BE E U)laAD 11. ianuati Íebruêri maad 1994

De beeldhouwer en zijn orngevingDe esthetische eenvoud van OlaÍ Mooij

De kunstênsêctor moet van de Ministervan WV.C. zêlfkunnen aangeven wat haarÍedenvan bestaan is en waarom zii subsidie verdi€nt. Beeldraad bêstêêdt dáaíom aandachtaan initiatieven die mêde dankzij subsidiês kunnen bestaan. In dit kadêr êên bêzoek bïbêêldhouwêrOlaf Mooij van dê stichting Kunst & Complex in Rotterdam.

I Diedèrik Mooij

De ate ergemeenschap Kunst & Complex isgeêgên aan de Kêllewêg in het wesiêliikehavengêbied ván Roherdam, nabij hêt lÍaÊconiplêin. n êên aantal oude Íabreksgêbou-wen woneri en werkên momê.teel tweeên-iwintig kunstenaars, onder wle achtiienbêedhouweÍs en viersch dere. De meesienván hên zljn oud-silrdenien van de k|]nsiaca'

Verlêdên en hedenvan kunst & complexWegens een gebrek aan bêtaa bare aiêlier-rlimtê in Roiterdam wordi in 198T de stich-tjng Kunst& Complex opge chtmei asdoehêi cíêërên lan eên optimáe werksituatievoor jonge beeldende kunstenaars- Heibehercn van dê atêliêis, heto€aniseren vangezamen jkê ate iertentoonstellingen, heiverhuren van gastatêlierc en heto€aniserenvan lilwissêlingspíográmma's mêt kunsie-naa|s uit hêt buten and zijn middêlên om dil

Van 1981 iot ên mêt 1988 bêsch kt dêStichling over een aantal gêbouwen op deMtilleÊpier, aan de voet van de Euromast.Hier vnden de eercie groêpsexposties ênuitwisselingen plaais mei butenlandse k!.slenaars. Als men in 1984 daar weg moet,slagên zl er het huidige cornplex ie betrêkkên. lvlet een lening ef veelelgen werkzaam-heid worden de oudê gebouwen omgê-bouwd tot êen atêlieÊwooncomp ex voortweeêntw nlig kLrnstênaars, waaronder viêígasiatelierc, Eén gastateliêí woídt pêrma-nent verhulrd aan de Rouerdamse kunst-stichlng. Vanaí T990 organiseêrt Kunst &Complex weer expos iies en uiiwisselingên.

Slnds de oprchting heêÍt de Siichingtwêe grote uliwissêlingsmaniÍestaties georganisêerd. Dê eerstê kwaín in 1985 tot standmêt steun van hêt Goêthe-lnstiiuut en wasêen uitwisselng mêt d e atêliêígemêen-schappen uft Dnssêldori, onder de itel derWechsêl/de Wissê|. De twêêde uitwsse n9in 1993 net de klnsienaarsgroêp A Ua Gíagut Aranda de Duero (Bursos, Spanjê), kwanrtot stand met sieun van dê Rotierdàmse

1. Zónder titel, alrminirm, 1993, 40 x 35 x 7cn

l 0

BEELDR 44D li.i$laíIebruaÍ maart 1994

2. zondetftet, tunststaf, turkoois, í9W, 4A x 35 x 7 crn

3. Zondet titel, gegÊlvanlseed netaat, 1992, 180 x 180 x 180 cn

kunst6tichting en h€t C€nlrurn Beold€ndeKunst. Dê lêdên ván dê uitwissêlingspío-gramma's leert men meêstal vla vh kennen€n behorên tot dezeltu€ g€írêrátie derlióers.Dsrselijke uitwiss€ling€n srvaart men alshssl vruchlbaar €n cle g€stat€liers hebbàlhun nut dan ook bewez6n. Natuurliik êxDosÈr€n dê mêêstê kunstênsaÉ sldêrs ook veel,wsarbij dê êen wo6r succ6voller is dan de

H€t vêrhaal van een beeldhouwerOlaí Mooij is i#n van d€ achttbn b€êldhou-w€Ís van de sticming Kunst & CoíÍplex. Hii isvijÍêndedig iaaÍ oud en al vro€g in aanrakinggêkomên met konst. Nlêt alleen door zÍnvader diê ook kunstenaar ls, maar ook ziêthil als kind in het rnlseum Króll€r-MLiller dêbêw€gende beelden van Tlóguêly en Rickey.'Bêwêging ên lawaai, dat vond ik als kindprachtig', 2êgt hii.

ïjdens ons gêsprek woídt mÍ duiddÍkdat njn behoeftê om praKisch bêzig re Íjn€n de behoefte om 2ijn dl6pí€ gevoêlêns enbewusEijn te uiten over de v6rurêemding inds hedendaagse omgevhg tê uiten, aan dewi€g siaan van zijn kunst€naarschap. DiiheeÍi hiitot nu toe oD verschlllendê maniereng€íêalis€êrd. Door zijn gevo€lens direct een€xpresside vom te g6v€n oí door juistaÍstand te nernen van pêrsoonliike gevo€lens€n op €€n raiionelere wiiz€ €l€menten uit dêomgêving te v€rwerk€n tot opst€lling€n en

In ziin eêrsiê we* dat ontstond kort nádê academis komen g€vo€l€ns van agressienaar buiten in de vorm van piil€n, klauwen,dolk€n en zwaarden. Hii hante€Ít titels voorzÍn w€ík als birvooóa€ld Same.zrcrlDsGeêxposeerd op d6 t6ntoonstelling d€ÍWechs€|, de Wisse0 €n MááÍlztek í (ges€lec-1ê6rd voor de Touch€ oriis 1987 / zie atueol-dng voolpagina). Soms vèMeft hijbêstáande vooeeroên in ziln werk. In hetbèêld MaarEiek 2 zit bijvaoós€ld een siet'ijz€ren stuk van een wasmachine verborgen.In 1984 knjgt hij op basis van dit sooÍt w€Íkeen slaÍtslioêndium van het Ministenê van

BreukIn hsl vooíaaren dezomervan 1988 isieder:€en van Kunsi &Compl6x druk b6zig moi hetbolw6n van zijn eigen huis sn at€lier aan deK6ileweg. Dêzê veóouwing be1nvloêd Zjnwed( Hij gaat stêeds me€Í bouwmaterialen€n lêchnische vomen in zÍn be€lden ver'weÍ-k€n. Dezê ontwikkeling is voor het c€Íst teziên gêwe€st op de expositi€ in gabnê Dio-nysus tê Rotterdam in 1988. Hii sxposeêrtdaer ofder andere €sn trspêziumvormigbê€ld, waarin êên aambêê d is vêrweft. Indê p€ ode die daarop volgt, wordt zin

1 1

BEELDR/IAD 11, )anuar ÍebrLiaíimaart T994

deze píodukten een bepaalde sclroonheid,d êvolgens hem verborgen zit in de vom, d eeen machinale prodirktiê veíaadt. De heldêre kleuren van de teiltjes en bakjes tên-slotte bieden hêm nog rneêr esthêtschêmogelijkheden, zoals iê zên wás n de iienetalages van de ABN-ALIRO n 1992 in

HiigebÍuikt n et atijd bestaandê produk-tên. SoíÍs maakt hljzezelf. Een goedkope encreatieve oplossing orn modu ês te verkr jgenwas het vog eten van te tjes mei gips oÍbeton. Op die rnaniêí kreeg hij de beschikking over bouwstenen van verschilend for-maat (aÍbeêld ns 5).

In zijn tota e oeuvre vanaf T988 is een ierugkerend elemeni hêt gebruk van eenbêpaalde om kering. Hêt gietprocédé bijvooÊbeeld levêrt êen aÍdrlk op van een bakje.lvlaar ook dê schalen en bakjes zef diê hjvêMerkt, ziln een afdruk van een rnaíix êneen pêís. Een ander kenmerk lsdátde mod!es en produkten opgaan inêen neuwesthetisch geheel. Ze ziiten êr bêwust in verstopi.In eerste instantiezet men de totale vorm, ntweede fsiant êz et rnen de ê emenien waarhei werk 'rit is opgebolwd. Soms keert devorm van de rnoduleterug n dê vorm van de

Ondanks zijn leÍdê voor produkietechnieken heeft hijook een hekel aan somrn gêaspecten van dê consumptiemaatschappij,met name de vêíkwsling d e hei met zchmeebrengt. Hij houdl van êíiciency, sobêr-hêlden hergebruik. Dakpannên, metaen buizen, scha en, ieiltjes en de aíg êtsels daaruanvormen voor hem een ult noodzaak geborengoedkope grondstot. Hj gebíuikt ze alsbouwstenên voor zljn aan insta aues veÊwante sculpturen. Zijn wêrkmethode is ook

sobêí, systemat sch en koel en bestaat uithet doen van eslhêiisch vormondêrzoek, hêtpêgen van mniínalê ingrepen ên hêt ritmi-sche herhalen. l\l n mate ingrepen zin bÍvoobeed aíg êten oÍ opstapelen. Als hÍ rnêteen bepaalde methode klaaí s dan gunt hlzchzer wes een nieuwê víijheid, zoas bi-vooíbêê d doozagen. Dit allesz el men terlgin de !iteindelijke vorm.

ContainerplanControle, technek, modulebouw en zuin gheid worden ook gehanieerd door ndLrslrieeoniwerpers en lngenêurs. En net als nÍabrieksproduktên moet de iechniek er wêlinzitten maar mag er niet van aÍsÍalen. Hetmoet êrin vêrsiopi zijn.

Nadat ik hem verteld heb dat industreeloniwerper Bruno Ninaber van Elbên eensoortgelijkê sobêíhê d ên kwa tet naslreeft,bêkeni hijtoch geên industneel oniwerper tewillen ziln. Dê beperkng rnoet door hemzelfopgelêgd woden, niet dooreen eisenpakket.Olat N4ooij zijn ontwerpen van il armaturên(1982-1984), behorcn dan iot de uitzonderin-gên, die dê regel bevest gen. Hijwilworste ênmêt deomgeving en zÍn bêpêrkingen. BêpêÊkingen die vaak dooí êên economisch enso.ns door een poliiek kader wordên opge,egd. Zo wodt Kunst & Complex geconÍron,teerd mêt een gemeentebeled dat pal voorhun neus een tippelzonê wil instellên. Doordêzê situatie zien zlj zch genoodzaaK ielspêrmanents ie gaan zoêken oÍ bouwên opeên plek waafmen meerzêkêrhêid heêftvooreên angdurige vesiiging. Er za êen stukgíond moeten woden gevonden, êen hêêgoedkopê bouwmethode wordên ontwikkêld

4. Zonder tiÍel, kadan, 1993, 30 , 24 t 76

behoefte om ordetêscheppen sieêds groter.Hij verlaat de exprêssiêvê vormentaal hele,maalen gaai beeden maken dle nog sÍak-ker en symeiischer zijn. Zijn beelden zullenuiteindelijk heremaal gaan bêstaan Ut opgestelde modules of píodukten. Door dezemeihode en de bewusle beperking van devormentaa krjgt hij etteílijk íÍeer greêp opde orngeving en zijn kunst.

Oaf [,4oojzegl h erover: 'ln mi]n eerciewêrk nam ik veel vrijheid. lk wil nu ínêtweinigm ddelên, ínetéén vorm en rnêi eên minima engreêp ioch iêts inieressants makên metêên bêpaa dê liishaing, in plaals van heegecompliceerde vormen met veêl uitsieekses, verhaen en syrnbol iêk ' . Hi jze i d i i zetniei als een breuk ef voêgt daarnog aan toedai de stappen diê hli doêt voor een buiien-staandêr groot iiken, maar voor hemzet

Als hijbêstaande produkten gebruikt dankies l h lvooMerpen ! tz jn e gen omgev.g,zoals produkten uii de bouwwerêld, ofonop-vallende produkien uit dê consumptemaaischappij, zoals pastic mandjes en meialenscheples (arbeelding 1 Vm 4). HjgeeÍi drêredenen voor deze wêrkwijze.

Zjn keuzê voor deze meihode hangtonder anderê samên met de simpeheid vande vorm, d e als modu e tê gebr! ken rnoêlzijn, or gecombineêrd moêt kunnen wordenmet een andêre vorrn. Daarnaast bezitten

en eên lêning worden afgesloten.Olaí llooj heeft nu in de ljn van

werk êen maquette gemaaK voor

i

l',5. Zondet titel, gips, 199A, a0 x A0 x 70 ctu

l i f f l l ) ,? | r / ) r ' . januar i íebrua r i màad 1994

niêuwe gebo!wencomplex. Hei eersle ont-werp bestaat uil achi coniainers van twaallmeter lang, geplaatst ro.dom een vierkanlebinnenplaals (zie arbeelding 6). Vêísch -lênde van deze eenheden woíden doorcon-lainers in een lweêde aag mêl êlkaar veÊbonden. Dezê vormên de woonlaag op deêerste verdiep ng.ln het ontwerp wordi uii-gegaan van geb.uik van besraandê ín dde-en. Oude ondeídêen ! t renovatewon n-gên or pre-rab maierialen uil dê bouwwe-reld moeien wordên gecombineerd. AÍêsheel simpel en goedkoop, vanwêge het

'lv,lel wêinig middêlen vêeldoên, dat iseigen-lijk mijn levensstijl'. zegt hij zell. Als ik overeen onbeperkt budgei zou besch kken danzou ik het toch net zo doen. lk vind het inte-rêssani. l,4isschien zou ik hêl dan wel doorandêíen laten uilvoêíen ol hêt aan kunste-naars aanbieden om zo êen goêde werkplekte cíeëíen', vult hij aan. Aangezen rret panmet de conta ners minder geschkt s voorhoogbouw, zal OlaÍ t!4ooij zin optie alleenkunnen woÍden gerealaseêíd als de gíondíede jk goedkoop kan woíden vêrkrcgen.Hoê duurderde gíond, hoe meerwoon werkeenheden er per.n? moeiên komen, dus hoehoger men moetbouwen.

Beihvloeding en vergelijkingAls tweeéntwntig kunslênaars dicht blêlkaar wonên ên werken, zou êí dán geênsprakezÍn van beinvloeding? Olaí lvlooijzêlÍwijst ondeíinge belnvbedingen van dêhand. Er is volgens hern hooguil sprake vánovedracht van praktische iniormate ênt€chnieken. Er is natuur lk wel êen ondêÊlinge veeanlschap. Niel zozeer hun voím.als wel hun oplelding in Ro$erdam, hun leêÍ-

tldscategore en hun levensstijl zijn ovêr'eenkomstig. ledêÍe kunslênaar volgt tochzrjn eigen ontwikkeling, maar blijft dooí denàbithêid ên door de uitwisseringen op dehoogie van wat anderen doen. Soms z jn erwel paraleLe oniwikkelingen. Zowe OafMooij als medebêwoner Joep van Lieshouihebben een ontwikkeling doorgêmaakt vanvertê ênd naar abstraci met gebr! k vanmassaprodukten. Daarna is ieder €chier zijneigen richting opgêgaan. Olaf N4ooil s abs-tract blijvên werken, tetuijl Joep van Lies-hout beeden is gaan maken in de vorm van

Het gebruik van technische píoduclên inscr'lptuuí en hêl wêrken ln een vormêntaaldie vêMijst naar lechniêk zjn niet nielw.Aímff, Césaí Baldacini, Claus Odenburg,Leden van de Nedefandse nulgroep en ve€andere modeíne beeldhouwers $/erken opdeze rnanier. Uniek s echiêr de uiteindêlijkevorrn waar hijop uitkomt. wat bêtíêft andêíebekêndê kunstenaaís gêêÍ1 Olaf N4ool zêlÍaan dat hrl enige veMantschap heefl metBachelWhitêrcad (G.4.). omdatzÍ de ruimtevan hele kamers in gips afgiel.

Als wê Oaf [4ooij in de Nêdeílandseontwikkeingên van de aÍgelopen vijltienjaar plaatsên, dan zjn êr overcenkomsienen verschillên te constateren. Humor,expressie, het verureemde individu en devervag ng tussen de discipllnes ut zijnvroegere werk en het gebruik vanbestaande maieriale. en tegenstellingen uitziin rccentêre werk vindl men bij veelandere kunstênaars u t die periode terug.Hit treki zch echler wênig aan van dekunstgeschiêdênis, gêbruikt wein g asso-ciatieve matêíialên ol veíbeqt ze.r Hij wêrkt

De toekomstOlat lvlooii is zich bewust van de moeiliikeverkoopbaaàeid van zijn we&. 'Hêt is eigen-jk museumkunst', zegt hij ze Í. Hij nodigl dan

ook íêgêlmatig conservatoren uit. Hi hoopldan dai ze ziên dat hij consequênt eenbepaalde kwaliteit lêvert. De Slichtang gaatdooí met uitwlsselingen. In 1995 gaan zijnáaíalle waaBchijnllkheid êen maand welken e.een maand exposercn bij êen zelÍde soodkunslêneGgemeênschap in Winnipeg(Canada), teeiil 1994 in hêl lsken zal staanvan hêl zoeken naar andêíe huisvest.g.Graag zouden zij in Botterdam wilên blijvenvanwege dê bestaande contacten, hetcult!-rêle klimaal en de subsidiêmogêlijkhedên,maarvêelhangt aí van de pds van degrond.

Tensloite moet opgemerkt worden dat vsevêrschillêndê subsidies het bestaan vanKunsl & Complex totnu toemogelijk hebbengemaakt. Zondef de Bêeldendê KunslenaarsFêgêling, de gêíêedschapsvefgoêdngên,startst pendiaêi prlzên en ncidêftêieslbsÈdies van gemeentes en instiluten voor cala-logi, zouden deze kunstenaars nietzijn, waaÍzenuzi jn . I

Oncêkênd€ onrwikkél^gên in de bêêldhóuwkunsl,

MaÍs Mdche6. 'i vltspér p 7s 100

De beel.thouwets van Kunst & Complexnjn: Jeannette Ephrain, E en Dijkstm, Miavan cter Bury, Loes uit man, Fiatnke L cleJong, Matianne Fontein, Joêp vanLieshout, Rop de Gmaí, Olaf Mooii,Marynet Essink, Anold Schalks, TomMosman, Peter Lindhouí HaÍman HeIe,,lênk Sp@k, J@et van Ross@, PaulKobnnk en Maik Mage..

6. Eercle antwee aleliercampter, naquette, 1993

T3