. كابراش دەیگوت نا ب روپییك واتا درھم و نیوك، كابرای خۆشـــناو تووڕەبوو گوتی: شـــیتان بنعلت بت ئم بارەدارە چۆن ب روپییك دەبـــت. عبدولەزاق ھات پشـــوە خۆی كـــرد ب ناوبژیوان. عبدولـــەزاق بكابرای خۆشـــناوی گوت: توڕە مب برا سلكی ئو پیـــاوە ھندی ســـلكی كرەكتـــ! كابرای خۆشـــناو پكنی و گوتی: راستدەكا. لدوای رۆیشتنی خۆشناوەك عبدولەزاق بكابرای

گوت: باش رزگارم كردی لكرێ كرتر!! ـــك بــــــك جـــار خگ مـــل جگـــعبدولـــەزاق دەگـــوت: عبدولەزاقیـــان ئوان ئـــارەق دەخۆنوەو قومـــار دەكن و بابگڕنوە. بك ناكن، نسیحتیان نوژ ترنییش ســـم كەزاق دەیگوت:" لبدولع

ك خۆی لسر خودا خراپ دەكات"دەمانگوت مدا دەیگوت: خودا لوەەزاق، لبدولبۆ عقورئـــان نیفرمووە "فأن� الله لغنی حمید" !!س نییكتی بندە منمواتا خودا دەو

لبرئوەی دوكانمـــان ھبوو لناو بازاڕ و مامان نزیك بازاڕ بوو، ھمیشـــ ئاگاداری ھمـــوو ھســـوكوتكانی عبدولـــەزاق بووم، مامۆســـتا ســـیفدین ســـعدی ئاغا بســـرھاتكی زۆر خۆشی عبدولەزاقی بۆ گاموەو گوتی: جارك من لگڵ مامۆستا "ف.أ"بووم، بـــ عبدولەزاقـــی گوت:"قون رەش". عبدولـــەزاق راوی نـــا لـــم كۆن ن. مامۆســـتا"ف.أ"خۆی كوتایو كۆبۆ ئـــژوورەوەو ئوقاف"چـــووە مای"كریمـــی بدوایدا بسربانی كوت، عبدولەزاقیش چووە ژوورەوەو چووە ســـربان. مامۆســـتا "ف.أ" لبانـــی بنـــد خۆی ھداو باســـیدا بـــۆ بانكی ھاوســـیان لكاتـــی خۆھدان ل ورەی پـــكی گـــشـــتنـــاو ت وتـــكبمجۆرە "ماتـــت تمات"ئاوی معجـــون مامۆستای قوڕبســـر رزگاری بوو لدەست

عبدولەزاق!!! پمخۆش سرگوزشتی ھندك ل شتكانی دیكی شـــاری كۆی بگموە. یكك ھبوو تیمارۆك خكی ناوی"عبدولكریم"بـــوو، بوو، ئـــم پیاوە، بـــژن درـــژی بتمن بوو، ھمیشـــ ســـاقۆیكی لبر بوو. ئم پیـــاوە ب"ھلكی كـــرێ" تـــووڕە دەبوو. ئمی منداڵ ھاوارمـــان دەكرد" عبدولكریم كۆیی كۆنكانی كرێ"ھمـــوو ھلكـــی

پدەكردین!!. بدوو دیكـــ ھبـــوو پیاوەكـــی ســـقتی شـــقی دار ك لژرپیلی دابوو دەڕۆیشت. ئم پیاوە ب"پشـــیل یا بمیـــاو"ی، تووڕە دەبوو، شـــقی بم الو بوالدا دەوەشاند، پیاندەگوت:"قپالغدار"ھزار ھبـــوو ژنك جنـــوی دەدا ب دایكمان. پیاو ماقونی بازاڕ ئامۆژگارییان دەكردین كـــ وای پ نین، بیانی ك ئم ژن دەھات یك منداڵ قســـی ندەكرد.ئوجـــارە قپالغدار دەیگوت: كا ئم

مندا قحپ دایكان لكندەرن!!. تای خۆتوجا پیـــاوەكان دەیانگـــوت: خئ یم قســـنی!!! جا ئر دەھبخن بمنـــدالكۆی بووە ب"پند" ئگر یكك بیوت یكك بقس بنت دەن جیچی قپالغداری

گرتۆتوە دەبت بدەنگت بنت!!. شتكی دیك ھبوو ناوی"ئحمد گیان"بوو، ئم پیاوە ھمیشـــ سری خۆی سفر دەكرد، لناو ئاودەســـتی مزگوتی گورە ك ببازاڕ دادەھـــات پ خـــاوس بوو منداڵ لـــم برو ئوبر پلك شـــوتی و گندۆرەیان لسری دەگرت، ئویش ھدەھـــات و جنوی دەدا، بوو رادەوەســـتا دەیگوت: گیانجـــاری وا ھ ی كموو قسچۆنن، ھ گیان ،برســـیماندەیكرد بشـــوەی كۆ بوو، ئم شـــت زۆر خۆشویست بوو الی خكی كۆی، دەنگكی

زۆر خۆش و ساسگاری ھبوو. چند شـــتكی دیك ھبوو ك خك كمتر گمـــی پدەكردن، شـــتك ھبـــوو ناوی" تم شســـاب"بوو، ئرەفیقی نادری ق محزۆر نـــاڕازی بوو، كفری زۆر دەكرد. دەیگوت: باوكی خكی دەمرێ ســـروەت و ســـامانی م باوكی من جووتت، بـــدەھ جبۆ ببجھشـــتووم، بۆ تاكی تاكـــو پوكی ئم شت ھمیشـــ دەچووە سر گۆڕستانی دەروش خدر. شتكی دیك ھبوو ناوی"خارە ســـتار"بوو، ئم شـــت ب"كارخان"تووڕە ناوی"ســـید دیك ھبوو دەبوو، شـــتكی ئحمد"بـــوو، ئویش زۆر شـــت بوو، زۆر

خۆمان تندەگیاند. ئـــم شـــت وەك "حمـــ شـــت"دەیگوت: دەھاتـــی بۆ دارت لت نر دەرەقباوكـــم گكوالنكی زەردەوا وەردەدا. مبســـتی لم دەســـتواژەی سیاســـی بوو، چند شتكی ت و قالشـــ بوون. وەك: نورییش ھدیك ند ژنچ مانـــل ت و جگپیـــرەو دارا شـــشتكیش لم شـــارە ھبوون. وەك: مریم قدیشو پلك سفیو، ھر یكك لمانش

بقسیك تووڕە دەبوون. ئم شـــتان ھیچیان لژیاندا نماون، بم سرگوزشـــتو قس خۆشـــكانیان تا ئمۆ

بۆت وردی سرزمانی خكی ئم شارە.

كانی كۆیـــــــتی شـــر گوزشــتســـــ

ستارە شت

د گیانحمئ

تد شحمید ئس

نوورە شت

رزگار كۆچرلم رۆژان ســـارۆژی شھیكردنی دیارە ،باوكمان كۆچری مامۆستا ھموو ساك ھندێ ل ھاوریان ویســـتان بـــو دۆســـتان و خۆشھندێ پیڤی جوان یادی داســـتانی شـــھید بوونی باوكم دەكنوە من سوپاسیان دەكم، بۆی من ناموت ئوندە قس لسر چۆنیتی شھید بوونـــی باوكم و پالنـــی خائینانی دون و دســـۆزان و شۆرشگرانی ئیمرۆی ناو دەستی كوردی بكم، بكو بـــۆ مـــژووی لدەگرم تا كاتی ھدانـــوەی الپرەكانی ھات لـــ قوژبنكی زرینیـــدا بۆ نوەی تـــازە دەر دەكوـــت ك ئـــو كات شھید مامۆســـتا كۆچر و ھندێ كلـــ قارەمانی تری وەك شـــھید

پشرەو شـــھید بلو شھید دكتۆر نگی بئـــارام و........تد چـــۆن تبعســـیكانی ناو ھولر ھچنی زەمان چاوت داخكـــم بم بوو كوـــر بت جی شـــران روی لی

دەكا گران .بھر حـــاڵ ... لم ماوەی عدنان كۆچری برا و ھاورم ل دیمانیكی تلفزیۆنـــی ناوی ھندێ كســـی ھنـــا بـــوو گلیـــی ل دەســـت پشت گوێ خستنی مندا كردبوو لشـــھیدەكان، دیارە عدنان ئازادە لـــ دربینی رای خۆی، خۆیشـــی یوانت منیش لت چی دەدەزانھوستم برامبر ب بعسیكانی ناو ھـــردوو حزبی دەســـت دار چونك بـــت ھوســـت ھمـــان ھموو مرۆڤك لـــ رابردوو ئازارو

توش بعســـیكانی سریشـــی ھاتبـــت یان خـــۆی و بنماكی بوبت بعسیكان دەستی قوربانی ئســـتا ھمان ھوســـتی ئمی دەبت، ل كاتـــك خائین و چكاو خۆرانـــی بعـــس رۆژانـــ لبـــر چاوانمان ب مۆدەیكی تازەو ماسك تر ل كی شۆرشگیرانرو سیمایوسجاران خۆمان نیشـــان بدەن لمش ك یعســـیانو بدم ئـــخســـمدەستی كوردی ل چند قۆناخكی پـــاش راپریـــن ب ھمـــوو فایل و مایلیانـــوە دادەی دان و ل جاران باشـــتر نازیانی ھگـــرت، ئگر عسیو بســـدم ئم قرونتریش بخۆفرۆش و چكاو خۆرەی ك دەستی ل شـــھید كردنی باوكم ھبووە و ئســـتاش بارەگاكانی ھردوو حزب

ل كركوك بۆت شونی الف لدان و ب شۆرشگایتی بوونی خۆیان

وبنماكانیان . م دەرچووبم بۆیكباس ل وانی ل م كدە سانو ككورتی بزۆر ب ندن چ لل ماوەی رابردوو چ ل ل ب مر ئســـر زانیاریان لولھكۆدەكردەوە برام عدنانی تایبتی راپۆرتیان لسر دەنوسین ھویان دەدا لگل گڕانوەی عدنانی برام بۆ شـــارەكی خۆی ھولر شاری باوك و باپیـــرەی بیخن زیندانی

محت دوایش داركاری بكن . كو . وەك بابپ.. و زەمانھا لئحاجی رەحمتی خوای لبت جاران دیتنی بعسیكان دەی گوت لگل ( دەـــی ممۆی خائین و خۆفرۆش دیسان پلی مئمور ئمنی بلدەی موختارەكی پـــش پســـپردراوە گرەك كوتـــوە بۆ پلكش كردنی خانوادەكمان بۆ زیندان و دوایش

داركاری كردنمان...

م كنا سانو كمن ھیچ ب بۆیزانیاریان لســـر كۆدەكردینوە و بعسیانیان راپۆرتی چواشكارو لســـر دەنووســـین تنھا ئوندە نبـــت كاتك باوكـــم وھاوركانی ریان لیســـر قولشـــاری ھ لبعسیكان كردبووە كون مشك ئوە ل دیوەخانی سوتانكانتان ھشتا خیاتان ل كوردایتی نكردبۆوە، نارەكانی دجلك وە لو كات ئئـــو دەخوارد مســـكوفتان ســـمك بدناوەكانی پرۆرس بۆ چپتان

ئنفال ل دەدا ... ئـــوەی عدنـــان كۆچـــری برام لـــ كنالـــی رۆژ تیڤـــی برامبر تنھا نـــڕەی گوتی بعســـیكان ل بۆی بریندارە بچك شـــركی داھاتـــووش چیتان ل دەســـت دت بیكن خۆشـــتان بینیتـــان عدنان چۆن ھاتوە شارەكی خۆی و چۆن وەك ســـربازكی بســـربندیش

ناوەندی چاك گڕاوە.

ئمر قبزیكی عدنان كۆچری برام

كامران عوسمان میرانھروەكو لژمارەكانی پشووی بدرخاندا باســـم لزۆر شت كرد، ك رۆی میرانی خۆشـــناو لناوچكدا كاریگری زۆری ھبووە لســـر بوارەكانی كۆمیتی و سیاســـی و ئابووری و ھندێ جاریش

سربازی، لناوچكدا. بۆی ئگر زیاتر وردببینوە لمژووی ناوچكدا بتایبتیش ئوانی ك لسر خۆشناوو خۆشـــناوەتیان نووسیوەو بدیكۆمنت و بگ بیخین روو، ھندە زۆرە ك ب بشـــك و ســـدان بشـــی دیكش تواو نابت. لوان نووسینكانی گڕیـــدەو رۆژھتناســـان و ئوانی

لسر مژووی خۆشناوو خۆشناوەتیان پیاوماقونی لســـر یا نووســـیوە، ناوچـــی خۆشـــناوەتیان نووســـیوە، زۆرك لوانـــ حاكمـــن و بتایبتی حاكمكانی بریتانی و نووســـینكانی ك "تحورجیس فخۆشبوو"جخوالنووسركی گورەو بیرمندكی بتواناو بئزموون لكۆرەوەیكی و زمانزان

بوو. ل پرتووكی"یقظة الكرد"ی مامۆســـتا جرجیس فتحو ســـبارەت ب قادر بگی میران و كاپتن الین حاكمی بریتانی لكوردستان دە:"كاتی كۆنت تیلیكی، رادەبدەر ل تووشی سرســـوڕمانكی دەبـــ كات لكۆینوەیـــك لبارەی شـــارۆچكی شـــقوە ئنجامـــدەدات بیاوەری كاپتن"الین"ئفسری سیاسی

بریتانی لھولر". كات لگڵ لیژنكـــ دەچن الی"قادر بگی میران"ك سرۆكی ھموو ھۆزەكانی یادەوەرییك لشبخۆشناو بووە، لكانی"الین"ھاتـــووە، لكاتی چاوپكوگرنگی ھویداوە، تنكیاندا"تیلیكی" قادر بگی میران لناوچكدا فرامۆش لبرئوەی بخـــات. پراوـــزی بكاو تیلیكی ئوەی باشـــدەزانی ك قادر بگ لناوچكدا، دەســـتی دەڕواو خكیش

دەكن، ئودا لبیارەكانی گوایی بۆیـــ ویســـتوویتی رۆـــی ئوپیاوە لناوچكدا پراوز بخات و تا بۆشـــی دەكرت زەفری پببات، چونك بروون و ئاشكرایی، لكاتی دیدارەكیاندا ئو

نیازەی ھستی پدەكرا. لبشكی دیكی یاوەرییكانی"الین"دا، ســـبارەت بوپرســـ دە: ئـــوكارە زۆر ترســـناك بوو، برلـــوەی داوای سركت ئامادەبن و ھبكروەیان لئبنھنـــی بۆچوونی خـــۆی بخاتڕوو، ك بمبستیشـــی ئوەبوو، دەشیزانی ك بتنھـــا نردراوی تنھـــا وتك نییو بكـــو نونرایتی پنجاو دوو كگرتووەكانوە یتـــندامی نتی ئولناوچكداو شـــقوەش ناوچیكی

.تییودەونبۆی قادربگی میران گوێ بۆ قسكانی تیلیكی رادەگرێ تاوەكو ئو قســـكانی خۆی تواو دەكات، ئینجـــا قادر بگی میران دەستپشخری دەكاو پرسیاركی سادە ئاراستی تیلیكی نونری نتوە لناوچكـــداو دەكا یكگرتـــووەكان لپنـــاو تیلیكـــی ئـــی :ـــیدەپجبجكردنی ئامانـــج و بیارەكانت،

چند تڤنگمان بۆ دابین دەكیت؟ ھروەھا لمایسی ســـای ١٩١٩ مجر

نوئل حاكمی ئینگلیز ھاتۆت شقوەو لگـــڵ میرانی قادر بگ دانیشـــتووە، ك ئـــوكات میرانی قـــادر بگ حاكمی شقوەو سرۆك ھۆزی خۆشناوەتیش بووە، چونك پـــش حوكمانی میران، ســـر ئیدارییوە لڕووی شـــقوە، بكۆی بووە، كۆیش ســـرب ھولر

بووە. حوكمانـــی ئینگلیـــز ئوكاتـــش ھولری كـــردووەو میرانی قادر بگیش پشتگیرییكی زۆری لالین مال ئفندی لھولر، لكـــراوە. بۆی كاتك قادر بگی میـــران داوای تڤنگـــی لدەكات، تیلیكـــی رەنگی تدەچ و بشـــرموە لوەمكی سادەو ساكاردا دە: نتوە یكگرتووەكان"عوسبت ئومم"تڤنگیان

.نییسرۆك ھۆزی خۆشـــناوان، قادر بگی میران، وەمكی ماقوڵ و بجی تیلیكی مملكتی لـــو :یدەپ دەداتوەو نگتڤ كمان بـــموو حیســـابھ مئبـــۆ وەرگرتنوەی مافكانـــی خۆمان، بۆی ئگر تڤنگمان نب، ناشتوانین

مافكانمان دەستبر بكین. دی دەبئوم تووشی ب مم وەتیلیكی بو لدوای دوانزەســـاڵ بۆی دەردەكوت ندە راستگۆیانگ چمیرانی قادر ب ك

ســـبارەت بـــ ھوســـتی نتـــوە یكگرتووەكان بتایبتی پاش داگیركرئینگلیزەكانوە، دنی"حبش"لالین

ئینجا بۆیان بدیار دەكوت، ك میرانی قادر بگ قسكانی راست بووە.

بشی ششم

رۆژان بووزنجیرەیك ل بیرەوەرییكانم

موحسین ئاوارەبشی ٣٠

بیرەوەری ژمارە (٩٦)ی ئایاری ٢٠٠٨/٥/٢٢9جۆزەردانی ٢٧٠٨ی كوردی

فایق جمیلل شـــاری كۆی گ كسایتی می وپیاوی ئاینی وروناكبیروكوردپروەر مان لك لریـــوتبـــون، ھكھمیدان رۆی خۆی ل ژیانی سیاسی و رۆشنبیری وكۆمیتی وفرھنگی

دەنواند .لـــ پیاوانی میلی وخۆشویســـت – عبدالله جیدی-عبدو- ل خزانكی پیشسازی مام ناوەندی ھكوتوبو، ھر لـــم ســـردەمی خۆم ناســـی نی شاری كۆیكیدی – گۆرھج –بو، مرۆڤ چوست چاالك وخرخواز، بمردنی ھركسك ھژار یا دەومند ئاگادار كرابا بشـــو یاب رۆژ چی زستان وسرماسۆی كۆی، قرچی گرمای ھاوین، خۆی وچند كركارك ب ماوەكی كم گۆریـــان ئامادەدەكرد ببی وەی چاویان ل فلســـك بت، گرچـــی دەومندو دەســـتدارانی كۆی سان زۆربی پویستی یكانی ژیانی خـــۆی و كركارەكانیان دابین دەكرد، عبدو جیدی رزو شـــونی ل كانـــی كۆیی خرگنـــاو ج ل ڕی، گپنین تكیدانی گۆرھمكس و خزانی لقوماو بۆ چارە سر كردنی گیروگرفت وناكۆكی وناخۆشی و لكدابـــان خۆیـــان دەگیاندە مام جیدی، زۆر جار وەستایان وبھمنی و لی وەشاوەیی گیروگرفتكانی سارژ دەكرد یا ل سنورك رایدەگرت و پرەی ندەساند . وادەبو ژن ومردی لسر تالقدان، بوكوخســـو، كوڕو باوك تنانت دراوسی پكدەھینان وچارەكی بۆ كشكانیان دەدۆزیوە ھمو الیكی رازی دەكـــرد . ناوبـــژی و خرخوازی جیـــدی بـــ دایرەكانـــی حكومت و پۆلیسخانو قوتابخانكانیش گیشت، نمونیكی ساكارلمبارەوە - ئمی قوتابیانی پۆی پنجم وششم رۆژێ لـــ وەرزی بھار داوای ســـیرانمان لـــ بروەبـــری قوتابخانكمان ( مامۆســـتا جالل حوز ) كرد ئویش لبر نزیكی تاقـــی كردنوەكان لم كات رازی نبو ب سیران كردن، یك ل قوتابیكان خۆی دزی بۆوە بۆ الی مام جیدی، ھـــر ئوەندەمان زانی وشی قوتابخانناوح یدی لمام جدەنگـــی دا . – كوڕین زوو كن ب خۆ كون ئیمرۆ سیران . ئیتر ھرئمندە بۆ مامۆســـتاكان مایـــوە ئوانیش زوبزو بۆ ســـیران خۆ ئامادەكن ..! ئوەندەی بزانم تا سانی پنجاكان ل سدەی رابوردو مام جیدی ل ژیان م بۆ شاری كۆیكردانســـ بو، ل

ھاوینی پار وات ســـای ٢٠٠٧ ل گڵ خوشـــكزام ( دلر )ی محمدئمینی رەبی لیات مامۆســـتای زمانی عخ كۆی كانـــی ئامادەیـــی لقوتابخانسردانی كوڕی كوڕی وات نوەی مام ( جیدی ) م كرد ل دوكانكی ســـر شقام ســـرەكی یكی كۆی گی ی بوم كی حاباسی باپیرەی كرد لبناوی ئم زات كتب نوسراوەتوە ، بیستم ب دەست وبازی خۆی گۆڕكی رك وپكی لسر گردكی دەوروپشتی كۆی بـــۆ خۆ ئامادە كردبـــو . ئم خۆزگ مام جیـــدی گۆركی بچوكی ناڕك لسر تپۆلككی دەراوپشتی كۆیی بۆ ئامادە كردبام چاوم ل نو

خاكی كوردستان وك نابا .ددار ( یونس رەئوف ) ك شاعیری وئازادی پشكوتنخواز كوردپروەرو پرست خاوەنی ســـرودی مرسلیزی نتوەی كـــورد {ئی رەقیب }ی نمر چند جارێ ل گڵ ھاوقوتابی و برادەر – سمكۆی - برازای شاعیر لسر یك خوان دانشـــتووم تا ئیمرۆش شوەو م دیوانی بكرگی شـــینی یرەنگی بمرەكبی رەش، ب خت جوانی ورد دار بر چاوە . دب یم لنوســـراوەكبوا ماركســـی وبھســـت و دەرون و گیان كورد پروەر . دەرچوی كۆلیژی مـــاف ( حقوق ) ی بغدا ل ســـانی چلكان،الوێ شۆخ وچوست، قسزان ونوكتبـــازودەم خۆش ومســـرەف بخنین، برازاكانی منانی( أســـف ) بـــرای ل خـــۆ گورەتر-{ســـمكۆ، نسرین، نرمین و پروین } زۆر خۆش دەویست و چاوە دری دەكردن ئوانیش زۆرھۆگری مام یونس بون، باوكیان بو،ماوەكی زۆربوە نندیانھ زۆر بفرمانبری ل پرۆژەی ئاوبستكی( ھیندی، یا مســـیب – مســـیب )ی نزیك شـــاری (حیل) ی بردە ســـر، ھر لم شارەش ژنی دووەمی عرەب ب نـــاو (ملیك ) –ملیكـــ مارەكرد، ئوەی ســـرنج كش ك خزانی مال رەئوف بۆ بن مای( أل السجاد)-ئاڵ سجادی بری كركوك – دەگڕنوە، ل ماوەی چند ســـا دەتوانین بن زانم خوەی ئكۆربۆوە، كۆربونـــخاندان و روناكبیرە نمونكی تراژیدی دتزن، ھشتا م رەئوف ل ژیان بو ددار ل ھویر ســـای١٩٤٨ ب دڵ وەســـتان كۆچی دوایی كرد، ھندەی نبرد م رەئوفـــی باوكی، ب دوایی ب ماوەكی كورت ئاسفی كوری ئینجا ( مجید ) – مجید – كوری ســـ یمی مامۆســـتای قوتابخانی سرەتایی، پاش چند سا سمكۆی جوان مرگ بگوی البال ل كاتی كوشـــتنی – حوزی مام یحیی – یحیا –سرۆك مستشارەكانی كۆی – { حوز پیاوێ دەوراست ناسراوی برەبابی مام یحیا وچوســـت وروخۆش و دەســـت بو، گشـــت رۆنی شاری كۆیی ب ئامۆزا ناودەبرد تنانت خۆشی ب – حوز ز لورچی حئامۆزا - دەناسرا . گكۆی ب دەست پشمرگ كوژرا بم وا باوبو ك دەستی ھبو ل یارمتی دانی بزوتنوەی كوردایتی ل شاری كۆیو

ھولر ب تایبتی یارمتی جۆراوجۆری ب گ خزانانی پشـــمرگ و لی قوماو، ل الیكی دی كم ئفسری ئیداری وپیاوانی پۆلیس عســـكرو زی مام یحیا بوچاوشۆڕی ح ناوچدیاری و دەست بوی خۆی ن بوون-بۆی بـــ سانائیشـــوكاری خكانی كۆی وەك پویســـت لـــ دایرەكانی حكومت رادەپراند، رۆژێ ل ھولر بـــ یك گیشـــتین یكســـر گوتی – ئامۆزا – بســـری ئامۆزات دونی ی ك لۆری ئاردو ئازۆقم بۆ بنككانی پشمرگی نزیك شـــار ناردووە لم بروایدابووم راســـت دە . }ھر لم بارەوە شـــایانی وتن ك ب درژایی شـــۆرش و بزوتنوەی رزگاریخوازی گی كـــورد گ كس ھویان داوە ل پاڵ حكومتوە یارمتی كم وزۆری شـــۆرش بدەن، ھبتـــ ھندێ بۆ ت برژەوەندەكانی تایبپاراستنی بخۆ، ھندێ ل ترسی زەبرو دەستی شـــۆرش، ھندێ دی ب شـــوەیك م بروایتی، لـــنـــاو كوردایپ ل م ئاســـتحیا لز ی مام یوبوم حنبو بكـــوژرێ ل كات گ پیاوانی جـــاش زۆر دڕو خونژی ســـختی ناوبد لشقامكانی كۆیو ھولر

دەسوڕانوە..با بنوە باســـی خزانی مال رەئوف رگ بم دوای سمكۆی جوان وابو بچند سا كم (نسرین ) ب نخۆشی ل -( فأس ) ورەیكر- كیژی گشـــھولر كۆچـــی دوایی كـــرد ھروھا (نرمین ) ب دوای رچكی خزانكی

كت .ل دوا ســـانی حفتاكاندا ل دەزگای روشنبیری وبوكردنوەی كوردی كارم دەكرد نرمین تواوی دیوانكی دداری مامی بۆ ناردم ب ئومدی وەی ب چاپی بگنم – پـــاش ئم ك ماوەیك بو (دكتۆر مارف خزندار ) الی خۆی گی ست چاپ كردنی . ببم دابۆوە - بھر حاڵ لم ســـانی دواوە خۆش بختان – نوســـرو ئدەب دۆست – عبد الخالق عالء الدین – عبدولخالق عالدین – رەنج ب پرشتی داوە زۆر ڵ لسروتك ونایاب وتك وپر بسای١٩٨٥ ئم كارە پیرۆزەی ئنجام دا– دیوانكی ب ناوی ( ددار شاعیری شۆرشگر ) كوت دەست خونرانی

كوردبگومان ل ســـردەمی دـــدار و پاش تـــر كۆی گـــ شـــاعیری دی لی ھكوتبون ل مـــان عونی حبیب، ئحمد دزار، رۆســـتم حوزی - شیعرەكانی برەو ( منلۆج و گاتو گپ ) دادەرشـــت - .عوسمان پشكۆ، جالل جۆبار (ل سردانكی دواییم بۆ كۆی ســـای ٢٠٠٧ لـــ دوكانكی خۆی لـــ ناو بازار چاووم پكت لی ل ردەوامشـــتا بھ ی بووم كحاھۆنینوەی شـــیعرە ناســـككانی ) . ھبت شاعیری دی ھبون شارەزایان

نبووم یا لم سات ل یادم نین .تایر تۆفیق –ب ھـــرە گۆرانبژانی نـــك ھرل شـــاری كۆیـــ بلكو سرتاپای كوردستان ل قلم دەدرێ،

مـــن وای بۆ دەچـــم تا ئـــم رۆژگارە گۆرانبژی وەك تاھیر ل كوردســـتان ھنكوتووە لـــ ھمان كات تایر ل وخۆشویست كوردپروەر مرۆڤ كی كوردستان، جگماوەر و خالی ج دەستی با ستقام و گۆرانی وبم لبو ل سرودە نشتمانی یكانی كوردی، (شـــیرین بھارەی ئیبراھیم ئحمد، گوی سربســـتی، ھزی گڵ ھزی رین وداری ئازادی ) وگبات و راپخســـرودی ناسراوی دی ل ناو جرگی رۆكانی كورد چسپیو، دەنگ وسدای تایر چژو تامی تایبتی خۆی ھبو، شایانی وتن تایر دوو تایبتمندی خۆی ھبو ل گـــ گۆرانی بژانی كۆن ونۆی جیا بو، یكمیان ھرگیز گۆرانی و گۆران بازی ل دیوەخانكانی ئاغاو میرو دەســـتداران نكردووە، دووەمیان ھرگیز بســـر یك لم ئاغاو میرو دەرەبگ و دەستدارانی تنیا ھنگوتـــووە، ونـــۆی كۆن ھونرەكی ل پناو خزمتی ھونری میللتی كورد بـــووە . تایر ب دەیان گۆرانی ل ئیســـتگی بغدای كوردی لـــ نـــوان ١٩٤٥ – ١٩٧٢ تۆمارو بو من بدە ١٠ ساڵ ل ر بكردووە، تایتمن تر بو بۆی ھر ل مندالیموە دەنگ و چریكـــو ئاوازی نـــاو رەزو باخچكانی رۆژانی بھارو سیران و ئاھنگكانی رۆژانی نورۆزی كۆیم ئوەندەی دەزرینگنـــوە، گودا لتایر ل نزیكوە بناســـم پیاوێ زۆر قســـ خۆش و گاتچـــی و روو نرم بو لگڵ حیرانبژی ناسراوی كورد ( رســـول گردی ) و مقام بژ ( حیدر) ھولری ناسراو ب حیدەرە كچڵ تیان خۆش بو زۆر جار لزۆر دۆستایدەشت و سیران و بۆنكان ب یكوە

ئاھنگیان دەگرا .( ســـوە ) براســـتی مقـــام بـــژێ برزو خۆشویست، و لوەشـــاوە لگ ئاھنگ و سیران وبۆنكان بشداری دەكرد و خۆی دەنواند، سوە بحیرانی ( ســـحرە ) دەنگی داوە و ناوی دەركرد ب رادەیك حیرانكی كوت سر زاری خكانی كۆی .مال ئاینی مقامبژی ب(دســـعئ)أسعدناسرابو ل بون ئاینیكان و ئاھنگی تایبتـــی خزانی ل كۆیـــ ب دەف دەیچراند . گ جار ل گڵ تایر و گۆرانبژانی دی ھاوبش بو . أحمد - ( ئحمد حم مال ) – دەنگ وسدای زۆر بـــ جۆش بو لـــ بۆن تایبتی یكانی خزان و دۆست وبرادەرانی یا ل دانشتنكانی لگڵ تایر ئیچاند .ھبت بش بحای خۆم ئمندە شـــارەزای گۆرانی وگۆرانبژومۆسیقا ژەنكان نیم، دەنـــا لدرە زەمانوە شـــاری كۆی كانگـــی ھونروئاوازو مۆســـیقاو گۆرانی بژی تواناورەسن بووە ب رادەیك ربازو تایبتمندی خۆی ھبووە، بۆیـــ تا ئم رۆژگارە ی بی لرە جوانانم ھونمۆركی ئدی دەكرێ، شایانی وتن ك لم ماوەی دوایی ك ل كوردســـتان بووم زانیم ( وریـــای كوری ئحمـــدی حم مال) ناسراوو ژەنی مامۆستاوزاناومۆسیقا ب ریكـــخ كـــوەشـــاوە وا دەملنوسینی لكۆینوەیكی فرەوان وقوڵ ل بواری گۆرانی بژ و وموســـیقا ژەن و وھونرمندانی كۆن ونو ل كۆی و

ئامادەكردنی بۆ چاپكردن . .بشی بیست و یك

فایق جمیل:

تا ئم رۆژگارە گۆرانیبژی وەكو تاھیر تۆفیق لكوردستان ھنكوتووەئیتر لگڵ كاك كمال ھتا گیشتین"گ"ئویش ئاگای لو بووك گواســـتنوەی نمابوو، ناوە ناوە سیری دەكردم و پرســـیار لدوای پرسیار ب ئوەی تركی تیاب، پی دەگوتم: ك ل گڕەككمان مردووە؟ جاش، كبووە ب گیـــراوە، ك ناوە، كژنی ھ ك

چووەت دەرەوەی شار؟ ك مردی كردووە؟ فن ماوە؟ وەزعی سیاسی و شار چۆن؟ چندین پرسیاری تری لم بابتانو رگاكشی شاخاوییو مارپچی و ھورازو نشو، ناوە ناوە دەنگی گۆرانی و راشـــقاندنی دەسۆكی سووری كچان و جوانانی نو جب الندروڤرەكان و لـــك نزیكبوونوەی ئۆتۆمبلكان بۆئوەی دەســـۆكی یكتر بفنن و لگڵ دەنگ ھبینی تسجیلی جبكان ك بزۆری بستو گۆرانییكان ھی"محمد عارف جزراوی و حســـن زیرەك بوو، دەنگی دەدایوە، ھروەك لپشدا ئاماژەم پكرد بۆ دەسۆككان زۆربیان رەنگی سوور بوون، چونك زاواك پشمرگیك بوو ل برایانی حیزبی شیوعی، ل ،نزیك گ یشتینكی زۆر نازانم چۆن گی خۆش و گفتوگۆیدەم پرسیارو قســـبرگا جار جار دەستمان بیك دائداو ئای لو ركوت سیرە، كاك كمال رووی تكردم و گوتی: با من شـــتكت پبم، مادامك تۆ بو رككوتو ئاھنگ و خۆشـــی و بووك گواستنوەی تۆم گواســـتوە بۆ ناو شۆڕش، ئاییندەشت ھر ئاھنگ و خۆشی دەبت و بسر برزی دەگڕیتوە ماوەی خۆتان، ئنجامیشی ھروا كوتوەو ساڵ سوڕایوە

سای"١٩٧٠"بیاننامی ١١ی ئادار مۆركرا. خوار پردەكدیارە ل مان لوتین و گردەكس ی خوار پردی گكرزاییب ل بچند دوكانكی فیتر و پرەنجرەچی و چایخانیك و تك فرۆشك ھبوو، كاك كمال رووی تكردم و گوتی: فرموو منی شیوعی و تۆی پارتی لیك گڕەك بووین و ھاوڕێ و دۆست و خزم بووین، ئوەتا لرەدا یكترمان گرتوە، بم پمب تۆ برنامت چیی؟ وتم: من شارم جھشتووەو كادیركی حیزبكی خۆمم ھر كاركم پ بسپرن بۆ ھرجگایك ئاسایی، كاك كمال گوتی: با پت بم، من دوای ئوەی دەچم بۆ پیرۆزبایی لزاوا دەكم تی لوێ نان ناخۆین و روخســـزۆر برادەرین ل ،كی حیزبی شـــیوعییو كادیرمھاوڕوەردەگرم دەچین دەربند، لوێ نان دەخۆین، گوتم با بئارەزووی تۆ بت، با یكم نان خواردنم لگڵ ھاوڕیكی شـــیوعی بت لناو شۆڕش دواتر نانی حیزبكی خۆم، مادام

..كمان نییھیچ جیاوازیی تییناوی كوردایپباتكردن لتواناكان خ ،"وە"ناوپردانگادا"ناوپردان"ی نیشـــاندام و وتی ئرندی رایات، لدەرب وە چووینكپمكتبی سیاســـی و تنفیزی و میوانخانی پشمرگكان و دەورەی مامۆستایانی شۆڕش و خســـتخانو قوتابخانو زۆر دام و دەزگای تری تیای، كارت برە دەكوێ لناوپردان تپڕین و برەو چۆمان، دواتر گیشتین رایات و قشلیكی بردینی كۆنی پیشاندام و گوتی: ئرە ئستا بندیخانی لپرسراوەكی ناوی"سعید مسیفی"ی، ئو قشلی لسرەتای دەستپكی شۆڕشـــی ئیلوول زۆر چك و فیشك و ئازووقو كلوپلی ل گیراو دەستی یشتینوتین تا گرككان سچچاو پوراز و پرەو ھگاوە بدەم رربرداگیرا، ھســـبدەربندی رایات، بڕاســـتی دەربند ب چشتخانو چایخانو دوكانكان و ئاوەدانییكی زۆر لنوەندی شاخی كگت و لبردەم خوڕە خوڕی روباركی سرھگرتووی ماندوو بشوو رۆژ برەو خوار دەبۆوە، تام و چژ و لزەتكی ب پایانی ھبوو، ل چشتخانیكی دەم رووبارەك دانیشتین و ب ھمژینی ھوای پاكی ئم سروشت جوانو بدەم خواردنی تشریب و لكاتكدا دوو ھاوڕی خۆشویست پك گیشتوون دەب چ وەمكی ھب ئم رككوتن، دیمنك لو دیمن كۆمیدیایانی نیشانی دام سرتاشخانی"عبدۆ باوە"بوو، پیاوكی كامل تا رادەیك بتمن، شارستان ھولری، بردەوام"می"نۆش دەكرد، كسیش ین"لتاوە"یان بیلی ھتیو مت ھعیل رگییب م دیارە"بكردووە، بی نبموحاسب كسی ئتۆم بسی" لبرئوەی سرتاش كم بووە، ئو سرتاشش ل دەربند كس وەبوو، كئ بدۆ باوە"یو"عكانی ئتسخ ك لتســـكردووە، خڵ نگدەنگی لســـعات بوو ب"١٢"ی، نیوەڕۆ ھر بدبختك لژر دەستی بوای بۆ سرتاشین ئگر نیوەی تراشكی بمابوای ك دەبووە سعات"١٢" دەیگوت:"تایم"تواو، كابرای بردەستی چندەی ھوی لگڵ دەدا ك ناب ب نیوەچی سرتاشـــینی بمنتوە، ب ســـوود بوو یلسو مب رگشموە پكی تر بوومجار ی"١٩٧٤"كساوەبوو لبدۆ، ئڵ مام عگلدەمزانی، برادەرو رەفیقكی ھمیشـــییم لوســـادا ك ھردەم بیكوە بووین"شـــخ عزیز برزنجی"ل شخكانی ھبجی ئستا ئندامی ئنجومنی پارزگای ھولرو لھولرە، پكوە ل دەربندی رایان دەســـوڕاینوە، پمگوت ل سعات"١٢"ی نیوەڕۆ حاتكی كۆمیدی سیركو بۆخۆت پبكن.. بردەم بردەم سرتاشخانی"عبدۆ باوە" سعات"١٢"ی نیوەڕی، پشمرگی چككی لخوار خۆی دانابوو، لسر كورسی عبدۆ باوە خریكی بوو مقسی لدەست بوو، كاتك سیری سعاتكی كرد و ب پشمرگكی گوت: كاك تایم تواو ھس سعات "٢" بگڕوە ئرە بۆت تواو دەكم، "پ.م"ك گوتی یانی چی؟ عبدۆ بـــاوە گوتی: ناتوانم كارەكم تواو بكم ســـعات"١٢"ی تایمم تواو، پشـــمرگك گوتی: تۆ نیوەی سرمت تاشـــیوەو نیوەی ماوە خۆ من فیلم دەرناھنم، بۆ من قشمرم، وەھی ئیشكت تواو نكی ئلرەدا تواوت دەكم"عبدۆ باوە"دیاربوو با"٥"دەق یناكدەی ق ،یو بجددی وەرگرت و ترسا، گوتی: تۆ وەرە ئی بكلسم"ترح"بت، "پ.م"زەردەخنیكی ھاتـــ و گوتی: ترحی چی، بۆ یاری دۆمینم لگڵ دەكی، ئیتر من و شـــخ عزیز دامان قاقای پكنین و رۆیشـــتین. با بموە الی ھاوڕێ كمال، چۆن سركوتین برەو دەربند بھمان شوە شۆڕ بووینوە بۆ گ گڕاینوەو گوتی فرموو ئوە مای"سابیر كاك شین"یكترمان ماچ كردو بھیوای دیداركی تر بیك

شادبینوە یكترمان جھشت.

مژووی میرانی خۆشناو

نگتڤ كمان بموو حیسابھ می ئتكملو مل :كگرتووەكان دەوە یتردراوی نن گ بمیرانی قادر ب

ئیتر لگڵ كاك كمال ھتا گیشتین"گ"ئویش ئاگای لو بووك گواســـتنوەی نمابوو، ناوە ناوە سیری دەكردم و پرســـیار لدوای پرسیار ب ئوەی تركی تیاب، پی دەگوتم: ك ل گڕەككمان مردووە؟ جاش، كبووە ب گیـــراوە، ك ناوە، كژنی ھ كتركی تیاب، پی دەگوتم: ك ل گڕەككمان مردووە؟ جاش، كبووە ب گیـــراوە، ك ناوە، كژنی ھ كتركی تیاب، پی دەگوتم: ك ل گڕەككمان مردووە؟

ناسنامی میرانی قادر بگ ل ئنجومنی نیشتمانی عراق سای ١٩٣٥

بمنن بخرب شرعی خودا و پغمبر و باقی پیاو چاك و زانا و بیرمند و فیلسوفانی دنیا و قیامت ھر شــــتك سرەتای ھبت كۆتایشی ھی، بو پیبت منیش ك ل ژمــــارە ٤٧ی مانگنامی بدرخان وات ل ٢٠٠٤/٨/٢٢ گۆشی دووراو دوور"م تــــا ٢٠٠٨/٥/٢٢ كــــ"دەكات ژمــــارە ٩٦ نووســــیوە، ئوە یف و ماشای خۆم و بك ســــتا بئسوپاســــوە بۆ ســــتافی بدرخان و كاك حمید ئبووبكری خۆشویست كۆتایی ب گۆشگم دنم و مائاوای ل سات جوانكان دەكم. ھرچندە برادەران پیان خۆش بوو بردەوم بم لگیاندا، بــــم وەك كورد دەت "كشــــ كشــــ میوان رۆژك و دوورۆژ خۆشــــ" منیش ك ماوەیك میوان، یان وەك خۆیان دەییین خاوەن مای مانگنامی بدرخانی ئازیز بووم ئوە ئستا بۆ خاتری ئوەی شونی قمی تازە و كسانی نوێ ل بواری و نووسین و رۆشــــنبیری بكمــــوە و چیتریش نبین بارگرانی بسر دەزگاوە، ئیدی بیارمدا لم ژمارەیوە شونخوونی بدیار گۆشــــكی بدرخانوە نكم و كمۆكك ب حسموە. كاتكیش كگۆشــــ وەكــــردەوە واز لبیرم لبنــــم یكاســــت بــــ برادەرانم گوت الیكمان ھموو لمۆوە ویســــتپ ویستپ و باوەڕەی كر ئســــ ینبشــــون بۆ قمی تازە و كســــانی نوێ چۆبكین، نموونشــــم ب خۆم و كاك رەسول بختیار و ھتد.. ھنا، ختیار بقــــی كاك رەســــول بلھئرەحابت لسدر گوتی" بۆ نا، فرموو ھر ل ئســــتاوە شــــونی خۆمان بۆ قم تــــازەكان چۆدەكین، بم بــــ مرجك شــــتی تــــازە و جددیان باوەڕبوونیشــــمان تبھ پبت". ب نوەی تــــازە ئوەی ك زەمین بۆ مومارەسی ك خۆشــــبكرت وانئزەوقی خۆیان و رۆشنبیرییان دەكن، لگڵ ئوەشــــدا ئاسانكاریكیش بۆ ھنانــــ پشــــوەی گنجانی خاوەن توانــــا و بھــــرە. رەنگ ئــــم دیدە ك لوەیشــــ تی زۆرمان بدا بیارم وە كخۆمــــان دابچین وەكان بشــــئاخۆ ئم چیمان گوتوە و ل برامبر قسكانیشماندا چیكراوە، چونك ئو روئیای دوو جۆرە مانا دەبخشــــت، كبزانین وەیئ بــــۆ لكدانوەیك مژووی نووسین لالی نوەكان چۆن گوزەر دەكات و ل برامبر ئوەشــــدا ی خۆیان لمــــجیلی تــــازە جۆن گنو ئو زەمینیدا دەســــازنن. لو رووەوە چنــــد ئاراســــتیكی ھیــــوا دەدات كرھسوود ســــخش و ببوا ل ئمــــدەكات نختك ب خۆمان دابچینــــوە و ھروەھا قســــیكیش بــــۆ نوەی تــــازە جبھلین، ئمش ئوەیی ك دەت" بۆ خاتری نووسین ھیــــچ مك، بم بــــۆ خاتری گوتن گیانی خۆت بخت بك" لمدا ڤۆتر ت كشــــوە رادەكرنجمان بۆ ئســــگوتن و كردنوی رووبری ئازادی بۆ برامبر سرەتا دەبت قوربانی یكم خۆت بیت، ئینجا دەتوانیت زەمینی تــــازە و دیك بۆ كســــانی جیاوازتر بخوقنیت. پموای مرۆڤ زۆر شــــت دەتوانت بكات گر رۆحی لبوردن و ھست ب سادەیی ل ناخیدا ھبت، بۆی ئــــوەی توانیویتی مرۆڤایتی برە و پشــــوە برت و كۆمگ و كســــكان بختوەر بكات، بگومان رزگرتنی و خۆشویســــتی گیانــــی بشــــریت وایكردووە كــــ یكترە خۆشی كك نكۆم ت لدەربازیببداخوە ئینسانكان خۆیان بۆ خۆیان دروستیان كردوە. بھرحاڵ پموابت كمۆكك ل باســــكم دەرچوم، بم ناھقیشــــم مگرن، خــــوا حافیزیش شتكی گلك ئاسان نیی، ب تایبتی ئو كسان ھاوڕێ و ئازیزی خۆشت بن. لرەوە جاركی دیك سوپاسی خۆم دەنرموە بۆ خونرانم ك ماوەیك ســــرقامكردوون، نووسینكانم ب

بۆی دەم بمنن بخر.

وەرگان10ژمارە (٩٦)ی ئایاری ٢٠٠٨/٥/٢٢جۆزەردانی ٢٧٠٨ی كوردی

یكم یاردەدەری حاكمی سیاسی بووە ل ھولر پـــاش داگیركردنی عراق ل الین ئینگلیزەوە ل دوای شـــڕی ھوەشاندنوەی و یكمی جیھانی دەوتی عوســـمانی، پاش ئوەی ت بووە بسرفیموت ر بووە بولھ

حاكمی سیاسی ل ھولر . كســـكی وەك سیاســـی حاكمـــی پیوەندیدار ل بینی دەســـتداری . شـــار دانیشـــتوانی و ســـربازی كان لوەی عوســـمانییپاش كشانھولر، ئینگلیز ویســـتی سیستمی ئیدارەی مدەنی ل شـــار پیەو بكاو ،نسپیاســـا و ئاسایشیش بچفرمانبـــرەكان زۆربی ھیندی بوون بـــوو بربازیان ھی ســـیان پلـــگربســـت ل فرمانگ مدەنییكان

كاریان پ سپردرابوو. ل گیشـــتنی ھای بۆ ھولر باسی ناوچك دەكا و دە : دەشتی قراج یجنیشـــت شـــیرەتی دزەیی لعو چیایكی وشـــكی لی بـــ ناوی ( مامك لرەچووغ )، دەشـــتی شـــقباكووری ئو دەشـــتی بالی چپی زی گورە، ئو دەشـــت لـــ قراج بپیتتـــر و بـــ بارانترە، دەشـــتی كندنـــاوە كوتۆت بینی زنجیرەی برزایـــی ( زوورگزراو ) و دەشـــتی قراج، دەشتكی ب پیت، بم بارانی ل شمامك كمترە، ھندێ شونیشی بردەن و بۆ كشتوكاڵ دەستنادات .

ل (زراوزوورگ ) ر كولدەشـــتی ھدەشـــتی كندناوەی جیا دەكاتوە،

پانی ( ٢٥ )میـــل ( ٥٠ ) درژییكـــی و میـــل ی گچكورە تـــا زـــی گز ل دەب و دەشـــتوە، ئاو لـــژ دەبیتدرشـــیرینترە و لدانی بیر ل قوویی ( ٣٠ ) تا ( ٤٠ ) پ دەگات ئاو . زنجیرە برزاییكانی ( ددەوان ) بندییكی ل ی كۆیناوچ ،( رەچووغق) وەكو

ناوچی ھولر جیادەكاتوە . ناوچـــی كۆی دوو بشـــ، كۆی و شـــقالوەی، زنجیرە چیای ھیبت ســـولتان كۆیـــ و ڕانیـــ لك جیا

دەكاتوە . باسی بفربارینی ســـای ١٩١٦ دەكا، ك بـــۆ مـــاوەی ٤٠ ڕۆژ بفـــر باری ل كوردســـتان، ئـــاووی ڕووبارەكان بستبووی، پی دەن ( سای بفر). ل مانگی شوباتی سای ١٩٢٠ بۆ ماوەی ١١ ڕۆژ ل ھولر بفرباری، ك ماوەی

( ٧ ) ساڵ بوو نباریبوو . باسی سر ژمری دانیشتوانی ناوچی

ھولر سای ١٩١٨ دەكا : ٥٠٠٠ س، كۆیــــــر ١٤٠٠٠ كولھكس، ئاتوون كۆپـــری ٢٠٠٠ كس، رەواندز ١٥٠٠ كس ، شـــقوە ٢٠٠٠

كس، مخموور ١٠٠٠ كس . دە : ل زی گورە ماسی ب تۆڕ یا ژەھـــر ڕاو دەكرێ و ل بازاڕی ھولر دەفرۆشرێ و ماسییكشی ل ماسی

زی گچك ب تامترە . : بـــارەی خاكـــی كـــوردان دە لـــھك ل مندەلـــی درژ دەبتوە و ی تی دیجلڕۆژھ ی لـــو خاكئ

. نیشتمانی كورداندە : ل مخموور میوانی ( ئیبراھیم ) ئاغای دزەیی بووم، مرۆڤكی ژیری كانی لدەكا وت قســـ ك ،یكارامشونی خۆیتی، زۆر رزی لگرتین و

شوك الی ماینوە . باســـی خـــل و ھۆزەكانـــی ناوچی ھولـــر دەكا، ئوانی نیشـــتجن رن، باســـی دوژمنداری لیا كۆچناو كۆمگا دەكات و دە : یا ل سر

. ی دزی یا كوشتنی ئافرەتشكدەتوانین ب ئۆتۆمبیل بۆ دھاتكانی ھولر بچین، بم ئو شـــونانی كـــ گردۆكیان لی ھاموشـــۆ نك ب ئۆتۆمبیـــل، بكو بـــ وخیش ر بۆ كۆیولھ گا لزۆر ڕ ،مستئ

دەچی، بم ھمویان ناخۆشن . كوردســـتان توركمانكانی دەربارەی پاشـــماوەی ھندكیـــان : ـــدەســـالجقكانن لـــ ســـدەی ١١ و ١٢ لرە مـــاون، یـــان پاشـــماوەی ئو سربازگین ك ل نادر شای فارسی ل سربازە فورســـكانی ئازربجان ل ھولری دانابوون ســـای ١٧٣٢ ی

زایینی . ،یھ كتی جوولمایر كولھ لخریكی بازرگانی و چنین و خۆشكردنی پســـتن، یا پاوتن و دروستكردنی ئاخاوتن ب ز بـــی، زیاتـــر حمـــزمانی عرەبی دەكن، بجگ ل زمانی ڕەســـنی خۆیان ك ل نـــاو خۆیان قســـی پدەكن . چوســـاندنوەی ڕوویداوە، دھاتـــكان ل كجوولبم گشـــتی نیی، وەـــ جاروبار كچكی جوولك رفندراوە و داوایان

لیكردوە ببت موسلمان . لـــ كۆتایی شـــڕی یكمی جیھانی تورككان ویســـتیان قسابخانیك بۆ لناو بردنـــی دیانكانی عنكاوە

ھولرییـــكان بـــم دابنـــن، برپرچیان دانوە .

پش جنگ شتومك ل ھولر زۆر ھرزان بوو، گنم دەنردرای ئوروپا، بم دوای جنگ نرخی شتومك زۆر رز بۆوە، ( ھای ) باسی كشتوكاڵ لبناوچی ھولر دەكا و باسی بازرگانی دەكا و دە : ل دھاتكان تا ئستا لیـــرەی توركی دەكرێ، ل ب مامشارەكانیش ب ڕوپی و پارەی كاغزی ھیندی، پـــارە ب قازانـــج مامی پدەكرێ، ل ھولر ( ئحمد پاشا ) ئو كارە دەكا ب قازانجی ســـانی ٣٣٪، جار ھی جووتیار یا بازرگان زەرەركـــی زۆر دەكا و بـــو ھۆیوە زەوی و زارەكی دەبت ھی ئاغاكان، بم ئاغاكان بوون خاوەن زەوییكی

زۆر ل ھولر . ئو ســـردەمی ھای گیشت ھولر ب یاریدەدەری حاكمی سیاسی داندرا، ركووك بوو، كك ر بر ســـولھ دەم ( نویل ) حاكمی سیاسی بوو لموقكركووك و ڕابری سیاسی باشووری ب فرمانەوایی بوو، كوردستانیش

ھۆی سرۆك عشیرەتكان دەكرا . ھای دە : بـــۆ ھولر بڕكوتین ئفســـركی بریتانـــی لـــ یكی سوارەی ١٢ ی ھیندی و دوو فرمانبری بروسك وگیاندنی بریتانی ل گمدا بوون، ئمش ل ١٠ / ١١ / ١٩١٨ بوو، ل شـــونكی تر ستایشی عشیرەتی دزەیی دەكا و ب زیرەك و ھۆشمندیان ل قم دەدا . ل ھولر پشوازییكی

گرمی ل الین دانیشتوان لكراوە . باسی بازاڕ و دوكانكان و قی ھولر : دەكا . دە ریـــو منـــارەی موزەف ل كگرانیی م و لكڕی یشـــ لھولر خك وەك شونی تر تووشی برســـییتی و لناو چوون نبوون، ل بر ئوەی شـــونی پكدادانی شڕ نبوە و دانویكی زۆریش ل شاردا

ھبوە و شاردرایتوە . ژەمی نیوەڕۆم الی ( ئحمد ئفندی ) ك كوڕی مامـــی ( مال فندی ) بوو خوارد، ك تمنی ئوســـا ٤٠ ســـاڵ بووە و سرۆكی شـــارەوانی ھولر بووە، الی ئو ب میوانی دەمنتوە، دواتـــر ئمباری گنـــم و فرمانگی ســـرا ل توركـــكان وەردەگرێ و بۆ ر بولكان ھڕۆژی داھاتـــوو تورك

جدەھن . دەـــ : لـــ ١٢ / ١١ / ١٩١٨ نقیب ( موری ) ل شونی من دامزرا و منیش كارەكم داب ئو، بۆ ئاتوون كۆپری گڕامـــوە، ل ڕـــگا الی ( محموود یابـــا ) ی گوندی ( قولتپـــ ) میوان م لگرتم، بـــزی لبووم و زۆر ر گونـــدی ( قورشـــاغلو )، كـــ و كاتل ( د پاشـــاحمئ ) یئاغاك ،ری خۆشـــناوەتی دەبدەڤـــ لخكك رزیان لنگرتم، تنانت ل مئ ك ،دامكیشیان نئاو قوم

دابو نریتی كوردان دوورە.ل ١٣ / ١٢ / ١٩١٨ ب حاكمی سیاسی كۆی دەستنیشـــان دەكرێ و ئاتوون / ١٤ / ١٢ لـــی و لدەھج كۆپری بدەگات گوندی ( ئلینجاغ )، لو گوندە دەمینتوە و نامیكی ل ( حم ئاغا ) ی كۆی پدەگا و وەمی دەداتوە و ١٥ / ١٢ ناوی دەبا . ل حاكمی كۆی ب مو زۆر ستایشی ح كۆی یشتگ / ردەمو سفووری دەكا، ئئاغای غناكۆكیـــان ل گڵ بنمای حوزی ھبـــوو، ستایشـــی جمیـــل ئاغای حوـــزی دەكا و ب پارزەری دیان و ی ناســـرابوو، لكانی كۆیكجوولكاتی الویدا ماوەی چوار ساڵ سرۆكی شـــارەوانی كۆی دەب و برژەوەندی گشـــتی ل پـــش برژەوەندی خۆی دادەن، رەخن لـــ عبدولال ئاغای

حوزی دەگری . ھای دە : ل كۆی مال زۆرن، بم ە، ك ( دمال محم ) زیرەكترینیـــانناومان نابوو ( متران )، مرۆڤكی خۆش مشرەب و ب قس خۆشكانی خك بۆ خۆی ڕادەكشـــ، شانازیش بوە دەكا، ك ل ھموو زانا ئایینییكانی كوردســـتان زاناتـــرە، ڕوحانی و دنیایی، ل ژر سایی ئیدارەكمان ل كۆی ب حاكمی شـــرعمان دانا . ( : دەنووس ( ورەیالی گستی مبمدواتر ل مای حم ئاغا میوان بووم و كۆی یشتمگ تی كردین . كزۆر خزمنرخی شتومك ل كۆی ب ڕژەی ٥٠٪

دابزی، ك پشتر زۆر گرانبوو . ل كۆی شونی حوانوەی بۆ بكسان م جۆرەی لســـی ل٢٠٠٠ ك دانا، كخۆ گرتبوو، ھوی ئاشـــتبوونوەی ھردوو بنمای غفووری و حوزی مكخست و حداو ئیدارەی شـــاری رئاغای كـــردە حاكمی شـــارو جمیل ئاغا دەب مزاوای ح ئاغاش، كـــكردە جگری و برەو رانی و قالدزێ

كوت ڕێ . پاش گڕانوەی بۆ كۆی زۆر پۆژەی

باش ئنجامدەدا و یارمتی دانیشتوان دەدا و باری ئابووری شـــارەك باشتر

. دەبدواتر بـــرەو دەڤری خۆشـــناوەتی ب ( گقـــادر بـــ ) ڕێ و تـــودەكحاكمی شقالوە دادەن و ل كارەكانی رەزامند دەب، پاشـــان ســـردانكی بیتون و ڕانی و دەڤری پشدەر دەكا و دەگڕتوە كۆی و نقیب ( باركر ) ل شـــونی خۆی دادەن و ب مۆت بـــ ڕگای بغـــدا بـــرەو بریتانیا دەگڕتوە، دە : خۆشـــترین كات ل كوردستان ب سرم بردووە ئو دوو

مانگ بوو، ك ل كۆی بویم . لـــ ٢٠ / ٦ / ١٩١٩ بـــ ڕگای حلب و موسل دەگڕتوە و ب یاریدەدەری زرێ و لر دادەمولحاكمی سیاسی ھ ل ر و كارەكولھ ٣ / ٧ / دەگاتـــ

رائید ( موری ) وەردەگری . دەربـــارەی ئو ســـردەمی ھولر نی لكـــی نھیكۆم : دەنووســـدژی پروپاگاندەیان ھبـــوو ھولر ئینگلیز دەكرد، چونك برژەوەندیان ل گڵ ئم ندەگونجا لوان ( حاجی رەشید ئاغا ) و كوڕەكی ( عتا ئولال ئاغا ) . ( علی پاشـــا ) ك ئندامكی كۆمـــی ( االتحاد و الترقی ) توركی بوو، ئویش ھوستی ل گڵ رەشید

ئاغا بوو . و ڕووداوە دەكا، كھای باســـی ئـــلـــ ھولر ڕوویـــدا و بـــووە ھۆی كوشـــتنی ( عریف میســـیون ) نزیك عینكاوە و ل وەی لو شاردن ندی، كفئ بدودارەدانی عســـفرمانبركی كۆنی ســـردەمی تورك ك لیوەی دەمانچرئـــب بوو، ل

مای دۆزرایوە . دواتر باســـی ھـــۆزی دزەیـــی دەكا و ستایشـــی ( ئیبراھیم ئاغا ) دەكا، كسرۆكی تیرەی ( بایز ) ە و تمنی نزیكـــی ٧٠ ســـا و ٣٠ دی ھی و ناوچی قراجی ئاوەدانكردۆتوە پاش

ئوەی، ك بیابان بوو . دواتر باســـی ( ئحمد پاشـــا ) دەكا و دەـــ : تمنی ٦٠ ســـاڵ زیاترە، زیاتر خریكی بازرگانیی و مبستی كۆكردنوەی ســـامان و ب ( كافرۆش ) ناو دەبرێ، خۆی و عشـــیرەتكی ( ١٨ ) دیان ھی لـــ گڵ ( ٢٠٠،٠٠٠ ) جونیھـــی زی كاشـــی ل ماوە ھی، جگ لو پارانی، ك ب قازانج الی جووتیارەكان، ل سرەتای ژیانی ( ئحمد پاشا ) دەســـتكورت بووە، ھۆی دەومند بوونی زیاتر بۆ ئوە دەگڕتوە كات ئیـــدارەی بریتانی وەی بیداتدەدا بۆ ئكی زۆری پرزقئاوەدانكردنوەی بـــۆ جووتیارەكان دیـــكان، ئو بـــ قازانـــج بوی

دەكاتوە . ( ئیبراھیم ئاغا ) تا ڕادەیك ھژارترە وە، كتڕوە دەگی بۆ ئكو ھۆیب زۆر پارە ل جووتیارەكان وەرناگری ( بدەگمن نب )، بۆ گوندەكانیشی

پارە خرج دەكا . نی ٥٥ ســـامت ( پیرداود ئاغا ) كل گڵ ئوان جیاوازە شیعری فارسی دەزان و ئندامی بنماكی زۆربیان مووی سریان سوورە و ئوانیش ( ١٨ ھـــای پیرداود ئاغا ب ،ییان ھد (پیالنگ و ( شـــتی تر ) ناوزەد دەكا . شیرەتانرۆك عو سس لچوارەم ك( رەسول ئاغا ) ی، بم ئو شون و

. وانی نییی ئگپدە : ئو چوار سرۆك عشیرەتی دزەییم ل دیوەخانكی ( پیرداود ئاغا دیت، ل ( ر خـــوزارم ) گوندی لـــ ( چیان كردبوو لرپس وەی كر ئب م بو سزایو دان، ئ دانی باجی دەغ

: بریتی بو ل پاند، كریاندا سس٢٠٠ تفنـــگ و دانانـــی ١٥٠٠ لیـــرەی عوسمانی وەك بارمت بۆ ماوەی شش مانگ، دواتر ھندێ پۆســـتی ئیداریم رمی بف دان و ( ئیبراھیم ئاغا ) بپ

سرۆكی عشیرەتی دزەیی ناسرا . ھـــای ل ھولـــر دوو یاریـــدەدەری ھبوو ( مالزم كرتن )، ك ل موســـل گوزرابۆوە ھولر و ( نقیب برادشۆ )، كـــ زۆر ستایشـــی دەكا، ھـــزی پۆلیســـیش ك ژمارەیان ( ٣٠ ) كس دەبوو، مستر ( روبنز ) سرپرشتی دەكردن، بجگ ل ( ١٥٠ ) پۆلیســـی تر كـــ عریـــف ( كینارد ) مشـــقی ك ( ندیفلـــی ئع ) دەكـــردن وپعرەبكی سووری نیشتجی ھولر بـــوو زۆر زیرەك و ئازا و ل كارەكی دسۆز دەب ل شونی ئفسركی ئو و پۆلیسانرشتیاری ئرپس شارە ب

داندرا . دەنووســـ: جارك پرسیارم ل (مال بیـــروڕات چیی نـــدی ) كـــرد، كف ل ،( ـــراقع ) ر بارودۆخیرامبـــبوەمدا گوتی : ھموو ھاووتیك پی خۆش، ك وتی دایك ب سربخۆیی ببین، بم ل ســـردەمی ئســـتا

رەكی لرحاڵ ئیرەیـــی و دووبھبناومانـــدا ھی، لبرئـــوە ل ناو خۆمان كســـكی گونجـــاو نیی بۆ فرمانەوایی دەستبدات، ئوە دەتوانن كارەكانمان بۆ ئنجامبدەن تا ھمنی و ئاسایش بۆ وت دەگڕتوە و ئوسا دەتوانین فرمانەوایی خۆمان بكین. ــ(كربوبئ ) ناوی خۆی ندی كال فمب ( مال گچكش ) ناودەبرێ مرۆڤكی ڕۆشـــنبیری پشـــكوتووە، زۆربی ئـــو بوكراوانـــی ك ل میســـرو دەیخونتوە، دەردەچـــ توركیـــا ب پچوانـــی زۆربـــی ئندامانی یی، ئاخاوتنی زیرەكانكـــمابنو باســـی بابتی سیاســـی و زانستی یكی زۆری ھدەكا، مولك و سامان وان لئ ،ورەی قـــوتی گو مزگبڕوەبردنی برپرسن، ل گڵ ئوەی ل یكی باشـــی ھرییكاریگ كـــسر دانیشتوانی ھولر و ب ھموو توانایكی خۆی پشتگیری ل حكومت و ئیدارەكمـــان دەكات، ھیـــچ پل و پاییكـــی حكومی پســـند ناكات، كوڕە مامكشی ( ئحمد ئفندی ) ب ئامۆژگاری ئو ھسوكوت دەكا . دواتر ســـردانی دەڤری خۆشناوەتی ل ( فا ئاغامست ) الی تدەكا و دەچ( كـــۆڕێ )، ك كوپكی ئاوی خرات، بۆ ڕبواران ل ژر درەختك دانابوو، زۆر رزی لدەگرێ و ھای ستایشـــی

دەكا و باسی جوانی كۆڕێ دەكا . لـــ ( شـــقوە ) میوانـــی ( میرانی قادر بـــگ ) دەب و ل بـــر ئوەی الی نووســـرك دەب نخوندەوار كار دەكا، نـــاوی ( ئحمد مدحت ) ئفندی دەب و كارەكان ب ئارەزووی خۆی دەكا و دەســـتخڕۆی دەدا . ھای دە : میرانی قادر بگ میواندارییكی

باشی كردم . وە بقشـــ دوای نیوەڕۆ ل : دە ٦٥٠٠ وتین، كفین كر چیای ســـسپ ل ســـر ڕووی دەریـــاوە برزە، س پیاوی قادر بگمان ل گڵ ھات، پاش ســـركوتنكی چند كاتژمری ب كندكی شـــاخاوی تپڕبووین، ك رمداری ھ ك بـــكانییـــ كـــبری تـــازەی گرتبـــوو دەوردرابوو، زۆر خۆشـــحابووم، چونك شكت و ماندووبـــووم و دەمك بـــوو ئاوم و چیایر ئس ر لخواردبۆوە، ھنمگلك بزن كویمان دیت ك ل سر شاخك دەڕۆیشـــتن بم ل حوكمی بو منیش ماندوبوم بن می ئقت

دوایان نكوتم . ل سر ( سفین ) دیمنكی زۆر جوانمان دیت، زی گورە و بشك ل زی ( دیجل )، دەن : ئگر ئاسمان بگرد دەشـــتی ،دیاردەب كركووكیش ببیتون دھاتكانییـــوە، ب ھریر ب گردەگورە سختكانییوە لمان دیار بوو، بـــو چاش تپڕبووین ك بفری لھدەگیرێ، ھاوینان بۆ ھولر دەچ . دواتر گیشتین گوندی ( خۆران )، ئحمد بگ كوڕی ( سالح بـــگ ) ل ڕگا پشـــوازی لكردین، دواتر ســـالح بگ خۆی، دوو شـــو الی ئو میـــوان بووم و خزمتی كردم و دواتـــر بیاوەری ئـــو بۆ ( كۆڕێ )

گڕاینوە . پكھنانی لیوا ( پارزگا ) ی ھولر

قزای ھولر تا تشرینی دووەمی سای لیوای موسل، ك ك بوو لش١٩١٩ بحاكمی سیاسی ( عقید لجمن ) بوو، یاریدەدەری حاكمی سیاســـی ھولر یوەندیكردن لپ خۆ بوو لربســـگڵ بغدا، لبرئوە پشتر پشنیاز كرابوو، ك ھولر ببت لیوا و قزای ( كۆی )، ك ئســـتا ســـر ب لیوای تزای ( رەواندوز ) بخرو ق مانیسل ب یوەنـــدی كۆیر، پولر ھســـ مانی كسل ك بر ساناترە، نولھ وە، جگكیان جیا دەكاتل ی گچكز یارە سوودی زۆرە، چونكم بوە ئلئو ڕگای سرەكییی، ك بۆ ڕەواندز .ڕدەبپر تولھ وە بتژ دەبدر

بۆ ئـــم مبســـت مـــن و ( ئحمد ئفندی ) سرۆكی شارەوانی ب ڕگای ھلی ئاسنی شرقات، ك یكمجا بو ئحمد ئفندی شمندەفڕی دیتبوو و زۆر پی سرســـامبوو، چووین بۆ غدا، كب لـــ ( قید ویلســـنع ) الی ل ( ریتانیی بحاكمی گشتی شاھان )

عـــراق بوو . ل ١ /١١ / ١٩١٩ ھولر بوو بـــ ( لیوا ) ( ھـــای ) ل جگری حاكمی سیاسی بوو ب حاكمی سیاسی

ل لیوای ھولر . كی دیك١٨ / ١١ / ١٩١٩ بـــۆ جار لـــســـردانی كۆیم كرد و چووم الی ( حم ئاغا ) و لگڵ برادەرە كۆنكانم ب كۆی وە و كارەكانیش لكۆبووم

ڕكوپكی دەڕۆیشت . دەربـــارەی شۆڕشـــی شـــخ ئحمد ی كۆی ( ئاغـــا مح ) : ھـــای دەو ( میرانـــی قادر بگ ) ل شـــقالوە

پشتگیری ئمیان كردووە . دواتر كۆی ب جدەھلی و ســـردانی گ لخۆران و قادر ب گ لســـالح بشقوە دەكا و بۆ الی عبدو پاشا لـــ باتاس دەچ، ك ئـــو نازناوی ( پاشـــا ) ی ل دەوتی عوســـمانی ك تاقش ســـاویش پدراوە، ئپكوڕەكی ( ســـعید ئاغا ) دەكوژرێ و نوەكی ( ئیسماعیل بگ ) ل رواندز پاشا ك بدوع . دەب جنیشـــتتمنی ل ٩٠ تا ١٠٠ سا ل سردەمی تورك پل و پایی زۆر پ سپردرابوو لـــ ناوچـــی رواندز و ١١ ســـایش قائمقامی ھولر دەبـــ و ماوەیك ،مانی دەبریفی سلسگری موتجحكومتی توركی ل زۆر ناكۆكی پشتی پ دەبســـت، جارك شای فارس ( نیشانی ) پدەبخشـــ لبرئوەی ناكۆكییكـــی نوان چنـــد ھۆزكی ،ركردییر ســـنوور چارەســـس لمرۆڤكی ڕاست و دسۆزە ل كارەكانی و پشتگیری ل حكومتی بریتانی دەكا

و متمانی پدەكرێ . / ٢٩ ـــر و لولوە ھڕایندواتـــر گ ۆكف ب ( قید ولســـنع ) ١١ / ١٩١٩ ر چاوی بولھ ر، لولھ دەگاتنقیب ( كیرك ) دەكوێ، ك ل باتاس رەو ئاكرێ دەڕۆیشـــت، لھاتبوو ب مانی چوومكمدا بۆ لیوای سلردانسالی رائید ( سون )، ك حاكمی سیاسی بوو ل ســـلمانی و ل كارەكانی زۆر چاپووك بوو، دوای س ڕۆژ گڕاموە

و چووم ( باتاس ) . رواندز و گلی

باســـی مژووییكی كورتـــی رواندز دەكا ل سردەمی پاشای گورەوە تا داگیركردنی ل الین لشكری ڕووس

ل سای ١٩١٦ . لـــ كۆتایی مانگی كانونـــی یكمی ی ١٩١٨ رائید ( نویـــل ) بووە بســـایاریدەدەری حاكمی سیاسی ل رواندز، كاروباری ئیداری لو قزای ركخرا و قرزی كشـــتوكاڵ ب جووتیاران درا و دانیشـــتوان، ك برەو مردن دەچوون

بووژانوە . ( نـــوری ) باویـــل ئاغـــا ك پشـــتر ئفسركی الو بوو ل پۆلیسی خۆجی ل ناو سربازەكانیدا كسایتی دیار بوو ل كاتی شۆرشی شخ محموود، بیارەكانـــی گوایلـــی بـــم بوو، لیاریدەدەری حاكمی سیاسی ن م توانی لوە دەستگیر كرا، بر ئب

دەست پاسوانكانی ڕابكا . باشـــزانی، ك ت وای بدواتر حكومھزەكانی خۆی بكشتوە ( باتاس) . ( شـــخ محمد ئاغا ) ی باك لو كسایتیان بوو، ك پشتگیری ئمی

. نگانت كرد لھای دەـــ : ل ھرایكی ســـای ١٩١٨ كاتـــ، ك ( ســـعید ئاغا )ی پاشـــای ( باتاس ) ل بدوكوڕی عجۆگیكی ئاو، كـــ بۆ مای باوكی دەچـــوو لـــ ( باتـــاس ) دەپڕییوە دەستژی گوللی ل الین كسانی خۆیـــان ل كـــرا، كناســـراو لن نو شـــوكـــی نزیـــك ئـــیباخچمالســـدابوو كوژرا، ب كوشتنی ئو كســـایتیی، ك ل ناوچی رواندز ناودار و ب دەســـت و بھز بوو، ب مردنی ئو ســـركردە ب توانایی ناوچك زیانكـــی زۆرمان لكوت، ئگـــر بمابا زۆرگرفـــت و تگرە و پـــارە وپوولی بۆ حكومتی بریتانیا دەگڕانـــدەوە، پاش ئو ئیســـماعیل

بگی كوڕی ل شونی دانیشت . بشی یكم

نووسینی: دبلیو -- ئار-- ھیگۆڕینی بۆ عرەبی: فوئاد جمیل، بغدا ١٩٧٣

پووختی بۆ كوردی / ھۆشیار كۆیی

دوو ســـــاڵ ل كوردســــــتان (١٩١٨-١٩٢٠)

دووراودوور

دزار حسن

ونی نووسر دەبلیو ئار ھی كتبی "دوو ساڵ ل كوردستان" بشی یكم

دزار حسن

ریپۆرتاژژمارە (٩٦)ی ئایاری ٢٠٠٨/٥/٢٢

11جۆزەردانی ٢٧٠٨ی كوردیبرادەرو نیوك

داڕشتنوەی: كاكباسوەكـــو دەگنوە، پیرەپیاوـــك لدارەتی دنیای، یك كوڕی تاقانی دەب، ئو كوڕو باوك پكوە دەژیان، كوڕە تادەھات گورەتر دەبـــوو، ھموو كاتی رۆژانـــی لدەرەوەی ماوە، لگڵ برادەرەكانی بســـر دەبرد، باوك وتـــن چاوی بخرلنیا بر تگمپیرەكـــی بكوتایـــ، ھركاتـــك باوكی ئامۆژگاری دەكرد، كوڕە یكسر ھر ئوەی دەگوتوە: من دەیان برادەرم ھن، ھموویانم خۆشـــدەون، ئوانیش ھر چییكم گرەك جبك و دوو كردن بۆمی جی بت، بب

دەكن. باوكك ســـری بۆ دەلقانـــدەوەو بدەمی پدەكنـــی، ھتاكـــو جاركیـــان بھمنی

بكوڕەكی گوت: * كوڕم، مـــن زۆر حزدەكم برادەرت ھبن، بم برادەری تنگانو خۆشی و پكوەبن، چونك منیش برادەرم ھی، بم من ھریك بـــرادەرو نیـــو برادەركم ھیـــ، كدنیام

لھموو كاتكدا فریام دەكون. - باوك مبستت لیك برادەرو نیوبرادەر

چیی؟ كوڕەك پرسی. * كوڕم ئوە نھنی ژیانی من، بم ئگر تۆ دەخوازی لو نھنییی بگی، وەرە برادەرانی ھردووالمان تاقـــی بكینوە، ئوجا چاك !ك چییبرادەرو نیوستی من لبدەزانی مباوكك بكوڕەكـــی گوت: ئوەبوو، كوڕو باوك لسر ئوە رككوتن و ئو پالنیان سازكرد، تاكو برادەرەكانیان تاقی بكنوە، پالنكیان بریتی بوو لوەی، كوڕەك یك فردە لۆك بخات سر پشتی حچسوور، دەرگای كاملـــ كی ســـارد، بچوشـــلبـــرادەری برنجی خۆیتی بـــدات، خۆی وا نیشان بدات، ك تووشی رووداوكی ناخۆش ھاتووە، ب: لئنجامی برگریكردن لخۆی پیاوكی كوشـــتووە، بكـــو فریای كون و یارمتـــی بدەن بـــۆ تقتكردنی ترمی ئو پیاوە كوژراوە! ئگر لگڵ برادەری یكم ســـرنكوت، ئوە برادەری دووەم، ھتا

یك یكی برادەرەكانی بسر دەكاتوە.كوڕە راســـت لتاریك شـــوكی باراناوی، بم بـــ بوایكی پتو بـــ برادەرەكانی، ســـری یكم برادەری ھرە نزیكی خۆیدا، ئو برادەرە لسرەتادا پشوازییكی گرمی لكرد، بم دوای ئوەی ب مســـلكی زانی، یكسر ھر ب پاسوان كوڕی پیاوە پیرەی بدەرەوەنا، كوڕە بدكی شـــكاو، لحژمتان بو سرماوســـۆ، ئارەقی كردبـــوو، ناچـــار بۆ ئوەی لـــالی باوكی شـــمزار نبت، رووی كردە مای برادەری دووەم، كچـــی ئو ھر لبردەرگاوە قاوی دا، ئیتر ھتا برادەری دەیمی كرد، ك ھر ھموویان دەســـتیان ب روویوەنا، ئوجا بكزی و دڵ ساردی بۆالی باوكی گڕایوە،

وردو درشتی بسرھاتكی بۆ گایوە. ئو گاڤـــ باوكی، زۆر بنرمی دەســـتكی بســـری داھناو كوتـــ ددانوەی، پی گوت: كوڕم ئـــوە ھموو برادەرەكانی خۆت تاقیكردەوە، ئوجا نۆرەی برادەرو نیوەكی منـــ، فرموو ئوە ئدرســـی ئـــوان بۆ ئو برادەرونیـــوەی منیش تاقیبكوە، تاكو

لنھنی برادەرایتی بگی! كوڕە دیســـانوە شـــوكی دیكـــ، فردە لۆكی خســـت سر پشـــتی حچ سوور و ملی رـــگای گرت، چوو یكمجار لدەرگای مای نیوە برادەرەكی باوكیدا، لسرەتادا تۆزك بســـاردی دەرگای ل كردەوە، بم كزانـــی ئم كوڕی پیـــاوە پیرەكی، زۆر بگرمی پشوازی لكردو دوای بخرھنانی كوڕەكو بیستنی بســـرھاتك، ب كوڕی پیاوە پیرەكی گوت: وەرە ھتا شـــوە، با ترمك لقوژبنكی باخچكی مای ئمدا بشارینوە، تاكو بزانین بیانی چیدەبت! لرەدا كـــوڕە دەمی بوو بـــ تی تقیو، لو بتنگـــوە ھاتنـــی نیوەبرادەرەكی باوكی ســـری ســـوڕمابوو، بـــم دوایی بھرشـــوەیك بوو، راستی شتكانی بۆ گایوەو بسوپاسكردنوە، مای ئو نیوە

برادەرەی باوكی بجھشت. دواتر چوو لدەرگای مای برادەرە تواوەكی باوكی دا، ئو برادەرە ھرك زانی و نیزانی ئو كوڕە كی، دەمودەست دەرگای لكردەوەو بۆالی ســـرەوەی برد، بم كـــوڕی پیاوە پیرەك، سربردەی خۆی و ئو ترمی بۆ برادەرەكی باوكی گایـــوە، برادەرەكی

باوكی، بب س و دووكردن گوتی:- كوڕی خۆم، ھرچندە من تۆ ناناســـم، بم ك دەی لالی فن كسوە ھاتووم، ئو پیاوە جگای بوای تواوی من، فرموو تۆ بۆخۆت دانیش، ئو ترم بۆمن لگڕێ،

ئوە كاری من بت! كوڕەك ھر بیكجاری حپســـا، تاوك ورتی لـــدەم نھاتـــ دەرەوە، پاشـــان بھناســـ بك، ك ھمـــوو گیانی ببن ئارەق كوتبوو، راستی ئو بسرھاتی بۆ

ئوبرادەرەش گایوە. ئیتر كوڕی پیاوە پیرەك تگیشت مبستی باوكی لبرادەرو نیوك چییو ئمی كردە

وانیكی ژیان..

* ئـــم چیرۆكـــ فۆلكلـــۆرەو ســـرلنوێ دامشتووەتوە.

ریپۆرتاژ: جالل ئحمد برزنجیئگر كورت باســـك لمڕ كوشتنی ئافرەتان بكین بشوەیكی گشتی، ۆ لمئ ت كوەمان بۆ ئاشكرادەبئ ی كو ئافرەتانتی ئتایبكوردستان بدەكوژرن ل ٨٥٪ یان لالین پیاوانوە دەكوژرن ك زۆربی زۆریشیان لسر كشـــ كۆمیتیكانـــن، ك ئمۆ .گو كۆمورەترین گرفتی نگ بوەت

ژن كوشـــتن وەكو نریتكـــی مۆدرن نـــن و كاری پكاری دەھپیاوان بـــدەكـــن، كـــ ئـــوەش گورەتریـــن ھڕەشی بۆ ســـر گیانی ئافرەتان، بچاكمـــان زانـــی لمبارەیـــوە ئو ریپۆرتاژە ئامادەیكین و لگأل چند قس یلسو مبارەت بك سسك

بكین، سرەتا:"ھیوا محمـــد"ی تمن (٢١) ســـاڵ وە كداخوە گوتی: زۆر بوبارەیلئمۆ ژن كوشتن بالی ھندێ كس، وەكـــو ئاو خواردنـــوە وای، ئمش تاوانكی ھرە گورەی ك لبرامبر ئافرەتان ئنجام دەدرێ، بشوەیكی گشـــتی ئمۆ لكوردســـتان زۆربی ئـــو ئافرەتانی ك دەكوژرن بھۆی ك دەكوژرن كۆمیتییوە كشی زۆربشیان لسر مۆبایل. من وەكو رەئی خۆم بشكی زۆر بھ دەزانم ك ئافرەتان بكوژرت، لبرئوەی ژن

!كوشتن خۆكوشتن"ھونر شفیق"یش لوبارەوە گوتی: ھندك كشو گیروگرفت ھن، ھر لخۆیانوە دروســـت دەبن و برۆكی مرۆڤ دەگرن، بتایبتی بۆئافرەتان ك ئمـــۆ كشـــیان زۆرەو بھۆی كشكانیشـــیانوە تووشـــی كشو گیرو گرفت دەبنوەو تنانت زۆرجار دەشـــكوژرن، پم وانی ھیچ كسك ھبت ب حز دەكم ئافرەت بكوژرێ، تنیا ئوان نبن ك خۆیان بمردوو داناوەو وەكو مـــردووش وان تنانت

.روەكو مردوو وایوەشیان ھجوالنزۆر بداخوە ئمۆ ل كوردستان ژن كوشـــتن جا ل ســـر ھر شتك بت بووەت نریتكی بـــاو، یان دەتوانم بـــم زۆر لـــ پیاوان ژن كوشـــتنیان

كردووە ب نریتكی مۆدرن ك ئمش .كارەسات

كان بشـــك م وانیمن وەكو خۆم پكوشـــتنی ژن كۆتایی پ بت، بكو ورەتـــر دەبـــن و ڕەنگكان گشـــكمترسی بۆســـر گیانی ئو كسش ھبت ك كارەك دەكات، ھر چندە ئمۆ ل وتكمان ژن كوشتن و ئاو خواردنوە لالی ھندێ پیاوان وەكو

.ش كارەساتمئ ك واییھر سبارەت بو مسلی "بھزاد حوســـن"یش وەكـــو گنجك گوتی: م لی گوو كاتانـــوە، ئـــداخبھوای كوشـــتنی ئافرەتـــك دەبت زۆر غمبار دەبم، بالم ھیچ شـــتكم لدەســـت نایت، ئگر شـــتكم بۆ كرابایـــ یان لدەســـتم بوایـــ ئوا بیاركم دەردەكرد كـــ ھر چییكی ئافرەتكی كوشتبای دەبوای یكسر بكوژرتوە، بـــم داخكم ك ھیچ شـــتكم لبردەستدانیی، ژن كوشتن دا باوەو زۆر لمی ئگو كۆمن لئافرەتانیش بب ھۆ لالین كس و كاریانوە دەكوژرن ك ئویش بھۆی .بوونی نك حایشتن و لگك نل

"ھـــاژە ئحمد"یـــش وەكـــو كچكی ھرزەكارو خوشـــكی كچكی كوژراو،

لو بارەیوە گوتی: ناخۆشترین شت لدونیا ئوەیـــ یكك لئندامانی ماوەت دەمرێ، بتایبتی كوشتن، یـــاد ناچوم لـــك ئمن ھیچ كاتھمـــوو چركیـــك لبرچاومـــو بیریشـــی دەكم، لبرئـــوەی ئو غدری لكراو بالش ل الین باوكم و براكموە كوژرا ك ئستا ھردووكیان ل زیندانن لسر كوشتنی خوشككم ك بۆ ماوەی (١٥) ســـاڵ حوكم دران، ئم تكچوونی ژیان بـــوو، فرموو ی (٦) ســـام وانزیكباوكـــم و براكل زیندانن و چارەنووســـی خوشـــكم ڕەشكرد،، چارەنووسی خۆشـــیان و ئگرنا ئســـتا ھموومان بیكوە وە دەژیان، چونككیشیبووین و ب

.وە خۆشغییباق ژیان بھروەھا "شیالن"یش وەكو كچك جیا ل بۆچوونكانی تر بمشوەی بۆمان دواو گوتی: مسلی كوشتنی ئافرەت بگشـــتی ئوە پیوەنـــدی بخودی كســـكوە ھیـــ، بۆنموون ئگر من كاركی ھ نكم ھیچ كســـك ناتوانـــ بمكوژێ یان تونـــدو تیژیم تر یانجۆركی ،نـــكاربھب لگأل گبم و رر نخۆشك گر خۆم رگئب كسی برامبرم ندەم ھیچ كسك

لخۆڕا یخت ناگرێ و شتی خراپت لبرامبر ناكات.

ئگر مـــن رگ ندەم كوڕك بیوت داوای پیوەندی خۆشویســـتی و یان سكســـم لبكات ئو حدی چیی ھر باسیشی دەكات، بم ئمی ئافرەت ل ٦٥٪ی كشكانی ك بۆمان دروست دەبـــت ختاكی ھـــی خۆمان نك پیـــاوان، چونك تۆ ســـیرك ئمی ئافـــرەت ئگـــر بمانوت ئـــاژاوەو كشی وەھا دروست دەكین ن سری

ھب و نبن. كانم، بۆنموونبۆ قس یشم ھگبمن كچكم تازە ھست ب بوونی خۆم ردەوام بۆچوونم بـــو ژیـــان دەكـــدەرەوەم جلوبرگی تســـك و تروسك و ســـرنج ڕاكـــش و ڕووت لبـــر دەكم جگ لوەش ھر كوڕكی داوای خۆشویستیم لبكات قبوی دەكم، ئ باش من كچم و ئو كاران ھمووی بكم ئـــ خۆ كوڕیش داوای شـــتكی خراپت ھـــر لـــدەكات، خۆ ئویش

.ردنییبمن ئوشـــتانی كـــ روو دەدەن ھر ھموویـــان ل ملی خۆمـــان دەزانم و پیاوان تاوانبـــار ناكم، فرموو بچۆ ئو بازاڕە ئینجا دەزانی چی ھیو چی

نی، كچی وەھـــا دەبینم من وەكو كچ شرم دەكم سیری بكم ئوجا چۆن كوڕ سیری ناكنن بخوای ئگر من كوڕدەبووم ھر لســـر جـــادە درژم دەكردن و كاری سكسم لگأل دەكردن، بالموە زۆر سیرە ك كوڕان خۆیان

بۆدەگیرێ ك ئو دیمنان دەبینن.ھروەھا ژن كوشتن پیوەندەی بخودی خۆمانوە ھی، ئگر ئمی كچان یان ئافرەت بگشتی رزی خۆمان بگرین بفرۆش ڕت پت شس نایخوای كبو ب بتكوژت، یان ك ھی لماوە باوكی یان برای حز بكات كچكی یان خوشككی خۆی بكوژت، ھیچ كسك حزنـــاكات، بم ئمـــ بیر لھیچ شتك ناكینوە، ڕاستیش باس بكرێ خۆش، معقول من خاوەنی س چوار بـــراو ئامۆزابم بچم ب ئارەزووی خۆم لگأل كوڕك ڕابورم و كاری سكسی لگڵ بكم، ئوانیش ھیچ قسیك نكن، یان ونكم لسر مۆبایلی خكی بوبتوە ئمان گونجاونین و

حق بكوژرن.ھروەھـــا " شـــادی"ش وەكو كچكی ھرزەكار ئویش ھمان بیرو بۆچوونی "شیالن" خانی ھبوو، ھر ل درژەی وەكرد ككانی خۆیدا باســـی لقســـ یوەندی بكوشتنی كچان و ژنان و پئخالقوە ھیـــ، ئگر كچك یان ژنك خاوەن ئخق و ڕەوشتكی باش

و پاك بت قت ناكوژرت.مـــن وەكو كچك تائســـتا لماوە كس قسیكی پی نگوتووم كلگأل ئوەشـــدا خاوەنی (٩) برام، بۆچی؟ چونك ھیچ شـــتكی ھم نكردووە ھ ك كیش ئامادەنیموە ھیچ كاتلبرامبریان بكـــم، یان كاركی وا بكم، ئوان تووشـــی شـــرمزاری و ئابووچـــوون بكم. بـــردەوام گوێ ل ئامۆژگارییكانیـــان دەگرم ئوەی بالشـــموە بـــاش نبـــوو بنرم و م، درۆییان باســـی دەكگنیانی لبی كس نیی گوـــم ل بگرێ، تۆ ھ مكو ب نرم و نیانی باســـی شتكانتیان بۆ بك ئوانیش گوت بۆ

دەگرن و داواكشت قبوأل دەكن.

ژن كوشتن، نریتكی سپاوی سردەمژنكوشتن، خۆكوشتن چونك ،یكی زۆر ھبۆچوونی من ژنكوشتن كارك: بكوڕ

ریپۆرتاژی: ددار كۆییبــارەی لــ باسك كــورتــ ئــگــر بگشتی، بكیت ئافرەتان سرپۆشی بۆ ئـــوەمـــان ئستا مئ ــ ــگ ڕەنلو ئستا ئایا كــ ــت وــ ــك دەرنسردەمی ئمۆدا سرپۆشی ئافرەتان بگشتی سپاندنی كلتوورە یان حزو لو دیكی شتكی خود یان ،ویستئایین، ب یوەستپ ك یتباببارەیوە لو زانی بچاكمان ئمش قس لگأل ئافرەتك بكین بۆ ئوەی وەمی ئو پرسیاران لزاری ئوانوە ببیستین و بزانین ئوانی سرپۆشن بۆخۆیان لم بارەیوە چی دەن و، ینچاكمان زانی ڕووبكرەتاش، بسپیمانگای ھونرە جوانكانی ھولر،

:یلسومبارەت بس سا دووس من كمال"گوتی: "شنۆ ــارەزووی ئ ب لسردەكم، لچك لسر زەختی كسك ھیچ و خۆمواش جــاری زۆر ڕەنگ ،كردوومنلسری كـــردووە حــزم ھبووبت نكم، بم پم شرم بووە بسری

ڕووتوە(كۆتوە)بچم دەرەوە.خاتوو"شھن ــارەیــوە لــوب ھــر ئگر ئاسایی زۆر گوتی: علی"یش لسری یــان بكم لــســر لچك نكم، لماوەشمان ل الین دایكم و باوكم ئازاد كراوم بۆ ئوەی ب ئازادی بكمی زۆر من بكم، ڕەفتار خۆم ھندك تنیا دەكم، لسر لچك شون ك پویست یان كاتك مانگی ڕووتو ئگرنا سرم دت، ڕەمزان

سرناپۆشم.ــش ــاأل"ی ــم ـــشـــاو ش ـــا"گ ـــروەھ ھبۆ سرپۆشی گوتی: لــوبــارەیــوە

ب من بم ،ئاسایی زۆر ئافرەتان لسر لچك خــۆم ویستی ــزو ح كردوومك ناچاری نسم، ھیچ كدەك

بۆ ئوەی سرم بپۆشم. كی دیكك بۆ كچكچ وەش لئ ڕەنگجیاوازی ھبت، چونك ڕەنگ دایك و بك نك وەكو یسموو كباوكی ھھندك ڕگا دەدەن و ھندكی دیكوش نك ڕگا نادەن، بكو بگرە ھڕەشی كوشتنیش دەكن ئگر ئو كچ سری زۆر شتكی ئمش ،پۆشن خۆی خراپو كاریگرییكی یكجار خراپیشی بسر كچوە دەبت و تووشی جۆرەھا كچ من بڕای دەكات، دەرونی گرفتی ی لڕەشوەی ھئازاد بكرێ باشترە لبكرت، یان مرجی بۆ دابنرت و زۆر

ل ئازادییكانی ل وەربگیردرتوە.ــاو پــیــمــانــگــای ھــونــرە ــن ھـــر لسلمان"ئویش كان"فریشتجوان

لوبارەیوە گوتی:ئافرەت ب لچكوە جوان، ئگر سرم من ربۆیھ ھیچ، واتك بكم كۆت بردەوام لچك لسر دەكم، ببیرم نایت بسر كۆتی چووبم، دەرەوە تنانت ئو كاتی ك براكشم ھنا من لچكم ھر لسربوو سرم ڕووت

نكرد، چونك بلچكوە جوانم.ماندا"ھكڕاپۆرت درــژەی ل ھر ل جیا نی(٢٤)سامت ك "خان ھموو بۆچوونكان لوبارەیوە گوتی: كردنی لسر لچك بم دەتــوانــم كچان سپاندنی كلتوورە نك حزو ویست، من ك لچك لسر دەكم، ب ئارەزووی خۆم نی كسر دەپۆشم ئــوەی بۆ كــردوومــ ناچاری باوكم م، زۆرجار ویستوومر بكسچك لل

سرم ڕوت بكم، بم نمورای لبر باوكم.

كرابووین دەعـــوەت مئ ڕۆژكیان گواستنوەی ــوك ب ئاھنگكی لــخزمكمان ئو ڕۆژی من لچكم لسر نكرد، كاتك باوكم منی بسر ڕووتی بینی ھر لوێ كردی بھات و ھاوار، كاتك ك چووینوە بۆ ماوە لوێ گوتم"ئگر پشی و لیدام زۆر زۆر ری ڕووت بم بینسب كی دیكجار

ئوا دەمكوژت".ـــــــــارەت بـــــو ھـــــــــر ســـــــــبھاوڕی مسلی"فرمسك"خانی ھ خانیش گوتی: ئو ئافرەتانی لچك زۆربــیــان بینی ــان دەی لرە لسر دەكن، لچك لسر كردنیان كلتوركی ب ــردووە ك ئافرەتان بۆ ئافرەت وابزانم كم ئگرنا ڕەسن، بكات، لسر لچك حزبكات یھدەكن لسر لچكیش ك ئوانی ــی ــڕەش ــان لــتــرســی ھ ــووی ــم ھڕووت ناورن سریان ك وەیانما

بكن.ـــــــــارەت بـــــو ھـــــــــر ســـــــــبمـــســـلـــیـــ"نـــاھـــیـــدە"خـــانـــی تمن(٢٩)ساش گوتی: ڕۆژنی لگأل باوكم شڕ نكین لسر لچك، من حزی پ ناكم، كچی باوكم زۆریم لدەكات بۆئوەی لچك لسر بكم، ھر چندە بكمیش لسری دەكم، .ئازادیم نی چونك ،رناخۆشم ھب

"خندە ئمد"یش لوبارەوە گوتی: من وەكو تاككی ئو كۆمگی، پم باش ئمی بسر ریتن ئو بزۆر نی

كچاندا بسپنرت.ڕەنگ زۆر كشو گرفتی جگ لوەی بكات دروســت كۆمتی و دەروونــی براكانیان، و باوك و كچان لنوان ــار بگات ھــڕەشــكــردن و ڕەنــگــ ك بۆی ھر كوشتن. و لدان تنانت كچان بسر بزۆر لچك من بڕای یم كچ ھرنا كگت، ئنرپ دەس

حزبكات لچك لسربكات.ھر علی"یش كۆتایشدا"ئامینلئافرەت سبارەت بو مسی گوتی: لبرئوەی ،جــوانــ لچكوە بــ حـــزەو ــچــك لـــســـركـــردن ن لیزادن، ل ترسان بكو ،ویستنلترسی ھبت كس ناكم بــاوەڕم یان بكات، لسر لچك ماوەیان ئوەی بپۆشت، خۆی سری بزۆر

ك لچكیش لسر دەكات، لترسی خوای نك مرۆڤ.

ئو لترسی تنیا خــۆم ــو وەك من خوایی ك سرم ڕوت ناكم و لچك لسر دەكم، ڕەنگ زۆرجار دایكم یان جوان و ڕەنگئ یان گوتبم كباوكم پمانای ئمش بم ،نی جوان یان ناچاریان ئــوان ك نیناگ ئــوە كردووم ب زۆر لچك لسر بكم و

سرم بپۆشم.

سرپۆشی ئافرەت سپاندنی زو ویستكلتوورە یان ح

كچك: ب حزی من نیی، بكو ناچاریان كردووم لچك لسر بكم

ئا: بدرخانــــــردوو، راب رۆژی لــچــنــد *ساڵ سی )،تــمــن ع (د. ھاوتی ھولر شاری خانقای لگرەكی ــردووە،دوای م نادیار لباردۆخكی دەركوتووە پشكنین لكۆلینوەو ــ خــنــكــــنــراوە،ســرچــاوەیــكــی ك

سربوەزارەتی ناوخۆ جختی لسر راستی ھواك كردەوەو ب"بدرخان" ی، راگیاند، تائستا كس تۆمت نزانراوە ەكی ھۆكار بارنكراوە

. ردەواموە بكۆلینم لب* لبرواری ٢٠٠٨/٥/١١ .لشوقكانی كسنزان سربشاری ھولر، باوك

گولب خۆیان لماكی وكۆرك دەكوژرن، سرچاوەیك لوەزارەتی كوار راستی ھسختی لناوەخۆجراگیاند، بــ"بــدرخــان"ی ــردەوە ك م كوشتنھۆكاری ئس بتائیستا كلكۆلینوە بم نكراوە دەستگیر

ردەوامب

* لچندرۆژی ڕابدوو،كچكی تمن ھژدە ساڵ، بناوی (س.س) لگرەكی دەمانچب ھولر شاری عنكاوەی خۆی دەكوژت،سرچاوەیكی نزیك راستی لسر رووداوەكــجــخــتــی ھواك كرد ب"بدرخان"ی راگیاند خۆكوشتنكی ھــۆكــاری تائستا

نزانراوە .* لبرواری ٢٠٠٨/٥/١١ كچكی تمن ٣٢ ساڵ،بناوی (خ.ت) لكۆمگای

گولر بولشاری ھربشاویس سدەكوژرت،وەھرلھمان رۆژدا ترمی لگوندی ر.ر) بناوی( تر كچكی پقوشت سربناحیی قوچان سدەكوژرت،سرچاوەیك لوەزارەتی كوار راستی ھسختی لناوخۆجكردەوە ب"بدرخان"ی .راگیاند،وتی روداوە ــم ئ بــھــۆكــاری تائستا كس دەستگیر نكراوەو لكۆلینوە

. ردەوامب

لماوەی ھفتیكدا حوت كس لھولر دەكوژرن

ژمارە ٧ - ٩٦، پنج شمم ٢٠٠٨/٥/٢٢ی زایینیھونری

درخان دەردەچڵ بگل ریی گشتییكی ھونوكراوەیببسرپرشتی: مسعود ئیبراھیم مال ھمزە

اڵشن

ۆفیپ

ھونر پناسگلكی زۆری بۆ كراوە و بردەوامیش قســـی لســـر دەكرێ، كوردیش لو سانی وت، ككھندی لرمك ھوندواییـــدا كۆملوانشـــ ھموویان پرۆفیشـــناڵ و ئكادیمی نبن، بم وەك دەن ھر زۆر ھب باشـــترە ویستبوو پند ھرمھون م كب ،بوەی نلكار ھبـــ، كاری جوان، بم ئگر ئســـتا سیری بوكراوەكان و رادیۆ و تلفزیۆنكان ن كوە دەككی زۆر باس لكیت دەبینی خبكتوانای كاركردنیان ھی، بم ئوەی ك رۆی سرەكی ھی ل ســـاردی و كمی برھمكان الینی ماددیی، زۆربی ھونرمندان حكومت یان روونتـــر بین وەزارەتی رۆشـــنبیری بوە تاوانبـــار دەكن ك كمترخمن ل خزمتكردن ب ھونرمندان بۆ كاری برھمھنان، لھمان كاتیش جار جار لســـر رووپری رۆژنامكان دەبینین ك ھندێ ھونرمند پارەی وەرگرتووە، بـــم كاری نكـــردووە و وەك دەن پارەكی خواردووە. لـــرەدا دوو جۆر خوندنوە بۆ ئو كمترخمیـــی وەزارەتی رۆشـــنبیری دەكرێ: یكمیان ئوەی ك لوانی وەزارەتی رۆشنبیری لبر ئو جۆرە كارانی ك باسمكرد، یارمتی ھونرمنـــدان نـــدا و تڕ و وشـــك بیكوە بســـووتن. یانیـــش لناو خـــودی وەزارەتی رۆشـــنبیریش كاركردن و كارئاسانی بۆ كارەكان ب میزاجی شخســـی، لوانشـــ ھندێ جار ویستن پكانی ناو وەزارەتی رۆشنبیری بسكھكوت زاھیری راوژكاری سرۆكی حكومتیش كارئاســـانی بۆ ھونرمندان بكات.! ئگرچی نكۆـــی لوە ناكـــرێ ك ھكـــوت زاھیر لو ماوەیدا كۆم كاری بۆ ھونرمندان كردووە، بم ھونرمندكـــی ھاوڕم دەیگوت ھكوت زاھیر ھشت كسی ھی كاریان بۆ دەكا (مبستم لگۆرانـــی بژەكانـــ، چونك بۆ شـــانۆكاران زۆربی ھونرمندان دەن ھكوت زاھیر تنھا ویشـــی پر ئك شـــانۆكار دەكا و ھكار بۆ یشـــانۆكارە) بم پویست ناكا ناوی كس بم چونكـــ لوانی بشـــك لوانلم زویربن، لالیكی تریش دەب بروونی ئاماژە بوەبكرێ ك ھندێ لـــ ھونرمندانی كـــورد كارەكانی تكردن برەبی و خزمكاری عوت زاھیر بكھكلتوور و مـــژووی عرەب دەزانن. بم ئوەش ھـــر مانای ئوەنیی ك ھكوت زاھیر ھموو ھونرمندان بالوەبن و تنھا كار بۆ كوتلكی خۆی بكا، جی خۆیتی و پویستیش ھكوت زاھیـــر و وەزارەتی رۆشـــنبیری كار بۆ ھموو ھونرمندان بكن و بیك چاو سیری ھموو بوارەكانی ھونر بكـــن و كار بۆ ھونرمندان ماددی یرانو قندان لرمدەن ھونون و ھبكدارایی (ماددیی) رزگار بكن. نك بدەفتر دۆالر بۆ ھونرمندك خرج بكرێ و ھونرمندكیش زیقی چاوی ب بۆ چارەك دەفترك یان كمتر و با پارە سرف كردنكانیش برامبر كارەكان

ب نك برامبر شخسیتكان. لكۆتاییدا پویســـت وەزارەتی رۆشـــنبیری و راوژكاری ھونری سرۆكی حكومت بخۆیان دابچنوە و ھودەن كار بۆ ھموو ھونرمندك بكن و پـــارە ترخـــان كردنیش بـــۆ كارەكان بگورەی كارەك و رەنگدانوە و سوودبخشینی بت ب ھونر و فۆلكلۆری كوردی و منیش بھیچ جۆرك لگڵ ئوەنیم و لگیش نابم ك باسی ئوە بكرێ فن ھونرمند ئوەندەی بۆ سرف كراو، فن ھونرمند ئوەندەی بۆ سرف كرا، لبر ئوەی پیامی ھونر زۆر لوە گورەترە، با ئم تماشای ترخانكردنی پارەكان نكین، با ســـیری كارەكان و رەنگدانوە و ســـوودیان

بكین بۆ میللتی كورد.Masoud_Ibrahim_ar@yahoo.com

ئا: ھونری بدرخانمرۆڤـــك نوقـــم ل بخشـــندەیی و میھرەبانی، مرۆڤكی زۆربی كاتكانی تمنی ترخانكردووە بۆ كاركردن بۆ خزمتی ھونـــر و لھمان كاتیش رای وای ھركس ك گشتی كرد بۆ دەرەوە پویست ســـوودی بۆ میللت ھب، نك بۆ شخسی، وەك خۆی گوتنی لدایك بووی سای (١٩٦٢)ەو، لكركـــووك و ل دایـــك و باوككی سلمانی، ھاتۆت دنیاوە خالید رەشید تا ئستاش ب یادەوەرییكانی منای ئژی و پی وای جیا ل ھموو كس ئو پنج، شش سای بر خوندن باشـــترین قوتابخان بووە بۆ ژیانی و تا ئســـتاش رەنگدانوەی لســـر

.یتی خالید رەشید ھسایك* عشقی تۆ بۆ ھونر كی سری ھدا؟

- عشقی من ل ھماتنوە دەستی پكرد ك دروستمان ئكرد ب پارچیك ئاسن، من لووە عشقی پیكرتاشی بووم، جگ لوە ك كســـك عاشقی وە شـــیعر دەست پول بك ئكچ وەی عاشـــق بر لم بكا، بـــئ ر شیعریش بنووسیدەتوانی دوو دن كن، رەنگمووی یكان ھشقو، ععشـــقی من بـــۆ دوو چـــاوی كچك توانیبتم تابلۆیكی ل دروست بكم، كواب لرە ئتوانم ئافرەت بكموە بھونی عشق، نیشتمانیش بكموە بھونی عشـــق، لواندا شیعر و پیكرتاشی و مۆسیقا و نیگاركشی

لدایك دەبن. * یكم پیكر و یكم تابلۆت كی دروســـت

كرد؟- یكم تابلۆی خۆم لســـای ١٩٧٨ دروســـت كـــرد، یكم پیكریشـــم دووپشكك لسر بردك ھمكۆیوە ك ئویش لسای ١٩٨١ دروستمكردووە و یكم ھمات و دووەم ھماتیشم مابوو ك دروستمكردبوو، بم دوای

ئوەی كژنم ھنا نازانم چی لھات.* ھۆكاری چی بوو پیكرتاشـــیت ھبژارد و ھۆكاریش چیی ك كمتر بایخ بو جۆرە ھونرە

دەدرت؟- ھبت گڕانوەم لیكم ھمات جیھانی عشـــقی دروســـتكردنموە پیكرتاشی بووم ك بداخوە لرە نك بایخـــی پ نادرت بكو وەك ،كوردستان نیمانل مرتاشی ئیكپ

ئو ئیشانی ك ئیبینی پیكرسازین. ئوەی كـــ بقوڕ دروســـت دەكرێ و ببۆرەك قابی بـــۆ دەكرت و دوایی ،رسازیییكنتۆ پچیم ژرێ بدادەڕپیكرتاشـــی پیكرتاشـــی، نك ئوەی كتۆ لســـر ڕووی بردكی رەق بچكوشـــكاری بتوانی فیگر و شكك دروست بكی، یاخود لسر دارك بتوانی شـــتك دروست بكی،

!.رتاشمان نییكپ موە ئداخب* ھۆكاری چی پیكرتاشمان نی؟

دوو بـــۆ دەگڕتـــوە مـــئ -ھـــۆكار، یك بداخوە مامۆســـتای پیكرتاشمان نی و بتحدا ئیم مامۆســـتای پیكرســـازمان ھی و ناوەكیمان بھ وەرگرتووە، بم ناوەڕۆككی وانی، پیكرسازی زۆر ب توانامان ھی بم پیكرتاشـــم ندیووە. دووەم تا ئستا ل پیمانگا و كۆلیژەكان وەسائیلی پیكرتاشیمان نی و ئوشـــتانی ك پویست وەك

پداویستی ھمانبت.* لـــ وتان پیكر و تابلۆ بنرخی خیای دەفرۆشـــرت كچی لرە ھونرمندان تنانت رەكانیشیان لیكتابلۆ و پ ك كیان نینشو

دانن نك نانی كاری ھونری بخۆن؟- قسكانی تۆ راست، لگڵ ئوەش تا ئستا ئم تابلۆ و ونی فۆتۆگرافی تنانت ناكینـــوە، جیا لیكتر كان بینیومشـــانگایپ زۆرجـــار لبرپرس ھی نیزانیـــوە بكام الیا بوا و ســـیری ونكان بكا و ھندێ جار بینـــرەكان ب پچوانی یكتر رۆیشـــتوون و دەعمیان كـــردووەو لتلڤزیۆنیش بینیوم ركالم بۆ سوپر ماركت كراوەو ب ونی فۆتۆگرافیان

گوتووە تابلۆو ب پچوانوەش. * لو گشتانی دەرەوەت فری چی بووی؟

- چند گشـــتم بـــۆ دەرەوە كردووە و ئوەنـــدەی تریش ئموێ گشـــت بكـــم، من ھر ك ئگم شـــونك یكم پرســـیارم ئوەیـــ گلریك لكوی بـــۆ ئوەی بچـــم بیبینم و بزانـــم بناوبانگترین پیكرتاشـــی ئـــم وت كی بۆ ئوەی بچم خۆمی پ بناســـنم، ئوجا ك گڕاموەش لجیاتی ئـــوەی ٤ بـــۆن بنموە، ھودەدەم شتك بنموە بۆ ئوەی خزمتی كـــوردی پ بكـــم، ئوەتا ئوجارەیان ك ل روســـیا گڕاموە

چوار تۆپ خامم بكـــۆڵ ھناوەتوە لبر ئوەی پـــارەی فرۆكم نبوو، من الم گرنگ نی كســـك ل دەرەوە بتوە و شش بوانام بنتوە بم ر بكا، چونكسم بۆ فدوو ك تواننئم پویستمان بفربوون و دەرمان

.كردن ل بك كرەش باسی كاركردنی خۆت و كچ *

ئیسپانیا؟- من لگڵ روزا ك كچكی ئمازۆنی بوو بیكوە ل پارككا ئیشمان دەكرد و ھردووكمان پیكرتاش بووین، من

ئستاش بو یادەوەریان دخۆشم.* ئاست و مبستی كاركردنی ھردووكتان چۆن

بوو؟- من ھیچ نام، بم ئو عشـــقی ئیشـــكانی من بوو، منیش بھمان شوە، ئو بۆ ئوە ئیشی دەكرد پارە ژیانی خۆی پ وە و بتوانكۆبكاتـــتواو بكا، بم من پویســـتم بوە بـــوو ك ب پیكرتاشـــی واقیعیتی میللتكی خۆم لسر بردكی رەق

نیشانی دیدی خكك بدەم. شـــكـــورد و ك ما دەتوانــــــن ســـیندە *و موعاناتكانـــی بجیھـــان بناســـن، ئایـــا

پیكرتاشیش دەتوان ھمان ڕۆڵ ببین؟ وە بۆ دوو دمباتم پرسیارە ئئ -

:ئ شیعر كمایند شریتی سینچ

تایتا ھھ ننامڕەنگبـــ كۆم شـــت ھبوون پش ســـینما بم نمان، بم كسك ك نشـــیزانیوە پیكرتاشـــ تنھا ســـرە گورگكی لســـر شـــاخك دروســـت كردووە بۆ ئوەی مڕەكانی زیاد لو ســـنوورە نـــڕۆن و گورگ ركو سســـتا ئچی ئیانخوا، كنلشـــاخ ئبدرتـــوە و بـــ مالین دۆالر دەفرۆشـــرێ و لمۆزەخانكان ھدەگیرێ، كواب پیكرتاشـــی و نیگاركشـــان نك ھیچی ل سینما كمتر نی، زۆریش ل سینما زیاترە.* وەزارەتی رۆشـــنبیری چی بـــۆ ھونرمندانی

شوەكاری كردووە؟- مـــن ھیـــچ گلیـــی لـــ وەزارەتی موەی ئر ئبم، لرۆشنبیری ناكھیچمان پ نی و داوای شت دەكین، من ئاگادارم وەزارەتی رۆشنبیری كاركی باش دەكن و پشـــانگا بۆ زۆركس دەكنوە، بم ھونرمندان خۆیان

كمترخمـــن لكار لبـــر ئوەی شـــخس ھبووە تابلۆی منی بردووە بۆ ئوەی لپشانگایك بیفرۆش یا لمای خۆیان ھی واســـ، كچی ك لكیك بینیـــم لدوای ماوەیـــگۆڤارەكان ناوی منی رەشـــكردۆتوە و ناوی خۆی لشـــونی من نووسیوە و ھمـــان كســـیش بتابلۆیكی من ك بنـــاو بردی بۆ ئوەی ل خانووە دوایی بـــم یواســـھ نوكیان لژووری ئتروحكیا بینیم، تومز

بكاری من دەرچووە.* چۆن بـــراورد دەكی لنوان ھونرمندانی

ئرە و دەرەوە؟- شوەكاری ئم لوان بفرەترین، لبر ئوەی ژمارەی ئو شوەكارانی نھا لم تمن نا یعیراقا ھل كـــكوردستان، بداخوە ك شوەكارانی كورد بقد شوەكارانی باشوری عراق بھز نین، ئم راستییك نیگرانی ناوت. من پمخۆشـــ و نیگرانیش نیم ھموو كس ب من شـــوەكارم، منیـــش ئبم شـــاگردی ھموویان و موویان دەگـــرم، چونكبۆ ھ چـــفھونر شرم لكس ناكا، دەرگاشی ،ر پشتســـك لســـموو كبۆ ھبـــم جیھانی ھونر ســـراحتكی داوە بخۆی ئویش كتۆ ھونرمند نبی دووساڵ، س ساڵ زیاتر جگات نابتوەو خۆت خۆت ریســـوا دەكی

چونك ھونر كس ریسوا ناكا. * دەـــی ھونرمندانی ئرە باشـــترن ل ھی

دەرەوە، بم بۆچی لرە پشكوتن نی؟- ئســـتا ل ئوروپا پشكوتنكی زۆر برچـــاو ھیـــ و ئگر ســـیر بكی لوێ جگ لكاری حدیس ھیچ و نئ چونكـــ ،كیـــان نیموعاناتئنفال كراوە، نزیندەبچاڵ كراوە، كدراوە، نت زار گوندی لنج ھپ ن سی لزار كشـــتاو دوو ھد و ھسئنفال كراوە، نـــ و ن و ن، ئوان ھموو ئو نیانیان نیبینیوە، بم ئم تا سد سای تریش ئتوانین لو شتان تابلۆی جوان دروست بكین، ئو زوم و زۆرییی لمان كراوە ھون بۆ ،ت خراپین حكومئ مكاركردن. ئباب تۆ كار بك و مژوو بۆخۆت تۆمار بك با حكومت یارمتیت ندات، یك داواشم ھی ل ھونرمندان با پشت بكس نبستن. چونك خوای گورە ئوی كردووە ب ھونرمند جیاوازی ،ند نیرمھون كا كسڵ كگل یھكواتا با ئو ئیش بكات، بم ھتا عاشق نبوو با ئیش نكا، چونك ھر ھونرك عشق پشوای نكات وەك بی نم بناغب زۆر جوانب كما

.ڕوخك ببایو ب* رۆـــی راگیانـــدن ل بایخـــدان بھونری

پیكرتاشی و شوەكاری چۆن دەبینی؟- من لرەوە خۆم ب قرزاری ھموو من ب زانم، چونككان ئیاندنراگجیاوازی ئچم ھر پشانگایك دیدی ھمـــوو كامـــراكان و راگیاندنكان

ئبینم قس لگڵ خك دەكن.

كماددیی نالی

شان زۆر لرتاشی و نیگاركیكخالید رەشید: پسینما زیاترە

ئا: ھونری بدرخانكسك بردەوام حزی لكاری جوان و خزمت كردنـــ بھونری كوردی، كنمی توانل ككی لیل یابخخزمت بـــ ھونری كـــوردی دەكا و مرۆڤكیش حزناكا كاتكانی تمنی

بفیۆ بوا.* رەخنگرتن و خوندنوە بۆ برھمی شانۆیی

و درامی چ كارك دەكات سر برھمك؟- رەخن شانبشانی چاالكی شانۆیی و درامی دەڕوا، بۆ نموون ئگر شانۆ و دراما چاالك ب و كار لخك بكا

.ر دەبوا نووسین ھئ* ئی ئو نووســـینانی خۆت چۆن دەینووسی

لسر كارە ھونرییكان؟- ب، ئگر بزانم دەرھنرك و ستافی كارەك بو كارەوە ماندووببن ئوە ھوـــدەدەم خوندنوەیك بۆ وە رەخنگینا ئس، ئم و ببك كارەكنی من دەینووسم و ئو نووسینانشم لدەســـت بتایـــ، ئگرنا ئگر بتوو بكاری ھونری خریك بم ئوا

.م نابو نووسینانجالی ئم*پت وانی بۆشـــاییكی رەخنیی ھی لناو

شانۆ و درامای كوردی؟ ،رەخنر بۆشـــایی لك ھـــنـــ -ھی، چند لشـــانۆش بۆشـــایی ســـاك بـــوو ھۆـــكان ھمـــوو داخرابـــوون، بو دواییـــ نب كاك سباح عبدولرەحمان كاركی نمایش كرد و كاك ھیوا سوعادیش كۆمك پرۆژەی پی و بنیازە وەرزی شانۆیی (منـــدان، لشـــانۆی بۆھریـــك ئگر ســـازبكا، كۆمیدی) گنجان، بتوو شـــانۆ ئو گـــرم و گوڕییی ھب، ئوا ئو بۆشایی پیداناب چ لرەخن و چ لبینر و ئو قیرانش كھی زۆری دەگڕتوە سر ئمی شانۆكاران، ئمی شانۆكاران ئگر

لنوان خۆمان تبابین و بحماسی الم وای بردەوامیمـــان ھجـــاران بشـــتی جوان دەكرێ و ئو قیرانش

برەو نمان دەڕوا.*پت وای ھۆكارەكانی ئو قیران چی؟

- خۆی ئو قیران دەستكردە، ئگر ئـــو ھونرمندانی جـــاران خۆیان دەقیـــان دەنووســـی و ھرخۆشـــیان دەرھنانیـــان دەكرد ب حماســـتی ننام یرانو قوە ئنوە بجارانو، دوای راپرینیش ھندێ گنج ھاتن بناوی نوخوازی و شـــتی وا ھندێ كلوانبوو پشكشـــكرد كاریـــان بخۆشـــی نیزانیبا باسی چیدەكرد، بۆیـــ بو جـــۆرە كارانـــ بینریان ئگر ئگینا رەواندەوە. لھۆكان ھـــم دەرھنرەكانی پشـــوو و ھم گنجكانی ئستا بحماسوە بن و كار بكـــن و بزانن خك چی دەوێ، كاری وا پشـــكش بكن ئوا قیران نامن. دواتر ئستا شانۆ وەك جاران نیـــ لبر ئوەی ژیـــان بزەحمت كتی، ھونرمند ب دوو، س مانگ پرۆڤی بكا حتمن دەب خرجیكی بدەی ماڵ و مندای خۆی پ بژین و

ھاتووچۆی پ بكا.* چیتر لسر شانۆ دەی؟

- ئســـتا پم وابی بڕوەبرایتی ھونـــری شـــانۆ كۆمـــك دەقـــی تقدیـــم كردی و یـــك لوان دەقی ئمشی لگ، دەقك لنووسینی (شـــرزاد محمد قادری) و وەرگان و ئامادەكردنی من، شـــانۆگرییكی كۆمیدی، یانی ئستا ئگر بمانوێ دەست پبكینوە، بكۆمیدیا دەست تكـــی زۆر دماوەروە جینـــبكپ

ناوھۆكان.* درامای ئمۆی كوردی لچ ئاستك؟

- ســـردەمایك لـــ (٢٠٠٤ و ٢٠٠٥)

كرایـــوە، پشـــت لســـر دەرگا ھونرمندكـــی زۆر دەق و زنجیرە و كرد پشـــكش تلفزیۆنیان فیلمی و ھندكیان موافقیـــان وەرگرت و ھندكیـــان كارەكانیـــان ئنجامدا و ھندكی نمایش كرا لتلفزیۆنكان، نورۆز، لتلفزیۆنی بتایبتـــی و كارەكانیـــش زۆرباشـــی ھبـــوو، مامناوەند و خراپیشـــی ھبوو. بم دەدا ك و درامایانر ئسیار لب ك

ئوە چاك و ئوە خراپ؟* ئـــو لیژنیی لـــ نورۆز تیڤـــی دانراوە و دوانزە درامایان راگرتووە، پت وای لســـر چ

بنمایك دانراون؟- تا ئستا نازانم ئو لیژنی چۆن و لسر چ بنمایك دانراون و ئزموون و شـــارەزاییان چی؟ ئایا سینمایان تواو كردیـــ؟ بوانامـــی برزیان كلســـ؟ نازانم میر ھھونـــلچی و چۆن؟ كاركی منیش دەســـتی ك ئاوفرۆش) (محۆی بسرداگیراوە پنج حقی، كاتی خۆی ك دەقكم پشكش كرد نیانگوت ئو خللی .م كیان ك زیادك وشـــتو ئ یھھر گوتیان نابـــی و ناكرێ و خالس ھتا ئستاش نمایش نكرای و پاریش لرگای كۆمی ھونـــر و وژەی كورد حمدۆكمان پشكش كرد و من یقشـــكرد (١٠) ئشكزنجیرەكم پبناوی خۆزگ، خۆزگـــ درامایكی سردەمیان بوو باسی وەزعی ئستای دەكرد لھموو روویكوە لنووسینی خاتوو (سۆزان خلیل) و من ئامادەمكرد و سیناریۆم بۆ دانا، یك ساڵ لوێ بوو جنابی وەزیر (فلكدین كاكیی) بخۆی تدەخولی كرد ھتاكو ئستاش ھر ئیجازەكی وەرنگرت و ئســـتا یننیازین بیكوە بم وەرگرتكدەقدرامایكی تلفزیۆنی بۆ تلفزیۆنی

نورۆز كاری تدا بدەین.* درامـــا بۆچی بڕوەبرایتی تایبت بخۆی

نی، تۆ چی دەی؟- دراما ئســـتا بۆت عایدی سینما، باوەڕیـــش ناكـــم ســـینما خمی لدراما خواردبی، ئوان ھر ھوڵ بۆ یشتماش گما دەدەن، كا سینسینكوێ؟ ســـای فیلمك دەكرێ ئویش تكی كوردســـتان نایبینن و دەچخمیھرەجانكان، لو فیلمانی دەكرێ كمن (پڕینوە ل غوبار)م، بینی بوو ك بوو، خۆزگك و پكی روە شتئئو فیلمانی ك دەكرێ ھمووی لو ئاستبن، ك ھب حزنكا، ئمش كوردین و حزدەكین وەكو میللتانی تر سینما و دراما و شانۆمان ھب و

.رم و گوڕ بگ* ئـــوەی ھونرمنـــد رۆژـــك لـــرۆژان لناو

وەزارەت باستان لكشی دراما كردووە یان نا؟- بتسوری من لھموو ئاستك باســـی ئم كشـــی كـــراوە، بم نازانم ك خمی ل دەخوا، مفروزە

وەزارەتی رۆشنبیری خمی ل بخوا، رۆشـــنبیری وەزارەتی ھـــر چونكلكاتی خۆی ك ســـینما و شـــانۆ بیكوە بوو، لیكیان جیاكردەوە، ئستا شانۆ و سینما بڕوەبرایتی خۆیان ھی، دراما ب دایك و باوك ماوە و ئوەش كارەسات، ئو ھموو وانك شـــو خ یھ فزیۆنلتچاوەڕوانـــی ئوە دەكـــن درامایكی جوان ببینن كچی نی ھر شتكانی

كۆن دووبارە دەبنوە. تان چۆنن و پی چیدەنامفتر ھسل *

بدرخان؟- سوپاس بۆ تۆ و ستافی ھفتنامی ھفتانمیكی براســـتی بدرخان جوان و ركـــ و بدرھنانكی جوان ھیـــوادارم ئنجامدەدرێ كارەكانـــی وەیشـــی لكردەوام بن و باشیب دایكی تموو شتو ھ ڕەنگمھ كو، ناكرێ بـــی تنھا ھونریی یان وەیی لكوتنركوە سئ ،سیاسیو ھیوای سركوتنتان بۆ دەخوازم و

سوپاسیش بۆ ئو دیدارە.

خلیل یاب: ئو لیژنیی نورۆز تیڤی چۆن و لسر چ بنمایك دانراون؟

ھڤاڵ شخانی

گومانكی جوان دەكاتھونرمند ھڤاڵ شخانی سبارەت بدوا كاری خۆی بۆ بدرخـــان گوتی : (دواكارم نـــاوی گومانك بســـیدیی ل كاركردنجوانكان كـــ شـــیعری گۆرانیكانی ئم سیدی بریتین لھی شاعیران ھردی قادر، سركوت رەسول، قھار شخانی، فھمی نبی، ســـردار جاف، رەشـــید رواندزی، ســـردار عبدو، ھروەھـــا ئاوازەكانی ك لریـــن ھالیـــش لم گۆرانیـــئـــ(زیـــرەك حمدەمین و زیرەك شـــرزاد و خۆشوی ھیرانی و ھدر محدین و بوا پیرداود)ە، بیاریشـــ گۆرانی خمی دونیا كلیپ بكات لسر ئركی خۆی و وەزارەتی ھونرمند ئاماژەیـــ جی رۆشـــنبیری، خاوەن برھمكی تریشـــ لســـای ٢٠٠٥

بناوی (د ب بزەییكان).

مسعوود ئیبراھیم مال ھمزە

خالـــید رەشـــید

لیل یابخ

ھونریژمارە (٩٦)ی ئایاری ٢٠٠٨/٥/٢٢

13جۆزەردانی ٢٧٠٨ی كوردی

زاراوەكانی سـینمائمیر تھا

سینما:ھونری دروســـتكردنی ونی جووەی ونی جـــووەش ریزك ونی وەیان و لنكاتـــی جوكان لشـــبۆ ل كدوای یك لی فۆتۆگرافیـــگۆڕانكاری كمدا، پاشان بئامر یك لدوای یك ونكان بشوەیكی خرا نیشاندەدرن وا دەكوت برچاوی بینر ك ئو لشان ب شوەیكی سروشـــتی دەجوتوە. ئو بنمایی ك ســـینما پیـــەوی دەكات زۆر ســـانای، ئویش لوەدای ك چاو بۆ ئو ونی ھدەگرێ ك بۆ كمتر ل چركیك نیشانی دەدرێ و ئگر كرا و چند رزە ونیكی وەستاوی یك بدوای یكی دیت و یكیان لوەی دوای خۆیان كمك خراتر بوو وا دەكوت برچاو كونك دەجوتوە، لراستیشدا ل سینمادا ونكان

بخرایی ٢٤ ون ل چركیكدا نمایش دەكات.ســـینما ئو رۆژە لدایكبوو ك ولیم فریز گرین ســـای ١٨٨٨ ســـندوقی ئفسوناوی دروست كرد ئو ســـندوقش كامیرایكی سینمایی سرەتایی بوو، ك سای ١٨٩٠ بھۆیوە توانرا چند ونیكی جوالوەی ھاتنووچوونی ربوارانی شـــاری لندەنی ونبگیرێ، ھر لوكاتوە پیشسازی سینما بشـــوەیكی برچاو پشـــكوت ھنـــگاوی زۆر كاریگـــری نا، ئویش لســـایی تۆماس ئدیســـۆن و برایانی لومر و كسانی دیك. سینماش لســـاتكانی زوو بدەنگ بوو ولسای ١٩٢٧ بھۆی بكارھنانی موزیك ســـینما دەنگی بۆ زیاد كراو لســـای ١٩٢٨ سینمای دەنگدار پیدا بوو و

لناوەراستی سیكاندا یكم فیلمی رەنگاورەنگ برھمھنرا.میلۆدراما:

نواندنك زۆرتر پشـــت برووداو و گرێ دەبستت نك كسایتییكان. پشـــت بسۆزی رۆمانسیان دەبســـتت و گرنگی بسرنجاكشان دەدات برادەیك ك زیادەرۆیی تدا دەكرێ و بشـــوەیكی گشتی كۆتاییكانی دخۆشـــكرانی. میلۆدراما ھر لسرەتاوە ب موزیك و سما و گۆرانی نبوو بكو شانۆی میلۆدرامی سریھدا و یكمجاریش لفرەنسا بوو لســـدەی ھژدەدا و ئویش لبن كاریگری شـــانۆگری (بیجمالیۆن)ی جان جاك رۆسۆ ك یكمجار لسای (١٧٧٠) نمایشكرا. پاشان لسدەی نۆزدەدا بوتكانی روسیا و ئمریكا و بریتانیا بوبوەوە بم لسدەی

بیستمدا میلۆدراما پاشكشی كرد و بینری خۆی لدەستدا.نواندن:

بگشـــتی نواندن ئوەی ك لكاركی ســـینمایی بدیـــار بكوی و رۆی كســـایتییك گم بكیت. ھونری نواندنیش پویســـتی بخوندنوە ویســـتپ وەی كل وە جگئ یژ ھكی درردەوام وكاتنانی بـــو راھئو كس بھرە و ئامادەباشـــی تدابت، ھمیش لخۆ فركردندا بت. دووجـــۆر ئكتر ھی چینكی پیشـــگر و چینكیش ئارەزوومند. چینی یكـــم كاری نواندن لـــ فیلمكاندا دەكن و چینی دووەم و رووخســـارە نویكانیش پاپشتیان دەكن، یاوەر دەبن و رگ بۆ خۆیان خۆش دەكن و لنو گمزان پیشـــگرەكاندا جی خۆیان دەكنوە. لســـردەمانی زۆردا بچاوكی سوك و رقوە تماشای ئكترانیان دەكرد بم دواتر ئم بابت ھدی ھدی پاشكشـــی كرد و ھر لسدەی نۆزدەوە ئم ھونرە شونكی گرنگی لنو ھونرەكانی دیك داگیر كرد. ئوە میللتان پشنیازی ئوەیان كرد ك پویســـت پیمانگی ھونری دابمزرت بۆ گرنگیدان بو كســـانی (كوڕ و كچ) ك حزیان لبواری نواندن بۆ پرەپدانی بھرە و

تواناكانیان و شارەزابوون ل بنماكانی ھونری نواندن.

ئا: ھونری بدرخانئومد بابان ئو ھونرمندەی ك لو (م بپ) گۆرانی ی دواییدا بـــماوەیـــناســـراو بر لوەش ب پارچ میوزیكی كناسراوە و خۆشی مرۆڤ (ورەمانھ)حزدەكا خزمت ب بـــواری میوزیك و فۆلكلۆری كوردی بكا، ھونری بدرخان ئـــو دیـــدارەی لگڵ ئومـــد بابان

سازدا...* كاركردنـــت لدوو الینی جیاواز وەك مۆســـیقای فۆلكلـــۆر و گۆرانی ســـردەم خوندنـــوەی خۆت بۆ

ھردوو الین چۆن؟- پش ھموو شتك خۆتان باش دەزانن ئوەی من پی ناســـرابم مۆسیقا بووە، ئوە لناو ھونرمندان و ھونر دۆستان مومكین لناو خكی ب شـــوەیكی ئـــاوا نبیتن، بـــم ئـــوەی ك وەك وە پارچمی بناسرك من پناســـناممۆســـیقایك بوو بناوی (ھورامان)، ردەوام بووممن كاری خۆم كردووە و ب خۆم، بۆیت بووە بوە تایبـــم ئبزیاتر خك بوە منی ناســـیوەتوە، بستا بی (١٩٩٥)ەوە تاكو ئسامن لدابان خزمتی بواری ھونری گۆرانی و میوزیكم كردووە وەكو ژەنیار، بم ئو گۆرانیش براستی تایبتمندیكی وای بۆمن ھبوو ك من پی بناســـرموە و

شوھرەتكی باشی پ وەرگرم.* گۆرانـــی تۆماركردن لو ســـردەمدا زۆرە، بم

كمیان ب نمری دەمنتوە ھۆكاری ئم چی؟ تتۆبزی ناچم گۆرانـــی بمـــن دە -گوی خكی، یعنی ئگر گوێ وەری نگری تواو، بۆ نموون چندەھا كس ھی ســـاڵ نی سیدی نكا، ئیمكانیت و پارەی باشی لبردەست و مۆسیقا و كلیپی ل توركیا بـــۆ كراوە، بم ئوە بتۆبزی نابـــ و خك وەری ناگرێ، ھۆكاری ئو وەرنگرتن دەگڕتوە بۆ ك ،ند نیرمھون چونك ،سو كئدەم ھونرمند نی نام دەنگ خۆش نی، بم شارەزا نی لو بوارە، نازانی

چی بـــكا بۆ ئوەی خك رابكشـــتن بۆ الی خـــۆی، بھبژاردنی میلۆدی، تكست، میلۆدیك ك پ بدەنگی خۆی بی، دیتنوەی ستایلكی تایبت بخۆی بۆ ئوەی پی بناسرتوە، براستی ئو خاالن گرنگن، خكیش ئوڕۆ براستی موشـــتاق بۆ شـــتی نوخب، من ئگر سیدییكم كردبا و ئو گۆرانیم كردبا، ئو گۆرانی بۆمن بقد سیدییك دەوری

ھبوو.* خوندنوەت بۆ میلۆدیی عرەبی و توركییكان

چۆن؟ پت باش تكی ھونری كوردی بكرێ؟ ،ر دەشبو ھ یری ھخۆی كاریگ -ھی عرەب،فارس، تورك، تۆ سنووری بۆ دان، با ئو كاریگریی ســـنووری

..بھ* پت وای ئو ســـنوورە دانراوە بۆ میلۆدییكانی

ئمۆ؟- ھستدەكم دوو، س سا تعریب كـــوردی، لگۆرانی یـــھ كردنـــك ھونكی ب یھ ھونرمندیشـــمان كوردی گۆرانییكانی دە و ئاوتشی كردی لگڵ ســـتایلی توركی و فارسی و عرەبـــی، بم تامـــ كوردییكی ھرمـــاوە، یـــان گۆڕانكاریكی كردووە بم ب ھونكی كوردی نك ھر سرف عرەبی بی، من گۆرانیم گوێ لبووە لو ماوەیی دوایی تنھا تكستك كوردی بووە، ئگر خككـــی بیانی كوردی نزانـــی و شـــارەزایی لزمانی عرەبی و كـــوردی نبی، بم گـــوێ بدات ئو جۆرە مۆسیقایی ئدا كرای نازانی ئوە وەیدەفمان ئھ معنی ئی ،كوردییمیوزیكی كوردی پرە پ بدەین و برەو پش ببین، با ســـتایلی ل بكوتوە بم با تامـــ كوردییكـــی ھر تدا ،كانی كوردی بس وشك بن ،نبم ناچن وانم ئرە دەمن ل نیاش بد

ئرشیفی ھونری كوردی و كاتین.خمخـــۆری چنـــد رۆشـــنببیری وەزارەتـــی *

ھونرمندان بۆ كار ئاسانی لكار كردن؟

- ھتا ئستا ئگر گنجی بھرەمندی باش روو ل وەزارەتی رۆشـــنبیری بكن كـــی وایان لوەیئاوڕدان یـــوانلنكرێ، نبوونی كادیری شارەزا لوێ ن ببگر تھونك بناسن و لخ كبراســـتی بوارەكان. لھموو تواوی ئوە گرفت، مومكین پارە زۆر ســـرف كرایـــ ل وەزارەتی رۆشـــنبیری، ھتا ئســـتا من بھیچ شوەیك سوودمند و جۆرە پارانوێ بو ناشـــم بوومنلـــوێ ســـوودمندبم، ئـــوان (١-٢) ملیۆن دەدەن، حســـاب دەكن لســـر ھونرمندان بم ئایا ئو شخســـی یانـــی ھونرمنـــدە، دەگـــری وەری گۆرانییكی ھی یان لناو گڕەككی خۆیان خكك دەیناسی، یان ئوەتا ل كناكانی ناوخۆیی شتكی بۆ كراوە بسایی برادەرایتی و (١ ھتا٤) ملیۆن دیناری بۆ سرف دەكرێ، دنیام لوەی ك ئو پارە سرف ناكا ل سیدییكی ك دەیكا، پارەیكی ل سرف دەكا و، ئوی تر وەك بازرگانی لبڕكی دەنت، بی لك ھیژنل قوایوە ھداخـــب كیری گۆڕەپانوەزارەتی رۆشنبیری س ل توانایب یك ھنجبكا بزانی چ گ من وەرە ئبواری مۆسیقا و گۆرانی، بپویستمان بتۆی و پویست پشتگیری تۆ بكین، باب با ھیچ شـــتك بۆ ئو شخس نبی تنیا لكارە ھونرییكان پشـــتگیری بكن، ھرچند لرە ھتا ئســـتا ھونرمند و شاعیر و میوزیك ژەن و ھمـــوو ئمان ب برھمی خۆی و دەســـت ردەبھ بڕوەناچـــی، حكومت لپشتی بی بۆ ئوەی كارەكانی یك ھكخ ی چونكبكـــ خۆتی پســـود لتۆ وەردەگرن و پی دەومند دەبن، ســـنترەكان ئوانی ســـیدی كۆپی دەكن تلفزیۆنكان ك بكیفی خۆیان شتی تۆ بكاردنن، ب پلیك تی موفیدن لرەكان موســـتنتســـ

لرووی كلیپات و شتی وا....

* چند ھوت داوە فۆلكلۆری كوردی كۆ بكرتوە و خكی بگان سوودی ل وەرنگرن؟

- نبوونی كادیری دســـۆز بۆ ئوەی بیپارزێ، بوابك ئســـتا لزۆرجگا بوویت عیب باسكردنی شتی فۆلكلۆری، یعنی كباســـی فۆلكلۆر دەكی دەن دەب موە، ئداخوتووە، بوە دواكئشـــانازی بو شتانوە بكین ك ھمان بووە، یعنی من بدەســـتی تخریباتی دەبینم لرە، زۆر كس ھی دژی میلۆدی و كارە كوردییكانـــ، مـــن وای دەبینم نیارانی كورد ئوشـــت لرە دروســـت دەكن، چونك ھونری كوردی ئســـتا ب خاوەن، یعنی بوویت گۆڕەپانك ھركس دێ ب كیفی خۆی دەستكاری دەكا لـــ ھموو بـــوارەكان بتایبتی بواری میوزیك ھیوادارم لداھاتوو ئو مامۆستایانی ھن خۆیان ب خمخۆری ھونری كوردی دادەنـــن ب ھموومان پكوە ھـــوڵ بدەین و مـــن وەكو خۆم ز لكردووە، زۆر رقسیرم نراستی تبفۆلكلۆری خۆم دەگرم، ئم فۆلكلۆرمان ھی بـــم نازانین چۆن بكاری بنین و خكی غیرە كورد زیاتر ســـوودمند بووە، من وەكو خۆم درخیم نكردووە و پنا بخواش درخی ناكم و لو ماوەیی دوایش لگڵ مامۆستا عبدو جمال كرد، میوزیكمان ئلبومكی گرمســـناوچكانی میلۆدیكی چند پكھاتی كوردستان بوو ل بادینان و موكریان و گرمیان و یریڤان و ھرمی سرحد و ،یتی كوردیان لسالی ئیانو جئ و میلۆدیانوەی ئكۆكردن ستاین بھ گرممال سج بدوڵ مامۆستا عگلو بشـــوەیكی ئۆركسترایی تۆمارمان

كرد.* پـــت وانی خك تینووی فۆلكلـــۆرەو حزدەكا ك لندم ھفۆلكلۆر بگـــرێ؟ ب زیاتـــر گوێ ل

ھونرمندان لو ڕووەوە كمترخمن؟- بـــ گومان كمترخمـــی ھی، تۆ دەی خـــك حز ل فۆلكلـــۆر دەكا

بم بداخوە وا شـــت فۆلكلۆرییكان لگوی خكـــی دەردەكین، من نام ھر فۆلكلۆر و فۆلكلۆر، نا با كاری نوێ ھب، بم با فۆلكلۆرەكش بزر نكرێ ئگر نا با ھیچ نب بین بشوازكی نـــوێ تۆماریان بكین و گۆڕانكاری تدا بكین، با ھون بی بۆ كارەكانی ئستا، پم باش ل برھمی ھر ھونرمندك (٢-٣) گۆرانی فۆلكلۆری بینوە بم

نك ھموویان یك شت بنوە.* ل ئایندەدا كار بۆ سیدی دەكیت؟

- نا. بم كاری تاك تاك دەكم لبر ئوەی الینی ماددی و معنوی بتوانای دەوێ، بم بن دەدەم گۆرانی زیاتر تۆمار بكم ھتا ئوكاتی ئاستی من وای ل دێ ك پویســـتم ب ئوە بوو سیدی بكـــم و میوزیكیش فرامـــۆش نكم،

چونك من وەك میوزیك ژەنك دەســـتم بـــكار كردووە و ھـــر وەفاداریش دەبم برامبر ب میوزیك و، ئوەی زیاتر ھانم كو خوە ئمكاری تر بكدەدا بیر لخۆشویســـتی ك چند بحماس و دكی ساف رۆژان پیوەندیم پوەدەكن یان دەمبینن، براســـتی ئوە بۆمن زۆر ھاندەرە من ئگر پشـــتم بدەست و ب رییانھون نو شـــوت و ئحكومك ئیمۆ ھن لكوردســـتان بست ئوا م، چونكری ناكیاتی كاری ھونحبتماشام كردی پشتگیری نی بگورەی پویست، روخنر زیاترە ل پشتگیریی كر، بم ســـیری ئو خك دەكم براستی بزەییم پیان دتوە لھندەك الین ك تامزرۆی كاری جوانن و، ئوە

زیاتر ھانم دەدا كاربكم.

ئومد بابان:یبكی عشت گا باسكردنی فۆلكلۆر بۆتزۆر جل

خوندەوە و نووسینی: مسعود ئیبراھیمشـــانۆگری (تنھـــا یك شـــو) ئو شانۆگریی بوو ك رۆژانی (٥-٢٠٠٨/٥/٧) لھۆی گلی شاری ھولر نمایش كرا. شایانی گوتن ئو شانۆگریی برھمی گروپی گنج بۆ شـــانۆ بوو بھاوكاری ری شـــانۆ، كتـــی ھونرایوەبربلنووسین و دەرھنانی (كارۆخ ئیبراھیم حكیم) بوو، ب بشداری ھردوو ئكتر (رووبار ئیســـماعیل و گـــۆران محمد فقـــ) و لچرك ســـاتكانی كۆتایی شانۆگرییكش (موكریان ئبوبكری) چلۆژەنیش بژەنینـــی ئامری چلۆ

بدەركوت. ل دەرنییری بكی ھونـــموو كارھرەخن و كم و كـــوڕی و ھركاركیش پویســـتی برەخن لگرتـــن ھی بۆ لـــرەدا ،كارەكـــ دەومندكردنـــی روو ك مك بخند خادەدەم چوھ

لتنھا یك شودا ھستی پ دەكرا.- ئكتر، ئو كسی ك برجستكری .ویش نواندنئ ،یكرەكیكارە ســـزۆر دەرھنر ھی حزدەكا یا سلیقی كاركردنـــی وایـــ كـــ ئكتركی زۆر بكاردن لكارە ھونرییكان، بم پم وایـــ كارۆخ ئوەندە كار لســـر زۆری بشداری پكردنی ئكتر ناكات، ئگر بتووش قس لسر ئكترەكانی ویستراستی پین بو بكك شنھا یت

و دەشب دەستخۆشی لرووباری بور و چاونترس لكۆمگا بكرێ، ئگرچی ھریـــك ل رووبار و گـــۆران لرووی دەنگوە ھست بنزمی دەنگیان دەكرا، بم لبرئوەی بوران كاری نواندنی خۆیـــان كرد دەســـتیان خـــۆش بت و پویستیش بایخكی زۆر ب رووباری فریشـــتی تازە دەركوتووی شـــانۆی

ئوشارە بدرت. وسرووناكی و مۆســـیقا و دیكۆر ئ -كارەن كالی كارۆخ گرنگییكی یكجار زۆریـــان ھی و لتنھا یك شـــودا دەتوانم بم ھریك لوســـ بشی سابوون، چونككاری خۆیان ھكار، ب یكی نووە شتئ ك م وابپ دیكۆرەكو تا ئستا كار لسر ئو جۆرە دیكۆرە نكـــراوە ئگرچی لكاتـــی جووی دیكۆرەك ھست ب دەنگ و سیكسیكی ئامرەكان دەكرا بم ھر دیكۆركی نوێ و شـــتكی جوان بوو، وەكو مۆسیقاش براســـتی مۆســـیقاش كاریگری خۆی ھبوو و توانیشـــی تاراددەیك بینر بخات سر ئوەی قدر و پایی مۆسیقا لناو شانۆگری بزان، بۆ رووناكیش پم وای رووناكی بھمان شوەی دیكۆر و مۆسیقا كاری خۆی كرد لبر ئوەی ھیچ دیمنكی سر تختی شانۆ الی بینر شاراوە نبوو، بۆی دەتوانم بم كارۆخ ئوەندەی كاری لسر دیكۆر و

رووناكی و مۆســـیقا كردبوو، ئوەندە كاری لسر نواندن نكردبوو.

- زۆركس دەیانگوت تنھا یك شو نیتوانی ببینر بـــ ئایا كاراكتری ئاســـۆ یان رناس تاوانبار بوو، بم من پم وای و وەك ســـرەتاش ئاماژەم پكرد كارۆخ كاری لسر دەقك كردووە ئافرەتكانوە لدەمـــی دەیـــوێ كبپیاوەكان ب ئگـــر ئوە خیانت نكـــن ئمـــش خیانـــت ناكین و بپچوانوەش و تارادەیكیش كارۆخ ل تنھا یك شـــودا زەنگی مترسی خۆشویســـتی ئمۆی بۆ گنجان لدا

جا مرج گنجان لی تبگن.- لتنھـــا یك شـــودا كارۆخ كاری ـــم وایپـــك كردبوو كر كاتســـل كی زۆر و گرنگ بوو لوەی كاتكۆكردنماوەیكی كمدا، ئم زۆرجار دەبینین و دەبیســـتین ك خیانتـــكان لدوای پرۆسی ھاوسرگیری و دوای ماوەیك ئاشكرادەبن، بم كارۆخ كاری لسر وەیندنس ت و تۆو جۆرە خیانئلســـر كاری بكـــو نكردبـــوو بۆ تۆ ك كردبوو كرگیرییھاوســـســـندنوە بووە و ھردووكیان (ئاسۆ و رنـــاس) ئاگاداربوونـــ ل خیانتی یكتری، بۆی لكاتی بیكگیشتنیان ھردووال ھوی تۆكردنوەی خۆیان دەدا لـــوی تر و ئاســـۆ زیاتر ھوی

ئو تۆكردنوەیی دەدا و رناسیش لســـرەتا خـــۆی بدەنـــگ كردبوو، لخیانتكانـــی ئاســـۆ بـــم دوایی ئویش ھوی تۆكردنوەی دا، بم لرەش دەتوانین بین كارۆخ لكۆتاییدا نیتوانی ئنجامكی راستوخۆ ببینر وەبر ئبل یوانویش لبـــدات، ئكـــ كارۆخ بیـــوێ گومـــان الی بینر دروست بكا، یان نیتوانیوە پیامكان

.نیبگ- ئگرچی لرۆژی یكمی نمایشكدا دەنـــگ نـــزم بـــوو، بـــم لرۆژانی دواتر ھســـتدەكرا ك دەنگ باشترە و ئكتـــرەكان تاراددەیك بســـر ئو

كشی زاڵ بوون.- جووـــی ئكتر لســـر تختی شانۆ تاراددەیك كاری جوانی بۆ كرابوو لگـــڵ جووكانیشـــدا گفتوگۆیكی خۆش و گرم و گوڕ ھبوو لنوان دوو ك لوەش جۆرئـــ ك ،رەككاراكتدخۆشی و ســـرنج راكشانی بخشی بوو ب بینر و لھمان كاتیش دیسان ئافرین بـــۆ رووبـــار كتوانی ھندێ جوو لســـر تختی شانۆ ئنجام بدات كلناو ئم بڤی، بم رووبار

ئو بڤانی شكاند.- راست لتنھا یك شودا كارۆخ كاری لسر كشیكی كۆمیتی كردبوو، وەش كارۆخ توانجی لڵ ئگـــم لب و حیوارەی ككانیش دابوو برپرسب مئ (ت خۆش بباوكیشت میلل) :دەمانای وای ك برپرسانی ئمۆ لسر

حیسابی میللت دەژین.- لتنھـــا یك شـــودا كارۆخ توانی خیانت و ناپاكی رناس بسلمن بۆ ئاسۆ، بم نیتوانی ك خیانتكانی ئاســـۆ بۆ رناس بسلمن ك ئوەش جۆرك گری لالی بینر دروست كرد، ك لحیوارەكانـــدا جۆررچـــی لگئسلماندن ھبوو، بم وەك پویست نبـــوو، دەشـــب ئو قســـی كارۆخ گوتی: ویســـتم ل رچـــاو بگرم كبلتنھا یك شو بم ئافرەتانی ئم تا تووڕەنبن و ھنچن ناتوانن قسكانی

ناو ناخی خۆیان بكن.- لكۆتاییـــدا تنھا یك شـــو ئو شـــانۆگریی بوو كباسی كشیكی دیاری نو كۆمگای كـــوردی دەكرد و یاند و ناشبی گیامو پك ئتاراددەیئوە لبیر بكین ك لھرس رۆژەكی نمایش كردنك ھۆڵ پ بوو ل بینر و ك نلموە دەسرەش ئو جۆرە بینئئگـــر كاری جوان ھب، ئوا بینری

.باشیش دەب

پنووسی ھونرتنھا یك شـــو و ... ســــ رۆژ ھۆكی پ ل جماوەر

ئومد بابان

دیمنك ل شانۆگری تنھا یك شو

رەئوف ئیسماعیل كاك مال لسای ١٩٧٣ ل قوتابخانی عوینی سرەتایی گوازراموە بۆ قوتابخانی سربستی ئواران، ئوكاتـــ ھولر زۆر خۆش و عراق بگشـــتی ئاسایی بوو، ھرچندە مامان ھر لعونی بوو، بم ھولرم پ خۆشـــبوو. مامۆســـتا ســـلمان علـــی عبدولقـــادر بڕوەبربوو، مامۆســـتا ســـحددین عباس یاریـــدەدەری ئیداری بوو، منیش بووم یاریدەدەری كاروباری قوتابیان چونك قوتابییكان زۆربی عسكرو دوائری ئمن و خكی تر بوو.. مامۆستا بورھان و حید خوالخۆشـــبوو بڕوەبری پروەردەی ھولر بوو، پیوەندیمان زۆر خۆشبوو، شوان ی مامۆستایان دادەنیشتین بیان وە لكیبسودف رۆژك لالی مامۆستا بوڕھان بووین من و كاك سلمان كوڕكی گنج ھات ژوورەوە دیاربوو مامۆســـتا بوڕھان ناردبووی بدوای. مامۆستا

بوڕھان پی گوت: یا غریب ك�نادیب زۆر ب جورئت وەمی دایوەو گوتی مامۆســـتا من زۆر موئدەبم، بووە موناقشـــ تگیشتم لئنجامی ھچوونی مامۆستا بوڕھان پی گوت: راست ب عبدولەحمان ھبستكی بمن و عزیز خاكیت وتووە بۆم بوە.. عبدولەحمان

:گوتی مامۆستا گوتووم سوت لب مامۆستا بوڕھان

تاق خونچكی ناو باغ و بستان خوای وانیینی و گوتی: بكمامۆستا بورھان پبۆ ئستا عبدولرەحمان چووە دەرەوە، مامۆستا بورھـــان گوتی دەزانن چی وتووە، گوتمان ب

مامۆستا.. مامۆســـتا بورھان مامۆستا بورھان ورگت وەك گیپ سرت وەك بران ھر ئو درە ھبستی گوت، مدحكی ســـرەوە زۆر بوو تنھا ئو درەم لبیرماوە گوتم: مامۆستا بورھان بۆ ئو

"عبدولرەحمان"ەم، نادەیت، نقلی الی ئمی ك وەك كاتب، مامۆســـتا بورھـــان. گوتی: زۆر سوپاســـت دەكم لكۆم كوە. ھـــر ئو رۆژە فرمانی گواستنوەی عبدولرەحمانم دەرھناو ئوارە ھات. لژوورەكی من دەســـتبكاربوو، گوتی: مامۆستا رەئوف خۆشم دەوی بس ھجوم مك، لی پرســـیم خكی كوی و عشیرەت و ئو مســـالن. گوتم: خكی گوندی عونم، ل عشـــیرەتی گیم، ك باســـی گی كرا ھستا دەستی لملم كرد و گوتی: كوات دەرچوو

خزمین.. عبدولرەحمان ئحمد علـــی گراری خكی ناوچی كركووك بوو، پشـــمرگی ئیلوول بوو ل پشـــمرگكانی حیزبی شیوعی عراقی دەرچووی ســـرەتایی بوو لپـــاش بیانی ١١ی ئادار ئوان كران ب مورشد، بم ب مامۆستای

شۆڕش بناوبانگ بوون.. عبدولرەحمان زۆر زیرەك و لھاتوو بوو، عرەبی ب پۆلی چوارەم دەگوت، ئم خوندنمان عرەبی بوو، گوزەرانی لــــرووی داراییوە باش نبوو، ژووركی گرتبوو ل گڕەكی تعجیل دوو مندای ھبوو"زاناو دانا" خزانكی كچی ئامۆزای خۆی بوو، زۆرجار كم كم شــــیعری دەنووسی، بم لبرئوەی وەزعی ماددی باش نبوو ھستی كم یوانی گوتم: لپ قوتابخان ك لوارەیبوو. ئشڕ دەست پبكاتوە لنوان حكومت و كورد، لبرەوەی لگڵ حكومت ركوتنمان ھی بم ئاگادارب قوتابیانمان زۆر سر ب ئمنن بڕاستی من و كاك سلمان و كاك سح زۆر المان گرنگ نبوو چونكــــ دەوام زۆر بڕكی دەڕۆیشــــت.. ســــای ١٩٧٤ وەزع ئالۆز بوو، بــــم ئوەندەی نبــــرد رككوتننامــــی جزائیر بوو، ســــای ١٩٧٥ كودەتا ھات.. عبدولەحمان زۆر ھســــتی كوردایتی ب شــــیعرو ھبست دەردەبی ھیچ

نھنییكی لگمــــدا نبوو رۆژك گوتی وەزعم خراپ كری خانوو و مســــرەف و معاشــــكم دەری ناھنــــ وتم ئیش دەكی ب رۆژ. گوتی بۆ نایكم لھرەتی الویدابوو.. خوالخۆشبوو كاك فارس حسن ئاغای عون خانووەكانی كارگی چنینی لھولر ب مقاوەالت گرتبوو. وەستاكان دەیانناســــیم ك كاك فارس زۆر خۆشی دەویستم ھرچییكم داوا بكردبوای وەســــتاو عملكان جبجیــــان دەكــــرد. چووم بۆ الی وەســــتاكو پمگوت مامۆســــتایك ھی وەزعی مالی باش ری سوڕما چونكزدەكا ئیش بكات، سح نییئوكات مامۆســــتا وەزعی باش بوو.. بم داوام لكرد ئیشی پ بكات و ئاگاداری بت.. چووە سر ئیش ئوارێ ھاتوە دەوام، دەســــتی كردە ملم و گوتی: ئمشــــو دەعوەتت دەكم، گوتم: خرە، گوتی: كری ئمۆم دوو دینــــار بوو ئوكاتش دینار زۆر بھز بوو.. عبدولرەحمان ئیشی دەكرد و فرە ئیشی تر بوو، وازی ل وەزیف ھنا كارگی ككی كی پاشــــان عبدولرەحمــــان زۆر وەزعی باش بوو دەومند بوو سیارەی ھبوو پاشان دوكانی ھبوو لناو بازاڕی ھولر، كوڕەكانی گورە بوون یارمتیان دەدا.. ئوكات دســــتیكرد ب شیعر نووســــین و دوكانكی ببووە شونی نووســــران و ئدیبان و ھونرمندان، نازناوی خۆی نا"خا حمرین"بیروباوەڕی سیاسیشــــی گۆڕابوو پشتگیری لپارتیی كوردییكان دەكرد، وازی لحیزبی شیوعی ھنابوو پیوەندیمان ھر بھز بوو سرم لدەدا زۆر شوان لما لگی دادەنیشتم تا درەنگی شو سانی ١٩٩٤ بسرەوە خك وەزعی باش نبوو، بم عبدولرەحمان لخوا بزیادب وەزعی باشبوو، بداخوە. زۆری نامو ھبست بۆ ناردووم بدەستختی خۆی ئم نامیم ماوە ك بۆمی رەوان كردووە. ھزار ویســــتم خای خۆشگیانی ھاوڕت لرەحمــــ ــــژی بۆ مندان درمھیــــوای ت ،مرین بحلرۆژی مخابــــن دەخوازم. خۆشویســــتكانی ٢٠٠٧/٢/١٨ بیكجاری چاوی لكناو، مائاوایی ل نووسران و شیعر دۆستان و بنماكیان و

ھاوڕكانی بتایبتی من كرد.. دوا شیعری خا حمرین ك بۆ رەئوف ئیسماعیل

كامال ناردوویتی: ــــــوف گـــیـــان چـــــرۆی بـــھـــارم كـــاكـــ رەئئـــســـتــــــرەی كــــش شــــوگــــاری تـــارمــاخــچــی ژیــانــم ــچــی پــشــكــۆتــووی ب خــونــم ــان ــ بــــرزەكــــی ســــر شــاخــك ــك ــوت لدـــم و دەروون ـــــار ـــــادەم ش ـــزی ـــ ھبـــۆنـــ خـــۆشـــكـــی پــــر ســـــوورە گــوــم ســكــــ ئـــــاگـــــردان شـــــــوی زســتــانــم ــم ــان ــت ــس ــو ـــــاو ك ـــی ن ـــن ـــاوی ــــری ھ ــــف بـــــاری ژیــنــم ـــــی شـــیـــنـــایـــی دەغــــلــــی بــی چـــــــاوم گــــلــــی بــیــنــیــنــم ــل ــی ــب ــل ــی بدۆلــــم نـــــــــزاری گــــوــــزەكــــی دارە ــم ــۆ ــون ــرم ن زۆر گــــویــــژەی گـــــــزوەی ــی وــ ـــی چـــنـــد خـــۆشـــم ئ ـــزان ـــر ب ـــگ ئـــــرۆژ و شـــوێ ـــم ب دوـــ چــنــد بــــۆت ئـــ ـــال ـــوگ چـــــنـــــدە خــــیــــاــــم لـــــ گ ــــا مــنــدا ــت ــش ــ ـــی تـــــــۆدا ھ ـــاســـت ـــئ لــن بــوەفــا ئــبــووی ــا تـــۆش وەك م ــوس ئبـــۆ ھــاوەــــتــیــم بـــ جـــفـــا ئـــبـــووی ــ دەروون ــۆی ب ــت ــی بــكــم ب ــن چ ـــم م بــ ھـــرمـــن بـــم لـــرـــی ھـــاتـــوو چــون ــب ئ

شخ ئاراسلســـای ١٣٥١ ه ك دەكات برامبری ١٩٣٢ زایینی ( ســـالح زەكی بگی ساحیبقران زادە)

. شاری كۆی تردرتی دەنقایمقامیبكۆی وەك خولقی ھمیشـــیی پشوازیكی گرم لھاتنی ئو كسایتی بڕزە دەكا، وادیارە كاتـــی ھاتنكی وەرزی بھاربووە، بۆی شاعیری ناوداری كۆی(سیداحمدبرزنجی) ناســـراو ب(حوسنی ) بپارچ ھۆنراوەیك

باسی ھاتنكی دەكات .حوسنی ناوی تواوی ( سیداحمد كوڕی شخ عبدالكریمی كوڕی شخ احمدی ڕاجی كوڕی شخ وات ( زەردەینی گسخ حعبدالكریمی شلبنمای شـــخكانی برزنجی تریقتی قـــادری ی لشـــاری كۆیی ئـــدەب وعیلم یدا نراوەتنی مندامتدونیاوە، ل ھاتوەتبرخوندن دەرسی فارسی وعرەبی وكوردی الی مامۆستا (مال احمد)خوندووە زۆرینی كتب عیلمی وشـــرعیكانی سردەمی خۆی تواوكردووە، دەستی داوەت شیعرو ئدەبیات زۆرســـركوتوو بـــووە تیدا،لوبـــوارەدا یكـــراوی ھكی دەستنووســـی چاپندیوانبنـــاوی ( اللزار) بھـــردوو زمانی كوردی وفارسی شیعرەكانی نووسیوەتوە، ھروەھا ( بحـــر االنســـاب للعائل البرزنجی) شـــی بزوبانی فارســـی نووســـیوە و زۆر بابتی تری ئایینی وكۆمیتی دەستختی دیكی ھی لكتبخانكی ( شخ ئنوەری) كوڕی ھگیراون تائستا بدیدی ئدیب وشاعیران

نگیوە .( حوسینی ) شاعیر ھاو ژیانی شخ مستفای ھیرانی ناســـراو ب(كاكی ھیرانی) شـــاعیری گورەو ناوداری كۆیو ناوچی خۆشناوەتی بوو، خوشككشـــی ( زیبا خان ) ھاوسری

كاكی ھیرانی بوو .حوسینی لماوەی تمنیدا زۆرینی شیعری شـــاعیرانی وەك ( نالی وســـافی ومســـتفا بگی كـــوردی وحاجی قـــادر وچندانی تری كردوون، شـــیعرەكانی زانیوەوتخمیســـی شیعری شـــوازی حوســـینی شیعرەكانی

ھاوچرخكانـــی بـــووە، لســـر ربازی ( كالســـیك ) شـــیعری ( غزەل و وەســـف و تخمیس ومرسی ونیشتمانی) ھۆنیوەتوەو

كم ون بووە .حوســـینی كســـكی زۆر دەنگ خۆش بووە لقورئان خوندندا ( تجویدو ترتیل وقرائی ســـبعی ) باش زانیوە، لمقامات دا زۆر مامۆستایكی شارەزابووە ئوەشی ل ( شخ نجم الدین ) ی مامیوە بووە كمامۆســـتای

مقاماتی عیراقی بوو.حوســـینی ل ( تســـوف ) دا بادەســـت بووە دیوانی ( شمســـی تورزی ومسنوی جاللدینی ڕۆمی وحافز، فیردەوسی وكلیمی بووە بۆیری ھسریان لدانی ) كاریگمھل (عیلمی تســـوف ) ملوانكی بھاوتا بووە، ســـرباری ھموو ئمانش پیاوكی قســـخۆش وشـــیرین زوبان بـــوو ھرگیز نیزانیـــوە تووڕەبـــوون چیـــ ( ھرچندە تووڕەبوون سیفتكی برچاوی زۆرینی شخ وسیدەكان، زوو تووڕە دەبن وزووش دنوە

سرخۆ ) .حوســـینی لتمنی٤٧/ چلوحوت سایدا بپوەدانی ( زەنگ ســـوورە ) لسای ١٩٣٣ كۆچی دوایی دەكات ولگۆڕستانی ( دەروش خـــدر ) الی بـــاوك ومام وبراكانـــی بخاك

دەسپردرێ . خوالخۆش بوو ( شـــخ ئنـــوەری ) كوڕی لمرســـیكیدا باس لكۆچی دوایی باوكی

دەكات و دە : ـ كـــ گیانـــی پاكی ســـیداحمد خوداوەند

بۆلیقای خۆی برد فـلك شـــوا زەمـین تاسـاك أو كـۆچی

دوایـی كرد ئگر ژمارەی پیتـــكان ب حرفی ئبجدی كۆبكینوە مژووی كۆچی دوایی سیداحمدی شاعیر ( حوسینی ) دەردەچ دەكات ١٣٥٢ ه

برامبری ١٩٣٣ ی زایینی .ئمش ئو شیعرەی ك حوسینی ببۆنی ھاتنـــی ســـالح زەكـــی بگی ســـاحیبقران

نووسیوویتی :ـ

كلچریدرخان دەردەچڵ بگل كی رووناكبیریی گشتییوكراوەیب

ستافی كلچری بدرخان:عبدولەحمان معروف، سعدول نووری، جوھر شخانیب ھاوكاری راوژكاری رووناكبیریی دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان:

د.ھیمداد حوسن

ژمارە ٢٩-٩٦، پنج شمم ٢٠٠٨/٥/٢٢ی زایینی با وەرگان نبت پسپۆریبیركردنـــوەو ھـــزرو لســـرەتای ھـــر ھوشـــیاربوونوەی مـــرۆڤ و پژانـــی زمـــان و دانی نووســـین و تۆماركردنـــی بـــرھســـشـــوازە جیاجیاكانـــی چـــاخ و قۆناغكانـــی ژیانی مرۆڤایتی، دیـــاردەی وەرگانیش وەكو زەرورەتك و پداویستی كۆمگاو ئادەمیزادەكان ھاتۆت پشوەو پنایان بۆ بردووە. ئمش بۆ لیك گیشتن و لكحایبوون و یكترناسینی فیكرو كلتوور و رۆشـــنبیری و شت نادیارەكانی ئودیوی زمانكی خـــۆی، ب واتا ب زمانكی دیك، سرەنجام بیكگیشتنوەی جۆگو كانی دەریای ب جیاوازەكان ل و رووبارەكانی زمان

سنووری مرۆڤایتی. ھبت پیام و مبســـتی وەرگانیش خۆی لبرگ و پۆشـــاكی جیـــاوازدا نواندووە، چۆن سرجۆنی ئكدی بدوو زمان دەیوێ زۆرترین خـــك لـــ پاوانتـــی و ســـركوتنكانی ئاگاداربكاتوە، یان رۆمانـــكان زۆربی زۆری فلســـفو ھزرو ئدەبی گریك بۆ زمانكیان

وەردەگن و...تاد سركۆی ئم قسانشـــم دەموێ بم وەرگان لدنیای ئمۆماندا پانتاییكی یكجار فراوان و بگرە تواوی ژیان و بوارو بابتكانی گرتۆتوەو پشـــكوتنی مزنی بخۆوە دیـــوە، ك ئمی كوردیش لھندك لم بوارو بابتان ب بش نین و دەستمان بۆی بردووە. بم پتر قسی من ل ك ،ۆیمكانی ئكوردیی انر وەرگسلدەزگاو بوكراوەو پخشـــخانكان ب خونر و بینری كورد دەگن. بر لھر شـــتك جگای خۆشـــحاییو خریك تواوی بـــوارو بابت و قوژبنكانی پنجی نووســـین و قمی كوردی پیانگیشتووەو دەســـتی بسردا نشكاوە، لڕـــگای وەرگانوە پ بكرتوە یان ھرھیچ نبت وردە وردە رچك خۆش بكرت و ھنگاوی مكومتر بنرت لبواری زانســـتی و فلســـفی و لۆژیك و ..تاد. بم نیگرانی و سرسوڕمانیش رووبڕووی خونری كـــورد دەكاتوە، بوەی وەندە بی ئمـــرجان و تـــك وەرگندھســـروبرو ناڕك دەبینیت ســـلیق دەكوژت. زۆرجـــار زمانكی تكشـــكاوو ناشایســـت بو دەق و بابت ھناســـت ســـواردەكات، تاقتی خوندنـــوەت دەبات. ھمـــوو ئمانش لوەدا دەبینـــم كاتك یكـــك كاری وەرگان دەكات، وەرگان پســـپۆری نبت، بومانایی ك تۆ ل دەزگایك كاری وەرگان دەكیت یان خودی خۆت ئم كارە دەكیت، ناش لیك كاتدا دەست بۆ ھموو بابتك ببیت، پزیشـــكی و ئدەب، ئابووری و ھونر بیكوە كۆ ناكرنوە، بكو پسپۆری بومانایی شارەزایی تواوت لم بوارەدا ھبـــت، وای زانینی وردی ئـــو زمانی بۆی وەردەگیـــت و زمانكی دیكش باش بزانت، ئینجا دەســـت بدەیت كاری وەرگانی بابت و كتب و بوارەك. ئوكات دنیام ئگر بر لھر شتك خۆشویستی و سرنجاكشان پلكشی كردبیت، رووســـوور و ســـرفیزازو سركوتوو دەبیت و كتبخانی كوردیش ئاوەدان دەكیتوە. چونك بڕاستی ئوەیان ب فوزا دەبینم كسك ل سایت و گۆڤارك بدوای بابتكی فیكری یان بواركدا دەگڕت، لوكات بابتكی ھونری یان ئدەبی دتپش بۆ پاداشتك ترجمی دەكات. رەنگ كسك بتوانت لدوو بواری لیك نزیك وەرگان بكات"سیاســـی و ئابـــووری، رۆمان و چیرۆك و رەخنی ئدەبی..تاد"ھرچندە ئوە بیاركی موتق نیی، ئو كس بتوانت لیك كاتـــدا وەرگانی ھریك لـــم بواران بكات، تبان نبا وەرگ واتت. كدەچی تم ربـــپسپۆری، وەرگ خۆی لھموو بوارك بدات، بكو ببت پسپۆرییكی تایبت و وەرگ لیك

بواردا بفراوانی و كاربكات.awrahman2000@yahoo.com

دوو ھۆنراوە ل ئیمان مرسالوەو: عباس عبدوال یووسف

یادی خوتنك دا، داپیرەی نیوچرەكناو ژوورە كول

نوستوو گۆرانی دەشمشم كورەیك خۆی ل پنجرە دەدات و كسیش ب خونی بر راستی پیس نابت

لوانی لبر ئوا بووب، پنجرەكان تنیا بیرۆكیك بن

داپیرە گۆرانی دەجا ل شاركی ترەوە سندبادك دەردەچت وبسر پنجی پیدا سندریالیك دەگڕتوە

ماوە و ینز ڵ بانگی كۆلكمبكی تبابك

دەكاتل قوژبنكدا دا تارما كك دەبن

جا باكانی نووستن بسر چین پمۆدا دادەبزن

ئمش دەخوین

تارماكان شت بھوەی منی جم ئبرادەرەك كچ

كراسی پداری خونوە،سواری كۆن ترامی (مصر الجدیدە) بم،

رەقكار نبوو ویستی بھزم بكات، منیش ھوم دا

ناھومدی نكم وە كبووم وانڕووی چاوانی ئجا روو ب

دەچوون سر فرمانكانیانب كراس پداری خونوە ل پشت

ئاژوەردا دانیشتم بباك گۆرانیم دەوت، ل قاھیرەدا، جگ ل شتان كس بوری

ناكات گۆرانی بتل وستگیك نازانم كوی دابزیم و

فستانكی پشت وام كی و ل باڕك دا ل بۆ كسك رقم لیتی حوت

نامی دداریم نووسی، پاشان ب الساكردنوەی كچ پاوانكانی

فیلمی رەش و سپی، ئوانی ل رابردوو رایانكردووە، پوی خۆم

داكند. ئستا ئو كاتی ئوسای خۆمم ل بیرە،

كارتی تلفۆنی جیھانی لبن ددانكانم؛ بدوا قرووش ك ھمبوو داوای ژمارەیكی

ھم دەكرد و دەگریام بم ل بیرم نیی، ئو ئویدییی ك ژمارە

یكرد كیم داوا نكراستھر ئمش پاش ئوەندە سادا خمبارم

دەكات.***

• خاتوو (ایمان مرســـال) لدایكبووی ١٩٦٦، شاعیر و نووسركی میسریی، نوان سانی ١٩٨٥- ١٩٩٢دا ل گۆڤاری (بنت االرض- كچی

خاك) بشداری كردووە.ل ســـای ١٩٩٨دا، ب ناونیشانی (ھاودەقی سۆفیگری ل شـــیعری ئدۆنیس) نامیكی پشكش ب زانستگی قاھیرە كرد و ب پلی

نایاب ماجستری پ وەرگرتووە.ل ســـای ١٩٩٥ وە ل زانستگی ئلبرتای

كندا، زمان و ئدەبی عرەبی دەتوە.ناوكی ھـــرە دیاری ھۆنراوەی پخشـــانی

.رەبییمیسری و عئم كۆم ھۆنراوانی ب چاپ گیاندووە:

- ب خستبووەكان ١٩٨٩.- رگوزەركی تاریك، شـــیاوە بۆ فربوونی

سما ١٩٩٥.- رۆیشتن ب كاتك تا بكرێ درژبت ١٩٩٧.

- جوگرافیكی جیات ٢٠٠٦.* سندباد= سندباد، سندەباد، سیندیباد، پ كوانـــی: چیرۆكســـندبادی دەریایی پابســـرھاتی گیانبازییـــ، بریتی ل حوت گشـــتی مترسیدار ل تكای ھقایتكانی

ھزار و یك شوەدا.* ســـندریال= یـــا ســـندرلال، چیرۆككـــی ت و فانتازیا باس لرۆمانسی ب ،جیھانییكچكی ناسك و جوان و ھژار دەكات، ناوی

.Cinderella سندریلالی* مصر الجدیدە= نوومیســـر، میسری نوێ،

كڕەكگ

شیعركی بونكراوەی (حسنی) شاعیر ببۆنی ھاتنی ساح زەكی بگی كۆی تی ھاتۆتقایمقامیب ساحیبقران ك

عبدولرەحمان معروف

لگـــی صاحبقـــران زادە كتأریـــخ بۆھاتنـــی صالح بفصلـــی بھـــاردا بقایمقامیتی ھات كۆی وەلســـر مدحـــی ئویـــش ختمی ھاتـــووە كالمی ( حوســـینی ) بحــمداللـــ كدونـیـــا تــــازەو و ڕەنـگیـــن وخمـــوەبھارواھـــات نموونی جنـنتـــ ئمۆكــــ ڕوویداوەوقـنشـــــاگ وشــــادی وشـــــ ندە پمـكـــی ئھارببجــــارێ عالـمـــ كوتـۆت ســـیران وتماشـــــاوەل بۆ نشــــئت شكۆفو رەنگی ســـیحرایی وزومـرد خامفرەحـناكـــی بـــ كوللی كوتــــ ناو ئدنـــاوو ئعـالوەت ناببـــووە قت نوزی و خورەم قســـ ھاری وا ببلھـــرال گوڵ ل گوشـــن خـوەتی محبوبـــی ھداوەدەزانم ئـــم بھـارە بـــۆچ وەھا ڕەنگـین بووە ئمســـاڵبـــ یومنـــی مــقدمـــی زاتـكـــ وا تشــــریفی ھنـاوەزادە قـــــران صـاحـیـــب زەمـــــان ...................خـــــودا ھـــر پایـــداری كا ب زیـــــادی عزەتـــو جــاوەجـنابــــــی ژی شـــــرەف زەكـــــی بگ نــــادری دەورانلالی ھر كس صفاتی چاك وحوســـنی خولقی سلماوەوە بۆیـر ئـــحصـری ســـ ئافـاقا زەكاوەت چونك لـــزەكـــی خولـــــق و زەكـی گبـــع و زەكـی فكـــرو زەكی ناوەل ئیران و ل كوردســـتان زەكای خلقی ب نســـبت ئووەك وجۆگــــای بچوك دیارە زەكای ئو بۆت ســـرچاوەعریفت و خارج لـــو صافـــی ئم ئكی بكـــچ وەســـفل وەســـفی چاكی ھـــر چندی بم ئســـتاك ھر ماوەزای كـۆیژادە بۆ قــــم عالی نـــئ م وەقتـــشـــوكـر لبـــ قایمقامتی واھـــات لـ لوتـــف ورەحمتـــی خواوەبب زەحمت گیشـــت جــــ ومكانی حورمـــت وعزیچــراغـــی عــــدل و انصافـی شـــوعاعی دا بـــ دونیاوەخــواوەنـــــدا بـــ عـــزت برقـــــرارو كامرانـــی كـیلـــ دونــیـــادا تنــزل قـــت نھنـــ تاكو ئـــو مــاوە(حوســـینی) ســـا بند ك ھردوو دەســـتت بۆ دوعا كردنبــــ خوایـ موەفـــــق بـــ لدونیــاوو لـــ عقـباوەئمـــ تأریخـــی ھاتنیـ (ترقی پـــ بدیت یــــارب) ١٣٥١ھــمـــوو دەم بـۆ تجـــــالت بیكی مزھـــر لھر الوە

خا حمرین و كاروانی ژیانییی

سپائ

ب

خا حمرین

شیعرە بونكراوەكی حوسنی

سۆزی عیشق بۆ خۆشویستی.. دەست چین و مراقكردنی خۆی.. دكزاو خم و خفتی خانیی ســـۆزی عادەت و عادەت ھن، مراق ھارو شتی دەكا.. ھر لالین كارتكردنی شـــتگیری و درنگگیری حیســـابی و مراقگیری زۆر خۆشویســـتان دت.. عشـــقی عادەتی الی كسان جودای.. عشقی پاكی گومـــزی مرقدی جزبو حار گرمی تھارەو موریدییتی تریقو بازن بســـتی حزوور زكرو یاھوی ..ـــك جودایكارتـــی تۆبدییبئھردووكیشـــیان جودان.. ل ســـۆز و ل سفتوو ســـۆو ل ئھریمنی مۆم توانـــوەو لـــ نغوردی بۆن ســـۆی بنـــوەی دڵ و ل بخـــوی باندەی بیلبیلی چاوی شو راشكان، جگیان وەكو عیشـــق دەب پیوەندی بكاتی چ وەندەیی گوڵ.. بپ بناسك ھو دڕك و داڵ و زوول و قرچك شكانوە ھی.. جاری وا ھدت پشـــ گوڵ دادەپچێ.. جـــاری واش الی باغوان بئاوی چاو بخونی دڵ ئاو دەدرت.. دەن:"باغوان پشی خاوەن باغ گوڵ ی تۆپشكل نبچ نبۆندەكا" گوڵ بدەسكك.. شونی ھناردن و بۆنكردن و رەوانی نیشان خستنی ھنار دراو و ناردن بۆ خۆشویســـتی ل دێ.. نوەكو خوست و ترپو كوركی دی تۆپ ی بكاتكویســـتمرۆڤ خۆشدەســـك گوك و دانـــان و ھنان و ھچنی سر مزی تنووی رەدو ناوی نفـــس و بیك نفـــس بۆنی كاو ســـووك و رك و لووس بشكتوەو

بناكامی گوڵ پبكن و بر رەحمتی .ن ببقپ و تۆزی ھناو تف

عشـــقی پاكی خواش چ لســـین و بینی بكرۆك ناگا چ ئاگای ل نزەی ســـردڵ و ھواسین نیی.. تاكو ئو وە دڵ بنتك بھخۆی وە شـــقعناحزان پشـــكش ب ئاسمانی پاك و بگری عشق بكا.. بیاری عیشقی پاك خوا ھناگرێ دەروش و سۆفی و گرمـــ تریقی جانفیـــدای دەوێ.. كاك ئیسماعیل د خونینكی وەھا لخونان گرت.. لسرەتای بھاری خۆشویســـتی درەختی وەفاو ئمك و راســـتی پلكی پاكیـــان ھنایوە.. لك چی تڕو تازەو ناســـكی درەختی ئوینـــی پاك تـــازە ب تئســـیری خوندانكی كاك ئیسماعیل دەرھات و زوول و قالۆری ناســـك و نركی ملقیتـــی ســـر بـــ بكـــی ھنا، ھكشـــا ب بژنی نیت پاكی راست و دروستی كاك ئیسماعیل.. زۆركس تویســـتی دەچنیكۆتینی خۆش كدەزول خونكانـــی دڵ و ھناوی.. خۆشویســـتی دوورەو ناھمـــوارە.. شـــیرینییكی حقومی رووگـــی خۆشویســـتی جاری وا بـــ فكی نادروســـت گاشـــ بردك تدەگرێ و"نزەی پوەدانی مار ئاسا.. دەچوزێ و رەپ و زۆپ بھواشی بۆی دەچتوە كونوە". وەك" ئوەی شام تڕی تام نوسنی رشـــتی نفسك ئاراستی سوكی سرەوەی كلكی بند و سرەلك شی دەكاو بك تاوێ پو ب نایگات كلكوەی دەچمن و دەیشكنتوە"..

كاك ئیسماعیل لســـوەك رادەمنی د دەبلب فســـاننغوردی ئ و لـــو لگپـــی باندەیـــك دەئاـــی و ھدەفت ھنداو ســـری سوەكو بـــدەوری ســـوڕنك دەخولتوەو دەگشتوە.. لالی ئو درەخت و گیا و گوی بھارێ ببارانی بھار وەھا پاكی خۆی دەشواو رەنگاو رەنگ لب د دەبلھارێ بشوشـــتنی بارانی ب .."ر دروستست پاداشتی لتیمو"حدروســـت زەریبـــی وەفایـــ.. وەفا گوزی ســـر ئاوی چۆمكانی نوان ..ویستییكان و رەزەكانی خۆشباغدواتریـــش كاك ئیســـماعیل ك خۆی بك پونگی ھمـــ جۆرەی لدوكانی عشق و ئوین ناشت.. ھستی تكڵ بخۆی لگیاندا ھمیش دپارزی و چاوپارـــزی و دەســـت پارزی لی

دەكردن ل گردبوونیان. ھـــروا ببیـــری ھاتـــوە جارـــك لجـــاران ھھات پـــش لكۆتایی خان"رۆژكی روبردەكانی"فاتمســـخم و خۆشویستی پ ل سۆز و دڵ تڕ سۆزی و نیگرانی دەست لسرو بردەكان ھگیرا خریكی گڕانوەی ســـۆزباران و ب عادەتی بـــوون، بزەیی روكردن و بوەفا بسرداكردن دەبـــوون.. كاك ئیســـماعیل ببـــر شـــیناوەردی خۆی ھنـــاو مجزی كردەوە.. فاتمنالی لخۆشـــكرد لخانیش ھســـتی چۆوانی لدووخۆ ندەكـــرد.. ئاخر ئوەش خواپداوە.. ئگر درەختك ھزار گزندەی نزە برینداری لھموو الیكی قد و چ و

گـــی لبكن ئو ھموو زام و ژان و ژوار و رژنی لوە ھبنیش و بای بھزی گردەلوولیـــش لوولی بداو بیقرچنتوەو خۆی بھیچ شـــتك بارتقای گرتن پ نگرێ و دەب چی بســـرب.. یا فرخۆكی تازەی باڵ رام كاتی ھشكۆكك نانی چوكھھوی ھنان و ھفین دەكا، مگر لبختان بایكی بھزو بگوڕ ھكا بای ھرام و تاین رەپش خۆی دەكاو لوولی دەدا ئگر"عزرائیل"برای بابی بی خۆی پناگیرتوە حیزیاداریكی بایك دەیكات پاروك لگرەوژەو گژەنی لوولدراو ســـوڕنكی ھتا ..ری و دەیژەنو وەرگرگیف كا ھك ..ختوە.. بوەش ھئاخر برای من ئنوچوان.. تالح.. شنس.. ئوەش كوی"سخرەجنی"تاح و بخت بۆ

فاتم خان. ئـــدی ئگر مـــاڵ بخـــۆی نبوو موانیشـــی بســـرب دەبـــ چـــی بسرب.. وەی لو بخت وەی لو نوچوان كوكـــردی.. ئگر بختت ھبـــوو بۆ لـــی بنـــوو.. لدارەتی دنیای پوشـــكت نبی بس بختت ھبی.. بخت لســـر چاوی كۆرەی وە.. گوتیانتی چاوی چاك دەبدانكســـك بختـــت دەوێ یـــا تختی پاشایتی.. كســـك گۆتی بخت.. گوتیان لۆ تختی ستنتی شكۆی پادشایتیت نویست.. كسك گۆتی: ئاخـــر گـــر بختت ھبـــوو تختی

پاشایتیشت دەبی.بشی ھشتم

رۆمان

تھاكتك و دەرۆزە تھا كتـــك ھبوو یخیتاربوو ل تیرەی دەكـــرد، دەرۆزەی بـــوو، خۆشـــناوان تمنی"٧٠"ساڵ پتر بوو.. بم زەالمكی كشت و چوســـت بوو. جا قسی ئمبوو دەیگوت:"خركم یكك یشـــتدەگ كپ بك"ئگر بیدابای باشبوو، ئگرنا جونكی گورەی پـــدەدا. جا ئوەی مام تھای بناســـیبای لترســـی جونكی خری پدەكرد.. جارك كۆم خككی ماقوڵ لدوكانی مال قادری گۆمســـپانی دانیشـــتبوون، لھولر نزیك سینمای حمرا.. مام تھا پیدابوو و روی تكردن ری پس خن، كبككم پرو گوتی: خ ..ۆنكردن و گوتی: بكرد. جا رووی تنبۆن خـــۆ یك دەنگكی نـــاكا. دەری ھموو كریان گای، جا بووە پكنین و خرەكشیان پكردو كرگانكشیان زیاد. بۆ زانین مام تھا ببن ســـیارە كوت و

مرد.. خونكشی وەرگیرا...ئامادەكردنى د. عبدو علیاوەیی

لقسخۆشكانىمال محمدى علیاوەیی كلچر

ژمارە (٩٦)ی ئایاری ٢٠٠٨/٥/٢٢15جۆزەردانی ٢٧٠٨ی كوردی

فوئاد خۆشناو

فاتمخان

ســــگ ل رۆمانی (بھاری رەش)داخوندنوەی كتبمحمد كریم نانوا

ئیســـالم چونكـــ ئایینـــی بپـــی ســـگ مردارخـــۆرە، بۆیـــ بھۆی مردارخۆرییـــوە"گوە" بۆی ھردەم بخراپو نفرەت و ناوو ناتۆرە ناوی دەبردرێ، كابـــرا لمنداكی خۆی تـــووڕە دەب پی دە: وەكو ســـگ

دەتتۆپنم، سگتۆپت دەكم. یان ب برامبرەكی دە: وەكو سگ دەڕشـــتوە، یان بـــ برامبرەكی دە: دەی سگ.. یان دەن: وەكو سگ فدە پشی، لھمووی باوتر ئوەی دەن: نان بدە ب سگ، میدە بپیاوی ســـپل، واتا سگ لپیاوی سپل سپلترە، بھرحاڵ بدەیان ناوو ناتۆرە دەدەن پاڵ سگ، وەل ئگر ھاتباو سگ مردار خۆر نبووای ھیچ گ لد سقك بربئاژەڵ و گیانلراژەی مرۆڤ ندەبوو، نییو نابت، چونك بپـــی مژوو ســـگ یكم گیانلبـــر بووە لســـر گۆی زەوی ك لدر زەمانـــوە ھۆگر و كلتوری كی بوەرگ بوونمرۆڤ بووە، ســـئمك و، وەفای، نانی بدە شـــوو رۆژە لخزمت مرۆڤدای، ھرگیز بیر

لخیانت و ناپاكی ناكاتوە. لڕاسیتدا ئوەی ھانیدام بۆ نووسینی ئم بابت رۆمانی (بھاری رەش)ی، مامۆســـتائحمد محمد ئیسماعیل بـــوو، بڕزیان لبھاری رەشـــدا، دەرووننـــاس، پســـپۆركی وەكـــو ھندە ھوردو باریك، بشـــوەیكی پوختو جـــوان باس لـــ تراژیدیای كارەســـاتی نامرۆڤانی ئنفالكردنی

پیـــرو پككوتـــو ژن و مندای كورد دەكات، مپرس، تا ئاتار و پاتاری، پۆخلواتی بد رەوشـــتی فاشـــیتی وەركردووە. بگۆڕێ بعســـییكانی رووی رەش و دزـــوی عفلقیكانی پی رەشترو دزوتر كردووە لالیك، لالیكـــی دیكـــوە گنـــج و الوانی تـــی كوردی پوەی دوارۆژی میللن بزانن ك وە، دەبـــھۆشـــیار دەكاتدوژمنی داگیركر چند رقستوور بووە لبرامبر گلی كوردستان بگشتی و لناوبردنی میللتی كورد بتایبتی، بووینوەســـتان ن رگیز دەســـتھبۆ رەشكردنوەی نخشـــو زاراوەی كوردستان لســـر نخشی جیھان، دووژمنانـــی میللتـــی كـــورد بھیچ پاراستووە لك دەســـتیان نوەیشھتكاندنـــی ســـرخان وژرخانی ئابـــووری لكوردســـتان، لكاتكدا ســـرھدانی النكـــی كوردســـتان پگـــی چاندنـــی و شارســـتانیت بروبوومی كشتوكای بووە لمژوودا، بۆی وا چاك ئـــم رۆمانی بھاری رەش، وەربگدرت سر زمانی بیانی و زمانی عرەبی بتایبتی، بۆئوەی نوەی نتوەی عارەبان لداھاتوودا بزانن بوەی ك باب و باپیرانیان چند رقستوور و دەش و دەروون بۆگنی و مشـــك كرمناوی بوونـــ برامبر ب میللتـــك ك ھاو ئایین و مزەبن پكوە، بمرجك ئوەندەی میللتی كورد خزمتی شارستانیت و كلتورو كلپووری نتوەی عرەبانی كردووە، بگرە بخون برگریان ل كرامت و

سرەوەریی نیشتیمانی عارەب كردووە. ب خوندنوەی ئم رۆمانی بھاری رەش، بـــ زمانـــی زگماكـــی خۆیان شـــرم ل رابردووی نتوەی خۆیان بكنـــوە، نفرەت ل بد رەوشـــتی بعســـییكان بكن، ك بناوی باب و باپیرانی ئوانوە. بناوی"ئوممی عرەبی" زۆر ب شرمانو ئیفتیراكردن ب قورئانی پیرۆز پرۆســـی ئنفال و كیمیابارانـــی كورد و كوردســـتانیان ئنجامداوە. ســـرباریش شانازییان

بم كردەوە نامرۆڤایتییوە دەكرد. رەشـــدا لبھـــاری مامۆســـتا -لالپـــڕە"٨٥"دا دەـــ: "لپاڵ ھر پنچككدا ســـگك وەســـتاوە. بدوو كش وا یگاكری ری دەورو بسگكیك دەبن بسگ. دەشت و دەر بووە

بسگ. قل قلش سگ دەبارێ". مئ ك موایی خۆم پحاش بمن ب -قم بدەست و ب قم. سبارەت داچووین، چونكھگ"ە، بم"سب دەیدەین ی ھیچوپوچرچی قســـھپاڵ ســـگ، لكاتكدا ســـگ سپلو نمك حـــرام و ناپاك نیی برامبر نھا سن: تروەكو دەمرۆڤ، ھ ب رمانرفساڵ ب رۆژ نانی بدە، ســـلپش قاپـــی دەرگات، شـــوو رۆژ ئامادای پاســـوانی لماڵ و سروەت و ســـامانت بـــكات، بۆیـــ بالموە ئستم، ئسن ب گوناحی دەزانم، كوفرە مامۆستا ئنفالچییكان و چاو ســـاغكانیانی بسگ شوبھاندووە، ،وایو بی متمانگگ جس چونكئو رەوشتی لسگ بدی دەكرێ،

بگومان لبعسییكاندا بدی ناكرێ، ،رگیز قابیلی قبـــووڵ نییھ بۆیـــبعس، یان چاوساغی بعس بسگ بشـــوبھندرێ، چونك شـــاینی ئم

شوبھاندننین. - ئگـــر بمانـــوێ زۆر لئاژەڵ و گیانلبـــری دیك ھن، رەوشـــتیان بعســـییكان رەوشـــتی لگـــڵ تدەكاتوە، بۆ نموون وەكو"كمتیار.. ،گوەكو س پشیل پشیل"ئگرچی

گیانلبركی مایی، بم ســـلپو رام و دزو بك حـــناپـــاك و نمـــرەوشـــتی وەكو خۆی نییـــ، مگر كـــوردەكان ل كان و زۆعســـییبپشیل ب رەوشتربن. لگڵ ئوەشدا بدوورە ب تانو تشـــرەی مرۆڤ، پشیلكانی رەحمتی پاش ئو ھموو خزمـــت و بخوكردنـــ ئینجا گوێ و لووت و لوی خودا لخۆشـــبوویان

خواردبوو. من دنیـــاو بگومانم ئگر رەحمتی بدابووایـــ نـــان چنـــد ســـگكی لكاتی مردنیدا ئو ســـگان بدیار ترمكیوە چمۆیان دەكرد ھرگیز زگاریان لدەدا. پارنـــ دەمیـــان لترمكی دەكرد ھتاوەكو خرەوەمند دەھاتن بخاكیان دەســـپارد، ھرگیز توخونـــی پشـــیل نیاندەھشـــت بكون، بم ھروەكو دەن:"ھموو ناوی بم گۆشـــتخۆرە، دڕندەیك گورگ بدە" ســـگ ل شین و شیوە خوار ھـــاوڕێ و ئاوەدانیی بۆ مرۆڤ، ھروەھا ل شوانی ئنگوستچاودا، دەكات، لمرۆڤ پاسوانی ئشكگرو چجای ب سپلو خراپكارو بدڕەوشت ناوزەدی بكین، سگ، زۆر چاكدارە برامبر ب مـــرۆڤ، دەب مرۆڤ رز ل ئمكداری و چاكی سگ بگرێ، نك ب بعسی خون رژو خونمژی

.نبشوبھ- لكۆتاییدا دەستخۆشی ل مامۆستا ئحمـــد محمد ئیســـماعیل دەكم. ھیوای تمن درژی و لشساخی بۆ

دەخوازم.

ده ریايك له فرمسك بۆ دوعا

دون شه و دوعام له خه وا بینیله بن دارك

جلكی سپی پۆشی بووله سه ر تاشه به ردك دانیشت بوو

چوار ده وره ی به مۆم ته نرا بوو ھه ندێ جار پده كه نی و ناوناوه ش ده گریا

كات پده كه نی...گی مۆمه كانیش ھه موو پده كه نین و گه ش

ده بوونده كه وتنه ھه له كه سه ما

كه به ردبارانه كه شی وه بیر ده ھاته وه ده گریا ...

كه چۆن به رده كان له ھه موو الیه كشاویان بۆ ده ھنا و

ھه موو جه سته یان به سه ریه كدا داپلۆسی

گی مۆمه كانیش ھه موو پكه وه كز ده بوون وفرمسكیان له چاوان ده رژا

ھه ندێ جاریش كه توڕه ده بووده ستی بۆ كۆمه له به ردكی به رامبه ری درژ

ده كرد وپ ده گووتن ....

ئوه منتان ڕسوا نه كردئوه خۆتان ڕسوا كرد

ك ھه یه ئوه ی خۆش بوێھه موو كه س ڕكی لتانه

نه فره تتان ده كاتمن سیمبولی خۆشه ویستی بووم

به ئوه ڕسوا نه كرام و ناكرممن ھه موو ئه و ده رگانه م كردوه

كه له سه ر خۆشه ویستانداخرابوون

من ھه موو ئه و په ردانه م دڕاندكه له سه ر خۆشه ویستان

ھه درابوونمن ئه و چرایه گه شه بووم

تاریكیم له سه ر خۆشه ویستاننه ھشت

من ده ریابك فرمسكم بۆ ڕژابه م ئوه له سه رانسه ری دونیا

نه فرةت تان لكرائستاش ھه ر نه فره ت ده كرن

ڕووتان ره شه ھه تا دونیاش ماوه

قه د ڕووتان سپی نابته وه

خالید شه یدا - ھانۆڤه ر

ئی كچی خۆر چۆن وا ب شنیی ھاتی؟

كخۆ من دەمئاوزەی بختم

.ئاوابوون روو لك ھمای چاوەكانت

شاوی ھنا زەریام بینی

.چوونھ ھاش و ھووشی لنمزانی

ل قووییدا ئارام دەگرم ئگر خنكاوم

م بمنی پھبئایا ئم ژیانكی ترە؟ یا مردن، یانیش برەو

دەربازبوون؟ من نازانم

بۆچی دەگڕموە الت؟

خۆ تناگممی رقت لخۆشم دەو

رقت لم خۆشت دەوم ئم تایبتمندی بوونت؟

روونروەردەی بیا پ فسونیانیش وردەكاری ئ

ئی كچی خۆرخۆ تناگم

كام رازت بكاردنی؟ گر دەتوێ ونم كی

لنو ئم ھموو چندو چوون

بس بۆمن فاگرەوەی بختت بم

تواو ئیتر ھیچم ناوێ لم

.ردوونگ

منم فاگرەوەی بختتھرش عبدولوەھاب حاجی

ســــــرەتای خۆشــــویســــتیئیبراھیم سعید ناسراو ب ئبراھیم سۆفی

سرەتایودوور دەڕوانی برەو كوێ

برەو كوێ سفر دەی خیاڵ دەتبا برەو كوێبرەو كوی .. برەو كوێ

ڕۆیب شگئاتئاگر ل دەشفرێ ب النھندەش وا لبا

بم عشق سبرك لگتار كوێ ڕۆیی برەو ھر عاشق بگئ

سرەتای وپرسم .. ترسم

ترسباك وەرە م بپرسھیچ م الم دانیشوەرە ل

م پرسمنیش وەك تۆم لكپرسیار منازانم ... نازانم

ت ناگم.. ل سوتانمسرەتایو

لگڵ دونك جیاوازیئمۆ ڕەنگت ڕەنگ ترە

و سوتانی لست ناكتۆ ھڕۆحت لگڵ ڕۆح ترە

بۆم بوان .. ڕەنگم ڕەنگی تۆی گرتووە

بۆم بوان .. لخۆت پرس چیت كردووەسرەتایو ........با پت بم ....

ئوە عشق لناخماندا چرۆ ئكاسرەتای و....

بزان كم...نفرەت لوەی لگڵ عشقا درۆ ئكا

سرەتای و ....وەرە بچین الی ڤینۆس

چی لدتا دەری بەئم ژیان بب عشق

جیھانكی سارد سەبۆ كوێ دەڕۆی نشارەزا

سفر دەكی بكام ڕگاڕگای خۆشویستی بگرەھر بۆ عشق بژی بمرەتنیا عشق ك نمرەتنیا عشق ك نمرە

كمال غمبار رچاوە دەگرێ كس سانو كی لندەگشیاوی ئو شون نین و پیان دەدرێ، جا ئو گندەیی چ لبر نزانی و نا شارەزایی سرھدەدا، چ لرووی خۆ پرســـتی و بایخ ندان ب برژوەندی سو كوەی ئجیاتی ئل ت. كمیللخۆ ترخان بكات بۆ خزمت و ســـوود ،رپرسیان بی لكو خیاندن بگزیانیان پدەگین و ئركی سرشانی وەكو پویست راناپڕن و ھموو ھوڵ ندكردنمكی بۆ خـــۆ دەوالیقو تلسر حیسابی درخیكردن و ناپاكیكردن

لو پیشی ك پی راسپردراوە .وتـــی بـــوارەدا لـــم نموونمـــان یۆغۆسالفیای برل پارچ پارچكردنی و ھوەشاندنوە، ئویش لئنجامی ئوەی ك ھوگـــری ئمریكی توانی نزیكترین وەزیر ل تیتۆی شـــادەماری شتی یۆغۆسالفی، بۆخۆی رابكحكومو كاری تبـــكات نك ببت ســـیخوڕی ئمریكا، بكو كاركیـــان بۆ ئنجام بدات ك رەوشی وتك تك و پكبدات. تنیا ئو كسان دابمزرن ك شیاوی ئو شونان نبن ك جوی كارگیان گرتۆت دەست. تیتۆ ھرگیز بخیای داندەھات ك نزیكترین وەزیری پیاوی ئمریكابـــ، ك ئو راســـتیییان لال دركاند بوای نكرد، دانانی كســـانی ناشیاو لو شونانی ك لو ئاستدانین كاروبار بڕكوپكی بڕوەبرن، بووە مایـــی تكدان و ئاژاوە دروســـتكردن، ئوەبوو دیمان چـــۆن ئو وتی تیتۆ تی لكی تایببازحوكمی دەكـــرد و ر ل ەودەكرا، كیمی حوكم پسیســـتسیستمی یكتی ســـۆڤیت جیابوو و ســـوودی ل تكنلۆژیـــای دەوتانی سرمایدار وەردەگرت و لگڵ ربازی سۆشیالیســـتی دەگونجـــان، بم ئم

گۆڕانكارییـــ بھیـــچ جـــۆر نیتوانی رژمك لو گندەییی تیكوتبوو، ك لـــ ئكامدا برەو ھرەســـھنان و تپینی برد، بپارزێ. لرەدا بۆی ئم پشكییم ھنایوە بۆئوەی خونری ئازیز لوە بگات ھركات كسانی نزان و خۆ ویست و چاوچنۆك جوی كاریان كوت دەســـت گندەی تشن دەكات و واقیعی وت دەشـــون و شیرازەی رـــك و پكـــی و برەو پشـــكوتن و

.نشونماكردنی دەپچن كـــی گرنگـــی پیوەزیف كـــی كـــرەوا دەبینـــرێ، دەبـــ بـــر لھموو وردی دەستنیشـــان بكرێ، لب شـــترابردووی بكۆدرتوەو دیراسی باری ی پوسا متمانی بكرێ، ئكزانییخ رن كبســـپ ی پتمانو ئبكرێ و ئ

.ب و پایشیاوی پلراپڕیـــن دەرگایكی باشـــی بـــۆ ژنان ك ،كی وەكـــو كۆیكـــردەوە، شـــارلـــ رووی رۆشـــنبیری و زانیـــاری و پشـــكوتنوە نـــاوو شـــورەتی خۆی ھی، دەب یككـــی بۆ ترخان بكرێ و ببت قایمقام ك بڕاستی شیاوی ئو شـــونب، ئزموونیش بردی محكی ئو شـــیاوو لوەشـــاوەی، ك خكی ئوشـــارە درین بچاكی ناوی برن، ،سوڕاندنی كاروباریان بریكی ھخبچاوی یاســـاو ویژدانوە مامیان لگدا بكات، لخۆشـــی و ناخۆشیدا ســـموو كت ھبھ ،یاندابگل نیی و پایرەف و پلـــو شـــی ئمایئگر كســـكی بورو لخـــۆ بردوو و خۆشویســـت نب!. كـــورد بخۆڕایی نیگوتووە:"خواو خۆرمایان نگوتووە". ھرگیـــز ناكرێ یك بیـــوێ خزمتی شـــارەكی خۆی بكات و لھمان كاتدا ھپی خـــۆ دەومندكـــردن بدات و ســـوود ل وەزیفـــ وەربگـــرێ ك پی

لرەدا"كوردە مـــن بۆی ســـپردراوە، وە كنایك ھیخان"م، وەك نموونئو خانم بڕزە خاكساری و ب فیزی و ب ھوایكی زیاتـــر پلو پایكی برزتر كردووە، ك شوو رۆژ خریكی خزمتكردنو ئامادەباشی لھموو كۆڕو ت لنانوەی ژنان و پیاوان، تكۆبوونپرسشدا بوونی خۆی دەسلمن و ئو سنوورەی بزاندووە ك كسانی نزان و دواكوتوو بچاوك سیری ژن دەكن ك وەك بی ئو مافی نیی لھندێ

.بتدا ئامادەبوونی ھنی تایبشودەبـــ راســـتییك لبرچـــاو بگرین ك نییی حكومـــی شـــتوەزیفـــ كـــ ،وەیم گرنـــگ ئت، بـــربتاســـئـــوەی كـــ وەزیفیكـــی گرنگ وەك قایقامی شـــاركی ناوداری ستم لكراو لھموو ســـردەمكان بر لراپڕین، شـــونواركی باش بۆخۆی بكاتوە تا لوەزیفدای لدوای وەزیفكشدا وەك قایمقامك ك ناوی بت ویردی سرزمان ب و، چاكترین ســـامان لدوای خۆیدا ك جی بی وەك شكسپیر دە:"ناوی

باش ل گنجینی دنیا باشترە". رەنگـــ كاربدەســـتك بحوكمی ئو پلیی ھیتی ســـامانكی باش پیدا بكات، بـــم خۆی دەدۆڕن، ھروەك یتموو دنیا بكگوتـــراوە: "دەتوانی ھمولكی خۆت بـــم خۆت دەدۆڕنی"لم نم كزو سنوورە دەبوە من ئیروانگمرۆڤ دوای مرگی باســـی لوە دەكرێ و، بـــالی منوە ئم بۆچوون راســـت نیی، با ئوكسانی لژیاندا ماون و كاربدەستن و دسۆزان خزمتی خك وەبن كمووكات شـــیاوی ئن ھدەكـــرزیان بگیرێ و، وەكو رابری كارچاك ناویان بھنرێ و، وەكو نموونی باش سوجۆرە كوەی ئباسیان بكرێ، بۆئدسۆزو دەستپاكان ببن نموونی مرۆڤی

شیاو بۆ شونی شاو، نك لبر ھندێ یوەندییان بپ ت كئیعتیباراتی تایب

.رەوا بوون نیی پمن لرەدا نموونی خانمكی لھاتووی دســـۆزی دەســـتپاكی لخۆ بوردووی كماوەی ناوە، كـــم ھشـــاری كۆیگورترین برپرسی كارگی قزایكو بباشی ناوی رۆیشـــتووە، تا ئوانی لمجۆرەن ببنـــ نموونو ھماو رەمز، ئو خانم"كوردەخان"ەی، ك ناوی خۆی بخۆوەیتی و، سلماندی پ بپستی وەزیفكیتی و رۆی خۆی ك ھبت رێ، چاالكانب ترەشی دگكۆسپ و ترایدەپڕن و دەریخســـت ك خانمكی نموونییو لپیاو باشترو ركتر كاروبار بڕوە دەبـــات، مادەمك دســـۆزەو بمبســـتی خزمتكردنـــی خكو، ئگـــر وا نبووای، ئـــم چند درو سرە قم لرەدا جگیان ندەبۆوە، ئیشی چاك و پاك بۆخۆی ھاوار دەكات، شـــاعیری گورەی تورك نازم حیكمت چاكی بۆ چووە ك دە:"قسعكم پە

لھنگوین لبغداوە ھنگم بۆ دێ".

بدواداچوون16ژمارە (٩٦)ی ئایاری ٢٠٠٨/٥/٢٢جۆزەردانی ٢٧٠٨ی كوردی

(٣٠)قاسم محمد مستفا

* تۆ بیت ھاتن كایوەی حیزبكی ســـوزی ژینگ پارز پویســـتییكی سردەمی نبت. ژینگمان بپارزت بتایبتی ك وشكسای و پیسبوونی سروشت ھڕەشمان لدەكات. بم گرنگ ئوەی پتای گندەی ئویش

نگرتوەو لخوندنوەی ئاسایشی نتوەیی سركوتووبت. بدنیاییـــوە دەیـــم ھموو پگكانمـــان برەو ســـردەمییت ھنگاو

ھدنت. * ماركس ك دەستی بۆ كاری رۆژنامڤانی برد، لرگای رۆژنامی"پشكوتن" و"نیوراینش زایتۆن" و "نیو ئۆدەر زایتۆن" و دواتر رۆژنامی"گل" و "پرس"و لسای ١٨٦٥ ل رۆژنامی"سۆشیالیستی دیموكراسی" بابتكانی دەنووسی. بشـــك لكارەكانـــی بوكردنوەی دیكۆمنت نھنیی نا یاســـاییكانی

دادگاكانی برۆسییكان بوو. پرســـیارەك ئوەی ئایا تاچند ئم الپڕانمـــان ھداوەتوەو بواری بۆ

.چوونشڤنگاوەكانی رووەو پگا ھوە كۆمنیاییدرەخساوە. ب گۆڕكراو. ئاراستعسی گۆڕ براق- حیزبی بمی عركی ھی نووسراوپب * ١٩٨٩/٣/١٨ ر ژمارەی ٧١لژو لم حیزبری ئولتی لقی ھركردایبۆ س قۆناغنـــدن لرەبی بۆ خوپاندنی زمانی عۆژەی ســـپ بارەت بســـجیاجیاكاندا ل ھردوو پارزگای ھولر و سلمانی دوای ئوەی لدھۆك

سركوتنی بدەستھنابوو. ندنـــی ١٩٩٠-١٩٩١ لی خوســـات لوە دەبخت دەكاتج نووســـراوەك"١٠٠٪"جبجبكرـــت. پاداشـــتكی"ئالیك"ی باش بۆ ھســـوڕینرانی

ترخانكردبوو. لرەدا ئســـتا زۆر پویستمان ب دەركردنی یاسایك بۆ زمان فرمییكان ھی، ك لســـاییدا لـــ پرلمان و ســـرۆكایتی حكومتی عراق كار

بھردووزمانی فرمی بكن. تو ل وازی كاركردنشـــك لی "مۆری زیرەكاننجنانی"پكارھب *گشـــ ســـندووەكاندا. لســـاییدا فرمانبران لگڵ ســـرەتای كاری رۆژان"٨بیانـــی"وە ل كۆتایـــی كار"٣ی نیوەڕۆ"بھۆی ئامرك پنجی

فرمانبران وەردەگرت. ئگر لشـــاری بغدای ئمۆ، بھموو كشی ھاتووچۆ و كاری تیرۆر ت!. ئایا لیارە بدرم بعات... ئندسكان بۆ چقامگاو شـــینی رو بپایتختكمـــان. ك ل زۆربی فرمانبرایتییكان باســـی ھاتووچۆ بۆ

كارمندەكانی دابینكراوە. لرە شایان ب بیكردنوە نیی لی!. گر ھیچ نبت سیمایكی پشكوتنو رزلنان لكات.

...چوونشڤپ مان روو لكوە رەوتنیاییدب

....بدنیاییوە دەیم

كسی شیاو بۆ شونی شیاوی خۆی، كوردە خانی قایمقامی كۆی وەك نموونیكی برچاو

روونكردنوەیك لسر لدوانكانی بڕوەبری گشتی دیوانی وەزارەتی پروەردەی حكومتی ھرمی كوردستان

شخ سربست برزنجی رســـھب كـــوردی ڕاگیاندنـــی نووســـراوو ) ســـرەكیكی ـــبابیستراووبینراو) ئمۆ لقۆناغی كرانوە دای، ڕاست تاڕادەیك توانیویتی پل بھاوێ ومزوومیتی كوردان بجیھانی دەرەوە ئاشناكا بم نیتوانیوە سۆزی گۆمگای نـــو دەوتیو ووتان بالی مسلی كورد دابشكنتوە تا ئاوڕكی جدی ل مسلی كورد بدەنوە و چیتر كشـــكی وەك كمین تماشانكرێ لمینبـــری نتـــوە یكگرتـــووەكان ت واتنرینی ئاسایش ڕاگنجووموئلئاســـتی وەزارەتی دەرەوەی ووتانی تی كورد بخرلسم مرچخاوەن پبرنامی كار، نوەك بابتكی مرۆیی وكلتووری بوونی كوردان لچوارچیوەی دەوتكانی كوردستان زەوتكربكشی ناوخـــۆ لنوان دەوتـــكان بتنھا حیسابی مافی ڕۆشنبیری وھاونیشتمانی پلدوو یاســـ وھنـــدێ جاریش میوان لسر خاكی ئوممی عرەبی ولبشكی تر بتوركی شـــاخاوی ولڕۆژھتیش

بنژاد فارس لقمیدەن .ڕاگیانـــدن تنھـــا وەك ڕاگیاندنكی لوجنجایـــی ناكـــرێ تقلیـــدی ری ڕووداوەكان بماشاكری تدەوروبئو بابتان بتوەكبوونت قوانی

ســـوواو زیاتر لســـدەیك گوچكی كوردی پ ئاشنادەكرێ .

بدەســـتی لووتـــان ڕاگیانـــدن چـــوارەم وھنـــدێ جار بدەســـتی ســـیم ئژمـــار دەكرێ، ئـــو بابت گۆڕانكاری ندەیوروژ وپرســـیارانی

زۆری لدەكوتوە .ڕاگیاندنی كوردی لقۆناغی شۆڕشـــی چكداریدا جۆریك لفلسفو ئایدیای ومقاوەمـــت بشـــۆڕش پیوەســـت وپشمرگو شڕی دوژمنی دەخست ڕوو ھرچندە ئـــوێ ڕۆژێ میدیای كوردی بنك فـــراوان نبوو بزەحمـــت ھواڵ ومینتیكانی كـــورد دەكوت بردیدی كناكانیتـــری دەرەوە، میللتانـــی وەك رادیـــۆو بوكراوەكانی نووســـین ناوخۆیـــی زیاتـــر لمودایكـــی دەمانبیســـت كات كاریـــان دەكرد بۆیلمیدیاكانی جیھان باس لمســـلی كورد دەكـــرا تنھا لڕووی ئینســـانی ومرۆییوە بوو بئوەی لڕەگو ڕیشی كشـــكو بـــ گڕانوە بـــۆ مژووی سرھدانكان چارەسری سیاسیانی بۆ بدۆزنوە، بشـــرموە لسركورد قوە دەكرد ھدەوەستان،باســـیان لـــبلن كوردھی، باكـــورد بزمانی دایك قســـ بكا،باناوی منداكانیان كوردی بن، با بزمانی خۆیـــان گۆرانی بن،

كوردستانك ندەكرد ئوەیان باســـی دابش وپارچكـــراوە، گلكی یھب ویست وئیرادەی خۆی لچوارچیوەی ئو ووتان لقالب دراوە ناســـنامی نتوەییان ل سندۆتوە، ڕاگیاندنی كوردیـــش بـــ حوكمـــی دابشـــبوونی ژركاریگـــری كوتبـــوە خاككـــی كۆملـــك توژمی گۆڕنـــكاری گالنی ناوچكـــو حكومتكانیان،ناوھنانی كوردو كوردستان ھلی سوور بوو، مایی نھامتی وكاولكاری بوو، تائســـتاش لووتانی وەك توركیاو سوریاو ئران

ھل سوورەكان بردەوامنكوردســـتانی باشـــوور دوای ڕاپڕین و دەرگایكی بغـــدا بتكـــی ڕووخانی گورەی بـــڕووی ڕاگیاندندا كردۆتوە ھرلكنا ناوخۆییكانی تلفزیۆنی وستالیت وئنترنت تاكۆم رادیۆ بوكراوە، ڕۆژنامو گۆڤارو وســـدان چ ئوانـــی حیزبین یا ئوانی بناوی ڕۆژانـــ كاردەكـــن، ســـربخۆكان ڕاپۆرت وھـــواڵ وریپۆرتاجی ھمجۆر بودەكنـــوە، ھندكیـــان بگدارو دیكۆمنتین، ھیان بۆ تانو تشـــرە لـــدان ونـــاو زڕراندنـــی كســـایتی كردنی بۆناشـــیرین یھ كانوحیزب ،می كوردســـتانرتی ھڕووی حكومھی تنھا بـــۆ ژاوە ژاوەو كوتانوەی شس، ھندێ ئاســـنی ســـاردە وبھدەسكوتكانو پاراســـتنی خمخۆری دەزان كلســـخاوەنـــی مخـــۆی بوھمیش داكۆكیكارە،خمكانی شقامی كوردی بھند وەردەگرێ و بدواداچوونی

بۆدەكات پشمرگیكی فیداكارە .ڕاگیاندنكانمان ئگر بیانوێ خزمت بجماوەرو شـــقامی كـــوردی بكن،

ئب بزانن بشـــكن لوجمـــاوەرەو بشكن بژەرو ستافكانیان نووسرو لڕای شقام، ھیچ كامیان لووتكی ترو نتوەیكی تـــرەوە نھاتوون بۆ مبستكی تر لو دەزگایان كاربكن، دەكرێ لوسوونگیوە ڕاگیاندنكانمان ھوشـــیاركردنوەی ڕۆژانی برنامی و وكۆمیتی،پوەردەیـــی سیاســـی وڕۆشـــنبیری، فرھنگی وكولتووریان ھبـــت بابتیان مســـلكانی ڕۆژو ننیماوەر بگڕەواكانـــی ج داخوازیگندەیـــك ھـــر لپرســـراوان، وپاشـــا گردانیكـــی حوكمانی، ھر گیروگرفتكـــی ھاووتیـــان لڕگـــی كـــۆڕو میدیاووگۆڤاروڕۆژنامـــكان سیمیناری بۆ بگیرێ تا چارەی بپلو

خرای بۆدابنرێ . ئاكام كان دەتوانـــن ڕۆژانیاندنڕاگخراپ وئادگارەكانی شڕی تایفگری، مزھبی وئتنی، تیرۆرو ڕەشـــكوژی ئو ولكۆل�ینوە، بربـــاس نبخسرچاوانی مایی پشوی وسرھدانی ئـــاژاوەن ئاشـــكرایانكن تـــا جماوەر تفونعلت لكـــردەوە قزە وونكانیان بدرۆودەلســـخكی چیتـــر بكـــن ســـڤل نكن مقاشی باندەكانی تاوان وبھندێ دروشمی بریقدار لخشتیان

نبن . زمانب ویستیاندن پكانی ڕاگناكزیندووەكانی دونیا پخش وبوكرنوەیان ھب چونك گۆڕانكاریكانی ســـردەم وادەخوازێ تا بتوانن برپرچی دوژمنانی پ بدەنوە، ڕای گشتی دەرەوە بدروستی

ڕووداوەكان ئاشناكن.با ڕاگیانـــدن گرنگی یكخســـتنوەی مای كوردی بكات خاـــی وەرچرخان

بۆسرەتایكی گرنگی دەسپكی قۆناغی تازە، چونك دوژمنـــی ئزموونكمان لھپدای بۆ ئوەی بھرنرخ بووە ھبخات و ن وەیكخستنویكی ئپبیـــاری چارەنووس بمرامـــی كورد

ئایندەی خۆی دیاری بكات .داكۆكیـــكاری دەبـــ ڕاگیاندنـــكان دەستكوتكانی خكی كوردستان بن، شقامی كوردی داواكارە ڕاگیاندن بدیدی رەخنی بونیاتنر بوانت ڕووداوەكان و شونی ئومینبران بگرتوە ك ناتوانن خیتابـــی ڕووبڕووبوونوە ئاراســـتی ن كبك كدەرانت نـــوگـــروپ والیئلژر پردەی ئایینی پیرۆزی ئیســـالم

ئارامی وژیانی خكی تكدەدەن .با ڕاگیانـــدن دەوری برچـــاو بگێ لـــو خكـــی لووشـــیاركردنوەی ساتوەخت ناسكی ئستا ك دوژمنانی كورد لالیكوە ب بیانووی ڕاوەدوونانی كی تر بالیول كـــكڕوانانی پشـــووشك كردنی سرچاوە ئاویكانی ووت ناردنی خـــواردن ودەرمانی ب تادەگاتســـرچوووەك دڕندەی ھـــار ئۆقرەیان لھگیراوە، ڕاســـت وچپ لپالمارو كۆبوونـــوە ناوەســـتن پیالنگـــان بردەوامكانیان ھمـــووی بۆ تكدانی ڕەوشـــی ئســـتای كوردانـــ، خیتابی وەمدەرەوەیو كوردیـــش یكگرتووی مســـتكۆیكی تووندە ئاراســـتی دەم وقپۆزی ئوجۆرە باندو تاقمو دەستو

حوكمان ئیقلیمیان دەكرێ .لســـرجم داوا كـــوردی شـــقامی خشپتی لتایبكان دەكات بیاندنڕاگئاســـمانی و ڕادیـــوی یـــكان ھندێ برنامی وەك (گۆرانی داواكراووسترانی گۆرانـــی وھبژاردنـــی گۆرانـــی بژو

برنامی ھاندانـــی چانس وقوماربازی و شـــتی تر) نكرن پرۆگرامی سرەكی برنامكان وتنھا لڕووەوە كوردستان بجیھانی دەرەوە نناسنن، یادەوەری ونھامتیكان فرامۆش نكرن بۆئوەی نوەی داھاتوو بزان ھموو دەســـكوت وســـركوتنكان لـــو دەرەنجامـــوە بدەست ھاتوون، سروودە نیشتمانیكان، درامای خۆشویســـتی بۆ خاكونتوە، برنامـــی ووشـــیاری نتوایتـــی و ئینتماوگڕانوە بۆنیشـــتمان، ھاندانی پرۆژە خزمتگوزاریكان، زیندوو ڕاگرتنی ورە ومقاوەمتـــی خكی، پاراســـتنی ھاریكاری ڕاپڕیـــن، دەســـكوتكانی دەزگاكانی ئاســـایش بۆپاراستنی گیانی رنامك،بترسیم لھر ھاووتیان رژیان بۆبكرێ ب جیـــاوازی ئینتمای حیزبی ل كۆڕو ســـیمینارەكان دووبارە وە چونكتـــزینـــدوو بكر و رۆحئـــلدەســـتدانی ھرتاككی كورد زیانكی

گورەیو قرەبووناكرتوەبگفـــت داواكارە كـــوردی شـــقامی وگـــۆی ھمنان خكی بكین دۆســـت رمافسوە، لینوركرمان ھودەوروب مســـاوەم ھرگیز بنچینییكانیـــش نكین، ھر كات كوردستان و گلكی بتـــواوی داخوازیكانیان شـــادبوون ئوكاتـــ ب ئاگاداركردنـــوە ئاھنگی گۆرانـــی وھپركی كـــوردان دەگڕێ ســـرچۆپی كریش رۆحی پاكی ھموو شھیدان وئنفالكراوانن، كوردستانیش وكراسی ئا رپۆشـــی ڕەش دادەماس ی دەكاتوزو زەردەكسوورو سپی وسبـــر، دوژمنانیش ســـووك وریســـوا،

زبخانی مژووش جیان ناكاتوە .بشی دووەم

شقامی كوردی وبۆچوونك

ڕاگیاندن

كوردە خان قایمقامی كۆی

كازم عومر دەباغل ژمارە"٩٥" ی ٢٠٠٨/٥/٨ی ھفتنامی بوكردەوە دیمانیكـــی بدرخانـــدا ك لگڵ مامۆســـتا"كوكز حوسن" بڕوەبری گشـــتی دیوانی وەزارەتی پروەردەی حكومتی ھرمی كوردستان ئنجامی دابوو، لـــم چاوپكوتندا ئاراســـتی پرســـیاریان ھندـــك بڕزیان كردبوو، ك پیوەندی ســـد ی، كتانم باببوو بـــدی ھســـللژمارەكانی "٨٨-٨٩-٩٠"ی بدرخاندا بوكرابوونوە ك ل كانوونی یكمی ٢٠٠٧ و كانوونی دووەمی شوباتی ٢٠٠٨ نووســـرابوون، ك پیوەندیان ھبوو ب پرۆسی پروەردەو پۆگرامكان و كۆماری سرۆك ونی ھنواسینی بانی لالل تاز مـــام جڕراقی بع

قوتابخانكاندا. بادەســـتی بڕوەبرانـــی دەبـــوو وەزارەتـــی پـــروەردە پش ئســـتاو پش ئـــم لدوان وەمیان ھبووایو بـــم .بكردبایـــ بدواداچوونیـــان خونـــكان وا دەرنچوون!! پدەچت لـــم بڕـــز ســـتافی"بدرخان"ی،

روانگیوە بخۆیان نوەستابن سردانی مامۆســـتا"كوكز حوسن"یان بڕز كردووە، لنزیكوە ھندك پرسیاریان بم پیوەندییان ك ئاراســـتكردووە نووسینانوە ھی. من ھۆكاری وەم ندانوەم بۆ ئوە دەگایوە دەمگوت: لوانی ئم لپرسراوە بڕزان زۆر سرقابن و ناپرژن سر خوندنوە!! جـــاری واش ھبـــوو بۆچوونی دیكم ھبوو دەمگوت: لوانی داواكیان ھر مودای ئوەندەبت چونك گلك جار مقام و بیار زۆر لكدوورن. ھرچۆنی بت. یكك لم پرسیارانی ك ستافی بدرخان ئاراستی بڕوەبری گشتی دیوانـــی وەزارەتی كـــردووە دەربارەی كۆماری ونی"سرۆك ھنواسینی عراقی فیـــدراڵ"ە، بڕزیان لوەمدا دەن: ئم كارە پویستی ب"كات" بم من دەم: پویستی ب"كات"نیی، بكو پویستی ب"جورئت"!!! باش سرۆك كۆمار وا خریك ماوەی پۆســـتكی بسر دەچت كارك بچند ساك

نكرت بتمای چی. بۆی ھقم بم:"ئیتر جورئت لكوێ

بنم نامی گیرفانـــم دەربنم"من ھر ئوەندە دەم: باشـــ بـــۆ لماوەی چنـــد رۆژـــك دوای گۆڕینـــی ئای عراق، لپرسراوانی حكومتی ھرمی كوردستان ئای عراقیان لسر ھموو دام و دەزگاكانـــی ھرمی كوردســـتان ســـتوم ھئ رزكردەوە. باشـــبنشیاوان، ب متمانیی لناو شقامی

كوردی دروستناكات!!. شـــتكی دیكش ھی وادیارە سنووری دەســـتی نووســـراوەكانی وەزارەتی پروەردە ل سنووری بڕوەبرایتی گشتی پروەردە تپڕ نكات. ئگرنا چۆن دەبت نووســـراو ل وەزارەتوە دەربچت بڕوەبـــری قوتابخانكان

ج بجی نكن. پرســـیاریكی دیك ئاراستی بڕزیان كانبكراوە دەربـــارەی چاپكردنی كت ل یم و بوونی ھردەرەوەی ھل

پرتووككاندا. بڕزیـــان دەت: خرجـــی چاپكردن ھرزانتـــرە. بم مـــن دەم: من چی لچاپـــك بكم ك لســـر ســـیدی كۆنی ٤ سای پشوو چاپبكرت و ئم

ھموو ھیـــی تدابت. كتب تازە چاپكراوە ھشتا نكوتۆت بردەستی قوتابـــی ل برگكیـــوە ھی تا كۆتاییكی. بۆ ون ل كتبی"ئلف برگكـــی كوردی"لســـر بـــی و نووسراوە"كتبی ئلف و ب ی كوردی بـــۆ پۆلـــی یكمی ســـرەتایی"ئوە گۆڕی خوندنتان سیســـتمی خۆتان بۆ بنڕەتی. دەبوو ناونیشـــانك بم شـــوەی بووای" ئلف و بی كوردی مل ڕەتی"جگمـــی بنكبۆ پۆلی یئوە ب ملیۆنھـــا دۆالر خرجدەكن قچ رەوای ھ بانم كتچاپكردنی ئلبھ چاپبكرت ستافی پۆگرامكان ھر كاریان نبت، دەچن فۆكخانو بنـــاوی برەو"لوبنـــان"دەڕۆن، می ئئ رشتیكردنی چاپ. باشرپسخرجی نیی!! باشـــ بۆ لپچینوە ی كم برادەرانڵ ئـــگـــن لناكـــدەستنیشـــانكراون بـــۆ سرپرشـــتی

چاپكردن. پۆگرامكان پویســـتی ب زمانناسی و شـــارەزایی بـــاش ھی لـــ زمانی كوریدا. برادەری وا بادەست لماوە

بتوركی قس دەكن، شرمیان بزمانی كوردیی. جگلم ھموو كادیرەی نردرا بۆ دەرەوە بناوی خولی شـــارەزابوون لبوارە جیاجیاكان كامیان سوودیان

بم میللت قوڕبسرە گیاندووە؟! جگـــ لمـــ لپرســـیاركی دیكـــدا زمانی حوســـن"دەت: كاك"كوكز ســـتانداردی كوردی ئركـــی وەزارەتی

.روەردە نییپبپچوانـــوە دەـــم: منیـــش مئ روەردەیپ وەزارەتـــی ئركـــی لسردەمكی زۆر لمژ زمانی ئدەب دوانانم لئـــ ،یو نووســـینمان ھ ك لكی وەی كـــھۆی ئـــ تـــدەببنماكانی ھبوونمان وەك نتوە بزر بكین و دوژمنكانیشـــمان بیقۆزنوە. حكومتی بعســـی لناوچوو، ھموو جۆرە رەفتاركی كرد دژ ب گلكمان ھر لجینۆســـایدو ئنفال و پاكتاوی نژادی. بم دەســـتكاری نووســـینی كتبكانیان ندەكرد، بزمانكی كوردی

پاراوەوە دەیاننووسی. شتكی دیكش ھی ك وەك پرسیارك ئاراســـتی بڕزیان كرایوە ئویش

.روەردەیی"یـــمی پگۆڕینی"سیســـتراســـت ئم سیســـتم گـــۆڕدرا بم ھنگاوەكانیان لگـــڵ قســـكانیان ٢٠٠٨/٤/٢ ل بۆ نموون .یوانچپبپۆلی بـــۆ تاقیكردنوەی"میللی"كـــرا ڕەتی. پرســـیارەكان لمـــی بننجپپروەردەی ھولر /١ لســـر شوەو سیستمكی دیك بوو. باش بۆ بپی جب یار كارەكان جرچاوەی بســـناكـــن، چـــۆن دەبت"بانكـــو دوو

ھوا"بت!!!..ئمش نیئســـا، چند رۆژك پش خوندنی ســـای سری تاقیكردنوە ری لـــ٢٠٠٧-٢٠٠٨ز مامۆســـتا ســـشـــوابوو نیدەزانـــی پرســـیار بچ شـــوەیك دابنت،ئایا ب رگای نوێ ب سیستمی نوی یا بڕگاو شوەی كۆن، چونك ئم وەك سرپرشتیار ل كۆبوونـــوە چنـــد جارك پیان گوتین لســـر رـــگای تاقیكردنوەی میللییكی ٢٠٠٨/٤/٢ز بت، لدواییدا بوو ب تلفۆن و تلفۆن كاری گوتیان تكی بكن! باش چۆن سیستمی نوێ

بم دوو دیی ج بج دەبت؟!

دیـــدار ژمارە (٩٦)ی ئایاری ٢٠٠٨/٥/٢٢17جۆزەردانی ٢٧٠٨ی كوردی

بڕزیــــان دەربــــارەی كۆنگرەكــــ گوتــــی: ئـــو كۆنگرەیـــ تایبـــت بوو بـــ كلتوری عراق و لالین ركخراوی یونسكۆوە ئنجامـــدراو ئمش وەكـــو نونری وەزارەتی رۆشنبیری ھرمی كوردستان یكمجاریـــش بـــۆ و ئامادەبوویـــن لكۆنگرەیكـــی وا تایبـــت بزمانی كوردی چند وتیكم پشكشكرد. كرا بزمانی عرەبی ھرچندە ئامادەباشی كوردی بۆ زمانانی دیكانی لبۆ وەرگنبوو لو كۆنگرەیدا. بم بنمان دا بۆ داھاتوو پویستدەكات تا ئامادەباشی تواو بكرت بۆ وەرگانی زمانی كوردی، ك تیایدا رووناكیم خســـت ســـر زۆر بابتی پیوەند ب كلتووری كوردستان ،ســـترجزارەكـــی و كلتووری ب ب

داواكاری زۆر تۆماركراو وتارەكشمان دەربــــارەی بردەســـت، خۆمان خســـتكلتووری زارەكی و برجســــت بڕزیان لوەمدا گوتــــی: بپی تایبتمندییكان كلتوور دابشكراوەت سر دووبش، یكمیان الشفاھیة" ك كلتووری زارەكی"الثقافة پیوەندی بھموو بابتكی ھزری"ذھن" واتا قســـكردن و نووســـینی فۆلكلۆر بھموو شوازەكانییوە، فۆلكلۆریش ئوەی گوتن وەكو پندی پشـــینان، قسی نستق، حیران، الوك، بندو داســـتان.. واتا ئوەی لھـــزر ھیو بزمـــان دەردەبـــت و تۆماردەكرت

بھر جۆرك.. برجست"الثقافة كلتووری دووەمیان ئاشـــكرای ناوەكـــی الملموســـة"ك

قبارەیكیان شـــتانی ئـــو ھموو ھیو دەكون بردەســـت و پیوەندن بھموو شـــونوارەكان پاشـــماوەو شوەو جۆرەكانییوە. دیارە لھرمی كوردســـتان ناو چیاو شـــاخكان واتا دیكش شـــونكانی و ئشكوتكان دەگرتوە، تاكو دەشت و نو شارەكانیش ئمش لھموو شونكان ئاسوارمان ھیـــ ك بچاو دەبینرن و بدەســـت ســـترجناونراوە ب ن و بۆیدەگیرك ھموو ئاســـارەكانمان دەگرتوە. لســـردانی ھر مۆزەخانیك شتك ك دیار نبـــ پی ناگوترت كلتووری ی كو ئامارانی ئپب ،ســـترجب مدواوە ئنی"١٩٧٠"بسار لكراون ھلھرمی كوردستان"٣٠٠٠"ســـ ھزار شـــونوارمان ھی ك بـــ كلتووری

برجست دادەنرن. ناو یان فالن می رۆشنبیری فالنوە بارەت بسسردەم بڕزیان گوتی: ھندك زاراوە ھن و باسدەكرن، بم خك لی بھدا دەچن یاخود لی حای نابن وەكو ئوەی یان ئیســـالمی، ســـردەمی دەگوترێ ســـردەمی عوسمانلی، ل دیدی خك وای ئوە ئیســـالم واتا بۆ عرەب، و ھی عوسمانلیش بۆ تورك دەگڕتوە، یوەندی نییوە پتوەكو ن وە وانییئ كردەمم بۆ سرەب و توركان.. بعب ردەمی كو ســـوە واتـــا لتـــڕدەگدەگوترێ چرخی ئموی یان چرخی عباســـی و یان چرخی عوســـمانلی واتا ئو میللتانـــی كوتبوون ژر چپۆكـــی ئوانوە.. بـــۆ نموون گر بگوترێ ئم بینای لسردەمی بعس ھی وەنییئ مبســـت دروستكراوە، عرەبان بووبت یان عرووب بت بكو بینایك ھریكك دروستی كردبت، بم وەكو مژوو و ناوی سردەم دت، وەكـــو ئوەی لكـــوردەواری دەگوترێ سای گرانی، سای بفری گورە، بۆ ناســـینوەی ماوەی مژوویی و ھیچی دیك نیی، ئگینا لھموو چرخ و ئو ســـردەمان ئمی كورد ھر ھبووین وەكو میللتك بكو لزۆر ســـردەم حكومت یان میرنشـــینی جیا جیامان ھبووە، بم ھمیش شاوی شۆڤنی دژ بگلكمـــان ھبـــووەو بمـــوە بم ،یـــھ ئاســـوارمان ھبووەو خاپوور و وران كـــراون و لنگڕاون

.نزۆریان بمدەربارەی شوازی ئیسالمی بۆ زۆر نتوەی ناعرەب گوتــــی: لـــوەدا پویســـتدەكان بوردی ئاگادارو ئاشـــنای شـــوازی بیناسازی كۆمكـــدا بكاتتـــان بیـــن لمیلل

گروپكی شوازی شارستانیی بیناسازی دەگوترێ"الحضارة االسالمیة" واتا كاری ھونری ئیسالمی ك ئیسالم ل گالنی ئیســـالمی وەرگرتووە ك عرەب نین و نبوون، واتا ئاسوارەكانی كۆنی گالنی ئفغان، ئران، تورك،ھیند، كورد... ی كالنو گمـــوو ئكاری ھئیدی بئیسالمن گوتراوە ریازەی ئیسالمی دیارە ئوەش ئوە ناگین مبستی كارو ھونری عرەب بووبت و بمجۆرەش ھونری عوسمانلی. مرج نیی بۆ ھونر و شارستانی تورك بگڕتوە، بكو بۆ ئو گالنی ك لژر ئای ئواندابوون و دیارە ئوەش بداگیركردن و زۆرداری بووە، ئوە دەگین ئـــو زاراوانی عوسمانلی، ئیسالمی، جا بكاریدنن ئموی، عباسی.. وەكو زاراوەیكی بۆ گروپكانی ئو سردەمان ناودركراون. ئیدی ئمـــی كوردیـــش تایبتمندی خۆمان ھبووەو ھی، زمان، مۆسیقا، ھونـــر، كلپوورمـــان ھیو لگڵ و زاراوانچی بك ،جودای سانی دیككلنو مژوو و ھونر و رۆشنبیرییكاندا

پۆن كراوە. ســــبارەت بھونــــری بیناســــازی ئیســــالم گوتی: كوردستان، بگات ئیســـالم برلوەی ئوا ئمی كورد ھونری بیناســـازی خۆمـــان ھبوو، ســـبارەت بـــ ئاوو و ھـــواو بفروباران كـــورد بینایی بكارھناوەو بیناسازی خۆی داھناوە، ھربوجۆرە ك ئیسالم گیشت عراق و بیناسازییبوو، ئتاقی كیســـرا ھزەبالحـــ بۆ ئوان واتا بۆ لشـــكری ئیســـالم ك عـــرەب بوون و شـــتكی زۆر ســـیرو مـــزن بـــوو و شـــوازە ئندازەییكانی تاقی كیسرا جگای سر ســـوڕمانیان بوو، ئواتا ئوان شـــتی وایان ندیبوو و نیانبوو، ھروەھا بۆ زۆر ل ئاسوانی میزۆپۆتامیا.. لرەدا من دەم ئیســـالم كی؟ دیارە ئیسالم منم، ھونرەكمان.. بگومان جودایی زۆر ھی لنوان ئیســـالم و عرەب و ھودراوە عرەب و ئیسالم بكرت یك زاراوە، بم نبووەو نابت ئیســـالم كۆم شارستانی و میللتك و گالنك دەگرتوە، بم عـــرەب یكك لو

.كی دیكتر میللوەكو ھ كۆملرەدا شـــوازك نیی ھی دەســـتی ئیســـالمی بت و خۆی وەكو ئیســـالم دای ھناب، بكو شتكان ھبوون و موكی ئوگالنی ك ببوون ئیسالم.. ئوكاتی ئیســـالم گیشـــت ھولر قت و بیناكانی ســـرقت ھبوون، ك ئیســـالم چووە میســـر ئھرامكان

و پاشـــماوەكان ھبوون.. واتا ئیسالم و بینایانكردوون و ئـــدروســـتی نوەرنگرتووە، لئیســـالم ســـوودیان لو ئیســـالم ســـوودی بپچوانوە گالنـــ وەرگرتووە ك ئیســـالم بوون و یـــان بھـــۆی فتوحاتـــكان داگیری ســـترجب دیكی شـــتكی دەكردن. بیناســـازی یمـــن جودایـــ لگـــڵ ھموو جیھان و برل ئیسالم ھبوو، چند چین لســـر یكدی، دیارە بر بوو، كزەر"ھئیسالم شارستانی"حلپاشماوەی كلتووری رۆمانییو سلۆكس یكك بوو لسردەمانی ئسكندەری و مكدۆنی و لی جودا بوەبوەوەو ئینجا سلۆكس كركووكی ئستای دروستكرد و كـــردی بپایتختی خۆی و ناوی"كرخ سلوك"بوو، واتا شاری سلوكییكان و ئیدی ئوان حزەر پاشماوەی رۆمانن و ك ئیســـالم ھات ئوانیـــان نبوو دەكردەوە.. ئوانیان الســـایی بكو واتا ئیسالم ھیچی نھنا بم لوانی

وەگرت.لكاروانــــی ھولــــر قــــی بــــ ســــبارەت مــــژوودا، بچند بگیــــك وەمــــی دایوەو گوتــــی: بگومان ئـــاگادارن ك ھولر و قـــی ھولر دەژمـــردرێ ب یكك لكۆنترین شـــارەكانی جیھـــان ئگر لھمووشیان كۆنتر نبت ك ئوەش ،ین و پشكنینكۆكاری ھیوەندی بپھرچندە، چندان بگمان وەدەست خستووە بۆ ئم راستیی ئویش بپی

مژووەكانمان باسیان لوە دەكم. بگی یكم: بپی ئو ســـرچاوانی دەستمان كوتوون، شونوارەو خۆشم وەكو شـــایدك ســـای ١٩٥٨ لبیری مندایمـــدا لبیرم بناغـــی مزگوتی قتیان دادەنا و چندین پارچ گۆزەی بچووك و تاسولغی رەنگ سوزی تۆخ تایبت ب چرخی ئیسالم دۆزرایوەو ســـای ١٩٦٤ كـــ مامـــان ئـــوكات مولكی رووبری"٤٥٠م٢" بوو لقت گورەمان ھبوو ك پماندەگوت"ھۆدەی گـــورە دەنگكـــی زەخیرە"لنـــاكاو زۆر دایـــوەو دەنگـــی لـــژوورەوەو بپرۆشوە بۆی چووین و بینیمان وا ژوورەك بتواوی داڕماوە پتر ل"٤م" ك بینیمان دیاربـــوو بینایكی كۆن وا لژر خانووەكمانوە لسر شوەی تاق دروستكرابوو. ئیدی ب رمانی ئو بینای ژوورەكی ئمـــش رما. ناچار

بخۆڵ پمان كردوە. بگی دووەم: ســـای ١٩٧٩ ك سرەتای گڕانوەم بوو ل دەزگای شـــونواری بغدا بۆ دائیرەی شونواری ھولر،

ئـــوكات دەرگای قت دروســـتدەكراو ی بوون ككـــدانی بناغریكـــی لخ موارە كو ناھوازە ناشـــیرینم شبھیچ پیوەند نیی ب كلتوری بیناسازی كوردی ئوەبـــوو لوكاتـــدا لكاتی لدانی"١٥"دینگ ب قویی"٣٦م"لئاستی ر ساغس یشتوە ئینجا گتر قسك پی دەن"االرچ البكـــر" یان "االرچ كنانی خۆكاتی دەرھل العژراء"كھمـــوو چرخكانـــی مژوویی تاكو دەگات ھزارەی حوتمی برلزایین، واتـــ پش چرخی نووســـینی بدیار ك نیوە دەگوەش ئـــوت، ئدەكقی ھولر شارســـتانیت لســـر

شارستانیت بنیاتنراوە.. "مان"عینندین نموونم: چیی سگبوەرگرتووە، چندان شونی سر قت لقویی "١٨٠سم" تاكو"٢٠٠سم" ك بۆ وتی كۆماری"چیك"مان برد بۆ زانكۆی وست بۆ ھیمیاك تایبت ب ئدەبیات وار كنكی گشتی بۆ شـــووەیشبزیاتـــر ل"٣٠٠٠"ســـاڵ پش ئســـتای

دەرخست. بگی چوارەم: سای ٢٠٠٠ لگڵ وەزارەتی پیشسازی بسوپاسوە تیمكی زانستی لقـــت كاری كرد بـــۆ خوندنوەی ناوەرۆكی قت بھۆی ئامرازی سۆنار و ناردنی شپۆلی كھرۆموگناتیس بۆ وات"پشكنینی سۆنار"شتكی ژرقت وەدەرخســـت ســـیری زانســـتی ترخانكرد شـــونمان ئویش"٣"شتی

لناوەڕاستی قت و نزیك مزگوت. رۆژئـــاوا لـــالی جـــگای دووەم نزیك"بدەن"واتـــا خانووەكانـــی رۆخ

قت.. ســـیم جگا: لـــالی دەرگای گورەی

قت ك ئم شت گرنگ بدەركوت: بقویـــی قـــت لناوەنـــدی -١بھۆی نیشـــاندا "٢٢م"شارستانیتی بوونی خانوو و كۆن، برد، خشـــت،

كرپووچ، رگا.. دەن" كالی"بیی لقو٢- "٤٢،٨م" بشارستانیتی نیشاندا، ھروەھا ئوەی

الی دەرگای قت"٢٦م"بوو. كوا شارستانیت، "سر شارستانیتی

بینایی بنیاتناوەو قت پكھاتووە. بگـــی پنجم: بھۆی مســـح جوی فۆكی ھلیكۆپتر ك ئویش پاپشتی زانیارییكانـــی پشـــكنینی ســـۆنار و

راستییكانی دیكی كرد.. دیارە ئـــو دیكۆمنتان خۆی لخۆیدا ورد گـــورەو زانســـتی بگیكـــی پیشـــاندەدات، كچی ئم ھشتا ھر

لسرەتاداین.

كنعان موفتی: كورد ل ھموو سردەمكدا خاوەنی شارستانی بووە

دیمان: ھژار ناسیح پــــاش تشــــكیل كردنــــوەی وەزارەتی شكیالتم تناو ئراق كورد لرگری عب ،یتی خۆی ھكی تایبیگنگ و پسلیوای ٥ ھولر ســــر ب فیرقی دووی ســــوپای عراق كــــ بارەگكیان لناو شاری موســــل ل چوار فوج پكدت، فوجی ٣ عقید ئحمــــد عبدالرحمان كۆیی برپرســــیاریتی لــــ دیمانیكی تایبتدا وەمی چند پرسیاركی داینوە

سبارەت برەوشی شاری موسل .* برزتان ھاوشان لگل ئفسر وسربازەكانی وە و دەركردنـــی گروپـــور كردنـــركـــی ھتـــر ئتیرۆرستیكانتان پ سپردراوە ئستا رەوشی ئمنی

شاری موسل چۆن دەبینینن ؟؟- ئوە شش مانگ دەبت ئم ل شاری موســــین دیارە شاری موســــل شاركی گورەی ل عراق وە ئستاش زۆرترین گروپ چكدارەكان لم شارە كۆبونتوە بۆی من دەتوانم بم لپاش پرۆســــی و گروپســــتا ئــــــــراق تا ئرزگاری عتیرۆســــتیان نیان ھشتووە حكومتی عراق ھیچ كاركی خزمتگوزاری بۆ ئم شارە بكات بۆی ئستا ئم شارە ل رووی رانو شــــاركی تابی خزمتگوزاری خككی ھست ب بزار بوون دەكات راشكاوانمن زۆر ب بۆی م بارودۆخلدەم بارودۆخی شاری موسل ب جارك

شپرزەی مرۆڤ ناتوانت باسی بكات .* ل كیوە ســـربازانی فوجكتان ل شـــاری

موسل جگیرن ؟ مشــــتی ٢٠٠٧ وە ئمانگــــی ھ لــــ -پشتر لشــــاری مخمور بووین دوایش كــــرا و چوینگۆرانكاریمــــان پ مــــئجگای فوجی ١ ھمــــان لیوای خۆمان ربازیمان لستاش سنوری چاالكی سئگرەككانی ی دومیز و حی ســــالم وحی

.یر و یارمجسوم* ھاوالتیانـــی ئـــم گرەكانی باســـت كرد چۆن دەروانن ئوە ئای وەك ســـوپای عراقی سیرتان

دەكن یان وەك پشمرگ ؟؟- زۆر بداخــــوە ئمــــ شــــش مانگ دەبت ب شویكی زۆر گرینگ خزمتی

ئم گرەكان دەكین تا ئســــتا نمان ھشــــتووە لم ناوچان دزی و راو روت ھبت كســــكمان ل دانیشتوانی ئم ناوچانــــ ئازار نــــداوە كچی ئوان تا ئســــتاش ئم وەك پشــــمرگ سیر دەكــــن ھرچندە ئم شــــانازی بوە دەكین جاران پشمرگایتیمان كردووە بم ك ئستا چوینت ناو تشكیالتی ســــوپای عراقی ئــــوان دەبــــت وەك سربازكی عراق سیرمان بكن وئو ب ن وە بۆیكــــن رق و جوداییــــفــــراشكاوی دەم ئگر ئوان ھاوكاریمان بكن ئــــوا ب ماوەیكی كم وقیاســــی م گروپانل و ناوچانی زۆری ئزۆربپاك دەكینوە بــــالم وا دیارە خكی موسل نوەك ھاوكاری ئم ناكن بكو ھــــاوكاری حكومتی عراقیــــش ناكن بۆ پــــاك كردنوەی شــــارەكیان دیارە ھۆكاریش زۆرە لوانــــ زۆربی زۆری خكی موسل ل پاشــــماوەكانی رژمی پشووی عراقن بجگ ل ئینتما بوونیان

بۆ ھندێ گروپی ئیسالمی توندڕەو .* لو شـــش مانگی رابردوو كـــ لم ناوچین تا ئســـتا چند كـــردەوەی تیرۆرســـتی روبرووی

ھزەكانتان بۆتوە و چند شھیدتان داوە ؟؟- دیارە ئــــو كردەوە تیرۆرســــتیانی روبروومــــان بۆتوە تابیــــی زۆرەو وا خرا ئژمــــار ناكرت ھــــر ل بۆمبی منراو تا كــــردەوەی خۆ كوژی وە ئچشــــازدە بریندارمان ھی ســــوپاس بۆ خوای گورە تا ئستا شھیدمان نی وە رۆژانــــش ئم پكدادانمان ھی لگل تیرۆرستان، زۆریشمان لوان دەستگیر كردوون ل وان چندین تیرۆستی ناسراو بۆ نموون ئوەی دەســــتی ل كوشتنی ئزیدەكان ھبوو دەستگیرمان كردووە، زۆری تریــــش بم دیارە ھندك بیار ھی سبارەت ب رز گرتن ل مافكانی مرۆڤ ئســــتا ل ناو شاری موسل قازی دادەنیشت ھمیش دەت بگكان بنن بۆی كاتك كسك شــــایدی ل سر تیرۆستك دەدات ئامادە نی خۆی كشف بكات و بت پش قازی چونك ل گیانی

خۆی دەترســــت و ل بر گروپكان ئم كارە ناكات .

ئایـــ ،كانـــنـــاو ماـــوە بارەگاكانتـــان لئ *ھاوتیان لم روەوە نابن نیشان بۆ تیرۆرستان ؟

- راســــت دەكیت ئمــــ زۆربی زۆری بارەگاكانمان لناو گرككان ھرچندە رەكانم گدانیشــــتوانی ئــــ زۆر لــــماكانیــــان ج ھشــــتوە ل ترســــی تیرۆرستان، دیارە ئوانی ماكانیان ج ھشتوە ھندك ل ئوان دەومند بوونــــ ھندكی تریشــــیان پۆلیس و ھــــاوكاری ھزە ئمنیكانــــی عراقیان كــــردووە بۆی ل ترســــی ژیانی خۆیان ناوچكانیان ج ھشــــتوە چونك وەك خۆتان دەزانن تیرۆرســــتان ھر كسك بزانن ھــــاوكاری حكومتی عراق دەكات ســــزان وككوو خوەك خــــۆی بن

نزیككانیشی لناو دەبات .* وەك زانراوە شاری موسل ل كاتی رژمی پشوو دانیشتوانی زۆربی زۆری ل سوپای عراق خۆبختكار بوون ئای ئستا لناو تشكیالتی سوپای عراقی یدا ھئامادەییان ت ت ؟؟ ئایدەبنر وانی ئرۆ

بن ناو سوپای تازەی عراق؟؟- وە پم وای بم شــــوەی نی بم لگل ئوەش ھندك ل ئوان ترسی گروپ تیرۆرستیكانیان شكاندەوە دت بۆ خزمتكردن لناو ئم تشــــكیالت و

ئركی سربازیش ج بج دەكات .* ماوەی رابردوو ھندێ برپرس ل شـــاری موسل كان باج لتیرســـتی گروپ وە كرد كباســـیان لخك وەردەگرن ول داھاتی شـــاری موسل بشیان

ھی ئای ئم تا چند راست ؟؟ پ و ب یان زۆر زۆر راستمئ ب - یمی الی ئگریانھاوا م زانیاریی ئئوان باج ل دەومندەكانی شــــاریی موســــل وەردەگرن و، ل رگای ھندێ مقاول بشیان ل كارەكان بردەكوت بۆ نموون ئستا لگرەكی حی سومر خریكــــی كاری كۆنكریت كــــردن وچاك كردنوەی شۆســــتكانین بــــ پی ئو زانیاریانی ئمــــ المان زۆربی زۆری كرــــكارەكان ئگر كار لگــــل ئوان نكن ئوا دۆستی ئوانن وھر ئوانیش

ل رــــگای مقاولكان ئــــم كارەیان بۆ دابین كردوون برامبر بخشینی نیوەی ئم داھاتی ك دەســــتیان دەكوت بۆ

گروپ تیرۆرستیكان ..* ل رونگای زانیاری سربازیكانی تۆ، بۆ پالنی

گرانوەی ئاسایش بۆ شاری موسل دوا كوت ؟ بریار ل مــــوەك خۆتــــان دەزانن ئ -سروی خۆمان وەردەگرین پالنی ئمنی شاری موسل ك ئستا دەستی پكردووە بریارەكی ل دەست سرۆك وەزیرانی ك بریارمان پر كاتش ھمئ ،راقعبدرت ئوا ئو ئرك ج بج دەكین ستا ئۆپراسیۆنوەك خۆشتان دەزانن ئسربازیكان دەستی پكردوە بۆ ئوەی تیو ناھامی لككشاری موسلیش خ

رزگاری بت ك ئستا پیوە دەنانن .* پـــت وای لـــ ئایندەیكی نزیك یان پاش ئم

ئۆپراسیۆن سربازی بارودۆخی شاری موسل باش دەبت و ھاوتانیش بارودۆخیان باشتر دەبت ؟

ت چونككی زۆری دەوكات ــــم وایپ -وەك ئامــــاژەم پ كرد شــــاری موســــل شــــاركی گورەی پالنی ئمنی چندی زۆر ئنجام بدرت ئوەندە زووتر شاری موسل بارودۆخی باشــــتر دەبت ئگر ھاوتیانی ئم شارەش ھاوكاریمان بكن ئوا باشتر ئم دەتوانین ئرككانمان ج بج بكین بۆی ئومدی زۆرمان ھیــــ ك لــــ ئایندەیكــــی زۆر نزیك بارودۆخی شاری موســــل باشتر دەبت بم تنھا پویستمان ب كات ھی وەك ئاشكراش چند رۆژك ئۆپراسیۆنكان دەستیان پ كردووەو ئنجامی باشیش

.... راسیۆنانم ئۆپبووە لھ* لـــ مـــاوەی رابردوو ھـــزی ھاوپیمانان ئوەی

خت كرد ئای ئـــم خت كردن لك دانوەی چۆن الی تۆ وەك فرماندەی بتالیۆنكی سربازی

سوپای عیراقی .- دیارە ئم لم ماوەی ئركی خۆمان زۆر برــــك وپكی جــــ بج كردووە چونك دیــــارە بتالیۆنكی ئم ھر تنھا شــــری تیرۆرســــتانی نكردووە بكوو كاری ئاوەدان كردنوە و ھندێ كاری خزمتگوزاریشــــی بۆ دانیشــــتوان ئنجام داوە سردانی قوتابخانكانمان كــــردووە دیاریمــــان بســــر قوتابیان دابشــــكردووە، دواییش ئم لم ماوە زۆرە كمترین قوربانیمان داوە ل شری تیرۆرستان ھرچندە زۆرترین پكدادان وشــــڕی تیرۆرستانیشــــمان كــــردووە بۆی منیش ستایشــــی ھموو سرباز و

ئفسرانی بتالیۆنكمان دەكم .

ئحمد كۆیی فرماندەی بتالیۆنی ٣ سوپای عراقی

ستۆمانئ یش لوەی شاری موسڕی تیرۆرستان ئاوەدان كردنپاڵ شل مئ

ل مانگی كانوونی دووەمی ٢٠٠٨ لشاری پاریس ركخراوی یونسكۆ كۆنگریكی بست بناونیشانی"icc"ئای سی سی تایبت ب كلتوری عراق و لھموو بشكانی عراقی فیدراڵ نونریان ھبوو، ل ھرمی كوردســـتانیش بڕز كنعان موفتی نونری وەزارەتی رۆشـــنبیری ھرمی كوردســـتان لو كۆنگرەیدا ئامادەبوو، وتیكیشـــی بزمانی كوردی پشـــكش كرد.. بڕزیان بڕوەبری گشتیی ل وەزارەتی رۆشـــنبیری و راوژكاری بڕز وەزیری رۆشـــنبیریی بۆ كاروباری شـــونوار و كلتوور، لھمان كاتدا لپرســـراوی كلتووری زارەكیی"الثقافة الشـــفاھیة".. ل ســـردانكماندا بۆ الی بڕزیان و ل وەمی

پرسیارەكانمان ھات وەم. دیمان: نافیع دیبگیی

كنعان موفتی ٢٠٠٨

ھزی ھاوپیمانان ئحمد كۆیی فرماندەی بتالیۆنی ٣ سوپای عراقی خت دەكن

ناوی شمسدین عبدولقادرە، و نوەی شخ سالمی شاعیرە، و ل سای ١٩١٠ مانی لسل ســـكان لڕەكی كانگ لدایكبـــووە، و ل ســـای ١٩٧٦ ل بغدا كۆچی دواییكردووە. زمانكانی ئینگلیزی و توركی و فارسی و عرەبی زانیوە، و ل حكومتكی شخ محمودی حفید (ناظر الخدمة) بووە، و كات ك شـــخ محمود گیراوە چۆت موس بۆ خوندنی سنایع ل بشی میكانیك، و دواییش الی ئینگلیزەكان ب میكانیكی دامزراوە، و ھر لوێ فری ئینگلیزی بووە، ئو نیگاركشاندابووە. گرمی ل كاتش لكاتی دروستكردنی فۆك ل كركوك میكانیكی بووە، و ل تمنی سی سایدا ل كركوك ژنكی موســـوی ھناوە و چوار كوڕ و چوار كچی ھبووە. بۆخۆی و عزیز ســـلیم ل ســـانی سیكاندا زۆرھانی ئـــو گنج ئارەزوومندانی ھونری نیگاركشانیانداوە و كلوپلیان

بۆ كیون بۆ نیگاركشان.ل ســـای ١٩٤١ ل گۆڤاری كاریكاتری (حبزبوز _ برپرســـی گۆڤارەك نوری ســـابت بووە ك ئویش كـــورد بووە) وەكو كاریكاتریســـت كاری كردووە، و ب كاریكاتر ونـــی (عبدول ئیالھی – وصی) و (نوری ســـعید – ســـرۆك

وەزیران) كشاوە. ھروەھا ل گۆڤاری كاریكاتری (الكشكول) ك برپرسكی حمـــادی الچاھی بـــوو، داوای لكراوە ك ونی كاریكاتـــری ھیتلر و نوری سعیدی بۆ بكات. و لترسی ئینگلیزەكان ل رایكـــردووە بـــۆ ســـوریا، چونكالینگرانی شۆڕشكی گیالنی بووە، و دواییش چووە بۆ كوت و لوێ چندین ونی مژووی ئیســـالمی كشـــاوە، و پۆرترتـــی بۆ میرەكانی ئـــو وتش كشـــاوە. و ل ســـای ١٩٥٥ ھاتۆتوە كوردســـتان، و لھمان ســـادا چووە بۆ ئران، و لـــوێ زۆرترین برھمی ھونری ھبـــووە. و لوێ فری زمانی روسی بووە. و روسكان زۆر ھانیاندەدا بۆ نیگاركشان، و ئویش ب ونكانی ھانی سوپای روسی دەدا بۆ سركوتن، ئمش ھمـــووی بخۆڕایی و تنانت

حسن فالح كۆمۆنیستیش نبووە.دوای جنگی دووەمی جیھانی، ساك ل تاران مایوە و لوێ ونی دیمنی سروشـــتی و داســـتانكانی رۆستم و زۆراب و شـــیرین و فرھادی دەكشا، و دواییش گڕایوە سلمانی، و سرتاپای ی كرد بی رەشۆدیوارەكانی چایخانتابلۆی شوەكاری، رۆژان ب دوو دینار، و رەشۆی گۆرانیبژیش حسن فالحی

مانی ناساند، بكی سلموو خھ بتایبتی ئوانی ك حزیان ل ھونری شوەكاری دەكرد. و دوای ئوە حسن فالح دیواری ماـــكان و چایخانكان ب نیگار دەنخشـــاند. ل ســـای ١٩٦٠ گڕایوە بغدا و بوو ب شوفر، و ھر

لوێ كۆچی دواییكرد.ئو بوارانی ك كاری تداكردوون

حسن فالح نیگاركش و شوەكاركی خوشنووســـكی و بـــوو، خۆڕســـك روەھا لەنگینیش بـــوو، و ھدەســـتبواری شانۆشـــدا كاریكردووە، بھۆی فالحی حسن نازناوی شانۆشـــوە لنراوە، ل شانۆی ( ل ری نیشتماندا – ١٩٤٦) و (گوـــی خونـــاوی) رۆـــی بینیـــوە، و ل بواری مكیـــاژ و دیكۆری

شانۆییش كاریكردووە.برھمكانی

* كۆنترین تابلۆی حسن فالح ( ك تا ئستا ماب) تابلۆی ( شڕی دەربندی بازیان_ ١٩١٩) ـ ك باســـی شڕەكی

ملیك محمود دەكات.* لـــ ســـانی (١٩٣٣-١٩٣٤) لگـــڵ ھونرمند عزیز سلیم ل سلمانی، لســـر دیواری چایخانكان و تابلۆ و

پۆرترتیان كشاوە.* گلك تابلۆی بۆ میوانخانی بغدا

كشاوە ك تیایاندا ژیاوە.* تابلـــۆی ھونـــری بـــۆ میوانخان و چایخانكانی ئران كشاوە، ھروەھا بۆ سوپای ســـۆڤیتیش گلك تابلۆی

كشاوە.* بشـــداریكردووە ل دانانی نخشی ھردوو بنداوی دوكان و دەربندیخان.

* چندیـــن ونی كاریكاتریشـــی بۆ و (حبزبوز) كاریكاتریكانـــی گۆڤارە (الكشـــكول) ك ل بغـــدا دەردەچوون

كشاوە.تبینـــی: بداخـــوە ونـــی تابلۆ و كاریكاترەكانیمان دەست نكوتووە تا

لرەدا بویبكینوە.ســـرچاوە: كتبـــی (مـــژووی ھونـــری

شوەكاری ل كوردستاندا)

حسن فالح.. یك ل پشنگكانی ھونری كاریكاتری كوردی

كاریكارتۆنیدرخان دەردەچڵ بگل زی گشتیینزئامكی توكراوەیب

سرپرشتیاری كاریكارتۆنی بدرخان:محمد فتاح

ژمارە ٩٦، پنج شمم ٢٠٠٨/٥/٢٢ی زایینی

(٦٠) شـــــــــــــــــــــــقــامــی ـــــری ـــــت شــــــســــــت م

وا س ساڵ زیاترە خریكی نۆژەنكردنوە و فراوانكردنی شقامی ٦٠ مترین یشتۆتشتا تازە گمدولیال ھلحختی كوردســـتان، ئری پایتولھ لنیوەی!، ناوە ناوە كاركردنیش رادەگیرێ ب بیانووی نمانی پارە ل بانكی ھرم، ئوەی ك جی سرســـوڕمان و پرسیاریشـــ، ئوەی ك سرەتا پرۆژەك لناوچی كورانوە دەســـتیپكرد، و كاتكی زۆریشی خایاند تا تواوبوو، بم كات ك لبرامبر سوپرماركتی نیوسیتی دەستیپكرد، ب رۆژك و دووان تواویانكرد، دەب ھۆی چی ب!؟ ماستاو ساركردنوە بۆ نو شوی؟ یان ئكخاوەن ل ؟ یان ترس بب كترماركخاوەنی سوپھـــر بۆخۆی زۆر خۆش بووە (عیب نب) ك ھر بۆخۆی بۆت ھۆی زوو تواوبوونی كارەك!؟ وەلحاص ئم جی ئو باسمان نی و لیدەگڕین

بۆ كاتكی تر. بم بڕاســـتی دەمانوێ ئو شقام وەك شقامكانی دوبی لبكین، ھر بۆیـــ چندین گ دۆالرمان ب دارەكانی واشـــنتۆنیاوە داوە تاوەكو دیارنی وەی كڵ ئگل ،ی بچكانی دوبقامش و ب جوان ب كقامشئایا ئو داران لگڵ ئاووھوای كوردســـتان دەگونجن یان نا، ك ئستا

ژمارەیكی زۆر لو داران زەردبوون و ووشكبوون!؟یك لكموكوڕیكانی ئو شقام سرەكی ئوەی دوای نۆژەنكردنوەی، شـــقامك زۆر پانوپۆڕكراوە لبرخاتری زۆریی ئوتومبكان، و ھیچ كقامشـــ ژاری پیادە چۆن دەتوانن لكی ھخ كرابۆوە كوەنبیر ل رەكانیش وەك گوللشوف وا پانوپۆڕب كقامش تی كتایبوە، بڕنبپئوتومبكانیان لدەخوڕن، و كارەساتیش ماشالی لنب زۆرتربوون! كقامكی تر شدیســـان جار ،ۆژەكواوبوونی پدوای ت یوانل بۆیتكوپكدەین و پردی پڕینوە یان تونلی پڕینوەی پیادەی لدروســـت

.!كی تر نینھیچ چارەی بكرێ، چونكئوەی دووەمیش ئوەی شقامكی وا مۆدرن و سرەكی، ك جی ھاتوچۆی پاس و كۆستری (كچ فریشق و شلخج) دەیان ھلی ناوخۆی شارە، رانو پاس و كۆستی چاوەڕوانی و راوەستانی ئســـتگو ب چۆن دەبب؟ (ئم كارەسات ھلكانی ٣٠ متری و ١٠٠ متریش دەگرتوە) و لھر شـــونك و ب ھوەس و زەوقی (بیالمانا) نفر و شـــوفرەك بوەستن!؟ لبرئـــوەی زۆر عیب و بۆ شـــاركی وەك دوبـــی ناگونج ك بواری گواستنوە تیایدا وا نارك ب، و دووەمیش ئوە ھۆیكی سرەكی دواكوتنی گواستنوەی ل پایتختكمان، و ب كاتژمرك ناگین شونی مبست (ك بكاتژمرك لوانی بگین شـــاری كركوك، پش جبجكردنی مادەی ١٤٠ یش!) و دایم شـــوفرەكان لگـــڵ خۆیان و لگڵ چاودرەكان مشـــتوم و شڕیان لسر دواكوتنیان، ك گوای كاتی دیاریكراویشیان ،تیانكی تری جاڕســـبوونی ھاوش ھۆیمخوڕین!ئبۆ دانـــراوە بۆ لئوەشـــم لبیرنچ ك زۆرجار خكك ماوەیك رادەگرن، چی وەال جنابی شوفر و شاگردەكی نانیان نخواردووە خریكی ساندویج كین و نانخواردنن، و خككش دەب بب دەستی لناو ئو پاسان و بو گرمای ئارەق بژن، و ناورن دەمیشیان بكنوە، چونك یكسر پیان

دەن "ئگر راتان لنی، بۆخۆتان ب تكسی ھاتوچۆبكن"!.ئو دواكوتنش دەبت ھۆی دواكوتنی كوردستان ل زۆربی بوارەكانوە، ھروەك كابرای رەحمتی گووتنی"لدەســـتدانی خولكك ل كاركردن، لدەســـتدانی ھلك بۆ پشكوتن". ئمش نك تنھا خولكك بكو رۆژان لبر گرفتی ھاتوچۆ بچندین كاتژمر لدەستدەدەین، دەب چند

ھلمان لدەستداب ل پشكوتن!؟

ھندرن ئسعد خۆشناو

ســـیخوڕ یكك لو گیانلبرانی ك لكوردســـتاندا زۆرە، بتایبتی دەشـــتی دزەییاتـــی لدەڤـــری ھولركـــدا. ئاژەكـــ ھنـــدی علشیشـــك دەبـــ، شـــیر دەرە وات دەزێ و بچككانی ب شـــیری ممكی بخویان دەكات، چوار پی ھی، دوو قاچی پشـــتوەی كورتن و ڕنۆكـــی ھیو تیـــژن، بم دوو قاچی پاشـــوەی وەكو پی"منداڵ"ی شـــی بڕ لجیاتی پل ،ســـاوایدڕك داپۆشراوە، ھر"دان - قل"ك لـــو دڕكانـــ بقـــدەر قمكی تیژە، ســـرەكیان دەبت، گورە رەنگیان سپی و رەش، زۆر جوانن، شوەیكی ھندەســـی ھی، وەكو خۆپاراســـتندا لكاتی ،وایـــ تیر نكاری دەھكانـــی بـــدژی دوژمنو برینداریـــان دەكات. سرەكشـــی ھنكی ســـری كروشـــككی كیوی دەبـــت، چوار ددانـــی ھی، گوی یانگو بوجـــۆرە ،كورت گچكو دەگوترت"كوڕیس". سیخوڕ ب رۆژ ل كونـــی خـــۆی دەرناچت، خۆی

دەشـــارتوە. ك شو داھات و دنیا تی دككون تاریك بوو ئینجا لدەگڕێ، خواردندا بدوای دەرەوەو خواردنكشی بریتیی ل گیاو گوڵ و پلكـــی داران و پیفـــۆك و گلخو بتایبتـــی "ســـلكی گلخ"ی زۆر ش لوجـــۆرە گیایئ ،خۆشـــپبھاراندا لكوردســـتان شین دەبن و بدەر دەكون، بتایبتی لدەشتی ھولركدا گلك زۆرە، ھروەھا ردی بـــبـــن عـــزســـتانانیش لرنۆككانی پی پشتوەی ك گلك تیـــژن رەگـــی دارودەوەن دەردن و كمتیارو وەكو ســـیخوڕ دەیخوات. ریـــوی و گـــورگ لمانگـــی"٢"دوو واتا لمانگی شـــوبات ببای"فار-فاڵ"دت و ئـــاوس دەب و لمانگی ،چووی دەبنیساندا دەزێ، ٤-٥ ببـــ شـــیری گوانكانـــی بخویان ب م ئاژەدەكات. راوە سیخوڕ، ئزۆر چشـــن راودەكرێ. ب تفنگ، ك"النح"تاگ، قسب ،تبسكاتی خۆی بۆ گواســـتنوەی ترێ و میوەی دیك لناوچی خۆشناوەتی

كوردســـتان دیكی دەڤرەكانـــی و بكاریان دەھناو بباران دەیانبرددە دەشـــتی ھولـــرێ بگنـــم ئـــو رزقیان دەگۆڕییوە، یان ئوەتا بۆ بخوكردنی مش ھنگوین بكاریان دەھنـــا. راوكردن بـــ ت گلك جاران خـــك لناو باخ و باخچو بســـتاندا تـــ یـــان قرتیان دادەنا كات ك ســـیخوڕەك دەھات دەچووە نـــاو قرتكو پڕەكانی ل قرتكدا گیر دەبوو، چندی ھندیدەیكرد دەبـــردو دەیناو خۆی نیدەتوانـــی لنـــاو قرتكـــدا بتـــ دەرەوە، بۆی بناچاری ھتا دەماوە. قرتكدا لناو ینسبكابـــرای خاوەن بســـتان یا راوچی كـــ رۆژ دەبـــۆوە دەھـــات دەیدیت ســـیخوڕەك لنـــاو قرتكیو دەریدەینـــا، یا ئوەتـــا ك دەیدیت بـــ تكوە بووە، لـــ تكی دەكردەوەو یكســـر سری دەبی و

گۆشتكی دەبردەوەو دەیانخوارد. بم ھموو كســـك گۆشـــتی ئم

ئاژەی ندەخوارد.

سیخوڕ ئاژەكی زۆر ناسك، ئگر ھاتوو شـــتكی بسر بكوێ یاخود ب شتك وەكو دار، برد، لسری بدەی ئوا یكسر دەمری، سیخوڕ لزۆربـــی ناوچـــو دەڤرەكانـــی كوردســـتاندا زۆرە بتایبتـــی لو شـــونان كـــ زوورگ و ھت و شـــاخ و لـــت لـــری زۆربدھدەشـــتش ھی، لدەشتی"قراج"دا ســـیخوڕ زۆرە، تنانـــت گوندكی ،یســـیخوڕە"ھ ناوی"كونـــب و ئاژەرەچوغیشـــدا ئچیای قلزۆرە، سیخوڕی قرەچوغی ھندەی گیســـككی گچك دەبت، ٨-٩ كیلۆ گۆشـــتی ھیـــ، جاران كـــ وت ئوھـــا ئاوەدان نبـــوو خكی زۆر ـــژی نیوەڕۆینو بـــوون و بـــنســـیخوڕت ل"دەركـــی بازاڕگـــ"ی دەدیت، ســـیخوڕ قرەچوغی چیای كلكی دەی دەســـت قمیش، ناوە دانیـــك" لو پڕە ناوە"قلك - دڕكان فدەدا، لھر شونك ئو وەیـــت مانای ئبھ ڕە دڕكانپ

.یسیخوڕی ھ نو شوئ

ســــیخوڕ بدوھوشیار ع

خستنڕوو: رەھ محمد بنوانی بیروباوەڕی بارزانی، یاخود بنمـــای بیروبـــاوەڕی بارزانییكان ناونیشـــانی ئو كتبی، ك فرید كبكت نووســـیویتی، ئسسرد ســـرباری ئوەی پیـــەوی ربازی توژینوەی كردووە، نووسر لمڕ بیروباوەڕی بارزانییكان روانگیكی تازەی خســـتۆت روو، ك لراستیدا كبكی زۆرە، كتی مشـــتومگجبزمانی عرەبی ل قبارەی گورەو ســـ ســـدو ســـی و پنج الپـــڕە، لالیـــن ســـنتری لكۆینـــوەی ستراتیژی كوردستان ك نووسر خۆی

بڕوەبریتی دەرچووە. كـــبر بـــۆ نووســـینی كتنووســـوەك ل رزو پزانینـــدا دەردەكوێ ئكادیمستكانی ل زۆر ســـوودكی ھرمی كوردســـتان بتایبتی بشی مژوو وەرگرتـــووە، لگڵ ئوانی لبواری بارزانییكان لكۆینوەیان ھی. ئم رەنجی نووســـر حوت كبریك كردووە، كتوە خی پسابریتییـــ ل پشـــكییك و شـــش بش، ســـرباری كۆتایی و پاشكۆو ھندێ روونكردنـــوەی دیك، ئوەی ل سرچاوەكانیش بوان و سیری كا، وادەزاننـــ كبناوەرۆكـــی كتتزكی مژوویی ئیسالمیی، ك پە ل ســـرچاوەی بنـــرخ و بۆ ھموو كسك ســـانا نیی، مل بنو ئو

سرچاواندا بكات. روونی نووسر لپشكییكدا ھر كردۆتوە، ك بارزانییكان برھمی بیروبـــاوەڕی خۆیانـــن، بۆیـــ دوو بووە لزنی ھری مروداو، كاریگـــچاالكبوونی بیروباوەڕی بارزانییكان، روداوی یكم: ئو دۆڕاندن بوو لشڕ دژی برواری و ئاشورییكان لنوان كینی ١٨٢٠ تـــا ١٨٣٠ وایكر تســـا

رۆی برفـــراوان ب، ئوەی دیكیان نوشوستی شۆڕشی شخ عوبیدوی نھری لســـای ١٨٨٠ز، ك شـــخ محمد بارزانی توانی لژیانی گشتیدا

لناوچ ك رۆی زیاتر بگێ. بشـــی یكم لژر سردری بنما رخانكراوە كت یـــ و گریمانبۆ ئبیروبـــاوەڕی بارزانـــی دوو بنچی ھی، بنچی ئیسماعیلی و بنچی ســـۆفیگرییان، دواتر گریمانیكی دیكـــ دتـــ ئـــاراوە و لكۆتاییـــدا ھردوو بنچ تكـــڵ بیكتر دەبن و شونواری گورە لسر بونیادی ئایدۆلـــۆژی بیروبـــاوەڕی بارزانـــی

جدەھن. نووسر پیوای شیكردنوەی بونیادە بیروبـــاوەڕی ئایدۆلۆژییكانـــی بارزانی ب روونی ریشی ئیسماعیلی مژوویكی ھرچندە نیشـــاندەدا، ســـرھدانی لنوان دوورودرـــژ ،یكان ھئیســـماعیلی و بارزانییـــچونك ئیســـماعیلییكان وەكو گروپ لســـردەمی دووی كۆچی دامزران، ناوی ئیســـماعیلیش لوەوە ھاتووە واریســـی جعفر كـــ ئیســـماعیل سادقی ششـــم ئیمامی شیع بووە، ئیســـماعیلییكان روانگی بۆ حوكم لسر بنمای فلســـف دامزراوەو بالیانوە دەبت. ئایدۆلۆژیا لڕووی كۆمیتییـــوە ل بدەســـتھنانی

یكسانی رۆی ھبت. مو سیســـتئ ـــی وایر پنووســـ كـــ ئابووری-كۆمیتییـــی لســـر بنمای ھاوبشـــی دارایی و ئۆرۆستوكراتی دەستی نھشتنی كشتوكای لالین ئیسماعیلییكانوە یمو سیستمان ئەوكراوە، ھیپك تكیی بارزان لســـدەی نۆزدە پیەوی كـــردووە، ھـــروەك چۆن ئیســـماعیلیی عراق لباشـــووری قرامیتیـــكان توانیـــان زەوی و زار ل ئۆرۆســـتوكراتی كشتوكاییكان بسنن، ھروەھا شخانی بارزانیش باتـــی جوتیارانـــی دژ بـــخ لـــئۆرۆستوكراتی كشتوكای سركوتن. گومان لوە نیی بیروباوەڕی بارزانی بشكی گرنگی لسر بنمای بونیادی فیكری بھا سۆفییكان دامزراندووە، بۆیـــ ئوكاتی شـــخانی بـــارزان ھبژارد، نقشـــبندیان تریقتی وەچرخانكی گرنگ لبیروباوەڕیان روویدا، نووسر پیوای ئم گریمانش دەكوت نوان سانی ١٨٢٠-١٨٢٥ز، لرەوە ئم پرسیارە دت ئاراوە ئایا

لخودی تریقتیان"نقشـــبندی" موالنـــا خالید وەرگرتـــووە یاخود یان. لھرینی ھاوسخانی نشـــ لبشـــی دووەمدا ك ناوی داپۆشین و موكاشفی، لپاژی یكمدا لژر رووندەكاتوە سردری"التقی"ئوە ك ئم گروپ دەیانوێ عقیدەیان پاك رابگرن، بھـــۆی نھنییوە، تواوی بیروباوەڕیـــان دەپارزن، لمژووی دیاریدە شاردنوەی ئیســـالمدا وەك

بیروباوەڕی زۆرمان برچاودەكوێ. بیروباوەڕی ئاسۆیی برفراوانبوونی بارزانی و ھاتنكایوەی كۆنفیدرای خكی لنوان برۆژكی و مزووری و شـــروانی و دۆمـــری وایكـــرد بیروباوەڕەكـــ دەرگای خۆی دابخات و بتوان ملمالنی دەوروبری بكات، ل پـــاژی دووەمدا ب واتـــا قۆناغی موكاشـــفدا نووســـر ئـــوە روون دەكاتـــوە ك بیروبـــاوەڕی بارزانی بجـــۆرێ خۆی دەردەخا تقوســـكی نییـــ، بۆیـــ كـــ لـــ پیوەندی بیرباوەڕی بارزانی و بیروباوەڕی دیكدەكۆینوە، دەردەكوێ ل بارودۆخی شـــرعیان تكالیفی ھیچ تایبتیدا لســـر نییـــ، ئمش بتـــواوی لـــ ئیســـماعیلییكان وەرگیـــراوە، ھرچندە ئم خاش ل بیروباوەڕی م گرنگب ،یوە ھكانیشـــسۆفیئو بارودۆخ لئارادابت بۆ گیشتن

ب یقین. تـــتایب مدا كـــیشـــی ســـبلكۆمیتییكان"پاژی ب"بونیـــادە یكم لژر ناوی سیۆســـیۆلۆژیای پیوەندییكاندا ئوەی خستۆت روو سبارەت ب چۆنیتی ژیانی شخانی بارزان سرچاوەكان ھندە زانیارییان نخســـتۆت ڕوو، بم ئوان پیان داگرتـــووە كـــ بـــ ڕگـــی خۆیان بیروباوەڕیان بخن روو، بیروباوەڕی بارزانی ھمان ئو ئزموونی پشووی مسیحی و ئیسالمی دووپاتكردۆتوە كـــ لـــرووی ئخالقییـــوە لتك ھژاران بوەستن. نووسر بیرباوەڕی بارزانی لگڵ ئیسماعیلی و كاكیی و ھی دیك براورد كردووە، پاژی دووەم بناوی"چمكـــی میللـــت" باس لو تیایدا س ی بارزانی دەكات، كمرھمیلل-ملل-دەژین، ئوانیش بریتین ل بارزانی – ئیســـالم و دەســـتووری مسیحی و ئزیدی، ئم س میللش لنو خۆیاندا ئوھـــا چوونت ناو یك بۆئـــوەی ئاسیایشـــی خۆیان یوەندییمان كاتدا پھزن و لبپارناوخۆییكانیان پتو بكن، مژووی وە دەردەخـــا كئابووریشـــیان ئـــپیوەندیان لگڵ سروشت خۆشبووە زیاتر لوەی لگـــڵ دەوروبریاندا.

بشـــی چوارەم باس ل ســـیمبول و ھۆكارەكانی خـــۆ پوەگرتن دەكات، :خۆ گرتووە، بریتین لپاژی ل سكسیستمی تاعت، جامانی سوور و

خودان. نووسر ل سیســـتمی تاعتدا بوە دەســـتپدەكا ك لـــ بیروبـــاوەڕی بارزانیدا بھزترین سیستمی تاعت بـــارزان برچاو لالی شـــخكانی دەكوێ، باس ل سیســـتمی تاعت كانی بـــارزان دەكا، كخالی شـــلبھۆی ئم سیســـتموە توانیویتی لبرامبر دراوســـكانی سركوتنی گـــورە بدەســـتبن، ب بـــراورد لگڵ سیســـتمی تاعـــت لالینی تریقتی ئاینییكانی ئۆرستوكراتقادری و بگرە نقشبندیش. ھروەھا سبارەت ب جامانی سوور، نووسر كـــی دوورتـــر لژووییم تـــدەچمغۆل و قزلباشـــكانی سفوییوە ی كو رادەیدەكا، تـــا ئـــدەســـتپبارزانییكان جامانی ســـوور لگڵ مردووەكانیـــان دەنـــژن، ئمش بۆ مژووییكـــی یكجـــار دوورودرـــژ دەگتـــوە كـــ لكۆنـــدا لخاكی كوردســـتان مردوویـــان لـــ جڕڕە مانل لكوردســـتانیش گدەنا، ل

دۆزراونتوە.خودان ئو نازناوەی ك شخ ئحمد پی بناوبانگ بووە، لبارەی ئوەی وەرگرتووە، نازنـــاوەی ئـــو چۆن زانیاری كمـــ، بـــم ھبژاردنی ل جۆری كم نازناوە ئامـــاژە بئـــناوەرۆكی ئایینی و كۆمیتییشوە تدەپڕن، بشی پنجم باس لو سا سختان دەكات ك بارزانییكان پیدا رۆیشتوون، لسای ١٩١٤ والی موس شخ عبدولســـالمی دووەمی لســـدارە دەدا، عوسمانییكان وەك ئو دەیانویســـت دەرەكی ھزكـــی سیســـتمی دەیانوێ بسر زەویدا لناوچك بیســـپنن، دواجار پاش ی موسشك ی ١٩١٨ لساوەی لئھزكی دەرچوونی بـــوەن دۆڕان، بگان ب لناوچكـــ، بكو بووە ســـرەتایكی تازە ل كشی دیكو پیوەندی دیك، بۆی لژر سردری تانینو مر لنفا نووسنی مسادەدوێ ك لســـانی بیســـتكان و سییكانی سدەی رابردوو رووبڕووی بارزانییـــكان بـــووەوە، دواجار وای لھات ل چلكانی ســـدەی رابردوو بریتانیاو حكومتی عراق بوپڕی بارزانییكان ھـــزەوە رووبـــڕووی ببنـــوە، ئمش وایكـــرد بھموو

الیكدا نفی بكرن. بنـــاوی"دوا دووەمـــدا لپـــاژی ســـاكان"باس ل یازدە ســـاڵ دەكا

لسای (١٩٥٨ز) دەستپدەكا تا سای ١٩٦٩ واتا ئوســـای ك تیایدا شخ

ئحمد كۆچی دوایی كرد. شـــخ ئحمد نزیكی یازدە ســـای لزیندان بسربرد، ل زیندانییكانی بسرەو بغدا، كات ئازادكراو تمنی ٦٤ساڵ بوو، ســـختی زیندانییكان كاریگری بســـر ژیانییوە ھبوو، شخ ئحمد ھفتیك دوای كودەتای عبدولكریم قاسم ئازادكرا، پاش دە

رۆژ ل ئازادبوونی گڕایوە بارزان. شخ ئحمد لو دە ســـای دوایی بـــو دوو مســـلی زۆر خریـــك بـــوو، یكمیان زامنكردنی ئاشـــتی بارزانییكان، پاش ئوەی سانكی زۆر روبـــڕووی مرگســـات و ئازار بوونـــوە، دووەمیـــان، چ كســـك

لدوای خۆی جگی دەگرتوە. مدا تیشـــك خراوەتیپاژی ســـل ی خورشـــیدی، كر قوتابخانســـ كی دیكیچككاندا رو بارزانیینلبكۆم بیروباوەڕەوە ھات كایوە. لدوا بشی كتبكدا ك ناوی"بارزان و زنجیرەی شـــخانی"ی، لدوو پاژ پكھاتووە، پاژی یكم ناوی بارزان و بارزانییكان، تیایدا روونكراوەتوە كـــ بارزانییكان خ نیـــن، بكو بریتین ل یكتی خی، ھروەھا لو كراوە، ك رانو نووسدا باس لشبنووسینیان لسر بارزانییكان ھیو دواتر باس لوەكـــراوە ك كارنامی كان تیشكی خستۆتردەشیری بابئســـر بارزان ل ئوســـتانی كرمان، لپـــاژی دووەمدا بـــاس ل زنجیرەی شخانی بارزان كراوە، ك لچ سات و ساكدا توانیویان دەستی رۆحی ب كی كن، یخۆیان فراوان بكـــ

زنجیرە باس ل شخكانیان كراوە. یـــن كوەش بئـــ دواجـــار دەبـــكتبك كۆتایی و چند پاشكۆیكی ئوەی ســـرباری گرتـــووە، لخۆ ئكادیمی بشوەی سرچاوەكانیش

ریزكراوە.

بدواداچوونژمارە (٩٦)ی ئایاری ٢٠٠٨/٥/٢٢

گرفتی19جۆزەردانی ٢٧٠٨ی كوردی کوردانیتاراوگه

یوسف مه نتک / ئه لمانیا

كزائیرییپیاوە جســـاالر کوردی یه کک له شاره کانی کوردستانی باشـــوورة،ئحمدعه ره بیی جه زائیر،ئه م دوانه ھاوری نزیکی یه کتربوون،به یه که وه ش له یه ک مالدا ده ژیان، سه ره تای ناسینیان ده گه رته وه بۆ ئـــه و رۆژانه ی که له یه کک لـــه که مپه کانی ئه لمانیا به یه که وه بوون،ساالر شانسی ئه وه ی ھه بـــوو پاســـپۆرت وه رگـــرێ ،به الم ھـــاورێ جه زائیریه که ی وه ری نه گرت،بۆیه کات ساالر خانووی گرت بریاری دا ئحمد له گه لی بت،ئه م دوانه رۆژ به رۆژ براده رایه تیه که یان باشترو پته و تر ده بوو،پده چـــت براده رایه تیه که یان له بـــه ر بازرگانییه کی نھنی بت که ده ستکه وتکی مادی باشـــیان ھه بوبیت وچه ندان کاری ھاوبه شیان به یه کـــه وه ئه نجام دابت ،ھه ر بۆ یـــه ش ئاوا نزیکی یه کتر بوون،خه لکی شـــاره که ھه مووی به جووته برا ناویـــان ده بردن،به الم بابزانیین براده رایه تییه که ی ئه وان ده گات به کوێ وتاکه ی

به رده وام ده بیت.ئواره یه کیان بریار ده ده ن به یه کـــه وه بچن بۆ شـــاری یاری(مدینه العاب) ئه م شـــاره گه رۆکه ســـاالنه ھه ر جاره ی لـــه یه کک له شـــاره کان ده کرته وه تابی گه وره یه وپانتاییه کی زۆر داگیر ده کات چه ند رۆژک بـــه رده وام ده بت،جۆره ھا یاری سه رســـورھنه رو نویی تیدایه،چه ندین شـــونی ھه مه جۆری خـــواردن وخواردنه وه ی تدایه،خه لکـــی بـــۆ کات رابواردن وخۆشـــی روو ی تده که ن ،جوتـــه بـــرای کوردوعه ره بـــی جه زائیریش.به م نیازه ده چنه ئه م شاری یارییه وله یه کک له باره کان داده نیشن وده ست ده که ن به بیـــره خواردنه وه ،تا ته واو مه ســـت ده بن له خواردنه وه ،دیـــاره ھه ر له ســـه ره تاوه ئحمد جه زائیری پالنکـــی ھه بووه ،بۆ یه کاتک دنه ده ره وه به ره و مال،کوره ی عـــه ره ب چه قۆیه ک له ســـاالری ھاوری ده دات ،ئه ویش زۆر ھه ول نبه الم ھـــه ر وازی لیناھ،نده دات که واز بوھرشـــی بۆ ده بات بۆ ئه وه ی چه قۆی زیاتری لبدات،ساالریش که ده زان ئه وه نیازی خراپه ھاوار ده کات وبه ره و مال راده کات،تا ده گاته به ر ده رکی ماله وه شازده چه قۆی به رده که ویت ،له به ر ده م ده رکی ماله وه یان ده که وت ،دیاره له ده نگه ده نگی ئه م دوانه دا خه لکی ده بینن بۆیه پۆلیس ئـــاگادار ده که نه وه ، تاپۆلیس ده گاته شـــونی رووداوه که ،کوڕه ی عه ره ب راده کات وســـاالریش له ھـــۆش خـــۆی ده چت،پۆلیســـه کان ھه لی ده گرن ده یگه یه نن بۆ نه خۆشـــخانه ،ئه وه نده ی خون له به ر رۆیشـــتبوو تووشـــی که م خونی ببوو بۆ یه بیســـت ویه ک بتل خونی تده که ن وس ھه فته له ئینعاش ده مینته وه ،ســـاالردوای چاکبوونـــه وه ی لـــه نه خۆشـــخانه ھاتـــه ده ره وه ،لره و له وێ بگه یشـــتبا به ھه ر که سک باســـی رووداوه که ی خۆی بۆ ده کرد وده یگووت کاکه ئه وه ویستوویه تی پاســـه پۆرته که م ببات بۆ یه وای به ســـه ر ھنام ئه م ھه موو چه قۆیه ی لدام وس مانگ له نه خۆشخانه که وتم،عه ره بی جه زائیریش وه ک به رزه کی بانان بۆی ده رچوو ئستاش که س نازان چووه بۆ کوێ خوالسه ی

که الم ده رباز بوو.ساالر له زیندانه

دوای ماوه یـــه ک ھه والی ئه وه ھات که ســـاالر له زیندانه ئه وه ش له وه وه ھات که ناردبوی به دوای براده ریکی خۆیدا،کاتـــک براده ره که ی ده چته الی ساالرو وده چته الی پارزه ره که ی،تده گات مه ســـه له چییه ، پارزه ره که پی ده ل ئـــه وه له سه ر ده ر مانی بھۆشـــکه ر گیراوه ،ئه و کوره ساالنکی زۆر ئه م کاره ی کردووه وشاره زاییه کی باشی ھه یه وخه لککی زۆریش ده ناس ئه وانه ی له م بواره کار ده که ن،ئســـتاش دوا مه نزلگه ی زیندانه ،به ربوونـــی به م زوانه وا ئاســـان نییه

چاوه ڕێ مه که ن.لره دا بۆ مـــان ده ر ده که وت په یوه ندی نیـــوان ســـاالرو ئحمد جه زائیری،به رژه وه ندی مادی بووه ،کاره که شیان فرۆشتنی ده رمانی بھۆشکه ر بووه،بۆیه ئحمد دواجار ھه ولی کوشتنی ساالر ده دات ،ئه ویش به سوود وه رگرتن له پاسه پۆرت بردنی و پاره کانی ساالر،به م نه یزانی ئه نجام

به ده ستی خای راده کات.زیندانه کانی ئه لمانیا پریه تی له ئه نجام ده رانی تاوانـــی جۆراوجۆر،زۆر به شـــیان تاوانی دزی وفرۆشـــیارانی ده رمانی بھۆشکه ر وته زویرچی وقاچاخچین،.زۆر ترین ئه م گیراوانه ش خه لکی بیانین،جه زائیری ناســـراون بـــه دزی وده رمان فـــرۆش ،ســـه ره تای ھاتنمـــان بـــۆ ئه لمانیا ده یانگـــوت تکه لیان مه بن ئه وانه مه شـــبوھن وسه ر به گۆبه ندن، ئســـتاش ژماره یه کی زۆری کـــورد ھه ن له نو ئه م گیراوانه ،کـــه به تاوانی جۆر به جۆر گیراون،تا ئستا چه ندین خه ل�کی گیراوی بیانی،له زیندان گیانیان له ده ست داوه یا انتحاریان کردووه ، چه ند سالک له مه وبه ر الوکی شـــارکی کوردستانه که ی الی خۆمان له زیندان انتیحاری کرد،یاھه ن له به ر تاوانه کا نیان نه گیـــراون ورایانکـــردووه له به رده م یاســـا، ئه لمانیان به جھشتووه ومه له فیان دانه خراوه تا ئســـتا ،ئه م حاله تانه له زۆر به ی ووالتانی ئه وروپی ھه یه ،الی پۆلیســـی ئه نتـــه ر پۆلیش

داواکراون .

به شی حوتم

ئسترید لیندگرین بخۆی باسی خۆی دەكاتوەرگرانی : عباس محمد حوسن

ی ١٩٠٧دا لری ســـانۆڤمبـــ من لخانوكـــی كۆنـــی ڕەنگ ســـووری گمارۆدراو ب دارســـو، لدایكبوم، دووەم منداـــی خزانكـــی جوتیـــار samual august) بووم، باوكم ناوی (hanna ericsson) ەو (ericsson

.دایكم زۆر نزیكە ك(nas) مان ناویگوندەك ی ل(uimmerby) یشـــارۆچك لـــھرمی (smaland)ی خوارووی سوید. من ھشتا مندابوم، خزانكمان دوو مندای دیكشـــی زیادكرد، ئمبوین (stina) ڵگخوشـــك، خۆم ل سببھرســـكمان كـــ (ingegerd) و برایكمـــان ھبـــو (gunnar). ناوی

ھۆشم (astrid)ە.ئمی منداڵ زۆر خۆشـــمان بســـر دەبـــرد، ژیانمان ل گونـــدی (nas)دا گوندەكمان بوو، ئاســـودە ئوەندە كردبوە، گونـــدی گۆنگرەی زارۆكان، دروســـت ھروەك خۆتـــان ل كتبی مدا دەیبینن. ئ(رەگونـــدی گۆنگـــ)(ڤیمربی) شـــارۆچكی لـــ ھموو دەســـتمان ب خوندن كـــرد، ك ھر یك چارەك ســـعاتك ل گوندەكی خۆمان دووربو. بجۆرك گوندی بون و جیھانـــی گونـــدی، بنگی خۆیان لمشك و دەرونم داناوە، ئو زەمین و زەمانـــ بونت ھونـــی دنیاییم لـــ ژیانـــدا، دواییش جـــ پنجی خۆی بـــ زۆربـــی برھمكانموە (گوندی دیارە. ھروەك چیرۆككانی چیرۆككانـــی (bullerby رەگۆنگـــ(ئمیـــل emil) (راســـموس لگڕاندا (مـــزاری ،(rasmus pa luffenسونان sunnanang) دواتریش دنیای شـــارۆچكی (ڤیمربی) ل ناوەرۆكی چیرۆككانـــی (پیپـــی گۆرییـــ درژ و چیرۆككانی (pippi langstrump(بلوم كڤیســـتی پســـپۆری پۆلیســـی -(masterdetektiven blomkvistك چیرۆكی پۆلیسی بۆ مرد مندان- و چیرۆككانی (راسموس rasmus و ،(Pontus و پونتوس toker رتۆكـــ(زارۆككانی چیرۆككانـــی لگـــڵ barnen pa برۆكمـــاكار كۆنـــی

(مدیكـــن و (brakmakargatanmadicken) رەنگی داوەتوە.

ھر كمن قوتابخانم تواو كردوە- دیارە مبستی خوندنی سرەتایی و ناوەندیی- برەو پایتخت ستۆكھۆم ھنگاوم نـــاوە، لوێ لســـرەتادا چارۆگـــم لكاروبـــاری ســـكرتری كردنـــی دامودەزگایـــی وەرھنـــاوە، چندان سان درژەم بم كارە داوە، دوای مردكردنـــم، زۆرتـــر بدایكتی دوو منداكانـــم خریك بوم. بم براستی جیھانی ستۆكھۆلم، ھقوالنی كاروانی یك دەســـرازە چیرۆكی لدڵ و سروشترپاكردوە، ئشـــكم بو مبووەت موتیڤی- ھـــۆكاری- لدایك (كارلســـۆن چیرۆككانـــی بونـــی (karlsson pa taket وەربانســـل -كیدانو (گۆڕەپانی جوان- ناوی م ب م، كستۆكھۆ ر لھ(skargardدرژایی ســـی سان، ج نزرگم بوە و لگی ژیاوم، دیارە سیمای خۆی وەك ســـبر بسر ئو برھمانی ل مخشـــكردوە. وەك (ئـــرەم پئ

.(vi pa saltkraken سالت كرۆكن- سرەتای دەست بنوسین كردنتان میشـــم پرســـیارە ھچـــۆن بوە؟ ئو ھمیشـــ، ھمو جارـــك دوبارە كراوەتـــوە، بھیوای ئـــوەی چیتر لـــم نكرتوە. مـــن زۆر زوو لالی خۆموە، چقم لسر بستبوو كمن ھرگیز چندان كتب نانوســـم! دیارە تگیشتن ل فۆڕمی بیاردانی ئوەی، ك ناتوێ شتك بكی، خۆی لخۆیدا م لر، بس تئاسانی ناچ روا بھراستیدا ئوە بیارك بوو، سبارەت بخـــۆم. ھـــر لســـرەتای ژیانی قوتابخانـــوە، رۆژان ئوەم بگودا دەدرا،- تۆك تمنت دەچیت سرێ، دەبیت ب نوسركی ناودار-. ھروەھا ل فرســـتكی دیكدا، وەك شۆخی پكردن، منیان ب (سلما الگرلوف)- ژن نوســـركی ســـرتۆپی ســـوید بووە لدوای یكـــم جنگی جیھانی و برھمكانی بـــزۆر زمانی بیانی بوبوەتوە-ی ڤیمربی لقم دەدا. من خۆم باوەڕم وابوو ك ئم، بۆمن جی شرم، چونك ئو دەم لخۆم

م دەببدەم بنوسم. بودەدیت ھرانئوەش بم، ك ھاوزەمان من لگڵ خورپی خۆشی نوسین و نوسینكاری دەژیام، بۆیش چندان ساڵ بوو، ھر لگڵ ئو بیارەی خۆم دەھژاموە، تاكو ڕووداوەكانی ژیان ســـرچاوەی كانیاوی دەرونمیان تقاندەوە، ك ئو روداوەی خوارەوە كلیلی دەست پكردنی

پرۆسی نوسری منن:ســـای ١٩٤١، كچ حوت سانكم (كارین) بپتای نخۆشـــی (ســـی)، كوتبوە سر جگاوە، ھمو ئواران ك لالیوە دادەنیشـــتم، كیژۆكم بئاوازكی نازدارانـــی خۆی، داوای لدەكردم، چیرۆككـــی گانـــوەی ئوەبوو شـــوكیان ك تواو لخۆم گیشتبوم، لكارینم پرسی، كچم چیت بۆ بگموە؟ ئو وەمی داموە، باسی

!ژم بۆ بكدر پیپی گۆرییدیـــارە كارین ھر لخۆیـــوە، ئو ناوەی ھات ســـر زمانی، براســـتی و پیپی گۆرییمپرســـی، ئمنیش ندرژە كی. بكو من یكســـر ھر لخۆموە كوتم گانوەی شتك، چونك ناوی پیپی بالموە سیر بوو،

ھروەك كچك خۆیشی سیر بوو. ســـتم كرد، كارین و دەستپاشان ھخۆشویســـتییكی خوشـــككانی، ئاشكرایان بۆ پیپی پیشاندا، ئیتر من ھر دەمگایوە و دەمگایوە. ئوە چند ســـاك بردەوام بـــوو، تاكو دیســـانوە لڕۆژكی ئازاری ســـای ١٩٤٤دا، بفركی زۆر ل ســـتۆكھۆم باری، منیـــش ئو ئوارەیـــ بدەم پیاســـكردنوە، بكنـــاری جادەی (ڤاســـا پاركـــن) دەھـــات و دەچووم، لناكاو لســـر پارچیك شختی داپۆشراو ب بفر، راست ھخلیسكام و پـــم لج چـــوو، بـــۆ ماوەیك لمالوە كوتم ســـر جگا، ئوجا وتمر بردن، بۆ خۆم كسبۆ كات بگانوەكانی ناوەرۆكـــی تایپكردنی

پیپی گۆریی درژ.لئایاری ھمان سادا، كارینی كچم، دەیمین سای تمنی پ دەكردەوە، بیرم كردەوە، ســـر لنوێ مانوسی پیپی گۆریی- درژم بپاكی نوسییوە

و وەك دیارییك پشكش بكارینی كچم كرد، ببۆنی دەیمین ساۆژی لدایكبونی. پاشان ھاتم سر ئوەی كۆپییكی مانوسی پیپی گۆریی درژ، بـــۆ دەزگایكی بوكردنـــوە بنرم. ئوەبوو مانوسكم بۆ دەزگای چاپ و بوكردنوەی (رابین و خیوگرین) نارد، بم دروست ھروەك بخۆم پشبینیم كردبوو، مانوسكم لو سرەوە بۆ گرایوە، مـــن لو ماوەیدا كتبكی دیكم نوسی، ك براستی ھر لرەدا ل لزەتی نوسین گیشتم، ئو كتبم بۆ كیـــژۆن بوو بناوی ١٩٤٤ ختی تم خـــدرا. ئنی پبـــی كیژۆكتبووە نیشان گلكی ئاشكرای ھاندانم و ئو تاوە، شوكی درەنگی پاییزی ئوسا، ھواكیان پاگیاندم، وەر زانی، كختـــوەنـــدە خۆم بئ

ھرگیز لداھاتو ھستم پنكردوە.ھروەھا بۆســـای ئاینـــدە، ھمان دەزگای بوكردنـــوە، قۆشـــمیكی دیكی بـــۆ كتبی مندان جاڕدا، دوای كی مانوسی (پیپی گۆرییوەیداچونپدرژ)، چیرۆككم بۆ ناردن و ختی

یكمم وەرگرت.ئیتر ئـــوە بـــوو، رەوتی نوســـینم رچكی ئاســـایی خۆی گـــرت. بم دیارە سركوتنی چیرۆكی پیپی بووە سركوتنكانم، درژەپدانی مایی ھبون، خـــك ئوەی ســـرباری لگـــڵ بوبونـــوەی كتبـــی پیپی تامپۆنیان كرد، ئوانـــ لو باوەڕە بوون، ئـــو چیرۆكـــ دەبیت مایی ئوەی، ھمو منداكان چاو ل پیپی بكن، چونك ھیچ زارۆككی ئاسایی واو لی تـــك تۆڕت(نۆڕمـــال) یـــدانیشتنكی قاوە خواردنوە، ناخوات " دیارە ئم لھچونوە نوسراوە، بم گوتیكی راســـت. چونك ھیچ منداكی نۆڕماڵ، یك ھستری پبرز ناكرتوە. بم ئگر یكك ئوەی پبكرت، دیارە دەتوانی یك تۆرتی

بتونیش بخوات.ســـای ١٩٤٦ دەزگای بوكردنـــوەی (raben och sjogren) دیســـانوە، قۆشمیكی تری بۆ چیرۆكی پۆلیسی بۆ الوان جـــاڕداوە. من چیرۆكی (بلوم كڤیستی پسپۆری پۆلیسی)م بۆ ناردن، ك ب ھاوبشـــی لگڵ نوســـركی دیكدا، ختـــی یكممان وەرگرت. شـــداریكردنم بوو لوە دواجاری بئ

قۆشمی ئدەبی.ژیان،٣٠ بردەوامبونی لگڵ پاشان ل جگم نوسیوە، ببی دیكسی كتكۆمك كتبی وندار و شانۆنام و

ئو فلیمانی خۆم پیدا چومتوە.١٩٤٦-١٩٧٠دا، ســـانی لنـــوان برپرسیاری بشی كتبی زارۆكان بووم ل دەزگای بوكردنـــوەی ناوبراوی ســـرەوە. من لـــ ســـای ١٩٥٢ەوە

بوەژنم.ھندێ جـــاری دیك لم دەپرســـن، مبســـتت لم ھمـــو كتبی خۆت چیی؟ یاخود دەپرسن، چ بیرك تۆی ھانداوە بۆ نوسینی پیپی گۆریی درژ؟ مـــرۆڤ چۆن دەتوانـــی بھۆی كتبی مندانوە، مندان پـــروەردە بكات؟ .شـــنم چروەھـــا زۆری تری لھمـــن لرەدا وەمكانم، بوە دەســـت پدەكـــم، كمـــن ھیچ مبســـتكم نبـــووە، چ لنوســـینی كتبی پیپی

یاخود ئوانی تر.بكـــو من بـــۆ ئاســـودەكردنی ئو منداـــی نـــاو خۆموە دەنوســـم و وەیو شش بنی دیكھیوادارم، منداپیـــان دخۆش بـــن. مـــن وەمكم النیی، كـــ كتبی باش بـــۆ مندان بچی دەناســـرتوە- نازانم بۆكس ناپرسی، كتبی باشی گوران چۆن؟ تنیا من ھودەدەم لبواری نوسینی ھونركی زیندودا، راستگۆبم و ئوە .وەی جیھانی نوسینی منخوالن تاك

دیســـانوە زۆر دەپرسن، تۆ لچاوی لچاوی یاخود زارۆككانی خـــۆت، دەنوســـی؟ من منداكانتوە مندای لالنی خۆموە ل پشوەی چاوی ئو مندای نـــاو خۆموە، بچاوی ھیچ نوســـیوە، چونكم نكی دیكزارۆكبالی منوە، ھمیشـــ ئـــوە مرج نیی، ئوەی بۆ مندان دەنوسی، دەبی ،بی ھویست خۆیشی منداوەك پبكو ئوەی گرنگ، نوسری مندان، دەبی لگڵ رۆژانی مندای خۆیدا بژی، مندای خـــۆی لبیر بت، ك ئویش

رۆژك منداڵ بووە. enbok om) بیر كتبل م نوسینئ * astrid lindgren. Redigerad au> mary orvig med en bibliografi

.au> lena tornquistك لســـای ١٩٧٧ لالیـــن دەزگای (raben och sjogren) چاپكـــراوە.

الپرە (١٠-١٣) ئامادەكراوە.

بنوانی باوەڕی بارزانیان

ئا: فه رھاد باپیر کۆمه ک زانیاری گرنگ ھه یه پویسته ڕه وه ندی کوردی دانیشـــتووی ئه مانیا بیزان ده ربـــاره ی ئه م وتـــه ی ژیانی تدا به سه ر ده با، بۆیه ئمه له م بابه ته به پی ئاماره فه رمیه کانی ئه مانیا چه ند زانیاریه ک ده خه ینه به رده م بـــه ھیوای

سود وه رگرتنپگه ی جوگرافی : ناوه ڕاستی ئه وروپا

ڕووبه ر: ٣٥٧٠٩٢ کلم٢ژماره ی دانیشتوان : ٣٦٥ ،٨٢ که س

پایته خت : به رلینچی دانیشتوان: ٢٣١ که س دانیشتوو له یه ك

كلم٢کریســـتیانه کان ئاینـــزاکان: و ئایـــن (مه ســـیحیه کان) ٦٢,٥٪ (كاتۆليكي ٣١,٤ پۆتستانته کان ٣١,١٪)، ئیسالمه کان ٤٪

،جو له که کان ٠,٢٪وته دراوســـکانی : به لجيـــكا، دانیمارك، فه ره نســـا، لۆكســـمبۆرگ، ھۆله ندا، نه مســـا، پۆله ندا، سويســـرا، کۆماری

چیكسیســـته می حوکمانـــی : وتکـــی فیدرالی ١٩٤٩ موکراتی په رله مانی یه له سالد

دامه زراوه ده ستور: یاسای سه ره کی (GG) له سای١٩٤٩

(له گه ڵ چاکسازی و گۆڕانکاری)ســـه رۆکی وت: ســـه رۆکی فیدرالـــی به ڕز

Horst Köhler ھۆرست کۆھله رپه رله مان : ئه نجومه نی نونه رانی ئه مانی ( ٦١٤ ئه ندام) و ئه نجومه نی فیدرالی( ٦٩

ئه ندام)ســـه رۆکی حکومه ت: ڕاوژکاری فیدرالی خانم

Angela Merkel رکلال مئه نگسیسته می به ڕوه بردن : ١٦ ھه رمه

پگـــه ی پوه ری کات : ناوەڕ اســـتی ئه وروپا له گـــه ڵ په یه و کردنی کاتـــی ھاوینی و

زستانیدراوی به کارھاتوو : ١ ئۆیرۆ = ١٠٠ سه نت

کۆیداھاتـــی نه ته وایه تـــی ٢٢٥١,١٧ ملیـــار ئۆیرۆ

کۆی داھاتی نه ته وه یی بۆ سای ٢٠٠٦: ٢٣١٨,٨٣ مليار يۆرو

کـــۆی داھاتـــی ناوخـــۆ (BIP) بۆ ســـای ٢٠٠٦: ٢٣٠٧,٢٠ مليار يۆرو

گه شـــه کردنی کـــۆی داھاتـــی ناوخـــۆ (BIP) بـــۆ سای٢٠٠٦: +٢,٧ ٪

کۆی داھاتی تاکک له سای٢٠٠٦: ٢٨٠١٢ يۆرو :(BIP) به شه کانی کۆی به رھه می ناوخۆ

به شی خزمه ت گوزاریه کان

٦٩,٢ ٪، پیشه سازی و بیناکردن ٢٩,٩ ٪، کشتوکاڵ ١,٠ ٪

ھه ناردنه ده ره وه ی وت بۆ ســـای ٢٠٠٦: ٨٩٦,٠٥

مليار يۆروھنانـــه ناوه وه ی وت بۆ ســـای ٢٠٠٦: ٧٣١,٤٨

مليار يۆروگرینگترین کای ھه نـــاردن: ئۆتۆمبل، که لو په لی ئۆتۆمبل، ماکینه کان، به روبومی

کیمیاویبه شی گواستنه وه تۆڕی ڕگاکان:

درژی گشتی ٢٣١٥٠٠ كلم

درژی ڕگا خراکان ١٢٤٠٠ كلمدرژی ڕگای فیدرالی٤١٠٠٠ كلم

درژی ڕگا الوه کیه کان ٨٦٦٠٠ كلم

درژی ڕگای ناو شـــاروگونده کان ٩١٦٠٠ كلم

تۆڕی ھلی ئاسنین ( شه مه نده فه ر):٣٨٠٠٠ كلم

ڕگا ئاوییه ناوخۆکان:ده ربه نده ناوخـــۆکان: كلم،گرینگتریـــن ٧٥٠٠

دويسبۆرگ و ماگدیبۆرگگرینگترین ده ربه نده ده ریایه کان:

ده ربه نده کانی ھامبۆرگ، فلھلمسھافن، برمن، روستۆك، لوبيك

گواستنه وه ی ئاسمانی:ده وه تـــی، نـــو فۆکه خانـــه ی ١٩

فۆکه خانه ی فرانفورت گه وره ترینیانه ڕگاوبانی پایسکل: ٥٠٠٠٠ كلم

کلیلی (کۆدی) ته له فۆنی وت (٤٩+)ھزی کاره با ٢٣٠ڤۆت، ٥٠ ھرتز

که ش و ھه وا:کـــه ش و ھه وایه کی مام ناوه نـــدی پله ی گه رمای سانه له ناوه ڕاســـتدا ده گاته

٩ پله درژترین ئه و رووبارانه ی که شـــتی به نـــاودا تپه ڕ

ده کات:ڕاين ٨٦٥ كلم، ئلبه ٧٠٠ كلم، دۆناو ٦٤٧ كلم، ماين ٥٢٤ كلم، ڤزه ر ٤٤٠ كلم، ساله ٤٢٧ كلـــم، ئمس ٣٧١ كلم، ، نكار ٣٦٧ كلم، ھاڤل ٣٤٣ كلم، ڤرا ٢٩٢ كلم، مۆزل ٢٤٢ كلم، فولدا ٢١٨ كلم، ئلده ٢٠٨ كلم، ١٥٠ ئایدر ١٦٢ كلم وه ھه روه ھا شـــپر

كلمگه وه ره ترین ده ریاچه کان:

بۆدن زێ ٥٧٢ كلم٢، موريتس ١١٠ كلم٢، شيم زێ ٨٠ كلم٢، شڤرینر زێ ٦١ كلم٢،

شتارنبرگر زێ ٥٦ كلم٢که ره سته ی خاو:

خوی به ردین, خوی پۆتاسيۆم, خه وزی خۆه مشی, خه وزی به ردین

رەوەنـدژمارە ٧ - ٩٦، پنج شمم ٢٠٠٨/٥/٢٢ی زایینی

بوكراوەیكی رووناكبیریی گشتیی، ناوەندی مانھایم ب مانی لرۆشنبیری كوردی- ئ

ھاوكاری دەزگای بدرخان دەریدەكاتdasteinusin@gmail.com

کۆڕک بۆ دکتۆر فایه ق موحه مه د گوپی ٩,٤,٢٠٠٨ ڕۆژی ئه وڕوپی، وتی کۆمه ک بۆ سه ردانه کانی زنجیره ی له دکتۆر فایه ق موحه مه د گوپی سکرتری گشتی پارتی چاره سه ری دیموکراتی کوردستان له شاری به رلین سیمینارکی ساز کرد، سیمیناره که له په ڕله مانی شاری به رلین به ڕوه چوو. دکتۆر گوپی له سیمیناره که یدا تشکی خسته سه ر بارودۆخی ئستاو کوردستان و له پآل ئه وه ی به شوه یه کی ورد کشه کانی به رده م سه قامگیر بوونی پرۆسه ی دیموکراتی له ئستای کوردستان خسته ڕوو کانمان ده سکه وته سیاسیه له الیه ک که کرد پاکتیکیانه ھه نگاوه له و باسی ده پارزێ ، له الیه کیترده بنه بناغه ی چه سپاندنی دیموکراتی له کوردستاندا. له کۆتایی کۆڕه که دا دکتۆر گوپی وه می پرسیارو تبینیه کانی ئاماده بووانی

دایه وه .

پرسی تیرۆریزم له سیمینارکدا

سه ر له ئواره ی ١١,٤,٢٠٠٨له یانه ی ڕافیدن له له شاری به رلین له ژر ناوی سیمینارک تیرۆریزم) بیری گه شه کردنی له ئاینیه کان قوتابخانه (ڕۆی حه بیب د.کازم کورد گه لی دۆستی و عراقی نتشتیمانی که سایه تی له الیه ن سازکرا. له م کۆڕه دا د.کازم به ترو ته سه لی و به ئامارو دیکیۆمنته وه له وه دوا که قوتابخانه ئاینیه کان له والته ئیسالمیه کاندا رۆلکی گه وره یان ھه بووه له الیه ن قوتابخانانه له و ھه ندک ڕه وی، توند بیری کردنی په روه رده له ده وه تانه وه پشتگیری کراون وه ک ئران که ڕۆی ھه بووه له په روه رده کردنی توندڕه وی شیعی و سعودیه ش له په روه رده کردنی توندڕه وی سوننی له سه ر ڕبازی وه ھابی، ئه م توندڕه ویه ش سه ره نجام تیرۆری به رھه م ھناوه .شایانی باسه بابه تی سیمیناره که بووه ھۆی ساز بوونی گفتووگۆیه کی گه رم له نوان

ئاماده بوواندا.

له یادی ئه نفال و کیمیا بارانی کوردستاندابه سه رپه رشتی ڕکخراوی ھاوکاری جیھانی و چه ندین ڕکخراوی تری ئه مانی ڕۆژی ١٧,٤,٢٠٠٨ له نووسینگه ی ھاینریش بۆیل له به رلین یادکی شکۆداری کاره ساتی ئه نفال و جینۆسایدی گه لی کورد کرایه وه . کۆڕه که به ئاماده بوونی ژماره یه کی زۆری که سایه تی کوردی و ئه مانی به ڕوه چوو. سه ره تا کورته فلمکی دیکیۆمنتی سه باره ت به ئه نفال و کیمیا بارانی کوردستان پشکه ش به دناوه پۆسه ئه و بۆ لکدانه وه وتارو ئینجا چه ندین کرا ئاماده بووان به یادگارو بووه ڕزگاریان کاره ساته له و له وانه ی کورد ھاوتی کراو چه ندین به سه رھاته کانی خۆیان گایه وه شایانی باسه ئامانجی ئه م بیره وه ریه بریتی بوو،له زیاتر ناساندنی ئه نفال تا له ئاینده دا وه ک پرۆسه ی جینۆساید له

ناوه نده نوده وه تیه کاندا بته ناساندن.

خۆپشاندان دژی ڕژمی تورکیابه رلین شــاری جی نیشته ــوردی ک ھاونیشتیمانیانی ١٩,٤,٢٠٠٨ ڕۆژی ھرش له تورکیا ڕژمی بوونی به رده وام دژی دا ئه نجام خۆپشاندانکیان له سه ربازی ئۆپراسیۆنی دانی ئه نجام و باشوور کوردستانی سه ر کردنه و بوون شه ھید ھۆی ده بنه ڕۆژانه که باکوور شارۆچکه کانی شارو زۆربه ی له زیاتر خۆپشاندانه دا له م ده ره تان. ب و سیڤیل خه کی ماورانبوونی و کوردستان ئای کردنه وه ی به رز به و بوون به شدار کورد ھاوتی ھه زار وتنه وه ی دروشمی ئاشتیخوازانه و ڕیسوا کردنی سیاسه تی شۆفنیانه ی ڕژمی کرد. ڕپوانیان به رلین شاری له ناوشه قامه کانی کیلۆمه تر چه ندین تورکیا ئه مه له کاتکدا که ناه کانی ڕاگه یاندنی ئه مانی و بیانی له نزیکه وه چاودری

ڕپوانه که یان ده کرد.

خۆندنگای كوردستان له شاری دارمشتاد

خۆندنگای كوردستان له شاری دارمشتاد له سای ١٩٩٩ – ٢٠٠٠ له سه ر ئه رك و ماندووبوونی چه ند مامۆستایه كی دسۆزی گه له كه مان دامه زرا.

٣ پشتر به ڕزی ووتی ، یه { ز ارا ئستای خۆندنگاكه خاتوو{ مامۆستای مامۆستا بوین به م ئستا به ته نھام ژماره ی خۆندكاران ٩ خۆندكارن به م پشتر ٤٠ خۆندكار بوون ته مه نیان گه وره بوو چونه قۆناغی چوار و ته واویان

كرد تاكوو ٢٠٠٥.له سای ٢٠٠٥ بۆ ٢٠٠٦ بۆ یه ك ساڵ داخرا پاشان دوای ساك جاركی تر و به رده وامه ھیچ كۆمه ك ئستا تاكو كرایه وه زارا ئه ركی مامۆستا له سه ر یارمه تی ھیچ الیه نكمان به ده ست نه گه یشتووه خۆندكاران له ته مه نی ٨ ساڵ

تاكو ١٥ ساڵ ، ته مه ن نه بۆته كشه.كشه ی كتبمان ھه یه و تاكو ئستا مۆه تی ده وه تی ئه مانیمان نی یه ، ئه م

كۆرسه ی ئستا قۆناغی سه ره تاییه.مامۆستا زارا ئومدی خواست كه زۆرترین خۆندكار به شداری خوله كان بكه ن و دایكان وباوكان مناه كانیان بنرن بۆ خۆندنگا چونكه ئه رككی نیشتمانی له نه بوونیان ببه ش بۆ ده که ن منداه كانیان به و خزمه تیشه كوردانه یه و

فربوونی زمانی ڕه سه نی داكیان.

ھه واه کانی ڕه وه ندی کورد له ئمانیا چه ند زانیاریه ك ده رباره ی ئه مانیا

نوشیروان نمیپكھاتـــی ئم تیپـــ بریتیی لچند وەرزشـــكارك لـــ كوردســـتانكانی یتئاو م تیپـــراق و ئـــران و عئلچنـــد یاریزانكی گنـــج و تمن ناوەندی و فرە تمن، بم رۆحستی وەرزشـــی لنوان گشتیان زۆر جگای خۆشحاییو گورەو بچووك بیكوە

خزمتی دەكن. ئـــم تیپـــ لســـای ١٩٩٥ بـــدواوە ھبووە، بـــم وەك ئوەی ھیكلی تیمكی رەسمی بخۆوە ببین لسای ١٩٩٩ – ٢٠٠٠ بـــرەو خـــۆ ركخســـتن چـــووەو لســـای ٢٠٠١دا بۆت تیمكی كۆكراوە. شون دەســـتی خزمتی زۆر كســـانی پوە دیار بووە ھر لیكم رۆژەوە، ھانی وەرزش دۆستانیان داوە

فترۆژانـــی كۆتایی ھ وەو لكۆببن م تیپرەكی ئن. ئامانجی سشق بكمدروستكردنی پردكی پ لخۆشویستی و رۆحیتـــی وەرزشـــ لنو گشـــت ئندامكانیدا، بب جیاوازی نتوەو شار و شـــارۆچككانی كوردستان، بو مانایی پیامی رەسمی تیپتك ھیچ چیاوازییكـــی تیا بـــدی ناكرێ، ئم تیپ جگ لكوردستانی ئران و عراق چنـــد یاریـــزان و وەرزش دۆســـتكی دیكی ھی، ك ھیچ كات ئمان رگر نبوون لبواری مشقی تیپكو بكو ھاندەریش بوون و جگایان دیاربووە. پاشـــان، ئوەی ك كرابت بۆ گنجان میشوەی ھل جگب م تیپو الوان ل ژی وەرزشـــیان پئامـــۆژگاری و راو وەیان بۆ دراوە كی ئوردراوە ھراسپ

ل تیپكانی تمنی خۆیان لدەرەوەی ئم تیپ جگای خۆیان بكنوە. جگای خۆشحایی ك تائستا"٥-٦"یاریزانی نی خۆیان لمكانـــی تتیپ نج لگخولی تیمكانی شاری كۆلندا جگایان

دیارە. تائســـتا زیاتر ل ١٢یاری دۆستانو ١٤یاری ل خولكان بشدارییان كردووەو ئنجامـــی باشـــیان بدەســـتھناوە، لشـــاری ٢٠٠٥دا، و ٢٠٠٣ لســـای تیپكانی بشـــداری خولی لیفركوژن ئارەزوومند"ھاوی"مان كردەوەو ھردوو بدەستھناوە پلی"٥"مان، كســـا

لكۆی"١٦"تیپ. ب میشی ھی كارگدەست م تیپئدەســـتی تازەترین بووەو ھبژاردن زانڕم بی ٢٠٠٦ ئـــی ســـاـــكارگبوون"كاوە سعید، كاك ھژار، بھمن تووفانی، حیدەر محمد راســـتی"و، راھنری ئم تیپـــش بۆماوەی چوار سا"ئامانج محمد سید ئیبرایم"ە.

ئندامانـــی تیپكـــش بریتیـــن لم :زانڕب

ئامانج محمد سید ئیبرایممحمد راستی

ئاری مستفا كاوە سعید

ھندرن كوخا رەزا ھژار ھولری

ناسر ئیرانی كامران سعید

چینر حم رەشید داركۆ سباح كوردۆ سباح

نوشیروان حم ساحنیاز مستفا

كریم محمود قادر محمد محمود قادر

ئنس محمد عبدولەحمان توانا سفین محمد ئمین

بھمن تووفانی بروون حیدەر محمد كالری

كاروان دەالك ئاالن رەسول ئومد چوڕی ئاسۆ كریم

محمود محمد سید ئیبراھیم حیدەر محمد راستی

ئاانج كمال

تیپی وەرزشـــی ھیــــــوا

بـــۆ ڕوونکردنـــه وه ی ھه نـــدێ الیه نـــی کاری كۆمكاری زیندانیه سیاســـیه كانی ده ره وه ی ووت نوسینگه ی كوردستان/ به پویســـتمان زانی چه ند پرســـیارک ئاڕاسته ی به رپرســـی ژووری کۆمکار له

پاتاک کاک { نزار ئه حمه د } بکه ین.ناوی ژووره که چی یه ؟

کۆمکاری ژووره که مـــان(ژووری نـــاوی زیندانه سییاســـییه کانی کوردستانه )که وه ک ده زانییـــن ئه و ڕکخراوه له ناوه وه و ده ره وه ی ھه رمی کورردستان دا ھه یه و چاالکه , یه که م ڕۆژی کارکردنی ژووره که

ئه گه ڕته وه بۆ ١٧,٠١,٢٠٠٨.بیرۆکه ی ئه م ژووره چۆن ھات بۆت؟

بیرۆکه ی ئـــه م ژووره له وه وه دروســـت بـــوو لـــه الم کاتـــک چـــاوم گـــا به ژووره کانی پاتاک دا بینیم بۆشاییه کی گه وره ی تیا بـــه دی ده کرت که ئه ویش نه بوونی ژوورکه کـــه ھه موو زیندانییه سییاسییه کان به تایبه تی و سیاسه تمه دار

و ڕۆشـــنبیرانی کـــورد به گشـــتی تیا کۆببته وه و بتوانرـــت ڕۆی زیندانییه سیاســـیه کان به رزبنرخنرت و ھه موو ھه وستکی سیاسیی خۆیان به ئازادانه

تاووتوێ بکه ن.کن ئه وانه ی کار ئه که ن له ژووره که؟

به ڕاستی ئه وه گه ووره ترین کشه مانه له گه ڵ به ڕـــز کاژین که ته نھا من و ئه وین ئه و ژووره به ڕوه ده به ین،کـــه به ڕزی یه ککه له و ژنه پشمه رگانه ی که تا دوای ڕاپه رین په یوه ندیی نه پچاوه و ئستاش ھیممه تکی زۆرم له گه دا ئه کات وکاک نه ورۆزی شـــخ حســـن که نونـــه ری

کۆمکاره له ده ره وه ی ووالتپره نســـیپی ژووره کـــه چییه ، و کن ئه وانـــه ی دنه

ژوره که تان؟به ڕاســـتی چونکه ئه و به ڕزانـــه ی دنه ژووره کـــه ھه موویان مرۆڤـــی زیندانی و ڕۆشنبیر و ئازادیخوازن،بۆیه کۆمه ک پره نسیپی تایبه تیمان بۆ داناوه ،له وانه

ئادمینه کان مایک وه رناگرن و بیده نه وه به کو به پی ئه و به ڕزانه ی ده ستیان به رز کردوه خۆیان مایک ئه ده ن به وه ی دوایان واته ئمه بمانه وت قسه بکه ین ده ستمان به رز ده که ینه وه ،و ته نھا کۆنترۆی ژوور ده که یـــن ئه گینا ھه رچی بتـــه ژووره وه خۆی خاوه نی ژووره که یه ،چونکه وه ک باســـمان کرد ھه مووی خاوه ن ئه زموونن وپشـــمه رگه ی درین و ئاگاداری ھه موو گۆڕانکارییه کانی سیسته می جیھانین به تایبه تیش کاک عوسمانی ڕابه ی ماندوو نه ناس وکاک ئیسماعیلی مه ال عه بدول و زۆربه یـــان ئه وانه ن که ڕۆی به رچاویان ھه بووه لـــه رزگارکردنی کوردســـتان و ھه میشه به سروودی (ئه ی ڕه قیب)ده ست

پ ده که ین. جیاوازیی ئه م ژووره له گه ڵ ژووره کانی تر چییه؟

به ڕاســـتی جیاوازیی زۆر ھه یه ،چونکه بابه ته کانی ئه م ژووره ھه میشه بابه تی سیاسی و ئه ده بی و فه لسه فی و مژوویی

و.....ھتد..که جیـــاوازه له گه ڵ زۆربه ی ژووره کانـــی تر و ھه میشـــه ئه زموونی

کوردستان به رز ده نرخنینڕۆژانه کاتژمر چه ند و تا که ێ ده کرته وه ؟

ڕۆژانه پش ٨ ی ئـــواره ده یکه ینه وه و دوای ٨ بابـــه ت داده به زنیـــن و تا دوای کاتژمر ١٢ شه و گفتوگۆ ده که ین و بیروڕا ده گۆرینـــه وه له ســـه رئه و بابه تانـــه ی

دایده گرین.تا چه ند له ژووره که ڕازیت؟

له به ر ئه وه ی ژووره که تازه یـــه واته ٤ مانگه وخه کانکی زۆر ھشـــتا ئاشنای نه بوون به م ھاوڕی زۆرمان ھه یه که له ژووره که قسه و باسی زۆر جوان و پوخت ده کرت،بۆیه زۆر لـــه ژووره که ڕازیم و

به رده وام ده بینبه رنامه ی ئاینده ی ژووره که چییه؟

به رنامه ی ئاینده مان کۆڕ و سیمینارکی زۆره که له ئستاوه له خۆئاماده کردنداین

بۆی .

ژووری پاتاكی كۆمكاری زیندانیه سیاسیه كانی كوردستان

بیرەوەریژمارە (٩٦)ی ئایاری ٢٠٠٨/٥/٢٢

21جۆزەردانی ٢٧٠٨ی كوردی

ناوم"حسن مستفا مولود"ە، لسای ١٩٢٦زایینی لگوندی"سۆربش"ی خدری پاشـــای ســـر بناحیی قوشـــتپی دەشـــتی ھولر ھاتوومتـــ دنیاوە، بر تـــچووم لتمنی"١٠"ســـایدا یان لقحوجـــرەی ف نـــدن، لـــخومزگوتی"خانقـــا"ی شـــخ مزھـــر لالی"مال قادری محمـــودد"ی، خام ناســـراوە ب مال قادری قورشـــاغلویی قورئانم ختم كردووە، مامۆستا ئوكاتی موستعیدبوو لشاری ھولر دەیخوند لالی مامۆســـتا" مال محمد ئمینی بتواتیی"ل مزگوتـــی حاجی قادری دەباغی ھولری، وا بزانم كتبی"ج�مح لبرئوەی دەخونـــد. الجوامـــع"ی حـــزم لخوندنـــی حوجـــرە نبوو، حزم دەكرد لـــ قوتابخانكانی میری بخونم، بم باوكـــم ئوكاتی حزی بخوندنی خوندنگای میری ندەكرد. بۆی منیش وازم لـــ خوندنی حوجرە ھنـــاو گڕاموە گوندەكـــی خۆمان و بـــكاری كشـــتوكای و جوتیارییوە خریك بووم. پاشان روومكردە كركاری لالی وەســـتا ئمینی كۆیی ئاســـنگر بوو، ل گوندەكمان كـــورەی ھبوو، كاری ئاسنگری دەكرد، ب دروستكردنی گاسن و داس و جنجڕەوە خریكبوو. ئو پیاوە كاتی خۆی لشـــاری كۆیوە كوتبووە ناوچی دزەییاتی یكمجار لووەش گوندی"پۆڕیج"ی، ھاتبووە خـــدری گوندی"شـــخانان"الی تـــد

خدر"شـــخانان"ی، پاشـــان پاشای، بجھشت و ھات گوندی"سۆربش"ی، وەســـتا"ئمین"یش، ھات ئوێ و ھر لوـــش كۆچی دوایی كـــردووە. حاجی قادری كوڕی لوێ مایوە، ھنووكش نوەو نوەزای ماون لشـــاری ھولر

بكاری ئاسنگرییوە خریكن. لســـای ١٩٤٥زایینی، بھۆی"حوسن ند منداڵ چگلی قشـــاغلویی"لع مندا ئاغایك ھاتبـــووە ھولـــر، ئاغاكان بۆ خوندن و ئویش لگیان ھاتبوو، كـــ گڕایـــوە گوندی بانگی ،یتیم ھستی كوردایكردم، دەیزانی ھ ســـتی و ئازادیم. بۆیربنـــووی ستمنی ھبژارد. وتی: حســـن حیزبك دروســـتبووە لھولر دژی زۆردارانن، لپنـــاوی كوردایتـــی كاردەكن بم بوون بـــ ئنـــدام لم حیزبـــ چند مرجكی ھبوو، كاك حوســـن علی بۆی باسكردم ك بم شوەیی خوارەوە و حیزبندام بوون لئرجی ببوو، مئوەبـــوو كـــ دەبوای ســـوند بخۆی ب"قورئانی پیرۆز"و، چكك ئامادەبت

وەك خنجر- دەمانچ- تڤنگ. خوارد:"ســـوند ســـوندم بمجـــۆرە دەخۆم"دەستم لســـر قورئانی پیرۆز بوو" كـــوا خیانت لگڵ ئو حیزبو قومكم نكـــم، ئگر خیانتم كرد كو چت.. بڵ بوە حـــئنم لخوبمكوژن" منیش چوومنـــاو حیزبكو بـــووم بئنـــدام لـــی. تا لســـای

١٩٤٧زایینـــی، كـــ كۆمـــاری مھاباد لكوردســـتانی ئران دامـــزرا تمنم ك سایدابوو. لدەوروبری"٢٠"بیست پارتی دیموكراتی كورد لئران دامزرا لگڵ حیزب كوردییكانی دیك تكڵ بوونوە بناوی پارتی دیموكراتی كورد. مال مستفای بارزانی لسانی چلكان ھـــر لوكاتی بوو ب ســـرۆكی پارتی لناو تیـــرەو ھۆز و عشـــیرەتكانی دەشتی ھولر دەگڕا بۆئوەی پاپشتی بكن لشۆڕشی بارزان، لرەدا من تنیا زانیاری گوندی سۆربشی خدری پاشام ھبـــوو، بارزانی داوای لـــ ئاغاكانی دەشـــتی ھولر كردبوو ئگر من دژی حكومـــت ھســـام ئـــوە یارمتی و پشتگیریم دەكن، خدری پاشای گوتبووی نا.. بم چنـــد ئاغایكی دیك وەكو دابوو كنیان پدەمین بمد ححمئ

ئم پشتگیریت دەكین.ئمـــ چنـــد كســـانك لـــ حیزب ئاگاداركراینوە ك دەبت دەست بكاری چتگری بكین بۆ شـــواندنی رژم، پشـــتگیری ئاغایانی ئـــو بۆئوەی مـــال مســـتفایان نكردووە تووشـــی گیروگرفت بـــن، من و مـــال كریم و حمد باپیر، قادر حســـن ناســـراو ب قـــادر پردەیی بوكارە ھســـاین، شـــوان رمان ل ئۆتۆمبلكانی رژم ،ر-موسولگای ھوان رندەگرت لئۆتۆمبلی"موتسریف"ی شـــوكیان ئوكاتی ھولر ك ناوی"جمال عومر

نزمی"بوو، خكی شاری كفری بوو، ك بۆ كركووك دەڕۆیشـــت لپش ئو تقمـــان ل ســـیارەیكی دیك كرد، موتســـریف ك گڕایـــوە ھولر، ئاغاكانی دەشتی ھولری بانگ كرد و وەكو: خدری پاشـــا، حوسنی مالی، ت كم دەوكدارانـــو چگوتبـــووی ئئوكاران ئنجام دەدەن. ئم برادەركمان ھبوو، ئو قسانمان لالی دركاندبوو، ئویش لوكاتـــی وای بباش زانیبوو ب"خدری پاشا"ی، راگیاندبوو، ك ئو ئیش حسن مستفا، مال كریم، قادر پردەیی دەیكن، ك خدری پاشای زانی بشـــون ئمی نارد، ب قسی خۆش گوتی:"كوڕم ئـــوە ئو كارەتان كردووە شـــتك ھیچ نیی دەتان بم بۆ ھولر الی حاكم ئوە بن ئم شـــوان بووین ســـیارەك دەگڕاینوە، مڕی لالی ش دووســـمدەدا ئیان لپھات چتقمـــان بۆ كرد، ســـیارەك رایگرت دوو دینـــاری فدا، ســـایقك گوتی: بقورئان ھـــر ئوەندەم پی، ئمش بقسی ئاغامان كردو چووین ھولر بۆ دادگا بۆ الی"حاكم تحقیق"ھروەكو خدری پاشـــای پی گوتبووین ئاوامان الكبری"س محكم"یان دا بمگوت، ئساڵ بند و زنجیر ھگرتن بسرمان سپنرا بتاوانی رگری بۆ ئوەی ناوی كـــورد و ئوانی لڕـــگای كوردایتی و ســـندنی مافی كـــورد كاردەكم پیس بكـــن و بـــن ئوان تنیـــا رگرن، بۆی ئمیـــان دوای حوكمدان رەوانی سجنی"كركووك"یان كردین، ك ئوكات چووین ن دەبوو، كنم ٢١-٢٢سامتماوەیكـــی كورتی كركووك ســـجنی پچوو كاك"عونی یوســـف" ئویشیان ھنایـــ بندیخانی كركووك حوكمی ساك و نیو بوو، بتۆمتی"وەسبی ٤٨"ك خۆپشاندان ل بغداو لھموو شـــارەكان دەكرا دژ ب رژمی ملكی و ساح جبر. ل بندیخان كاك"عونی یوسف"لسر ئمی فرزكرد ك دەبت ھر فـــری خوندن و نووســـین ببین. لبیرم بۆ یكمجار، ل یكم رستوە ك فری خوندنوەو نووسین بووم كاك عونی بۆی نووسیم ئوەبوو"كوردستان وتمانـــ دەب بیپارزین"چند رۆژك لسر ئم رســـتی دەمنووسییوە تا فـــری بووم، ئمجارەیان رســـتیكی دیكی بۆ نووسین"كوردستانم خۆشدەوت چونك وتم"تا س ساكمان تواو ھاتم ندیخانب ١٩٥٠/٥/٥ ل كرد لـــدەرەوە فری خوندن و نووسین بووم. لســـای ١٩٥١زایینـــی، بھۆی"مـــال عو ئیسماعیل"ئم دووبارە دەستمان بـــكاری حیزبایتی كـــردەوە، ھموو

رۆژانی چوارشـــمم مـــن لگوندەكی ش"بوو، دەھاتمســـۆرب"خۆمـــان كالی"مـــال عو"ك ل گوندی"مورتكی گچك"كرـــكار بوو ل ســـكی قیتار، شـــو لالی ئو دەماموە، بیانی زوو ھدەســـتاین و دەچووینـــ مای كاك "عونی یوسف" لھولر، پاشان مال عو مای لگوندی"مورتك"گواستوە لگوندی"بـــزن ســـپان بـــ بـــوو معروف"دیســـان دز"لالی"عزەدیـــن وە الی و دەھاتینروەكو جاران ھاتمھ باریكرد ھات وال عر، پاشان مولھئاغای بھۆی گوندی"دووك"ئمش گوندەك ك"مشیری عدۆ"ی، بوو سر بحیـــزب بوو. لســـای ١٩٥٣زایینی، سوندخواردنی جوتیارانی دەشتی ھولر دەستیپكرد دژی ئاغاو خاوەن مولككان ب سركردایتی"محمود عدۆ"و چند كســـكی تر، ب دروشمی"خرمان خر

شڕمان شڕ"داواكانیان ئمان بوو: ١- دەركردنی جوتیاران لسر زەوی و

گوندی خۆیان قدەغ بكرت. ٢- موكان"٢٠"بیســـت علب بۆ چوار

.لب٢٠ بۆ ٢ ع ت لبكر لبع٣- سرانو قاوەچیان وەرنگیرت و

سوغرە ب جوتیاران نكرت. ٤- قوتابخانو نخۆشخان لگوندەكان

بكرتوە. ت و ئیھانجوتیاران بگیر ز لـــ٥- ر

نكرن و مافیان پشل نكرت .٦- رـــگاو بـــان بۆ گونـــدو دھاتكان

دروست و قیتاو بكرت. ٧- یارمتـــی بتـــۆو پیینی كیمیاوی

بكرن. ٨- پۆلیس قدەغ بكرت ك كرامتی

جوتیاران نشكنن. ٩- بھیچ شوەیك زەوی ل جوتیاران نســـندرتوە، چونك خاوەن موك ی ١٩٥٢زایینی، دەستیان كرد بســـالھنانی تراكتۆر و زەویی باشـــكانیان ھرچندە مئ لجوتیاران سندەوە. ببیاری حیزب نبوو بم ئم كادیرو ئندامان ھر بخۆمان پشـــتگیری ئو راپڕینی جوتیارانی دەشتی دزەییاتیمان كرد. من و مال عو ك ناسراوە ب"مال ماتۆڕ، كریم عارەب، ئحمد محمود، ســـاح شـــرە، ســـید كاك"و چند كسكی دیكش ناویانم لبیر نماوە. بھۆی ئو پشـــتگیرییی كـــ خاوەن یان بمكان واتا ئاغـــاكان، ئكـــموشیوعی لقمدا، بۆی خدری پاشای بیاریدا ھرچی خزم و كسی"حسن مستفا"بت، دەب لگوندی"سۆربش" باربكات. ئـــو مانی كـــ لگوندی

دەركران ئوانی خوارەوەبوون: ١- رەشید مســـتفا. ٢-مای عوسمان

مستفا. ٣- مای كوخا داود مولود. ٤- شـــریف داود مولـــود. ٥- حمد حســـن مولود. ٦- كریم حســـن مولـــود. ٧- ســـعید حمـــد ئمین مولـــود. ٨- ئیبراھیـــم حمد ئمین مولود. ھتا ھندك لو كســـانی ك خزم و برادەریشـــم بوون دەركران، لوان مای"حاجی تیراو عو" خزمی من بوو، "شـــریف حســـن رەش"، عومر قـــادر رزبار، خوارزای م بوو، بھرام شممد خالند ناسراو ب"مال بھرەم"تنیا برادەری من بوو، مام وسو

حمد چاوشین. "كچی ئـــو مان ھموویان الینگری ئندامـــی ھندكیشـــیان و پارتـــی پارتی"بوون، ئم چند ماك روومان روویان ھندكیشـــیان ھولر، كردە كردە، دەشـــتكانی دەوروبـــر، مای ،"گوندی"باقرت حمد حسن چووە كریم حسن بۆ"ھمزە كۆر"، شریف و گوندانل مانمزە كۆر"، ئداود بۆ"ھدامزران، منیش لھولر چایخانیكم مخ شوتی"شمزگ لتنیشـــت دانا ،"رەشك خش"ناسراوە ب د" كممئیشـــمكرد. چایخان لـــ ماوەیـــك موشترییكانم ك دەھاتن الم وەكو مال عو، ساح شرە، قادر شۆڕش"رئیس واند"...ھتد، ئمعرفاء - قـــادر حزۆر لـــالم دادەنیشـــتن و دەمانوە، تا وای لھـــات كوتم ژر چاودری ئمن و كـــس نیدەورا بتـــ چایخانكم .بكی خـــۆم ننـــد برادەرنیـــا چتناچاربـــووم چایخانكم بجھشـــت بۆ برایـــ گورەكم ك ناوی"رەشـــید مســـتفا"بوو، برایكـــی بچووكمـــان ھبوو ناوی"عومر"بوو، ب شـــاگردی لالی رەشیدی برام دامزراند، عومری چمبری بۆ ئـــوەی مانـــدوو نبت لـــ چایخانك، ھركســـك دەھات بۆ دەرگای چایخان كـــ بت ژوورەوە دەیگوت:"وەـــ كاك چامان ھی بم ،یانییمان ســـاردە، چـــای بكچای

."یفی خۆتژوورەوە ك یر دگئبشی یكمئا: بدرخان

عونی یوسف فری خوندن و نووسینی كردمحســـن مستفا یادەوەری خۆی بۆ بدرخان دەگتوە

حسن یاسینئمجارەش قاھیرە

ینبخ پـ ممان نییكجاری ی مئ خانۆكفل ناو خاكــــی قاھیرەوە. كدابزین ھرزوو بــــ برادەرانی خۆمانم گوت تكای ئو كارتــــی دەتاندەنـ و لو شوندا ك نیازی سفرەكتی تدا ب بۆشایی جھدراوە، لو بۆشاییدا منووسن بۆ كاری كولتووری ھاتووین، (سیاح) شــــتكو بنووســــین بۆ گب

ھاتووین ممــــوزی ٢٠٠٥دا، كتم، لكجاری یئم (١١) كس سواری كشتییی حمید ئبوبكر بووبوین، بۆ ئوەی لقاھیرە

.نـزدامانب بووین، بۆین تــــو وشــــارەزای ئكــــ لفۆكخان كارتیــــان داینـ بۆ پكردنوەی زانیــــاری لبارەی خۆمان و بسر كمان، ھرەكفو نیازی سكیفی خۆی پی كردبوەوە. ھندكمان نووسیبومان بۆ گشتوگوزار ھاتووین. نووســــیبویان لبرادەران تر ھندكی بۆ كاری كولتووری ھاتووین. ھندكی ترمان ك تیایاندا بوو ھونرمند بوون نووسیبویان بۆ كاری ھونری ھاتووین. ك پاســــپۆرت و كارتكانی زانیاریمان خانۆكتی فمنیھلی ئئ وە بدای چوون خانۆكفی لگوەی ربۆ ئدەرەوەمان پـ بدەن، سـ سعاتی رك داینوە گلیان لشــــونی چاوەڕوانیدا ھموو ئوانی لدیمشــــقوە لگڵ ئم ســــواری فۆك بووبوین بڕیان و قاھیرەیان پـن ی چوونگكردن و ردان، تنیا ئم نبـ لسعات (١٠)ی شوەوە تا (١)ی شــــو گلیان داینوە. پاشان گوتیان فرموون. ئمجارە ھم كارتكمــــان ب باشــــی پكردبوەوەو ھــــم پكھاتی وەفدەكشــــمان لگڵ جگ مشــــوو جیاواز بوو. ئوەی پئ مجــــارە (مباحپ)یــــش، كوەی ئلــــلوتی فیرعونكاندا خۆی مسئولی چوونكمان ئــــاگاداری بحرە بڕوو

ردەوە كســــسرید ئی فگڕبوو لسرۆكی وەفدەكمان بوو. بۆی ھر زوو ب كمتر لچارەك ســــعاتك كابرای ئمنیت، ك جاری پشوو ئامادەنبوو وەممان بداتوە تا ب تواوی (ئمر)ی بڕكــــردن لفۆكخانــــوە بــــۆ ناو قاھیرەی بۆ نھات، ئمجارە ھر زوو خۆی پشــــمان كوت و تا بر دەرگای

فۆكخان بڕی كردین. نووسینگی قاھیرەی (ی. ن. ك)

(ی. ن. ك) لقاھیرە نووســــینگیكی پوەندییكانی ھی، ك تمنی زیاتر ل (١٠) ساو ئم نووسینگی لسایی ئندازیــــاری پوەندییكانی میســــر و كورد لسردەمی نودا، مام جاللوە

كراوەتوە و، یكمین برپرســــی ئو دنان موفتی بوو، كع ینووســــینگپرەپــــدەری پوەندییكانی میســــر و كوردە ل (١١) ســــای رابردوودا. دوای ئوەی موفتی قاھیرەی ب جھشــــت و گڕایوە كوردســــتان، (ی. ن. ك) حازم یوسفیی لئمانیاوە ھنایوەو كردی ب برپرسی ئو نووســــینگی. حازم

یوسفی پش (٣١)ی ئابی ١٩٩٦ ئندامی پرلمانی كوردســــتان بوو. ل (٣١)ی ئابدا خۆی دای دەست ھزەكانی پارتی بۆ دەستی دیموكراتی كوردســــتانوەو پسندكردنی حكومت یك الینییكی (د. رۆژ شــــاوەیس) برزكردەوە. پاشان جـمی كوردستان بردا ھیان پگر وە. كمانیا گیرســــایئو ل ــــبھتمی شــــڕی ناوخۆ رەویــــوەو دۆخی (ن شڕ و ن ئاشتی) جگی گرتوە، یكتی و پارتی كوتن نو پشبكی كوتووەكانیان كادیــــرە ھنانــــوەی لم چوارچوەیــــدا و بۆ ئوەی زیاتر نكوت نو باوەشــــی ئــــم ال، حازم یوســــفی لئمانیاوە ھنرایوەو كرا ب برپرسی نوسینگی قاھیرە. پاشان وەك ئندامكی ئو نووسینگی، مارینا ردراین لســــلمانییوە شمدینانی

قاھیرە.

ك جــــاری یكــــم لتمــــووزی ٢٠٠٥ ویستمان بچین بۆ میسر، حازم یوسفی بســــفر ھاتبوەوە بۆ كوردســــتان، بم مارینــــا لوێ بوو. لســــعات (٩)ی شــــوەوە تا (١)ی شو لبردەم

فۆكخان چاوەڕمان بوو. ھروەھا تكسی حازر كردبوو، شوقی فرشكراو (وەك میســــریكان دەن -

شوئئمفروش)ی بۆگرتبووین.بم ئمجارە ك ویســــتمان بچین بۆ میســــر، دیســــان حازم یوســــفی لوێ مكوردستان بوو، تا ئ كو لبوو، بنلقاھیرە بووین ئو نگڕایوە،بم لكوردســــتانوە تلفۆنــــی بۆحمید كردو داوای كرد ئو پنج سد دانیی بی (الكرد في الصحافة العربیة) ككتحمید بدرخان بناوی حازم یوسفیوە چاپی كردبوو، بیبینوە بۆ كوردستان. بمش زیاترباری ئمی سنگین كرد و برژەوەندی بۆ كزۆرجار (حمید)یش گشــــتی فــــی لــــم و لو كــــردووە، ئمجارەیان كوت دواوەو فی لكراو مبلغــــی (٢٥٠٠$) دۆالری بۆ چاپكردن و باركردنی ئو كتبانی (یوســــفی)دا

بھی ئاسمانی عراق.سروســــربردەی نوســــینگی قاھیرە زۆرەو منیش جگ لدسۆزی مبستكی ترم نییــــو نامــــوێ ببم ھــــۆكاری شكاندنی ھیچ كسك، بم بداخوە ئــــم نوســــینگی بچوكتریــــن ئركی سرشــــانی خۆی جبج نكردووە، تنانت لگڵ خوندكارە كوردەكانیش ك لمیسر دەخونن پوەندیی خراپو، ورۆزی ڕابــــردوو، كنگی نــــبۆ ئاھ ك ل(ختی) ــــون ندكارەكان لخوڕووباری نیل كردیان، نوسینگی قاھیرە ئامادە نبووبشــــداریكی بچوك لم یادەدا بكات، ئویــــش پوەندی نوان نوســــینگی قاھیــــرەو خوندكارەكانی

برەو خراپتربرد.خوندكارانی كورد ل میسر

ك ،یھ(رزھجامــــع ئ) میســــر لــــنیوســــدەی خوندكارانی لــــ زیاتر كورد بۆ خوندنی (زانست ئایینیكان) ئوانــــی زۆرن تدەكــــن. ڕووی خكــــی كوردســــتانی الی خۆمانــــن و لو بوارەدا خوندنیــــان تواو كردووە نمون ربرن، ھزھــــو دەرچــــووی ئئوانــــی لیادمن : د.فوئاد معصوم، حوسن ڕەشــــوانی، مال ساح ڕەشید عوســــمان (چاوشــــین)، كۆزەپانكیی مال ســــاح كۆزەپانكیی، عوســــمان جالل ئیسماعیل، محمد نۆغرانی،

خف ژایی...ھتد.

ئســــتا ژمارەیكی تر ل خوندكارانی كــــورد ل میســــر دەخونن لــــ بواری ڕاگیاندنــــدا (٦) كوردی الی خۆشــــمان زانســــت) رن لنــــدكاری ماســــتخوئایینیكاندا)دا ل ئزھــــر ژمارەیك كورد دەخونــــن. كچكی كورد خریكی

خوندنی ماسترە ل بواری (قانون). ك لوەی الی خۆمان، ژمارەیلــــجگخوندكارانی كوردی سوریاش ل میسر

دەخونــــن، یكك لوانــــ محیدین كی سوریایكوردك ،باسفا عمستو بكالۆریۆســــی ل قانون ل قاھیرە تواوكــــردووەو ئســــتا ل پــــاڵ كاری رە لندكاری ماســــتــــزەری، خوپارقانــــون ل زانكۆی قاھیــــرە، محیدین كســــكی گورج و گۆ و ھاریكاریكی

زۆری ئم وەفدەی ئمی كرد.بشی یكم

گڕانوە بۆ قاھیرە

حسن مستفا

حسن مستفا لكاتی وتار خوندنوەدا

خالید جوتیار

قامووسیفۆلكلۆر

٢١

میــــل یالنیل ملۆك یان متیل یان ممچكردنوەی شتك یان دیاردەیك یان ككی ئاماژەیی وشیرست ك لناوھندك سرســـوڕمان و حپســـان و ھروەســـتی تدای لكوردەواریدا دە: ئـــو شـــت دەی"میل" واتا تم و مژاویی غامیزە بئاســـانی خۆ نادات دەست و ماناكی دیار ناكوت ھـــر كۆمگایكی كوردەواری وەك قۆناغ دنیـــا لـــ شارســـتانی لـــھستیارەكانی شاعیریتدا وریا بووە، ژیران مامی لگڵ دنیادا كردووە، وەك چۆن ئدەبـــی رەمزی لجیاتی ناوی ئاشكرا ھما دەدۆزتوە بۆئوەی راســـتوخۆ مانا ندات دەســـتوە، واتا خونر یان گوگر ماندوو بكات رۆشـــنبیری بیربكاتوە، ھوبدات خـــۆی لكۆمگادا تاقـــی بكاتوە، دەبینین كاری ھونری راستوخۆ ھیچ واتایكی جوانتر نابخشـــت ژیان، دیاردەو گرفتكان وەكو خۆی نیشـــان كی لرزوو خھـــ وە، بۆیدەداتمرامـــی دەگن و مشـــكیان خریك ناكن بیربكنوەو ل واتای جوانتر بگڕن، ھستیارەكانی كورد بیریان كردۆتـــوە چمكی جوانتـــر بۆ ژیان بدۆزنوە بۆی – میلیان- بۆ ھموو ئو چمكان داھنـــاوە، دیاردەیك ك وەردەگرێ فۆرمالیســـتانیان ناومامـــ لگڵ ئوشـــت دەكات واتا نـــاوەڕۆك دەبت ھما یـــان ئاماژە بـــۆ چكردنـــوەی نـــاوەرۆك ئوە گرنگی- میل- كاری فۆرمالیســـتی ل ئدەبیاتـــی زارەكی كـــوردی واتا فۆلكلۆرەكی لسرەتاوە زۆر بھز لكراوەتوە، بیـــری بووە، جـــوان یان بزار بوون لوەی شـــتكان وەك تیقو عڵ، ئوە كۆمخۆی بدەن جریب لوا بۆ دیـــاردەكان چووە، تدەربین بكاربھنی بۆئوەی روونی بكاتـــوە ل شـــت رۆمانســـییكان یـــان ئو جوانكارییـــی لژیان بۆی كـــراوە، تا ببتوە ب ئســـی خۆی واتا پـــش جوانكاریكـــردن بۆی دێ ،ت دادەنما بـــۆ ناوەرۆكی بابـــھ دوایی ب كـــفۆرم ـــك جار بندھئاماژەی فیكلـــدان واتا دۆزینوەی رەزمكـــی رووت بۆ مبســـتك ئو میل لـــ فۆلكلـــۆردا جوانتر لگڵ ربـــازە مۆدرنكانی شـــوەكاری و شانۆی پانتۆمایم دەگونج و دەكرێ ل وكاتوەربگیرێ، ئ ســـوودی لواتایك زیاتر دەبخشـــت مبست و گلك وەسفی زیادەی شتك روون دەبتوە تا دەبت بوونكی موجڕەد لووە ھســـتیاری كســـی داھنر بدیـــار دەكـــوێ، لمدا ئاســـۆی بیركردنـــوە فراوانتر دەبوو، مودای تخشـــك زیاتر ببمانای دەدا لـــ كیلمـــای مم تا ھب ،و شـــتئجوانتر بوای یان لمبســـت نزیكتر بووا ئوەنـــدە بھرەمند تر دەبوو، كســـرچاوی دەدا ككـــی بگایرلمبســـت نزیك ببتـــوە، مرۆڤ لسرەتاوە لگڵ گیاندارو باندەدا ب فیك ویســـتوویتی زمانحایبوون دروستبكات و لھندكیدا سركوتووە توانیویتی رایان بھن لخۆی نزیك بكاتـــوە، وەك حایبوونـــك پیدا بكات، ئو دۆزینـــوەی زمان لگڵ گیانداران ھندـــك ھمنی بۆ ژیانی خۆی دروستكردووە، ل دانیشتنكاندا كسانك رووبڕووی یكتر دەبنوە ھونری دەربیـــن تاقی دەكنوە بۆ ل فراوان واتایكی برجستكردنی كســـكی ئاماژەیی واتا كیرســـت ل ككانی شتندییتمموو تایبھ مای بۆ دادەنو ھ نقالبی خۆی دەردوەك فۆرمی ئاراستكراو تا برامبر تاقی بكاتوە، لوەی ئایا مبستی گیانـــدووە یان نا، ئـــوە خولیای كـــوردەواری بـــووە بۆ شـــاردنوەی ھندك ناو یان واتا بۆ چكردنوەیان ئو میالنـــ توانـــای عقی مرۆڤ وردبوونـــوە و دەكـــن فروانتـــر دەبخشـــن زەین بـــۆ جوانتركردنی واتا، ئدەبـــی زارەكی چندان میلی جوانی تۆمار كردووە، ك ســـامانكی ،كوردەوارییـــ ھـــزری شایســـتی كان دەبنئاماژەیی ك جار رستندھجۆرك لـــ دەربینی دەنـــگ، واتا ناوەرۆك ب فیت ئاراست دەكرتوە ئو ب دواندن تـــواو لگڵ دەنگی وە، كاتتری مۆسیقا نزیك دەبئام یالنو موە، ئتش دەكریو فیكبجـــۆری دەربینیان جوانتـــر كردووە كات ل سنووری ناوچی دەردەچن و

ئاماژەی گشتی وەردەگرێ.

ئا: رزگار سیان كردنی شۆرشــــی بارزاندا لدەســــتپلســــای ١٩٤٣ ئوكات قیاداتی شۆرشــــی ســــرۆك بھموو پیوەندیان كــــورد وانــــكانی كــــورد كــــرد لشــــیرەتعلناوچــــی ھولــــر ب عشــــیرەتی دزەییكان و بتایبتی خدری ئحمدی پاشای دزەیی، خدری پاشای ھوستی برامبر بو شۆرشــــ و پشــــتگیری و ھاوكاری خۆی بۆ قیاداتی شۆرشی بارزان نیشاندا. خدری پاشا خاوەن ھوست و كســــایتیكی برچــــاو و ئازابــــوو لناوچك. وەك دەگنوە لشــــڕی جیھانی یكم سوپای روسی قیسری دەســــتی بســــر ھرمكوە ھبوو خدری پاشا بخۆیی و چند سواركوە لگڵ عشیرەتكانی تری كورد ل ئران بشداری شــــڕی كردووە دژی روسكان وەك دەگنــــوە لناوچی (میانداوێ) زورگاییك ھبوو ك سوپای قیسری روسكان لووە نزیك بوون بۆی ھیچ ھزك نیتوانی بۆ سر ئو زورگ بكوێ تا بزانن لپشتی ئو زورگ سوپای روسی ماوە یــــان نا، كــــس جورئتی ئوەی نبوو بم خدری پاشا تكانی ئسپی كورازی زورگرەوھنیا بتخۆی داو بچــــوو ل ئنجامی ئــــوەدا یك مژدەی ئارامی و گڕانوەی ســــوپای قیسری روسی بھزەك داو شونكیان گرتوە. بــــالم دیار بوو لــــ ئنجامی بیاركی دەستوری ئو سوپایی روسیا دەستی ل ھرمك برەو كشانوە كشابۆوە. ھروەھا لسای ١٩٢٥ ك وەكیلی حاكمی سیاسی ئینگلیز ھات ھولر لگڵ چند ك لكی راقی لكی سیاسی عسانكیانكانی ھولر كۆبونوەیكی فراوانیان شیرەترۆك عكان و ستییسایك بكوردەكانی ھولر و دەوروبری كرد بۆ

ئوە بانگیان كردبوون ك بزانن داخوازی خكــــی ھولر چییــــ، لوان خدری پاشــــای دزەیی ك ئامادەبوو ھستاوە و بو وەرگەی وت ك قسی خككی وەردەگا بۆ سر زمانی وەكیلی حاكمی سیاسی ئینگلیز پی وت خكی سلمانی چی داوا كردووە ئمش ئوە داوا دەكین ئگر بڕاســــتی قسكم نی گوللی كورد پت دەكوێ ھوستی خدری پاشا لگڵ ھوستی داواكاریكانی خكی سلمانی بۆ داوای مافی رەوای كورد یك بوو. خدری پاشــــا لشــــاری حلب - سوریا خۆی فری لخورینی ئۆتۆمبلكرد بمبســــتی ھنانوەی لیرەیكی زۆر ك باوكی ئحمد پاشــــا بھۆی كین و فرۆشــــتندا لرووی بازرگانیوە لگڵ بازرگانكانی وتی سوریادا ك ھیبوو، پارەیكی زۆری ئحمد پاشا كوتوبووە سوریا بۆی خدری پاشا ئوكات بنی ب باوكیدا كبچ ئو سروەت زۆرەی باوكی بھنتــــوە ك ئوكات ســــوریا لدەســــتی فرەنســــادا بــــوو، بازگی سربازە فرەنسیكان لسر سنور و، لشاری حسكش بازگ ھبوو. خدری پاشــــا بماوەی ٦ رۆژ لوتی ســــوریا خۆی فرە لخوڕینــــی ئۆتۆمبل كردوو ئو بــــارە گرانی ك ١٠ جۆرك بوو ھر جۆڕكك ١٠٠ لیرەی تدابوو لو پارەیی ك وەریگرتوە ئۆتۆمبلكی ھر لشاری (حلب) كی و باری لیرەكانی شاردەوە ك گیشــــت بازگــــی ســــربازەكانی فرەنســــوی ل (حســــك) ویستیان بیپشكنن ل ئنجامدا لالین ئفسركی دەرھنرا لیــــرە بازگكــــوە جۆرككی لوكات بۆ ئوەی جۆرك لیرەكانی تر نگیرێ خدری پاشا پیل ئۆتۆمبلكناو خۆی دەرباز كرد تا گیشــــتوە شــــاری

ھولــــر و الی باوكــــی. خدری پاشــــا پیاوكی جربــــزە و چاونترس بوو، دۆستایتی لگڵ (بكر سدقی) سرۆكی ئركانی سوپای عراق بوو، ب وەكالت ل ١٩٣٦/١٠/٢٩ بھزی سوپا وەزارەتی كی بیاسین ھاشمی روخاند و وەزارەتسرۆكایتی حكمت ســــلمان پكھنا، خوالخۆش بوو (بكر ســــدقی) لبغدا دەھات بــــرەو ھولــــر دەبوای خدری پاشــــا بخــــۆی و پیاوەكانــــی لپش شــــاری كركوك لپشــــوازیدا دەبوون پیوەندیكی زۆر پتو و خۆشویســــتی

لنوانیاندا ھبوو.بكر ســــدقی ھوی ئوەیدا ك سرۆك عشــــیرەتكانی كورد پ چك بكات وە مبســــتی دەیگنوە ئوانی بپی زیاتر كردنی ئفســــری كورد بوو لناو ســــوپای عراقیدا وە زۆر مبستی بووە ك ریزەكانی ســــوپای عراقــــی بكورد فراوان بكات و وە پیوەندیكانی لگڵ ســــرۆك عشــــیرەت و لناوچكــــدا بھزبوو، ملیك غازیش زۆر پشتگیری دەكرد و بپی زانیــــاری عرەب رەگز پرســــتكانی دژی (بكر ســــدقی) بوون دەیانگوت بۆ كوردایتی كاردەكات نوانی لگڵ كوردەكان خۆش و پش كوشتنی بكر ســــدقی لموســــ كات ل كركوك لرگی ھولر – موسوە بركراوە تنھــــا (٣) ئۆتۆمبــــل بوونــــ یكیان بۆ خدری پاشــــا و بكر سدقی بووە وە دووەم لیوا روكن حسین فوزی و سیم نورەدین محمود و رفیق عارفی لگدا .موســــ تییاندویانتــــا گ بوونــــلگڵ گڕانوەی خدری پاشــــا لرگا ھوای كوشتنی (بكر سدقی) پ دەگاتن بۆی لو رقوە ل خۆشویستی خدری پاشا بۆ (بكر سدقی) خدری پاشا ٣ ساڵ دانیشت و پیوەندی خۆی پچاند لگڵ حكومت، لدوای ٣ ســــاڵ نوری سعید بدوایــــدا دەنرێ و ئاشــــتی دەكاتوە. خدری پاشــــا ل گوندەكانی خۆیدا زۆر

پشتگیری لكردنوەی قوتابخان دەكرد بۆیــــ دەیگوتــــ خكی گونــــد ئوەی ٣ كــــوڕی ھب دەب یككــــی بچ بۆ قوتابخان بخون چونك نخوندەواری نــــن تا ببن بۆن بخوب ســــوودی نیی مھنــــدس، محامی، مامۆســــتا، چونكمملكت بخوندن پش دەكوێ ھانی خكی دەدا بۆ خوندەواری. لســــای ١٩٣٨ شــــخی عارەبان (تحسین یاوەر) داوای دەشتی قراجی كردووە و وەداوای كــــرد كــــ زەوییكانی (قراج)ی ســــر بھولر بدرت عرەبان چونك (برایم ئاغا)ی دزەیی لی ســــتاندین، ئوكات زەویكانی دەشتی قراج بدەست (برایم ژوو كی زانیاری مپئاغا)وە بوون. بدەگنوە (عجیل یــــاوەر) ئوكات ھر بووە ك سعودییبووە و لراق نعلئو زەویان بدەســــتی كوردانوە بووە. ل ئنجامی ئو داخوازیی (عجیل یاوەر) بوە توڕە ئتی خدری پاشا لتایببو نارەزاییكی زۆر الی كوردان دروســــت ئب. ئوكات ك (ســــالح زەگی ساحب قران) متســــرفی ھولــــر دەب خدری پاشا وچند ئاغایكی تر سردانی دەكن و مســــلی داواكردنی ئو زەویانی ال بــــاس دەكن پی دەــــن ئگر عرەب داوای قراج بكات ئوە ئمش لشــــكر مین و ئڵ دەكگڕیان لین و شدەب

.یمراج ھی ئق ین چونكقبولی ناكساح زەگی ساحبقران سردانی بغدای كردوو داواكانی خدری پاشای لگڵ نوری ســــعید باس كرد و (نوری ســــعیدیش لسردانكی راگیاند. غازی بملیك رگاتی موسی شلیك غازی بۆ ناوچمب عجیل یــــاوەری راگیاند وتی ئگر تۆ شتكی وا لگڵ كوردان بكیت ئوە نوانی ئم لگڵ كــــوردان تك دەچی و قابیلــــی قبوڵ نیی و برەوای نازانم و تۆ س ھزار پۆلیست ھی و موچیان یتوەردەگــــری و باقی پــــارەی تر دەخگیرفانتوە بۆی پیالنكی (عجیل یاوەر)

سری نگرت و ئمش ئنجامی ھوڵ و كۆششی خدری پاشا بوو.

ئــــو ســــردەمی كــــ تــــازە دەوتی ملیك باپیری دامزرابوو. ئیســــرائیل لیــــك عبداللم نی ئوردن كــــحســــژمارەیك لــــ وەزیرەكانی و نائبكانی عراقی بانگھشت كردبوو لوان خدری پاشــــا لگڵ دابــــووە. " تمنی خدری پاشا ئن خۆی ل (١١٢) سد و دوانزە ساڵ تپڕاندووە وە چند ساك پش وەفاتیشی ھر ئۆتۆمبیل ژمارە (٦)ەكی لــــ خوڕیوە و (٧) جار حجی كردووە و سكاتی شرعی داوە و دۆست نزیككانی ك پــــرس و رایان پكوە بــــووە لگڵ خدری پاشــــا لوان (حاجی ســــادق) و خكی سۆربش حاجی قادری ئاسنگر بــــوو حاجی علــــی قران بــــوو.. خدری پاشــــا ك ناوچكی بجھشت برەو شــــاری كركوك چوو بماوە ئوكات ھرای شواف ھبوو ك شوعیت پرەی سند ئاغاكانی ناوچی دەشتی ھولر باریان كــــرد و ھندك چوون كركوك و ناو ھولر و موســــ . بم لدوایدا خكــــی گوندی ســــۆربش ك ســــۆز و خۆشویســــتیان بۆ خدری پاشا ھبوو چوون كركوك و داوایان لخدری پاشای ر دانیشــــولھوە و لتڕبگ كرد كو گوتیــــان ئمش پشــــتوانیت دەكین تــــا وەفاتیش خــــدری پاشــــا لھولر وەی لراندوای گنشــــین بوو، ل جكركوك خدری پاشا ھبژردراو بووە لحكومتی ئوســــای عراقی لسای ١٩٣٧ و ســــای ١٩٤٣ و ١٩٤٧ و ١٩٤٨ و ١٩٥٣ و ١٩٥٤ تا ســــای ١٩٥٨ ك شۆرشی تمموز دەستی پكرد ك لو قۆناغاندا نائب بووە. ئستاش نوەكانی لھولر دائنیشن و شــــانازیش ب باپیریانوە دەكن. ماوەتوە بین خدری پاشــــای لســــای ١٨٨٠ لدایك بووە و لسای

١٩٨٦كۆچی دوایی كرد ل ھولر.بشی سیم و كۆتایی

خدری پاشای دزەییكلپوور22

ژمارە (٩٦)ی ئایاری ٢٠٠٨/٥/٢٢جۆزەردانی ٢٧٠٨ی كوردی

كازم دەباغدوا بدوای داب و نریتی ژن خواســــتن و بووك گواســــتنوە. ھندــــك داب و نریتی دیكی ســــیر ھبوون لشاری كۆی كتنھا تایبت بم شارە ئویش دروستكردنی (سمنی)ی. سمنی سای یكجار لم شارە دروست دەكرا لالین ژنــــك كناوی (یا جمیلی بكر) بوو. ئم ژن ئستاش ل ژیاندا ماوە تمنی ١٠٠ ساڵ دەبت. مای ئم ژن ئستاش لبرانبــــر مزگوتی مال ئســــعدە

لگۆڕەپانی (كاملی علی بگ).سمنی (لگنم دروست دەكرا. ئمی منداــــی گڕەكی بایز ئاغــــا ك وەختی سمنی دروستكردن دەھات سروقاپك گنممان بۆ یا جمیل دەبرد. یا جمیلش ئم گنمانی لسر خاككی خاونی حوشكی خۆیاندا رادەخست و تڕی دەكرد. پاش چند رۆژك گنم شین دەبوو لپاش شین بوون یا جمیل گنمشین بووەكــــی دەخســــت نــــاو منجكی گورەی رەش لســــر ئاگركی بتینی دادەنا و ب ئســــكوە گورەكی دەستی وردە وردە تكی وەردەدا ئمی منایش میلی یا جكرەش نجدەوری مبھدەپڕیــــن. پاش چنــــد كاتژمرك ئم گنمــــ وەك كاســــتری لدەھات و رەنگــــی قاوەیی دەبوو. لســــر ئاگر منجڵ دەھنرا خوارەوە. لپاشــــدا یا كریی دەستی ھسكوەكئ ب میلجدوو ئســــكوی بۆ تدەكردین. سمنی دروســــتكردن بۆنیكی زۆر خۆش بوو. ھربۆی ھتا ئم دوایش ك تووشــــی میلم دەگوت یاجدەبووم پ میلیا جكنگین ســــمنیمان بۆ دروست دەكی؟ لــــ وەمــــدا دەیگوت لبــــر پاقوە و

نستلك سمنی دەخوات.جگ لم لشاری كۆی ك پاییز دادەھات (ســــاوار كوتانوە ھبــــوو) كابرایك بم كارە ھدەســــتا ناوی (مچقو) بوو ئم پیــــاوە كوتككی گورەی لدار دروستكراوی لسر شان دادەنا. سری ئــــم كوتكــــ دارە بزمار رــــژ كرابوو. ئم پیاوە لناو كۆنان دەســــوڕایوە دەیگــــوت. كــــ ســــاوار دەكوتتــــوە. ھرماك ئگر گنمیان كوندبای بۆ ســــاوار بانگیان دەكرد و ساوارەكی بۆ دەكوتانوە. گنمكی كم كم لجۆنی لبرد دروستكراو دەكرد خۆیشی لسر كورسییكی دادەنیشت یا لسر بردك ب كوتك گورەكی دەســــتی ك سری بزمار رژ كرابوو ئم گنمی وردە وردە دەكوتی ھموو جارك ك كوتكی بند

دەكــــرد و لناو جۆنیــــ بردەكی دەدا دەیگوت (ھی ئ). بم شوەی گنم دەكوتراوە بۆ ساوار. ژنكیش وردە وردە دوای كوتانی جۆنیكــــی بتاڵ دەكرد و گنمی دیكی بــــۆ تدەكرد. ئم كات تنكی گنم ب (درھمك) دەكوتراوە. ئم (مــــام مجیدە) پیاوكی زۆر جوان و بابرز و بھز بوو بتمنیش بوو. كاركی دیكشــــی دەكرد قوری دەگرتوە وات قورە سوور بۆ سواغدانی سربانی ی زســــتان دلۆپمخانــــووەكان بۆ ئنكات ئم پیاوە گلكی دەكرد ب قوڕكا جزمدەكرد جــــوان جوان بی تو خورەشــــكی پی دوو دەیی شــــال ماوەی چوار پنج رۆژ ئم قورە دەمایوە بم دەكرا. بۆیی تبا بزانین بۆچی كاو خو كی ســــواغمدەكرا بۆ ئی تمانئلسربان نقشــــ و خویكش بۆ ئوە بوو گیا لســــر بانك نروت. پاش ھفتیك مــــام مجید قوڕەكی دەگواستوە بۆ سربانی دوو نھۆم. بم كندار و تكی لچۆن دەھات ســــندوقلپشتی بگوریســــی دروســــتكراوی و خۆی دەكرد پــــاش ئوەی ھردوو قۆی ت ھدەكشا. كركارك بخاكناس ئم قوڕەی بۆلناو ئم سندوق دەكرد. مام مجید ب ســــندوقكی سرپشتی ئم قوڕەی دەگواســــتوە بۆ ســــربان. ربان خۆی شۆڕ دەكردەوەو قوڕەكسللناو سندوقك دەھات دەر و كركاركی خاكم قورە بئ ر بانســــل ك دیكناســــكی دەســــتی بو دەكاتــــوە و دەكات، لوسی دەســــتی بمارنجكی م زەمانب .كی زۆر گرانشی كارقوركوای كردبوو مام مجید ببت ب شۆفری كاری قوركی كررۆژان .ردەمم سئھشــــت پنجایی بوو. بــــم ئوكات پارە ھزی كینی زۆربوو گلك خانوو قادرمیان لدار دروستكرابوو. كچی مام مجید ب سندوقی پ ل قوڕ بسر ئم كۆیل مل وت. جگدەك یە قادرمشنیسك و گنم كوتا بدەستار دەھاڕدرا

ك ئم كارە ژن ئنجامیان دەدا.ل كۆی چند پیرەژنكی دیان ھبوون ھرشــــتیان دەبیوە بۆ موســــمانان ش ناوی ژنمۆ ئمی ئ(شحری) واتدیانكان (ســــی، ھیالن، بھی سۆر). جگ لم كارە دیانكان كاری جۆالییان دەكرد. موویان دەڕست و جاجم و برماڵ و خرار و كژ و گوریسیان دروست دەكرد. خرەككانیان لناو باخچكانی شیوی رەزان دادەمزرانــــد. ئم ئوكات منداڵ بووین گلك جار ك دیانكان دەستیان لئیــــش ھدەگــــرت دەچوویــــن خول خولمان لدەبردن. بیانی ك دەھاتنوە خرەككانیان كاری ندەكرد و رادەوەستا. ئوجا دیانكان توڕە دەبوون و بدیانی جونیان دەدا. ل پاشان چاكیان دەكردەوە دەبردەوە خولكانمــــان خول ئمجارە جی خۆی یككی دیكمان دەبرد، بم شوەی ھسوكوتمان دەكرد. ئم بوو

عقیتی ئوكاتی مندایمان. كی لوەرموو جۆرە پیشم شارە ھلھبــــووە وەك خمچی ك جل و برگیان رەنگ دەكردەوە. ئمانی ئم پیشیان

دەكــــرد مام فتحوــــ و كاكی خمچی و ئحمــــدی خمچی بــــوون. دوكانیان لناوخانــــی محمود ئاغــــا بوو لگڵ ســــری میدان لناو بــــازاری گورەی

.كۆیچند كسك ھبوون كاری ئاسنگرییان دەكرد لوان وەســــتا عبدەی ئاسنگر و وەســــتا ئحمد و وەستا سولیمان ك كوڕەكی ئاگــــری تایبتیان ھبوو بھمبان جۆشیان دەدا. لگڵ دەزگای ر دادەنا و بسیان لكئاسن ئاسن كچكوش لیــــان دەدا و پانیان دەكردەوە پاش ئوەی ك گرمیان دەكرد. ئاسنگر بیور و تــــورداس و قیمكش و داس و

سرەنیاكان دروست دەكرد.ھمــــوو جۆرە پوكی ئم ســــردەمی لكۆیــــ دروســــتكراوە لمان كاك، الستیك سورە، ســــۆل، یمنی، قاپ قاپیــــدار. كاك گرانترین و جوانترین پــــو بوو بــــۆ ئمكات ك لپســــتی ی برەكــــش دروســــت دەكرا ســــگام وكات سندرا نرخی ئئاوریشــــم دەچدینار بــــوو ك دەكات دووســــد دۆالری ئمۆ. چونكــــ ئمكات ئم پارەی دوو مســــقاڵ زری پدەھات. باوكم یكك بووە لم كســــانی وەستای ئم جۆرە پوان بووە. جگ لم دوو خلفیش ھبووە بناوی وەســــتا سادق و وەستا فتــــاح، ئم پوە تنھــــا بۆ ئاغاكان بووە وەستای سۆڵ مام سابیر بوو لگڵ فق برایم و مام مجید، دوكانیان لناو دەرگای خوارەوەی قیسری گورە بووە. وی الستیكوەستای دروســــتكردنی پســــووە ك بنكــــی تایــــی ئۆتۆمبل بوو، وەســــتا رەشید و حمیدی پیندۆز و وەستا فتاحی مام حمدئمین بوو. یمنیش جــــۆرە پوەكــــی دیك بوو وەســــتا حمدئمینی یمنی دروستی ل بوون ك وانم پئ ماندەكــــرد. ئ

كۆی دروست دەكران.لكۆی گرەكك ھی بناوی گرەكی دەباخــــان ئم گرەك چند شــــونك كردووە پیستبووە كاری دەباغییان لھ نم شــــوچاككردووە. ئ و خوریان ل ی كمانقۆچان ھی باوكم بووە. ئ بــــل دەباخان كاریانكردووە ئمان بوون، قادری حاجی رەســــول و مــــام كریم و جگ .بدوخدری ســــابیری حاجی علمان چند كسكیش ھبوون لشاری دروستكردنیان پیشــــی خنجر كۆیئنجامدەدا. ئمانی ئم كارەیان دەكرد ئوان بوون. وەستا عبدەی خنجرچی و مام ســــابیر و وەســــتا بۆرەو وەستا حمد و وەســــتا قادر و وەســــتا حاجی ،كۆیل رچــــی بووننجی خوع مانئ ھبوون. ســــپیكرەوە منجڵ ئیــــش و كاریان ئوەبوو منجڵ و قاپ و سینی و ئســــكو و مسینی سفریان ســــپی دەكردەوە. چونك كــــل و پلی چشت ل ســــفر دروســــتكرابوو دەبوو ھموو خانوادەیك سا یكجار ئم كل و پالنیان ببردبای بازار بۆ ئمی ســــپییان بكردبایوە. ئم كسی بم كارە ھدەســــتا (پیاوك بوو بناوی- عزیزی قنــــدار). ئگر خانوادە ئم

قاپ و منجنی ســــپی نكردبا ئوە خواردنوەكانیان ژەھراوی دەبوو زیانی

لدەدان. بوو كخماخســــاز ھم شــــارەدا چل كیان دەكرد. لوەی چكاری چاكردنــــ مامم بوو ك سازەكانی كۆی خماخچناوی وەستا عوســــمانی حمد مستفا بوو جگ لم كارەش كاری تنكسازی ئنجامدەدا. ئستا كوڕەك ھمان پیشی باوكــــی ئنجامدەدا. لم شــــارە چند كسك ھبوون پیشی كورتاندروونیان ك. چونكخموو جۆرە ودەكرد بۆ ھوخ تا ســــاكانی ســــرەتای شست ھروەك ئۆتۆمبیــــل بكاردەھات. چند كسك ھبوون ل كۆتاییدا دەم ئم پیشوەرانی ك لم شــــارەدا ھبووە .رینوارە دنموو شــــوم ھڵ ئگلھر ھمووی پشكوتنی شارستانیتی لم شــــارە پیشــــاندەدا دەبوو تا ئستا حكومتی ھرمی كوردســــتان ھندك لم پیشــــ و داب و نریتانی لرگای سازدانی نمایشی گورە بخستیبای روو بۆ ئــــوەی گنجكانمان ئاشــــنایتی لگــــدا پیدا بكن و بزانــــن باوك و باپیرانیان بم دەردە ســــریی ژیانیان

بسر بردووە.جگ لمانی ك باسمانكردن مامۆستای بڕز لھمان ئق باسی ل ھندك كۆی ل دام و دەزگای میــــری كردووە كدامــــزراوە دوای ئــــوەی كــــ بفرمی ر ب١٩٢٦/٧/٥ز ســــ زا لقــــ بووە بلیوای ھولر بــــووە. یكك لم دام و ك ی(ی كۆیكبگۆڕە كۆن) دەزگایانل ژووركی پشت مزگوتی (رەش) بوو ب چند قادرمیك بسردەكوتی بۆ ئوەی بچیت ژوورەك. ئم بگۆڕە وەك دەگنوە لسرەتادا بیست و پنج ھل مدییریش حوەبڕم بكــــبووە و یئفندی بووە ك خكی كركووك بووە نــــدی بووە كفوە نامیق ئدوای بكــــ

ئویش خكی كركووك بووە.ئم بگــــۆڕە بتل ب ھولر و كركوك و رانی و تق تق بسترابۆوە بپاتری

تایبت جیھازەكان شحن دەكرانوە.ل سانی ١٩٤٠ز بدواوە وەك دەگنوە ١٠٠) كانــــی فراوانكرابوو بژمارەی ھ وازی منیشر شسم بگۆڕە لل). ئھ

و جرەسی دەستی كاری دەكرد.بڕوەبری تلی دوای (نامیق ئفندی) ی كماند بووە ئملی محالح عس

كاریان لم بگۆڕە كردووە ئمان بوون.بپی ئم بشی ك كاریان تداكردووە. چونك ئم بگۆڕە ئم بشانی لخۆی

گرتبوو.١- سعید محمد ك ناسرابوو ب سعید بروسك ئم پیاوە لگڵ ئمی ك دوای ئمانی ك باســــمانكردن بروەبری (بروســــكیش) بــــوو وەكاری بگۆڕەك

ئنجامدەدا.٢- عتاواــــ لســــر تلفۆن كاری

كردووە.٣- میــــرزا كمــــال قدزەیی لســــر

تلفۆن كاری كردووە.٤- مال سعید مستفا گورزەیی لسر

تلفۆن كاری كردووە.

٥- ئیبراھیم برید لسر تلفۆن كاری كردووە.

٦- عبدول رەزاقی حم سدیق. لسر تلفۆن كاری دەكرد.

٢- بسیش چاكردنوەی تل لناو ئم بگۆڕە ھبوو كــــ كاریان چاككردنوەی ئم تالن بوو ك لرگا خراپ دەبوون ئمانی بم كارەش ھدەســــتان: ١- قادر رەشید. ٢- سعید دایی. ٣- سعید

٤- قادر حمد. ساح. .یرمانگم فك بوو لشش ب٣- پۆستكاریان ھنان و ناردنی نووســــراو بوو بۆ ھموو عراق. پــــاش ئوەی پولك دەدرا. دەمانخســــت زەكزەرفی كاغ لنــــاو دەمی برید ك لچند شــــونك لدیوار بســــترابوو ك سندوقی سوور بــــوو لكۆی لناو بازاڕ یك ســــندوق ھبوو لتنیشت دوكانی باوكم برانبر دەرگای قیسری گورە. یك سندوقیش لسر جادەبوو نزیك كۆن كتبخانی كۆی. یككیانیش لبردەم فرمانگی بگۆڕە كۆنكی كۆی بوو. ئمانی كاری

پۆستیان ئنجامدەدا ئمان بوون:١- سید عزیز شخ محی الدین بیانیان

زوو نامیان لبازاڕ دابش دەكرد.٢- عبدالخالق سید عزیز بیانیان زوو

نامیان لبازار دابش دەكرد.٣- عبدولرەحمان كریم شوان بیانیان

زوو نامیان لبازاڕ دابش دەكرد.٤- بشكی دیك ھبوو لناو ئم بگۆڕە ك كاری پــــول فرۆشــــتنی ئنجامدەدا. ئمی بم كارە ھدەستا. شخ جمال

سید ئحمد بوو.مــــن لبیرم ك دەچوویــــن بۆ تلفۆن ئمی كلســــر تلفۆنكان كاریان دەكرد ھمیشــــ ھر ھاوار ھاواریان بوو دەیان گوت (تق تق رجات لدەكم رگام بردە كۆیت لگدای). تق تق گوی ویش دەستی دەكرد بوجا ئئ دەداینجنودان. ھموو ئم فیشی دەردەھناو رەكناو ئام ی دەخستكی دیكیفیشئوجا زەنگكی بدەســــتی دەسوڕاند، براستی ئگر ئم كارەم بچاوی خۆم ندیتبای باوەڕم ندەكرد ئم لكۆتایی سانی پنجا و سرەتایكانی شستكان جاری وا ھبووە س كاتژمر چاوەڕمان كردووە لگــــڵ باوكم تا (ھولرك یا كركوكك)مان بۆ وەرگیراوە. ئگر باس و سرگوزشــــتی ئم بگــــۆڕە بۆ نوەی .ریان دەسوڕموە ســــینســــتا بگئئمبوو ژیانی ئم ســــردەم لسانی ھشــــتا ئم بگــــۆڕە گــــۆڕدراو، بگۆڕە كۆنكی كۆی ئســــتا وەك یادگارك لناو سرای كۆیی. ئمانی ك لناو ئم بگۆڕە كاریانكردووە ھیچیان نماون ژیاندا ك ســــیان ماوە لك نھا ســــت

ئمانن:١- شخ جمال سید ئحمد.

٢- عبدولرەحمان كریم شوان.٣- عبدولرەزاق حم سدیق.

لم ســــردەمی ئمــــۆی تكنلۆژیا ت لوتووە مرۆڤ دەتوانشكوەندە پئچاوتروكانكدا پیوەندی بگری بھموو

.رینپان و ب م دونیایكی ئبستبشی دووەم

وەرەكانی كۆنی شاری كۆیریت و پیشر داب و نسوتر لربكی بوەیروونكردن

زــــد*

زـد ژمارە (٩٦)ی ئایاری ٢٠٠٨/٥/٢٢23جۆزەردانی ٢٧٠٨ی كوردی

تمان ھاتوونكمامجار بنكبۆ یگوندی"كردز"و نیشتج بوون، خدر محمد و خسرۆ عباس معمر كوڕی ئحمد ئاغانو مڕدار بوونو لبارەی ھاتنیان بـــۆ گوندی مال كاغا، چندین

وانی ئكم راستییب ،یھ قســـیانی گییكان لدەشـــتی شارەزوور دەبن و تووشـــی دووبرەكی و كشـــی و نـــاوە ھۆبـــن و لتـــی دیكۆمھدەدەن و ك ئوكاتی بھرەمی شرە، سرۆكی خك بووەو سبارەت ب دوو برەكایتی لگڵ كوڕەكانی زاھیر بگی جاف، كشـــ پیدا دەب، ك جافكان رە"و لناوی"شبووە بكیان ھگســـســـرۆك عشـــیرەتی ئمیان نابوو، ب مـــی ئشـــیرەتی گع ربۆیھئیھانو جون دەزان دەیكن بشـــڕو چندین پیـــاو ل جافـــكان دەكوژن، بۆیـــ ئحمـــد ئاغای كـــوڕی بھرام شرە بئاشتی رازای ناب لگڵ زاھیر بگ.. بۆی بخۆو عشـــیرەتی گی دت خـــوارەوەو دەگن كاول كردز و پاش مردنی بھرەمی شـــرە ســـرۆك عشیرەتی گی ل شارەزوور ناچار دەبـــن، دن ئحمدی كـــوڕی بھرامی شـــرە بزۆر دەبنوە بۆ سرۆكایتی و ئحمد ئاغاش تنیا عباسی كوڕی دیكش ئوانی دەگڕتـــوە، لگی كـــس ناگڕتوە، خســـرەو، خدر، معمر لوان كوڕكـــی خدر ك ناوی عا بـــووەو ل كندنـــاوە، گوندێ منداكانی دەكاتـــوە، ئاوەدان عاعا"كامـــال، دەروـــش، فق خدر، حاجی سیویل، علی"ین، تنیا حاجی حوســـن كـــوڕی حمدی و كـــوڕەزای

بۆی ،ڕدار دەبو مـــد ئاغایحمـــئدەكرێ بین ســـرەتای دروســـتبوونی گوندی مال كاغا لرەوە دەستپدەكات.

ھر سبارەت ب گرارییكان لچندین شونی دیكش وەكو گوندەكانی""كردز،

كورتانـــدرو، كـــرزۆر، مخمـــوور، چغمیـــرە، ،ـــعا دارەخورمـــا، پونگین، دووك، سوربش، شراوە، پاالنیـــان، ترپ ســـپیان..." دەربارەی ھاتنی ســـیدەكان بۆ مال كاغا، سادق مووســـا دە: ل مال كاغـــا مزگوت دروستكراوەو پویســـتی ب مال بووە، تن دسید حتی ســـبۆ ئیمام بۆیگوندو ئویش دوو كوڕی بناوی"سید

.دەب"وید عدو سممحھاتنـــی دزەییكانیـــش بـــۆ مـــال كاغا بـــۆ ئوە دەگڕتـــوە، كوا كاتی خـــۆی برەبابی دزەییان ل قوشتپ دادەنیشتن و خكی زیرەك و زمانزان بوون توانیان لرگای لگوندەكانی ئوكاتـــوە دەســـتی كندناوە بوببنـــوە، ئو موكانی ك ھی خكك بوون بر لھاتنی برا گورە ئاغاكانی دزەییان بكو ھی ئو كسان بوون ك پشـــت بپشت بۆیان مابۆوە، تاكو سای"١٩٣٨"ی سردەمی مویـــن و كارەكانی"الین"كئینگلیزو ت

ئندازیاركی ئینگلیز بوو.. ھرچندە خكی مال كاغا ھموویان یك برەباب بوون، بم لنو خۆیاندا نن، بۆیبا دەبن و دەچن ئاغا دەھناتلیـــك كاتتا بینـــرا، دوو دیوەخان، یككیان محمودی خدری پاشاو ئوی دیكیان كخوا رەحمانی خارندی گی ل مال كاغا پیدابـــوو، ھر الیو برا گورەیك، بـــم لبرئوەی خدری

پاشای خوارزای كخوا ئۆمری خۆمان بوو، كوا ئحمد پاشای باوكی خدری پاشـــا لگوندی عا دادەنیشت سای ١٩١٢-١٩١٣، الفاوـــك گونـــدی عای دەبات، ئحمدە گچكـــ باوكی خدری پاشـــا ك ھشـــتا لقبی پاشـــایتی وەرنگرتبوو، بـــم پیاوكی تا بی زانـــاو دانابوو، توانـــی لھولر بە پارەیك وەربگرێ و خۆی بكات خاوەنی چند گوندك و توانیشـــی خزمایتی كان بـــكات و ژنیان لییڵ گگل ..دایك بببخوازێ و خدری پاشـــای لئیدی سردەمی تسویو الینی ئینگلیز زۆركس زەوی دای ئاغاو ھشـــیانبوو زەوی ندا، بۆی لوكات"١٢"كس لگڵ ئاغا تكدەچـــن و زەوی و زەوییكانی خۆیان تاپۆ دەكن.. ئوكاتی مالكانیش ی باشیان بینی بۆ ئاغاكان، چونكرۆمالكان بخكیان دەگوت: خودا بردی گورەو گچكی داناوە، دەب براگورەو برا گچك ھب. تنیا مال ساحی گۆزە پانك نب ل برژوەندی جوتیارەكان ل دیبگ فتـــوای دا، ك زەوی ندرت گۆزەپانك ویش لپاشان ئئاغا. ل ب

ھات ھولر. سبارەت ب دروستبوونی قبرستانیش سادقی موسا گوتی: كاتی خۆی ل مال كاغا مردوویان ب دەبردە"حوسنی غازی"ل مخموور وغ بۆ قبرســـتان بمستی ناشتنی، غازی"گۆڕستانك ل"حوسنی چونكلپاشـــان بناوی"غریبان"، ھبووە خكی گوند دوو كسیان تگبیر دەكن بۆ مـــردووی خۆمان ل ن باشـــو دەمخموور بنژین و بۆ ھر ل مال كاغا ننژین، ئوەبوو"مال ســـید حسن و حاجی رەســـول" لنو خۆیان بیار دەدەن ھر یككیـــان ئگر مرد ئوی دیكیان ھر ل مال كاغا گۆڕی غریبان بكینـــ گۆڕســـتانی مال كاغـــاو لرە بنژرین. ئوەبوو"حاجی رەسول"كۆچی دوایی دەكات و مال ســـید حسنیش

ھر لوێ دەیشارتوە.. ســـبارەت بـــ ھنـــدێ گردۆكـــو ئـــو بیـــرە ئاوانـــی لـــ مـــال كاغـــا بدرخان بپویســـتی زانی رای"خدر فرحـــان خالند"وەربگرێ و ئویش گوتی: ئـــو بیرانی كـــ ئاویان ھبوو بناوەكانی"بیری خمرەو ماسو سید و مام عدۆ و شـــیرناوێ"جمیل"و بیرە تاراویش ھبووە، ئاوەكی تاڵ بووە، ب ســـبارەت ئبوبكر" ھروەھا"مجید كارگـــ گچكانی مـــال كاغا گوتـــی: چندین كارگی گچی لبووە، لوان"كارگی گچی حاجی شخ محمد خلیل"حاجی یاب جمیل، حاجی عزیز حمدەمین، بارەت بحاجـــی رەئوف رەحمـــان، ســـگرییكانـــی مـــال كاغاش"خـــدر فرحان"گوتی: گری لـــ چیـــای قرەچـــوغ ھبووە بناوەكانی"گـــری قـــاژە، دۆرە گری باریكـــ، تاراوێ حاجی مســـتفا، مام چند لمانـــش ناران"جگ موســـا، كندك ھبووە لوان"كندی كۆندڕان، ماران و كندی غران"بازاڕگاش ھبووە كـــ مولكی جمیلی بـــووە، ھرچندە گونـــدی مال كاغا ب كشـــتوكاڵ ژیانی

بردۆتســـر، بتایبتی بخوكردنی ل ین پاوانی باشی لدە ت كڕومامچیای قرەچووغ، ك سرچاوەی لوەڕە بۆ ئاژەداری، ئوەشیان سرچاوەیكی

باش لڕووی ئابووریی و داراییوە. ناسھ كۆتاییدا بمام سادقی موسا ل

سواری و فرمســـك قتیس ماو گوتی: مخابن ئوگوندە لسای ١٩٨٦ لالین حكومتی عراقوە تكدەرێ، ب پاپشتی شمی ھاروونی لكاتی تكدانی گوندی دەبت ئاوەزاوایكی ھاروونی شمی بناوی"حاجی رەحمان"ك ژنیان خوشك :حاجی رەحمان دە ب مبووە، شـــ :یدەدرێ. پك نـــبا خانووی تۆ تتكیدە، خۆ من لخكی گوندی زیاتر

نیم.مال كاغا لســـای ١٩٨٤ چۆدەكرێ، لپاشـــان وەكو گوندەكانـــی دیك بر شـــاوی تكدان دەكوێ و خككش

ج نیشـــت " ە و تیفا ل " ی ند گو ل ١٩٨٧ لســـای ئینجـــا و دەبـــن دیسان"لتیفاوە"تكدەدرێ و ئوجارەیان دەچن ئۆردوگای"خبات" خانوو دەكن و پـــاش ئازادكردنی عـــراق ھندكیان وە بـــۆ گوندی"مامزاوە"چونكنڕدەگدیان بۆ كونـــ وت لدەدات و نزیك

دەبنوە.. سبارەت بئستای مال كاغا"عمید عبدولقادر عزیز"بمجۆرە دوا: پاش تكدانی گوندەكمان

ك نزیكی"٥٠-٦٠"ماڵ دەبوو ھموویان ئامۆزاو خزم و كسوكاری یكتربووین.. ئمۆ ھندێ لخزمكان ھاتوونتوە گوندو ئاوەدانیان كردۆتوە، بڕاســـتی جـــگای دخۆشـــیی ك جـــار بجار دەچین مفتنی خۆمان ك ئســـتا ئو

مان لون"ئحمدی حاجی فرحان، رزگاری مال محوسین، كیژانی خزانی مـــام كانبـــی، كاوە رەســـول، علی برنامیكی حكومت شندە"ھیوادارم ھب بۆ ئاوەدانكردنـــوەو دابینكردنی مژووی چونك خزمتگوزارییـــكان.. گوندی ئمـــ بقد مـــژووی چندین

.یشاری نولـــدوا قسكانیدا"ســـادق موســـا كامـــال" گوتی: ئســـتا مالكاغمان ئاوەدانكردۆتوە، ھرچندە خۆم لشراوەم، بم رۆح و گیانم بقوربانی مال كاغا دەكم.. مال كاغا قیبلی من، ھرچندە چندماك

م دەشـــبال كاغا، بوە متڕاونگئوە بگوترێ خكك توانای گڕانوەی نیی، چونك پداویستی و خزمتگوزاری پویست وەكو"شقام و ئاو و كارەبا و قوتابخانو نخۆشخانو بنكی پۆلیس

و..."مال كاغا زدی ئوكسانی ك لوێ لدایكبوون و باب و باپیرانیان لوگوندە شـــگ و روون الم پروەردەبـــوون. گوندەكمـــان با دەكات و لپیاوەكانی خۆشمان رادەبینم وەكو پشان بازووی ل ھمان و كارگكان بگڕ بخن و

خككش مڕومات بخوبكات.. مـــن دژی ئـــوەم خـــك بـــ ورگ بیربكاتوە، دەب بمشك بیربكاتوە .دەستی شاربگوند چاوی ل و ناشبچونكـــ ھـــر گوتیانـــ برھمكانی دانوو بروبوومی سپیایی لگوندەوە

دەگاتشار.. ل ی زۆرن جگكۆتاییشـــدا گوتـــی: گلشـــارەزوور و باكایتـــی و گو زۆر شونی دیك.. ك ل رەسندا سر بھۆزی گورەی"جاف"ن، ك بسدان

تیرەی لدەبتوە.. كی دیكندین خچ نی باســـشـــایل مـــال كاغای لدایكبـــوون و گی ك"ال خدری دەشتم" وانبوون، لنباوكی نووسران"موئمین دەشتی و كریم دەشـــتی"و مال سید حسن و ھردوو وید عد و سمید محی ســـكوڕەكو چندین خكی دیكش ل گییان ھكوتوون، لوان"حاجی عوســـمان گی، مام یاســـین كردزی، شھید كاردۆ گـــی، شـــھید خورشـــید، شھید جوھر، شھید ئمیر، شھید بختیار، نامیق علی قـــادر، بھرۆز گـــ، عمید عبدولقـــادر عزیز،

محمد و مســـعود، حاجی عوسمان، مام حوسن سمایل، مال بھرام، ھدی

گی، حمید ئبوبكر...." ین كش دەكسانوكبووردن لداوای ل

...ناومان بیرچوونتحسینی رەحمان گی باسی گۆڕستانی مردووەكان دەكات و دە: كاتی خۆی مردووەكان ھموو نی غازی لگۆڕستانی حوس دەبردرانمخموور، نك ھر ئم بكو ھموو گوندەكان وابوون، مردووشمان ب وغ دەگواســـتوە كوا لسر پشتی بھۆی دار یـــان كاریت دارە بازەیك لســـر پشـــتی وغ دروســـتدەكراو مردووەكی

زۆر دەبسترایوەو درژدەكراو لسر بئاســـانی دەگوازرایوە، بم پاشان بووە ئاســـایی گۆڕســـتان ل گوندەكان

ھبت. ســـبارەت بزـــد خاتوو كیژانـــی خزانی حاجی كانبی گوتی: من مندای ئرەم و چندساڵ ل دەربـــدەری بووم، ھـــردەم چاوم لگڕانوە بوو بۆ مال كاغاو ئۆخش وا گڕاومتوە، بردەركی خۆم بھموو

موكی بغداش ناگۆڕموە. ھر ل مال كاغا چاومان كوت ب حاجی عوسمانی عاـــ ك گوتی: من ئســـتا ھاتوومتوە زدی خۆم و خاننشیم بم بداخوە حیســـابی كۆن ب نشـــینی ب خان ك ی ١٩٧١ كم و فلسی ساحیســـابی درھماددەی"٣٩-٥٦"لـــ بیارك دەرچوو، مخابن بـــۆ حكومتی نوـــی عراقی و حكومتـــی خۆمان چاوك بـــو ماددە تدا داناخشـــننوەو چاكســـازییكی بكن، زۆر ســـیرە كـــ دەی ئوەی مردبوو"٤٠"ســـای تـــواو نكردبوو.. باش مردوو بدەست خۆیتی بمرێ یان

نمرێ!. ھروەھا محمد موختاری مال كاغا ھات قســـو گوتی: ئســـتا خكی مال كاغا بجددی لھوی ئوەن ئرە ئاوەدان بكنوە، پاپشتی بب ئاوەدانكردنوەش بم حكومتی ھرمی كوردســـتان نابت، ك ئاســـانكاری بۆ خككـــ بكات و زەمینســـازی بكات لـــ جبجكردنی پداویســـتییكانی گڕانـــوەی خك وەكو جادە، ئاو و كارەبا و قوتابخانو

نخۆشخانو ھتد..ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

* گۆشـــیك ھمـــوو ژمارەیك گوندك بســـر دەكاتـــوە، كـــ زدی ئو كســـانی كـــ ژیانی

مندای و مردمندای بسربردووە

زــــد*

ی منال كاغا قیبلسادق مووسا: م

مال كاغا

سادق موسا

ئاھنگی سانی حفتاكانی مال كاغا

تحسینی حاجی رەحمانحاجی عوسمانی گیكیژانی خزانی كانبیبیرە تاراوێ

پاشماوەی گوندی تكچووی مال كاغا

قبرستانی مال كاغا

سید محمدی سید حسن حاجی عوسمانی گی سید عوی سید حسن

ئا: بدرخانگوندی مال كاغا لرووی جوگرافیاوە، دەكوت بناری زنجیرەچیای قرچووغ و ل رۆژھتی

ال كاغاش گوندی كۆزە پانكباكووری م ڕەش و لنپرۆژ ئاواش گوندی ك و لگوندی گردەشینھی، مژووی دروستبوونی بۆ ساكانی ١٨٣٨ی زایینی دەگڕتوە.

دان گوندی دیكو گوندەو سناوە، دیارە ئنددەشتی كگوندەكانی ل ل ككال كاغا یگوندی مبر شاوی تكدان و گواستنوەی زۆرەمل بوون..

پاش پرۆسی ئازاكردنی عراق، گوند نشینكانی دەشتی ھولر، بتایبتی كندناوە گڕانوە زـــدی باپیرانیـــان، كـــ ھریكیان ل گانـــوەی چیرۆككی خۆی ھی، گونـــدی مال كاغاش پگی مژوویی خۆی ھبووە لناوچكداو لبناری قرەچووغ، ك عشیرەتی"گراری" یا"گی" ھردووكیان یك شتن، چونك"ل سلمانی دەن: گی و ل ھولریش " بۆت"گراری"بوناوەندە گیشتوون، پش ١٧٠ساڵ برئستا رەشماڵ نشین بوونو پاشان خۆیان تدا دامزراندووە.. دەربارەی یان"سادق موسا كاكندەواری گباشی زانی مامۆستاو خودرخان بدی خۆی بال كاغاو زگوندی ممال"بدون و چیرۆك و ســـربوردەی گوندی مال كاغا بگتوە، ھرچندە"مام ســـادق"ئمۆ

چۆت گوندی"شراوە"و لوی نیشتجی، بۆی بمجۆرە بۆ "زد"دوا:

راوژكاری مژوویی: د. عبدول علیاوەییراوژكاری زمانوانیی: د.وریا عومر ئمینراوژكاری رووناكبیریی: د. ھیمداد حوسن

راوژكاری كــلتــووری: خالید جوتیاربشی كۆمپیوتر: ئیـوب یوسـف ئبوبكـر

ناونيشان:كوردســـتان، ھولر، شقامی ئاراس،

باخانی سردارینۆرماڵ: ٠٦٧٩ ٢٥١ ٠٦٦

مۆبایل: ٥٨٧٨ ٤٥٥ ٧٥٠ ٩٦٤ +سلمانی، باخانی رەحیمی مال علی

مۆبایل: ٨٥٥٤ ١٥٩ ٧٧٠ ٩٦٤ +

بدرخان یكم ھفتنامی ئھلی ئازادە، دوای راپڕین ژمارە سفری ل ٢٠٠٠/١٠/٢٢ ل سلمانی دەرچووەو ھموو ٨ و ٢٢ی مانگك دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان ل باشووری كوردستان دەریدەكات

bedrxan@yahoo.com

خاوەن ئیمتیازو بڕوەبری برپرس:حمید ئبوبكر بدرخان

بڕوەبری نووسین:محمد گۆران

ستافی كارا:حســـن یاســـین، نازم دبند، قاســـم محمـــد، ھمن جمیـــل، ھوراز

محمد، محمد فتاح، نافیع دیبگیی، عبدولەحمان معروف.

نخشساز:ئاسۆ حسن ئحمد (٠٧٥٠٤٤٧١٨٢١)

رۆژانـــ بپـــی خاســـیتی كارە مـــن خۆمانـــوە وەزیفییكانـــی وەزارەت لـــ "خاتوو"تاڤگـــ و تاچند لسرئوەی مانمشتومراســـت ئو كچـــ جوانـــ یا ئو گنج جوان دەكـــوژرێ یان خۆی دەكوژێ بھموو شوازەكانییوەو ب ووردی كاریشی لسر دەكین، تاڤگ"داش كم دواییانت لتایببخان" وەك بڕوەبری پۆژەیكی ھاوبشـــی وەزارەتی مافی مرۆڤ و قونســـولیی بریتانی و"من"وەك ل دەســـتگرتنی الین ھونری و ســـتبم می، بۆ ئكیاندنراگ ڕو كۆمگ تواناكانمان خستۆتلكدانوەو بیروبۆچوون ل ھزرمان مانبۆچی ئ" رەی كردووە، ككچ

خۆیان دەكوژن..؟؟". كارەمانـــوە ئـــم ھربھـــۆی پشدەرو دەڤری"ژاراوە"ی چووینلـــ گوندەكانی حوزی"شـــنوت" رووبڕوو قســـمان لگڵ ژنان و كچان و پیاوانی ئم گوندان كرد.. چووین"وەرت"ئـــم دیســـانوە گوندەی ھمیشـــ النكی شۆڕشی نوێ بووەو بارەگای پشـــمرگی چاپخانی"كۆم"تیایدا لبووەو ببیریشـــتان كـــردووەو كاری دنموە ك رۆماننووســـی گورەی موكری"یكمجار كورد"محمـــد لـــوێ چیرۆكی"ســـگوەڕ"ی، ناوەتوەو فرتنی نووســـیوەو ئگر"مام جالل"نبوای لســـر ئســـتا رەنگبوو چیرۆكـــ ئـــم مراسیمكمان بۆ ھنانوەی ئسك و پروسكی"موكری"ســـازدەدا.. دەی ئمـــ بـــۆ دەرفتكی تـــر.. بم لھمووی سرنجاكشتر لكاتی ئـــم دیدارەمـــان لگـــڵ كچان و ژنانی ئم گوندە قشنگ جۆرك راشـــكاوانمان لبیركردنـــوەی لالینـــی قســـكردنی ئمان گوێ لبوو، یكـــ لمان كچكی تازە وە ھاترمییگیشتوو زۆر بگپدوان و گوتی: "دەب تاوانی كچ چی بت باوك و برا جاسووسی بسر

كچكیانوە بكن...". من لپرســـیاری ئم كچ ھســـتم ب مزلومیتی ئو كرد، ھســـتم بوەكرد كـــ دەیانوێ خونكانی ئـــم كچـــ زیندەبچـــاڵ بكن و نایـــن مرامكانی چكرە بكات و ئو ســـۆزە پنگ خـــواردووەی

ھبژرێ...دیمنكـــی دیكی كچـــان و ژنانی ئم گونـــدەم زۆر بـــ جورئتوە دەدی، زۆربیان راشـــكاوان باسی كشـــكانی ئم دیاردەیان دەكرد.. ھستتدەكرد ل ساۆنكی مۆدرنی شـــاركدای و كۆم پسپۆری ئم بوارە دانوســـتان دەكن.. بۆی من زۆر بڕاســـتی دەزانم ببردەوامی بۆ ئم كشی ژنان خۆیان بدون، باشتر حقیقتكان ئوان چونكدەزانن.. ئوان شت خفكراوەكان مم خموو ئروو.. ھ وردتر دەخگورانـــش لالی ژنانی گوند زتر موایپ وە.. بۆینگی خواردۆتپژنانی"وەرت"و بۆ كۆنفانســـك ژنانی گوندەكانی دیك دوور لھموو زانستكارو كسانی و پسپۆرایتی قم بدەستكانی نو رۆژنامكان سترێ، چونكپرسراوەكان ببو ل دوور ل ئاسایی دانپیانان، قســـ یننوان دەتگرتوشـــكراوەكانی ئقناعتك بۆچی"رەش كوژی ژنان

."ئارادایل

كــۆنــفــانــســــك بــۆ ـــــــ"و ـــی "وەرت ـــان ژنگوندەكانی دیك بگرن

بدرخان ل سایتكانی kurdistanOnline و pukmedia بخونرەوە

نازم دبند - قاھیرە

ئا: بدرخاننووســـری ئم كتب كـــ"د. ئومد تـــزی جۆزەلی"یـــو، ئیبراھیـــم ماســـترەكیتی لبشـــی مژوو، بم كتگوتی: ئ بم كتبارەت بس ناونیشـــانی"ژیانی زانســـتی لـــبششم لســـدەی ئربل(ھولر)" حوتمی ســـدەی ناوەڕاستی تاكو كۆچی، كتبكی زانســـتیی لســـر شـــاری ھولر، بتایبتی لســـر م شارە گرنگكی شارستانی ئنالیكـــ الینی زانســـتی باســـدەكرێ و

بخۆوە دەگرت. لـــم كتبـــدا رۆـــی زانســـتی ئم شـــارە درین"ھولر"باســـدەكرێ، بتایبتـــی لســـردەمی حوكمانی گی كتابزبانـــی و ئمیرنیشـــی ھھولر نك ھر لالینی شارستانی

رۆكی زانستیشـــدا لالینی بكو گرنگی بینیوە لمژووی ئیسالمیدا.

ئیبراھیم جۆزەلی ئومد د. ھروەھا بم كتزیاتر دواو گوتـــی: گرنگی ئلوەدای ك تیشـــك دەخات ســـر گشانوەی ژیانی زانستی لھولر، باســـی بنكـــكان و دام و دەزگاكانی فركـــردن و خوندن و بوكردنوەی زانســـت دەكات، ھروەھـــا ئامـــاژە بۆ گشـــت زانســـتكان دەكات ك لم شارە پرەی سندووە، وەك زانستی شـــرعی و پراكتیكـــی و ئدەبـــی، تنانـــت لم بوارە زانستیانشـــدا ئامـــاژە بـــۆ زانایكانی ئم شـــارە دەكرێ، ك ئمانش دەستپشـــخر زانســـتی رۆی لدیاریكردنی بوونئم شارەو پشكوتنی لسر ئاستی جیھانی ئیسالمی. ئمش بگیكی

گرنگـــ بـــۆ بدیارخســـتنی رۆـــی ئم شـــارە ل مژوو و شارســـتانی

ئیسالمیدا. شاینی باس ئم كتب سرچاوەیكی گرنگ بۆ بدیارخســـتنی رۆی شاری زانســـتدا، لبواری درین ھولری بۆ یســـۆزاند ھـــروا خزمتكی خوندنوەی مژووی شارستانی ئم

.ویستشارە خۆشئمـــش بنـــاوی دەزگای بدرخان پیرۆزبایـــی لـــ د. ئومـــدو خكی

بشڕەفی شاری ھولر دەكین.ئم كتب لـــ بوكراوەكانی دەزگای چـــاپ و بوكردنـــوەی بدرخانو ل چاپخانـــی رۆژھت ل ھولر برگ كاری نخشسازی چاپكراوەو ھیدایت خلیل نخشساز لالین

مام شخوە جبجكراوە.

ھولر و كتبی ( الحیاة العلمیة في أربل ) من القرن السادس حتی منتصف القرن السابع للھجرة

چاوەڕوان بن ... بم زووان ئینسكلۆپیدیای ھولر ل (١٠) برگ بخونرەوە

لرھو

- وا

ی نان

پخچا

ئینســـكلۆپـیدیای ھولــر(ئربیل)