7

FİİLİMSİLER

Fiillere bazı yapım ekleri getiri-lerek oluşturulan, cümlede isim, sıfat ve zarf görevinde kullanılan sözcüklerdir. Bu sözcükler bu gö-revlerde kullanılmasına rağmen eylem özelliğini devam ettirir fa-kat fiiller gibi çekimlenemez. Fiil gibidir ama kip ve kişi eki alama-dıkları için fiil değildir.

Fiilimsilerin Özellikleri

*Cümlede isim, sıfat ya da zarf gö-revinde kullanılır:

Okumak istiyorum. İsim

Okuyan çocuk bilgilidir. Sıfat

Bugünlere okuyarak geldim. Zarf

*Çekimli fiiller gibi olumsuzları ya-pılabilir:

Okumamak cehalet belirtisidir.

Okumayan cahil kalır.

Okumayarak kendine kötülük edi-yor.

*Yan cümle kurarak cümlede öge görevi üstlenir:

Yatmadan önce kitap okumayı Nesne

seviyorum.

İnsanları yüceltecek olan, oku-maktır.Yüklem

Çocuğun okuması çok güzeldi. Özne

BİLGİ

FİİLİMSİLER

TEST 1

1. Fiilimsiler, fiilden türeyen ve cümlede isim, sıfat veya zarf görevinde kullanılan ancak fiiller gibi çekimlenemeyen sözcüklerdir. Örneğin “konuş-“ fiili “konuşacak” şeklinde çekimlenebilir ama “konuşan” sözcüğü çe-kimlenemez.

Buna göre aşağıdaki cümlelerde altı çizi-li sözcüklerden hangisi fiilimsi değildir?

A) Düşüncelerini paylaşacak bir dost arıyor-du.

B) Yaşanacak güzel günlerimiz var daha.C) Yağmur yağacak, bulutlar toplandı.D) Acele karar verdim, düşünecek zamanım

yoktu.

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiilimsi yoktur?

A) Konuyla ilgili yeni detaylar gündeme geldi.B) Yapılmış küçük işler, planlanmış büyük iş-

lerden çok daha iyidir. C) Çocuğuna küçük şeylerden zevk almayı

öğreten, ona büyük bir servet bırakır. D) Kusurlarınızı size hemen söyleyecek ar-

kadaşlar edinin.

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük isim-fiildir?

A) Küçük çocuk camda babasının gelişini bekliyordu.

B) Karar vermeden önce tecrübeli birine da-nışmalısın, diye tembihledi.

C) Sınav stresini yenebilmek için rehber öğ-retmenle görüştü.

D) Eski dostuyla buluşacakmış bu akşam.

4. (I) İnsanlar, hiçbir bilgiye sahip olmadan do-ğarlar. (II) Yaşamları boyunca birçok yeni bil-gi öğrenirler. (III) Öğrendikleri her bilgi onların ufkunda yeni kapılar açar. (IV) Başarının en önemli sırrı ise okumaktır.

Bu metindeki numaralanmış cümlelerin hangisinde fiilimsi yoktur?

A) I. B) II. C) III. D) IV.

5. Güvertedeki martılar geminin kalkışıyla birden havalandı.

Bu cümledeki fiilimsinin türce özdeşi aşa-ğıdakilerin hangisinde kullanılmıştır?

A) Marmara Bölgesi’nde geçen yıla oranla yağış miktarı azaldı.

B) Cesareti olmayan adamın başarısı olmaz.C) Ağzında bal olan arının kuyruğunda iğne-

si vardır.D) Havaların soğuması bu yıl kasım ayını bu-

lacak.

6. Bazı sözcükler fiilimsi gibi görünse de eylem anlamını yitirip bir varlığın, bir kav-ramın adı olabilir. Bunlar fiilimsi değildir. Örneğin “Dikilecek fidanlar için çukur kaz-ma işi bana düştü.” cümlesindeki “kazma” fiilimsidir. “Kazma ile derin bir çukur açtı.” cümlesindeki “kazma” bir aletin adıdır.

Buna göre aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerden hangisi kalıcı isim değildir?

A) Bu konuda onunla görüş ayrılığına düştük.B) Bana verdiği sözü tutmayışına çok kızdım.C) Yarışmacı sakatlanınca bitiş çizgisini gö-

remedi.D) Koluna yaptırdığı dövmeyi sildirmek için

çok uğraştı.

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

FİİLİMSİLER

8

İSİM-FİİLLER

Fiillerden -ma/-me, -mak/-mek, -ış/-iş/-uş/-üş ekleriyle türetilir.

İsimlerin üstlendiği bütün görev-leri yapar.

• Gitmeyi düşünmemiştim.

• Gülmek, bulaşıcıdır.

• Çocuğun bakışları içime işledi.

UYARI

İsim-fiil eki aldığı hâlde kalıcı ad olarak kullanılan sözcükler fiilim-si değildir.

Annem, sarmayı çok güzel yapar. Kalıcı isim

Kollarımı boynuna sarmayı Fiilimsi

özledim.

Kahvaltı için ekmek kalmamış. Kalıcı isim

Bahçeye bir şeyler ekmek Fiilimsi

istiyorum.

Gösteriş yapmayı hiç sevmem.Kalıcı isim

Kanayan dizini gösterişi aklımdan Fiilimsi çıkmıyor.

UYARI

İsim-fiil eki -ma/-me ile olumsuz-luk eki -ma/-me karıştırılmamalı-dır.

Gülme komşuna gelir başına. Olumsuz fiil

Gülme mutluluk belirtisidir.Fiilimsi

BİLGİ 7. “Kış mevsimi de geçti.” cümlesinde “geçti” sözcüğü çekimli bir “fiil”dir ve cümlenin yük-lemidir. “Yoldan geçen arabaların hiçbiri dur-madı.” cümlesinde ise “geçen” sözcüğü fiil anlamını korumakla birlikte sıfat görevinde olduğu için “sıfat-fiil”dir.

Buna göre aşağıdakilerin hangisinde sıfat-fiil kullanılmıştır?

A) Konuşmak için öğretmenden izin istedi.B) Toplantı başlayınca herkes yerine geçti.C) Çok okuyan kişilerin özgüvenleri de yük-

sek oluyor.D) Sofrayı hazırlarken annesine yardım etti.

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiilimsi yoktur?

A) Fırtınanın şiddeti ne olursa olsun martı de-nizden asla vazgeçmez.

B) Gülmekten daha güzel bir eylem varsa o da güldürmektir.

C) Değişim getirecek ilk adımı atmaktan hiç-bir zaman korkmayın.

D) Affederek geçmişi değil geleceği değişti-rirsiniz.

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük fiilimsi değildir?

A) En iyi oynayan futbol takımları arasında bizimki ilk sıradaydı.

B) Çalışkan her öğrenci öğretmenlerini gu-rurlandırır.

C) Annemin öpülesi elleri her zaman üzerim-dedir.

D) Çıkarken kapıyı kapatmayı unutma.

10. (I) Temiz bir çevre için insanoğlunun daha du-yarlı davranması gerekiyor. (II) Çünkü yaşam alanlarımızın her geçen gün azaldığı bir döne-me giriyoruz. (III) Küresel ısınma ve su kirliliği geleceğimizi hızla tehdit ediyor. (IV) Hava, su ve toprak derken dünyadaki her şey kirleniyor.

Bu metindeki numaralanmış cümlelerle il-gili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) I. cümlede isim-fiil kullanılmıştır.B) II. cümlede sıfat-fiil kullanılmıştır.C) III. cümlede sıfat-fiil kullanılmıştır.D) IV. cümlede zarf-fiil kullanılmıştır.

11.

-ma/-me

İsim - fiilyapım eki

Olumsuzlukeki

İsim-fiil yapım eki “-ma,-me” ile olumsuzluk eki “-ma, -me” karıştırılmamalıdır. Örneğin “Oku-ması biraz yavaştı.” cümlesinde “okuma” isim-fiilken “Bana masal okuma.” cümlesinde ise “okuma” olumsuz bir fiildir.

Bu bilgilere göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili ek diğerlerinden farklı bir görevde kullanılmıştır?

A) Bu yapıda emeği geçenleri bir bir anmam gerekiyordu.

B) Toplantıda konuşulanların hepsini yaz-mam istendi.

C) O kadar sevecen baktı ki ona kızmam mümkün değildi.

D) Artık söylediğin yalanlara kanmam, diye-rek telefonu kapattı.

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

FİİLİMSİLER

9

SIFAT-FİİLLER

Fiillerden -an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş ekleriyle türe-tilir.

Cümlede sıfat görevinde kullanılır.

-an: Çalışan insan karşılığını alır.

Gülen gözlerle yüzüme baktı.

-ası: Yaşanası bir hayat bu.

Sevilesi bir yavrucuktu.

-mez: Görünmez kaza bu olsa ge-rek.

Utanmaz adam bir de gü-lüyor.

-ar: Koşar adım yanıma geldi.

Güler yüz sadakadır.

-dik: Çalmadık kapı bırakmadık.

Sevdiği kitapları da getirmiş.

-ecek: Yapacağı işleri listeledi.

Giyecek kıyafeti kalmamış.

-miş: Haşlanmış yumurtayı sev-mez.

Kurumuş yaprakları köşeye

yığdı.

Görmüş geçirmiş bir adamdı.

BİLGİTEST 2

1. Zarf-fiiller cümleyi zaman veya durum yö-nünden tamamlar. Örneğin “Koşarak gel-di.” cümlesinde “koşarak” fiilimsisi cümleyi durum yönünden; “Gülünce yüzünde gül-ler açıyor.” cümlesinde “gülünce” fiilimsisi zaman yönünden tamamlamıştır.

Buna göre aşağıdakilerin hangisinde fii-limsi, cümleye zaman anlamı katmamıştır?

A) Arkadaşımla okula yürüyerek gidiyoruz bazen.

B) Sokağa çıktığında cüzdanını almadığını fark etti.

C) Sen gittiğinden beri gözüme uyku girmi-yor.

D) Konuşurken ağzından bal damlıyor sanır-sınız.

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük fiilimsidir?

A) Çıkışta paltoları tutan bir görevli vardı.B) Buranın gözlemeleri çok lezzetlidir.C) Salona girişiyle herkesin dikkatini çekti.D) Bu işe deneme yazarlığıyla başlamış.

3. Aşağıdakilerin hangisinde zarf-fiil cümle-ye zaman anlamı katmıştır?

A) Geciktiğini fark edince adımlarını sıklaş-tırdı.

B) Hafta sonunu dinlenerek geçirdim.C) Harcamalarını kısmadan birikim yapa-

mazsın.D) Eğilip kulağına bir şeyler fısıldadı.

4. (I) Dünyada yaygın olarak kullanılan Rubik kü-pünün icat edilmesinden bu yana kırk yıl geçti. (II) Rubik küpünün mucidi Erno Rubik de geç-tiğimiz temmuz ayında 70 yaşına girdi. (III) Bu iki yıl dönümünü kutlamak amacıyla ABD’de Rubik Küpünün Ötesinde adlı bir sergi açıldı. (IV) Serginin tanıtımı için dev bir Rubik küpü New York eyaletindeki Hudson Nehri’nde bü-yük bir tekne üzerinde yüzdürüldü.

Bu metindeki numaralanmış cümlelerle il-gili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) I. cümlede üç fiilimsi türü de örneklenmiş-tir.

B) II. cümlede sıfat-fiil kullanılmıştır.C) III. cümlede isim-fiil kullanılmıştır.D) IV. cümlede zarf-fiil kullanılmıştır.

5. Bazı sözcükler sıfat-fiil eklerini aldığı hâlde kalıcı isim olur. Bu tür sözcükler fiilimsi olarak kabul edilmez.

Bu açıklamaya göre aşağıdakilerin hangi-sinde fiilimsi eki aldığı hâlde fiilimsi olma-yan bir sözcük vardır?

A) Soğuyan havaya rağmen herkes sokak-taydı.

B) Çağlayanın şırıltısı hepimizi dinlendirmişti.C) Atı alan çoktan Üsküdar’ı geçmişti.D) Bozulan telefonunu tamire götürdü.

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hem sı-fat-fiil hem zarf-fiil kullanılmıştır?

A) Baktıkça güzelleşen bir manzara vardı karşımda.

B) Elimden geldiğince yardım etmeye çalışı-rım size.

C) Canım sıkıldıkça bu parka gelirim.D) Duymakla anlamak aynı şey değildir.

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

FİİLİMSİLER

10

UYARI

Sıfat-fiillerin nitelediği isim düşer-se adlaşmış sıfat-fiil oluşur.

Kazandığın şeylere değer ver.Sıfat-fiil

Kazandıklarına değer ver.Adlaşmış sıfat-fiil

Gelen kişi, giden kişiyi aratır. (sıfat-fiil)

Gelen, gideni aratır.(adlaşmış sıfat-fiil)

UYARI

Sıfat-fiil eki almış bazı sözcükler kalıcı isim olabilir.

Giyeceklerini ütüleyip kaldırdı.

Doktor kızartmalardan uzak dur-mamı istedi.

Bakan, bugün ilimizi ziyaret ede-cek.

UYARI

Sıfat-fiil ekleriyle kip ekleri karış-tırılmamalıdır.

Şimdi konuşacak zamanım yok. Fiilimsi

Bizimle özel olarak konuşacak. Çekimli fiil

Gelmez ayın sonu öder borcunu.Fiilimsi

Bugün buraya gelmez artık. Çekimli fiil

Bakar kör diye buna denir.Fiilimsi

Çocuklarına hep o bakar. Çekimli fiil

Pişmiş aşa su katılmaz.Fiilimsi

Yemek iyi pişmiş. Çekimli fiil

BİLGİ 7.

-mış/-miş

Sıfat - fiilyapım eki Zaman eki

Sıfat-fiil yapım eki “-mış” ile duyulan geçmiş zaman eki “-mış” birbirine karıştırılmamalıdır. “Haşlanmış mısırı çok severdi.” cümlesinde “haşlanmış” sözcüğü mısır sözcüğünü niteleye-rek sıfat-fiil olmuştur. “Patatesler iyice haşlan-mış.” cümlesinde “haşlanmış” sözcüğü çekimli fiildir.

Bu bilgilere göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiilimsi yoktur?

A) İhtiyar, yıpranmış elleriyle çocuğun başı-nı okşadı.

B) Bozulmuş bu telefon, artık çalışmaz.C) Verilmiş sadakamız varmış, neredeyse

kaza yapıyorduk.D) Kurutulmuş meyvelerden komposto yaptı.

8. Geride kalan, ardından bakar gidenlerin. I II IIIBir meltem olacak rüzgârım dahi kalmadı IVbenim.

Bu dizelerdeki numaralanmış sözcükler-den hangisi fiilimsi değildir?

A) I. B) II. C) III. D) IV.

9. (I) Böcekler arasında en yüksek ses çıkaran-lar ağustos böcekleridir. (II) Bu böcekler, ka-rınlarının alt bölümünde bulunan zarlardan tiz bir ses çıkarır. (III) Ağustos böcekleri bu sesleri birbirleriyle iletişim kurmak amacıyla kullanır. (IV) Toprak altında yaşayan ağustos böcekleri ağaç kökleri ile beslenirler.

Bu metindeki numaralanmış cümlelerin hangisinde diğerlerinden farklı bir fiilimsi kullanılmıştır?

A) I. B) II. C) III. D) IV.

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarf-fiil cümleye zaman anlamı katmıştır?

A) Soru çöze çöze konuyu anladım.B) Sevdiği yemeklerden doyasıya yedi.C) Öfkelendiğinde gözü kimseyi görmezdi.D) İşini severek yapanlar daha mutlu oluyor.

11. (I)İstanbul denince akla ilk gelen özelliklerden biri de kentin yedi tepe üzerinde kurulmuş ol-masıdır. (II)Yedi tepe, İstanbul’un ‘’Tarihi Yarı-mada’’ olarak bilinen bölgesinde yer alır. (III)Bunlar, Tarihi Yarımada’nın en yüksek nokta-larıdır gerçekten. (IV)Bu tepelerin bulunduğu noktalar Roma, Bizans ve Osmanlı döneminin görkemli yapılarıyla süslenmiştir.

Metindeki numaralanmış cümlelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) I. cümlede üç fiilimsi türü de vardır.B) II. cümlede zarf-fiil ve sıfat-fiil vardır.C) III. cümlede fiilimsi kullanılmamıştır.D) IV. cümlede birden fazla sıfat-fiil vardır.

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

FİİLİMSİLER

11

ZARF-FİİLLER

Fiillerden durum ya da zaman tü-reten eklerle yapılır. Cümlede zarf tümleci görevindedir.

-ıp:

Çalışıp kazanmış bu parayı.

Duyduklarına gülüp geçti.

-erek:

Yürüyerek gitti.

Konuşarak anlaşabiliriz.

-a…-a:

Koşa koşa gitti.

Güle güle gidin.

-madan:

Bilmeden konuşmayın.

Çalışmadan kazanılmaz.

-meksizin:

Yorulmaksızın çalıştık.

Ara vermeksizin koştuk.

-cesine:

Ağlarcasına sesler çıkarıyordu.

Ölürcesine seviyordu onu.

-ince:

Gülünce gözlerinin içi gülüyor.

O gelince hepimiz mutlu olduk.

-dıkça: Konuştukça batıyordu.

Tanıdıkça sevdik onu.

BİLGİTEST 3

1. Sıfat-fiiller, niteledikleri isim düştüğünde ismin yerine geçerek isim gibi kullanılırlar. Yani adlaşırlar. Bunlar da sıfat-fiil olarak kabul edilir.

Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisin-de adlaşmış sıfat-fiil vardır?

A) Hazıra dağlar dayanmaz.B) Aklım evde bıraktığım kedide kaldı.C) Yıkadıklarını ayrı bir tabağa koydu.D) Ektiği tohumlar çıkmaya başladı.

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük fiilimsi değildir?

A) Bütün şikâyetlerini yazmış dilekçeye.B) Babam birikmiş borçlarımı ödedi.C) Öfkeden deliye dönmüş bir şekilde bağı-

rıyordu.D) Kızarmış ekmek kokusuna dayanamaz-

dı hiç.

3. Başını kaldırarak boşluğu dinliyordu. IGökler bulutlanıyor, rüzgâr serinliyordu.Serpilmeye başladı bir yağmur ince ince, IISon yokuş noktasından düzlüğe çevrilince. III IV

Bu dörtlükte numaralanmış sözcüklerden hangisi fiilimsi değildir?

A) I. B) II. C) III. D) IV.

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat - fiil adlaşmış sıfat görevinde kullanılmıştır?

A) Karşı kaldırımda yürüyenlere seslenerek onları yanına çağırdı.

B) Evde konuşacak kimseyi bulamayınca kendini sokağa attı.

C) Düşmez kalkmaz bir Allah, diye mırıldana-rak yoluna gitti.

D) Uzaklardan inilti şeklinde yardım isteyen bir ses duyuldu.

5. “Görülesi bir manzarası var buranın.” cümle-sinde sıfat-fiil bir sıfat tamlaması oluşturacak şekilde kullanılmıştır.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde buna benzer bir kullanım yoktur?

A) Okuyacağım kitapları bir ay önceden te-min ederim.

B) Artık dönülmez bir yola girmiştik.C) Kaybolan köpeği bulmak için tüm mahalle

seferber oldu.D) Çekiliş sonucu araba kazananlara, araba-

ları teslim edildi.

6. İsim-fiiller de diğer isimler gibi isim tamla-maları kurabilir.

Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisin-de isim-fiil, isim tamlaması içinde kullanıl-mıştır?

A) Bu konuşmadan hiçbir şey anlamadım.B) Şiir okuyuşunu herkes çok beğendi.C) Dondurmanın çileklisini daha çok sever-

miş.D) Gülmemek için kendimi zor tutuyorum.

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

FİİLİMSİLER

12

-dığında:

Doğduğunda küçücükmüş.

O konuştuğunda herkes dinler.

-r…-mez:

Gelir gelmez seni sordu.

Film başlar başlamaz sustuk.

-eli:

Görmeyeli çok değişmiş.

Bunu alalı daha bir saat olmadı.

-ken:

Sen giderken biz dönüyorduk.

Uyurken horluyormuş.

UYARI

Zarf-fiiller cümleye zaman ya da durum anlamı katar.

Eve yetişince beni ara. (zaman)

Güle oynaya okula gittiler.

(durum)

BİLGİ 7. Hohlayıp siliyorum iyice

Gözlüğümün kirlenmiş camlarını Göğe bakıyorum gözlerimi kısarak Güneye gidiyor bir leylek sürüsü

Bu dörtlükteki fiilimsiler, aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?

A) siliyorum, gidiyorB) kirlenmiş, kısarak C) siliyorum, bakıyorum, gidiyorD) hohlayıp, kirlenmiş, kısarak

8. Fiilimsiler, fiilimsi grupları cümlede özne, yük-lem veya tümleç olarak kullanılabilir.

Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisin-de fiilimsi, yüklem görevinde kullanılmış-tır?

A) Bilgi yarışmasında finale kalan iki okul kı-ran kırana yarıştı.

B) En kudretli insan, kendisine hâkim olandır.C) Fırtınadan sonra ağacın bütün dalları kı-

rılmıştı.D) Çocukluk arkadaşı artık ünlü bir yazardı.

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük fiilimsi değildir?

A) Birden yanan ışık gözlerini kamaştırdı.B) Kitap okumaya zamanının kalmadığından

dert yanıyordu.C) Geçmişten ders alanlar aynı hatalara bir

kez daha düşmezler.D) Seçtiğimiz sözcüklerden daha çok onları

söyleyiş tarzımız önemlidir.

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde üç fiilim-si türü de (isim-fiil, sıfat-fiil, zarf-fiil) var-dır?

A) Yemek için insana saldıran tek hayvan ayıdır.

B) Nesli tükenmeye başlayan kutup ayısı, be-yaz ayı olarak da bilinir.

C) Ayılar kış gelince altı ay kadar kış uyku-suna yatar.

D) Kış uykusundaki ayılar, kaslarını korumak için düzenli olarak titrer.

11. (I) İstanbul, Doğu ile Batı’nın buluşma noktası-dır. (II) Konumu, köklü tarihi ve içinde barındır-dığı kültürel değerleri ile dünyanın en önemli şehirlerinden biridir. (III) Yedi tepeli şehir, tarih boyunca pek çok düşünüre, edebiyatçıya ve sanat adamına ilham kaynağı olmuştur. (IV) Bu özelliğiyle “içinden edebiyat geçen şehir” olarak da adlandırılmaktadır.

Bu metindeki numaralanmış cümlelerle il-gili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) I. cümlede isim - fiil kullanılmıştır.B) II. cümlede sıfat - fiil kullanılmıştır.C) III. cümlede zarf - fiil kullanılmıştır.D) IV. cümlede hem sıfat - fiil hem de zarf - fiil

kullanılmıştır.

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarf- fiil cümleye diğerlerinden farklı bir anlam katmıştır?

A) El elin eşeğini türkü çağırarak arar.B) Bebek ağlayınca annesi bebeği hemen

kucağına aldı.C) İki arkadaş konuşa konuşa sınıftan içeri

girdi.D) Annesinin elinden sıkıca tutup yürümeye

başladı.

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

FİİLİMSİLER

13

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiilimsi yoktur?

A) Kitabı okumak için aldı.

B) Evin caddeye bakan tarafını boyadılar.

C) Çantasını alıp arabaya bindi.

D) Öğleden sonra hava iyice ka-rardı.

A seçeneğinde “okumak” sözcü-ğü isim-fiil,

B seçeneğinde “bakan” sözcüğü sıfat-fiil,

C seçeneğinde “alıp” sözcüğü zarf-fiil olarak kullanılmıştır.

D seçeneğinde ise fiilimsi kullanıl-mamıştır.

Cevap: D

BİLGİTEST 4

1. Kendini küçümseyip durma, çakmak da küçük ama dünyayı yakabilir.

Bu cümledeki fiilimsinin türce özdeşi aşa-ğıdakilerin hangisinde vardır?

A) Mutluluk, çocukluğumuzun misket oyna-yan ellerindeydi.

B) Gönlünün sarayından gidenler seni yıkı-ma uğratmasın.

C) Hatalarını kabullenmedikçe mutlu olamaz-sın.

D) Tebessümü saklayacak kadar utangaç olanlar yüz kızartacak suç işlemezler.

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde koşul an-lamı bir fiilimsiyle sağlanmıştır?

A) Sana izin verilmedikçe konuşma.B) Sen olmasaydın bu kadar işin üstesinden

gelemezdim.C) Büyük sözü dinle ki hata yapmayasın.D) Çalışırsan başaramayacağın şey yok.

3. İnsanın, çevresini sürekli bir biçimde çirkinleş-tirip pisletmesi; geri kalmışlığın, hayata I IIsaygı duymayışın, umursamamanın ve kültür- III IVsüzlüğün işaretidir.

Bu cümlede numaralanmış bölümlerden hangisi diğerlerinden farklı türde bir fii-limsidir?

A) I. B) II. C) III. D) IV.

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde diğerle-rinden farklı bir fiilimsi kullanılmıştır?

A) Adamcağız durmaksızın çalışıyordu.B) Bizim için artık bir çıkar yol kalmamıştı.C) Beni görür görmez tanıdı.D) Sonra görüşürüz, diyerek ayrıldılar.

5. Dondurma, içine şeker katılmış çeşitli meyve I IIsuları ya da sütten dondurulmak suretiyle elde IIIedilen soğuk bir tatlıdır. IV

Bu cümledeki altı çizili sözcüklerden han-gisi fiilimsi değildir?

A) I. B) II. C) III. D) IV.

6. İnsan gülmeye her kalkıştığında kara bulutlar, gözyaşlarında birleşme kararı alır. Kıvrılmış bir tebessüme bile tahammülü yoktur dünya-nın. Kendi kendine gülmek bile delilik işareti kabul edilirken, delilerin mutluluğunun kıska-nılmadığını nereden bilebiliriz?

Bu metinde kullanılan fiilimsi türleri ve sa-yıları aşağıdakilerin hangisinde doğru ve-rilmiştir?

A) İsim-fiil Sıfat-fiil Zarf-fiil2 2 3

B) İsim-fiil Sıfat-fiil Zarf-fiil3 2 2

C) İsim-fiil Sıfat-fiil Zarf-fiil2 1 2

D) İsim-fiil Sıfat-fiil Zarf-fiil1 2 3

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

FİİLİMSİLER

14

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim-fiil yoktur?

A) Kayıt için okul müdürüyle gö-rüştüm.

B) Açılışa Kaymakam Bey de katı-lacak.

C) Her hafta çocuğunu görmeye gelir.

D) Tatile gitmek için hazırlıklarını tamamladı.

Bir sözcüğün isim-fiil olabilmesi için “-ma, -me, -ış, -iş, -uş, -üş, -mak, -mek” eklerinden birini al-mış olması gerekir.

B seçeneğinde “açılış” sözcüğü “-ış” ekini,

C seçeneğinde “görmeye” sözcü-ğü “-me” ekini,

D seçeneğinde “gitmek” sözcü-ğü “-mek” ekini alarak isim-fiil ol-muştur.

A seçeneğinde ise isim - fiil yoktur.

Cevap: A

BİLGİ 7. Sıfat-fiil yapım eki “-ar/-er” geniş zaman eki “-ar/-er” ile karıştırılmamalıdır. Örneğin “Koşar adım yanıma geldi.” cümlesinde “koşar” sıfat-fiildir. “O, herkesten hızlı ko-şar.” cümlesinde ise “koşar” çekimli fiildir.

Buna göre aşağıdaki altı çizili sözcüklerin hangisinde “-ar/-er” eki sıfat-fiil eki olarak kullanılmıştır?

A) Adam bakar ki patronu öfkelenmiş.B) Bu adam bakar şirketin posta işlerine.C) Bakar kör diye boşuna dememişler ona.D) Biri yer biri bakar, kıyamet ondan kopar.

8. Ve gönlünden kopup bize bir yaprak,

Bir tomurcuk gönderene gül gitsin. Gelip sana çarpan gücü yavaştan Anlamazsa haritadan sil, gitsin!

Bu dörtlüğün kaçıncı dizesinde fiilimsi yoktur?

A) 1. B) 2. C) 3. D) 4.

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim-fiil, isim tamlaması içinde kullanılmıştır?

A) Kırık camlara basmamaya dikkat ediyor-du.

B) Dolmuşun kapısını kapatmak için öne eğil-di.

C) Karanlıkta kalmak en büyük korkusuydu.D) Tartışmanın uzaması herkesi üzmüştü.

10. “Tanrı misafiriyiz.” deyip kondular Tanrı’m! Benim evimi senin evin sandılar, Tanrı’m!

Bu dizelerde kullanılan fiilimsinin türce öz-deşi aşağıdakilerin hangisinde vardır?

A) Gönlüme çoktan cemre düşürdüm. Seni sevmek için baharı beklemeyeceğim.B) “Mutluluk” nedir sormuyorlar, Sen arayıp bulacakmışsın.C) Çizebilseydim, Bahar olacaktı yüzün.D) Olmadı, beceremedim. Adını duvarlara yazacak çağımda.

11. (I) Gözlemevlerinde genellikle çok büyük ay-naları olan teleskoplar kullanılır. (II) Bu teles-koplarda görüntü, gök cisimlerinden gelen ışığın aynalar aracılığıyla belirli bir noktada odaklanmasıyla elde edilir. (III) Bir teleskobun ayna çapı ne kadar büyükse o kadar çok mik-tarda ışığı odaklar. (IV) Bu da gök cisimlerini ayrıntılı görmemizi sağlar.

Bu metindeki numaralanmış cümlelerin hangisinde fiilimsi yoktur?

A) I. B) II. C) III. D) IV.

12. I. Kimseye sormadan gitmesine şaşırdık.II. Annem dikiş kursuna hevesle gidiyor.III. En kusursuz cinayet, yaşama sevincini öl-

dürmektir.IV. Geziye katılacakların ismini girişe asmış-

lar.

Numaralanmış cümlelerle ilgili aşağıda ve-rilenlerden hangisi yanlıştır?

A) I. cümlede zarf-fiil ve isim-fiil kullanılmıştır.B) II. cümlede isim-fiil ekini alan sözcük kalıcı

isim olmuştur.C) III. cümlede birden çok isim-fiil vardır.D) IV. cümlede hem sıfat-fiil hem isim-fiil kul-

lanılmıştır.

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

FİİLİMSİLER

15

(I) Bambular daha çok tropikal böl-gelerde yaşayan çiçekli bitkilerdir. (II) Bambuların bazı türleri çok hızlı büyür. (III) Öyle ki günde bir metre kadar uzayanları vardır. (IV) Bu bit-kiler genellikle yıllarca büyüyüp ge-liştikten sonra çiçek açar.

Bu metinde numaralanmış cüm-lelerin hangisinde fiilimsi kulla-nılmamıştır?

A) I. B) II. C) III. D) IV.

Numaralanmış cümleler incelen-diğinde

I. cümlede “yaşayan” sözcüğü sı-fat-fiil,

III. cümlede “uzayan” sözcüğü sı-fat-fiil,

IV. cümlede “büyüyüp” sözcüğü zarf-fiil olarak kullanılmıştır.

II. cümlede ise fiilimsi olarak kul-lanılan herhangi bir sözcük yoktur.

Cevap: B

BİLGİTEST 5

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat-fiil, sıfat görevinde kullanılmamıştır?

A) Karın doyurmak, açlığı bastırmak, canının çektiklerini yemek veya içmek değildir.

B) Obezite, günümüzde gelişmiş ülkelerin en önemli sağlık sorunları arasındadır.

C) Beslenme, anne karnında başlayarak ölü-me kadar devam eden yaşamın vazgeçil-mez bir ihtiyacıdır.

D) Sağlıklı bir yaşam için, alınan enerji ile harcanan enerjinin dengede tutulması ge-rekmektedir.

2. Fiilimsiler, kendilerinden önceki ya da sonra-ki sözcüklerle grup oluşturabilirler. Bunlara fiilimsi grubu denir ve yan cümle olarak kulla-nılırlar.Örneğin “Güzel resim yapabilmek yete-nek ister.” cümlesinde “yapabilmek” isim-fiildir ve “güzel resim yapabilmek” fiilimsi grubunu oluşturmuştur.

Buna göre “İnsan hayatına dair her şey ede-biyatın vazgeçilmez temel malzemesidir.” cümlesindeki fiilimsi grubu aşağıdakiler-den hangisidir?

A) temel malzemesidirB) vazgeçilmez temel malzemesidirC) edebiyatın vazgeçilmez temel malzeme-

sidirD) İnsan hayatına dair her şey edebiyatın

vazgeçilmez temel malzemesidir.

3. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerler-den hangisine getirilecek “-ar/-er” eki fiilim-si oluşturur?

A) Çocuk, müdürün yanından koş… adım-larla çıktı.

B) Arkadaşım yemeklerden az… az… yedi.C) Bu hikâyeyi o yaz… ancak.D) Konuşurken gözlerinin içine bak… insan-

ların.

4. Çocuğun şarkı söyleyişini herkes beğendi.

Bu cümledeki fiilimsi grubu aşağıdakiler-den hangisidir?

A) söyleyişiB) şarkı söyleyişiC) çocuğun şarkı söyleyişiD) çocuğun şarkı söyleyişini herkes

5. (I) İsteksiz bir kımıldanışla yerinden kalktı, ki-taplığının karşısına geçti. (II) Selim’e özenerek alınan kitaplar, yüzlerce kitap, çoğu hiç okun-mamış duruyordu öylece. (III) “Evden hiç çık-madan beş yıl boyunca sürekli okusan belki biter bu kitaplar.” demişti Selim. (IV)İçinde bir-den hepsini okuyup bitirme ateşi yandı, kitap-ları her görüşünde yanan eski ateş.

Bu metindeki numaralanmış cümlelerin hangisinde üç fiilimsi türüne de örnek var-dır?

A) I. B) II. C) III. D) IV.

6. Aşağıdaki dizelerin hangisinde sıfat-fiil kullanılmamıştır?

A) Yalnız insan merdivendir, Hiçbir yere ulaşmayan.

B) Sürülür yabancı diye Dayandığı kapılardan.

C) Yalnız insan kayıp mektup Adresi mi yanlış nedir?

D) Ve gözünden sızan yaşlar Bir parçadır manzaradan.

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

FİİLİMSİLER

16

Sesin nerede kaldı, her günkü se-

sin

Unutulmuş güzel şarkılar için.

Bu dizelerdeki fiilimsinin türce

özdeşi aşağıdakilerin hangisin-

de vardır?

A) Bir yer var, biliyorum.

Her şeyi söylemek mümkün.

B) Yıllardır görmediğimiz kentin

Yürümüştük anısıyla eski

cumbalı evlerin.

C) Niçin oyun biterken en sonra

hatırlanır

Hatıralarımızın en tatlı oyunla-

rı?

D) Kaç gündür gözlerimi bile kırp-

madan

Yağmur altında bir şehre bakı-

yorum.

Verilen dizelerde “unutulmuş”

sözcüğü sıfat-fiil olarak kullanıl-

mıştır.

A seçeneğinde “söylemek” sözcü-

ğü isim-fiil,

B seçeneğinde “görmediğimiz”

sözcüğü sıfat-fiil,

C seçeneğinde “biterken” sözcü-

ğü zarf-fiil,

D seçeneğinde “kırpmadan” söz-

cüğü zarf-fiildir.

Cevap: B

BİLGİ 7. “-maz/-mez” eki aşağıdakilerin hangisin-de diğerlerinden farklı bir görevde kulla-nılmıştır?

A) Arabamız çıkmaz sokakta bozuldu.B) Bugün sesi çıkmaz onun.C) Ahmet genelde geç kalmaz.D) Bu soruyu kesin bilemez.

8. Var mı beni içinizde tanıyan?

Yaşanmadan çözülmeyen sır benim. Kalmasa da şöhretimi duymayan, Kimliğimi tarif etmek zor benim.

Yukarıdaki dizelerde kaç fiilimsi vardır?

A) 3 B) 4 C) 5 D) 6

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “-madan/ -meden” eki diğerlerinden farklı bir görev-de kullanılmıştır?

A) Benimle konuşmadan hiçbir yere başvu-ru yapmayın.

B) Patronuyla yaptığı son görüşmeden çok umutluydu.

C) Birbirinizle kavga etmeden oynayın bah-çede.

D) Acele etmiş, ben gelmeden arabaya binip gitmiş.

10.

Geceler kurşun gibi iner üstüme birden.Hayalin çıkıp gelir uzaklardan karşıma.Sonra yüreğimi bir kara sevda tutar.Ve uykularım kaçar.

Bu dörtlüğün kaçıncı dizesinde fiilimsi kul-lanılmıştır?

A) 1. B) 2. C) 3. D) 4.

11. Patates cipsi, kuru yemiş gibi tuzlu I.yiyeceklerin daha fazla su içmemize neden II. III.olduğu yakın zamana kadar uzmanlar arasında yaygın bir düşünceydi. IV.

Bu cümledeki altı çizili sözcüklerden han-gisi fiilimsidir?

A) I. B) II. C) III. D) IV.

12. Dünyanın en yoksul insanı, paradan başka hiçbir şeyi olmayandır.

Bu cümledeki fiilimsinin türce özdeşi aşa-ğıdakilerin hangisinde vardır?

A) İyi kitap, insanın içindeki bilinmeyen oda-ların anahtarlarını sunandır.

B) Bazen sesini duyurman için susman ge-rekir.

C) İyi kitaplar okumak, geçmiş yüzyılların en iyi insanlarıyla sohbet etmek gibidir.

D) Bütün çiçekleri koparabilirsiniz ama baha-rın gelişini engelleyemezsiniz.

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI