بروسكی كۆسرەت رەسول علی جگری سرۆكی ھرمی كوردستان بۆ باراك ئۆباما

زۆر برز جنابی باراك ئۆباماسرۆكی ھبژردراوی ئمریكا

سوكی گرم...بناوی گلی كوردستانوە، گرمترین پیرۆزباییتان ل دەكین ب ھبژاردنی مریكا دەردەخات كلی ئورەیی گگ مریكا كتی ئرۆكایزتان بۆ سڕبباوەڕتان ب دیموكراسی ھیو جیاوازی ناكن ل نوان ڕەنگ و ڕەگزداو كستو بتوانیتان ئ نابتان دەردەخات كی خۆڕاگری جش نیشانمئ

بشكنن ك ھبوو.من پم وایو حق ئو ڕۆژە بكرت ڕۆژكی مژوويی ل ئمریكاو سرتاسری

جیھان، ك ڕۆژی نمانی تفریقی ل نوان ڕەنگ و ڕەگزدا.ئم وەكو خكی كوردستان سوپاسی زۆری ھلوستی ئازایانی سرۆك بوش دەكین ك ل سردەمی والیتی خۆیدا گورەترین دیكتاتۆری ناوچو

جیھانی لناوبرد ك سدام حوسنی دیكتاتۆر بوو.داوا ل جنابتان دەكین وەك سرۆكی زلھزترین و گورەترین وتی دونیا خكی كوردستانتان لبیربت و پشتیوانیمان ل بكن بۆ ئوەی سیستمی نیزامی سیاسی ل عراق ك خكی عراق ل دەستوور دەنگی لسر داوە

.تییفیدرا ت كبكر جبدی و جتبھروەھا ل ڕگی جنابتانوە پیرۆزباییكی زۆر ل جۆزف بایدنی جگرت

دەكین.دیارە دروشمی جنابتان ل ھبژاردنكان گۆڕان بوو ل ئمریكا، ھیوادارین كین زیاتر لتمیلل مئ ت كتایبوە بتش بگرمی ئناوچ و گۆڕانانئ٥٠ ملیۆن كسین و تا ئستا كیانكمان نيی، بۆی چاوەڕوانین ئم دروشمی

گۆڕانی برزتان كردۆتوە وەزعی میللتكی ئمش برەو باشتر برت.لگڵ ڕزی زۆرماندا.

كۆسرەت ڕەسول علیجگری سرۆكی ھرمی كوردستان

ھفتنامیكی رۆژناموانیی گشـــتیی ئــــازادە

دەزگای چاپ و بوكردنوەی "بدرخان" دەریدەكات

ژمارە (١٠٦) شمم ٢٠٠٨/١١/٨ زایینیبرانبر ب گڕزانی ٢٧٠٨ی كوردی

سای نۆیمبدرخانی و لسر الچ لموپاش، ل گشت الوە دەتانھاڕن وەكو ئاش

كی نووسین قورسترین شتسابیر رەشید: دەستپل دیمانیكی تایبت ب بدرخان سابیر رەشید چیرۆكنووس و رەخنگری بتوانای بواری ئدەبی راشــــكاوان لئزموونی خۆی دەدوێ. ســــبارەت ب لكجیاكردنوەی شوەو ناوەڕۆك لچیرۆك، دە: بگومان لكدەكرتوە، چونك ھردووكیان بب یكتری ھناكن، چونك ن شوە بب ناوەرۆك دەب و ن ناوەرۆكیش بب شوە دەب، بۆ نموون ئگرچیرۆكنووسك ناوەرۆكی چیرۆككــــی بھزب، بم زمانكی لڕ و الواز

ب ھیچ كسك تاقتی نیی بیخونتوە ...ل١٨

د. نبز مجید ئمین:وشــــی كورد ناوك بــــۆ نتوەیك بكاردــــت كلســــنووركی جوگرافی و بســــردەبات ژیــــان دیاریكــــراودا خاوەن مــــژوو خــــاك، پكھاتیكی ئابــــوری كۆمیتی مرۆیــــی و یك ك ،یش ھرەكی ھاوبــــزمانی ســــلقك لبنماــــی زمانوانی (ھیندۆ

ئوروپییكان) ...ل٢٣

سرنووســـری محمـــد كاوە لـــ دیمانیكی كوردســـتانی نوێ ئازادو ب سانسۆر ل بدرخاندا باس

ل ژیانی تایبتی خۆی و كوردستانی نـــوێ و ھولـــرو ئـــازادی بیروڕاو رۆژنامنووســـی ئھلـــی و حزبی و

وەری دیكندین تـــخۆو چربســـدەكات.

سبارەت ب بوونی ئازادی و نبوونی سانســـۆرو ھی سوور ل رۆژنامی

:كوردستانی نوێ، دە ،وەیوانچپب مم ئدەتوانم ب چونك ئاســــایی ك حزبكی گورەی وەك یكتی ل ئاســــتی كوردســــتان و عــــراق و ناوچكــــ و دنیاشــــدا برپرسیارتییكی زۆری لسر شان بت و رۆژنامكیشــــی بو ھۆیوە ھندێ ھی ســــووری ھبت، بم ئم ل ســــتافی كوردســــتانی نوێ ھ وەمان داوە كی ئوھ میشھســــوورەكان كاتر و كمتر بكینوە و پانتایــــی ئازادیی زیاتــــر بكین، ڵ رۆژنامگــــر لگش ئربۆیــــھحزبییكانی دیك بــــراودی بكیت، شــــك دەگرێ و ل تر رەخنئازادانو كموكورتییــــكان دەكۆتــــوە و بــــڕووی قم رەخنگرە دەرگای

جددییكاندا كردۆتوە. وەی كبارەت بكۆتاییدا، ســــ لــــئازاد جوندیانی برپرسی راگیاندنی دە یكتیی نیشتمانیی كوردستان

"ئمــــش راگیاندنی ئازادین"، كاوە محمد،ل وەمدا گوتی:

لراستیدا بدەق ئو قسیم ل كاك ئازاد نبیســـتووە و نخوندۆتوە، بـــم پموای لو ســـیاقدا ئوەی وتبت ك زۆر جار رۆژنام ئھلییكان بخۆیـــان دەن (رۆژنامـــی ئازاد) كان بحزبییـــ وەی رۆژنامبۆئـــكۆیل ناوزەد بكن، لكاتكدا ھدووال كیش لژەیئازادی و رك لژەیرسانسۆرمان ھی و ن ئوان ئازادن و

ن ئمش نوزاد!

كاوە محمد سرنووسری كوردستانی نوێ: ن ئم ئازادو ن ئوانیش نوزاد!

ك خریت عوسمانلییكی گیاندە مام جالل؟پاش دڕاندنی نخشی كوردستان لالین تورك رەگزپرستكانوە، بدرخان وردەكاریی ھنانی نخشـــی عوسمانلی ل موسوە بۆ سلمانی ئاشكرا دەكات، ك لالین (ئبو عیماد) بھاوكاری (فارس ئبوبكرو حمید بدرخان) ل ری (ئاراســـی شخ جنگی)و

بئاگاداری (فرید ئسسرد) گیندرای سكرتارییتی مام جالل...

ل٣

ل٤

پۆشیاو كارۆخ لسمای ئازادی ژنكی سرشتدا

ل ھونر

عارەب عوسمان باس ل ئزموونی خۆی ل بواری ھونری و گشتكردنكانی بۆ وتانی ئوروپا بۆ ناساندنی حیران دەكات و سبارەت بدەسپكی حیران گوتنی دەت: نزیكی ١٥ ساڵ دەب بسر كۆچی دوایی رەحمتی رەسول بزار گردی، برادەرانی مۆسیقاژەنی وەكو مامۆستا سید ئحمد برزنجی رەحمتی و مامۆستایان جمال ھیدایت و جودەت شاكرو مستفا رەئوف و رەنجبر و مۆسیقی گوت گوتیان وانئ ئحمدو وریا خۆشناوو رزگار خۆشناوو كسیش نیی لو سردەم حیران ب مۆسیقا ب حزمان لی لدوای مردنی

ل ھونررەسول گردی تۆ حیرانكانی بیوە...

ئاگرین: ھكوت زاھیر خـــووی بـــھونرمندی ئافرەت گرتووە

ل ھونر

كریــم كابــانھونرمنـــد كریـــم كابان پـــاش نیو ۆ بمینی گۆرانـــی، ئچ دە لســـئمو گنجان دە: "ل ژیانمدا ھیچ

خۆشییكم ندیووە".سبارەت ب گۆرانی گوتنی سردەمی ئستاو جاران: دە: (گۆرانی گوتنی ســـردەمی جـــاران جیاوازییكـــی ردەمم ســـڵ ئگل یـــزۆری ھزۆر ئاوازدانر جـــاران لبرئوەی كمبووە لگڵ ئوەشدا مۆسیقاژەن كم بوو، بم ئستا ئاوازدانری بتوانا و ھونرمندی زۆریشمان ھیـــ لبرئـــوە ھونر زۆر برەو پشوە چووە. گنجان نبوە دەدەن كی ئـــوھنـــاو ھونـــر و خزمتی

ھونر بكن).تیشك دیمانكدا لســـر دەخاتـــو مندای ژیانی بئاھكوە باس كابانی قادر لبـــرای دەكات و نیشـــی وھنا ناییكی بدنوا...ورە دەزانگ

ل ھونر

نازم دبندگشتكی ل برلینوە تا ئمستردام بۆ بدرخان دەگتوە

ل ٢١-٢٢

ئۆرھان پامۆك و مافی كوردسه باره ت به سیاســـه تی تورکیاو دۆزی کورد، توندوتیژی و زیندانی، سه باره ت بـــه وه ی پامۆک ئـــه و ھوەلوســـته ئازایانه ی ھه یه تی له نووسینه کانی له نووسه ر یه شار که مال فربووه ،پامۆک گووتی نووسه ری گه وره یه شار که مال مامۆستای منه ، پامۆک زۆر به ھمنی قســـه ی ده کرد، له درژه ی قسه کانیدا گووتی: تاکشـــه ی کورد لـــه تورکیا چاره ســـه ر نه کرت ئالۆزی و پشوی

ل ١٥زۆرتر ده بت...

ل١٩مومتاز حیدەری پیاوك ل برائت و جوانی

یرانح زیان لكان حوروپییعارەب عوسمان: ئ

ژمارە (١٠٦)ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٨/١١/٨گڕزانی ٢٧٠٨ی كوردی

2

ئاراستی سیم

ئیتر بۆ پشوە وەبئ و قســـانســـتیان لبم مباوەڕناك ك فعلن ســـدام پیاوكی ھنـــدە نایاب بووە، شایانی ئوەی سوند بسری بخۆین، زۆربی ئو رۆشنبیرە كوردانی ك وادەلن رۆژك دادێ سوند بسری بخۆین یان بچین سر گۆڕەكی و قســـانتی ئین، نیری بۆ بكو دوعـــای خلوەوە ســـرچاوەی گرتوە، ك دەبینن زۆربی ئوانی دوای سدام دەستیان گرتۆت دەست چییان جیاوازتـــر ل ھگبدا نییـــ بۆ كورد، زۆرجار گوم لوجۆرە قســـان دەب، نك ھر ككو زۆرجار خكی ســـادە، بخ نیا لترۆشـــنبیرەك وادەـــن، تـــۆ وەرە خكانكی شـــۆڤینی عرەب ببن ھۆی لبیربردنوەی ئو ھموو كوشتن و بین و كاولكارییی ك سدام بسر كوردی ھناوە، وای لب بین سدام زۆر

پیاوتر بوو .ئوە دونیای، ھر رۆژەی دەخونن، ئاوازـــك ل رگشـــمپ ئو قســـی ی كرمیانییگ رینـــدیكتیی وابوا "كار وتی ھموومانـــدا بســـر دەڕوخ" زۆر جوان بوو .

نی تا دووانموو ئھلبر ھیوایكیان ھموو ھوەشـــانوەو یـــك رووخانـــی یكتیی بوو، ئمۆ دەستو نزا دوعای یكتیی دەكن بۆ خری

.نھیچی لھموو وھایـــئ دونیـــا ئوانی بنی زمان و ســـری زمانیان ئوە بوو كورد یك دەنگ و یك وتارو یك ھویســـت نیی، ئمۆ كار بۆ لبریك ھوەشاندنوەی

دەكن .ئســـتاش قسی ئو سرۆك حیزب بچكۆالنیم لیادە ك راستگۆیان وتی : ل جیاتی ئوەی بچم فندقك دامزرنم دم بۆخۆم حیزبك دروستدەكم،

. ك دەبد كۆمپانیایقی برەكخ كتۆبی ئو حیزبی بۆ نوخب دروســـت دەكرێ چند كاریگری ھب لســـر ئو واقیع، ئو واقیعی ل ھبژاردنـــی رابردووی پارزگكان بینیمان، یكگرتوی ئیسالمی ل سلمانی بقد پارتی دەنگی ھناو ل دھۆكیش بقد یكتی،

ھولریش (الله بالخیر). وەیوە كارەساتتر ئل ،وە نییر ئكارەسات ھبۆخۆمان بین مای خۆمان كاول كین و پمان واب چاكی دەكین، وەك ئو رۆژنام ئھلی و ئازادەی بۆ دانانی مانشتی رۆژنامكی تلفۆن ت دابنمانش كام فرۆش دەكات ك بۆ رۆژنام

باشترەو بازاڕی فرۆشتنی گرمتر دەكات.برادەرـــك وتی: ئـــوە زانیمان خـــری حیزب دامزرانـــدن ھیچـــی كمتـــر نیی لـــ خری كۆمپانیایك، بم تۆ وەرە ئوەم پ ب خرو حیكمتی ئوە لچیدای وەزارەتی رۆشنبیری بۆ گواستنوەی ھوای ھبژاردنی سرۆك كۆماری ئمریكا پیامنر بنرت ئو وت، ل كاتكدا تا ئو یخی كراس و پشـــدنكی چاكدەكات

ئم ھموو شتكمان پدەگات.

سمكۆ عبدولكریم

ئا: مھستی - مھدی خاتـــوو ســـیمین چایچی،شـــاعیر و رووناكبیر، ســـرۆكی كۆمیتی ژنانی نووســـری پنی كوردە ل رۆژھتی پمیی لئوارەیكـــی كوردســـتان، شیعر كركووكی شیعردالكركووك، گیاندە خـــۆی كرد،بدرخان بـــاران كۆڕەكیی و دیمانیكی لگڵ سازكرد

.چایچی وتی : ئم ئـــوارە ئوارەیكی مجارمكخـــۆش بـــوو بـــۆ مـــن، یھاتوومت كركووك، كركووكم وەكو كورداستان نخشـــی لسر خاك دەناســـی، ســـتراتیژی شـــاركی و یوەندییـــپ بـــو خۆشـــحام زۆر روناكبیرییش، من ھستم بوە دەكرد

. ڕو ئاژاوەیركووك شك ك* توانینـــت بـــۆ ككـــوك چـــۆن بـــوو پـــش

سردانكت؟ڕوانینمان كلدوورەوەیـــن مـــئ - ،ركووك نائارامـــی و ماندووییبۆ كبنائارامییوە لسفرەكم ھروەكو بـــۆم دەڕوانـــی، بڕاســـتی كركووك ھمیشـــ لمژووی كورددا تووشـــی ئاوگۆڕ و ئاشـــوفتگی بـــووە، بم ئمرۆ ھستكی خۆش بوو، ھستم كرد فزایكی رووناكبیریی ھندێ كســـم بینی ك چند ئیشی رووناكبیری دەكن و چاپكراوی زۆریشـــم بینی، بۆی بیرو ختن ترســـناككم تۆخ بۆچوون

دابزی.* ئمـــ بتنھا تروانینی تۆ بوو بۆ كركووك

یاخود كوردانی رۆژھت بگشتی؟- رای گشتی ھر وای،من كات دەموێ ركـــووك بۆم بۆ كمانی بـــســـل لمنداكانم، نام چونك پموای لو جـــادە دەڕۆی ئو لكاتانـــ ھمووی

.ترسڕەنگـــ ھندێ موشـــكیالتی سیاســـی - ھرئستا تلفۆن دەكم،كركووك * ك ڕۆیشتیتوە چی دەی؟

بت، بم شـــارك خكك ناھن موشكیالتكان زۆر حاكم بن.

* تۆ وەك ژنك چی جیاوازییك ئبینی ل نوان ژنانی ڕۆژھتی كوردستان و ژنانی كركووك ؟

- ب ڕاستی جیاوازی وانبووە،ئوە ت لگشـــتی ژنانی ڕۆژھ ب بزانھلومرجكـــی ئارامـــدا ژیاون وەكو میشـــركووك ھك ك ،وە نییئـــرووبـــڕووی ئاـــۆزی و شـــژان و وە، ڕەنگبۆتـــ و جۆرە شـــتانئ یانتوانیبركـــووك نكـــچ و ژنی ك یوەندییڕووی ڕوناكبیـــری و پ لـــكۆمیتییـــكان ئوەنـــدە خۆیان بكشن سرك شـــان ب شان ژنانی ڕۆژھت بن.بۆ ژنان و خوندكارانی زانكۆكان ئوانی ك كچن ئستا جیا كرجلو موێ ھل ،وەیـــوازی ئ

ئامادەترە،جیـــا لوان ك یاســـا و ئایدۆلۆجیا موشـــكیالتی بۆ دروست یھ كـــ و چاالكیانـــكردوون،ئـــبنڕەتكـــی فرھنگی چندین ھزار متی، ئوەیپشتیی فارسی لسا ختن ختكوردســـتان ن رە نییل

ئارام دەبت و سیستماتیك دەبتوە.* ئایـــا ئـــو رووناكبیریی فارســـییی لپشـــت كارەكانتانـــوە ھیـــ نبـــووە بھـــۆی ئـــوەی كلتـــووری كوردی و رووناكبییری كوردی ب گشـــتی الی ڕۆژھتـــكان و ب تایبتـــی الی ژنان كاڵ

بتوە؟- وای كاریگری ھبـــووە: بم لو ماوەیوە كوردســـتانی باشـــوور ئازاد كی زۆری بووە، كریبووە دیارە كاریگئستا لگڵ ئم حكومت كوردیی ھاتو راگیاندنكان چۆكان،پیوەنییكان، ب ھۆی ئمانوە خریك ئو كلتوورە

زیندوو دەبتوە .* جگ لوە كاریگری ل باشـــووری كوردستانوە لســـرتان،ئوە خۆتان وەكـــو ژنانی رۆژھتی كوردستان چیتان كردووە بۆ زیندوومانوەی كلتوورو

رووناكبیری كوردی؟بكـــوردی كـــ زۆرنییـــ مـــئ - ی دە بۆ پانزە سادەنووسین، نزیكئیجـــازەی ئوەمان ھیـــ، ك كوردی ،ینین،نووسین و چاالكیمان ھبخولوانـــ چاالكـــی ژنـــان و پیوەندی

دەرەوە.* ھۆكاری چی بووە كپش ئم پانزە سا ئو

ئازادی نبووە ئستا ھی؟- زەمانـــی شاھنشـــای كـــس ھقی نبووە ب كوردی بنوس،دوای شۆڕشی ئیســـالمی فزا ئامادەو كـــراوە بوو بۆ كـــوردی نووســـین و خوندنوە،بم مئ،یزەخت و زۆر ھ كستا ماوەیئ منـــی ئكانمان مندادرەســـم لـــئیجازەیـــان نییـــ ب زوانـــی كوردی

وە قســـر ئســـل ریكنن، خبخوئكین و ئیتراز دەنووسین.

* ھیچتان كردووە لوبارەیوە ك شـــاینی وتن بت؟

- بیار وابوو ك ل زانكۆ پش ھمویان خوندكارانی زانكۆی ســـن چند ترم ل زوانی كوردی بۆیان دابنرێ، پشـــتر موافق كرا:بـــم دواتر بھۆی ھندێ تقو موافوە ئبارودۆخی سیاســـیی فزیۆنی كوردستان للت تا لبوو،ھنشاری سن مركزی ئوستانی كوردستان ب وەی نییقی ئن ھی مندارنامب ل

زوانی كوردی بۆ مندان بدوێ.* ئو ھون ھیچ ئاكامكی نبووە؟

- ئاكامی ئوەی ك ئســـت كالســـی فركردنی كالسی كوردی غیرە دەوتی ھی،یعنـــی فركردنـــی چوون ناو و لیوە ھری لزمانی كوردی كاریگ

شتكانی تریش.* بـــا بینـــوە الی كركووك ئـــوەی ڕۆژھتی وەندەی كركووك وتووە لی كزیـــچیتان بۆ قپیوەندی پتانوە ھی ل كاتكدا الینكانی

برامبرمان ھیچ ئامادەی موساوەم نین؟- خۆتـــان ئاشـــنای بارودۆخی ئمن ناتوانیـــن ھیچ بكین،بـــس ئیترازو نام نووســـین و ئم جۆرە شتان،من باســـی ھونرمنـــدەكان دەكـــم، من ســـتو ھك توانیم ئوەكو ســـروود م بوەی تر،بشسی تر بم،كدەربئاشـــكرا ناتوانین ئوە دەرببین،بم كركووك ئوەندە پشگیری ھی ئگر ئم ل دووریشـــوە، كـــ دمان ھر ل الیتی ھر ئوە زەمانی پویســـت مت ئبكر مئ كیش بر كارت،ھب

ئامادەین.* ب ئایندەی كركك گشبینی؟

- بو ھستوە ك ئیبینم گشبینم، ئامادەگی ھی بۆ كشی كركووك.

خاتوو سیمین چایچی : یكم جارم سردانی كركووك بكم

تارق ئاكرەییرۆژی چوارشــــمم ٢٠٠٨/١١/٥ ھواكــــی زۆر سیر و ســــمرەم بیســــت ك بارك ئۆبامای كینــــی رەگز لــــ گوندی ئمریكا بســــرۆك ھبژردرا ب ئوەی داوای ل بكن ناسنامی شارســــتانی كینی خۆی بگۆڕت بۆ ناسنامی مم الی ئمریكا، بــــشارســــتانی گوندی ئمنی ھونرمند و مامۆســــتای ھونر دوای ٢٢ ساڵ وان گوتنوە ل بواری پسپۆڕی (دەرھنان ژەی كدوور و در تــــو خزمو نوانــــدن) و ئلــــ راگیاندنكان ل كیشــــوەری كوردســــتان

كردووم، داوام ل دەكرێ ناسنامی شارستانی خــــۆم لوتی ئاكرێ بگۆڕم بــــۆ وتی ھولر ك لكتی یرایوەبڕوەی پۆســــتی ببۆ ئفرمانگ ھونرییكانی وەكو بڕوەبرایتی ھونری ســــینما یان شــــانۆ یــــان پیمانگای

ھونرەجوانكانم پ بدرت. و پۆستاندان بۆ ئن پساڵ ب دوای دوو سبم تگرەی گۆڕینی ناســــنامی شارستانیم ك لردەم وەرگرتنی پۆســــتب گر لر بۆتــــوتی ھولــــر. ئیتر نازانم چــــۆن چۆنی ئو ھاوكشی لكبدەموە یان لكی جیابكموە،

بم وادیــــارە دونیا ئاوا دەڕوا بڕوە، ئگینا ھموو جارــــك بدیلی من بۆچی (لگڵ رزم) ھندك لو برادەرانی لو شــــون دادەندرن نیــــوەی خزمتی منیان نیی و ھموو كاتكیش و پۆســــتانیب و عارەوە لــــك عكۆم ب كوە پرسیارن. ئیتر ئن و دەردەكردەگۆڕدرھیوادارم ئگر كسك ھب گوی لو قسانم ب یا ئو نامی بخونتوە وەمم بداتوە، چونك پوەری خزمت و شایســــتبوون ھیچ پیوەست نیی ب رەگز و ناسنامی شارستانی ھیچ كســــكمانوە، گرنگ نیی من ك خكی

وتی ئاكرێ بــــم نكرێ ئیتر ل وتی ھولر پۆســــتك وەربگرم، یان دەبــــ خكی وتی

ھولر بم ئینجا پۆستكم پ بدرت.دەپرســــم ئایا دوای تپڕبوونی (١٠-١٢) ســــاڵ مافی پنابریم پ نادرێ ل وتی ھولر، ھر وە لنمم و دەمم دەدرق ش لریبیو غب

وتی ھولری كیشوەری كوردستان.بم وادیارە تگیشتنی خكی گوندی ئمریكا ل مكی ئیشتنی خگڵ تگزۆر جیاوازە لكیشوەری كوردســــتانی عراقدا. ھیوادارم خوا

چاكی بكات.

نامیكی كراوە بۆ ھموو برپرسانی كیشوەری كوردستان

وە قســـر ئســـل ریكنن، خبخو

* ھیچتان كردووە لوبارەیوە ك شـــاینی وتن

- بیار وابوو ك ل زانكۆ پش ھمویان خوندكارانی زانكۆی ســـن چند ترم ل زوانی كوردی بۆیان دابنرێ، پشـــتر موافق كرا:بـــم دواتر بھۆی ھندێ تقو موافوە ئبارودۆخی سیاســـیی فزیۆنی كوردستان للت تا لبوو،ھنشاری سن مركزی ئوستانی كوردستان ب وەی نییقی ئن ھی مندارنامب ل

- ئاكامی ئوەی ك ئســـت كالســـی فركردنی كالسی كوردی غیرە دەوتی ھی،یعنـــی فركردنـــی چوون ناو و لیوە ھری لزمانی كوردی كاریگ

* بـــا بینـــوە الی كركووك ئـــوەی ڕۆژھتی وەندەی كركووك وتووە لی كزیـــچیتان بۆ قپیوەندی پتانوە ھی ل كاتكدا الینكانی

- خۆتـــان ئاشـــنای بارودۆخی ئمن ناتوانیـــن ھیچ بكین،بـــس ئیترازو نام نووســـین و ئم جۆرە شتان،من باســـی ھونرمنـــدەكان دەكـــم، من ســـتو ھك توانیم ئوەكو ســـروود م بوەی تر،بشسی تر بم،كدەربئاشـــكرا ناتوانین ئوە دەرببین،بم م بوەی تر،بشسی تر بم،كدەربئاشـــكرا ناتوانین ئوە دەرببین،بم م بوەی تر،بشسی تر بم،كدەرب

كركووك ئوەندە پشگیری ھی ئگر ئاشـــكرا ناتوانین ئوە دەرببین،بم كركووك ئوەندە پشگیری ھی ئگر ئاشـــكرا ناتوانین ئوە دەرببین،بم

ئم ل دووریشـــوە، كـــ دمان ھر ل الیتی ھر ئوە زەمانی پویســـت مت ئبكر مئ كیش بر كارت،ھب

- بو ھستوە ك ئیبینم گشبینم،

ھكشان...؟ * كاریگری"جوگرافـــی" ھر تنیا بســـر كۆمنـــی خكوە نییو بـــس، بكو بشـــوەیكی برھراو قووڵ، كار لناخی ناخوەی مرۆڤی نووســـر و ھونرمند- چونك ،دەكاو زۆر كاراتریشـــ -رومـــنئم توژە دوای بو"جوانی"ی پروەردەو دەســـتمۆ بـــووەو دەژی، بۆیـــ یكاندەر دوو"جوانی"سرنجیان بندەكاو ئندشی

ئاوەنیای تڕ خۆت بگرە واھاتن...!* دیارە ھچوون و جۆشخواردن و ھستی گرم لتك"جوانی"دا بند نیی ب توژك و بس، نـــا بكو بپی باری كۆمیتی و دەروونـــی و رۆشـــنبیری، لـــم بۆ ئو، ل ،بۆ گاڤ گاڤنی، لبۆ شو نشـــول گۆڕكم جم دەگۆڕێ و ھھ تبۆ و تو

دەكا...! -زای كی پكی شــــاكار- فیلمتابلۆی" * كی بۆزەن- پارچكی یارا- شــــیعرشانۆیموزكلكی ڕوحبوژنر- سترانكی ورشدار- ژنكــــی چاوخومار-زاروزیچكــــی پســــا-

زنیــــك- تافتافــــی چركیكی ھمن- ماچكی راژانكی لبــــاران- پكــــپ- ســــورە چناركی ھمووتكی ھوژمدار- باڕــــزەو بســــام- وەشــــنك- لیــــزگ و نیوەشــــو بزەیكــــی بھاڕژن- ئاوڕنگكی -ئاونیكــــی بانون- شــــپۆلك- توژمــــی رامووسان و جووتبوونكی كــــۆ- ھۆن و بگفــــت رووبارــــك- ھۆنــــی ھپشــــكوتنی وردە زامی

عشقك- شــــخی ھنگژاك- شیالوگی نگــــك- ھرزھ ــــــــك- كنجیردار ھشی نوڕەســــیدەیك- خون ساڵ و پیرە خونــــك- الممككی خنج و منج- تیژبای تلكناچیك- چاوی پلكارو موگناتیزی ھرزەكارــــك- كاروان ری شــــاخوانك- وەڕینی ســــی دانگی ئاوایی- ال ســــبری باحوڕایك- گڕزانــــی زەردی خزانك- ووشباران و پ را- باختكی وندب گوتریشــــقیك- ھمورە گورمژنی بفرك- پاچرك ئڤینداركــــی دزا- بنتاوی گوكی سپی- بناوانی كانیاوكی بنار- تاف ڕەشكی خامۆشی ربوارك- پوازی پلك زینیك.

تاد..تاد...تاد...!". ،مانو بلیۆن بلیۆنی وەك ئوانموو ئھ *لم گردوون بســـامی كردگاری جوان و جیھانی پاكی د رۆشـــنكان، ئندشی ھتـــر بووەكانـــ، ئـــو ئندشـــانی زەریاكـــی چنـــد ببـــن بـــ، ئوەندە ،واینھرەدارو دب و مرۆڤـــمی ئرھبلنو شـــپۆلی"جوانی"دا دەدرەوشتوە، ئوەندەش برەو لوەندی و بخشـــندەیی ل ..شـــبوردەیی رایدەكزنی و لمو دئنجامیشدا برەو نمری و جوانی، جوانی

و جوانی و نمریی...!؟

محمود زامدار

ئا: باوكی سینمئوەنـــدە بھمنی گـــوزەر دەكات و بـــ خشـــكیی بنـــو كتباندا دەگـــڕێ دەی مۆرانی ناو كتب ب زۆریش ،كانرشـــیفخانئ و ،مرۆڤی كوردیش تاك ،یلیقسكـــ لماوەیكـــی كم لـــدوورە بتایبتی"فڕەنســـا"زیاتر وت ل"١٥"كتب بنووس و ئامادە بكات و كاری وەرگانـــی تـــدا بكات، بوانامكانی وەرگرتنی سرەڕای خوندن. نجاتی عبدو ئوپیاوە ،یخاكیی و مشـــرەب خـــۆش ھرگیـــزاو ھرگیـــز لپناو ناوو كانی دیكنازناوو ناوبانگ و شتكاری نكـــردووە، "بدرخان"پاش زۆر، ماندووبوونكـــی و ھـــوڵ كـــ دەیخواســـت دیداركی لگڵ

نبوو، رازی بـــم ســـازبدات، چونكـــ ھفتنامـــی "بدرخان" لڕگـــی كناكان خۆی دیزانی ە لەو پـــاوپی پگبـــھ كـــنووســـینی جوان و كتبی باش.. پـــاش زۆرلكردنكـــی بئندازە، ئویش ،دیدارەكـــ لبرامبـــر ھفتنامی بـــۆ خۆشویســـتی بدرخان دەربی و تنیا لدوانكی گفتـــی ھرچنـــدە تایبتیـــدا.. مرھپاش چاپكردنی بوەیدا لئنویكانی قســـ لسر زۆر شت بكات، بۆی بدرخان لی پرســـی ئو كتب نویان چین ك بنیازی چاپیان بكیت.. ئویش لوەمدا

گوتی: * چوار كتبـــم ئامادەی بۆچاپ و بمزووان چاپدەكرت، ھرچندە

زوتر بیارمدابوو ك تا كتب چاپ نبـــت، ھیچ بانگشـــو ركالم و قســـی لســـر نكم، بم، بدرخان ھروەك چۆن رچشكنو بـــۆ خمخـــۆری و لدســـۆزی كاری رووناكبیـــری كمتـــر گوێ بـــ دابونریـــت دەدات، منیـــش ئمجارەیان ئـــو داب و نریتم شكاندو زانیارییكان و كتبكانی بنیازم چاپیان بكم لرە بویان ئمانی كتبكانیش دەكموە،

:خوارەوەیدیپلۆماتییكانی نامـــ یكـــم: نـــدان لـــریف پاشـــای خشـــبریتانیـــاو ئرشـــیفخانكانی

فرەنسا دا (١٩٢٠-١٩١٨).(ســـرجم نامو نامكارییكانی ب ك ،ریف پاشـــایرال شنژ

فرەنســـی نووســـراون و كۆپـــی ئسی بك ل بگنامكانیشی

(دایگلدووەم: گشتنامی مسیۆنرك بۆ ناوچكانی كركووك و سلمانی، ژاك نووســـینی: .١٨٧٨ ســـای ڕتۆرێ. وەرگران ل فرەنسییوەسیم: سردەمی تنزیمات (١٨٣٩-١٨٧٨). نووســـینی: پـــۆل دۆمۆن،

وەرگانی ل فرەنسییوە.چوارەم: زارا وەسازیی كۆنفراسكان ھربرت، ژان لژر چاودـــری:

وەرگانی زاراوەكان بۆ كوردی.چـــاپ و بنـــاوی دەزگای لـــ كۆتاییـــدا و پیرۆزبایـــی بدرخـــان، بوكردنـــوەی دەستخۆشـــی لـــ ھاوكارمـــان د. نجاتـــی عبدول دەكین ببۆنی بچاپگیاندنی

.شیاوان مرھو بئ

د. نجاتی عبدو چوار كتب چاپ دەكات

دەروازە

سیمین چایچی

تاریق ئاكرەیی

بدوجاتی عد. ن

٢٠٠٨

/١١/

٨ می

وەدو

ی رین

تشی

(١٠٦

ە (ار

ژمدی

ور ك

٢ی٧٠

٨ نی

زاڕ

گ

3

ارـد

یــد

عبدو دەربندی بۆی ،تبچوككراوەی حكوم ندنگخو دەكرێ ئو بنماو یاســـاو پرنسیپانی ل ھبژاردن و دروســـتكردنی كابینی حكومتـــدا رەچـــاو دەكـــرێ لدانان و بڕوەبرایتیكـــی دروســـتكردنی ســـركوتوو لخوندنگـــدا پیـــەو بكرت. ئگر بت و توژینوەیك یان بدواداچونك بكرت لسر بروەبری خوندنگكان،دەردەكـــوێ ك زۆربیان ھر ل خانقینوە تا زاخۆ لسر پوەر و بنمای حیزبی دانراون، بۆیش ھسو

كـــوت و جونـــوەو برنامدانانیان حزبیانیـــ نـــك پروەردەیی، ئگر سیری دیواری ناو بڕوەبرایتییكان بكین زیاتر لبـــارەگای حیزبی دەچن وەك ئوەی جگای پروەردەو فركردن بن. بۆیـــ دەبینین بروەبـــری ئو حكومت بچووكان (خوندنگ) تاكەوی، بـــ بپالنی،ناعدالتی،بوانبـــوون بنماكانی دیموكراسی،،كمی شارەزایی لبـــواری بڕوەبردنـــدا، بكارھینانی وشی من لجیاتی ئم، كم شارەزایی بئاگایـــی دەروونزانـــی، لبـــواری

لسیستمی پروەردەی وتان،نبوونی ھونـــری خۆگونجانـــدن، بكارھنانی توندوتیژی،ئمان بشكن ل پكھاتی

رە فتارو بوای زۆرل بڕوەبرەكان،پاش بیاردان لسر گۆڕینی سیستمی پراكتیزەكردنـــی پـــروەردەو كۆنـــی سیســـتمی نـــوێ لســـای خوندنی ٢٠٠٨/٢٠٠٧ بڕوەبری خوندنگكانیش لشـــوازی برپرســـن و چاودـــر یم پرۆسرخستنی ئپراكنیزەكردن و سلنـــاو خوندنگكانیـــان، بـــم ئم توەبردن دەبڕســـتای بوازەی ئشـــھۆی سرخســـتنی ئم پرۆسی؟ چند بڕوەبـــر ھی بوای بدیموكراســـی ھبـــت و رای برانبر قبوڵ بكات؟ ئی

ھســـنگاندنی بڕوەبر بۆ مامۆستا و دروســـت؟بڕوەبری خوندگـــكان یاریدەدەرەكانیان تاچند پشوازی لم سیســـتم نوی دەكـــن؟ بۆی ئگر وەزارەتی پروەردەی ھرمی كوردستان پـــروەردەو نوی دەیوێ سیســـتمی فركـــردن ســـركوتووب بكورتترین ویســـتێ پنگاوببمـــاوە زۆرترین ھسرلنوێ بڕوەبرایتی قوتابخانكان ھبوەشنتوەو كابینیكی نوێ بۆ ھر خوندنگیك دروست بكات ب شوەیك كـــ بڕوەبر و یاریـــدەدە رو تواوی مامۆستایان بشداری بكن ل پالندانان و بڕوەبردنـــی خوندنگ، بڕوەبر بوایكـــی تـــواوی ب دیموكراســـی و

كاری بكۆمڵ ھبت و كسكی شیاوو ت لبت، شارەزایی ھزموونبخاوەن ئبڕوەبردن و رۆشنبیری گشتی و پالنی رۆژان و مانگانو سان. ئمش بوە دەكرـــت ك كۆملك مرج ســـرباری كومك رنمایی دابنرت واتا ل رگی ھبژاردنكی دیموكراســـییوە، بپی ئو مرجان بڕوەبـــر دیاری بكرن بۆ ماوەی دوو ســـاڵ "مامۆستایانی ھر كســـكی خۆیان لناو خوندنگیك ھبژرن"،وەبردەوامیـــش شـــیاو بدواداچـــوون بۆ كارەكانیـــان بكرت و لپرســـینوەیان لگڵ بكرت و ھموو جـــۆرە دەســـت توەردانكـــی حیزبی و ك كوەیشدرێ،بنگای پت رتایب

خوندگاكانمان براستی ببن جگیك بۆ پـــروەردەو فركـــردن و كارگیك بن بۆبرھمھنانی كســـانی بتواناو روەر،دوور لم و نیشـــتمان پرھبپ

توندو تیژی و كۆنپارزی .

كی سیستمی خوندنگاكان دەگۆڕدرن؟!

و گۆڕەپانری كوردی ئگگۆڕەپانی رۆژنامفراوانیـــ ك چندان كســـی بـــ ئزموون پوەی ماندوون و ھوی برەو پشخســـتنی ككش یی كوردســـتانی نودەدەن، رۆژناملو رۆژنامانی ناوكی دیاری ناو گۆڕەپانی رۆژنامگـــری كوردییـــ و ئۆرگانـــی یكتی نیشـــتمانی كوردستانیشـــ، كاوە محمـــدی او پك پسك یو رۆژنامری ئرنووسسل ھمنی و لســـرخۆیی و رز و حورمت و ماوەی حوت سا وەك سرنووسر كار لو رۆژنامی دەكا، لسر ژیانی تایبتی خۆی و رەوشی ئمۆی رۆژنامگری ئو دیدارەمان

لگی سازدا...ئا: مسعوود ئیبراھیم مال ھمزە

* كاوە وەك سرنووســـری كوردســـتانی نوێ ناســـراوە، بـــم وەك ژیانی تایبتی، كاوە

كی و كی و لكوێ لدایكبووە؟-ســـای (١٩٦٦) لشـــاری ھولر لدایكبووم، ســـای (١٩٨٩) بشی جی زانســـت-م لبایۆلۆجی كۆل

زانكۆی سالحدین تواوكردووە.* ك لگت دادەنیشین، ھست بھمنییكی زۆر دەكـــرێ، ئـــو ھمنییـــ رەنگدانـــوەی

مندایت، یا لمندای وا نبوویت؟-ھـــر لمنداییـــوە ھمن بووم و زۆر بدەگمن تووشـــی حاتی ھچوون بووم، ئمش بشـــكی نكدتیی مـــن پســـی ككھاتپو پـــی دەناســـرموە. لوەشـــدا لـــ میشـــندبووم و ھســـوودمبرامبر كشكاندا بو ھمنییوە بم، چونكریاندا زاسب توانیومزۆربی جار ھچوون كشـــكان ئاۆزتر دەكات و كســـی ھچوو

لسرەنجامدا زەرەرمند دەبت.* ل تمنی گنجیتدا، عشق بوونی ھبووە

و چی كاریگرییكی كردۆت سرت؟ م لب ت كیر بالتان س رەنگ-ژیانمدا تنیا یكجار دداریم كردووە و ئویش سرەنجامكی پكھنانی خزانی لكوتوە، ئویتری تنیا خۆشویســـتی یك ترەف بووە، یان لالین من-ەوە بووە، یانیش یشتۆتگوە بووە و نوانچپبئوەی رازی دمان بۆ یكتر ئاشكرا

بكین. * لـــ ژیانی تایبتیتدا بـــ تنیا دەژی یا

خزانداری؟-لسای (١٩٩٤) خزانم پكوەناوە

.یكمان ھكوڕ و كچ و س* سرەتای تكبوونت ب دنیای خوندنوە

و نووسین بۆ كی دەگڕتوە؟-جگ لوەی ھر لـــ منداییوە بـــووم، زیـــرەك قوتابییكـــی زم لوە حرەتاییقۆناغی ســـلخوندنوەی رۆژنام و گۆڤارەكان بـــوو بشـــك لكاتـــی خۆمم بۆ ترخان دەكـــرد، دواتر ل قۆناغی وە دەســـتمكردووە بـــناوەندییـــ وكاتانـــب، ئوەی كتندنـــخوجارجار ھومدەدا وتار بنووســـم و ئوەش بۆ مـــن وەك پرۆڤیك وابوو، بم لدوای راپڕین و رك دەستمكردووە (١٩٩١)ەوە لســـای ب كاری رۆژنامنووســـیی و یكم كاریشـــم لو بوارەدا ل رۆژنامی وە، كـــوكراوەتـــب (ڕیـــنراپ)لالین مبندی ركخستنی سی تیی نیشـــتمانیی كوردستان لكی وە دەردەچوو. دواتریش كقشـــل ســـای (١٩٩٢) كوردستانی نوێ دەرچوو، لوێ وەك نووســـركی كاربووم، كت دەستبشی سیاسب

تائستا ل رۆژنامكدا كاردەكم.* شـــیعر و چیـــرۆك و رۆمـــان، زیاتـــر حز

بكامیان دەكیت؟-لراســـتیدا زیاتر كتبی سیاسی و فیكری و مژوویی دەخونموە، بـــم لبواری ئدەبـــدا جارجارە شیعری چند شاعیركی دیاریكراو دەخونمـــوە، بپلـــی دووەمیش

رۆمان و چیرۆك. ی موشـــتاقی بـــرانو نووســــــن ئـــك *

نووسینكانیان؟بـــدوای زیاتـــر لراســـتیدا -وتارەكاندا و كتـــب ناونیشـــانی دەگڕـــم و دەیانخونموە، نك ناوی نووسر. تنیا چند ناوكی وەك (تۆماس فریدمان و فۆكۆیاما و كیسینجر و بریجنسكی و گیدنز و نبیل فیـــاز و د.خالد النجار و د.كمال مزھر و شركۆ بكس و د.فرھـــاد پیرباڵ و بختیار علی) نبت، ك ســـرنجم رادەكشن بۆ

خوندنوەیان.* گۆرانـــی و مۆســـیقا رۆژانـــ چند كاتیان

داگیر كردووی؟-بداخـــوە گۆرانـــی و مۆســـیقا بشكی كمی ژیانی رۆژانمی داگیر نكـــردووە بكو ئـــازادی كردووە لو ھموو ھیالكی و سرئشیی بـــۆی رۆژنامنووســـیی كاری دروستكردووم، بم خۆم زۆر حز ب دنیا جوانكی مۆسیقا دەكم، ژمارەیكی باشـــیش لـــ برادەرانم لـــ ھونرمندە مۆســـیقییكانن. ھمیشـــش ئو قسیی شكسپیر بھدا ئگـــر كـــ دەموە، نچووبم لسر زاری كاراكتركی یكك ل شانۆگرییكانی دەت: (ھر كســـك حزی ل مۆســـیقا

نبت متمانی پناكرت).* گوێ ل چ گۆرانی بژك دەگری؟

-زیاتـــر گـــوێ لـــ گۆرانییكانی (عدنان كریم، ناســـری رەزازی، ھۆمـــری دزەیی، بھجت یحیا، لیال فریقی، نازم غزالی و میادە

حناوی) دەگرم.* ل ژیانت لچی پشیمانی؟

-ل ھیچ شت پشیمان نیم. چی بووە ك و ســـاتو كارەســـات یا ئئ *

تۆی لناخوە گریاندووە؟-ئنفالكان، كۆڕەوەكی ســـای (١٩٩١) و كۆچـــی دوایـــی باوكم كتكۆشركی سرسختی كوردایتی

بوو.* ئـــو خواردنـــی حـــزی لدەكـــی و ئو

خواردنشی دەزانی لی بنی چیی؟ ،برنج زم لم حكـــی یپلب-ئینجا خواردن قورســـكانی وەك دۆم و كفت. تنیـــا دەزانم برنج لبنم. زۆرجار ھر بۆ ســـوعبت دەم خۆزگ ھموو سفرەیك ئگر

ب خاوی-ش بـــت قاپك برنجی لگڵ دابنرـــت، وەك رزگرتنك ل سفرەك. بم بداخوە ئستا وەك جـــاران ناتوانـــم بدی خۆم دەستمكردووە چونك بخۆم، برنج

ب رجیم.* كوڕكی ھولری دانیشـــتووی ســـلمانی، نـــاوی ھولر و ونی ھولر چیت دننوە

یاد؟-نـــاو و ونـــی ھولـــر بۆ من ل ك و نۆســـتالجیایئ میشھ یژیان و یادەوەریمـــدا حزوری ھ و ناوەناوە دەســـتم دەگـــرێ و بكۆنكانـــی تیراوە و جادەی باتا و دەوری قـــت و ناو قســـراندا دەگڕیـــن و بـــالی ئۆرزدیباك و گازینۆی عنتر و لیالی و باكوور و چایخانـــی قـــرداران و بازاڕی شـــخ و فلكی ئاوی كسك و ســـۆردا رەتدەبین و ئو یادگاریی و ھاوڕیانم بیردنتوە ك ھرگیز

لیادم ناچنوە.

ری كرایت بسل وەرە چی بوو كو پئ *سرنووسری كوردستانی نوێ؟

-رەنگ ئو پرسیارە ل جنابی مام جالل و مكتبی سیاسیی ی.ن.ك و لپرســـراوی مكتبی راگیاندن بكرـــت گونجاوتر بت، چونك بۆ من ناخۆشـــ باس لپـــوەرەكان بكم.بـــم پموایـــ لبرئـــوە بووبت ك: پشتر و ل پۆستكانی دیكدا ئھلیتی خۆم سلماندبوو، چندین و شونخوونیی دسۆزیی ســـام بۆ پشخستنی كوردستانی

نوێ.* تا چند ئاســـوودەی ب سرنووسرایتی

ل رۆژنامی كوردستانی نوێ؟ ـــم لـــر بگـــم ئدرۆ دەكـــ-سرنووسرایتیی كوردستانی نوێ ئاسوودەم، چونك براستی ھموو كاتكـــی گرتـــووم و زۆر ماندووی ی (٢٠٠٢) كی ساوكاتكردووم، ئ

بووم ب سرنووسر ئاسوودەییكی توانیم ل خشـــیم كـــب زۆری پنووسركی ئاســـاییوە بگم بو ،كرۆژنام لـــ تییرپرســـیارب ر بۆ دووســـاڵ ســـھ مم ئبساڵ خۆشـــبوو، نك ھندە درژە

بكشت. * بوونی پاشكۆیكی زۆر لگڵ كوردستانی

نوێ بۆ؟-كوردســـتانی نوێ ســـ پاشكۆی فتاندووانـــی ھ ،یگیـــری ھج(ئدەب و ھونر و ئاوزە) و یككی كش ستایلم(ستادیۆم)، ئ رۆژانزۆر لـــ رۆژنامكانـــی وتانـــی ناوچك و جیھان پیەوی دەكن. ك لریوەی ھر ئـــبش لمئتوـــژی ئدیبـــان و ھونرمندان وەرزشكاران و گنجان تایبتمندیی خۆیـــان ھیـــ و بحوكمی ئوەی رۆژنامیكی نـــوێ كوردســـتانی سیاســـیی رەنگـــ نتوانـــ وەك پویســـت خزمـــت بـــو توژ و

بواران بكات و تایبتمندییكانیان لبرچاوبگرـــت، بۆی دەركردنی ئو پاشكۆیانمان بپویستزانی و توانیویان سركوتنی برچاویش

بدەستبھنن.* ئازاد جوندیانی دە: ئمش راگیاندنی ئازادین، ئو ئازادییی بڕزی باسی دەكا، لســـدا چندی ل كوردســـتانی نوێ بوونی

ھی؟- لراســـتیدا بدەق ئو قســـیم و نبیســـتووە ئـــازاد كاك لـــ موایپ بـــم نخوندۆتـــوە، لو ســـیاقدا ئوەی وتبت ك زۆر جار رۆژنام ئھلییكان بخۆیان دەن (رۆژنامی ئـــازاد) بۆئوەی كۆیل كان بـــحزبییـــ رۆژنامـــلكاتكدا ھدووال بكـــن، ناوزەد كیش لژەیئازادی و رك لژەیرسانسۆرمان ھی و ن ئوان ئازادن

و ن ئمش نوزاد!

* زۆرجار دەگوترێ ئو رۆژنامانی ئۆرگانی حیزبین، لالین حیزبكوە ھكی سووریان بۆ دیاركراوە، بم ستافی رۆژنامك ھشتا ھی ئو ئازادیی كمتر دەكنوە، ئوەیان

تا چند راست؟ ،وەیوانچپب مم ئدەتوانم ب -چونك ئاسایی ك حزبكی گورەی وەك یكتی ل ئاســـتی كوردستان و عـــراق و ناوچك و دنیاشـــدا برپرسیارتییكی زۆری لسر شان بت و رۆژنامكیشی بو ھۆیوە ھندێ ھی سووری ھبت، بم ئم ل ســـتافی كوردســـتانی نوێ ھ وەمان داوە كی ئوھ میشھسوورەكان كاتر و كمتر بكینوە و پانتایی ئازادیـــی زیاتر بكین، ڵ رۆژنامگر لگـــش ئربۆیھحزبییكانی دیك براودی بكیت، شك دەگرێ و ل تر رەخنئازادانو كموكورتییـــكان دەكۆتوە و رەخنگرە مق بڕووی دەرگای

جددییكاندا كردۆتوە.

* بھرۆز گی ل گۆشیكی داوا دەكات، ،ژنیش دەربچرۆژانی جكوردستانی نوێ لئســـتاش دەنگـــۆی دەرنچوونی كوردســـتانی نـــوێ ھی لـــ رۆژانـــی شـــمم و ھینی، وەك سرنووســـری كوردستانی نوێ وتت بۆ

ھردوو قس و راك چیی؟ و دەنگۆیك ئوەیھیچ شـــب -راست نیی ك گوای رۆژانی ھینی و شمم كوردستانی نوێ دەرنچت، تنیا رۆژانی شـــمم دەرناچت، ئویـــش وەك پشـــووی ھفتانی ب ستافی رۆژنامكی، سبارەت بھرۆزیش، كاك پشـــنیازەكی وەكو پرەنســـیپ بباشی دەزانین، كشـــی لكوردســـتاندا بـــم ل یـــھ شـــكردنی رۆژنامـــدابرۆژانی جژندا، جگ لوە لرۆژانی جژنـــدا بازاڕەكانـــی كوردســـتان ئیفلیج دەبن و خكی كوردستانیش سرقای سردان و پیاس و گڕان دەبـــن و ناچن بـــازاڕ، بۆی لو كوردســـتان رۆژنامكانی رۆژاندا كس چونك دەرناچن، بگشـــتی وكاتر ئگت، موە ناچالیانب ت كردەگرشـــنیازە ســـو پئـــھبت رۆژنام گیاندنی ئالیتی بۆ مای خونـــران، كبداخوە بھۆی كۆمك كشـــ و گرفتوە ل بوونی نیی تو ئالیستا ئتائ

كوردستان. * رەفتاركردنت لگڵ ســـتافی كوردســـتانی

نوێ لسر چ پوەرك؟-ھمیشـــ وەك ھاوڕێ و ھاوكار دەكـــم، لگـــدا مامیـــان پویست ھرواش بت، چونك من سرنووسری رۆژنامم و ئوانی كاریـــان لگدا دەكم كســـانی نووســـر و رۆشنبیرن و بشكیان زیاتـــر ل (١٥) ســـا ھـــاوكاری بشكیشـــیاندا لگڵ و یكترین رۆژان زیاتر ل (١٠) ســـعات كار

لگڵ یكتریدا دەكین.* ھستدەكرێ زۆر موستیری لسر ئوەی ك لھر الپڕەیكی كوردستانی نوێ ئگر ك وەرگیـــرا ئاماژەی پنر شـــوھل نـــو

بكرێ، ئوە چۆن؟-ھمیش ھودەدەین لكوردستانی نوێ-دا پشنگی پیەوكردنی بنما پیشییكانی كاری رۆژنامنووسیی لـــ بداخـــوە چونكـــ بیـــن، تبینی كوردیدا رۆژنامنووســـیی دەكرێ فوزایك ھی لو بوارەدا

و پویســـت ھموومـــان لھوی داڕششتنی چوارچوەیكی پیشیی توانك نیھیـــچ رۆژنام بین كمشـــخۆران ماف و ماندووبوونی

رۆژنامیكی دیك بخوات.* ئگـــر بگوتـــرێ كوردســـتانی نـــوێ بـــۆ ســـلمانی و خبات بۆ ھولر، بو مانایی بارەگای سرەكی ھریك لوان لشارەكی خۆیتـــی، چی دەی، پتوای پیامنرانی ھولری كوردستانی نوێ كمترخم بن، یا سیستمی خۆتان وای زیاتر بایخ ب شاری

سلمانی دەدەن؟ ین كوە بكی لـــناتوانین نكو-ســـانی شـــڕی ناوخۆ كاریگری سلبی خست سر بازنی كاركردن و دابشكردنی رۆژنامكان، بتایبتی (كوردســـتانی نـــوێ و خبـــات)، بـــم لـــدوای ســـای (٢٠٠٢)ەوە ھـــوڵ و ھنـــگاوی جددیمان ناوە رییو كاریگوەی ئـــمكردنبۆ كئنجامی توانیومان و تیفـــگنبرچاو بدەستبھنین، بتایبتیش

مكتبـــی لقكـــی ئـــوەی دوای راگیاندن-مـــان لھولر كردەوە و ســـتافكی فراوانی كوردســـتانی كاردەكن، لھولـــر نـــوێ-ش لـــوەش ماوەیكـــی زۆرە جگـــبیانیان سعات حوت و ھندجار دەگات نوێ كوردستانی زووتریش ئســـتا بم ھولر. بازاڕەكانی پویســـتمان بوەی ك كاری زیاتر بكین بۆ نھشتنی ئو توانینی سردەمی شـــڕی ناوخۆ. ئگرنا خۆمان شـــوەیك بھیـــچ مئبرۆژنامـــی شـــارك نازانیـــن، بكو رۆژنامیكی سرانسرین و ھموو شارەكان شونی كاركردن و

بایخپدانی ئمن. وە لیـــنـــان دەكوازھ ی بیـــر لـــكـــ *

كوردستانی نوێ؟ وت ســـای حوا نزیكـــئـــ -سرنووســـری كوردستانی نوێ-م ك پشـــتر ھیچ سرنووسرك ئـــو مـــاوە زۆرە ل پۆســـتكدا نماوەتوە، برای خۆم پویســـت ناكات ھیچ سرنووســـرك زیاتر ل س ســـاڵ بمنتوە، بۆئوەی فرســـت بـــ خكی دیكـــ بدرێ برپرســـیارتییك لئستۆ بگرن و توانـــای دیك تاقـــی بكرنوە و گۆڕان ببت داینمـــۆی بردەوامی رۆژنامك. بۆی مـــن دەمك بیرم سرنووســـری ل وازھنـــان لكردۆتوە و داواشـــم كـــردووە ئو گۆڕان بكرـــت، بم لبرئوەی رۆژنامیكی حزبیی، دەبت حزب

ئو بیارە بدات.لچـــی رۆژنامگـــری ئـــازادی مانـــای *

دەبینییوە؟-مانای ئازادیی رۆژنامنووســـیی ل بوكردنـــوەی رەخنی جددی و خستنڕووی كشـــكانی خك و كموكووڕییكانـــی دەســـت و شریی دانان بۆ چاككردنی ككاریگ

و كموكورتییكاندا دەبینم.* ل كوردســـتان ئازادی رۆژنامگری چند

بوونی ھی؟ئازادییكـــی لـــ پراوزـــك -ناركخـــراو ھیـــ كـــ ھندجار دەگاتـــ رادەی فوزا، بو ھیوایی كاری یاســـای پســـندكردنی و ئازادیئ نووسیی بتوانرۆژنام

ناركخراوە ركبخات.یـــا دەزگا كوردســـتان لـــ توایـــپ * ،بخۆ ھربواو ئازاد و سكی توكراوەیب

یا ھموویان پاشكۆی حیزبین؟بین رۆژنامنووسیی دەتوانین -ئھلی ھی، نك تـــواو ئازاد و سربخۆ، چونك ھشتا زەمینی ئوە ل كوردستاندا دروست نبووە كـــ رۆژنامـــی ســـرخۆ بوونی

ھبت.* ھفتنامی بدرخان و كارەكانی دەزگای

بدرخان چۆن دەبینی؟بدرخــــان ھفتنامــــی -ماندووبوونكی زۆری پوە دیارە توانیویتــــی گشــــ بخۆی و بدات، ســــرەڕای دەستخۆشــــیم بۆتان، بم بڕای من باشــــترە بكرێ ب گۆڤار، چونك ســــتایلی بابــــت و دیزاینكــــی زیار بۆ .ك مانگنامگۆڤار گونجــــاوە نســــبارەت ب دەزگای بدرخان-یش توانیویتی ببت دەزگایكی رۆژنامنووسی و رۆشنبیریی دیار و چــــاالك و كار و برھمی باش و برچاوی ھبت، بتایبتیش سانكانی فیستیڤا لرگی و چاپكردنــــی كۆمك برھمی و رۆشــــنبیران و نووســــران گشــــتكانی بۆ دەرەوەی وت، بكورتی دەزگای بدرخان زیاتر بو فیستیڤاڵ و ســــفرانیوە

ناسراوە، نك مانگنامكی.

سرنووسری كوردستانی نوێ كاوە محمد: پویست ناكات ھیچ سرنووسرك زیاتر ل س ساڵ بمنتوە

وە لی ئشتا زەمینھ خۆ، چونكربواو ئازاد و سك تن ،یھلی ھنووسیی ئرۆژنامكوردستاندا دروست نبووە ك رۆژنامی سرخۆ بوونی ھبت

عبدو دەربندی

كاوە محمد سرنووسری رۆژنامی كوردستانی نوێ

ژمارە (١٠٦)ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٨/١١/٨گڕزانی ٢٧٠٨ی كوردی

4

مــــن "ھرش فیســــڵ رەحمــــان" وەك شــــداریم كرد لرەكی بكی ســــركتئفیلمی "كیســــكان دەفن"ی بھمنی ســــركوتنم ئــــوەی دوای قوبــــادی، بدەست ھناو نخۆشییكم ل زۆربی وە، بۆیو فیلمگای ئرتان بینرا لو ك لك داوای كۆپیتند وســــتا چئ و فیلمشــــداریم لی بكتســــبگردەكــــن، بۆ ئوەی دنیابــــن لوەی من ھرش فیسی بشداربووی فیلمكم. تا لو وت بمنموە بۆ ئوەی چارەسری

دەســــتكانم بكرت، بۆ ئو مبستش پیوەندیم ب چند كسك ل ستافی ئو فیلم كردووە تا كۆپییك لو گربستی بشداربوونم بدەن، بم تا ئستا ئو داوایم بۆ جبجــــ نكراوە، بۆی داوا ل ئوەی بڕز (ئنجوومنی وەزیران) دەكم ھودەن كۆپییك لو گربستی بشداربوونم بدەن تا منیش لرگای تانو ویوەندی بــــدەم پووەوە ھئبكــــم ك داوایان كردووم و چارەســــری

دەستكانیشم لوێ دەكرت.

نامیكی كراوە بۆ ئنجوومنی وەزیرانباوكی ئاڤان

مانرلندام پو ئرەتا دەستخۆشــــی لسبرزانــــ دەكم كــــ دەنگیان دا ب یاســــا قدەغــــ نكردنی فرەژنی لــــ كاتی ھموار بركار . وەنس بكردنی یاســــای باری ك ت كب و مانایــــم بــــم دەستخۆشــــیئگوای(خوانخواســــت) من پشتگیری ل فرە ژنی بكم، نخر من پشــــتگیری ل فرەژنی مان كاتدا پشــــتگیری لھ الم لم، بناكقدەغكردنــــی فــــرە ژنی ب یاســــا ناكم، ل . دا نییش دووفاقی تیم دوو رســــتئ

روانگی یاســــاوە نابت ھیچ یاسایك دژی مــــاددەو برگكانی دەســــتووری عراقی بت ك تیایدا ھاتووە نابت ھیچ یاسایك دژی دیموكراسیت بت. ل روانگی ئایینیوەش نابت ھیچ یاسایك دژی شریعتی ئیسالمی پیرۆز و قورئان بت. ب كورتی ھست دەكرت ئگــــر فرەژنی ب یاســــا قدەغــــ بكرت، چندیــــن قیرانی كۆمالیتــــی ناھمواری بــــ دوادا دت، لوان (١) زدەبوونی رژەی تالق ك ل باری ئســــتای كۆملگكمان كی ترســــناك لوەیشــــ ب ژەیم رئــــھلكشــــاندای .(٢) ئنجــــام دانی گربندی مارەبریــــن لــــ دەرەوەی دادگا،ك ئویش دەرەنجامــــی زۆر خراپــــی لدەكوتوە.(٣) ئنجام دانی گربندی مارەبرین و پرۆسی

ھاوسرگیری ل دەرەوەی شارەكانی ھرم، ئویشیان دەرەنجامی زۆر باشی نابت . (٤) زیاد بوونی پیوەندی نا شــــرعی ل نوان ژن و پیاوان دا و سرھلدانی چند نریتكی رۆژ ئاوایــــی لوان (بۆی فرندو گرل فرند روەھا أم عزباء بھ شــــیقشیق و عو عمانــــای دایكی خــــاوەن مندالی بــــ باوك ) ئمان ھموویان دەرھاوشــــتی ب یاســــا من پشــــتگیری ل ،كردنی فرە ژنییدەغق رجم مم و ئســــنورداركردنی فرە ژنی دەكیاساییانی پرلمان دیاری كردوون مرجی رك وپكن و كشكی ب شوەیكی گونجاو دیاری كــــردووە . ئوەیان رای من، دەكرت رایكی دژ بــــ راو بۆچونی خۆم ل ژمارەی

ئایندەی بدرخان بخونینوە.

قدەغكردنی فرەژنىو یاسا

حمید ئبوبكر بدرخانھرپاش ئازادكردنی عراق لسفركم و شـــارەی كئ ،بۆ شـــاری موسچندین خزم و ناســـیاوو مای دوو براو ســـ برازامی لدەژی، سردانی ماـــی كاكم (فـــارس ئبوبكر)م كرد ل (حی الزھور) و لپشـــت مزگوتی (القبع)، كات ل ســـردانی پیاوكی ب تمـــن و قســـخۆش و بگفتار ھـــات، ك نـــاوی تواوی (عیســـام ئیبراھیم حوســـن) ناسراو ب ئبوو معمارییو سیدەكانی ل عیماد،كلدایكبووی ١٩٤١ موســـ ل گڕەكی وادی حجر دادەنیشت و ل نیسانی ٢٠٠٧ ھر ل شـــاری موســـ كۆچی دوایـــی دەكات، پاش یكترناســـین ،ـ(بـــو عیمادئ) وەكاكم گوتی، ئمنیش خۆم پناساند و ئویش قسی وانســـائیل كرد، لر زۆر مســـل(رژمی بعس و دیكتاتۆریت و ژیان ی پبو عیماد دو گوزەران) دیارە ئل قسو ئو ئازادیی فراھم ببوو، یدیبوو، بۆیژیانـــی ن رگیـــز لھل قسكانی دەیگوت: كورد و عرەب برای یكترن و مژوویكی ھاوبشیان ھی بتایبتی لموســـ بدرژایی سدان ســـا بیكوە دەژین، ھیچ جیاوازییـــك ل نوانیانـــدا ناكم. ھر لو قســـكردندا گوتی: حمید بدرخان خریتیك ھی ل زەمانی بۆمان ماوەتوە بمیرات عوسمانلی كات منیش وتم باشـــ ..زۆر گرنگدابن بۆ ئـــوەی خریتك ببینین، ئویـــش رۆژی دوایـــی دانا بۆ دیتنی خریتكـــ.. ئوەبوو ھـــر لمای فارسی برام سیری خریتكمان كرد.. خریتك (١٦) پارچ بوو، لســـر پست بوو، رەنگاورەنگ بوو ھمووی دەنووشـــتایوە و دەچووە ناویك، زۆر پاك بوو، زۆر جوان بوو، ئوەی لبیرم ماب ئاوا نووسرابوو (خارطة العثمانية المملكة مستحدثة لواليات في آسيا،في ايام خالفة سيدنا وموالنا السلطان عبدالحميد السلطان األعظم خان أيد الله ملكه مدى الدوران ســـنة ١٣١١ ھجرية. طبعت بمطبعة االمريكان

في بيروت سنة ١٨٩٣.منیش پاش ئوە ھاتموە ســـلمانی و بپل چووم ســـكرتارییتی مام جـــالل و بـــ ئاراس شـــخ جنگیم گوت: شتكی واھی الی ئبو عیمادە

ل موســـ، خریتیكـــی تا بی باشـــ و لنو ســـنووری كركووك و ناوچكانـــی دیكـــش نووســـراوە نلموە دەسوە، ئكوردســـتان، ئ كوردنشـــینن) بۆی و ناوچانئ ككاك ئاراس ھرزووگوتی بۆ بھر نرخك ب لیبكـــەو ئگر كابراش !!نڵ خۆت بیھگت، لرازی بوو بمنیش گوتم باشـــ و لسلمانی بۆ ھولر و لوشـــوە بۆ موســـ و ئۆتۆمبلكم بكرێ گرت. ل پاشـــان رۆیشتین بۆ سلمانی... یكم رۆژی رەمزانی دوای ئازادی و ســـای ٢٠٠٣ بوو، ئبو عیماد برۆژی بوو لرگا ب تایبتی ل مفرەقی دیبگ ســـر و دـــی تكچوو و رشـــایوە، منیش زۆر ھومدا رۆژووەك بشكن بم ب ســـوود بوو، نیشـــكاند، ترسی ئوەم ھبوو شتكی لب و بسرم كریتر خبن لوە و بتســـاخ بئو كابرای كوژرا بھرحاڵ فارسی برام و ئبو عیماد رۆژویان نشكاند و بردەوامبوون. شو ل سلمانی لمای ئم بوون و بیانی ب ئاگاداری فرید ئسســـرد بڕوەبری ســـنتری كوردستان، ستراتیژی لكۆینوەی مام ســـكرتاریتی بارەگای چووینجالل ك ئستا سكرتاریتی كۆسرەت رەسول علی جگری سرۆكی ھرمی

كوردستانی لی.. پاش بخرھنان لالیـــن ئـــاراس شـــخ جنگی و بینینـــی خریتكـــ و رەزامندی و دەستخۆشی ل ئبو عیماد و فارسی برام و من.. ئـــاراس گوتی: حمید با ئبو عیماد بچتـــ ژمریاری (١٠٠٠٠)

دۆالر وەربگرێ، منیش زۆر الم سیر بوو، چونك ئبو عیماد گوتبوی (ھذه الخريطة ھدیة الی مام جالل)، دووبارە گوتم كاك ئاراس پویست ب پدانی پـــارە ناكات ئویش بـــ پكنینوە

گوتـــی: ئـــوەش مكـــ بدرخان، ھمووكس بۆت دەنووس بخۆڕایی و كســـیش مووچی نییـــ. منیش دەمویست بزان ستم بوو، چونكبمئوە ل دســـۆزیمو كاری بازرگانی نیی، لپاشان گوتم باش چندی بۆ

وەربگرم گوتی (٩٠٠٠) نۆ ھزار دۆالر، پارەك وەرگیـــراو درا ب ئبو عیماد و پاش كرینی گـــزۆ و گوز و توتن گڕانوە موس.. پاش ماوەیك كاك ئاراس بدیاری كۆمپیوتر و سكانر

و فالش دیسككی بدیاری دا بدرخان و ئســـتاش لمای ھمـــن جمیلی ل درخانندامی ســـتافی كارای بئ

سلمانی...بۆی ئمم نووسی، چونك ناموێ پیاوەتـــی و جوامـــری ئبـــو عیماد

لبیربكـــرێ و ھوای ئوەیان پدام كـــ ئبوعیماد لـــم ماوەیدا كۆچی دوایـــی كردووە و چۆت بر رەحمتی خودێ.. كات ئو ھواشم بیست بۆ ك ســـامگرتوو ببووم.. چونكماوەی نھبوعیمـــاد دەیگـــوت نـــاوم مئنوەكو تیرۆرستان زەفر ب فارسی ئیســـالمیی ن.. چونكبرات و من ببسلفییكان بویژدانن و دەمانكوژن.. منیش چندینجار باسمكردووە، بم موسمجارەیان لناوە.. ئھناوم نونكیان ھناو منیش ئو شـــتانم

بوكردەوە. ب كبۆ راســــت و دروســــتی باسباشمانزانی فارس ئبوبكر ئحمد بدونیــــن كــــ ناوبراو ل ســــای ١٩٦٥ــوە لموس دەژی و لو چند تیرۆرستان لبر دوایی ســــای ھاتۆت شاری و ھولر و ل ھولر ســــبارەت بســــردەبات، ژیان ل كریتنانی ختــــی ھچۆنیبموسوە بۆ سلمانی بۆ بدرخان گوتــــی: پاش ئازادكردنــــی عراق، موس درخانی برام ھاتمید بحو لمای ئمبوو لكاتی سردانی بوعیماد دوكانی لكردن ئو قســــ بوو لی من ھنیشــــت چایخانت لرگی نرەســــت(باب الطوب) كو شتی دیكی دەفرۆشت، پیاوكی راســــتگۆ و لخواتــــرس بوو، زۆر پیاوكی چاك بوو.. چند جارك بمنی گــــوت (خریتیكی كۆنمان ردەمی عوســــمانلیھی ســــ یھپمان باشــــ ئگر ســــركرایتی كورد سوودی لوەردەگرێ بدیاری

ئوە پاش دەكین...) پشكشیان بحمیدی برام گوت، ئویش گوتی می ئمایانــــی لبا بیبینم.. بخریتك ھنراو دیترا.. ســــرەتا حمیدی برام حپســــاو لپاشان نوەكو ئبو عیماد خۆی گران بكات و داوای پارەی زۆر بكات... حمیدی یریتو خبوعیماد لبرام گوتی ئ موەی ئم ئــــب یزۆرمــــان ھكۆنــــ و ناخوندرتــــوە، ئوەی ویش گوتی: باشــــتۆ پاكترە.. ئپرســــیارك بك بزانــــ دەیانوێ یــــان نایانــــوێ، حمیــــدی برام ســــلمانی گرایوە بیانییكی و بئاراس شــــخ جنگی گوتبوو، ئویش گوتبــــووی بھر نرخك بــــ بیھنــــ.. ل پاشــــان حمید دەگڕتوە ھولر و ل نقلیاتی موس ســــیارەیك بكرێ دەگرێ دت موســــ و شوفرەكش لگڵ خۆی دەھتوە و بۆ بیانییكی ئبوعیماد و من و حمید بیكوە چووین ســــلمانی و یكم رۆژی رەمزان بوو، لرگاش ئبوعیماد رشــــایوە و ســــرودی تكچوو،

چونك برۆژوو بوو....پاش گیشتنمان بۆ سلمانی، ئوكات مای حمیدی برام نھاتبۆوە ھولر

ھر ل سلمانی بوو، شو لمای ئو ماینوە و بیانییكی خریتكیان وەرگـــرت و سوپاســـی ئمیان كردو دەستخۆشیان لكردین و بی (٩٠٠٠$) دۆالر درا بـــ ئبوعیمادو منیش ٥٠٠$ دۆالرو ئبو عیمادیش ٥٠٠$ دۆالری دا ل برامبر كری ئۆتۆمبل و ھاتن و

چوونی حمیدی برام... م، كاتو كارە دەكمن شـــانازی ببڕز مام جـــالل ل (مجلس الحكم) مورافعی كشـــی كـــوردی كرد و راست و دروست بپی بگنامكان بۆ دونیا شـــی دەكردەوە ئوەندە دم خۆشـــبوو چونك ٤٥ سا عیبادەتی خوا دەكم رۆژك ل رۆژان الم نداوە و بۆ خوای خۆم كردووە، ئوەشیانم بۆ كـــورد و كوردســـتانم كـــردووە، ھیـــوادارم مام جالل ئـــاگای لب و بنماـــی ئبوعیمـــاد بانگ بكات بـــكات، چونك و دەستخۆشـــیان ل ورەترە لوەی كـــراوە زۆر زۆر گئ

.پارەو شتی دیكل پاشـــان بدیاركوت شوفرەكی لھولر بۆ موس لگمان ھات و مایوە و بـــۆ بیانی ئمی گیاندە سلمانی و شویش مایوە لپاشان موس خزمی گیاندەوە ئوانیشـــی

برپرسكی با بوو.

ك خریت عوسمانلییكی كركووكی كوردستانی دا ب مام جالل؟

فرید ئسسردحمید ئبوبكر بدرخان ئبو عیماد فارس ئبوبكر

ساغكردنوەمان

رەحڵ

یسش ف

ھر

ونی خریت عوسمانلییك، ١٨٩٣ی زایینی، ل دوا الپڕەی بدرخان (١٠٦) وەكو دیاری ب رەنگاوڕەنگی ب قبارەیكی دیك بوكراوەتوە

مام جالل لكاتی مورافعكردنی كشی سنووری كوردستان ل مجلیسی حوكمی عراقیدا

روونكردنوە:لـــ ژمارەكانی رابردوودا دیدارك لگڵ بڕز كمال محیدین ئنجام درا، بیاربوو بشكانی دیكی دیدارەكـــ بو بكرتوە، بم بھۆی وە، لتوبكرتوانرا بوە نكنیكییی تھ

ژمارەكانی داھاتوو بوی دەكینوە.بدرخان

٢٠٠٨

/١١/

٨ می

وەدو

ی رین

تشی

(١٠٦

ە (ار

ژمدی

ور ك

٢ی٧٠

٨ نی

زاڕ

گ

5

بۆ میللتی كورد لھر كویك ھن ...

ماوەیك گینـــگ دەدەم و خۆم دەخۆموە، لمشـــكمدا دت و دەچت، چۆن بتواندرێ ئو كاغزو كتب و دەســـتخت و دیكۆمنت و ئو شـــت كۆنانی ك لنـــو ماكانی كۆمگای كـــوردەواری ئاخندراون و زۆرك لومان لوانی خوندەوارییان ھب یان نب و كتبكان و دەستختكانیش لبر ســـاردی و گرمی و شداری تكبچن و وەكو چندین كسی دیك لرەو لوێ لوەیانمان ،یدایڕەشوح لت":بیســـتووەو گوتوویانبارانی بركـــوت، بخـــوای نمزانی نانم پكرد، فرۆشتم دام پاقل فرۆش، قبارەكی ،كفرۆشـــ ورەبـــوو بردم بۆ كوبزۆر گ

گرتبـــوو زۆر جـــگای فرۆشـــتم، ئو كاغزو ماغزانـــ چیی مرۆڤ خریك پـــوە خـــۆی خـــوای باببـــكات! ببـــدوای كوی بابردوو كوتوویت، ھر ناشزانم ئو كتبـــ كۆنان چی زمانك بھیچ ،دایتلـــی حاـــی نبووم، بـــردەكان، ونكان، و جل دەستنووسكان، برگكان ...ھتد" ھموو ئو شتانی باسم كرد، ك ل زۆربی ماكاندا

ھیـــ. ئینجا من دەمـــوێ بدەنگكی برز ھاوار بكم و بم: بۆ ئوەی ھموو میللتی بیان لدەستانی كوردستان گوكوردو كاربو ئو پۆژەیـــ جبج بكن، پۆژەكش

:ی خوارەوەیوەیم شب وەو دنیا دیتی چاومان كردۆتـــوەتـــل *بووین، ل كۆنكان چندین سنعتكارو كاری دیك ھاوار ھاواریـــان بووەو بانگیان رادـــراوەو گوتوویانـــ: "مقســـت تیـــژ دەكینوە، ورتكنان ورتك نان دەكینوە، مریشـــك و ھلكـــو قوماش دەفرۆشـــین، كرەستو شووشوات بقیست، قرەوی كـــۆن و موبریدەی كۆن، ســـالجی كۆن، ددان چاكدەكین، تشـــی و تیرۆگ و فرش دەفرۆشـــین...ھتد" ھموو ئوانی باسكرا، تاوەكو ئســـتاش زۆرك لوان ھر ھیو

بردەوامن.. بم دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان دەخـــوازێ، ئگر تمـــن ھاوكارب، دوو ئۆتۆمبل ترخـــان بكرت "تایبت ب" بو كارەو لگـــڵ "3" تیمی خونـــدەوار بپی نخشو برنامیكی داڕژراو ل گڕەككان و گوندو ناحیو قزاو شارەكان بگڕت ھاوار ،بتـــی خوداتان لت: "رەحمبـــكات و بھركســـ كاغزی كۆن و نخشی كۆن و نووشتی كۆن و جوازی كۆن و نفوسی كۆن و قاپ و قاچاغی كۆن و ھتد..."ی الی لیدەكین ب یا لی كتدووتو كی جوان لوەیشو ب ت، چونكزرو دەپارناوی ئب مۆزەخانئوە ھیممتك، خۆشویستیش بۆ"خاك و

نیشتیمان و نتوە".بدرخـــان بـــو ھیوایی ھـــر یكك ئو پـــۆژەی قبووكرد، ئاگادارمـــان بكاتوە، چونك "6"مانگـــ كاری بـــۆ دەكین، ھر ناوكـــی لدەنین ئوە بـــۆ دوایی، لبر كی زۆر ئامادەیكستدەكرێ، خوەی ھئ

ھاوكاری ئو جۆرە پۆژان بكات. لمـــۆ بـــدواوە ھریكك ھاتـــ وتی گرانبھـــای من"كوردســـتان"ھیچ شـــتكی مملكتی خۆمی بدیـــاری نادەم، بكو دەیبم بۆ"ئشكوتی شاندەر و ئشكوتی ھزار مرد و ئشـــكوتی جاسنو خنس و شونوارەكانی مسیحییكان لكوردستان، یا جوانترین كتب بچاپی تازەی بدیاری بۆ دەكم و قسشـــی لگڵ دەكم و پی دەم: "بڕز.. ل مملكتی ئوە، ھیچ دەستنووس ھی باســـی مملكتی ئم "كوردســـتان" بكات؟ ئویش بدنیاییوە دە: ب، زۆر نووسین و دیكۆمنت ھی، ئمش ئیمیلی یو ئیمین: بیدەدەدەین و پخۆمانیان پئگر دەتوانی نووسین و دیكۆمنتكانمان بۆ

بنرەوە".

مــرۆ (٩٧)

حمید ئبوبكر بدرخان

كتی

ۆلپ

عبدولغنی علی یحیا لھاوینی سای ٢٠٠٣ ھاوتیانی كورد لشـــاری "موســـ" لژر تیرۆریســـتانی دەســـتی بعـــس حیزبـــی پاشـــماوەی ركخراوی"ئلقاعیـــدە"و و عـــراق"و ئیســـالمی "دەوتی ھمـــوو ئو الیـــن و ركخراوە ل ســـرچاوە تیرۆریستییانی فرمانی حیزبی بعس وەردەگرن، ژیانكی پ ل ناخۆشـــی و ترس و دڕاوك بردە ســـر. ئوەبوو كورد ھاوتی ل"٣"ھزار زیاتر كوژران و برینداركران، زیاتریش ل"١٥٠"ھـــزاری دیكش ئاوارەو

دەربدەر بوون. نی رابردوو، بژایی ســـادربمزەندەی كورد، شیعكان زیاتر ل ســـونییكان لـــ دۆزی كورد ئوە، ھر نك گیشـــتبوون، ھمان بپـــی ئویش بكـــو لدەكرد، پاپشـــتییان مزەندە لنوان چوارقۆیـــش بـــرەی كوردی سرەكی: ھردوو حیزبی و كوردســـتان دیموكراتی پارتی كوردستان نیشتیمانیی یكتیی لگـــڵ ھردوو حیزبی شـــیعی ســـرەكی: ئنجومنـــی بـــای ئیسالمی و حیزبی دەعوە رەنگدانوەی"لگیشتنك"بوو. ھرچندە لـــ جارك و دووجـــار رەفتاری ناحـــزان لالیـــن د. ئیبراھیم جعفری و حوسن شھرستانی لمالیكیـــش و .. لو نـــووری ئبرپرسی دیكشیان، دژ بئاوات و داوای رەوای كورد سازدرا، ئو رەفتارانشیان، لجیاتی ئوەی ســـنووركیان بـــۆ دابنرت ھر لالین برە چوار قۆییكوە، چیتر روو ندات، بپچوانوە، پیتا پیتا شوەی بكارھنانی ھمـــت و پیالنـــی ســـربازی

وەرگرت. كتم٢٠٠٨/٥/١٠دا پیالن و ھ ل ھزكی كاتــــ دەســــتیپكرد، ھناو "بۆ"موس ســــربازییان لژر دروشمی "زەئیرولئسد" بــــ ھمتكی"بناویــــان"دژ ئلقاعیــــدە تیرۆریســــتانی بــــر كچــــی ســــازدا، كــــتمھ لدەســــتپكردنی ھۆشــــداریان خــــۆ ناڕاســــتو بــــ ركخراوی"ئلقاعیــــدە"دا، ســــریان بۆ ھرشــــك گوایلئارادای."نــــووری ئلمالیكی" لدەســــتپكردنی"زەئیرول بر ئســــد" چندین جــــار نیازی ركخراوی بۆسر بردنی ھرش دەربی، بئاشــــكرا ناوبــــراو ئو نیــــازە دەربینــــش بووە ھۆی، تیرۆریســــتان لحاتی لــــ داوا ئامادەباشــــیدابن، حیزبكانی ناوشار دەكرا"پارتی" و "یكتیی" خرا بارەگاكانیان چۆڵ بكن و گل ئفسری كورد و ئو ئفسرە عرەبانی دۆستی كورد بوون و دژ بتیرۆر بوون،

فرمانی گواستنوەیان دەرچوو، لشاری"تلعفر"ی، تنانت رمــــان بف رۆژئــــاوای موســــ٣٥"ئفســــری گواستنوەی"ناســــراوو دژ بتیرۆر دەرچوو، بوونــــی ناڕەزایــــی وــــای لیــــوا قایمقامی"تلعفــــر" روكن نجــــم عبدو جبوری. "زەئیرولئسد" تۆزقاك زیانی ب "ئلقاعیدە"یان پاشماوەكانی حیزبی بعس نگیاند، بدرۆ ھواــــی دەســــتگیركردنی چند كچی بوبۆوە، ســــدانكیان تاك بــــوو، وەھمی ھمــــووی كربازییكردەوە سند لزەرەرمھرشی "موســــ"ل بوو. كورد ســــربازی شــــیع دژ بكــــورد لــــ: ٢٠٠٨/٥/١٠وەو تــــا ئمۆ ،بینییت جــــی ،ردەوامــــبھمت سربازییكی سوپای "ر"موسبۆ س ھاوردەی شیع

بــــ نــــاوو نازنــــاوە، بــــاس ناكن كس لدەســــتگیركردنی ھلكی چند ئوەشــــدا لگڵ تایبت، ھمت سربازییكی سبازییكی تمھ ئستاو رابــــردوو ئایــــاری مانگــــی "زەئیرولئســــد"كۆ دەكاتوە، سزادانی"ئلقاعیدە" ببیانووی كارەســــاتكی"زنجیللی" دوای راپڕاندنی بــــ ك"ئلقاعیدە" " لیكــــی لما ئ " ا كر ر نبا ا و تاســــربازییكی تــــمھســــازدا، ئوجارەش ببیانووی دانانی ســــنوورك بــــۆ لدان و مســــحییكان دەربدەركردنی ســــازدا، نویكی تــــمھلنوان و جیاوازیــــش فــــرق دەكرت بدی ھمتدا ھردوو بۆنموون لــــدوای رووداوەكی "ئلمالیكی"یكسر "زنجیللی" تاوانبــــار "ئلقاعیــــدە"ی تمھل لكاتكــــدا كــــرد، نویكی ك بــــۆ چند رۆژك گرتۆتوە، دەچت"موســــ"ی، نــــاوی تاوانبار ناین، لدوای بچند "زنجیللی" رووداوەكی زانایانی كاتژمرك"دەســــتی موســــمانان" و شۆڤنی دیكش ئنجامدانــــی بــــ كوردیــــان ل تاوانباركــــرد، رووداوەكــــمســــلی مسحییكان دیسان

پاشماوەكانی ناوبراوو دەستی عس و تاقمی ئوسامحیزبی بتاوانبــــار كــــورد ئلجنفــــی دەكــــن، "مالیكیش" تائســــتا قینراســــت تاوانباری نــــاوی ك"ئلقاعیدەی" ب شك نابات وەك بی تاوانباركردنی كوردی وەك یدەك ھگرتبت و لكاتی پویســــتدا رابگین. سرەڕای ئوەی نزیكی"٨"حیزبی عراقی ئاشــــووری و كوردســــتانی و شــــیوعیش، حیزبی بھردوو بــــ كوردســــتانی و عراقــــی راشكاوان ل بیاننامیكدا"ئلقاعیدە" و "تیرۆر"یان بكوشتن و دەربدەركردنی مسیحییكانی

موس تاوانباركرد. لنـــوان ٢٠٠٨/٥/١٠ و ناوەندی ١٠ی ٢٠٠٨حكومتی"ئلمالیكـــی" ل پیالن دانان و تشـــقلكردن

بكورد ل شاری"موس" بردەوام بوو، ئو رووداوانی خوارەوەش راپڕاندنی بۆ بوو رخۆشـــكر ھمت سربازیی نویكی و :تیكردنی كورد، بۆ نمووندژای

نزیكی"٣"مانگـــی پـــش -١لموبر ئفسركی پل برزی شیع بناوی"ماجید" ل بغداوە شـــارۆچكی"تلكف" یشـــتگلوـــوە ."باكووری"موســـ ی داوای ل بڕوەبری پۆلیســـی" تلكـــف"ی كردبوو، ئـــۆردوگای فوجكی بـــۆ جارانی"قـــودس" پۆلیســـی فریاكوتن"تـــواری" بم چۆبكرـــت، كركووك، بڕوەبرەك داواكی رەتكردەوەو رمان بف مــــــی وتبـــوو: ئپبڕوەبری و "زگای"موسپارگشتی پۆلیسی"موس"وەردەگرین. ٢- ھاوكات لگڵ ئم رووداوە، دیسان فرمانی گواستنوەی ھندێ ل ئفسرە پل برزەكانی كورد ل ھزە سربازییكانی"موس"بۆ شـــونی دوور لشاری"موس" و

"كوردستان"دەرچوو. شـــوی لكاتژمـــر"١٢"ی -٣فرمانكی بـــ ٢٤-٢٠٠٨/١٠/٢٥لشـــكری تیپـــی"٢"ی ســـوپای "عـــراق"، داوا ل لیوای"٨"كرا، ك ھموو سربازانی كورد خۆیان ل"موسوە"بۆ گواســـتنوە بۆ ب بكـــن. "حببانیی"ئامـــادە

پكردنیـــان مشـــق بیانـــووی وەك بۆماوەی"٢"مانـــگ، ببیـــارو دژ ناڕازیبوونـــك فوجـــی"٣"ی كـــرمانفكاتژمـــر"٤"ی للیـــوای"٤" شـــو ھمـــان ســـرلبیانی بتواوی كلوپلی سربازییان ل"رەشیدیی"ی نزیك"موس"بر

ەو"دھۆك"كوتنڕێ. ٢٠٠٨/١٠/٢٣ رۆژی لـــ -٤كاتژمر"٤"ی ئوارە "١٢"سربازی كورد ل لیوای"٨" ب ئۆتۆمبلی مدەنی كاتـــ برەو ماكانیان كوتنڕێ ل گڕەكی"ئلسوككر - السكر" لالین لیوای"التدخل "بغـــدا" لـــ كـــ الســـریع" دەستگیر بۆ"موس"ھاوردرابوو، كران، لكاتی دەستگیركردنیان، سربازە عرەب شیع ھاوردەكان ب سربازە كوردەكانیان وت:"ئوە بشـــو تیرۆریستن، ب رۆژیش سربازە حكومتن" ســـربازی دەستگیركردنیان دوای كوردەكان ئۆردوگای"ئلكیندی"رەوانك بۆ

ران. ٥- ھر لھمان رۆژدا"٢"كس فایـــق "تاریـــق بنـــاوی جـــان" كـــئاغـــا و فوئـــاد بدانیشتووی شـــاری كركووكن، لســـردەمی حكومتی بعس " ر مستشـــا " ن و بو ر كا ژ و ا رســـردانـــــــــــی گوندەكانـــی كاكییكانی قزای"حمدانیی"ی كردبوو، رۆژھتی"موس"یان كردنوەی بمبستی ئویش

فوجك لپارزگای كركووك. زەمین"ستای"موسبارودۆخی ئبۆ جموجۆی ناحزان دژ بكورد

خۆشدەكات. ٦- ھر لمانگی تشرینی یكمی چارەســـری "بزاڤی رابـــردوو، " ســـ مو " ی ر شا ل " ی ید ئزبئامادەبوونی كۆنگرەیكیـــان "ئســـیل نجفی" و چندین داخ لدی دیكی عرەبی شـــۆڤنی شـــارەك دژ بكورد ئنجامدرا، كۆنگرەك بئاشكرا بپچوانی ئاوات و ماف رەواكی كورد بوو. دیســـان بۆ بارودۆخی موســـی بۆ ھانـــدەرە ك دەگڕنمـــوە

.مجۆرە كۆنگراندانی ئگر٧- لكاتی پشـــكنینی چند ماڵ ،شـــاری موســـك لڕەكو گسربازە عرەب شیع ھاوردەكان زۆر بنرمـــی رەفتاریان لگڵ موســـوییكان سونن رەبعدەكـــرد و پیـــان دەگوتن:"ئوە نیگران مبن ئم بۆ رزگاكردنی ئوە لچنگ كوردەكان روومان ل ھروەھا ل"موس"كردووە". بازگكانی ســـربازیش، ھمان دووبارە عرەبكان بۆ ئاخاوتن

دەكنوە. ٨- ھـــر لمانگی رابـــردوودا، ورەی كـــوردی شاری"موســـ" و ئندامانی ھردوو حیزبی سرەكی

كوردی: پارتی و یكتی، تا بی دابزیوە، بتایبتی دوای ئوەی ســـر بازگكانی"گۆكجلـــی"ی ری"موس - باشیك" و"ئاكرێ"و "ی "خورســـیباد" ی "موسبازگ"شخان".. ل بازگكانی دیكش، ك جاران لالین ســـربازەكانی ۆڵ كرابـــوون، بكـــورد كۆنتـــســـربازە ب تســـلیم تواوی عرەب شـــیع ھاوردەكان كران، ئمش بووەت ھۆی پیداكردنی بـــۆ ڕاوكـــد و نیگرانـــی كوردەكانی رۆژھت و باكووری موس. ك چیتر لمودوا بۆیان روو بسربســـتی ناكرـــت

ل"موس"بكن. ٩- لـــ ٢٠٠٨/١٠/٢٩ رۆژنامـــی "نیویۆرك تایمـــز"ی ئمریكایی سرنجاكشـــری راپۆرتكـــی دەربـــارەی پیالنكانـــــــــــــــی "نـــووری ئلمالیكی" ســـرۆك وەزیرانی"عـــراق" دژ بكـــورد، موســـ ل حكومـــی ئیـــدارەی راپۆرت بگورەی بوكرایوە، ك"ئلمالیكی"ھاوپیمانییتكی نجفی" ئوسام" براكی لگڵ كـــ ناوی"ئســـیل"ە، گرداوەو بیـــاری یارمتیدانیشـــی داوە، ئاشكراشـــ بۆ ھموو كســـك كـــ بنمای"نجفـــی" رەمزی تیكردنـــی كـــورد و حیزبدژای ،"موس"ل كوردســـتانییكانن ھروەھا بپی راپۆرتی"نیویۆرك تایمز" "نووری ئلمالیكی" گورە ئفسركی سوپای جارانی بعسی بۆئـــوەی دەستنیشـــانكردووە "زگاری"موســـپار ـــت بـــبب ك"شموولك لشونی"دورەید

ب دۆستی كورد ناسراوە. ســـوپای لوكاتـــی ئـــا موســـل شـــیع ھـــاوردەی رەبع دەكات، كـــورد دژایتی حیـــزب و "كانی"موســـسوننتوندڕەوەكانیـــان ركخـــراوە و ھوســـتیان برامبر بكورد و حیزب كوردستانییكان نگۆڕیوە

وەكو خۆیتی. جی سرنج، دووەمین ھمتی سربازی حكومتی"ئلمالیكی" بۆ سر"موس" ئمجارەیان ب دروشم و نـــاوە، ن"زەئیرولئســـدەو نـــ ئوممولەبیعین " ن باس لدەســـتگیركردنی تیرۆریســـان دۆزینـــوەی نـــ و دەكرـــت چـــك و عمبـــاری تقمنی، ئاشـــكرا نكردنی پناسی ئو تۆقاندو مسیحییكانی تاقمی و بیكی ھدەركرد، مانایدەرببۆچوونی ئگر ھاتوو پیوەندی كورد لحكومتی عراق بئاۆزی بمنتـــوەو رۆژ لدوای رۆژیش ئـــوا لئنجامدا خراپتر بت، حكومتی عراق كورد ب دەركردن مسیحییكان دەربدەركردنی و لشاری"موس" تاوانبار دەكات.

شـــونی لگ كورد"موســـ"و دەستداو دەبشی دۆڕاندو لدیكچاوەڕوانـــی وەچرخانك بكات ل رەوشی سیاســـی عراق وەك گۆڕانكاریك ل سیاستی ئمریكا كـــ لبرژەوەندی كـــورد بت، یـــان برپابوونی جنگ لنوان شـــڕكی یان ئران، ئمریكاو ناوخۆیی لناوەند و باشـــووری عراق، یان كودەتایكی سربازی بۆماوەیـــك چاو لكوردســـتان بپۆشـــ. تاوەكـــو ســـرلنوێ وەی ناوچڕانگت بشبین بگ وەی دەستڕانگ اوەكان، بداب ك موسل پی رووباری دیجلچ

.شك كوردستان ب

كوردی موســ ل نوان دوو ئاگردا

كازم عومر دەباغ شتكی ئاشـــكرای ئمۆ لناو دام و دەســـتگاكانی حكومتـــی ھرمی كوردســـتان ئـــازادی و یھ برچاو سربســـتییكی لھموو بوارەكاندا، بتایبتی بۆیـــ راگیانـــدن. لبـــواری راگیاندنكانیـــش ویســـتپ

لئاســـت لپرســـراویتی دابن كارەكانیـــان بئمانتـــوە و

بگینن. لـــ ھندـــك بتایبتـــی ناگای كڕل كان كیاندنراگبخشـــدەكرن ئاســـمانییكان یـــریـــان ھزارەھـــا بینو ھلجیھاندا، ئوەی گرنگ ھندك

رووداو ھیـــ پویســـت ناكات لڕگای كنا ئاسمانییكانوە .رشاشس نوەو بخرنوبكربچونك وەك خاكی الواز لالین بینرانوە بۆچوون و لكدانوەی

بۆ دەكرت. ١٠ / ٢٠٠٨ / ئـــوارەی ٤ لـــ لـــ دەقیقـــ ٤،٤٥ كاتژمـــر

برنامـــی"رووداو"، ل كنای بڕز، ئاســـمانی"زاگرۆس"ی، پـــ و كارەســـات فیلمكـــی بر رووداوی ناخۆشی خستلدیـــدی بینرانی سرتاســـری جیھان، ئوەی گرنگ ئم جۆرە رووداوان پویســـت بوە ناكات لڕـــگای كناكی ئاســـمانی

برچاوی تـــبخر بڕـــزەوە بخـــراپ چونكـــ بینـــران، شمان بكتوە، میللتكدەدرلمیللتكی شڕانگزو دواكوتوو و چقۆ وەشن لقم دەدرت. ئگر سرنجی ئم برنامتان دابـــت ھـــر ھمووی شـــڕو ،كردنققۆ وەشـــاندن و تچ

یرنامم بواباشـــترە ئ بۆی ڤزیۆنلی تر شاشـــســـلبرچاوی تبخر ناوخۆییكان

بینران.رەخنكانمان ئـــوەی بھیوای دروســـتكربت لپنـــاو برەو ـــناك ئـــم پشـــوەچوونی

ئاسمانیی بڕزە.

بۆ كنای ئاسمانی زاگرۆس تیڤی

دیمنك ل تقینوەكانی شارەكانی عراق

ئیبراھیم جعفریئوسام نوجفینوری مالیكی

ژمارە (١٠٦)ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٨/١١/٨گڕزانی ٢٧٠٨ی كوردی

6

سرداری كاك حم برزنجی وابزانــــم لــــ ھیچ وتكــــی دنیا دادگای وا سیرو سمرە نبووەو نجك پكات !...و ناشــــبنییــــمــــۆرت پدەكن لســــر الپڕەی بناوی"وتكانت" "ئیفادەكت" تۆ ئامادە دەكرــــی لگڵ چل پنجا

كســــی دیك وەكو مڕو مات بۆ دادگای قســــابخان، مبســــتم پش ئوەی بچیتــــ ژووری دادگا سرو سمت دەتراشن.. بم چۆن تراشینك...! ئوەی بچاوی خۆی نیدیبــــ ناھقی نییــــ گر بوا نكات بشــــوەی جوی جوی ال سمكت دەتراشن الیكی دەھنوە ئســــپیاوییكت زۆرە پرچــــ ،- نیشــــانی"+، كینــــم بــــ ناچ نیوە ردنیشت *"لدەكن.. ینۆك نییو ننن ئاوتك دەكئسرو روخسار و شكلی ئتككراوی خۆت ببینی.. بــــم برادەرەكانت دەبینی لو بارودۆخش پكنینت دەبینن تۆ دت،ئوانیــــش بوان بھمــــان شــــوە پكنینان بتۆ دت.. سرتان نیشنم چل پنجا كســــی ئتككراو ب میمون كراو شــــپرزەكراو.. لدراو قاچ ئاوساو پشت و زگ وەك داشی دام لكراو.. برسی بۆ ئاوو نان و ھوای پاك..

دەچیت بردەوەم دادگای تایبت، ســــ چوارك بجلی ســــربازی سرشــــان پــــ داڵ و ئســــترەو رگیرفان پتی ســــوور و ســــخختی رەنگاوڕەنــــگ خاون و جل ئوتوكراو و ریش تراشاو.. ناوەكان كابرایكیــــش دەخوندرتــــوە.. وان دانیشتووە، كخوارووی ئلگوایــــ نونری"االدعــــا العام"ە، برامبریشی باش كاتبك شتكان دەنووســــتوە.. ھروەكو ھموو دادگاكان "باسم الشعب"بیارەكانی دادگا دەخوندرتــــوە ب مگلی پارزەری نــــ دەردەچت، حوكم برگــــری و نــــ پارــــزەر بوونی دە یحزنــــون".. ھی"والھــــم یا"رمی شــــنقا" دوانزەیك"اعدام بالرصاص" ئینجــــا زیندانی ھتا ھتایی و پانزە ســــای و "١٠"ساڵ ســــاڵ پنج ھتا دەســــتپدەكات و یــــك مانگ و دووســــاڵ و یك ســــاڵ و بۆ خــــۆی چشــــت چوار

چواركیش"افراج"دەكرــــن ســــ مئ !...گــــبوونی بر نبــــلھرســــكمان حوكمدراین ب پنج ساڵ و یك مانگ، بپی ماددەی یاســــایی ژمارە"٢٠٤" ل یاســــای

سزادانی عراقی. دواتر واتــــ دوای تواوبوونی ئو ھر ك رییكاریكات راســــیممل مھزەل دەچوو گڕندراینوە بۆ"ھیئــــ" رۆژی دواتر ســــیارە بــــ تســــفیرات قفســــكانی حیمایــــوە ئامادەكــــراو رەوانی بغدا كراین، لوش یكســــر بۆ ئبوغرــــب، ك گیشــــتین ئبو غرــــب، دەوامی یاســــایی كۆتایی ھاتبوو.. دەرگاو بانكان ھمووی بردە"االحكام ئمیان داخرابوون، الثقیلــــة" چونكــــ پنــــج ســــاڵ حوكمكی ئم كلككی یك مانگی بوو.. پقیل بارەكمــــان پوەبوو لوش ماندوو.. تنوو.. برسی.. ل ئســــپیاوی چكن.. ھیالك..

ئوەی وەكو كردیــــن ممڕكیان یان گرتبكربازی دیلی جوولسل رزگاركردنی قودس، نازانم كوێ و كوێ.. بــــ پاســــوان و رەقیب مئمــــوران تمــــان وەرھاتن كورە ھتا بندییكانی ئوانی سیخوڕ و كاسلســــی دایــــرەش بــــوون كردین بابكیان پیانداین.. كارلدەواری شی ناكات.. بدەیان سات و ھناسو نزا تمننای مرگمان و كلك بعل و كن دەخواست.. ب القق و پو بۆكس و ش ماسیحبردەســــت ھرچییكیان كــــورە بكوتای پیان ل دەداین، ئینجا دەیانگوت یا راكن.. ئمش بو بارودۆخ پنج شش مانگ بزگی خۆمان ترمان نخواردووە.. تری ئــــاوی خواردنــــوەش نبووین.. ھتــــاوی خواییمــــان نبینیبوو.. چــــۆن دەتوانین رابكیــــن.. بم ،ویستن: رۆح خۆشروەكو دەھلترسی لدان و ئازاری جستمان

ھموومــــان ببووینــــ ئاســــك و كارمامــــز.. پــــاش تاوــــك لوان گورەتر ھات و ھموومانی ریزكرد

و ناوەكانیان خوندەوە.. ســــ ســــ و چوار چوار بســــر قاوشــــكان دابشــــیان كردیــــن.. جلی"كانــــ"ی، قاتــــی ســــرو ســــپییان داین و گوتیان: ئوەش سرتاشــــخانی بــــۆن ریزبن تا سرتان بتاشــــن، من و برادەركی ناوی"محمد"بــــوو، گرمیانــــی ئــــو قاوشــــی"٥"كوتین، بــــر بــــرادەرە نازانم ئســــتا ماوە یان كاتك دەواجــــن مریشــــكی نا؟.. لقفــــس دتــــ دەرەوە حۆڵ و گــــژ و دەــــی شــــپە لیداوە، ئمش خراپتر بووین لبر ھتاو ئبوغرب ھندەھات.. چاومان كركووك"بــــۆ لچاو"ھیئــــی ئم ل مۆتلكی پنج ئســــترە

دەچوو.بشی دووەم

حاجی ممۆئو رۆژە لو بنارەمان بسربرد و بدەم جۆگلی ئاوی كانیاوان كوتینــــ خۆشووشــــتن و لناو بووم، ھاوڕێ برایم سماق ئاوەكلــــ نزیكی منوە بــــوو، دیاربوو ســــابوونی پ نبوو، ھر ئاوی بخــــۆی دادەكرد، بانگــــم كرد و ســــابوونت ئگر ھــــاوڕێ گوتم پ نیی ھتــــا من بۆتی ھدەم، گوتی، ناپــــم نیی، بكو ئگر لخــــۆت زیــــادە بۆمــــی ھدە، منیش ســــابوونكم بۆ ھاوشت و ســــابونك بــــر بردكی ناو وون بپــــوت و ھكــــ ئاوەكــــھپــــوون بــــوو، بــــۆ یكمجار گوم لــــ بوو، ھــــاوڕێ ئحمد قمبــــری ل تكمانــــوە گوتی: ئــــرێ وە ســــابوونك (پتار بگوێ زۆر بوو، وشكم پتار) خۆش بــــوو، دوایی چند جارك لكاك ئحمــــدم دووپات كردەوە و وشك ئردەفت یارمدا لو ب

تاك و ترایان بنووسم.ئوارەكی ل گوندی (ســــماقولی ھشــــت ھرمی لگــــڵ گری) یكترمــــان گرتوە و كاك شــــخ علی لدوورەوە بــــ پكنینوە پشوازی لكردم و پی گوتم، باش یرگشمپ و كۆمر ئبوو ھبیاغ و سالمتی گڕایوە. دواتر پــــی راگیاندم ئــــوان ھوایان ھرمــــی مفرەزەیكــــی یــــھســــركردایتی وا لبناری چیای و رۆژاننیازن لو ب كۆســــرەتبرەو ســــركردایتی بگڕنوە، خــــۆی مفرەزەیكــــی ھرــــم پۆســــتی لگڵ ئامادەكــــردووە خۆیان بۆ ســــركردایتی. ئگر بنــــدەش نیازی ســــركردایتیم ھیــــ، وا چاكــــ ھر یكســــر بــــۆم. منیش خۆم ئوان لگڵ ئو نیازەم ھبوو یكسر برەو زۆرم بكوم، بڕێ سركردایتی پ باش بــــوو، ھر ئو شــــوە كی یانھاوڕ لــــو مائاواییم یكــــ كرد، ك لگــــڵ ھزەكی ھرــــم بــــوون، بداخــــوە ئو شــــوە ھاوڕێ (مامۆســــتا كاوە) بالیكــــی دیكوە چوو بوو، ئیتر

وە، چونكمدیتن كــــی دیكجاردوایی لشــــڕكی دەستویخی پشمرگ و ھزی دوژمن لبناری

سفین شھید بوو.چیرۆكــــی لــــ شــــوە ئــــو پشــــمرگایتی مندا، شــــوكی ھجگار پ زەحمت و دەردەسری بوو، چونك ل پشوە تسلیمی دەســــتی مفرەزەیكی شــــپو و ناڕكیان كــــردم و ئو دۆزەم ھر زوو لدەمــــی پڕینوە لجادەی لنزیكی رانیــــ دۆكان- رگای بــــرەو چنارۆكی ســــ كوچكی بنــــاری چیــــای ھیبتســــوتان بدی كــــرد، ناوچكــــ تنرابوو ب تپكــــ و رەبیــــی ھزەكانی و رژــــم، بجۆرــــك ســــرگرد جادەك بروبــــری ئم برزایی ســــربازی تپكیكی نمابوو، بســــرەوە نبت بۆ پارزگاری ،ھاتووچۆكردنــــی جادەكــــ لــــســــرباری مترســــی ھبوونــــی كمین و بۆسی ھزەكانی رژم، ئــــو مفرەزەیی ئم بب ھیچ جۆرە پالن و نخشیك، گاڕانی و بكۆمڵ ل جادەك پڕینوە، بوو، لگــــڵ یككمان تومــــز دوایی زانیم ئوە رەشــــید ئنوەر بگی بالیسان بوو، ك پاوراوی حوكمــــی كارتۆنــــی ئندامتــــی بــــوو، مفرەزەیك رژــــم زاتی دەســــتگیریان بالیســــان لدۆی كردبــــوو، ھــــاوڕێ شــــخ علی وەك دەســــتگیركراوك گرەكــــی بوو، وەك چاالكییــــك رەوانی ســــركردایتی بكات، منیش لو رگایدا بــــ چك بووم، لتك ئو ناوبــــراوە دەڕۆیشــــتم، ھر پڕینوەی لــــ زانی، ئوەندەم جادەك كرای دەنگ دەنگ و غلب و ھۆڕكردن، ك یكسر دراین بر ھموو جۆرە تقی دەســــتژی چككــــی ھزەكانی جگیری رژم ل مۆگكانیاندا، براستی بۆمنی ب چك و نشارەزاو ب ئزموون وە بوو، چونكفاق وتنوەك كلو تــــاوەدا كس نبــــووە برای كس و ھریك بالیكدا خریكی رزگاركردنی خۆی بوو، ئســــتاش فیشككی كســــمان چۆن نازانم

برنكــــوت، بــــدوو چاوەكانی ناری جادەكك خۆم دوای بازداندەســــرازەی ئــــو دەســــترژانم دەدیت، ك لبر جادەك دەكوتن بــــدوای یكترییوە و گوللكان ھدەبزینوە و دەتگوت بزم و شو تاریكایی زەماوەندی رەزمی و تــــرس و لرزی ئمــــ دەگن. مفرەزەك بناو لالین رەحمان زیارەتی گونــــدی خكی ناوكی بناری سفین سرپرشتی دەكرا، لو تنگتاوی و ئنگوست چاوە، ئوەنــــدەی ھزم تدابــــوو چاوم رگشــــمك دوو پدابووە دوای ی كی نیمچنندەــــواری كلب كبســــتكوە بای غاریــــان پوە نابــــوو، بب ئوەی بزانم برەو كــــوێ دەچــــم، دوایــــان كوتم.. رامــــان كرد، ك مودایكی باش ھانك بوومــــوە، نزیــــك لیان ھانكم پ كوتبوو، یككیان لم ھات پــــش و بمنی گوت، ئدی

ئوە گیراوەك لگڵ تۆ نبوو؟منیش لدی خۆمدا گوتم، بخوای گیراوەك ــــدە كــــب !جوانــــچــــی بســــرھات! بــــم لگڵ بۆ ئــــاوڕم ئوان پرســــیارەكی پشتوە دایوە و ھندێ تارمایی كوتنــــ برچــــاوم، گوتم ئگر چاوم رەشكو پشك نكات، یك دوانك لــــدواوەی منوەن، پاش ھندێ خۆ مس دان، سیرمان ی وەك خۆم بكی دیكككــــرد ی یشتگ كبناسھ ك زۆر بچالمان ك لی وردبووموە، ھاوڕێ ھیــــوا (ئازادی مال شــــین) بوو، ھكشا شادومانی ھناسیكی ك ئمــــی ناســــییوە و ئویش گوتــــی: گیراوەك برەو رەبیكان ملی رــــگای گرت! ئم ئو چوارە فیت كردن، ب ك فیتنددوای ھپشمرگكان ل یكك تایبتی كوتــــ جوو جووكــــی ئرەو ئوە دەركوت بۆم دوایی ئوێ، ئو جووت برایی خكی گوندی (ملكان)ن كــــ چند ھفتیك پارتی مفرەزەیكی لنــــاو بوو ھاتبوون ناو ھزی پشــــمرگی یكتی و ئو پشمرگ چوستش ك سووسی ئرەو ئوی دەكرد،

ناوی عزیــــز ملكی بوو، بم نماوە. لبیــــر برایكیم ناوی دواتر كاك عزیز بپی شارەزایی ی كرد، كمــــنمایی ئخــــۆی رباشتر وای ب خشكیی ل نوان ،كستناری بی كو گردۆلكانئك تپكی ھزە ســــربازییكانی رەوە بــــوو، دەبســــدوژمنی ب (رانمتدارق) ریوە بۆ بڕینبپ... مــــن و ھیوا ب ناچاری دوایان كوتین، رگاك بردەنكی سیر و رەق و تــــق بــــوو، بردەكانی برپمان وەك نووكشــــاخ تیژ و لووس بوون، زوو زوو رەتم دەبرد و بردەبووموە، تاكو بجۆرك پنجــــ گورەكانــــی پــــم لبنی دەرچووبوون، پموە كالشكی ھموو جارێ كــــ ھنگاوم دەناو بر ئو بردانــــ دەكوتن، ھر ئوەت لناو ئازارەكانیان ھاوارم ندەكرد و ھندێ جاران بدەستم نــــوەك دەگرت، خــــۆم دەمــــی لــــ حژمتــــان بقیژنــــم! پاش ككوان دوو گردۆنك لودایمو تقــــ لنكردنــــی ھزەكانــــی رژم، ل دوورەوە ھندێ تارمایی مرۆڤمان بدی كرد و ھاوڕێ ھیوا وە، ككیانی ناسییكرزوو یھھاوڕیكــــی دیكــــی كۆم بوو بر بنــــاوی محمد ژوژكــــ و ی بالیســــان لدۆك لماوەیلھزەكانی لگڵ شــــڕوپكدادان (حســــك) بریندار بوو، فیشكك بر نرمی رانی چپی كوتبوو، بشل شــــل ری دەكرد، دیارە ب وریایــــی و چاپووكی خۆی بر ،نو شویشــــتبووە ئگ مئ لكــــ دیاربــــوو بــــ ناوچكــــش چارەسری بناوی بوو، ناسیار ســــركردایتی بــــۆ برینكــــی دەھــــات، ك ھــــاوڕێ ھیواش بۆ ھمان مبســــت بوو، تووشــــی نخۆشــــی ســــیل ببوو، تا بی الواز و رەنــــگ زەرد ھگڕابوو، ئم راك راكی زۆرتر شــــپرزەی لووتــــت بجۆرــــك كردبــــوو، بگرتای، لوێ گیانی دەردەچوو، كچــــی خۆشویســــتی ژیــــان و یاندییگ چاكبوونــــوە ئومدی سركردایتی و سردانی پزیشكی

ران بدیوی ئ شــــۆڕش و چوونتواوی چاكبووەو پشمرگیكی نی لزۆر قارەمان و دەست وەشدەرچوو، تاكو بر ل ئنفالكان وە و لدەســــت دوژمنــــ وتــــك

زیندان ل سدارە درا.لرەدا چند زۆرتر دەڕۆیشــــتین، پشــــمرگیكی چند تووشــــی دیكی راكردووی لئم چاپووكتر بیربچوەشم لئ دەبووین، نابلدەمــــی تقكانی ھــــزی رژم، من لسر جادەك ساتمم كرد و چاویلككی چاوم ل بربۆوە و بدەســــت گان دۆزیموە، بم شووشــــی چاوكــــی ورد و خاش ببــــوو، یك چاویلكــــی مابوو، كچی ھر لچاوم كرد، دیاربوو یكك ل پشمرگكان گڕایوە ســــرم وایدەزانی پكراوم، دوایی بــــۆم دەركــــوت ھر ئــــو كاك عزیــــز ملكیی بوو ك دی پم سردانی بمبستی سووتابوو، لشــــارەكانی منداــــكان و ژن ســــركردایتی دەھاتــــ ئــــران بــــدوای ھنــــدێ مرومۆكــــردن، بوون، تواو ھموو رگشــــمپتنیــــا گیراوەكمــــان لدەســــت دەرچووبــــوو كــــ ھیچ كســــك خاوەن، نكردبــــووە لــــ خۆی نو شوك لیرگشــــمند پچدوورەوە خۆیــــان تارومــــار كرد، بم تازە كار لــــكار ترازابوو، خریك بوو لناو خۆیان دەمیان تكدەنا، من بو ھموو شــــكت بوونــــی خۆم، بدەنــــگ ھاتم و گوتم: براین پویســــت بو ھراو ھۆریایــــ نــــاكات، ئــــوەی بوو با زووكن ناگڕتــــوە، تــــازە خۆمان لو شون نزیك دەستی ھزەكانی رژم دوور بخینوە و دوایی باسی لوە دەكین. ئوەبوو وەك ئــــاو بــــ ئاگــــر داكرابت، ھاوڕێ محمد ژوژكیی پشكوت و منیــــش لگڵ ھیــــواو عزیز و برایكی لدواوە بشــــل شل دوایــــان كوتین، پش برەبیان قمتران) (داری برانبر دروست ب بری بناری كۆسرەتوە ھندێ كپر و مامان كوت ســــر رگا و بھر شــــوەیك بــــوو لوێ

لماك پوكیان بۆ پیداكردم و لپمكــــرد، دوای نان وەرگرتن بپتاوی ئو شــــونمان رووەو گلی خدران بجھشــــت. ھشتا سرەتای زەردەی رۆژھتن بوو، خۆمان گیاندە بناری شاخكوە. ت كبیــــر بچوەشــــم لئ نابنوان ل شــــونی چق چقــــی قسكانی بدوای پشــــمرگكان ژوژگیی محمــــد ھاوڕێ منوە پشــــتگیری كــــردم و كاك عزیــــز ملكی بھمووانی گوت: ك ئو خۆی و برایكــــی تازە بۆ دواوە ناگڕنــــوە و ھریكك لگڵ بڕبكوین، فرموون دت، ئو ئوجــــا ئوانــــی دیك ملــــی رگا وە دەبیان گرت.. دیسانكینبئوەش بنووســــم ك لو سفرە ناخۆشــــدا ئوەی زۆرتر نیگران و شپرزەی كردبووم، ترسم ھبوو لالین یكك لو پشمرگانوە بكرم نچیر و پلبســــتم بكن و بدیاری بــــۆ دوژمنم برنوە، بــــ تایبتــــی بیســــتبوویان من كۆم پشــــكوتووی كادیركی و ئندامی ســــركردایتی ناوخۆم جۆرم پمو پۆســــتی ھ و نامبوو، بجۆرك لو شــــوە بواو پشتم بھیچ یكك قایم نبوو، ئوجــــا ئــــوەش بســــر قاچ و ربار بوو كم ھاتبوو، ســــقوودواتر زۆری ئازاردام و بدرژایی

كاروانك پوەی نایوم.بشی حڤدەھم

بیرەوەرییكانی زیندانییكی سیاسی لودیوی تلبندەكانوە

دەترسام پشمرگكان ب ھ بمگرن و بمكن نچیرو قۆبســـتم بكنخوندنوەی الپڕەكان ... ئو شوو رۆژانی لبیرم ناچنوە

حاجی ممۆ

پارزەری راوژكار حوسامدین سرداری

رە بی خانووبشـــیندانـــی پھاوالتیان جۆرك ل خمخواردنی دەسالت بۆ كم كردنوەی كشی ھاوالتیان ســـبارەت ب قیرانی نیشتج و ھاندانیان و یارمتی دانیان بۆ ئـــوەی ببن ب خاوەن رزگاركردنیان و خۆیان خانووی

ل كرچیاتی، ئمشیان جگی دەستخۆشـــیی، بـــالم ئگـــر ســـردانكی بانكـــی خانووبرە ت كویـــن بۆمـــان دەردەكبكزۆرینـــی ھاوالتیـــان كشـــی نبوونیـــان دەخند نســـوودمروو، ك گوای زۆربیان ب دوو

زەویكی پارچـــ خاوەنی كس ٢٠٠م٢ یان ٢٥٠م٢ و رنماییكانی داراییش رگ نادات ئم ١٢ملیۆن دینـــارە بدرت ھـــردوو خاوەن زەویك، بم جۆرە سوودمندی وە . بۆ یتم دەبك قینراســـتپشـــنیار دەكین ك ب زووترین شم كك بۆ ئركات چارەســـی دیـــاری بكـــن، ئویش یان ھلست شارەوانی سرۆكایتی ب ئیفـــراز كردنـــی پارچ زەوی ٢٠٠م٢ و٢٥٠م٢ بـــۆ دووپارچـــی

١٠٠م٢ و١٢٥م٢ ھرخــــاوەن نیــــو پارچ زەوی ببت خاوەن ونی تۆماری ســــربخۆی خۆی، بم جۆرە مۆلتی بینــــا ب تنیایی بــــ نــــاوی خــــۆی ركبخــــات و ســــولفی عقاری بــــ تنیا بۆ خۆی وەربگرت . یان رنماییك ر خاوەن پارچگئ ت كدەربچزەویكی ٢٠٠ یا ٢٥٠ م٢ دوو كس بن ب ب ئیفراز كردن ھردووكیان كشینواوی پت ند بن بسوودمو ھیــــچ پیوەندییكی ھاوبش

لــــ وەرگرتــــن و وەرنگرتنــــی پشــــینكبۆ ھــــردوو ھاوبش نمنــــت، بم جــــۆرە زۆرترین ھاوالتی موســــتحق سوودمند دەبن لــــ ســــولفك و ئامانجی دانــــی پشینشــــكش دەپكت تــــوو خۆشــــی و شــــادی دەكداواكارانــــی زۆرتریــــن مالــــی ل الینی داواكارین . كشینپ زووترین كات ب یوەندیدار بپدەم ئم پشنیارەمان بچن لگل

رزمان.

پشینی خانووبرەو سوودمندەكان

یبیرەوەر

٢٠٠٨

/١١/

٨ می

وەدو

ی رین

تشی

(١٠٦

ە (ار

ژمدی

ور ك

٢ی٧٠

٨ نی

زاڕ

گ

7

كم كس ھی چووبت ئو گوندەی كوەلییكان و بئاسانی لی دەرچووب. ل حفتاكانی ســـدەی رابردوو ئگر یكك عســـكری نكردای، كـــس ژنی پ نـــدەداو دەیانگوت:"تۆ ھشتا نبوویت پیاو"ئوەش بو مانایبوو كابرایك گرماو ســـرما ببین قدری عافییت دەزانـــ چییو چۆن ژن بخو بكاو خم لماوە بخوات. من لو گوندە دوورە دەستی تیدا دەژیام تا ناوم بانگ نكرا ببم ســـربازو نچووم پشوە،ك ،مدەزانی چییبوو نجار شـــارم دیبوو، زۆرشـــت ھ س جلیان كردین بر یكســـر بـــرەو دیوانیییان بردین، لوێ

.بش كوردو ئویتر ھمووی عرەب بوون رۆژانـــ لگۆڕەپاندا ناویـــان دەخوندەوە لوش ســـرەتا نمدەزانـــی بم"نعم"كـــ بانگ دەكـــرام ھروامدەزانی ئوە لگوندیمـــ، بدەنگكی برز ھـــاوارم دەكرد"ھۆو". بو ھۆوە لقوڕیان وەردەدام، ترس وایلكردم ئو وشـــی ترك بكم و "نعیم"بكم وردی سر زوبانم. كاتكیش ناوم خوندرایوە،یب نییعیـــم" عوانی" وتم: "نراج پاســـگوتیان:"تـــۆ ل لژیانمدا چوزانم تنانت لنو ماڵ و لھر شونكی گراج ھیو مبســـتیان گراجی نو سربازگی، بخۆو چكوە سواری تكســـییك بووم وتم:"بمب گراج" یكسر لگراجی

گواســـتنوەی نفراتـــی دانـــام، ھتا بیانی لم سر بۆ ئوسر چووم و ھاتم و ســـوڕاموە، كس نھات بدلم بكات و لترســـی دزینی چككـــ، تا بیانی ننووســـتم. كاتك رۆژھت چووموەو لمشـــنی خۆم و وتیان:"تۆ ئشـــو واجیبات غایب بوویت".. ســـریان سفر

..كردم و س رۆژیان سجن كردم وردە وردە لشـــتكان گیشتم، ھاوڕی خراپ گونـــی قۆڕە دەیبی وەی، نایبی وەی، قادر و نادر بھۆی زانینی زمانوەوان چ ئیشـــئ ام، وەلدەبیـــان نل خوا رقـــی لبوایـــ دەیانكـــرد، ھموودادەبزین، ھینییـــك پنجشـــممو كاتك دەگڕانوە بشـــوق و زەوقوە دەیانووت:"وای ك لزەتمان كرد". منیش گل و ســـاویلك نمدەزانی مبســـتیان

لو قســـان چیی، بھموو ئقكوە پیانم دەگوت:" دە بن بزانم چیتان خواردووە ئاوا لزەتتان لكردووە؟" دەیانوت:"تۆ وەرە لگمان ئوســـا دەزانی ئو شت چیی" قیچك عرەبی فرببووم، پنج شموانك وتم:"دە تو خوا منیش ببن بۆ ئو شونی ك ھمووجارێ باسی دەكن"رازیبوون. كوتم دوایان و منیان بـــردە گوندك ھموو عرەب بـــوون، كوەلییكان. لو شـــتانی ك بچاوی خۆم دیم دوانزە كس بدوای یكدا لبردەم ماك ســـەیان بستبوو، پرسیم:"ئوە چیی، ئوو ماوە لســـتووە؟" قاســـم وتی:" ئـــبۆ ریزیان ب كخ پرییكی لی لجوانیدا وەسف ناكرێ و ئو خك یك یك دەچن خزمتی" ھندە گل بووم، چونك پشـــتر ھیچ شتكی لو بابتم برگوێ نكوتبوو، وەمدەزانی دەچن ســـردانی و ب ئاگابووم لوەی مبســـتیان لوەدا بۆ رابواردن سرەیان گرتـــووە. ك لـــوان تپڕین، چووین ئـــوالوە، كابرایكی چوار شـــانی ســـم فشـــی بخۆوە لپش دەرگا لســـر كورســـییك دانیشـــتبوو، نرگلیكی بدەموە بوو قومیچوو وەستابوون، كوە دوو كچی تازە ھپشـــتییدەداو لل بـــ تۆی توولكی تنكوە، ك ھموو لشـــیان لگۆڕێ بوو. قاسمیش لكابرا چووە پش و ھندێ فسك فسكی لگڵ كرد، ك پنج دیناری پدا، پـــش ئوەی بچت ژوورێ وتی:"لالی چایخانكی ســـر رماندا چاوەڕتان دەكم ئوەش بۆخۆتان شـــتك بدۆزنوە"ئو چـــووە ژوورێ، من و نـــادر ماینوە، ھندك تپڕیـــن كابرایك ھاواری دەكـــرد دەتوتن تماتوك"ناومھ كیفترت ھشـــوە بوەرن":یار دەفرۆشـــخ پرســـیم:"نادر ئوە یعنی چی؟ چ شتكی ھناوە؟" وتی:"دەم گلی ھشتا ماوت لو شت بگی". كوت مام كردن، بچندناومھ كیفتـــم ھـــی وت:"من دەكابرا پ و ناب دەبـــ ل"10"دینـــار كمتری نادەم". نادر بمنی وت:"ئی تۆ چندت پارە پی؟". وتم:"ھر پنج شـــش دیناركم پی". ك دەستی بۆ برامبرمـــان درژكرد:"كوات تۆ بچووە الی ئو كابرایی یـــك ھلك بدوو دینار دەفرۆشـــ، بۆ لـــوێ تاقی بكوە ئوجا دەزانی چ تام و چژكی ھی". بســـر ســـوڕمانوە، پموت:"ئاخر یـــك ھلك چۆن بدوو دینـــار دەب لكاتكدا تبقـــی ھلك بدینارك، چۆن وادەبـــ ئیتر گرانیی" نادر بتاســـوقوە وتی:"ئ دەبۆ تاقی بكـــوە ئوجا دەزانی ئو ھلكیـــ چ تام و چژكی ھی". لم بووە مراق بزانم نھنی ئو ھلكی لچیدای، دوو دینارم لباخڵ دەرناو دام ئو كابرایی بپوە وەستابوو، پارەكی نای باخی بئیشارەت

."وتی:"بۆ ئو ژوورە چووم ژوورەك ك لناویدا ژووركی دیك ھبوو، چاوەڕوانم كرد ئســـتا نا تاوكی دی ئو ھلكیـــم بۆ دنن، كتوپ لو ژوورەی نـــاوەوە ژنك بـــڕووت و قووتی لـــم ھات پش و وتـــی:"وەرە ژوورەوە"زمانـــم تك ئاكا، دەمم بـــوو بتی تقیو، چاوم گرت و ھر بپل چووم دەرەوە، كابرای بردەگا ئوەندەی تی گیشتم وتی:"ئوە بۆ وا زوو لبووییوە. خۆش بوو؟"واقم وڕما، چۆن گشـــك بگرم وەمم ندایوە یكســـر برەو چایخانكی سر رێ رۆیشتم، ھتا ھفتیك تووشی شۆك بووم و ئاگام لخۆم نبوو، ئوجا تگیشتم مبستیانناومھ كیفتی دەیووت ھو كابرایو ئچیی یلكو ھل مبستی ئو ژنی ك بۆخۆی ھناوەو ھر ھفتیكو دوای ئو ھفتی خۆی كاســـبی پوە دەكات، لـــو رۆژەوە لگڵ قاســـم و نادر نچووم دەرەوە، كاتـــك بئیجازە گڕاموە گونـــدی و خكی لـــم كۆبوونـــوە، وتیان:"وەزعی شـــارو عسكری لچیدای؟"ب ھپیكوە پموتن:"بم چی؟ ئوەی

."دەستنوژی نب زۆر خراپ بچت شار

عیب نبی

شاخوان علی حمد

تیار عادل گۆران ل گوندی كالتی سر ب ناحیی بجیلی قزای ئاكرێ ناوچیكی گرنگی شونواری دۆزراوەتوە، بۆ ئاماژەی شونوارناسان كدەكن مژووەكـــی دەگڕتوە عومـــر زاینـــی، پـــش بـــۆ حوســـن شـــریف بڕوەبری

شـــونواری ئاكـــرێ دەربارەی ئـــو دۆزینـــوەی چۆنیتـــی راگیاند بدرخانی ب نشـــوگوندی لـــ ھاوتییك كـــوا خواســـتویتی ناوبـــراوەوە خانوویك لو شـــون بۆخۆی ئاوا بـــكات و لكاتـــی كۆلنی زەوی چندیـــن پارچـــ گۆزەو واری بۆ بنلی تری شولوپك

دیار كوتووە و ئو ھاوتییش پیوەندی ب ئمـــوە كردووە، ئمش وەك تیمی شـــونواری ل ئاكـــرێ ب پویســـتمانزانی سرەدانی ئو شـــون بكین و زانســـتی لكۆینوەیكی دوای وت، كـــدیـــار كـــبۆمـــان بگرنگی شـــونكی نشـــو ئو شـــونواریی و چنین پارچی

(فوخار)ی گرنگ لو شون بدی بیارمانداوە، ئمش كراوەو، كـــ ئاواكردنـــی خانـــوو لـــو شـــون رابگیرت و ب نووسراو ســـرووی الینـــی ئـــاگاداری بم سبارەت كردۆتوە خۆمان عومر حوسن جختی ،نشولـــوەش كـــردەوە، كـــوا ئو شون شونواریی مژووەكی دەگڕتوە بۆ ســـردەمی پش زاینی، ك ئوكات خكی ژیانی

لكردووە.

ناوچیكی كۆنی شونواری ل بجیل دەدۆزرتوە

و: ھوشیار محمد ئمین كۆیی ژنانـــی رۆژھـــت پـــش رۆژئاواییكان خۆیـــان بكارھنـــاوەو ئارایشـــتیان

رازاندۆتوە: ژنـــ رۆژھتییكان دەمك كرەســـتی ئارایشت و جوانكاری بۆخۆیان دروستدەكن و بـــۆ گرماوی دەبن، ل خنو ھویری البردنی مووی زیادو كرمی نرمكردنوەی پست، ژنی تایبتی ھبوو بۆ رازاندنوەی

ئو ژنانو شالنی جستی لشیان. خن لســـرو پـــرچ دادەنـــراو ب پلكی درەخت دایاندەپۆشـــی و ب پشتماك دەیانپچایوەو بۆماوەیك لســـر پرچ دەمایوەو زۆرو كمی مانوەش بگورەی ئـــو رەنگـــی، كـــ مبســـتیان بوو و نخ و نینۆكیـــان ب دواتر دەســـت و پ

رەنگدەكرد. مووی دەســـتكان و قاچكان بھویرك ك ل شكرو لیمۆ دروستدەكرا الیاندەبرد، لســـر پس بویان دەكردەوەو بداوكی ئاوریشم رایاندەكشـــاو پستك نرم و سپی دەبوو. ئو كردارە شارەزاییكی باشی

.دادەما كستدەویست، دەنا پدواتـــر خانمكـــ لســـر مزكـــی دار بڕاكشاوی درژدەبوو و كنزەكك لشی بئـــاوو ســـابوون و لیفكـــی كووكی تایبت دەشالو جســـتی خانمك زۆر

نرم و پاك دەبوو. پاشـــان ببردەوامـــی ئاویـــان بھموو پاشـــماوەی بۆئوەی جســـتیدادەكرد، سابوونك البباو ئوجا ب پشتماك خانمكیـــان دەپچایـــوەو بـــۆ ژووری دانیشـــتن دەڕۆیشت و لســـر التختك درژدەبـــۆوە تا گرمای لشـــی دابزێ و ئاوەكی لشی بچۆڕتوەو وشك ببتوەو

دواتر قاوەو خۆشاوی پدەدرا. لوكاتی ك ژنانی رۆژھت بو خۆشییو بخشـــندەی گرمـــاو ســـوودمندبوون، ئوجـــۆرە رۆژئـــاوا لـــ خوشـــكانیان خۆشیییان لژیان ندەزانی ك جستی

مرۆڤ ئوھا پاك و نرم و جوان دەكا. دزك لناو بشی حریم:

بۆی ھی پرســـیار بكی ك كشوھوای رمییف كی ھاندەرە بۆ میواننریم شوح ،وھایكان، ئایا بۆ دزەكانیش ئبیانییلمبارەیـــوە ئـــو رووداوە باســـدەكم: شـــوكی ھاویـــن پنجرەكانـــی ژووری لخودابووم، كرابوونـــوەو نووســـتنم دزـــك ھات ژوورەكم، بـــم من بئاگا ھاتـــم و لنزیك ھنگاوـــك ل پخفی خۆم ســـبرەكم بینی، ك ب خلیســـكان كـــرا كوەنـــدەم پر ئدەڕۆیشـــت، ھـــبترسوە ھاوار بكم و پنا بۆ دایكم ببم. دزەك بازكی لو بۆشایی داو سوڕایوەو

بھداوان بۆالی پنجرەك رۆیشت.

راییوخدیـــوە بكم نســـژیانـــم كل وەی كڵ ئـــگل ،م بزربژوورەكـــللدزییكی ســـركوتوو نبـــوو، بم بختـــی لدەربازبوون ھبـــوو و ھردەم دەستگیرنكرا. لو سردەم لبر ژمارە كمـــی پۆلیـــس بدەگمن نبـــ دزەكان دەستگیردەكران، باوكیشم حزی لھاتنی پۆلیس ندەكرد، سزای ئو دزە مشخۆرەی ك لبشـــی حریم دەگیرێ بئارەزووی خاوەنشـــكۆكی، ئگر پـــرس بباوكم بكرابای ئوە دەیناردە شون و ھرخۆی بڕیدەكرد! بم ھندێ شـــازادە ھبوو ســـزای بندكردنی درژخاینیان بسردا دەســـپاندن و لوانش بوو ئازاریشیان

بدابان. زۆرجا دزەكان لحریم دوور دەكوتنوە، گوای وەبوو كـــبۆچوونـــی رۆژئـــاوا ئكنزەككان بـــدوای پیـــاوان دەكون و لھر چینك بن، راســـتییكی زۆربی زۆری ژن و كنزەككانـــی نـــاو حریـــم حزدەكن زمان لو دزە بدەن و یكســـر

بۆالی سوتانی بنرن.بۆی بشی حریم ئو بش نیی ك خك كشتھب گوای ی بۆدەكا، كشـــبانگكۆمك ئافرەتی جوان و دفنی تدایو ھموو كاتك ئامادەن خۆیان شـــل و نرم

بكن و رووپۆشـــیان الدەن و ھركســـك بیوێ لگی رابورن.

ئوە بیركردنوەی الوی شـــیداو خاوەن بیرو بۆچوونی فـــراوان بوو، ك بھیوای

.شتھو بئ وە بگاتئلـــ ئینگلتـــراش ھمان بۆچـــوون ھبوو دەربارەی كۆشـــكی چینـــی ناوەندی، ككۆمك كچی خاوەن پروەردەی باشیان

تدابوو. پروەردەی ژنانی ناو حریم:

ژنانی نـــاو حریـــم بڕاســـتی خاوەنی لگـــڵ دروســـتبوون.. پروەردەیكـــی ئوەی كـــ زانیاریان دەربـــارەی ھندێ وانـــ الوازبـــوو، بـــۆ نموونـــ: جبرو جوگرافیـــا، بـــم سرپرشـــتیارەكان ك وانكانـــی ھونری خۆشویســـتی و پرۆســـی ھاوســـرگیری و ھسوكوت بشوەیك پدەگوتن، پیاوانیان لگڵ ك لئاســـتی خوشـــك سربستكانیان وانوە ئل رۆژئاوا باشـــتربوو. جگـــلھویاندەدا فری ھونرو بواری رۆشنبیری بـــن و شـــانازییان پوەدەكـــرد، ئامری میوزیكیان دەژنی و سمایان دەكردو ھندێ گۆرانیشیان دەزانی جگ لكاری نخش و

زۆرشتی تر. تنانت ل حریمی ئو ســـوتان "بدە"

"عبدولحمید"میوزیـــك بایخی پدەدرا. سوتان ئوكات گربستی لگڵ برایكی میوزكژەنی ئیتاـــی بناوبانگ"دونیزیتی"بســـتبوو، ك وانی تایبت بو ژنانی ناو حریم ب، ك بھرەیان ھی، بم پاسوانی چاودری ل كوڕە خسندراوەكان بسر مامۆستاو قوتابیی كچ جوانكان

دانابوو. ســـوتان"عبدولحمید"فرمانیدابوو مفۆنی"لكی"ســـتیپ پكھنانـــی بـــ ھـــرەدارەكان، جگـــب نیزەكـــژن و كلكۆمی"بالی"،ك گیشـــت ئاستكی

برز بگورەی تیپ پۆفیشناكان. شۆڕشـــگەكانی ل باپیرانی"میســـباح"

:رەبزدارانی عنداو رئیرلكچكـــی شـــازادە"فاتیم"بھردوو راگیاند، ك ئینگلیز بھزترین نتوەن لجیھان، ھیچ شونك نما ل ئینگلترا بۆیان باســـنكا، لبر ئوە ك"میسباح" بۆ یكمجار ســـردانی ئینگلترای كرد، یدا كردو باوەڕی بكی زۆری پشارەزاییئینگلترا گۆڕا، بتایبتی ك گورەتربوو، بۆی دەركوت ك ئوان لزۆر رووەوە لو

میللت كمترن ك لناویان دەژی. ھبوو، تكی "میســـباح"كلپووركی دایكی خۆی ب ئینگلیز دادەناو راستییكی ئرلندی بوو و شۆڕشگ لبنماكیان ھبوو و لدەستی ئینگلیز رایانكردبوو، الی ئو لندەن شـــاركی شیاوە بۆ حشاردان

كات ك پنای بۆ ببی. شۆڕشـــی وتاربـــژی دایكـــی خاـــی ئیرلندە"جراســـون"بووە، ئوە لبارەی وا ببـــارەی باوكی ئم لوە، بدایكیینژاد دەگڕتوە بۆ"محمد"ی پیامبر.

لژیانی شـــك گورەترین لبرئـــوە ئوەبوو، ك ســـۆز و خۆشویستی بۆ چ الیك ھب: عرەب یان ئینگلیز، رۆژھت

یان رۆژئاوا؟. ھندجار ھســـتی دەكرد كـــ عرەبكی ی كو رەخنانندێ جار بتووندڕەوەو ھلداب و نریتی ئینگلیزەكان دەگیرا دتنگ دەبوو. میســـباح دە: كاتی خۆی عرەب رەسنترین توخمی مرۆڤ بوون، بم بۆ چند سدەیك لپشـــوو و خودابوون، بۆیـــ لمیللتانی دیك دواكوتن، خۆزیا

كوڕ بام، چونك كچ ھیچی پناكرێ. شـــازادە"فاتیم"داب و نریتی جژنكانی دیانانی ھنای ناو مای ئو ئمیرە عرەب، ئمیر شـــریف علی ببوونـــی درەختی لدایكبوونی عیســـاو پكردنی گۆرەوی و مندان بدیـــاری، الی رابواردنكی بتام و خۆشـــ، "عبدولمجید" كوڕی شریف علی لژنی یكمی خۆی بشوەی"بابا

نوئل"دەگۆڕی. بشی ششم

یادەوەری شازادەیكی عرەبی ل حرەمسراكانی دەوتی عوسمانییوە

ژنانی ناو حرەمسراو ژەنینی ئامری موزیك

ھرجارەو ونیكخالید عومر عوسمان

قوتابخانی "الجمھوری" سرەتا بناوی قوتابخانـــی بابـــ تاھیـــری ھمدانی ناونـــراوە، ســـای ١٩٧٥ بیناكراوە، ئم قوتابخانی دەكوتـــ گڕەكی زانیاری لسر شقامی ٦٠ متری برامبر شعبی ئازادی نزیك نخۆشخانی ژینی تایبت، پاش ئم ناوە گۆڕدرا بـــوو ب دوو دەوام م٢- زانیاری. ئ .ناوی ١- الجمھوریب دەوامی الجمھوری ل قوتابیی م پۆلئبووین. ئم ونی لسای ١٩٧٨ گیراوە، لالین مامۆســـتا ســـمكۆ بـــ كامرای خۆی. ئـــم پۆل، پۆلـــی پنجمی –أ-

:رەتاییسریزی سرەوە لڕاستوە بۆ چپ:

١- سفین عبدو علی .٢- شرزاد رەزا حسن- كۆچی دوایی كردووە.

٣- شوكر شاكر ئحمد – برین پچ. ٤- سردار علی- خۆشنووس.

٥- دەھام عوسمان ئحمد – كركار. ٦- "نناسراو"

٧- شاكر خالید مام- فرمانبر. ٨- قوباد حسن ئحمد. ٩- سامی محمد ئحمد. ١٠- عومر عوسمان عزیز. ١١- سیفدین سدیق نادر.

١٢- سادق خالید ئحمد- كركار. ریزی ناوەند لڕاستوە بۆ چپ:

١-سردار عادل. ٢- یونس شین عبدو- فیتر.

٣- نوزاد. ٤- نازم عومر رەشید.

٥- گیالن پیرباڵ- خۆشنووس.

٦- نوزاد محمد ببۆی – كركار. ٧- نوزاد ئیبراھیم یعقوب.

٨- خالید عومر عوسمان- ھونرمندی شانۆكار. ٩- وەسفی خورشید عومر- شھید.

١٠- ســـیامند ھمزە شـــھاب- موختبـــر الران بۆ .نو

١١- سردار ئحمد نبی. ١٢- نجات.

١٣- مامۆستا سید محموود. ریزی خوار لڕاستوە بۆ چپ:

١- رەفعت قادر ئیسماعیل.

٢- وریا عومر ئحمد. ٣- غازی عزیز ئیسماعیل- كلیلساز.

٤- سدرەدین عومر حمدەمین. ٥- سیروان ئنوەر حسن.

٦- ھوشیار عومر ئحمد- ئندازیار. ٧- زەكریدین فارس یونس- كۆچی دوایی كردووە.

٨- بھرام مولود. ٩- نامیق محمد مجید.

١٠- عبدولقادر ئنوەر حسن- خۆشنووس. مامۆستای وانكان:

بڕوەبر: عبدول لتیف.

ئایین: م. سید محموود. كوردی: م. نامیق.

عرەبی: م. ئحمد فق یوسف. زانیاری: م. سمكۆ.

ھونری: م. فرھاد. نیشتیمانی: م. حیكمت.

مژوو و جوگرافیا: م. جمال رواندزی. ئینگلیزی: م. عبدولخالق.

بیركاری: م. سح. فراشـــی قوتابخان "مام عباس كاكیی" فرۆشیاری

حانووت.

قوتابخانی جمھوری كوڕان سای ١٩٧٨ بكامیرای مامۆستا سمكۆ

ۆڵشك

ك

شارۆچكی ئاكرێ

ژمارە (١٠٦)ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٨/١١/٨گڕزانی ٢٧٠٨ی كوردی

8

درۆی ئلكترۆنیھمـــووكات باس لوە دەكیـــن، ك بۆچی خكانك ھن تنھا قسی راستی ناكن، یاخود ھموو تمنیان بدووڕوویی دەژین، سانمجۆرە كئ ك رەدایش لپرسیارەكلم درۆو دووڕووییـــدا چی قازانج دەكن، لـــم نوەنـــدە پیاوكـــی بتمـــن گوتی: سبارەت بدرۆ كسانك ھن درۆ بمیرات بۆیـــان ماوەتوە، بـــم خكانك ھن، بھۆی میســـر نبوونی كارەكانیان پنا دەبنـــ بر درۆ، لپاڵ ئمشـــدا ھندك كـــس ھیـــ دەیانـــوێ تنھا بـــ درۆو تكبازی رۆژان كارەكانیان بڕوەببن، بۆ نموون كاتك داوای شـــتكی لدەكیت، ئو یكسر دە بسرچاو، بیانی بۆت كچی دەكـــم، ئامادە پاش ئمـــ ئو برادەرە خۆی لچاوان ون دەكا، ئـــوەی ھرگیـــز وەك تكملم مكی ئـــخبنی قتیـــش ،بننداوەو ھموو كاتكیش

ھر راستی گوتووە. دووڕووییش لبـــارەی بابت گلك زۆرەو ھر درۆزنكان، لـــ نزیكبم ئمیان درۆ تنھا لگڵ یك كس ناكات، بكو الی تۆ قســـیك بپی لوالتریش دەكاو ھمان ھـــر كـــدۆخقســـ دەگۆڕێ و چندین شـــر و روی بۆ

دەدۆزتوە. ھر سبارەت بم بابت گنجكیش لدوو لوەكرد، باســـی بیروبۆچوونكانی توی ك ئســـتا درۆیـــكان لگڵ پشـــكوتنی تكنلۆجیادا برەوەی زیاتری بخۆی داوە، وەك پشـــتر درۆو دووڕوویی تنھا لچند كۆنـــك دەنگـــی دەدایوە، بم ئســـتا ،ناوبانگ بكانی بدرۆی وێ بك بیكیئوا ل سایتكی ئنترنتدا درۆیكی بو دەكاتوە، بۆماوەی چند سعاتك ھزاران كس بو درۆیان فریو دەدرن، ئیتر درۆزن بـــ درۆزنـــوە دەنت، ســـیرەكش پاڵ لوەدایـــ ئـــو درۆزنان بـــوا بیكتری دەكن و بشان و بای یكتردا قسی زل زل دەن، لگڵ ئوەی ھر زوو زوو لھمان ســـایتدا درۆیكان ســـپی دەبنـــوە، بم لماوەی ئو چند كاتژمرە درۆزنكی زۆر ناویان دەكوت ناو ناوان دەبت پاوانی میدان، پاشانیش ك رووبڕوویان دەبتوە پت دە: ئم درۆی ئلكترۆنیی، دنیاش

.وەدەچڕب لكترۆنیانو ئبr1970bakhtiar@gmail.com

رەسول بختیار

كاتك لیكتر ناگین

علی حسن مستفازۆر جار تعریب دەبسترتوە ب بعس و رەگزپرستییكی بعس، ھر لسردەمی حرەس قومی و تا ئمرۆش دژ بكورد و ھمــــوو نتوەكانی دیك نا عرەب پیادەی كردووە و دەیكا، بم تعریب كم و زۆر ل مژە پیاوەكانی حكومت الیــــن ل شــــیرەتناو عس لندێ كھعرەبیــــان چاوچنۆككانــــی ھانــــداوە بۆ پیــــادە كردنی ئم

مرام گوەیان . بۆی شاعیری گورە وناودار مال حوسنی عندەلیب ل كۆپلی

:شیعرەكانی دە ك لكیھر گل بوو ب موسومان

خۆ ناب خاكی بگیرێ وبگۆرێ ب عرەب زمان!

لو ڕۆژەی ك پای ئسحابانكوتۆت سر خاكی كوردان

و ڕەنج بردن راوە رووترەب كردنع خاكی كورد ب

ــــر ناوچولدەشــــتی ھ لــــو قــــراج كشــــتوكاییكانی ب پ نــــاوە و زەوییــــندك كانیــــان كــــترەكپیــــت و ب كتو دانی و باشــــترین دەغدەھنت برھــــم، ب لوەڕگا نباوەو دەومندەكانی مڕو مات و لــــ دوایش كان ل بن ر زۆر لوت ھھاتووەكانی نن ی چاو لنیشان زووەوە بووەتبرین و بھموو شوازك ھوڵ ھراســــان لوێ كوردان دراوە بكن و تنگیان پ ھچنن تا گوندو دھاتی باب و باپیرانمان ل ترسان بج بین و دوایش ب دوە عرەبكان بھوەســــی

خۆیان تڕاتنی تدا بكن . عریب دەســــتی پوە تیك لكردووە و ملمالنی كوردو عرەب ل سر ئو ناوچان دەگڕتوە

بۆ كی ؟پرسیارەك لكۆینوەی زیاتری

دەوێ . ئوەی من دەموێ لرە باســــی ئو برپرچدانــــوەی بكــــم شاوانن، ك بدوەكان ل دوا بدوای كۆتایــــی ھاتنی جنگی تكردووییان جیھانی یكمی سر كوردان و رۆی جوامرانی نمد بجرگ ڕۆی كۆمبر باس لوانش ئوەی بیرم

ب ب باشی برایم ئاغای دزەیی و كبراكانی و جووتیارانی ناوچلــــم برپرچدانــــوە. لــــو مبستكم ھیچ نووسینشدا نیی بــــۆ وروژانــــی دەمارگیری نتوایتــــی، بــــم شــــڕ و رەبانع شیرەتو عوی ئشاراستییكن ل ھیچ كس شاراوە ســــیش ناتواننیــــن و ھیچ كنــــاوی دیكــــی ل بنــــ، ھر وەك بگش دەتوانم ئو دە شیعران بنموە ك لو سردەم زمانی حای كوردە برگریكارانی

دەشتك بوون.عرەب زۆر بتماعن

دەنماعیان مت تقماعیان بدەنر تگ

نك دەدەن خۆشو تلشبیه كراینرەب تعنگورگی دەشت و بب

لی گڕن گۆشت و دەخواندەقن ھنعی كم

دزەیی ئاغــــای باییز برایمــــی خكــــی مخمور بــــوو و ھر و پیاوە بش ژیاوە، ئــــولنمونی خۆی و جووتیارەكانی ھر لگڵ دەســــت پــــ كردنی بعــــرەب كردن شــــاوەكانی رگری و لغانــــی بق بوونچندین قارەمانیتی ب ھاوتا كانیــــان دەرس داوە، كرەبعتا ھاتن سرحوكمی بعسیان و داڕشتنی برنامیكی پتوتر بۆ

تعریب خۆیان نگرتوە .خورشید ئاغا و حمد ئمین ئاغا برای ھاوكارییكی زۆر باشیان

كردووە ب خۆیان و پیاوەكانیان . ھروەھا حوسنی مالی ئاغای قازیخانش و مولود ھولری باوكی خوالخۆشــــبوو محمد كاتی خۆی لل وەیی، كلھقی ھولر دادەنیشت و دوایی باری كرد بۆ دووگردكان تا لگڵ حمــــد ئمین ئاغــــا كار بكات گایوە ك ئوو چند پیاوكی دیك لــــو ســــردەم لالین حمــــد ئمین ئاغــــا رەوانی گونــــدی (لھبــــان) كــــران الی ش ڕەوانوخورشید ئاغا تا لبكرن بۆ الی برا گورەیان برایم

ئاغا ل مخمور .لوێ برایم ئاغــــا بۆیان باس دەكا، كــــ عرەبی ئلعوبد و ھندك ئلجبور و عشیرەتی دیك ل حویجــــ دەپڕنوە و لگــــڵ ژمارەیكیــــش عرەبی تر بوونب كدانیشتووی ناوچ نراج، بگگیانی كوردەكانی ق نیایو بزانــــن ت ســــر كھتانی و دەیكــــوژن دەیگــــرن، دەكن، مڕومات دەبن، دزیان ل دەكن، چیان ل دەســــتیان ب قســــووری ناكن تا كوردان یان پكن و ناوچراسان بكھچۆڵ بكن. ئو دەم عرەبكان بۆ ) دەگــــووت بكوردانیــــان لۆ داری تری) وات ل دەشــــت ممنن و بۆن شاخكان. ئینجا برایم ئاغا جووتیارەكان دەكاتچند كۆمــــك و چكداریان دەكا بــــرەو ئاراســــتی چیای بباس(قرەچووغ) ودەوروپشتی

رەوانیــــان دەكا بــــۆ شــــڕی عارەبان . مام مولود ھولری ســــی بكی دە كڵ كۆمگل (باقرت) الی غ دەچنسواری وو ماوەیك ھست رادەگرن بزانن ژمارەیان كون، ل عارەبكان چند و چ دەكن . تماشا دەكن عارەبكان ھموو بیانیان زوو بســــوار دن و بســــر گرد و ون، لرزەكان دەكب نشــــوھر جیك تــــۆز ببینن ھرش دەبن و ئگر كورد بت، ئوا چی خوا پی ناخۆشــــ لگی دەكن . كوردەكان ھدەســــتن ئوارەیكــــی درەنــــگ بســــر ل ون، كگــــردی باقرت دەكــــناوەڕاستی قراج و ڕك ل نوان ،ی بچووك وبادینانردوو زھ رۆژئاوای گردەك كانیان لسپئدەبستنوە تانكون بر نیگای لــــ رۆژھت كان، كرەبعدەھاتن . تا بیانی دنیا كش و مات بوو، برەبیانی كۆملك ســــواری عرەب ھواش ھواش ندەگ ك،رەو گردەكن بــــدوغكانیان گردەكــــ نزیــــك تاو دەدەن و ب قۆشــــم بسر گــــرد دەكون، لگــــڵ تاودانی ســــوارچاك وغكانیــــان كوردەكان لیان دن دەســــت و لیكم دەســــت ڕــــژ پنجیان لــــ بردەدەنــــوە و دووانیش ب وانی دیكن، ئبریندار دەكدا بالیك شپرزەیی ھریك ھھاتن . كــــوردان ب دوو وغ دەســــت كۆمــــك چكیان و دەكوــــت الشــــی عارەبكان لوێ بج دن و دەگڕنوە . ل مخمور برایم ئاغا و خكی شاری ئو رۆژە ئاھنگی گورە دەگن ب بۆنی ســــركوتنی ئو قۆ و قۆكانی دیكش . برایم ئاغای ك كی دیكجارمــــرد و دوو پیــــاوی ل الین ژمارەیكی زۆر ســــواری عرەب ڕاودەنرن . ل پشــــتا ل برایم ئاغا دەدەن و خۆی و وغكی ویش بن . ئبرینــــدار دەكــــدەمانچ ( قرەبینا)یكی لیان دت دەست و ب برینداری دوو عرەب دەكوژێ و ئوانی دیكش ڕادەكن، پاشان دوو پیاوەكی برایم ئاغا ئو ل پشت خۆیان سواردەكن و دەیبنوە . علی عبۆ یك لــــ قارەمان ھرە

ناودارەكانی ئو دەم بوو، ئو پیاوە (لك) بوو و خكی دوو شیوانی كندناوە بوو، لگڵ چند ســــواركی دیك ل پیاوە ھرە بجرگ و دســــۆزەكانی ئو كاتــــ بوو، علــــی عبۆ بدەســــتی خۆی زیاتــــر ل نۆ تعریب چی كوشــــتووە، تنھا ناوچكی عرەبــــی ناوەكی تۆقاندبــــوو، ك كۆچــــی دوای رەب دەیانگوت ( وەكرد عــــعفی لۆ عزرائیل كوشتی علی

عبۆ).برایم ئاغا پاش سركوتنكانی و شكاندنی شاوەكانی یكمی بداڕشتنی دەستھ تعریب وكردنــــی جــــك بــــۆ پتپالنپی كوردان لــــ قراج . ھموو خكی مخمور و دەوروبری كۆ دەكاتوە و باسی پالنكیان بۆ دەكات و ئوانیش زۆر بگرمی و دخۆشییوە ھاوكاری دەكن، ھر ما و مــــڕەك یان زیاتر ویش بن، ئش دەكــــشــــكپپارەكی قتی مخمور دروست دەكات لــــ پانتاییكــــی گورە دەكات كی لیربازگوەك ستاببت رەمزی مقاوەمتی كوردان وەسیتیش تعریب، برامبر ی لر مــــرد گۆڕەكگــــدەكا ئشــــونكی برز برامبر قت ب، ك لــــ ١٩٢٠ كۆچی دوایی

كرد.بۆی وایان ناشت تاوەكو ھتا ھتای چاوی لــــ كوردان بت

لسر قتی مقاوەمت . ئوەی شاینی باس ھر یك ل یاســـین ھاشـــمی سرۆك وەزیرانی عراق و خودی ملیك فیسل رۆی برچاویان ھبوو شـــیرەتو عھاندانی ئ لـــعرەبانـــ بـــۆ داگیـــر كردنی ناوچ كوردییـــكان . ھر ئو دەم كـــوردە زیندانییكانیـــان دەبـــردە حویج تـــا پرۆژەی ئاوی حویجیان پ ھكنن و عرەب لوێ نیشتج بكن ڵ دەستی كرد بیسلیك فم .كینی زەوی كوردان، تا جارك ـــی دەك پخـــاوەن زەوییجا تـــۆ ملیكی یـــان مالكی، ئوەش ملیك تـــووڕە دەكا و بۆ ماوەیـــك واز ل كارەكانی

.ندەھبشی نۆیم

علی حسن مستفا: ئو ك پیاوانی سركردایتی یكم جنگی برگرییان ل دژ ی تعریب كرد

بدوھوشیار علســــانی ســــییكانی سدەی ١٩٣٠ز لســــای واتا بیســــتدا پیاوــــك لــــ لیــــوای ھولر ھبووە، ناوی"علی بگ"بووە، لكاری پۆلیسیدا كاری كردووە، لو دەڤــــرەدا ب"علی قامچی ڕەش" ناوبانگــــی دەركــــردووەو ناســــراوە، قامچییكی رەشــــی بدەستوە بووە، بۆی بو ناوە ناوزەد كراوە. پیاوكی زۆر وردو ئــــازاو چاونترس تكبیرو بو چاالك و وریــــاو گورج و گۆڵ بــــووە لكارەكیــــدا، لــــزۆر ناوچو دەڤرەكانی كوردستاندا كاریكردووە ل لیوای سلمانی، لدەڤــــری بادینان، لناوچی تی، لكایبا خۆشناوەتی، لدەڤری دزەییاتی دەشتی ھولرێ بتایبتــــی لدەشــــتی قراج و قــــزای مخموور و لدەشــــتی مركییی قوشــــتپو بــــارزان،

لو دەڤران كس نبوو ناوی نبیستت، ڕەش قامچی علی لھــــر شــــونك كاریكردبت جی پنجــــی دیاربووە، كاتی ، ە و بو وەش" شــــچا با خۆی"پاشــــان لبــــر وریایــــی خۆی ھردەم كردوویانت"مفــــوەز" ٤-٥ پۆلیس لدووی دەڕۆیشتن ك بچووبایگایــــر جبۆ ھــــرووی دەچــــوون، لگی ئوا لھر شــــونك بكردای، ئوا خككــــ تــــرس و ســــامیان لدەنیشت، دەیانگۆ: كوڕە علی ئاگاو ،وناوەیل ڕەش قامچی لخۆبــــ، تنانــــت مندایان دەیانگوت:"كوڕە دەنوانــــد، پبنوو، علی قامچی ڕەش ھات" منداك بستزمانی لترسان وت. كدەكوی لدەبــــوو خ كتووڕە دەبوو لھر تاوانبارك سمل دەگرت و لبن و بۆتكوە دەریدەھنا، لــــرەدا با كمك

بگڕینوە دواوەو بابزانین ئو پیــــاوە كیو؟ خكــــی كندەر

بووە؟ ئو پیـــاوە ناوی"علـــی كوڕی والی بگ"ە، ب رەسن خكی گوندی "میـــرە دێ" و "قلیچ"ی بناری شارەزووی لیوای سلمانی بووە، ئو"٢"دوو گوندە بموك ك بـــووە، بنماكیان ھـــی شاڕی"عربت" سر تودەكئـــو "دەربندیخـــان"، و پیـــاوە دەكات باوكـــی موالزمی والی"بگ، علی شھید"تاھیر ك لگڵ شـــھید كاوەی شخ لتیفی شـــخ محموودی حفید و لگڵ پۆلك ل پشمرگكان لھشتاكان ل زستانكی سختی كوردستان لسرمان لناو بفرێ رەقبوونوەو گیانیان لدەستدا.

چند بسرھاتكی علی قامچی رەش:

ئوكات"علـــی دەگنـــوە

قامچـــی ڕەش " لدەوروبـــری لقـــزای چلـــكان ســـانی لئاقاری دەبـــت، مخمـــوور گوندی"لھبان"دوەرەیكـــی دەكوژرـــت، شـــبك ئو"دوەرە"ی، لبرا شبككانی شاری"موس"بووە، دەوروبری لگوندەكانی كـــكی "لھبان" ك نـــاوە، كاتنددەشـــتی كئـــم ھواـــ دەگاتـــ "علی قامچی ڕەش" یكســـر بخۆی دەچتـــ شـــونی رووداوەكـــو پـــاش لكۆینوەیكی زۆر ورد توانیویتی بماوەی"٢٤"بیست و چوار سعات بكوژەك ببینتوەو

دەستگیری بكات. قامچـــی ســـردەمك"علی لناوچی خۆشـــناوەتی رەش" لشارۆچكی شـــقوە مفوەز دەبـــت، كابرایك چند ســـر بۆ دنت شـــقوە برخـــك دەبات برخـــكان فرۆشـــتن،

خانو بژمارە تسلیمی خاوەن خانی دەكات، بیانی ھدەستت بۆئوەی برخكانی ســـرژمر بكات و بیانفرۆش، ك تماشا ،ك دیار نییرخب دەكا دەبینبكابـــرای خاوەن خـــان دەت: كابرای ،نییـــ دیـــار برخك خاوەن خان ئینـــكاری دەكات و دەت: ھر ئوەندە بوو، ئویش بناچـــاری دەچتـــ الی" علی قامچی رەش"شـــكاتی لدەكات، " علـــی قامچـــی رەش"كابرای بانگ دەكات، كابرا ھرك چاوی ب"علی والی"دەكوت، یكسر دەـــ: بگم لم مـــدە بخوای كابرای ،گل دیكم پیاوەكی دنن، ھردووكیان رووت و قووت دەكنـــوە، تنیا دەرپی لبر ھشتنوە، ئوجا سری تاشیون و ماســـتی بســـریدا كردوون و لناو شـــارۆچكی شـــقوەی

گڕاندوون.

علی والی بگ ناســــراو ب "علی قامچی ڕەش"

علی حسن مستفا لگڵ ھردوو كوڕی بدرخان و بۆتان

بستون سنگاویحاتكی ئاســــاییو ھر دەبت واشبت كــــ خوندكارانی زانكــــۆ و پیمانگاكان ل ھمــــوو پكھاتو چیــــن و توژەكانی تــــری كۆمگــــ بزۆزتربن .ئــــوەی ئم حاتــــ برھم دەھن فزای زانســــتی ھســــتكردنكانی و پروەردەیــــی و خوندكارانی زانكۆ و پیمانگاكان بدەردە گا،جگكۆم نــــاو كۆمیتییكانــــی

لــــوەش تمنــــی خوندكارانــــی ئــــم ناوەندان ل ھردوو الینی فسیۆلۆجی و سایكۆلۆجی بشوە گشتییكی ل مرۆڤدا وەیئ .نقســــئولیات دەخوستی مھوا لمــــرۆڤ دەكات لــــو تمندا خۆی ب برپرســــیار بزانت لــــ برامبر ھر چوتییك، ك لكۆمگكیدا ھســــتی پدەكات،ئم جۆرە ھست كردن لمرۆڤی دەرەوەی ئو ناوەندەشــــدا ھر دروســــت

دەبت،بم یك بۆ ئوی تریان جیاواز دەركوتنوە جیــــاوازی دەردەكون،ئم زیاتر پیوەســــت ب تاكوە،ھوشــــیاری تاك و معریفی تاك. ئوەی وایكردووە لكاردانــــوەی خوندكارانــــی زانكــــۆ و پیمانگاكانــــدا ئم دیاردەی ھســــتكردن وەیــــت،ئببینر تییرپرســــیارب بــــك ئــــم فزای تارادەیــــك ئامادەكاری كردووە ل ڕوانگــــی كۆكردنوەی دەنگ و ڕەنگ جیاوازەكان و دروستكردنی گفتو زۆر جار دەگات كان، كــــگۆ ناو خۆییئو رادەیی ھچــــوون و نارەزایی ئ و لدەكوتو، ھرچندە نامنتقیانــــی ئم دیاردەیــــ تاكو ئســــتا نیتوانیوە

تزۆر حا ورەو لــــكی گوەیشــــ بنامنتقیكاندا خــــۆی بنون و ھروەھا م ناڕەزاییئ وەیكی تری گرنگیش ئشتنیتوانیوە ل چوارچوەی فزای زانكۆكان بت دەرەوەو قســــی ھبــــت برامبر دەردە كۆمیتــــی و ئیداری و...ھتد ناو ت ببب م دیاردەیوەی ئگا .بۆ ئكۆمنریت و تنھا لــــو ناوەنداندا قتیس نكرت، ب گورەترو ل ھر جگیكدا بپشــــتگیری جیــــاوازو فۆرمكــــی بــــ ی، كیو ناوچكانــــی تر بۆ ئــــناوچ ل وستپ ی تیادایشداواكاری یاخود ك ك.نتیدا خۆی بنویوەی كۆمبزوتنخوندكارانی زانكۆی سحدین دەنگیان

نن لوەو نــــاڕەزای دەنوترز دەببــــلبرامبــــر داواكارییكــــدا خوندكارانــــی زانكۆی ســــلمانی و كۆیــــ وكۆلژەكانی گرمیــــان و چمچماڵ و ڕانیو ســــۆران لــــ داواكیان بكن و...ھتد پشــــتگیری ت لپشــــتگیری كــــردن دەب م جۆرە لئداواكاری خكــــی ناوچكاندا ب چین و توــــژو پكھات جیاوازەكانــــوە بوونی ھبت،بۆ كاســــبكاران، ســــرمایداران و فرمانبرانــــی دەزگاكانــــی حكومــــت و ســــلمانی،ھولر،دھۆك و...ھتد.لگرمیان. ئــــو كاتــــ داواكاریك خۆی گورە دەنون، چونك برگكی گشتگیری

ناوچ جیاوازەكانی ل بركردووە .

زەرورەتی بزووتنوەی كۆمیتی

وەزارەتی رۆشنبیری حكومتی ھرمی كوردستان یكك لم دەزگا چاالكانی ك توانیویتی خزمتی برچاو بكات بۆ برەو پشـــوەچوونی حكومتی ھرمی كوردستان، ئم وەزارەت خاوەنی داراییكی باش، لم پناوەشدا ملیۆنھا دینار خرج دەكات ندان و ناردنرمبـــۆ كاری كلیپ و ھاندانـــی ھون

دەرەوەی فرمانبرە تایبتییكانی... بم نازانم بۆ لپرســـراونی ئم وەزارەت بڕزە كمترخمـــن لـــ خرجكردنی یـــك دوو ملیۆن دینار ل چاككردنوەی ناونیشانی وەزارەتكیان. دەبوو لپرســـراوان رۆژان ك دەچـــن بۆ ناو ئم باخانی سریان برزبكردبایوە بۆئوەی ئو كم و كوڕییان برچاو بكوتبایو نبوای مایی

باسكردنی لرەو لوێ.

فاوڵ

باوكی دابان

یكۆمیت

٢٠٠٨

/١١/

٨ می

وەدو

ی رین

تشی

(١٠٦

ە (ار

ژمدی

ور ك

٢ی٧٠

٨ نی

زاڕ

گ

9

زنجیرەیك ل بیرەوەرییكانم"دیل كارنگی زاناو بلیمـــت دە:"ب خكی شـــتك ب ك ژیان فری كردووی". "تاگوور ناتوانن چۆلككانیـــش دەت:"تنانـــت لسر داری وشك بوو بخونن" ب زەمانك رۆحـــی كوردایتی و لخۆ بردوویی فیداكاری رو ببر و ســـبڕو بندە تكـــی ھدرەختبرژەوەندی بوو، ســـرەتای ھاوینی 1969 كـــ لھرەتی الوتیدا بووم بـــ فرمانی"م.س.پ.د.ك"و پـــروەردەی گشـــتی زانیـــاری لسر ئارەزووی خۆم و ب بیاری پروەردەی گشتی كات"بوانامی مامۆستای شۆڕش"م، وەرگرت، ل دەورەی خولی دووەم برەو"ھیران" و ناوچی خۆشناوەتی بڕكوتم، ئم چند پشمرگو مامۆستایك بووین، ك ژمارەمان ھشـــت كس دەبـــوو، ل بیانییـــوە ھر

بڕكوتین ـــگلتا نزیـــك دەرگ ئیتر بپای رۆیشتین لووە پتـــی دەســـتی پكرد، ھشـــت"چك"مان ھر پبوو، زۆربی چككان تڤنگ بوون، ك وەرمان گرتبوو، جلكانمان جلی پشـــمرگایتی خاكی لھـــورازی بـــوو، لشـــاخی دەرگـــوە ھندرن ھنگاومان دەنا یشـــتینپاش نیوەڕۆ گبناری كارۆخ، ھڤاكانم بردكی"سپی"یان لوبر

لدامنی شـــاخ كردە نیشانو ھر ھموویان خۆیان تاقیكردەوە نیشانكیان نپكا، روویان لمن كـــرد، ب گرژیـــن و زەردەخنیكوە منك كوڕی شارو شارستانی قت"تڤنگ"م، لنیشـــان نگرتووە، بپكنینوە گوتیان تۆش تڤنگك بھاوێ، بم ئاگات ب لبر ككو خوا كردە تۆ نیشاندەی، بی خۆت نپ تو گاچی رق و ئندە مارپكی؟ منیش ھدەپجاڕییم لدەرووندا جینگی خواردەوەو پشتر بیســـتبووم لرەو لوێ، ك چۆن بدیقت و وردی ھناس لخۆت ببی و دەستت نلرزێ دەتوانی نیشان بپكی، تڤنگكم سواركردو بوردی بردە ســـپییكم خست نو سرەی تڤنگكوەو ھناســـم لخـــۆ بی، لگڵ پنجم ل پالتیتك توندكردو تقم لوەنا، م داو تۆزی لكردە ســـپییناوەندی بـــلھسا، ھموو كردیان چپ لدان و دواتر ب حپســـاوی سیری منیان دەكرد، یكك لو ھڤان، ك ئســـتا ماوەو دانیشتووی شقوەی ب"سابیر خجخل"ناودارە، پی گوتم: دیارە تۆ تجروبت ل نیشان شكاندن ھی، كچی ب ئم دەیت: ئم یكمجارە نیشان بگرم، گوتم: خوا ئاگادارە یكمجارە فیشك ل تڤنگی من دەردەچ و تق بكم، بم من باوكم نیشـــانچی بـــووەو ئگرچی لشار دانیشتووم و شارستانیم، بم كوڕی ستانی زنوكوب م ھاوینب ،شایر بوومعو سازگار بنو كارۆخ تپڕین، ھشتا بفری ســـاڵ و كۆنینی نتواوەی ھر بسرشـــان و ملوە مابوو، رۆیشـــتین ھر بدەم قسی خۆش و گۆرانی جحی تا كاتی رۆژئاوابوون عس لمـــی برژ ك نـــڤاو ھلـــ كیھشتاكان لســـدارەی دا، ناوی"علی سید شـــقوە ئویـــش خكی مســـتفا"بوو، بوو، گوتی: لو برزاییوە شـــۆڕ دەبینوە دەگین گوندی"سران"شـــومان بسردادێ وەی لوە، وەك ئنینـــو گوندەدا دەمو لفیلمی"شـــامی كابور"فیلمی ھینـــدی دیبووم، ئـــاوا خۆم گلۆر دەكردەوە برەو خوار، برەو گوندی ســـران.. نكۆی لوە ناكرێ ناوچی باكیان و خۆشـــناوەتی بـــۆ میواندارییتی و خزمتكردنی پشـــمرگو ربوارانی شـــو ،ر بوونفراوان و رووخۆش و جوامد میشھھر لبرایی گوند ئمی ھشت گنج بسر س مادا دابشـــبووین، ژنكانیان شرەف و خزمتگوزارییان لـــ دەڕژا، لگڵ گردی بیانیان ھدەســـتان نانی گرمیان ئامادە دەكرد، ئو ھموو ئرك و خزمتكردن ناكرێ فرامۆشـــبكرێ، دوای ئوەی نانی بیانیمان

خواردو لمزگوتی گوند گردبووینوە.

رۆژان بوو (٣٥)

موحسین ئاوارە

مھدی جبار- كركووكبپی ھموو پودانگك و لكدانوەی سیاسییكان و بیرمندانی كۆمگی مدەنـــی و زۆركیـــش لـــ بیرمندە ئیســـالمییكان، ئمۆ لـــ تواوی جیھاندا تیرۆر ھڕەش ل ئۆقرەیی و ئاسایشی جیھانی دەكات ل مڕ ئو كارە توندڕەوانی ئمۆ جیھان و بتایبت ڕۆژھتـــی ناوینی گرتۆتوە، عراق

پشكی گورەی كردەوە تیرۆرستییكانی تیرۆری نوەندەشدا بركوتووە،لم واوی عیراداو بتـــ م لھلـــی قئتایبت كركووك شـــوە دیاردەیكی لـــ خـــۆ گرتـــووە ھرچنـــدە ئو قوربانیانی ل پشكی ڕۆژنامنووسان ڕووی جـــۆری بوونـــ وتووە،لـــكقوربانییان جیاوازن،بم تیرۆركردنی نزیكـــی بیســـت ڕۆژنام نـــووس و ئھلی قـــم ل كركـــووك مایی

ماورانـــی و گورزكـــی گورچكبـــە ڕۆژناموانـــی، كاری ڕەوتـــی لـــل ھمـــان كاتـــدا ناتندروســـتی و ئو ئاسایشـــی بارودۆخی نالباری شـــارەی،ھرچی دەزگا ئمنییكانی موەفق ھنووكـــش ركووكیشـــكنبوون ل لكۆینوەكانیاندا،ئگر ئـــوا بووبـــت ئنجامكیشـــیان ڕەنگ ب ئینســـافی بـــت ل ھاوەی ڕۆژنامنووســـان ھۆی تیـــرۆری ھاو قمكانیـــان نزانن،چونك دەبینن زۆر ھواڵ دەربـــارەی تیرۆری قم ڕەوان بودەبتوە، ك ھم شقامی

كركووك و ھم رۆژنامنووسانیش،بد گوومانیان ال دروســـت بووە لســـر

ڕاستگۆیی ھواكان م بۆمبو ئم ڕەوشردەوامبوونی ئبخف كراوەی دی ل پشـــتی تیرۆری ئھلـــی قم و ئاشـــكرا نبوونی ڕاســـتی و دروســـتی ڕووداوەكان بجۆرك دڕاوك الی ڕۆژنامنووسان خوقانـــدوە، ك ڕەنگـــ ھۆكارك بت بۆ سمینوەی ڕۆژنامنووس و كاردانـــوەی نگتیڤانـــی خۆی لســـر مھامـــی پیـــرۆزی ئھلی قـــم ھبـــت، ك دەرخســـتنی

ڕاستییكانو برەودان پی، لرەوە لـــ دووا وســـتگی ئـــم وتارەوە چنـــد پرســـیارك دەوروژنیـــن، بكو پیاو چاكك وەمكی البت !،تیـــرۆری ئھلی قـــم ل پای چـــی و بۆچی؟ئاخـــۆ ڕەھندەكانی پشـــت پردەی ئھلـــی قم چین؟ راســـــــــتییكانی ئاشكرانكردنی تیرۆری پریزادەكانی وش ك لی برپرسیارە ؟ تاكی ھنگاونان بۆ دەرخستنی راستییكان بگولل وەم دەرتوە ؟ تاكی ئاوەژووبوونی ئم

بارودۆخ بردەاوم دەبت؟

تیرۆری ئھلی قم ل كركووك

لتیـــف فاتیـــح فرەج:برپرســـی لقی كركووكی ســـندیكای رۆژنامنووســـانی كركووك، لـــ دیمانیكـــی بدرخاندا رەوشی كاری رۆژنامنووسان ل كركووك ئـــو كاریگـــری باســـی دەخاتـــڕوو بارودۆخـــ ئمنی دەكات لـــ كركووك، كـــ رۆژنامنووســـان و ئھلـــی قـــم پـــدا تپڕدەبـــن و دەـــ : ھشـــتا كركـــووك لقۆناغـــی ھاواركردنی كارو

.وانیدایرۆژنامئا: مھدی - بستوون ركووكدا لك نووسی لڕەوشی رۆژنام *

چ ئاستكدای؟- ئگر قس لسر ٢٠٠٣/٤/٩ ـــك لیـــن جۆردواوە بكبـــھناســـدان ھی نـــك تنھا بۆ رۆژنامنـــووس، ب كو بۆ تـــواوی گـــروپ و پكھاتكانی دیكش، سرزەمینك ڕەخساوە بۆ قس كردن،بۆ بیركردنوەو بۆ ھاوار كردن، چۆن ل كوردەواریدا بی:( دەمم ندە یك ھیقسحاكم پم نب ڕاكم قوڕی كوێ بســـركم) بۆ ئـــوەی خك مانرابردوودا ئ ھاواربكات، لنبـــوو چۆن كســـك دەســـت بنیـــت كاتك دەمیدا بســـر دەیوێ ھاوار كا، ك دەســـت ال ھاواركدەردەچت چی دەبیت كاری ڕۆژناموانی ل ئســـتای كركووكـــدا وەھای،تا ســـای ١٩٥٨ بواری ھناسدان كم بووە كـــژووەوە تا ١٩٦٣ دۆخو ملئیجابیت،لو ڕووەو گـــۆڕاوە بـــواری ٢٠٠٣ تـــا مـــژووەوە ك نبووە،كاتك ھناســـدان بـــوارە دەڕەخســـ ھموو ئو ئوانی ئھلی قمن دەیانوی قس بكن ب عرەب و توركمان و پكھاتكانوە، كوردو سرجم زەمینی دوای ٢٠٠٣ دەكرێ ناوی بنیین ســـر زەمینـــی تقینوە بۆ دەربین، نك ســـرزەمینی مئ نـــان و گۆڕانكاری،كداھدەبت ھموو دن قســـ دەكن، لو چرك ســـاتاندا ڕۆژنامی جۆراو جۆر دەردەچت رۆژنامی كاڵ، ڕۆژنامی بـــاش و خراپ دروست فوزایك ئمدا لناو دەبت دواتر ئم شپۆالن ئوەی ك مروارییكی گۆڕان باســـی ئكات ل بنیـــا بلرزێ، زیخ و چو،ئو زیخ و چوەی بڕاستی مانـــوانیین،ئڕۆژنام كاری جوانی و ستاتیكای ڕۆژنامگرین و ئمننوە ئم ل و دۆخداین تا ئستا ئم ل قۆناغی ھاوار كردنداین وەكو ڕۆژنامنووســـی

كركووكی. ریی لگی رۆژنامو واتایـــب مئ *ككوكدا تائستا نیتوانیوە وەكو پویست

رۆی خۆی ببین؟ لـــ یـــك ھیـــچ ھشـــتا - ك لكان و ھیـــچ یـــكھاتـــپ یـــان توانیـــوە لكان نتاكـــببینن، رۆلی خۆیان كركووكدا پكھاتـــی سیاســـی،پكھاتی حیزب، پارـــزگارو ئنجومنی كۆمگی گروپكانی پارزگا، ، ن كا ە و ا كخـــر ر ، نی ە د مرۆژنامـــو تلفزیۆنكانیـــش وەیو چوارچوان لـــوەكوئـــ لـــ دەرنچون،ھموومـــان لـــ ھاواركردندایـــن قۆناغـــی گورەی برپرسیارتی قۆناغی رایی بخر بگۆڕاندا نیـــن، گكركووكـــدا گوزەرـــك بكیت، بۆت ڕوون دەبتوە تا ئســـتا ناكات،كورد قســـ كركـــووك عرەبیانو عـــرەب كوریانو توركمان توركمانیانو ئاشووری ئاشـــوریان قســـ دەكات،ھیچ

ركووكیانك وانتم نك لی ل تانم حان، ئناك قســـكایی سیاســـی و رۆشنبیری و

.یریشدا ھگڕۆژنام* ئركی رۆژنامنووسان ل برامبر ئم

بارودۆخدا چیی؟ئوە وەكو سندیكا؟ڕۆژنامنووسان ســـندیكای -رۆژنامنووس بـــۆ ڕوشـــون دانان، ســـندیكا كاری داكۆكی كردن ل مافی ڕۆژنامنووس بۆ بدی ھاتنـــی كۆمك خون و خولیای بدی نھاتوویان،نایت ـــب و دابنـــ ئاڕاســـتیك دەبت ڕۆژنامنووس لســـری كاربكات،ئمـــ ئـــاكاری بت و لم چـــوار چـــوە دەر نچت.رەنگ پ بیت رۆژنامكی تۆ سرنوسرو ستافكی با ئندام بن الی من،رەنگ بوار بەخسنی بۆ بوون ب ئندام، بم ناشت ندام،بوون بئت ببیـــت ببئئنـــدام و نبوونی ب دەســـتی خۆیتـــی. ڕۆژنامنـــووس نمـــای بدات بك رنھ ڕەنگرۆژنامنـــووس، بـــم نایت دەســـت وەربداتـــ كارو بـــاری

ڕۆژنامنووس.* لـــ كركووك ھوـــك ھی بناوی

ڕءژنامی ئھلی؟- جا ل كوردســـتاندا ھوك ھی ب ناوی رۆژنامی ئھلی؟ تقالیك ھیـــ بۆ ئیش كردن.وەرە جارێ با لســـر تاككان ینووس ھین،رۆژنامبك قسلـــ كركـــووك، لـــ ھولرو سلمانی و دھۆكیش ل دەرەوەی پرچمی سیاســـیدا كاردەكات و موھریجیش نییـــ، وات بوگ نیی بۆ دەستیش ئیش ناكات ل دەرەوەی دەست دایو قسی خۆیشـــی دەكا، لـــ كركووك ھی،ئینجـــا تـــحا ئـــو ئوە بـــزان، بزنســـمان(خاوەن ڕۆژنامـــی توانئ(رمایســـئھلی دروســـت بـــكات، لرەدا ئای ئـــاراوە دت پرســـیارك ئمـــ لـــ كركووكـــدا خاوەن سرمایكانمان گیشتونت ئو بكن؟من كارك وەھا تناعقزۆر جار لگڵ دەزگاكاندا ھوم داوە و وتومـــ بـــا ڕۆژنامیك ھبت لم شارەداو بم شوازو زمانو فۆڕم كار بكات، كچی كـــس ئامادەنییـــ بچت ژر و بارەوە،پارەی خۆی بخاتئـــ موە ئم جـــۆرە پرۆژانـــئـــسروشـــتی خاوەن سرمایكانی كركووكـــ، بۆیـــ پرۆژەیكی ئاســـان كاركی وەیشـــ لو نیی، ڕەنگـــ دەزگای ڕاگیاندن ھبت ســـرمای گوزاری بكات ب ھـــزار فرت و ف كســـیش داھاتكیان سرچاوەی زاننلـــ كووەی، لـــ كركووك و ل زۆر شـــاری تریش ئم جۆرە كارە ھی،رۆژنامگری كوردی ھتا ئستا ل زەرەر كار دەكات، یی، وەھامان ھم ڕۆژنامبل پكدا بچندین نووسینگو خـــۆی ســـیارەوە ناوەنـــدو دەنونت، حق بپرســـین ئایا راییم خ وەو بـــكو ل مئ

چۆن چۆت پشوە؟* ئایا ئیستیغاللی ڕۆژنامنووس ئكرت

لكركووك ؟- ب،چـــۆن رۆژنامنـــووس رپرس دەكات لئیســـتیغاللی بكاتی تایبتی خۆیداو لدەرەوەی دایـــو برپرســـیارتی كاری خریكی خواردنوەی یا خریكی ھر كاركـــی ترە رۆژنامنووس می لئیستیغاللی دەكات و وە

دەدزێ و بوی دەكاتوە، وەھاش ڕۆژنامنووس یھ مســـئول ـــت !لئیســـتیغالل بكات،بیكڕـــگای داوەتكوە،لـــ ڕگای ھـــر كاركی تـــرەوە بت ھوڵ بدات ئو ڕۆژنامنووســـ بالی خۆیدا رابكشـــت،زۆر برپرس رۆژنامنووســـان دەكـــن حز ب شـــان و بایانـــدا ھبدەن، ئم بۆتـــ نریت ل ڕۆژئاواش كۆك ئۆباما ئمریكا ل،وایكیف خۆشـــ بوەی ك نیۆرك تایمزو واشنتن پۆست و نیوزیك ئن ئم پشـــگیری ل ئۆباما دەكین،ئم الی ئمو ئوروپاو ئاسیای باشوور و ھموو دنیادا ھی شـــتكی ئاســـایی، بم بشـــوەیك بت ل حقیقت دەرەوە،زۆر ئاســـایی تـــچن

ئچیت الی برپرسك دەاوەتت دەكات و نان دەخۆی، بم ل دوا وستگدا تۆ راستی ئ گوازیتوە، دای ب كسئولی مو پارەیئخواردنك ل نســـریكی دای یان لـــ گیرفانـــی خۆی،ئگر وتت لـــ گیرفانی خـــۆی ئوە نابت ھواڵ، بم ئگر وتت ی كو دەزگایی ئـــبودج ل تی، كتی داویر پرســـیو بئ توە دەبوە بیدات، ئبوو لئنھواڵ،تۆ نانكیشیت خواردووە موە،ئتت گواستوەتقیقو حنمك حرامی نیی، ئم ئیشی

تۆی دەبت بیكی.* تیرۆركردنی ئھلی قم ل كركووك رچاوەی گرتوە،ئایا لوە ســـچییـــ لـــ یوەستیان پ وەیكنووسوی رۆژنامبزبقبوڵ نكردنی كاری رۆژناموانییوە

لكركووك؟ كنووســـرۆژنام یـــھ -بـــزۆزە، ســـرپچی ئـــكات، سركشی ئكات، سرسختی ئكات، ھندك شت بنزرەی سیاســـییكان بڤی، بنزەری دەســـتدارەكان بڤیـــ نابت جـــارێ دەســـتی بـــۆ بـــری، ســـوڕانوەكی زەوی وەك گالیلۆ، لوســـردەمدا گالیلۆ ئســـتا بم كرا مخســـرە، خك پـــی عیب بـــ زەوی ناسوڕتوە، زۆر جار حقیقت خترە زۆر ســـاتكدا چركلبی، بم لچرك ساتكی تردا جاریش ھندێ وتنی، ئاساییرۆژنامنووســـك نیی، بكو تدارانی بوونی دەســـدحابكپیان وای دەب رۆژنامنووس كاری جوانكردنی ئیشكانی ئوان بت، لكاتكـــدا رۆژنامنووس وەی راســـتییركی گواســـتنئ

یك ھـــك، جیاوازییبۆ خلمدا سیاســـییكان ئیانوێ لخك، بشـــارنوە راســـتی مـــئ دژی رۆژنامنـــووس كاردەكات، ئـــو خـــك فری فیـــن دەكات ئـــوی كـــ فری دەستمۆبوونی ئكات، ئو خك فری گیشتن بحقیقت دەكات ئوی كـــ فری دووركوتنوەی دەكات لحقیقت، ئو خك فری ئوە دەكات چۆن چاوەكانی دوورتر ببینت ئوی ك وادەكات عینكی رەش لچـــاو بكات و

برچاوی خۆی نبینت.ئم حاتـــ جیاوازان لنوان رۆژنامنووســـدا و دەســـت بجۆرك لجۆرەكان شـــڕك لـــم نوەندەدا دروســـت ئكات ئم بشـــكی، بشـــكی كی

رەنگ یوەوە ھیوەندی بـــپنزانین رۆژنامنـــووس ئمی چۆن حقیقت ئگوازینوە،یان شتك ك ئیگوازینوە حقیقت نبـــت و بوختـــان بـــت بـــۆ نموون : ئو ھمـــوو چیرۆكی گشتبووە فایل دروســـتكردنی فایلیان كس چندین حدك، بۆ دروست دەكرا، ئم بۆ خۆی بشكی ،ورەیگ كارەساتكی بـــكاری پیوەنـــدی تریشـــی چونك ،نیی رۆژنامگرییوە ئو حالتان حاتی تایبتن، ئم ئبت لكۆینوە یك الیی بكاتوە، تائستا لكۆینوەكانی پۆلیس شـــتكی ئو تۆیان دەر نخستوەو پیان نوتوین، خۆ ناكرێ ئیم لكۆینوە بكین، بداخـــوە پۆلیـــس تائســـتا لـــ لكۆینوەكانیـــدا موەفق

نبووە.* ئـــوەی تبینیـــت كردبـــت لـــدوای تیرۆركردنی رۆژنامنووسانوە جورئتی

كاری رۆژناموانی كم بووەتوە - ئـــم حات نـــك بۆ كاری رۆژناموانـــی، بكو بۆ ھموو شـــتكی تر حاتكـــی واردە، ســـایكۆلۆژیی حاتكی مئكـــ رۆژنامنووســـك تیـــرۆر وەكنكۆجـــرای لدەكرێ و مدەری ناخات لســـر چی تیرۆر كـــراوە، حتمـــن خكـــی تر ئترس، لناو ھموو ئواندا ی تیایڕەشی من ھكمۆبایل ،كی سیناریۆیشـــب م وایپنامیـــك بـــۆ مـــن ھاتـــووە ڕەنگ ،مانایـــ كـــی بینامكسك نوســـیبتی ژمارەكشی لو چرك ساتوە كناردویتی ھتا ئستا داخراوە، رەنگ سیم كارتك بت دوایی فی داب و

ئس و ئساسیشی نب، بم نامك ھاتـــوەو رەنگ لپنای راستی دژی ھزەكانی ئمانوە دەســـت بكن بسیناریۆ دروست كـــردن، ئیانوێ بۆ گیشـــتن بكیســـی خۆیـــان ســـیناریۆ دروســـت بكن، بم دوا متاف بشـــك لرۆژنامنووسان ئم حاتان ئیان ترسن، بم رۆژنامگـــری واز لكاری خۆی

ناھنی.* ئگر بئامار پمان بی تا ئســـتا لكركـــووك چنـــد رۆژنامنووس تیرۆر

كراوە؟- تاكوئیســـتا نزیك ی بیســـت رۆژنامنـــووس تیـــرۆر كراون، كوشتن بكاری ھموویان بم كاری نبووە،بتقینـــوەو تریش،ھمووشیان لسر كاری ب مبووە،ئنووسی نرۆژنام یشتوەتوە گوەكانتموو نھ

.و ژمارەیئ* ئاستنگ ل بردەم كاری ڕۆژناموانیدا

لكركووك چیی؟- ئیشـــكردن لنـــاو كركووكدا چونك ،نگخۆیدا ئاست خۆی ل ناو ئاگردا،بۆی ل ئیشـــكردنجیاوازە ل ھمـــوو ناوچكانی تـــری كوردســـتان، ھروەھـــا تگیشتن ل كاری رۆژنامگری لالیـــن كركووكـــدا لـــ ،نیی ئاسان برپرســـكانوە سیاسی،ئاستنگی ئاســـتنگی بـــوری كۆمیتی،دینی،ئا ل یوزۆری تـــر بوونیـــان ھھموویان ل كركووكدا،تیرۆر

گورەتر. لـــ رۆژنامگـــری كاری ئاینـــدەی *كركووك بـــرەو كوێ؟ھـــر ل قۆناغی

فوزاو تقینوەی یان نا؟- ناتوانیت ب ئاســـانی بیت چۆن دەب،بارودۆخی سیاســـی ئابـــووری و كۆمیتـــی و و..ھتد.دەنـــگ لســـر ئـــوە مژووی بزانـــ دەدەن،ئوەش و كوردســـتان ل ڕۆژنامگری ،دا زۆر تازەیكراق و ناوچع ھلی لری ئگت رۆژنامتایببدەست نوەدەكانوە ناوەڕاستی دواجاردا لـــ پدەكات،بـــم ڕۆژنامگـــری شـــونی خـــۆی

ئدۆزتوە.-* پت وای ل كوردســـتان چند ســـای

ماوە رۆژنام ببت دەستی چوارەم؟- ئـــوە بزانـــ دەســـتكان جاران كالســـیكییی شوە بو رۆژنامگری نماوە، بوونیان چاودرە بســـر دەستوە و حقیقـــت دەگوازتوە،كاتـــی خـــۆی رۆژنامگـــری ئـــوێ دەســـتیش بدۆزتوە،لالی ئوە بب ب شـــتكی ئاســـایی كـــ ڕۆژنامگری كاری ڕاســـت چوتییكانـــو كردنـــوەی

قبوویشی بت. لـــ كـــردووە چـــی ڕۆژنامگـــری *

كركووكدا؟فری خـــك توانیویتـــی -بكات،توانیویتـــی قســـخك ئاشـــت بكاتوە ل گڵ بدەنگیمان واتـــا قســـكردندا لـــ شـــكاندووە،ڕۆژنامگری كركووك خكی ئاشت كردەوە ل گڵ خوندنوە،خوندنوەی دیدگای ڕەھنـــدو فرە جیاوازو لـــ جیاواز،ڕۆژنامگـــری كركووك توانیویتی مسئولین ناچار بـــكات بـــن كموكوڕی لـــ كركووكـــدا ھی،ئگـــر مســـئولین نبـــت مـــئ ن بئامادەنیـــن ئیعتـــراف بك

كموكوڕییكان.

لتیف فاتح فرەج : تا ئیستا ل كركووك نزیكی بسیت رۆژنامنووس تیرۆر كراون

لتیف فاتیح فرەج

یوس

نوم

ژنارۆ

مح ھید سۆران مامش

ژمارە (١٠٦)ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٨/١١/٨گڕزانی ٢٧٠٨ی كوردی

10

چاولکردنی ژنان ھه ی لده که وته وه

له رگه ی چوونه ســـه رکار له نـــو کرکاره کانی نـــاو ســـه یاره که دا،ده نگۆی ئـــه وه ھه بوو، کـــه دون له شونی کار شه ڕ رویداوه و له کرکاریکی کوردیان داوه ، بوو بـــه چپه چپ و له نیوانیاندا زۆر پرســـیاری وه ک: ک و ک به شـــه رھاتوون؟ له کيیان داوه ؟ له سه ر چی بووه ؟خونی تدا رژاوه یان نا؟دیار بوو که س نه یده ویست خۆی له قه ره ی وه مه کان بدات، کاتی گه یشـــتنه ســـه ر کار ھه ر که سه و شونی خۆی گرت،به م پرسیاره کان ھه ر

ب وه م مانه وه .ھه لســـوکه وتی یه ک له کرکاره کان سه رنجی ھاو کاره کانی راکشـــا،بۆیه (س)گووتی: ئا ئه و کوڕه ده بینی چـــۆن له گه ڵ ئه و ژنانه خه ریکـــی به زمی خۆیه تـــی و ئاگای له کاره کـــه ی نه ماوه ،ھه ر ئه و ھه لسوکه وته ی بوو دون وای کرد کوڕه عه ره به کان لدانکی چاکیـــان لدا،براده رک له و الوه گووتی:چما ئـــه وه بوو، ئه وه من ده یناسم ھه ر خه ریکی ژنانه ، براده رکی زۆر جوانی

ھه یه ،باشه ئه وه چۆن بوو؟(س):وةڵ چـــۆن بـــوو کاکه گیان، ئمه خه ریکی کارکردن زانـــی بووین،ئه وه نده مـــان گووتیان ئه و دوو کوره عه ره به لـــه ده ره وه له فالنه که ســـیان داو رۆیشـــتن و کاره که شیان لـــه وان جھال ،یه کـــک بووه ،دیـــاره له گه لـــی ژنی بینیویه تـــی کـــه ئه وه یـــان خه ریکه به خـــراپ له ژنه که ی ده ڕوان ئه وانیـــش گوتویانه وه ره بچینه ده رةوه به ناوی قاوه خواردنه وه ،که چوونه تـــه ده ره وه چینکـــی چاکیـــان تھه ـــداوه و ده م و چاویـــان کردووه بـــه گلۆپ،کـــه ھه واه که ھات ئمـــه ش چووین گووتمان له ســـه ری بینه جـــواب، چۆن ده ب له الی ئمه له کوردک بده ن، به م کاک(م) گووتی: کاکـــه که س خۆی پیاو خراپ نه کات، من ئاگام له ســـه رله به ری رووداوه که ھه یه ،ئه و الوه به خراپ ســـه یری ژنی کابرای عه ره بی ده کرد،ھه ر یه کک له ئمه ش بت ئه وه قبول ناکات،کابراش پيگووت: بۆ به خراپ سه یری ژنه که م ده که ی؟ئه م ده م رووته ش چه نه ھه راشـــانه وه می دایـــه وه ، وا ده زان ناموســـی خه کی گیای به ھاریه ،دیار بـــوو بتامی کردبوو، بۆیه ئه وانیـــش لیان داو

کاره که شیان به جھشت.ھه موو براده رانی سه ر کار گووتیان ھه قی خۆیتیان ده سته کانیان خۆش بت،(س) گووتی کاکه شونی ئـــه م کوڕه بگۆڕن الی ئه م ژنانه بـــا کار نه کات، دیـــاره چاوی حیـــزه، ماوه یه که چـــاوم لیه تی ئاســـایی نایته به رچاوم ،بۆ یه شونی الوه که یان

گۆڕی نةبادا گۆبه ندکی تر رووبدا.له کاتی پشـــووی نان خواردنه الوه کـــه ده یگوت: ـــزار بووم وةڵره بده ڕۆمه وه بۆ کوردســـتان لده ڕۆمه وه سه د تفو نه عله ت لره دا، چه ند جۆریک له م قسانه ی کرد،بووه مایه ی بزاری دانیشتوانی ھۆلی نان خواردن، یه کک له و الوه گووتی: باشه له چیت که مه ، ئه وه کار ده که یت، کچکی جوانیش براده رته .الوه که ئـــۆۆۆۆۆۆۆۆ ھۆۆۆۆۆۆۆۆۆۆۆۆو ئه وه ســـ ســـاڵ ده بت وازم لھناوه ده چمه وه کوردســـتان له وێ ده ژیم،یه کک لـــه والوه ھه لی دای و گووتی: وةڵ ئه و به زمه ی له ونده ر بکه ی ده تتۆپنن، ئه وه ب براده ری بۆیه دون سه یری ژنی کابرای عه ره بت ده کردو ئه و به زمه ت نایه وه، الچاوکیشت له ســـه ر دانا،له کوردســـتان که س بـــه گاوان راتناگری،یه ککی تر لـــه والوه گووتی: جا کاکه له به ر به زمی دونـــت یا بۆ ژن ھنانی ده چیيه وه ئه ی له منت نةکـــه وی چ زۆره ژن لره زۆره ، ئه وه تانـــ چه ندیـــن براده ر لـــره ژیانی ھاوسه ریان پک ھناوه و زۆر به خته وه ریشن،گرفت چییه نیتیان، که ســـیش به خراپ باسیان ناکات، به م تۆ خراپ بیر ده که یته وه ،ھه قت به خه که وه

نه بت که سیش ھه قی به سه رته وه نییه ،پت وایه ئه و ژنه ی بته سه ر کار ئیتر ته واو که سی خراپه ،براده ر ئه وه تۆ خـــۆت لگۆراوه ،له چاوی خۆتـــه وه خه کـــی مه خونـــه وه تـــۆ له خـــۆت به گوومانی،تۆزـــک بـــاوه رت به خـــۆت ھه بت و رزی ده وروبه ریشـــت بگره ،به شـــه ره فت ئـــه و حاه ته ی دونی تۆ له شـــونی وان بویتایه چیت ده کرد؟،(م) وةڵ ھیچـــی نه ده کرد ھه ر ئه وه نده ی

له باردایه، که دون روویدا.کاتی پشووه که شمان ته واو،چه ندی له گه لی بین ب سووده، خۆی به که سمان ناگۆڕته وه ،ھه ستن بابچینـــه وه ســـه رکار،تا ســـه رکاره که ده نگـــی

نه داوین.

یوسف منتک - ئه لمانیا

ل تاراوگوە

PUK Mediaئینقالبی ڕاگرایتـــی ناوەنـــدی ئیســـالمی (ئیســـناد) ك ل الین نونری حوســـینیان ڕوحوتاران لـــ پرلمانـــی ئرانوە لـــ دەكرـــت، سرپرشـــتی بیانامیكدا ب توندی ڕەخنی گرتـــوە بوەی زیاد ل پویســـت ل كنا تلفزیۆنیكانی ئران

فیلمـــی نیوەمانـــگ –ی بھمنی نیشـــانداوە گورە قوبادی –یان و، مبســـتی ســـرەكی پشـــت برھمھنانی ئـــو فیلمیان بۆ

بینران نخستۆتڕو.بیاننامكـــدا، بشـــكی لـــبـــوە دەرھنـــری نیوەمانـــگ تۆمتباركـــراوە ك ب پاپشـــتی ماددی وتی نمســـا ئو فیلمی ناوەرۆكـــی برھمھنـــاوە،

بۆ كردنشـــبانگ فیلمكـــش نخشی كوردســـتانی گورە و،

پویست ل ئران قدەغ بكرت.بۆ وەمی ئم بیاننامی تائستا لالین بھمنی قوبادیوە ھیچ

لدوانك ڕانگینراوە.فیلمـــی نیوەمانگ، ســـ ســـاڵ كۆمپانیای لالیـــن لموبـــر موژفیلم ب سرپرشتی بھمنی برھمھنـــراوە، قوبـــادی

دیمنكانی ل ھردو بشی باشور و ڕۆژھتی كوردســـتان و چند شاركی نمسا ب كامرای ٣٥ ملم ونیان گیـــراوە و، ماوەكی ١٠٧

.یدەقیقگۆرانیبژكی لـــ باس كفیلمبســـاچوی كوردســـتانی ئران دەكات بـــ نـــاوی (مامـــۆ) ك بۆ ســـازكردنی ئاھنگـــك لگـــڵ كوڕەكانیدا ســـردانی كوردستانی

عـــراق دەكات، لســـر ســـنور ڕوبڕوی چندین كشـــ و گرفت دەبنوە، مامۆ ل ســـردانكیدا ھوی دۆزینوەی ژن گۆرانیبژك دەدات بـــ ناوی (ھشـــو)، دواتر بۆیدەردەكوت ك ئو ژن دەنگ

و ئارەزوی جارانی نماوە.توانیویتی تائســـتا فیلم ئم چندیـــن ختـــی فســـتیڤای

نودەوتی بدەستبھنت.

بھمنی قوبادی ب (بانگشكردن بۆ نخشی كوردستانی گورە) تۆمتباردەكرت

د. فوئاد ئحمد بابان*مئموون دەبـــاغ ھاوڕیكی دســـۆزو خۆڕاگـــری خباتی ســـختی گۆڕەپانی كوردایتـــی بـــوو، لـــ شســـتكاندا ـــك قوتابی كۆلیژی یاســـا بوو لكاتبغدا، لگڵ خوالخۆشـــبوو د. باقی بھزكردنی برایدا ھمیش ســـرقای یكتـــی و پارتـــی ڕكخســـتنكانی قوتابیانی كوردستان بوون . وەك بڕز كمال محدین دەگتوەو دە: شھید مئموون لسای ١٩٥٤ دا لگڵ بڕزان "عدنان نقشـــبندی و ســـحی شخ رەئوف" دەھاتن بۆ كۆی، لمای " كمال محدین " و "واحد سعید" كۆبونوەیان دەكرد، بردەوام بشدارییكی برچاوی ھبووە لپتوكردنی ڕیزەكانی پارتی و قوتابیاندا، لسای ١٩٥٧ كمال محدین بھاوكاری عدنان نقشبندی و سالحی شخ ڕەئوف و شخ فتحی نامیلكیكیان بدەست نووس دەرئكرد، بناوی دەنگی قوتابیانی كوردستان ومۆركی ل ئدرا كلسر شلم دروســـت كرابوو، چند دانیك لـــو نامیلكی تا ئســـتاش پارزراوە،شـــھید محدین كمال الی مئمـــوون لبنمایكـــی ناســـراوی شـــاری ھولر بووە، لســـانی ١٩٥٩ تاوەكو ١٩٦٣ یك بووە لھرە كادیرە چاالككانی پارتی و قوتابیان، ماوەیك ئندامـــی لژنی ناوچـــی پارتی بوو یژنو لندامانی تـــری ئغدا (ئبللوكاتدا خوالخۆشبووان د. سروەری حمی دەروش كریم و محموودی مال عیزەت و بڕزان پۆفیســـۆر ئســـعد خیالنی و د. ئحمد شای بوون ) لو

ڕۆژگارەدا ژمارەیكـــی زۆر لقوتابیانی كوردستان لڕیزەكانی پارتی وقوتابیان دابوون وەك بڕزان (كاك نوشـــیروان مســـتفاو د. محموود علی عوسمان و د. فوئاد ھناری و د. خورشید دزەیی و مستفا سمانی پارزەرو برایم میرانی و عبدولـــرەزاق فیلـــی و كاكـــ ڕەش و عبدوـــی كانی مارانـــی و بابكر پشـــدەری و خوالخۆشـــبوو د. جمال غفورو د. نوزاد ســـاح و د. نیھاد فازل و د. موفـــق ڕەشـــید و د. فوئاد بابان و خوالخۆشـــبوو حیـــدەر ھمـــزە و ئحمدی شخ تاھیرو و تیب برواری و حاكـــم ڕەئوف ڕەشـــید و فوئادی مال محمـــود و ئكرەمی فقـــ محموود و د. نوزاد عتار و حســـن جاف و لتیف گلی و ســـدان تكۆشـــری وورە برزی دیك، چند جارك لپرسراوانی بغدا ئگۆڕان وەك بڕزان علی سنجاری و ساح یوسفی و عبدولەحمان زەبیحی و مـــام ئاوڕەحمانی نفووس (كســـای ١٩٦٣ لزیندانی محكمی شعبدا شھید مھید حمان كاتدا شـــھر لكرا) ھسدیق پنجوینی ئویش ل "محكمی شعب" شھید كرا ببیرم دێ سای ١٩٦٣ كگیراین چوار كـــس بووین ( د. فوئاد بابـــان و حاكم ڕەئوف ڕەشـــید و تیب برواری و ئكرەمی فق محموود) پاش لدان و ھواســـین تاوانبار نازم گزار (كئو كات لپرسراوی لپچینوە بوو

ل "محكمی شعب" پی وتین: (اني قتلت ٩١٧ شـــيوعي وقتلت اربعة من عندكم "وكان يقصد الشـــھيد عبدالرحمن والشھيد محمد صديق واثنان من الشرطة االعضـــاء في صفـــوف البارتـــي" وقال بالحرف الواحد ماعندي مانع ازرعكم انتم

اربعتكم).لـــو ڕۆژاندا ( پاش ھگیرســـانوەی شڕ ل حوزەیرانی ١٩٦٣ دا گلك پیاوی خۆڕاگری ئندامانی پارتی ل"محكمی شعب" گیرا وەك بڕز مامۆستای یاساو فقھی ئیسالمی د. مستفا زەمی، پیاوی خباتگـــی ناســـراوی كركووك كاك ئحمد وەیس و خوالخۆشـــبو كامیل بســـیرو و خوالخۆش بوو ئفراسیاو

مجید یاوەر .شھید مئموون ماوەیك ل شوققیكدا دەژیا لناوچی كســـرەو ھر لنزیك ئوانوە من و خوالخۆشبوو د. سروەر

خانو یكمان گرتبوو چـــاپ و ڕۆنیۆی متی قوتابیانی كوردســـتان الی ئكیبوو پاشان ئم گواستمانوە بۆ مالك ل بغدا جدیـــدە، ئندامكی پارتیمان لگدابوو ك ناوی محموود بوو لگڵ پیرەژنكی دایكی دا تاڕۆژی كودەتای ١٤ مو ڕۆژە ئر لزانـــی ١٩٦٣ و بی رەمبیانكمان ئامادەكردبوو بۆ بوكردنوە ببۆنـــی مانگرتنـــی قوتابیانی بغدا كخوالخۆشـــبوو د. ســـروەر چاپـــی ئكـــردو و پكـــوە ڕۆنیۆمـــان ئكرد لســـای ١٩٦٣ دا خوالخۆشبوو شھید

مئموون بـــردەوام ئیوت ئـــڕۆم بۆ ناو پشمرگ بۆ بشـــداری لشۆڕش ھرچنـــد ھموو بـــرادەران ســـریان كنوەو كپشـــیمانی ئكردەســـری پمان ئوت كئســـتا شۆڕش پویستی بپیاوی وەك تۆ نی ی بم ھر سوور بوو لســـر ڕۆیشتن شـــھید مئموون لگلـــك لئۆرگانكانی حیزبدا كاری كردووەو جی متمانی كۆمنی خك و ھڤاكانی بووە ھمیش بپرۆشوە كارەكانی سرشـــانی خۆی ڕاپڕاندووە و دەوركـــی دیاری ھبوو لپتو كردنی ڕیزەكانـــی قوتابیـــان و پارتـــی دا بۆ

م بكرد بدواجار مـــن خواحافیزیم لئوەی كسمان ببیرماندابت ئو ڕۆژە دوابینینمـــان ئبـــت وەك كاك كمال محیدین ئگتوە شـــھید مئموون ئگات كۆیـــ ئویش نامیكی بناوی نوســـی پارتی بۆ ئی ناوچـــژنل ر دەبابـــخۆشـــبوو عومـــبـــۆ خوالكئو كاتل بتواتـــ بوو كبارەگای ســـرەكی شۆڕشـــی ئیلولی ل بوو و خوالخۆشـــبوو د. خالید لپرســـراوی عســـكری بـــوو لبتواتو دەشـــتی كۆیو شـــھید مئموون لگڵ شھید عبدولخالق معروف و مســـتفا ڕابر و كاتون ئڕێ دەكبـــ تواترەو بببارەگای لیژنی ناوچی كۆی لحاجی ق بووە، پش شـــھید كردنی شھید مئموون ســـردانی د. ئحمد شـــای كردووە لماوەت ئویش ڕایســـپاردووە كنچت شـــڕەوە بم دیارە بگوی نكردووەو لو ماوەیدا لگڵ رەئیس دا كو ماوەییوســـف میراندابووەو لشـــڕ ھگیرســـاوە لناوچی چمی ڕزان شـــھید مئمـــوون بھاوڕیتی شـــھید یوســـف میران و چند (پ .م ) ك بـــرەو ناوچی شـــڕەكان ئڕۆن بداخوە لناوچیك لنوان كسو برای خۆشویســـتمان ڕزانـــدا چمی مئمـــوون شـــھید دەبـــت و پاش ئو شـــڕە مام جـــالل بیاركـــی دەركرد بقدەغكردنـــی دەرچووی كۆلجكان لشـــڕەكاندا، كـــردن بشـــداری بۆ ژیـــان و بســـرھاتی خوالخۆشـــبوو شـــھید مئموون نمونیكـــی برزی خباتی شۆڕشـــگانی ئو سردەمی قوتابیان و تكۆشرانی كوردستان بوو لســـرەتای ھگیرســـاندنی شۆڕشی ئیلول و پالماری بعسیكان ل سای ١٩٦٣، شھید مئموون گیانی پاكی خۆی كردە دیـــاری بۆ ڕونكردنـــوەی ڕگای ســـختی كوردایتی ھر بو بۆنیوە بیرم دێ كد. ئحمد شـــای كئستا لسلمانی دائنیش یكم پزیشك بوو ك بشداری شۆڕشـــی ئیلولی كردووە و پـــاش ئویش د. محموود عوســـمان كئندامی پرلمانی عراق دەبا یادی ئو تكۆشـــرە نبردانـــی ك گیانی خۆیان كردە قوربانی بۆ كوردو كوردستان

ھرزیندوو شكۆداربت .* ئندامی پرلمانی كوردستان

دواوە بگڕینــــوە تۆزــــك ئگــــر ی ١٩٥٧، كاتتــــی پاش ســــاتایبب ب مانی الفاو روویدا، كشــــاری سللالفاوەكی سلمانی بناوبانگ، خكی ئــــو ناوچیــــش زەرەركــــی زۆریان بركوت، بۆ ئو مبســــت چندین گروپ بــــۆ كۆمككردنی ئــــو رووداوە بتایبتی"تیپی دەگڕان، شار شارەو ھونرمنــــدەكان یــــا تمســــیلی"

گۆرانیبژیشیان "رەشۆڵ"ی بتایبتی لگدابــــوو، ھرچی پیتاك و كۆمك كۆ دەكرایــــوە، بۆ ئاخیر شــــو ئو تیپ شــــانۆگرییكیان لقوتابخانی یو قوتابخانمن لــــ كــــرد، ك مئ كانی دیكشب ند، زووتریش لدەمخوباسی ئوەم كردبوو ك ل قوتابخانی ك كات ،ندوومند و خوو دەمخوشتیپك گیشتن، گوتیان: قوتابییكان بن ژوورەوەو پلیت نبن و بخۆڕایی سیری شــــانۆگرییك بكن، ئمش چوویــــن و شــــانۆگرییكمان بینــــی و لنــــو شــــانۆكدا بتایبتی لنو نواندنی كاراكترەكاندا گۆرانی خۆشیان دەگوت، كات نۆرەی رەشۆی گۆانیبژ دەھــــات گۆرانــــی بت، ب شــــیعرك دەســــتی پدەكــــرد، كپــــی لجرگ و ھنــــاوم دەرھنا، كــــ گوتی:"لت لتمكــــن ھــــر دەم كــــوردم ئمن" دەســــتكرا ب چپو خۆشی و شادی و چندجــــار پیان دووبــــارە دەكردەوە، چونك خك دەخرۆشــــاو كوردایتی دەكرد و یك مبستی ھبوو، ئویش كــــورد و كوردبوون و كوردســــتانییتی گلی كورد بوو، بۆی رەشۆڵ چندین جار ســــیری دەوروبری خۆی دەكرد،

ك خك ھوشیارەو تدەگا، بۆی ئو ناچتوە، لبیر ھرگیز یادەوەرییم لپاشان الی ئم وان لقوتابخانی تواو بوون و گڕانوە شاری سلمانی، بۆ زانیاری ھمان گروپ و تیپ ئاھنگی

لشاری كۆیش سازكردبوو. تبینی:

پــــاش ئــــوەی دەفتــــری بیــــرەوەری پیــــرداود" خوالخۆشــــبوو"فازیل وەرگیرا. كــــوڕی بڕز"دانــــا"ی لــــرۆژنامنووس"محمــــد گۆران"بــــش بشــــی ئامادەی دەكردو دەیخست سر رنووسی ئســــتا، پاش بوبوونوەی دەفتری یكم.. تنھا چند الپڕەیكی لپاشكۆی دەفترەكیدا ماوە.. ئویش تنیا باسی یادەوەرییكی سانی حفتا چاكی دەزاندرخان بب دەكات.. بۆیو ئو پرسیارەش ئاراستی ھڤانی و بنماكیــــان دەكات.. ھرچی دیكی ..بیرەوەری و ژیانی و الیان ت بتایببزووترین كات بیھنن بۆ ھفتنامی بزووترین ئمــــش بكو بدرخان، كات بویان بكینــــوە.. ھاریكاریتان مایی رزو سوپاسی خانوادەی"فازیل

."درخانپیرداود" و "ببشی ھژدەیم

فازیل پیرداود: رەشۆڵ كپی لجرگ و ھناوم دەرھنا

مئموون دەباغ ١٩٣٧-١٩٦٣

شــھید مئموون دەباغ و چند بیرەوەرییك

فازیل پیرداود سرەتای ھشتاكان - سرسنگ

فازیل پیرداود

ادیقوب

ی من

ھب

بدواداچوون

٢٠٠٨

/١١/

٨ می

وەدو

ی رین

تشی

(١٠٦

ە (ار

ژمدی

ور ك

٢ی٧٠

٨ نی

زاڕ

گ

11

تق كوت دەست ژنانلـــ كـــوردەواری خۆمان وابـــاوە، ئگر كك میوان بـــووی و ئافرەتی مامالچـــای بـــۆ تكـــردی و تـــۆ (چای)یكت نخـــواردەوە، خرا پـــت دە: تووخوا چایكم بســـر دامدەوە با ژنم بسر نیـــت، ئمـــ ئاماژەیـــ بـــۆ ئوەی ك ھنـــدێ قناعتیـــان وایـــ، ئگر (چای)یكـــ نخۆیتـــوە و گڕنرایوە بۆ الی ئافرەتك، ئـــوا مردەكی ژنی

.نردسبلو متعمی ك جاربجار لگڵ چند برادەرـــك دەچین تیكنانـــك دەخۆین، ل میشش ھدەناسین، بۆی كچایچیی(چای)یك زیاترمان بۆ دن، ئمجارەیان

ھنا، (چای)یكانی كزیادبوو، (چای)یـــك كرد سوپاسمان ئمش و گوتمان ئـــم (چای)ە نایخۆینوە، و زیـــادە ئویش پكنی و گوتی: قوربانتـــان بم یككتان بیخۆنـــوە و بســـرم ئســـتا دامدەنـــوە، دەســـت وتۆتك تق ژنان، با تق ندرم. گوتی: چـــۆن؟ گوتمان: ك وە نییـــی ئـــئـــپرلمـــان بیاری داوە تـــق بدەســـت ژنان

بت!!!من ھرگیز لگڵ فرەژنی نیم، تا ئســـتا دەتوانم ئینجا چـــۆن ژنكم نھنـــاوە، بیكمـــ دوو ژن و ســـ ژن؟! بم وەكو ـــم وایرجادەش پكی ســـمـــوو خھ یارە نییو بســـتا كاتی دەركردنی ئـــئ وە نا كرئـــبمان، لرلن پالیـــ لقســـكردن لسر ئم جۆرە بیارە گرنگ نب، بكو لبرئوەی گل كشـــی گورەتـــری لبابـــت رككوتنی ئمنی نـــوان عـــراق و ئمریكا(كـــ بگومان پیوەنـــدی ب كوردستانیشـــوە ھی) و قیرانی دارایی جیھانی (ك بودجی عراق و كوردســـتانیش بھۆیوە كم دەبتوە) و بابتی دیكش ھـــن ئمۆ گفتوگۆیان لبـــارەوە بكرت. بـــم پرلمانكی ئم زۆر جار خۆی بشـــتكوە مشغوڵ ،یو گرنگتـــر ھشـــتی لـــ دەكات كـــقدەغكردنـــی نموونـــش ســـادەترین جگـــرە بوو لشـــون فرمییكان ك تا ئســـتاش ل گل جگا ئم بیارە گوی وە كرەتاشـــست لناندراوە، تنپبیارەك دەرچوو، كات كســـك یككی دیكی دەبینی جگرەی بدەستوەی، پی دەگوت: سزاكت (10) ھزار دینارە، بم تۆ (5) ھزارم بدێ، من قس ناكم. بۆ ئم م لگو (سییاســـای باری ك) شیاسایچند كسك بوو دەیانگووت: جا ھنانی دوو ژن و ســـ ژن بیاری پرلمانی بۆ چیی، خـــۆ فقیر دوو ژنان ناینی، تنھا برپرســـكان و دەومنـــدەكان دوو ژن دنن، ئوانیش ب پارە و ب واســـت ئو مرجان ترتیب دەكـــن، ك بۆ ھنانی

ژنی دووەم دانراوە.فرمانبران، مووچی زیادبوونی لگڵ مووچی زۆرك ل مامۆستایان لجیاتی دەرماكیان، بینی بھۆی زیادبوون، می ئمانـــرلم پمـــی كردەوە، ئـــكقســـیكی نكـــرد، كچی كاتـــ داوای ئوەیان دەكرد مووچی خۆیان زیاد بكرێ و وەكـــو مووچی ئندامانـــی پرلمانی عراقی لبت، كۆبوونوەی داخراویان بۆ ئنجام دەدا، ئم لكاتكدا ك ئۆتۆمبل و ھندكیان شوق و تنانت مۆبایلیشیان

وەرگرت. ئی بۆچی بۆ خك واناكن.ئگر قسی خك و سر جادەتان دەوێ، ئوەی قسی سر جادە، ھاووتیان پیان وای پرلمـــان جگ ل خمی ئیمتیازاتی خۆیان و برپرس و دەومندان، خمی

.یان نییھیچی دیكr1970bakhtiar@gmail.com

(١٠) ببا ھ

سنگر زراری

ئا: بدرخانركوتـــی: (ممشـــ) رۆژی (٢٠٠٨/١١/١) كاتژمـــر(٩)ی ســـر لبیانـــی ل ھۆلـــی (فرھادی) كولیـــژی ئدەبیـــات -زانكـــۆی نامی گفتوگـــۆی ســـالحددین دكتورای قوتابی (عبدو خورشید قادر ئالیی) ل بشی (شونوار)

كـــرا بناونیشـــانی: (بینـــاكاری ئیسالمی ل ئامدی ھتا كۆتایی ســـدەی دوانزدەمینـــی كۆچی -

ھژدەی زایینیدا)لیژنك پكھاتبوو لم برزانی

خوارەوە: حمیـــد پ.د.عبدولعزیـــز *پرۆفیسوری شونواری ئیسالمی-

زانكۆی بغدا- سرۆك* پ.د.عیماد عبدولسالم رەئووف پرۆفیســـوری مژووی ئیسالمی-

زانكۆی سالحددین- ئندامتیب یوســـف بدولـــپ.د.ع *پرۆفیسور ئندازیاری بیناسازی-

زانكۆی سلیمانی- ئندامعبـــاد محمـــوود پ.ی.د. *

محمد پرۆفیســـوری یاریدەدەر- شـــونواری ئیســـالمی- زانكۆی

تكریت- ئندام* د.ئعتیماد یوســـف ئلقیسری مامۆستای شـــونواری ئیسالمی شـــونوار گشـــتی بروەبری

– بغدا- ئندام د قاســـم جومعحمـــپ.د. ئ *

ئیسالمی شونواری پرۆفیسوری و مووســـل-ئندام -زانكـــۆی

سرپرشتیار. وەیینكۆو لئ یشایانی گوتنلبواری شونوارەكانی كوردستان ب یكم نامی دكتۆرا دادەنرت. كوردستان مر شونوارەكانی ل تردەمی ئیســـالم وتایبســـ لئامدی دەڤری بشونوارەكانی پایتختی میرنیشینی بادینان، پاش كنام كی زانستییانگفتوگۆكردن

بپلی (زۆرباش) پسندكرا. ئمش وەكو ھفتنامی بدرخان پیرۆزبایی

ل د. عبدو خورشید دەكین.

دكتورانامیك سبارەت ب شونوارەكانی كوردستانبیناكاری ئیسالمی ل ئامدی ھتا كۆتایی سدەی دوانزدەمینی كۆچی - ھژدەمینی زایینیدا

مسعود ئیبراھیم مال ھمزە ممشـــس رۆژی ئـــوارەی ـــھوت لھۆـــی ٢٠٠٨/١١/٤چوارچرا لقی ھولری ناوەندی ســـازدانی ب ھسا ئاڤســـتا :ك لریك بـــۆ ھوارە كۆڕئخالقی مزھـــری ھونرمنـــد و خاتوونی نووســـر و شـــاعیر نزەند بگیخانی، لژر ناوی" كلتووری بـــۆ خوندنوەیـــك كوردی لـــ ئاســـتی ھونری و

كۆمیتیدا".بـــ ئامادەبوونـــی جماوەركی كســـی چندیـــن و برچـــاو ھونرمند و رۆشـــنبیری دیاری شـــاری ھولر كاتژمـــر (٤)ی سشـــممی رۆژی ئـــوارەی ٢٠٠٨/١١/٤ لقی ھولری ناوەندی ئاڤســـتا كۆڕكی بۆ ھونرمند مزھـــری خالقـــی و نزەنـــد ل ســـازدا، نووسر بگیخانی سرەتای ئوارە كۆڕەكدا خالید راگیاندنی برپرســـی جمیلی لقی ھولری ناوەندی ئاڤســـتا بخرھاتنـــی میوانانـــی كرد و

داوای ل دكتۆر كیخسرەو كرد ك ب وتاری ناوەندی ئاڤســـتا پشـــكش بكا، ئویـــش وتاری لقی ھولری خوندەوە و دوای بخرھاتن ب كورتباسك باسی ل كلتوور كـــرد و لگڵ ئوەش ناحزان ھوكانی ل باســـی كرد ك بـــردەوام ل ھودان بۆ

لناوبردنی كلتووری كوردی.دوای ئویش خالید جمیل وەك داوای ل مامۆستا پشكشـــكار مزھری خالقی كرد ك دەســـت

بكا ب وتكانی لمڕ كلتوور.باسی مزھری خالقی ئوەبوو ل كلتـــوور و ھونر كرد و تیدا باســـی ل گرنگـــی كۆكردنوەی تكســـت و میلۆدی كـــوردی كرد و باسیشـــی لـــ چاالكییكانی كوردی كلپووری ئینستتیوتی ل ســـلمانی كـــرد و بنی دا ل ماوەیكـــی نزیكدا ل ھولر دەكن نمایش برھمكانیـــان وەك چۆن لشاری دھۆك و چند برھمكانی تر شارۆچكیكی

خۆیان نمایشكردووە.

ھروەھا مزھری خالقی باسی ل پویستی یكگرتنی كورد كرد لـــ رووی زاراوەی قســـكردن، ھروەھا جختیشی لوە كردەوە ك پویســـت چندین دەزگای تر فۆلكلۆری بۆ خزمتی دابمزرێ كوردی، ئو نكۆیشی لوە نكرد ك لسرەتای دەست بكاربوونی بوونك ھسانئینستتیوت ك لپیانگوتـــووە بۆچـــی خۆت بۆ

فۆلكلۆر ماندوو دەكی.دواتر خاتوونی نووسر و شاعیر و لكۆر نزەند بگیخانی وەك شـــاعیرك ك ب ٣ زمان شیعر دەنووســـ و تا ئستا ٥ دیوانی شیعری بوكراوەی ھی لالین خالید جمیلوە ب ئامادەبووانی ویش ھاتندرا و دواتر ئناســـسرباســـكی، كـــ بریتی بوو لـــ كلتووری كوردی ل ئاســـتی

كۆمیتی.ئوەی جگای باس بوو لكۆر لو باســـیدا دەستی بۆ چندین خاڵ درژكـــرد ب تایبتی لمڕ

پرسی ژنكوژی و پیاوساالری.

نووسر لكۆینوەكیدا لنو رباســـی مافـــی ژن لس ھاتـــقورئان و جختـــی لوە كردەوە ھك بكانزۆرجـــار خ كلـــ قورئـــان دەگـــن و ئوەش دەبت ھلك بۆ ئوەی خك دووربكوتوە ل ركخراوەكانی تایبتی بمافـــی ژن، ھروەھا لكۆر باســـی ل زیناو لدانی جلدە بقامچی كرد و گوتی من

لگڵ ئو سزای نیم.الینكی تری گرنگ ك نووسر فرموودەكانی گوتی: باســـیكرد تواوكـــری (د-خ) پغمبـــر قورئانـــن و زۆرجار تفســـیری یانقع ســـپاندنی زانـــاكان بۆی فرموودەكـــدا، بســـر نووسر پی وابوو دەب لمودوا

گۆڕانكاری بكرێ.ل توەرەیكی تری باســـكیدا نووسر باسی لخراپ سیركردنی نتـــوەی كـــورد كـــرد لالین بھۆی ئویش ئوروپا وتانی ئوەی چند كوردك ل ئوروپا كچ یا خزانی خۆیان ب بیانووی رەف و نامووس كوشتووە، كشبگومان ئوەش رەنگدانوەیكی خراپی دەب لسر ناوی میللتی كـــورد لوتانی پشـــكوتووی

جیھاندا. ك نشاردەوە ئوەشی لكۆر تنھا پیـــاوەكان نین توندوتیژی ئنجامـــدەدەن، ژن برامبـــر بكو زۆرجـــار ژن و ژن یا پیاو و پیاویش توند و تیژی برامبر

یكتر بكاردنن.الینكی تر ك زۆرجاری تریش نزەندیـــش و كـــراوە باســـی ئویـــش باســـیكردەوە، رەفی پیاوە بوەی شـــستانبئافرەت و كشی پردەی كچنی ك گورەترین كشـــی لسرە. ھروەھـــا ك پیاوـــك ژنكی یا خوشـــك یا كچكی دەكوژێ ئـــوا بچـــاوی رزەوە ســـیر دەكرێ و گوتیشـــی ك پیاوەكان شـــتك دەبینن بیار دەدەن ئیلال بم بكـــوژن، كئافرەت دەبكوشتنكی ب ئاسانی نا، بكو ،كی زۆر خراپ و دڕندانكوشتن

نموون شـــووی بـــزەنـــد ھنھنایوە ك باوكی (١٧) چقۆی لدابـــوو تا وایلھاتبـــوو دەمی كوشـــتنی خوارببۆوە، قۆكچھشووش تنیا لبر ئوەبووە خۆشویستی پیوەندی ھشوو و ھبـــووە كوڕـــك لگـــڵ لســـرەتادا باوكـــی زانیویتی بم قســـی نكـــردووە، دواتر "كی بـــۆ "خولیـــك نامكیكۆمی باوكی ھشوو ناردووە و تیدا نووســـیویتی كچكت ســـ باوكیشـــی بووە، حپقرۆژ دوای ئو نامی ھشـــووی

كوشتووە.نووسر باسی لو ھودانانش یھ لكوردســـتان كـــ كـــرد ســـپاندنی مافـــی ژن لبـــۆ چ

كوردستان.لكۆتایـــی لكۆینوەكشـــیدا لكۆر ل ئنجامكیدا گوتی: مافی مرۆڤ پویســـت لســـر ھمـــوو تاككان ب یكســـانی

جبج بكرێ.ھروەھـــا داكۆكیكـــردن لـــژن تنھا كاری ژنـــان نیی، بكو پویســـت پیاوەكانیش ئم كارە ئنجام بدەن. لكۆر ئوەشـــی كلتوورك ك ھیچ نشـــاردەوە جیھاندا ١٠٠٪ راســـت ب ل نیییا ١٠٠٪ ھبـــ بكو ھموو ی لك دەتوانرێ رەخنكلتوور

بگیرێ.لكۆر باسی ل ئینتگراسیۆس ویســـتی پو مانایكـــرد بـــ بودوا خۆگونجانـــدن ھمـــل

لگڵ كلتوورەكانی تر.لكۆتایـــی كۆڕەكـــش دەرگای گفتوگۆك لنـــوان ئامادەبووان كرایوە و چندین پرســـیار و را

ئاوگۆڕ كرا.ل كۆتاییدا دەم دەستخۆشی بۆ لقی ھولری ناوەندی ئاڤستا، نو سا مانگان ویستپ چونكچنـــدان فســـتیڤای لو جۆرە سازبدرێ نك تنھا كۆڕ، تا چیتر كس نتوان كلتـــووری كوردی كی بتمیللبدزێ و كوردیش بكلتوور و دواكوتـــوو و دژ بژن

لقم بدەن.

مزھری خالقی و نزەند بگیخانی ل كلتوور دەدون

مھستی- كركووك گكۆم چمك بپی ئگر ــۆردا، ج بسر بكین دابـــش ی لی و كۆنفدراندین فیدراچلخۆیدا ئمش ئبت، پیدا رەنگدانوەی و بوون سترجبدەســتــی لچنگی تسیاس وە، چونككانحزبی و رامیارییھز بیوت حكومتك ــر گلبرامبر بدیھنانی مرامكانی بۆ لراستیدا ئوا بكاربھنت، و ی كتدەس كــزكــردنــوەی ھیكلكیتی، كردنی مزنتر ئو رەوشــی حقیقتی ئمش سیادەیی، ك لخۆیدا حقیقت دیكشوە لالیكی ،تدەسئارەزووە، ھز برجستكردنی ئمش ئاغایكی ب ناوە لكرۆكی ویستپ شیكاركردنشدا ئــم لسرمان ئو ھو پراگماتمان كلسدەكانی لیادنچتوە، ــكــی ــوەی شــرابـــــــــردوەوە بــ

بــردەوام گر بنھنیش بووبت بــھــنــووكــشــوە، ھــروەھــا تباب ئــم بۆ ــردن ك تــوزیــف بناغیك بۆ ئونوەندەی بناغی بابتكی لسر بنیات ئنن، ب ھست ئستا چۆن ھــروەك سۆبۆلۆجیایكی نوشست ئكین لبر ھوكاندا لبردەمی و عقیتمان كۆششی ـــوەی ئیكسان بملكچیبوونی دەوت، برژەوەندی و گندەی، ھندك

جگی وت .ـــــای گـــورە ــــد زان ئــیــبــن روشئكات بوە ئاماژە لكتبكیدا قرەگدا كۆششی ئجیھاد كردن ل)

ئگرتوە !ئمۆماندا لسردەمی سیرە بــرچــاو كردنك خــۆتــرخــان روانگ لسرجمی ئكوت دیكوە، جیاوازەكانی و سیاسی بــرژەوەنــدی تــاك وەك چونكلجیھادكردن ب علوجی ئبینت،

راســتــ كــوردســتــان گــر دابــش بكرت دووبای سرەكی و فرمی یككوردیی دوو حزب ك تیایلپاڵ ئمانشدا چندین حزب و پارت و ئایدۆلۆژیایی جۆراوجۆر كــریــم ھــــن، بــــ ــری ــن ــی دەب تسخ بدیھاتنی لپناو ئجنگن خۆبووندا تاكگراكانی ئاستی ئو ھاتووت تنانت ناگڕتوە، لئاستمكانیش لگڵ ھاوتریب تواو ئمش نووكھ ك )) كی فۆكۆییوشخودە))لروانگی كردنی كۆیلبئم وتراوەی فۆكۆوە ئچینسر ــزمــی چــۆن ــی ــال ئـــــوەی ســوریلــكــۆمــــیــكــی تــۆتــمــیــزم دروست ئبت لكاتكدا چندین ھـــاواری ـــاوار ھ ــاواز جــی چینی چسپاو دەستیكی وەیانئداواكـــاران سرپرشتیاری بــا پرس ئم لبوونی باش بت، سردەمیانوە كۆمك پرسیاری زۆر برۆكی كردنمان ل ئگرت ی "المبالی" خــۆی حكومت :خــوازی داوا لجبجكردنی میللت یان چی ؟میللت جورئتی و حساس كــاروبــاری ھندك ھستیاری نی ی بھۆی لھجاتی گورەبوونییوە پــــروەردەی بۆ ئازادەكان دەروازە ؟رۆژنامو

كوێ؟ بۆ وەمی یكمین پرسیار، ئورگانی دنیا وتانی لھموو بجھنانی بــۆ یھ جــیــاواز داواكارییك جاھر داواكـــاری، لیبرایتی چــونــكــ ــت، ــ ببیری كس وایكردووە رادەربین ئوەی نبت.دەوت بیری سر ھروەھا نماوە پرشتیكردنی وەلئ ئزەلیتی بونیادگری خۆ ئگرت ك ھر لتاككانوە دەستی تالوتكی بر تبیگرسیاسی، ھیك ھبت . ئمش بۆسرھدانی رەیخۆشكربیركی ئازادی خوازانی سربخۆ

سوریالیزمییك بت ئاراوە . ك دووەم، بۆشایی پكردنوەی منھجی یپرسیارەك مبست ھر ناوچیك بستراوە ببواری لوتی . لــوێ پگیاندنوە خۆشماندا وا تاك كان پگشتوون چاومان لوەبت تنانت میكرۆ بدەین بھدەر ئیكۆنۆمییكان كات لفاكتری كومان بــوەی نیی ھروەھا، ئمش ئگڕتوە بــوونــ سقتی ــا ب ــو ئ بــۆ و تیگیشتووین لسروشتوە ئیزانین، كوات لم سۆنگیوە لجیاتی ئوەی بیر ل فرۆشتنی بكینوە فلسفاندن فلسفو پویست دەست بئژنۆوە بگرین

ئازادان یدانو مم لم وەھسلیبراییتكی ئبینتوە خۆی لجگی ئگرت لخۆ جنابخۆیتی ماندووتی رۆژنامنووس و نووسرەكان پشت گوێ ئخن لنوەندی ئــوانــشــدا لگڵ زۆرزان گركی رەخن ئــوانــدا تاتسوری ناكوت بــرچــاو ھر ئنجامی ك بكین، ئــوە نبت، فاشیزمان گوتاركمان بیركی رۆژنامكان لراستیدا سربخۆو كیفایت بخۆكریان گرنكی ئامرازكی ئمش ،یھماوەتوە ،تنیقع جنگی بسر ئـــوە ـــوەی ئ بــۆ بن نیت حــكــومــتــدا پــرۆگــرامــی ھموو ك نسپت، ــوە ئ و ھموو تۆتالیتارین حیزبكان و تاریكن لرووناكیدا مانگكان ھموو دەستكان خۆ مشن، چینكانی لنوەندی ویستپگرنگ ــوە ئ بئوەی خۆماندا بت رەگز و تمن پش بخین، بیر لوە بكینوە وەكو گنج و كسایتییكانی زانكۆی فرەنسا زانست فلسفو لنیكامدا تت، ئاووە بفرۆشكانشاشلبكین نك بپچوانوە ئوەی لناوبردنی ھــۆی تبب قعكمینكان میشل سیرس وتنی .

كوردو ســـوریالیزمئمرۆ دەوری رووناكبیر ئوەی رابگینت ھیچ ھوكی بختیار

لئارادا نیی - ئیدگار مۆران

تش

گ

ل راستوە مزھری خالقی، د. كیخسرەو، د. نزەند بگیخانی كۆیی

ژمارە (١٠٦)ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٨/١١/٨گڕزانی ٢٧٠٨ی كوردی

12

ئا: بیار محمود ستا ٩ تراكی ئامادەیند ئاگرین ئرمھونو بنیازە بتوە كوردســــتان تۆماریان بكا، ،روەھا ٢١ شــــیعر و ئاوازیشــــی ئامادەیھبــــم لبــــر خراپــــی الینی مــــاددی ئو بارەت بكردووە، سی تۆمار نمانرھبچند پرسكی ئمۆی ھونری كوردی، ئو

دیدارەمان لگڵ سازدا.* ئاستی ھونری كوردی چۆن دەبینی ؟

كـــوردی ھونـــری ئاســـتی -لئاســـتكی زۆرباشـــدای، بم دەتوانم بم ئوەی ئستا ھونری

.كوردی دەرخستووە مۆسیقای*سبارەت بمۆسیقای باكوور. ئایا ئاوازی مۆســــیقای كــــوردی لالیــــن ھونرمنــــدە

تورككانوە دەدزرت ؟- زۆرلمژە ھســـتی پدەكرت لتلفزۆنكانوە كاتك گۆرانی (شلرە_شلرە)یان قوربان ئوانی

بتوركی وتوە .برھمــــت چنــــد ئســــتا تــــا *

بوكردۆتوە؟بوكردۆتـــوە (٢)گۆرانیـــم -كـــردووە، بۆیـــان (٣)كلیپیشـــم ھروەھـــا (٩) تراكی تـــرم ئامادە كردووە، بم نزیكان دەگڕموە نزیكی(١٩_ ئستاش كوردستان،

٢٠) شـــیعرو گۆرانی بونكراوەم ھی، لبرئوەی بوكردنوەیان

توانایكی ماددی باشی دەوت. وە كرد ككی كورد باســــی لندرمھون *داوای لــــ كناكی كوردی كردبوو بۆكلییپ كــــردن، بــــم پــــی پكنی بــــوون، ئو ھونرمندە وتی: وایان زانیوە قسكی من نوكتی؟ ئایا بڕزت ھیچ حاتكی لم

شوەت رووبڕوو نبۆتوە؟- ھتـــا ئســـتا داوای ھاوكاریم لھیچ كســـك نكردووە ھموو ھزكم خستۆت سر خۆم، لبر ئوەی دەزانم ئگرداوایان لبكم بھمان شوەی ئو ھونرمندە وەمـــی منیش دەدەنـــوە، بم ھونرمندە بـــو ك بداخوە، پكنیون. ئـــم حات بۆھموو كســـك ناكن بكو زۆر جاران ھاوكاری جۆرە كســـك دەكن، ك ھونرەكی زۆریش الواز بت، لبرئوەی پشتی ھی، بگشتی ھونرمندی ھاوكاری دەســـت

ھژار ناكات ...* بوونــــی كۆمپانیــــای ھونــــری تاچنــــد بــــۆ بارگربــــت دەســــت توانیویتــــی

ھونرمندان؟ نابینم، چونك و باشییمن ئ -

كاتك لھونرمندەكان دەبیستی دەـــن ســـاختكاریمان لگڵ كراوە (cd)یكت لدەســـتنت دەداتـــ كمـــت پارەیكـــی چاپكردنیشـــیان پارەی ھتاكو ســـندووە، ندەكـــرمھونلئگر ھمووی فرۆشرا و پارەی كۆمپانیا گڕایوە قازانجكیان كۆمپانیاكان دەبت بھاوبشی تنیـــا ركالمكـــی بـــۆ دەكن لتلڤزیۆن ب(٢٠٠$) خۆشـــت دەتوانی ئم بكیت بگشتی ئو كۆمپانیایان بۆ ھختاندنی

ھونرمندەكانن.* راوژكاری ھونری ســــرۆكی حكومت و ســــندیكای ھونرمندان بــــڕای تۆ چییان

كردووە بۆ ھونرمندانی كورد؟- بگشـــتی مـــن نابینـــم ھیـــچ كاركیان كردبـــت تنیا بۆ چند ھونرمندـــك نبـــت ئوانیش بچاو دیارن ئوانی دەیاننرن بۆ توركیا و كلیپی(٥٠) ھزار دۆالریان بۆ دەكن یاخود پارەیكی خیای بۆ (CD)یكی سرف دەكن، ئم دوو الینی تۆ باست كردن زیاتر خوویان بھونرمندی ئافرەتوە ی كوانتـــی ئتایبگرتووە، ب

گنجن. * ھۆكاری ئوە چی؟

وەیوە زیاتر بۆ خۆ نزیكردنئ -لیان.

* چۆن دەڕوانیی رەوشــــی ئمۆی ھونری كوردی، ب تایبتی vin tv ك دەن كلیپ

ل ھونرمندان دەكتوە؟-رەشـــبینم ب رەوشـــی ئمۆی ھونری كوردی، لڕاستیشـــدا من (vin tv)مبینیـــوە، كنازانم و نكلیپی لھونرمندان كیبتوە، بم ئگر ھر بئافرین و دەست خۆشییك گۆرانیت لوەربگرت،

.ھیچ نیی مئ* رات لسر برنامی ستۆدیۆی ئسترانی

زاگرۆس و كوردستاری كوردسات چیی؟- من دەپرســـم ئایا ھر كسك لـــو برنامیـــ پلـــی یكمی بدەســـت ھنا حكومتـــی ھرم دەستی دەگرت و ھاوكاری دەكات، چونك ئگر تۆ ببیت بھونرمند توانـــای ھموو جۆرە كاركردنكت نامنت، بكو پویست ھاوكاری م من وای دەبینم، كیت، ببكرسرلشواندنی بۆ رنامانب ئم

خكی ھژارە.

ھونریژمارە ١٧ - ١٠٦ - شمم ٢٠٠٨/١١/٨ی زایینی

درخان دەردەچڵ بگل ریی گشتییكی ھونوكراوەیببسرپرشتی: مسعود ئیبراھیم مال ھمزە

گڕزانی ٢٧٠٨ی كوردی

12

بیۆگرافیای ھونرمندانی ھولررۆژنامی رسھ ل لموبر ماوەیك ــۆرت، راپ كوردستان نــوێ، (كوردستانی ھولر) و ل سایتی "چراتیڤی" ئاگادارییكم "ئاگادارییك ــاوی ن لژر ــردەوە ــوك براگیاندكارە و ھونرمندان ھموو بۆ ل داوام تیدا ك ھولر" ھونرییكانی (c.v) ر كردبووولندانی ھرمموو ھونھ ل نبن بش ب ئوەی بۆ بنرن خۆیان پرۆژەی بیۆگرافیای ھونرمندانی ھولر، ك بۆ ئینسكلۆپیدیای ھولر ئامادەكراوەو سوپاس بۆ خوا پیوەندییكی زۆرم پوەكراو خكانكی زۆریش (c.v) خۆیان رەوان كرد، دواجار بۆ و دووبــارە ئوجارەشیان بم (c.v) دەكم ھونرمندان ھموو ل داوا ل ناونیشانانی ئو لری بنرن خۆیان لسر ویستیشپ دەینووسم، خــوارەوە ئو كسی دەیوێ (c.v) پدەكاتوە، ئو

:دابی تتانخاسیھموو ھونرمندانی -بـــوارەكـــان دەگــرــتــوە دەستپكی مرجی بو سای ل بــر ھونری

.٢٠٠٠ بھــونــرمــنــدە ـــو ئ -ــی ھــولــــر ــك یـــا خــبــ (مــبــســتــم شــار و ــی ســر ــان ــك شــارۆچــكیاخود (ریشولھ ب ب ســاڵ (٢٠) مـــاوەی

.ر بولی ھجنیشتپویستیانشی ئــو -لــســر ویستپ ــ كبیاننرێ ھونرمند :بریتین ل

١- ناوی سیانی٢- ساڵ و شونی لدایكبوون

٣- پلی خوندن٤- دەستپكی كاری ھونری

ــ ــم ــرھ ب و چـــاالكـــی ـــم ـــرج س -٥ھونرییكان

و ــردن ــارك ك كــاتــی ونیكی چــنــد -٦شخسی.

جی ئاماژەی ئو پرۆژەی بۆ ھونرمندانی مۆسیقا، سینما، درامــا، (شانۆ، بــواری ــاری، فــۆتــۆگــرافــر، ــوەك ــ گـــۆرانـــی، شراگیاندكاری كاریكاتریست، خۆشنووس،

.ی(ریھونھــونــرمــنــدە ــاری ــوك ــس ك ــ ل داواش ب شوەیك بھر دەكم كۆچكردووەكان ھودەن زانیاری ھونرمندی كۆچكردوومان ھونرمندانی بیۆگرافیای ل تا بنن بۆ

.بش نب ر بولھــك لو ــری ــم ھ ــن ــی ــدەگ ھــروەھــا رای ٢٠٠٠ ر لنی بسا ر لگئ ندانرمھونكارگی یا دامزرنر دەستی ئندامی ئوا بووە، ھونری تیپكی یا گروپ ھر دەستی یكمین ئندامانی ناوی دەتوانبۆ تیپمان ئو ی كارگ و دامزرنر بنن لگڵ چند ونیكی چاالكییكان تا

ئویش بخین ناو تیپكانی ھولر. پرۆژەی لو ئامانج دەكموە دنیاشتان كــوردی، ھونری ب تكردنخزم تنھا دوای و نزیكدا ئایندەیكی ل پنابخواش ھونرمندانی بیۆگرافیای تــواوكــردنــی ــــدەدەم بــیــۆگــرافــیــای وــر، ھــــ ــ ــول ھ ب و رابگینم كوردستان ھونرمندانی ئنجامی بگینم. زۆر براشكاوانش دەم ھیچ ناوی نیی ئامانجیشمان و نامانوێ ئگر بم بكین، لیاد ھونرمندك و ین پرۆژەی ئو بپیر خۆی كسك ئگر ئاسایی ئوا ،بھ ناوی حزنكا بكا، گلیی ناشب نبوو، ناوی لدواییدا و گــورە من الی ھونرمندكیش ھموو كس ئــوەی ناكات ئــوە بــم بڕزە، مرج بۆ ئم دابن ل ب ئنجام گیاندنی

.و پرۆژەیئ ٢٠٠٨/١٢/١ ــم ــن ــی ــدەگ رای ــرەشــوە ــ لھموو و (c.v)یكان وەرگرتنی بۆ دواكاتپیوەندییكانیش لرگای ژمارە تلفۆنی ٠٧٥٠٤٥٦٦٤٨١ دەب، یاخود لرگای ئیمی: ،masoud_ibrahim_ar@yahoo.comیاخود دەتوانن (c.v)یكان بگینن دەزگای بدرخان ل شقامی ئاراس نھۆمی دووەمی

باخانی سرداری.لكۆتاییدا دەم بیۆگرافیای ھونرمندانی بمژوویی تواوی ب بۆ كوھ ھولر داواكارم جا ھولر لشاری ھونر كردنی ھموو ھونرمندك ھاوكارب ل بئنجام

.و پرۆژەییاندنی ئگ

مسعود ئیبراھیم

پرۆفیشناڵ

كریم كابان : ئگر توانام ھب ئاواز بۆ گۆرانیبژە گنجكان دادەنمئی تمنی پ ئســـرینم، قت ندەی ئازاری گیانی مست و بدارانی شو، ناوی ئـــو دوو برھمن ك ســـردەمك ئو گۆرانیان ھن و تا ئستاش ھر زیندوون و یكجـــار زۆرن ئوانی حزدەكن گوێ لو گۆرانیی راگرن و لگیدا بتونوە. و گۆرانیانوەی گوێ لـــگومانیش ئـــب و گۆرانییانخاوەنی ئـــ رابگـــرێ دەزان

كریم كابانی گورە ھونرمندە. و گۆرانیانوەی ئنی ماننھ دەزان ك مـــری ھـــۆكاری چیین ســـتا بـــتـــا ئلكاتكدا كریم كابانی گورە ھونرمند واتدا دەژی، كخانووی كر ستا لتا ئئوە دەمانھنت سر ئوەی الینی ماددی ریدا، لكاری ھون لـــ زۆر گرنـــگ نییدیداركدا ھونری بدرخان كریم كابانی بسر كردەوە و ئویش وەمی داینوە تا

ئو دیدارەی ل ھات ئنجام.....ئا: ھونری بدرخان* كریم كابان چۆن پناسی خۆی دەكا؟

- ناوم عبدولكریم جالل محمود كابان، نـــاوی ھونریـــم كریم كابان ل ســـای ١٩٢٧ ل شاری ســـلمانی ل گڕەكی مكندی-شـــخان لخزانكـــی ئایینی و

ھونری ھاتووم دنیاوە.* گنجییتــــی كریــــم كابــــان چندی بۆ دــــداری بــــووە؟ ئــــو گۆرانییــــ كامی بۆ

كچكی گوتووە؟زۆر دا لگنجتیمـــدا -دەربدەریـــم بینیـــوە فریای ئوە نكوتـــوم خریكی دـــداری بم، ئوگۆرانیانشم ك گوتوە بۆھیچ

كچك نمگوتوە.* سرەتای دەست كردنت بكاری ھونری بۆ

كی دەگڕتوە؟- سرەتای دەست پ كردنی كاری كاتك بۆ دەگرتـــوە ھونریم رەتایی بووم لقوتابی ســـ كـــ وێ لل لییســـی فقوتابخانتیپـــی ســـروودی قوتابخان كارم

دەكرد.* یكــــم برھم ك تۆمــــارت كرد كی و

لكوێ بوو؟

- یكم برھمـــم كتۆمارم كرد سای ١٩٥٤ بوو ل رادیۆی بغداد بشی كوردی بناونیشانی لڕی

دداریدا.* كــــ بوون ئوكســــانی نیاندەویســــت كریــــم كابان ببــــ ب گۆرانــــی بژ لبر

عیب؟- ھیــــچ كســــك ڕــــی ھونری لنگرتــــووم، بكوھانیــــان داوم

لسر كاری ھونری بردەوام بم.* ل دیداركتدا دەی لژیانم بزارم، بۆ؟

- لژیانمـــدا ھیـــچ خۆشـــییكم ندیوە، ئســـتاش تندروســـتیم

خراپ ھربۆی ل ژیان بزارم!!* ناوھنانــــی قادر كابــــان چیت دنتوە

یاد؟- ناوھنانی قادری بـــرام ژیانی منای و خۆشویستی و دسۆزی

و ھاوڕیتی ئو برا باشـــم بیر دەخاتـــوە، ك ھرگیـــز لیادم ناچت ھتاكو مردن لرەوە دەم سو لگیانی پاكت ئی شھیدی سر بند ئی قادر كابانی نیشتمان

پروەر.* گۆرانی گوتنی ســــردەمی جاران و ئستا

چۆن دەبینی؟- گۆرانی گوتنی سردەمی جاران جیاوازییكـــی زۆری ھی لگڵ ئم ســـردەم لبرئوەی جاران ئاوازدانـــر زۆر كمبـــووە لگڵ ئوەشـــدا مۆســـیقاژەن كم بوو، بم ئســـتا ئاوازدانری بتوانا یندی زۆریشـــمان ھرمو ھونلبرئـــوە ھونـــر زۆر بـــرەو پشـــوە چووە. گنجـــان ھوی ئوە دەدەن كبنـــ ناو ھونر و

خزمتی ھونر بكن.* ئــــو گۆرانیبژە كی حــــزت دەكرد تۆ

گۆرانییكانی ئو بیوە؟- مـــن گۆرانی ھیچ ھونرمندیكم

نگوتۆتوە.* جــــاران چژت ل ھونــــر وەردەگرت یان

ئستا؟- چژ وەرگرتـــن لھونر فرقی كـــدا، لنھیـــچ زەم لـــ نییھمووكاتكدا چژ لدەنگی خۆش

و ئاوازی رەسن دەبینم.* ب برھمكی كم ناســــرای، چ دەفعك

لپشت ئوەوە بوو؟- لبر ئوەی من فرمانبر بووم زۆر ئگوزراموە بۆ شـــارەكانی تر لبر ئـــوە دەرفتم كم بوو

بۆكاری ھونری.* چنــــد رازی لو ئاوازانی ئمۆ كاریان

پدەكرێ؟- ھندك ئاواز ھی زۆر زۆر باشن و بتام و چژن وھندكیشـــیان

الوازن.* دەنگی كام ھونرمند بوو وایلكردی ببی

ب گۆرانی بژ؟- ھیچ دەنگك كاری لســـر من

نبووە ك ببم بگۆرانی بژ. كان رازی لــــیاندنــــراگ نــــد لــــچ *

برامبر بایخدان بتۆ و پشكشــــكردنی برھمكانت؟

ھمـــوو سوپاســـی زۆر -ڕاگیاندنـــكان دەكم كبردەوام

بایخیان داوە ببرھمكانم.* تمــــن یان باری دارایی رگرە لبردەم

ئنجام ندانی كاری ھونری؟لبردەم رگـــرن ھردووكیان -

ئنجامندانی كاری ھونری.* كریــــم كابان چند حــــزدەكا ھاوكاری

گنجان بكا؟ م خۆشـــپ بر توانام ھگئ -ئاواز بۆ گۆرانیبژە دانم گنجكان

دانم.ھونــــری دەســــتی لنــــاو زۆرجــــار *دەــــن: ھونرمندە بــــ تمنكان ھیچ توانای كاركردنیــــان نماوە، بۆی پنا بۆ رەخنگرتن دەبن تا بۆشــــایی كاركردنیان بوە پ بكنوە، ئو قسی چند لسر

كریم كابان دەچسپ؟ م لند ڕەخنرممن وەكو ھون -ھیـــچ ھونرمندك نیی، بكو كھونرمندكـــی پخۆشـــحام ســـركوتوو دەبینم، كواتا ئو قســـی من ناگرتوە و لسرم

.سپناچ* بۆچــــی زۆربی ھونرمندان و ئدیبانی كــــورد دەب بــــ خموە ســــر بننــــوە و

مائاوایی لژیان بكن؟- بڕاستی ئم پرسیارك وەم

.وەی قورسدان* ئافرەت الی تۆ چی دەگین؟

- ژن نیـــوەی كۆمـــ و دایكـــی نیوەكی تریتی.

* چی بوانــــ دەی بازرگانــــی بھونر دەكن و لپنای ھونر دەیانوێ مژووی

ئو وت بشونن؟بشـــوەیك ھركـــس -بیـــر دەكاتـــوە لژیـــان، ئـــو ھونرمندەی ك بازرگانی دەكات یـــوانتـــی لوە ڕای خۆیئـــھبت زۆریشـــی جماوەركـــی یان لناتوانین ڕ موە ئرئبلناتوانت كسكیش ھیچ بگرین،

.نوك بشتژوی وم

ئاگرین: ھكوت زاھیرو ركخراوی ھونرمندان خوویان بھونرمندی ئافرەتوە گرتووە بتایبتی ئوانی گنجن

كریم كابان

ئاگرین

تایبت ب بدرخانلھۆـــی ممنجشـــپ رۆژی ئـــوارەی ھولر، ھونـــرە جوانكانی پیمانگای گروپـــی گنـــج بۆ شـــانۆ ب ھـــاوكاری ر بولكانی ھرە جوانیمانگای ھونـــپئامادەبوونی جماوەركی برچاو سمای ش كرد، بشكتیان پكی شـــئازادی ژنبشـــدار بوونی (كارۆخ ئیبراھیم، پۆشیا كاكل، بژار سعدی، كاریان شركۆ، شوان كاوە، ئرسالن یاسین، رەگز ئیسماعیل، فیســـڵ، كارزان ســـالم، ئاشـــتیڤان ئژی محمـــد، ركان ســـكران، دەرباز

مولـــود، محمود نجمدیـــن، محمد مرزانی، ســـفین جبـــار، پیام كاكل، گیالن مولود)، ك تیدا دەســـت درژكرا بۆ مافكانی ژن و ســـۆز و خۆشویستیان

برامبر پیاو.شـــانۆكار ئیبراھیمی كارۆخ لمبارەیوە گوتـــی: وەك گروپـــی گنـــج بۆ شـــانۆ ئوجارەیان توانیمان بشـــوەیكی تازە شانۆ و شوەكاری ل كاركی ھاوبشی من و پۆسیا كاكل كۆبكینوە، بناوی سمای ئازادی ژنكی شت ك تیدا ھوماندا كار تبوون یـــن كبك و دیوارانر ئســـل

مۆتكیك لبـــردەم حزەكانی ئافرەت یشـــماندا رەنـــگ و دژەرەنـــگ لوو ھكاركدا نیشـــان بدەین بۆ ئوەی ھمایك بۆ شكاندنی ھو ب بنماكانی برامبر

.ئافرەت دروست ببشـــوەكاریش كاكلی پۆشـــیا ھروەھـــا ســـبارەت بـــو كارە گوتـــی: ئیشـــكی پۆرفۆرماس بوو، كۆســـنرتك لپشـــت ئیشكوە بوو، باسی ل پیوەندی نوان تی، كژووی مرۆڤایمژن و پیاو دەكرد ل پ میشوێ ھرەتاوە ژن دەیس چۆن لرەنگ ب یان زۆر لسرخۆ و نرمتر رەفتار بكا، وەك ئوەی لســـرەتا دایكساالری میشـــت ھپیاو د ك كم اتبـــووە، بدەیوێ رەنگ جوانكانی ژن رەشبكاتوە

یا بیشارتوە، ھمیش حزدەكا دەستی زاڵ ب و پیاوەتی خۆی دەربخاو وردە وردە ئو مژووە رەش بكاتوە و بیشارتوە و خۆشـــی خاوەن دەست ب، بم لرەدا پیاو ھرچندە بدەســـت ب و توند و تیژ ب و وەحشـــیان رەفتار بكات، بم ژن دەســـتمۆی خۆشویستی لكۆتاییدا دەبتوە، ئو كســـایتی توندوتیژیی نـــاوی دەگۆڕت بـــۆ كســـكی زەلیل بۆ ی كو گۆڕانكارییویســـتی ژن. ئخۆشلو ئیشـــدا ھبوو ئوەبـــوو ك مژووی واقیعـــی پیاوكی رەش و ســـووری گۆڕی بۆ كســـایتییكی پ رەنگ و وردە وردە رەنگدانوەی ج پی رەش و سوورەكانیان

گۆڕیوە تا ئمۆیان دروست كردووە.

كارۆخ و پۆشیاو سمای ئازادی ژنكی شت

٢٠٠٨

/١١/

٨ می

وەدو

ی رین

تشی

(١٠٦

ە (ار

ژمدی

ور ك

٢ی٧٠

٨ نی

زاڕ

گ

13

رۆژ كریــم : دەســتــی كـوردی ئوەنـدە رـز لـ ھونـــر ناگرێ تا پاپشــتی ھونرمند بــكـالــــو ھونرمندانــــی كــــكریــــم یرۆژ ك ،یكــــی دیاری ھری كوردی ناوناو ھونــــللــــ بریتانیا و لكات و ســــاتی كۆنفرانســــی كوردی ل لندەن، بدرخان بچاكی زانی ئو

دیدارەی لگڵ سازبدا...ئا: ھونری بدرخان- لندەن

* ل مندایدا، منداكی ھمن بووی ؟- وەك ھموو منداكانی تری دنیا، ھاروھاج بووم و ب دەنگیش بووم، ئـــوەی بزانم دایكم دەـــ زۆر ھار

نبووم.* بمندای ھیچ جار سرت شكاوە؟

- ب، دە جار.* ئی سری ھیچ منداكت شكاندووە؟

- ب بدنیاییوە.* خوندنت چۆن برێ كردووە؟

- دووجار پیمانگام تواو كردووە، یك ل بغدا بشـــی كتبخانكانم تواو كـــردووە، دوو ل ســـلمانی كـــردووە، تواو كۆگاكانم بشـــی خوندنكـــی چنـــد لســـویدیش

مۆسیقام خوندووە.* ئــــو كچــــی ل گنجــــی خۆشتویســــت چی

بسرھات؟نـــا، بم - وەكو خۆشویســـتی ئیحســـاس ھبووە بۆ ھـــر كچكی جوان، ك بمدیبای خۆشمدەویست، ب بوای من مسلی خۆشویستی ل منداـــی و ل (٥-٦) ســـاییوە ســـرھدەدا، جـــا ل ســـرەتاوە بپاكی دێ تـــا دەگات گورەبوون و جووت بـــوون و خزان و بابتكانی تـــر، ب بـــوای من یـــك لوانی واتلدەكا تواو پبگی و موتكامل

و ییـــردمندام تمنـــی بـــی، سربســـتی لـــو كاتـــدا، ئینجا چونك ،ستییربو سباسكردنی ئ و مرۆڤئ یو ھۆیانك لوە یئـــدەردەخا و پـــدەگا، من باش ژیاوم

بۆی سوپاسی كس و كارم دەكم.* ئو كسی خۆشتویست ئگر ئستا بیبینی

ھست بچی دەكی؟خـــۆش پـــ زۆرم بگومـــان -دەبـــ، بینیومـــ، بـــم بم ئو خۆشویســـتییم قت بیر ناچتوە وانییـــ، چـــۆن ل ژیان خۆشـــی و بیردەچتوە، و یـــھ ناخۆشـــی خۆشویستی وای خۆشی و ناخۆشی ھی و بیردەچتـــوە، من بۆ خۆم چند جارك خۆشویستیم كردووە.

بیریشم چووە. * محوی دە: محببت ئشــــی زۆرە رزی ل بگرە، زۆركس دەن خۆشویســــتی یكم

ئازاری زۆرە، برای تۆ چۆن؟- راست ئشـــی زۆرە، بم مرۆڤ لوە گورەترە و ئو شـــتان لبیر چوونوەیـــان زۆر ئاســـان، وەكو بـــاوك مردن وایـــ و بیردەچتوە، ناكرێ بۆ باوك مردن ھموو رۆژك بم ،وای بگریت، خۆشویستیش یادگاری ھر دەمنـــ، من یادگاری ،شـــم الیكویستباوكـــم و خۆش ویســـتی نابخۆش م مرۆڤ بب وە، چونكبیردەچن و خمكانیش ئشـــكان ئوەندە زۆرن و كســـی نوش دەناسی و دت ژیانتوەو ژیان

.وە دەچشرەو پب* ل ناوەندیدا دكتــــۆر عبدو علیاوەیی

وانی پگوتووی، ئوە چۆن بوو؟ بدولـــع ـــبدوع دكتـــۆر -علیاوەیی ل ھولر ل قوتابخانی ی پك رۆژ وانـــجمھـــوری" یـــ" یو قوتابخانوە لگوتـــم، دوای ئنمام، لبر ئوەی دەستگیر كرام. رۆژكی زۆر دخۆش، پاش ئوەندە ســـا"عبدو ل لندەن دەبینم و

یكسرو یكاست ناسیم".* چی وایلكردی ببی بگۆرانیبژ؟

- بـــ چاوكردنـــوەم لژیان یك لھـــرە نزیككانـــی باوكـــم كاك حمساح دیالن و قادر دیالن بوون، ردەوام لب وانوەك مامم بوون، ئمامان بوون و بردەوام بینیومن و چوومت مایان و سیرم كردووە زۆر رزیان لگیراوە، منیش حزمكردووە وەك ئوانـــ بم، ھمـــوو كاتیش و لیكم رۆژی دەستپكردنوەم وەكو رۆژ گۆرانیم گوتووە و قت الســـاییم نكردۆتوە. یانی ئوان پاپشـــت بوون بۆ من بۆ ئوەی حز ل ھونر

بكم.* ئســــتا ل كوردســــتان یــــك دوو گۆرانیبژ خكیان لپشــــت و ھــــاوكاری چاك دەكرن، تۆ پتوای بو دەســــت لپشتدان ھونرمند

دروست دەب؟- ل ئســـتای ھونر وشی ماددە زۆر ل كشـــكانت بۆ چارەســـر دەكا، بـــۆ نموونـــ لوانیـــ من چونك ،م بم كك موشـــكیلمكبۆ خۆم ئیش دەكم و ژیانم بســـر دەبـــم، بـــم ھنـــدێ گۆرانیبژ دەنگیان زۆر خۆشـــ و ھونرمندی

زۆر باشن، بم لكاتی تۆماركردن بـــ كوالتكی زۆر خـــراپ گۆرانی تۆماركـــردووە، لبرئوەی پارەی نبووە، جگ لـــوەی ئگر پارەت نب ناتوانی كلیپكی جوان بكی، ی و بچی لشـــبخناتوانی خۆت پوتكی تر كارەكان بكی، ھمووی پارەوە و بدەســـت پیوەنـــدی ھی، بۆ ئوەی ك ھونرمندكی كـــورد پاپشـــتی بكـــرێ لالیـــن چونك باوەڕناكم، دەســـتوە، ز لوەنـــدە رتی كوردی ئدەســـ

ھونر ناگرێ تا پاپشتیان بكا.* تایبتمندییكانــــی ھونرمند دەب چی

ب؟- بر لھموو شـــتك دەب مرۆڤ ب، ھست بخۆشـــی وئازارەكانی میللتكـــی بـــكا، لگیان ب و لھمـــووی گرنگتـــر گۆرانییكانی بـــۆ ئوەی ،ی ژیان بجروبـــت ،مـــر بـــرۆح نی بـــكـــگۆرانی شـــت ك لوە یندنروەھا خوھھرە گرنگكان، دوای ھست و ئو شتان یكســـر خوندنوە، ئینجا فربوونی مۆسیقا بۆ نموون گۆرانی شیعرە، تۆ ئگر كسكی رۆشنبیر نبـــی ناتوانـــی لو ئیحساســـی ناتوانی ھبژری، شیعرك خۆت گۆرانییكی ســـركوتوو بدەســـت بنی، ببوای من تا ئســـتا شیعر

دەب گۆرانی دروست بكا. ،بــــبــــاش ن ر شــــیعرەكگــــئ واتــــك *

گۆرانییكی باشیش دەرناچ؟- بداخوە وەكو میلۆدی لناو كورد

دەردەچ، بم لناو كسانی لزان ھیچ دەرناچ، ل ھموو دنیا گۆرانی تی لتایب ب ،ككستت ل بریتیی

رۆژھتی ناوەڕاست.* ئمــــۆی ئــــاواز و ھونــــری كــــوردی چــــۆن

دەبینی؟- زۆر زۆر باشـــترە لـــ جـــاران،

.یدان ھووەی ھرئبل* كوایــــ دەكــــرێ بیــــن كــــورد ھونركــــی

پرۆفیشنای ھی؟دەســـتی لبرئوەی نخر، -كوردی تا ئســـتا پاپشـــت نیی و تپڕی شخسی لشوەی شتكان نكـــردووە، یانی تا ئســـتاش پی دەـــن یارمتـــی، وا دەزانـــن مال كورەیـــن، كاكـــ مال كوـــرە نین ھموومان گنجین و دەتوانین ئیش بكیـــن، یانی بۆ شـــتك بۆ گنج دەكـــرێ پـــی دەـــن یارمتی ئی بۆچی یاسایك دانانن، ھونرمند ،بن تییـــو یارمویســـتی بـــپ بدوڵ دكتـــۆر عگۆ لمـــمن ئعلیاوەیی باســـمانكرد، ك باشترە یاسایك دروســـت ب، ك لسوید ھی و پی دەن یاســـای پاراستنی مافـــی ھونرمنـــدان، بـــۆ ئوەی ھونرمند پویســـتی ب دەســـت نب، بم لـــوە دەچ نمانوێ ئو شـــت بكیـــن و ھروەكو جاران گۆرانیبـــژ وەكـــو شـــایر لالین دەســـتوە ســـیر بكرێ، ئوەش

.یكی ھكار* رات سبارەت ب بدرخان؟

- زۆر سوپاســـتان دەكم، ھیوادارم

وە بچـــن، چونكشـــرەو پر بھبدرخان ل سرەتای دەست كردنی ب بوكردنوە پشكوتووان كاری كـــردووە و خونری خـــۆی ھی و جوان شـــتی ھودەدەن ھمووكات و رـــك و پك بكن ھـــم لڕووی دیزاین و ھمیش لرووی شـــوازی

دیدارەكانتان.

ئا: ستار محمد ئمینحیـــران وەك بشـــك ل ســـتران یان گۆرانـــی رووبركی برفراوانی لـــ كۆمـــگای كـــوردەواری داگیر كـــردووە بـــ تایبتی ل دەشـــتی ھولر توانیویتـــی دەربری زمانی ســـردەمی خۆی ب و بر جستی تواوی دنیای ئڤین و خۆشویستی

و جوانـــی بـــ لم بـــوارەدا گلك حیرانبژی ژن و پیاو ل سردەمی خۆیدا ناوبانگیان دەركردووە، بم لبـــر چاوگرتنـــی داب و نریتـــی كۆمیتـــی ژنان كمتـــر دەنگیان تۆمار كراوە لم بوارەدا، ئوەشیان ئـــوە ناگین كـــ دەنگ بژی ژن كم بووین و ئوەتا بگمســـوری تمن ٨٥ ســـاڵ ب دەنگ و ســـداو ئاوازی ئـــوێ رۆژێ دوای ٢٥ســـاڵ ھادی كمام ھاوسرەكی مائاوای نیژەن بالوانوە ئمی بردە سر

گۆڕی خۆشویستكی خۆی، خۆی وتنـــی ل دوای ئـــو دنیا ب چاوە تاریكی دەبینم بر بوە ھكزەكانیدەنگ ب سۆز و پر جۆشكی دەستی دای بن گوێ و ھست و خۆشویستی خۆی ل رگا دا تا گیشـــتین سر

قبرەكی ھادی دەربی .بگم ســـۆر جگ ل الوانوە و الوك و حیـــران ل بورای بســـتش دی نشـــكاندین و چنـــد بســـتیكی پشـــكش كردین ھر جارەی باســـی غریبی و ب كســـی و خۆی دەكرد،

چاوەكانـــی پر ل فرمســـك دەبوون ل درژەی گشـــتكی ئو رۆژەمان بـــۆ گونـــدی ســـۆر بـــش توانیمان ســـوری گمب دی گركورەكانـــی دەنگ خـــۆش و زوڵ بكینوە ھر وەی كر ئســـ ر ھاتكســـی بۆی تیـــس ماوە لدا قد زۆر شـــتی لئـــوێ رۆژی گنجایتیدا خۆی رەنج بخســـار زانیوە بگم سۆر ب خۆی دەلـــ: گنجتیـــم نبینیـــوە لبر ئوەی باوكم ھیچ مندای تری نبووە بۆ بتبختی من ھموو ئیش و كاری

پـــ كـــردووم گاوانی و و شـــوانی گاڕەوانـــی دوایی ھتا ودوورنو زۆر جارانیش بۆ خۆشی خـــۆی و برادەرانی كل دیوەخان دادەنیشتن لگڵ خـــۆی دەبردم مای مجلیســـی بۆ

ئاغـــا و گۆرانی و و حیـــران الوكـــی پـــ

دەگووتم .

پـــ كـــردووم گاوانی و بگم ســــــۆر

لگڵ خـــۆی دەبردم مای مجلیســـی یبۆ

رون

ھ

رەسمی داوەت كرابب ی جیھانی كستیڤاف چووەتكی تر نندرممن ھیچ ھونل ستا جگعارەب عوسمان : تا ئزۆرجــار ك گوبیستی نــاوی عــارەب عوسمان ــوە گــۆرانــی رەســـن و حیرانمان دەبــیــن، ئلو ككی عوسمان عـــارەب یــاد. دــتــوە ھونر ھــوــدەدا ـــردەوام ب ھونرمندانی ،نبناس جیھان بــ كــــوردی فــۆلــكــلــۆری و ل ھونرمند ــوە ئ بۆ بگش باشترین چندین فستیڤای جیھانی بشداری كردووە بستی و و الوك حیران كــوردی بجلی و فۆلكلۆری كوردی گوتی و دەش: ك بشداری تلفزیۆنك ھیچ كرد فستیڤانمان ئو

ریكالمی بۆ نكردین.و ندەناس خــۆی خونران بۆ ھونرمند رجیسواوم عارەب عوسمان جناوی ت :دەو ل سای ١٩٥٢لــ گڕەككی ساك و گۆڕی ـــو تــیــروە لــدایــكــبــوومــ، ســرەتــایــیــم وەكو تـــواوكـــردووە مــولــوی قوتابخانی لــناوەندیشم ل قوتابخانی سحددین بووە

و تا پۆلی دووی ناوەندیم خوندووە.ئا: ھونری بدرخان

* ژیانی مندایت چۆن بوو؟ــات ســخــت بــوو، ــوك - ژیــانــی ئزۆریشم ــوو، ب ھـــژاری و فقیری باوكم بم بوو، خوندن ل حز بۆ ناچاربووم و كرد دوایــی كۆچی بژوی ژیانی خۆم و دایكمم و خوشكم ی ١٩٧٢ وازم لسام و لكاسبی بك

قوتابخان ھنا.چی ــردت ك تمندا لــو ئیشانی ئــو *

بوون؟- چایچیاتی، شكراتم فرۆشتووە، شاگردیم ــووە، ــرۆشــت ف ــالوەم ــاق پكــردووە، زۆر حمالتیم ــردووە، كدەوری چوار دارانی ئو لچاندنی ــووی بــشــداریــم ــم ــھ شــســتــی ل

كردووە.* ئی ل تمنی گنجی چیت كردووە؟

- لتمنی گنجتیدا تنھا كاسبیم كردووە و عاشقاتیم نكردووە.

* ئی چۆن بوو دەستت بگۆرانی گوتن كرد؟تیپی ل سرەتایی قۆناغی ل -سروودی قوتابخان بووم بھاوكاری مامۆستا جمال ھیدایت و عدنان مال ك وانودەت شاكر و ئو مامۆستا جسرپرشتی قوتابخانكانیان دەكرد، مامۆستا جمال ھیدایت پی دەگوتین

سروودی كوردی بن، سروودەكانیش ــن ئــاواكــی و شاخی (خــوایــ وەترەنگاورەنگی گۆیژە و ئی رەقیب و

ئوان بوو.* یكم برھمت كی تۆماركرد؟

بووم سرەتایی لقۆناغی ھر - ،ــت خــۆشــ ــگ پــــیــان دەگــوتــم دەندەگوت، گۆرانیم سبر سبر ئیتر من و ــدرا دان سنوور دواترپۆلیسی یاریزانی و وەرزشی بالینی زیاتر ناسراوبووم و الینی وەرزشم زیاتر

یاریزانی ھونری، لالینی بوو لخولكانی و بووم سرمز تۆپی بشداریم زۆر ئوكات كوردستانی كردووە، یاریزانی پاسكیلیش بووم، ئوجا ھواش ھواش گۆرانیم دەگوت، یكم برھمیشم ئوەبوو مامۆستا دەھنا، ــی ژن جرجیس شــریــف سلمانی برادەرەكانی ھونرمندە وەكو (حسن گرمیانی و قادر كابان مامۆستا و ــوون ب لــوێ وانئ و لــــدەدا، مۆسیقایان وریــاوانــیــش دەگدرا، لمان ئاھنگ ئوكات بــرادەرانــیــش بـــووم، ــوێ ل منیش بمامۆستا وریایان گوت ئوە دەنگی خۆش، ئمنیش ٣-٤ گۆرانی مامل و تاھیر تۆفیقم گۆت، دیاربوو مامۆستا وریا زۆر رای ل بوو، ئوەبوو گوتی ئم (٢٢) برھممان ھی و بۆ بغدا تۆماری دەكین ل ستۆدیۆ ٥ی بغدا حزم لی بی چاالكی قوتابخانكان بوو، ئیسكان فلكی ل ئوكات كدواتریش چووم چاالكی قوتابخانكان پی وریا مامۆستا سكرترەكی و ــام، دەرگ لبر وا كمن راگیاند ئوەبوو مامۆستا وریا ھات دەرەوە و لالچپك دانیشتین و گوتی حزم لی بكیفی خۆت گۆرانییك بی، ئویش گوت، شوانم بلوری منیش پشكشی و ســتــۆدیــۆ بـــردە منی مامۆستا مۆسیقییكانی كردم و گوتی ئستا گۆرانییكی بۆ تۆمار دەكین، سای پرۆڤ دووس دوای ئوەبوو ری شوانم ل١٩٧٦- ١٩٧٧ گۆرانی بلوستۆدیۆ ٥ی رەنگاورەنگی بغدا تۆمار

و دۆبالج كرد.* كی و چۆن بوو حیرانت گوت؟

نزیكی حــیــران بــ ســبــارەت -دوایی كۆچی بسر دەبــ ساڵ ١٥ــردی، گ بــــزار رەســـول رەحمتی برادەرانی مۆسیقاژەنی وەكو مامۆستا رەحمتی برزنجی ئحمد سید و ھیدایت جمال مامۆستایان و و رەئوف مستفا و شاكر جــودەت خۆشناو رزگار و خۆشناو رەنجبر گوتیان وانئ و ئحمد وریــا و

لو نیی كسیش و مۆسیقی گوت ب مۆسیقا ب حیران ردەمــســرەسول مردنی لدوای یل حزمان بیوە، حیرانكانی تۆ گــردی ئستاش تا و گوتموە ئــوەبــوو

بردەوامم ل حیران گوتن.كم ئمۆ گۆرانیبژەكانی نجگ بۆچی *

حیران دەن؟دەن حــیــران گنجانی ئــو -زۆركمن و تاك و توكن، ھی پی یا تلفزیۆنی دیداركی ك دەن فری خۆی ئویش ،یھ رادیۆیی یران دەكا، دەزانند حك، دوو بیدەكاو عشقی حیرانن، داوا خك حیران بند یك شرمان ل بۆیدە، ئگرنا كوا كن ئو گنجانی حیران دەن، حیرانبژیشمان زۆرە

ل بتمنكان، بم نایین.* برای تۆ چ دەفعك لپشت ئوەوەی تا

ئستا حیران ب نمری ماوەتوە؟ ،لگ پناسی حیران تبعن -مقامكانی ل كقامم حیران ب ش كــیــرانــو حــــ ــات، ئ ــی بسری ئستا پش ســاڵ ـــزاران ھمامۆستایان ە ئـــوەی ــداوە، ــ ھ خش عومر و ــدار زام محمود دەشتكی و مارف خزندار و خالید جووتیار و ئسعد عدۆ و غفوور مخمووری و ئوانی لسر حیران یران لن حردەوام دەدەنووسن، بدەشتی قراج و كندناوە و سنی و مرك سری ھداوە، پڕیوەتوەش دەشتی و خۆشناوەتی دەشتی بۆ بۆكانیش حــوزە ھتا و موكریان حیرانبژەكانی بـــم ،دەچـــدەشتی حیرانكانی ھــر ــوێ ئبم دەنوە، كندناوە و قراج ،ردولكس ــو وەك شوەیكی بــپناسی حیران ك لبرئوەش گل بۆی ھر بنمری دەمنتوە.

* چند جارك چوویت دەرەوەی وت، بۆچی چوویت؟

ڵ برادەران چوویمگمن زۆر لئ - مئ جیھانی، فستیڤاكانی بۆ پاریس مۆسیای خانی لرگای

بڕوەبری نزان كنداڵ كدكتۆر ل ــوردە ك ئینستتیوتی پیمانگای لوێ یاسینیش بـــارزان پــاریــس، دەرەوەی پیوەندییكانی عایدی ناوە ئوناوە كــوردە، ئینستتیوتی داوەتنامی و كوردستان دەھــاتــئمش لگڵ و دەھنام بۆ رەسمی مامۆستا شرزاد و جودەت شاكر و مستفا رەئوف و ھندێ ھونرمندی دەچووین و ــژارد ھــــدەب تــرمــان چووین زۆریـــش فستیڤاكان، ئستاش تا جیھانی، فستیڤای تر ھونرمندكی ھیچ لمن جگ ك جیھانی فستیڤای چووەتنلالین و كراب داوەت برەسمی

.كراب وە رەوانمرتی ھحكومئو فستیڤانشی ك چووین بریتی بوون ل: میزۆڵ دۆمیوزیك پاریس، ل وانمیوزیك پارس، ئ تی دۆسپاریس بوو، فرانك مارتا ل جنڤ، ندا، لئوسكوتل دامبارا لرا ئئۆپو كردووە بشداریمان شتوتگارتیش لرۆژنامی لۆڤیگارۆ و فانیال چان

لیمۆنت دیدارم لگڵ كراوە. نستیڤاو فشداری كردنتان لسوودی ب *

چی بوو؟كلتووری فستیڤاندا ــو ل -كوردمان بو وتان ناساندووە، ئو حیران رەسن كوردییانی خۆمان ئوروپاش، بۆ ھاوشتووە پلی ئوروپییكان زۆر موعجیبی حیرانی

.كوردین* ئوە ھودەدەن حیران و ھونری كوردی سیردەكی ئستا كچی بناسینن، بجیھان كۆم گنج ب ھاوكاری برپرسكی بای ھونری ئاوازی غیرە كوردیان تكی ھونری

كوردی كردووە، رات چۆن؟زۆری بوویت رەكھون خــۆی - ،ــ واب قوانییھ ــ ب بـــۆری، و و بپارزرێ كلتوورە ئو ویستپدیراستی قوایھ ،چن لناو بكرتوە و ل پیمانگاكان بخوندرێ قوتابیان بو حیران پناسی و بگوترێ، حیران فۆلكلۆری رەسنی كوردە، پناسی حیران ،كوردیی

لوتانی بــنــ ــران حــی ئــگــر مئ ناناسرتوە، ھر كورد دونیا نستیڤاف ئــو بۆ ك ـــردەوام ببۆ پروپاگندەمان ئوھوو چوویننكراوە و ھر وەشمان نگوتووە و نكردووە، باسی تلفزیۆنكیش ئگر ل رۆژنامكان نووسراب، لو جماوەری بھزاران فستیڤانش ھۆكان لناو ئوروپی رۆشنبیری سجار و بــدووجــار و دانیشتینو حیران و شانۆی سر ھاتیموە

.و الوكی كوردەواریم گوتی ستب* چند ل گنجكانی ئو سردەم رازی؟

- گنجكانی ئو سردەم زۆربیان ئو ئگر بــم ،خۆش دەنگیان بنوە، وردیــانــ غیرە ئـــاوازە كوردییوە بھونری فی وەھی ــن رەس ئـــاوازی ویستپ ،نیی ھاتین كاتی خۆی ك موە، ئنبناو ھونر ماوەی (٥-٦) ساڵ جارێ فۆلكلۆرییكانمان گۆرانیی تنھا لرگای ئگر ئوجا دەگوتوە، مامۆستایكی ھونرمندی مۆسیقاژەن ھودرابا تا تۆنی دەنگمان ببینتوە بۆ ئوەی لسر ئو شوازە گۆرانی فی و دێ تازە كابرا ئستا بین، بری ھونریشوە نیی و سیدییك ھمووی ،گۆرانیی ٨ نمدرھب

.ئاوازی توركی* ئو ماوەیی برھمت نیی بۆ؟

- لبر ئو زۆری و بۆرییی ئوانی .رامۆش كراینتریش ف

* چند گشبینی ب ئایندەی ھونری كوردی؟

پیمانگای ھونرە جوانكان ئو - ك ــی ــران ــون ھ ئــكــادیــمــیــای و بۆ چاك ربازكی كـــراوەتـــوە، ھونریان فری ك نجانگ ئــو بم بــوارەكــان، لھموو ــن دەك كلگ پناسی ل مرجی بو و بپارزرێ مژووە ئو و چدەرنپویست لكۆینوەی زانستی لسر ئو چونك بكرێ، الوك و حیران و بالوك دونیا وتانی ل تمیلل

حیران ناسراوە.

عارەب عوسمان

رۆژ كریم

سۆر م

بگ

ژمارە (١٠٦)ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٨/١١/٨گڕزانی ٢٧٠٨ی كوردی

14

بوكراوەیكی رووناكبیریی گشتیی، ناوەندی رۆشنبیری كوردی- رەوەنــــدئمانی ل مانھایم ب ھاوكاری دەزگای بدرخان دەریدەكات

dasteinusin@gmail.comژمارە ١٥ - ١٠٦، شمم ٢٠٠٨/١١/٨ی زایینی

مامۆستا ئیســـماعیل خه یات یه کک بوو له میوانه ئازیزه کانـــی وت که به کۆمه ـــک تابلۆی نایاب به شداری چاکیه ھونه ریه کانی خانه ی کتبی کوردی کردبوو. شایانی باشه کاره کانی مامۆستا پانتاییه کی دیارو به رچاوی له پشـــانگاکه بۆ ته رخان کرابوو، ئه ویش له به ر شـــون و بایه خی کاره کانـــی له ناو نوه ندی ھونه ری شـــوه کاری کـــوردی به تایبه تی و ئاستی بایه خ پدانی ئه و ســـتاییله ی ئه م له الیه ن خه کی ئه وڕووپاوه . وادیاره ئاماده کارانی ئه م پۆژه یه له وه دا به ھه ه نه چووبوون که ھونه رمه ندکی وه ھا

مه زن له و که ڕنه ڤاه نوده وه تیه دا بانگھشت بکه ن، چونکه رۆژانه به سه دان میوان له ھه مووالیه کی دونیاوه ده ھاتن بۆ ســـه یری ئه م تابلۆیانه و به سه رسامیه وه تیان ده ڕوانی، ته نانه ت خه کی بیانی وه ھا ھه بوون که پشتر ناوی مامۆستا ئیسماعیل خه یاتیان بیستبوو له وتانی تره وه به تایبه تی بۆ دیده نی ئه م ھاتبوون، ته نانه ت مامۆســـتا ئیماعیل ئه وه ی پاگه یاندین که چیرۆکنووســـکی کۆریای باشوور داوای له مامۆستا کردوه بۆ ئه وه ی له گه ی ڕـــک بکه وێ تا کو کتبی

داھاتووی به تابلۆکانی ئه و بازنته وه !.

گڕزانی

سوپاس و پزانینبۆ سای پنجه م ده ڕوا و ناوه ندی ڕۆشنبیری کوردی ئه مانی ھه ده ست به نوینه رایه تی کردنی ڕۆشنبیری کوردی له گه روره ترین میھره جانی کتب له جیھان له پشانگای کتب له فرانکفورت ، نه خشه دانان و خۆئاماده کردن و جبه جکردنی کاری به م شوه مه زنه له گه ڵ ئه وه ی به شکی زۆری ده که وته سه ر ناوه ندی م ب مانی و ئه ندامانی ، به ڕۆشنبیری کوردی ئهوه پیرھاتن و ھاوکاری و پشتگیری کردن مه حاه به م شوه نموونه یی یه بتوانرێ به شداربوونه که له ئاستی میلله تانی تر بت ، ئمه ش وه ک نه ریتکی سانه خۆمان پزانینی و سوپاس ده زانین پویستی به بۆ ھه موو ئه و که س و ده سته و ده زگایانه نیشان بده ین که به شداربوون له ھه مه تی به سه رخستنی

به شدابوونی کوردستان له ته ک میلله تانی جیھان.ئمه لره ده مانه وێ سوپاسی به ڕز مه ال به ختیار ئه ندامی کارگری مه کته بی سیاسی یه کتی نیشتمانی کوردستان و ووته بژی فه رمی مه کته بی سیاسی و به رپرسی مه کته بی ڕکخراوه دیموکراتیه کان بکه ین که له یه که مین سای به شداربوونی کوردستان (٢٠٠٤) له پشانگای کتبی فرانکفورت به دواداچوونی به رده وام و ئاماده باشی بۆ نه ھشتنی ھه ر ته گه ره یه ک دته پشمان، ئیمسایش پاش ئه وه ی وه زاره تی ڕۆشنبیری حکومه تی ھه رمی کوردستان بیاری به شداربوونی ھشته وه بۆ ده زگاکانی چاپ و بوکردنه وه ، به ڕزی به ده نگی ده زگاکان و پرۆژه ی ناوه نده که مان ھات و گه یشته تاکو خۆئاماده کاری به شی ووردترین له ھه بووه ، به رچاوی ڕۆکی کاره کان سه رکه وتنی ووشه ی سوپاس ووشه یه کی که مه بۆ ئه و که سه ی به حیرسکی زۆره وه کاری بۆ سه رخستنی کردنه وه ی ئه م سه فاره ته کرد ، سه ره ڕای خه ریکبوونی به کاره سیاسیه کانی و به تایبه تی له دوواکاتی پش پشانگا

که گرفتی خانه قین ھاته پشه وه . لیستکی چونکه ، ھه لده بژرین به شک لره له باس نه توانین له وانه یه ، ده بت ــژ دوورودرکه ئه وانه ی ھه موو بۆ بکه ین ، سوپاس ھه مووی ھاوکارمان بوون ، پشتگیریان کردین و گرفته کانیان

بۆ چاره کردین.بۆ کۆمه ه ی چواچرا

کۆمه ه ی چوارچرا کۆمه ه یه کی چاکی کوردی یه له شاری ھایدلبرگ و له م شاره چه ند ساکه کار بۆ ناساناندنی کورد و ڕه وه ندی کورد ده کا و ئستاکه قوتابخانه یه کی کوردیان بۆ مندانی ئه م ناوچه یه دامه زراندووه و خۆبه خشانه زمانی کوردی به نه وه ی

کوردی نوێ ده ده نه وه .به شداری کۆمه ه ی چوارچرا له کاره کانی پشانگای کتبی نوده وه تی فرانکفورت بۆ سای دووه م ده چت و جپه نجه ی کۆمه ه و به رپرسانی یه که م و دووه می ، به ڕزان شوکری ڕه شۆ و سه الم محه مه د له زۆربه ی

کاره کانی ئه م چاالکیه مه زنه دیاره .بۆ سامی ھادی

له ھه بوو به رچاویان ڕۆکی له وانه ی یه کک به سه رکه وتنی کاره کانی به شداربوونی کوردستان له پشانگای کتب له فرانکفورت برای ئازیزمان کاک سامی ھادی که به رپرسی لیژنه ی کوردستانی کرد بۆ ڕاپه راندنی کاره کانی ئیمساڵ و گه یاندنی ووشه ی

کوردی و زمان و ئه ده بی کوردی به میلله تانی تر.ماندووبوونی سامی ھادی و کاره وورده کانی چه ند مانگی ڕابردوو بۆ سه رخستنی ئه م پرۆژه مه زنه به ووشه یه ک و دوو ووشه ته واو نابت ، به م ھیوادارین

به شکی که می سوپاسگوزاریمان بۆنیشان بده ینبۆ حه مه زیاد مه ولود

برای ئازیز و ھاوکاری به سه رخستنی به شداربوونی و ٢٠٠٨ فرانکفورت کتبی پشانگای له کوردستان ئه ندامی لیژنه ی با و به رپرسی ناوه ندی ئه وروپای یه کتی دیموکراتی یه کانی ڕکخراوه مه کته بی ئاماده یی به بشک ، حه مه زیاد کاک نیشتمانی به ردوام و به دواداچوونی بۆ کاره کان و ئاسانکردنی پشمان ده ھاتنه که گرفتانه ی ئه و ڕگه چاره ی کاته له به تایبه تی ھه رده می زه رده خه نه یی به و زه حمه ت و گرفته نائاساییه کان.جگه ی سوپاس و ده ستخۆشیمانه ، گه ر ئه مه له ئاستی ماندووبوون و

ئه زیه ته کانی نه بت.بۆ ده زگای ڕاگه یاندن شه ھاب عوسمان

ڕۆژنامه وانی پسپۆر و په یامنری مه کته بی ڕاگه یاندنی یه کتی نیشتمانی کاک شه ھاب عوسمان ، که به کاری ڕۆژانه ی زیاتر له ١٦ سه عات و تۆمارکردنی ھه موو الیه کی ئه م پشانگایه ی به نووسین و ریپۆرتتاژ و چاوپکه وتن و ڕاکردنی له نوانی کۆمپیوته ره که ی بۆ کامیرا فۆتۆگرافیه که ی (که له م حه شامه ته ل ی ئارام کاک ئازیزمان برای کامیرای بۆ ( بوو وون گه لی کامیرای سه ته الیتی و له کوردسات فه ره ج کوردستان ، جگه ی نه ک ته نیا سوپاس و پزانینه ، به کو جگای سه رسوڕمانه که که سك بتوان کاری ده زگایه کی ڕاگه یاندن به ھه موو به شه کانی بکات و ته نیا یه ک ناڕه زایی یان نیشانه ی ئه م ئه رکه مه زنه ی

ل دیار نه بت.بۆ ھه مه ت تاھیر

بۆ بوو کتبه کان ناردنی به رپرسی ھه مه ت کاک ئه مانیا و به داخه وه کتبه کان له چه ند ده زگایه کی وونبوو، لمان پۆست فه رمانبه رتی و حکومی

ماندووبوونی و به دواداچوونی جگای سوپاسمانه خانه ی کوردستان

سروتار

ئا: رەوەندشســـتمین لـــ ئمســـاڵ - بی فرانكفۆرت، بشـــانگای كتپبه شـــداری کردنی ٢٠ خانه ی چاپ و بوکردنه وه ی کوردی كارەكانی

ئنجامدا.چه ندیـــن بانگھشـــتکردنی -

که سایه تی کورد و ئه مان- ســـازدانی چه ندین سیمینار بۆ

که سایه تی و نووسه رانی کورد- سازدانی سیمینار بۆکه سایه تی

ئه مانی دۆستانی کوردشوه کاری پشانگای سازدانی -

بۆ ھونه رمه ندانی کورد- سازدانی پشانگای په یکه رتاشی- سازدانی پشانگای فۆتۆگرافی- سازدانی پشانگای خه تخۆشی

- پشـــکه ش کردنی شـــانۆگه ری کوردی به زمانی ئه مانی

- به خشـــینی ســـی دی گۆرانی و مۆسیقای کوردی به خه کی بیانی

- بـــو کردنـــه وه ی نامیلکـــه ی ناساندنی کورد به زمانی عه ره بی و

ئینگلیزی و ئه مانی و فه ڕه نسی.- بوکردنه وه ی ونه و نه خشـــه و

مدالیای ئای کوردستان- بوکردنه وه ی ڕابه ری گه شـــت و گوزار بۆ کوردســـتان به زمانی

ئینگلیزی.- ســـازدانی ده یـــان پۆتۆکۆل و

چاوپکه وتنی ڕۆژنامه نووسی .ئه مســـایش خانه ی کوردســـتان به شداری کرد له پشانگای کتبی نوده وه تی فرانکفۆرت. به شداری ئه مســـای خانه ی کوردی جیاواز بوو له سانی ڕابردوو، ئه مساڵ به به راورد له گه ڵ سانی ڕابردوودا ، خانه ی کوردی به شـــداریه که ی و فراوانتـــر زۆر به شـــوه یه کی به رچاوتر بوو، له ســـه ر ڕووبه ری ١١٢ مه تـــر دووجاو به به شـــداری ده یان خانه ی چاپ و بوکردنه وه ی کـــوردی ، بـــه ســـازدانی ده یان چاکی ڕۆشـــنبیری و که لتووری و بـــه ئاماده بوونـــی ژماره یه کی زۆری نووســـه ر و ھونه رمه نـــد و پشوازی کورد، سیاسه تمه دارانی له ھـــه زاران میوانی کورد و بیانی

کرد.ئاســـۆ حه یده ری پنجه مین ساه به سه رپه رشتی( ناوه ندی ڕۆشنبیری کوردی ئه مانی) له شاری مانھایم ئـــه م پشـــانگایه به ســـازدانی ھه ده ست. ئاسۆ ده رباره ی گرنگی ئه م پرۆژه که لتووریه به م چه شنه

ھاته ئاخاوتن :• کـــورد وه ک ھـــه ر میلله تکی تر مافـــی خۆی ھه یه مـــژووی خۆی ئه ده بـــی خۆی ، زمانـــی خۆی به جیھان بناسن و له گه ڵ ئه ده بی میلله تانی تـــر له په یوه نـــدی و ئاوگۆڕدا بت ، مه به ستی سه ره کی ئه م به شـــداربوونه لـــه م ئامانجه خۆی ده گرتـــه وه ، به تایبه تی که پشانگای کتب له فرانکفورت به

گه وره ترین کۆبوونه وه ی ڕۆشنبیران داده نرێ له ســـه رتاپای جیھان که ده کرێ نووســـه رانی کورد ، ده زگا ڕۆشـــنبیریه کان سوودی زۆری لوه ربگـــرن و ئه زموونکـــی فراوان بگوازنه وه کوردستان. ، لره دینه سه ر گرنگی سیاســـی ئه م کاره بۆ کوردستان وه ک ھه رمکی فیدرال له نه خشه ی سیاســـی ناوچه که و جیھـــان ، که ده کـــرێ ده رگایه کی گرنگه بۆ ناساندنی کشه ی ڕه وای کورد و خه باتی بۆ مافه دیموکراسی و ڕۆشـــنبیری یه کانی وه ک ھـــه ر

میلله تکی تری ئه م جیھانه .ھه روه ھـــا ده ربـــاره ی جیـــاوازی به شداری ئه مسای خانه ی کوردی به به راورد له گه ڵ سانی ڕابردوودا

وتی :• بشـــک زۆرن ئه م جیاوازی یانه

، به م ئه وه ی من ده مـــه وێ لره جه ختی له ســـه ر بکه م ئه مه یه ، بۆ یه که مین جاره ھه ســـت ده که م له شـــوه ی کاره کانی ئیمساڵ و به ڕوه چوونـــی به شـــداربوونمان له ئاســـتی ده وه تکه و ده توانین له و کاته ی سه رکردایه تی سیاسی به مه ســـه له یه کی گرنگی بزانت کارکـــی ئیمســـاڵ) (ھـــه روه ک رۆشنبیری مه زن بۆ ئه ده بی کوردی ئه نجام بده ین ، لـــه ھه مان کات ناسنامه ی ڕۆشـــنبیری کوردی به رۆژنامه نووسانی و رۆشـــنبیران

میلله تانی تر بناسنین.ئاســـۆ حه یده ری به رله پنج ساڵ بۆ یه که مین جارخاوه نی بیرۆکه ی سازدانی ئه م پۆژه که لتووریه بووه له سه ر ئاســـتی حکومه تی ھه رمی کوردستان، ئستاکه پاش که ه که بوونـــی ئه زموونی تاکه که ســـی خۆی له بـــواری پۆتۆکۆلکردن و ســـازدانی پۆژه یه کی بایه خداری له و چه شـــنه دا له گه ل ده وه تکی گـــه وره ی وه کـــو ئه مانیادا کـــه ســـانه پۆتۆکۆل و گربه ســـتی له گه ڵ ســـه دان ده وه ت و ھه زاران کۆمپانیاو وه شـــانخانه ی دونیادا

: ده کات ده• ئمه وه ک ناوه ندی ڕۆشـــنبیری

کوردی ئه مانی که ئـــه م کاره بۆ ماوه ی پنج ساه ئه نجام ده ده ین ، له گـــه ڵ ئـــه وه ی کاره که مـــان خۆبه خشـــه ، به م له به ر ئه وه ی کارکی نونه ته وه ییه و ده بت له ئاستک خۆمان نیشان ده ین که تا ڕاده یه کـــی زۆرئاونه یه ک بت بۆ نیشاندانی ئاســـتی په ره سه ندن و گه شه کردنی ئه ده بی کوردی بت و خزمه ت به ڕه وتی ڕۆشنبیری بکات

له کوردستان.بۆیه پشـــوه خت و بۆ ماوه یه کی زۆر پش پشانگاکه نه خشه ی بۆ

دابنرت و ده ست به کار بووبیت.ھه به تـــه کارکـــی له و جـــۆره دیـــاره ئه رککـــی ده وه تیـــه و ،به ئاســـانی ده ســـته به ر نابـــبه تایبه تی به شـــداری ئه مســـای کورد لـــه که ڕنه ڤاکی که لتووری

نوده وه تی به وچه شـــنه فراوان و ده وه مه نده دا زۆر جگه ی سه رنج ده مانخاته ڕاسته وخۆ ئه مه بوو، به رده م ئه وه ی بپرســـین ئه م کاره جوان وه ھا مه یسه ر کرا؟ ھونه رمه ند و ڕۆژنامه نووس فه رھـــاد باپیر که یه کک بـــووه له و ھـــاوکاره ماندوو نه ناســـانه ی دســـۆزانه کاری بۆ ســـازدانی ئـــه م پۆژه یه کردووه ، ده ربـــاره ی قۆناغه کانی خۆ ئاماده کردنی خانـــه ی کوردی له پشانگای ئه مسادا به م جۆره

ھاته ئاخاوتن

فه رھاد باپیـــر ئمه وه ك ناوه ندی ڕۆشـــنبیری کـــوردی ســـانه له ده ستپکی سای تازه دا ئاماده کاری بـــۆ خولی تـــازه ی پشـــاناگای فرانکفورت ده که ین ھـــه روه ك الی ھه مووان ئاشـــکرایه بی تچووی به شداری پشانگای فرانکفورت له توانای ئمـــه دا نیه و ناتوانین له ئه ســـتۆی خۆمان بگرین بۆیه له پشه کی خۆئاماده کردنمان به دوای ســـه رچاوه ی دابنی دارایی داین ، بۆ خولی ســـای ٢٠٠٧ وه زاره تی کوردســـتان خستبویه ڕۆشنبیری ئه ســـتۆی خۆی بـــه م بۆ ئـــه م ســـاڵ دوای چه ندین جار له چه ند ده رگایه کی وه زاره تی ڕۆشـــنبیری کوردســـتانمان دا وا دیار بوو بئه نجام نیازی به شدارییان نه بوو بۆیه لـــه ڕگـــه ی به ڕوه بـــه ری

ناوه نده که مان له مانگی شـــوباتی ٢٠٠٨ ئاماده بوونـــی به ڕـــز کاک مه ال به ختیار له شـــاری ئســـنی ئه مانیا به ھه مان زانی نوسراوی به رده ستی خســـته پۆژه یه کمان به ڕزیان ئه ویش له الی خۆیه وه به سنگکی فراوان پشوازی لکردین ڕه زامه ندی پشان دا ئه رکی دارایی و کاروباری ناوه وه ی کوردستانیان به کۆکردنه وه ی کتب و په یوه ندی کـــردن بـــه ده زگاکانـــی چـــاپ و بوکردنه وه تا ناردنی بۆ ئه مانیا که وته ئه ستۆی مه کته بی ناوه ندی

ڕکخراوه دموکراسیه کانی یه کتی نیشتمانی کوردستان ، ئمه ش الی خۆمان ئه رکی ھه مـــوو کاره کانی فه رمی ناو ئه مانیـــا به ئه زمونی به ڕوه بردنی پنج سای ڕابردوو خانـــه ی کوردی لـــه ژر نـــاوی کوردستان بوک ئه نته رناشیونال ( Kurdistan Book International) و حکومه تی ھه رمی کوردســـتان ده که وته ئه ســـتۆی ئمه له دابن کردنی شونی پشاندان و وه رگرتن و رزکردنی کتب و په یوه ندی کردن به که سایه تی به شدار بوو له کورد و بگانانه ی له بواری کوردۆلۆژی یدا پســـپۆڕن تـــا ئاماده کردنی کۆڕ و ســـیمیناره کان و کاری ھونه ری و ئاسان کاری به شـــداربووان دابن کردنی جگه و ڕگه بۆ به شداربووان و میوانانی کوردســـتان و ئه وروپا

ڕۆژانه ی به ڕوه بردی ناو پشانگا ھه روه ھا به چـــی کاری ڕیکالم و ئه مانـــه و چه ندین کاری تر تا دوا ڕۆژی پشـــانگا ئمه سه رپه رشتی

ده که ین .ھه روه ھـــا ده رباره ی ئه و کشـــه و ته گه رانـــه ی که ڕووبـــه ڕووی پۆسه ی خۆئاماده کردنی ئه مسای خانـــه ی کتبی کـــوردی بوونه وه

فه رھاد باپیر وتی • لـــه گرفته کانـــی ئه م ســـاڵ که له سه ره تادا زۆر په رۆشی کردبوین نه گه یشـــتنی ئه و کتبانه ی لـــه

خانه ی کتبی کوردستان له پشانگای نو ده وه تی کتبی فرانکفورت

ئاسۆ حیدەری

دیمنك ل پشانگای كتبی فرانكفۆرت

ئامانج كاوانی نوشیروان نملی عبدولغنی كاكۆ

به ھادین تابلۆکانی بوون به سیمبۆی خانه ی کوردستان

له ژماره ی داھاتوو ڕیپۆرتاژکی تایبه ت به ھونه رمه ندی شوه کار به ھادین پشکه شتان ده که ین ده رباره ی به شـــداربوونی ئیمسای له پشانگای کتبی فرانکفورت ، تابلۆکانی به ھادین له ھۆی پشـــانگاکه له دووره وه سیمبۆک بوو بۆ خانه ی کوردستان ، و بوو به ھۆی سه رنج ڕاکشانی خه کانکی زۆر

له میوانانی پشانگاکه .

ئیسماعیل خه یات به تابلۆکانی خه کی بیانی سه رسام ده کات

ئيسماعيل خیات

٢٠٠٨

/١١/

٨ می

وەدو

ی رین

تشی

(١٠٦

ە (ار

ژمدی

ور ك

٢ی٧٠

٨ نی

زاڕ

گ

15

یوسف منتک/ئه لمانیائۆرھان پامۆک گوتی :تورکیا ده ب کشه ی کورد چاره ســـه ر بکات،ئه گه ر نا بـــارو دۆخه که ئالۆزترده بت و وت ئاســـایی

نابته وه لـــه رکه وتی ٢٠٠٨/١٠/١٥،یه کـــه م رۆژی پشـــانگای په رتووکی فرانکفۆرت، که له ١٥تا ١٩ی ئه م مانگه ده خایا ند، به به شداری ١٠١ وت و٧٠٠٠ ھه زار ده زگای چاپه مه نی،که تیایدا ئه مساڵ تورکیا میوانه ،به به شداری

٢٨٠ نووســـه رو ١٥٠ ده زگای چاپه مه نی، بم به پی راپرسی ئیمۆ له گه ڵ ھه ندک له رووناکبیرانی تورک و کورد کردوومه ، ده ن: ئه م ژماره یه که مه بۆ تورکیا، بم زۆر له نووســـه رانی تورک ھه لوستیان وه رگرتووه وده ن: ده زگای ئه رگه نه کۆنی تورک ده ســـتیان به ســـه ر داگرتـــووه بۆ پیاده کردنی سیاســـه تی تورکیـــا، بۆیه به شداری ناکه ین،پنج نووسه ری کوردو دوو نووســـه ری ئه ر مه نیان ھنـــاوه بۆ

پروپاگه نده وچاوونوساندنی رای گشتی و جیھان، له ماوه ی ئـــه م پنج رۆژه دا.٢٧٠٠ ســـمینارو وۆرک شـــۆپ و چاالکی ھه مه جۆر ساز ده کرێ،له یه که م رۆژدا به شک لـــه م چاالکیانـــه ئه نجـــام درا،ئۆرھان پامۆکی نووســـه ری تورک له ده زگای در شـــپیگل ئا ماده بوو بۆ ئه و سمیناره ی که بۆیـــان ئاماده کردبووبـــه گفتووگۆیه کی راسته وخۆ له نو موانکی زۆر که ئاماده ببوون ئه ویـــش کات دووی دوای نیوه ڕۆ، کۆڕه که سه رنووســـه ر در شـــپیگل دتر بیدنارزیاوه ری وه رگکی تورک به ڕوه چوو،له بـــاره ی رۆمانـــی مۆزه خانـــه ی بتـــاوان قســـه و بـــاس کرا،ته وه رکی تری گفتوگۆکان ســـه باره ت به سیاسه تی

تورکیـــاو دۆزی کــــورد، توندوتیژی و زیندانی، ســــه باره ت به وه ی پامۆک ئه و ھوەلوســــته ئازایانــــه ی ھه یه تــــی له نووسینه کانی له نووسه ر یه شار که مال فربووه ،پامۆک گووتی نووسه ری گه وره یه شار که مال مامۆســــتای منه ، پامۆک زۆر به ھمنی قســــه ی ده کرد، له درژه ی قسه کانیدا گووتی: تاکشــــه ی کورد له تورکیا چاره ســــه ر نه کرت ئالــــۆزی و پشوی زۆرتر ده بت و بارودۆخ خراپتر ده بت، توندوتیژی و کوشــــتن و زیندان و ئــــازاردان له تورکیا ھه یــــه ، ناتوانم نکؤی لبکه م،ئه وه واقیعه (ئاماده بوان به گه رمی چه پله یان بۆ لیدا)،من که سکی سیاسی نیم بم واقیعی وته که م وایه ،

بۆ یه منیش ئه و ھه وستانه م ده بت،من ســــه دا چوارو پنجــــی کاتی خــــۆم بۆ سیاسه ت ته رخانکردووه ،باوکم خاوه نی په رتووکخانه یه کی گه وره بوو، من سوودم زۆر لبینی،باوکی من جیا له خه کی تر، که له سه رقه نه فه داده نیشــــن رۆژنامه و گۆڤار ده خوننه وه ، بم ئــــه و کتابی ده خونده وه کتب بایه خی تایبه تی خۆی ھه یه ،مرۆڤ له زه تی لده بین له کاتی خونده نه وه ،من زۆر سوپاسی ده که م بۆ ئه و په رتووکخانه یه ی، که له ماه که ماندا داینابوو،من که ئه و رۆما نه ده نووســــم باسی ئه سته نبول ده که م ،چونکه خۆمی تیــــادا ده ژیم،من ده زانم ژیان له نو ئه و

ملیۆنان خه که دا چۆنه .

ئۆرھان پامۆك داوای مافی كورد دەكات

کوردســـتان بۆیان ڕه وان کردبوین به ده ستی ئمه و بزربوونی له فه رمانگه ی پۆسته کانی ئه مانیا تا ڕۆژک پش کردنه وه ی پشـــانگاکه له و ماوه یه دا ئمه ھـــه روه ک یه ده گک له حاله تی نه گه یشـــتنی کتبـــه کان کتبخانه ی ناوه ندی ڕۆشنبیری کوردی- ئه مانی له مانھایم مـــان ئاماده کردبـــوو بۆ به شـــداری پکردن ھه روه ھا زۆرینه ی براده رانی ئه دیب و ڕۆژنامه نووســـان و ڕۆشـــنبیرانی کـــورد لـــه ئه مانیا بـــه نیشـــاندابوو ئاماده باشـــییان

کتبخانه تایبه تیه کانیان به شدار بن خانه ی کتبی کوردی کاره کانی خۆی به به شداری ده یان وه شانخانه و بنکه ی چاپه مه نی کوردی ئه نجام دا ده رباره ی ژماره ی ئه و بنکانـــه و ئه و کتبانه ی ئه مســـاڵ بوونه میوانـــی فرانکفورت

ئاسۆ حه یده ری وتی:زۆربه ی ده زگاکانی چاپ و بوکردنه وه به شداریان کرد ، ئه وه ی ئستا بتوانم

له یادم بت ئه م ده زگایانه ن:به ڕوه به رایه تی چاپ و بوکردنه وه ،

وه زاره تی ڕۆشنبیریبه ڕوه به رایه تـــی ئه ده بی منـــدان ،

وه زاره تی ڕۆشنبیریده زگای وه رگرانذه زگای سپیرزده زگای سه رده م

بوكردنـــوەی و چـــاپ ده زگای به درخان

بنکه ی ژینیه کتـــی نووســـه رانی کـــورد / لقی

دھۆکچاپخانه ی ڕه نج

مه کته بی بیر و ھووشیاریسه نته ری لکۆینه وه ی ستراتیژی

ئه کادیمیای کوردستانمه کته بی ڕکخراوه دیموکراتیه کان

ده زگای مرگ

سه نته ری ھاڤیبوونکۆمه ه ی کوردۆلۆژی

ئه مســـاڵ له پـــاڵ پشـــاندانی کتب کۆمه یـــک چاکـــی ڕۆشـــنبیری و ھونه ریـــش ئه نجـــام درا کـــه زیاتر پۆژه ی به شداری کردنی خانه ی کتبی کوردی له و که ڕنه ڤاـــه که لتووریه دا به رچاوتر نیشـــان ده دا عه بدولغه نی کاکۆ کـــه ئه رکی به ڕوه بردنـــی ئه و چاکیانه ی گرتبووه ئه ستۆ وتی ئمه له قۆناغـــی خۆئاماده کردنی پۆژه ی به شداری کردنی ئه مســـادا ئه وه مان له به رچاوگـــرت که به ھۆی ئـــه وه ی ده وه تـــی تورکیا میوانی ئه مســـای پشانگاکه ده بت و تورکیاش له الیه ک دراوسمانه و له الیه کی تریش کشه ی سیاســـی له گه ڵ دۆزی کـــورددا ھه یه بۆیـــه ئه وه مـــان له به رچاوگرت کـــه ئمه ش به ھۆی ئه وانـــه وه ده که وینه ژـــر توانین و تیشـــکی ڕاگه یاندن و مدیاکانی دونیا بۆیـــه ھه وماندا ئه مســـاڵ کو لتووری خۆمـــان ته نیا له ڕـــگای کتبه وه پشـــانی خه ک نه ده ین، به کو ھه ندێ چاکی ھونه ری و ڕۆشنبیری وه ھاش ئه نجام بده ین که زیاتر ده وه مه نـــدی کولتووره که مان پشـــان بده ین ئه وه بـــوو کۆمه ک پشـــانگای ھونه ری شـــوه کاری و په یکه رتاشی و فۆتۆگرافی و خه تخۆشی و ھه روه ھا شانۆگه ریشمان نشان دا، جگه لـــه بوکردنه وه ی ســـی دیه کی ھه بژارده ی گۆرانی و مۆسیقای کوردی به ناوی شه مای کوردستان که له الیه ن مامۆســـتا ئه نـــوه ر قه ره داغیـــه وه ئاماده کرابوو، ده به خشرایه ئه ومیوانه پشـــانگاکه یان سه ردانی بیانیانه ی ده کرد. ئه وه جگه لـــه بوکردنه وه ی ئـــای و نه خشـــه و پۆســـتکارت کوردستان و ڕبه ری گه شت و گوزاری بۆ کوردســـتان و ڕبـــه ری ونه داری

مۆزه خانه و شـــونه واره درینه کانی کوردســـتان. ھه روه ھا ده رباره ی ئه و ســـیمینارانه ی له چوارچـــوه ی ئه و

چاکیه ڕۆشنبیریانه سازدران،عه بدولغه نـــی کاکـــۆ وتی ئه مســـاڵ ھه ومانـــدا ھه ندێ بابه تـــی وه ھا بۆ ئه و سیمینارانه ھه بژرین که تیشک بخه نه سه ر واقیعی سیاسی و مژوویی

و ڕۆشنبیری ئستای کوردستان، له سنووری توانای خۆشماندا ھه وماندا که ســـایه تی بگانـــه ، دۆســـته کانی گه لی کورد له ئه وروپادا بانگھشـــت بکه ین تاســـیمینار له بابه ت کورده وه پشـــکه ش بکه ن، ئه وه بوو له ســـه ر ئه و بنچینه یه کۆمه ک ســـیمیناری پ بایه خ به زمانی کوردی و ئه مانی

پشـــکه ش کران سیمیناره کوردیه کان له الیـــه ن به ڕزان ســـالم جاســـم و د.فه رھاد پیرباڵ و د. سه وه ر عه بدوال وکاک ســـامان ڕه شـــیده وه پشکه ش کران پاشـــان کاک مـــه ال به ختیارکه سیمینارکی ھاتبوو له کوردستانه وه له سه ر واقیعی دیموکراتی کوردستان و عراق پشکه ش کرد.ھه وه ھا سیمیناره ئه مانیـــه کان له الیه ن ھه ریه که لـــه پۆفیسۆران د.ھه نه کوشله ر و تۆماس

شمیدینگه ره وه پشکه ش کران. خانه ی کتبی کوردی به درژایی پنج ڕۆژ پشـــوازی له میوانانـــی کورد و بیانی ده کرد، نه وشـــروان نه مه ی که ئه رکی چاودـــری کردنی ڕۆژانه ی پشانگاکه ی گرتبووه ئه ستۆ ده رباره ی ســـه ردانی میوانـــان و به ڕوه چوونی

پشانگاکه وتیبه ســـه یرکردن له ســـاآنی ڕابردو ژماره ی میوانان زۆربوون ،به تایبه تی له کوردســـتانی باکوور کوردکی زۆر ھاتبوون و پرســـیاری کتبی چاپکراو به پیتی التینیان ده کرد ومیوانی تریش داوای کتـــب و بوکراوه یان ده کرد به زمانی ئینگلیزی و ئه لمانی ، جگه له مه میوانه کورده کانی ده ره وه ی ئه لمانیا به ریژه یه کی ئیجگر زۆر ســـه ردانیان کردین و به شـــدای ڕۆژانه یان ھه بوو، ئیمســـاڵ نونه رانی حکومه ت عراق وه ک کۆنســـۆی عراقی به ڕز عادل موراد له ڤییه نا و کۆنسۆی عراقی له فرانکفورت که به نونه رایه تی به ڕز سه فیری عراق له ئه مانیا به ڕز عه ال

ئه لھاشمی .ئه وه ی ئیمساڵ ســـه رنجی ڕاکشام داواکردنـــی کتـــب به رژه یه کـــی بـــوو ، ھه روه ھـــا ئجـــگار زۆر کاره ھونه ریـــه کان ھونه رمه ندانـــی کورد ســـه رنجی میوانـــه ئه وروپی و بیانیه کانی به شـــوه یه کی دیار

راکیشا و خۆشـــبه ختانه ده زگاکانی میدیای کوردی به شـــوه یه کی زۆر به رچاو کاره کانی ئه م چه ند ڕۆژه یان تۆمار کرد و گرنگی به شـــداربوونی

کوردستانیان بۆ میوانان باس کرد.له ســـه ر زۆر داواکاری ھه ره وه ھـــا نه خشـــه ی کوردســـتان ھه بوو بـــه تایبه ت ئه و نه خشـــه یه ی ســـه رده می ءوســـمانی که به ڕز مام جـــه الل له ئه نجومه نـــی حوکم لـــه مورافه عـــه مژووییه که ی به رزی کردبۆوه ، جگه وه زاره تی وه فدی به شداربوونی له مه رۆشنبیری به شـــوه یه کی فراوان له کاره کانی پشـــانگا ، ده مه وێ له دوا ووشـــه م بم که تا دواسات پۆل پۆل خه لک ھاتونه ته ســـه ردانه ی خانه ی کوردســـتان به خۆشـــیه کی زۆر وه ک

جه أنک کۆتایی به کاره کان ھاتووه .ده رباره ی شوه ی مامه ه کردن له گه ڵ نرخی کتبه کان و چۆنیه تی فرۆشتن و پشکه ش کردنیان به میوانان ئامانج کاوانی لپرســـراوی کاروباری دارایی خانه ی کتبی کوردستان به م چه شنه

ھاته ئاخاوتن :له پشانگای نوده وه تی فرانکفورت کۆتایـــی رۆژی فرۆشـــتن کتـــب پشـــانگایه واته رۆژی یه کشـــه مه. ئمه ش وه ک ســـانی رابـــردوو ئه و میوانانه ی سه ردانی خانه ی کوردیان ئه کرد به نیازی کتب کرین ھه ندێ له کتبه کان ئه کرا به دیاری بۆیان ئه وه ی تریشی به نرخکی داشکاو ئه درا پیان به تایبه ت ئه و که ســـانه ی خوندکار بوون یان نوســـه ر و رۆژنامه نووس بوون مه به ستمان له م کاره ش ئه وه یه که کتبی کوردی و ئه و کتبانه ی که په یوه ندیان به ئـــه ده ب و کولتووری نه ته وه که مانه وه ھه یـــه ھه موو که س بتوان به ئاسانی ده ستی بکه وت وه

بیانخونته وه.

دەزگای بدرخان ل خانی كوردستان پشانگای فرانكفۆرت - ئمانیا ٢٠٠٨

ئا: رەوەند پشانگای فۆتۆگرافی له خانه ی کتبی کوردی

له چوارچـــوه ی چاکیه ھونـــه ری و ڕۆشـــنبیریه کانی خانـــه ی کتبی کوردیدا پشانگایه ک بۆ ھونه رمه ندی الو به شـــدار قـــادر کرایه و.ه ، لـــه م پشانگایه دا چه نین ونه ی جۆاوجۆری سروشتی کوردستان، وتی ئه مانیا پشاندرابوو. به شدار له سای ١٩٧٩ یه له شـــاری ھه ولر له دایک بووه ، به شـــدار به شـــوه یه کی ئه کادیمـــی ھونه ری فۆتۆگرافی نه خوندووه ، له م باره یه وه ده ھه ر له سه ره تاوه له الی باوکم فـــری کاری ونه گری بووم و خولیای ئه م کاره م له ال دروست بووه .له شاری پشـــانگایه کی سای ٢٠٠٣ مانھایـــم کردۆته وه به نـــاوی پایزی وته که م، له ٢٠٠٥ دا پشـــانگایه کی به ناوی به ھه شـــتکی دزراو له وتی ھۆه نده کردۆته وه ، ٢٠٠٧ له شـــاری ھه ولـــر به شـــداری پشـــانگایه کی ھاوبه شی ھونه ری فۆتۆگرافی کردووه پشانگای خۆشنووسی بۆ ھونه رمه ند بژار حاجی

که ریمھونه رمه ندی خۆشنووس بژار حاجی که ریم ئه ربیلی به چه نـــد تابلۆیه کی خۆشنووسی به شـــداری پشانگاکه ی کرد، شـــایانی باســـه تابلۆکانی به خه تی کـــوردی و فارســـی و عه ره بی نووسیبوو، ئه مه ش جگای سه رسامی میوانانـــی تورک و عـــه ره ب و فارس بـــوو. ھونه رمه ند بژار ده ـــ ( بۆمن جگای شـــانازی بوو لـــه بۆنه یه کی

نیونه ته وه یی وه ھادا وه کوو کوردک به شـــداری بکـــه م، زۆر خۆشـــحاڵ بووم که ده متوانـــی به چوار زمان بۆ میوانانی پشانگا ڕوون بکه مه وه که من کی کوردم، کورد ده توانھونه رمه ندکاری وه ھا ئه نجام بدات) . بژار سای ١٩٦٣ لـــه شـــاری ھه ولیر لـــه دایک بووه، ده رچووی ئه کادیکیای ھوھنه ره جوانه کانی به غدایه ، تائستا به شداری له ده یان پسانگای نیوده ولتی کردووه له بواری خۆشنووسی له سای ١٩٩٣ وه تائســـتا له چه ندین پشبكی جیھانی خۆشنووسی به شداری کردوه و له زۆربه شـــیاندا خه تی ســـیه م و جواره می له سه ر ئاســـتی جیھاندا به ده ست ھناوه .ھونه رمه ند بژار سای ٢٠٠٣ دوو خه تی خۆشنووسی له الیه ن فه یسه ی کوڕی سعود پاشای سعودیه به ده ست ھناوه . سای ٢٠٠٢ له وتی قه ته ر به شـــوه یه کی تایبه تی داوه ت کراوه بۆ نووســـینه وه ی مه ســـحه فی قه ته ری.ھونه رمه ند بـــژار ئیجازه ی خۆشنووسی له الیه ن مامۆستا ھه ره به رز و به ناوبانگه کانی وه ک ئه حمه د عه بدوله حمـــان و یوســـف زه ننون ئه لمه وســـی و چه ندین مامۆســـتای بواری خه تخۆسی له ئه سته مبۆله وه

به ده ست ھناوه .شانۆگه ری سپارده به زمانی ئه مانی

تیپکـــی شـــانۆیی خنجیالنـــه له

په ڕاوـــزی چاکیـــه ھونه ریه کانی خانه ی کتبی کوردیدا شانۆگه ریه کیان به زمانـــی ئه مانی پشـــکه ش کرد شـــانۆگه ریه که به نـــاوی ســـپارده بوو، ئه م شـــانۆ گه ریه له نووســـین و ده رھنانـــی ھونه رمه نـــد عه بدوال ھـــرووری و نواندنی ھونه رمه ندی الو کاکه کارزان بوو. شانۆ گه ریه که ته نھا یه ک ئه کته ری ھه بـــوو، چیۆکه که ی باسی له ئاوره بوون و ھاتنی خه کی کـــورد ده کرد بۆ ئه وڕوپـــا. کاوه له م شـــانۆگه ریه دا الوکی کورد بـــوو به ڕاســـپارده یه ک ھاتبوو بۆ ئه وڕووپا، شانۆگه ریه که تراژیدیای مرۆڤی کوردی له شـــوه ی کۆمیدیایه ک به رجه سته ده کرد، ھونه رمه ند عه بدوال ھرووری چه ندین کاری دیکه ی له بواری شانۆدا ئه نجام داوه ، ئه م شـــانۆگه ریه ی که بووه مایه ی سه رسام بوونی بینه رکی زۆری کـــورد و ئه مـــان و بیانی تر، پشووتر له شاره کانی کیل و لوبیک وبه رلین ھاتۆته نیشان دان و بیاره له چه نین شـــاری تریش وه ک فوداو

شتوتگارتیش نیشان بدرێ. ڕوداوی ھــــرش کردنی شــــۆڤنیه کان بۆ ســــه ر خانــــه ی کتبــــی کــــوردی و دڕاندنی نه خشــــه ی

کوردستان ئه مساڵ له سه رتاپای ھه موو پیشانگای ه تی فرانکفورتدا ته نھا ســـوده ونخانه ی کتی کوردی ھه بوو، دووخانه ی کوردســـتانی باکـــوور و دانه یه کـــی کوردستانی باشوور له گه ڵ ئه وه شدا

که تورکیا ئه مســـاڵ میوانی شه ره ف بوو زیاتر له سه د خانه یان ھه بوو بۆ خستنه رووی چاالکییه کانیان، که چی ھه نـــدێ له شۆڤینیســـته کانی تورک دانیان به خۆیاندا نه گرت و نه یانتوانی له به رامبه ر بینینی نه خشه ی کوردستان خۆیان بگرن.. بۆیـــه کاتژمر ١٤,٠٠ رۆژی ١٧,١٠,٢٠٠٨ په المـــاری خانـــه ی کوردیـــان داو دوای ئـــه وه ی قســـه ی ناشیرین و نابه ج و شۆڤینیستانه یان به ســـه رکرده کانی گه لی کوردســـتان گوت و بزییان به رامبه ر به خه کی کوردستان کرد، نه خشه ی کوردستانی گه وره یـــان دڕانـــد و پشـــوییه کیان له ناو پیشانگای فرانکفورت و به رده م خانه ی کوردســـتان نایه وه کـــه بووه ھـــۆی ئـــه وه ی چـــاوی کامراکانی راگه یاندن و رۆژنامه نووسان روو له خانه ی کوردستان بکه ن.. له نانه وه ی ئه م پشـــوییه پۆلیس ھاته شونی رووداوه که و تا رۆژانی دواتریش خانه ی کوردی و ده وروبه ری له ژر کۆنترۆلی پۆلیسدا بوو.. دوای چه ند چرکه یه ک له په الماری ھه ندێ شوڤینیسته کانی تورک که ئه ندامی(Isci Partisi) پارتی کرکاران بـــوون. به ڕز مه ال به ختیار ھاته نـــاو رووداوه که و بـــه گوته ی ئارام و لۆژیکی وتار وه می دانه وه و گوتی ھه رمی کوردستان له ده ستوری عراقـــدا ھه رمکی یاســـاییه و ئمه ھاتووین ھونه ر و کتب و مۆســـیقا و که لتوری گه لی کوردستانمان ھناوه ته پشـــانگای فرانکفـــورت بۆ ئـــه وه ی

پیشـــانی گه النی جیھانی بده ین ھیچ گای ئه وه مان لڕ ک ناتوانکه ســـبگرێ.. ئمه ته قه مه نی و فیشـــه کمان نه ھناوته ئره تا په المـــار بدرن. ھه روه ھا وتی ئه وه چ دیموکراته تکه به خه كی تر ڕه وا نه بینی که لتووری

خۆی نیشان بدات.دیاره ئه م رووداوی ئـــه م په الماردانه له راگه یاندنه کانی ده ره وه و ناوه وه و ته نانه ت رۆژنامه ناوداره کانی تورک و ته له فزیۆنه کانیشـــان بو کرایه وه و ھه موو رووداوه که لـــه به رژه وه ندی خانه ی کـــوردی و گه لی کوردســـتان شـــکایه وه و جارکی دیکـــه تورکیای به ونه ی شۆڤینیزم به رامبه ر به گه لی

کورد ھنایه وه به ر چاوان.رکخـــراوی باســـه شـــایانی Gesellschaft für bedrohteVölker (GfbV) پشنیاری کرد دوای چین کـــه ســـای ٢٠٠٩ و ئه رجه نتین ٢٠١٠ میوانی شـــه ره فن، کوردســـتان له ســـای ٢٠١١ ببته میوانی شه ره ف له پیشـــانگای نوده وه تی کتب له

فرانکفورت. ھه ندێ ونه ی تر...مامۆستا ئه نوه ر قه ره داغی

پرۆفیسۆر فردیناند ھنه بیشله ر

و مژوونـــووس و نووســـه ر رۆژنامه نووسی ناســـراوی نه مساوی پشـــانگاکه ی ڕۆژانـــی به شـــداری کرد و له نزیکه وه باســـی لـــه کتبه به ناوبانگه که ی خۆی کرد کورده کان و دواکتبی خۆشـــی ڕه چه ه کی کورد به شوه ی ئه کترۆنی به دیاری پشکه شی

میوانانی به شداربووی کرد.خانمان به جلـــی کوردی ســـه ردانی

خانه ی کتبی کوردی ده که ن

ریپۆرتاژك سبارەت ب چاالكییكانی خانی كوردستان ل پشانگای نودەوتی كتبی فرانكفۆرت

ندوە

رە

ئۆرھان پامۆك

ژمارە (١٠٦)ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٨/١١/٨گڕزانی ٢٧٠٨ی كوردی

16

ل بیاننامیكـــدا كۆمپانیای دانغاز و كریســـنت ئاشـــكرایان كرد، قۆناغی یكمـــی پـــرۆژەی برھمھنانی غاز دەســـتیپكردووەو ڕۆژانـــ ٧٥ ملیـــۆن ت. لنرم دەھرھـــجا غاز بســـ پقۆناغكانی دواتر ل ناوەراستی سای ٢٠٠٩ ئم بە زیاد دەكرت بۆ ٣٠٠ ملیۆن پ سجا لگڵ ئامادەبوونی سرجم یككانی وستگكانی كارەبا. بودجی ئـــم پرۆژەی، كـــ لالیـــن ھردوو كۆمپانیاوە ب ھاوبشی جبجدەكرت گیشـــتۆت ٦٥٠ ملیـــۆن دۆالر بـــ پی

ل ردوو كۆمپانیاكھ ك، كستبگرنیسانی ســـای ٢٠٠٧ لگڵ حكومتی

ھرمدا مۆریان كربوو.وەك ھاتووەكــــ برھــــم غــــازە ســــووتمنی بكاردەھنرت بۆ ئیش پكردنی وســــتگی كارەبای ھولر و چمچماڵ، ك ھشتا لژر بیناكردن دان كۆی توانای برھمھنانی كارەبای ھردووكیــــان دەگاتــــ ١٢٥٠ میگاوات و كارەبا بۆ زیاتر ل ٤ ملیۆن عراقی دابین ٢,٥ نسا م پرۆژەیروەھا ئدەكات ھملیــــار دۆالر دەگتــــوە بۆ خزنی حكومت، ك بۆ كینی ســــووتمنی

سرف دەكرت.ب پی سرژمركردنی پرۆژەك تا ئستا

ل بۆ پرۆژەكل و پن كزار تی ٥٠ ھبھاوردە كـــراوە بـــ بكارھنانی ٢٣٠٠ ندانی پرۆژەكـــژەی كارمش و ڕباركدەگات ٢ ھـــزار ك ســـرجم گالنی عراق تیدا بشدارن و زیاتر ل ٢٠ جۆر ھگری ڕەگزنامی تدای ل دەرەوە و

ناوەوەی عراق. بۆڕییكانی ھـــ بۆڕییك ل چین و تایالنـــدەوە ھاوردە كـــراون و ھروەھا كارگـــی برھـــم ھنانـــی غازەكش ئمریكاوە یكگرتووەكانـــی تو لھـــاوەردە كراوە و چند گربســـتكی كۆمپانیـــا گـــڵ لـــ بیناكردنیـــش كان مۆركراوە بۆ كاركردن بناوخۆییـــھماھنگی لگڵ كۆمپانیا توركییكان

ب ئامانجی برەو پشوە بردنی ئزمون و توانای ناوخۆ.

ســـرەڕای وەبرھنان لـــ پرۆژەك و وەك بشك ل پرۆگرامی برپرسارتی كۆمیتی ھـــردوو كۆمپانیا چندین پـــرۆژەی خرخوازییـــان بـــ ئنجام دابینكردنـــی لـــ وەك گیانـــدووە ســـووتمنی و دروســـتكردنی یاریگای تارتان و پشكشـــكردنی مۆلیدەی ٤٠٠ كی ڤـــی بدیـــاری و پكھنانی تیمی

پزیشكی گڕۆك ل دھاتكان.لم بارەیوە بڕوەبری پرۆســـكانی پشـــكنین و برھمھنان، ئحمد راشد گرنگ وتم دەســـكالعربیـــد وتی : ئمایی شانازیی بۆ ئم، ك وەك یكم

دوو كۆمپانیای نوت و غاز ل ڕۆژھتی ین لنان بكرھناوەڕاست توانیمان وەبكرتی نوت و غاز ل عراق، ب پویستی دەزانین ك سوپاســـی حكومتی ھرم بكین بۆ ئو ھاوكاری و كارئاسانیانی لم بوارە پشكشیان كردووە ھروەھا سوپاسی ھموو ئو كارمند و كركار و بندەرە ناوخۆییان دەكین بۆ ھوی

.یم پرۆسوچانیان ل بلـــ الیكی دیكـــوە، مجیـــد حمید بڕوەبری جبجكاری ك جعفر، م پرۆژەیغازە وتی: ئكۆمپانیـــای دانب یكم پرۆژە دەژمردرت ل عراق و ل ڕووی ئابورییوە سوود و دەستكوتی

زۆری دەبت بۆ گلی عراق.

دانغاز و نوتی ھیالل

ئا: رەوەند(کارل مای) له سیمینارکی مامۆستا سالم جاسم دا

یه که مین سیمینار له زنجیره کۆره کان که تایبه ت بوو به مامۆســـتا سالم جاســـم (میوان له شاری به رلینه وه) به نونیشانی ( کارل مای و کوردستانه جه نگه وییه کـــه ی) بـــوو ، خاوه ن بابه ت تیایـــدا ھه وی ئه وه یدا بوو زۆرینـــه ی ئه و زانییارییانه ی که تایبه ت بوو به ڕۆمانه ناســـراوه که ی کارڵ مای وه ده ربخات که زۆرینه یه ك له که سان به ھه ه له ناوه رۆکه که ی تگه یشتوون و بنه مای سه ره کی ئه م به ھه ه تگه یشـــتنه ش ده گه ڕته وه بۆ دوو ھۆی سه ره کی ، یه که میان ئه وه یه به شک له وانه ی باس له کارڵ مـای ده که ن ھه ر ته نھا لـــه ڕگه ی چه ند سه رچاوه یه کی ناسه ره کییه وه له مادده ی رۆمانه که نزیکبوونه تـــه وه یانه خۆ ھه ر ته نھا گوبیســـتی بوونه له که سانک که پســـپۆر نینه له بواره که دا یانه خـــۆ دوورن له زانینی زمانی ئه مانی. و ھۆی دووه میش له م به ھه ه تگه یشـــتنه ده گه ڕتـــه وه بۆ ئه وه ی به شـــك له م که ســـانه ھه ر ته نھا کاڕل

مایان له ڕگه ی ئه وفیلمه وه ناسیوه که ناونیشانی ڕۆمانه کـــه ی پوه یه و به م دووره لـــه ناوه رۆکی ڕۆمانه که . به ڕز مامۆســـتا ســـالم جاسم به پی توانا ھه ویدا له ڕگه ی ســـ که نای سه ره کییه وه زۆرینـــه ی ھـــه ره زۆری ئـــه و زانییارییانـــه ی که تایبه تبوو به ڕۆمانه کـــه و ڕۆماننوس و دۆخه مژوویه کـــه ی بۆ ئاماده بووان زه الل بکات و ڕوون بکاتـــه وه ، بگومان بـــه پی توانا ھه ویـــدا ئه م ستراتیژییه شـــی بپکنت ئه مه ش: یه که میان له ڕگه ی ڕوونکردنـــه وه ی ئه و بارودۆخه مژووییه ی که رۆمانی (به نو کوردستانی جه نگه ویدا) تیایدا نوســـراوه ته وه ، که به بار و دۆخکی زۆر تایبه ت داده ندرت له مژووی گه لی کورددا. دووه میان ئه و بارودۆخه ی خودی نووسه ر کاڕل مای تیایدا ژیاوه و ســـیه میان ڕوون کردنه وه ی بابـــه ت و ناواخنی ڕۆمانه که به گشـــتی، ئه مه و نووســـه ر و بابه تی نووســـینه که جگه ی ســـه رنج و گفتوگۆبوون الی

ئامه ده بووان به گشتی.دکتــــۆر فه رھاد پیربــــاڵ له بزاڤــــی گه نجانی کــــورد ده دوێ له

کۆتایی سه ده ی نۆزده ھه م و سه ره تای سه ده ی بیسته مله ســـیمناره که ی نووســـه رو لکۆله ری میوان له کوردســـتانه وه د. فه رھاد پیرباڵ کـــه تایبه ت بوو به گه نجه کورده کانی کۆتایی ســـه ته ی نـــۆزده و سه ره تای سه ته ی بیســـت ئاماده بووان گوبیستی گه لـــك بۆچوون و ســـه رنج بوون که کـــه تیایدا خاوه ن بابه ت ھه وی ئه وه ی دابوو ئه وه بسه لمنت که گه نجـــه کورده کانی ئه و ســـا چ ئه وانه ی لـــه ئه سته مبووڵ سه ریان ھه داوه یان ئه وانه ی له وێ یا له ئه ورووپا خوندویانه ، ئه مانه دوور نه بوونه له گرتنه به ری ھه موو ئـــه و ھه ونه ی که ده بوونه ڕگه چاره و که ناڵ بۆ به ره وپشبردنی کۆمه گه ی کوردی له رووی مه عریفییـــه وه و دوورکردنه وه ی له ھه موو ئه و ھۆیانـــه ی به ره و ئه قی کۆنئامزی ده برده وه ، جگـــه له مانه ش ئه م گه نجه کوردانـــه خودی خۆیان سه رچاوه بوونه بۆ به ره و پشبردنی بیـــری نه ته وه یی کوردی بـــه تایبه ت ئه وانـــه ی به بست بوونه له خۆڕۆشنبیرکردن به ھزر و ئه و زانییارییانـــه ی زاده ی ھه وی به مه ده نـــی بوونی ڕۆژئاوابـــوون. له ھه مان کاتتـــدا به گومان بوونه له ھه ر ســـۆزك زاده ی ڕامیارگـــه ری کۆلۆنیالی جگره وه ی ئیمپراتۆرییه تی عوسمانی بووه . یه کك له و که ســـایه تییه گرنگانه که د. فه رھـــاد پیرباڵ ئاماژه ی بۆ کـــرد عه بدول جه وده ت بوو کـــه به ستایشـــکی زۆره وه خاوه ن بابه ت کار و تکۆشین و ھه وه کانی ھه سه نگاند. دواتر ده رگای گفتوگۆ ســـه باره ت به بابه ته که کراوه و که سانکی زۆر له ئاماده بووان ھاتنه بواری گه نگه شه کردنی ناواخنو به نده کانی بابه ته که ی د. فه رھاد و ئه وش به پی کات و سات و توانا ھه وی ئه وه ی دا وه می یه که یه که یان بداته وه . ھه ر چه نده سه میناره که ی خاوه ن بابه ت له چه ند چرکه ســـاتکیدا له ھه ن دێ گرژی و توندی گه نگه شـــه به دوور نه بوو به م ڕره وی سه میناره که له گفتوگۆکانیدا به گشتی به رده وام بوو و ئه مه ی جی باســـه که وا که سانکی زۆر ئاماده ی ســـه میناره که ببـــوون ودواتر به ســـه رکه وتوویی

کۆتایی ھات .سیسته می سیاسی له ھه رمی کوردستان پیه ک له دیموکراتی و

پیه ک له ئۆتۆکراتی سامان ڕه شید

سه ره تای کۆڕه که به ڕیز سامان ڕه شید پناسه یه کی گشتی سیســـتمه سیاســـیه کانی دونیای کرد ، به دامـــوده زگا مادی و مه عنه ویه کانـــی، ته نانه ت له بیار و ناوه رۆکی بیاره سیاســـیه کانی سیستمه

سیاسیه کان. پاشـــان پۆنکردن و دابه شکردنیان به سه ر سیستمه جیاجیاکانی که له ئارادان پاشتر زاره وه ی ھایبرید ی شـــیکرده وه بـــه وه ی ھایبرید تایبه تمه ندتیه که بۆ ئه و سیستمه سیاسیانه یه که ستره کچه ریان ناچوونیه که . به کارھنانی ووشه ی ھایبرید به ھـــۆی به کارھنانی چه مکـــی ناوچه ی

خۆه مشیه وه ده ستنیشان ئه کرت. لـــه و خۆه مشـــی ناوچـــه ی زاره وه ی سیستمه سیاســـیانه دا ده رئه که ون که لـــه بابه تی سیستمی سیاســـی ئاســـایی نین. ئه وانه ن که نه دیمۆکراتی ڕاســـته قینه و نه ڕژمـــی ئۆتۆکراتین. ئاماژه و نیشانه کانی ھه ردوو بابه ت له خۆئه گرن، به مه ش خۆیان تۆکمه و ھه مه جۆر ده رئه خه ن. لره دا نیشـــانه ی "خۆه مشـــی" ئاماژه یه بۆ ئه م جۆره سیستمانه ، به وه ی که توانایان له خۆپۆنکردن و خۆســـاغکردنه وه دا الوازه . له ڕاســـتیدا قه واره ی ھه موو سیستمه سیاسیه کان به وه جیائه کرنه وه که یا دیمۆکراتی وه یان ئۆتۆکراتین، ھه ر جۆرکیش له م دوانه پناسه یه کی تایبه ت به خۆی ھه یه . به م

ھه ردووکیـــان ته نیا له الیه نکدا له یه کتـــر ئه چن، به وه ی که له پرۆســـه ی پۆنکردندا وه ک یه کن ( باشتروایه بگوترێ دوانه ن)، جا ئیتر شوازی ھه ر یه کک له و سیســـتمانه ھه رچۆنکیش بت. واته ھه موویان یا دیکتاتۆری وه یان دیمۆکراتین. ئیدی ته نیا به پی ئه و بنه مایه یه که چه مکـــی ناوچه ی خۆه مشـــی بوونی ھه یه . ئه م دوفاقیبوونه ش له ستره کچه ری سیستمه سیاسیه کاندا له سه ر بنه مای

بۆشاییه که که له نوان ھه ردوو جۆره که دایه .پاشـــتر سامان ڕه شید باســـی له جۆر و شوازی ھه سوکه وت له گه ڵ ناوچه ی خۆه مشی کرد به وه ی

ناوچه ی خۆه مشی به دوو شوه شیته ئه کرێ:ــ ھه وه شاندنه وه ی ناوچه ی خۆه مشی ــ به رجه سته کردنی ناوچه ی خۆه مشی

ناوچه ی خۆه مشـــی یا له ڕی پالندانداڕشتنه وه ناســـه ره کی سیســـتمکی دروســـتکردنی بـــۆ له ڕـــی وه یـــان ھه ئه وه شـــنرته وه ، خۆپۆنکردنکه وه یه کـــه دووالیه نه یه . له ڕـــی دروســـتکردنی سیســـتمکی نابنه ڕه تیه وه (واته : له ڕی سیستمه ناســـه ره کیه کانی دیمۆکراتیه وه ) کشـــه که ورده ورده ئه گوزرتـــه وه بـــۆ کاتکی تر. سیستمه سیاســـیه کانی ناوچه ی خۆه مشـــی به ھۆی کشان و خۆجیاکردنه وه یانه وه یانه له گه ڵ سیستمه کانی تردا (دیمۆکراتی و ئۆتۆکراتی) فراوان ئه بـــن. جا ئیتر ناوچه ی خۆه مشـــیش به جۆرێ ھه ئه وه شـــته وه ، که بتوان ھه لومه رجه کانـــی له نـــاو پرۆژه ی دیکه دا بتونتـــه وه ، له کۆتاییدا لکۆه وه ر ھه وی دا، تزه که له گه ڵ ھه لومه رجی

.نمی کوردستان بگونجستای ھه رئناســــنامه ی ڕۆشــــنبیریی کوردی له سیمینارکی دکتۆر ســــه روه ر

عه بدو داســـیمناره که ی د. ســـه روه ر عه بدوال (میوان لـــه شـــاری به رلینه وه) که تایبه ت بوو به (ناسنامه ی ڕۆشنبیریی کوردی و به شك له کشه کانی له ژر ھه ڕه شـــه و کاریگه ری ئـــه و وته ده ســـتکردانه ی کوردستانیان کۆلۆنیالکردووه)، تیایدا خاوه نبابه ت له ســـه ر ڕاڤه کردنی چه مکی ڕۆشـــنبری ڕاوه ستاو ھه وی ئه وه یدا له چوارچوه ی گرنگترین ئاســـته ناســـراوه کانیدا لکیبداته وه . کۆی پناســـه کان ئـــه وه ڕوون ده که تـــه وه که وا کولتوور چه مککـــه فره وانتـــره له دا ھنـــان و ئه فراندنه ئه ده بـــی و ھونـــه ری و ھزرییه کانـــدا ئه مه و خاوه ن بابـــه ت لره وه ھاته سه ر مه سه له ی ناسنامه و به شک له کشه کانی ناسنامه تیایدا ئه وه ی وه ده رخست که وا ناسنامه ڕاســـتنه ی ته نكه یان که سكه که خۆی جیای ده کاته وه له ڕگه ی چه ند خاســـییه تکیدا. یان زه اللتر ده ســـته یه که له و تایبه تمه ندیانـــه ی که ته نك یان که ســـك له ھاوشـــوه کانی جیا ده کاته وه به ڕادده یه ك که کاریگه ری ھه بت به سه ر ده سنیشـــانکردنی ئه و ڕوانگه و جیھانبینییه ی که له ڕگه یدا گوزارشـــت له خـــۆی ده کا و نیگاركی ده کشـــت بۆ دونیای ده ره وه . دواتر خاوه نبابه ت ھه وی ئه وه یدا له ســـه ر به شك له کشـــه کانی ڕۆشنبیریی کوردی له ژر ھه ڕه شه و کاریگه ری ئه و وته ده ستکردانه ی کوردستانیان کۆلۆنیالکردووه بوه ســـتت و یه که یه که باسیان لوه بکات و ئه وه ڕوون بکاته وه که وا له چه ندین خاه وه پکھاتووه وه ك کشـــه ی گه شه سه ندنی ڕۆشـــنبیری کوردی له ده ره وه ی یاسا و ڕسا مژووییه کانه وه ھه روه ھا کشه ی سستی یاده وه ری مژویی ڕۆشنبیری کورد و کشه ی تیگه یشتن له خودی چه مکی ڕۆشنبیری و کشه ی بپۆژه یی کارو چاالکییه کانی ڕۆشنبیری کورد که له بنه ره تدا له سه ر بنه مایه کی ڕه مه کییانه

دروســـت ده بت و ئه مه ش واده کات خه ســـه تکی ناده ســـگایی پوه دیاربت دوا جار چاالکییه کانی ڕۆشـــنبیری کوردی یان ڕه خنه ئامز نییه یانیش ڕه خنه ئامزکی شواوی لبه ده رده که وت. ئه مه و خاوه نبابه ت دواتر کشـــه ی ڕۆشـــنبیری کورد و ده سه ت ڕوون ده کاته وه که وا چه ند خاسییه تکی سه یری پوه دیاره وه ك ناسروشتی و ناھاوسه نگی پیوه ندی ڕۆشـــنبیری کورد به ده ســـه ته وه جگه له وه ی ڕۆشنبیری کورد به ھه ه له وه تناگات که وا ده بیت ئه و ده سه ت به ده ســـت بت یان رابه رك بت بۆ کۆمه ڵ زیاتر له وه ی ڕاڤه کارکی ده سه ت بت. ھه روه ھا ڕۆشـــنبیری کورد ھیـــچ نۆڕمکی ده ستنیشانکراو و پشنیارکراوی نییه بۆ ده سه ت ئه مه و چه ندین کشه ی دیکه دواتر ده رگای گفتوگۆ ســـه باره ت به بابه ته که کراوه و چه ند که سک له ئاماده بووان ھاتنه بواری گه نگه شه کردنی ناواخنی به نده کانی بابه ته که ی د. ســـه روه ر عه بدوـــال و ئه وش به پی کات و سات ھه وی ئه وه ی دا وه می یه که یه که یان بداته وه . سه میناره که ی خاوه ن بابه ت

له گفتوگۆکانیدا به گشـــتی به رده وام بوو و ئه مه ی جی باسه که وا که سانکی زۆر ئاماده ی سه میناره که

ببوون ودواتر به سه رکه وتوویی کۆتاییھات .مه ال به ختیار له ســــیمیناره که یدا له کشــــه ی دیموکراتــــی له

خۆرھه تی ناوه ڕاست ده دوێ..حه مه زیاد مه ولود

ھه ڤاڵ مه ال به ختیار به شـــوه یه کی گشـــتی و له رووی مژوییه وه به ره و پشـــچوونی دیموکراسی شی کرده وه و باسی گه شه ســـه ندن و چه سپاندنی دیموکراسی له وتانی ئه وروپا و ئه مریکا کرد و ئه و ئه و ئاسته نگانه شی خسته به ر باس که ھاتوونه ته گای پرۆســـه ی دیموکراســـی و له ئاینده شدا برئاسته نگ ناب چونکه دیموکراسییه ت پرۆسه یه کی دوورو درژه و کارلکی به رده وامـــی ھه یه له گه ڵ رووداوه کاندا. دواتر نموونه ی وتانی دراوسشی ھنایه وه که سه دان و ھه یانه ھه زاران ساه خاوه ن ده وه تن و که چی له دیموکراسییه تدا گه شه یه یان نه کردووه . دوای ئه وه به ڕزیان ھاته سه ر پرۆسه ی دیموکراسی له کوردستاندا که ھشتا ئه زموونه که ی له پارچه یه کی ھشـــتا نیوه رزگار نه بـــوودا دوو ده یه ی نه خایاندووه ، ناکـــرێ له و مه ودا کورته دا چاوه ڕی گۆڕانی مه زن و دیموکراسییه تی ھاوتای وتانی پیشـــکه وتوو بین. به م ئه وه ی ئه مۆ له ھه رمی کوردستاندا ھه یه ســـه ره تایه کی باشه بۆ گۆڕانی مه زن لـــه ناوچه که دا.. دواتر ھاته ســـه ر کرداره تیرۆریستییه که ی ١١ی سپتمبه ر و گوتی ئه م کرده وه تیرۆریستییه زه نگکی مه ترسیدار بوو بۆ سه ر دیموکراسییه ت و تیرۆریش که سه رچاوه که ی مه دواکه وتووه کانه به به داخراوه کان و رژ کۆمه سیسته می دیموکراسی چاره ســـه ر ناکرێ و به بسه رخستنی ئه م سیسته مه ناکرێ چاوه ڕی گۆڕانی گه وره بین. دواتر ھاته ســـه ر باسی بازاڕی ئازاد و کاریگه ری ئه م جۆره بازاڕه له ســـه ر پشوه چوونی سیسته می دیموکراسی و به تایبه ت ئه مۆ ھه رمی کوردستان ده روازه کانی خۆی به سه ر بازاڕی ئازاددا کردۆته وه و ئه مۆ ســـه دان کۆمپانیـــای تورکی و وتانی دیکه له کوردســـتاندا ســـه رقای پۆژه ی جۆراوجۆرن و ئه م کۆمپانیایانه پاپشتکی گه وره ی ئابووری کوردستانن و ھه ندێ جار بوونه ته ھۆی ره واندنه وه ی مه ترســـی گه وره له ســـه ر ھه رمـــی کوردستان، بۆ نموونه چه ند مانگک پش ئستا که تورکیا ده یویســـت ھرش بکاته سه ر ھه رمی کوردستان یه کک له و کۆسپانه ی که بوونه رگر له ئه نجامدانی ھرشه که بوونی کۆمپانیا تورکییه کان بوو له ھه رمی کوردستان، چونکه له ھه ر ھرشکی سه ربازی ده وه تی تورکیا خه ساره تکی گه وره به ر ئابووری تورکیاو کۆمپانیاکانیان ده که وت. ئینجا ھاته سه ر باسی ناوچه داباوو کشه له سه ره کانی ھه رمی کوردستان به تایبه ت کشه ی ھاتنی ھزی سه ربازی بۆ شاری خانه قین .. له کۆتایی باسی له ھه وستی سه رکردایه تی سیاسی کورستان کرد و گوتی سازش له سه ر ھیچ مه سه له یه کی گه له که مان ناکه ین.شـــایانی باســـه ســـه رئه نجامی بابه تی سیمیناره که بووه ھۆی سازبوونی گفتووگۆیه کی

گه رم له نوان ئاماده بووان و خاوه ن سیمیناردا. ئاینده ی ڕه وشی دیموکراتی له کوردستانی عراق

سه میناری تۆماس شمیدینگه رتۆماس شمیدینگه ر پســـپۆرکی نه مساوی یه و له بـــواری ئه نترۆپۆلۆگیای کولتووری و کۆمه یه تی ، ئســـتاکه خه ریکی لکۆینه وه یه که ده ربـــاره ی تکشکانی ده وه ت و نموونه ی عراق ، ئه م کاره ی

له سه ر داوای وه زاره تی پیشه سازی عراقه .شمیدینگه ر له کۆڕه که ی که درژه ی بابه ته که ی به ڕز

مــــه ال به ختیار بوو ، دووپاتی له ســــه ر گرنگی ئه و گۆڕانکاری یانه ی عراق و کوردســــتان کرده وه که بۆ مژوو جگای دیاری خۆی ده بت له گه ڵ ھه موو ئه و ڕه خنه و تبینیانه ی که له سه ر ئه زموونه که ھه یه .

ھه روه ھـــا ووتی له گه ڵ ئه و ھه موو خونـــه ی که ده ڕژت ده بت بزانین سه رکه وتن و ژرکه وتنه کانی شۆڕشـــی فه ره نســـی و شـــه پۆی ئش و ئازاری میلله تانی ئه و کاته ئازادی و دیموکراسی له جیھانی ئیمۆ دروست کرد ، مژوو ده بت به چاوی دواڕۆژ سه یر بکرێ نه ک ته نیا به جه ختکردنه سه ر الیه نه نگه تیفه کانی پرۆسه ی دیموکراسی له کوردسیتان

و عراق.له پاشـــتر باســـی له وه کرد که دیموکراســـی له کوردســـتان .په یوه ندی یه کی ڕاسته وخۆی ھه یه به

ڕه وشی گه شه سه ندنی دیموکراسی له عراق.ده رباره ی سه میناره که ی خاتوونی ئه مانی دکتۆر ھه نه کوشله ر

پۆفیسۆر خاتوو ھه نه کوشله ر له ژر ناوونیشانی کوردستان و جیۆبۆلیتیک:ئایا ئه وڕوپای وه ستاو له پاڵ ترکیا وه ستاو ده یباته وه؟ بابه تکی زۆر به پزی خسته ڕوو، شایانی باســـه خاتوو د.ھه نه

کوشله ر له ســـه ره تاوه سۆســـیۆلۆژی و سۆسیال ســـایکۆلۆژی له زانستگه ی ســـرجۆن ولیام له مۆنتریالـــی که نه دا ته واو کـــردووه . ئه وجا لـــه زانستگه ی ئازاد له به رلین دیپلۆمی سۆسیۆلۆژی له سه ر بابه تی ناســـنامه وه رگرتووه . دوای ئه وه زانستی پوبلیتیستیک (ڕۆژنامه وانی و ڕاگه یاندن) ی خوندو وه و دکتۆر نامه که ی له باره ی "بیروڕای گشـــتی" یه وه نووسیوه ، که له وه دا بابه تی له خۆ گه یشتنی کورد وه ک بیروڕای گشتی له باره ی باسی "ئمه " وه کردووه به نموونه بۆ لکۆینه وه که ی. دکتۆر نامه که ی به پله ی نایاب (امتیاز) نرخنراوه . ئه م دکتۆرنامه یه ئسته به شوه ی دیجیتال ئاماده ده کـــرێ و له ســـای ٢٠٠٩ دا به ھه موو خشـــته و ژمـــرکاری و به گه نامه کانه وه که بۆ ئـــه م کاره به کارھنراون، ده خرته به رده م ئه وانه ی ئاره زووی

ئه م باسه یان ھه یه . ھه نه کوشـــله ر، پاش ته واو کردنـــی خوندن، وه ک ڕۆژنامه وانکی زانســـت بۆگه لـــک ده زگه ی ڕادیۆ له ئه مانیاو ده ره وی ئه مانیا کاریکردووه و جاروباریش ئه و باســـانه ی پشکشکردوه کردووه که پیوه ندیان به کـــوردو کوردســـتانه وه ھه یه . گه لک سه فه ری ڕۆژنامه وانی بۆ سود و فه ڕه نساو به ریتانیاو ئه مریکاو که نه داو وتی سۆڤتی کۆن و ڕووســـیا کردووه ، که له ڕووسیا ماوه یه ک زمانی ڕووسیشـــی خوندووه . له م وتانه شـــدا گه لک وتووژی ڕۆژنامه وانی له گه ڵ ئه و کوردانه دا کردووه

که له م وتانه ده ژین.له ســـای ٢٠٠٢ دا ســـه فه رکی ڕۆژنامه وانـــی به ڕۆژئاوای کوردستاندا کردووه ، له وکاته وه خه ریکی نووســـینی په رتۆککی گه وره یه له ســـه ر کـــورد، به تایبه تی ڕووداوه کانی ســـانی نه وه ده کان زۆر به تروته سه لی خراونه ته به رچاو، کورته ی ئه و

.په رتۆکه ئیستا به ره و ته واو بوون ده چشایانی گوتنه ئه م ســـه میناره به زمانی ئه مانی پشـــکه ش کـــرا و ما مۆســـتا جه مال نه بـــه ز بۆ ئاماده بـــووان ده یکرد به کوردی. د.ھه نه کوشـــله ر له میانی سه میناره که یدا ئه وه ی خســـته ڕوو که وا کورده کان، ئه گه رچی به ســـه ر چه نـــد ده وه تکدا دابه شکراون، به م له نیشتمانه سه ره کیه که یاندا که کوردســـتانه ، ھنده کش و قورساییان ھه یه ، که توانیویانه له ســـه ته ی بیسته میشـــدا شونی نوه ڕاســـت که تایبه تکارکی خۆیانه ڕابگرن. به چاوپۆشـــین له ســـه رده می ڕکخســـتنه وه ی نوێ که ھشـــتا ته واو نه بووه ، ســـه ته ی بیســـته می کوردوکوردســـتان له الیه ن کارکـــردی دوو که ش و ھه وای گـــه وره بیاری له ســـه ر دراوه . ئه مه ش له پشدا، به پۆســـه ی دابه شکردنی کوردستان له سای ١٩١٨ دا له بریست – لیتۆڤیسک ده ستیپکرد و درژه یکشا تا ١٩٤٦، ئه وجا دژبه ری دوو بلۆکه که ڕۆژھـــه ت / ڕۆژئاوا، که له وه دا به به ســـتنه وه ی ترکیا به ده زگه ی به رگریی بلۆکـــی ڕۆژئاوا، واته "ناتۆ" وه له سای ١٩٥٩دا، زۆر گران که وت له سه ر کورد. ترکیا، زتر له ھه موو ئه و ده وه تانه ی که کوردستانیان له خۆیان دابه شکردووه ، له ماوه ی سانی جه نگی ســـارددا، به ھه موو جۆره چه ککی قورس ره ختکرا. پاش به ستنی په یمانی ھه لسنکی لـــه ١٩٧٥دا، به ره بـــه ره چه کداماین له نـــوان بلۆکه کاندا ده ســـتیپکرد، له گه ڵ ئه وه شـــدا، نه ترکیا و نه ئه و ده وه تانه ی دیکه که کوردستانیان له خۆیان دابه شکردووه گوشـــاریان له سه ر کورد بۆ تواندنه وه یان، خاونه کـــرده وه . به پچه وانه ی ئـــه وه وه ، بارودۆخه کان بۆ کورد تونـــدو تیژ تر بوون. خۆ که عراق له حه فتانـــدا دانی به وه دا نا

که زمانی کوردی ببته زمانی خوندن و ته نانه ت له زانستگه شـــدا به کاربھنرێ، ئه وه ھی ئه وه بوو که کورده کانی عراق سانکی دوورودرژ به ھزی چه ک و قوربانیه کی زۆر ئه وه یان وه ده ست ھینابو. ئه گه رنـــا مافی بریاری ڕامیاری بۆ چاره نووســـی کورد، ته نانه ت له شوه ی ئۆتۆنۆمیه کی ته واودا، به گشـــتی نه درا به کورد، نه ک ته ن لـــه عراق، به کو له ئرانیشـــدا، که له وێ کـــورد له ١٩٧٨ / ١٩٧٩ دا بۆ گه یشتن به و ئامانجه له شۆڕشی ئراندا به شـــداریانکرد. ماوه ی ده ســـاڵ پش بانـــه وه ی "جه نگی ســـارد" که له وته پشـــکه وتووه کاندا، وه ک "که شـــی به فرتونه ره وه " له قه ـــه م ده درا، له ڕۆژھه تی نزیک و نوه ڕاستدا به شه ڕو پکدادان برایه ســـه ر. جه نگی عراق و ئـــران ١٩٨٠- ١٩٨٨ به شی زۆری له کوردستاندا برا به ڕوه و ، ھه ر له و جه نگه دا گه لکـــوژی له کورد کرا، ته نانه ت چه کی کیمیاییش به کارھنـــرا. ھه ر له و سه رده مه شـــدا بوو که ناکۆکی نوان کۆماری ئیســـالمی ئران و ئیســـرائیل ده ســـتیپکرد و ھه تا ئه وڕۆش درژه ی ھه یه و، بووش به ھۆی بزواندنی جیھانی ئیســـالم پتر له ھه موو دۆزکی دی، به تایبه تی پتر له دۆزی به زۆر دابه شکردنی کوردستان و به زۆر ڕاگرتنی ئه و

دابه شکاریه . ئه م سه میناره چه قی قورسایی خۆی ده خاته سه ر سیه مین سه ردمی ڕکخستنی نوێ. ئه م سه رده مه له مانگی دوازده ی ١٩٩٠ دا ده ستی پکرد، کاتک به ر له ھه وه شانه وه ی یه کتی سۆڤت، ئه و ده وه تانه ی به شدارن له KSZE دا ( له الیه نی ناتۆوه : ئه مریکا، که نـــه دا، ئه وڕوپای ڕۆژئاواو ترکیا و ، له الیه نی په یمانی وارشـــۆوه : یه کتی ســـۆڤت وئه وڕوپای ڕۆژھه ت) له پاریس به یه کگه یشتن و لکترازانی ئه وروپایان به کۆتاییھاتوو داناو به "ڕیکه وتننامه ی پاریس" بنه ڕه تکی ھاوبه شـــیان ھنایه دی که له الیه ن ھه موو ئه و ده وه تانه وه په ســـه ند کـــرا که له ئه نجامی ھه وه شانه وه ی یه کتی ســـۆڤته وه دروســـتبوون و، له نو ئه وانه دا ئه و ده وه تانه ی له ئه وڕوپاو نوه راســـتی ئاســـیا. به وه ش ئـــه و ده وه تانه به نی دابینکردنی مافی مرۆڤ و ئازادیه

بنچینه ییه کانیان به گه له کانی خۆیان دا.جارێ ئاشکرا نیه ، سه رده می ڕکخستنی نوێ به چ شوه یه ک ده ب . ئایا ئه و ده وه تانه ی پاش ١٩٩٠ دامه زران به ڕاســـتی ھه وی ئه وجۆره دیموکراتیه ده ده ن که شایسته ی نرخی ئه و نوه ن، یان ئه وه ی ده چن ترکیا ده که نـــه نموونه یه ک بۆ خۆیان، ئه و ترکیایه ی که ھه تا ئه وڕۆش، نه ک ھه ر ڕێ له ١٥-١٨ ملیۆن که س ده گرێ به زمانی دایکیان بخونن، به کو ڕێ ناداپیان نوی کوردی له منداه کانیان بنن. ئه وجا ئه م پرســـیاره دته پشـــه وه : ئایا "ڕۆژئاوای کۆن" بزار ناب له ھه وســـتی دژ به کـــوردی ده وه تی ترکیا، که له وانه یـــه ترکیا له یه کتی ئه وروپادا وه ربگرێ ب ئه وه ی ھیچ شتک بۆ پاراســـتنی ناســـنامه ی کوردی له م ده وه ته دا بکرێ؟ له م وته ی سه ر ته نگه ی بۆسفۆر- وه ک له

گورجستان- ده نگی ئه وه به رز ده بته وه کـــه ترکیـــا ده یه وێ، پـــاش ئـــه وه ی وتووـــژه فه رمیه کان له ٢٠٠٥دا ده ســـپکران، ببته ئه ندام ،

گورجستانیشده یه وێ ببته پاوراو بۆ ئه ندامه تی. که کورده کان له کوردســـتانی ترکیا له نه ته وه کانـــدا دووچاری ڕاوه دوونـــان و ده ربه ده رکردن بوون و ئســـته ش ھـــه روان، ئه وه ڕاســـتیه که به ھۆی بریاره کانـــی دادگه ی مافـــی مرۆڤی ئه وروپاوه زانـــراوه و وه ک به گه نامـــه تۆمارکراوه و الیه نی به رپرســـیاریش ناسراوه و دیاره . ده کرێ ئه مه ش ئه و ھۆیه ب بۆ ســـه مینه وه له وه ی ترکیا بخه نه نو خۆیانه وه و جارێ بریاره که دوابخه ن و چه ند ئـــه و بیاره ش دوابخرێ، ئه مه نده ش شـــمانه (احتمـــال)ی ئه وه خۆی ده ســـه لمن که ئه وروپاییـــه کان ده یانه وێ چاوه ڕوان بکه ن، تا کشـــه ی کوردی ترکیا خۆی

.چاره سه رده بئه و به یه کدادانه ی له نوه ڕاســـتی مانگی ئابدا له نوان ڕووسیاو گورجســـتاندا ده نگی دایه وه ، بوو به ھۆی ئه وه ی نیوه رۆکی کشـــه که له شونکی نزیکی نیشتمانی سه ره کی کورد بخرته به رچاو. ئه وجا ئستا کشه که ئه گه ر کشه ی ئه بخازه کان ب، یان کشه ی ئۆســـته کانی باشوور ب، یان کشه ی کوردب، ئه وا دیاره ئه و پرسیارانه ی ده بنه بزواندنی کشه که ، ھه موویان وه ک یه کن. ئه وه ش ئه مه یه : ئایا ئـــه و گه النه ی که وه ک"که مایه تـــی" ده درنـــه قه ه م، تا چ ھه ندازه یه ک ده توانن له نو ئـــه و ده وه تانه دا که بوونه ته خاوه ن مـــاڵ داوای مافه کانیان بکه ن؟ ک ده یانپارزێ، ئه گه ر ده وه تی خاوه ن ماڵ فه رمانی سه رشانی خۆی به ج ھنا، یـــان لـــه وه ش خراپتر، ده ســـترژی کرده ســـه ر مافه کانیان؟ ھه رچی چۆنک ب، ئه وا، ڕووســـیا چاوه ڕوانی نه کـــرد، تا ئه م کۆمه ه کشـــه یه به شوه یه کی دیپلۆماسی-ڕامیاری چاره سه ر ده کرێ، به کـــو به شـــوه یه کی په الوڕک(مـــوازی) چه کی به کارھنا و ئه بخازستان و باشووری ئوستستان کورت و کوڵ وه ک ده وه تی سه ربه خۆناس. ئه مه ش ھه روه ک کۆســـۆڤۆومۆنتۆنیگرۆ وایه که له الیه ن به ره ی ئه والوه دان به سه ربه خۆییاندا نرا. ھه روه ھا وه ک باکـــووری قوبرس که له ســـای ١٩٧٤ه وه له الیه ن ترکیاوه وه ک ده وه ت دانیپدانراوه . به م بۆ گه یشتن به شتکی وه ک ئه وه ڕێ به کورد نه دراوه .

سیمینارەكانی خانی كوردستان ل شستمین پشانگای كتبی نودەوتی ل فرانكفۆرت

ھن كۆشلرو كاكۆو د. جمال نبزسامان رەشیدسالم جاسممال بختیار

رەوەند

٢٠٠٨

/١١/

٨ می

وەدو

ی رین

تشی

(١٠٦

ە (ار

ژمدی

ور ك

٢ی٧٠

٨ نی

زاڕ

گ

17

ئا: رەوەندپشـــانگای فرانکفورت رۆژبـــه رۆژ زیاتر رووی به جیھانی بوونی له ســـه ر زاڵ ده بـــ و یه ککه له گه وره ترین ناوه نده کانـــی ئه نجامدانی کاری

بازرگانی له بواری مدیا و کتب و چاپکردن دا.فرانکفورت مژوویه کی درین و پ له سه روه ری ھه یـــه له بواری کتـــب و چاپکردنی کتـــب له سه ره تای سه ده ی پانزه ھه م پاش ئه وه ی یۆھانز گۆتنبرگ له شـــاری ماینز ده زگای چاپکردنی مۆدرنـــی داھنا ، چه ند ســـاک پاشـــتر له دووری چه ند کیلۆمه ترک له شـــاری فرانکفورت بۆ یه که مین جار پشـــانگای کتبـــی فرانکفورت

Buchmesse Frankfurter کرایه وه .تا ســـه ده ی ١٧ ه میـــن گرینگی پشـــانگاکه له فرانکفـــورت مایـــه وه به و پ یـــه ی ئه م شـــاره ناوه ڕاســـتی ئه وروپـــا ده گرتـــه وه و بنکه یه کی

ڕۆشنبیری گرینگی ئه و کاته بووه و له به ر چه ندین ھۆکاری کولتوری و کشـــه و ڕكبه ڕکی سیاسیه کان و ڕۆشنبیران له سه ده ی ١٨ یه م ئه و بنکه یه گواســـترایه وه بۆ شاری الیبزیگ ئه وکاته ؛ شاری الیپزیگ له سه ره تاکانی چه رخی

ھه ژده ھه م ئه م رۆه ی له فرانکفورت وه رگرت، پاش شکانی ئه مانیا له جه نگی جیھانی دووه م و داگیرکردنی له الیه ن ھاوپه یمانانه وه ,پشانگای کتبی فرانکفـــورت جارکی تر زیندووکرایه وه له بـــه رواری ١٨ تاکو ٢٣ ی ئه یلولی ١٩٤٩ یه که مین پشـــانگای کتب له پاش جه نگ کرایه وه ، ئه و رووداوه گرنگه له کســـای پاول ئه نجام درا که گرنگی یه کی مژوویی ئجگار زۆری ھه یه له به ر ئه وه ی له وێ بۆ یه که مه مین جار په رله مانی ئازادی

نونه رانی میلله تی ئه مانیا له ١٨٤٨ کۆبۆوه .چـــاپ ده زگای پشـــانگای ١٩٤٩،دا ٢٠٥ لـــه وبوکردنـــه وه ی ئه مانی به شـــداریان تدا کرد که زیاتر لـــه ده ھه زار کتبیان تدا پشـــکه ش کرا و١٤٠٠٠ که س ســـه ردانی پشـــانگایان کرد، ئه م ژماره یه له ســـای ٢٠٠٥ واته ٥٦ ساڵ پاشتر گه یشته ٧٢٣٣ ده زگای چاپی ئه مانی و بگانه و ٣٨٠٠٠٠ کتب کـــه ١٠٠٠٠٠یان کتبی نوێ بوو، به به شـــداری ٢٨٤٨٣٨ که س ، سای ١٩٥٠ بۆ جاری یه که م ده زگای چاپی غه یره ئه مانیش به شداریان

تداکرد.ساڵ به ساڵ پشانگاکه فروانتر و گه وره تر خۆی نیشـــان ده دا ، ســـای ١٩٦٤ کۆمه ه ی بۆرسه ی بوکه ره وانـــی کتبـــی ئه مـــان کۆمپانیه یه کی تایبه تیان دامه زراند بۆ ئه نجـــام دانی کاره کانی پشانگاو نونه رایه تی کردنی کتبی ئه مانی له ده ره وه ،ئه مانیا ئستاکه له ڕگای پشانگای کتبی فرانکفورت به شـــوه یه کی فراوان وچ له ٣٠ پشانگای جیھانی گه وره و ناسراو به شداری

ده کا. ســـانه له ده وروبه ری کاره کانی پشـــانگای فرانکفورت زیاتر له دوو ھـــه زار ٢٠٠٠ چاکی و

سیمیناری جۆراجۆری تدا ئه نجام ده درێ.ئه م پشانگایه ئستا گه وره ترین پشانگای کتبه له جیھان و فراوانترین و مه زنترین ســـه نته ری میدیا و کتب و رۆشـــنبیری یه لـــه جیھان دا ، ئه مان به ئۆلۆمپیادی رۆشنبیری ناو ده به ن جا چ له بـــه ر زۆری چاکی یه کان یان له به ر گرنگی مژوویی و سیاســـی یاخود له بـــه ر مه زنی ئه و

مامه ه بازرگانیانه ی که له وێ ئه نجام ده درێ.. ســـای دووه م واته ســـای ١٩٥٠ و له دوومین خولی پشـــانگا ، یه کتی چاپ وکتبفرۆشانی ئه مان بیاریان دا که خه تی ئاشـــتی ســـانه پشکه ش بکه نه که سک یا ده زگایه کی رۆشنبیری و کۆمه یه تـــی که خزمه تی ئاشـــتی و به یـــه ک گه یشـــتنی میلله تان و له یه کتر نزیکبوونه وه یان کردبت،به ھای خه ته کـــه ٢٥,٠٠٠ یۆرۆیه و به گرنگترین خه تی رۆشـــنبیری لـــه ئه مانیا له قه ه م ده درێ. تا ئستا ئه و ڕوڕه سمه به رده وامه سانه پشـــکه ش کردنی خه ته که له کلسای

پاول ئه نجام ده درێ.١٩٥٠: ماکس تاو، نووسه ری ئه مانی.

١٩٥١: ئه لبرت شـــڤايتزر، پزیشک و نووسه ری ناسراو که سای پاشتر بوو به خاوه نی خه تی

نۆبل.١٩٥٢: رۆمانۆ گواردینی.

١٩٥٣: مارتين بوبه ر، فه یله سوف و مژوونووسی جوله که ی نه مساوی.

١٩٥٤: کارل یاکۆب بورکھارت.١٩٥٥: ھرمـــان ھسه،نووســـه ر و شـــاعیری

ئه مانی.١٩٥٦: راینھۆلد شنایده ر.

١٩٥٧: سۆرنتۆن وايلدر، نووسه ری ئه مریکایی.١٩٥٨: کارل ياسپرس، فه یله سوفی ئه مانی.

١٩٥٩: تیۆدۆر ھۆیس.ده زگای گۆالنچ،خـــاوه ن ڤيکتـــۆر :١٩٦٠

بوکردنه وه ی کتبی ئینگلیزی.رادھاکريشنان،مامۆســـتای ســـارڤپالی :١٩٦١

فه لسه فه و سه رۆک کۆماری ھیند.١٩٦٢: پاول تیلیچ.

١٩٦٣: کارل فریدریش فۆن ڤایتسئکه ر.

.ل مارس١٩٦٤: گابری١٩٦٥: نللی ساشس.

١٩٦٦: ئۆگۆستین بیا له گه ڵ ویسر ھوفت.١٩٦٧: ئرنست بلۆخ، فه یله سوفی ئه مانی.

١٩٦٨: لیۆپۆلد سدار سنگۆر، سه رۆک کۆماری سه نیگال.

١٩٦٩: ئه لکسانده ر میچالیچ.١٩٧٠: ئالڤا میردال له گه ڵ گونار میردال.

١٩٧١: ماریۆن گرفین دۆنھۆف.١٩٧٢: يانوش کورجاک ، پزیشـــکی پۆله ندی که له کاتی ھه وڵ و کۆششـــی بۆ رزگارکردنی سه دان مندای جوله که له ســـای ١٩٤٢ گیانی خۆی له

ده ست دا.١٩٧٣: رۆما کلوپ که یانه یه کی ناسراوی جیھانی یه بۆ یارمه تی کۆمه ی مرۆڤایه تی و پشتگیری کردنی

میلله تان و به رقه رارکردنی ئاشتی له جیھاندا.١٩٧٤: فررێ رۆجه ر.

١٩٧٥: ئه لفرد گرۆسه ر.١٩٧٦: ماکس فريش، نووسه ری سویسری.

١٩٧٧: لیشیک کۆالکۆفســـکی، ڕۆشنبیر و زانای پۆله ندی.

١٩٧٨: ئاستريد ليندگرین،نووسه ری به ناوبانگی سویدی که چیرۆک و رۆمانه کانی له چوار ده وری زه وی بوبۆته وه و جگای به خشـــینی خۆشی و

ئه ندشه بوو بۆ ملیۆنه ھا منداڵ.١٩٧٩: يه ھودی منۆھين، ڤيۆلین ژه نی ئه مریکی.

١٩٨٠: ئرنستۆ کاردینال شاعیر و قه شه و وه زیری رؤشنبیری له نیکاراگوا.

١٩٨١: لڤ کۆپلڤ ، نووسه ری روسی که دژ به حکومه تی کۆمۆنیستی یه کتی سۆڤیه ت بوو دواتر

له ئه مانیا ژیا.١٩٨٢: گیۆرگ کنان.

١٩٨٣: مانس سپربه ر.١٩٨٤: ئۆکتاڤیۆ باز ، نووســـه ری مه کسیکی که

پاشتر خه تی نۆبلی وه رگرت.١٩٨٥: تدی کۆلک.

١٩٨٦: ڤالدیسالڤ بارۆتۆسزفسکی.١٩٨٧: ھانز یۆناس.

١٩٨٨: سیگفرید لنز.١٩٨٩: ڤاســـالڤ ھاڤل نووســـه ر و شانۆنووسی چیکی که بوو به سه رۆک کۆماری چیک و پاشتر

خه تی نۆبلی وه رگرت.نووســـه ری و دســـوس،وه رگر کارل :١٩٩٠

پۆلۆنی.١٩٩١: گیۆرگی کۆنراد.

١٩٩٢: ئامۆز ئۆز.١٩٩٣: فریدریش شۆرلمه ر.

١٩٩٤: خۆرخه سمپرون، نووسه ری ئیسپانيايی و وه زيری رۆشنبیری (له نوان ١٩٨٨تاکو ١٩٩١).

و رۆژھه تنـــاس شـــیمل ئانامـــاری :١٩٩٥ئیسالمناسی ئه مانی.

١٩٩٦: ماريو ڤارگاس ليۆسا، نووسه ری پیرۆیی.١٩٩٧: يه شـــار که مال، نووســـه ری به ناوبانگی

کورد.

١٩٩٨: مارتین ڤالزه ر.١٩٩٠: فریتز شترن.

٢٠٠٠: ئاسیا جه بار، ژنه نووسه ری جه زایری.٢٠٠١: يۆرگـــن ھابه رماس، فه یله ســـوف و زانای

کۆمه ناسی ئه مان.٢٠٠٢: چينوا ئه چبه نووسه ری نجیری.

٢٠٠٣: سوزان زۆنتاگ، نووسه ری ئه مریکی.٢٠٠٤: پيته ر ئسته رھازی، نووسه ری ھه نگاری.

٢٠٠٥: نووســـه ری به ناوبانگی تـــورک ئۆرھان په موک ، په مۆک ســـای ٢٠٠٦ خه تـــی ئه ده بی

نۆبلیشی وه رگرت.٢٠٠٦: زانای کۆمه ناسی ئه مانی ڤۆلف لپنیز.

ســـاول ئیســـرائیلی :مژوونووســـی ٢٠٠٧فریدلنده ر.

٢٠٠٨ ھونه رمه ندی شوه کار ئه نسلم کیفه ر میوانی سانه ی پشانگا

ھه روه ھـــا یه کك له کاره کانی ئه م پشـــانگایه ســـانه ووتک یان بابه تک ده بتـــه میوانی پشـــانگا و چاکـــی وکاره کان زۆربه یـــان له ده وری ئه و ووته یـــان ئه و بابه ته ده خولنه وه و میدیای ئه مانی وئه وروپی چاو ده خه نه ســـه ر شوه ی به شـــداربوون و ده ورو کارتکردنی ئه و به شداری یه له به ھزکردنی په یوه ندی ڕۆشنبیری و ده رخســـتنی رووی گه شی ئه و ووته له جۆری

به رھه مه رۆشنبیری یه کانیدا.مژوی به شداری کوردستان له پشانگای کتبی فرانکفورت

ناوه ندی رۆشـــنبیری کوردی ئه مانی پشنیاری به شـــداری کردن کرد بۆ وه زاره تی رؤشـــنبیری

له پشـــانگه ی ســـای ٢٠٠٤ ، بۆ ئه م مه به سته په یوه ندیمان به وه زیری رۆشنبیری فه تاح زاخۆیی کرد که ره زامه ندی بۆ به شداری کردن له م چاکی رۆشـــنبیری یه نیشـــان دا ،و له دواییدا وپاش ئه وه ی پۆژه ی چۆنیه تی به شداریکردن پشکه ش به حکومه ت کرا دکتۆر به رھه م ساح و پاشانیش عومه ر فه تـــاح ئاماده یی حکومه تـــی ھه رمیان نیشـــان دا بۆ به رزکردنه وه ی ئای کوردســـتان له ته ک ئای میلله تانی تر و به شـــداری کردنی کتبی کوردی له گه وره ترین مه یدانی رۆشنبیری

له جیھان.به شداری ٢٠٠٤ به شداری راسته وخۆی ده زگاکانی رۆشـــنبیری کوردی بـــوو که له کوردســـتانه وه ھاتبوون و له ھه مـــان کاتدا به شـــداری فه رمی حکومه تـــی ھه رـــم بوو له رـــگای وه زاره تـــی ڕۆشنبیری و ناوه ندی رۆشنبیری کوردی ئه مانی ، جگـــه لـــه وه ی ژماره ی ئـــه و کتبانه ی کـــه به شداریان کرد ژماره یه کی ئجگار زۆر بوون که تا ئه و کاته له ھیچ چاکی یه کی ڕۆشـــنبیری له

ئه ورپادا به م شوه یه نیشان نه درابوو.٢٠٠٤ – ٢٠٠٥ زانیاری و چاکی

سای ٢٠٠٤ زیاتر له ٧٠٠ کتبی کوردی به شداریان کرد له ســـتاندی (خانه )کوردی له پشانگاکه ، ژماره یه کی زۆری نووســـه ران و ئه ده ب دۆستان ئاماده ی رۆژانی پشـــانگه که بـــوون ، وه زیری رۆشـــنبیری فه تـــاح زاخۆیـــی و به ڕوه بـــه ری

راگه یاندن له وه زاره ت ھه گـــورد عه بدولوه ھاب ئاماده ی س رۆژی دوایی کاره کان وچاکیه کانی

ستاندی کوردی بوون.بۆ یه که مین جار ئه و پشـــانگایه ده بته مه زاری ســـه ردانی عاشقانی ووشه و کتبی کوردی و ئه و ژمـــاره زۆره له کورد به خۆی ده بین که په رۆش بـــوون بوو ئه و که ش و ھه وا کوردانه یه و بینینی

ئای کوردستان له ته ک ئای میلله تانی تر.ئه و ده زگایانه ی که له سای ٢٠٠٤ به شداریان کرد

بریتی بوون له :ده زگای ســـه رده م ، ده زگای چاپ وبوکردنه وه له وه زاره تی رۆشـــنبیری ، خانه ی وه رگران له وه زاره تی ڕۆشـــنبیری ، شـــاره وانی سلمانی ، ده زگای راگه یاندنی یه کتی نیشتمانی کوردستان ، مه کته بی رکخراوه دیموکراسییه کان ، چاپخانه ی ره نج ، ناوه ندی لکۆینه وه ی کـــوردی له بۆن (ئه مانیـــا) ، ده زگای ھاڤیبوون لـــه به رلین ،

یه کتی ژنانی کوردستان ، شاره وانی سلمانی.جگه له به شداری چه ندین نووسه ر که راسته وخۆ کتبه کانیـــان ھنایـــه پشـــانگا و به شـــداری

ستانده که یان کرد.ئه وه ی سه رنجی رکخه رانی خانه ی کوردستان بوو له م پشانگایه گرنگی دانی ده زگاکانی رۆشنبیری له ئه وروپا و ئه مه ریـــکا و ووته عه ره بی یه کان به به شداری کوردستان ودروستکردنی په یوه ندی رۆشنبیری به مه به ســـتی زیاتر ئاگاداربوون له باری رۆشـــنبیری له کوردســـتان، به شکی ئه و ده زگایانه که ســـه ردانی ســـتاندی کوردیان کرد

له چه ندین دانیشـــتنی جیاجیادا کـــه له رۆژانی پشانگاکه دا ئه نجام درا باس له پرۆژه ی ھاوبه ش

و ھاوکاری زیاتر کرا ، به شکی ئه و ده زگایانه :به شی بوکردنه وه ی دیبلۆماســـی له وه زاره تی ده ره وه ی ئه مه ریـــکا ،کتبخانـــه ی چه ندیـــن په رله مانی ئه وروپی ، کتبخانه ی زانکۆی برکلی له لۆس ئه نگلس ، کتبخانه ی ئه مانی تایبه ت بـــه بواره کانی لکۆینه وه ی رۆژھه تناســـی ، چه ندین ده زگای چاپ وبوکردنه وه به مه به ستی

ئه نجامدانی چاکی و پرۆژه ی ھاوبه ش.جگه له سه ردانی عه مرو موسا له یه که مین رۆژی کردنه وه ی پشـــانگا بۆ خانه ی کتبی کوردستان و داواکردنی له رۆژنامه نووســـان کرد بۆ ئه وه ی له گه ی بنه ناو ســـتانده که و ( پخۆشـــحای خۆی ده ربی به به شـــداری کوردی و بینینی ئه و ژماره زۆره له کتبی کوردی که له پشانگایه کی وه ک فرانکفـــورت خـــۆی ده نون ولـــه وه می رۆژنامه نووســـکی کورد که ده رباره ی په یوه ندی کـــوردی عه ره بی ووتـــی : ھه موومان به یـــه ک که شـــتی له ئاو ده ده ین ،یان ھه موومان ده گه ینه که ناری ئاســـووده یی یان ھه موومان ده خنکین ) ، ئه م ســـه ردانه بووه ھۆی دروستبوونی مقۆمقۆ له نوان رۆژنامه نووســـانه عه ره به کان که چۆن عه مرو موسا دته خانه ی کوردســـتان و له ژر ئای کوردســـتان باس له کتیبی کوردی ده کات ، ئـــه وه بووه ھـــۆی ئه وه ی لـــه ھیچ کام لـــه

ریپۆرتاژه ته له فزیۆنیه عه ره بییه کان ئه م به شه له ســـه ردانه که ی عه مروموسا تیا نیشـــان نه درا

وباسی لوه نه کرا.دوابه دوای پشـــانگاکه چه ندین کـــۆڕ ده رباره ی پشـــانگاکه و به شـــداری کوردی تیایدا وباری رۆشـــنبیری له کوردستان له شاره کانی مانھایم

وبۆن و به رلین ئه نجام درا.سای ٢٠٠٥ و به سوودوه رگرتن له به شداربوونی سای پشوو ، ستانده که فراوانتر کرا و شوه ی پشکه شکردنی کتبه کان و جۆری کتبه کان زۆر گۆرانکاری تیا کرا، بۆ نموونه ھه وڵ درا له رووی ھونه ری یه وه و به ســـوود وه رگرتن له چـــاو و ده ستنه خشینی ھونه رمه ندی کورد حه مه به ھادین شـــوه ی خانه که جۆرکی تر خـــۆی بنون و نه ک ته نیا له الی کـــورده کان به کو بۆ ئه مان وئه وروپی و ئه مه ریکیه کانیش جگای وه ستان و

سه یرکردن بوو.ھه روه ھا کتبکی زۆر ده رباره ی مژوو و ئه ده بی کوردی به زمانی ئینگلیزی و به خۆڕایی پشکه ش به ھه موو ئه و که سانه کرا که داوای زانیاری بوون ده رباره ی کوردســـتان، جگه لـــه بوکردنه وه ی ژماره یه کی زۆری پۆســـته ری ونـــه و خه ریته ی کوردســـتان و کتبی تایبه ت به کاره ســـاته کانی

ئه نفال وھه ه بجه به زمانی ئینگلیزی.له رۆژانی ســـیه می پشـــانگاکه ولـــه کۆڕکی رۆژنامه نووسی دا نووســـه ر و رۆژنامه نووس و فیردناند ھنه بیشله ر نه مساوی کۆنه دیپلۆماتی پشـــکه ش به خونه ران و رۆژنامووسان کرا که تیایدا باسی له کتبه به نرخه که ی خۆی ( کورده کان Die Kurden) کرد و به شـــکی له تیۆری خۆی ده باره ی سه رچاوه ی په رتبوونی میلله تانی ھیندۆ ئه وروپی که به رای ھنه بیشله ر وایه ئه و جگایه له ئاســـیای ناوه راســـت نییه ھه روه کو به شکی زۆری زانایانی ئه و بواره تا ئه و دواییه باوه ڕیان پ ھه بوو، به کو ئه و جگایه کوردستانه و کورد له ھیچ ئاخ و جیگایه کی تر نه ھاتۆته کوردستان به کو میلله تکه ھه زاران ساه له سه ر ئه و خاکه ده ژی و یه ککه له کۆنترین میلله تانی سه ر زه وی که تا ئستاکه مابت وبه شـــی زۆری میلله تانی ھیندۆ ئه وروپی له کوردستانه وه کۆچیان کردووه

بۆ ھیند و ئه وروپا.شایانی باسه چه ندین پسپۆر و نووسه ری کورد ھاوکاری ھنه بیشـــله ر بوون له نووسینی چه ند به شـــکی کتبه که ی، دکتۆر که مال فوئاد به شی ئه ده بی و رزگار خۆشناو به شی مۆسیقا و فاتمه

خانه قا به شی که له پووریان نووسیوه .له دوارۆژی پشانگا به ڕز شخ محه مه د سۆه یی کۆڕکی تایبه ت به کار و چاکیه کانی وه زاره تی رۆشنبیری له سای رابردوو پشکه ش به دۆستانی

ئه ده ب ورۆشنبیری و رۆژنامه نوسسان کردخه ککـــی زۆر لـــه نونه رانـــی ده زگا و الیه نه ڕۆســـنبیری یه کان ئاماده وبه شـــداری رۆژه کانی پشانگایان کرد، به شکیشان ( ده زگای به درخان و سه نته ری لکۆینه وه ی ستراتیژی کوردستان ) به ھۆی دره نگ وه مدانه وه ی سه فاره تی ئه مانی بـــۆ داوای ڤیزاکانیان ھاتن و به شـــداربوونیان

نه ھاته دی.٢٠٠٦ و ھه نگاوکی تریش به ره و پشه وه

سای ٢٠٠٦ و پاش یه کگرتنه وه ی ھه ردوو حکومه ت ، توانرا بۆ یه که مین جار به شـــی زۆری ده زگا و ناوه نده کانی بوکردنه وه به شـــداری پشانگای فرانکفورت بکه ن و له کاره کانی رۆژانی پشانگاش بـــه ھـــاوکاری ئه ندامانی ناوه ندی ڕۆشـــنبیری ;به ڕزان نونه رانی وه زاره تی رۆشنبیری خاتوو ئه ماس خان و ھونه رمه ندی گه وره ی کورد عه لی مه نده الوی کاره کانی به ســـه رکه وتوویی ئه نجام

دا.بۆ به شـــداربوونی ســـای ٢٠٠٧ له ژمـــاره ی ٨٦ رۆژنامه ی به درخان ریپۆرتاژکی تروته ســـه لی ل بوکراوه ته وه ،لره ھه وڵ ده ده ین دوباره ی

نه که ینه وه . ٢٠٠٨ پنج ساڵ سه فاره تی کوردستان

له ســـای ٢٠٠٨ بۆسای پنجه م به شکی زۆری ده زگاکانی چاپ و بوکردنه وه ی کوردســـتان و به شکیش له ده ره وه به شداریان کرد که ئه مسال له شوه ی به شـــداری و پانتایی شتاندی کوردی زۆری کتب و پشاندانی به رھه می ھونه رمه ندانی کورد و جـــۆراو جۆری و چی ســـیمناره کان له

سانی پشتر جیا ده کرایه وه .رۆژانی شه ممه و یه کشه ممه ١٨ و ١٩ ی ئۆکتۆبه ر ده رگای پشانگا کراوه بوو بۆ سه ردانی نووسه ران و دۆستانی ئه ده ب و ووشـــه ی کوردی ، رۆژانی پشتریش تایبه ت بوو به نووسه ران و ده زگاکانی

چاپ و ڕۆژنامه نووسان.ئـــه م کاره به سه رپه رشـــتی گشـــتی به شـــی چاپه مه نی ڕکخراوه دیموکراتیه کانی یه کتی نیشتیمانی کوردستان و به ڕوه بردنی ناوه ندی ڕۆشـــنبیری کـــوردی ئه مانـــی لـــه مانھایم جبه ج کرا ھه روه ک ســـان له ژـــر ناوی کوردستان بووک ئینته رناشیناڵ و حکومه تی

ھه رمی کوردستان.

مژووی پشانگای کتبی فرانکفورت و به شداری کوردستان

عدنان زیاد محمد - ل نخۆشخانی كۆماریل ژمارە ١٠٥ی ٢٠٠٨/١٠/٢٢ی ھفتنامی بدرخـــان بابتك لژر ناونیشـــانی: (نامیكی بپل بۆ: وەیری تندروستی حكومتی ھرمی كوردستان و سندیكای دابان باوكـــی بپنووســـی پزیشـــكان) كارمندكی وەك مـــن بوكراوەتـــوە. تندروســـتی و وەك ناســـیاوكی نزیكی نخۆشی ناوبراو (سولحی كریم مستفا) ك لسرەتاوە ئاگاداری ھموو بابتكم وەیو روونكردنویستم زانی ئپب بۆی

ل چند خاك ئاماژە پبدەم.یكم: ئو نامیی ئاراســـتی بڕزتان

كـــراوە تنھـــا بابتكی كســـییو بۆ .رژەوەندی گشتی نییب

بو بكخۆشندی نرەزام بدووەم: ب دەكات خۆش كمی نكســـی یپرسی ك تو بابئ بدوورەی فریاد عكوڕی گ

بوكراوەتوە. ٢٠٠٨/٧/١٦ لـــ خۆشـــو نم: ئیســـسردانی دكتۆری ناوبراو دەكات و نۆرەی ت لی كۆماری بۆ دادەنرخۆشخانن ل٢٠٠٨/٧/٢١، بم ئامادە نابت. زۆربی پشكنینی ل نخۆشخان بۆ دەكرت، بم دووبارە ئامادە نابت بۆ نشـــترگری، تنانت من خۆم نۆرەی پشكنینی سی تی

سكانم c.t. scanبۆ وەرگرتووە.چوارەم: چند رۆژك پش جژنی رەمزان داوایـــان لمن كرد ك دووبارە نۆرەیان بۆ بگرم، بـــم ئوجارەیـــان لبرئوەی خكـــی تر نۆرەیـــان ھبـــوو نمتوانی نۆرەیكی نزیكیان بۆ وەربگرم، ھرچند ماوەی نۆرەك تنھا دوو مانگ بوو، بم ت بۆیزیان دەكـــرد نزیكتر بوان حئـــبیاریاندا ل نخۆشانی (سیما)ی ئھلی

نخشترگرییكی بۆ بكن.پنجـــم: ئو نشـــترگریی ل ھموو نخۆشـــخان تایبتییكانی نرخی (دوو ملیۆن)، بم دكتۆری ناوبراو لبرئوەی

نخۆشك ناسیاوی من تنھا (١٣٢٠٠٠٠)ی وەرگرتووە و وا وەسكان ل ھفتنامی

بدرخان دانراوە.ششـــم: بۆیـــ دەـــم تكایـــ كاركی كســـیی، كاتـــك دكتۆرەك ســـردانی نخۆش دەكات ل نخۆشـــخانی سیما دوایی نشگری دەبینت زیاتر ل ١٥ كس دەوریان ل نخۆشك داوە ك ئم خۆی لخۆیدا كاركی ناتندروســـت و كاركی ناشارســـتانیو بكامیرای ڤیدیۆ ونی نخۆشك دەگرن، بۆی ب شاھدی چند دكتۆرەك وێ ئامادەبوونل ك كســـكپیان دەت: (ئوە بڕزن تكای داواتان لدەكم ئرە چۆڵ بكن) ئم درە چوارجار دەكرتوە، دووبـــارە دكتۆرەك لالین ،سوود دەب كانی دكتۆرە بم قســـب

ئینجا كاكی نووســـر ب دكتۆرەك دەت م دكتۆرەككـــی زۆر (....!؟)، بتۆ كچرز لخـــۆی دەنت و وەمـــی ناداتوە ك بداخوە مرۆڤ ل ئاســـتكی برزی رۆشـــنبیری ب وشـــی ناشـــیرین نك بدكتۆر بكو بـــ ھیچ مرۆڤك نات، ب شـــاھیدی چند كسك دكتۆرەك زۆر ھاوكاری نخۆشك دەكات و خۆی دەستی وە ببندەكات، ئ ی پت و پیاســـدەگردادوەر ئایـــا ونگرتنی نخۆش لكاتی دەرچوونی ل نشترگری و قرەباغی لسر نخۆشـــی كاركی جوان؟ یان بۆ كات بســـربردن و پكنین، نخۆشك ك نشـــترگری بۆ كـــراوە دەب باری دەروونی چـــۆن بت، ئمـــكارە لالین كسی یكمی نخۆشـــكش بكاركی

ناشیرین دادەندرێ.حوتم: من وەك ناسیاوی نخۆشك و وەك یارمتیدەری نخۆشك بناوی خۆم و بناوی فریاد عبدو ك كوڕی گورەی كخۆشناوی خودی نو ب یكخۆشنزۆر سوپاســـی دكتۆرەی ناوبراو دەكین ین، بۆیبیـــر ناكو ھاوكاریكردنـــی لھیوادارم الپـــڕەی رۆژنامكان برەخنی بنیاتنـــر پ بكرتوە نك بۆ شـــوازی ناو و ناونیشـــان كســـانك ك خزمتی مرۆڤایتی دەكن و شونخونی دەكن بۆ

چارەسركردنی نخۆش.تبینـــی: بدرخـــان پیوەندی بـــ بنمای نخۆشـــك كرد، ل وەمدا ھیچ كســـكیان كارمندەكانیـــان نخۆشـــخانو سوپاســـی

نكردووە.

روونكردنوەیك بۆ وەزیری تندروستی بڕز و سندیكای پزیشكانند

وەرە

كوردی ناو بۆ میوانانی بیانی دەنووسدیاری و بریم" بندی خۆشنووس "بژار كرمی كوردستان ھونخان ل

ژمارە (١٠٦)ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٨/١١/٨گڕزانی ٢٧٠٨ی كوردی

18

بیۆگرافیای نووسرانی ھولرزیاتر ل ساك خریكی بیۆگرافیایكم لسر شاعیر و چیرۆكنووس و نووسران، وەك ھنگاوی یكم وەی بتوانم لكرد، بۆئرەوە دەســــتم پولھ لدەستپكدا دەستم بسر كارو پرۆژەكمدا بشكت و گرفت و كۆسپی كمتر بن بر دەمم، ل ھوەلینی خان و بازنك، رووبڕووی دوو ھوست و دوو دەســــت و دوو دنیای بیركردنوە بوومتوە، چۆن رەنگ م، كیوەری ســــر تــــســــ رەدا ناچمل ،كانی دیكت، یاخود لق و پــــۆپ وردەكارییبھ وە، ككتقامی بابشبان راست ل كوو نیازمبدەبت دووڕیانی ســــرەكییوە قسان بكم، برایی ب پویســــتی دەزانــــم و گرەك ئامــــاژە پ بكم، بگومــــان پشــــتیوانی و زوو بدەنگوەھاتنی بازێ شاعیر و نووسر دەســــتگرتن و رنونی ھندكی دیكیان و دەستگوشین و ھاندانیان، لسرخستن و چوونپشوەی كارەكم نزیكتری كردوومتوە و ب فیعلی دسۆز و خمخۆری من و ناوەندی ئدەب و رۆشــــنبیری كوردی بوون، دیكیان دەســــتیكی بم تــــا رادەی ســــاردكردنوە و ب ھنــــد ھنگرتنی كار و بوار و بابتك و ھاوكاری نكردنــــم، تنانت تاك و زانیاری پندانــــی ترایان ب بگــــرە خودی خۆشــــی، پش دیك لكدانوەیكــــی پگرتنیشم، بۆی ناچاربووم لــــ ســــرچاوە و رــــگا و ب درژە دیكوە دەرفتكی كارەكم بدەم و زانیارییكان ســــبارەت بو كســــ یان ھــــر كس و پویســــتیكی م، رەنگدەســــت بخــــ دیكلــــو حاتشــــدا مــــرۆڤ ھموو زانیارییكانی ســــد دەر سد ورد و دروست ن لم وەك دەبن، بویســــتدا نئاستی پ و لنبووە باشــــترە، ھرچندە من نكشاومت دواوە خۆم بوەوە نبستۆتوە، سیزیف ئاسا ئوپڕی ھول و تكۆشانی خۆم داوە تاكوو وردترین زانیاری و كمتریــــن ھم لھر كون و قوژبنكدا ھبت، بۆ ھر گومــــان و دنیانبوونكیش ل زۆر دەرگام وەشئ تبرچاوەم پشكنیوە، ھداوە و فرە ســــخون و خواستی من لئامادەكردن و ركخستنی ئم بیۆگرافیایــــ، دەرفت و ماوەش لمپركی دیكی سر رگای كارەكانم بووە، بۆی ئوانی تا ئستا دەستم پیانانگیشتووە، ئوا دەستی ئنقست و ھیچ شــــتكی ل پشــــتوە نیی و ل نووســــین و خزمت و گورەیــــی ئوانیش كم نابتوە، بم ئم كارەی من درژەی ھی و ناخوازم كسك لو پرۆژەیی من بج منت، ب ئومدم ھركسك تا ئســــتا پیوەندیمان پكوە نكــــردووە، ئوا ئویش بت سر ھلی پیوەندی و ئلیكترۆنوە، یان ھر رگایكی پی خۆش بت و بتوانت (cv) و زانیارییكانی خۆی بگینت دەستمان، بم كارەش خزمتكی بچكۆن ب ناوەندی ئدەب و رۆشنبیری

كوردی دەكین. ویستخسی، پكی شینای وكانیش وزانیارییناوی سیانی و ساڵ و شونی لدایكبوون و دەستپكی یكم نووســــین و بوكردنوەو پلــــی خوندن و ناوی تواوی كتبكانی: "نووسین یان وەرگان، ،رەوە، چاپخانوكنــــاوی دەزگای ب ،كچ بوارساڵ و شونی چاپ و چندەمین چاپ و...تاد". دوا وستگی كارەكشم تا ســــای "2000"ە و لودا وەستاوم، بو واتایی مرج شاعیر و نووسر تا

ئو سا شیعر و نووسینی بوكردبتوە.awrahman2000@yahoo.com

عبدولەحمان معروف

كلچریبئسپاییدرخان دەردەچڵ بگل كی رووناكبیریی گشتییوكراوەیب

ستافی كلچری بدرخان:عبدولەحمان معروف، سعدول نووری، جوھر شخانی

ب ھاوكاری راوژكاری رووناكبیریی دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان:د.ھیمداد حوسن

ژمارە ٣٨ - ١٠٦، شمم ٢٠٠٨/١١/٨ی زایینی

كباســـی رەخنـــ دەكـــی، زۆرجـــار دەگوترێ رەخنـــی كوردی نییـــ، یاخـــود زۆر كمن ئو كســـانی لبواری رەخندا دەنووسن و ئسپی خۆیان تاوداوە، بم لبرامبر ئو گومان و پرســـیاران، توانا و سلیق و وردبینی سابیر رەشـــیدیش، ناوكی دیـــار و برچاوی نوەندی ئدەبـــی كوردیی، لـــو بوارەدا جـــ پنجی دیارەو برھم و كتب و نووســـینكانی سنگی محكـــن، ب تایبتیـــش ل بـــواری رەخنی چیـــرۆك و رۆماندا خزمتكی گـــورە و جوانی كردووە، بۆی ل ئوارەیكدا و ل بارەگای لقی

ھولری یكتی نووسران دواندمان...ئا: عبدولرەحمان معروف- مسعود

ئیبراھیم* سابیر رەشید كی؟

- نووســـرك وەكـــو ھموو ئو ی ١٩٥٧ لـــســـا ی، لـــكـــخ ،دایكبوومل شقوە شارۆچكی بم ھر لســـای یكمی تمنم مامان ھاتۆت ھولر و لھولر ر خۆم بم ھـــب ،ورەبوومـــگشـــقوەیی دادەنـــم لبرئوەی

.دایك بوویموێ لل* كی تكی دونیای نووســـین بوویت و چ و دونیایی ئـــككـــردی تـــك وایلھۆكار

بیت؟- بگومان ھموو كسك ك دەست دەدات نووسین ئوا ھۆكارك لپشت ئوەوە ھی، ئوەی منیش قوتابی ئامادەیی كوردســـتان بـــووم لگڵ بردەوام كتبرادەرانـــی تریش بـــساكارەكانی وەكو رشتی مرواری و و چیرۆكانی و ئل فی قی فف دەست بدەم وەش كش ئبوون، پنووسین ھموو جارك لبن قی كتبخانكی بـــالی ك ھولرێ مامۆســـتا گیـــوی دادەچـــووم، لناونیشانی ســـیری جامخانكی كتبكانم دەكرد و جار جارە ھندێ كتبی ســـادە و ســـاكارم دەكی و دەمبردەوە لماوە دەمخوندەوە، دوای ئوەش خولیای نووسین لالم پیدانبوو و سری ھندا، بم ل سای ١٩٧٤ ك قوتابی ئامادەیی كوردســـتان بوویـــن مـــن و كمال سعدی و مسعود پرشان و فرید ئسســـرد و ئبوبكر خۆشناو و كاروان عبدو و موجود ســـامان كی زۆر بووین لبرادەر ـــو كۆمئامادەیی كوردســـتان ك ئستا ئو بناوبانگن، برەدەران نووســـری بم ئوەی كزیاتر پكوە بووین و ھاموشۆی ئدەبیمان ھبوو من و كمال سعدی بووین، ك ھمووكات كیش لر كاتوە بووین ھـــكـــپدەرەوە، دەھاتینـــ قوتابخانـــبرەو كتبخانكانی شـــاردەچووین و گۆڤـــار ھندـــك لونـــدەرێ رۆژنامـــی وەكو ھاوكاری، بیان،

رۆژی كوردستان ھبوون دەمانھنان و دەمانخوندنوە. ھر ل ئامادەیی دەركرد گۆڤاركمان كوردســـتانیش بنـــاوی كاروان، بـــم ئـــوكات مامۆســـتا ئمیـــن ك مامۆســـتای زمانـــی كوردیمان بـــوو، نیتوانی گۆڤارەكـــ چاپبكا، بكو ب رۆنیۆ ل قوتابخان ژمارەیكمان دەركرد، بم ھـــر ئو ژمارەی بوو تواو، لوكاتیـــوە ھســـتی ئدەبیمـــان وە لر لم بیدابوو، بزیاتر پگڕەككی خۆمـــان و لالی مای دادەنیشتین ك مووجارێ كھ مئمامان الی مزگوتی حاجی بكری زینگر بوو، چند دوكانك لوێ ھبوو، لوان دوكانی مام سیدی بوو، بۆ خۆمان لوێ دادەنیشتین و كوڕەكی مام ســـیدیش ل تمنی ئم بوو، برادەری دەوروپشـــتمان ك لگڕەككانـــی تر دەھاتن وەك ئیسماعیل برزنجی، نوزاد رەفعت ل گڕەكـــی ئمبـــوو، كاك زیاد الدی، ئـــازاد عبدولواحید، مای كمال سعدی لوێ بوو، موجود ســـامان دەھات وێ و دادەنیشـــتین و یك لوانی بـــ پلیك ھانی ئمی دەدا شـــرزاد عزیز ناشـــاد بوو ك ئامۆزای عبدو پشـــوی بوو، ئو كوڕە مایان ل سیداوەی بوو، دەھاتـــ الی مای ئم و الی مزگوتك دادەنیشـــتین بتایبتی مسعود پرشان چونك باوكی مال بوو مایان لناو مزگوت بوو منیش زیاتر لگڵ ئو و محمد سلمان دپاك و سامان دزەیی پكوە بووین و زیاتر ھاوڕی یك بووین و لگڵ یك ھاموشۆمان دەكرد، ئامۆزاكی ویش ســـوودی لشـــپ بدوعكتبخانكـــی عبدو پشـــوی باشـــی كتبی بردەوام وەرگرتبوو بـــۆ دەھناین، چونكـــ بر لوەی ئـــو كتبمان بۆ بنـــ ئم كتبی سادەمان دەخوندەوە، بم ك ئو ھاموشـــۆی كردین كتب باشـــكان و گۆڤـــارەكان و دونیای نووســـینی ب ئم ناســـاند، ئوجا لووەش دەستمان ب نووسین كرد ك بگومان شـــیعر دەســـت ب موومـــان بھ

نووسین دەكین.* چ دەفعـــك لپشـــت ئوەوەیـــ زۆبـــی

نووسرانی كورد ب شیعر دەست پدەكن؟- نازانم، ئـــوە عادەتكی كورد و شانســـی كـــوردە، چونك وایـــشیعر ئاسانترە، لبر ئوەی ئو كسی ك دەستدەدات شیعر لشتی ســـاكار دەســـت پدەكا وەكو بی ندەتوروژ یناوەوە ھك لشـــت

بھیـــچ ن وە كـــتـــنقو دەتتھندێ وشـــ بۆ خـــۆت ریزبكی، ئم نماندەگوت شـــاعیرین، بم ھندێ شـــتمان ریزدەكرد و السایی ر بگشـــاعیرەكانمان دەكردەوە ئكورانـــش با واھســـتمان دەكرد شتكمان بۆ خۆمان نووسیوە، ئوە

وەك سرەتایك.

* چـــی تۆی ل دونیای شـــیعر گواســـتوە بۆ دونیای چیرۆك؟

- ئوەی منی ل شیعرەوە پڕاندەوە بۆ چیرۆك ب پلـــی یكم كمال ســـعدی ھاوڕم بـــوو، رۆژكیان مـــوو رۆژانـــی تر لروەكـــو ھھقوتابخان تواو دەبووین لســـر شـــقامی شســـت متری لگی وە تا ئیســـكان، چونكدەچوومـــمایان لئیسكان بوو، كمال سعدی بیرۆكیكی ب مشك داھات گوتی ئم ھموومان شاعیرین و براستی شاعیرمان زۆرە، بۆ شتك نكین، گوتم چی بكیـــن؟ گوتی با چیرۆك بنووســـین، گوتم باش من ئامادەم. لووە فكرەكمان دەســـتی پكرد، كمال گوتی من ئمشـــو دادەنیشم تـــووش لچیرۆك دەنووســـم، ئماوە چیرۆكك بنووســـ، ئوە سای ١٩٧٥ بوو، ئیدی ك چووموە ماوە شـــتكی ســـاكارم نووســـی كی ژوان كوـــر نـــاوی شـــژلیكم چیرۆكم بـــوو، ل ئامادەیی كوردســـتانیش لـــ دیواربندیكی ومكردەوە، دوایش لب قوتابخانسای ١٩٧٦ لگڵ كمال سعدی (٦) چیرۆكمان كۆكردەوە (٣) چیرۆكی من وە ناردمانكیو، بو(٣)ش ھی ئسانســـۆر، ئوجا ئوكات فكمان

لـــ رەقاب كـــرد، لبـــر ئوەی چیرۆككانمـــان ھمـــووی باســـی بۆردومانی كوردستان و رەنگدانوەی واقیعی سیاسی كوردستنی دەكرد كئوكات نســـكۆی شۆڕشی بسردا ھات، ئیدی ئم ویســـتمان شتك رەنگدانوەی چیرۆككان ل بكین ھب ھتا چیرۆككم نووسی بناوی دەمرین، شـــوە لـــو "زۆربمان (دایك دەبل م با بزانین كـــبكمال سعدیش چیرۆككی نووسی ك ئویـــش تمســـیلی بۆردومانی كوردســـتانی دەكرد، بم ئوكات ئم ك كتابكمان بۆ رەقاب نارد ب گلی ششكپ نووســـیبوومان چاپمانكرد، ك بم فســـتین، ئو الپڕەیمان البـــرد و دڕاندان و چیرۆككانیشـــمان بوبۆوە، ئیدی ل سای ١٩٧٦ ك لسرەتا دەستمان دا چیـــرۆك و ھندـــك چیرۆمان نووســـی، من و كمال سعدی ئو كتبمان بپارەی خۆمان چاپكرد و فارس سعدی برای كمال سعدیش ب زەنگۆغراف برگكی بۆ كردین، دانابوو، (؟)مان ناونیشانكشـــی ویســـتمان شـــتكی نـــوێ بكین، ناســـاندنك وەكو لژرەوە بم نووســـیبوومان ٦ كورتـــ چیرۆكی كوردی، ئیدی دوایـــی لبرئوەی خـــك نیدەزانی (؟) ناونیشـــانی كبناوی كت ،یكچیرۆك كۆمبشـــش كورت چیرۆكـــی كوردی رۆیشت، ئیدی لووە دەستمانپكرد و ھوـــی زیاترمـــان داو شـــتمان

خوندەوە و بردەوام بووین.* كام كتـــب بـــوو وایكـــرد بیركردنـــوەت

بگۆڕێ؟- ســـای ١٩٧٥ كـــ فامـــم دەكرد، ژیانمدا لـــ گۆڕانك ھســـتمكرد ھیـــ و ئـــو نووســـرەی جاران نیم، وەكو باســـمكرد ل شرزادی كمن پشـــو بدوع ئامـــۆزای قرزاری ئـــوم، كتبی زۆر نایابی ی لبانو كتناین، یانی ئبۆ دەھكتبخانی عبدو پشوی ھبوو بۆی دەھنایـــن و دەمانخوندەوە، لیادم دەستنیشانكردن وەكو بم نیی چ كتبك بوو منی گۆڕی، بم گۆڤار و رۆژنام وە لـــنیاییدبكوردییكان ك شـــیعر و چیرۆك و بابت ئدەبییكانمان دەخوندەوە، ھانی ئمیدا. ھتا لبیرم رۆژكیان شتكی وەكو لكۆینوەیك نووسی ب كـــوردی، فۆلكلـــۆری لســـر تواوی نمدەزانی چۆنی بنووسم و پراوزو سرچاوە چۆن دەنووسرێ و چۆن دەســـت ب نووسینك بكم و لكوێ كۆتایی پ بن، ئوەبوو پیشانی كاك شـــرزادم داو رنمایی كانی نووســـینی پرجكـــردم و مگوتم، یانی وەكو بی دەستی منی گرت بۆ نووســـین، وایلكردم فربم چـــۆن لكۆینـــوە دەنووســـرێ، ئیتر لوـــوە گۆڤارە گرنگكانی بۆ دەھنایـــن، ھتا لبیرمـــ یكم ژمارەی گۆڤاری كۆڕی زانیاری كورد

ك دەرچوو، كاك شـــرزاد بدیاری بۆی ھنام و پشكشی كردم كالی من جوانترین دیاری بوو تا ئستاش لـــ كتبخانكم ماوە و شـــانازی پوەدەكـــم و ئـــو ژمـــارە یكی گۆڤاری كۆڕی زانیاری كورد الی من

شتی زۆر ب بھاو بنرخ بوو.* چ تـــۆی ل شـــیعر ھگڕانـــدەوە و خۆت

لناو چیرۆك دیتوە؟- ئم كـــ چیرۆكمـــان ھبژارد ك كسگومان كتا بینووســـین ب ل دەب وێ چیرۆك بنووســـدەیدەوروپشـــتی خۆی دەســـت پبكا، دەیبینی ل رۆژان ی كو شـــتانئدەوروپشـــتی خۆت و ئو واقیعی ك تیدا دەژی، ئـــو كۆمگایی ھســـوكوتی دەژی، لناویـــدا رۆژانـــی خزانـــی خـــۆت و ئو كارەسات و رووداوانی دەوروپشتت ك لمشكی من تۆمار بوو، ئوەشی بنووســـین وایكـــرد چیرۆك زیاتر نسكۆی شۆڕشی دوای رووداوەكانی ١٩٧٥ بوو، بۆیش زیاتر ناوەرۆكی سیاسین، ســـرەتام چیرۆككانی چیرۆكـــی ٣ لـــو بتایبتـــی لكتبكـــ بوم كـــردەوە دوانیان سیاســـی بوون و ھما ئامز بوون و

باسی ژیانی كوردیان دەكرد.* كی چیرۆككانت دەنووسیوە؟

- وەكو نووســـین كـــ بیرۆكیك تاوتوی ماوەیك دادێ بمشـــكم دەكم، جـــاران نـــا، لبرئوەی ب شـــوەیكی ســـاكار ئـــوكات بیرۆكیكمـــان دەماننووســـی، بمشـــك دادەھـــات ھومانـــدەدا ســـاكار ئدەبـــی بشـــوەیكی بینووسینوە و ناومان دەنا چیرۆك، ئوجا چیرۆك بوو یان نبوو گرنگ نبوو، گرنگ ئوەی ل ســـرەتادا وەكو ھنگاوك بوو، بم ئســـتا كخۆم دیتیتوە و دەموێ چیرۆك بنووســـم، ھســـتمكردووە ناموێ ھمـــوو شـــتك بنووســـم، جاری واھبووە ماوەیكی زۆر بیرۆكیك بمشـــكم دادەھات، بـــم الی من قوڕسترین شت ك دەموێ بینووسم نووســـینكی،لو ســـرەتای دەستم دای ك رەتای نووســـینسپنـــووس و (٥-٦) دـــری یكمم نووســـی ئیدی ئوەی تر لالی من شتر لپ چونك واو دەبخۆی تب

مشكم تاوتوم كردووە.* قت لكاتی نووســـیندا رچكی بیرۆكت

گۆڕاوە؟- بـــ، لوانیـــ بیرۆكیكـــت یبیرۆك تنھا ،بـــھ لخیادا و بس، بم ك دت ســـر كرداری نووســـین و دەیخیت ســـر كاغز ئوە شتكی ترە و لووە گۆڕانكاری روودەدا، جـــاری وا ھیـــ ئـــوەی دەگۆڕێ و شـــتی ترت ب شـــكتملخیادا دێ و برەو ئاقاركی ترت دەبا ،ندەم كرەكییس نھا بیرۆكو تمســـلی تكنیكیـــش باوەڕناكم ھیچ نووســـرك ھب تكنیككی م كژێ، بشـــكی خۆی دابم لدت كرداری نووسین یا جاری دووەم پاكنووسی دەكی بگومان ھودەدەی سوود ل شوە وەربگرێ و شوازەكی

جوان بكی.* شوە و ناوەرۆك لكدەكرتوە؟

وە، چونكتكدەكرگومـــان لب -ھردووكیان بب یكتری ھناكن، ناوەرۆك دەب بوە بش ن چونك ،وە دەبش بناوەرۆكیش ب و نبـــۆ نموون ئگرچیرۆكنووســـك ،زبھب چیرۆككـــی ناوەرۆكی بم زمانكی لڕ و الواز ب ھیچ كسك تاقتی نیی بیخونتوە، بدەبی ھكی ئر زمانگـــم ئبو وابـــكا خونـــر بیخونتـــوە، ئـــوا بگومـــان زمانیـــش یكك چونك ،كنیكزەكانـــی ترەگ لـــ

.!حازمان م بكنیك بتبشی یكم

سابیر رەشید و رەخنی چیرۆك و رۆمانی كوردی

سابیر رەشید - ٢٠٠٨

ل راستوە سابیر رەشید - ئبوبكر خۆشناو - كمال سعدی

ئا: بدرخانڕۆژی ٢٠٠٨/١٠/١٨ لــــ ھۆی مامۆســــتا تاھیر بكر ل كۆلیــــژی زمانی زانكۆی كۆیــــ، گفتوگۆی تزی ماســــتر نامی ئیدریــــس (عبدولواحیــــد خونــــدكار شــــریف) ب ناونیشــــانی (ســــــروود و گۆرانی نیشتمانیی و برەنگاری كـوردی لــــ كرمانجــــی خــــواروودا ١٩٣٥ـ١٩٩١) بڕوەچــــوو . دوای ٣ كاتژمر گفتوگۆی ماســــترنامك پلی زۆرباشــــی بای كھاتبوون لی گفتوگــــۆ پدرا، لیژنپ

:- ـ پ.د.محمد نوری عارف ـ سرۆك. پ.ی.د.عبدوئاگرین-ئندام. د. ئنوەر قادر جاف-ئندام. پ.ی.د.كمال مستفا

معروف-ئندام و سرپرشتیار.لكۆینوەك ل ٣ بش پكدت، بشی یكم تایبت ب خستنڕووی چمك و پناســــو مژووی سرھدانی سروودو گۆرانی نیشتمانی و برەنگاری، توەری یكــــم بریتیی ل چمك و پناســــی ل وەری دووەم بریتییــــســــروود، تــــ

چمك و پناســــی گۆرانی بگشــــتی، پناســــیك، ب خســــتنڕووی چند توەری ســــیم بریتیی لــــ چمك و پناسی شیعری برەنگاری ك بشكی سروودە، ئویش ب خستن رووی چند پناســــیك بۆ شــــیعری برەنگاری، تــــوەری چــــوارەم بریتیی ل باســــی مژووی سرھدانی ســــروودو گۆرانی رەنگاری، دواتر باس لنیشــــتمانی و بمژووی ســــرھدانی سروود و گۆرانی نیشــــتمانی كــــوردی دەكات، ل توەری پنجمدا، ســــروودی نیشــــتمانی چند وتك و چۆنیتی دانانی سروودەكانیان وەك نموون خراونت ڕوو، ل توەری ششمدا جیاوازی و لك نزیكی سروود

و گۆرانی نیشتمانی و شیعری برەنگاری خراونت ڕوو.

بشی دووەم بناونیشانی (ئو شاعیرو ی ســـروودیان وتـــووە) بژانگۆرانیبسر ٣ توەر دابشـــكراوە، ل توەری خراونتڕوو، سروود جۆرەكانی یكم ل تـــوەری دووەمدا نمونی ســـروودی ڕوو، لـــ تـــژدە شـــاعیر خراونھـــتوەری سیمدا نموونی برھمی چوار گۆرانیبژی خاوەن گۆرانی نیشـــتمانی و

سروودی برەنگاری خستۆتروو.بشــــی ســــیم بناونیشــــانی (رۆی ســــروودو گۆرانی نیشتمانیی ل شۆڕش و بزووتنــــوەی كورددا)یــــ ٤ تــــوەر لخۆدەگرێ، لــــ توەری یكمدا باس

ل ڕۆی ســــروود ل كۆماری كوردستاندا كراوە، ل توەری دووەمدا باســــی رۆی یلوولدا كراوە بشۆرشــــی ئ سروود لدوو قۆناغ، ل توەری ســــیمدا رۆی سروود ل شۆرشی نودا ب چوار بابت باس كراوە، ل توەری چوارەم دا رۆی

سروود ل شۆرشی كوردستانی رۆژھت و، نموونی برھمی ســــ سروودبژی

ناسراو خراونت ڕوو.بنــــاوی دەزگای بدرخان پیرۆزبایی لــــ "عبدوالواحید ئیدریس شــــریف" دەكین، ببۆنی بدەستھنانی پلی

ماستر ل ئدەبی كوردی، نوخشش ل دكتۆرا.

ســروودو گۆرانی نیشتمانيى و برەنگاری ل نامیكی ماستردا

٢٠٠٨

/١١/

٨ می

وەدو

ی رین

تشی

(١٠٦

ە (ار

ژمدی

ور ك

٢ی٧٠

٨ نی

زاڕ

گ

19

ل قس خۆشكانی مال محمدی علیاوەیی

ئا: د. عبدو علیاوەیی

گو مخۆلدەشتی ترپسپیان گوندی ھولر، گوندكی قرەباغ و پیاوی ھمجۆرە گورەبوو،

تدابوو. ئاغا لـــوێ سولیماناغا چاو رەشیدو پیاوكی بــوو، زوو نختك بم بوو، بند ــوو، "شخ حمد دەب تــووڕە فالح ــوێ، ل ھبوو خانم" ـــوو، جــوامــــرە پــیــاوبــوو، بئاغا ــك رۆژ ــوو، ب مشوور تووڕەبوو و وتی شخ حمد خانم: گو مخۆ؟ "شخ حمد دیوەخانی و تووڕەبوو خانم" بجھشت و چیتر نھاتوە،

رایگیاند كوا باردەكم. واتا لبر ئوەی سولماناغا مجلیس، ل دایپ جنوی جوامرەو پیاوكی ئویش قابیلی جنودان نیی. سلماناغا مای ھیران- شخی لگڵ كاكی ھیران ھاموشۆی ھبوو، لشخكانی یك قــزا ئز ھیران بمیوانداری ھات گوندی ــوت: دەگ پیان ترپسپیان. نوریی كاك ئم نوری، كاك بوو. ئاق و ترخان پیاوكی زۆرجار دەھات ناو ئاغاكان و

ماوەیك دەماوە. حمد شخ كوا پرسی شخ ئاغا وتیان نیی؟ دیار خانم لدیوەخان پــــداوەو جنوی تۆراوەو دە باردەكم، شخ نوری ئمری كرد: بانگی بكن، خانم حمد شخ نــاردیــان ھات، دەستی شخی ماچكردو بۆچی پرسی شخ دانیشت. تــووڕەبــووی؟ ئــویــش وتــی: پداوم، جنوی سلماناغا ،ــودان نیممــن پــیــاوی جــنــ پ چــی سلمان ــی: وت شخ وتی: وتی لناو مجلیس پی وتووم: گومخۆ؟ شخ رووی لسلماناغا كردو وتی: سلمان چند ب ئقی، شخ حمد خانم لوانی ك تۆ پی بی: گو بی پی الزم گومخۆ. ئوا حمد شخ كورە بخۆ، من لجیاتی سلمان پشیمان بووموە ھند گو بخۆ، ھند

گو بخۆ. ھتا دەڕشیوە. بدە، ئیزنی تۆش سلمان دە ئوا باب ــی: وت سلمانیش

منیش ئیزنمدا با گو بخوا. من بھ چووم ك وتم: گو حمد شخ نمزانی مخۆ، خانم ب نخواردنی گو تووڕە

دەب، دەبا بخوا.. كردو كجلیسم ل روویــان ــان: ئــــوە چــی دەــــن؟ ــی وتبخوا. دەبــا وتیان: ئوانیش ــاك نـــوری وتـــی: شخ جــا كچاكبۆوە. دت خانم حمد ئوا ئیزنماندای بۆ گو خواردن. ـــری لــبــرنــاو ــش س ــوی ئبم جا قوربان، ب وتــی: ھامووشۆی چاكبۆوەو حا

دیوەخانی دەكرد.

فاتح ب الن تابانی-١-

ل حكومتی خیای منبرامبر ب برپرسیاری و

ئرك و ماف و خزمت كردنھموو كسكی ئاسایی

وەك سرۆكی وت ووەك سرۆكی پرلمان ووەك سرۆكی حكومت و

وەك وەزیرووەك پرلمانتار و

وەكو ھر كسكی تری!!..توەی دەسناو چوار چ

-٢-ل حكومتی خیای من

كورسییكاندەچن ھموو ماكوە ..!!

-٣-ل حكومتی خیای من

ئایكی خۆشویستی ھكراوەگشت ڕەنگ ل

پاو پ ل ئسترەی ماچ..!!-٤-

ل حكومتی خیای منبۆ گیشتن ھر ئامانجك

ھموو تواناكان،بیری و جستییپكوە ئاراست دەكرن..!!

-٥-ل حكومتی خیای من

ل جیاتی سربازو پۆلیس وئاسایش و ئوانی تر

نموو شوھ لچتری مۆسیقای سپی

ھدراوە..!!-٦-

ل حكومتی خیای منھموو شقامكانی ژیان

وەكو یكن..!!-٧-

ل حكومتی خیای منموو شتھ

بۆنی سبری ژنی ل دێ..!!-٨-

ل حكومتی خیای منتنیا پیەوی سیاستی

جوانكاری دەكرێ..!!-٩-

ل حكومتی خیای منل ھموو ماڵ و فرمانگو شقام

و كۆنییچی گوندو شار ھ

تابلۆیك ھواسراوەكتیایدا ھموو دكان

باوەشیان كردووە بیكدا ویكتری گوباران دەكن..!!

-١٠-ل حكومتی خیای من

ھموو كسكیكی ھرشیفئ

ل پاكی و سپتی و ڕووناكی..!!-١١-

ل حكومتی خیای منبیست و چوار سعات

ھوری سۆزو لیك گیشتن وب خشندەیی

!!..وەیئاسمانی ژیان ب-١٢-

ل حكومتی خیای منحزب گلی

فرە ڕەھندی بۆچوون وفرە ئایدۆلۆژیا

وەكو گوی ڕەنگاو ڕەنگیناو یك گودا

پكوە جوانی دەبخشن..!!-١٣-

ل حكومتی خیای منھندێ ب زمانی باران وھندێ ب زمانی گوڵ و

ھندێ ب زمانی پلك گیادەدون و

دەنووسن ودەخوننوە..!!

-١٤-ل حكومتی خیای من

گیرفانی كس!!.. ورەتر نییس گھی ك ل

-١٥-ل حكومتی خیای منھتاوەكو دارو بردیش

!!.. ی یاسایۆر كۆنتژ ل-١٦-

ل حكومتی خیای مندزك

گندەكاركخیانتكارك

تیرۆرستكویژدان فرۆشك

بۆ نموونش ب ھیچ جۆرێ نادۆزیوە ..!!

-١٧-ل حكومتی خیای من

ھر قمو ئازادە لوەی چۆن چۆنی

!!..وداكانی ژیان دەنووسم-١٨-

ل حكومتی خیای منل كاتی ھبژاردنكان

نك ھر ھموو ھاووتیانھتا وەكو ئاژەن و باداران و

یرچی ھھپۆل پۆل دن

ل سندوقكان دەنگ دەدەنكر ل پش ھموویانوە ..!!

-١٩-ل حكومتی خیای من

مافی قۆڕخ كردنی دەست وقۆرخ كردنی بازاڕو

ھیچ جۆرە قۆرخ كردنڕگ ندراوە ..!!

اوە كر

كیەی

جرپن

د چن

منی

یاخ

ی ت

كوم ح

ی ما

ل..!!

زیاد نادر عایی ھیچ نامكوژێ، ،بشقت نع ،چبیرت ن

بۆكوێ بۆی، شنی ھناسم وەكو سبر

.تایگلب چاوی تۆ، چاوی شیعركم

.نایھ ،چبیرت ن

بۆكوێ بۆی، شاعیرێ ھر خۆشتی دەوێ و

بۆ عشق دەمرێ و دەژی.

گ گ ھوەری لپایزی تمنی مندا،

ھر جوانترین گوی كژی!! *** تۆ لبفر.

یا بفر لتۆ نرمترە. دت لئاگر،

یا ئاگر لتۆ گرمترە. لتۆو بفرو ئاگر ناگم!!

ل ھرسكتانم خۆشدەوێ. شاعیر حزدەكا لیك كات،

لسر بفر. لنو ئاگر.

لباوەشی ژندا ئاسوودە بسرەوێ.

محمد داریاس

ممرۆژی شب ئسترە وشی شیعرەكانم

ئاسمانت بۆ دەڕازنموە پاشان دەیكم ب شاشیك

جوانی تۆی تدا دەنونم ممكشی ل

مرتاپای زەویت بۆ دەكسنرگزەجاڕ

پرژینكشی

پرچی جوان و پخشانی تۆی تیا دەڕونم

ممدووش لتاوێ رژن بارانكی گوزت

بسردا دەبارنم ممشس ل

ھر لپناو چاوی تۆ ب شیعركم مافی زەوتكراوی

ژنانی دنیات بۆ دەسنم ممچوارش لبدەستی خۆم

پرچی ھموو درەختكانی جیھانت

یك یك بۆ دادنم ممنج شپ چاوەڕێ ب

دەست بسینگوە دم بۆ خزمتت

ل ھینیدا نك ھر خزمتت

وا بكبخۆمت لبر دەمرنم.

گو ز دوو مرواریی شیعر بۆ شكرە ژنك

ھاوژین عبدولرەحمان كانبی

ئاونیك شكا...شارك ونی خۆی ل ون بووتازە روانینی لون كۆنكان

دادەی نادەنتازە كراس سوورەكان جاحی ناكنوە

پرداخكان پیش بن ل شربتی ھنارھر خون دەیخۆینوە

تۆش گشتیاری ئو وت بیتبۆ كل دزراوی چاوی رۆژەكان

دەگڕیتبۆ ھمیش لژر دیواری بزەكانت

سپدەیك وەستاوە و

خۆی ل عبای شو لوول داوەبس ئیتر!

ككانت منینكرزەنشتی پسخۆت لترس رووت كرەوەسرما بردووی چوار وەرزیت

..راكخئو دۆلفین بادارە برەو بھشتمان

دەباتبر لوەی چرا تیشكی خۆر لناو ببات

پ ب گردوون بانگت دەكمپ ب پیایك ئاوڕ نادەیتوە

پ ب گردوون رادەكیتكات پ ب پیایك دم

گو ل كی پرگباوەشی من، م

ھ ڕێ بناپیدا تك پرۆژێ میردنیاشم ئو رۆژەی دەتبینم شۆخكی جوانت

گلبیانیم، ل خونكانی

بداركی ھمیش خوتوو دەچتتا دەستنوژ ل خوناو ھدەگرم، نوژم

دەچت...

خون و تارماییكان

خدر ئیبراھیم خدر*لماوەی ئزموونی چند سای نووسین و تك و بوونم لگڵ قمبدەستانی دیدا، سرسام بووم بوەی ك لنو ئو فوزا گورەیی نو پانتایی ڕۆشنبیری یرانو قباكگراوەندی ئ كوردیدا و لــــ ی پناو كئــــ دا كــــرگكوژانــــجبــــارگاوی بــــووە، مرۆڤــــك توانیبتی بجسارەتوە دەســــت و پنج لگڵ دوی ناشیرینیكاندا نرم بكا و، لنو تمومژی دزوەكاندا پرشــــنگی كستی

خۆی ب گشی بھتوە !بینین و تكویم لگــــڵ ئو مرۆڤدا وایكرد كسرســــام بم بوەی كســــك ھبت، بپچوانــــی ئوانی دی یوە لجــــ ی ڕق (دفراوانــــی) و لجــــ ی جنیۆ (برائت) و ل ج ی ناتبابوونی و ئدەبــــی (خزمتــــی كۆمیتــــی كۆمیتی ب سنوور) پشكش بكات !

زۆرم بینیون و، زۆریشــــم ناسیون لو نوەندەدا كپــــ ی دەگوترت نوەندی (قم و نووســــین)، بم زۆر لوانی بینومن و ناسیومن، پاشئوەی دەستیان تیــــان چووەتمی گرتــــووە و بابقســــر ڕوو پری ڕۆژنامــــكان، ھندەی لوتبرزی و ناڕاستگۆیی و ب بنی و دووفاقی ل ھوستدا ل كستی یاندا ڕەنگیداوەتــــوە، بو ھنــــدە وانبوون (ئۆخــــی) لئاســــتیاندا دەرببــــت و بارتقــــای پیرۆزی (قم و نووســــین) میكانیزمی ھوســــتی كۆمیتی لو ئدەبــــی و داتاكانی پكوە ژیاندا بو

شوەی قبووبكرن. لمــــاوەی مرۆڤــــ بــــو سرســــامیم ناســــینیدا لماوەی نوەدەكانی سدەی ڕابــــردوودا وایكرد ســــیرم لبت لنو ئو جوگرافیا نگریســــی ئو دەڤرەدا ك پاشــــخانكی گورەی نرجسیت و ملمالن و ناتبایی كۆمیتی گیرۆدەی كــــردووە، توانیبتی وەك میتای نگۆڕ برگی ناشــــیرینییكان بگریت و بھا جوانناســــیكانی (قم و نووســــین) و

(پیمانی كۆمیتی) بپارزت ! لدوە دەخوازم ل (مومتاز حیدەری) بدوم، ئو مرۆڤی پشئوەی بیناسم و

بمناس، ب ئوەی بزانت كم و خكی كام دەڤر و شــــارۆچكم، بــــ ئوەی بزانت ئامانجم لدواندنیدا چی ی، چند جارك پانتایی كات و مای بۆ كارەكانم ترخانكــــرد و زۆرتر ل ھوســــتكی مرۆڤدۆستی ئامادەیی خزمتی دەربی !

(مومتاز حیدەری) ئو مرۆڤی سرەڕای گــــورەی تمنی فیزكــــی و گورەیی

تمنــــی قمكی، بــــ نزاكتوە بخانو كت تی مرۆڤدۆستاندەرگای نیئفسوناویكی بۆم خست سرپشت و، ب (بنی پشوەخت) ئامادە بوو لھر كاتكــــدا گوم ل بگرــــت و میوانداریم لبــــكات و چندین جاریش شــــربتی شیرینی ل ھاویندا و، ڕیزە چای خست و خۆیشــــی ل زستاندا، ب دەستكانی

پشكش كردم. ئزموونی یكم :

لسای ١٩٨٩ ھشتا ھرزەكارك بووم و تازە بتازە خۆم ل قرەی تمنی بیست ســــای دەدا، لو كاتدا بــــۆ ماوەی (٢) ساڵ بوو بابتم بۆ ڕۆژنام و گۆڤارەكان دەنــــارد و بودەبوونوە، لگڵ ئوەی تائــــو كاتــــ زۆرتــــر لــــ (٤٠) بابتم بوكردبۆوە لنــــوان برھمی مندان و شــــیعر و وەرگاندا، كچی ھشــــتا

لئاســــت قم گــــورە و دیارەكاندا شرمم دەكرد و، نمدەتوانی پ یان بم

منیش ھم ! الپــــڕەی (١٨) بابتكــــی لوكاتــــدا برمۆدا) (سگۆشی لسر فۆلسكابیم زانســــتی لكۆینوەیكی لشــــوەی (كاروان) گۆڤــــاری بــــۆ و نووســــی دا م ڕەوانكــــرد، پــــاش بوبوونــــوەی

لژمارە (٩٠) ی ئو گۆڤارەدا، ڕۆژكیان بشرموە چووم ھولر و ڕوومكردە بــــارەگای گۆڤارەكــــ و بابتكــــی ترم تســــلیم كرد، ك (ســــكرتری نووسین) بابتكمــــی وا كــــردەوە و لناومــــی پرسی، بشرموە زانیارییكانم پگووت و، پاشان ب لبووردنوە مائاواییم كرد

و وەدەر كوتم ! لســــر شــــقامی گشــــتی لو دەمی دەمویســــت بموە ناو بازاڕی ھولر، بڕازیلیكی سوور كوت ئاگادار كردنوە م ! من وامدەزانی وەك تكسی یكی كرێ دەیوت فرست وەربگرت و لبرامبر پارەیكی دیاریكراودا سرمبخات بۆ ناو بازاڕ، بۆی دووجار بئاماژەی دەســــت سوپاســــم كرد، كچی ئــــو ھات قراغ شۆستك و جامی ئۆتۆمبیلكی دابزاند

و بانگی كردم :

وە ! كرموو، نامناسیتخدر ف كاك -لموانی نمناسی، بۆی پشۆكابووم، دیار بوو ئو ھستی بنائاسایی بوونی من كردبوو، بۆی دەمودەســــت ســــری

قسی دامزراند و پ ی گووتم : - كاك سرت سوڕنمنت، من (مومتاز حیدەری) م، ئستا ل (كاروان) بووم و ئاگاداربووم تۆش ســــردانی ئوتكرد، لبابتكتوە تۆم ناسی، چونك ناوی تۆی بسرەوە بوو، من و تۆ لژمارەی ڕابردوودا پكوە بابتمان بوكردۆتوە، من لســــر (حوزنی قوتابخان) و تۆش لسر (سگۆشی برمۆدا)، بۆی ویستم وەك تعاروف بتگینم بازاڕ و ھندێ

قس بكین. ئیتر منیش بدخۆشی یوە سركوتم و توقم لگڵ كرد، مامۆستا (مومتاز) ســــرەڕای گورەیــــی تمنكیــــی و قمكی لئاســــت منكی ھرزەكاردا ھندە نزاكتی نواند، وەخت بوو خۆم نناســــموە، لپاش قســــ و باسكی زۆر بــــدەم گڕان ب ھولردا ك ماوەی بیست خوولكی خایاند، لالیك باسی بابتكانی منی كرد ك لو دووســــادا لالیكــــی و، كردبوونــــوە بــــووم تریشوە كوت دەردەدی خۆی لئاست پشتگوخســــتن و ڕەتكردنوەی لالین وە كنامروەھا بیری ھوە، ھتدەسلماوە دوو مانگی ڕابردوودا لبرنامی (ڕۆشــــنبیری كــــوردی) دا لتلفزیۆنی كركووك چاوپكوتنی لگدا كراوە و

زۆر شتی حقی ووتووە. ئزموونی دووەم :

لســــای ١٩٩٤ دا ك لقۆناغی چوارەمی بشی مژووی كۆلژی ئدەبیاتی (زانكۆی سالحدین) دەمخوند، بیار بوو بابتی دەرچوونم لســــر (كوردەكانی لوبنان) بت، ئوەشــــی ئو كارەی ال ئاسانكردم ھر خودی ئــــو مرۆڤ بوو، ئگر چی ل میانی نووسینی ئو بابتمدا سرم بزۆر كتبخانی بازاڕدا كرد و ئرشیفی ڕۆژنام و گۆڤارەكانی ھولرم بســــر كردەوە زیاتر ل (٣) كسایتی بڕزی تر لپدانی سرچاوەدا ھاوكاریان كردم، ك بریتــــی بوون ل بڕــــزان (د. مارف خزندار و، د. نبــــز مجید و......)، بم ئرك و ھاوكاری و دەســــتگیرۆیی (مومتاز حیدەری) بڕادەیك بوو كمن سرسام لو ھموو ھوست جوانانی ك لئاســــت (قم و نووسیینی من) دا

نواندی ! (مومتاز حیدەری) وایكرد نووسینی بابتی

توە ببالی من(كوردەكانی لوبنان) ب(گمی مندان) لئاسانكاریدا، لكاتكدا ك تائــــو دەم جگ لــــ چند دكی پچ پچ لســــر ئو بابت، شــــتكی تر بكوردی و عرەبی ننووســــرابوو، یاخود لالی خۆمان لبردەستدا نبوو. ئو پســــاوە ھرچی یكی ل نووســــراو و بگنام البوو، خســــتنی بردەستم و، دەرگای ماكــــی بۆ واكردموە و، وەخت و ناوەخت بــــ ئاگاداركردنوەی پشین سردانیم دەكرد و تكای زانیاری و

سرچاوەم لدەكرد. ئونیتی بڕز (مومتاز حیدەری) بۆ مــــن مایی ســــرفرازی ڕووحی و كیف و ســــفای گنجتی بــــوو، ئاخر منك ك لدرووســــتكردنی ڕای گورەكاندا كوردســــتان) دەرەوەی بۆ (بتایبتیش دەستوەســــتان بووم، چــــۆن دەمتوانی پیوەندی لگڵ (پاریس) دروستبكم و،

دواتریش بچم لوێ بخونم ! ئگر چی ئو نیتــــی بڕز (مومتاز حیدەری) ك دەیخواســــت لڕێ ی ئو كوردان وە ك ھاتوچۆی دەرەوەیان دەكرد یاخود بسردان دەگڕانوە كوردستان، بابتكم بــــۆ ڕەوانی (پاریس) بكات، ڕی ناوخۆ لگیرسانی شــــھۆی ھب١٩٩٤/٥/١ و نا ئاساییبوونی بارودۆخی ھرم و ئاۆزبوونی كردەی ھاتوچۆكردن لڕێ ی دەروازەی (ئیبراھیم خلیل) ەوە سری نگرت، بم دەخوازم لرەدا بۆ ستوو ھئاســــت ئدووەمین جار لگورەیــــی مامۆســــتای خۆشویســــت (مومتــــاز حیــــدەری) دا ســــری ڕــــز بنونم و، تا دەگات ئمۆ سرســــام بم لئاســــت ئوەی ئو مرۆڤ جوامرە بۆ گنجك، نواندی ك نیدەناسی و، ھیچ ڕاییكی برژەوەندیشی لتكدا نبوو. ھروەھا ھیچ كككیشــــی لو میانــــدا بدیوە ماددی و معنویكیدا وەگیــــر ندەكوت. بكو ئــــوەی لو نوەندەدا ل باكگراوەندی كســــتی ئو ئارا دابــــوو، بریتی بوو لدا لمرۆڤــــ تی كوردانزاكر و نرامبب سۆزی بد

و خۆشویستی بۆ نووسین ! ســــوكی درەنــــگ وەخت لــــ (مومتاز حیدەری)، (مومتــــاز) ك لبرائت و

جوانی !*بكالۆریۆس لمژوو

بۆ (مومتاز حیدەری)پیاوك ل برائت و جوانی !

مومتاز حیدەری

یر

چك

ژمارە (١٠٦)ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٨/١١/٨گڕزانی ٢٧٠٨ی كوردی

20

نازم دبند - ھۆندا

بۆچی وتكم پیس دەكی م رۆژە لرمی ئو گیلكی مرۆژفرۆكخانی ســـلمانی لدووتۆی وەفدكـــی وەزارەتـــی رۆشـــنبیری لگـــڵ برادەرانـــی رۆژنامنووس برلیـــن بـــرەو ھونرمنـــد و شـــداریكردن لوتیـــن بۆ بكرب نووســـیی لســـیمیناری "رۆژنامغوربت"، ك وەزارەتی رۆشنبیری بۆ "ھاڤیبوون دەزگای بھاریكاری لكۆینوە" ل برلین سازیدابوو، بپی ئو بلیتی ك كۆمپانیاكی (ھولر) بۆی بین دەبوای سعات یبایمان بفكۆك١١ی نیـــوەڕۆ فو لكاتی خۆیدا لـــ فۆكخانی برلین بھاتابایـــ خوارەوە، بم سفرەكمان یكمی دەقیقی لدوو سعات و بیست دەقیق بسر مڕی ئینجـــا ئپـــت م كاتئـــبركوتین.. ك فۆكش ھســـا ھندێ لو برادەرانی ك یكمجار بوو سفریان دەكرد ب رووخسار و دەمووچاویانوە دیاربوو ك ترس ھراسانی كردبوون بۆی رۆژێ بر ل ھاتنوەمـــان ھونرمند علی ئازیزانی دۆســـت ئـــو ئحمد نگاو كردبوو ك(دیســـلدرۆف)ی تدەب ھیالو بیـــال حبی زەختی ناو تیارەی بۆ پیدا بكن... ئوانیش لرـــگای (ھانـــی ھانـــی) ئموە

دەیانگوت:(وەھی مام علی ھموو حبوبك ھیـــ تنھـــا حبی زەختـــی ناو

.(...یارەی نییت سواری فرۆك مانی كسل ل مئ ھاوین كراســـی ھموومان بووین ل ردابوو كبو قۆڵ كورتمـــان لبرلینیش ھاتین خوارەوە گورژمی

سرما شـــاوی بۆ ھناین و بندە یك بـــوو لوانی ئم شـــاوە

حوت رۆژ نخۆشی خست..سعاتی یكم بالی ھندكمانوە لم وتدا نامـــۆ بوو ل جوانی و و چۆنیتی ركخســـتن سیستمی بڕوەچوونـــی ژیانـــی رۆژانـــی كســـكان ل ھمووشـــی گرنگتر (كس بالی كسوە ناچ و حقی

..(وە نییویتریانر ئسبژیانی ھموویـــان مخلوقاتـــك خۆیـــان خۆشـــدەوێ و ھموویان وتكیان خۆشدەوێ.. پیرەژنكی تمن (٩٠) سای ئگر بفدانی كقامر شــــــك بۆ ســـزكاغبزانـــ ئامادەی لســـر بالكۆنی

ئپارتمانكـــی ھـــاوارت لبكات و پت ب (بۆچـــی وتكم پیس ی ئینتمایش نیشانمی).. ئدەك ككش یمی، دیارە ئكبۆ خاك ر برامبدەساتی مرۆڤ بموق ل

وتكی.لم قاوەخانی توڕەنابی و گرمترین

ماچ دەبینی من. نامۆ لكان ھنموو شـــوھ

جنجایت.. ك ل قاوەخانیك دەخۆیوە قاوەیك بۆ حسانوە كۆمـــ شـــتی جـــوان دەبینی.. كچك و كوڕـــك زۆر ب بدەنگی عشـــقی خۆیان دەگۆڕنوە و ناوە نـــاوە یكتـــر لبـــاوەش دەگرن و گرمتریـــن ماچ پشكشـــی لوی یكتر دەكـــن.. لمالوە پیرەژنكی تمـــن (٨٠) ســـای رۆژنامیكی وە و نایتنو دەیخودەستلالپڕەكانیش ھدانـــوەی دەنگی بت.. لناكاو كابرایكی ھیپی بم توە دەچیپیس رگسیماو جلوبالی كچ (بارمانك) و ب ئدەبوە ك شووشـــدوو (یۆرۆ) دەدات و ی(بیرە) وەردەگـــرێ و رگای دەرەوە

تۆزقاك ئـــوەی بـــب دەگرێ زار بـــكات.. لوێ بكـــی ئـــخســـووچكی دیكوە دایك و باوكك و دوو مندای ژیكلی چاوشـــینی جوان یان رەشپستی خون شیرین ل دەوری (پیتـــزا) كۆبوونتوە و ئوێ.. ناوەتھ نیوەڕۆیان ژەمی مزـــك چنـــد لوالتریشـــوە پكی چكریھ و جیاكراوەتوە

گوكـــی جـــوان و تایبتمنـــدی لســـر دانراوە و كسیشی لسر داننیشـــتووە و ئوروپا نشینكان ،تكی تایبراسیمم مدەزانن ئ رەنگ (ســـتتۆر) یمـــم ئبـــنیزانین ك دەپرسی ئوان بۆچی خاین و كـــس بالیاندا تناپڕێ كچ قشـــنگ گارســـۆنك ھر تم وكـــی ئتۆ خ زوو دەزانـــنیـــت و پتدەـــ (ئمـــۆ جژنی لدایكبوونی فـــن مندا و لگڵ ھـــاوڕێ منداكانـــی دیكی پاش تاوكی دیكـــ دن ئرە و ئاھنگی ســـازدەدەن).. لدایكبوون جژنی ..كی ناســـك و جواننند دیمچگۆكان چند بنازەوە پشوازیان

ل منداكان دەكرد.ل ھمووشی دنوایی تر ھرچندە تۆ لناخی خۆتوە توڕەو توندڕەو و نخۆش بیت ك دەچیت شونكی لم چشنان زۆر ب زوویی ھموو كۆئندامكانی لشت دەحستوە و بزوویی جۆرك ل گۆڕان لھموو .دروســـتدەب بیركردنوەكانتـــدا زۆر ب زوویی ھمـــوو دەوروبرت خۆشدەوێ، چونك ھستدەكی لم دەڤرە كس نیی ئـــازارت بدات و كس ئازادیت ل زەوت ناكات و كس سانسۆر ناخات سر توانینكانت ب تی ھرامانو مموو ئـــو ھئاسانی بۆت دت دی و لگڵ ھر كســـكیش رەفتار دەكـــی ھموو ب لسرەتاوە وەمدانوەكانیان دەسك زەردەخنیك، كوات تۆ

بۆچی تووڕە دەبیت...!!!

شاری یاری ل سنتری شار مســـتردام لئ ی لوارەیم ئئـــچاوەڕوانـــی ھـــردوو ھاوڕی زۆر ئازیزم (كوردستان) خان و (كوردۆ)ی ھاوســـری بووم ك ل شـــاركی نزیكی ئوێ ب تایبت بۆ سردانی مـــن دەھاتن ئوێ دیـــارە ئوەش گورەییـــ لوانوە بۆمـــن.. بم نیازەشوە ھاتبوون ك لماكی خۆیانـــوە ببم میوانیـــان، بم دیـــارە من لبر ھاوســـفرەكانم

نمتوانی.. ھردووكیان گوتیان: (لـــالی خۆمـــان شـــاری یـــاری ھمیشـــ دەب ل دووری سنتری ك لجۆر دەب میشت و ھشارب ك لو جۆر وەدیاربغی پرەباقجنجایتی بخۆوە گرتب فرموو با بچین شـــاری یـــاری ك چند مترك لـــم ئوتلی تۆوە دوورە

ك ئرەش سنتری شارە...)..حـــق بـــ كـــرد پیادەڕۆییمـــان ھرچند مترك دەبوو سراسۆی یارییان خۆیان ئـــم ئامرەكانی وەدەرخست ك لشی نزیكبووینوە رەنگاورەنگی وتكـــی براســـتی منـــدان و گوران بـــوو و ئوەندە تكی كـــكخ بھمنییـــوە یارییـــكان دەبوو ھـــر واتدەزانی ك ئوێ شـــاری یاری نیی، بكو ..م شارەیكی ئاســـایی ئنشـــولپاڵ ئمشدا كافتریا و میخان و قاوەخانكانیش ببوون شورەی ئم شـــون ك ل پانۆڕامایكی ھندە قشنگ دەچوو ك ھر دەتویست ســـیری بكی و سرمســـت كچ و كوڕەكانیش لمـــالوە بتریقی پكنینوە دەیانوانی ئو ئامرە یاریی ترسناكی ك كۆم خكی لخۆگرتبوو. لكات و ساتی خۆی كاری دەكرد و دەوەســـتاو گروپك كـــی دیكســـوار دەبـــوون و گروپ

دەھاتن خوارەوە.. رووناكیكانیشی بسر ئم شونانی (ئمستردام) بریتـــی بوو ل وە كخشـــییدەب

چند متركی چوارگۆشیی.لـــ میوانكانی خۆم پرســـی ئم

رەیردەوامی لب ب شاری یاریی مانر ئخمـــدا گوتیان: (نوە لھمـــووی ئۆتۆمبلـــی ســـفرین تنھا ل رۆژانی پشـــوو دن ئرەو ترە دەبئ واو دەبپشـــوو ت ك

.(كی دیكشتلـــرەوە گورەیی پالنی ئم وتم بۆ دەركوت ك چند ب عقیتكی مۆدـــرن و دووربینانـــ ســـیری

دوارۆژ و برژەوەندییكانی مرۆڤی وتكی خۆیان دەكن.

تنھا كنیســــی (كۆلن) ل جنگی جیھانی گوللیكی پنكوت

ھموو ئوانی لبردەمی كنیسی حامانیا دەوەستن مئ ل (نكۆ)بۆ ســـات وەختك سرســـوڕمان نیانگرێ. ل چۆنیتی دروستكردنی ئم بینای لبر ل (٥٠٠ ساڵ). بو ی كرەنگینان نجـــدەســـت و پنخشسازی ئم ھموو دیوارانیان كردووە.. ل چۆنیتی سركوتنیان بۆ لوتكی ئم كنیسی و دانانی خشتی كۆتایی... ل برزكردنوەی دیواربنـــدی ئو ھموو پانتایی و

ك ..موو پانتاییم ھرگرتنی ئسدیكی وتكی ژوورەوەش دەچیتسرسوڕھنر.. ئم ھموو نیگارە ی كرانیكجوان و دەســـتكرد و پلوێ دانراون. محا ل سردەمی دونیـــا تكنلۆژیـــای ئمـــۆی براوردی ھیچ باخانیك لگڵ بكرێ ك (نكۆ) ینیسی كبینای

..موو دونیایمینی ھنجپ

ی خۆم كیانو ھاوڕلـــ كی لسانكی زۆرە لوێ دەژی، پرسیم: (دوای ئو ھموو ســـا چۆن ئم كنیسی وەكو خۆی ماوەتوە...؟).

ل وەمدا پی گوتم:

ئـــم كنیســـی بدرژایـــی ئو نۆژەنكراوەتوە، خـــۆی تمنی بـــم بب ئوەی ئم شـــونی نۆژەندەكرتوە تۆزقاك ل سیما رەســـنكی خۆی البـــدا. ئمش ھروا ب سووك و ئاسانی نابت، ھر ك ویســـتیان شـــونكی ئم كنیســـی نۆژەن بكنوە ھموو ئرشیفی دەردنن و ژمارەیك ۆرك

شـــۆپ و سیمینار و دانووستانی بۆ سازدەدەن. لگڵ ئوانی پسپۆڕ و تایبتمندن لم بوارەوە ب تایبت لگڵ ئو كســـانی كـــ نامی یینیسم كر ئسدكتۆراكانیان ل ی كسازانخشندازیارە نو ئو ئل دونیا دانپیانراون.. لبیریشـــت نچ ل شڕەكانی جیھانی یكم و دووەم ھموو ئمانیا خاپوور بوو، گوللیكی ینیســـك ئم تنھا

پنكوت...).ھندجــــار دەرگام لــــ قودســــیتی

(سكس) نكردۆتوە لـــ كـــۆكیـــژەی فدوا پ كـــفۆكخان دەبـــی و دەچیت ناو

ساۆنی پشوازی ھموو بیركردنوە خفكراوەكانی دەروونت دەكرتوە و فزایكـــت بـــۆ دەخوق ئوەی دون ل شـــوكدا ھـــزار و یك خونت پـــوە دەدیت ئمـــۆ زۆر واقیعیان دەیبینی و ل ساتكی زۆر كورتدا زۆر ب ئاسانی دەكوتوە لســـرووی ھمووشیانوە ماچ و جستی رووت و سكس) بگشتی وە كتوشی وا دەككنجامو ئھموو ئم (كبتـــ) نھنییان ئم دەردە كوشـــندەی نیی مرۆڤكانی وتانی دیكـــ پـــوەی گرفتارن.. ھندكی دیك ھكش و بچۆرە سر شقام سرەكییكان یان ل سوپر ماركت و لناو (مسعد) و لكاتی ل ر كوڕ و كچكردنـــی میترۆ ھرباوەشـــی یكترین و تر تر یكتر ماچدەكن و یكتر ھدەلوشـــن و لوشـــوە كســـ نیی سیریان بكات جگ لـــ ئممانان نبت، ل ریزەیم غتا دەمرین ئ چونكبدەنـــی ئم كۆتایی نای. لرەوە ئوە لالت دەچسپ ك ل ھموو وتانـــی ئوروپا ئبد كشـــی

.(...كس نییشق و سعلیكـــ لـــو گنجانم پرســـی تو ولـــ ماوەی دووســـا كـــدەژی ك ســـرەتاكانی و ئســـتا چۆن دەبینی؟ لـــ وەمدا پیگوتم: لـــرەوە فری ئوەبـــووم ك ژیان

خولقـــاوە. ككس نر بۆ ســـھئممانـــان دین ئـــرە بزوویی لم قۆناغ دەبینوە، راســـتوخۆ ھموو رامانكانمان دەگۆڕێ برەو بیركردنوە لدوارۆژی بوونی خۆت ل غوربتدا و چۆنیتی بنیاتنانی ژیانكـــی تازەی خۆت كـــ لگڵ نریتی دەوروبر بگونج، بواشت م لكت زۆرجاران دەرگای شوقب

ل برلینوە بۆ ئمستردام ... ھموو شــــت جوانكان پشوازیت لدەكن

م ناكرێ، چونكرۆشی نیشتمانن، بپ كان بنمت كوردە بلنوان دوو غوربتدا دەژین

ئو كنیسی (٥٠٠)ساڵ بر ل ئمۆ بنیاتنراوە دەب چ دەستكی رەنگین كاری تدا كردبت

تنھا سفر تمن درژ دەكات

بردەمی كنیسی كۆن - ئمانیا ٢٠٠٨/١٠/٢٤

نووسر لگڵ كاك حمی حاجی محمود ل فۆكخانی دۆسدرۆڤ ٢٠٠٨/١٠/٢٦

خانی بدرخان ل پشانگای نودەوتی كتبی فرانكفۆرت ٢٠٠٨/١٠/١٧

شاكر رۆژبیانی و علی ئحمد و نووسر

ئا: رەوەندجوان یاسین وه ک یه که م ئافره تی ھونه رمه نـــدی شـــیوه کاری کورد بـــه تابلۆکانـــی به شـــداربوو له چاالکییـــه ھونه رییه کانی خانه ی کتبی پشـــانگای کوردی کتبی ه تـــی فرانکفـــورت لـــوده ونئمانیا. خاتوو (جوان یاســـین)

به چوار تابلۆی زه یتی ھاوبه شی کردبـــوو. شـــوه ی ھه بژاردنی ڕه نگ و گونجاندنی ئه و ڕه نگانه له گه ڵ یه کتری جگه ی سه رنجدانی

میوانان بوو.جگـــه له مانه به کارکی ســـه رنج ڕاكشـــی تر به شـــداری کردبوو، ئه ویش ونه کشـــان بوو له سه ر

به رد. ئه گه رچی ئـــه م ھونه ره له ئه وڕووپاو زۆربی وتانی دونیا زۆر باوه ، به م له کوردســـتاندا ھنـــده بایه خـــی پ نـــه دراوەو

فرامۆشكراوە.به شداری ده رباره ی جوان یاسین : شـــانگایه دا، دهکردنی له م پ(به شداری کردنی من له شونکی

وه ھادا ده بته ھانده رکی گه وره تر بـــۆ من، کـــه بتوانم نـــه ک ھه ر به رده وامی به کاره ھونرییكانم کـــو کاری جوانترو پ بده م، بهبایختر بـــۆ گلكـــم به رھه م

بھنم). شایانی باســـه، جوان یاسین لسای ١٩٧٢ له شاری سلمانی له

دایک بووه ، ل سای ١٩٩٣ به شی شوه کاری له په یمانگای ھونه ره جوانه کانی سلمانی ته واو کردوه ، له چوار پشانگای ھابه ش له گه ڵ ھونه رمه ندانی شوه کاری دیكدا

به شداری کردووه .ھژای گوتنیـــ لالین زۆربی

میوانان دەستخۆشی لكرا.

تابلۆکانی جوان یاسین له خانی كوردستانی پشانگای نوده وه تی كتبی فرانكفۆرت

تگش

٢٠٠٨

/١١/

٨ می

وەدو

ی رین

تشی

(١٠٦

ە (ار

ژمدی

ور ك

٢ی٧٠

٨ نی

زاڕ

گ

21

مندا چاو گشكانی كركووك ل زی رەش ب بشن !!

باوكی لزان "ئاونـــ"ی ھفتنامـــی "142"ی لژمـــارە ك ب2007/10/7 وتار ممز، رۆژی شـــڕبونـــوە، بناونیشانی"شـــش مندای ب دایك و باوك"لكركـــووك ئامادەكرابـــوو. ھمـــوو خونركـــی خاوەن ویژدانـــی ھژاند و تزووی بسرتاسری لشی ھموو مرۆڤدۆستك ھناو خســـتیی نو دنیای بیركردنـــوە لكركووكك ت و مندای رەشـــدابر دەریـــای زســـل كچاوگشـــكانی ئـــم شـــارە لـــم مینتییدا ژیان بســـر ببن و گوزەرانی ژیانیان لســـر كۆكردنـــوەی قووتـــووی فانتاو بیبســـی كوڕە مریكـــی و چاوچنۆكربازە ئپرســـراوو ســـل

بیانییكان بت. ردەمم ســـی كورد لش منداشـــ قچ جای ھلـــ ســـادەترین بنماكانی ژیـــان. لخوندن و خۆراك و ســـۆزی دایك و باوك و بش خۆراكی مانگانـــ ب بش بكرن. جگ لھموو ئمانی باسمانكردن. ئم شش مندا خمكی دیكشیان ھی، ئویش ھاتنی وەزری سرماو سۆڵ و باران بارینـــ، ك دەبت ھۆی شـــواندن و تڕبوونی

شونی حوانوەیان. شـــتكی روون و ئاشـــكرای ھموو ھاوتییك لھمـــوو وتك ســـرچاوەی دەرامتی لدوو

چاوگ سردەگرت. .رتی گشتییتی و كرتی تایبویش كئ

ی كوانتی ئتایبتانـــی جیھان بموو وھلرز لمافی مرۆڤ و سروەری ھاوتیان دەگرن. بـــردەوام لكۆینـــوەو بدواداچـــوون دەكن لســـر بودجی خزان بم پی ھئاوســـانی دراوو گرانی بازاڕ و باج دەســـتكاری دەكرت، بۆ چارەســـركردنی بژوی ژیان و خۆشگوزەرانی، دەوت پویست بیمی بكاری و نخۆشی دابین

بكات. بـــم ئـــوەی ســـیرە، حكومتـــی ھرمـــی ،یوانوە ئكاتنوەی بیری لكوردســـتان ئھربۆی ھاوتیان بزاریان بســـر دەم و چاوو بودجك بـــاس لكاتكانیان دیـــارە، لقســـدەكرـــت ل %17ی كســـانكی زۆر ھن دەن بمن چی!! ئـــم وەمدانوەی خـــۆی لخۆیدا ماناو لكدانوەی زۆر بدوای خۆیدا رادەكشت. باشـــ دەبـــ جیـــاوازی چـــی بـــت لنـــوان پویســـتییكانی ژیانی ئم شش مندا لگڵ مندا لپرســـراوك، یا ئندام پرلمانتارك. بۆ دەبت ئـــم مندان لناو كـــالوەی فیلق بژیـــن و بژـــوی ژیانیان لســـر كۆكردنوەی خۆراكی مانگان شب ت و لقووتووی بیبسی ب

ب بش بكرن. بم مندا لپرســـراوەكان ژیان لخۆشـــترین باخانـــو خونـــدن لباشـــترین قوتابخانو

خوندنگای وەك "شوفات" بسر دەبن!! بڕاســـتی ئوە رەوای ھق نییـــ جیاوازییكان بم شوەی وەك ئاسمان و رسمان لكدووربن. ئگـــر دادپـــروەری لدابشـــكردنی بوودجدا ھبت ئمجـــۆرە دیاردان بـــم زەقیی برچاو

ندەكوتن. نازانـــم حكومتـــی ھرم لســـر چ بنمایك كاربدەســـتكی حكومی بپلی تایبت مووچی نزیكـــی"دە ملیۆن"دیناری بـــۆ ترخانكردووە، جگ لـــ خرجكردنی بكـــی زۆری دیكی پارە بناوی"نســـری" ئـــم بـــ پارەی بـــ دۆالر دەگات نزیكی "ھشـــت ھزارو پنج سد دۆالر" بم مووچـــی فرمانبركی پلـــ دە لھمان دەســـت مووچكی دەگات"100"ھزار دینار، واتا"ھشـــتاو پنج دۆالر". لھمـــان كاتدا ئم ب تیان مانگاندەرام شـــچاوگ ش منداشكۆكردنـــوەی قووتوو لســـر زبدانكانی ناو

شاری كركووك دەگات"حفتا دۆالر". لرەدا من ھر ئوەندە دەم: كام لپرسراو بم

ژیان رازیی بۆ منداكانی!!لھمـــان كاتدا كوا ئم ركخـــراوە جیھانییی، ك داكۆكی لمافی مندان دەكن و دەن: نابت رگ بمنـــدان بدرت كاربكـــن، دەب رگری بكین لكاركردنیان، ئگر ھن بۆ بدواداچوون تییینم موەی لبۆئ نم مندان، بۆ ئناكـــ

رزگاریان بكن. لپرســـراوانی حكومتی ھرمی كوردســـتانیش .م دیاردە نا شارستانییر ئرامببرپرسن لبپاشـــایانی باخانیكـــی ھـــر چونكـــ م منداپارەی ئـــ شـــۆ بمپرســـراوانی ئلھتیوانی پوەیو لـــدواڕۆژدا برانبر خوداو

جماوەر برپرسن.

قودسیتی (سكس) نكردۆتوە، ســـاتوەخت ئو رەنگ چونكبیركردنوەكانی من ئجندایكی ..بووب لمشـــكدا گرنگتـــری و كورت قۆناغكی ئوەشـــیان كوردیش حقی خۆیتی گنجی ،وە ببینونی پم دوورەوە خل ب كان دەبینواقیعـــ م كبمامناوەنـــدی زۆر كشـــیكی ســـیری دەكات.. كوات ھموو شـــتك لكات و سردەمی خۆی

خۆش ب سكسیشوە.یكشمم و شوی سما

ئمشـــوە ب بازاڕكی تایبتی شـــاری (دیســـلدرۆڤ) رابردین.. حسانوەی شـــوی ئمشوە وەدایـــورەیـــی لگ .كـــخزیـــن بكاتـــی ئوكاتـــش ناودەبـــن، بۆی لم شـــوەدا بدەیـــان كوڕ و كچی ئمشـــارە دەڕژنـــ ناو شـــقامكانی ئم بـــازاڕە و بـــدەم ھدانی پكی سرمستی و ماچی گرم و گوڕی نوانیان دونیایكی رۆمانسیانی ئوتۆ لنوانیان لدایكدەب قت

...كترازانی نییت لو قئمشوە كچان و كوڕانی كوردیش ل پ یشك ب نشـــم گولتكی تامزرۆییوە ھســـتی جســـتی یكتردەبن.. ھر بۆ دۆســـتانی لو كی گاتش خۆمان ك ھاوشانی سفرەكمان بـــوو، گوتـــی: ( دەباشـــ كورد فیدڕالیتكی جـــۆرە لـــرەش بدەســـت ھناوە). من ئمشوە بناو ناخی ھموو ئواندا شۆڕ بوومـــوە و لوە گیشـــتم زۆر تانم وكی ئسھیچ ك دروستلبدیناكرێ رۆژانی كشـــی بۆی دیسانوە وەكو فزویتكی لو كـــیل رۆژنامنووســـی برادەرانی ئوم پرســـی: ئرێ خكی ئرە كشی خزاندارییان

دەبت؟.. كـــی زۆر كورتدا و بموە لـــپكنینوە گوتی: (كشی ئوان وەك ھی الی خۆمـــان نیی پیاو

ژنی لسر بكوژرێ...)ئمش ھاوتای ئوان ئمشوی بشداری خۆشییكانی ئوانمان كرد و بۆ خۆشویســـتی و پاكی ئـــوان پكمان ھـــدەدا تنھا بد نحملی ئنـــد عرمھونھمیش دەیگوت: كۆالیك بۆمن بنن.. ئمشیان سك وا لدما

!!...(سوتسقان ئژم ئبرەكانیشكان الی شوفزی مرۆڤر

ھموو عقیتكان ئوە دەزانن ك ئـــو چنـــد ھ ســـپیی راكشـــراوە شـــقامكان لـــبۆ پڕینـــوەی خكـــ و ھر ســـات كاتی پڕینـــوەی ھات ی لالنـــو ئۆتۆمبئـــ دەبـــدوورەوە دـــن ھور ببنوە تاكو خكك ب ئاســـانی بپڕنوە. لـــوێ شـــوفرەكان زۆر رزی مرۆڤكانیـــان دەگرت و ھر زوو دیبكردایم دیاردەیان بر ئگئو دەردەبی خۆیان ئامادەباشی یشتدەگ كسی كوكاتتا ئ

محابـــوو كشۆســـت ســـر ...بخوڕیبای ی لكلئۆتۆمب

ھمـــوو جـــارێ بـــ ھاوڕكانم دەگوت: (دەبینی ھتا شوفریش لرە رز لـــ مرۆڤكان دەگرن)، ل سفر گڕاینوە نیوەڕۆیك من و ھاوڕی نووســـرم (شرزاد ر قی ژكقامشـــ ینی) بھگوزەرمان دەكرد ویستمان بسر وە، چونكڕینبپ كسپیی ھبحقی خۆمانمان دەزانی، بم بھموو برازیلی ئۆتۆمبلكی خراییوە برەو روومان ھات و ل كشـــپاش ناچاری كردین كپڕینوەكمان بكین. لھمووی رازیلیب لم ئۆتۆمبیرتر ئسرەقمكی نینـــوای زۆر كۆنی وە نقع تناچ ربوو كسلســـنوی ھب و ن خاوەنیشی تقینوەی ھموو لو لژیاندا شاری موس ماب.. سیرتریش ئـــو شـــوفرەی ئۆتۆمبلكی لدەخوڕی و پشـــلی یاســـای ھاتووچۆی دەكرد خۆی پۆلیسی ھاتووچـــۆ بـــوو و بجلوبرگی

ئم پۆلیســـی ھاتووچۆشـــوە پشلكارییی دەكرد. سیرتریش لم كاكی پۆلیســـی شـــوفری لبن مۆبایلكـــی ھاتووچـــۆ گوی بوو و قایشی لخوڕینیشی نبستبوو ك ئمیان ب تواوی پچوانی یاسای ھاتووچۆی و رەنگ ئگر كســـكی دیك ئم بوایھ موخالفاتـــی ھموو ئم برادەرە پۆلیس ھزارویك

سریشی بۆ دروستدەكرد.

بۆ (٥٠) سنت گۆرانی دەگوتئوەی زیاتر سرنجی منی راكشا ئو گۆرانیبژە رەش پست بوو كـــ برامبر كنیســـی كۆلن خۆی و گیتارەكـــی ب تواوی لنـــو گۆرانیكاندا توابوونوە و ھرچنـــدە مـــن لزمانی ئو بم ندەگیشتم، ھونرمندە ل ھســـتمكرد ئویش جۆرك خمكانـــی خـــۆی ھدەرژێ خمكانیشـــی لســـرووی

دابینكردنی چند سنتك تنھا بۆ تربوونی شـــوانی خۆی، ب بۆیـــ خكانك ھبـــوون حوزنوە گویان بۆ گۆرانییكان شلدەكرد و لگڵ رۆیشتنیشیان (٥٠) ســـنتیان بۆ دەخست ناو برگـــی گیتارەكیـــان.. لرەوە ندم ھاترمتـــی ھونومیزمبیر ك جگ ل دەنگ و ئالت و

نمایشكانی ھیچی تر سرمایی نییـــ و ئوەنـــدە بیریش لوە ھونرەكی بـــ ك ناكاتـــوە ببت (ملیۆنرك) ھموو دونیا ی داگیر بـــكات.. بپارەكـــ ب ی كورد كمـــالی ئت لتایبھموو ئاواتكانی ئوەی تنھا ك بـــژی دوور لگوزەران بـــبرســـتی.. ك ئـــم گۆرانیبژە بـــم و بینـــی پســـتم رەش راستوخۆ وەدەچڕب شوازە ھونرمندی گورەی كۆچكردوو

ل وە كوت(قادر دیالن)م بیركشستكانوە سانی سردەمی وتی غریب و غوربتی ھبژارد ب وە دەب(پراگ) گیرسای و لچ كومرگی و دەردەســـریك ئـــم ژیانـــی گوزەراندب، تۆ بـــی ئویش رۆژێ لـــ رۆژان ئم رەفتاری ھمان توتبكن ل ی كسترەشـــژە پگۆرانیببردەم كنیسی كۆلن تنھا بۆ

(٥٠) سنت گۆرانی گوتب..؟ئمانكان عشقی كتبن

ك دەچیت ناو ھـــر میتۆیك خكی ئـــم ئمان یكســـر ژانتاكـــی دەكاتـــوە و كتبك دەردن و خریكی خوندنوەی دەبـــت ك ئم بـــالی خكی رووناكبیـــر گورەترین توژمی باخچكان ل ..تشارســـتانیو ل شـــون ھمنـــكان ھمان دیـــاردە دەبینی.. ل ســـنترە گورەكاندا گورەترین پانتایی بۆ كردنوەی كتبخان ترخانكراوە و ب بردەوامـــی خك دەوری كتبـــی داوە و دەیكێ و بدوای

چاپكراوی نودا دەگڕێ...لھمووشـــی دیارتـــر ھاتنـــی

ئم ھمـــوو ئاپۆرە كســـبوو ب لشـــانگای دەولـــی كتبۆ پ نھا پلیتی چوونت فرانكفۆرت كژوورەوەی بـــ (٣٠) یـــۆرۆ بوو. ئینجا بسركردنوەی ئو ھموو تانم وی ئشداربووانب شبب كوردستانیشوە.. وەكو گوتم من زمانی ئمانی نازانم، بم بشی بۆ سردانیكردنم لكاتی

كۆماری میســـر دیاربـــوو چند نووسركی ئمان لسر مزك شـــم برانی ئوەبڕڵ بگلكتبكانی لســـر مشتومیان ھیكل حســـنین محمـــد بـــوو، چونكـــ كتبكانی ئو لدەســـتی نووسرە ئمانكان بوو. سرنجكی رۆژنامنووسیم دایـــ و لدواییشـــدا ب عرەبی لم كچم پرســـی كـــ دیاربوو بڕوەبری بشك بوو ك ئم مشـــتومەی ئوان لســـر چی وانمدا گوتی: (ئوە بوو.. لـــ یوەیان ھوكردنكی بیخانو داوا لئم دەكن گربستیان لگـــدا بكین بـــۆ وەرگانی كتبكانی محمد حســـنین مانگوتن دەبش پمل، ئیكھبكن، خۆی لگڵ گربســـت .مان نییقو حئ مئ چونك یفتو ھیاریاندا لوانیش بئســـردانی قاھیرە بكن و لگڵ ئو دابنیشن و گربستی لگدا

بكن...)لرەوە گورەیی نووســــرم بۆ دەركــــوت ك چند ســــنگایی لرەوە گروپــــك ،یھ خۆی دەچت قاھیرە بۆ گربســــتك لگڵ نووسری گورە (محمد حســــنین ھیكــــل).. بم پیاوە ئم چبیریشــــتان نلئوەندە دەھن ك ئو ھموو ببن.. دیدەنــــی بــــۆ رگایی ئوەی عشــــقی ئمانكان بۆ

كتب.كوردەكان لنوان دوو غوربتدا

رەكانمدا و بفموو ســـھ لـــئوجارەشـــوە كـــ كوردەكانی

ئوروپا دەبینم، خوا ھناگرێ شـــوازی لوە پرمییگ زۆر بئممانـــان دەكـــن و زۆربیان دەرگای ماـــ قشـــتیالنكانیان دەخن ســـر پشـــت و داوەتی ســـازدەكن.. كـــوردەواری شـــارەكانی ل ھندكیشـــیان دەكـــن ھر دیكوە ســـردانی بـــۆ ئـــوەی ئممانـــان ببینن و یادەوەرییـــكان بـــۆ یكتری بگنوە وەك ئمجارە ھاوڕی ئازیزمان سیروان عوسمان ماوەی (٣٠٠) كیلۆمتری بی ھر ھتا ب دیدەنی ئم شـــادبت، دیارە ئمش لـــ گورەیی خۆیتی. ھمـــوو ئوانش بـــ تایبتی ل تمن ھكشـــاون ئوانی و غوربـــت ب تـــواوی ورانی كـــردوون لناخـــوە ئـــارەزوو نیشـــتمان، بگڕنوە دەكـــن بم ك دەرگای ئـــم ئارەزووە دەكرتوە كۆم ئاســـتنگك دت پشـــوە لسرووشیانوە و سختی گوزەرانیان چۆنیتی ســـرلنوێ و بڕوەچوونیان ژیانیان ژرخانی بنیاتنانوەی ئاســـتنگتر ھمووشـــی لـــ ،كانیانـــوەی منداڕانـــگن ق بوەشـــیان زۆرجـــاران حئئـــوان دەدات، چونك منداك لتمنی (٤) سایوە ل وتكی وەكو (ھۆنـــدا) بژی و دوای ١٦ ســـاڵ ك ھموو سیستمكانی ژیانی ئوـــی ھگرتووە چۆن لـــ كـــی دیكـــجار دەتوانـــشونكی دیك بژی ك تۆزقاك لم سیستم ژیانی فری بووە تیایدا نبت.. مـــن زۆرانم لو كسان دیت دواتر ھر ھموویان موعاناتی ئو دەردەســـرییان ھبوو ئنجامكشـــی ھمووی بوە كۆتایی دەھات ك كوردەكانی ئوروپا لنـــوان دوو غوربتدا

عومر بڕدەكن...دواجــــار مال نایف بای (٨٠) یۆرۆ

كبابی بۆ كینبیك بگڕینـــوە برلوەی دوو رۆژ، دۆستی بڕزمان مال كی ئیســـالمییبرادەر نایف كو بقســـی برا موســـمانكان ئاینـــدارە و زۆر داوای لكردیـــن ك بچین كۆن تا میوانداریمان بـــكات.. ئمش بۆ خۆشـــی و گاتكردن گوتمـــان: مال نایف ئم دین الی تۆ دەب ل ھموو شـــونكان میوانداریمان بكی، ریش برنج و بامیولھ دەنا لو گۆشت ھی.. ھبت مال زۆر منی و دەیزانـــی نیازی ئكپچیی.. بم كـــ چووین ئوێ ھر تنھا ل كبابخانی سفین ك دەكوت شقامكی قرەباغی ئمشارە داوەتی كردین و بای ٨٠ یـــۆرۆ كبابـــی دەرخواردداین و ك ھاتینـــ دەرەوەش.. دووبارە ب مال نایفمان گـــوت: وەرە با ئمش ب شـــتكی دیك داوەتت بكین.. دیسان بدەنگ پكنی و

.(استغفرالل) :گوتی

مال نایف رەفزی كرد بیرەمان بدات، بای ٨٠ یۆرۆ كبابی سفینی دەرخوارد داین

الینك ل سیمینارەككوردۆو كوردە خانی ھاوسری

سیمینارەك ك لنالی

نووسرو د. ئحمد برواری و جالل بیار

ھونه رمه نـــدی مامۆســـتای په یکه رتاش عه بدوالی براده ری به کۆمه ک په یکـــه ری نایاب

به شداری له پشانگاکه دا کرد.په یکه ره کانی بریتـــی بوون له په یکه ری ئه حمه دی خانی، سوار ئه سپ،کشـــه ی مرۆڤ له گه ڵ ئاژه ڵ، په یکه ری دایک.شایانی ھونه رمه ند مامۆســـتای باسه ســـانکی زۆره خه ریکی کاری

په یکه رتاشـــیه و له م بـــواره دا کاری زۆری ئه نجـــام داوه و له ئران و کوردستانی ڕۆژھه تدا کاره کانی ناسراون. ھونه رمه ند ده من له ھیچ قوتابخانه یه کی ھونه ری نه مخونـــدووه ، ھه ر خۆم لـــه مندایـــه وه خولیای ســـازدانی کاری به رجه سته ییم ھه بووه ، له سه رده می مندایمدا په یکه رم له قوڕ دروست ده کرد،

پاشـــان که گـــه وره بـــووم له بۆره ک و گه چ دروستم ده کردن، من بۆ بژـــوی ژیان کارم کروه به م ھه ســـتم ده کرد کاره کانمم بوونه تـــه جگه ی ســـه رنجی خه کـــی، بۆ ئـــه م مه به ســـته ئه نجام ھونھیم کاری چه ندین دا که گه وره ترینیـــان په یکه ری ھه ۆ بوو له شاری ســـه قز که بۆ ســـانکی دوورو درژ ئه م

په یکه ره له ناوه ڕاســـتی شاری سه قز دانرابوو ، ته نانه ت پاش البردنی په یکه ره که نـــاوی ئه و مه یدانه ھـــه ر به مه یدانی ھه ۆ مایه وه . مامۆســـتا عه بدوی براده ری (لـــه دایک بووی ١٩٣٧

له شاری سه قز) ده ی:مـــن خه و به وه و ده بینم ڕۆژیـــک ته واوی کوردســـتان ئازاد بت و بتوانم له ھه ر

شارکی وته که م په یکه رک دابنم

ھونه رمه ندی په یکه ر تاش عه بدوال براده ری

تش

گ

ژمارە (١٠٦)ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٨/١١/٨گڕزانی ٢٧٠٨ی كوردی

22

بن پشــــك یبار ھریتــــی نالك داب و نژنیــــدا كۆم ژن بلـــ تدوایی دەب وە، كتودەكو ناخۆشی ل شنجام كئتقدان، پشان یاســــایك نبوو ژیاری باری كستی جوان بكات و روڕەسمی گونجاوی بۆ دابن، ئوەی ھبوو نریتی خكی و كۆت و پوەندی باوبوون نیاندەتوانی لی البــــدەن. لبنچدا پكوەنانی ژیانی ھاوســــرتی ن، بۆیر دەبســــوە بكك پنمت كســــبۆ دوو كپویست سربستی ھب ل ھبژاردنی كسی برامبر و ئازادبــــ ل رازی بوون و نبوون ل پكوەنانی ژیانی خزان، ئو ســــرەتای گرنگ بۆ شیرازەكردنی خزان و پروەردەكــــردن منداڵ. پدەچ ژن بــــژن برماوەی ئو كاتانب ك ھشــــتان مامرەت بدراو بھڕمن نبووە و شــــت گۆڕینوە لباودا بووە، بۆی دوای ژن بژن بماڵ وجا دەستپارە ئ نی كیژە بویش خوازبئ ،یدا دەبپپیاوكــــی دیار دەچوونــــ داخوازی و دوایی لســــر بە پارەیك رككدەكوتن ئوە پی دەگوترا شــــیربایی واتا خاوەن كیژەك پارەی كیژی خۆی دەخــــوارد و ھندكــــی بۆ بجل و ل و شــــیرباییرگ دەدا، ئبــــكوردەواریدا بچاوكی نزم سیری كراوە و بــــۆ كابراش عیب بووە، لناو خكی زۆر باسی ئو جۆرە خراپی دەكــــرا، رەنگب باوكانــــ بیدابوونی ھوەش ھۆكاری پئوەك ئوەی ئو كســــ خوشكی نبووە بژنی بــــدا ناچار بپارە ژنی ھناوە، ھندێ باری ژنھنان ھی كابــــرا كیژەكــــی بدیاری دەدات كســــك بجلكی خۆی یان كســــك جلكی بۆ بكات ئوەش بپــــی ھۆكارەك دەگــــۆڕا، ئو ژن و ژنخوازیی لــــ كوردەواریدا ،گچك ورە بناویاندا گل یربردەی ھجۆر و س لگكســــك دەچت داخوازی كیژی كسك، بم كیژەكی خۆی ھشتان ھڕەتی بمرد دانی نھاتیی واركدەكون ك گورە ب گچك بكن و بم ھندك پارەش لســــر بدات، وادەبوو ئو كیــــژە ك گورە دەبوو گیروگرفتی بۆ دەھاتپش، بــــڕازی نبوونی الینكیــــان ئیدی كاری لســــر باری خزانداری ئــــوی تریشــــیان دەكردەوە، ك یســــتی دەكرد دەستگیرانی ھك ھوەخت كبچووكتمنی ھندك چاك دەبوو ئوكات شــــرم دایدەگرت و و دەســــتگیرانی فالنئ ی دەگوترا ككدا پیر بۆنھلكس. كاركی تری ناھمواری كوردەواری كیژ بمرددان بوو لباتی خین یان بدەل خین، وەخت ل كارەساتك یان رووداوك كســــك دەكوژرا ناچار مسرەتیان دەكرد جاری واھبوو بپــــارە چارە ندەكرا بۆی كیژكیان دەدا مای كابــــرای ئو جۆرە بشــــوودان ھموو نریتكی نالبار و ناجۆر بوو لجــــۆری جلی بربووك و وەختی بردن و ھتا وەخت زاواش ك دەچووە الی براستی كاركی ناشــــیرین بوو ژن لو ما وەك دۆزەخ دەژیا، قســــی بھند ھندەگیرا دەچوســــایوە، ھاتنوەی بۆ مای ی بوو لردەكزانی مندامانی خندی ئرەزام باوكی بگواستنوەیدا ئاھنگ و دەھۆڵ و زوڕنا نبوو، تنانت ھندجار چشــــتی بووكانیشیان ندەكرد، ئم بۆ ئوە بوو تا خزمایتی لری منداڵ و بزگ لگڵ یكدی تكڵ نی رووداوەكرۆژدا شوپاشك لویستییبن سۆز و خۆشبگرتوە ئم نریتش بدوو الین سیر دەكرت، بم رۆژانی سرەتای چوونی كیژە كارەساتكی تر بوو، ھر لو گڕاندا بــــدوای جۆری ژنھنان ئاكاركی تری باری موار و براستی ناھب وتوویی كوردەواری دەبینن كدواكزەوەرە، نازانرێ چۆن و بچ ئقك رگدراوە منداكی ساوای ناو بشك ل كوڕك مارەببت بب ئوەی جارێ بزان قس بكات. لكاتی ژن بژندا ئگر پارسنگی یكیان باتــــر بوو ئوا دەبوا یان ب پارە یان منداك بكن بن پشك بۆ ئوەی بارەك راست بكنوە ئو مینتی ھر بۆ كیژان نبوو زۆرجار كوڕیش دەگرتوە ئو بن پشك بۆ ،فامكی ساواو نشــــتان منداویش ھك دادەنرا ئكوڕبۆی ئم مندا ھر ل ســــرەتای پگیشتنیوە ئازادی ل زەوت دەكراو دەكوت بــــر چاودری برامبرەكی، چونك لــــرووە كۆمیتییكوە ھی ئوە، ئو ھموو ریكســــتا خئ وتوواندواك تیییكۆم یوەندییپباویان نامن و كمك ل ئازادی دراوەت كســــانی ناو خزان، دیــــارە لرەوتی مژوودا دەســــت گرنگ چۆن كۆمڵ و تاككانی ئاراســــت بكات، بو شوەیی ژیانی سردەم پویستی پ ب، بۆی ك سیری رابردوو دەكیت دەبینــــی چندان داب ونریت و جــــم و جۆی كۆمیتی نماون یان برەو نمان دەڕۆن و ل شــــونیاندا نریتی تــــر لگڵ ســــردەم دتپش، ئوانی رابــــردوو دەكرێ لــــرووی ئنترۆپۆلۆژیای كۆمیتییوە ســــرنجیان نــــد ئازاری بچ ریتانم داب و نو بزانین ئــــ تــــبدرمرۆڤی كورد گیاندووە و چۆن ئازادی تاك زیندانی كراوە و دەستی خكی و دەرەبگایتی چ بربستكی لبر گشســــندنی بیری پشــــكوتوو ھچنیوە، ئستای پیوەندیی كۆمیتییكانیش بۆ ئایندە ھمان تگرەی

لبردەم ئازادی مرۆڤ شارە كردووە.تبینی: ل ژمارەی داھاتوو خالید جووتیار مائاوایی ل گۆشـــكی (قامووســـی فۆلكلۆر دەكات)و ل گۆشـــی (رەنگاوڕەنگ)و زانیاری نوێ لگتان بردەوام دەبت بدرخان

خالید جوتیار

قامووسی فۆلكلۆر (٢٩)

یرانیران .. ححیراننازدار ح

پوشۆ خدر قساب حیـــران.. حیران. لپیرە ھولری

دم بكیژۆنی ئم شارە گلك تنگ و غمبارە.

ئمـــن ھواكم پگیشـــت لخزم و كسی خۆم

نـــازدار حیران.. دڵ برینـــدارە.. زۆر نخۆش و بئازارە

عشقی من عشـــقی كیژێ لخون و

گۆشتی خۆم یامكاكی حی كاكی بكدەشـــت ل

دوورە. یارم گوڵ و

روو سوورە. ..،نگشـــ ی جوانـــی باریكبـــا

نگشقت حیزەران دەم شكرو نبات و

لوتف و خندە ل كلك چیای ددەوانی دێ. بدێ..

ڕێ.. بڕێ. وانش و ددەرو دەبم ب

ئمۆ ســـری خۆم ھدەگرم لگڵ خبرێ

خواحافیـــز لدایك و باوك و كس و كارە

دەڕۆم. دەڕۆم لـــ گراجی تنكی شاری ھولرێ

بپیرە پســـتی"ئحمدە رەشی" روو دەكم مای نازدار حیران

گوندی یارم مفتن شۆڕش و كوڕە یرخاسالو م

لگرد مال دەڕۆم. دەڕۆم كردز و كرزۆر رگا گلك ھورازو

وردە بردە.. بۆتۆ دەژیم شۆخ جوانكیلی پاكیزی

خی عشیرەت و مردە دەڕۆم. دەڕۆم. لكانی بزرە

.چاوی من ونم بزرە.. للو من یرانی نازدار حژن و باب

ئمن دوعای دەكم لـــ مزارەكی سید عوزری

ب نســـیب و قســـمتی من ب گردن خاب

حیام دمـــان لۆ یكـــ، قول و كابان كمان لۆ یرارمان گیان دق

مادەڕۆم.. دەڕۆم لپردەكی شـــاقازی

برامبر سۆفی برایمی لمن للوو لند شرووبار چ

وو دوور و وورازو نشم ھردم چند خۆشـــ ئازیانو گردەسۆر

تخوب و ئاقاری خۆملـــ كلی قشـــقعارە برێ شـــۆڕ

دەبموە برەو مای نـــازدار حیران لھیچ

ما پشوویك وە ناخۆموە مای یارم دوورو نزیك دەرگا لسر

پشتكارو برخ بئازەر لھوزە

رپووچ و خشتخانووی جوان و ك كم رادەچغی دیارە. درەباق .نگشۆخ و شل دوورب خوای

چ ببینم و چ بم یاری من راكشـــاوە گیان ب الش

لرووبارێ گۆزینگ و بلكی ســـپی

خلیسكاوە.. نازانم روو لكوێ بكم؟ بك بم لۆ

خنكاوە وە دەمزانی رۆژك دادێ

رووبارە شتی شقق

عشقی بات و رادەپچی دەتھژن وەك دۆی

ناو مشكی.. ئی گورە كیژی كابانی ماڵ و دەست

..رەنگیندەت ھۆنیـــوە مافور و دەســـتراز و

سرنان .ونر تبدادەنیشتی ل

نووسینی: دادوەر شخ موزەفر برزنجیداڕشتنوەی شخ سربست برزنجی

شخ معرووف لشاری كۆی لدایك بووە لبنمایكی ناوداوی شــــخكان، شخ جخ مارفی ھشــــعرووفی ناسراو بم بوو، كریمی كۆیخ كورەی شــــكوڕە گبچوار پشــــت دەگاتوە (شــــخ حسنی زانــــای بناوبانگی ســــلمانی، گزەردە) ك لگونــــدی گزەردەی قــــرەداغ بخاك

سپردراوە.شــــخ مارفی ھج براگورەی ھریك لوشــــاعیرە ناوداران بووە (شخ محدین) نازنــــاوی نیھانی، (ســــیدحمد) نازناوی ،زیننازناوی ح (ب خانزەین)،ینیحوسھروەھا باپیرەی شــــاعیری نیشــــتمانی و نتوەیی (شخ عبدولقادر) نازناو فیغانی بوو كب(كاك سید) لھولر ناسرابوو، گڕەكی سیداوای شاری ھولر بناوی ئو

كراوە.شــــخ كریمــــی باوكــــی شــــخ معرووف ومحمدپاشــــای ڕەواندزی (پاشای گورە) خزمایتــــی نزیك لنوانیــــان ھبوو بو

پیی خزانكانیان خوشك بوون.لســــردەمی حوكمــــی بابانییكان شــــخ جخ مارفی ھدی ڕاجی باپیرەی شحمئلسر وەســــیت و داوای (شخ معرووفی جو نیشــــتشــــاری كۆی تــــنــــۆدێ) ددەب، دەبت مورشــــیدی تریقتی قادری و خوتبخوــــن، ئــــم بنمای شــــون وەچكیان لســــلمانییوە گواستوە بۆ كۆیو لكۆیــــش بۆ ھولرو دەوروبری، ھر لسرەتای حوكمداری بابانكانوە تا ھاتنی(شخ محموودی ملیكی كوردستان) بنمای شــــخان بردەوام لگڵ ڕاپڕین و شۆڕشكانی كورد ئاوت بوون و ھستی نتوایتیان پرەی ســــندووە، بشداری چاالكانیان لــــو میدانــــدا ھبووەو تا

.ردەوامستاش بئ تییسایوكك لكی جخ مارفی ھشناودارانیــــ، كــــ ڕۆی برچــــاوی دیوە ونتوەییكاندا نیشــــتمانی لســــمل (جھ) گوندیل ردەمی خۆیدا، كسلی دەشتی ھولرەوە سرەتاكانی دەركوتن

جگ ل باوەڕە ئایینیی پتوەكی.

ھاتنی شخ مارف بۆ گوندی ھج خرو برەكت بوو، بحیكمت و شارەزایی توانی زۆر كشــــی كۆمیتی نوان ھۆزەكانی (منتك وگی وگردی) یان چارەسركات، بردەوام لكاری چاكو خرخوازی دابوو، ئامــــۆژگاری ئایینی، ئازایتی و ڕەوشــــت ككی ناوچوەی خرزی ھوشــــیاركردنبلخســــت جوانكانی بوو تــــا وای لو ناوچیكــــرد پبت لھمنــــی و ئارامی و

دنیایی.شــــخ مارفی ھج زانایكی ئایینی بوو ھموو قورئانی پیرۆزی لبربووە ب شرح و ماناوە، چند زمانكــــی وەك (عرەبی، توركی، فارســــی) جگ لزمانی نتوەیی بنووســــین وخوندنوە زانیوە، كسكی زاھیدو خواناس بوو بھۆی ئو كسایتی و پای كۆمیتییــــی پیوەندی بھزی ناودارەكانی ــــمابن لگــــڵ خزمایتی وەك (مالفنــــدی، دزەییكان، جلیزادە، حوزییكان، غفوورییكان) دامزراندووە

لڕگای ژنو ژنخوازییوە.گوندی ھج شــــونی حوانوەی بوو، لپاڵ ئوەشدا كردبووی شونی لقوماوان و یارمتیدانــــی ھژاران، تكیكی خانی خزمتكردنــــی كاروانــــی ڕبوارانــــی نوان كۆیو ھولر بوو، قوتابخانیكی ئایینی ھبوو چند مامۆســــتایكی زاناو شــــارەزا خرجییكانــــی دەكــــرد، سرپرشــــتیان بڕوەبردنی لسر بروبوومی دھاتكانی خۆی بوھروەھا تكییكشی، لوڕووەوە پشتی بكۆمك و یارمتی كس نبستووە تنانت لدەستدارانیشی وەرنگرتووە، ئــــو ڕەوشــــت و تو برزییــــی مایی شانازی و جوامری بووە وایكردووە ببت ئو كســــایتییی ھموو ھۆزو عشرەتكانی دەوروبرو خكی ناوچك خۆشیان بوێ و

پاپشتی بكن.شــــخ مارفــــی ھج گل ھوســــتی نیشــــتمانی و نتوەیی ھبوو شایســــتی ئوەن پندو وانو ئامۆژگاریان لوەربگیرێ،

: وانل١/ ك سمكۆخانی شــــكاك و پاسوانكانی كوردســــتانی برەو ئران لكوردســــتانی (حركب) راق ھاتــــن ڕوویان كردە گوندیعبزانینی ئو ھوا شــــخ مارف سردانی بحركی كردو پشوازی گرمی ل سمكۆی

وە ككییكراوھۆی باوەڕپشكاك كرد، بفق عو بوو بخزمایتیش دەگیشتوە شــــاعیری گورەی كورد حاجی قادری كۆیی یارمتییكی باشــــی بۆ سمكۆخانی شكاك نــــاردو ســــمكۆخانیش بخۆشــــحاییوە یارمتییكــــی شــــخی قبووكــــرد، ئو یارمتیی ببرچاوی (كاكل ئاغاو شــــخ و جماوەری بحرك) بســــر یكیكی پاسوانكان دابشكرد تا لیرەیك مایوە ئینجا ماچیكردو خستیی گیرفانی خۆی، ئو ھوستی شخ مارف وەفاداری و ئمك و ڕاستگۆیی كسایتی و سركردەكانی كورد

نیشاندەدات برامبر نتوەكی.٢/ لســــردەمی جنگــــی یكمی جیھانی وایلھاتبــــوو گورەكــــی وگرانییــــخكی بۆئــــوەی نمرن گۆشــــتی ئاژەی مردارەوەبوویان دەخوارد، تنانت ھی ئسپ و ماینیش، شــــخ مارف وەك مردی ئازای میدان ھر لخزم و كســــ نزیككانیوە نانییبــــوون ھی ھو ناســــیاوانتا ئــــگونــــدی ھجو گوندەكانــــی دەوروبری لگڵ ئوانش، ك لكوردستانی ئرانوە لبرگرانــــی و نداری كۆڕەویــــان كردبوو لناوچكانــــی (مھابــــادو خانو شــــنۆ) ژمارەیان پتر ل٤٠٠ چوارســــدكس دەبوو بپیرو منداڵ وئافرەتوە ھنانیی ھجو دەوروبری، ھمــــوو خككو خزمكانی وگرانییماشــــا دەكــــرد لك چاوتیــــبزۆربدفراوانییوە ماوەی پتر لپنج مانگ نیھشت خكك ناڕەحتی و برسیتیان پوە دیارب تا گرانی كۆتایی ھات دوای ئوە بڕزو حورمتوە ھركســــ و خزان بۆ شــــونكانی خۆیان بڕكرانوە، ئستاش نوەی ھندك لــــو بنماو ھۆزان لو

دەڤرە ھرماون.٣/ ك (شخ ســــعیدی حفید) باوكی شخ محموودی ملیكی كوردســــتان لشــــاری مووس بپیالنكی نامردانی دوژمن بكورد شــــھیدكرا، ئوێ دەم شــــخ محموودی حفید تمنی گورەنبوو لالین كوردكی بشرەفی شبكی شاردرایوەو ڕزگاركراو گیاندیانوە گوندی (گردعازەبان) ی ھولر بۆالی ئمین ئاغای دزەیی ئینجا ھواكیان چونك ،جــــخ مارفی ھیانــــدە شــــگدەیانزانــــی خزمایتییكــــی نزیك لنوان بنمای شــــخ محموودی حفیدو شخ

مارف ھی و بچند پشتك دەگنوە یك، شخ مارف دەستبج (شخ عبدولعزیز)ی كوڕی و چندكسكی ڕەوانی الی ئمیناغا دەكاو شــــخ محموود دەھننوە ھجو چكــــداری خۆی بدەســــتیك لوــــوە تســــلیم ب خزم و كســــوكارانی دەكنوە لگوندی (داریكلی) لســــلمانی، ئوەش نیشانی وەفاداری شخ مارف بوو برامبر

بكسوكارو نتوە زوم لكراوەكی.٤/ كــــ (رەزاشــــای ئــــران) بكودەتایكی لئران ھاتســــرحوكم، ساالر سربازی دەوتــــی لحوكمی شاھنشــــایتی الداو (ســــاالر دەوت) پنای ھنای كوردستان بۆالی ســــمكۆخانی شــــكاك، ماوەیك الی سمكۆخان شــــاردرایوە پاشان ڕەوانی الی (شــــخ محموودی ملیكی كوردستان كرا، لبر باروزروفی ناخۆشــــی ئــــوێ ڕۆژی شخی نمر شای لسرتخت الدراوی ئرانی ڕەوانی الی شخ مارفی ھجكرد، شخ مارفیش وەك پیشــــی ھمیشیی پشوازی گرمی ل ســــاالر دەوت كــــردو لگوندی (ئاخوڕە) شونی حوانوەی بۆدابین كرد، گوندی ئاخوڕە یكك بــــوو لگوندەكانی شــــخ مارف، كــــ دەكوت پشــــت گوندی بستانی گورە، پە لدۆڵ و ئشكوت و شونی شاردنوە، سرانی حكومتی عراق بدەســــتی ئمنی و پۆلیســــیوە لنوان ھولرو كۆی بشــــون (ساالر دەوت) دا دەگڕان بمبستی دەسگیركردن و تسلیم كردنوەی بدەوتی ئران، شــــخ مارف ناوەناوە جگۆڕكی بشونی حشاردانكی دەكرد تا ماوەی زیاتر لدوو مانگ، ك زانی لبرژەوەندی(ســــاالر جۆرە بو مانوەی دەوت) نیی بھۆی چند باوەڕپكراوكی ناســــیاوەكانی، ك ك لكالی ی ناردییئاغایكــــی تلعفری بــــوو تالووە بۆ وتی شام ڕەوانكرا، ئو ھوستی شخ مارف وانی ئوەمان دەدات، ك كوردستان و كســــایتییكانی ھمیش النی ئارامی ودنیایی بــــوون، ئــــوی ڕووی لو خاك و نتوەیــــ كردب ب جیــــاوازی نتوەو ڕەگزو مزھب میوانداری كراوەو ئاسوودە

بووە.٥/ كات كۆمـــاری كوردســـتان لمھاباد شكســـتی ھناو قازی نمـــرو ھاوەكانی دەســـگیركران، بارزانی و پشـــمرگكانی برەوخاكی پڕینـــوە ئاراس لڕووباری پاشایتی ســـۆڤیت، حكومتی یكیتی كوت گرتن و ئازاردانی ماڵ ومنداكانیان، بتایبتی شـــروانییكان، لناوچكانی خۆیان ڕایگواســـتن برەو دەشتی ھولر، زۆربیان ڕوویان كردە دیكانی ھجو میرزاغـــاو گوندەكانی تری شـــخ مارف، شـــخ تایـــری كـــوڕی شـــخ مارفیـــش وەك نریتـــی مردانـــی باوكی بســـر دھاتكانی خۆیان دابشـــیكردن و شـــون حوانوەی دان تـــا ئوكاتی دەرفتیان بـــۆ ڕەخســـا بســـرفرازییوە گڕانوە ندێ لستاش ھی خۆیان، ئگو ڕگجتمندارەكانیان، كـــ لژیاندا ماون وەك (محموود ئاغا و برایكانی لمرگسوور، محموود ڕەشۆ)، (شوان ئاغاو منداكانی وەختانو ساتی بارزان) باسی ئناوچلدەكن كچۆن لالین كوڕان و براكانی شخ مارفی ھجوە ڕزو حورمتیان لگیراوەو ئو ماوەی ژیانیانیان ھستیان بغریبی و

ئاوارەیی نكردووە .

لناودارانی دەشتی ھولر .. شخ معرووف ناسراو ب ( شخ مارفی ھج) ١٨٦٧ــ ١٩٣٠

وھوشیاری مام ع ،كســـتب نـــاوی شـــرغی بســـتی سروچاوەكی لگوندی "دگ- دگرە"و دەســـتپدەكات،"ئو دەوروبرییـــوە ناحی ی ١٩٧٥ كراوەتپاش ســـاگوندە لشۆڕش"ســـربقزای بناوی"ناحیـــی كۆییـــ- نووســـر"،پ بپـــ بو زی

گچك"زی خواروو- زی پردێ"دەڕوات. -ی گچكزخوارووی گوندی"سارتك"للپردێ دەگاتوە بستك، بستكی گورەو پان و برین و فراوان، پچاو پچی زۆرە، لم برو لوبری شـــرغدا گوندو دھات

ھی، لگوندەكانی دەوبســـتی شرغی ،مانســـل كانی ئمانن:"بردەســـپی، ســـارتك، خوڕ خوڕ، ئاومار، نرەگین،

بلبان". ئو گوندانش دەشتیان كم، زەوییكانیان ببشـــت و ب برەكت، لبردو شـــاخ و ســـۆرك و زوورگی رووتـــن و ھت و ھدیر پكھاتووە، لمالو لوالی پارچی ،یزەوی بچـــووك بچووك یـــان بانی ھك بككی كشتوكای بت، گنم و جۆو نیسك و نۆكی لدەچندرت، بم لدەو بستكدا گندۆرەی باشی ل ھدەكوێ، كیلـــۆ، ٥-٦ دەگاتـــ كشـــكی كـــ

گندۆرەی"٩"مانگیشی لدەچندرت. لگیاو گۆكانـــی، كبر گیـــای گوولی زۆرە، مكوك، قرەقـــاچ، داری گزو كفری زۆرە ،یھ زۆری سوودكی تی"كفر"كتایببگسكی ل دروستدەكرێ، بۆ سووتمنی لۆ"كونـــدەران"ی، جـــاران بـــكاردێ، بكاردەھـــات، لبن"كوندە"یـــان دادەنا، فنكی دەكرد، ســـری خانییان پ ھراش دەكرد. دەگنوە دەن: "ئحمد پاشـــای چیت غشـــ "ئای بابان"گوتوویتـــی: لكردم، وتكـــی زۆرت لكیس دام؟!" ئم بست ل وەرزی زستان و بھاران لھموو دەدا، بۆیوەی نڕینك بواری پنشـــوئحمد پاشـــاش ئاخی بۆ ھكشـــاوە، چونك لشكرەكی وا بئاسانی نیدەتوانی لو وتدا بمنتوەو، لكاتی ئابلوقو دەورەدانی لشكرەكی نیدەتوانی ئیمداداتی توتوونك ی كو گوندانرێ، ئـــبۆ بن

كستتی بواتا رۆژھ كستری بوبئب"دەشـــتی كۆی"دەژمردرت، ئوبرەی واتا رۆژئاوای بســـتك ســـربناحیی قوشتپی دەشتی ھولرە، جگ لھردوو ك ،"مانردەســـپی و كانی سلگوندی"بلوبرەی بســـتكنو ســـر بناحیی قوشتپوە نین، جاران سربناحیی"تق تق"بوون، بم ھنووك سر بناحیی شۆڕشـــن"دگ". ھرچنـــدە ناحیـــی قوشـــتپ بۆ ئوان نزیكترە، لكۆتاییدا دەب ئوەش بین ئـــو ناوچی ھردەم پگو حشارگی پشـــمرگ ئازاو گیان لسر دەســـتكانی دەشتی ھولر بووە، لھردوو شۆڕشـــاندا، شۆڕشی ئیلوولی مزن و شۆڕشی نوی گلكمان، بسدان نبردی و داستان لدەو بستی شرغی قارەمانان رگشمو پشی ئنی گخوب

تۆماركراون.

بستی شرغی

كلپوور

٢٠٠٨

/١١/

٨ می

وەدو

ی رین

تشی

(١٠٦

ە (ار

ژمدی

ور ك

٢ی٧٠

٨ نی

زاڕ

گ

23

رەگزی كورد د. نبز مجید ئمین

پشكی: وشی كورد ناوك بۆ نتوەیك بكاردت كلســـنووركی جوگرافی دیاریكراودا ژیان بســـردەبات و خـــاوەن مـــژوو، خاك، پكھاتیكـــی ئابـــوری كۆمیتی مرۆیی ،یش ھرەكی ھاوبـــك زمانی ســـو یـــك لقكـــ لبنماـــی زمانوانی (ھیندۆ ئوروپییـــكان)، كـــ ئمـــۆ وتكیان ناوچكانـــی رۆژھتی توركیـــاو رۆژئاوای ئران و باكووری عراق و چند ناوچیكی سوریاو بشكی كم لناوچكانی ئرمینیا دەگرتـــوە، بگشـــتی نتوەیك خاوەن ،وەیتكانی نرەكییما ســـواوی بنتـــبم ھیچ قوارەیك یان سنووركی سیاسی سربخۆی نیی لسر نخش ڕەسمییكانی

ئم سردەمدا. ئـــم لكۆینوەی لدووبشـــی ســـركی پكھاتووە لبشی یكمدا باس ل بنڕەتی وشـــی كوردو كوردســـتان كراوەو لبشی دووەمدا باس لڕەگزی كورد كراوە، تیایدا كۆمـــك زانیاری جۆراو جۆر خراوەت روو و لكدانوەو شیكردنوەی زانستی بۆ كراوە، كوردستان بھۆی ھكوت جوگرافییكی ھر لكۆنوە النكـــی مرۆڤ و مرۆڤایتی بووەو دراوسی سۆمرییكان و ئكدییكان و بابلییكان و ئاشورییكان و ھاوسنووری یكدی و پیوەندی ڕاستوخۆیان ھبووە.

وشـــی كورد لمـــژوودا بواتای جیاجیاو چمكی جۆراوجۆر ھاتووە، زۆر جار واتایكی كۆمیتی و جاری واش ھی وەك سیفتك ھاتووە بھمان شـــوە ئم نـــاوە جاری وا ھی وەك چمككی جوگرافی بكارھاتووە ھندێ جاریش چمككی ئتنیكی بووە یا بۆ ناوچیكی دیاری كراو بكارھاتووە یا وەك

چمككی تۆبۆگرافی. بم بگشـــتی ئم وشـــی ھـــر چۆنك بكارھاتبـــت و بھر شـــوەیك بت و وەیك، گرنگ ئمكر چت بۆ ھئاماژە ببدرژایی مژووی ناوچكـــ ئم ناوە یان داڕژراوەكانی ھردەم لناوچ كوردنشینكان بكارھاتووەو زۆربـــی واتاكانی لیكوە نزیكن و ئاماژە ب كورد دەكن. بشوەیكی گشتی بگڕانوە بۆ سرچاوە مژووییكان وشـــی كورد برلپگیشتن و كامبوونی نتوەی كورد ھاتۆت ئاراوەو لســـرزاردا

گڕاوە. گڕان بدوای ڕیشـــی نـــژادی نتوەیك كاركی ئاسان نیی، چونك ھیچ نتوەیك لســـر گـــۆی زەوی بشـــوەیكی كت و پـــو بتـــواوی بنمـــا نتوەییكانوە دەرنكوتـــووە، بكو ســـرھدانی ھر نتوەیك خۆی لخۆیدا پرۆسیكی مژوو كـــردەی درژخاین، كـــ چندین قۆناغ و

سدان سای بیووە. نتوەی كورد لباكـــووری دۆی ڕافدەین و لبرزاییكانـــی چیای زاگـــرۆس و تۆرۆس پدەشـــتكانی ســـوبارتر دەركوتـــووە و كدانیشتوان ڕەســـنكی ل گۆتیكان و لولوەكان و ھۆرییكان و كاشییكان پكھاتبوو دواتر كوتن ژر ڕكفی زمانوانی كۆمك لھۆزە ھیندۆ ئارییكان و ئیتر شوەزاری گل ڕەسنكانی ون بوو یا ھندك وشی كان بوو، بۆیرییكۆچ لزمانی گڵ بكتزۆر ل توژەران گۆتیكان بیكم ڕیشی نژادی كـــوردە ھاوچرخكان دەزانن، بم لڕاســـتیدا گۆتییكان ئاوتی ھۆرییكان بـــوون و دواتریش لھـــزارەی دووەمی بر لزایـــن بدواوە پاش ھاتنی شـــاوی ھۆزە نانرەســـ لم گكان ئیتر ئھیندۆ ئارییكوتنـــ ژر ڕكفی ئم گلـــ كۆچریانو ئاوتـــی یكدی بوون و گلـــ ھاتووەكان زمانی خۆیان بسر گل ڕەسنكاندا زاڵ كردو ھاوكات گلـــ ھاتووەكان كوتن ژر كاریگـــری دیاردە شارســـتانی و كلتووری بنما ئاینییكانی گل ڕەسنكان، بمش بناغ سرەكی و براییكانی نتوەی كوردو

زمانی كوردی چكرەی كرد. بشی یكمتبینی: ئم نووســـین لكۆینوەیك د. نبز مجید ئمین نووســـیویتی. لبر گرنگی بابتك، بدرخان

بپویستی زانی ب چند بشك بوی بكاتوە.

ئا: حمید بدرخانیكم: ژیانی:

مامۆستا نبز مجید ئمین لسای ١٩٦٤ قادر"كۆی"لدایكبووەو حاجی لشـــاری و ناوەنـــدی و خوندنی"ســـرەتایی

دواناوەندی"لكۆی تواو كردووە. "١٩٨٥ - ١٩٨٤" خوندنـــی ســـای *بكالۆریۆسی ل زانكۆی بغدا، كۆلژی

ئاداب ب مژوو تواو دەكات. * رۆژی ١٩٩١/١١/٣٠ بوانامی ماستری ل بشی مژووی كۆلژی ئادابی زانكۆی ســـحددین بناونیشـــانی "المشطوب الھكاري" دراســـة عـــن دور الھكاریین في ی زۆرباشـــپل الحـــروب الصلیبیة" ب ١٩٩٦/١٠/٩ روەھـــا لـــوەرگرتـــووە، ھبوانامـــی دكتۆرای ل بشـــی مژوویی كۆلـــژی ئادابی زانكۆی ســـحددین، بناونیشانی" األســـتخبارات األیوبیة في ی زۆرباشـــپل عھد صـــالح الدیـــن" ب

وەردەگرێ. دووەم: كاركردن و شونی كاركردن:

- ســـای ١٩٩٢ لكۆلژی ئاداب – بشی مژوو لزانكۆی ســـحددین- ھولر

دامزراوە. - ســـای ١٩٩٦-١٩٩٨ تنســـیبكراوە بۆ

پیمانگای تكنیكی سلمانی. - ل ١٩٩٨/٩/٢١ گوازراوەتوە بۆ زانكۆی

سلمانی. - ل ١٩٩٨/١١/٢٨ بووە ب سرۆكی بشی مژوو ل كۆلژی زانست مرۆڤایتییكان-

زانكۆی سلمانی. - لـــ ١٩٩٩/١٠/٩ بووە ب راگری كۆلژی زانكـــۆی مرۆڤایتییـــكان- زانســـت

سلمانی. - ل ٢٠٠٣/١١/١١ بووە ب راگری كۆلژی

.زانكۆی كۆیروەردە لپ- ل ٢٠٠٤/١١/١ بووە ب سرۆكی زانكۆی

.كۆی- لـــ ٢٠٠٠/١١/٣ پلـــی پۆفیســـۆری یاریدەدەری پدراوە ل زانكۆی سلمانی.

- ئستا راوژكاری جگری سرۆكی ھرمی .ندنی بابۆ كاروباری خو كوردستان

سیم: چاالكی زانستی: لســـردەمی ئیوبـــی ھواگـــری -ســـحددیندا، تزی دكتۆرا. وەرگانی كمال غمبار، دەزگای وەرگان، ھولر

٢٠٠٥، بزمانی كوردی. كوەیینكۆكاری "لشـــتوبی ھـــم -

دەربارەی رۆـــی ھكارییكان لجنگی بزمانی ماســـتر. خاچییكاندا"تـــزی

عرەبی، سلمانی، ٢٠٠٢. الپڕەیكی ھكاری"چنـــد عیســـای -پشنگدار ل ژیاننامی یكك لرسكردە كوردەكان لشڕی خاچییكاندا"سلمانی ٢٠٠٢، زانكۆی سلمانی، بزمانی كوردی. - ئیبن مشتوبی ھكاری"ژیان و سردەمی" ١١٧٩-١٢٢٠ز"ســـلمانی، "٥٧٥-٦١٩ك/ ٢٠٠٢، چاپخانی وش، زانكۆی سلمانی. - یاقوتـــی حمـــوی و كتبی"معجـــم

البلدان"سلمانی، ٢٠٠٢، زانكۆی سلمانی، بزمانی كوردی.

- ئفســـان لھردوو گشـــتكی"ابن فضالن و ســـالم الترجمان"دا. ســـلمانی

٢٠٠٢، زانكۆی سلمانی. كســـایتی و ئومـــوی "دەوتـــی - ندێ لدیـــدو بۆچوونی ھكان للیفخرۆژھتناساندا" سلمانی، ٢٠٠٢، زانكۆی

سلمانی. لكۆینوەیكـــی كـــورد، رەگـــزی -

.زانكۆی كۆی ،٢٠٠٦، كۆی ،ژووییم- ئوروپا لسدەكانی ناوەڕاستدا.

- ربازی لكۆینوەی مژوویی"پناسو

قۆناغكانی". - األســـتخبارات األیوبیـــة في عھد صالح الدیـــن، د. نبز مجید ئمین، ســـای

.١٩٩٨چوارەم: أ- سرپرشتی تزی دكتۆرا:

- خوندكار شـــوان عوســـمان مســـتفا بناونیشـــانی" سیســـتمی كۆیالیتـــی

لئیسالمدا" زانكۆی سلمانی، ٢٠٠٨. عبدولقـــادر، عیمـــاد -خونـــدكار

بناونیشانی "تأثیر األفـــكار الیونانیة علـــی التصوف

زانكۆی نموذجا" "الســـھروردي األسالمي .٢٠٠٧ ،كۆی

ب- سرپرشتی تزی ماستر: - خوندكار شـــوان عوســـمان مستفا، ی بناونیشانی" كوردســـتان و پرۆسبئیســـالمكردنی كورد" زانكۆی ســـلمانی،

.٢٠٠٢- خونـــدكار ئـــاراس فریـــق زەینـــل بناونیشانی "جنگی دەروونی لسردەمی سحددینی ئیوبیدا" زانكۆی سلمانی،

.٢٠٠٢- خوندكار سح كانبی، بناونیشانی" بازرگانی لمیسر لسردەمی سحددینی

ئیوبیدا" زانكۆی سلمانی، ٢٠٠٣. - خونـــدكار كیـــوان ئـــازاد ئنوەر، لسر كاریگری و بناونیشانی"مانیزم دەوتی عباســـی" زانكۆی ســـلمانی،

.٢٠٠٣- خونـــدكار عتـــا عبدولەحمـــان، ئســـدەدین شـــركۆ، بناونیشـــانی" ژیاننامو رۆی لشـــڕی خاچییكاندا"

زانكۆی سلمانی، ٢٠٠١. - ناوبـــراو بشـــداریكردووە ل لیژنی ھسنگاندنی زانستی و چندین بابتی دیك ك پیوەست بووە بئاستی زانستی زانكۆكانی كوردستان، سرەڕای بشداری ل چندیـــن گفتوگۆی ماســـترو دكتۆرا "٤"نامی ماســـترو نامی بڕژەی"٨"

دكتۆرا، ل زانكۆكانی كوردستان. دەیان وتـــارو لكۆینوە لـــ رۆژنامو

گۆڤارە جیاجیاكاندا. پنجم: كۆنگرەی زانستی:

- بشـــداریكردن ل كۆنفانسی زانستی زانكـــۆی ئـــاداب- كۆلـــژی دووەمـــی

سحددین، ھولر"٢٠-١٩٩٢/٤/٢٢". - بشـــداریكردن ل كۆنفانسی زانستی دووەمی زانكۆی سحددین لماوەی"٢٣-

."١٩٩٣/٣/٢٥- بشـــداریكردن ل یكمین كۆنفانسی زانستی زانكۆی سلمانی لسای ٢٠٠٠ دا.

رد، كزار مری گۆڤاری ھرنووسس -وەرزە گۆڤاركی زانســـتیی ل شونوارو مژوو و كلپووری كوردســـتان دەدوت،

سای ١٩٩٧-٢٠٠٤. پیامـــی گۆڤـــاری سرنووســـری - تكی تایبوەرزە گۆڤار تی كـــمرۆڤایبـــ بوكردنـــوەی ھۆشـــیاری بنمـــا

سرەكییكانی ل سای ١٩٩٧-٢٠٠١. ،ری گۆڤاری زانكۆی كۆیرنووســـس -

بشی زانست مرۆڤایتییكان ٢٠٠٥. ششـــم: بشـــداری لیژنی زانســـتی و

كارگی: - بشـــداریكردن لـــ چندیـــن لیژنی كارگـــی و زانســـتی وەزارەتی خوندنی با و توژینوەی زانســـتی و وەزارەتی پـــروەردەو زانكۆكانـــی ســـحددین-

.مانی و كۆیر و زانكۆی سلولھ زانیـــن لـــو پدەیـــان سوپاســـنام -وەزارەتـــی و وەزیـــران ئنجومنـــی خوندنـــی بـــاو توژینوەی زانســـتی وەزارەتی پروەردەو سرۆكایتی زانكۆی سحددین- ھولر و زانكۆی سلمانی

و دەستی خوندنی تكنیكی. - بپی فرمانی سرۆكایتی ئنجومنی وەزیـــران، ژمارە"٥٤٦" لـــ ٢٠٠٥/٩/٢٦ و ٢٠٠٥/٩/٧ رمانی وەزاری ژمارە"١٢٢٢" لفئیعفاكراوە ل پۆستی سرۆكایتی زانكۆی كۆی دانرا ب سرۆكی دەستی خوندنی

تكنیكی لسلمانی. - لـــ ٢٠٠٥/١٢/٢٠ دەســـت لكارترازانی ل پۆستی ســـرۆكایتی كۆی بۆ كراوەو پیوەنـــدی ب ســـرۆكایتی دەســـتی

خوندنی تكنیكی نكردووە. ڕەیم الپژمارەكانی رابـــردوودا، ئـــ بینـــی: لـــتبنـــاوی "ناودارانی كورد"ـــــوە بودەكرایوە، پاش ئـــوەی لالیـــن زۆرك ل نووســـران و پســـپۆران ئوەیان پ راگیاندین باشـــتروای لمودوا لژر

ناونیشانی "ژیاننامی زانستی" بوبكرتوە.بدرخان

ژیاننامـــــــی زانســتی ... دكتـــۆر نبـــــز مجیــــد ئمــین

لـــه ڕکه وتـــی ٢٠٠٨/١٠/٠١ و لـــه که نای پۆگرامـــی به ناوبانگترین ته له ڤزیۆنـــی ( RTL) ی ئه مانی کچکـــی ( SUPERTALENT )جوانکیله ی چاوڕه شـــی گه نم ڕه نگ به نـــاوی ( ھه نار حه ســـه ن) خاوه ن ده نگکـــی ناســـك و به ھره یه کـــی ســـه رھه داو له ته مه نی ٨ ســـای داھـــه روه ک بـــه زمانی خۆی لـــه که ناه کـــه ڕایگه یانـــد : کـــورده و له داـــک بـــووی ئه مانیایـــه لـــه کـــوردی عراقه باوککی و داـــک ، به شـــداری ئـــه و پشـــبک یه ی

کرد که بـــۆ به ھره مه نـــدان و ده نگ خۆشـــان ســـاز ده کرت ، ھه ناری ته مه ن ٨ ســـاڵ به السایی کردنه وی گۆرانی بـــژی ئه مریکی لۆنا لویس به شـــدار بوو، ھه ر چه نده بـــه پی وته ی سه رپه رشتیارانی پرۆگرامه که مۆســـیک ژه نان ھاوکاری باشـــیان نه کـــردوه له گه ڵ ئـــه وه ش توانـــی به ھره یه کـــی زۆر تایبه ی نیشـــان بدات و بـــووه ھـــۆی چه په ڕزانی ئاماده بوانی ناو ھۆی پشـــبککه ھه نـــاری بۆیـــه بله رنتـــه وه ، به ھره مه نـــدی ســـه رھه داو بـــووه

مایه ی ســـه رنجی سه رپه رشتیارانی پۆگرامه کـــه و ئاماده بوانـــی نـــاو ھۆی پشـــبک له دواتر بینه رانی ته له ڤزیۆنـــی پۆگرامه که له ھه مان کات له ماوه ی ته نیا س ٣ ڕۆژ دوای پشـــاندانی ئه و پۆگرامه له ســـه ر ڕووی ماپـــه ڕی یو تیوبـــی به ناو بانگ زیاتـــر له ١٠٠،٠٠٠ ھه زار جار کلیک کراوه ته سه ر بینینی گۆرانیه که ئه مانه بونه جی شانازی کوردانی دانیشتوی ئه مانیا له په یوه ندیه کی ڕاســـته وخۆی په یامنـــری ڕه وه ند به به ڕز حه ســـه ن مه ولـــود باکی

ھه نـــا کـــرد پـــی ڕاگه یاندیـــن به ســـه دان په یوه ندنی ته له فۆنـــی به خزانه که یـــان کـــراوه بۆ ده ســـت خۆشی و پشـــتگیری له ھه مان کاتدا دانیشـــتوانی غه یره کوردی شـــاری لودڤیکســـھافنی ھه ناری ل نیشته جیه دست خۆشـــی و خۆشحالیان ده ربی به به ھـــره ی ھه ناری ده نکی ھه نار .ھه روه ھا که نای ته له ڤزیۆنی ھه نار له گه ڵ نه ورۆز چاوپکه وتنی و خزانه که ی کرد و چه ند که ناکی په یوه ندیان کوردی سه ته لتی تری

کردووه بۆ چاوپکه وتن .

ھه ناری سه رھه داو

تایبت ب بدرخان

دكتۆر نبز مجید ئمین

ھنار حسن

مننا

ژیا

راوژكاری مژوو: د. عبدول علیاوەییراوژكاری زمانوانیی: د.وریا عومر ئمینراوژكاری رووناكبیریی: د. ھیمداد حوسن

راوژكاری كــلتــووری: خالید جوتیاربشی كۆمپیوتر: ئیـوب یوسـف ئبوبكـر

ناونيشان:كوردســـتان، ھولر، شقامی ئاراس،

باخانی سردارینۆرماڵ: ٠٦٧٩ ٢٥١ ٠٦٦

مۆبایل: ٥٨٧٨ ٤٥٥ ٧٥٠ ٩٦٤ +سلمانی، باخانی رەحیمی مال علی

مۆبایل: ٨٥٥٤ ١٥٩ ٧٧٠ ٩٦٤ +

بدرخان یكم ھفتنامی ئھلی ئازادە، دوای راپڕین ژمارە سفری ل ٢٠٠٠/١٠/٢٢ ل سلمانی دەرچووەو ھموو ٨ و ٢٢ی مانگك دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان ل باشووری كوردستان دەریدەكات

bedrxan@yahoo.com

خاوەن ئیمتیازو بڕوەبری برپرس:حمید ئبوبكر بدرخان

بڕوەبری نووسین:عبدولەحمان معروف

ستافی كارا:حســـن یاســـین، نـــازم دبنـــد، قاســـم محمـــد، ھمـــن جمیـــل،

ھوراز محمد، محمد فتاح، مسعود ئیبراھیم.

نخشساز:بدرخان ل سایتكانی kurdistanOnline و pukmedia بخونرەوەئاسۆ حسن ئحمد (٠٧٥٠٤٤٧١٨٢١)

ئمساڵ ب (٦) ملیۆن یۆرۆ حكومتی فرانكفۆرتی كتبی پشانگای تورك پاوانكردبووو كوردیش (١١٢) متری شـــانگاكبۆ پ كـــ م زەوییلـــترخانكرابـــوو بكـــرێ گرتبوو و ژمارەیكی زۆری دامزراوە چاپكراوە كوردییكان بشداریان تداكردبوو، چاپكراوەكانـــی بشـــی بـــم دیموكراتییكانـــی ركخـــراوە (ی.ن.ك) پانتاییكـــی باشـــی بـــۆ

ترخانكرابوو..ل یكم ساتی دەستپكردنی كاری پشـــانگاك لكاتی ســـووڕانوەی بنـــاو توركـــكان لپرســـراوە پشـــانگاكدا ل ســـاۆنی كوردی ك چاوییان ب ئای كوردســـتان و نخشیكی ســـردەمی عوسمانلی نو شـــوندێ لھ وتبـــوو، ككلژر ســـتاكئ كوردســـتانیانی توركدایـــ داگیركـــری چپۆكـــی لكدانوەیـــك ھیـــچ بـــبتوندڕەوییكیان گـــورە مـــخھشـــتوەو شـــاوی نابجیان بۆ ئم ســـاۆن ھنا و ویســـتیان بم ھرزوو رقكانیان ھژن، كورد حكیمانـــی شـــوازكی بچارەسری رەوشك كراو ئوەبوو تا دوارۆژی پشـــانگاك پۆلیســـی ســـاۆنی ئم چاودری ئمانی شـــیان خۆی لمئ دەكـــرد، كـــ ئیعتراف بوون ب ل كخۆیدا جۆرگلی كورد و سركوتنی سروەری یاسا ل ئمانیا، ئوەیان تا ئرە

بینراوی ناو پشانگاك بوو..ھر لرەوە دوو خاڵ رووندەكموە، یكمیـــان بپـــی قســـ و باس و توانینی ئم برادەرانی، ك چند بینیوە، پشانگاییان ئم جارك ھمیشـــ دەیانگـــوت: پشـــانگای ســـانی ئاســـتی لم ئمســـاڵ

رابردووی نبوو...راستیشـــیان دەكرد، چونك ئمش بشـــكانی زۆربـــی ســـردانی دیكمان كرد ب تایبت بشـــكانی ئاســـت ئو عرەبـــی، وتانـــی گرنگیان تیا بـــدی ندەكراو ئو پشانیان لوێ ك چاپمنییانی دابوو ئوەنبـــوو خونر و بینر بچاوی سرســـوڕمانوە سیریان بكات و یـــان جۆرك ل قرەباغی كین و سیركردنی پوە دیاربت.

دووەمیـــان ل بشـــ كوردییكی پشـــنیازی من لوش خۆشـــمان ھندێ تزەروری كـــ ئوەمكرد، لو چاپمنییـــ گرنگانی ك بۆ ئم جۆرە پشانگایان دەھنرێ بۆ سر زمانكانی ئینگلیزی و ئمانی وەربگـــدرێ و ھر نب دابشـــی ســـر ئو كسایتیی رووناكبیر و بكرێ تو ئم رۆژنامنووسانی تا ل نزیكـــوە و بزمانی خۆیان بخوننوە.. كـــورد گلی مژووی بینیمان كـــ بم شـــوەیی نك پیشـــاندرابوون كتبانـــی ئـــو تنھا بزمانی كـــوردی و ھندكی بزمانـــی عرەبی بـــوو.. بۆی من لرەوە پشـــنیاز دەكم ل ئایندەدا و ل پشـــانگای نودەوتی ئاوادا رەچاوبكـــرێ، چونك م رەوشـــئكلتـــووری و مـــژوو ناســـاندنی لھمـــوو ئمـــۆ گلكمـــان یوە ھویســـتی برۆژان زیاتر پتایبت بـــ بناســـنرێ، بگالن مۆی گمـــی ئم بارودۆخـــلـــسیاسییكانی دنیا ك لماوەی (٢٤) كاتژمر دەوت ئیعتیرافی پدەكرێ و ئینقالب لسر سرۆك كۆمارك دەكرێ، وتك (ملیك)كـــی یان بۆی دەكـــرێ ئمجارە حای كتبی كوردی باشـــتربت و باشتر پیشانی خونری بیانی بدرت، ئگر ئوە نكرێ ھیـــچ جیاوازییك نابینرێ لو پشـــانگایان چ ل فرانكفۆرت بـــ چ لـــ شـــقامی "مولوی"

سلمانی بت.

ل فرانكفۆرت حای كتبی كوردی چۆن بوو؟

نازم دبند - فرانكفۆرت

لرھو

- وا

ی نان

پخچا

دیاری دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان