BID Prirucnik

KAKO OSNOVATI ZONU UNAPREĐENOG POSLOVANJA

- priručnik -

KAKO OSNOVATI ZONU UNAPREĐENOG POSLOVANJA (BID)

2

UVOD

Ovaj Priručnik predstavlja jedinstveni izvor informacija za predstavnike lokalne samouprave u Srbiji o relativno novom konceptu – zonama unapređenog poslovanja (BID). On sadrži opširan uvod u koncept BID-ova, njihovo osnivanje, i sve ostalo što lokalni funkcioneri treba da znaju o ovoj temi. U Priručniku su prikazana iskustva četiri opštine u Srbiji u kojima su uz pomoć Programa za reformu lokalne samouprave u Srbiji (SLGRP) koji finansira Agencija Sjedinjenih Američkih Država za međunarodni razvoj (USAID) osnovane ovakve zone. Priručnik su pripremili Norton Berman, Tomas Vlasak, Petr Adamek i Nenad Maksimovic, a za štampanje uredila Leah April. Koristimo priliku da se zahvalimo funkcionerima lokalnih samouprava i predstavnicima opština, kao i građanima koji su pomogli da zone unapređenog poslovanja počnu da funkcionišu u njihovim opštinama. Ovo izdanje je deo serije priručnika koji su izrađeni u okviru programa SLGRP za opštine u Srbiji. Pored ovog dostupna su i sledeća izdanja:

Kako uspostaviti efikasnu kominikaciju sa građanima Kako osnovati Opštinski uslužni centar Kako osnivati Centar za izdavanje dozvola Mesna zajednica kao predstavnik građana

Svi ovi priručnici su rezultat tehničke pomoći koju program SLGRP pruža lokalnoj samoupravi u Srbiji i pokazuju najbolje prakse iz Srbije i drugih zemalja radi unapređivanja i promovisanja učešća građana u radu lokalne samouprave. Iako lokalna samouprava u Srbiji prolazi kroz period transformacije, učešće građana u funkcionisanju opština, je u procvatu. Mnoge opštine primenjuju i nove i stare tehnike i prakse za povećanje učešća građana, što je kroz primere prikazano u ovom Priručniku kao i u drugim priručnicima iz ove serije. Izdanja priručnika su dostupna preko Stalne konferencije gradova i opština, a možete ih pronaći i na veb sajtu programa SLGRP: http://www.slgrp.usaid.org.yu/eng/root/library.html. Informacije koje se nalaze u priručnicima su značajne, pravovremene i biće korisne za vaš rad. Srdačan pozdrav, Steven Rosenberg, direktor Programa SLGRP Jul 2004.


3

SADRŽAJ I. UVOD: ŠTA JE TO ZONA UNAPREĐENOG POSLOVANJA (BID)................ 4 A. KONCEPT BID-A ....................................................................................... 5 B. AKTIVNOSTI BID-A.................................................................................. 6 C. INTERESNE GRUPE .................................................................................. 6 1. LOKALNA SAMOUPRAVA..............................................................6 2. VLASNICI NEKRETNINA.................................................................7 3. POSLOVNI SEKTOR..........................................................................8 4. STANOVNICI......................................................................................8 II. STVARANJE USPEŠNE ZONE UNAPREĐENOG POSLOVANJA................. 9 A. PLANIRANJE ............................................................................................. 9 1. ORGANIZOVANJE PROCESA ................................................... 9 2. ANALIZA – BAZA PODATAKA I ISTRAŽIVANJE................... 10 3. DOBIJANJE PODRŠKE JAVNOSTI................................................11 4. AKCIONI PLANOVI.........................................................................11 5. FINANSIRANJE BID ZONE ............................................................12 B. SPROVOĐENJE PROGRAMA................................................................. 13 1. FIZIČKA UNAPREĐENJA...............................................................13 2. ODRŽAVANJE I USLUGE...............................................................14 C. PRAVNI ZAHTEVI................................................................................... 14 D. ORGANIZACIJA ...................................................................................... 15 1. UPRAVNI ODBOR ................................................................... 15 2. IZVRŠNI DIREKTOR .......................................................................15 3. NADZORNI ODBOR ........................................................................16 III. ANALIZE SLUČAJA ........................................................................................... 17 A. NJUJORK .................................................................................................. 17 B. SRBIJA ..................................................................................................... 18 1. ZRENJANIN ......................................................................................18 2. VALJEVO ..........................................................................................19 3. NIŠ......................................................................................................20 4. KRUŠEVAC.......................................................................................21 IV. DODATAK ........................................................................................................... 22 A. STATUT – ORGANIZACIONI MODEL ....................................................... 23 B. ODLUKE SO O NAKNADAMA................................................................... 30 C. UGOVOR IZMEĐU SO I BID-A................................................................... 32


4

I. UVOD - ŠTA JE ZONA UNAPREĐENOG POSLOVANJA (BID) U ovom poglavlju će biti reči o sledećem:

Koncept BID-a Aktivnosti BID-a Interesni partneri u BID-u

Zona unapređenog poslovanja (BID) je registrovana i privatno vođena organizacija koja svojim aktivnostima dopunjuje javne usluge i unapređuje rad prostorno definisanih trgovačkih i poslovnih zona. BID organizacije se baziraju na doktrini samo-pomoći koja im omogućava finansiranje dugoročnih operacija kroz mehanizme samo-oporezivanja koje se uspostavljaju opštinskim odlukama. Svrha BID-a je da stvori bolju poslovnu klimu i ekonomsku vitalnost trgovačkih centara. BID predstavlja partnerstvo između vlasnika nekretnina i trgovaca sa jedne strane i opštine sa druge strane. Poslovnim i trgovačkim centrima većine gradova u Srbiji je neophodna revitalizacija i renoviranje ne samo osnovne infrastrukture već i prodavnica i zgrada koje čine ekonomsko jezgro centra grada. Ove tradicionalne trgovačke destinacije za stanovnike, ne samo grada, već i sela već stotinama godina predstavljaju mesta za okupljanje i razmenu ideja i dobara. Sada su suočeni sa višestrukim problemina – ekonomskog pada, male kupovne moći i nedostatka investiranja u infrastrukturu poslednjih godina. Ovakva situacija nije prisutna samo u Srbiji. Mnogi gradovi Severne Amerike i zapadne Evrope kao i oni u istočnoj i centralnoj Evropi pate od nedostatka investicija i propadanja u proteklih 40 godina – i u mnogima je pronađeno pravo rešenje za prevazilaženje ovih problema. Jedno od široko privaćenih rešenja za transformaciju centralnih poslovnih delova grada u žive i uspešne poslovne centre jesu zone unapređenog poslovanja koje su predmet ovog Priručnika. Svrha ovog Priručnika jeste da zvaničnike, vlasnike nekretnina i trgovce upozna sa idejom zone unapređenog poslovanja (BID) u nadi da će iskustva gradova Srbije u kojima su formirani BID-ovi, a koji imaju koristi od njihovih aktivnosti, biti inspiracija i drugima. U Priručniku će biti reči o sledećem:

Poreklo koncepta BID-a Pravna osnova u zakonima Srbije za osnivanje organizacije poput BID-a Način organizacije, upravljanja i finansiranja Značaj partnerske saradnje između opštine, trgovaca i vlasnika nekretnina

Zone unapređenog poslovanja predstavljaju dinamično obeležje gradova u SAD, Kanadi, Novom Zelandu i Južnoj Africi još od osnivanja prvog BID-a u Torontu 1971. godine. Prvi BID u Centralnoj i Istočnoj Evropi osnovan je u Albaniji 1999. godine, kao deo Projekta za javnu upravu u Albaniji (PAPA), koji je finansirala Agencija Sjedinjenih Američkih Država za međunarodni razvoj (USAID), a realizovala kompanija Development Alternatives, Inc, (DAI). Rezultat ovog projekta je formiranje BID zona u gradovima Drač i Skadar. Od juna 2002. godine osnovane su održive i funkcionalne BID organizacije u opštinama Zrenjanin, Valjevo, Kruševac i Niš u Srbiji, čime je demonstrirano da novi BID koncept može da funkcioniše u Srbiji. U ovom Priručniku su data iskustva i lekcije naučene u naporima da se pomogne svima onima koji su zainteresovani da unaprede kvalitet života i ekonomsku vitalnost trgovačkih delova gradova u kojima žive.


5

A. Koncept BID-a Program BID jer nastao u Severnoj Americi i uspešno se sprovodi u više od 400 američkih i 300 kanadskih gradova, kao i u Ujedinjenom Kraljevstvu, Južnoj Africi i Novom Zelandu. U Srbiji je uveden kao deo Programa za reformu lokalne samouprave u Srbiji (SLGRP) i Programa Revitalizacije zajednice putem demokratskog delovanja (CRDA), finansiranih od strane USAID-a, a s ciljem da se poveća učešće građana i preduzeća u radu javne administracije kao i da se unaprede trgovačke i poslovne zone u gradovima u Srbiji. Očekivani rezultati Programa su sledeći:

Povećani prihodi trgovaca preko većeg obima prodaje, poslova i drugih komercijalnih aktivnosti Povećanje vrednosti nepokretne imovine Veće učešće građana u donošenju odluka u opštini

BID odlikuju dve posebne osobine: javno finansiranje i privatno upravljanje. Jedinstvena karakteristika programa u Srbiji jeste sporazum potpisan između opština i Agencije Sjedinjenih Američkih Država za međunarodni razvoj o jednakoj podeli troškova koji nastanu tokom radova na rekonstrukciji fizičkog izgleda BID-a. Međutim, trgovci i vlasnici nekretnini su odgovorni za finansiranje BID organizacije, za održavanje postignutog nivoa i organizovanje promocija i drugih marketinških aktivnosti. Rezultat je trajna partnerska saradnja između grada i trgovaca, drugih poslovnih ljudi i vlasnika nekretnina. Koncept BID-a podrazumeva da vlasnici nekretnina i trgovci pristanu na sistem samofinansiranja, koji mora da prođe nekoliko proba od kojih zavisi i njegovo prihvatanje i budući uspeh BID-a:

• Trgovci i vlasnici nekretnina odlučuju o doprinosu koji će se izdvajati u formi samodoporezivanja odobrenog opštinskom odlukom. Prihod mora da bude dovoljnan za rešavanje problema i angažovanje stručnog osoblja koje će upravljati organizacijom.

U Srbiji, prema zakonu i tradiciji ima nekoliko mehanizama samooporezivanja koji uključuju i

dobrovoljni doprinos i samodoprinos. Oni su legalni mehanizmi za prikupljanje prihoda po osnovu plata. Međutim, na osnovu saveta privatnih i opštinskih pravnika odlučeno je da se za BID-ove u Srbji koristi već postojeći sistem lokalnih taksi i naknada, kao što su komunalne takse i naknada za korišćenje gradskog građevinskog zemljišta. Da bi se ovo postiglo, opština proglašava područje BID-a specijalnom ili ekstra zonom, i povećava već spomenute takse i naknade do određenog procenta, koji se vraća poslovnom udruženju BID-a prema ugovoru potpisanom sa opštinom. Iako zakon u Srbiji ne nalaže održavanje referenduma da bi se proglasila specijalna zona i da bi se nametnule povećane takse, vrlo je važno da većina poslovnih ljudi i vlasnika nekretnina podrže ideju o osnivanju BID-a. Ukoliko oni to ne učine, ugrožena je održivost BID-a.

• Sve naknade moraju biti usmerene ka dobitima od projekta. Potrebno je da se svi trgovaci i vlasnici imovine slože oko pretpostavke da će bolje usluge i fizička unapređenja uvećati vrednost njihove imovine u zoni.

• Sve naknade moraju biti korektne i prihvatljive. Svi oni koji će imati koristi od projekta

učestvuju u troškovima koji su upravo zbog toga relativno niski.

• Trgovci i vlasnici nekretnina su odgovorni za održavanje BID-a. Sistem finansiranja BID-a podrazumeva da su za njegovo održavanje i efikasan rad odgovorni pre svega oni koji posluju u BID-u.


6

B. Aktivnosti BID-a

Aktivnosti BID-a su vezane za sve što je prema sporazumu poslovne zajednice i opštine bitno za poboljšanje poslovne klime i kvaliteta života u samoj zoni, i što će doprineti da građani počnu da redovno kupuju i koriste usluge u BID-u. Neke od aktivnosti mogu biti:

1. Održavanje - uklanjanje smeća, otpadaka i brisanje grafita, pranje trotoara i čišćenje snega, košenje trave i sađenje cveća na javnim površinama.

2. Marketing - organizovanje festivala i raznih događanja, koordiniranje svih rasprodaja,

štampanje mapa i informativnih biltena, ulepšavanje natpisa i poboljšanje imidža BID-a organizovanjem brojnih reklamnih kampanja, produžavanje radnog vremena trgovina kako bi bile zadovoljene potrebe kupaca.

3. Uređenje javnih površina - uređenje prodaje na trotoarima, organizovanje uličnih događaja,

obezbeđivanje utovara i istovara robe.

4. Regulisanje parkiranja i prevoza - poboljšanje javnog parkiranja, održavanje autobuskih stajališta.

5. Urbanističko uređenje - ulepšavanje fasada i programa rasvete u saradnji sa opštinom.

6. Kapitalna ulaganja - saradnja sa opštinom na instaliranju osvetljenja za pešake i postavljanju

urbanog mobilijara, uključujući klupe, kioske i ukrasne kante za otpatke, sadnja i održavanje drveća i sezonskih cvetnih aranžmana.

C. Interesne grupe Zona unapređenog poslovanja je za gradove u Srbiji novi koncept koji zahteva viši nivo saradnje između različitih interesnih grupa, koji prevazilazi dosadašnje predstave političara i poslovnih ljudi o saradnji. U ovom poglavlju će biti reči o odnosu između interesnih strana u BID-a i očekivanjima od njih. Mnoge strane mogu biti zainteresovane za ekonomski održive i atraktivne centralne trgovačke zone. Neke od njih su: (1) Izabrani i imenovani predstavnici gradske uprave; (2) vlasnici nekretnina u budućem BID-u; (3) trgovci i vlasnici uslužnih delatnosti koji zarađuju prodajom ili komercijalnim delatnostima; (4) građani kojima se pružaju usluge i čija će spremnost da provode vreme i troše svoj novac u BID-u odrediti ekomomsku vitalnost i doprineti kvalitetu života u gradu.

1. Lokalna samouprava Izabrani politički lideri (gradonačelnik, skupština opštine, izvršni odbor) su zajedno sa svojim stručnim administrativnim osobljem odgovorni za sveukupan kvalitet života u gradu. Iako je sposobnost javnog sektora da osigura investicije za otvaranje novih radnih mesta u privatnom sektoru ograničena, opština igra važnu ulogu u određivanju poslovne klime u gradu. Mnoge aktivnosti promovišu i podstiču ekonomski razvoj zajednice počev od usmeravanja sredstava ka radovima na infrastrukturi do izdavanja dozvola koje će omogućiti tok privatnog kapitala, i od sponzorisanja marketinških programa koji će promovisati konkurentne prednosti grada do lobiranja kod regionalnih i republičkih vlasti da obezbede odgovarajuća sredstva za vršenje gradskih usluga. Uspeh ovih


7

aktivnosti zavisi od spremnosti uticajnih ljudi iz privatnog sektora da sarađuju sa gradskim funkcionerima – odnos koji se može definisati kao saradnja između javnog i privatnog sektora. Ovakva vrsta saradnje je neophodna za osnivanje zona unapređenog poslovanja čiji uspeh zavisi od stepena zajedničkog poverenja i saradnje. U opštinama u Srbiji predsednik opštine uz podršku izvršnog odbora je zadužen da:

Bude “pokrovitelj” BID-a Motiviše vlasnike zgrada i trgovina Obezbedi sredstva za osnovna kapitalna ulaganja u rekonstrukciju fizičkog izgleda BID-a Inicira donošenje odgovarajućih propisa koji će odrediti teritoriju BID-a Omogući članovima poslovnog udruženja BID-a da uvedu taksu za finansiranje BID-a

Gore navedene aktivnosti su navedene samo kao primer. Mnoge druge aktivnosti lokalne samouprave su neophodne i one će biti detaljno opisane u daljem tekstu ovog Priručnika. Svakako da i lokalna samouprava ima direktnih i indirektnih koristi od osnivanja BID-a. Sa političke tačke gledišta, BID stvara sliku da se lokalni funkcioneri zaista trude da poboljšaju kvalitet života osnivanjem sigurnih, čistih i prijatnih trgovačkih zona. U finansijskom pogledu grad će postati privlačniji i konkurentniji u odnosu na susedne gradove, što će podsticati građane i turiste da dolaze i troše novac, kao i domaće i strane investitore da ulažu sredstva u nove investicije i tako stvaraju nova radna mesta.

2. Vlasnici nekretnina Vlasnici nekretnina su važni učesnici i partneri u procesu osnivanja BID-a. Vlasnici nekretnina zoni BID-a mogu očekivati direktnu korist od ulaganja u zonu i takođe su u isto vreme odgovorni za obezbeđivanje sredstava potrebnih za održanje organizacije BID-a. Oni će imati direktnu korist od uvećanja vrednosti imovine u zoni BID-a, koja će biti rezultat povećanih komercijalnih i drugih aktivnosti. Trgovci koji vode svoje poslove u zoni BID-a će moći da plate veće zakupe za poslovni prostor, a stanari susednih zgrada će biti voljni da plate veće kirije jer će živeti u čistom, dobro osvetljenom, privlačnom i dimaničnom delu grada. Takva korist ima i svoju cenu. Vlasnici nekretnina moraju biti spremni da snose tekuće troškove upravljanja BID-om. Najčešće se radi o troškovima rada kancelarije BID-a i plata za zaposlene u BID-u, troškovima tekućeg održavanja, marketinga i promotivnih programa kao i troškovima odnošenja smeća i čišćenje ulica. Uglednim vlasnicima nekretnina je potrebno ponuditi da učestvuju u radu upravnog odbora BID-a i ulože svoje vreme i energiju u uspešno rukovođenje poslovnim udruženjem BID. Jedan od osnovnih principa jeste da svaki BID, bilo da se nalazi u Sjedinjenim Državama ili u Srbiji, mora biti samoodrživ, odnosno da sam finasira svoj opstanak (vidi stranu 2, Šta je BID). Prema propisima u Srbiji samofinansiranje se postiže preko korišćenja povećanja lokalnih taksi o čemu odluku donosi skupština opštine. Svake godine se visina takse određuje na osnovu budžeta BID-a koji usvaja upravni odbor BID-a i dostavlja ga skupštini opštine na odobravanje. Zatim se o visini taksi vrše pregovori i nakon postizanja saglasnosti skupština utvrđuje visinu takse u toku procesa donošenja godišnjeg budžeta. Opština prikuplja takse i vraća ih BID-u. U zavisnosti od uslova ugovora između vlasnika zgrade i vlasnika trgovine koji je zakupio prostorije, vlasnik može preneti određeni deo obaveze plaćanja taksi ili obavezu u celosti na vlasnika trgovine. Međutim vlasnik zgrade ovakvu obavezu ne može preneti na stanare jer oni neće imati direktnih koristi od aktivnosti sprovedenih u BID-u, kao što je to slučaj sa vlasnicima trgovina.


8

3. Poslovni sektor

Trgovci, kao i oni koji pružaju razne vrste usluga predstavljaju interesnu grupu koja ima najviše koristi od BID-a. Sve aktivnosti vezane za BID imaju za cilj povećanje obima prometa i poslovanja što će zonu BID-a učiniti privlačnijom, pogodnijom i atraktivnijom za kupce. Povećane poslovne aktivnosti će omogućiti prodavnicama da poboljšaju kvalitet i količinu robe i time povećaju profit. Ovo će, takođe podstaći otvaranje novih radnji i uslužnih delatnosti, uključujući kafiće i restorane što će dodatno privlačiti kupce i turiste i doprineti da grad bude vitalan i perspektivan. Stoga je i logično i potrebno da svi poslovni ljudi i vlasnici imovime u BID-u imaju aktivnu ulogu u njegovoj organizaciji i rukovođenju. To je razlog zbog koga su privatnici i trgovci spremni da učestvuju u finansiranju programa BID i da vlasnicima lokala nadoknade deo ili čitavu obavezu plaćanja povećanih taksi koja se razrezuje vlasnicima nepokretne imovine.

4. Stanovnici Stanovnici takođe imaju interes za uspeh BID-a. U Srbiji je poslednjih godina nastao trend da se stanovnici gradova sele iz centra grada ka periferiji, što je pojava koja se dešava širom sveta. To je svetski trend koji ima za posledicu smanjenje populacije i propadanje tradicionalnih centara gradova. Komercijalne aktivnosti na periferiji se povećavaju na štetu centralnih delova. To je razlog zbog koga predstavnici javnog i privatnog sektora u mnogim zemljama rado prihvataju koncept BID-a kao sredstvo za sprečavanje propadanja grada revitalizacijom trgovačkih zona u centru grada. Fizičko uređenje gradskog centra i intenziviranje prodaje uticaće na kvalitet života građana i podstaći ih da se ne sele u predgrađa.


9

Dve faze u organizovanju procesa:

1. Identifikacija površine ili zone BID-a 2. Identifikacija članova iniciativnog

odbora

II. STAVRANJE USPEŠNE ZONE UNAPREĐENOG POSLOVANJA

U ovom poglavlju će biti reči o: Planiranju BID-a (organizacija, analiza stanja, dobijanje podrške, planiranje aktivnosti,

finansiranje) BID programu (rekonstrukcija, održavanje i usluge) Pravnim zahtevima za osnivanje BID-a Organizaciji (članovi odbora i zaposleni u BID-u)

Naveli smo razloge zbog kojih je BID postao opšte prihvaćen koncept, definisali njegov značaj i u kratkim crtama opisali tipične aktivnosti koje sprovodi poslovno udruženje BID, kao i motive koje imaju interesne grupe za revitalizaciju trgovačkih zona u gradovima. Sada ćemo analizirati proces osnivanja BID-a u četiri grada u Srbiji tokom 2002. godine, za koji je postojala saglasnost svih interesnih grupa da se realizuje strateški plan čijom će primenom nastati uspešna, dugoročna, finansijski stabilna i dobro vođena organizacija BID-a. Takođe ćemo opisati na koji način se sve interesne grupe uključuju u proces strateškog planiranja i predstaviti metodologiju koja se koristi za izradu strateškog plana, kao i faze efikasnog sprovođenja plana i osnivanje BID-a. A. Planiranje

1. Organizovanje procesa Kada gradski funkcioneri i poslovni ljudi odluče da osnuju BID, moraju najpre odrediti njegovu teritoriju i granice. Postoji nekoliko principa koji se moraju uzeti u obzir prilikom određivanja teritorije BID-a:

Na teritorija BID-a se moraju odvijati komercijalne aktivnosti ili aktivnosti vezane za laku industriju

To bi trebalo da bude postojeći trgovački centar u kome su trgovine smeštene na nižim spratovima a na višim spratovima se najčešće nalaze stanovi

BID zone mogu imati i stambene delove u kojima žive porodice, međutim, nije preporučljivo formirati BID tamo gde ima više stambenog nego poslovnog prostora

Zona mora biti dovoljno velika da obuhvati veliku većinu trgovaca i vlasnika imovine (obično od 100 do 150)

Isto tako zona mora biti dovoljno mala da svaki član može da vidi rezultate zajedničkog rada, ali i da svi članovi zajedno budu predstavljeni kao članovi jedinstvene celine i destinacije za trgovinu

Sledeći korak jeste da se odrede ugledne ličnosti u zajednici koje će osnovati inicijativni odbor koji će biti odgovoran za formiranje BID-a i za realizaciju procesa strateškog planiranja u rešavanju svih organizacionih problema. Ovaj proces je uvek lakši kada su ugledni poslovni ljudi uključeni od početka, jer se na taj način dobija podrška javnosti za novu i u mnogome revolucionarnu ideju BID-a. Proces


10

strateškog planiranja će omogućiti konsenzus potreban za osnivanje BID-a uz pomoć obučenih profesionalaca koje angažuje opština. U Srbiji postoje konsultantske firme kvalifikovane da pomognu gradovima da organizuju BID i sprovedu proces strateškog planiranja. Sredstva za plaćanje ovakvih usluga mogu se obezbediti iz opštinskog budžeta ili uz pomoć donatorskih agencija kojih takođe ima u Srbiji. Inicijativni odbor najčešće ima 10 do 15 članova koji su uglavnom poslovni ljudi koji rade u zoni i nekoliko opštinskih funkcionera. Uloga odbora je da:

obavi potrebne pripreme za formiranje BID-a uključujući i pripremu nacrta statuta koji usvoja skupština opštine

postigne dogovor oko mehanizama i principa finansiranja izradi strateški plan, uključujući i akcioni plan kapitalnih ulaganja i održavanja, kao i promovisanje

BID-a drugim interesnim grupama i budućim članovima Inicijativni odbor određuje uslove za članstvo BID-a, tj. da li su članovi pravna ili fizička lica, i da li članarinu plaćaju samo trgovci i vlasnici nekretnina ili će i predstavnici lokalne samouprave i državnih institucija morati da učestvuju u plaćanju. Inicijativni odbor u saradnji sa predsednikom opštine i drugim predstavnicima lokalne samouprave obezbeđuje pomoć i podršku BID-u, uključujući finansijsku pomoć za kapitalna ulaganja, pomoć u organizaciji i dodatnu političku podršku.

2. Analiza – baza podataka i istraživanja javnog mnjenja Na početku procesa potrebno je izraditi bazu podataka o svim nekretninama u BID zoni. Baza podataka treba da sadrži sledeće informacije:

Ukupan broj i površinu zgrada Vrstu delatnosti i ukupan broj privatnika po delatnostima Vlasničku strukturu Procenu poreza i komunalnih taksi

Takođe bi tokom perioda analize trebalo odgovoriti na neka osnovna pitanja, kao na primer:

Kako je rešeno pitanje prevoza i parkinga u zoni BID-a Da li postoje problemi koji posebno utiču na sprečavanje razvoja zone BID-a kao poslovnog i

trgovačkog centra Kakav je kvalitet i efikasnost opštinskih usluga – između ostalih čišćenje ulica, uklanjanje snega,

odnošenje smeća Istovremeno, potrebno je izvršiti dva istraživanja javnog mnjenja u BID-u, kako bi se prikupili podaci i informacije potrebne za strateško planiranje BID-a:

Istraživanje među sadašnjim i potencijalnim potrošačima kako bi se utvrdio stepen interesovanja, motivacija i stav građana prema BID-u kao trgovačkom centru

Istraživanje među vlasnicima radnji i privatnicima kako bi se utvrdili problemi, stavovi i dalji planovi investitora, poslodavaca i poslovnih ljudi u BID-u.

Istraživanja će pomoći inicijativnom odboru, a kasnije i BID udruženju da identifikuje korake koje treba preduzeti da BID postane privlačnija zona za posetioce.


11

Ova analitička faza strateškog planiranja će se završiti analizom prednosti, slabosti, mogućnosti i rizika (SWOT analiza) kojom će se ispitati unutrašnji i spoljni faktori koji utiču na razvoj i napredak BID-a.

3. Dobijanje podrške javnosti Jedan od glavnih ciljeva inicijativnog odbora je promovisanje ideje BID-a i dobijanje podrške svih poslodavaca i vlasnika nekretnina u BID zoni. Da bi se to postiglo, potrebno je jednom mesečno održavati javne sastanke, obaveštavati članove trgovačke zone o napretku koji je postignut i pozivati ih da učestvuju u pripremnim aktivnostima. Ovo učešće može biti kroz radne grupe koje bi bile zadužene za akcione planove o kojima je već bilo reči. Informacije o BID-u je potrebno redovno prosleđivati medijima, lokalnoj i regionalnoj televiziji i radio stanicama, kako bi javnost bila stalno obaveštena o BID-u. Takođe, informacije o BID-u, njegovim aktivnostima, predloženom budžetu i uslugama koje pruža se prosleđuju svim vlasnicima radnji i nekretnina, kao i stanovnicima zone. Posebnu pažnju treba posvetiti svakom privatniku ili vlasniku lokala koji se usprotivi BID-u. Njih bi bilo dobro uključiti u proces i, ukoliko je moguće, uvažavati njihove predloge za promene kako bi i oni bili zadovoljni. Na taj način se smanjuje njihov otpor prema BID-u.

4. Akcioni planovi

Inicijativni odbor će formirati dve radne grupe u koje će uključiti trgovce, vlasnike nekretnina u BID zoni i predstavnike opštinskih vlasti koji će biti zaduženi za dva akciona plana za prvu godinu rada BID-a, za čiju je izradu potreban konsenzus:

Radna grupa za plan kapitalnih investicija Radna grupa za pripremu plana održavanja, operativnog plana i plana rekonstrukcije

Radne grupe izradu plana dele u tri faze. U prvoj fazi se postavljalu opšti ciljevi. U drugoj fazi se dogovaraju koraci koji će omogućiti BID-u da postigne ciljeve. U ovoj fazi je veoma važno imati konsenzus za sve dogovore. Radne grupe moraju prevazići sve probleme, složiti se oko prioriteta i sva raspoloživa sredstva usmeriti ka ispunjenju postavljenih ciljeva. U trećoj fazi radne grupe će izraditi strategije (koje takođe nazivamo "zadaci"), odnosno aktivnosti koje se moraju realizovati kako bi se ispunili ciljevi. Za svaki zadatak je potrebno odrediti sledeće:

Lice ili grupu zadužene za izvršavanje zadatka Vremenski okvir Sredstva potrebna za izvršenje zadatka

Radna grupa se sastaje najmanje tri puta: 1) Prvi sastanak na kome se postiže dogovor oko opštih ciljeva i definisati budući BID; 2) Drugi sastanak na kome se definišu aktivnosti za ostvarivanje ciljeva, identifikuje šta je sve potrebno popraviti kroz investicije, procenjuju troškovi i prave prioriteti (možda je najbolje početi sa arhitektonskom studijom); i 3) Treći sastanak na kome se priprema plan rada da bi se ispunili ciljevi. Na trećem sastanku je potrebno uraditi pažljivu analizu raspoloživosti kadrova i finansijskih sredstava i postići dogovor oko plana za održavanje i troškova neophodnih za čišćenje, održavanje zelenila, uklanjanje snega, itd. Na osnovu toga se može doneti odluka o visini naknade koju plaćaju članovi BID-a.


12

U Srbiji se opštine oslanjaju na dve vrste naknada ili taksi kao mehanizme za finansiranje BID-a: Komunalne takse Naknada za korišćenje

građevinskog zemljišta

5. Finansiranje BID-a Aktivnosti BID-a finansiraju vlasnici radnji i nekretnina u zoni BID-a koji moraju da prihvate da izdvajaju određena novčana sredstva u vidu naknada i taksi. Opštinske vlasti se moraju složiti da se sredstva prikupljena na ovaj način koriste za finansiranje tekućih aktivnosti BID-a. Ove naknade će ubirati opštinske vlasti i prosleđivati BID-u koji će od njih finansirati aktivnosti koje ne spadaju u redovne opštinske usluge. Inicijativni odbor mora postići dogovor sa lokalnom samoupravom o povećanju iznosa lokalnih taksi i naknada, kao i o načinu ubiranja i prosleđivanja novca BID-u. Mogu se primeniti iskustva drugih gradova u Srbiji koji koriste komunalne takse ili naknade za korišćenje građevinskog zemljišta. Potrebno je stalno imati na umu da ova dva osnovna izvora finansiranja BID-a, komunalne naknade i takse za korišćenje građevinskog zemljišta prikuplja lokalna samouprava koja ih zatim može preusmeriti budžetu BID-a. Ova sredstva se koriste isključivo za finansiranje onih usluga koje ne obezbeđuje lokalna samouprava i ne mogu se upotrebiti da zamene usluge koje je lokalna samouprava u obavezi da obezbeđuje. Inicijativni odbor zatim priprema nacrt budžeta za poslovanje BID-a u prvoj godini. Lokalne komunalne takse u Srbiji se mogu uvesti na šesnaest različitih delatnosti, od kojih se sledećih devet mogu efekasno upotrebiti kao osnova za BID:

Korišćenje javnog prostora ili trotoara ispred radnji u poslovne svrhe, osim za prodaju novina, knjiga i ostalih publikacija

Umetničke starine i narodne rukotvorine

Igre na sreću (zabavne igre) Živa muzika u restoranima

Korišćenje bilborda za reklamiranje

Korišćenje parkinga za motorna vozila i prikolice na propisanom i obeleženom mestu

Ulični natpisi postavljeni da bi se označio poslovni prostor

Komercijalni ulični natpisi postavljeni izvan poslovnog prostora na objektima i površinama čiji je vlasnik opština (putevi, pločnici, zelene površine, jarboli, itd.)

Korišćenje staklenih vitrina za izlaganje robe izvan poslovnog prostora

Sistem oporezivanja u Srbiji je takav da su opštine podeljene na različite zone. U skladu sa tim BID zona se može tretirati kao "ekstra A zona" i tako da takse i naknade mogu imati najvišu stopu. Razlika između standardnog oporezivanja i oporezivanja ekstra zone A, koja predstavlja sredstva koja se vraćaju budžetu BID-a, obično iznosi 20%. Druga mogućnost izvora finansiranja je naknada za korišćenje gradskog građevniskog zemljišta. Kriterijumi za određivanje naknade za građevinsko zemljište su sledeći:

• Lokacija, stepen izgradnje i visina zgrade • Stepen racionalne iskorišćenosti građevinskog zemljišta • Vrsta delatnosti korisnika građevinskog zemljišta


13

Rekonstrukcija sa brzo vidljivim i relativno malim radovima:

ulična rasveta

svetiljke i jarboli za zastave

putokazi i druge oznake

izlozi, šalteri za informacije, autobuska stajališta

nazivi ulica, parkirališta

telefonske govornice

klupe, korpe za otpatke

žardinjere

Izvršni odbor skupštine opštine svake godine donosi odluku o visini koeficijenta za naknadu za korišćenje građevinskog zemljišta, u zavisnosti od vrste posla kojim se bavi korisnik. Postoji mogućnost da fizička lica ne plaćaju ove naknade, tako što se ne oslobađaju plaćanja već se njihov koeficijent definiše na 0,00 dinara. U tom slučaju se opštinskom odlukom definiše da 20% od sredstava prikupljenih naplatom takse za korišćenje građevinskog zemljišta za proizvodnju i poslovni prostor u ekstra A zoni bude uloženo u izgradnju i održavanje komunalne infrastrukture u pomenutoj zoni. Međutim, pošto su ove takse prilično niske (10-20 dinara po kvadratnom metru mesečno), povećanje od 20% znači da će prosečan budžet BID-a biti samo oko 20 000 dinara. Dodatni izvor finansiranja BID-a može biti kroz dobrovoljno izdvajanje sredstava u fond posebne namene i u tom slučaju, prema zakonu u Srbiji takva kategorija se naziva samodoprinos. Međutim, tu nastaje problem jer odluku o uvođenju samodoprinosa mogu doneti: (1) građani sa pravom glasa koji žive u oblasti u kojoj će se sredstva prikupljati, i (2) građani koji ne žive u toj oblasti ali u njoj poseduju nekretnine. Da bi se rasteretili stanovnici koji nemaju direktne koristi od BID-a, može se odrediti nominalan iznos samodoprinosa. Do sada, ni jedan BID u Srbiji nije iskoristio mehanizam samodoprinosa. B. Sprovođenje programa

1. Fizička unapređenja Rekonstrukcija fizičkog izgleda je neophodna i dobrodošla u svim BID zonama. Time se zona ulepšava i privlači veći broj kupaca i posetioca. Stoga je važno da se opštine u Srbiji obavežu inicijativnim odborima da će finansijsirati početnu rekonstrukciju koja je nužna. Četiri opštine u Srbiji u kojima je osnovan BID su prepoznale inicijativu kojom se poslovno okruženje podstiče da prihvati BID koncept. Kao rezultat toga, u Zrenjaninu, Valjevu, Kruševcu i Nišu, lokalne vlasti su se složile da delimično finansiraju rekonstrukciju zone.Takođe je odlučeno da se sa radovima počne čim se BID formira i krene sa aktivnostima. Na taj način će vlasnici radnji, trgovci i građani koji žive u zoni imati vidljiv dokaz rezultata koncepta BID-a. Troškovi rekonstrukcije u četiri grada su dati u poglavlju pod nazivom Analiza slučaja. Treba naglasiti da je BID u Zrenjaninu, Valjevu, Kruševcu i Nišu sponzorisala Agencije Sjedinjenih Američkih Država za međunarodni razvoj preko programa CRDA. Deo sredstava koji je doniran od strane projekta u okviru programa CRDA je udružen sa delom sredstava koje je izdvojila opština i uložen u rekonstrukciju. Iz Programa za reformu lokalne samouprave u Srbiji pomoć je obezbeđena u vidu konsultantskih usluga za izradu strateškog plana. Postoje dva osnovna pristupa rekonstrukciji: 1. Brza rekonstrukcija čiji se rezultati mogu videti u relativno kratkom vremenskom periodu (nekoliko meseci). Ova opcija je relativno jednostavna jer nije teško dogovoriti se oko novog izgleda ulice i rekonstrukcije ili kupovine novog urbanog mobilijara. Promenjeni izgled zone će biti brzo zapažen i uticaće na bolje poslovanje u BID zoni. 2.Obezbeđivanje velikih investicija za ulaganje u infrastrukturu čiji će rezultati biti vidljivi tek posle dužeg vremenskog perioda. Gradovima u jugoistočnoj Evropi su potrebne velike investicije za vodovod i kanalizaciju, gas, grejanje i telekomunikacione sisteme. Međutim, ovi radovi


14

zahtevaju dugoročno planiranje a često i novi generalni urbanistički ili regulacioni plan. Nakon toga se izrađuje građevinska studija i tehnički projekat. Paralelno se prikupljaju finansijska sredstva. Pošto troškovi ovakvog projekta premašuju mogućnosti opštine, treba identifikovati dodatne donatore i sredstva uključujući javna preduzeća, državne i strane donatorske organizacije, lokalne poslovne ljude i stanovnike. Učešće opštine treba da se koristi kao doprinos većoj privatnij investiciji.

2. Održavanje i usluge Osnovni zadatak svih BID-ova je da pored usluga koje pruža opština, obezbede dodatne usluge u oblasti čistoće, bezbednosti, marketinga i promocije. Cilj je da se preko BID-a uvedu novine u pružanju usluga i stvore jedinstveni programi koji odgovaraju lokalnim potrebama. Aktivnosti BID-a se mogu podeliti u tri kategorije: čistoća, bezbednost i privlačenje posetioca. 1. Pod kategorijom "čistoća" podrazumeva se održavanje čistoće u zoni BID-a: sakupljanje otpadaka, uklanjanje grafita, čišćenje pločnika, čišćenje snega, podrezivanje drveća i održavanje biljnih kultura. Čišćenje pločnika je mehaničko i ručno uz pranje ulica vodom. Uklanjanje grafita se vrši pranjem vodom pod velikim pritiskom, farbanjem i struganjem, kao i uklanjanje nalepnica i žvakaćih guma sa zgrada, znakova i telefonskih govornica. Održavanje izgleda BID-a se vrši doterivanjem, čišćenjem, zalivanjem i zasađivanjem drveća na javnim mestima. 2. Radi "promovisanja bezbednosti", organizacija BID realizuje programe prevencije kriminala i obezbeđuje dodatno obezbeđenje, elektronske sisteme obezbeđenja, angažuje čuvare koji patroliraju zonom, obezbeđuje sigurnosne kamere, traži mišljenje vlasnika prodavnica/stanova o riziku od kriminala, broju posetilaca i dešavanjima u zoni, organizuje prodaju zgrada koje se ne koriste, i sponzoriše seminare o bezbednosti. Radnici obezbeđenja patroloraju zonom i oni predstavljaju "oči i uši" lokalne policije. U mnogim BID-ovima takođe postoje i akcije za pomoć posetiocima i kupcima da lakše nađu ono zbog čega su došli u zonu. 3.Promovisanje zone kao atraktivnog mesta za posetioce i građane je takođe jedna od aktivnosti organizacije BID. Ove aktivnosti se kreću od sprovođenja marketinških kampanja preko realizacije programa za lepši izgled ulica. Najčešći programi BID-a su grupne reklame, promovisanje zone i posebni programi koji ne spadaju u usluge koje pruža lokalna samouprava. BID zona aktivno razvija sopstveni identitet da bi se promovisale trgovačke i druge aktivnosti u njoj. Često se širom BID zone postavljaju živopisne zastave i natpisi i ukrašava ulaz u zonu kako bi se privukla pažnja posetilaca. Pored toga, organizacija BID unapređuje svoju sliku u javnosti i vrši promociju izrađivanjem zaštitnog znaka i internet prezentacije, štampanjem biltena i održavanjem seminara. Za davanje imena BID-u i izradu njegovog zaštitnog znaka sa promotivnim materijalom, štampanje materijala ili postavljanje internet prezentacije neophodna je saglasnost i dogovor članova BID-a. Za prvu godinu se mora sačiniti marketinški plan kulturnih i društvenih aktivnosti i plan za specijalna sniženja cena i rasprodaje robe. Marketinški plan BID-a često sadrži razne tehnike za povećanje prodaje kao što je: rasprodaja određenim danima u nedelji, popust, kuponi za povoljniju kupovinu, itd. C.Pravni zahtevi za osnivanje BID-a: statut, registracija, procedure doprinosa, uključujući i prikupljanje i dostavljanje sredstava BID-u Tokom procesa osnivanja i institucionalizovanja BID-a, inicijativni odbor organizuje osnivačku skupštinu BID-a sa sledećim dnevnim redom:

• Izrada statuta BID-a (izrađuje ga inicijativni odbor) • Izbor članova upravnog odbora i drugih tela BID-a (na javnoj raspravi se razgovara o

broju članova i zastupljenosti) • Usvajanje plana rada (plan rada priprema radna grupe) i budžeta (budžet priprema

inicijativni odbor)


15

Nakon zvaničnog osnivanja BID-a, zadatak upravnog odbora je da:

Postavi izvršnog direktora Odredi lokaciju za kancelariju Stupi u kontakt sa opštinom u

vezi finansiranja BID-a Sprovodi akcioni plan

Upravni odbor BID-a je odgovoran za registraciju i ostale pravne zahteve. Od četiri BID-a koliko ih je osnovano u Srbiji, dva su registrovana kao udruženje građana a dva kao poslovna udruženja. Oba načina imaju određene prednosti i nedostatke. Registracija BID-a kao udruženja građana podrazumeva manje pravnih obaveza i omogućava da i građani koji žive u zoni postanu članovi skupštine. Nedostatak je što se takva udruženja ne mogu baviti komercijalnim poslovima. Za osnovanje poslovnog udruženja potrebno je više vremena a obični građani ne mogu biti članovi skupštine. Ali oni mogu biti članovi upravnog odbora i drugih tela BID udruženja, a BID se može baviti i komercijalnim poslovima. D. Organizacija Na čelu BID-a je upravni odbor koji ima ulogu "upravnog tela". Ovo se propisuje statutom, kojim se može takođe propisati i posebno upravno telo zaduženo za sredstva i plan razvoja. Upravni odbor upravlja radom BID-a i odgovoran je skupštini koju čine svi članovi BID udruženja. Opština može propisati pravila i akta kojim se definiše članstvo i ovlašćenja upravnog odbora BID-a. BID obično omogućava vlasnicima nekretnina, trgovcima, građanima i preduzećima zastupljenost u upravnom odboru. Mnogi BID-ovi u upravnom odboru imaju opštinske funkcionere ili članove koje sami postavljaju čime se poboljšava komunikacija i saradnja između opštine i BID-a. Broj članova odbora varira u zavisnosti od veličine BID-a, ali se obično kreće od 15 do 20. Upravni odbor najčešće biraju članovi BID-a, a jedan broj mesta je rezervisan za predstavnike opštine. Za svakodnevne aktivnosti BID-a zadužena su sledeća tela:

1) Upravni odbor Nadležnosti odbora su:

Sprovođenje aktivnosti poverenih od strane skupštine BID-a Priprema i predlog aktivnosti koje skupština treba da usvoji Usvajanje plana rada Usvajanje budžeta i raspodela sredstava Određivanje smernica za saradnju sa drugim BID udruženjima Razmatranje zahteva i primedbi članova udruženja Prijem novih članova kao i oduzimanje prava članstva po potrebi Vršenje svih drugih poslova u interesu udruženja

2) Izvršni direktor

Statut definiše funkciju i mesto izvršnog direktora. U početku, izvršni direktor je jedini zaposleni u BID-u sa punim radnim vremenom. Upravni odbor bira izvršnog direktora na određeno vreme. Izvršni direktor predstavlja BID udruženje i:

Sprovodi odluke skupštine i upravnog odbora Ispunjava ciljeve koje je pred udruženje postavila skupština ili upravni odbor Vodi aktivnosti i upravlja finansijama udruženja na osnovu ovlašćenja koja mu poverava nadzorni

odbor


16

3) Nadzorni odbor Nadzorni odbor najčešće ima tri člana koje bira skupština. U Srbiji, obično dva člana nadzornog odbora su opštinski zvaničnici (gradski pravobranilac ili opštinski sekretar i jedan ekonomista, a treći član je iz privatnog sektora). Nadzorni odbor vrši kontrolu finansijskog poslovanja udruženja.


17

III. ANALIZA SLUČAJA U ovom pogčavlju će biti predstavljeni:

BID-ovi u SAD BID-ovi u Srbiji

U ovom poglavlju će biti data analiza BID-ova u zemlji i inostranstvu. Na primerima i iskustavima iz Srbije mogu se videti novine, ideje, izazovi i uspesi koje su postigli BID-ovi u Srbiji. S obzirom da se neka iskustva mogu direktno primeniti u drugim opštinama u Srbiji, nadamo se da će Priručnik podstaći lokalne samouprave da primene ovaj jedinstveni koncept.

A. GRAD NJUJORK BID koncept je nastao u SAD 70-tih godina dvadesetog veka. Prvo udruženje te vrste, utemeljeno u državnim i opštinskim zakonskim aktima, je bila zona unapređenog poslovanja u centru Nju Orleansa, osnovana 1973. godine. Ipak, grad koji je na najbolji način iskoristio koncept BID-a za unapređenje i razvoj urbanog trgovinskog centra je Njujork. U Njujorku danas postoje 44 BID-a koji posluju u svih pet opština u gradu. Na osnovu propisa grada Njujorka opštinska veća imaju ovlašćenja da definišu teritoriju BID-a i odobre njegovo osnivanje i aktivnosti. U Njujorku su BID organizacije osnovane u raznim delovima grada i u potpunosti odražavaju njegovu veličinu i raznolikost. Neke su veoma velike i njihov godišnji budget iznosi preko 10 miliona dolara, kao što je Junion skver, Tajms skver, Linkoln centar i Finansijska zona u centru grada. Druge, čiji budžet iznosi od 100 do 300 hiljada dolara, su lokalni trgovački centri širom grada. Prema njujorškom zakonu, BID mora imati plan koji sadrži mapu teritorije na kojoj će poslovati, rekonstrukciju i maksimalne troškove, izvore finansiranja, spisak nekretnina i proceduru za određivanje visine doprinosa kojim se finansira rad BID-a. Grad Njujork vrši nadzor i nadležan je za unapređivanje zona. Grad vrši kontrolu preko Sektora za razvoj (Neighborhood Development Division) iz Odeljenja za mala preduzeća (Department of Small Business Services). Strateški planovi za BID-ove u Njujorku su slični sa planovima izrađenim u Zrenjaninu, Valjevu, Nišu i Kruševcu. Njujorški BID-ovi su u velikoj meri uticali na stvaranje BID-ova u Srbiji. Budući da su imale veliku podršku grada Njujorka, delegacije iz Zrenjanina, Valjeva, Niša i Kruševca sastavljena od uglednih privrednika, predsednika opština i dugh zvaničnika, su posetile Njujork juna i oktobra 2003. godine. Tamo su se susreli sa menadžerima njujorških BID-ova, članovima upravnog odbora i predstavnicima gradskog Odeljenja za razvoj. Imali su prilike da se upoznaju sa širokim spektrom aktivnosti BID-a i da uporede kvalitet života u BID zonama sa životom izvan zona. Razlika je bila očigledna. Elementi plana rada BID-a su slični lokalnim BID-ovima u Njujorku i primereniji uslovima u srpskim gradovima.


18

B. SRBIJA

1. Zrenjanin

Zrenjanin je jedna od većih opština koja se nalazi u pokrajini Vojvodina, 80 kilometara severno od Beograda. Opština Zrenjanin je druga po veličini opština u Srbiji i Crnoj Gori, ukupne površine 1326 km2. Prema poslednjem popisu (iz 1991) u Zrenjaninu živi 136.778 stanovnika od kojih 81.382 živi u gradu. Na tom podučju žive predstavnici dvadeset tri različite nacije. Najvažnije industrijske grane su prehrambena, tekstilna, farmaceutska, hemijska i građevinska. U opštini Zrenjanin postoji 1.412 državnih preduzeća i 2.810 malih privatnih preduzeća. Opština Zrenjanin obuhvata grad Zrenjanin i još 22 naselja. BID u Zrenjaninu je osnovan kao poslovno udruženje u januaru 2003. godine, a registrovan je u martu iste godine. BID zona je smeštena u glavnoj ulici Kralja Aleksandra I Karađorđevića zajedno sa glavnim gradskim trgom. Takođe obuhvata i nekoliko prolaza i galerija čime se povećava ukupan broj prodavnica na dve stotine. U zoni ima preko trideset prodavnica obuće i odeće, mnogi drugi maloprodajni objekti, deset banaka i osiguravajućih kompanija, advokatske kancelarije, restorani, apoteke i male proizvodne radnje. Neki vlasnici koji vode svoje poslove u zoni su preko 60 godina. Najveći broj njih je u zoni oko deset godina. Jedna trećina ih je tu manje od pet godina, dok četvrtina obavlja poslove u zoni duže od 15 godina. Opština je vlasnik većine objekata u zoni i zbog toga mali broj vlasnika radnji živi u BID zoni. Na početku projekta, u septembru 2002. godine, opština Zreanjanin, SLGRP i USAID-ov program za Revitalizaciju zajednice putem demokratskog delovanja (CRDA), koji sprovodi Američka fondacija za razvoj (ADF), su potpisali ugovor prema kojem će ADF i opština Zrenjanin izdvojiti podjednaku sumu novca od po najviše 80 000 dolara za finansiranje kapitalnih investicija u BID zoni. Tokom procesa planiranja dogovoreno je da će suma koju će opština uložiti u rekonstrukciju fasade prevazići ugovoreni iznos. Organizacija ADF se složila da se njihova donacija iskoristi za osvetljavanje fasada na pet javnih zgrada koje se nalaze oko trga na samom ulasku u BID zonu. Rad na realizaciji projekta je zvanično započeo 1. jula 2003. godine a završen je oktobra 2003. godine. Finansiranje BID-a se vrši iz lokalnih taksi koje su u početku uvećane a prihod nakon toga u punom iznosu prenešen u budžet BID-a. Naknada za gradsko građevinsko zemljište i komunalna naknada za isticanje naziva firme (takozvana “firmarina”) su povećane za 20%, od čega jedan deo odlazi direktno u budžet BID-a, a druga polovina se usmerava ka komunalnom preduzeću koje pruža pojačane usluge čišćenja u BID zoni. Godišnji budžet BID-a će prema procenama iznositi oko 3 000 000 dinara. Organizacija BID je u proteklih nekoliko godina sprovela sledeće aktivnosti, sa ciljem da se privuče više posetilaca u BID zonu:

• Dani sira, događaj koji se organizuje u proleće • Parada maturanta srednjih škola kroz BID zonu. Lokalne banke su za ovu priliku maturantima

poklonile bukete cveća, što je podstaklo roditelje i decu da dođu u BID zonu • Tokom leta radno vreme je produženo za jedan sat (do 21:00) • Organizovano je dodatno čišćenje ulica potpisivanjem ugovora između opštine, BID-a i

komunalnog preduzeća zaduženog za čišćenje i javno zelenilo. Komunlano preduzeće je prihvatilo da zaduži dva radnika koja će biti odgovorna isključivo za čistoću BID zone


19

• Organizovana je kupovina poreskih kasa i izdejstvovana povoljnija cena u dogovoru sa proizvođačem

• Sastanci između privatnika i predstavnika opštine. Jedan takav sastanak je upriličen između ugostitelja i opštinskih vlasti. Na sastanku se razgovaralo o zahtevu ugostitelja za otvaranje letnjih bašta ispred ugostiteljskih objekata

• Sponzorisanje godišnjeg festivala piva • Opština je prihvatila da organizaciji BID unapred dostavlja dnevni red i materijale za sastanke

izvršnog odbora i skupštine opštine

2. Valjevo Valjevo je opština od 60 000 stanovnika koja se nalazi u zapadnom delu Srbije, oko 100 kilometara od Beograda. BID zona se nalazi u centru Valjeva, nedaleko od reke Kolubare. BID zonu čine ulica Kneza Miloša koja se nalazi pored reke zajedno sa Čika Ljubinom, Pop Lukinom, Dušanovom i ulicom Vojvode Mišica. BID je osnovan kao udruženje građana januara 2003. godine, a registrovan marta 2003. Ima 98 članova. U zoni se nalazi preko 50 prodavnica obuće i odeće, mnoštvo prodavnica druge robe, preko 10 kafića i restorana, nekoliko frizera i brojne firme koje se bave različitim vrstama usluga. Ove firme su stare od jedne do sedamdeset godina, a prosek starosti je dvanaest godina. Oko 28% firmi su mlađe od pet godina, a 25% starije od 15 godina. Oko 63% vlasnika preduzeća živi u BID zoni. Kada je projekat započet septembra 2002. godine, opština Valjevo, SLGRP i program CRDA, koji sprovodi Međunarodna agencija za pomoć i razvoj (IRD), postigli su dogovor da IRD finansira polovinu vrednosti kapitalnih investicija u BID zoni, a da opština Valjevo finansira drugu polovinu, s tim da iznos ne može biti veći od 80 000 dolara. Na taj način je stvoren fond sa 160 000 dolara. Tokom procesa planiranja opština se složila da finansira sledeće investicije:

o Završetak radova na kanalizacionom vodu u Čika Ljubinoj ulici, do jula 2003. godine o Urbani mobilijar – arhitektonskim planom je predviđen broj i izgled klupi, kanti za otpatke

i držača za bicikle. Troškovi su procenjeni na 1.185.000 dinara. Rok za završetak ovog projekta je bio 31. oktobar 2003. godine

o Rekonstrukcija fasada šest javnih zgrada, uključujući sud, srednju školu, muzej, biblioteku, konak i RTV Napred. Rekonstrukcija biblioteke je u to vreme već bila završena

o Popravka mermernog pločnika nakon postavljanja novog osvetljenja Organizacija IRD je pristala da finansira postavljanje javnog osvetljenja i video nadzor u BID zoni. Projekat je započet 21. jula 2003. i završen 30. septembra iste godine. Kada su radovi započeli, predstavnici IRD-a su procenili da će cena projekta biti veća od 80 000 dolara, pa je nakon dodatnih razgovora sa opštinom dogovoreno je da IRD obezbedi još gotovo 45 000 dolara, a da opština izdvoji istu svotu u budžetu za 2004. Tekući poslovi BID-a se finansiraju iz lokalnih taksi i naknada, koje opština prenosi budžetu BID-a. Naknada za građevinsko zemljište je povećana za četiri dinara po kvadratnom metru, što omogućava prihod od 21 000 dinara mesečno. Pored toga, kvartalna komunalna naknada za isticanje naziva firme („firmarina“) je povećana za 20%. Opština je identifikovala oko 150 preduzeća u BID zoni koja podležu plaćanju komunalnih taksi. Procenjuje se da će godišnji budžet BID-a biti oko 2.000.000 dinara. U prvoj

BID LOGO


20

godini koja je kraća od 12 meseci (od aprila do decembra 2003), budežet BID-a je procenjen na 1.370.000 dinara. Aktivnosti BID-a:

Farbanje javnih kanti za otpatke Postavljanje novog znaka BID udruženja u celoj zoni Pojačano prisustvo policije na ulicama BID zone Organizovanje svečanosti povodom otvaranja novih prodavnica/firmi u BID zoni. Izdavanje 9000 promotivnih letaka sa mapom BID zone

3. Niš Niš, jedan od najstarijih gradova na Balkanu, je drugi grad po veličini u Srbiji sa preko 300.000 stanovnika, i sedište Nišavskog regiona. Niš se nalazi na raskrsnici glavnih puteva koji železničkim, vazdušnim i kopnenim saobraćajem povezuju Balkan sa Evropom i Evropu sa Bliskim Istokom. Uz moderan univerzitet, Niš predstavlja glavni komercijalni, društveni, obrazovni, medicinski, kulturni i sportski centar jugoistočne Srbije. Niš je i važan industrijski centar, poznat u oblasti elektronike, mašinstva, tekstila i duvanske industrije.

Slika 1: Mapa BID-a BID zona se nalazi u centralnom poslovnom delu grada i uključuje ulice Dušanovu, Pobede, Nikole Pašića i Koste Stamenkovića. Ulice Dušanova i Nikole Pašića imaju veoma gust saobraćaj, a unutrašnji deo zone (ulice Kopitareva i Pobede) je mirniji i u stvari predstavlja pešačku zonu. Tržni centar «Kalča» sa druge strane ulice Pobede predstavlja izazov i konkurenciju BID zoni. Preko

devedeset prodavnica/firmi smeštenih u zoni pružaju brojne usluge, uključujući restorane, prodavnice obuće i odeće, pekare i druga uslužna preduzeća. Prosečni vek postojanja preduzeća/prodavnica u zoni je oko 9 godina. 32% je mlađe od pet godina i 40% je starije od 10 godina. 43% vlasnika preduzeća/prodavnica su stanovnici BID zone. BID je osnovan 3. septembra 2003. godine kao udruženje preduzeća i preduzetnika, a od 15. oktobra iste godine broji više od 25 članova. Cilj organizacije BID je da poboljša vizuelni izgled BID zone, podigne kvalitet života ljudi koji žive, rade i kupuju u zoni, privuče posetioce, stvori jedinstven imidž centra grada i tom delu grada povrati tradicinalni izgled. Grad Niš se složio da u saradnji sa programom CRDA, koji sprovodi CHF International, realizuje kapitalne investicije kako bi se ostvarile sledeće aktivnosti: Ulično osvetljenje: Novo ulično osvetljenje u zoni koje će imati nekadašnji tradicionalni izgled u ulici Kopitarevoj i na Trgu republike (unutrašnji krug) i po potrebi poboljšati osvetljenje u «modernom» spoljnjem krugu (Dušanova). Organizacija CHF je prihvatila da finansira ovaj deo kapitalnih investicija čija cena iznosi 24.000 dolara.


21

Urbani mobilijar i zelenilo: BID će obezbediti nov urbani mobilijar uključujući žardinjere, kante za otpatke, ogradu oko drveća, klupe, pločice koje označavaju broj kuće i ostalo. CHF prihvata da finansira nabavku i postavljanje šest tabli sa imenom ulice (približno 15.660 dolara), dva ulična sata (približno 11.450 dolara) i tri garniture uličnog osvetljenja (5.130 dolara). Rehabilitacija ulice Koste Stamenkovića: Troškove u vrednosti od 30 000 dolara fnansira grad. Skupština Grada Niša je promenila odluku o lokalnim komunalnim taksama kako bi se obezbedilo efikasno i stabilno finansiranje niške poslovne zone, stvaranjem posebne BID zone u kojoj su mesečne i godišnje naknade za isticanje naziva firme i parkiranje povećane za 20% uz istovremeno ukidanje svih ranijih privilegija. 100% ovih sredstava prikupljenih po osnovu ovih naknada se prebacuje na račun niškog BID-a. Očekuje se godišnji prihod od ovih naknada u iznosu od najmanje 2.500.000 dinara, od čega će najveći deo doći od naknade za isticanje naziva firme.

4. Kruševac

Kruševac je opština u centralnoj Srbiji sa oko 150.000 stanovnika. Sam grad ima oko 80.000 stanovnika. Grad predstavlja komercijalni centar sa velikom hidroelektranom, važnom hemijskom industijom i predstavlja važnu turističku destinaciju. Opština je bogata prirodnim resursima, i prihodi dolaze uglavnom od poljprivredne proizvodnje, odnosno voćarstva i vinogradarstva. Kruševac, drevna tvrđava i glavni grad Srbije u srednjem veku, je transformisan u moderan grad, jedan od vodećih industrijskih i privrednih centara Srbije. BID je osnovan 29. jula 2003. godine kao udruženje građana, a registrovan je u septembru 2003. Od oktobra BID ima više od 25 članova. BID zona obuhvata ulicu Miloja Zakica, trgovačku destinaciju koja se brzo razvija. Nalzi se u centru Kruševca i prostire sve do zgrade opštine u glavnoj ulici. Ulica Miloja Zakića ima uglavnom tradicionalne radnje koje su u povoljnijem položaju u odnosu na radnje u glavnoj ulici, zato što su kirije za iznajmljivanje lokala u ovoj ulici povoljnije nego u glavnoj ulici. Mnogo novih kafića, restorana i drugih preduzeća, kao što su internet klubovi, su se baš iz tog razloga smestili u ulicu Miloja Zakića u poslednjih nekoliko godina. U BID zoni je ponuđen širok spektar usluga uključujući restorane i kafiće, banke i menjačnice, ordinacije, umetničke galerije i mnogo drugih usluga. Prosečna starost radnji u zoni je oko 13 godina, od čega je 27% mlađe od pet godina. Zbog lošeg stanja u kojem se nalazi ulica, lošeg osvetljenja, nepostojanja urbanog mobilijara i neadekvatne infrastrukture, grad planira da, pored 80 000 dolara dogovorenih na početku projekta u martu 2003. godine, uloži dodatnih 200 000 dolara. CRDA program koji sprovodi organizacija “Mercy Corps”, je pristao da uloži još 80 000 dolara, isto onoliko koliko ulaže i opština. Očekuje se da će se ovim investicijama rešiti problemi neophodnih rekonstrukcija infrastrukture, uključujući kanalizaciju, električne vodove, telefonske linije i grejanje. Projekti infrastrukturnih investicija su: popločavanje ulica, fontana i mesta za sadnice drveća, ulično osvetljenje i urbani mobilijar. Opština je finansirala radove vezane za podzemnu infrastrukturu i u saradnji sa “Mercy Corpsom” organizovala konkurs za najbolji arhitektonski prijekat ulice.

Pre i posle BID-a


22

IV. DODATAK

A. STATUT - ORGANIZACIONI MODEL ........................................................................... 24 B. ODLUKA SKUPŠTINE OPŠTINE O NAKNADAMA I TAKSAMA ZA BID................31

C. UGOVOR IZMEĐU SO I BID-A......................................................................................... 33


23

DODATAK A

STATUT - ORGANIZACIONI MODEL

TRGOVACKA ZONA ZRENJANIN

Na osnovu člana 419 Zakona o preduzećima :

1. Skupština Opštine Zrenjanin , koju zastupa Predsednik SO Čežek Milan 2. DOO "Dijagonala" iz Zrenjanina , koju zastupa Vojinov Aleksandar iz Zrenjanina 3. "BRAMY", koji zastupa Miljković Slavoljub 4. Poslastičarnica "Korzo" koju zastupa Stevan Kirćanski 5. Pozorišni klub "Zeleno zvono", koji zastupa Grubački Branislav 6. DOO "Talija", koji zastupa Rončević Marjan 7. s.t.r. "No 49", koju zastupa Dostanić Jelena 8. DOO "Lada", koju zastupa Gordana Vučenić 9. Poslastičarnica "Sport", koju zastupa 10. s.t.r. "Pigeon", koji zastupa Zakin Rada 11. s.u.r. "Maslačak" koji zastupa Zakin Boško 12. s.z.r. "Spektar", koju zastupa Eremić Slobodan 13. DOO "Duvan Promet", kojeg zastupa Kažamegra Panto 14. s.z.r. "Foto Stanojević", koje zastupa Stanojević Aleksandar 15. s.z.t.r.k.r. "Dragon", koje zastupa Birdić Dragoljub 16. s.z.r. "Foto As", koji zastupa Belić Aleksandar 17. s.t.r. "Avangardia", koju zastupa Karapandža Nenad

Na osnovu odluka svojih organa , zaključuju sledeći

UGOVOR O OSNIVANJU POSLOVNOG UDRUŽENJA " ZONA UNAPREDJENOG POSLOVANJA - BID" ZRENJANIN

I. OPŠTE ODREDBE

Član 1.

Ovim ugovorom utvrdjuju se :

- Naziv udruženja - Vreme osnivanja - Cilj i delatnosti - Sedište - Upravljanje - Zastupanje - Odgovornost - Pristupanje i istupanje - Isključenje - Imovina - Nadzor - Prestanak - Kao i druga pitanja značajna za ostvarivanje ciljeva osnivanja poslovnog udruženja


24

Član 2.

Firma poslovnog udruženja glasi: Poslovno udruženje "Zona unapredjenog poslovanja - BID" Zrenjanin , Pupinova 13. Skraćena oznaka firme poslovnog udruženja glasi : P.U. " Zona "Zrenjanin. Sedište udruženja je u Zrenjaninu, u ulici Pupinova 13.

Član 3. Poslovno udruženje se osniva radi ostvarivanja sledećih ciljeva : - Kapitalna poboljšanja, koja se odnose na očuvanje starog, tradicionalnog izgleda glavne trgovačke zone

u Zrenjaninu, u skladu sa potrebama savremene trgovine, - Stvaranje uslova za markentiške i promotivne aktivnosti , - Organizovanje specijalnih dešavanja radi maksimalnog iskorištavanja povećanih trgovačkih aktivnosti, - Poboljšanje saradnje izmedju trgovaca i vlasnika lokala u zoni radi osiguravanja dugoročne održivosti

Udruženja

Član 4. Radi ostvarivanja ciljeva udruženja i realizacije poslova i zadataka iz ovog Ugovora , poslovno udruženje će obavljati sledeće delatnosti: - 91110 Delatnost poslovnog udruženja.

Član 5. Poslovno udruženje na osnovu ovlašćenja članica obavlja poslove spoljno trgovinskog prometa u skladu sa važećim propisima u toj oblasti . Članice osnivači poslovnog udruženja samostalno odlučuju koje će poslove spoljno trgovinskog prometa obavljati preko Poslovnog udruženja.

Član 6. Poslovno udruženje se osniva na neodredjeno vreme, s tim što mu mogu pristupiti i druga preduzeća, pod uslovima i na način utvrdjenim ovim ugovorom.

II. ORGANI POSLOVNOG UDRUŽENJA

Član 7. Organi poslovnog udruženja su: - Skupština poslovnog udruženja - Upravni odbor , kao organ upravljanja i - Generalni sekretar , kao poslovodni organ.


25

Član 8. Skupštinu čine predstavnici svih članova osnivača Poslovnog udruženja. Skupština udruženja: - utvrdjuje poslovnu politiku udruženja, - usvaja godišnji račun i izveštaj o poslovanju i godišnji budžet, - bira i opoziva članove Upravnog odbora, - donosi poslovnik o svom radu, - odlučuje o drugim pitanjima značajnim za rad udruženja.

Član 9.

Upravni odbor ima devet članova. Mandat članova Upravnog odbora traje tri godine.

Član 10.

U delokrug rada Upravnog odbora spada: - Predlaganje poslovne politike i smernice rada udruženja, - Donošenje razvojnih planova poslovanja, - Priprema godišnjeg budžeta i dostavljanje Skupštini na usvajanje, - Odlučivanje o povećanju, smanjivanju i raspolaganju imovinom udruženja, - Izbor i opoziv predsednika i zamenika predsednika Upranog odbora, - Formiranje radnih i pomoćnih tela, - Utvrdjivanje predloga izmena i dopuna ovog ugovora, - Odlučivanje o pokretanju postupka za utvrdjivanje odgovornosti članova Upravnog odbora, - Predlaganje odluke o prestanku, promeni organizacionog oblika i statusnim promenama

poslovnog udruženja, - Donošenje poslovnika o svom radu, - Donošenje opštih akata poslovnog udruženja, - Donošenje odluka o zahtevima za pristupanje udruženju i istupanje iz članstva, - Postavljanje i razrešavanje generalnog sekretara poslovnog udruženja, -Razmatranje i usvajanje izveštaja generalnog sekretara Poslovnog udruženja o njegovom radu i

radu Poslovnog udruženja, - Odlučivanje o zaključivanju ugovora o poslovnoj i drugoj saradnji Poslovnog udruženja i trećih

lica kojima se angažuju sredstva Poslovnog udruženja, - Odlučivanje o zaključivanju ugovora za poslove iz osnovne delatnosti članica, - Odlučivanje o raspodeli poslova na članice iz zajedničkog projekta, - Donošenje svih potrebnih odluka za realizaciju ciljeva osnivanja Poslovnog udruženja utvrdjenih

u članu 3 ovog ugovora, - Obavljanje i drugih poslova u skladu sa zakonom i ovim ugovorom.

Član 11. Sednice Upravnog odbora saziva predsednik Upravnog odbora po potrebi. Predsednik Upravnog odbora mora sazvati sednicu na zahtev: - generalnog sekretara Poslovnog udruženja, - najmanje jedne članice, - najmanje dva člana Upravnog odbora koji nisu predstavnici iste članice, - najmanje dva predsednika upravnog dobra članica.


26

Ukoliko predsednik Upravnog odbora ne sazove sednicu Upravnog odbora u roku od pet dana od dana podnošenja zahteva, ovlašćeni predlagači iz stava 2 ovog člana mogu sami sazvati sednicu.

Član 12.

Upravni odbor punovažno odlučuje ako sednici prisustvuje najmanje polovina članova Upravnog odbora, pri čemu svaka članica mora biti obavezno zastupljena, a odluke donosi većinom glasova prisutnih članova Upravnog odbora. Odluke Upravnog odbora kojima se utvrdjuju finansijske obaveze članica ili preuzimaju obaveze iz osnovne delatnosti za članice mogu se izvršiti samo ukoliko se saglase članice. Poslovnikom o radu Upravnog odbora bliže se utvrdjuju pitanja od značaja za utvrdjivanje delokruga rada Upravnog odbora, način sazivanja sednica i odlučivanje na sednicama Upravnog odbora, kao i druga pitanja od značaja za rad Upravnog odbora.

Član 13.

Generalni sekretar Poslovnog udruženja postavlja se sa mandatom od tri godine. Za generalnog sekretara Poslovnog udruženja može biti postavljeno lice koje, pored opštih uslova utvrdjenih zakonom, ispunjava i sledeće uslove i to: - poseduje visoku stručnu spremu /pravnog, ekonomskog ili tehničkog smera/. Prilikom postavljanja generalnog sekretara, Upravni odbor utvrdjuje program rada Poslovnog udruženja za tekuću godinu. Generalni sekretar Poslovnog udruženja može u svako doba biti razrešen funkcije, kada mu Upravni odbor izglasa nepoverenje. Inicijativu za izglasavanje nepoverenja generalnom sekretaru može pokrenuti jedna ili više članica.

Član 14.

Generalni sekretar Poslovnog udrženja: 1/ zastupa Poslovno udruženje, 2/ organizuje i vodi poslovanje Poslovnog udruženja, 3/ odgovara za zakonitost rada Poslovnog udruženja, 4/ sprovodi utvrdjenu poslovnu politiku i postupa po smernicama koje utvrdi Upravni odbor, 5/ koordinira poslove i stara se o ostvarivanju utvrdjenih zadataka u godišnjem planu poslovanja

Poslovnog udruženja, 6/ podnosi izveštaj o radu Poslovnog udruženja, 7/ obezbedjuje blagovremenu i urednu pripremu materijala za sednice Upravnog odbora, 8/ odlučuje o službenim putovanjima, 9/ zaključuje ugovore na osnovu odluka Upravnog odbora, 10/ predlaže projekte za realizaciju ciljeva i zadataka Poslovnog udruženja, 11/ obavlja i druge poslove u skladu sa zakonom i ovim ugovorom.


27

III. ZASTUPANJE I ODGOVORNOST U PRAVNOM PROMETU

Član 15.

Poslovno udruženje zatupa generalni sekretar bez ograničenja ovlašćenja. Za zaključivanje ugovora iz osnovne delatnosti članica potrebna je saglasnost Upravnog odbora Poslovnog udruženja i članice na koju se ugovor odnosi.

Član 16.

Poslovno udruženje ima status pravnog lica.

Član 17.

Poslovno udruženje u pravnom prometu sa trećim licima istupa u svoje ime i za račun svojih članica i u ime i za račun svojih članica pojedinačno, uz saglasnost članica.

Član 18.

Za obaveze preuzete u pravnom prometu, Poslovno udruženje odgovara svojom imovinom. Kad Poslovno udruženje u pravnom prometu istupa u svoje ime i za račun svojih članica, za preuzete obaveze Poslovno udruženje odgovara celokupnom svojom imovinom, a članice odgovraju solidarno ograničeno do visine svojih uloga. Kad Poslovno udruženje istupa u svoje ime i za račun odredjene članice, za obaveze odgovara članica za čiji je račun zaključen pravni posao. Kad Poslovno udruženje u pravnom prometu istupa u ime i za račun članice, odnosno svojih članica, Poslovno udruženje odgovara do visine svog učešća u tom poslu, a članice neograničeno solidarno celokupnom svojom imovinom.

Član 19.

Imovinu Poslovnog udruženja čine novac, stvari i prava.

Član 20.

Za početak rada Poslovnog udruženja svaka članica potpisnik ovog ugovora obezbedjuje iznos od po 1.000,00 dinara. Članice su obavezne da sredstva iz stava 1. ovog člana uplate na privremeni račun kod ovlašćene banke najkasnije do dana podnošenja zahteva za upis osnivanja Poslovnog udruženja u sudski registar Privrednog suda u Beogradu.

Član 21.

Članice Poslovnog udruženja su dužne da redovno i kontinuirano obezbedjuju finansijska sredstva za rad i poslovanje Poslovnog udruženja u visini sredstava potrebnih za ostvarivanje poslova koje na osnovu ovog Ugovora obavlja Poslovno udruženje. Iznos sredstava koje svaka članica treba da uplati utvrdjuje se odlukom Upravnog odbora na osnovu plana poslovanja za tekuću poslovnu godinu. Članice uplaćuju poptrebna sredstva u mesečnim ratama i u revalorizovanim iznosima, saglasno odluci Upravnog odbora.


28

Skupština Opštine Zrenjanin ima posebnu obavezu da, po osnovu ugovora izmedju nje i Poslovnog udruženja, uplaćuje na račun Poslovnog udruženja deo sredstava prikupljenih na ime lokalnih komunalnih taksi i naknade za korišćenje komunalnih dobara, a radi obavljanja delatnosti, radi koje se ovo Poslovno udruženje i osniva.

Član 22.

Sredstva za finansiranje svog rada i poslovanja, Poslovno udruženje ostvaruje i na osnovu principa samofinansiranja. Samofinansiranjem se sredstva obezbedjuju na osnovu pružanja usluga članicama koje nisu utvrdjene godišnjim planom poslovanja i ugovaraju se po posebnom osnovu, kao i od pružanja usluga trećim licima.

Član 23.

Poslovno udruženje posluje kao neprofitna organizacija i u svom godišnjem izveštaju ne iskazuje dobit iz poslovanja. Prihod ostvaren od pružanja posebnih usluga članicama i usluga trećim licima utiče na srazmerno umanjivanje finansijskog doprinosa koji kao redovna obaveza tereti sve članice Poslovnog udruženja.

Član 24.

Ako Poslovno udruženje posluje sa gubitkom, Upravni odbor obavezno utvrdjuje razloge koji su doveli do gubitka, donosi plan otklanjanja uzroka koji su doveli do gubitka i odluku o pokrivanju gubitka Poslovnog udruženja. Odlukom iz stava 1. ovog člana utvrdjuje se iznos finansijskih sredstava koji je obavezna svaka članica da uplati Poslovnom udruženju za pokriće gubitaka.

IV. OSTALE ODREDBE

Član 25.

Poslovnom udruženju mogu pristupiti i druga preduzeća pod uslovom da to prihvati Upravni odbor Poslovnog udruženja. Odlukom Upravnog odbora utvrdjuju se finansijske obaveze koje mora prethodno da ispuni nova članica.

Član 26.

Članica može istupiti iz Poslovnog udruženja uz podnošenje zahteva. Istupni krok iznosi tri meseca i počinje da teče od dana prijema zahteva za istupanje iz Poslovnog udruženja. Odlukom Upravnog odbora Poslovnog udruženja o prihvatanju i istupanju članice, utvrdjuju se obaveze koje mora da ispuni članica do kraja godine u kojoj ističe rok za istupanje, kao i druge obaveze koje je preuzela ovim ugovorom. U slučaju istupanja iz Poslovnog udruženja, članica je dužna da prethodno izvrši sve obaveze prema Poslovnom udruženju do kraja godine u kojoj ističe rok za istupanje, kao i druge obaveze koje je preuzela ovim ugovorom, odnosno drugim ugovorima i opštim aktima Poslovnog udruženja i obaveze utvrdjene odlukom Upravnog odbora Poslovnog udruženja o prihvatanju zahteva za istupanje.


29

Član 27.

Svaka članica je pojedinačno i članica Udruženja.

Član 28.

Ovaj ugovor smatra se zaključenim kada ga prihvate nadležni organi preduzeća osnivača i potpišu ovlašćena lica tih preduzeća. U Zrenjaninu, 31.01.2003. UGOVORNE STRANE /osnivači/


30

DODATAK B

ODLUKA SKUPŠTINE OPŠTINE O NAKNADAMA I TAKSAMA ZA USLUGE BID-A

TRGOVACKA ZONA ZRENJANIN

ODLUKA O LOKALNIM KOMUNALNIM TAKSAMA

1. Pravna osnova - Članovi 79 i 83 Zakona o lokalnoj samoupravi (Službeni list Republike Srbije, br. 9/2002) - Član 8 Zakona o javnim prihodima i rashodima (Službeni list Republike Srbije, br. 76/91, 41/92, 18/93, 22/93, 22/93, 37/93, 67/93, 45/94, 42/98, 54/99 i 22/2001).

2. Sadržaj Odluke

- Opštinskom Odlukom o lokalnim komunalnim taksama (Službeni list opštine Zrenjanin, br. 8/98, 11/99, 5/2000, 2/2001 i 2/2002) propisuje se naplata lokalnih komunalnih taksi za korišćenje prava, objekata i usluga u opštini Zrenjanin i određuju takseni obveznici, i precizira se da su prihodi ostvareni taksama propisanim ovom Odlukom isključivo prihodi budžeta opštine Zrenjanin. Iznos taksi se utvrđuje na osnovu tarifnog broja, koja je sastavni deo ove Odluke. Tarifni broj sadrži 12 tačaka na osnovu kojih se utvrđuje visina taksi, osnova i način vršenja naplate.

Naplata taksi se vrši za korišćenje javnih površina ili prostora ispred poslovnih prostorija u

poslovne svrhe; za opremu za igre na sreću ("igre za zabavu"); za korišćenje reklamnih panoa i tabli; za korišćenje parking mesta za putnička vozila i priključna vozila na propisno obeleženim mestima; za korišćenje parking mesta za kamione i autobuse na propisno obeleženim mestima; za držanje putničkih vozila i priključnih vozila; za korišćenje javnih površina za skladištenje građevinskog materijala; za držanje pasa; za održavanje javnih muzičkih nastupa u restoranima; za diskoteke.

Izvršni odbor opštine Zrenjanin ima ovlašćenja da taksene tarife uskladi sa potrebama i

predviđenim prihodima opštinskog budžeta.


31

ODLUKA O TAKSAMA ZA KORIŠĆENJE GRAĐEVINSKOG ZEMLJIŠTA

1. Pravna osnova - Član 16 Zakona o javnim prihodima i rashodima - Član 26 i 27 Zakona o građevinskom zemljištu

2. Sadržaj Odluke

Ovom Odlukom (Međuopštinski Službeni list opštine Zrenjanin br. 1/92, i Službeni list opštine Zrenjanin, br. 1/92, 4/93, 11/93, 7/96) se propisuje vršenje naplate taksi za korišćenje građevinskog zemljišta, uslovi i kriterijumi za utvrđivanje taksi, kao i način korišćenja prihoda ostvarenih naplatom taksi.

Kriterijumi za utvrđivanje taksi: - Lokacija i stepen izgrađenosti - Stepen racionalnog korišćenja građevinskog zemljišta - Vrsta delatnosti koje obavlja korisnik građevinskog zemljišta Svake godine Izvršni odbor opštine Zrenjanin donosi odluku o visini/vrednosti koeficijenta za

korišćenje građevinskog zemljišta u zavisnosti od vrste aktivnosti koje obavlja korisnik. U poslednjih nekoliko godina fizička lica nisu plaćala ove takse (nisu izuzeti od naplate, već je vrednost koeficijenta za njih određena u visini od 0.00 dinara).


32

DODATAK C

UGOVOR IZMEĐU OPŠTINE I BID-a

UGOVOR O FINANSIRANJU

1. Zaključen izmedju Opštine Zrenjanin, Trg slobode 10, koju zastupa Ivica Tuškan, potpredsednik IO SO Zrenjanin i

2. Poslovnog udruženja «Zona unapredjenog poslovanja» Zrenjanin, Pupinova 6, koje zastupa Marjan Rončević.

o sledećem:

Član 1.

Stranke ugovornice prethodno saglasno konstatuju da je SO Zrenjanin nosilac prava korišćenja javno prometnih površina i dobara u opštoj upotrebi u okviru I poslovne zone u Zrenjaninu.

Član 2. Takođe se konstatuje da se SO Zrenjanin, a saglasno zakonu o komunalnim delatnostima i odgovarajućim opštinskim odlukama stara o:

- komunalnim objektima na teritoriji opštine Zrenjanin - javnim površinama - javnim zelenim površinama - radnom vremenu ugostiteljskih i objekata javnog karaktera - parkiranju vozila - zimskom održavanju ulica, puteva i dr. javnih površina - plakatiranju i postavljanju svetlećih firmi, reklama, natpisa i panoa - postavljanju manjih montažnih objekata na javnim površinama

SO Zrenjanin za vršenje svih delatnosti, navedenih u stavu 1. ovog člana, a saglasno Zakonu o

lokalnoj smoupravi i Zakonu o komunalnim delatnostima, može osnovati Javna komunalna preduzeća ili obavljanje ovih delatnosti poveriti drugim preduzećima ili preduzetnicima.

Član 3. Stranke potpisnice ovog Ugovora saglasno konstatuju da su:

- Opština Zrenjanin - DOO ''Dijagonala'' Zrenjanin - DOO ''Talija'' Zrenjanin

osnovali Poslovno udruženje pod nazivom “Zona unapredjenog poslovanja”, koje je registrovano pri Trgovinskom sudu u Zrenjaninu, rešenjem broj Fi.895/2003 od dana 01.jula 2003.


33

Član 4.

SO Zrenjanin, u skladu sa Zakonom o lokalnoj samoupravi i Zakonom o komunalnim delatnostima

poverava Poslovnom udruženju “Zona unapredjenog poslovanja” odredjene poslove iz svoje nadležnosti, a radi efikasnijeg uredjenja i održavanja javnih površina i dobara u opštoj upotrebi u I poslovnoj zoni Zrenjanina.

Član 5. SO Zrenjanin prenosi na poslovno udruženje “Zona unapredjenog poslovanja” pravo da u ime SO, a za svoj račun kao korisnika, vrši usluge u interesu svih korisnika i obavlja poslove na organizovanju poslova održavanja i uređenja javno prometnih površina u okviru zone, kao i promocije tih aktivnosti, a putem javnih komunalnih preduzeća, ili putem drugih preduzetnika. Poslovno udruženje može obavljati sve delatnosti navedene u stavu 1. ovog člana putem javnih komunalnih preduzeća, ili putem drugih preduzetnika samo na osnovu javnog oglašavanja, a uz prethodnu saglasnost SO.

Član 6. Poslovno udruženje “Zona unapredjenog poslovanja” je dužno da donese godišnji plan i program održavanja svih javnih površina u opštoj upotrebi u okviru zone i da taj plan i program dostave na prethodnu saglasnost SO Zrenjanin do 31.10. tekuće godine za narednu godinu. Poslovno udruženje je dužno da podnosi SO redovne izveštaje o svom poslovanju i ostvarivanju ciljeva radi kojih je osnovano. Izveštaje iz stava 2 ovog člana poslovno udruženje je dužno da podnosi najmanje dva puta godišnje, i to za period 01.01-30.06. i 01.07.-31.12. tekuće godine.

Član 7. SO Zrenjanin je obavezna da reguliše pitanje stvaranja pretpostavki za finansiranje svih poverenih delatnosti, odnosno da donese izmene i dopune odluke o naknadi za korišćenje dobara u opštoj upotrebi i odluke o lokalnim komunalnim taksama i taksenoj tarifi, koje će se primenjivati u okviru poslovne zone, kao i da organizuje naplatu prihoda po osnovu odluke o naknadi za korišćenje dobara u opštoj upotrebi i odluke o lokalnim komunalnim taksama.

Član 8. SO Zrenjanin je dužna da izda saglasnost u pismenoj formi za plan i program održavanja svih javnih površina Poslovnom udruženju, ukoliko je isti osnovan, u što kraćem roku, kako bi se sve delatnosti iz programa što efikasnije i brže obavile.

Član 9.

U cilju realizacije usvojenog i odobrenog plana i programa SO će deo sredstava u visini od 10% od ostvarenih po osnovu naplate prihoda od taksi za naknadu za korišćenje dobara u opštoj upotrebi u zoni i prihoda od lokalnih komunalnih taksi preneti u korist Poslovnog udruženja, na njegov račun.


34

Član 10.

Ugovor se zaključuje na neodređeno vreme.

Član 11. U slučaju potrebe, ugovorne strane će sačiniti aneks ovog ugovora, kojim će regulisati sva pitanja koja nisu regulisana ovim ugovorom, a koja se pojave u toku trajanja istog.

Član 12.

U slučaju spora nadležan je sud u Zrenjaninu

Član 13.

Pročitano, protumačeno i u znak odobravanja potpisano

Za Opštinu Zrenjanin Za Poslovno udruženje “Zona unapređenog poslovanja” Zrenjanin __________________ _________________ U Zrenjaninu, dana 17. septembra 2003. godine

Documents

BID Prirucnik