Birant Esinoğlu - Dinlerin Gizemi (Kurban~Yaratılış~Tufan Hikayeleri)

8/12/2019 Birant Esinoğlu - Dinlerin Gizemi (Kurban~Yaratılış~Tufan Hikayeleri)

http://slidepdf.com/reader/full/birant-esinoglu-dinlerin-gizemi-kurbanyaratilistufan-hikayeleri 1/162





Birant EsoğluDinler Gzemİnceleme/ Arştıma

© Ceylan Yaıncı 1 Baskı, Eim 96ü Haa SaıdrISBN 9-8110-10-1

yayma hazaya /dasiyDiylekik Aştm

KapaÖcn Spn

bas ve tei azCeyln Mt.

ylan Yayıncl Matbaac v Dağtm Ltd. Şti.Abı Değireni So. Kapıağası Han No: 58-900 Sutanahmet - İtanbuTe (0 212 5 8-82 Fax (0 212 51 6 12



n sğ

D G

ELAN AINILIK





DEKLE

n s 7

Mlj i asn ii in 9

Ksa Kiaada K an san s i

an ı an m ı in l

Km n ml i 6Cins Yasa v Rh Smas 8

Rhn lmsğaihs Svnin Balaması 2 4

Bi n c Y l l ı çmi v Kan 2 7 l anı a Kad nd 2 9

anı aa nsan K an 3 2

a Baaı Ksaın Ki 44

Yaı Baraı Kn inianıaı 4

anı ı i n çi radnn l ······· 66 anıcı ğa ç i iim ahi m Pam 7

van iliği 77

i sian ı v rj inal in 82

Baam in d v s n n lir i lr i 8

Yaaıı sansi 94

Yaaı l ı ı n Km i B m 98



i s iğ i n i n Yay n ığ Baa ...... 5

Yaaı n saa ikin B

san ı Yaaı ı v a R..................... 8

Ad v avva ................ ;

Yaa a Kaba ......................... 6

Yaaı a Cn ............................. 7

Yaa ı ı a ayı v Ş Ağac ........... .............. .

Yaaı n Kain (Kai Hai ............. : 22aih Önc si ndn aih i i B i ağı nPs i is i aak Yaa ı ı ................. ................ 2 7

n sasi .............. 34

Anik aih k B ma Öni ............ ....... 4

Babaya Ç ik is i ....................................... 43

k a a....................................................... 4 5

a ın çaı ............................................. 5 3

aın vns ğ ......................................... 5 6

Kaynakça ...................... ........................ 5 8 6



ÖNSÖZ"SAIS deki tanrıça heykelinde pek muamal oan şu yazıt

bnr; OLMUŞ OANN HEPS, OLANN HEPS OACAK OANN

HEPS BENM VE HÇBR ÖLÜMÜ ŞDYE KAAR PEÇEM!

KARMA (Putarch ss ve Osrıs'e dair -Msr tanı ve tanra

Oağanüstü msalardan)

Tanrçanın binerce yı öncesinden yaptğı b çağryı yanıtlamaya aışyor: PEÇEY KARMAK

B ağya benden önce. beki binerce ölümü es veriş oa

blir aa bana öyle geliyor ki PEÇE haa yeri yerinde draktadır

nsanlığn danda çoktan olgunlaşıp sınıfsz bir dünyanın

eşiğine gediği inde yaşadığız çağ kendnden önceki ağlardan ktayor Verii bir reah öngören geçiş geçmiş ağarın

ideoojk aıkarından ve ttsakığndan da kuaıyor

nsanoğu tarihse serüvenine komünden yoa ıkarak

başaştı On bin yıa yakn bir zamanı içeren kanlı ve acıı

serüveninde koünü önce snfara bödü Şimdi büyüyen gob

aeşen dünya pazarında tek tek kişiere dek parçaayarak son tra

ik serüvenini yaşıyor

B trik serüvenin bir yanı rhszlaştrıan koşların rh

oarak dinin kişierin öznel yaşamında günlük bilincinde

yaşamaya deva edişidir Oysa son serüven, mazza bir kütür

devrini başarmadıkça insan gerçekten insan sınsz insan)

özgür yaratıcı ve sahip oayı olaklaştıran insan olamaya

caktırKütür devrii ise kendi tarihini yazan ve yazdığı gibi yaşayan

yine insanar tarafından başarılacaktr nsanlğn evrensel kütür

birikii bn başarak in yeterlidir



B ağaa hm isak ar rdşüclr a

hi üü grrk da sora oraya koacak ü

lkl aaara ir kak yapak isdim B yüzd aışa sfa

maya giriş (zlk iolojiy sfamaya g v r arışa

pafrm olaka ir ida aşımaakar

Ezk kia krgs şr;

· Kra fsasi ii mai v k srci

aşıa iia zk

2· araılş fsasi ei igri ir mos zü

lmy k

3 f fsasi iid kısm ay zr kük rklrl krarayı fsa züsii iirmk şklid grk·

şşir

fsa zk ari ii i i sz olş üsosya imri şriği grkiir B rvd ko arkoo

i v ao ooii so gara fsfi kooik

sosya v kıs pskooik (zkl pskaaiik oyarav i kaar irok yy aıaya aışışr Oraya ka

şyi kkik r yaı oaka zak sik i yakaşa

varığı yor

ia si i eir? k ar r asl

varşır? Kra oayı se v irc yıır yga

masıı aıa agi ri araak grkr sa amra yaraımşı? C ersir? Hawa d v ii

karıışır? m Havvay kagaaıa karmşr?

a oş r? Omşsa rd v as olşr? fa

yo aa sr ir? v gi oarca v aa yzc

rak i so sarı iir yr rasaayacak

yaıaı a irmki

aa oacağı iacya

Bn Enoğ/u



iTLJ TASiF ERE

oojn Konmu\

Geçtiği mi yyla kadar i n sani mc e rin çğ mtjl e ri n san l ğı n ast l ikl er ve bdaal ı klar aak el e amakayc ğı çnde nyrlardı B aşama araştırmaa

yen l şar ve tarh b l i mer n n el ş m i le eride rakı lsa e haaHe dşn efsanede kendisine en yakın olan şeylei

blmakaydı. Çeşili oklla emelde efsanenin bylaynasında yalnızca kendi yzleini gödle. ilbilimci/eonda bi sözckle ve adla dnyası efsaneci ilkel bi

felsefe; h hekimi ise çok kamaşık ve ilginç bi evoikolay bld(evle Efsanesi E Cassie sf. 22

itj l er erne amandan b amana kadar kadarçk şey yaıldı ç ld i ki ne redeyse n ar taki etmek i emkansılaştı . Pek mtlj anlaş d m? ayır Aksine,an aşı acak yerde daha çk kaa karaşas ına kran tt iÇnk lkal ie lmş mse l ça şmalar tn im er nsenteyle lşmş tarh i mni sansr etmeye devamedyrlard Di b mc s kanal ist d in tar hç s i antr



vbr hp itjiy ki da ınra içi gökaaşıa kıdı ar; tik ata bi i alayışna ivk v taihi dğna rkı grk adına

çğ ka it ni n dğ aı şğ v niş yaradğıı kavaacak aayışı b la kaaaığaraıda yk d k

toojn Özü ve etodooj

Oya it i başka aşka layar alaıy göl-

d b bi i d kpk ayan aih g rçk ik rd k iaık st kabi, aşirr, ygaıka, tsllar şkl d parçaaş asa grçk bir böşk içd dğ l di

a ğ add ri tai h i d dğ g i idlj k,t k ariid d bi bk v k i ik vadı

Böl v blş rki ıddıa atlayarak i lydyakk bi rçi B y arhsl aşaanı ş yada b aıı al aı aa k başıa kdi gçkliğiiç d başar laaz t l z yr bi çabahrşyd ldğda daha azla böydi Bi aka aitd bast bi aal da i b i araşt ı r ı ld ı ıda v n a ı k r i ba ad ığ ı

görckt ğ hrhagi br isacı ay gi itj d pla v tarh i işki r çid v cgç açıda al ı aa aaşı la "bai k ya dapk ayar larak kaaya dva dckti

alr isa vaa gçk iğii aşk bi aadayd kraar Oa, ai dğ hak (a ıda aşaadak a ğ ı) kik, sya v ikjigçkiği yaıaka kaa va k içd ki bir iğidyga i şi d ya ı r a Ka val ğ ı avi l iğ i , di l akıı , g k , aayaaı v di di





dl a d i ş oaa başvr yaşaya sani br z daha asatılas v l o ylstr) o ara aı aa oası nan kayaka r

sa Kaı Saat srsi şy e liştr:Rabb aa y l re oaa b r çok vr d ye yava ze oa yşa hy b r oğla l edk Ço knsi yaısra yy başayıa "y oğlğ !oğrs be yka si boğazağı ryor brd ş e e rs dd i? e y babaığ N erol -

dsa yap Alla d rs sabrerd olğ resi edi Bye side Alaa siiy stribabas oğ al zri yatr a Bz "y brah Ryayırçk yatı şe bz y davraanarı by aat-adrr z dye sesek oğrs b apaç br deeeid Oa idye olara b r rba ık v rdi

Oa iy l rde oa s ha pyaber olarak jd d iKra Saat sres 2)

Ay olaya lişk alat vratta şylerVe b şelede soa vak old k Allah bhm

deep oa ded E bahm ve o şe be ded Ve dedŞmd oğl, sevdğ bck oğl shakı al ve Moa

daıa g ve oada saa söledğm dağlaı b zedeo akıla kba olaak akdm e. Ve bhm sabahleekede kalkı ve eşeğe pala vd ve kedslebeabe şaklaıda ks ve oğl shak'ı aldı ve akılakba odlaıı adı ve kalkıp Al/ahı kedse sölemş oldğ ee g bhm çc gde gözle

kaldp zaka o e göd Ve bahm şaklaıa dedSz bada eşekle beabe kalı ve be çockla beabeoaa gdeceğm; ve secde edp aııza döez. Ve bahmakıla kba odlaıı alıp oğl shaka kle ve aeşbıçağı ked elde aşıdı ve olaı ks blke gle. Ve







c nşd Bnla anıa l aıaıa an ı m ğ n ğ n ş kn a h c m (la a j n nm aım aşa l ğm mdlk

l AISAL SÜEÇTar Tanıı zerinel şiiy il h lu/

y l/ ği h h yşfi hi uşl h i i

h i vb uyu llişl byilii i l bul uşl yüil i gli lc yüciş/i cl i y uy ğilişli A ljii El)

Ykaıda aıa h kaa çc açadşşl a aak aa ka ı- v dmaa a ğ ddğ daaıa da a aaığ laa çağaca dhş aamış ğaşmış ka şaa ç da mlm ö

çk d alığı aaığ la ada

mş mş ğ a kaa akmış aı aha kAma aıda dğ şk çğ aama

ç aaı çğ kaa aı şda ı aışı d aaı? B aışı

aamaa aaı vadı? a mamalala aaı kada ck ha mamalaa çıaı?Başaıça aa aı ma ç aıa ıaı da mak k

cl ş mm



aman b r n omı ı im ndk n nç ğ n tanı b r o kada da tan ı

kr d Hata b r londş l anadnütü heme t nn i ç in

; bi tanrı tanm aarak aşlamak mn mnmkansıdı

Zatn tanm tanr iki gi b mtaklaştr an b kagoiodğnda bna tiaç da kt Çnk mn oaı b aada tan da mtak katg arak dği n sanl kta i in in smt akş ında gçkl ik l l i şk l i iç ind

smt olaar n idlojik gün m laak aramak gki sç l in b l m i o mak idd as nda bl nan grçk n kl tai b i im n in (*) mtodna da gndr

Tanrn Doğumuna Kaynaklk EdenTarise Teme Komün Temeli

nsan ığ n baş ından çn ik i ana ümd lanr: - ai 2 - arcs aiöncsind gk akojd gks sosoji diki ana snılamaa ğat o Akoojinn Paotik çağddğ çağ Sosj id Yaban l k a da aş t çağı aak,2 Akoj n n i t ik çağ ddğ çağ Ssolj idarba k (**) aak adand l ıo

(*) Nükleer Tarih.fzikte atomun parçalanşınn yeni bir aşamay muştuaması gbi,komünün ve kentin parçalanış kanunarın ortaya koyan taih biliminin yeni birgeişmişlik seviyesi ve bunun "atomla karşlaştrmaı adlandrş(* Yabanılk (Vahşet) ve Barbarlk şeklinde yapıan bu snıfama ünlü tarih öncesiaraştrmacıarnda Morgan'a attr Burada Barbark oarak belirtilen şey asla vahşicana kıyan insanarı tanmamak için kuanıan Barbark aynı şey de!dir Barbarkbr tarihse dönem olup esasen keime anlamıda yabancya karşık geir Buaraştrmada barbar diye niteendirien topuukar nüz snılı topum aşamasna varmamş komüna iişkler içinde bulunan topluuklardr Kasik tarih yazmnda budöneme başka aar veridii de görülmektedir; Demir çaı unç ça vb gibi Fakatyereşik anatm Paleotonik Neolitik gibi adlandrmalara dayamakta olup yazmzdabarbarık-uygarık şekinde yapan tanmlama hem üretim teknii hemde sosyailişkier (lke ortaklaşmac ya da snıf topum) olma özeikleri gözönüne aınarakyapımş bi snlandırmadr Doaysya tarihse madeci anayş içinde barbaruygarçeişkieri yönünden de konular ele almak gibi yeni bir anayş içinde barndr



s l k yaba l ık (V e) ğ r d k yokt ük isaar okal yaşa sır lar ide sürü e yaşaaı az esde kadaş a le teüzede yü kse e b os r rl rdBŞZde salar taı gb syaratak yaa ked l er i dğada reğ i ayalarda ayıaayacak de ke bi rgütleş dydle �sala ağda üreI doğa9ord e doaysız b paras dka i 6

ydı.

Bda byle kısaca kü dye adladracağız bbi ikte ik sa üretic ü zrl rgüteiş i ağlar boyca e etki üretic gü l oayda \e baada ide lo id e d e e e l yer t şt.

Tü atk tar kmüü züüşü ta h dir Özgübiey zgü bir kte l ğ gerekleşiceye kadar dea

edecek ola e heüz soa ereş b sürec başda(yaba ı ağ lada) koü rey i he rşeyd r Bire koüdış da i r şek l ol z. B y br do aşıa saip olaaz kmü s pse sa p lrdoür le eşt b şek lde payar küeyi düşüü ey yapars o da düşüür yapard

s adı ı bie rr gerekrse ad\ge al rd ğ y pasf y (zar dğal etk ler le değşes)yk rı yaba ı l ı kta HooSape s e br l kte sa erdyse dedoğaı dlaysız e dğda ar l ığ kedi küşekl ide dea ettiyod . Kısaca kü bd

Koü i ide bgükü gb Xaayşbüüşyokt Heşey herkes t r fıd dPl

i şbüü de başa l ı rd Örgüt ee aa ekse ı Baba ki ol dğ bi e bi l ies de o d� e kadı ateş yaka Gate � i n - n � .�-� . ı

d � �



m 9 bakm v çl ı aşı lama le e_k e_vblmak eı etmeke ev tarhtek (dahadğ t hdek l k gş m meaa

elmşt Ba bömşk dere ta htek k böşbd

Cnsel Yasak ve R u SoyutamasKıaa arka aı vemee ç l ı şt ğ mz b döemde

aı k tmal varl ık lş ş d ı baba e çk r ı d l m b ç emel aratt

a ı tee zl e mkd ğ çat ışmaı B a ı dy ktk z h e çler (b b l çt ı ı ve b l de aı ç de k k kş l ğ a rh ez ş aatt

2- mda b aak t l ğ e akı da k e

çk l ş k de b dğ hava a da btk eç meeşa ve t lğ dı bağ §dı t e m embl aatt

3 Ye a çat şma b l çdı ş ı b başka m e şm şttem laak d l arattı

şte b ç temel z h el eç v e aka aı ı vemee

ça şt ığ ımz al lalar (özel k e ke kma b l ktarı kr e ek ve e te Ç ktaııştrd r -

K bazı zmaları b zhe e km kate e eçerek e eektek d ve tarı k zee trtmaa çal şmışardı reğ d taarımı ı r Ca ı l ığa Maret kş kdş br ç taaımıah mt aratı tek tar aı a ee ö e e ve ataaa tamaa ACmte etş ç ğe , Rm th dğadı şı e-e ere daş l ı k a a hrad ha,ödeb lm z l ve e a ç a ıa "raze



yücülüğe, khei Totemme dayadıayaça ı şm ş ardı r (üya iaçar sö üğü)

Halk e iri e de ötek ek aşıa di tasaıtee değ d r er B etafi k düşü e ate topl msal

yaşamı hep ihsel kategor e üeie otrak eği i mide odka isa a add ge çekle ih s e lkategor ler yaattğı ve ir süreç oldğ aamadkla ı iç i ol bo ko br o yaı r b yaçek iş iee spekülasyo ya ş lad r Sü rec ş ya da yer de oaya ç kmş i soyt lamaı (öeği

ca ıc ı ığ ı , totemi at lara apa v sorak ge l şmele i tee i i o l ştrdğ söyeek öel i keşf yaak değdi sala hag ekook ve sosyalkoş lar a lt ıda yaş yor ardı ve hagi iaş vedüşüüşere yol açı as so d Yoksa çoğkalaa teel aldıkları kategoerd (baar harç)ya ış ık yoktr. Ay ülü adaar aş yaratasürecde aı yalar ş e e gedğ g i a ış dğerfaktöler atlaa ya da yok saya yo seçişedirÖreğ rkheim koüal yaşayışı otee yol açtığıe t ke ede aşka şeye değ i de a o açtığ ı h ç açklaaı ş yada aç kayaaışt

Gerçekte de herşey as t gödü ğüü k aşamada e

d h ç de öye değ di r Hayva sü r fak j ası olp da ykaa aya yai • dedğ ileredi ve i eleeye yo aça faktöre e odğ btü taihsesü eç ç i o dğ g i ko akıda da öel isor eşk ediyo

B so r ya ıt "eek diye yaıta ı sa yaıt i keeeğ ede ve as l rh soytaasıa yol açtğııaçklamakta ak ve sığ r yaıt olacaktı Topsayaşada eek ve l ğ dek rt ı doğa oaak daha.



ei r soytlaaya yo açtğ oğrr aat hayerakı l rsa "eksik olata ktaayacatr. ünküsoytaa yeteneğ eeğn e işlüün gel iş ye

e r leesne arş aşka faktler de ard. şte faktrer n aş da ykara aç kaı ğ c n se l yasağ yolaçtığ soçla geeter B yasa yi yk r elrtiğ g çit _ sa r tş olp een esüreci aş i ler sürü ldüğü gii rh tote şek esay la teor kategori er değ l aha çok değ şen e l iş enn sa ş le ri e nsa end s d i r

Esase "sürec aşı ara etafizi ir kararAa her aşaa ir cekin in üzeride yüksel iğ i r nceki ş nn i l i e düünceer n i tee aarak i er ledç ec aşdan t iare nceeeyi sÜürekazçok r zor l k olara kend is i i dayataktadır

O iç n ' üzer ne asarak tekarlaa

gererse nsa ı l iç i l ça t ı şek l nde r lüüşyaşadğ e yaşayaidiği iç _ t e oytlaaar oğa şt r Yosa as e ede odğ l ieye yada tesadüfe r rh arsayna aşı dğı ç değ

B oktada rh soytaasnın ge iş i seyri i z

zadya ortaya koyada nce n n ayr laz r parçasoa d l e s a r gi riş yapakta yarar grüyorz. L s n ı eeğ yol açtğıtü ler eeler deneyı e hee herşeyi "soyt irdepo te de -- i ç ind salar e sorai

şa ara atarr B ireyin i i nç inçatı şek ei z h s el ünüşü r sonc o dğ ç i sonrai kşakaraşaret ler ek de aktar a h erşey he sot h e de soyt .

alaar taşr . Oreğ kpe szcüğüü he sotoarak r h he de " e saat g oyterde eya erdesiz i le ri işaret etes g i .



D ta d b ik i kaakte inan sigee dn asiid i o l ş b i ça lt ın her trlü h y _ dnin e ta i t ü efsaee n oşolştDi bn< yı arl yok tagonzasn

a yaşana okarak hzla lereye bir oytlaayaoz o aak la sunar . B yzde d i kozaı nda e i b üykt

Bütün bnara yol açan e süe hayanda aşka birşe y ol aya i nsa kl tolr tğı e toplyaratıcı b r arl k h e koyduğn keşf kş i ğ in b ik i l i

yaı n i k alaya) attiakat reud bı yasak koyş "baba katli gbi taanlay a yda e pekat if b ir o ayadayadıraıştr Üte k cine yaağı totee e hçğa yo açtığıı da zeree faketede gya pkaalzita ihe e i an ı ğ ı n geiş ie yg laışt r.

Kaca g i ş n i yapaya çal şt ğ ge l şele onian rh karaıa aşaka kendn kend otal ğıda ayrı dşeye doğanı gge ini de boyt arlğı ya aıya ag laaya başl ıyorz B yzde h yaln ız ked iç ide değ l dağar ı taş la ın ağçlaı kısaca her şey içdeki haeket ettic faktroaak gryod. B isanl ğın geçş ndek lk oyt

d ş ş oaak cı ık iiz adın ı ad ı .Atık bda sora doğa ayasıda yasıyan b şeyirh ) ş ya da b şeki lde etk ees çaba başlayabil rd

Yaba genellkle cansız dğa seçlen nasılgöngen (phenmena çnde ya da gesnde çalışan

canl valıklaca meydana geldklen vasayaakaçıklıysa yaşamın kendsnn gönge de öyle açıklaEğe b hayvan yaşıy ve haeke ed-ysa nn dşncesne göe b ancak çnde n haeke ee kçk b



hayvan odğ çnd. Hayvanın çnde k hayvan nsanınçnde k nsan şe h d Ve hayvann ya da nsanın eyem nası hn vağı e açıkanıyosayk ve öm dnenmesde onn yokğya açıkanı ykya da kendnden eçme hn eçc ömse devamıaçıan; y ya da kendnden eçme hn eçc ömsedevamı yokğd (Aın a

Bazı Avstayal zec ee Yaa ık ede i) koşa Avaı syoe şyle ylüyo Sznsandığınız en ek kş değ k kşym Bnn

zene de. sedğnz kada esnz dyedevam e msyone vcdn çnde k kş odğnsöy yom sze; szn ödğnz yk vc; onnçnde ömeyen kçk c daha va. Bk vö, ömfL<J1vh9 ."

•

Bazı zence na şöye cevap ved: Eve eve. Bzde ky-

z zmde öğsmzde kçk vc va. dkensona kçk vcdn neeye ğ sodğnda azıaıçaıığın aasına azıaı denze ğn azıaıysamedken söyed. (Keza 121 Hona hn aşıve vcd oaı ve acakaı odğna nanıadı;kısacası nsanın kendsnn am kçk modeyd h4) (Keza 1m· -. � ·

"Ceee ste hasta i saı a geğie ve ayakla a h kaçaya kak ış sa olta aa akı ls vegdees dye al k otaaı tak l ı (5 Haida üyücühe k i ze eşyalada i ç oyk keikti kaçahlaı o iç e dod ve sah le ie gei vei (

Moqesana hn kaçmasını eneeyeek ayaa

mak ömeke oan nsanın ağzını ve nn ıkaadı ney Amekada Honomamoa ömeke oan nsanın özen ağzını ve nn kapaıa hndışaı çıkıp a öeke de ömesn dye. 7 B edenn



doğa dğmaz kaçıpa kaybomasın dye CeebesAfonee doğm mak zeeyken evdeki he akığatta anata dekein bie dkkate tkaa Ayn zamanda evin çnde ki ve dşnda k btn ayvanaın ağzanı

bağaa çenden bi çocğn hn ytmasın dyAyn nedene evde k hekes, atta annenin kends bedoğmn başndan sonna kada ağznı kapaı tmakzondadı naın neden tmadıkaı ss otayaatıınca çcğn bnadan bne gebieceğnegöe- yant ş d n dekenden sk andğı gbvedğ çn h daa b yee yeeşemeden sok vemeye dışaı aıda ndan 8

"ombay'da yyan b kimsenin yzn acap enkeeboyayaak ya da b kadına bık takaak gönmndeğştmek on ödmeke b t Çnk hdöndğnde ykda geçci oaak gezmeye çıka-bnbedenn tanyamayacak ve kş öecekt "9) Keza 126

"Rhn gdş he zaman steyeek omaz ayaete cine ya da byce taafndan kend steğ dışnda

bedenden ayıab dan doayı ma/ Kaen/e evnönnden b cenaze aay geçeken çckanı öze b peevin be b yene bağaa çockan haı bedenen tek edp geçmekte oan cesede gmesn dye Cenaze

gözden kaybncaya kada çcka bağı aak tt 1 O Keza 127 "Keisa adasnda at n adaa hayaete oadan geçenin n yakaa ve bıakmazkksya geceeyn b mezaa yakaşmak sakınmsız/ksay 1 1 Keza

aze'de eçi iş ykaıdaki ekei de yetece

otaya koydğ g ib i ik ot düüü o o kada daoytaş bi a ı k de i l di Otaya, ktya ke ike b.yakaaacak kada Jia yaşayşıa yakı hattaoa ı ı he a yaşaaya dea ede bi r aı ktı



Ru 'un Ölmszğü-aseSevenne Başlamas

B yzde rh soyaması süzk ite ğ e

kaşaış dolays ıy a teki ya ikr de hezoğaışt Soszk fkr se, b is i (lüszk e eki

d krii) yetere gelişmesye orayaçıkaidaa dei bir soytlaa iel iğ i taş ıyord

Öteki düya fkri ç aroa, yaşaaa oladyaı çeki ez bi hal a lması h es z e soraszl ğı , soszlk ikr iç e evc dyaya i şkib i g i hayl i e remesi i ek ee si gere kird i

Oysa "rh üsüzl üü fikri b ik is i gi i Sosz ke Ötek Dya) değ l i Yarat m ış a rh heeyaıbaşda, i saı yaşama arzs yaaığı b r zorl ka hee oraıktaydı Dolayısıya bir ad daha

atı arak rh lümsüzlü ikri e arı d ı B i k(i ad b r i s i kadar e l iyi k h bikesüzlüe kaa oma la ı , dağ lar ı ,yeralt ve gkler arda ler leye e z çağlarbya süre tarhsel serüee de başaış olyordY e ay şek lde sa ked ie ve doğaya i l şk

karayş da h zl a le rl yor ve bylee lüsüz rhlar azı ,satra zasyoa ğrayarak somt karayşı e bi giiteere doğr çeki l yord

Ya ksaa saoğ l "som ttsak ğ da k r l yor kçük grlar br les ya üs arışıyaol şa daha b üyük tol kları deol o k e teç b re şir i s ler l yor B tek arı ı di lee kaa e

Yhaa l i de "Tarr ( 24) alayışıa kadaraa z br serüei o ld B serüe, h totemşekl de k lk is eşeside baş adığ a gre eb el e alak gerekir



Koll ek h : gç heşey ğ gib i lke l kmal op

l ğa orak b' vard B o rak h oem ems iledyord

H e e kaar b yaa eke Drem sosylo s i eks a a k yaı da oem d b l ıc vee oaak kabeil se e dm hçe yledeğ d ir Eğer k aş=di şekl de s ğ bi alayış y laee a ısa bek bye dşeb ir aka b yakaşmemar ve oemim=d olmadığ a ky aç kla

mak ş yl e d rs kap b i yorma ve kafa kargaşasıa ylaça _Ye ! _ e ğ i de gsereceğim gib rlk [e-

oem ise başka şey.oe cisel yasaka oşmş pmsa yer ş

sembo ie ed i 1me s a 1pCOk s,

p msa ka ve yasakar b i e şkes id Yaba salarseçi kl eri kaa yıla kagr yarasa ay, k, ağaç vbemlele ay soya gediklerii de sosyal vecisel yasaklar b opk h ve sembole yası pyasak ve ege e oda g eldi ği sa rad Ya emb l i çbi çal bş pi k bi soc larak hekopşmay başaamağı oğaya dğr doğada keds ie doğ eki eşe opmsa yasma mekaimasıb socy aka brva eoog opo ve rkhe m g bi ssyolg laı saıW bi arı değ .

oem komal b ieyi aası babas e rkek kadeş i kıkaeşi veya mş aasıydı B dokma ığayasaka ı ı keski ğ ie ağme kma beyede

b yd . Ne p ka ee bieye herhag bi r s ğ yk Zae bye olmasıda mmk değ d i kisa lar aas a dbl ibmş k ve l ksk b i ki h oğmamşı



raze'i y br biktrc olaak sezdği e aka ekskoaa betiledği gib toe br isaı yaşa çegiediğ kapta baka bir şey değldr (At Dal say3)

ote yaba l i salara as gö rüdüğ ü e oarcaas l değerl edr ldğ i gösterek ç bir kaç öre eem

atemala z/delle aasnda nagal yada navaltotem-bn canl b nesne genellle b ayvand bel bnsanla oşt b lş çnded öyle nsann mtlğ

ya da znts hayvann yazgsna bağld. KezaBço Avstalya abesnde e cnsyet gb belb tden ayvanlaa Ota Amea z/de/snn endnagalna batğ gb baa anca b fala z/delyaşamnn bağl oldğ ayvan aca bldğ aldeAvstalyalla e bnn yaşamn o tn b hay

vanna bağl oldğn bl ama angs oldğn söyeyemez Doğa olaa sonçta he ee eelen yaşamnnbağl oldğ tn btn hayvanlan o ve gözet eadn btn adnlan yaşaman bağl oldğ tnbtn ayvanlan o ve gözet çn hees başll tleden heang b ayvann ömnn eeya da adn hehang b nsann ölmne neden

olacağndan başa b şey blmez KezaAvstalyal ee ve ad/an yaasalaa ve

bayşlaa sağladğ b sanç oma yaasalan vebayşlan genellle eelee ve adlaa ayanyaatla oldğ anlalmatad yalnzca bencldşncelee bağl değld Çn e ee yanzca end

yaşamnn değl ayn zamanda babasnn eeadeşlenn oğllann vb yaşamnnda bell tdenyaaalan yaşamna bağ oldğ ada btn eeyanlann yaşamn da odğna nan. Keza 302



B yabanıl nn bi hayvan aı vğin o hay

vanı aş olaa ağıı v üz; hayvanınonun o oluğu syn Kza) Aa b cns bio blns nisn nai v şy aa

yanızca Avusualyaa astanış buna. o ahayayın oaa b cnsy ubuna ğ b abiy ya ab ana a li alsa oaa a ya ya a aınçzsn B byin ab oyl lşsnn aığl onu üz onan ni aşyş bsz nn onun aıyla çağıı. za 303

Ykardaki öreklerde de görüd üğü g i tote ko üa reyerde r ark yokt akat topl l ğ he teelr leşt irc l iğ i he de öüüşüğüü e l r leek ve

tesi etek gi ayrdedc ir öze l ğ vard Be l r leyc iktotei kedsde kayaklayorş gi görüse deas see to ğ c se k tee ide örgüt ü üğü veay zaada öüüşüğüdür Csel yasak toplve sa ked ç ide öüş ve akraa k l şk i ler çerçeves ide r örü r tştr oays y a ğ orta aşasda öze l k e ateşi keşdesora sa sü rüsüü sa yaratğ topl hali e koyaşey c s el yasak ve seo ü oa totedr Tote yaya sa rh egeel k at a al a les iç

dBinerce Yk Geçmiş ve k Kurbansa yaşaa yasakar ve totei ge i

yerle şesi e karş tosa süreci h ç r ada kes r kopş yokt r e r ye aşaa ç de esks var ğ

ve etki er i z zaa deva ettr r sa k c i se yasakar koada ve do ays yla toteortaya çkada öce y ar oyca hçr egeles raaş h içir kraa ağ kalaş c se i l şk e r



iç in de b nm şt Ye n aşaaa eçm ş n tekarna i ş k inb r b inçd ş eğ min ya da topmsa a t b inc i b n mamas düşünü mezdi B b inçd ş eğ im b şek e doy ma asak yüzünden oğan e i m b i şek i deboşat ma yd Yeni aşamada yasak yn eğişt ieektotemn aanmaz ğ yen mez ğ i b iç imn dnüştüğünere yasağn kar mas totem n kad r masna bağ oaakt

oaysya nsanak ksaca bertmeye ça ştğmz etkeri ntraze etmek in "Kban e "Kban Bayam

n ite ğ taşyan " ntişyma ar (totem yeme bayraman )e işt r nt işyma, y da b ya a brkaç kez yap anbü tün komü n b eyerin n ek siks z kat d ğ h ibi c nse yaa sosya yasağ n nmad ğ , totem hayan ya da bitks n n trene kes ip yen d ğ i b r to msa bayam ün üydü Totem i en n saar bi yandan a or diğe

andan g ey otemin yen i ş i onyyen çin zdeşeşmeden b e te hatta nbi b r şeyd i Ayn zamanda top k b bayramda totem i ka yen i aşamann ye rne br gün iç in bi e osa b nercey k gemş in yer eşt irmiş oyo, on yadederek bi inş boşa mn sağ yord

B oayn konmz bakmnan taşğ nem kbanoay n n i k e en esk neğ i e en esk teme ioşndanr Bün Hristiyan komünyonndaki şaap eekmeğin dağt mas oennee ·ppzH " san n eti iin b sann kan benzetmesiHsty n totem ni n et i e kan ndan k bir e deği d ir Benze b r başka ayn Yahd i ede ki Kdas ayi n i op, b

aynde de ekmek e şaap dağ r Karmaş k b i r paa e komaka bi ikte brah im peygambere dayand an efsanede de totem yerine geçen tanrda ayn zdeşe şmen in btekadr



h Natre Tanrılaa Kayaklık Edşih e tolğ ortak r totele başlaya sreç

e l i şel er i i er leye safhaaı da ite l ksel baı değ ş i kereç rd

ce, esee n iç ide bla ha bla ın dş açktı (Nası l e ede çktı? Koy ayıtya bğaakiç in ş d i l ik ba giyo Nesnelen dışına çıkan hla daha sna dğal bazı göng/ele bleşeek dğaıdışada ekeen nse gçe maa dğ eğğnleşle.B doğal gög e başında da i sa ge iyd öcel k

ede tpsa örgt ee i eke o şta kad �anrılr -: . Ateşi el ota yabaıll k (Vahşet) aşaasda

başlay , yka yabaı ı k aşaası byca e barba ı ğıaşağı aşaasıda kal ögt leei kadın A

eksei etafıda ee itşt B döeerde kadın değe byk eede ki etk l e

dı to kedis i ye ide etesi isağl yr, akrabal k l işk er teel de örtleey bel ir yo e b ac l ık a geçe tol ka ç i e

öe l ret c c ştryordZate a kt Trihi c ise l l ğ e d i e l i ş i

ç s ide e öel o st leecek ekeği (baba)isa etide ki (dolaysya ayat yeide eti de k ol b döe lede (acıtoayıc ı l ık döeide)

l yr Bda dlay hayat ye ide reti de ki kad , kok r eer fade ed ğaek ve n i s d d

ayı şeklde öl e kad t f 9 diilld B d doğada k ögler e kadıı doğrasyai isaı yeide et esye kok br şeki ldebi leş yord



Ayrca aşağ ararlığa kadar sre aaerkl döeyca z kse haz l e aei haz i r i r deayırdedi eşt D se l hş e şk le c se l l iğ i

yarattğ cşk e az biriri yaratcısı larak birarada l yrlard ı eyeca faktörü rtaklğ e p cse l k tee deki örgüt lüğ kad ı e kad c se l i ğ i di sel arl ı ğ gerekt yrd

Yer gelşke be rtek gerekrse kda k z tsüre yaşaışt ır B r c s c isel l ik le dsel iiirr ekar şara e rledğ aşağı b r kadarki her akdahr döe kcis rta arbarl kta erkeği ü eaşayıp der ağar ge dİsl , c se l l ğ i astr ld ığ e ş iddetle yasakadığı yerde e astır ı ld ığ ö üde i l er edğ zral k idel is i arak di s el döe Bkya er de tekrar değeceğide brada sadecekadı akda ayrdedici özel iğ de asederek

geiyrB seeberde dl ı rhlar ıl ı sa b • aya dıı qr ı i k ö l Arke ik kaz ı larda a e eski heyke ler i hep e he rzaa kadı e tarıa eykeleri las drtart ışaya yer r c şee kataaktadr

üm ntk üny Küük Asy'n Nil nnstnn/ns vsn k ıplk ş fomn tülü bmlnibn Hps hşyi bslyn öğüsln snn; solliyl cnsl onını ttp sğ lyl sol mmsn kollınıtmış bi kk ocğ vn on mzn şfktöstn şkill Cmpbll lkl Mtoloi)

Tar arı Dyaı heryeride öce kad ldğ

tarıa ağzıda S 1 de Tarıa s is s se s e ş iTarı söz kadar kes kte geişi gereği gözeröüe serer;

Bn hşyin oğ nsı shbsi v tüm öln



ynticisiy, nyalaın l soy, tsal ln başıchnn h şyn cs, cnntt yaşayana özübtn tan v tanıalan t başna v t baıaysıyı n stğl öyüzünn znln

nzn tü zalaı v chnnin ağlanas ssszliğüznln Bn aı, bn tsallığı, tü ünyaa,şit şit b tl glnl v bio a altınasvlt

nsanan l olan l bana ana tanıa Pssnsil Kn topalaınan ıış olan Atnalıla

Ccopan nva, nzl saılış Kıbıslı/a Pahanns, o taşıyan Gtlil Dctynan ana, ü l onşanSclyalıla ln Pospn, Elvssll s tanıalaıCs, bazlaı na, ötl Bl/ona, başa/a Hcat,başa/a Rans v günşn l ışınlaı l ayınlananoğa otan h i tü Etyopyalılala h t saa l olan v znl tönll banatapınan ısılıla bana g ala Kal sis Altızbn) l Apls, ataan jCapbll Batıtolojisi)

Yüzece eke Aekada Apaya Apa'aJapoyaya kadar düya haklar ı tüüde tar ças sylediğii yai kad taı ar ı lk old

ıtıı lak çok koayd ı B i e ge çek ğ otayakoyak iç daha za rek ge reksizd ir Orta aral ığa kadar süre kadıc l düze sala

yaaı dola sahtekar ğ ı ed ğ heüz i saı i saae doğa isaa grüdüğüde aşka tür ü oadığ rtaih aşaayd

B yüzde kad tarı lar taçala doğal yaşayış iralatı da aşka ze i kee sahp değ d i e Yai saara eziyet ede yeryüzüde adaet caı istediğ gia ıp ere şeyler i e sala kadele i i tayi ede



zel ik lere sa p değ d er . Doğa ı n aık laması zrun uuu un e meu i sa aşa ş ı ir ye mi olmaka te ir a am e fks iyon a ykt

Bu durum erkeğ egemel ik sağladğı ora barba ıkaşamasda it are emel i olarak değşti Bu oktayıdaha sra art l ı larak ele almada öe ekoljikykluşu yl atğ kaı lmaz br durum zerde durmak gerekeek Tarıa sa kura etme .

Ru'un nsan Bçimi doğal Tanrlara DönşmesiAşağ Barbarhğn Kthk DzeniTanrara nsan Kurban EtmeKabi le er fusuu ar ış ya daha k kai eer

ka le ler i i r eşmes y le makar omakar r leşmes y e daha bk opu uk ar medaa ged salk Pitekatropta (yarı mamun isada) başaıp

aradaki isan trerini k ederek om Sapens e yukarabaı l l ık aşamas ı so du ağıa u laşm ş Bu aşamaa kadar aıık eUobu i l kel araar

a apılordu Bu aşamada sra ke ya) kaı l mya a l k daha ge şki r du ruma ard ı

Heme uu arkasda balğ ateşe piş ir i mes i e

e lde ed i l e mlek l i ğ i ge l ş t i r i lmes e aa k(ahşet) ağ sn bu lmuş barbarl ığ aşağı aşamasa ge i mş o du

B br aba döem aa karakeri i e olduğusoruaak o lu rsa de i leb rk il�s n isanı toplumsal aşt ır ı lması e sa ruhuu egeme ka a a masdır Kumuz akımda ise u aşamayaparale oarak ge i ştird ği e em li ik i sou ru e totemsoyulamasdır.

Aşağ arbar k kadıı l dzei e aa hukukua bağıedogamegzogam ( erded ışarda eee) kom



zei ea ett Üetc ger e şbeişesye boş zaaı oa saada yaaşa sosyargtle ş i ide ye le i aaya başadı a Blar ı

aşa bycle e kabe şefei gelyord Bycerko ata rhyla hlara zafe ede doğa dyaya ş k er le grel kab le şefe e tolsal şki l e i idaree oaze etekle gel kşi ler oarak tarh sahese kt ar ect sa tou lk la kab le şef le i eyce tarafda idae eileye başlaca soytaa

yeteeğ i daha da ge i şti Rh ar bt doğa e eseer de gi zl ola ıgiz i oe er i o lakta ık sot ze ik ler idesy ı daha byk rhla , doğa yk azaet gger iye zdeşeşş e dılaşş rhlar olaraksoytadıla

B r ice i k oaak b iki e b te l iğe sı raasıydı Vaa şey taryı B aşaa kedide ceke i ke rh ("kk e z ode) soytlaası kediide ardraka bi ikte ye bi aşaay ştlyord B ayı zaada ata rh da bi r ycetydi

Ko tolkar , b atalara ya to idareedeere ye al ışt , yle br kaıksad k oasz yaşaa

az od ğ saaya başadı lar Öyleya s ada i sa alke ide to deada e kk b değ ş ik i koazke idaeceri, uaı es ya da yokoaarıto deaı ı teh keye dşreb rd

B ata h ycelti i oa arar, yabacı ei esk zaaaıda e gee, şeyei tasir ete

yeteeğiye to a yas ta ekaza ı b r so c oaak haya e isa bi i oacak şek detaştı ı ı a fetiş e şt i di e O aı haya e i sa biiie tas etek tote etki lei dea etesdekayakadı



B d br süe sora yarı ayva yar sa bmTar tasv re i aşaasa geere ve gi ere aha onsa o aya ( isa b i i o ara tasvr ed meye)

başa ar Tar ar by es pt şe e tapn ese eriabi ği g ib sot yaşaya i saa a abi yorarı veda yayg ı

Aca b Tar ar tar ra ar e b ğ izaryd r e de bi ğiiz Kaı ar Onara sadeceoüa i işer ie Tar e Kra ı (Şef b)

grevi veri şti o aar B satarı aa br üstüübahşete şye rs peüz b ir eza ve ü getir yor Babaa oğa geez, baze gü ü ğ ez ezora veri i r B ra re verere ya eva ee i :

Es br zn ö uaca yatin bir aanua v var buraa o önm vrir br ut varrhr on ii ya br bu ay zamana tanrıraın örv

ürsibn) onun onuruna büyü bir ön vrrr bütünPaanar br bayrama atr ibi atr bu ön Butaağın biro torağ v br hay r varır; büyüitr bu Bu yatn bir raı varr jübin jübiy on yo hüüm sürr aam tarz öyr: n i y tamamanğna ön ünü sayısız insan toar oraya

Brahmanara yiyc vrm iin bo ra harcanır raağatan bir is yatrr üzrin i umaar yayar oün büyü törnr müzi iğn bir ö yanmayair bunan sonra utun yana ir v ona yavarrsnn ürn ar oraa bütün haın önün osn baar ar in v önc burnunu, sonra uaarnı uaarnı v bütün oranarn smy baaryaabiğinc faza t smy ar vücuunan vbunarı acy trafa saar o aar an aari vücuunan baymaya yüz tutar n sonunaa ırtağnı sr Buurban törn uta aanmtr; on yı hüüm sürm v



t şn ubn om istyn işi o buunm vbun sytm oun buunuğu yn onu , o isy C Atn sf230

B y öy öünüyo i h n (tnbn) bnc v c bi yn f sğm cğngüvnmiyou; bunn oy bi y stntnsonun öüüyo, yin bi y ğ sonunöüm ü yni bi tnyou (K 221)

Esi ün Smin y b shiin C/icut

on ii y ğnn sonun hn önüngtğn sm ouny. Am onyinci yüynsonun oğu bu u şöy ğiştiii ÇğşSmoin yni bi tö iiyo n ii yn sonun,jübi ycğ bütün üy uyuuuyo, gniş bi ov iin bi uuuyo, ononii ün süy büyü bi

şön viiyo, hs svin v nş iin ğniyo, cünü tüf t/yo hv, şönin sonun thiibi ym onun bi t nm istyn öt onun muhfy övüş övüş ynşSmoini n öümy şyo, bunu yn işionun yin giyo. 1 695 yn bu jübin bii v , Cicutun nbş fsh günyin bi imn onPnynn uuu. Bu thii iş iişc üm t, v ny muhfn snüştü, bio işiyi öüütn son niiöüüü Bu öü önmüş işin biinin onbş,ont yşn bi yğni v, muh snmcsnn ynnn ymyou, mcsnn öüğünü

öünc in muhfn snn vmjstinin bşn bi b inii, bnn üinynn oc bi in mb byi boş msy,sin işini bitimişti n; m bi iinci by



girin uzr rfn r v snrh n Srin k srr Şns sr sh znr gi gn gc rks ksidntk ssri duu A H/ton Aktrn Frzrsf.231)

Grleeğ zere TaıKal ık zor iş aha soraieledğiiz er şeye kadir hükede hata zedesaip tarı ve kral olakta çok yaşaya reylerde vkode ryder. Avı l k alıkçı l k aet yoa gii ş ler yapakla grevl salara, as k greveri r

ayrıaık yaratmak ç yetiyosa Tarı l k e Kal ık alee r s k ve ayrıa ı ık ahşeiyord Ta r vekral ar aşlag ıça adarı e kadar Tarı ve Kra ol saar-da isalarla eş i şki er iç ide ve oar arasıda veolarda r olarak r yaşıyorardı

irin w iin u uru k kk ö i

gtiriir; "Bngt gökku, Tnr r ö k kin dkunuiri v uuu, r v u vrdA r gn un n knn, k göğğinc kz v Tnrn göğ irz kssini isTnr nun rzusunu ku tti v göğ k ukrrkr V o znn ri insnr gsz rkt vrtk nrn rn krd Din nsnAktrn H Portk s 76-A n zi)

Tnrrn r p, ö odukrn iikin irk örnk; "Bir Kuz Ar Kz/ri ADgun srunrn vriği nt, nnn k ruhtrfnn rtğn söi Hngi k run, iisinn i ks kötsnn i söztiği sruuğuns

" nrn iirisi i nt vrdi "Dn rn k ru ktn ö Bu kdr uzun d/ki At D s 2 1 1 )

Tar ar v i saar ay ı kke çkığ a r aşka



ek Tkir i kr ir su; Tkbir nn rız sğuuz Ö.IV d şnThbii şr Pinrs Akrn .gr iji 1 1)

Öekei de gtedi gi Taı a oy a kl dkaı da i l e i ada ay amayacak el i k ee ai pi le Yaa ı l l ı k de de e aal ı aşa aşaada aa aaı daki eşi t l i k ye ka kı ye a k alala Tarı la ayı ada e l iklei aşı a. ÖeiTa ı a d kk de aa amakkak la e ama ç de l l e aa ited ke

i yapamaa e ama i e de ded i e çk i alaa eei e çck doa. Taı hep aygı aamşt kycda. k çok molojide ktldka e ay te medi hade tapıı a taı laad . Ta aı ye e ama gkkede ol mayp edee gkede de ld e . Ya i etle i a eede

ie Ta e ede aşa kei i eme ddad ı.Acak ed i le aşaaa e ide oda ac l ı k diyeadadı ı a i ecek i e ic i gce (et i tek ie)dayaa pma aşamaad . He e kada ykaıyaa k deide k e yay aşaı aa ıkta çle kç k keşed i l p le i do ad atı l a i e etimekiide eah t ıc yk el şe yaat dıyleee Egem eim ac k d ece -le i at ış ıy la at ış aaıda i degei i doaı kaçı madı. Geçeke de ha aakea haya aı h l a tkeiyod . B d m kıt l ı k ç i de kalaa aa ı maı eya e i i y p at ı lma ı yakıc i şek de dayayd . Ac ı k

e kada gel şt i i l e ge iş i i aayamadııdae hatta eklo ik deeyi iaa aeye gdeek dahaa odda e aacak yede ek i yod

Dayıyla i şeki de aamak içi Ka e



Savaş yemei e aşvd Savaş zae komüal yaşamı ayımaz paasydı

Komü ked dış da heme he zama aşka komü er lesavaş haideydi

aka savaş i e yemedğ i okada ek ir yokal yord; urn

B yüzde olaca deiş ik şek de ka ayi le iüre l d Top msa i ih iya d s el ie l k al ıyo ideolo aafda da oayaıyod Zae Toem yeme( ş iyma) şek de ki ka ele i erce y l

yerle ş k r yg laması olaak vad Ye i aşamada (Taaşamas da) kra' Toem yemede aşlayarak eşi emesi so derece doğald E em l s de a i k sa od

B yüzde Tarı kallada akie ge kzaa ve küü koğa ockaıa kadar o arca de ş k şeki de sa kra eme ay l e i ü r i d ar sal ı oc ğda

geci ve zama zama aşva yem omaypdüze ve s sem i i yg amaydı B ygamaya e iyi ek esomeica hak a ıd ı

Evci eş r lecek hayva lamaya ve edee dedüzeli am aşamasıa geemeye Azekle ve kalagi Ameika hakaı yaygı ve siseml olarak kraaaşvdla

"Srurn C' gör Azr svş v urnnüus rş üzn öni sisin ir prsrOnun pğ s gör svş önrin v urninrin irşi isi öü rnn %2'i irrş n girşir "(Yr v KrrHrris s. 1 62)

B a y yapa yaza aı klamaya i iraz ed yo ve d yo rki madem savaş ve ka ir üfs sodr, yleyseAzeke ede savaş aaıda dürmeyip apalaıepesi de kesm ş edi r? B ceva ı da kedisi veriyo





e nr ş nun vrır ve örev un rer Ve u pınc nr nu kur tşının üzernebırkır Onu ırtütü uztır Sr kır krını ve krıı çekter ve gerer e ğı öğü

br h ukrı tutur ve şını trğ ğru geruru etrer ve her k nı ken kcı rkııçığını preenş kııç erzer uznııı kıın enene ır ve Cet rı kt ururuBren kının öğünü ke çı Ve öğü ke çınck hv fışkırı knr g köpürüp krke k h

üke Bun nr kının üreğn (Tnrı rungu rk v kırı Ve nr nu eş çöek enen eşçöeğn çe ereşr Ve bu ıırkenükek ee brur çını Ve u ernce nrUxtcvt'ın (ezern) eğer r örtü ın knuş nceen ve üreğn şğı nrer (Kez f 1 2)

Dramatik şeki lde alat dğı gi Aztekle nüfs azatman ya da prte ht iyac n sa eden le idenkarşı lamak amacıyla dramatk tarı la e dee i ikteahşi kra tap m ları yaatm ş ard

Ka edeek kt ğa züm mak kan edeekdğa tasa gaza ı fkes i d d mek, ay zamada ye ay seepe TarKaları ta takiteri eya

s rada saar ca yk etmek ya ızca Amekan ha karda rastaa rşey değid Onaı kda kiyeteek ler i ka mes zama ımıza yak ış lada e ar aşağ arar k aşamasnı geememşke esk dünyan kta ygar k aşamasa amışmasıdadr

B kada aytı ı kanıt mamasa karşl k eski düahalkla da da ay aşamayı geeke ay t ür k ran ayi er i grmek müm küdü şte i rka rek

Öü tnrıçı K (Hnt rıı), kn uış Aztek



r rp r enzerl ner nr, Kl'nnkusl k Klk Purnd nsn kn ulnş, rz ns kfslryl süslü, r elne s öekelne r l un r fgür olrk emlenr nsn kur

nlrnn sl ölürüleek/erne lşkn yrnl uyruklryer lr "pnn ş kurn nrn önüne oydusonr, eler, snl ğ unu e kuğu sunrkkurn eyleme özgü nry s sk yneleyerek onpnlr. Sonr o kuzeye öüp kurn doğuy kk mde yerleşrerek ry kml e şu mnr'y

ne/eeldr "Ey enm y şnsmn oly sen rkurn olrk ory k u neenle sen selmlyoru.Se ugü en kll öldüreeğ kurn mylölüre ye eğlr. (Ymylr e. M. Hrrs s1 73 1 74)

Aşağıda k i ek er kba lar yayg l ğ ı eçeş il l iğ i i gser ir :

"ek Ro'd Tnr Surn n hlkn huurundouk urn edlr (Hz. Muhmedn felsefes C Sens 244)

"Kr/lr, selernn koruyuusu oln Moloh kenöz ellrn ykmk sureyle kurn ederlerd (Kez44)

"Msrllr her yl Nl nehrne r gen kz kurn olrkrlr, yr Tnr Sehe her yl erkekler kurn ederler- "(Kez, yn yere)

"upr Ruslr oğunlukl lk ouklrn TnrPeru' kur eerler. "(Aln l 30)

"New Sou Wles'e z klelerde her kdn lk

oğ ouğu r nsel ören prs olrk lernn yenrd. Flor kz/erller lk erkek oulr urn ederler Doğu Afrk' Seero hlkrs rok lenn lk oğn oğullrn kurn olrk



suak zoruda oduka söyer (Keza ayı yerde)"sa kuraarı geeke Kuzey Avrupa uygar

ırkarıı ataarı (Keer Töoar ve Savar) aradasuduğu kesdr (Keza)

" Zu yağmur sorumusu ödürüdüğüde verartırmak ç kaı tohuma karışırıır (D ve saHProtaka s 1 1 3

rt kraarıı yr yaşı geçğde gösere rçokems vardır akat yaşı adam oarak göstere r taese yoktr a her Veüs döede r krakat oş

omaı Came Batı Mtoos)ü düya haklarıda al a az önekerde dea laş lacağ g çocuklar ı öze l l ik e lk çocukar ıarya kurba edi leer öres yaygdı Bazı yererdegeçci az yererde sisei olarak uyguaa u fusuazala dsel yöe Peygaer ahi' i addaei öde rl ğ e ağlaa Arap sa l (Sai) haklar dada yayg b r uyguaayd şe rkaç ka

"Sa ırkarı arasıda kra uusa r tehke aıdaked oğuu kura eder Öreğ Byosu PhoYahuder üzere yapıtıda şuarı söyüyor "Büyük rtehke ada r ke ya da uusuu yöetcs öçaıcı eekere r dye oarak ütü hak adıa ked

sevg oğuu kura vermes esk r töreyd u şekdesuua çocukar gzem dse töreere ödürüürdü akat Samer (Ara ataarı) arasıda çocukarıı kura etme ş yaızca kraara at r şey değd Fekeer e sevdker çocukarıda r Baa'e kuraedererd "(Frazer Atı Da s{229)

B r aşka kaı aı sözde "Her cesette geek sa gerek hayvaarda Raesuacakarı her k doğa se osu "(Tevra

Acak yukadak öneke esk döe le e a oup k i



s a kayaklaı n ddia ett ğ g i i kz ckan ı d i igöü es şek ide ki ka yg aası n ı aed'ekada gees e taaıa yasakaş asaakszd ükü sa kan ete töesi aşağ ba

al ka l kte sn b ş i ayı ays ıya ta baa ğ geiş yka ı aa l ıka yga l ğa geeaşaasdak tlda ck ka ed esi ayıhee ee ikasz akat bazı istisa öekeb dğda zzat K 'a dak i et leedean laş y ; "yks l k kksy la ck la ı z ıödü eyi E a s es Ayet)

Yaz gi iş i atasak, eygae l bah ' ede lk ğ ka eteye a ışt ğ ı sş e byaıtı taisel süeci zeke taya ıkacağ saşt şte k ölüünd tü öekle i eakaaaı sc laak;

ah eygabee atedi en esaei öcel ke

aşağ babal ığ kt l ık düzei sn ş t lad ğ ,2- Taya sa kba ete aşağ aba ğ kt ıkdüze e ae aak b ş töeye at ldğ ,

3 Kba ed le hee eşey k e aklsay d ğ e ba göe " lk ğ l ka ed d ğ

4 "Be ey ki sede e töesie yg aak

bahde kabi le şe sıfatıya kedi ğ kba eteye kakşt ığ e esaede gee üyaı biece y l ıkyg laaya yasıya i a ı i keaet dğ ,

- Tte döe i kaan a ı a laşt ığ b döee ge ldiğ , özet sa laak taya kşaktadı

akat as l s sd; esaeeşti e b töe edebahi eygabee a edşti Esaei e ktatış ı lacak yöede i is d Zate kaşı laştıaıt aaştaada da b k k tatş lakta,



b rahm hang çağda ve hang zaanda yaaığ ve Aapataaı geç n eden s ek lbae a ed ekte odğ b tr test e l emeektedr

Geçekte de smt tolo karama laak osot b r zamaa gerçekemen kasz ğ le s ekl karı la lmaktar Öneğ ee adğmz kba efsanese göre lbrahm eygabe aağ babarl ğ sondata baba ğ banda yaam olmaldır Çnk efsaen mesaa tümye b döneme atm gb görekted r Oysa ktsa ktap Tevrat'ta o Sü me ' r ket nde çıkt b ld lmekted k za arac yzlece Yıbldğna göre ve fzk arak brahm b kada znyaaas mmkün olmadığa göe as b ç kar yollmal d ı?

b ram çağa aa , b brletc özel l ğ azzn e r eye ölü mlerdek ken l er ve eygambee ba se

açığa ç kacaktr.Or Brbrl nrnn ErklşmsKoynn rsl Önm Ksln KşfYaz grdek efsae al tı anı ve sodğmz

sorlardan br atlayalm lbrahm Peygaber oğ

Tarya kba etmek zereyke Tar ona seslem vekban edlmek üzere b koy yada koç gödermtBada kn (Ko) gön gerçekl ğ ya da b öem ol p omadığ somt m

B sn ya t ı nsan ğ n ta se l ge maamaada, toplmb mde ogan tarafda OtaBarbarl k dye adand la tahsel aamada gz l dr

Komz bakmnda b aaada gerek yemnde, geekse babalı ğ ın aağ aaasında astanmayançok tee ge mee omt r

Koy b tarh yazm na ya da d nl e tarh ne çevmek



teyo aa aşaaa k oplal yaşa ege işee i eiko e le a lak zoay. k adece efaeyi aaş l ı k ak i i değ l e ecekeki iel e eooi k ge şey teel ee i aşaa o lakbak ıa a öel d

Bi kee o k SeitAye e hatta Ta l la ta Ayada e başa. Aşağ aba ığ ockla b le ka etek zoa bıakaac ığa daya k hayaa ec l leşt lee ye o l

Eci h · leşbi ol k e zei l ik şt . Keke de a egeiaaı eti e te e kayakla potdae k l ıda ikl ie kaşı koa aala e lde edi eeci hayaa otaya kaı topll ı dabaşta aşağ eği şt işt

Öcel ikle daha öce oldğ gi ata f akıı e z oaak aşla yaya ı k e i aa (öze l l i k e ock la ı a laa etek geek l i

e l Koy ie at e dğe ecil hayaa kedie e e lede ok daha azaı i ala i eekte eyede et lele k oaı le e tez ğ ı oştakadıa.

hkee a zk(beie h e aada Peyae ah i i i 2c eie ec l h a (Koµ lg) b( ı he k he dezold at k B yze ial ık e aap atala ıgeşi (aşağı aba ğı) töele i aa ha iegeti iş e e eci hayaı i a yaşaa gi iş i yk

e kt olay oaak ayalaışakta kşağaaktaşlad Eaee koy (ko) gödelei ökeo eel k ı öcek.

akat o l ge l şe i ya a topl a yaşaa



baz öm lmz işm yaşamştr cl k haya c lşt rm y açt bl lk zgil kkad at d mi paa ı a ö miştr

vaıl l ı k aşa barba k öm r byca kab öm yi i djk karş kad tar ar taçalar d ötrmştm Acak barba başamaa ciltm h w k tta rkk ka tm d , i latta arlJt it ty aş amştı

Erkk, gm ii i aamak, d tt kmkgc kar l yal aama a yrlt rmk ç yzyı l a r b aaş m yrtmştr itlj l çkaçk göd b b aaşm r t kal lşl ii dzbazl ı çr b aaş m lmştr

Sda k (kad a) gör örgt m tpmdzii babaya (k) ö örtlmiş br tplm

dzi kmay başamıştı Böyc tari aıkr k kiş i id lk k a aat ta m ş öm şt . B i k

larak da a ldki baba yayı lmı ş ta rıaryaaş yaaş kkmti

D0a r bzrlrii dia tti b

aı b kk i başta bba d tpm ki yal dşmkk tarafı da b i mi d kayakam ı ştı

Tabi ki ta rı ı kkşmi kaı arı arı ömiz şm öy b i b i kayca rçkş m i şi d ir Kad taıçaa a kk ta lar ı aaş mşk d fa yaya b aaş b i y l lar aaş m mştr E k fa bakıacak ra başlaçtarkk ta a bi bi öm i tarı a aa a i b i lckkadar cr diri B içi rkk tarr i a _taıçaı ya ii ya a karş lmak



dayda aha oradr k k ı l ı eaa ibi aşağı layc kolara doğ i te e daha cebel irtt iğiz ii he t l efaei taral ka eş l iğiçee br aaşı zafer kazaa kahraalar olarak

"Byk ala reği Ze olai l iyorla Esk toos, G olm kB üüle Atek/ düzee dy/ldold Khm heseele Zel lsos ve thsel göeve Aekl düze ykk vekötülemekt J s Z�s kdd toh

lk �_dn eine ked !e kk ve okdoğk keteee dek Ah e doğl göevedee otd kdy kk : Kvlml sf 1 93)

Koz bak da ora babar ğ ı i k ad b erkektarı la od elbette akat ikici e bir iciide daha azeli olaya i ad daha at Ktal dei le dahadoğ "ta dei e alayş e i şt ir i le i

Gee k tçi ler di tai hçi le r i ereke oyolo e fi lozofa ta rh karaıya çıktğı tote e tab ayı laz ik i l i o ştrdkar da tye hefikirdir le Hatta ala dışı dahaleye kalkışa ığ tarih e topi i aayış ıyla bi tak oayaı ked ie re açıkad ığ aa red bi le ote e ab i il i bir kitap yazıp

"ote e abq bi i kte aı lalaı e rektiğ i i eay laz bi bt o lı kaıtlaayakakş ı şt abi i ki ked i ikaalit ik rş l eri i taiheylaa içi

Oya e yaba ı l ık deer ide e de aşağ baarlıkta Kta deile aayış e "ab yokt

Yazı bi bde be i tt iğ i ibi te "il iç ya a " _i ldi Ko edii e kadadğ ie ko bieyi bir diğer birey içi e kadadeğeriye otede o kada değeridi ote e kralaı



p u uğ u bö ek iç i deği , aki e orak bi debreşirek iç ardır Buda ıToe e Toe ın kuığı ne kadar keskin oursa os,

bi diğ miz, aen yaşana e opuuğ böen abu kruu dan bambaşka br şeyd i . Totem he tek kşnn eşte hn topl e ü

tek kşee lmib b_l Topl nesÇ kş mk e yetkllene Delet e knn blnağ toplm ine o klnlmğ okllk sğlyn TBU Kös, totemin tmn ypt Eşt kanş/ asn ay se koy Byan totem bağlyl bleşk olan kşle tab imtylayl bbnen y

[om: !JLf(_Ru çmt; tb Kinn eolysyl to/uu EKN K/ ka Y zge i e tb knaşk temel e kl

mş toplm klly/a O toplm KANDAŞEŞTLni inka etmek h kmsenn en oba, en "bababbhann bile kln emiyo En sekn kş anckTotem e tb ene toplmn eşite yşm saşntme somllğn taşyo

Bnnl blikte, nsnn hem lehne hee aleyhne

k elenek yeleşmşt Tote insnn hn hkmetmeeleneğiyi b nsann Tne hnbeenne hketme eleneğ ol Sn bölm yokt A toplsn bölmnn emn hlnmşt "Ke s 1 87)

Toee abu i şe böe s e ayrı şeyer, ayrı aşamaard ır aka Tabun u ko umuz bakımı da daa da ayı rdedi ibr öe ardır Tabuu ora barbar ıka çıkası e ikou"Kiş i ayr ı ık ar ı ın , s k er i i de oraya ç ıkasıaaıa ge iyord Nieki ai e iç ide erkek sir rkene eşş aya kne sap "Kiş ide diğererindenyaaşça kopmaya başıyordu Buna bağı oarak da bn



br topluk e l hayva besemes z ete ge ve yeeşk topluada ayı l yodu Usel kdavar eli b değş aac olmak vasfıyla düzel

übade ley de yaam ş l yd .Bu du m isa l ık tümüye ye i b r şeyd ye b i şblüüydü şte Tabu bu ye duu yei ideolj s iydi Daha sraki tplum bl üesie da bü deol j e b üzee laakt

K ş i mtyazlaı kru ma de s larak dğa tabubuda sra ki gel işmes e hee heşeye sayetedeek ge şmeye başlad abu ya küük aklalaKutsal br kee tplumsa yaşayşa g ce düyada veevede heşey kutsa ola ve oaya şek de hzl bayışma uğadı Daha doğusu kadaş tpluuk ta babar kta t bae g ttike b ümeye başlaya Kutsadao üde h za yl almaya başad saar l i şk le yer

e r şeye dku maz l klar b lar tabu laştıarak kutsa laşt aak yapı l du şe br ek Msamührüü r fıçıı tıpasıa

yaıştırılmış öyle r alçı parçası üere asara rmse fıçıya "ta oyalyor şlğ r parçasıı oaataralyor e fıçıı ed mülü oldğ gösterece

çmde o şaretlyelyord "(orda Chlde arhteNeler old Sf64)B eke kş dkulmazklar yada geleceke k

ze k ş müküü as l e lde ed d ğ e bda d veabu as l b oadğ a şk par da va

Buda e ya aşağı barbarl k ve yaba l k deme de tem güt ve ala büü kadaş tp um üyeri eş te ve gül lüe beimsemş ve kabu ed lmşia ve gü ei ş ed . B tak dk l mazl k a bu maka bi l ike bla kmü var ğ kmaya yel ikyg lama lad ı . H b km üyes i ak ı da



dieeide stn ya da ayıca d dşncesigeeedi ayısıya işi ayıcaıkan kya tak na da htya ykt

Oysa a baa ka tee deş ik i le ekaşı aşy S sahi ekek adıa alt edeek i ktsa ayışaaı alıı , nanlada sahtelk ve kac ı yaatt ı t nde i de "ş i s vi ş e in dd idi k aı yaca anevi aygıtlaaya i tab yada ktsal d iye adand a kaşaaaihtya dd

Kusn kefi unn sonki eiimin mnei ekseniou Çok n pu e nie ek n ine eneme nkn kus uu e u knenieeek ieeie

En ikeeinen en eikineine k üm inein iinin kus eekein km c ku

sn eüeinin iikimi ouu seneii neinkusn eni i nesnesin i n e c içineo kmsnn, i isin için Tnnn seene üünmesi cinsinen üce i kusn eüünek, süekiik ümü uunmk He mn nes sne skonusuu mmen fk ieiniim ünm i omn i eein o in mn m ps on esnee içine çkms Kus e in MEie X

Ktsa yesi ne " ik i ve ee ket i şeyd Aaayn ı aanda sn de ece aş cd ı heen he şey ktsaaşa " . sks an at ih i taş veya aaca taı nadeidi Ktsa taş, ktsa aa taş veya aa aak

tap na e snesi dei di e nlaa taın aktdı nka i e ktsa teah de nk n a atı k n e taşnede aa an aa ktsa an gan andee an i şeyi"aıa ı kataktad l a Hehagi i n es ne ktsaı aıa



çkaıkn knd maya sn ksin aka iyha i n lkd "Baka m l iad dsk d i nsli dnym ana ç n dğan n m a n sandanknd in i k ik ksa ık aak açığa çı kama ynğ n

sahii vn n n aiy i ksa n ah hal n dn il i (Ka ayn ydKsa y i ydi ki in çini çyni

yakaKu g eek, e geek, ee ebee ve

eknk eeki Kez Ay yee

Ksal an k aya çknca çk dnya dman aasnda kay "ğsn syk ksa ık nya yk (Ka

Ksal an valandı ksa mayan is dğs vyk lan Ksa; vn i a i akn ı k içind n k vi ik iç in ska B dmdan akasının ai cğinin

dn msi i kıyami kasKsa ana sadı ı amanda vn in n lğn k; dad a aı B

kı

l canı n d ına çı hdn dha kin vç ha Ksal n kayan i n i i h k ı ğa vh y ims hs indn nm is id in san aaındaniçsl l lmsi i dvaaın caaın n yğ

yaaı mı nğin ksa an nsn ya da dmaaykıı hak dn i insan nd iki i ylmadğı had kkdan v kndi icdanından dayı ikd ci di mi d mda i i i

a aa ka hn hks si ah ı diği i idğndan dv dnn adama ca

d dğmamı ndğndan ksa ın ki naınaŞ anıça ki ilvin i yin k Ü mm kmamayd ı Byc kad ı na i n i akı manin kn a d iğ i ii km n iç indk ki aasına da



ye mae zg e r koymak mmk ae e m şt i .akat bu raya kada aatt karm za tmyl e o lumsz

soar kar lmama d k ota barbar l k ka

at ce ges de i le soy b leş imle i i o uştudğtopm tl lğd Tamamye eş it iğe daya lkeama sosya ist bi b le ş imdi Dolays ya ze l k e uyal k ab l ikte o rtaya ka kl laşma e kul aşt rma prose s e bupose kutsa aşmas b aşamada rlemez. Ktsa l kyuka da be rtt ğ mz i te l k er ya da bu aşamadakom br l ğ e btğ sağaya br maekurumdu Zate ye b aşamada otaya ka kableta larda yerde e kada kee doğu seyretse bleyie de kabi le b rleşt c e büt eşt c u s uradabr iydi

Doays ya ota barbal kta kutsa seyr e buaş c ğ yuka babar l kta e ya l kta o dğu de h z

el şmemiş sadece topmsa bşleri yaaşa ortayakmasa paae olarak mae b teme hazr lamşt r as k sr ekooms e geş e kad a t edi lmess fsal blşer ekoomik e sosya az ayc s o lmşsa kutsalda buu deoloj k taş y c s e teme o muşt .

Ktsal zerie ş md l k bu kada yeter Ş imd sal ğ orta babar ğa ge ş i komz bakmda d iğersouar zeride du ra m e zetleyere k toparaya m .

Totem orta barbakta yaaşa saede eklrkekabe tar lar otal ğ kapamaya başla. Ge şe reticg le şb l m e at ş souc o arak boşama bula saar saylar atmas geceid i bcer etkis i attracak - ' · � .

deoo taşyc lar oaak srmeyemş e gelecektek d adama t p o uabaşamşard

52



Kadı lar egeme i k atıa al ı masıda başka topmek eştsizl k artmş kş s ir l iş ler i yice göze batarhale gelştr. Özeke ka@km gttkedaha öem i hale ge rke yetkl eri iyice oğam ışt r B kişi

sri ş ere parael olarak arı arda yerde salararas ıdan y ıce ayr mş e g itt ike gökse leş psri lmişlerr

Ayrıca orta barbarlk tarlar saysı sayılamayacakoktalara kadar geşletmştr N d r kable arsa okadar d !@ hatta h er kab le b rde fazla

tars b dğda ortal k tar bol ğ da gei lmezolştr. Nitek heüz ygarl ğ doğmadığ ketlerağa g ir şte b r seferde 36.000 ta r saym şt r B rakambi e b l i e tarı ları kapsadğ a yimser bir rakam olaakdeğerl e r leb r

Üsteik b tarar says aamak bir yaa artaktayd ükü kabie ler aras saaşarda br kabie ye l pyok osa b le tars yok oyord; yee kabi le yei lekabi ei tarıs br zarar okas dye kedi yrda götürüp oa a tap yord

Yaz b böümüü başda be rtt iğ m gb krbada erkek tarlara adaa e bir adm daha i lereyerekktsa ı ya i kozmk r bütü lük arzed aşk

üya kaparı aa t ek e e öeml aahtar oma yoda erim geiriştirDolays yla daha öce ariz olarak başr a k rba b

aşamada krba edlb ecek hayaarı oğalması brsoc oarak her adıma her esi leyle başrla brtap ım o. Özel l ik e ktsal oala her i l i şk i br krba

törei i gerek k ı d

Orta barbarl ık blar ş a sürüye bağml oarakgöebe eşe ha lk lar la d ğer ha lk lar aras da yoği l şk ere e übaeleye imka erd. B übadelede

53





aaarda orağ er üke kadar yaa dahaora rak p g d e e güre ee e d aaek k ler k l a adğ küü k ekm iş eryd

Oya Mezopoayaya ge l p yreşe ürl halkar

yapğ arm da amaşka r şeyd ra c le ürk g rdiğ i er edeiyle rak p g d i ei g erekye koü i r ğ i e dayaarak o şrl ş laa kaa lar kl a dğ üü opa yayked e gre şki l l ed re üyük ve orgaze r ardB dele r c "ar diye ek pk mükü

değ d i r a r i gee iğ i kald rayp ak ie daha fazagezgic iğe yo aarke ici or üzor a r aara okşr Toprak proo "

üerlr e aii iak i yeryüzüd k defa iaa r yer perileye olal yap e aşoşra ir i l k o lşr . B ir ic d ok fark

i r ge i ş dr .aha c akdğ z kal aşa roe i gereğ iceorak ikleriyle h kal laşşr e anaa şav Trağn usa/amasndan umu !e ağar; savunumasndan üzne asa ye öüm gere snr dğar

arn "Tra eğe uğruda öen varsa vandr değdğey: Vaan uruur KENT Ce) dğmur ar Tez Dr·I

H Kvm) ,

ş ar ya ar eşfi � o yo ağ kekrş daha ora ki e iier ide 7000 y ürcekygark aş k ş ar a ik ağ kyaeer ii ko

a akda a ikz akda üi ş irg i ş d i r aka ezooaya kiye (Ereş i yokark odğ keiri eiyor) aşaya rada ki kelşe (Greke Poi Laice Cie) e oder aada ir



şeh rdi r e de bi r kasabad r. Ket babaşka b r dyad .ygarl ğ d er e atk ağ e öeml ekezer o a b keter zerde e kadar d rsak az r.

B r kere tareşf e kti k rş yla komdağmş değdr. Akse orta barbar kta kula ataerki lko ket i lk kr lşu e aro lş temelşart d r . Zate eğe r l k ketle ri k ra Se l l er böyle s ebr koal b r l iğe sahp o lasaar batakl k lar krtmaks basalar ö leek i bet ler s lar ı dze l idağt ı sağlaak i s kaallar yapak gib deasa

br ş başaraazlard O i komal aroş dahaöcek aşaaarda as l herşey demekse ketler krlş aşamas ıda da öyeyd .

Ke ko krdğ i doğada kopar l p al ıatopraklar k ş iye d eğ topyek kom e aitt . Hatta baş lagıta blar k iş lere a t o lab leceğ sala

akl da e geezd B yzde göebe kom topraklar topl sal laşt rıp yerle ş k b r tel ğe kaşca ortayaka şe ket ko ol d . Ewelce koe r iş as ı l kizor l b r takm egel lere tab se ket kom e gi r şteay zorl egel lere tabiyd Öreği keti etrafıda kisrda z sz g rmek öldr eye b le yo aabi l i rdi Ketkoe gir i st sasz bt kettaşları kadaşlaıoaya bağl yd B ir tek kş t raz b le g ir şe egelteşk l ederdi . Kettaşl kta karı la (örği yı lda bir kezyapıla e a beya te l ğ taşıya te iz l ik topat s akat laya geleeklere ymaya s.) kiş ler i bttopraklar alarl ğ e de al r e asla b r daha ketegi riş ie z i eri lezd

Ket yöetii t kome aitt . B oğl kla ht i yarlar ecls e kettaşlar ecis aracl ğıyla yapar aadiğer zaa larda yrte görei i sele göre ala ketl ider fa ederd Ket l ider br ka görelsidir Göreii

56



yrrken mtaka kentta lara karş ı sumur .lays y a ken in kru aşamasına yan s n f ar nğmasnan snra rast ladığ mız mse "kra e ği l ir er henz Ka ar n Tanrın n yeryzne k tem

s c i er lmaa önce urumlar n ı ne luğunu görmek in Sereren ir örnek ee im"Ço dh eç çd Yunnstnd olduu

Süme Ö. nde heemony çn e le mücdeleeden mt ent-deletten oluşuyodu. Enönemllenden de Süme efsnesne öe undn

hemen son ln öten lmş oln şt Bunşn ço dh üneyde de ent u ücünü eetsn yyyo e nn üstünlüğünü cdd şedetehdt edyodu ş l şde A) sonund tehennn d ulu ee endsn hüümd otnmls sş çm tehdt ett şte u önemlnd uun uulu tonty çd htyl

mecs e Yuttşl mecls " Gmş u de-n)ütmtom ce emeden önce şe oyun emeyene slhl sl fe çn döüşmey sl ceede entn htyl meclsne dnş Bun şn"sentöe htyln) yn duyu ylşmtnut onl ş çn oyun eğmey tech eele

Am öye Gmşn hç hoşun tme e odYuttşl Meclsnn önüne ç sunmsn teBu nc mecsn üyele yn onud sş eleGlmş memnundu Noh me h Sümedeşl s 47Altn en çdm)

Bu örnekte ken ier n in yetk i l e r n in s ın r n ı

uğmuz g her yurta ın aha ğrusu kentta netki e karar sahi larak ruunu e e i l ğ in i e göryuz Efsanei , YarTanrı G lgam le tpl ul uğ tekbana cann ın sediğ g iare eeey mecl is leren

57



cada u u . Kald ı k önek e ketle aı ınsoua ge l i ndide ya za i ka la yk taı aıne s flaı otaya ıkak zee o du zaandaa ıışt Dayısıyla ketlei i k kuuu zaalakoa işk lei en faza aı astıı t kenttaşaıeş t i işk le ide ludu zaaladı . Ay zaadakettaş la he yekdie kada s lah ı Si lahsızadıı ış hkise ladıda yazaın ahsett gi tada eet te yktu. Si lah la yuttaşla a kaşıdei l ykaıda ki öekte göld g h zaa

eksik olaya d ş dşalaa kaş ku an l .Ket aayasas ı kaaı keyf kaaa de i l ataladadeaa e ok esk aadan ei kşakta kuşaayazısız e ede (ş se) aak akta a geeekled.He kes a l i e heke s n olaı e s ste

şte ket yaşay ş öyes ne koal e apay t

dyadı Bu koa yaşayışta kouuz akııdaöe taşıya yegae ge iş i tapak e ket tanısıdıTai ad ı daha i eeye kutsal ık.

Ta ı yazız ı ua öce k ö ldeözeted z itel i k e ayne dea ett oa ekan da fde edi i ş id . Z lede adaetdaıta e isaa kadeeii tayi ede i a ıkdei ld k ket kuuş safhasıda kş i i kş yez e askıs doaı şt hez K ş le yaaşa s i liş ed aa tan sa l yce ik kata kadadageeşedi . Bu yzde aşagıta Heot daşaşaak eittii gii Alahlaı adaı ie yokt;

esgüse vkiye A eşeyi kbn ediy

d Ddnd bn öğendi; ve d ediyd zn nn ebiisine ne d ne sydkşd Çünkü An dnddkn iişieişedi Gene k A n diyd

8



Seei e ı hereyi zeeere evren ueeine uy. c r eç orMn eiieri vi / ı ğreeidie; ı yz öei nı dın öğrenien uzun

e or öğedier. u eere o lr zerie Dod/ine ehneie nşm iie u /ehe, Yuni e eii yı ve zmr ede ir ei ele Ddn ehneierlrn ecneierde ee u dl u edi edemeyece/erini uc eeieceeri şığı dıl O

vien eri u ud Siierie u uldı Dh on Greer y e/ee lı Herd ihi- e çizdim� Tı hez ie ei mdığı öyei ireşii dzeinde r ml hi luş nıöneini ir dh r. m iiğini dğ iei ve emicii r T, ou ireşiiciiğini ynd

omu enomi e oy öevee edi u örevei e öneii muy i rı mn miyeie hi o. Soyu u edele e zeinişi du

T umun en vr yeii H/ indğyeide eidiği vrığ heee ç Gord Chie

edini Yn i 1 1 aı yeryzde ki aval ığ ı ı ko gev i l er ieoşa br gt aacı l ığya ae eder yai tapakaac ğya

apıak ket so e ı _otuU- ·�BeğiŞ ia .

apıak taı aevi otoitesie dayaaak btko a ar ı hdes ie topaya oa are ed ip kolaya sot ekooik geve stleiş bla biko rgtdr . Zegi iğ i leş ii i e st ee b





yaatt ar Aslda k bastt ka malar k alha e d ü üüü çağla süe efsae alat ı ı

sa ğı ykar barbarl ğa laası sadece tarm e

ket doğma yol açaka kaad gçebe ta barba k zaıda baaı takas ekl de k a eğ i sabt e sükl ha e get rd Kete ükee b r pazarol üü oyayaak he dağ ı k sa tp l l kları açs dabr çek ekez old e de t caret de le atikdüya "a tpğ meydaa getrd Bylece geçc e düzes z değ ye r e daa k a ı yee kyetl adel er k l la ld ığ kapsal bir değ i gerçeklet ii l d Tcaeti doğda e yürütüesde tapak baolü oyad ı

Süer ler ket küü ada baka alk lar la aldeği gerçeketrek üzere Dagar eya akarade le ki lere gre eri led Blar tl iç de e

az ie yaraya saar ç de seçi ele e kar topl ada yapt kar t carette ked e e pay ay rak s etyeksa zaada zeg oldla Bibir ler iye zak l k erç ide bla kçük üretic le aasa gire Dagarartapıak grel er y le ibr ğ i iç de tü ka zegi l ike i ke di ki hesapar a geçi rekte ksa zaada sta

at lar Zaala tpakarda potekfaz kskacıyla bbeirgalar e l e geçt Doaysıyla tp (Ket=Cte)iç i de l k kez zeg faki ayı ğ ı dğa yl açt l arZate tarıda k gücü iht yac edeyle e l e geç r l e es r e r k le let r i e ler de çokta ba lad ğ ıda ket ikoüa ar ğ sa da ge o ld Bakas ıda zeg i l i k e i kras ç ha lk s las z adr las e s ah l adalar gütüü yaideet i tr lası ge d Düze l e dei re b dbes eekle delet (ket delet) dğ old

Sda bir kü b l ğ larak tar h saes e çı ka

6







çka tpllğ başda seçe göree getir mişk l deri lr Ket klş der adıaağl d r Ke le a l çağlar ı kmüal döeler )

amamayıp arada yı l ar geçti ke s ra r l de rerar aşır yada tarih erleye döemerde peygamere ş r e r Öreğ rk ke krs Gı lgameş başlag çtaket kr ka raa ke amalar geçe e at çağar esae geçşte kalıa yar tarıyarı isa ite k ler e laş ır Ke krş mlaka ket krs

kahraa seçe b r esaeye bağar Böylee a a ketdğa üstü ta s ya d a i sa e mel i k iml iğ el r b rket tarıs ı daha yarat lm ı ş lr

Aa kete ayr aarı ket krşları smt larakşöyle gerçekle şi r

Knt kur çkkn n önd nğKnt (Ok şvurrk kst Bu knt

rdğ tnk kd sknd k n urğn ötrnn rğn çn öndrdk v n strtk nktrştdk ntk strt uvdr Yn k kntkuuş n urğn vudu ndn kktktnsnr d, "Ruu knt çnd n rr ğnrn

n rn knd knk v n ş önnddrVrn kd, ndn F' kk Uğu t

knk srk kı ck v rnk rsçr O d kurnr ks Hks kn tşrrndn trk rnr Açn Yurd (Pt) d çuku

r kndsndn rn nş uunn n Kntntğndn nş v ök trş r ç kskt · ntrk, vrutrk dd rrnknşş ur Hn rğ r Mr (ut/ çn nnğn ö s Atş k Yn

6



opumun a ücesnn Ocağ yende ümüşü Büünenaşan ev bu ocağ Kyamee de sdümeme

Bunun üene Ken uucu aaman e usağna ge Ene am üem emenn yen gempensbnn usa semboü saba a. pumun enunuuma bayam avasn aşyan en oasndaKenn sn boyunca epe eve b He (on e Bus üene ayağya basma üsağn seece yeyabanc e nsan sousu düüece. Yan sabandemnn addğ e yee Kap Poea ou Hes asna veya a esne u yap n yesnnbuyuğu omada mse oaya dounama

Bu dounua abuğu mahem oas ne apananKenn oasnda ene Tapna Kudüs-ü Adas Beyüaam "Paan nşa ed Büün enaşan o manev

b ye gb b de munaaman opap e sounueşe ve ebğ e aşp ümeyece/e maddbeşme yee (Romada omcum GeedeAoa Meede aunnedve ayp a. Ge aanKenn büün opaa, Ken aee aasnda en büyüeşe üeş (T T.sf 396)

Braya kadar Ket ler bahs i bütü eks k ik ler erağe yeter ce ş leiş b lyorz Kozbrahi e o peygaber l ğ i le Tek tar ı l d er doğş kayaklar celeyeceğz so e sot lüegirede öce b Ket ler olay ı öe b i r kez dahagöze batral Tar keşfed ldiğ .Ö.000 yı ıdabaşlayarak bütü atik tarih i z ci rlee Keter i k rl şe yk ş lar ı ı tar h i o lası doğa oarak bir ket e i i şk o ay z ürü e b r tar , e de b ir di i ectoaayacağ aç k l ı kla ortaya koyar itos ice ley ipte Ketbahs e gi reek e o yeter ce b ce çıkaraak s

65



ütüe yazı yazaya beze. ükü aık üzerde ede r z le r b rakş h e r to br kekuruuş u y a da ketyk ışyla şkdr. Ntek aşağıda out eyr göe

b eceğz gb tek taı ı d e hep de keerçerede oluşuş oada azee alış e o teeledayadğ ö çüde yaygı e güç lü oluşardı

Şu aa kadar keter bah kede la oyut argüaarya açklaaya çaı ştk . Ketle r bah out hatakroook o larak ortaya koydu ğuuzda çok a r kta tek

tarı l ığa geçş gerçek ebebler uygar k e barbarl ıkçat şaar deo loj t e k a a nda yo açt ığ ıouçarı , uygal ıka brkte gerçek doğuşuubah' k oduğuu e peygabelğ, Araplarıede d e peygabe yaratc br hak o duğuu göeke alaak olaağı ı bu lacağız

Tek Tanr Dinere Geçişte Ortadoğu'nunBeireyiciiği ve k Tek Tan r1chk Girişim iBu ya t bekleye oru lara oda ya Aapla r tarhte

ede d e peygaber yaatıcı br hak olarak ortayaçkış od uğuu aaştıarak başlayal ı .

Süe ketle at ı çağ laı taaarke ıfl topl u

yaşaı ı ce hee lşke çe g rşl erd Alt ı ı flaırız br oygu e zulü çde kaıyorar, fakataoa kete ç oya br çözü buuayordu. Buködüğüü çözüe Süer ket e gec olaSu ketde ç ıka Yukaı Barbar E lal ı ara düştüEalar br küçük arhel dee tü Süe ketebr leştrd er Böyece ezopotaya' ı güeydebaşaya uygarlaşa braz daha kuzeye doğru leeşo du

Ortaya çıka SüerEa uygarl ığıı hee her yaıçepe çere Setle (Sa oğullar: Arapar) taafıda

66



saılış unlaın mii aşağ bararlı aşaasakimisi g ota babarlık aşaasıa buluuyolarıS uygarl ığını at ığı oumlala arı Babar ıkaşaasına irip knl umaya başlayan rap yları

gl işmni amamlayıp klk konağıa ulaşa Smrtlriyl m kuuplaştla En y i Smt ktlrdnAgadin alı Sagn 3000 iiar üm Sntli l grk, rakta il üyü taril dii k by Tı grklşiş olu. Bylc ygarlığı Tooslara Zagoslara taşıya AkatSümr impaatluğu

otaya ıı Bunun kouu baı ına i şuraaı : - lk byk tah s l di Bi lü Sm iti n Arabıuygarl ığa gir iş i 3 ok kü alaara ıışış aS tl yri tüm opotayayı aplaya ruygarlaşma ai lmuşur 4 l k üyük ipartor-l ulaı yolu aı lmıştır

paratlukla dini a lası r işi itabi nckl kral ı soa şrkası) gcünü rişi lboyutlaa sıamştır akat ayı amaa lişkilibyk boyulara ıamşt ır G r k icat nsl lştrdği ii uygal ı i isa mrü aa ısaama aralılaıa sışı ca kca iparatorlulaıi r g paaaya ürüüğ b i kuluş ykıl ış

rr ü d aşaasıa y amştırB ur saları ii lr i tarı alayışlarıaik il i i gi yaaışt: B ir i ci si taarı ouğu y-i am i krallaı ka ar taılaa alı lmaışkl id ir üşüüş gl şt iişt ir N itim t tarıfii arıamışsa a tar ıar i in i r aş trı so ra

yarımc ı tarı la türmiştir E gü l rğ i bu sci alata bl baş anrısı aruku iaysidir kicisi mtaticatii gl işsiir Bu gl işm işi l şyliaa a ok i l glrn l in dş m ş a alp

7



a ş leri adertal frie sürükleştir Ortayaa gü (Arzae) ye bir gütür tam ayetarıya yar er yerde azır e az r gze grü lez e ett laz sa r ada dr r ya da södürür v B

güe evre ral ı le sz gereez. Eğer asas b iez güü s ara bşa ırsa yer yed at db(Ce l ad ya ) by ar aratr l ve ygar ğ yar ara dğr yayı lası l dü şü se slar b arlmştr

Başlaya süre art drdramaz. AatSümer ygar

aşas at ı ağı aata dairevi düşü idey l ş g eretree ye br tar se devri beeyeetr. t ei ye Talar ge ete ge . Bal As rGt Kasst ed vb B y ş ve r ş larla er seerdebr ölü barbar ygarlığa girş yaar Hagi bararygar ğa greeğ se taret yları aş a ygar ğatt ğ tm arı aştığ yer ere ağ d r.

Tar b saasda ygar etler aştğ eöel yer s rd r . s ı r'a garl ı t m ygaraşt r araa Osris e geş ve zate i erleye zamaardas r ı e öel tar s da Osir s lmştr Tü ıs resael er a ita ed l ş g bd. ygar tar ı s ra varası e rada a aa br i te de üü

laya aratrlara y aş ülü tüm tarralrav lar yaratmı şt ırBöylee br ada ertar ağa laşa ygarlar

aşe r eztaya d ğe r yada Frav ağ a laşaı s r te tar r dğ a aa ayal etşe rdrüü yeryüzüde büyü aratrar dğada

evrede de tar lar tele şeezlerdi . s aar as yaşıyrarsa öyle düşüdüerde göyüzüe tarı gölgesdü şü ree büyü i aratrar saeye ıas gere yd

68



Aak tar lar aasıda si lmee ortaya çıkmasaağme tek tar ı f ikr y ie e b ik mparato lkme rkezide yerle ş k b şek e otaya çı kamamı şt e r e

kadar evrede büyük impaatorlkla yaşama tiaretyaatt ğ be rs iz l ik e kae ik isa ığ ıza tek ta ıfikre itiyor osa da b uygaklarda ki i sıflar çokgüçü oldkar a b yei ve soyut fikr zu müüomas ıa i emyord ı Nitekim Mı sı irav la ıdamootep V MÖXIV yüzyıda taı la bo uğuu biryaa b ırakıp o zamaa kada e ms z b r ta r oa Amo 'tek ta r oarak beimseyip ye i bir d kru ş u deemeye çaışt.

" . . lndğ dr dny trnde yold grşlen ldenemeyd(Fred Hz Ms ve e nrl s 33)

O zama kaar e emli taı kouma buagüeş ta ıs Amo'u ada gee Amootep ad ı

b rakıp "Atou gökemi aamıa ge e Ak oto ad ıa ı B fi rau Ao ada bağ ı ye i d i zorla ve baskıyakab ettrd ve diğe taıarı ortaa kadırarak oaatapımı yasaka Böylelle olğnst r dn devrmşrld ço tnrc geçmşle tn ğlr prl çmdeesld. "(Dnler tr FCllye s 42 Aak bu tek taı ı

di gr ş imi ykarıda be itt iğimiz sebeble e faza uumü lü o lmad ı Amootep i 1 7 y süeü kümdal ğ ıda soa ye i d kadı ı ı p b kear at d Ö ümüe so a kafi i l a e i e kral ı aıs aeteie afooz ed i di yg ığ kutsa d s ülale i (Sase rdosar)yles ie etkid i e ki iş e ie ge meye er tü ü ye i açe düşüe gir iş imi i krada bi e ge se aa doğmadaboğuyorardı Bu eee b tü ü tek tük gi iş iml er bai mdie zemi azıramakta teye geçemedi

B oktada ed' tek ta ı l ığ ı kayağı Mısr f avu oduğu çükü gü eş g i b i doğu p bata ye d i i

69



hak i de deri iz e rakt ğ , ask amaka yk maypdaha sra daha yk i diamizle yede rtayaktğı eri serek skaa iz yoda gya soyal biakama yapmaya kakı şm ş l dğ b i r aratez aarakbeirtekte yarar ar Baskaa deoer kollektbe ekte yaşamaya dea e tt ğ y ortam b dğ da ye i ge i ş mler i dşş s isteer e s zd ğ kab ed l e si ge reke i r gerek. akat b rada k ektf be leğ iş eyiş yaps ı ya ı t m ş b reyi be l le ğ e ya da l dı ş ıabezeteye kalkışmak samaamaka başka bir şey

layaaktır k tpsa işeyiş kedi kra eyasaarı ard r Üret g er, ssyal e tarih se ge ş im g bibe r ley etmeer br yaa rak ıp tarh dşeer yada aar taraıda hareket ettr le br şeye er l irsetmyle br spekasyoa kapı aı mş or tekmzerde rdğmz ağda tek tar fikri kaı az bir

dşş oarak dğmak drdayd k isal ığ ge d ğ i kta başka h bi r aı klaaya o aak a ıyaazdı"Bast r la ge ri dşde ok arz e tal e yasaları ıy t ğ be i s z l i k e kader l i k e b i r i k te sa ı gkyze dşe ggesi kaı az bir şek de tek tarıfkrie y aıyrd. Fakat yie Fred sadğ gbiAmhotepte sra ba i k araı k ede sa peygamber değ ld i l rç Girişim:

h P mb r k araı b rahi peygamber adıa bağaa; başka Ara

boyarıyd Barı araı k eteeri seebe ge ie;

ağ tek tarı dşş eşiğdeyd fakat ygar k larher tr yei dşeyi yasakaya kastar sstem ha egedğ ide dş ş aak V f aak daha hr ş ki le ri de ba ye dşe e yaşa bi er ie ak

7



oa baba la ben imseeb l ed Dolas la Ant kua a aas nda t aet a mek dokuan Aa babaa bua en uun d en haad

ezootama'da k b ta ihse de mieekletie Aade Sem e Aata) bk aa toul u la n k b bömd Daa daa e bi adan Mezootama bi ada Ms uağna aanötek Aa toulukla abie ti i ekleek koalanaakdoa duu a ts trihi ol syaşrd serve sosar dee Semt rarlr

Msr Uygr syşardr. Sümer Tfadaay olr le her is ay idr rr Nh,ş sş Ba r tly rrs et arlr str ddasyl y(Sfr savaş adr ya) teş ortas ad hdest yerde ateş ahçe edi södüre rhm he Ir

Aa ygrlrd e oms şiii heüzyirmemiş Sem i ar-hramardr Tek tan i n i benmsenmes e anlat mas

bakmda zaman e e bahm adna bağlana Aaboua uun d mt Çn bahm Abam utsa-aa Abaham samiette bahm) uağa en ee m ota baba öebe Aa bola n tolumee inden bi is i e an zamada en öneml i mtoo ikahamand eede e ne zama aamt diğeeambele den fa nedi ?

Efsane kahamaa n n es aam sa adeği ledi . B oğu ta hse oala ki i let mesidetet mi t i B oğuda aam ol maa na ka n ak n b i

da sa ha ne et i ld k e de somut insana l k a tamaz hae e l Ta hse eekl ğ eeek ğ o atğ bi a k oaak kamza kaaBua i i ta hte e tahönesi den on laa önek bu

7



mak mmkse de rahm peygamee hag öe kerede yüke mş u uduğu u daha aaş r k mak uöekerde r ka aes gösereke yee m

Gereke yaşaadğ hade sak r samş geae kahrama yaraaya e y örek Trk e ğomo kahrama Oğu Kaad Bu kuda uu akamaara grmeks gerek arh e gerekse oğrafyaakmda değeredrmeer yap dğda görüeeğ gOğu as da arhe yaşam ş r kş değ r Trk ka ar

opu uğuda meydaa gee oymağ addr Oamaar Aaara aa op u mosde ou resae yğd ha e koyuş kusa r k ğa sokmşu r

Sümer keerde r ke kurusu G gameşr G gameş yaşaya r kş ke ke a ağ msauş ve edee yar sa yarar k ğ ıda esaekahrama hae kyumuşur

Agade kra Sarg su you akr r ae uğke kra r uuup yeşre r soyu aeuğu hae koyumuşr Bu Sargo'u ağda şöyeaa r

Bn Sargonm güü ra gad Monarı nnmdüşü ir sodan aamı imdim aam ardşi

dada aşardı nim şrim ziran FıraııarındadırDüşü sodan annm g adı ni gizi dord

ni asır ir s rşirdi arana müürdi ırmaa ıraı faa ırma ni madı Bni ırmaişirdi ni a samaa aşıdı O ni ırmaan adı o oaa üüü ni aıan aı V naıan in Tana şar ni sdi Sonra n raııönim aran Cam/ Ba Miooisi 66

Kra Sarg'u h kayes ay s ı usa 'ya dauyaramşr. Msan doş fsansi aıa gadi

72



Sagu du öyküüü ode amıt"Ve Lev evnden ada g ve Lev knı adı Ve

kad gee kaıp erkek çcuk dodu onu n sazda sepet aıp haç ve zfte ıvadı Ve e çocu

koyp ımaı keanda sazı e akı e çocuküyüdü ve on Favn kızı ad ve on o od Ve adı Mua koyup ded Çükü o sada ık evat, Çıkış Bap 2 1 1 OAnt tain göebe aalan ase ef iğden tei

eden sa l a la soadan tümüle egambee a n e

gelmiedi. Kua'da Sema Davut vb. gb gambele tam tamna aadlaı tae ooo oaatesit edeben et alad la.

Bu öeede eteie aladğ gb taite ooam i l i le b zaman o ldu la a leamamı lad te im baim Pegambede utsa l

met nl ee göe üzetmbe l aamı bi n san n iz oaa e de b de aamas ı ması ol an b o taise olada ba aama olnü oamıt Kubanesaes aağ babal souu mutuaa b oaenaada üzlee l getğide geelee dan ııada Suiee g a da sı 'a gdi anı lbaminbaından geen olalam gb utsal metede anlatmbu mutu lba m onoloi al ı malada dötz l l ı b zama d l m i ne elet ememiti (Keza s1 0 2 )

Tm bunan alamı nedi Besbel Aa atalanntüm m itoo i gem le i b aime mal ed lm t Ona maled i lmesi in sebebi ugal ı ı sounda ö eden ba

ba toluua ın bal a atas olmasdand Bu duumonu e d uga ı ğ nı souda ı an us Pes uga ığsonunda an sende gb ta sel aamala i e anaale l i n e soa as taite önem l oala ge e

7



et ke bu kaamaa öe ıkmı ve e oumugeeek aa mal ed lmse aı ek e Aa sa lge le ekl e de b a m'e ma edi lm it i

Ası kaağ bam di duğuu sak e n deği l

u esas a ı mas geekt ği Kua e ves ele a kaEy kitap ehli! brahim hkkd için rtşyorsuuz?evrt da nci/ de şüphesi onan sor indirimiştir

Ak/etmiyor musunu? (Kur'an Ali mrn 6brahim yahudi qe hian değidir, ama oğruya

yö s; put pnİan eğd Ke 67

Ey Muhammed! Kiap' brahime dairanttklamıı n o şphesi osdoğru bir peygmberdir. Bbasın şöyle demişti Babğım! işitmeyen,görmeyen ve san bir fayası olmaya şeylere niçinapworsun? Babcığım oğrusu sn gelmeyen bir iimbaa geldi Baa uy, seni oğru yola erişireyim (KuranMer yem Suresi 4 1 -4243)

Şimdi ey Muhame! Sana Doğruya yönelen putatapnlarn olmy brahimi inine uy iye ahyetik."(Kuran Nah 123)

Allah uğrua gereği gibi cih ein O sizi seçmişbbaz brhim'in yolu olan dinde sizi içi bir zorukçıkrmmıştır (Kurn Hc 8

ukada kutsal ktata ved ğ m öeke de gösted ğ gb lbam "D a e ad Zate bam ad da baede e Bumuubabas alamıa gel am la eski ism lb a m aak değ t ii l d ğ i evat taı buuğ u oaakakla

Ve artık aın Abraham çağrılmyacak fkat ıbrahim olacak çnk seni bir çok milletleri bbası ettim(evrat Bab 1 5)

Bu u i 'de tekala

7



rii y yl tl Yy ğ rdeğil y d rii i hi llrdrSei irç u yt diye ylş lduğu giirhi ettiği r· öülere yş ere r

ly rlğ çğr r td heiiidr c/ Rllr 6 1 7ötü işler ylr şöye ylr rhii

çculr lyd rii ytr yrddedi " Yuh Bölü 8:340)

Bu halle bahm masal zi le en ok amı buunan Sem t k l ğ olaak tek ta l di e doğu kanağı no lutudu la akat öebe bede e kutsa l ba olduğuda e öebe babaa azı b lme tahteetei ka t b ıakmad k ada bah i m zene anlat aa e de masal zele eek aasında b edebuunu. Bua öe bahm U ketnden oa ka ezama km t Aat ma l a bu u kes tahi h ib

ee otutamola Çnk eata öe bahmHaada yd,lk uğuda l 00usuf doğduğuda shak 60 a da e bah mM s a itt ğ nde Yaku 3 0 a da bu uu Bu tah e esas al nmas e Teata öe bi koo outuumasıhemen heme mkansızdı

lese koloi b aa b akaak ola e eek k e z eee k bah m e Aa e eeğ n i "masa z le deku tamaa aı al m

bahim U'dan k Mezootama'dak "ehenematede kat Bu oa bt e ua kande aam oaağ buamaa ee babala boudu uk alt da ık la n b tekadı A ı ol a Mı s 'da

H ksos a eemel iğ i sounda Mu sa' n öde ğ nde biSemit uubuu Kea a ( i s t ) e ö le de deaam t Bua beze "Çkı aa tahte bo bo astaa öekl eded .

75



brahm edi oyuda Araarı rda çardtsora Suryeye ider Bir süre arrada adta soraMeootamy e Msr arasıda tarete raı yaar

Basra örez i e mma Dezi arasda i t aret you emed ği e er yar ığ tarafıda ad ğı iç (ahtıe er üzer de ça Sta Sü eyma ve Sea Me i es iede deemiş) Güey taret you deer Bu edeeArab sta made e ri e za ma i çi e eye de rar Buid (Araistaa id ) evratta b rı S r Haer samasa ağar a Basra örezideAado ya Fi st i de Mı s ra ve Ara staa adar süreiuyar ar ruu y dığı aaar üzerde her yerderahimi arısı Saraı Haer samasıa bağarai Basra örfezde Aadouya Fi istide sıra veArabistaa adar süre uyar ıarı uru yıı dığıaa ar üzeride he r yerde b rah im aya ize r e rastarız.

Faat brahm as yaşadığ ı yer F i i st i (Kea)d r .ze e F s t b rah m d i üzer de der i e t e ryadırmtr.

Fi st (Sora i uara art) te tarı dereeçe e öemi a ağzıdır Bir yada rata uruyar ı ara d iğer yada Mıs r ve ua sta a ve

Aadouya doğru aa tareti dört yo ağzda buur.Bu edee süre i tüm uyar ve barbar yğı arı ıezdi ğ , ay zamada uyar uru u yı ı ar ı e azaet eye "d i doğu ru bi r merezd r Niteim 3 ayr tar·ihs e zamada b ra i er i sora ah di e r d iye dad r aböüer i e ha hamur oduarı aad edi e (ArzMevd) tsa toraardır

şte brahimi eyambereşt ire ve ou e öemi didoğuruu eee yaa şey bu tarihse erçe t r Berçe i daha sora i eyambererde erçe iğ idr .Bütü eyambereri burada çıması tesadü deği dr

76



Zou u luğa yol aça bu aihse l eçek l k zeide b kaey daha eklemekte eyambe ve tek taı doos lebuu l ks daha iy alaı lmas i saysz yaaava.

olumsa k e AsuBab ekeAadoluMs veua sta da k kuu l u yk ı la uyal kla ve tabita la ı ı çk a l a la ı eeme o lmakta tümüyekamt B somut ta la ee me k le e eç o lduğu u bu u ye e bi baka üü aztaleb yoaçtığı Kade Ks met eğ i m i ek l ide k tek ta ı eeme

oduğu i e ssedi yodu sa l eyambe e i tüm bukyamet tam otasıda bul uduklaı i a b ad ımdaha i e i tamak oaa dt. Çkü eeme odukçaked tası dayata uyalğa ksa zama soa bbakas eeme ouyo ve ked ta s ı dayatyodu . ebi i ked i ta ıs eeme d ğe lei yadm ta ı al e

sokuyodu . Demek ha b e el eçmekle o la ta la yeie tek ve bi c ik bi ta ı eemel iğ oma ydı sai eyambeei i buudukaı yede buu alamakkolay değ zouluydu atık. akat sa eyambelekoa koa uya ıkla kaı s da o laı va ve d s l odu la ka s ı da hiçbi asa sah dğ ld le . Ou iç iağıt dua beddua s aa da baka s lala o madğ ı ibe e e aket habe s o lu ey isa la ! ta ıyasas a uymadı ız y kı aaks ız! yol u d e ve açtai ğ yat la

Musann deloojiyi amamlayşevan Nieliği

p-b geli bi its öş o L yaıyo akat öüte taihi kaalklaa ömmübi duuyodu e bi " ık ı e leeğ ekit dokt i i tamamamas ı sağ lad : Musa ı öü lğde

77



Yah ud en Mı sı dan öMsa Ms al ğ ından geen Tek anc etki e i

bahim' in Adanm taaka da k geleneği i le bi let i

eek "kta ı d in ee ei i baaan e n ö neml i egambe-eden bi i s i ve be ki de en önem l s idi sa , ı s a a n n z m a l t nda n leenYahudei hat'da emde Kan'da uzn uzunanatı an muzevi sevenein sonnda öden eieekKenan l ine etid B ahd hakın n bi an amda kutu savaı idi B üzden Musa baz öne andığımz eakette al ğndan ötee emeen eambeeden k l olaak savı ve ol abi ame o du Onun ve temsi ettğ sosa haeketin etk ok dahagül bi Tanı nın (ova'nn) ataa ık ın sağamıa ık kucu nite iği t ibae de i lk kez asa kouuözel l ikle ta ımı tı O zamana kada he tanı adna ka la

taaı ndan asa kon l d n taa ndan destekendği hade,M sa le i k kez d in bi to msa an ı n ceza dah tümkmlaın ve kua aın ı batan t baen be i eek ibibi nitel ğe kavuuo ve ka dah l hekes b an ın indebi ee ee od Otaa konuan asalaMezootama'da üzı ad he üümenin sonnda kitedb ve dzenemeei ieen zlee ı ık eeneğitekalaı (ammabiUaka kannaının b koasolaak) doğm osada anı 'nın bka nte ğindekonuması i kti

Bu nedenee Tevat bi andan bahim ve Musannsava o aı de oo s i e daha öne dmaın ı be l itmee a ı t ığ mız egabe e n ec i nan ı a ın ı

bi let ien tahöncesinden taihe gi i ant at an bibee n ite iğ n i ta ıd ı bah im ve sa d ı nda k i öbüeambe sa oğ anın ek tanı aına metekvemeen büük maatokaın e nde oncak om

78



çi le ik ve ağtç l kt Klu al k dğal s a aa s n la sava nede ie ç mee balana bu useze b kusa k i i l ik taa ç k ve ba odu öğvemee Ya insala tan asalaa boun eğeekea da kaç maz ğ l k on la akaaaaka Kuan)d .B zde ne kada çk taihsel devim omusa kadaçk da eambe a da mesi h ç km t . S n fla sava ua l k iç inde ke iç ide çzmleeek dev m is a ç kamazd çk köe le bu ta hse l l eçekleteek devim bi s olmakta uzaktla Bu dum-

da çm ve kkmu t lmu kutaaak b "kuta , mesi a da "eambe bek e tis dğal b bekenti idi ç zaman kabetmede bu öeve ataada aanm elçi le öeveii ifa emee ba-a, ama ail e : A k so aklam a b i baba ubua da daa eç (Babal k aam n mle it imem i ,

al n çağa aamakta la) bi ual k taadak laakad itekim eambele aa etmez Yk l eçekei

Bu d u umda k a ua ğ n otada sadee kkum deoo s ka l Yai eambele tumu ta buğa çağan ank a m lj i e i Ku 'a buk a k la z laa b ik i akas ndabak an ib ete öe be i Ey ammed Seni yaanı sayıyorarsa iki onadanöne N mieti Ad raim mieti Lt mieti e dyenakıda pygamererini yaanı saymış e sa da yaananmıştı Ama en kairere öne mei erdim sonra daonarı yakaayıerdim Beni tanımamak nasımış görsüner

Nie kasaaarın akını aksızık yaparken yok ettik Artıkatıarı +ökmüş kyarı metrk sarayarı omoşkamıştır Kran a 42-45

Biz iir kasaayı öğüt ermek iin ir sakındırıı gön

79



drmdn hak mdik r'n Şaa 208209)onr birbiri pindn pyambrrimi öndrdik

Hr mm pymbr ldikç on yanc saydar

nar birbiri pindn yok dip hpsini birr fnypk (Kr'an M'minn 44)Hksk ypanlr bir lk ykad odklar yrd

di s çökvrdilr" (Kr'n Hd 94)Brbr knnn iddinin bykl, ykln dhi

çağlar aan kilr yndrr Kr'n bn da öyl blirirAlah kasaban alim halkn yaklaynca böy

yakalr, ykalmsda iddli v limdir Krn Hd02)1 Göüldüğü ib atik tate ki et eye çkt B s uya ık k eele uyal ık kuduğu çaı laa te ta l ı düzee eçe eyambeleeeyambele k s kuu lmu� k l ı abe

i ee çb sosya yÖçi m y ğı ç ağt la yaka bedduaa ede yk edebyatlat a sa da l\ d ğ e eyambee l k tü eyambel e ayı ayı zama lada otaya ç km ıo lma la a ağme ay ta ise l aa e l l ik ç iesay ı lma l ıd la Bu ta ise aa le l l i k ba m Musa

Mu ammed ö eğ de oduğu ibi deim at l m sosyaaksiyo e deo lo le doğu mu tu Sou ula ı is e ezi le e soyula köle let i l m sa

kalabal ık laıa sa öeğde olduğu ibi bi yaağauulusa öbü yaağı dö teekküülüğüü taıaeyambele koyası saymak eeki

Peyambe e bas kaamada öe so olaak ta sel süei ideolo üzeide ki etki le öze batıaakbazı eyambelei ede em kal emde eyambeoldu kla açıklamaya çal al m

Ketle e esk kuul u l a ket kuuu ka ama

8



la olum ele n em ka ede kutsal ai akku vb) oduğuu ödüke i zama µöekle veeek da e a k lat ım Ket eua kla yayıl e yede kal ve ta a bo luğu ık na ve bua aa e o aak soyut lama eteeğe l t ke tan ama oses n değ it ğ i at k sa ta ıye e zü öles üüüne ei l dğ de daa öe aklamaa a ımtı Souuel mede ani büük kıtasa maaolukla ıktığıaaada se ek taı l dü ünü e e d ği e atık kutsa

olu ele i ta lamak a da an ı n ölesi oakvasfıda aı e l l ğ e b döüü edkle i deöü oduk Bu üzde tolulukaın manevi ve maddief duuuda k baz kal la öeğ bi ok sai l ka öneki el i i deva olaak e m eyambe hemde kalo du a Bua e y öne kle Davut Sü lema Zekeia b

balaında üü uzi le em ola kal eambeed Buaa kada aıkamaaızla ba i eambe

kim oduğu dğe eabe le eyamb k le ineede e ld iğ ib sou laa k ısme de o l aıvediğ m i isa l ı ğ ta se seüve d kuba efsaesn i daa an a ı l ı k ı ld ığ uuoum Efsane iala ı l ğ ı ı sağlamaa al ke sal ığ add veeel leküe ta iine de kse i yam ve taiesektifi de otaa komu oldum

akat bu al ı ma azım baı da be tğ m b e d n le ta hid e de a d Mtolon asf e b"ti Baaı noktas olaak kutsal ktaa mtolo

s i i değe led mek le ba laya b D kkatedi d ğ de öüeeğ ib az ı oemk a emehemen ok bid Osa kou üzee dağlaa malzemeve "öü bi kt i Bu yüzde yazı so bölüüde

8





sürekl ynadı çin Musa'nı kialanda (pentatekurban adamanın geekl i ve nasıl uan adanaaa n uzu _ ve ayrn l ı aç ıklamar vaen, S 70

ylandan snra uban adamaktan vazgeçii. Dninasl ndan saaya bi r ç nek gsteileb i Faat ku ananımınn kadır ması re en çapı net. Bakaneleri ee ala knuyu ayrntya aaından buaçıkaaya yetn iesi yerinde laaktır

n se ta anlamıya �rmdır. san n yaaındanv'IT b ! 9o şeXou r . Za� _b � e ğ l_< nL!Sttc çiY Byük üyk knsl e il ler zaanında ayıklayabekç n çk ua verm le ve bun arı n says n üJş taneez luk la nd reb i m erd i Bu yÜe Ramaatruu nun habi s ruhu el erin yatr ı ide jis i ni l zeinde uzun uzadıya dumayı gerekl gmy-

ruz Fakat yazın k smen "d n er ta ih i ek indegel ies i kaıs ında km akadalarız n eksi kl i k arakgmemele çin ir kaç szle unada burada deinmeyiyaarı gyruz

lsa yaayı yaamadıı dah tataı lan ve diereygamerle g ib Yakınduda Vaaded mi

tpraklada çkan ve alang�b[! ) hud Qı lduu halde en bi d uu luunu geçeket iren brks i i i ktr Anak dier yahud i peygaerlerigi bi ha e abar akın arn ın büyk byk ipaatuklaykp kuduu bi zamanda de l , u ls a gçnn s nunadru ge n iken evrense lei bir maratluun yaniRma aratuunun idejis aak ddu Ama? i, usa ve h_en akl laak u maatl kÜ(Şd _ değ_i l _ç_ Çı . Budu uu nedeniye ça aç uygar ık kuruöf,auzenKy-u bir din yeine eryad dnyaaı saran antik taih zul

83



muü yat t r lmas otaya m b r d o ldu

m aratorluğu de 1 d e neredeyse u ut r d ğ ve bu öeerde moder br s oamamaar ede y e düze değ t remed er b r döem

yaayordu Sartaüs b büyü ö le syaaı e sya ar masa arı l bular br zama sosyal brdüze değ l ğ e Derme) varaazlard ve armad arede aramadar Bu soruu yaıtı yazımız usudeğ ldr Ama syaar tra solar erese b yor l ıta e r lme aed me

Evreel boyutara uam Roma maraorluğu deuzu omaya aral lara y e m e sııt lara yolama durumua ulamı öle robem böye taermeler le özmeye a ıyor ve düze de b r özümtutturmaya a yordu Faat zor üü yaz baıa brözüm olamaz Çürümey deree darda barbaraar da y e azal ıa souusu Hun' ları aı d )düze baa amortsörlere htyaı br zaruret olaradayatyodu Hal ı sosyal e z a lar ı d d ree eybr dde baası olamazdı e arı ar bo uğuadaya es d se l ya , e de b r zamaerese l eemeye ahud d bu bo uğa doduramazd Bu edel e aud l ğ at ğ te tar ı ylda ve özel l e

}beets yoluda düze raatlataa y brurtarı oara sa eldsa her e ar yerle o ta r l s stem es d

s ı arı tarada ee le d yse de o emede Deletd o lara be le e yer a ld Böy lee sa aryaadar düyada umut es öte düyada mutu lu

ve uzu ru arayab l rl erd "D ayo roü e o sa d eer l o du te bu ede ere ye b r uyar uruu uğua soyu

a tar h yo a ı örev y le determe o lmu

8





"Ş md b e i aamıdak e beze b se soaamıda da eekleği vasamı bemsemeeağıaağz okuuu eklde b övasamı kabul

emee zol uo. Buda so a duma ve sekaf te- ke o lduğu a ı maa b e eek b umaasa ğ ı sle ha ide aadığ döemde bi baba ka o lduğuu, ka i avmaik iel ke buuuuda doaei d ö e eek Baba aıa döğ ol uda aka-maa aıo aka as l es i , "d se öğe i veseomo lede k i öe val ğ ı saaız b s ,esk a le ökse akı l ı kamala (fksaso) i e bulaıa a ik i is , ems i e de d m ( ha), u uu l mu esele uz aaada soa ede döe i i olaak özel o.

Şmd bu sek lai akamaala bzim azım zda msl olaakaa ağme almaa aıı la aıklamaa

b b le ka a ı ı ab i l k bakıa da öeb i eeğ b ks aasıda oağas aka vadı Bi kee, fomaso uduluğuu aihe ve isağa daamakee, maddi ve maevi eek ike ola ıkı mı , hedd a o laa ka amaa a l ı lmı Daha soab ede değ , "o umsada oa k l mı ı Bu zde

bb akaı mı bi souu oaak ek ek saaı hasave evo k olu la a , m sa ğ "hasa o lmasaasda de fakl l ığ bzm akla mımız da buua-maaağı bel imee bi e eek ok. Biz isalığ as aad ğ ı ve bu aaı ı as ı b d ve iaa oaığı le li l iiz. " deoo evoz samaı bzim had-dm z ve akkmız omadı ğ ı ı d ouz

Aak baa be kouu ee alke uu ödkağla değ ike deolo heme akasda değmo.Esk deo lo e le e e uzua b i se b aadaaamaa devam ed oa. Buda doğa b souu k

86



öeğ .0. ıa akı s m a höes deoo e a he mee heme değmes asa demez emesk k le hede öze l k e esk d aza hezama e sek l zoluoa. Bua eudda oduğu b eçm eok b azda e dö demes olsaosa kafa kaaasa o aça Çağa aa ved he zama ç çed .

Bu zde baam e lde taı ımlaı evot b saaı omata e buada aamata öe çağaboua se madd e tolumsal lede aaması

eeğ douz Fal aala zede bazdaha "f mastğ aıkta soa buu östemeeçala

J DQ1h doğus ze e bbaka dkat çeke ö d ödBua öe y tsal ezahc sa ık

aaa zama dı ı bı bouta ta ma ıstemete ebuda "baamlaa o açmakad Baamla b eaaa zama bu zama değld baam eçğ esomut aaa e değ d saa o a aadkaı l k ta hse l e sa b l değ l ahd ı esaezve vaoaı ötes de b d Te,e ez buu. A� -- - . · sa a ede böle amatad la Duu du uke meu zama l k e aam eeke böle "aa bduumu çe ede mekted e Bu soula at oku

Osa a tolumsa aam ve eele çdedeğ Mezoamea halklaı ı kuba baam ı o-e e bes haıda kaakladığ aıtı l ı öe-

e e ösemk aamı teme daaı laı o umsaoa ked deoode ve ta ım lada öse .ukaı babal ğa e b halka hasadla l b

akım aımla el t e ede çok çtı sala

87



kedi yatğı eyei kedi yeteekei souu olaakdeğeledi emez e Olsa olsa bi büyük iade i ü üü oabi e O büyük iade omsa yaamdaki ouadmag b ou lad ı ı Heey ay la l d ı ğ ı g ib ü üoluması "geekle ie e de ayla ı ması zouluduBu yüzde he see be i zamalada hasad el kleidüzee i Buu be l i zamalada ya l ması ı geeke-si ak Doğa kedii üetme zamala he seedevevi o aak ay zamaada geek emesideDoğaya ve o umsaa dai bi e mezl k doğal ta laa ve

doğa alaa yol aa Faze ok güze öekesuduğu gi b ü ü ü e yis ve i k ü ü b u doğa taı laaadaı

ama geememi ota babaa hayvalaa iktaımlaı a ok fak deği ldi ayvaı kedisi isüet m souu olmayı o sa olsa aısa i adei bi

üüü oab l i . yleyse ta ih i öede bei get diğ taım hayvaaı bel i zamalada büyük iadeye kuba ed i mes i ge eki

Demek zamaı i l ga ede i m b baka boyutta yaayal ımdü ü ü ü de değ i to umsal ve doğa zou lu u kadakayaklaa b du um vad

Kutsa o la la l i k i de öy ed i Ta ih i be i zamalaıda koma biey dokuulmazlğa sahkeki siv me e de so a bu kez kutsal ı ğı boyutudeğm i Heey kutsa a ıa tolumsal kmaza ıama te boyutu oaak ve ou l u oaak yaama ye ib kutsal l k s ızmıt ı Geekte de i saa bu kez alt küs t l ük i l k i l e i i i de bu uua a t k buu kabu

ed i l eb l i hae koyu lmas da ge ek Oağaüsü mi sti s zmekad m bi i l ki le evei yaatı ma ydı ki isaaoaya taıabi s ve "taihse zamada kutuab lsileBu yüzde zama akıatıı ld bu yüzde ye ve iki le

88



ak lat r d ai a a ar ı d d re afy byta dğal olada tarisel geçm ku a larak böyleege d

Krba ve krba bayramı üzee br baka örekü rkede s amyet ve d kus uda ü l kem zde e çkyakı uyad rm ve fatik s lam ılar katl yle daha çk emi b la Durs yak a m ı bezery kl ml t e örektr Dsu Tab aÇekir: ad k itabı 1 dde Krba veKrba b yr m ks eyor ve ktsal kitalarda

la aktardıkta sra sorular sryr B rabaz l arı öle :ram uğunu kuran mk, ksk n r üşü

nasl kan saymş? Bunun anran lalğn naslaa ğrusu nn) üşünmüş? Bu ğlan r armağanlarak rn anrysa nasl lu a ya ksmm uyu

rur? Böyl ARMAAN lur mu? anr'nn ama armağanrmk m nay şlmk öz uğumu ksrk alaragömmk m? y nn üşünmmş?

Buraa luğu g aşka knulara a Kuranaanrnn nanlar nğnn sözlr anrnn nmlr km karş, nn? Br şy öğrnmy, ya a kanlamaya grksn m ar?

Br aşka kş üşün görüğünü r kasayarak ram'n uumunu gösrrs n lur?ram'n öyküsüyl una yl almş lmuyr mu?

anr ram uğunu ksrmyğn lrrknğlann yrn r kurulmalğa nn grk görmüş? Braşka anly kuran mk ny? Ya a unun n r kur

anlk yara gönrmk?Akla glln ama karşlksz kalan srularr unlarDn l l s 25) yr Dursun

Bu srlar gerçekte karı l ksz mdr Eğer gerçeğ

89



aramırsak eçmte isanar nede böe dnderde dmorsa, eğer 2 z n moden çağınrterer le anıt ar aror asl nda aramırsa)

erçeten b srların kar ğ otr. Drs aslndaesane e l emor. nn e kadar s e öçdelaaız bnara ianmaın e kadar ç odğortaa maa çalor.

B ala ım doğr mdr? l k bata doğr b ör r. Çağ mzı nsan ç n

1400 öek hatta krban esanesi bakmda onbin-

lee öe) ideloj ve insa l er oağanstsaçma n ç atta .Drs be l i t ile kat am biöreektir Baka trs mmk mdr? 6ek kievet m mndr d ada t m d l e e naa mi larlarasan b ldğna öre mmkdr B a la r nb k erçeğe mad ğ ortaa komak be l er iğe ,

er i i ğe arı saa bi el eb i r Neden srs srmas asaklaan tanrı brğ sorlamaı karl ksaa a ar karıs ında erçe at lar omasa dadnmee çağırdığ iç i belk i b ir değer ta d ğ ı abedi leb l r .

Faat bze b "aba erçek deği , erçeğ dernl ğierekir D se dmalar sn deree bas it arı atrmalara he rke s bi l d ğ z se açamalara dahi alt ettğ im zdneb rs in iz. Faat " iaann karıs ında soramaai le bir çabadır Ne bizim atğımz açamaar nede.Drsn' n "srar e atığ açıklamaar nar iç n bi ran k k da i aratmaz. Çk i dd a tanrı brğdrdoğrdr ve asla tart lmaz B zden . Drsn "i anan

ara hita edrsa ada ettise) bna ğramı olma-ta hatta tahri ed i bi r davra ı içi nde b l nmaktad r. keğer, erçeğ ta kedis araaara hita edirsa sığçamaara a da "srlara oaak i değ l di r b .

9



tekm ken s de b ksmen anaş oaak k ku ban çn k sebe aç k o B n s Aeteden anaş ao k k oğa oğa ana kuba edmes bç e k e sk a b ans as a do e k s

B dnede " san k dmada "mad neğköe sah b n ma d Ka koan ma d . Çokta öze ke "baban mad bame çouğnu "kban etmeetks e mes bu da o

Göste en sebebeden b s a a m eçektenesaede " k doğan aaas a ad akat " k

doğan aağ ne zaman eede e daha ö em s ç neekmşt ? B uaan b kada kök b anşöze ğ taşmas nedend ? nsana nmz n sa ğ ç n"ah şet saaak b tan ma n ç n htaç dmuş ad

Değ koskoa b ta h n detezmn aamak bbas t so a n kaş k a n dah TDsu 'da bu makoaak değ d B "ta h b oksu uğu k n sebebotaa konduğda daha açkka otaa çka kançoğn köen n "ma oas

B kee kuba efsanes aşağ baba ktan (a topa ktan) ota babağa ( n t ğ e) eç ş n başan n eçş çağa de k dşen befsaned Doasa b çağda ne "köe k ad ne de

çoka "ma sa ş B çağ anaek kten tme ktmamş tam b koa çağd. e ne kada efsaeataek ğ n "baba b ah m n otaa çkamak ze e s e dekadn n a a etk e deam ett d ğ b dönemd .tekm Saan bam zende k eemenğ an esanen ant aa anattğ b eçekt Doasa bu

kan anştBada deneb k "an bam köee de aaes de a B nas açkanaak? Çok bast Esaeb ahm n b zdan aza aşad ğ n açk o B aa

9





eşeek e san ğa da b ee öz bkak da b u m uş laak Böe aağ e az dan)ummak s iuz san k ve u Küe l de mi gemş "masal la ı ide i e emzlemede Sa

ge l ş i m asas n ı b sa k ad m ı a MdeKmünaa asa aamaaak saı akkın eDşe i g e ide suda buaavaaağ da zeee kuşku dumuum

93



YARATII EFSAES

Esaneler Üzerine Bikaç Söz aa ve Yaralş

Esaeer g "k Msaa r asa ad ıa ar ı o lar gerçek d ış ı yapmaz Aks e bütü"doğaüstü yalara, iz kötesi te k er e rağme her

zama gerçek, somut olayada türet miş aatmlardırTahte öceyai yaz ı bu l umad ğ öcesi-de ge ld ik ler i kuş t kuş 'nak" larak aktardklarıç çkıştak kayakarda epey uzaklaşıp, br taktahrlere uğrasaar bi le , t i seet ayı kaldığ dasout o lay b i d iğ de aş ı ma ar çok koayd ır .Gerçekl ik esaeyi esae erçek ğ alamak iç sode rece i l g ç olaakar suar

t-d (Yahu d l i k , rst iya ık , ü s ü ma ı k)ked ler de öcek komü deoo er i (esae gerçekeri ve geçmişi geleeklerii) redde ve hatta yasak

a r ar . Fakat heme her zama sa l ığ ı e esk igeçş de gele bu esae aat ımar ı varoluş ar ı ı

br kaıt ı ve düşüüş s stemer i teme yapakta dager kamazar Bu bakıda ktapl derdek Yaratı l şesae le ri de dğ er itooj i k aatı mar da böylesi çe i şki ib ir varoluş ve aatımı bir öreği ouştururar Kitapl ı

9



dinln si komna ada ugarl k alana giş inaa aşaaar na bu l unukarından m uygarı k io il in i d komna l dönr n io o in i i ba ınd r r ata nun yn i b i r sntz n yapş

buunu ar Esan r l a ş ai s aa n i gis n i id lo l r n yap ı a z nd yks l ş ta i koupkı maaa aa s kl i l k d akş g ün mz grk in n gmşn dva na masn giş i masın ıgnmz kuşakla ın üstü br kabus gbi ökşn

rtaya kaa Bu yüzdn gülk aşamımz v grkl i imz id r an bunla la aş karşıa uşumuzuoraya kaak insaa ai bmn özüm yad .r < v bibirrngş in i gmştn g uza n H

nıı i bi i n buumaz azmrsunarzasy mkanı yaraı rar

Esanl i bu öü tariöns i g kl k omasındakaynaka . Tar ös nd b rs l ka kaaışmaar n suu larak bask v baskn sonuuYaa buumadı in Efsaneler yalan öyleme/eYalan söylmn katar b kunu öz kld id- i g b r zaman gmn sı ı lar ın ktü alt nda lan

b r knunu n al ı ş ı da saam kaıt ard Sn olarak san gnümüzd d gmşt duugib var ıını v tkisin dvam ttrn d Ta vb gbimutlak saya kavam v katgrilrn gör l in vkö ri n i gösi . Ayı zamanda buarın ndn ası lyaşaaya dvam tt k l n n k bakışta gömyn sbb

n v l .Efsaneler çinde Yaratıhş EfsaneleriYaat ı l ş Esanl bütü din lrd v anş arda

95



ere düyaı e so olarak da sa oluşumua l ş soular ya ama ç ouşuulmuş efsaeerdD er çağar ı eoom, sosyal ural la düzee-dğ br urumsa yapı Pa ere düze e büyopumsa areele deolo ler olmkla kalmazlar yızamada eşey açklamaya çalşları öçüde felsef ssemler erork br düya görüşü e düya esedödürümüş görüsüdürler bas lel aa lokab op lu luğ u b le kozmk düzee şk b r düşü üş ea lay ş s sem ardır . Bu s sem o ar aç s ıda

ba ld ığ da es ks z grüür a öes de oka d er arl ığ da yuarda be r le sorularıre Düya, sa ya lar karmaş b r b ç mde sosyalyaşay ş mea k b r yüe m ş e l de er l re uygarl ğa geç p ek ar l d lere ar ld ığı da daa base görüüşe daa çe şk s z b r duruma ulaş mş r

Öreğ Yua sele r de eflasyoa armış a bol l uğuç de ar la r soy küük ler b e bu lab lmekmkas z laşmş ke ek ar l d ler ar ' ı ek ğ öes z e so rasız l ğı le daa bas e daa sade b r ya bulmuş g b görüürler Oysa bu görüüşe böyledr sa, Yua arlara e oları yapklarıa bakaraYua eerde Selede} sosya yaşam akıdabr f r sa b olab l r d eoloj sosya ge rçek l ğ e bu adaryaıdr arı ar doğarar ölürler, eerler çou sabo lu r lar, aş o l ur ar, saaş rlar s Halb u e k ar ı d ler ed ler yaraa gerçe l k e bugükü moder deooj le rg b l s z e bağa s ızmış g b görüü rler

oo asfde eogo skaoloj s gb as-

flerde' öze l b r yer uar. Hemeer a l b r Kozmogo rdır Her ü rl ü efsae o aye açklama buu üzere şaa ed ldğ ç Yaraı şefsaeler dğer er e öel o lduğuu be rmeye b e

96



ere yoktr Faat zim ouz utsa kitapar too is oduğ ç i sal ğ d aradağı k e yüzerceola "arat l ouar e l e almak druma olamayızeretği öçde e yöde id el eiz e öreker

i mz e ette oacaktr Fakat utsa tapları mi toloi tas iç de aa artya Aks takd i rde kou ayıtyaoğas te i e deği ld i r N tek m a lada iaratrmalar çoğuuka ayrtlar e sarumaar çdekaata kurtamamlardır

u ısa yazımda yarat ı esae e ri çe rçees de deoo

kopup r maar la ama ütlü iç ide a a röre yaratmak e tek tar l ı d er sosya tarh se hattayeri elikçe pskolo kker ie imek çaas ç deo acağ B ağ lamda k tap ı d i ler (Yahd i i rist iya k Müs üma ı k di le r i oz k dzee l i k iörü er i e u r parças oa isaı o l umu yada"yarat l kousu üzerde drrke ay zamaa uar e esi kayaları ulara e lar topmsai i k i le r le ağ lat la rarak sa ar ı ede öy edüüder i lmaya ça ıacağm

97



YARATILŞN KOZMiK BÖLÜÜ

Yaa ş ütün d ins üşün n in dünyann şmuna ş in ilml aş la Bununahs i gçn üç d nd n as l knumanıı l ı n ş a aya kyaak aşamak knuyu daa diakk agik am ından yn acaı

Şma kymadan önc şunu tk g at'a iki ay ölümd i ayı at dmk aa Y t ıın o ölüü i ayı içm

açklanışı Bnu ay ay gösci isyankam k ü n i i şkin im ayıp s Aha a ka ındı nan şmaya nuylşmyci samiy is nu dik s'/' .i ç i n y şi i d i nd n s ı agöt i lmdiindn nun knuya l i şk in il in

iy yan yana yaca (*)TEVRAT (Tekvin Böl) KUR'ANBö 1 : ·Böl2:4a Böl2b·Böl2.25

Evren n özgü n lk Even in özgün lk Evenn başangıç

duumu b sua duumu btklen duumu su a

kaosudu. bul unmadğ susuz kaosudu.

boş topaklad

Yaratı Eohme Yaratş Yahova Yratş Alah'a

yüklenm ve he Eohme yük en m ve yük enm ve 6

b b günde ya- ne kada sürdüğü be gün oaak bel

pan 6 ay l eme l t lmem enmş.

böünmü.

YARATIŞ SIRASI YARATIŞ SIRASI YARATIŞ SIRASI

A- ık Aozdan yaatlan A-Ye ve gök vensan ksnn aa

sndakle.

* Bu emann ir kısm esk ahte lşkn olanlar Otadoğu Mtolojlektabı ndan alnm ışt

98



B KbeGö

C tYe

tğı d

ymı

0 Btkie

Göe ce

gü eş, y ve y

dz

F şl ve btkle.

BDoğd dedeki

hçe Ceet

C çde yşm ğ·

c ve y kö

tüyü blme ğcldğ e tü

ğç

BYş çm

d

C Cee ve y

lk kötk

ğc

Evil hyvl ve O- He hyvd 8

kşl ve e

i e çft

dmd yt Admd ykd t l kdı

Yuka ıdak i ema ince ed iğ inde usa l Me in le inSu laa i i i bi s imeye ya da Yaaı a Suaı önce iğ ie i l iki bi beimemeye dayandka heme öleceki Gei , ea ı iki ayı bömn bibiini umadığ e bi i in balaıc ı Sula aosu sayaked ğe in in ba lan c ı Susuz bo opak a o aakan mad ığ ö mekle b i ike, bu du um ea ı b iokpeyambe (ya da kii aafdan ayı ayı aihede

yaz masıdan kaynakamakadı Ba aıc ı su aadayadıan mein bizce daha eski iaa ayanmk-adı Çkağıda öeceğimiz ibi Baaa suad inaıı daha eskidi . Susuz bo opaka "beimemesi ise s ai l oğu laı 'ı n ö maceası dan ayı ayı ko-a ha inde haeke edie ide e bu yaayıın kusa

mein e e yas mas ından doğmakadı .u fak ı l ığı bi yana bıakısak öcelike suya dayaı imese iğ in eeden kayakandığ ı özmemek duuundayız. Bunu özm emek i i ise kiapl ı di le i doğukayaka ın ı bize eecek oa MezopoamyaUa i



Anadolı milene e aşaışarna imemi erekecektir

Krban o an e kban ean in i nce erken

in an ğ n i k al k oğşndan na ek eniğ i n i ideoloi le in oş kanakan n a akıno oğnkmen öermee ça şm şm An ince emede in an ınen öneml i eanee in in Sümer köken l i o dn e nnebeb leri n i öemee ça ı şm şm

rtadoğda e haa baa doknmş oan üm aklarda apn m e i nanş eki e in i n ere oile na da

hep Sümer e Süme eion eki eden kanaklandıışek ineki kan da an ı o lmad ğ ım ı kon ince emeeöneen üm bi im adamaınn aaş c ı l ı a n hep anınoktaa eldik er in i h iç akamadan öeeb i r im;Sümer a ğ n n öde i ik oaak oadan kak ıkanonra bi e krlan öbü r arl k a ep Sü me k örneğin i

ekrarladar Öle i k önek di ki 6 l boncaaşağ ka anı kalı Sadece ekni k ee kçük ü eim dele n ı lar e i işk i l er oaak de ği l mioa akmı ndanda ine "aşağı kaı an kadı Aaşıana ep şnödü: Akad Babi A ii Uari ı int Apaaı kar hep i k örneğ in aşağı karı ekaıdı ar

Bn ke ndi le r de anamı ş a ibi S üme l i le r bi n e ce ı önceinden şöe eendi er Ey er ere keerarasıda k koca ke Her zaa sat ııka dou oa sedoğuda atıya tarısa yasaarı t hakara dağtsıe tarısa yasaarı aı tartıaz yasaardır ader öçezdr getrdğ gerek g gökyz gerezdr Hayat erdğ kra ösz r hkdarık

tacıya ssetr Hayat erdğ eed her zaa çtaç gyer Eed kutu r eeddr ra a rktetarısa kereette yer aır raı oca ağ E Baadır uaker yk taar ede eske tuttuarBeser se zeg koruukarıda sağarar Ey00



uu aha ok ou ki iki oaAa ok ou ki kouan oie a aaz taaka ii g kanaAunak en aa azgaa kaa ei

Enk e Dyan zi iti aktaan Noah aeTai Se aşa 09- OKi l i i i ğ i b rçk Sr ai

h i lk uyga ğı kurakla kaaıa uygar ğ auygar k loji i i i ca ıçaa ahaı yağı h yr i aaa ha ri Ayıca S , aih

i k uyg a ık k uucuu ol ukarı iç i k i i i y a ihl aha i l oyal , koik v kl g ii l i kyi i çi bu u uyoa ı Aik aih v haa aihgi öc y i yi iljik v yaai lula ı kaiaı i lk ar la balaı ı ahiki i ka aı i i gö aivi hark i i

köki aı

Dlay ya i al ı ğ i ki y kuya ık ioj i i laki u ur Bu ki i oi kuaka kuağa akaıı yluya k aı ikaa gli i

Bu y alagça uyu uuuğu v SuaKaoua yoa çk ığı aayıı a S kök ii Sl r vr i uuu ök ak v u k i ögy ayır la a h i i aı aaak k (Aak (El i l v Su (Ea aak aaırıaı ök vağ yaaa Su arı Ea S lki agö "ular lki (AbZuu Ea kyau aı ıyaağ caavarlarla avaıa a buu aaak Baibaaıı Mauka alıı

Ö aak vy çalı ı ğı avi uua SAkaBai l l i l alaıça ua kauu uuu ğu v yaaıc arı la ı u aavalaıyla avaıkaı ılri

0





B nedee byı l la bonca he e ı ıaaosa gei döe aındoğ alaı Sa aosd ü e naı aı n yai iosaı ı n deği e easıa e geiedi

B d s se ei ie diğe ee b big ibi N i c ia a ö salı Mıs ı yga ığ ıd . Mıs ıyga l ığ ın yga la ı ıc ı aaaı s s aeMeopoayadan gedğide öce i le Se düünüsseii oaa e aa oada da Geee yaıı.M ıs Meooaadai g bi bi dea ygal ğ ı olas eMıs ' ı n a öces e Süe l e i a höces i öüesi sya dayal ı s gese iğ i peesne yadıei . N i e i Mıs l ı a da aos n s la aosodğ baagıça eein sada doğdğ abledee .

Aı ea icae yoll aı ı he Mısı ei de edeAnadol ede Geee anası nedeiyle Ge

ios da a se e i i de ana dü ü eas d .Geen Mıs ei ene açı odğ eo öyeiade ede a a b an ı a ı ı Ms daaıad (eodo ah) Doaysıya Gele de beay e naı ioo haesi s b

a ıc değ d i (e bı öY doğ alaa saa e icae aa Aa

lei de eein baaıça s oldğ e eeyinsda doğdğ abl edee

B açıaalaı eyi edece bi baa anı sadaalı yaaı l ı esaeei ayıla açasıı oacaaaala saa o layıd ı ;

Ba göe eei sdan yaaan aıa a aandas eya sda üei caaaala da saaladıaa ı ios Babi esio b oda açı

13



kaı l ar o raa koarEnu ş Gkyüzündbn snı bşngıçt

erşeyn su oduğunu nk b ısu Asu v

t denz vrn ve tnır raı D sonrAsu tnrı krşı ge ve heşy bn nk fındnyok edr Çok fkenen tnr krı zou büdee bı nırın çbr boçüşeek güçte değd bun gen Enknn oğu Mrduksvş n çıkr Mrduk'un b koşuu vı nıın bşı yğt ve şş çkn gzü doğuştn soyukşk b nder ok nınyı ser nıdn As uTh s 279 evr

Göü lü ğü gi bi anı l ara karşı müae e başlaa iamaen ii n bir parças ve as a br "ei aavarır .Braa iama aşağ barbar ve abaı up lklar karş laa b ir sembo l b ir gökse i mge ir. ar Mark ise,

b opukları emiemee ça şa arihin ugarlaşırı kahrama r Esae , kee ri n k rul ş çğar n b ir iaesi olğ iç i ke omüünü başınaki askeri şe neoğuşa solr e e iğe r aşlar içi e arıal k l bir eri var r. Aak b sü rei baş a b n lmaka r.O iç in savaş başara kaa a Mark me l se ege me bi r er iser B ke karamını sürek i ve kal kralolma eree ri ni esaevi aaı m ı , böe b ir sosal ola ieoloi k iaesii r

Faka esane le re sosa oalara oğa olaar birbi ri nekarışm ş b ir hae b l nr sa l ola benemee rile vemasa laşrmalarla alaım burar Sümer ve anrısıEaı ve aa sonraki Babi başars ı Markn eni

anavararıla a a iğer ala iama a savaş ,Ynal arı ianarla, evra'a Eup'n Levaana, i i ler i eerlere savaşı hep a üremeerir .

Braaki sosal oa garlk kuran akarın oraa



eek bna ağnk okal yaba a a aağ baaalkaa saamalaı Canaalaaın esaneee epaık, k tmsa b kaal ollaı ke kclayasaaan yaban e aağ baba alka toem kyae eözel kenen kayaka oğa lay Yağmu e saıaas n ı oaya çı ka ğ ı oğa aete aöces ebla eb tansa ne k a ıklaı tanı abaangçta ael nte kee sap olkla gözöneget l se mosaak a maz gö (ymagb gönn ) e lağans ğ sebeb eme

alaacaktB mtos çözmlemee n ğ osa b le tek ta ı n l e ktsa ktapla ıyla e l g s olğ s ab l ysaez caaa g n ea'ta ek le ks n e b ye blm lmas lg açkça otaya koya: Ve Aae z caala nı yaa (ek 2

Kba esaesn aatmı sasna b eojk essya s ek ğ zaen öse ğm ç n b ye azacagmeecek akat "s baangcıa b k önekeye eceğm

Tnrının ruhu sur erine üzüyoru." (TertTek

"Aah btn cnırı sun yrtmıştır." (Kur'n ursuresi 45Ae)

.. s ynıtı, gerçekten sn iyorum kişi sun eruhtn oğıkç Tnrı'nın krığın greme. (nci/Yuhnn 338)

B öekle çoğatmak mmk akat geekl eğ S la e Sa kaosya l g k kayağ n S me kele

o ğ b mek eteSu Simgeselliğnin Yaygınhğı ve Başka SebeblerBaya kaa aatkam esae Sme köke

05



oduğu ve neden böle olduğu ne yoğunamıt Fakat su s mesl ğ a a Se köken saı lama us imese i ğ in seeb indn sade b s i o a akdeğe lend i e d . Çnk akındoğu i l h içb l s iolmaan ve i is i oması da dnemeyeek bi çokhakn iç inde de bu düne astamak kndÖnği n hi çb i taihs l ada oğa ağ çnde bu un aanAmeika yeli i a da Aikalı kimi hakla da doğannsudan doğduğuna nanmaktad la. u inanı ın needeyseevense ntel i k taan b an ı vad ı Dolaysa suun bu

ö l l ğ i n i sadee Süme kent kuu u a ına oadanYakndoğu ve Aap hak la ın n ta iönesne bağlaypb akmak ks k b açıkama oaaktı

Öyleyse suun bu ayı dedi i öl iğ n eeden kaynakanmaktad

u sounun ant ın ı suyun nite ğ nde v nsanoğunun

çoukuğunda aamak eekt ğ i kanaat indeimGeçektende insan aban l k dönleindn aağı baba ığ n sonuna kada ya ınkat doğann çouğuduTolu msa ık ve doğa k neede baa ne ede b te kest ii l emed Kuban esanes in in ba an ıç bö ml indeaçklamaa ça t ığ m ib k i nsan l b l kte l k komnal b bi l iktel kt i . Yani kom n b ğ i sosa bi ün

omadan öne doğal bi n, doğanın doğudan devamidi u üden insana doğadaki ku, ağaç vb ib doğanesneeden eee kendi e n aıamıyoadı . u daa n m deni en i l ke e see ve inanı aatmaka kalmad ıanı amanda çağla sn etklee natel tanı vetasaım an da kanağ nı o u tudu .

u etk i ve asak la ımın sonuu o laak su dadi ğe e nden daha a oamak e pan ı ald ve komi kbi nite ğe bndü. Geçektn d su n ite iğ i t ibaiyeaatan dokunuua enden doğuan aamın olma

06



az ön l l a nan i is layısyla i kel çağaa nsanğ lnn kğna yen ien ğn veyaşan devan ın sya bağanas ndan daa ğal b şey aaz Bast gnl patkle ye dğn ana

kaynağın n s dğ n sezen ke ala n yne bi eş itdğ an evenin ve ünyann ğn a syabağaala ı gn l e se b i nç e in n zn l b i geeğy aten göze n i n önne zanan çsz bakszenze ve kyansla e başang he de snsz/ki ğa Qnt z ya

B neenle e Süede ken e n klş s asındakssya ayan ve bnlaa kaışan ğal layaın tahönesine şünüş ve inanış aak azı b delj kzeni evt. Aa Sele ' n yl at ğ ı insanl ısanta zasyn b ide s n in süek ve a l l asınan başka yaygın bi nana önüşes ine e katkyaptı . Aşağıa ne leeizin ge şesye göü leeğ g ib

ek tan ı d n e b dj k ze n i as laak ad a veb zein zende yeni inanşla yaataak gnüzeaa ge l e

07



YARATLŞI SAA LiŞİ ÖLÜÜ

lnsan1n Yaratıhş ve Çamuun Roü :

Kitap di edek "Yaat l ı Esaee n bi i i bölümükk Evf:e Düa) o luu u se k i bö üm ü,mdu Kutsa kitaplada Tevatta isan t ı öe iade edilmit:

Ve Ra Aah yeri torağda adam yat e ouurua hayat eeii üedi e adam yaaya odu"Terat eki 27

Kura da ie ia yarat ir çok urede irçok ketekraram ou urada a örekere yetieceği

Ad ou ki a ur Çı� ieeie kara

torakta y r ttık(Kurn HC627)Ad ou ki ia üme çamurda yarattk"Mümiü 12

Ada i kedierii ü ya çamurda yaratmdr. Saat 1 1 -

ia imi çamur gii kuru açkta yaratmtr."

Rahma 1Ad ou ki ii yarattk ora eki erdik orameekere Ademe ecde edi dedik ite aka heiecde ett, o ecde edeerde omad Aah aa emrettiğim hade ei ecdede akoya edir? dedi. Bei

8



n nu urn y r �. bn nn üstün'vı ri. On n rn r büünk nüşz sn ğn rn i. A'af 1 - 2 1 3 1 4 1 )

ücğ i bi kusa i l l k sa A m oluğu Ami "umlu opak ps koka çamuaaa l ğ na b şk i. Acaba Am çau -an almş Esan "opağa "ps koa üap ş kan Çaua aaas sbbi ?

nsanlk Tande Çamu k KezÖnem Ro OynadBi ics i uka aba k (Vahş) mi soua

insa l ğ bal apmas Çaua biç -i ip s ma soucu l i çmlk bsinsakaas k k iç aşaa bsin i o ü ip , o

ün ükm oua oa aba sa k ç i çok büükbi m ouşmuşu Bu büük kuu oa aomağ içi kuşaka kuşağa akaaak W aç� a Q ü kl ka d. a b i i loji icii h im al A ca çamu s p b i a l asoğaaki sl çamua asi o açğ asi i l s i isa ouğu üşüüüki apkaa bi ük isakiçi n çamuu o ü aha ii kaa acak S hi büüü ouğu as l i çği a mağ biçağa bunu başka ü ü oas üşüüm Niki s a ap a akoloj k ka laa buua bi

ü bu iii oğua il ki Bu iü aKh un uu çkçi çaka i saa ç kağ asi i -işi

Acak bu oa isa çamua aa ğ şk ik

19



düünü en e ya ve arhe ee iir . inci i vedaha öe i i e ta h e i yga an Süeuyal ı ğ ı n ı n denz e eviye nden da ha aada b lu nan

eztaya'da (FıatDcle deltanda) baçıtan veütel i iç inde z t edeny e p a çardan("Yaa bi çauda ur'a Saa 1 ) yaı dvala ın ve bet ler i ara da dğ bu na ıd ı Seer ra tamalar çmur eiçe ya betlere ruraen he e n hereyer n i d e l ra'ta bl a z tten de t ade edere yamataydı a . Zi b ben

g ul la ıy ve ü Süer "Zi çaur lanıüzerinde yüe iydu. Dayı ıy la Süer b anada"a u ç nde dğutu ve bi "�üeydi

Bu "çauda dğu eaeinn biincaa be irt ğ çöeç eae e bi eere " nanın çardanyaraı ldğı düünüüe y açtğı her i i arih öncei

ina bi ib r ç nde e rid ğ i ve uyga ğ ı n yayı ı ana arıüzeinde buuan bütün haarda "yaayan bi eane ara runduğ aç b r ge rçei ara anl a ıataı r

Bu tez de e açı e d e aı ayan ey b izza Sü e eaele n end d

Su tanrısı Enknn (Eanınbn anası Nau ağayantanrıarın gözyaşarını getrerek oğu Enkye sesenr:

Ey oğu kak yatağınan, Senn ber bgek oanı ya:Tanrıara hzetçer şekenr, Enk üşünür y e arak oester" brğnn başına geçer e Nauyaşunarı söyer:

Ey Ana sözün ettğn yaatık ecut: Tanaın grün-tüsünü onun üzerne yce yereştr Dsz ernkn

yüzeyne k ken kabn yoğur y e arak oesterbu k kaınaştıracakar Sen onun uzuarnı eyanagetr Nah Torağın tanrıcasıbn senn önüneçaışacak Sen onun tasağını yaarken oğu

0





hatta ay klıa süek kşakta kuşaa akaı l or evat ve ua a yı eleei takipçileebaşka bi şey omaka öçe heme heme ayka arı ku ı a Bu yaratı ış iğe kouar ı eea ke ha açık b şe k le örmek ümkü oacktr

Ade v Havva"Yaatı ış Esaesie isa çamua yaratı kt

sora ele ou? Buu evrata ve uraa izleyeeköeye ça ışal

Ezei trı iı lı, ve ou ei ve koruu iyeEe Bii iie oyu Ezei tı i u buyruğuveri Se bei bt ğlı yiyebiliri lv�f"!/Tğcı yeiyecei k ouyeiği gcsi evrt, Çıkı 7)

Ve AB Al ı zerie eri uyu getiri veuyuu; ve ou burg keilerie birii ı, ve yeri-i etle lı; ve AB Allh alcLY!9fiğie birtı; Ve ou Ad-{ irdi evrt Çı T

Ve krıı ıı Hvv oyu Ç btyylrı ı ou. ez 3)

Ayı olay aa bi çok kez alatım bu luş olasaağme kouyu eeksiz uzatmaara atmamak iç i bir

ik i öeke yeti iyoelelere, Aee ece ei eiti, bi teei ee ier o ie kıı, byl tlı ve irelre olÜEy Ae Ei ve e ceette k, orollr iteiğiiz yere bo bol yiyi, ylız u ğcylyı; yo zlilere oluruuz ei ur

Br 343)Ey Ae Se veei e ve iteiğiiz yere yiyi, ylız u ylyı yo zilereoluruuz eyt, yı yererii keilerie götere ii

112



n ııa ainiin ii u ğatan n tik an a u t knıı nkçini ğuu n i ğt nni i kiin

in tti Bc naın anaın ğı Ağçtn tattıkaına knin ı i gn cnnt kaınan aın t kuu. in Bn ii ğtan ntişii? Ştanni aık i şn uğunu iii? in H ikii, ai knii aık ttik; ii

ağıa i hat tn knn uu i Biiin an k inin aaşa a an ii ıkııın iKun Aa 19-25

öüldüğü gib kusal kiapan aaı ş Efsanes Ademin çamudan yaaı l ş i le başlayp daha sonaavva'n n Ademin kabugaa ından yaa l ı ş ı ve heik s n in cennee koyu u şu i l e devam edeAdem 'i n Sam oğu l laı n ı n en e ski aala ndan old uğ besbe id nun yaşayıp yaşamadğı üeine speküaonyapmaya geek yoku o b i masal kahamandı nsanl ğ ınmoden çağa dek akaba k i l i şk i e i i ç i nde k iögüü üğ ün ü soya n ondan bi önceki soya bağanaak

bağanma incienin en eski "Aaya kada uaaakaçıklandğı b l nen bi geçekl i nsan k öncele "Anaaa lanıken e kek düen n e eç i nce eRebağanmak aaı un iAm Sam aın n en eski aas ıd demek h ç de yan ış omayacakı

Ademn am oğu l aın ın en esk aas oduğuna kuş kubu lunmamaka b ke daha esk i b dayanağ ı o upomadğı en aından "Adem söcüğünün kökenin in neoduğu aka l k ge le n souadan bi o lma ıd ı iosadakhe kahamanın b sosya kökeni olduğunu bi d iğ imie



öe "Aem e b oy ve h e köen o lğn me geek Ac e m e lc mleme yokt Yegne yn b oyl Ap Mto

B mto göe "Ap, b lgel tnı E' oğl;Bb l ony kete n en ek Ed n hpl d EApyı nn öneğ ok ytmış ve o bgelkvemş m b t m yşm vememşt (toğM oloj 59 . H Hook)

Mtod b te yo ç Ebeng bnAemn Ap'nı ş l ğı omı eektğ ktıyo

y Kş lştım oğ ve yete l o lğ nokt ı ndb pobeme olğ çı Anck Apn ootetbene ğ hpl ol ş ve hep h pk lı e evnlım lı n temı ol ş ve b o m tolın ynğıı olştdğ şe lc peltb çkm omycğı bl ed leb Mto dğe

öe le n e l mdek t l met n e ttmm ıkşı ın b ço me m to "n b le ş p ye b mto h e el d ğ ş n ecek b m v otd

B eene Adem ene h l my ee by Fkt b "m hng oyl oyı y do ylı tmktı ? A ı l o m b

Eney b btn ol celemede öce Hvvede l ım Hvvnı km odğ çıtı; m oğlıı AnT ıçı B ne e nl yo?

h öcee l topl m ögtle ş A (Kı)çeve ne geçekleşt ğn , nl ğ n Anek l b öeme geçtğ ve b A Tn ışı yol çtğı

kb ene ltıken ynt ly ele lmıştk Bkon e ne y te m e ek tb çok h ktn ye öek le k m ' le n(Aplı) d ğeede kl ı omdığı b An



anıaa nı n aı geeki i ni g öseeye a ıal B aa an aar o adar ok k i a Bega köe i-den Akdeni kıylarna, Çnde Aka ve Avpaya deker yerde apın ı ı ı

ndisan'da Adi i ; an'da Anaa Ba 'de aigya'da Kee, i inde ve enikede Aaele veBaaa ' a Ceree n Ners , Ke ler n Mae e i Ynan la ın Gaa ı ain er n Bna eas ı ar ın s ' iv

Gö d g n �lk la ın b "a rı

Ya Arapla r n? n laın Ana anrıaar n ın o aa ı i i n Tariöncesnde yaaaı olaaı gerekd . ysa aönces ideoo er iye insan ıı en ok e eyende oaol e aklar n i le kendi e ye ike yokolken ya da kısa e il i eki er yaaıken Arapar"Uygal ık ve "n doc öel l ikei nedeye ai

önces ' e n i gelecee en ok aıa eee laanak ardand Ta "öe l ik yga ı"Cyce e (döngsnn)n n akındoda a aoasndan er ge . oayııya der aklaın "AnaTanıaa iin kaanlaına göken ArapaıAna Tanra av ek anrı dnern ilene giekeiye gne kada "yaaayı baa .

Ana anr ıa lar ın ba ından geen e avvan ın daa ından geen ed i Baa ı ın oa aaa ından iaren ekek egeen i alaynca esaneede kadınan a gei plana i i leye bala aa daa sonaıköenied . B nedenle esaneedek erkek anı la kadn yok eeye aıan, yok edeedi yede onaın

yek ve göeve in i e l e inden a aya a ıan ka lesavaı ad . B n öye i e i gö re k kadı nı n e n ykyaraıc l n e inden aaya kak ı la Ynan ekek aan Zes' ock do raya kalkı ı rken göre i n





döem · paale l iğ ç nde ulndğu heme aaı acaıa onç oaa a mee "augalaında yieaı ö oa Süme deoo i e aıyouz . Faa b a; Süme mio da adn e adın

anıçala öemi ye aen ya da ümüe aapana i memi e Sa m inde ad ı n "eeğ and maveya yamaan aa i onyounn amadığı bduuma a ıouz. Son moda b yüzden anca ve acaz iceeme le anae dönemn aya zene aaal iouz a uada i aı aıma e le b ez

daa ual meede e ala mioaın ahönceindenaie geçme geleceğe doğ bi öpü duğnugömü o uyouz.

Yaratşta "Cennet orunuEfae Adem'le Hawa'ı Cenee oya ene ee

d?B on ceaı, Aaplaın Yaınoğ allaınyaadığı çöllee gemede öce aadıaı coğafyaylayaında l i d i

Aapa, Süme hal aın udğ yga ı laaadımadan, uygalaıp ene madan öce an gölüc a ında iç inde ı ma ı a ığ ı yemye l coğafyadan ge mi ledi Kual aaı ele i l g l i afei dialice celedği de, banı e Emeia(ona Küd ia) ye e im ölgele ine de düüğügöe B cenei coğafya aı lığı dı .

Faa Sam oğullaı (Aapa) u cene ada güzeimyelei bı aıp da nede ıca çöllee ml edi ? Bu ou

u yaıı da izi ceei oyal aı ı ğı a göü µSam oğulaı Mezopoama da uygaamı allalacai e ülüel ii içinde uuuyoladı Oa aaığın göçee il ile içinde ulunan Aaplaa bğda,

7



r ib ım nlri l oomyı hklrı d öğri l miş Mooy ı n ım çml ğ şmlrı ld iği nnl iği , ulşığ klül

dyi dh önc kb snsi ssıd ösrmşiş b yni yşm biçimini inl k lri ön Ahllı ın dym yndys şhr rd ı

Zn i ç çl şk l i nd y son dc yı b du rumd blnn Moomy hllrıı yşdığ öllis l d uyşm youn i d l

Kndi l idn dh i l i onomi lr i l ş lrç n d ul nn uyl ık lrı ns ı l l çib l di l? Uyrl ,ni ic üc bkımıdn i lr miş , m kölndi ninki b i s yr lr ındn y dsnı lşmlıdn dolyı ns ric ücünn ol lksyo c ünü bomuşu

Bun krş l k Alr bki dh i ldi lr m insn

ür c i ucu , s ın yr ışr oy ç kmmşblunduğundn dh on d ndş l ol luğml ind i bu örçl iç ind ir ş hrs ç n ,h rs b r iş iç n cnını ory koyc d m i rinsn cün shi nsnn b kl sosyl s ş l iğ on l ın mu l lukl ın nd ml iyd . ş b çl Smr

uyl ı klrı n ı is i l mk olnmd l s i l msi i l m bu ndi l i duyl ğ ın onomi v lül ysındn dh ioldulrı ölçd hd ld lr Yni ş i insn i l işi l i omün l ı lrın ın yi i , bir chnnm bn lbi l-ck yni sosyl l i ş i lr iç in (Knlr uyl ı ğ n n s ın ılsşı chnmin) imiş oldul

Bu yüdn Vn ö l civı nd b lunn yrl ı on lr ç nhm coğy hmd sosy i l işki l bımıdn cnnibm y d cnnn ol m i bi ld Cnn,bi nosi (Sı l cıs ı) olr miosln ı n n ms ol du

8



aatı ş efsaneni Ceneti u Efsaneyi uaanitaen ieeye eva eei

Yarathşta .Hayr ve Şer ağac ve MeyvesiEfsanee anı Ae ve awaya enette ki Y_e aaına yeeeeini öte B "ayı ve şeaa neyi gesii

Sa ouaı yga ık kaşısına şöye uygu veşeye kapı ı a Uyga ıkta he şey ge ; egin ik

va o k va aa yaa oa oa ık ve ts k ava Bu ye yga ı ı y şeye in aa ı aa köt ke n i aaya ı ai kei ke sosya ist eş t stkankaeş san i şk i e i i kayeteks in uyga ı ınn iet e nen yaaana eeke i uyoaı

Aa tai ve insan ık yga ık youna konnçö ş çaıyı Hayı ı a ı p Şe aaak oaı Buye Aapa anı ı uyna aen uyga ııngökaatıan yas ına kei e i n gi ekten ken e in iaaaı a B ge çe "kö gö paaıa eeesi eanatan Hayı ve Şe aanı<§yai eyeşeyen aa çok çeki geyou Hayı ve Ş aaıi e onn eyves i e efsanee anatı ak istene u

akat oa u iş i yapaken efsaneye göe"kaı ı ış aı ı aŞyt oaı aaıneyves ien yeek için i kna etiş t aptı ıı aç ıkaaaan een anaşıaaı gi aa k ıaeytayga ı ka ı ta kes ii tek isan ı ı n t efsanevgeç i ş ne göe ı an taı ın eeketin seo an i

Sa ou a ın ın hen u aşaaık a ı i top sa aşaaın ta ıa ve s ı ı ı yaşaa geçiş kent eyga ı ın ın seo

Bu kanıt ayan yegane şey gene Se köken i " ençsi i n i ii Akeoo i k kaı aa una u tae tte Ae

9





ouma i aşokk, b anaşi hoaynca hemenoum u k kd na c ne l iğ e ah doğu uh uşa yklenm ? Bu akman eyah aholyo namueen giiyo çğ ığı oa ab de oğlaının adnyay e op a akış çı n yanı şe u neden eka kapaa eye yemeye ykenen anam çineu da ak bulnmakad Köğe kan yo açmış ç nk kad n yoan çı km şı

Niekm eane an yeği meyeden eme eeen kaı n anele

Ve RAB Allah kana ei Bu yaptğn neir Ve kanei Ylan beni alat, ve yeim Ve RAB Allah ylana eiBun yaptğn için bütün sğrlaran ve bütün ayvanlaran aha lanetisin karnn üstüne yürüyeceksin vemrünün bütün günlerine toprak yiyeceksin Ve seninlekan arasna ve senin zürriyetinle onn zürriyeti arasna

ümanlk koyacağm; o senin bana salracak, ve senonn topğna salracaksn (Tevrat Tekvin 2 1 1 1 6anı köğe yo açığ çin kanı e Yıanı anee

ekle kaa e de ceand ıı ;Ve Aem'e ei Karnn szünü inleiğin için nan

yemiyeceksin, iye sana emretiğim ağaçtan yeiğin içintoprak senin yüzünen lanetli olu mrünün bütün gün-lerine zahmetle onan yiyeceksin " (Keza 3 7)

nıan anaşı acğı gibi gya kaın ynen ekeke cean ıı l ı aka aynı yee ynı neene ok aane i o u oağ ın ane enme i konunun aş ınkoyuğmu ei oğua ne kei de oğıoağ i ş eme ke yı e Şe ğacın ı n i gi i ne şıa

(e RB ah e şe aam iyyi köy meke bi enb ii g ii o u ; a b "hmee ei şikei şey ge çekenane i i nk he meane oağı i ş emek e ge i Demek ki oağ iş emek kanı iş eek gii ane i işeyi

11



eçeen e ne ama çoa Aem ğaı a emee baadı a amee a edi e) ie aan, a ığ s e va a ve s n f ı om

aamına aa as laBasa basma ane a a abaa n a ığa an landen ı ) fan, üm ms çüefh d üma ı , e vb oa ei i amad

B üde e d i le e , i d e i e Cehennemn a kends d ve n anrı şöyle fade eAB Allah on Aden ahçesnden (Cenne'enn, ken-

dsnn çnden aındığı oprağı şlemek çn çıkardı eadamı kovd (Keza 32224

Yaaılışın Snu: Kain (Kabl) HabiEsaee e, Ademe Havva enee ov

eüde çe çemee baadıada Kai K aa

e Ka ve Ha adaa i çaı o Devamn ısa iaaan eeime Adem karısı Havvayı d ve gee kaıp Kan

doğrd; ve BBIN yardımı le r adam kazandım dede yne kardeş Hal' doğrd e {�Çbod faka � e Kan gnler geçken onra,orağın emersnden ABBE akdme gerd e Ha,kend de srnn k doğanarından ve yağlarıdan gerd e AB Hal ve onn akdmene aı; faka Kane veonn akdmene akmadı. e Kan çok öfkelen veçehrsn ası e AB Kane ded Nçn öfkeendn? ve nçnçhren aın? Eğer y davranıran o ykelmeyeek m?ve er y davranmazan gnah kaıda sya yamışır

ve onn edğ senn; faka en ona n o e kan,kardeş Hae öyed. e vak old k kırda odkarızaman, Kan, kardeş Hae karşı kalkı ve on ödrd(Tevra Tekvn 4 -9





ii ayı aka i ik aa oaa zi aaşgöki Ba ai' 'aa ai oşçiçi ai i çoa oğ ai i ai i öğ

öyc a i oğuai ai oayı aik aih i aihöcsii iikm ç işki i iii yas Çoa Göç akaa aıa gçmi y ş i k haa ç i şk is i i

B du i akıa aaş ı ai ck kaa açık yys aihöcsi v aik aih içid yi iği göç i ği diyakiği ççs i oyu aaaçal ışal m . r - ,

Esay gö ım Çiçii yaiac k dzyi uaşm ş a ka çoaa yai göçko ki ya a yikCsi aik aih hag i aa gö Bu kaı asçöz i şi hagi maa a kaşı kaıa

g i cik ş haaa içi ik ya uka aa ğa ya a uygağa a Ya aakaygak aasa ki a sı aa yaz aısak yukaı aaıka ygaığa gçiği icigç ay kaığı ks gogaizasyo ğişmiği

ha uygaıka i i aha öc ojia öii ösiğiiz şki d s aşmaya aa Egm s ıa kiç i ik ia a ı ı komak iç i i hsa a ai k iç i yazıy aza iç i im ya as ı oaaşak iç i aayı i ca oaısıy a i i i yga aka yaı aa ığ oma ösı ı sa ki ög ğ

k ai (yaa ai sa ğ i i aamas ai ii msi mki ai is yi a sasi s aa a oaa

aağıız gi i s kooi si zyi i amamı göç

14



komnü ka agal k ez kmüa çaan tamamlamam ise

göçebe km e i yee yok ee vea köl eei Yuka

baba ı k da ay ı eyi ap �

akat ee uygal ık kmünal dzeeii paçalam vebu nee e çökkl ük aaması na gelm se bu kez göçebekomü nle i n yık mıa u a

itç i l ei ve çba laı sava diaeki i budu aka baa geek yuka babalkta geekse

ugal ı kan ge bi eknom ik ve kültüe yap içie ulaı içi iste savaa iste baka yolaa osu eninesouda sı ama lua gie le Yeike ie tpave nsaı geçici olaak kutaabi i e. ga bu eki ledi i p na kmünal a yapaak kedi e i ay süeçiçinde st kas olmak olunan sama ve bu yönüeyok olma süeci iç ine gie e Ee savaa eni milesezate köle u a

Bu eene göçebe e kazak la ında bi lekabemi le i k geceye gd üz bib i i i kvaamas g ib i saat dze l i i iç inde insa l ık en i üe imaamasıa ve s ın laa dou evi m ektei l e

Bu yzden çitçi Kai çoban Habi i he halükada e

uumda ldmütüÖdme ayı ın sosya iyalekti i buduaka öüme oaın geekçesi i lg i çekicidi anı

Kai i n ak imes i i beenmemi ama abi ' i takimes in ibeemiti Acaba bunu sebebi edi? aı edeKain in akd imesi ni beememiti?

Buaa Kuban oanı aise ak ı l ık la ın n i endiiaçıkca _el i i Kubaı bi i si i l�üü taanıni lü dü . Bu ü ei n he bi ai hse b i aamayıkaı a k doaı tanıya akdimi insanın e eskigeçm i in e kaa g ide. sa aanın i l k üünü b i inc is in

15



d çkmaka bir ikt hrş rağm r r tü ta)dr

Arıa arat ş sans i k rba sa ri nokada

bi ş r r Esas b şaşr ı da dğ d Çüm u

sanrbasi r şt i r ğ mi b ina ığ knds i d,sanr d r ütündürr a tar amadadoğmş b amana tk i ş im ç d nşsan r n b i r çok k aı tmaı i ş iş omaa içdşaş rt ı dğ d

B önü Kain Hab sas m arat ış ın son

kısm n ı o ştrr d k rban oaı ın aratı ı ş ç d kiro ün ü ösr Yan hm ç ç d çoan to kaınta ımar gösrirk an ı amaa krba n arat ı şaara ğ ı oraa koş o r N dmk stdğ mii b raaça m;

Br kr aat ş o btmş amamanmış bir ş

dğ dr . Sürk i in ba çıkaara srd irn an ı ş ta n ım t iğ i aş ı r B d r kdin hr ı tkrarana n şnkrnd oraa koar B dahaad çtç to kar n dğa ın d doğş , ibi r hasadı törn naça karş ı aak şk d k i r ürdr taımardr) Dğr anda ara ışa insan brşk i d kat as ı rn n koik o şmn

rçkşirn i rad i br ş ms grkir . B n da krbanta ını m sağar. Doa sa k rba arat ış , r i tarihr bağamş b r biç r aı a n mskaı ı i r ş k arçaarıd r .

Bn ön an aı arihs amada addiri m ş çm şt ğ ana bir is iğ i oraa kon

ş omasıdr Doaısa Kain abi sasi ara ışsasi krba rtü i ar ğ ın doğş sahasıdasarai o, kndd sora ki çağarı tk aıiss iin bir arçasıdır ar Hata bdan sonra aaağ ım a sans içi n d d r an ıd ır

16



TRH ÖCESDE RE GRŞ E RÇI PSKOLOJS OLK YL

Buaa kada eanelei he oook boutlaa eead Yazı n n o lanaka ı ancak bna e lveeb d

Ancak he çağ n b de kend ne özgü kooj vad Befae geçekğn otaa çkda eml o oaaaktöede bi iid . Kıaca aatı eaei bahide(ğe efae çözümleee ni de iç ine alacak ek de)değnekte aa va Fakat bnu douucu b eki ldeapabi ek bu azn kapa çok aacağnda b

baka değe ledien bal ıca kouu hal ne get iekdaa doğu olacaktı Aağda ki değelendele bboutta b çabaa g n te l ği nde aak ve ek ik aacak öne ç i okucnun hogöüüne ğınaktanbaa b çae u luno

Efaele i lk bakıta çoukaa aat la "maaaetik le e ait a am z "üala olaak gö ün üe

oaıla olala d e k e in ve neee nanamland ı laa a l i k in n te l k e pe lo k (mantköncei) b anlan oucudula lke eden balaaaka n ın bu unduğu çağ n nan la na kada egemendüünü tem budu ü üü le iaç aa nda içb ı ı konumamı bu luduğundan even nene le i ve

düüncele n kend i em bu dünaa hemde akın bdü naa at kategoi e du mudad .Sout aaıa a t ne nee k e ve olala naı l o up

da e b u dünaa hem de b baka düaa at oab l ioad Bu ağaan mekaniza nedi

Tek tek biele bakıdan e e al ı nacak oua b l i nç

b inçat çe ik in n zebeeğie i een k ekaizala aeinde teen azlaan bie aakaantouma ap e tü ü out düünü ve nanc uha b ee botu buadn kaaklaodu e li k d üzeneği

127



ka zekan n çe şk l e den snç ç ka k l ı neeneğ d i a i na di g i i kemel i ısaes i nde slaş e e şe i id . An zndai kez l şkan sna i n san ı ğ n eve nse as el de ps an kavlaşa ve semeşe i e an d l lekşkan kşğa kı l e ü nesne asındnsnn aağ s düşe nesnele de diğe ddis nesneeden ak lakszın anı dzeneke e-le in i a ld .

Böee aşaan izk dnanın e elein e de

lmn ümünn ç inde aşı den, z ik lakkınan i i is nden içde aşğ kan kin idna n d . B dm e ü n esn e ve e ekkişi iç in k i i i kaake aıd Bi andan nesne ni nkendisi ve nesnei kaşaan ies kava a da sel şe dnı e nan nda aşnan he de

aşka a şanmsna anak k n dd B as ge çekl iğe sl aşan ase l aa ndan pis ikl is ine d i l nden e nsan i şk i leekada ü i nedensnç i l ş k i e z n i i ka ı k d ndad B iz se düşünenn ssk ndanps k i k na i ee zan ası n eden de d .

Ya ş esanes a zinnin ani alkasndae a Bn ee a a ek ç in önel ik e esanenn angi çğasl ü ldğn e i eek eeki. Değeend elei-izden anşı ağı g esanen n i ağ aiönes n e aağı ai i n i ç ne i e B i k çağı n geçekle i k ak d ğna göe ps ik e i de fak ıdı

a önes i insn ın n ps ik i s küna l a ıağımlıdı B iein davanış ıa, dşnesie kmünnüngeeksinii asnda i i işki ve sağla öneiki siki sözknsd Dsa ien igee



ne bn saaaya ygn b r dysa ayaa o larasioj grevn yapar B yzen mna zeninren er e it le ri de tpl sal yanı n devana yne i siloj ler ve dnya grşlerini reten araçardanaşa bir şey deidr ler B araçlar sayesine nnvarş şları hem şatan şaa atar mış hemeyeiden reti lmiş rlar

B bamdan ele a ınca yarat l ş esanes nce ie bhtiyaçtan t rem şti r

aat yaratı l ş esanes dern çan insanına yazı ı

ara laştırı m ş bi r oayd r Yazyla ge ş yara l ı ş m itosnn (ve tabi tm mtsar n b i nçalt ım zdan gee ste-er imizin bi inc imiz taraında sanrre rat lmasndad gb ygarl taranan sansre rat ldını gsterr

Esane ygar ı tara ından sansr edi d i ine gre

ygar ı n te te bi reyler zerindei eti er i ve b çaı nsoj s i n smene lsa i nce eemiz gerel i rUygar l mnn parça anmas ın ın sncdr

drm nce i e breyin hem a arş ıs nda hemdetpm arısnd yanzaştın gsterir Bireyer pazarden en bi nmez ve be i r lenemez br iş eyiş in rbanıdarı lçde nce end r ne rin e daha snra maen snda end ler ne yabancı aş r lar ayın bir ynbdr

incis ygar ı at ın çaını hemen (bir insan mradar sa bir srede) tamaayp bezirgan n yo açtısebeber e hıza çneşr Çneşme aşamasndaher şey çrr plmn eonm yaı s nda rtaya çıan

deaans (çrm e) tpm n te te birey erine e çşs ij s i reti r B d rma i b i rey daya nyaya veendisne by bir mtsz ve arasar ı iç indebaar B baış topmsa yaşam n yo açtı b ir şey oara

29





korkuu bastırmaı d nd r c açar almalı r Klt re apı oa ardma koa Bu dr Bree toumsal çekleruumlaıan re varou kou ara e anamarkaarak akıaırarak kouu çömler aka u en

aamar o an o htaçlar ç n hemen o racıka aatı amalar Btn nsal ğ n evrense l ktre br k m n uönde evr es erekr

e konumu bakımdan e öneml er burasıdır Ugarl k s drdğ ms k apı öre ve m t er kend de n öcek çağarda aara le r B çl r seçm eğ ld relbette b Zaten kt leern çok ava serede deolojkformarıda aaa b r gerçek l k vardı r Uar ı k u deoloj en denn ap talarına öre eden daeder gar ığı haksı çkarmanı ötes nde k tm n anı ar besle esteke

Faka çağ pskoojs kavramarı mgee kenndenöcek çağı evam een deooj s n doamında a

geçmek orundadı r . Bu nokaa en öne ml m t le ab karat ı ta u arda r s d r) er kod oarak evle r erYan gel meer n feedaeck er dön) e bu koa görekontrol ed l mes erekr . em çağ h em de ek ek reertme çsel etr lm u kodara öre aamı ortaaçıkan sorunarına anıar buurar ve msk apı srekl

olarak aamn her aanına aı arak m br ouurada aha önce açok arını l oarak ee adıım kutsal l ka ardıma koarak her rl dnce nacı herek knn pskolojsn bu aa bağaarak lemeedevam eder

Bölece araı ı mtosu b dğer arhöces mtoaruarl k sansrnden eçm o lmas na rağmen doğaa ve nsana da r asv r ler nde çok a değ k ğe uğ raarak ge l rler Zaen uarl k nsanın sn hen çok outuo larak nsan ı ve doğan ın o uumu g b okta ara

131



aamadğı çi i zu sancada uaa-aı

Uga attdğ tm nilli aı laaca ni

a ai ma aatn ula a öcs n i n si d j is i ç ç l B la öz i i i v aatt . o adzd dğa oaa aa u it l i l ugal ıla i i - t p gtiğ iç insaaa s aattıı ı la Bölcga l ığ ta s ı ı g ğ l ğ i öz sonsuzadati öm aama halin g Üst ugal ığas ç zama aa u adat sağamadğı içi

a naa (öt dnaa taıma zounadılaısıa öm dugsuun dstğ aatı a öda antazis u dnada aaı amaa h adalt i d gçlt ği o çı a.

Bazı imadalaı öğn uzu ı l aı ı to z-i aatımalaa acamı sph Camp n u gi

d ç d in " isa dğas ı i sucuouğu tzi n i s B u dn i san dğas dğimn isa psisi tzi sas laa ud'a atti .Bna gö i sa i san lduğ uda vaa Fuul it s il h ği dğuua taaan i tmlap adı Bu apı çağla n ada dğs dğdğmdn a ı sanı aı d ı ı ği m inançaas u Bu dn taa çıa n t nd i l an ı samad .

asama sadc ud'a da ait dği d Öğnun a ç g i s i umaan Max ' da d i i a sama old uğunu tz n i i s

Otada aı sama olduğ sind aat ası sun

in saa daı dsdoğu, dğ gi avama dunn ö aal i aaıa a aılsamaa sln Bu suun anıt ı ısm ud'da ısmn dMaxda uuu Faat h isnnd aı a uçada

32







mak bakm nan i l g i ç rnek ler .Dünyanı e n ü ü b l im aamarn ı b i e i l is in i çeken

ha k na lar na tart ı mas kabu ören kutsa lmet eri ken i l er ie kayak yapt kları bu "uan oay ı eemek çte bo ua b r çaba olmayaaktr Aksn e üe l b i r konun un açığa ç kar mas , ieolo im gü n ük b l mi n art klar ıa tem enmes olaaktr

Tufan Nedir?Dünya iançlar ı sölüğüe Tyfn. ötülüğe sc.

aarı yL e .n tg.� a a büyük yağmur olarak açıB ·çtmr doğ Doğru olup o lmaığ n

yaımı g e m e ortaya koymaya çalı aağ m Ama buaçklama le kouya rmemin sebebi yaygn bir kanyaçğa çkartmak ç r .

erçekten e yaygı nan a göre b i l meyen b r tari seamaa tanr insanlr n br hariç tümünü ealanrmve onar sular la yok etmt r ala br k gemisyesanlığ kurtarp yeie varetmitir Aaba gerçektenböyle mi olmu tur

onumu kutsa kitaplarn mtooisi oluğua göreöne kl e kutsal ktapara göre olay ere ve nas erçeklet iğ görmeye çal a l m

r;' uan esaesi uu bir bölüme anlat l r . B-bu u n tekrarlar çere r r k br bölü mü ü

aktarmaya çalıalmNuh Allh ile yürüdü Ve Nuh üç oğul bbs oldu ,

H ve et Ve Alhn önünde yeryüü boulutu'e

yeryüü orblıkl dolutu Ve Allh yeryüünü gördü veite boulutu çünkü yeryüünde bütün beer yolunuboutu

Ve Allh Nuh dedi Önüe bütün beerin sonu geldi

35





V ğı üün öiuşın yyüz üzin iini; yızNu niy i ı Vyz/ u ü?

V i yinci y yın nyici nün Ağı zin tuu "(Tin Bp 567

Ksa masal ı n b böü müde N h sa n çek l çek l medğ n anamak ç n kzg gönde sa geme a l zu zn anatı Daha sa s a k ve uhadakee beabe gede e abbe b mezbaha ı e) aa ve ab a k taağ lae mez A kn san ğ ı vmaacağn b d eek Yin ütü üininın biç ğu c yz ışünüz cni iycğini B 8:22) açka

Ka esane aca kee tekala ve öğt amasge eken b a laak a ı ze l zm anç agan

das ) aak aaamak se"Nu "nin iti nnış nn bşıinnyctı nın ypiin üzü ztiiz tın n biiiğiiz ii iyi yp ızıypn için Bn ş u çünü n u bğucı iy A tfınn yunu

Giyi ypn iinin incı ii ni ynınuğıç nun y i O Bizi y iyunuz y ttiğiniz ii iz izin y cğizzi c n zın i cğini i üizın incğini öciniz i Buyuğuuz iptnın u yny şyınc "H cintn içifti yin üü iiş nın ışın n çu

çcuğunu innnı iy ini i P z inun b innışı A y inin yüüi uı A'ın iiyi Rin ğış t i Gi ğ ibi için nı

137



gtrren Nuh ir enarda ay al olan oğlna Eyoğulcuğu Bizile eraer gel afirlere ilite oa"diye elendi

Oğlu ağa ğnr eni udan uta deyince NuhBugn Alahn uyruğndan O'nun acdlardda rtulaca yotur" dedi Aralarna dalga girdi oğudaoğuanlara arşt ere yunu çe!" gğe y g endetut! denidi Su çeild i de itti Gei udi'ye oturduHazl yapan ilet Allahn rahetinden uza olundenildi Nuh aine elendi ai! Oğlu eniaiedendi Doğruu Senin va'din hatr Sen hedenlerin en iyi hedeniin" dedi Allah Ey Nuh! O einaienden aylaz çn t ir iş işleitir yleyeilediğin eyi Benden itee şte ana ğt ilgiizlerdenoa dedi ai ilediği eyi Senden iteetenSana ğnr Beni ağlaaz ve ana erhaet

etezen ayedenlerden oluru dedi Ey Nuh! Sana veenine eraer olan topluuara izden ir elaet veereetle geiden in Aa irço topluular da geçindireceğiz onra onlara can yac ir azap vereceğiz" denildi y Muhaed Bunlar ana vahyettiğiiz ilineyenolaylardr Sende illetinde daha nce unar ilezdiniz

Saret onuç Allah'tan ananlandr (r'an Hud 3649)nalara San tanranz raayn Ved Suva

ağ eu ve Ner putlarndan ala vazgeçeyin dediler Bylece irçoğunu aptdar; ai! Sen u zai-lerin adece anlğn artr Onlar gnahlar yzndenuda oğuldular atee ouldular endierine Allah'tanaa yardc ulaadar Nuh ded i aieryznde hiçir inarc raa (u n Nuh Srei)

And olun i Nuh'u illetine gnderdi; aralarndadouzyzelli yl ald Sonnda onlar hazl yaparen

138



uf o yyr Ankbu 4)Göüdüğü g b Kusl Kpl u üm ve sogu yp

Peygmbe u u büü uy l ğme yo lgemee sl ğ celd mk ç göded ğ ş dde ve oğu yğmu u demeked le ku m ve e k md d gemYkdoğud odğu l e dğl üe e oumsu ye kous ud b ele sed g d

Esey çöümleme k ç öe b oly d p m 1 "Yeüü de üü be e o lu u omuşu

2 Nuh o l uym ş , geçek ek mk ye e bşk bşk u pmy bkdemş

3 s l k uh 'u u ku lk smmş veyy l ve çl bkmm ld

4 Buu üee s ğ celdm k

vemş 5 u celdm he ve lm ve ke ds lebee ye üde c ld b ks m kums ç gem ypms ve gemye bmes emolumuu

6 Ve u ol yklmş 7 ud so gem b dğ Hg dğ olduğu

ml ) üe e oumu ve gemdek e d d k ümcl l yok omuşl d

8 Bud so uh 'u soyud ye de s l kdoğmuşu

Göüldüğü gb oy d düyd yşy s ğ bou ms e b l mkd s k ed e ve e m

boumu u Ese soyu l m ç de u sou mve mek çee b veme Ölese bu m vemek ve sebeble geçe ğ b m ş mmgeekecek

139



Kua eae n m ı ı a ın a baş ça ma uş iç ne uuuunu buüa yşay ı ş n h i ç u a i nan i ş i e i

eme ie yüei naaı neeeye ua bieş ç e buuu n a na an ena öe g yışma uuna nana ı n öü e u u b i ye bu uuuuy ı y öemeye ça ş mış ı u uu m e amnve eee uu? u u yaı ı n ı anaıe ee ve ne mn cea ı y ı e veecei

Gee un eee yaaı ış eeein i ee a ıena ı a e y ah e ama e m çc be i O ae a e ma yaşamn na euy enen cehenee ş e aşa

Uya a bi e e uuu i e aha be ie

a ı ae mü yaşama ı ş ee veen e um unan ye i yşaa u aşş ı Cy üei c ücü Meamya n e aı aeç e b e a en i çi e b i ac g ah öce uba eee e iii beemeye i e b umuşu : Ke n ç i e i e

ya i bba uu aa g n i n b böü"uyg eebe çş ı Kmüa uyga b ie ş ee e ı a n çöüü ubeane ıaa ee ı içi aa ayn ayee gmiyu F uy ıı y ç e işee y ve üe e eeen ç n üeic ücü y e me haa ee e iş i u eee Aç uy e üy ei mü iyee bumş Üem e ve yşım aaşcı ı aya ma i i şi u

140



s s nsa yş ir you Çkar l işki l i n yoaıı yaa kork isaı nsaa ü şan l ı o usa yaı n yok Doayısıya koü nal ou k r l ş ki gü oaak şl y i l iyo, ko ki b aksyon o raya koyal iyo

ysa ygak ky ayal ir olsl yaoaak nsaı i saa k ş h r l i n sani l i şk i n y koky baskıy ı ya an ola şmal ıkoyuş oayısıya isa g n ko l k aksyo yok i iş n sa aak i i "D n r

kusa yan işaa s onl ğu oğşD ygaık ii ki yuaşana karşı gnsınaı koyaak i mkaay kuş aka, ksur la ıı ş na uua i k sosyal s aar oplkar yaraıı hikyi baa k n hi yaaoamış Çk ouşrula bu kaias

kni yaşarın s ah ı r gü oak yin an ışaan Baba o k adan) ş i iş s i ah aalaa ayanakay Bnlar i köllş r şinsa yııla a kaş k b o oynaaka b ik ışaa gk h ik kaş h ibi gsaaıyor Aksn i k şaak l i r alaaaan aı oü oyyo k ik aana yok i oy-oarı

Kn i in kö ş i i i ş yük i san yğ a ı a gn sıı laı ışaa gir iş i saaşa hib gi iş il yo haa a s n i aaa ı şı akl i kaıı g i i gyoaı

ş ksa kiaı n anan k i o aya anla-

ak is ikl i r. B a ik aih amaaı oyuakn kak yoa yga ıa aış hakaın hsiu aaıya o ş a i nsana giiş i B oay S aşayaak in yı oyua "k

4



err eş b uu. Koa sembol e e l ş aı lu a e koa e arısa yasa e aısale sayı a beşer aya baş kalmas bu bakşaçıs le e e alaş l ı r ae e leek r

Dolay s y la Tufa efsaes ç e peyabe er yakğı b buma , barbar ka Taröese)uyarl ğa Tahe) eçş e br l ke oraa ç kablmaır Geçeke öyle m Bu sou ayaçe arayaak öe boumaı yer e amaıb up öse reye çal şa

NT TRE BOZULM ÖRNEKEAs a kyu b bakıa aha öe ee almış ık

Faka baa br başka açıa eğerl e reye çaşal ı . .Ö 5 yı l ar a kaa m ya yaba ığ e bar

ba ğ ı eğş k aşamalara yaşıyru Ya yaamrf b kçk bykl km al l l uklar yğı ıy

Asıı Fra' la Basra Körfe aasa 1 2 kaar kebe r Bu keler eps bb er e kapa y la Dağııkkeler ö e olarak aaı r ı ab eek b u öee e rke ke s ır lar okuua kusa l ık ar araksauyoru Bu urum keler al çağlaıa buuuklar ı kma ke b ç me r ğ öse .

Aak bu uu srme kee ç e kura efsaess ırasa ala ığ ı proseere eçerek uyaaşabaşar Uyaraşayla are yay aş ı a ı çağısoua ğr e eç e km a yaşamıı aaa'

mamş) ke eya kee r arafa ğer ke e e e eç r r . Bu öe keer feeraf kmeeşmeer oarak

eğerle el r S r le k Uuku Ama ebula kısm e ke.eeraf keler kmeleş ba öe soyu bç me

aa ığıı el ş e souu barbar ke sosya s öçebe

14



er) araa k ı eler açı l a aamasaeçi l r . uaa Uuka ve sü la le er sa aa alağ görüz

Doa ıs y la sora i ge l me b r e bae ,

iğerer i uu eer oluğu üyük imaraoruaröei r . Souç olarak ugarl ı oğa ve sosal s r ar avar r ozu lma bü asra körez var ı ,Yakıoğuu sarr

Ar k sa ığ üm beer bozulmas yolua kam a lmı , evr a i ba la r . Sora k ümugarlkar a ozula yai barbarlıka ugarlğaeçmekle oraya çka slaaı erarlaaalarr

Deek i lk ozu a ı ra D i e e as agerçeeğie göre ğer esaeere oluğu gi uaesaes i e bu raa aaak ge rekeeir

BRBRUYGR ÇELS

ua' araaağ z yeri Yakoğu olmas erekğ esaeere eçe ağar a (Arara u) uraaol asa açka be l i r

Esae öserği ola i ereyere çözümememo a o (bire ir) sü rü rmeye çalı a m

Esaei bozulma a sora ki ısm Nuhu sal ğ

uarmasr . Nu e eiir E saoğlu arı ekr .Puara aı a , öyle aaa ırak oksa ar ı azab sze oaak ei i . usa kialr mioloj i ler i u u a eyi alaak semeker er

As ıa u soruu evaı a ura Esaesi Pegabeler ehsie eerie açı Ama uraakou braz çaa lar gibi our u lere öeaamı br olake e z e i bi r ou saı lab e e ireyaber e ek ar ahsiyle kar aır ız uu as laçkaal

13



ebe çığl ğ bin ece ı bi ç ğ çığ ug iç ine çz een insn ğ utuuş ounun buuğu o u çlışn bi çğıı.gı çüümee z tuunc bizz ug ınetiş i i len o göstei en ve uulşt n bbpı "Kö göz ğ'n eecesne e nı çpu z nn bln e eceğ i tü top u lu tnn hisseilmee nşı lm t bs vezulü içine şn h teei tnn beene-ei Bu uumu üse sese söleen ve bu üzen

bşın t be elen enee in ss ı zeğ i. Ve be enen enet e çe eş i bb z in ci e inen boşn ibi e i e ve e şe ıı ı ih inoloznn iisi h e uı ğen "en is in i üze lez üzeleez ve o o u ğ ın enisi n ı iç ne öü çğl ığ

"bi n bu ubbee hoş (eği l c) bi seı nuniç in son i e tn l ı i nle bu Seı i nnç opn-s o pebele ine ee e

An şei e st Lcuue At in' SoonRom Sevius u us ine Kunu sö (Koniçüs)in'te Siht Gun (SuniBu) Bt Roçöeen s n Ssni i ği çöeten M uhe hep n sos çz önüne göünüşte bş bş çığ ış öze n ı on ve e iei öseip nu n oucu u çığ ı çn tih se iş i ei

ei Nuh' onln biisi ii ı. Biz sonş ştıı o ou ğuu z nşı cğı ib Nuhbi s hnı ı . ihe böe b i iş i i

şmış Kus in be iiğne öe insn ığıniinci uş (Biinci uş Aei) sıı F us i insn ğ ı S oğu ı l bi sığ ı on ınbş nn geçen e e i nsn ığ ın bş nn eçene i b ibi ine

44



aş ı ç i ' Sa ola nı ini şa ataıaya hç e yanl ş oa.

B otaa Nha ge öne üee oya çıaot tai e ge şe iç in e na l çöülüünü göe l i

Süe ele ygaaşıp ee feeayna oyol a l ı ı aa tü Yaı o'n n eta Aap babaai e çev i i Aapla n bi bölüü topa ş l eeyi öeni şve Agae ent aa ya baalıa aı atşt Daa öe üçü üçü baba aa yaşaşaa i büyü baba aın ı a geçeleşti le taya çıaAat ipaatol ol. l büyü baayga çe işSüee ta h ahee i ee i e oçaı Ke i e i l e aa eo o le i i ve yaşant la n ı a ıa i a bı aaa Ta efanee b aa b i- i

Süele Tan eane tüeteye olaya eteney Babayga çe şi ot taihte naı l çöül e

işti ve onçaı ne oştB olaın yantı ony opaaaıa va ayıaaa ya ı eecenen b notaa ta tapatfa anlatla ı ıaıp beeee Süe anagie o bi yöneliş oaat . Ai tae oytteaaan ve aa aışııa eii taa

ayı.BARBAR-UYGAR ÇELKSNN ÇÖZÜMÜ :LK "TFANLAR

Taihte i oaa a'ta ona göe i l"tfanaı a oaa aaaı noa b i onçt

Geçeee aa yapıan aeooi aıa ütüte 6 at yıı ış b l nan ve taihte Süee e a ei le n b en le yga ı n ve ya ı i on gün ı ş naçıaışı B aıaa baa e göüyo

145



k o aak kent e uya ığ n n en esk s n n en seyesnden bkaç mete aağa buunuğunu at e en n yaataağ su tak n an nemek n bent e ekep duaa yaıdğn üyou Çok eçmeden bu

kenten ya mos ek ne k tah n e buuyou abetee yaımı bu "tah mtosa bnee y nesn-en kutsa kaaın moo sn e ı k tutuyoa! Bu aanak aatmaan en s Sümeoo S.oah KMEnyapka. Buunan tabeten esn e o yapmtıBu yüen onun e e güeye beabe esa

nen n e ek dü ğümü k sı maın aaak deam eyoumBritis Museum'a eorg Smit'i Babi esaesi

lgam' X tabletii buup çümleiği l 862 laberi Kutsal Kitaptaki ufa ikaesii bir aui aratsoma biiior. Ama aa sora bira a süpri olarakBabi esaesii keisii e Sümr kkeli oluğu farkeili Buu kat Piaelpia üiversite MüesieNippur kolleksiou içie bulua bir tablet parçasr Bu ei omaa bir belgeir. (ari Sümer'e balar s 83

Bee'e) "e ke e Tun'an ne a oan bekentten s em (Buna Ka yetksnn e be

kent n kuum u oduğunu g üyouKa yek s n n . s ı kten n ğ aman Yüe taç eka k taht kten n ğ aman, ayne e yüetanısa yasaaı uygua . Kutsanm . yeede be kentku du naa ad ed e on aı baetn meke yap Bukenteen bns , Eduyu

Tan uummu da nee ed kn s n Bat b ayıTanı . . ya ed Ddünüsünü, Sppa Tanı tuyakah amana ed Be n s n Şuakı Tan Sua e d badetn meke yapğ kenten adı n ene . . . et d ,

16





ne a le e fnla ca ey lene allaaen , ğe e yee ğ aç Oaan ca enn enceen a e U

ahaan, nla oca emnn çne o , O aan, Unn nne yelee pan lna ğ an e e oyn l

Baa aben ğ men e aha ee nn nce b nn hemen hemen 39 a e(ea ay yee)

Sn böüm Zu suda'nı n an a ı masn ana v oD mun 'a gün n dğduğu Cnnbn) göü ü üSüm uanı ümü dğ s d ana haaa bud u vb n n n sk sand . Bu anaım n kusa kapaa bnz ğ in Z iusuda 'n n Nuh ' a paa ğ n md k b knaa bıakuz ma ada gçn vaa ada 23000, u'ana kada 5000-600) a v sannn nas

bu kada uzun sü ka ıc ı ğ kouduğunu da b knaabıakouz Şmdi bzm buada aacağımz nuna k gçkn Sü m o up madğ ı d a dğ d .

E aacağ m ız Süm'd n duğu v ndn böb uan sans anaım ı n n oaa çkığ d . Sü m a da onadan önc gn ) nsan ı ğ n k n c b dğu mapğna nandmaa aada k ksnnn uandan kanakandğn düündüm n sbb nd Bu ha uan Süm n haa mahsüü b uduucuuğumudu?

Bu souaın anı sannn çnd v ak'a apanakoj k kaz ada bu u nu onu nun pü nokas Sümknd Esan gö buna b kn

Şmd bu ahs zamana daha akndan b baka m ak'a ns zn b n k knn su aın ç nd kanaaa kunaak dnzdn duvaaa bnnk kuud uğu nu b m k

148



Ö aa k şa k ki l aaa nğ ki k i) kol lk f akogü cü i p üü aşaığ ı a ş k

ş a ola aşı kkü v o aaı kofif ako gücüü i c v zaagic aaa akıa ğa B üük oaoaı Anik a apı a favioaıı gaıkla ka gaıkla ka, kalaaaa kal laı ok gği ka gzaşı g ği zgülük v k ş haki oaak ş l

gk olağaü aih vi oaı Baaa ac kolfif akio gücü akıa ğa ı zaaa g nkgk üci gücü ak a aga ıka üüü B l gal ığ a h va ığ ı kaığ opağ v a ı kaakl i i li ağa Baaa g

gaığ aa (i i l ş) ğ aı aıa giş kg kaı aala i ojia i gal ık klşao aa. Bc i a ı li ki aı g ola ai kaü i i . (G li ş i l )

Sola koz oa ıı aşa aaı vaaaı ok z ü ck aa akı aı k i i i vkli üa kz koa Mkz igl iğ ah p ha lk la i ac k i i ğ i ,üaı a o. B üz olaa inaüü ik aşıakla i ik oa Taı ' ı gazaı gigüü i , ga ğı aaa aa üz kı ış,aıa aaa ğşi Başka üü oaaz ükügücüü aıa aa apkal ahi a ülüş aa

i a ıış . B o la oa a ıa l i okol ş Niki S l ga ı k aaıcı g oaak ki a k k a l ı ş ı anal üz i paaaı aaakğl iş v M aı v işl i B ş i

149



l r at ıda kaıp gdş kötü tarı la hır ız ığ ıg b gök lşt , a şt m ş l d r

t k ı ı ş ı , daa öd götd ğ m g aızamada kd d kzmk b r dğr taş ıd ığ daahş ("Sua aa) g döüş t ğ d taşıÇükü dış arda gl akıcı la kaa la ı kazı kaı ı çkt kr dz ö l dvaraı ıkt karı zaa , u bakı ışk d k dğal la, abar ı a g ş l karş vgçmş zamaar ı üü , çk ak adıraTua a döüşür Ya u u bakııla

brar g v aütü t k taşıa aarak ı ı ı v üt k tat k k baar akı ları ı tahkııdır

Bö lmaı da dğal dğ md? aa düaı büük!) ta hç araı da aı ıp d a (T g b ) aba akııı Aah'ı gazabı aa aaışlar k mud?

ah tökzlş "ga tadü aak aamaa çalışa d ) tah aaışarı karşııda .l ı l arı a ı ı aı Ta rı laı gazabı aı amcl kaaı) amaaıda daha dğa lab r?

Ama bz açıklamaaımız ışığıda tada btadü d "aı ı gazabı bumadığıı , barbarga ç şk , bu üük tar h çı kazı ı m uazza

dtrmzml ş u ı t a kd ldğ b rz art k tk m aı Su a kaua aaSüm lr bş kt vrd v çvd gçmşd ğu u bzzat larda öğr rz

Sümr kök duğ ö a u böümübş kt lg ) , Tu' ı daha üz tah başamada

öc atta Sümr zptama'a gmd öcbaşadı ğı ı götr Küçük küçük uarı tm k b rşk d k kt l kur ma ı la aş ad ığ ı ı v bug şm üz kt lr a t ı çağlaıda gçkşt ğ

150



de esaeden çıau. Çk esane ie aamecliside ve ahikal "kal n gudasıda söedi.Heü kallaı halk mecisle beae iş akla veahia oldukla döele ketlei altn çağaaa i kmü al çağlana Yuka babağa dek dü şeYie esae ie Süme i Nuh Ziusuda üaaoumlaan kehaet lede bu ua d inda k i ş iduğuu sonada diğe a a taada asa ik i ş i i le şee ed i i ld iğ in i a at Bu duum ieegambe ik la n ı a ihse l kök le i i göstemekle

kalm di e düa egemene i aas da k i i l iş i in ası ge çekeşiği i de göseioBi i d iğ i gi b i "üalaı umaaa "kehaee udu

anla geçm iş i s i h ialaı ve büücü leid i le Ken ku uluşuda sa bu uhai l i taak iç ime gidi Bubiçime gie gime kmüal i işki e i snucu laak

keti e üük tiesi o ld u Ye se iktida çk uu sü eancak ve acak ta ağ oties i aıda aşabi i di uniç "ka la aş la g çta bi ld iğ imi ba ığ ad alamda "a değ i l u mun addimaevi öde iğ ialamıda ahikad la . Sümee 'de buaa şakkudei l idi Heü geçmi ş çağladan kalma si hi üa umcu uğu gii s ıa ve etenekede uş uş değ i l di le . Buüde esanede manevi ödel iği i geeği olaakSü me i Nu h Zi us uda ve kı l ka göüü

gal ığ i le ee sahalaıda e aıak e demaevi öndeik+kall k a kalmadı aıak maevidevlet aak ge iş i beiga ğ "gökse destekeicis iduumua gidi Ka ık en içde egeme sıı la

ee l öde i i e l iğ ie büüdü . Öe l ik le a akgal ğ baa k iç inde ki göü kulağı ögüçüsü vekşkt c s ı ma gii öe ik le ile öemi i l oad E uak elee kada kusal ve i ega gili) olada

151



uana tapak an amaa ugar ğ barbar k i nekitaret ve savaş sğaklar oup kervan leri üereöee tarsal örüek ağar gere maev ist au rumua o öee strate i k göreve r if etti : I rak veo un uağ s rn ikeEt i vs ketl eri e ber ku ruu pgeleve tab ere, ulusa ve aana göre eştl i katkaraeng leşe , bütün at ka TEŞLELKEHETGEEEKGEEKleri e ustaa ve en berga-a ku lama beere TPK ve K Kehanet)

uvalar br ol kuruluar m, artk evreere ki bütübarbar güerni maetie etmei öe KETLEŞEEson ra oğa kent ler in a a ar mee ve topuu bi re kah boğu şa, kah barşa terek GTMEE g i rş rle r Demek efsaee gee Zi s u ra'a, Tufa ken si eok er köker oa sosa oaarr. sa uurma

eği erir. klamalarma aaş ğ gib barbarlar,urup ururke eğ i l tar ih i er in eteri i l ekarlar etermimi tai ee ugar ğn keisir

u oktaa maem k Tufa tarhe griş srasabaşaa barbar aklarr. ee aha soraki barbarak lar tu efsanes i e a a beer başka b r efsaneeo amalar ie üşüü eb i rGe rekte tarihte e etk l efsane e r bu büük sosal oalar evresie oluşurlar ama tufa efsaesie o aaarsaee ratDle etasn güneine oğmuş buuaketler le i şk oaarr . Daha sora tarihe gr l p a aktarm başlaa ve babar ak n ar aha a n sanüsü

n te kle r taş ğ alaş l a Tuan ş ekl ine ki anlatm lar aso bulur atmlar mtoslar HŞEKSK vbgbi tarih önesini kara karan kurtuup aha okerse öell ker göstermee başlarar Tufa efsaes egemi ş masa arna öer



TUFA'IN SOÇLAIEsaeye e döece ousa tuada soa Nuh'u

oğu a a ağ ı oaa sa ğ yede tahse yocu-

uğua aşadğ öüüz Daha ayt ı oa Tevataatıa öe uu üç oğu, üç ayı oda sa ığye ataa o u a Bu öe Jaete ağ o a a ya aC e e , S t e ede , oya a eya ı a Toğoaa Haa bağ o a a E a a Asu a ,Ee e , Aaı a vs. Sa'a ağ oaa Keda ı a ,Aapa s ı a L bya a as a Nüde Kea ad

Bu taste de açca aaş acağ b Nuh oğuaıYaıdoğu uya ğ a ya Tah e değ ş u ua abayığad Tua ata Sete taada yapdğıç o zaa b e tü aa Set jeaoojs e(soyütüğü) bağaışt sa ığ Nuh'a bağaas

aas da yata esae eçeğ udu aat Tuada soas ou u e ço zede duu-aca yad He üç esae aattığa öe sa yede Vaed Bu aada esaeye öe sa ğ yed e doğuşudu .

eçetede doğudu Süe aeo o az aı a öe

et e he at ş a da soa ye de uu u a .Süee oaca esaes Ta a teettğ saaae döüş e uya ı yaatc ı s ı öe e oa e sa ığa yede ta taa da aağa ed ş eyedoudu

Tuaı yaata aaa tahte hep ayı uptuaB c s öçee aaa c s et uuş yua aaa. Bu ada he "Tuaı ayı souç a doğu u

öçee aaa heüz et uaca sevyeye ee-ş oduaıda yaattaı tahse dev uyağı yaoduğu (z oaa) yeyüzüe adı ı a ya da

3





akamala ol hç çekeşemş a a maa et o luu östeee ça l a Bakaş ıla şce uku ge e tek geçekeetek eolo s e o u aatak akı a

şe katak a ta tes souçla oulB la ı e s Ds u ee ala u oum

sa t salı tahse akıı kese soutolaı em sa okee heme e e ou

Sua aal ı s mec l thöces etk le ke u

esae ç e e göste Ta h kese su saoua e su m sa okouu se ahaük su eçeket e Bu e Tua teüü kapaa he ca öe geçek kt Lokal s la ç e aşaa ma t üaeke e luuuu saa sa a ak t ü ü p avaa e

Somt t hse l uua ak ı a Yakıou aSmel e aa kçk kçk uala aa akı lacakol usa e ük ve e g tü tua aha öcee ahsett m g Sa eçeket şt Sag ketkumu aaa a oaak Se ual ıı ktıç e oa gak aat uaa soa k

s aşa öcs omtu Sago'a öce k t aha okal kalka çket k la ı ktsa t ı aka souç aı ıouauk oa soak taa oa kaa Nemutaaatmaka souça Çk uak Basa köege ca k s ık ı ş ış ıa kt uo tm

Yakıou'u kapaa mpaatouka aşaasa sçamaapouZate a soa a aka esaele Tua

a veeceke atıa o açma Baa aka

5



b imi m iy i Hy m ı bi oy nmı B ye o eein yo i ece i efne e en hb üe o bi e i im nı . Ç yı

bi meyen ihönce in i ı ı ve mım ı yei e bi in eb i i bi ymı o B yen öei mn ı n m yg ı e ie nı , y ene ' i ı ı ıı eine efne m beyhe o.Efne bi f ece bgnn i n ı ı ei emiın inı ii bi e b bb n myei inebi i oyı Tfn ie iin bıyee ih e ih öncei i n i e i ii yee ge eeenoy o ii m n ı iine ıı myıbee

TUFANLAN EVRENSELLBy nımı iin yeen i iı

y ibiyim Mem i fn Sme eneiye i i ii.yeye neeeye evee boy ı bn fn ımı n ıc

Geee e ın öyo Bbi i e inUpiimi Tüei geni , Ap vb vıB ymd ı ım ı bi o h i n oyı

mm mmn ei B fın hepine yınn ı ı, i ei eıno i e i g i i o ö . in ı n ho bnıını , bnın ie ve yıoyemi bn bb yıı o ömTihe y ı ieoojiinin eemen o bnve yı ı efeeii nıe göm e efe bmın meim ynı Uyg ııüyy yymy bıı ey ece öe i, eiiiöe müiye, eve, ice ve v eii Uygıy mn ei efee i n i ihöce inen

156



arh e ana deo loj s n de yaymşı As l ı da nu yaya çn aaca uğaşla söyleneme çün dnyadadaha ala yaygı olan oa baalar (öçebee bulaıend leden alşad ta abar athle çoğ e

ehç ama yaya ve deoojye tes m olşlar yönndenher ama ağl u a ı d laBu yden uanın evesel l ğ n n l yanı uygal ığ n

evren se l ğ nde yatar.ua n evrense nc yan ı su s mgese l l ğ n n

yaygnl ığnda yatar Bu yaygn ığın sebelen un un

yaat l ı ş esanes s as nda el e aldı ğ ı ç n ear g rmyorumB en uan esanes aaştırmas ın n san n doğa ve

olu arş s nda düşnşünün öe l le r n vemes aım ında yaşam ve öl gerçeğ n n doğa ve to umsaavranış aımından doğal oayla sosyal oayın tarhönesnde ç çe geçmş l ğ n otaya oyması baımndanyete ada u verd ğ anaat ndeym .

B çal şma sı n l ı o lanala ç n de adarın s nmalayetn ee daha ayrntı l e ntel letüe tah aaştalar ç nbaş langıç olu ştu rab lee umudundayım

157



KAYNAKÇA

Aen Öe Mükein Kökeni2 Aman eoojii3 Üer ne4 Grundr ie5 ug Feurbah ve K a i k Ama

Feee in Sonu6 Tarh Tei7 Topum Bç m er in Ge ş im 8 Gü ü k Aı ar9 Kıaa Mark m ü şü nü şü O Cene t Ned r

i n Türk Top um arı a Etki 2 ma ı Tarih 3 C 3 Ne Yapmak oru 4 Atn a 5 At a 2 6 evet Eanei 7 Herodot Tari h i 8- üa ançarı Söüğü 9 üşü ne Tarh i20- Tanr ar Mearar ve B i in er2 Hareti Mu hammedi n Fe efe i

158

F EneMarxEgeMarxEgeMarx

F EngeH . Kıv ı m H Kv m H Kv ı ım H Kvı ım H . Kv m H

Kıv ım ıH Kvı m H . Kv ı m J FraerJ FraerE . Ca re r

Hançer oğ u Hançer oğ uC. W CeramCem Sena



2 2 i e sa2 3 Eeş re le uram24 ise l i ş i e ar h i2 5 s la

26 Ere raçağ2 sa as sa Odu28 o o ve arhe Seçme e 29 sa özü30- arh öes Ege31 Flzfl

32 Öz v blm33 n Psls A tlı

• 34 Tt v Tb

35 Dln m

36 z Ms v T nı ı

üse oraaa oserora a s Sourde l

George Duy. l iE Segalura UazGeorge hosoGeorge hoso Thms

Dviv• Fhm

S F

S F

S F

37 D v mB ılsm lği S. F38 pm Psis S F

3 Cnst Üz

40 RlMsl Mtsl

41 Th v Tn

2 tıcı Mtnı msl43 Dğ Mtls

44 l Mt

45 Bt Mtls

46 Mtl

47 ss

48 l

4 Knn tn s

50 Tplsl Evim

S F

E Fmm

l Kvl

sph Cmpblsp Cmpbll

sph Cmpbl

sph Cmpbl

Est n

ms

ms

n Chil

Chil

159



51- Tarihte Neler Od?

52- Anolu nnç-Anou mtoojs

53- r Sümr bşlr Kramer

54- Tbu ca çkşiyor-Dn bu-155- bu can çekşyor-Dn bu-

56- Tbu ca çekşiyor-Dn bu-3

57- Tbu ca çekşiyorDn bu

58- Allh

59-K'an60- Yamyamlar v Krlr

61- lkel Topmarın Değşmlr

62- Moo63- lağanüstü Masllar Casares64- Asur Tarh

65- slamn Kynaklr-166- tadoğu Mtlos67- ürk Mtolos68- Yaban Düşünc69- Irk rh v Kütü70- Smgeler ve mger

7- Ktsal v Dnışı72- Eb Dönüş Mtos 73- Kr'an74-"tbı Mkas (Tevrat-nci

160

Goron Chl

Z Eyüpoğl

Sam Noh

an DrsunTuan Dursun

Tan Drsun

Turan Dursn

Turan Dursn

Tran DrsunMvn Harrs

Serol Teber

Et mltonJBL Bores-ABEro Sver

Eol SeverS HookeMurat UrzLv-StrusLev-StrasMrcea El

Mrcea ElMrc Ela



Documents

Birant Esinoğlu - Dinlerin Gizemi (Kurban~Yaratılış~Tufan Hikayeleri)