BLIŻEJ PRZEDSZKOLA

magazyn o wychowaniu i edukacji dzieci

nr 2.137 luty 2013 indeks: 248428

• BąBelkowe fascynacje • karnawał figur geometrycznych

CENA 20,48 ZŁw tym VAT 5%

ISSN 1642-8668

Pomoce dydaktyczne:• wiosenne kwiaty• uwaga, ogień!

• dbamy o zęby• tradycje wielkanocne • szablony dekoracyjne

Kraków, 10-12 kwietnia 2013 r.

Dziś czeka nas przygoda – idziemy do dentysty!

Czekamy na wiosnę

Zabawy z pingwinkami

bliżej przedszkola 2.137 luty 2013 1

Zapi

sy ju

ż trw

ają!

Krak

ów, 1

0-12

kw

ietn

ia 2

013

r. w

ww

.foru

m.b

lizej

prze

dszk

ola.

pl

8.FO

RUM

BLIŻ

EJ P

RZED

SZKO

LAFe

stiw

al in

spira

cji

dla

nauc

zycie

li pr

zeds

zkol

i

now

e i n

iesz

ablo

now

e po

mys

ły n

a ed

ukac

ję i

wyc

how

anie

prz

edsz

kola

ków


w numerze:

nr 2.137 luty 2013

Spotkania ze sztuką71 W kolorach tęczy

Małgorzata Maćkowiak, Ewa Stadtmüller

Sprzymierzeńcy w wychowaniu74 o SztucE porozuMiEWania Się

Maria Mendel

O diabełku, który odważył się śmiać76 W niEbiE i W piEklE

ks. Mieczysław Maliński

Pod prąd...79 DyrEktorzy przEDSzkoli i Szkół W okiEnku Johari

bogusław Śliwerski

Z życia przedszkolaków80 Żyrafa

irena obuchowska

Jak przygotować przedszkolaka do szkoły?8 karnaWał figur gEoMEtrycznych

Edyta kaczanowska

Bliżej przedszkola11 Muzyka i MuzykoWaniE W pokonyWaniu truDnoŚci

koMunikacyJnych u DziEci z DEficytaMi uWagi i paMięci Elżbieta M. Minczakiewicz

16 przEgląD MEtoD aktyWizuJących rozWóJ DziEcka W WiEku przEDSzkolnyM Ewa zielińska

19 WiDziEć WięcEJ... obSErWacJa zachoWania Violetta kruczkowska

20 SErDuSzko MałEgo MiSia – czyli DziEcięcE rozWaŻania na tEMat MiłoŚci, przyJaźni i oDWagi Dorota kamińska, agnieszka Sitek

28 bąbElkoWE faScynacJE Elżbieta M. Minczakiewicz

32 DziŚ czEka naS przygoDa – iDziEMy Do DEntySty! agnieszka pasternak

36 zWiaStuny WioSny – WarSztaty Dla DziEci i roDzicóW gabriela fejkiel

38 czEgo MoŻna nauczyć Się oD zWiErząt? anna Jankowska

Kącik Tęczowej Muzyki42 czEkaMy na WioSnę

Monika Wyrwa-kluza, Elżbieta kaczmarska, Mateusz kluza

Kącik muzyczny48 tEatrzyk pacynEk • WESołE DłoniE

Maria tomaszewska

Scenariusze na różne okazje52 zabaWy z pingWinkaMi Monika Majewska

57 MarzEc czaroDziEJ natalia łasocha

60 DziSiaJ chłopcy i DziEWczynki uŚMiEchniętE MaJą Minki! Małgorzata barańska, Ewa Jakacka

Zarządzanie przedszkolem62 MEDiacJE W przEDSzkolu?

agnieszka czeglik

66 coaching MEnaDŻErSki Dla DyrEktora Monika urbańska-bulas

Pomysły dla artysty70 • rozgWiazDa • DESzczoWy kraJobraz • JaSzczurka • SłońcE

katarzyna Michalec

szukaj gotowych narzędzi na błękitnych stronach

A ponadto: Pomoce dydaktyczne – str. 4 Pod patronatem BLIŻEJ PRZEDSZKOLA – str. 6 Poczytaj mi, proszę – str. 37 Ogłoszenia – str. 78

Centrum Edukacyjne BLIŻEJ PRZEDSZKOLA miesięcznik Bliżej Przedszkola portal internetowy blizejprzedszkola.pl strony internetowe dlaPrzedszkoli.eu Niepubliczna Placówka Doskonalenia Nauczycieli

Z głębokim smutkiem i żalem przyjęliśmy wiadomość o śmierci dr Bronisławy Dymary. Niech spoczywa w pokoju.Redakcja


magazyn o wychowaniu i edukacji dzieci

ADRES REDAKCJI: ul. J. kostrzewskiego 17, 30-437 kraków [email protected] 12 631 04 10 12 262 50 34

ZESPÓŁ REDAKCYJNY: Robert Halik – redaktor naczelny ([email protected])Marta Stasińska – sekretarz redakcji ([email protected])Maria Broda-Bajak ([email protected])Kinga Kurczek ([email protected]) Agnieszka Czeglik ([email protected])

STALI AUTORZY:prof. Edyta gruszczyk-kolczyńska, prof. Marta bogdanowicz, prof. bogusław Śliwerski, Ewa zielińska, beata bielska, Joanna Maghen, ks. Mieczysław Maliński

WSPÓŁPRACA: prof. Maria Mendel, dr Elżbieta Minczakiewicz, dr lidia Wollman, dr barbara ku-rowska, dr agnieszka olczak, anna Sowińska, aneta Maciągiewicz, barbara Szeląg, agnieszka pasternak, Monika urbańska-bulas, agnieszka Janiec, Violetta kruczkow-ska, Maria zofia tomaszewska, Edyta kaczanowska, Dorota kamińska, Małgorzata Maćkowiak, Ewa Stadmüller.

ZESPÓŁ DORADCZY: Ewa lelo, bożena Michalska, Małgorzata Wajda

FOTO NA OKŁADCE: Stock photo © cherry-Merry | tatyana FOTO: depositphotos.com, www.sxc.huGRAFIKA I SKŁAD: Wojciech WolakPATRONATY MEDIALNE: katarzyna halik ([email protected]) MARKETING i REKLAMA: Jarosław Wypych ([email protected]);

katarzyna kiljańska ([email protected])PRENUMERATA: aneta Machał ([email protected])WYDAWCA: centrum Edukacyjne bliŻEJ przEDSzkola NAKŁAD: 7000ISSN: 1642-8668 INDEKS: 248428 DRUK: drukarnia bimart

PRENUMERATA REDAKCYJNA:prenumeratę redakcyjną można zamówić w dowolnym momencie na dowolny okres. cena brutto prenumeraty za 12 miesięcy: 268 zł, za 6 miesięcy: 136,58 zł

[email protected] 12 631 04 10 wew. 102 www.blizejprzedszkola.pl/prenumerata

PRENUMERATA ZAGRANICZNA: 12 631 04 10 wew. 102 [email protected]

PRENUMERATA INSTYTUCJONALNA: KOLPORTER S.A.: prenumeratę można zamawiać w oddziałach firmy na terenie całego kraju. informacje pod numerem infolinii 0801 205 555 lub poprzez stronę internetową http://sa.kolporter.com.pl

RUCH S.A.: prenumeratę można zamówić na stronie www.prenumerata.ruch.com.pl pytania prosimy kierować na adres: [email protected] lub kontaktując się z telefonicznym biurem obsługi klienta pod numerem: 801 800 803 lub 22 717 59 59 – czynne w godzinach 700 – 1800. koszt połączenia wg taryfy operatora.

Przedruk materiałów zamieszczonych w miesięczniku w jakiekolwiek formie oraz ich publikacja w Internecie bez wcześniejszej zgody Wydawcy są zabronione.

Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń i reklam. Wydawca ma prawo odmówić publikacji reklamy bez podania przyczyny.

Redakcja zastrzega sobie prawo do zmian i skrótów w nadesłanych materiałach oraz do nadawania tytułów.

Zamawiając trzy dowolnie wybrane numery z okresu01.2011-12.2012 otrzymasz komplet 22 plakatów,

Zamiast 130 zł zapłacisz tylko 39 zł!

22 plakaty GRATIS!

Jak pobrać ScEnariuSz lub poMocE DyDaktycznE?1. Wejdź na stronę www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl.2. zaloguj się jako użytkownik serwisu.3. Wybierz interesujący cię scenariusz lub pomoc dydaktyczną.4. zaznacz opcję „Wpisz kod darmowego pobierania”.5. Wpisz kod z naklejki dołączonej do miesięcznika i kliknij przycisk „pobierz plik”.6. Materiał wyświetli się na monitorze twojego komputera – teraz możesz zapisać go na dysku.

KODY DARMOWEGO POBIERANIApomocy dydaktycznych i scenariuszy ze strony

www.blizejprzedszkola.pl

11-uefQQj11-zQ3sQn11-yuejux11-jjQks411-pInzQ511-fuamI111-x7popp11-CL98yu

KODY WAŻNE DO 15.03.2013 r.

Jesteś prenumeratorem bliŻEJ przEDSzkola?

Masz darmowy dostęp do bazy: ponad 1700 artykułów i scenariuszy zajęć ponad 450 pomocy dydaktycznych

pomoce dydaktyczne znajdujące się w bazie to zbiór podkładów muzycznych do piosenek oraz rysunków i fotografii przeznaczonych do samodzielnego wydruku

lub wyświetlenia za pomocą rzutnika multimedialnego. pomoce dydaktyczne odnoszą się do konkretnych scenariuszy zajęć publikowanych w naszym miesięczniku.

pamiętaj, że każdy kod ma określony termin ważności i można wykorzystać go tylko raz.

Materiały chronione są prawami autorskimi i nie wolno ich wykorzystywać w innych celach niż te, do których zostały przeznaczone,

odstępować innym placówkom, publikować w jakiejkolwiek formie, ani zamieszczać w internecie.


WioSEnnE kWiaty 16 obrazków do wycięcia i zalaminowania. zdjęcia magnolii, przylaszczek, tulipanów, nieza-pominajek, bzu, konwalii, sasanek, hiacyntów, przebiśniegów, krokusów, forsycji, narcyzów, zawilców, kaczeńców, szafirków i żonkili. gdyby jeszcze mogły pachnieć...!

uWaga, ogiEń! uwrażliwiajmy dzieci na niebezpieczeństwa związane z pożarem! 16 obrazków do wycię-cia i zalaminowania: przyczyny pożarów (5 obrazków), zachowanie się w obliczu zagroże-nia (5 obrazków), żywioł ognia (6 obrazków).

DbaMy o zęby16 obrazków do wycięcia i zalaminowania. fotografie stanowią uzupełnienie artykułu psycholog agnieszki pasternak „Dziś czeka nas przygoda – idziemy do dentysty!”, opubli-kowanego na stronie 32.

traDycJE WiElkanocnE16 obrazków do wycięcia i zalaminowania: fotografie wielkanocnych pisanek i tradycyjnych elementów, które wchodzą w skład święconki (baranek, sól, wędlina, chrzan, chleb, ser, jajko, kurczak, bazie, słodkości). na podstawie tych obrazków każdy twórczy nauczyciel przepro-wadzi ciekawe zajęcia dydaktyczne.

WioSEnnE i tEMatycznE Szablony DEkoracyJnE10 szablonów do kserowania i kopiowania: 4 szablony wiosennych witrażyków, które po wycięciu i wypełnieniu „szybkami” z kolorowej bibuły będą stanowiły wspaniałą ozdobę przedszkolnych okien, 6 kolorowanek, będących uzupełnieniem do zajęć zaproponowanych w bieżącym numerze (wiosna, arktyka, pożar, Wielkanoc.)

pomoce dydaktyczne – luty

z myślą o ułatwieniu Wam codziennych przygotowań do zajęć, w lutowym numerze prezentujemy aż 5 kompletów pomocy dydaktycznych. znajdują się pośród nich zdjęcia wiosennych kwiatów, stanowiące niezbędną pomoc w przeprowadzeniu zajęć o tematyce wiosennej – szczególnie wtedy, gdy nie wszystkie kwiaty uda się

zlokalizować w przedszkolnym ogrodzie, ilustracje pokazujące, jak potężnym żywiołem jest ogień i w jaki sposób zachować się w obliczu pożaru. polecamy również obrazki, dzięki któ-rym dzieci dowiedzą się, jak dbać o zęby i przekonają się, że nie należy się obawiać wizyty u dentysty, fotografie przedstawiające symbole związane z Wielkanocą, za pomocą których w przystępny sposób będzie można wytłumaczyć dzieciom znaczenie świątecznych tradycji, szablony dekoracyjne, które mogą stać się oryginalną ozdobą każdej przedszkolnej sali.

więcej pomocy dydaktycznych do scenariuszy i zabaw (zdjęcia rysunki, szablony, podkłady muzyczne) znajdziesz na stronie www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl


Tak by³o...


Jest to zbiór plansz wyrazowo-obrazkowych do nauki czytania metodą globalną (całowyrazową), której twór-cą jest Glenn Doman.Krótkie sesje prowadzone w klimacie dobrej zabawy pozwolą waszemu maluszkowi zapamiętać obraz gra-ficzny wyrazów bez znajomości liter. Dzieci w trakcie zabawy przyswajają sobie wygląd całego wyrazu, uczą się go na pamięć. Pozwala to na szybsze i łatwiejsze przejście do czytania „prawdziwego” analityczno-syn-tetycznego.Wysokiej jakości plansze z ilustracjami, o starannie dobranej czcionce, pozwolą dziecku szybko opanować treść zestawu, doskonalić pamięć, spostrzegawczość i uwagę. Znakomicie również rozwiną proces analizy wzrokowej, co objawi się z czasem zainteresowaniem literą, jako budulcem wyrazu. Zestaw polecany dla ma-łych czytelników w wieku 1-6 lat, rodziców i nauczycieli. Pierwsze efekty zauważysz już po kilku dniach!

Zestaw do nauki czytania dla małych dzieci

Autor: Maria Trojanowicz-KasprzakWydawnictwo Pentliczek

www.wydawnictwo-pentliczek.pl

Do jaskini smoka wciąż ktoś puka. Najpierw odwiedza go krówka z pobliskiego pastwiska. Potem wprowadza się jaszczur Wituś i od razu zaprzyjaźnia się z muzykal-nym i nieśmiałym świerszczem Marcinkiem. Dopiero wraz z wizytą rozkapryszonej królewny, która żąda, by ją porwać, zaczynają się prawdziwe kłopoty... Smok i jego przyjaciele znajdują się w opałach – roi się od rycerzy przybyłych w dobrych i złych zamiarach. Oprócz odwagi ważna jest strategia, której mistrzem okazuje się postać zupełnie o to niepodejrzewana...To bajka zarówno dla małych księżniczek, jak i dla ryce-rzy, a także ich rodziców i dziadków, którzy na pewno nie będą się nudzić. Łączy elementy tradycyjnej baśni i nowoczesnej książki przygodowej z dużą dawką wy-śmienitego humoru. A przy tym kryje w sobie językowe niespodzianki, które zaskoczą i rozbawią niejednego przedszkolaka. Czy bowiem każda krówka ma rogi, a każda pieczarka to grzyb?

O smoku, który lubił krówki

Autor: Elżbieta PałaszIlustracje: Piotr RychelWydawnictwo Bajka

www.bajkizbajki.pl

II zjazd Akademii Zarządzania „Dyrektora Szkoły” Problemy prawne dyrektorów szkół w 2013 r. – zmia-ny w KN i USO. Rok 2013 jest rokiem wielu poważnych zmian w oświacie. Niektóre z nich, jak zmiany we wsparciu placówek oświatowych, były anonsowane już w ubiegłym roku, niektóre, jak zmiany w ustawie o sy-stemie oświaty, weszły z końcem 2012 r. w życie. Inne zaś, jak zmiany w Karcie Nauczyciela, są przez resort dopiero planowane. Jak dostosować życie szkoły do już wprowadzonych zmian? Jak one wpłyną na organiza-cję funkcjonowania placówki i szkolne finanse? Jak się przygotować do zmian planowanych? W programie: zmiany w ustawie o systemie oświaty, zmiany w finan-sowaniu oświaty – zmiany w subwencji oświatowej ogólnej oraz dotowanie szkół publicznych i niepublicz-nych, planowane zmiany w Karcie Nauczyciela, wpływ planowanych zmian w KN na sprawy kadrowe w szkole, zmiany we wsparciu placówek oświatowych – pomoc psychologiczno-pedagogiczna.

Warszawa, 27 marca 2013 r.

www.DyrektorSzkoly.pl/AZDS

W Warszawie ruszył projekt Golf Dla Dzieci, specjalnie opracowany program zajęć dodatkowych dla najmłod-szych, prowadzony w przedszkolach, szkołach, wśród dzieci niepełnosprawnych i w salach zabaw. To jedyny taki projekt w całym kraju. Golf to sport jak żaden inny, oparty przede wszystkim na kodeksie i etyce, dlatego to doskonały sposób, aby nauczyć dzieci wartości takich, jak samomotywacja, szacunek dla siebie i innych, chęć samodoskonalenia się, uczciwość. Golf Dla Dzieci to nauka poprzez zabawę. Program został skonstruowany w ten sposób, iż łączy grę w golfa z ele-mentami innych dziedzin sportu, dzięki czemu zajęcia są urozmaicone. Golf jest sportem ogólnorozwojowym. Jego nauka kształtuje czynności motoryczne, koordynu-je ruchy ciała, wyrabia odpowiednie postawy. To także nowa, ciekawa forma aktywności, promującą zdrowy tryb życia, tak ważny w rozwoju najmłodszych. Nabór na zajęcia już trwa.

Golf dla najmłodszych

www.golfdladzieci.pl

Największe w kraju Międzynarodowe Targi „Świat Dzie-cka’2013” odbędą się 5-6 kwietnia w samym sercu Warszawy. Będzie dużo atrakcji dla dzieci i rodziców. Dar-mowy wstęp obejmuje możliwość uczestnictwa w szko-leniach oraz otrzymania literatury specjalnej, podczas gdy dziecko będzie szaleć na placu zabaw, skakać po trampolinie i dmuchanym zamku, biegać z umalowaną buźką, tańczyć z klaunami oraz bawić się pod opieką do-świadczonych animatorów.W pierwszym dniu targów zostanie zorganizowany spe-cjalistyczny Dzień Branżowy. Nowością tegorocznej edy-cji stanie się specjalistyczna ekspozycja „Świat małego mądrali”. Tylko na tej imprezie targowej troskliwi rodzice będą mogli uzyskać odpowiedzi na pytania, jak nie uśpić w dziecku geniusza, jak przygotować swoją pociechę do pierwszych zajęć w szkole, jak urządzić kącik do nauki i wybrać pierwszy komputer dla malucha, jakie zabawy stymulujące rozwój dziecka warto stosować w domu.

Świat Dziecka

www.targiswiatdziecka.pl

Maria Montessori, twórczyni znanej na całym świecie pedagogiki, wypowiadając słowa: Pierwszą fundamen-talną zasadą jest pomaganie życiu, zyskała rzesze osób zainteresowanych jej myślą. Systemy tradycyjne coraz częściej korzystają z jej ponadczasowych metod wy-chowawczych i edukacyjnych. Polski Ośrodek Edukacji Montessori i Polskie Stowarzyszenie Montessori zapra-szają pedagogów, nauczycieli, rodziców oraz wszystkich zainteresowanych edukacją w systemie pedagogicznym Marii Montessori na Polskie Dni Montessori, które odbę-dą się w Warszawie w dniach 15-17 marca 2013 r. Spotkamy się w nowej siedzibie Niepublicznej Podsta-wowej Szkoły Montessori, zaprojektowanej od podstaw stosownie do potrzeb placówki montessoriańskiej. Tematem przewodnim będzie: „Edukacja w systemie Marii Montessori – wychowaniem do wartości”. Uczest-nicy spotkają się z autorytetami w dziedzinie pedagogiki Montessori i zgłębią wiedzę na temat tej metody.

Polskie Dni Montessori

Warszawa, 15-17 marca 2013

www.polskie-dni-montessori.pl www.dni-montessori.pl

zobacz więcej na www.blizejprzedszkola.pl/polecamy

Pod patronatem bliżej przedszkola


...ju¿ za miesi¹cZobacz wiêcej na www.blizejprzedszkola.pl/takbedzie

Tak bêdzie...

80 stron miesiêcznika, a na nich wartoœciowe i praktyczne artyku³y, przemyœlane scenariusze zajêæ, zabaw i uroczystoœci, porady, informacje, innowacyjne pomys³y... – w nowym, bardziej przejrzystym uk³adzie!

Co miesi¹c w bazie materia³ów do pobrania znajdziesz:• co najmniej 6 podk³adów muzycznych w formacie mp3;• gotowe narzêdzia – arkusze niezbêdne w pracy nauczyciela,

materia³y dla rodziców, itd.

Ka¿demu numerowi towarzyszyæ bêdzie baza materia³ów, zawierajaca kilkadziesi¹t stron z pomocami dydaktycznymi i kartami pracy do opublikowanych scenariuszy. Ka¿dy prenumerator otrzyma co miesi¹c 14 kodów, s³u¿acych do darmowego pobierania tych materia³ów.

W ka¿dym wydaniu znajdziesz wk³adki zawieraj¹ce 6 zestawów pomocy dydaktycznych i dekoracji – w sumie a¿ 48 stron A4, niezbêdnych w pracy nauczyciela, oraz tekturowa wk³adka, a na niej m.in. gry dydaktyczne dla dzieci, „wyciskanki” tematyczne i dekoracyjne.

bliżej przedszkola 2.137 luty 2013 8 bliżej przedszkola 2.137 luty 2013 8

W kolejnych propozycjach scenariuszy będzie uwzględniany przyrost umiejętności dzieci w zakresie pojęć matematycznych nabytych w pierwszym półroczu. Zajęcia te będą miały na celu rozwijanie i doskonalenie kluczowych umiejętności matematycznych. W lutym na bazie tematyki dotyczącej kończącego się karnawału zrealizujemy treści związane z figurami geometrycznymi i rytmami.

Karnawał figur geometrycznychedukacja matematyczna

Edyta Kaczanowska

Jak przygotować przedszkolaka do szkoły?

Opracowując scenariusz, miałam na uwadze przede wszystkim metody pedagogiki zabawy oraz meto-dę kształtowania pojęć matematycznych według Edyty Gruszczyk-Kolczyńskiej. Sytuacje edukacyj-

ne opisałam w formie zadaniowej nakierowanej na dzieci w starszym wieku przedszkolnym.

Cele ogólne:rozwijanie umiejętności klasyfikowania figur geome-trycznych według określonych cech;doskonalenie umiejętności odtwarzania rytmu geome-trycznego;stwarzanie okazji do aktywności ruchowo-tanecznej.

Umiejętności dzieci:rozróżnianie figur geometrycznych (koło, kwadrat, prostokąt, trójkąt, półkole, romb, trapez);przekształcanie wybranych figur geometrycznych;układanie obrazka z figur geometrycznych według wzo-ru;klasyfikowanie figur geometrycznych według kształ-tu, koloru i wielkości;układanie figur geometrycznych w szeregu według podanego rytmu;wyodrębnianie figury geometrycznej według jednej, dwóch i trzech cech;uzupełnianie tabelki według kodu (kształt z wielkością, kolor);rytmiczne poruszanie się przy muzyce (w parach, w ko-rowodzie i w grupie);posługiwanie się w działaniu wyobraźnią;współdziałanie i współpraca.

o

o

o

o

oo

o

o

o

o

o

oo

Interakcje: NDZ (1-n), (1-4) DZDZ (5-n), (1-2) DZ DZ (3-4), (1-3) DZDZ (4-n) (praca z całą grupą – zbiorowa i indywidualna, kolejno po czworo dzieci, pary, kolejno po troje dzieci).

Metoda wiodąca: czynna – zadaniowa.

Pomoce i przybory: karnawałowa czapeczka, nagrania muzyczne do zabaw z ruchem (muzyka karnawałowa), figury geometryczne z kartonu (duże i małe: koła, kwa-draty, prostokąty, trójkąty w różnych kolorach), nożycz-ki, taśma klejąca, dywaniki (lub maty), geometryczne ry-sunki przedstawiające karnawałowe postacie i figury do odtwarzania tych rysunków, cztery nadmuchane balony z rysunkami figur geometrycznych, markery w różnych kolorach, pudełko, arkusz papieru w kształcie przypomi-nającym pelerynę, kostka z rysunkami figur geometrycz-nych, kostka z różnymi kolorami, kostka z małymi i du-żymi ludzikami, tabelka do klasyfikowania figur według określonych cech do pracy z całą grupą i pracy indywidu-alnej (własne opracowanie) z obrazkami figur do jej uzu-pełniania, tablica korkowa, szpilki, kredki.

Przebieg zajęć:o Karnawałowe figury. Na koniec karnawału zaprosiłam niezwy-kłych gości. Będą to figury geometryczne. Odgadnijcie najpierw, jakie figury ukryły się w karnawałowej czapeczce. Dzieci podają nazwy figur geometrycznych, a nauczycielka wyjmuje te fi-gury z czapeczki. Tak, jest tu kilka kół, prostokątów, kwadratów i trójkątów (równoboczne). Niektóre z tych figur chciały podczas karnawału zmienić swój kształt. Zobaczcie, jak to zrobiły. Nauczy-cielka wybiera jedno z kół i przecina je na dwie równe po-łowy. Następnie odcina jeden z rogów wybranego trójkąta. Na koniec łączy taśmą klejącą dwa kolejne trójkąty. Dzieci

bliżej przedszkola 2.137 luty 2013 9bliżej przedszkola 2.137 luty 2013 9

RE

KL

AM

A

podają cechy powstałych figur i próbują je nazwać (półkole, trapez, romb). Dla utrwalenia, kilka razy powtarzają każdą z nowych nazw. Dodatkowo nauczycielka zachęca dzieci, by używając nożyczek lub taśmy klejącej, spróbowały zmie-nić kwadrat i prostokąt w inne figury (na przykład z dwóch kwadratów może powstać prostokąt albo kwadrat, lub pro-stokąt przecięty wzdłuż przekątnej może zmienić się w dwa trójkąty). Na koniec dzieci rozkładają figury na dywanie. Do-bierają się w pary i tańczą przy muzyce karnawałowej zgod-nie z podpowiedziami nauczycielki. o Przebierańce z figur. Nauczycielka rozkłada w kręgu małe dywaniki (lub maty) z zestawem figur geometrycznych. Do-bierzcie się w pary i zajmijcie miejsce przy jednym z dywaników. Wybierzcie po jednym rysunku i przyjrzyjcie się rysunkom, na których przedstawione są karnawałowe postacie stworzone z fi-gur geometrycznych. Ułóżcie podobne obrazki z kolorowych figur geometrycznych. Pamiętajcie, by kształty wszystkich części posta-ci były takie same. Po ułożeniu obrazków każda para kolejno przesuwa dywanik na środek i nazywa figury, z których został stworzony obrazek. Pozostali odgadują, jaka postać powstała. Jako „geometrycznych” przebierańców można narysować: klauna, krasnoludka, kotka, pieska, złotą rybkę, misia, rycerza, księżniczkę, księcia, motyla, ptaszka, biedron-kę, żabkę:

o Balony z figurami geometrycznymi. Przygotowałam rów-nież specjalne karnawałowe balony. Narysowałam na nich różne geometryczne kształty. Każdy z was kolejno narysuje kolorowym markerem serpentynę w środku określonej figury. Nauczycielka przekazuje dzieciom cztery balony. Najpierw szukają one na balonach prostokątów i rysują serpentyny. Kolejna czwórka dzieci odszukuje kwadraty. Potem trzeba będzie ozdobić serpentynami koła, trójkąty, romby, półkola i trapezy (oczy-wiście, przy rysowaniu nie należy mocno przyciskać mar-kera, by nie było „huczącej niespodzianki”). Dodatkowym zadaniem będzie zapamiętanie kolorów wszystkich figur na wybranym balonie. Przyjrzyjcie się uważnie kształtom na tym balonie i zapamiętajcie kolory figur. Teraz nakryję balon pudeł-kiem. Jakie kolory miały trapez, półkole i kwadrat? Nauczycielka zmienia balon. A teraz powiedzcie, jakie kolory miały prostokąt, romb i trójkąt. Podobnie jest z trzecim i czwartym balonem. Na koniec każde dziecko określi kształt i kolor jednej z figur geometrycznych, które widać na balonie. Przekazując balon, dziecko podrzuca go w górę i wywołuje imię kogoś z grupy. Osoba ta musi szybko złapać balon. o Geometryczny korowód. Teraz zabawimy się w karnawałowy korowód. Oznacza to, że będziecie ustawiać się jedna osoba za dru-gą, a potem poruszać przy muzyce. Do korowodu będzie dołączało dziecko, które wylosuje odpowiednią figurę. Figury geometryczne też będą tworzyły swój korowód. Zobaczcie, jakie figury się poja-wią. Zwróćcie uwagę na ich kolejność. Nauczycielka układa na środku dywanu pięć figur geometrycznych w określonym rytmie. Dzieci losują po jednej figurze. Muszą to być takie same figury jak te ułożone na dywanie. Następnie przed-

UDANY STARTw przedszkolu

DOSKONAŁE uzupełnienie programu adaptacyjnego przedszkola!

ZOBACZ i ZAMÓW:www.blizejprzedszkola.pl/wydawnictwo

Wydawnictwo BLIŻEJ PRZEDSZKOLAe-mail: [email protected]. 12 631 04 10 wew. 101 faks 12 262 50 34

bliżej przedszkola 2.137 luty 2013 10 bliżej przedszkola 2.137 luty 2013 10

szkolaki zastanawiają się, jaka figura powinna pojawić się w korowodzie, by kolejność figur została zachowana. Jedna z osób mających odpowiednią figurę dołącza ją do „korowo-du” i porusza się w koło przy muzyce. Podczas pauzy dzieci znów określają, jak figura powinna być następna. Figurę tę należy oczywiście dodać do „korowodu”. Osoba, która to wykonała, dołącza do pierwszego dziecka i razem poruszają się w kole przy muzyce. W ten sposób powstanie rytm figur i korowód wszystkich przedszkolaków.o Pelerynka z figurami. Nauczycielka rozkłada na środku arkusz papieru w kształcie przypominającym pelerynę. Na naszym karnawałowym balu pojawiła się postać w takiej pelery-nie. Tu będą guziki i kieszenie. Nauczycielka rysuje te elementy na pelerynie. Na przykład guziki to małe czerwone i niebie-skie kółka, a kieszenie to duże zielone kwadraty. Jaki mają kształt, kolor i wielkość? Waszym zadaniem będzie ozdobić pelerynę różnymi figurami geometrycznymi. Figury te będą mu-siały wyglądać tak jak wskażą nam trzy kostki. Pierwsza kostka określi kształt figury, druga – kolor, a trzecia – wielkość:

Zadanie to wykonuje troje dzieci. Każdy bierze jedną kost-kę i rzuca. Razem określają kształt, kolor i wielkość figury powstałej w wyniku losowania i rysują tę figurę mazakami na pelerynie. Potem nauczycielka zaprasza kolejną trójkę dzieci.o Figury w tabelce. Podczas balu karnawałowego figury geome-tryczne chcą ustawić się do tańca. Muszą to zrobić zgodnie z kodem przedstawionym w tej tabelce:

Spójrzcie, te serpentyny wyznaczają kolory figur w kolejnych rzę-dach. Nauczycielka wskazuje kolejne rzędy, a dzieci określają przyporządkowane tam kolory. A tutaj mamy sześć szeregów figur. Oznaczenia z lewej strony wskazują nam wielkość i kształt figur. Nauczycielka wskazuje kolejne szeregi, a dzieci mówią, jaką wielkość i kształt mają figury, które są tam przyporząd-kowane. Waszym zadaniem będzie pomóc figurom zająć właści-we miejsce do tańca. Nauczycielka wskazuje jedno z pustych miejsc w tabelce. Na przykład w tym miejscu będzie figura w ko-lorze czerwonym, ponieważ to rząd przeznaczony dla figur w tym kolorze. A jakie będzie miała wielkość i kształt? Tak, to będzie mały prostokąt, ponieważ ten szereg jest przeznaczony dla takiej figury. Wylosujcie obrazki z figurami. Czy ktoś już wie, w jakim miejscu tabelki umieścić swoją figurę? Wybrana trójka chętnych dzieci przypina swoje znaczki z figurą do tabelki (najlepiej, by ta-

belka była przymocowana do korkowej tablicy). Nauczyciel-ka sprawdza, czy zadanie zostało wykonane prawidłowo i zaprasza do tabelki kolejną trójkę. Podobne zadanie można zaproponować dzieciom w formie indywidualnej karty pra-cy. Będzie to też sposób na sprawdzenie poziomu przyswo-jenia umiejętności doskonalonych podczas zajęć. o Tańczące figury. Wybierzcie sobie po jednej figurze geome-trycznej (figury powinny różnić się kształtem, wielkością i kolorem). Za chwilę zaproszę niektóre figury do tańca przy mu-zyce. Nasze kostki wskażą nam, jakie figury pojawią się na środku. Patrzcie na kostki bardzo uważnie, bo podczas tańca niektóre figu-ry będą musiały wrócić na miejsce. Nauczycielka włącza muzy-kę i pokazuje dzieciom pierwszą kostkę. Na przykład jest to kostka wskazująca kontur trójkąta. Wszystkie dzieci z trój-kątami tańczą po środku. Za chwilkę nauczycielka pokazuje drugą kostkę z dużym ludzikiem. Wtedy tańczą tylko duże trójkąty. Trzecia kostka wskaże kolor żółty, więc zostają tyl-ko dzieci z dużymi żółtymi trójkątami. Jeśli dzieci w trakcie zabawy mają jakieś problemy, nauczycielka może pomóc określając, jakie figury powinny tańczyć. Gdy nauczycielka wyłączy muzykę, następuje chwila przerwy. Potem znów zabrzmi muzyka. Tym razem na początku może się pojawić kostka z małym ludzikiem, czyli dzieci będą tańczyć z mały-mi figurami. Potem nauczycielka pokaże kostkę wskazującą kolor czerwony, czyli zostaną dzieci z małymi czerwonymi figurami. Na końcu zostaje pokazana kostka z konturem kwadratu, więc zatańczą tylko dzieci z małymi czerwonymi kwadratami. I w ten sposób można prowadzić zabawę, do-póki dzieci są nią zainteresowanie.

* * *Liczba wykorzystanych sytuacji edukacyjnych podczas da-nego zajęcia zależeć będzie od możliwości i potrzeb dzieci. Można je realizować podczas kilku zajęć. Niektóre zabawy, w odpowiednio zmodyfikowanej formie, można przepro-wadzić też wśród dzieci młodszych.

Jak przygotować przedszkolaka do szkoły?

Edyta Kaczanowska – nauczyciel dyplomowany z 12-letnim sta-żem pracy, prowadzi grupę 3-6-latków w Przedszkolu Miejskim nr 20 w Łodzi. Ukończyła studia podyplomowe z zakresu Edukacji Elementarnej. Współpracowała z Łódzkim Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego jako prowadząca warszta-ty szkoleniowe i modelowe zajęć edukacyjnych dla nauczycieli. Współpracuje z wydawnictwem AMEET jako konsultant meryto-ryczny książek edukacyjnych dla dzieci.

Bibliografia:Domań R., Metody pedagogiki zabawy w pracy z dziećmi w wieku przedszkol-nym, Lublin 2003.Gruszczyk-Kolczyńska E., Dziecięca matematyka: książka dla rodziców i na-uczycieli, Warszawa 1997.

Pomoce dydaktyczne oraz karty pracy do zabaw możesz pobrać w skali 1:1 ze strony

www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl


blizejprzedszkola.pl

[...] Poprzez muzykę manifestuje się duch ludzki,podobnie jak efekty poznania przez język mówiony [...]

Zoltán Kodály

Muzyka i muzykowanie

w pokonywaniu trudności komunikacyjnych u dzieci z deficytami uwagi i pamięci

Elżbieta M. Minczakiewicz

Wychowanie przez sztukę zakłada nie tyle „(...) kształcenie wrażliwości na piękno, ile raczej włączenie sztuki w całokształt pro-cesu wychowania rozumnego, wrażliwego i twórczego człowieka” (A. Dasiewicz 1977,

s. 5), a muzyka, której w niniejszym opracowaniu poświęcę nieco uwagi, jest tego doskonałym przykładem.Muzyka postrzegana jest jako sposób na odzwierciedlanie stanów i procesów psychicznych, a więc tych konstrukcji duchowych, za pomocą których jednostka ludzka, nieza-leżnie od etapu ontogenezy (dziecko, nastolatek bądź osoba dorosła) przeżywa swoje subiektywnie postrzegane dozna-nia, wchodzi w sferę upojnych marzeń, którym towarzyszy uczucie niepowtarzalnego piękna, dającego chwile radości i uniesienia, a także zadumy, uczucie wolności i nieograni-czoności czasu i przestrzeni, wyrażające się w jej zachowa-niu (por. E. Jutrzyna 2007).Nie do przecenienia jest wpływ aktywności muzycznej na strategie postępowania logopedycznego w przezwyciężaniu zaburzeń komunikacyjnych u dzieci z deficytami uwagi i pa-mięci. Termin trudności w uczeniu się (learing disabilities – LD) wprowadził do pedagogiki specjalnej S. Kirk w 1963 roku i praktycznie od tego momentu uważany jest on za twórcę tej subdyscypliny pedagogiki specjalnej, którą dziś coraz częściej określamy mianem „pedagogika osób z trudnościa-mi w uczeniu się” (por. W. Dykcik, 2001). Określenie trudno-ści w uczeniu się jest nieprecyzyjne. Budzi wiele kontrowersji, a niekiedy wywołuje dyskusje w wyniku pojawiających się nieporozumień, zwłaszcza między rodzicami a profesjo-nalistami (por. W. Pilecka, 2001). Trudności w uczeniu się mogą pojawiać się na różnym poziomie edukacji, zarówno przedszkolnej, jak i szkolnej. Polegają one na tym, że dziecko (przedszkolak bądź uczeń) nie potrafi w czasie przewidzia-nym planem i programem nauczania przyswoić sobie ani określonej wiedzy, ani też niezbędnych mu w życiu umie-

jętności. Zaistniałe u dzieci trudności mogą stanowić istotną przyczynę, a zarazem pierwszy etap niepowodzeń w nauce, a nawet diagnozowanych u nich poważnych zaburzeń w za-chowaniu. Zaburzenia w zachowaniu się dziecka oraz nie-zadowalające postępy w opanowaniu niezbędnych umiejęt-ności (np. przebywania z innymi, samodzielnego mycia rąk, śpiewania, malowania czy układania budowli z klocków) są zwykle sygnałem do tego, aby zająć się nim serdecznie, szu-kając tego prawdziwej przyczyny. Przyczyny takich lub podobnych trudności, jak również diag-nozowanych u nich zaburzeń w zachowaniu się, mogą być (i na ogół są) wielorakiej, często złożonej natury. Mogą one tkwić zarówno w samym dziecku-podmiocie (np. uszkodze-nia organiczne – wady budowy anatomicznej lub dysfunkcje narządowo-tkankowe utrudniające prawidłowy jego rozwój, wady wzroku, słuchu, wady i zaburzenia mowy, a w szczegól-ności jąkanie się), jak również poza nim (np. tkwiące w środo-wisku rodzinnym, przedszkolnym, a potem także szkolnym). W niniejszym opracowaniu przedstawiam kilka propozycji muzycznych o charakterze twórczym, które zostały zastoso-wane w pracy z dziećmi z trudnościami, z wadami i zaburze-niami mowy – w celu zminimalizowania zaistniałych trud-ności, a nawet – w miarę możliwości – ich wyeliminowania oraz zażegnania konfliktów między dziećmi (rówieśnicy) i dorosłymi (rodzice, nauczyciele, wychowawcy, terapeuci). Obserwując dostrzegane zjawisko, zauważyłam, iż przy-czyna wspomnianych trudności może leżeć tak po stronie dzieci z zaburzeniami w zachowaniu się, jak też po stronie ich środowiska wychowawczego, a więc po stronie rodziny i przedszkola (szkoły). Zaproponowana tematyka zajęć sprowadzała się do zjawisk przyrodniczych, a w szczególności do pór roku. Kategoria czasu jest bowiem dla wielu dzieci, zwłaszcza z niepełno-sprawnością intelektualną, pojęciem abstrakcyjnym. Dlatego też myślę, że nie muszę szukać słów uzasadnienia ani kry-teriów wyboru zamieszczonych w tym opracowaniu przy-


Bliżej przedszkola

kładów, którymi chciałam się podzielić. W zestawie przykła-dowo wybranych zajęć z dziećmi nadpobudliwymi (modne dziś ADHD), wykazującymi trudności w uczeniu się wielu podstawowych funkcji życiowych (np. mycia, ubierania się, samodzielnego jedzenia) obarczonymi wadami i zaburzenia-mi mowy oraz zaburzeniami w zachowaniu się, uwzględnio-ne zostały proste formy wokalno-instrumentalne z elemen-tami twórczości dziecięcej. Znalazły się tu również zabawy rytmiczne, ruchowe i manualne – jako szczególnie przydatne w terapii logopedycznej, terapii pedagogicznej oraz socjote-rapii, a uściślając, zarówno w pracy korekcyjno-kompensa-cyjnej, jak również szeroko rozumianej rewalidacji.Zaprezentowana wielość form aktywizowania dzieci z trud-nościami w uczeniu się, z wadami i zaburzeniami mowy oraz z zaburzeniami w zachowaniu się, służy do tego, aby ukazać różne możliwości urozmaicania zajęć o charakterze terapeu-tycznym. Te – jak się okazuje – wcale nie muszą być nudne ani też mało atrakcyjne i zniechęcające dzieci (uczniów). Z punktu widzenia profilaktyki logopedycznej (i nie tylko) należy dążyć do jak najwcześniejszego rozpoznania u dzie-ci objawów i przyczyn pojawiających się u nich trudności w uczeniu się i zachowaniu, w celu ich eliminowania, zanim jeszcze dojdzie do utrwalenia się diagnozowanych u nich wad i zaburzeń rozwoju. Trudności, jakie napotyka dzie-cko już podczas edukacji na szczeblu przedszkolnym, mogą być następstwem jego stanu zdrowia, obniżonych zdolności i możliwości poznawczych, frustracji, nieakceptowanych społecznie jego zachowań w rodzinie i poza nią, jawnej wobec niego niechęci ze strony nauczycieli i środowiska ró-wieśniczego, obniżenia motywacji do podejmowania jakich-kolwiek zadań, itp. Aby do tego nie dopuścić, niezbędne jest stworzenie, czy to na terenie przedszkola, czy też szkoły, odpowiedniej atmosfery sprzyjającej dobremu samopoczu-ciu dziecka. Do spełnienia tego elementarnego warunku po-trzebne jest jednak pełne zaangażowanie wszystkich osób, mających bezpośredni kontakt z dzieckiem, a więc zarów-no rodziców, jak również licznych terapeutów (zwłaszcza logopedów i reedukatorów) oraz nauczycieli pracujących w danej grupie, bez których trudno sobie wyobrazić prze-bieg samej terapii. Zaproponowana dzieciom z diagnozą wad i zaburzeń mowy (w tym także z deficytami uwagi i pa-mięci) terapia muzyką, powinna być dobrze zaplanowana i opracowana w szczegółach. Zanim jednak przystąpimy do opracowania założeń i treści programowych, trzeba na wstę-pie poznać dziecko, jego stan, potrzeby i możliwości rozwo-ju (zadanie to ułatwić mogą nauczycielowi przedszkola za-

łączone pomocnicze materiały diagnostyczno-metodyczne, np.: zał. 1. – Arkusz zachowania się dziecka w zabawie w opra-cowaniu E.M. Minczakiewicz; zał. 2. – Karta badania motoryki artykulacyjnej w opracowaniu E.M. Minczakiewicz; zał. 3. – Skala subiektywnej oceny funkcjonowania społecznego dziecka z objawami diagnozowanych u niego deficytów uwagi i pamięci w opracowaniu E.M. Minczakiewicz; zał. 4. – Kwestionariusz do badania struktury społecznej oraz wzajemnych relacji i więzi w rodzinie w opracowaniu E.M. Minczakiewicz). W przytoczonym przykładzie postępowania terapeutyczne-go zasadniczy akcent położono na muzykę, będącą tym ele-mentem, który może pełnić wiele funkcji, a w szczególności funkcję aktywizującą dzieci, motywującą, wspomagającą ich rozwój poznawczy czy też społeczno-emocjonalny. Wszyst-kie formy aktywności muzycznej – jak wynika ze znanych koncepcji metodycznych z zakresu wychowania muzyczne-go C. Orffa, E.J. Delacroze’a oraz Z. Kodály’ego – mają do-broczynny wpływ na rozwój osobowości dziecka i uspraw-nianie u niego zaburzonych funkcji, co potwierdzają wyniki badań własnych.Muzyka i muzykowanie daje wiele okazji do kształtowa-nia uwagi i pamięci słuchowej dziecka, a ponadto wywiera wpływ na ogólny rozwój koncentracji i uwagi dowolnej. Jed-ną z podstawowych kształconych u dzieci umiejętności jest uważne słuchanie oraz spostrzeganie i odróżnianie zjawisk akustycznych rozpoznawanych w przyrodzie i ich otocze-niu. Chodzi tu przede wszystkim o umiejętność różnico-wania znanych dzieciom odgłosów (np. odgłosy zwierząt, przyrody – szum wiatru, szelest liści, pędzących pojazdów, gwizdka konduktora, dającego sygnał do odjazdu pociągu), jak również dźwięki instrumentów muzycznych o określo-nej i nieokreślonej wysokości brzmienia. Doskonałym tłem wspólnej zabawy mogą też być zabawy słowno-muzyczno-rytmiczne wybrane z intencjonalnie przygotowanego przeze mnie repertuaru Suita zabaw i pląsów z ilustratorami i emble-mami (patrz – zał. 5), będące atrakcyjną formą aktywności, a jednocześnie zbiorem ćwiczeń usprawniających funkcje wzrokowe, słuchowe, dotykowe, słuchowo-ruchowe i ru-chowo-wzrokowe (chodzi np. o usprawnienie funkcji per-cepcyjno-motorycznych, a także funkcji w zakresie motory-ki wielkiej i małej). Zabawy te mają jednocześnie działanie odprężająco-uspokajające i są doskonałym przykładem ćwi-czeń oddechowo-artykulacyjnych i relaksacyjnych.Zauważmy, że mowa oralna, a uściślając językowo-słownie zbudowana wypowiedź – jak zauważył E. Jaques-Dalcroze – jest zjawiskiem zbliżonym do muzycznego. Każda wy-

materiały diagnostyczno-metodyczne (załącznik od 1 do 5) do realizacji zajęć możesz pobrać ze strony www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl


powiedź ma bowiem określony rytm, melodię i akcent. Narzucając wypowiedzi wyraźny wzór rytmiczny, można spowodować, że ten będzie wymuszał tempo wypowiada-nych słów, ich melodię (intonacja), jak również niezbędne gesty, a nawet ruchy całego ciała towarzyszące wypowie-dzi, zsynchronizowane z miejscem (z tzw. przestrzenią komunikacyjną, którą wyznaczają odpowiednie do po-trzeb znaki proksemiczne*). Bardzo istotną rolę w procesie usprawniania mowy i szeroko rozumianej komunikacji in-terpersonalnej odgrywają zabawy polegające na rytmizacji tekstów. Przykładem tego mogą być różnego rodzaju po-pularne wyliczanki, np.:

Siedzi baba na cmentarzu, trzyma nogi w kałamarzu.Przyszedł duch, babę w brzuch. Baba fik, a duch znikł.Raz, dwa trzy, wychodź ty...

Zabawy te mają na celu kształcenie poczucia rytmu, wią-zanie rytmu słowa z rytmem muzyki, zachęcanie dziecka do podejmowania prób improwizacji, a także wyczuwania tempa i dynamiki słuchanego przez nie utworu muzyczne-go oraz brzmienia (różnie artykułowanych) słów (słucha-nych czy też śpiewanych) piosenek.Obserwując bawiące się dzieci, zauważyłam, że diagnozo-wane u niektórych z nich wady i zaburzenia mowy (np. jąka-nie się, zacinanie się czy bełkot) często wywierają wpływ na powstawanie u nich zaburzeń emocjonalnych. Te zaś z kolei mogą pogłębiać diagnozowane u nich trudności w zakresie porozumiewania się z otoczeniem. Stąd też wspomniane zabawy rytmiczne wprowadzone do programu terapii logo-pedycznej mogą walnie przyczynić się do poprawy jakości funkcjonowania społecznego dziecka, jego uspołecznienia, jego dążenia do utrzymania lepszych relacji z rówieśnikami, a także z nauczycielami przedszkola, a o to przede wszyst-kim chodzi. Prawidłowo zaprojektowane i przeprowadzo-ne zabawy stymulujące rozwój funkcji oddechowych oraz fonacyjno-artykulacyjnych mają na uwadze usprawnienie tych funkcji w zakresie trzech podstawowych układów: od-dechowego, fonacyjnego i artykulacyjnego. Śpiewanie od-powiednio dobranych piosenek to jedna z ważniejszych i co istotne, lubianych przez dzieci form zajęć muzycznych, mają-cych ogromne znaczenie dla ożywienia emocjonalnego oraz wytworzenia gotowości dziecka do ekspresji i jego współ-uczestnictwa w grupowej aktywności muzycznej. Aktyw-ność muzyczna pozwala „problemowemu dziecku”, a więc dziecku wykazującemu trudności w uczeniu się, a także w mówieniu, czytaniu czy pisaniu, oderwać się od rzeczywi-stości, zwłaszcza od jego nie zawsze uświadamianych sobie zaburzeń w zachowaniu. Pozwala mu na osiąganie sukcesu, odzyskanie wiary w siebie, we własne możliwości. Ponadto aktywność muzyczna nadaje jego działaniu sens, motywując do dalszej pracy nad sobą. Uczy je jednocześnie stawiania czoła wszelkim trudnościom i przeciwnościom losu.

RE

KL

AM

A

*Znaki proksemiczne – najogólniej ujmując – są to określone zachowania rozmówców (nadawcy i odbiorcy) względem siebie w chwili podejmowa-nia interakcji (rozmowy), np. ustawienie przodem do siebie (zachęcające do podejmowania dialogu), bokiem lub tyłem (jako wyraz lekceważenia kogoś), oddalenie się od siebie bądź zbliżenie się do siebie (świadczy o ich wzajemnym stosunku do siebie), nachylenie się nad osobą, do której mówi-my (sugeruje przychylność i chęć powierzenia tajemnicy), przywoływanie jej gestem lub lekceważące spojrzenie i odpychanie. Znaki proksemiczne wyznaczają więc przestrzeń komunikacyjną, sprzyjając rozmówcom i ich efektywnemu bądź nieefektywnemu komunikowaniu się lub wyraźnie utrudniają im wzajemne kontakty i chęć porozumiewania się.


Bliżej przedszkola

prZyKłady roZWiąZań metodycZnych

o Tekst wprowadzający – zaproponowany przez logopedę, nauczyciela lub innego specjalistę jako tło do swobodnej improwizacji dziecięcej

Nareszcie przyszła długo oczekiwana wiosna. Wszystko się zieleni. Wieje lek-ki, przyjemny wietrzyk, subtelne, młode trawki kołyszą się raz w jedną, raz w drugą stronę. Słyszymy cichutkie cykanie świerszczy. Gdzieś z oddali do-chodzi głos kukułki. To chyba głos dobiegający do nas z odległego lasu. W le-sie zebrały się ptaki, które powróciły z dalekich ciepłych krajów. Ciesząc się z nadejścia wiosny, wyśpiewują swoje piękne ptasie trele. Dzięcioły zabrały się do leczenia chorych drzew. Z lasu dobiega głośne stukanie. Bociany budu-ją dla swojej bocianiej rodziny gniazdo na wierzchołku wysokiego, smukłego drzewa, delikatnie klekocząc. A nad sadzawką słychać rechot i kumkanie żab. Kto nie słyszał jeszcze, niech posłucha, jaki piękny jest ich koncert! Ale co to? Co za nagła zmiana! Popatrzmy i... posłuchajmy! Nagle przestał wiać ciepły, wiosenny wietrzyk, widać, jak nadciągają olbrzymie, ciemne chmury. Ooo! Zaczął nawet kropić drobny, ciepły deszczyk. Posłuchajmy... bo chyba z od-dali dobiegają grzmoty piorunów. Oj! To chyba oznaki, że za chwilę na dobre rozpęta się prawdziwa wiosenna burza. Ach, jaka straszna ulewa!!! Ufff... Deszcz wreszcie przestaje padać. Niebo się rozjaśnia. Zza ciemnej chmury nieśmiało wygląda złote słoneczko. Znowu wieje przyjemny, ciepły, wiosenny wietrzyk. Wszyscy się cieszą, bo wiosna to najpiękniejsza pora roku.

Poniżej przedstawiam wybrane przykłady zajęć logopedycznych z dziećmi z diagnozą wad i zaburzeń mowy (z deficytami uwagi i pamięci) z zastosowaniem form muzycznych dostosowanych do potrzeb i możliwości ich rozwoju. Tematyka propo-nowanych zajęć koncentruje się wokół zjawisk przyrodniczo-atmosferycznych związanych z wiosną. Spójrzmy na ten materiał pod kątem jego przydatności w pracy z dziećmi nieśmiałymi, zagubionymi w grupie ze względu na deficyty uwagi i pamięci, a przez to nienadążającymi za rówieśnikami.

Wiosna TUż, TUż (sł.: Barbara Lewandowska; muz.: Lech Miklaszewski)

podkład muzyczny do piosenki znajdziesz na stronie www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl



W przypadku dzieci czytających – na przygotowanych przez logopedę (nauczyciela czy reedukatora) kolorowych kartonikach z napisami (brzmienie konkretnego odgłosu) – bawiący się mogą odczytywać nazwy takich odgłosów, jakie pojawiały się w tekście wysłuchanej narracji (np. dzię-cioła: stuk, stuk, stuk). Po powtórnym wysłuchaniu tekstu narracji dzieci układają swoje kartoniki, zachowując taką kolejność, w jakiej odgłosy te się w nim pojawiały. Po pró-bie zapamiętania kolejności sygnałów, uczestnicy zabawy wykonują ilustrację instrumentalną (bez narracji prowa-dzącego zajęcia). Każde dziecko zapamiętuje symbol gra-ficzny wybranego przez siebie odgłosu (symbol graficzny i muzyczny winien być zawsze wcześniej ustalony z dzieć-mi) i potrafi rozpoznać kartonik z tym symbolem, by pod-czas zabawy umieścić go w odpowiednim miejscu wspól-nie układanej „symbolicznej” kompozycji.

o Propozycje doboru efektów akustycznych do ilustracji instrumentalnej tekstu (w kolejności występowania):

słowo Efekt akustyczny Zapis symboliczny efektu

wiatr (szumi) pocieranie bębenka dłońmi wiuuu, wiuuu

trawa (szeleści) ciągłe wymawianie głosek sz – szszsz i s – ssss, wolniutkie, delikatne potrząsanie tamburynem szszszsz, sssss

świerszcze (cykają) uderzenie malutkimi talerzami, naśladowanie cykania świerszczy cyt, cyt, cyt

ptaki (śpiewają) lekkie uderzanie częściowo stłumionych talerzy małych i malutkich oraz trójkąta tiia, tiia, tia

dzięcioł (stuka) dynamiczne uderzanie w pudełko akustyczne stuk, stuk, stuk

bocian (klekocze) uderzanie stłumionymi malutkimi talerzami kle, kle, kle

żaby (rechot i kumkanie) złożone dłonie energicznym ruchem przybliżać i oddalać od siebie kuuła, kuuła

deszczyk (drobny i rzęsisty) uderzanie opuszkami palców w bębenek baskijski tydy, tydy, tydy

pioruny silne, zdecydowane uderzenia w bębenek pałeczkami filcowymi oraz uderzanie talerzami łubudu, łubudu

burza pioruny + silny wiatr + szelest traw ubudu, wiuwiu, szszszsz, sssss

ulewa pioruny + silny wiatr + szelest traw + deszcz łubudu, wiuwiu, szszszsz, sssss

słoneczko (świeci) janczary klin, klin, klin

kukułka uderzanie drewienkami kuku, kuku

Elżbieta M. Minczakiewicz – doktor nauk humanistycznych, długoletni nauczyciel akademicki, pedagog specjalny, neuro-logopeda, muzyk. Autorka wielu książek z zakresu rozwijania i korekty mowy u dzieci i dorosłych, wspomagania rozwoju dzieci i wychowania młodzieży niepełnosprawnej, przede wszystkim osób z zespołem Downa i autyzmem, oraz artykułów, esejów i rozprawek w języku polskim, angielskim, niemieckim, czeskim, słowackim i rosyjskim.

Już ozimina szumieć zaczyna, że nie powróci mróz.I po tym można od razu poznać,Że wiosna jest tuż, tuż. [bis]Śpiewa skowronek, dźwięczy jak dzwonek,Że gniazdo ma wśród zbóż.I po tym można od razu poznać, Że wiosna jest tuż, tuż. [bis]Krążą nad domem boćki znajome,Goście zza siedmiu mórz.I po tym można od razu poznać,Że wiosna jest tuż, tuż. [bis]

Wiosna tuż, tuż (sł.: Barbara Lewandowska; muz.: Lech Miklaszewski)

Bibliografia:Dasiewicz A., Umuzykalnienie w przedszkolu, Warszawa 1977.Jutrzyna E., Niepełnosprawni w świecie muzyki, Warszawa 2007.Pedagogika specjalna, pod red. W. Dykcika, Poznań 2001.Pilecka W., Pedagogika osób z trudnościami w uczeniu się, [w:] Pe-dagogika specjalna, pod red. W. Dykcika, Poznań 2001.

Pomoce dydaktyczne w skali 1:1 przydatne do realizacji zajęćmożesz pobrać ze strony www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl


Bliżej przedszkola

Ewa Zielińska

twórczość przejawia się w każdej dziedzinie działalności człowieka: plastycznej, muzycznej, naukowej, a nawet wychowawczej. ma ogromne znaczenie dla kształtowania osobowości dziecka, rozbudzania twórczego myślenia i rozwijania zdolności do kreatywności.

Przegląd metod aktywizujących rozwój dziecka w wieku przedszkolnym

Według Bogdana Suchodolskiego twórczość to pewna postawa wobec życia, mająca swój wy-raz w umiejętności samodzielnego myślenia i rozwiązywania nieznanych problemów, za-

dań. Występuje tam, gdzie powstają nowe jakości i wartości będące wynikiem osobistych działań i poszukiwań. Edward Nęcka podkreśla, że ludzie twórczy są otwarci na informacje niepewne lub sprzeczne. Mają potrzebę poznawania nowoś-ci, są dociekliwi oraz wytrwali w oczekiwaniu na rezultat. Nie boją się też popełniać błędów. Metody rozwijania zdolności twórczych muszą być dosto-sowane do wieku dziecka, jego możliwości i umiejętności. Dlatego rola nauczyciela w rozwijaniu aktywności twórczej

jest nieograniczona. Ma pokazy-wać dzieciom, że ich pomysły są wartościowe i od czasu do czasu zapewnić im możliwość działa-nia bez oceny. Aktywność twórcza dziecka w wieku przedszkolnym prze-jawia się w różnych formach jego działalności. Wystarczy tylko stworzyć sprzyjające wa-runki, aby pobudzić i rozwijać zdolności twórcze małych dzie-ci. Dlatego postanowiłam przy-

Twórczy nauczyciel powinien:

umożliwić dziecku samodziel-ne rozwiązywanie problemów;dostarczać dzieciom różnorod-ne doświadczenia;zachęcać do podejmowania sa-modzielnych zadań;okazywać akceptację i starać się nawiązywać z dziećmi bliski kontakt.

pomnieć nauczycielkom wychowania przedszkolnego różne metody aktywizujące, wspomagające rozwój dziecka i rozwi-jające jego aktywność.

metody wspomagające rozwój dziecka

Od wielu lat w wychowaniu przedszkolnym szuka się nowa-torskich rozwiązań metodycznych wspomagających rozwój dziecka. Prowadzi się zabawy, ćwiczenia pobudzające i sty-mulujące zmysły, aby wyzwolić własną aktywność dziecka. Dzięki niej nauczycielowi łatwiej zrozumieć środowisko wy-chowawcze dziecka, a dziecko ma poczucie bezpieczeństwa i możliwość odprężenia się. Aktywność własna dziecka ma także wpływ na ograniczenie częstotliwości występowania zachowania agresywnego. W przedszkolach wykorzystu-je się metody aktywizujące wspomagające lub stymulujące rozwój dziecka. Do najczęściej stosowanych należą: Zabawy w kręgu, czyli stymulacja integracyjna. Poma-ga dzieciom w odbiorze bodźców płynących z zewnątrz, jak i z wewnątrz. Umożliwia poznawanie otoczenia przez patrzenie, słuchanie, dotykanie, itd., co ma znaczenie w usprawnianiu analizatorów wzroku, słuchu i dotyku. Podczas zabaw w kręgu dzieci nawiązują kontakt z kolega-mi, pobudzając ich do aktywności, doskonalą umiejętność skupiania uwagi (koncentrowanie się) oraz odprężają się.


Metody rozwijające świadomość ciała (M., Ch. Knill, W. Sherborne). Mamy tu do czynienia z połączeniem ru-chu z dotykiem i specjalnie skomponowaną muzyką. Dzie-ci wykonując ćwiczenia ruchowe przy muzyce, uczą się odczuwania i otwierania na doznania dotykowe płynące z otoczenia i kontaktu z drugim człowiekiem. Metoda Ru-chu Rozwijającego Weroniki Sherborne nastawiona jest na rozwijanie u dzieci takich cech, jak: poczucie własnej war-tości, pewność siebie, bezpieczeństwo, odpowiedzialność, wrażliwość, umiejętność nawiązywania kontaktów z dru-gą osobą. Ćwiczenia te są również okazją do usprawniania motoryki, umacniania poczucia swojej siły, doskonalenia sprawności i możliwości ruchowych. W metodzie Weroniki Sherborne wyróżnia się ruch:

prowadzący do poznania własnego ciała;kształtujący związek dziecka z podłożem;wiodący do wytworzenia relacji z drugim człowiekiem;prowadzący do współdziałania w grupie.

Zabawy paluszkowe, wierszyki-masażyki. Zabawy te odbywają się w atmosferze wesołej, radosnej zabawy. Na-stawione są na bezpośredni kontakt z ciałem drugiej oso-by, przez co dziecko uczy się wchodzić w relacje z innymi ludźmi i włącza do wspólnej zabawy. Podczas mówienia np. rymowanki, pokazujemy dziecku ruchy i wykonujemy je razem z nim, dotykając jego ciała. Te proste wierszyki wzmocnione intonacją, poparte gestem i dotykiem przycią-gają uwagę dziecka i dostarczają mu wiele radości. Można je realizować wspólnie z rodzicami i dziećmi np. podczas zajęć adaptacyjnych i integracyjnych. Kinezjologia edukacyjna Paula Dennisona (gimnastyka mózgu). Ćwiczenia prowadzone według tej metody łączą w naturalny sposób ciało (ruch) z rozwojem psychicznym (umysł). Należą do nich: ruchy naprzemienne, „leniwe ósemki”, „słoń” (z wykorzystaniem kształtu „leżącej ósem-ki”), ćwiczenia oddechowe (przeponowe, „sowa”, ziewa-nie), a także stymulowanie punktów pozytywnych w celu rozwoju myślenia i poczucia równowagi. Wszystkim ćwi-czeniom towarzyszy codzienne picie niegazowanej wody (1–2,5 litra) – aby wzmocnić pracę układu nerwowego. Metoda Dobrego startu. Została opracowana przez Mar-tę Bogdanowicz. Założeniem tej metody jest równoczesne rozwijanie funkcji językowych i spostrzeżeniowych (wzro-kowych, słuchowych, dotykowych, kinestetycznych). Zaję-cia prowadzone są w formie zabawy według następującej procedury: słuchanie piosenki, patrzenie na wzory gra-ficzne, litery, wykonywanie ruchów w czasie odtwarzania wzorów graficznych i liter zharmonizowanych z rytmem piosenki lub wierszyka.

metody rozwijające aktywność własną

Nauczyciele wychowania przedszkolnego szukają nowa-torskich metod rozwijających aktywność własną dziecka. Prowadzą zabawy, podczas których dzieci poznają rzeczy-wistość, wyzwalają zachowania prospołeczne, rozładowują napięcie emocjonalne i uczą się kreatywności. Dzięki temu z jednej strony zabawy ułatwiają prowadzenie zajęć o cha-rakterze terapeutyczno-wychowawczym z dziećmi wolniej

oooo

RE

KL

AM

A

ZAMÓW: e-mail: [email protected] www.blizejprzedszkola.pl/wydawnictwotel. 12 631 04 10 wew.101

%Przy zakupie dwóch egzemplarzy ksi¹¿ki „Nauczycielska diagnoza gotowoœci do podjêcia nauki szkolnej” za drugi egzemplarz zap³acisz PO£OWÊ ceny!

PODAJ KOD PROMOCYJNY: BP 2/13/diagnozaOferta wa¿na do 31.03.2013

2 w 1PROMOCJA


Bliżej przedszkola

rozwijającymi się, z drugiej – przyczyniają się do rozwija-nia dziecięcych uzdolnień. W pracy z dziećmi przedszkol-nymi stosuje się metody rozwijające ich aktywność. Należą do nich m.in.: Pedagogika zabawy, która jest metodą zdobywania przez dzieci wiadomości i umiejętności, poznawania rzeczywisto-ści. Pozwala także współdziałać z innymi. Aktywność dzieci jest realizowana poprzez:

zabawy spontaniczne ułatwiające nawiązywanie kontak-tów z dziećmi i dorosłymi, a także doskonalące umiejęt-ności współdziałania i współpracy z innymi;zabawy tematyczne pozwalające rozpoznać zainteresowa-nia i potrzeby uczestników zabawy, a także ich przeżycia i odczucia; zabawy konstrukcyjne aktywizujące dzieci w zakresie podejmowania działalności plastyczno-technicznej przy wykorzystaniu różnorodnych materiałów, np. przyrod-niczego; zabawy ruchowe przy muzyce (taniec, pantomima) – przy-czyniają się do likwidacji napięcia mięśniowego.

Muzykoterapia, która opiera się na różnych formach ak-tywności muzycznej, takich jak:

zabawy ze śpiewem doskonalące aparat oddechowy, fo-nacyjny i artykulacyjny, a także słuch fonematyczny;gra na instrumentach usprawniająca czynności manualne, koordynację słuchowo-wzrokowo-ruchową, doskonaląca pamięć i zachęcająca do twórczego działania.

Muzykoterapia może być wykorzystywana zarówno w pra-cy indywidualnej, jak i grupowej gdyż dostarcza dzieciom radości z obcowania z muzyką i rozwija uzdolnienia mu-zyczne. Metoda a. i M. Kniessów, będąca twórczą, rytmiczną gim-nastyką, polegającą na poszukiwaniu nowych form ruchu. Charakterystyczne dla tej metody jest to, że jedno dziecko używa równocześnie dwóch przyborów, np. szarfy, grzecho-tek, dzwonków. Metoda Karla orffa, pozwalająca rozwijać inwencję twórczą, samoekspresję, dzięki łączeniu muzyki ze słowem i ruchem. Metoda Rudolfa Labana, będąca gimnastyką twórczą na bazie opowieści według własnej inwencji, fantazji i do-świadczenia. Zabawy grafomotoryczne (malowanie dziesięcioma pal-cami). W atrakcyjny sposób wprowadzają dzieci do nauki pisania i aktywizują w zakresie:

usprawniania motoryki małej i koordynacji wzrokowo-ruchowej;doskonalenia koncentracji uwagi przez dłuższy czas;usprawniania analizatora wzrokowego oraz orientacji przestrzennej;rozładowywania napięcia emocjonalnego i mięśniowego;

Malowanie dziesięcioma palcami to również doskonała for-ma terapii dla dzieci z zaburzeniami percepcyjno-motorycz-nymi. Drama, stanowiąca niezwykle popularną metodę akty-wizującą i umożliwiającą lepsze poznanie dziecka. Poprzez wchodzenie w rolę, dziecko wyraża siebie, pokonuje własne zahamowania, uczy się samodzielności w działaniu, a także

o

o

o

o

o

o

o

oo

o

rozwija kreatywności i pozyskuje nowe doświadczenia. Do najpopularniejszych technik dramy należą: scenki dramowe, teatrzyki kukiełkowe, chiński teatrzyk cieni, pantomima. Zabawy rytmiczne, polegające na odtwarzaniu przy po-mocy ruchu (klaskanie, tupanie, skakanie, podskoki) np. rytmu piosenki. Często są łączone z innymi formami dzia-łalności dziecka, np. plastyką. Techniki plastyczne, rozwijające sprawność manualną, koordynację wzrokowo-ruchową i wpływające uspokaja-jąco na system nerwowy. Najbardziej popularne techniki plastyczne to:

rysowanie kredkami świecowymi, węglem i tuszem na kartonie i papierze ściernym, a także pastelami tłustymi i suchymi;malowanie farbami plakatowymi na kartce, kartonie mo-krym, folii i szkle;kleksografia;origami przestrzenne i płaskie, np. z kółek;wydzieranka z kolorowego papieru, gazet;lepienie z gliny, modeliny, masy solnej i papierowej;stemplowanie, m.in. pieczątkami z kartofla.

Techniki pracy z małymi dziećmi w zakresie metod akty-wizujących kształtują umiejętności interpersonalne, takie jak współdziałanie i porozumiewanie się. Wdrażają do przezwyciężania napotykanych przeszkód, doprowadze-nia pracy do końca, a więc osiągnięcia zamierzonego celu. Prowokują do twórczego myślenia i dostarczają radości ze spontanicznego działania. W przypadku działalności arty-stycznej dzieci uczą się umiejętności planowania, dokony-wania właściwych wyborów, a wykorzystywane rekwizyty pobudzają i rozwijają wyobraźnię dziecka.

o

o

ooooo

Ewa Zielińska – wieloletnia nauczycielka wychowania przed-szkolnego. Współautorka programów edukacyjnych, publikacji dla nauczycieli artykułów dla rodziców. Wspólnie z prof. Edytą Gruszczyk-Kolczyńską prowadzi badania nad metodami lepszej efektywności procesu wychowania i kształcenia dzieci w wa-runkach przedszkola. Jej działalność przyczyniła się do zmiany rzeczywistości przedszkolnej w zakresie wspomagania rozwoju umysłowego dzieci, zwłaszcza edukacji matematycznej.

fot.

M. W

róbe

l

Bibliografia:Białas E., Szerbornowskie zajęcia. Ruch dla zdrowia, „Wychowanie w Przed-szkolu” nr 5/1998.Bogdanowicz M., Kisiel B., Przasnycka M., Metoda Weroniki Sherborne w te-rapii i wspomaganiu rozwoju dziecka, Warszawa 1997.Gniewkowski W., Gimnastyka rytmiczna, „Życie Szkoły” nr 11/1987.Gniewkowski W., Gimnastyka twórcza (ekspresyjna) Rudolfa Labana, „Wycho-wanie w Przedszkolu” nr 5/1985.Nęcka E., Psychologia twórczości, Gdańsk 2001.Sherborne W., Ruch rozwijający dla dzieci, Warszawa 1997. Smoczyńska-Nachtman U., Muzyka dla dzieci – muzykowanie wg koncepcji C. Orffa, Warszawa 1990.Stasińska K., Instumentarium Orffa w szkole, Warszawa 1996.Suchodolski B., Współczesne problemy wychowania estetycznego, „Kwartalnik Pedagogiczny” nr 9/1959.Żuchelkowska K., Gimnastyka rytmiczna A.M. Kniessów i gimnastyka twórcza Labana a rozwijanie zdolności muzycznych u uczniów kl. I, [w:] Dylematy wycho-wania fizycznego w edukacji dzieci i młodzieży, Materiały XXVIII Konferencji Naukowej, Poznań AWF 12-13.10.2001 (red. M. Bronikowski, R. Muszkie-ta), 2011 s. 331-330.


Violetta Kruczkowska

Widzieć więcej... obserwacja zachowania

Ważne jest, by nauczyciele i rodzice dostrze-gali różnicę pomiędzy tym, co rzeczywiście widzą i słyszą a sposobami interpretowa-nia określonego zachowania. Nie chodzi o to, by zastanawiać się, czy interpretacje

są prawidłowe, czy nie. Chodzi o nauczenie się skuteczniej-szych sposobów komunikacji z innymi osobami. Dlatego podstawową umiejętnością nauczaną w metodzie Gordona jest umiejętność obserwowania i opisywania zachowania.

Ćwiczenie 1: Wyobraź sobie konkretne dziecko, które często robi coś, czego w żaden sposób nie możesz za-

akceptować – rozrzuca zabawki i nie chce ich sprzątać, bije inne dzieci, nie słucha, jak do niego mówisz, powtarza: nie chcę, nie będę. Takie zachowanie ma na ciebie wpływ – czujesz się zlekceważona, bezradna, zdenerwowana, itp. Odpowiedz sobie szczerze, co myślisz o takim dziecku. Jakie sformuło-wania czy określenia na jego temat przychodzą ci do głowy jako pierwsze? Czy nasunęły ci się następujące (lub podobne) określenia: „niedobre”, „rozpieszczone”, „niegrzeczne”, nie-posłuszne”, „nie zna granic”, „agresywne”, „rozpuszczone”, „źle wychowane”...?Choć powyższe zwroty i wyrażenia mogą wydawać się nie-szkodliwe, w rzeczywistości są obciążone osądami. Dlatego w metodzie Gordona określamy je osądem, przypuszcze-niem i interpretacją związaną z zachowaniem dzieci i nazy-wamy etykietowaniem. Etykieta jest tym, co umysł dodaje do tego, co widzimy i słyszymy. Są to konkretne słowa, przy-pisywane zachowaniom dzieci, stanowiące własną ocenę czy interpretację nauczyciela lub rodzica na temat konkretnego zachowania dziecka. Problem z etykietami polega na tym, że zawsze zawierają domysły na temat intencji czy motywów działania drugiej osoby. Dlatego nie są prawdziwe.Ponadto etykietowanie ogranicza zdolność poznania dzie-cka, a także utrudnia spostrzeganie jego przyszłych zacho-wań w innym świetle. Dzieje się tak dlatego, że po dokona-niu intrpretacji czyjegoś zachowania niezależnie od tego, czy pozytywnej, czy negatywnej, mamy tendencję do szufladko-wania osoby, a następnie postępujemy tak, jakby to był fakt, który z kolei określa, w jaki sposób ją traktujemy. Dlaczego zatem przyklejamy dzieciom etykiety, a potem... zaczynamy patrzeć na nie przez ich pryzmat? Odpowiedź jest prosta: robimy to automatycznie, etykietowanie bowiem jest po-wszechnie stosowane nie tylko wobec dzieci, ale i w świecie dorosłych. Etykietujemy, bo wierzymy, że to pomoże nam wpłynąć na zachowania dziecka czy innej osoby.To prawda, że nauczyciele potrzebują skutecznych metod modyfikowania niepożądanego zachowania dzieci, jednak

nadawanie im etykiet nie jest dobrym pomyłsem, gdyż ist-nieje niebezpieczeństwo „utknięcia” we własnych interpre-tacjach, co przeszkadza w poznaniu prawdziwych przyczyn powtarzającego się zachowania.

Ćwiczenie 2: spróbuj zmienić poniższe etykiety na opis określonego zachowania dziecka: „Jesteś zbyt

wybredny”; „Ona jest nieodpowiedzialna”; „Ania jest niegrzeczna”; „Jesteś po prostu zazdrosny”; „Jasiek jest niesamodzielny”; „Ona jest krnąbrna”; „Ala jest nieko-leżeńska”; „Kasia jest dobrym dzieckiem”. Umiejętność opisywania zachowania jest niezwykle ważna, ponieważ pozwala bardziej trafnie zareagować w wielu sytuacjach problemowych i unikać etykietowania dzieci.

Uważaj na etykietowanie! Niezależnie od tego, jak zręcznie potrafi się interpretować zachowania in-

nych, nigdy nie można z całkowitą pewnością stwierdzić, co powoduje, że druga osoba zachowuje się w ten czy inny sposób.Istnieje różnica pomiędzy tym, co faktycznie miało miejsce a interpretacją zachowania. W tym drugim przypadku często dokonujemy oceny, patrząc na nie przez pryzmat własnych doświadczeń, ponieważ nasza percepcja podlega wpływowi wszystkiego, czego doświadczyliśmy w naszym życiu (gdzie się urodziliśmy, do jakiej szkoły chodziliśmy, jacy byli nasi rodzice, jakie jest nasze wykształcenie, jakie mamy poglądy religijne) i zazwyczaj powoduje jednostronność i określony punkt widzenia na temat poczynań innych ludzi.Na skutek etykietowania druga osoba może czuć się zranio-na, odczuwać chęć odwetu lub podjęcia obronnych czynności (często agresywnych). Ponadto trudno pozbyć się jej „przy-klejonych” etykiet. Dlatego ważne jest, by uświadomić sobie tendencje do oceniania siebie i zachowań innych. Za każdym razem, gdy złapiesz się na interpretacji lub ocenie, dokonaj świadomego wysiłku, aby wrócić i skupić się na opisaniu konkretnego zachowania. Zaletą opisywania określonego zachowania, zamiast osądzania, jest możliwość poznania jego przyczyny. To ułatwia lepsze zrozumienie drugiej osoby i w efekcie budowanie bardziej satysfakcjonujących relacji.

Violetta Kruczkowska – psycholog, psychoterapeuta systemowy, terapeuta kinezjologii edukacyjnej, trener ART-u (trening zastępo-wania agresji), prezes fundacji „Wychowanie bez porażek”. Licencjonowany reprezentant Gordon Training International w Polsce. Zajmuje się psychoterapią dzieci i młodzieży, terapią rodzinną oraz indywidualną psychoterapią dorosłych. Propaguje ideę dr. Thomasa Gordona i jego metodę porozumiewania się i rozwiązywania konfliktów „bez przegranych”.

2

2

2



Bliżej przedszkola

Serduszko małego misia

Dorota KamińskaAgnieszka Sitek

– czyli dziecięce rozważania na temat miłości, przyjaźni i odwagi

Zdarzyło się kiedyś, że mały pluszowy miś zapragnął mieć serce. Chciał, tak jak wszystko, co żyje, śmiać się, płakać i móc obdarzyć kogoś miłością. A tymczasem był tylko zwyczajnym miśkiem wypcha-nym trocinami i z oderwanym uchem...Tymi słowami zaczyna się piękna, a zarazem niezwykle barwna i pouczająca opowieść o ma-łym pluszowym misiu (zapewne takim, którego bardzo dobrze pamiętamy z lat naszego dzie-ciństwa). Marzeniem misia było otrzymanie od wróżki Mirabell prawdziwego serca, dzięki któremu mógłby naprawdę kogoś pokochać i w pełni cieszyć się życiem. Historia ta pokazuje jednak, że prawdziwego serca nie rozpoznaje się po jego biciu, ale po przepełnionych miłością czynach. Ta bajeczna opowieść o miłości, przyjaźni i odwadze zwraca uwagę dziecka na po-nadczasowe wartości, które powinniśmy rozbudzać w nim już od najmłodszych lat.

Co możemy zrobić, aby wprowadzanie w świat wartości było dla dzieci przyjemne i niezapomniane?

Bruno Bettelheim w książce pt. „Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni”, wspomina o tym, że dziecko powinno, w miarę jak się rozwija, uczyć się krok po kroku bar-dziej rozumieć siebie i otaczający świat, gdyż to pozwoli mu lepiej poznawać innych ludzi, a w rezultacie nawiązywać z nimi relacje i więzi pełne znaczenia i dające satysfakcję. Istotą na-uczania wartości powinno być zatem dążenie do tego, aby dzieci kierowały się w życiu takimi wartościami moralnymi, jak przyjaźń, miłość, odwaga czy też uczciwość, nie ze względu na strach przed karą lub pod wpływem presji ze strony innych osób, ale z uwagi na wewnętrzne przekonania i potrzeby. I to właśnie rolą dorosłych jest wprowadzenie dzieci w świat war-tości, ale przede wszystkim nauczenie ich czerpania radości z postępowania zgodnie z nimi. Pamiętajmy przy tym, że świetną okazję do poznawania przez dzieci najważniejszych warto-ści, a zarazem uczenia się określonych norm społecznych, stanowią bajki i baśnie. W cudowny sposób wpływają na budowanie więzi pomiędzy dzieckiem i nauczycielem. Przez ich pryzmat

scenariusz zajęć z zastosowaniem narzędzi TOC – gałązka logiczna

Jeżeli chcecie, aby wasze dzieci były zdolne i inteligentne, opowiadajcie im bajki. Jeżeli chcecie, by były genialne, opowiadajcie im więcej bajek.

Albert Einstein


poznaje ono otaczający świat. Te niezwykłe opowieści zawierają bowiem bezcenny przekaz – uczą pozytywnych wzorców zachowań, postępowania według norm społecznych, a także rozwiązywania trudnych sytuacji w sposób, dzięki któremu dzieci czują się bezpieczne i rozu-miane. Utwory te wzmacniają także ich przeżycia emocjonalne, a szczęśliwe zakończenia po-wodują przyjemne uczucie sukcesu. Odpowiednio dobrana do wieku dziecka lektura stanowi także wzór posługiwania się językiem literackim i wpływa korzystnie na doskonalenie mowy, w tym umiejętne formułowanie wypowiedzi słownych oraz zasób słownictwa.

W jaki sposób możemy ułatwić dzieciom zrozumienie sensu bajki o małym misiu?

Możemy w tym celu skorzystać z narzędzi myślowych TOC i zastosować gałązkę logiczną. Ułatwi ona dzieciom kreatywne analizowanie treści utworów literackich poprzez tworzenie oraz rozumienie związków i zależności przyczynowo-skutkowych (jeśli/kiedy..., to...) oraz ich konsekwencji. Dzięki odpowiedziom na pytania: dlaczego dana sytuacja miała miejsce?; co na to wskazuje? wspiera ona również proces uczenia się dziecka, w tym umiejętność logicznego myślenia. Zastosowanie gałązki sprzyja także rozwijaniu kompetencji językowych i komuni-kacyjnych dziecka. Ponadto uczenie nowych umiejętności na bazie znanych i bliskich dzie-ciom zagadnień ułatwia lepsze poznanie i zrozumienie struktury narzędzi myślowych TOC, a także zapewnia poczucie bezpieczeństwa podczas pierwszych prób pracy z narzędziami.

temat ZaJĘĆ: SerduSZKo małego miSia – czyli dziecięce rozważania na temat miłości, przyjaźni i odwagi

Cele ogólne:zapoznanie z treścią bajki „Serduszko małego misia”;wprowadzenie dzieci w świat wartości poprzez kształtowanie postaw społecznych zgod-nych z wartościami, takimi jak miłość, przyjaźń i odwaga;rozwijanie myślenia przyczynowo-skutkowego poprzez zastosowanie gałązki logicznej;wspomaganie rozwoju mowy dziecka poprzez doskonalenie kompetencji językowych i ko-munikacyjnych;zmniejszenie napięcia emocjonalnego poprzez zastosowanie technik relaksacyjnych;tworzenie atmosfery radości oraz bezpieczeństwa i akceptacji podczas wspólnych działań.

Cele szczegółowe – dziecko:prawidłowo posługuje się gałązką logiczną w celu przedstawienia treści bajki;dostrzega i rozumie związki oraz zależności przyczynowo-skutkowe pomiędzy kolejny-mi wydarzeniami w bajce, a także ich konsekwencje;wypowiada się w zrozumiały sposób na temat treści bajki oraz ważnych wartości, takich jak miłość, przyjaźń i odwaga;stara się łączyć przyczynę ze skutkiem i próbuje przewidywać, co się może zdarzyć;potrafi przedstawić informacje w formie uproszczonych rysunków i umownych symboli oraz rozumie ich sens;wyraża swoje emocje za pomocą ruchu i mimiki twarzy;umiejętnie współpracuje w grupie;odczuwa satysfakcję i zadowolenie ze wspólnego działania oraz osiągniętego celu.

Metody i techniki:metody aktywizujące: pedagogika zabawy, burza mózgów;techniki aktywizujące myślenie TOC – gałązka logiczna;techniki relaksacyjne – trening autogenny, elementy jogi.

Formy: grupowa i indywidualna.

Środki dydaktyczne: schemat gałązki logicznej (gotowa karta pracy na stronie www. dopo-brania.blizejprzedszkola.pl), kartki A4, flamastry, kredki, masa mocująca, karta pracy – gałąz-ka logiczna, podkłady muzyczne do piosenek: „Jest taki miś, wesoły miś”, „Gdy szczęśliwy jesteś to z Kubusiem skacz!” – znajdziesz na www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl

oo

oo

oo

oo

o

oo

ooo

ooo


Więcej na temat gałązki logicznej dowiesz się z książki

zobacz na www.toc.blizejprzedszkola.pl


Przebieg zajęć:

o Zabawa integracyjna pt. „Moje logo”. Zadaniem dzieci jest stworzenie „wizytówki” z włas-nym logo za pomocą symbolicznych rysunków, czyli „zakodowanych” informacji o swoich zaletach (np. serce – jestem koleżeński i uczynny, kredka – ładnie rysuję, piłka – świetnie gram w piłkę, nutka – ładnie śpiewam, itp.).

Rozmowa z dziećmi na temat stworzonych wizytówek. Pytania pomocnicze: Co przedstawia twoje logo?; Dlaczego wybrałeś taki symbol/rysunek?; Jaka jest twoja największa zaleta/pozytywna cecha charakteru?; Jakie zalety/cechy charakteru są ważne w naszym życiu?

o Zabawa rytmiczna przy piosence „Jest taki miś, wesoły miś”: dzieci śpiewając piosenkę o misiu, rytmicznie wyklaskują jej refren:

Jest taki miś, wesoły miś, na imię Kubuś ma.Ref.: Kubuś Puchatek (3x), na imię Kubuś ma.

ETAP I: Zapoznanie z treścią bajki „Serduszko małego misia” autorstwa Agnieszki i Jakuba Chomiuk (opowiadanej lub czytanej przez nauczyciela).

ETAP II: Tworzenie historyjki obrazkowej: Ustalanie głównych wydarzeń w bajce. Wykonanie przez dzieci ilustracji do historyjki. Ustalenie kolejności obrazków.

ETAP III: Zastosowanie gałązki logicznej : Tworzenie gałązki w oparciu o treść bajki. Opowiadanie bajki z wykorzystaniem stworzonej gałązki.

ETAP IV: Tworzenie indywidualnych gałązek logicznych.

Zdarzyło się kiedyś, że mały pluszowy miś zapragnął mieć serce. Chciał, tak jak wszystko, co żyje, śmiać się, płakać i móc obdarzyć kogoś miłością. A tymczasem był tylko zwyczajnym miśkiem wypchanym tro-cinami i z oderwanym uchem.Miś usłyszał kiedyś ukradkiem, że gdzieś daleko jest domek dobrej wróżki Mirabell, która ma cudowną moc i potrafi spełnić nawet najskrytsze marzenie. Wyruszył więc mały pluszowy miś na poszukiwanie wróżki, która mogłaby dać mu serce. Szedł długo... Przez łąki, pola, lasy. Jego piękne pluszowe futerko całkiem wy-blakło na słońcu i już nie było tak miękkie jak niegdyś. Ale dzielny miś nie ustawał w poszukiwaniach.I oto pewnego ranka, gdy zmęczony po całonocnej wędrówce przysiadł na zielonym mchu, zobaczył ścieżkę wyłożoną różowymi kamykami. Aż podskoczył z radości! To przecież ta dróżka prowadzi do domku Mirabell... Mały miś szybciutko ruszył przed siebie tym niezwykłym różowym szlakiem. Ale uszedł zaledwie kilka kroków, gdy zobaczył małą kukiełkę, leżącą bezwładnie w trawie.– Piękna marionetko, co robisz tu sama? – spytał. – Czy coś ci się stało?– Och, misiu, wracałam od dobrej wróżki, u której szukałam przyjaciela, zagapiłam się i poplątałam wszystkie sznurki... Czy możesz mi pomóc?Miś rozplątał wszystkie supełki, podarował kukiełce na pożegnanie swój ulubiony słomkowy kapelusz i ruszył dalej... Usłyszał jeszcze, jak szczęśliwa marionetka krzyczy z oddali: – Drogi misiu, jesteś prawdziwym przyjacielem!A miś szedł dalej... Stąpał po różowych kamykach, rozmawiał z drzewami, strącał rosę na płatki sprag-

Ważne! Zaprezentowany poniżej scenariusz może być realizowany podczas kilku kolejnych zajęć z dzieć-mi (np. w ramach tygodniowego tematu kompleksowego), w zależności od wieku dzieci oraz ich zainteresowania omawianą tematyką.

etapy pracy z gałązką logiczną:

etap i: Zapoznanie z treścią bajki „Serduszko małego misia”

Bliżej przedszkola

Część i (wstępna):

Część ii (główna):

podkład muzyczny do piosenki na



nionych kwiatów. A idąc tak, śpiewał radośnie, z całej piersi, gdyż wierzył, że kres jego podróży już się zbliża. W pewnej chwili z ciemnej ściany lasu wyłoniła się dziwna postać w długim płaszczu, która rzuciła się misiowi na szyję.– Och, przyjacielu, jak ja ci się odwdzięczę? Zabłądziłem w lesie, byłem bliski załamania, gdy nagle usłyszałem melodię. Radosne dźwięki twej piosenki naprowadziły mnie na właściwą drogę... Tak bar-dzo ci dziękuję!Miś uścisnął podróżnego i podarował mu swój wspaniały kompas:– Aby ci wiecznie wskazywał szczęśliwy kierunek – rzekł i ruszył dalej, bo bardzo spieszyło mu się do dobrej wróżki.Szedł tak i szedł, gdy natknął się na metalowego robota-zabawkę. Biedaczyna leżał przy drodze i zu-pełnie się nie ruszał.– Ach! Co ci się stało, mój drogi? – spytał zmartwiony miś.– Porozkręcały mi się wszystkie śrubki, pogubiłem je i nie mogę już iść dalej...Miś, niewiele myśląc, rozpruł swoje lewe uszko i wyciągniętą nitką pozwiązywał obluzowane części robota. Skończywszy pracę, pożegnał wdzięcznego znajomego i znów ruszył przed siebie, bo z całych sił pragnął być już u celu...I wreszcie wieczorem, gdy słonko skryło się już znużone wśród drzew, mały pluszowy miś dotarł przed domek dobrej wróżki Mirabell. Zapukał nieśmiało do drzwi. Mirabell powitała zakłopotanego podróż-nego i spytała o powód przybycia.– Dobra wróżko, jestem małym, pluszowym misiem, który nie potrafi kochać. Przyszedłem prosić cię, byś podarowała mi serce...– Obserwowałam cię od dawna, misiu. Niepotrzebna ci moja pomoc. W tobie jest gorące serce, pełne wielkiej miłości!– Ależ to niemożliwe! – zdziwił się bardzo miś, przecież ja nie mam serca. Przyłóż ucho do mej piersi, a sama się przekonasz, że nie usłyszysz żadnego bicia.– Głuptasek z ciebie, misiu – odpowiedziała łagodnie wróżka. – Serca nie rozpoznaje się po jego biciu, ale po pełnych miłości czynach.

„Charaktery” nr 11/2012. Bajka nagrodzona I miejscem w konkursie magazynu psychologicznego „Charaktery” – CZYTANIE, BAJANIE. Więcej bajek na www.charaktery.eu

etap ii: tworzenie historyjki obrazkowej

o Ustalanie głównych wydarzeń w bajce: podczas dyskusji na forum grupy dzieci wyod-rębniają najważniejsze zdarzenia w bajce.

o Wykonanie ilustracji do historyjki obrazkowej: podział dzieci na grupy, których zada-niem jest wspólne wykonanie ilustracji stanowiących określone elementy historyjki.

o Ustalenie kolejności obrazków – wykorzystujemy prace wykonane wcześniej przez po-szczególne grupy. Porządkując obrazki zgodnie z kolejnością wydarzeń w bajce, dzieci analizują i odczytują ich treść, tworząc logiczną całość historyjki.

Fot 1. Tworzenie historyjki obrazkowej – ustalanie kolejności wydarzeń w bajce.


Ważne! Historyjka obrazkowa pomaga w rozwijaniu logicznego myślenia, pobudzając dzieci do zadawa-nia pytań, dokonywania uogólnień, analizowania przyczyn i następstw wydarzeń oraz wyciągania wniosków. Pomocne podczas tworzenia historyjki mogą być pytania: Kto jest głównym bohaterem bajki?; Co się wydarzyło na początku?; Co zdarzyło się później?; Jakie było zakończenie bajki?; Dla-czego właśnie ten obrazek powinien być kolejnym elementem układanej przez nas historyjki?


etap iii: Zastosowanie gałązki logicznej.

Bliżej przedszkola

Ważne! Zagadkowe słoneczka zawierają zakodowane w formie umownych, symbolicznych rysunków, tzw. pisma obrazkowego, wypowiedzi i pomysły dzieci, które pomagają w określeniu i lepszym zrozu-mieniu relacji pomiędzy poszczególnymi obrazkami historyjki obrazkowej. Podczas „kodowania” informacji w zagadkowych słoneczkach istotne jest, aby dzieci podejmowały próby uzasadniania swoich propozycji: co wskazuje na to, że powinniśmy zastosować dany symbol/rysunek?

o Tworzenie gałązki logicznej w oparciu o treść bajki „serduszko małego misia”:oBRaZEK 1: Żył sobie zwyczajny miś wypchany trocinami, który miał oderwane ucho.

oBRaZEK 2: Pewnego dnia mały pluszowy miś zapragnął mieć serce...ZaGaDKoWE sŁonECZKo: (dlaczego?) ponieważ chciał, tak jak wszystko, co żyje, śmiać się, płakać i móc obdarzyć kogoś miłością (symbol – uśmiechnięte serce)

OBRAZEK 3: Miś wyruszył na poszukiwanie wróżki Mirabell...ZaGaDKoWE sŁonECZKo: (dlaczego?) ponieważ miała ona cudowną moc i potrafiła spełnić nawet najskrytsze marzenia, a więc mogłaby dać mu serce (symbol – czarodziejska różdżka i serce)

OBRAZEK 4: Kiedy miś wyruszył ścieżką wyłożoną różowymi kamykami do domku Mi-rabell, zobaczył leżącą w trawie małą kukiełkę, która poprosiła go o pomoc...ZaGaDKoWE sŁonECZKo: (dlaczego?) ponieważ wracając od dobrej wróżki, u której szukała przyjaciela, zagapiła się i poplątała wszystkie sznurki (symbol – kukiełka z poplą-tanymi sznurkami)

OBRAZEK 5: Szczęśliwa marionetka podziękowała misiowi i powiedziała mu, że jest prawdziwym przyjacielem...ZaGaDKoWE sŁonECZKo: (dlaczego?) ponieważ miś rozplątał wszystkie supełki ku-kiełki i podarował jej na pożegnanie swój ulubiony słomkowy kapelusz (symbol – słomko-wy kapelusz misia, kukiełka z rozplątanymi sznurkami)

OBRAZEK 6: Miś wierzył, że kres jego podróży już się zbliża, śpiewał więc radośnie, z ca-łej piersi. W pewnej chwili z ciemnej ściany lasu wyłoniła się dziwna postać podróżnika w długim płaszczu, która rzuciła się misiowi na szyję...ZaGaDKoWE sŁonECZKo: (dlaczego?) ponieważ chciała mu podziękować za to, że radosne dźwięki jego piosenki naprowadziły ją na właściwą drogę (symbol – uściśnięte dłonie, nutka)

OBRAZEK 7: Miś podarował mu swój wspaniały kompas...ZaGaDKoWE sŁonECZKo: (dlaczego?) ponieważ chciał, aby wskazywał on wiecznie podróżnikowi szczęśliwy kierunek jego podróży (symbol – podróżnik w długiej pelerynie, kompas)

OBRAZEK 8: Idąc dalej, miś natknął się na leżącego przy drodze nieruchomego metalo-wego robota-zabawkę, który nie mógł iść dalej, gdyż porozkręcały się mu wszystkie śrubki i je pogubił. Miś niewiele myśląc, rozpruł swoje lewe uszko i wyciągnął z niego nitkę...ZaGaDKoWE sŁonECZKo: (dlaczego?) ponieważ chciał pomóc robotowi i związać nit-ką jego obluzowane części (symbol – miś, robot)

OBRAZEK 9: Wieczorem, gdy słonko skryło się już znużone wśród drzew, mały pluszo-wy miś dotarł przed domek dobrej wróżki Mirabell i poprosił ją o podarowanie mu serca. Jednak wróżka, która obserwowała go od dawna, powiedziała, że niepotrzebna jest mu jej pomoc...ZaGaDKoWE sŁonECZKo: (dlaczego?) ponieważ jest już w nim gorące serce, pełne wielkiej miłości, a serca nie rozpoznaje się po jego biciu, ale po czynach pełnych miłości (symbol – miś z uśmiechniętym sercem).

Więcej na temat tworzenia gałązki logicznej dowiesz się z książki



etap iV: tworzenie indywidualnych gałązek logicznych

Podczas tworzenia gałązek logicznych starajmy się uwzględniać indywidualne tempo pracy i potrzeby oraz możliwości rozwojowe każdego dziecka. Jeśli będzie miało ono trudno-ści np. z samodzielnym uzupełnieniem schematu gałązki, zaproponujmy mu swoją pomoc. W przypadku, gdy ustalony wcześniej limit czasowy na wykonanie gałązki okaże się niewy-starczający, pozwólmy dziecku na dokończenie pracy w późniejszym czasie.


o opowiadanie bajki w oparciu o stworzoną gałązkę – opowiadanie bajki w oparciu o sche-mat gałązki logicznej sprzyja lepszemu zrozumieniu i zapamiętaniu treści utworu.

Ważne! Podczas pracy grupowej z wykorzystaniem gałązki logicznej warto zastosować większy format jej schematu graficznego, umieszczony np. na ścianie lub tablicy znajdującej się w sali zajęć, na wysokości linii wzroku dzieci. Ułatwi to skupienie uwagi dzieci na omawianej bajce, wspólne tworze-nie gałązki, a także prowadzenie dyskusji na forum grupy. Przy czym odpowiednie formułowanie pytań zachęci dzieci do wymiany poglądów na dany temat, rozwijając umiejętność argumentacji, dlatego starajmy się stosować pytania otwarte, nie sugerujące dziecku konkretnych odpowiedzi.

Fot 2. Tworzenie gałązki logicznej do bajki „Serduszko małego misia”.

Fot 3. Tworzenie indywidualnych gałązek logicznych.

Nauczenie wartości to najważniejsza rzecz, jaką możemy zrobić dla szczęścia dziecka.Linda i Richard eyre

R E K L A M A


o „Misie” – zabawa ruchowa z elementami jogi (ćwiczenia prawidłowego oddychania): dzie-cko pochyla się do przodu i podpiera rękami o podłogę, ręce i nogi są wyprostowane; czwo-rakując, naśladuje chód misia – do przodu i do tyłu.

o „Miś i pszczółki” – zabawa logorytmiczna: dzieci podzielone na dwie grupy to pszczółki i misie. Pszczółki biegają rytmicznie po sali wydając dźwięki: bzzz..., zbierają nektar z kwiat-ków; w tym czasie misie śpią w swojej norze. Zmiana muzyki – misie budzą się z zimowego snu i wyruszają na poszukiwania miodu; w tym czasie pszczółki wracają szybko do ula.

Ważne! Przy wykonywaniu ćwiczeń pamiętajmy o prawidłowym oddechu i wydłużaniu fazy wydechowej.

Ważne! W przypadku „smutnych buziek” warto dowiedzieć się, co było lub jest przyczyną „złego” nastroju dzieci (np. w toku indywidualnej rozmowy).

Bliżej przedszkola

Część iii (końcowa) – podsumowanie i zakończenie zajęć:

o „Misie płyną łódką” – zabawa ruchowa z elementami jogi: dzieci siedzą w parach, naprze-ciwko siebie, z nogami wyciągniętymi do przodu, tak aby mogły złapać się za ręce; przecią-gają się nawzajem do przodu i do tyłu. W trakcie ćwiczenia należy pamiętać o prawidłowym oddechu (przeciąganie do przodu – wydech, do tyłu – wdech).

o „Mały miś” – zabawa relaksacyjna (trening autogenny). Nauczyciel spokojnym i cichym głosem opowiada dzieciom historyjkę o małym misiu. Prosi, aby dzieci postarały się prze-żyć to, co on. Dzieci kładą się wygodnie na plecach i słuchają opowiadania:

Teraz będziemy bawili się w małego nieporadnego misia Puchatka, który mieszka w spo-kojnymi i pięknym lesie. Przez całe lato miś bardzo ciężko pracował, robiąc zimowe zapasy. Teraz jest bardzo zmęczony. Układa się w swojej norce do zimowego snu. Leży spokojnie, ma zamknięte oczy. Jest mu ciepło i przyjemnie, o niczym nie myśli. Słucha tylko, jak szumią drzewa w lesie. Miś czuje, jak odpoczywają jego łapki, nóżki, głowa, jego buźka i oczka.Najpierw czuje, jak jego nóżki robią się coraz cięższe, jakby były z żelaza. Miś nie może ich podnieść, nóżki stały się bardzo leniwe, ale jest im ciepło, wygodnie i przyjemnie. Teraz łapki misia chcą, żeby było im tak przyjemnie, bo też się bardzo napracowały. Miś położył łapki wy-godnie na ziemi, wzdłuż swojego ciała. Łapki stały się leniwe, odpoczywają. Miś nie porusza palcami. Czuje, jak jego łapki stają się coraz cięższe, jakby były z żelaza, ale jest im bardzo przyjemnie, ciepło i wygodnie.Teraz miś myśli o swojej główce. Opuszcza ją spokojnie na poduszkę. Oczka są zamknięte. Miś nie myśli o niczym, jest mu dobrze i przyjemnie. Leży spokojnie i cichutko... słucha jak śpiewają ptaszki... czuje się odprężony... zasypia...Teraz budzi się, przeciąga rozkosznie, podnosi do góry swoją główkę, łapki, nóżki i powoli wstaje. O, jak dobrze, miś się wyspał i czuje się wypoczęty i szczęśliwy.

o „Wesołe i smutne minki” – ewaluacja zajęć: nauczycielka pokazuje dzieciom minki misia (znajdziesz na www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl): wesołą, smutną, zdziwioną, zdenerwo-waną, wystraszoną. Dzieci naśladują je i pokazują minę wyrażającą ich nastrój po zajęciach.

o Zabawa rytmiczna przy piosence „Gdy szczęśliwy jesteś, to z Kubusiem skacz!” – dzieci śpiewają piosenkę o misiu; ilustrują treść utworu za pomocą ruchu:

Gdy poczujesz szczęścia smak, z Kubusiem klaszcz (2x)Kiedy szczęścia smak poczujesz, pokaż nam to tak jak umiesz.Gdy poczujesz szczęścia smak, z Kubusiem klaszcz.

Gdy poczujesz szczęścia smak, z Tygryskiem skacz – hop, hop (2x)Kiedy szczęścia smak poczujesz, pokaż nam to tak jak umiesz.Gdy poczujesz szczęścia smak, z Tygryskiem skacz – hop, hop.

Kiedy szczęścia smak poczujesz, skacz i klaszcz (2x)Wraz z Kubusiem i Tygryskiem szczęście swoje pokaż wszystkim.Kiedy szczęścia smak poczujesz, skacz i klaszcz.

podkład muzyczny do piosenki na



Bibliografia:Bettelheim B., Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni, Warszawa 2010.Chomiuk A., Chomiuk J., Serduszko małego misia, „Charaktery” nr 11/2012 (www.charaktery.eu).Cordula P., Reinhold P., Baśnie w przedszkolu. Bajkoterapia w pracy z dziećmi, Kielce 2012.Kamińska D., Jak bawić się i uczyć z pasją? Zastosowanie narzędzi TOC w pracy z dziećmi, czyli minipo-radnik jak wychować dziecko Twórcze, Optymistyczne i Ciekawe świata, Kraków 2012.Kamińska D., Jak rozwijać umiejętność logicznego myślenia u dzieci? Zastosowanie narzędzi TOC w przedszkolu, „Bliżej Przedszkola” nr 9.120 – wrzesień 2011.Kamińska D., Wspomaganie płynności mowy dziecka – profilaktyka, diagnoza i terapia jąkania wczesno-dziecięcego, Kraków 2006.Kamińska D., Szmyt A., Dlaczego Pinokio ma długi nos? – czyli kilka słów na temat kłamstwa, „Bliżej Przedszkola” nr 11.122 – listopad 2011.Suerken K., Techniki aktywizujące myślenie – TOC, wyd. MSCDN & TOCfE, 2009.Thapar M., Singh N., Joga dla dzieci, Warszawa 2004.


Ważne! Zachęcamy do przeprowadzenia zajęć na podstawie artykułów dotyczących zastosowania narzę-dzi TOC w pracy z dziećmi, które ukazały się na łamach miesięcznika „Bliżej Przedszkola”:● „Jak rozwijać umiejętność logicznego myślenia u dzieci? Zastosowanie narzędzi TOC w przedszkolu”

(nr 9.120 – wrzesień 2011);● „Dlaczego Pinokio ma długi nos? – czyli kilka słów na temat kłamstwa” (nr 11.122 – listopad 2011);● „Dziecięcy savoir-vivre, czyli jak nauczyć dziecko przepraszać? Scenariusz zajęć z zastosowaniem na-

rzędzi TOC – chmurki” (nr 7-8.130-131 – lipiec-sierpień 2012);● „Pasowanie na przedszkolaka – jak skutecznie zaplanować imprezę przedszkolną – scenariusz zajęć

z zastosowaniem narzędzi TOC – drzewko ambitnego celu (nr 9.132/2012);● „TOC – czyli jak wychować Twórcze, Optymistyczne i Ciekawe świata dziecko. Nowatorska metoda

pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym” (nr 10.133 – październik 2012)● oraz książki pt. „Jak bawić się i uczyć z pasją? Zastosowanie narzędzi TOC w pracy z dzieckiem – czyli

miniporadnik jak wychować dziecko Twórcze, Optymistyczne i Ciekawe świata” (wyd. Centrum Eduka-cyjne BLIŻEJ PRZEDSZKOLA, Kraków 2012).

Dorota Kamińska – konsultant ds. edukacji przedszkolnej i wczes-noszkolnej Mazowieckiego Samorządowego Centrum Doskonalenia Nauczycieli, neurologopeda w Poradni Psychologiczno-Pedagogicz-nej w Ciechanowie, certyfikowany trener TOCfE. Autorka publikacji z zakresu zastosowania narzędzi TOC w pracy z dziećmi, m.in. „Jak bawić się i uczyć z pasją?”. Swoje doświadczenia zaprezentowała m.in. podczas XII Międzynarodowej Konferencji TOCfE w Peru, a tak-że podczas 6. Ogólnopolskiego Forum Edukacyjnego w Krakowie.

Agnieszka Sitek – nauczyciel, pracuje w Przedszkolu nr 2 im. Przyjaciół Kubusia Puchatka w Płońsku. Od trzech lat z pasją stosuje w swojej pracy z dziećmi narzędzia myślowe TOC. Swoje doświadczenia w tym zakresie zaprezentowała m.in. podczas międzynarodowej konferencji „Living Values”, zorganizowanej w Limassol na Cyprze.

Pomoce dydaktyczne konieczne do realizacji zajęć (w skali 1:1)oraz podkłady muzyczne do piosenekmożesz pobrać ze strony www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl

Więcej przykładowych zajęć z wykorzystaniem narzędzi TOC

znajdziesz w książce


Zdjęcia wykorzystane w artykule zostały wykonane w Przedszkolu nr 2 im. Przyjaciół Kubusia Puchatka w Płońsku


[...] Człowiek nie tylko pamięta, ale i zapomina, nie tylko się myli, ale poprawia swoje różne błędy, nie tylko gubi, ale i znajduje. Można się nauczyć pamiętać to, co dobre i pożyteczne [...]

Janusz Korczak

o tym, jak zabawy inspirowane naturą prymitywnej „zabawki” – zwyczajnej, plastykowej, bezbarwnej i nikomu niepotrzebnej bąbelkowej folii potrafią zainteresować i zmotywować dzieci

Elżbieta M. Minczakiewicz

Bąbelkowe fascynacje

Najlepszym sposobem przekazania wiedzy o so-bie i świecie jest zabawa, i co ważne – dotyczy to zarówno dorosłych, jak i dzieci. Prowadząc od wielu już lat badania naukowe nad zabawą dzieci o prawidłowym i zaburzonym rozwoju, co

rusz zauważam ogrom jej zalet, które można przypisać na-wet najbardziej banalnym zabawom milusińskich. Dla mnie ogromnej wagi nabiera fakt, że wszystkie dzieci uwielbiają się bawić. Z zaciekawieniem więc i pokorą przyglądam się ich zabawom. W co się bawią i jak się bawią nasze dzieci – to temat, którego nie sposób bagatelizować. Zabawy – jak już wielekroć pisałam – mają na celu rozwijanie inwencji twór-czej dzieci, rozwijanie u nich twórczego myślenia, uwagi, pamięci i koncentracji uwagi na tym, co w danym momen-cie robią, co je interesuje i czym się zajmują. Organizowane przez nie zabawy mają niezwykle głęboki sens. Dają dzie-ciom wiele energii i powodów do zadowolenia.

nie dziwi mnie fakt, że dzieci te mają problemy z chodze-niem, z utrzymaniem prawidłowej postawy ciała, z koncen-tracją uwagi i pamięci, itp. Wiadomo wszak nie od dziś, że narząd (a tym niewątpliwie jest wysoko wyspecjalizowany centralny układ nerwowy CUN i podlegający mu narząd ruchu) nieużywany, ma ten-dencję do osłabienia, a nawet zaniku funkcji. Potwierdziły to liczne badania lekarskie, których wyniki nie tyle mnie zastanawiają, co wręcz przerażają. Karty zdrowia dzieci in-formują wszak o grupach dyspanseryjnych, których ilość wśród naszych najmłodszych ciągle wzrasta i wzrastać bę-dzie nadal, przy ewidentnym braku troski o zdrowie pol-skiego społeczeństwa. Obserwując ten stan, pozwoliłam sobie w bieżącym odcinku zwrócić uwagę na kilka zabaw służących przede wszystkim zdrowiu dzieci.

Tym razem nie bez przyczyny zwróciłam uwagę na zdro-wotno-profilaktyczny aspekt zabaw dziecięcych. Odwie-dzając bowiem ostatnio jeden z renomowanych instytutów ortopedyczno-reumatologicznych, zauważyłam, że wiele dzieci wcale nie musiałoby tam trafić, by korzystać z mało budujących i mało atrakcyjnych dla nich (chociaż dziś już koniecznych) zabiegów leczniczo-rehabilitacyjnych, gdyby dorośli (zwłaszcza rodzice) zechcieli nie tylko zauważyć, ale i zrozumieć indywidualne potrzeby swoich pociech, zwią-zane z utrzymaniem prawidłowej postawy, doborem odpo-wiedniego obuwia, niekrępującej ruchów odzieży, zapew-nieniem chociażby krótkich spacerków, podczas których dziecko może wiele zobaczyć, a przy tym też dużo się na-uczyć! Patrząc na tych moich małych przyjaciół, wczesnym rankiem zawożonych do przedszkola samochodami, i po zajęciach znowu samochodami zabieranych do domu, wcale

Bliżej przedszkola




opis materiału

folia bąbelkowa służąca do pakowania towaru o delikat-nej strukturze i subtelnej fakturze (materiał odpadowy lub do kupienia na poczcie i w sklepach budowlanych);ugotowany kisiel o kilku smakach i różnych kolorach (np. agrestowy – zielony; malinowy – czerwony; pomarańczo-wy – o barwie i smaku pomarańczy), pełniący funkcję far-by kryjącej;pojemniczki na kisiel;farby plakatowe;farby wodne (akwarele);miseczki plastykowe (nietłukące się), by przygotować w nich odpowiedni kolor słodkiej „kisielowej farby”;pędzelki i pędzle do malowania zawiesiną kisielową uprzed-nio wykonanych struktur foliowych, wymyślonych przez dzieci;płaty folii lub grubego papieru na podkładki, zabezpie-czające podłogę lub wykładzinę przed poplamieniem ich kisielową czy budyniową zawiesiną (farbą);większe pojemniki na zużyte kawałki folii, które pozo-staną po zakończonej zabawie dzieci;kubełek służący do zlewania brudnej wody;mydło w płynie lub w kostce (mydelniczka);ściereczki (indywidualne) do wycierania stołu lub inne-go sprzętu wyznaczającego dzieciom stanowiska pracy;ręczniki (ściereczki) do wycierania rąk;krem do rąk, zabezpieczający przed spierzchnięciem skó-rę dłoni;fartuszki ochronne.

Folia bąbelkowa daje liczne, praktycznie nieograniczone, możliwości bawienia się, zarówno dzieciom młodszym, jak i starszym. Jako tworzywo plastyczne doskonale sprawdza się w pracy z dziećmi nieśmiałymi, a przez to mało aktyw-nymi, jak też żywymi, nadreaktywnymi (z zaburzeniami emocjonalnymi – np. z dziećmi pełnymi lęku, czasem po-padającymi w stan depresji, agresywnymi, wykazującymi awersję i lęk przed dotykaniem niektórych przedmiotów, przed dotykaniem mas o zróżnicowanej konsystencji, płasz-czyzn o zróżnicowanej fakturze), z wadami postawy, z pła-skostopiem, itp. Folię można wykorzystywać do stymulowania rozwoju wie-lu funkcji u dzieci, motywując je i inspirując do aktywności i zabawy. Właściwością, a zarazem zaletą wspomnianej folii jest charakterystyczny szelest oraz możliwość wywoływania niegroźnej „eksplozji”, powstającej w wyniku pękania bą-belków w chwili ich gniecenia w dłoni lub uderzenia w nie dłonią, bądź jakimś przedmiotem (np. drewnianym klo-ckiem czy inną zabawką). Ten efekt akustyczny znakomicie stymuluje zmysł słuchu u dzieci, a jednocześnie dostarcza im ciekawych wrażeń i skojarzeń. Przy użyciu bąbelkowej folii przeprowadzać można różne eksperymenty i ćwiczenia. Na folii można stawać, siedzieć, można nią pocierać przedmioty lub siebie. Można wykorzystywać jej małe kawałki do opu-kiwania i masażu uszu, nosa lub policzków dziecka. Można używać jej do zabaw „komunikacyjno-transportowych” (np. wożenie się dzieci na kawałkach folii i tworzenie „bąbelko-wych zaprzęgów”); jako podkładki do siedzenia (robiąc z niej

o

o

oooo

o

o

o

ooo

oo

o

doskonałe siedziska), przydatne podczas zabaw na chłodnej podłodze; do zawijania się w folię (zabawa w „dywanik lata-jącego Sindbada”); do kołysania lub turlania (zabawa w „zro-lowany naleśnik” w opakowaniu „bąbelkowej panierki”). Fo-lię tę można wykorzystać do stymulowania dotyku w przy-padku dzieci z nadwrażliwością tego zmysłu, gdyż dotykane bąbelki dają uczucie ciepła i przyjemne wrażenie miękkości materiału. Można ją też wykorzystać do masażu całego ciała, w tym do masażu warg i języka, gdyż w momencie nagryza-nia folii – bąbelki „strzelają”, powodując niezłe zamieszanie w wyniku niegroźnej eksplozji, a przy tym i uczucie spraw-stwa oraz nieograniczanej niczym radości.

Jak się bawić?

Z bąbelkowej folii można korzystać na różne sposoby:o w ramach treningu i doskonalenia funkcji aparatu arty-

kulacyjnego grać na niej niczym na piszczałce; o dmuchając na napiętą powierzchnię folii, przyłożoną bez-

pośrednio do ust, wygrywać przeróżne melodie;o zdmuchiwać jej małe kawałeczki (a nawet pojedynczo

powycinane bąbelki) z powierzchni dłoni; ćwiczenie to nie jest takie proste, jakby się mogło wydawać, ponieważ folia elektryzuje się i przykleja do naskórka dłoni;

o trzymany w rękach płatek folii unosić i opuszczać (jak to-readorzy) albo dmuchać na przypadkowo wypuszczony, miękko spadający płatek folii od spodu (można powodo-wać unoszenie go w górę bądź szybsze, lub wolniejsze spadanie z określonej wysokości);

o używać jej do rozlicznych zabaw ruchowych (a dodajmy, iż potrzebny byłby do tego dość duży kawałek folii – np. o długości około 3-5 czy nawet 8 metrów, by rozciągnąć ją na podłodze w sali zajęciowej lub w pokoju czy holu, a potem uroczyście stąpać po nim niczym po kobiercu królewskim);

o zastosować jej płatki do naprzemiennie wykonywanych (raz jedną, raz drugą dłonią) ruchów rolowania, czyli formowania „foliowych zrazików” – masując przy tym drobne mięśnie dłoni i palców (doskonaląc przy okazji ich funkcje – sprawność manualną);

o bawiąc się w „wyścig gąsieniczek” – przesuwanie folii palcami stóp zaczepionymi o bąbelki;

o bawiąc się w „wałkowania ciasta” – wałkowanie folii praw-dziwym lub zabawkowym wałkiem do ciasta na blacie stołu lub na specjalnej podkładce (np. desce czy stolnicy);

o rozgniatając foliowe bąbelki podczas zabawy (na niby) – „walczymy z wiosenną inwazją szkodników;

o emitując symulowane sygnały towarzyszące różnym zja-wiskom akustycznym, np. szeleszczących liści (szelesz-czenie kawałkami folii), opadów atmosferycznych (rzęsi-stego majowego deszczyku lub letniej ulewy);

o naciskając palcami bąbelki i wyciskając z nich powietrze (w zabawie paluszkowej wzmacniamy siłę mięśni palców, stopniowo przygotowywanych do czynności pisania);

o wykonując rytmiczne „klepanki” (uderzanie o płatek fo-lii całą powierzchnią szeroko otwartej dłoni, a następnie dłonią złożoną lub ułożoną w tzw. koszyczek), słuchowe różnicowanie pojawiających się odgłosów, porównywanie brzmienia wydawanych odgłosów;


Bliżej przedszkola

o wzmacniając i dynamizując doznania dotykowe dłoni, np. lekkie uderzanie w kawałki folii czubkami palców, zaciś-niętą pięścią, to znów uderzanie dłonią otwartą (tzw. dło-nią palczastą);

o mnąc i formując z kawałków folii kulki, nadające się do podrzucania w górę i łapania w locie lub rzucania ufor-mowanymi kulkami niczym śnieżkami do celu (zabawę tę dzieci nazwały „zabawą w bąbelkowe śnieżki”);

o obserwując i porównując efekty związane z działaniem siły przyciągania ziemskiego; obserwując zachowanie się (sposób lotu i spadania) większych lub mniejszych kulek wymodelowanych i kawałków (płatków) folii, zrzucanych przez dzieci na podłoże z różnych wysokości, np. z wyso-kości stołu, z wysokości krzesełka lub uniesionej w górę ręki;

o „mocując się” ze swoim przeciwnikiem, próbując mu wy-rwać z rąk kawałek folii trzymanej obydwoma rękami (przy okazji następuje badanie wytrzymałości materiału na rozciąganie – zauważmy, że folia stawia wyraźny opór; sama zabawa pozwala na wzmacnianie mięśni dłoni i pal-ców chwytnych bawiących się dzieci).

propozycje zabaw

Bąbelkową folię z powodzeniem można wykorzystywać pod-czas zajęć korekcyjnych (np. podczas treningów, gimnastyki korekcyjnej, intencjonalnie dobranych ćwiczeń profilaktycz-nych, zapobiegających płaskostopiu). A oto kilka propozycji zabaw:o w postawie stojącej dzieci mogą formować kulki stopą (raz

jednej, raz drugiej nogi) – odpowiednio zgniatając i mode-lując kulki palcami bądź całą stopą;

o dynamiczne tupanie – rytmiczne uderzanie stopami o po-wierzchnię rozpostartej na podłodze folii (strzepujemy śnieg z obuwia);

o zgniatanie kawałka folii piętami (tzw. taniec na piętach) lub całymi podeszwami stóp, zwracając uwagę na eks-plozję bąbelków;

o chodzenie na palcach, na piętach, na zewnętrznych kra-wędziach stóp po „bąbelkowym kobiercu”, czyli zabawa w chodziarzy podczas „bąbelkowej olimpiady sportowej”;

o szuranie stopami po powierzchni folii – zabawa: „Uwaga, wycieraczki na pokazie mody” lub ślizganie się, czyli za-bawa: „Na bąbelkowym torze” – jedna stopa do przodu, druga zostaje w tyle, a odpychając się – podobnie jak na łyżwach – dzieci pokonują rywali rozmaitych bąbelko-wych konkurencji;

o w leżeniu na plecach na bąbelkowej macie – dzieci rolują kawałki folii całymi stopami lub tylko palcami stóp, nie pomagając sobie przy tym rękami;

o w leżeniu na macie foliowej dzieci unoszą obunóż uformo-wane wcześniej kulki folii i próbują podrzucać je w górę lub rzucać daleko przed siebie.

Uwaga!Stopień trudności zaproponowanych dzieciom zabaw (dodam: doskonałych ćwiczeń korekcyjnych) dostosowujemy do stanu zdrowia i potrzeb bawiących się dzieci, do zaproponowanych przez nie pozycji wyjściowych. Najłatwiejsze dla dzieci bywają

ćwiczenia w pozycji siadu na dziecięcym krzesełku, znacznie trudniejsze wydają się być te wykonywane w pozycji siadu na ławeczce, najtrudniejsze zaś – ćwiczenia w pozycji siadu na piętach lub w pozycji klęku podpartego (dłonie i nogi ugięte w kolanach spoczywają na podłodze). W trakcie wykonywania „bąbelkowych ćwiczeń korekcyjnych” należy zwrócić uwagę, by dzieci mające płaskostopie i maczugowato-koślawe kolana dokładnie podnosiły stopą kawałki bąbelkowej folii. Folię moż-na również wykorzystać do zajęć plastycznych – ponieważ jej powierzchnia ma wiele wypukłości. Można z niej tworzyć efektowne (różnych rozmiarów i kształtów) bryły przestrzenne (tzw. lodowce lub góry lodowe), na których to bryłach można malować nie tylko farbami, ale również produktami spożyw-czymi (np. kisielem, musztardą, budyniem). Oczywiście, prace te nie będą nadawały się do dłuższej ekspozycji wystawien-niczej (dłuższego przechowywania eksponatów), gdyż folia nie przyjmuje (nie wchłania) ani farby, ani wymienionych farb „żelowych” przygotowanych z produktów spożywczych. W toku zabawy chodzi przede wszystkim o sam moment two-rzenia, poprzez który to proces wyrabiamy u dzieci płynność ruchów, stymulujemy funkcje narządu wzroku i słuchu, roz-wijamy zmysł estetyczny, doskonalimy sprawność manualną, a przede wszystkim dostarczamy dzieciom wiele okazji do za-dowolenia i autentycznej, niekłamanej radości.

Folia może mieć zastosowanie w wielu niezwykle cieka-wych i atrakcyjnych dla dzieci zabawach. Można wymienić tu kilka takich zabaw, które obserwowanym przeze mnie dzieciom sprawiały wiele radości. Patrząc na bawiących się, dało się zauważyć rozluźnienie mięśni i stawów oraz swobo-dę ruchu. Widać było, że zabawy te sprawiały im prawdzi-wą przyjemność. Poniżej przykłady takich zabaw: Łódki na fali – kołyszące się łódki na szumiącym morzu. Część dzieci siedzi na bąbelkowej folii rozłożonej na pod-łodze i naśladuje ruch kołyszącej się na falach łódki, druga część – trzymając płat folii za brzegi, mocno potrząsa nim – kiedy szaleje sztorm na morzu, lub lekko nim porusza, wy-raźnie wachlując i głaszcząc fale – kiedy morze jest spokojne i przyjazne dzieciom).

Uwaga!Aby uzyskać lepszy efekt zabawy lub urozmaicić zajęcia pro-wadzone z dziećmi, można skorzystać z akompaniamentu pianina lub nagrań magnetofonowych z odpowiednio dobraną cichą lub głośną muzyką, zwracając uwagę dzieci na różnego rodzaju sygnały temporalne i rytmiczne. Można również wy-korzystać folię do innego rodzaju zajęć (np. z zakresu muzyko-terapii, rytmiki czy plastyki).

Jesienny spacer – po jesiennym parku lub lesie wśród pożółkłych, suchych liści dzieci spacerują (chodzą sobie po rozpostartej na podłodze bąbelkowej folii, a dynamicznie szurając stopami, próbują słuchać opowieści nauczyciela, opiekuna czy terapeuty, bądź muzyki płynącej z radia lub magnetofonu). Ulewny deszcz – przy opowieści o spokojnym wiosennym deszczyku, dzieci siedząc na folii, leciutko uderzają („kle-pią”) w bąbelkowe podłoże opuszkami palców. W chwili opowiadania o letniej ulewie, nadchodzi moment, który jest dla dzieci sygnałem do zmiany postawy, czyli do wstania


i podjęcia energicznego, dynamicznego tupania w foliowe podłoże obydwoma stopami. Takie zachowanie się dzieci (obiektywnie na to patrząc) powoduje wokół dość intensyw-ny hałas połączony z szelestem i eksplozją rozbijanych bą-belków, dając efekt prawdziwej ulewy. Muszle na dnie morza – jedna grupa dzieci leży na „bą-belkowym dywaniku” rozłożonym na podłodze, kołyszą się na boki niczym łódka na falach; grupa druga natomiast nakrywa leżące dzieci „bąbelkową kołderką” i na prze-mian unosi ją w górę i opuszcza, trzepocząc nią rytmicznie i dynamicznie (trzepanie kołderki). Zauważmy, iż zarówno dzieci leżące (muszle), jak też dzieci „walczące” z żywiołem, doświadczają (w zależności od wyobraźni i osobistych do-świadczeń) zjawiska burzy w różny sposób. Unosząc i trze-począc „bąbelkową kołderką” powoli – dzieci doznają zno-wu wrażenia spokojnego, przyjaznego, leniwego podmuchu i szumu morza. Natomiast podczas sztormu (mocne ruchy i dynamiczne ruchy „bąbelkowej kołderki”, wzmacniane wydawanymi okrzykami i jękami), dzieci doznają swoistego napięcia i niepokoju.

Elżbieta M. Minczakiewicz – doktor nauk humanistycznych, długoletni nauczyciel akademicki, pedagog specjalny, neuro-logopeda, muzyk. Autorka wielu książek z zakresu rozwijania i korekty mowy u dzieci i dorosłych, wspomagania rozwoju dzieci i wychowania młodzieży niepełnosprawnej, przede wszystkim osób z zespołem Downa i autyzmem, oraz artykułów, esejów i rozprawek w języku polskim, angielskim, niemieckim, czeskim, słowackim i rosyjskim.

Bibliografia:Błaszczyk J.W., Kontrola stabilności postawy ciała, „Kosmos”, nr 2/1993, s. 473-486.Currell D., An introduction to puppets and puppet making, London 1992.Currell D., The complete book of puppet theatre, London 1985.Cyz K., Zabawka a postmodernizm, „Kwartalnik Edukacyjny”, nr 1(44)/2006, s. 65-67.Ellis M.J., Why People Play?, New York 1973.Fröhlich A., Stymulacja od podstaw, Warszawa 1998.Garvey C., Play, Glasgow 1991.Gloton R., Clero C., Twórcza aktywność dziecka, Warszawa 1985.Gołąb S., Normy rozwojowe, Kraków 1994.Grochmal S. (red.), Ćwiczenia relaksowo-koncentrujące, Warszawa 1993.Hellbrügge T., Monachijska Funkcjonalna Diagnostyka Rozwojowa. Drugi i trze-ci rok życia, Kraków 1995.Materson E., Play with a Purpose for Under Sevens, London 1989.Okoń W., Nowy słownik pedagogiczny, Warszawa 2001.Osiński W., Zagadnienia motoryczności człowieka, Poznań 1991.Przewęda R., Rozwój somatyczny i motoryczny, Warszawa 1973.Riggs M.L., Jump to Joy. Helping Children Grow Through Active Play, New York 1980.Spionek H., Rozwój i wychowanie małego dziecka, Warszawa 1963.Spionek H., Zaburzenia psychoruchowego rozwoju dziecka, Warszawa 1973.Śniadecki J., O fizycznym wychowaniu dzieci, Kraków 1990.Sylva K., Bruner J., Genowa P., The role of Play in the Problem Solvin of Chil-dren 3-5 Years Old, [in :] J.S. Bruner (eds.), Play, New York 1976.Trojan A., Zabawy edukacyjne, „Edukacja Twojego Dziecka”, nr 5/2002, s. 22-23.Zabielski S., Opóźnienie rozwoju psychoruchowego, Białystok 1985.Zdańska-Brincken M., Stymulacja rozwoju psychomotorycznego małych dzieci przy pomocy zabawki, „Wychowanie w Przedszkolu”, nr 12/1983, s. 691-699. Żak S., Somatyczne i rozwojowe uwarunkowania sprawności motorycznej – aspekty teoretyczne i implikacje praktyczne, [w:] J. Szopa, E. Mleczko, S. Żak (red.), Podstawy antropomotoryki, Warszawa-Kraków 1996.

RE

KL

AM

A


Bliżej przedszkola

Wizyta w gabinecie dentysty może okazać się dla dzieckarównie trudnym doświadczeniem, jak wizyta u lekarza. czy musi się ona wiązać z przykrymi doświadczeniami? czy może przebiegać w miłej i bezpiecznej atmosferze?

Dziś czeka nas przygoda– idziemy do dentysty!

Agnieszka Pasternak

Dentysta, podobnie jak lekarz i pielęgniarka, nosi fartuch, co więcej – w jego gabinecie znajduje się szereg akcesoriów. Jedne są zaopatrzone w igły, drugie wydają niepokojący odgłos wiercenia, jesz-

cze inne to znane już przedszkolakom strzykawki. Dziecko spostrzegając owe dentystyczne atrybuty, nie może po-zostać obojętne. W obliczu wizyty u stomatologa rozpo-czyna się kolejne zmaganie malucha ze strachem i bólem. Rodzice również walczą z własnymi przykrymi uczuciami oraz oporem i płaczem dziecka. Jednak czy taka sytuacja jest standardem? Warto zapoznać się z kilkoma zasadami, które pomogą przygotować przedszkolaka na konfrontację ze „zniesławionym” stomatologiem oraz świadczonymi przez niego usługami.

tego odpowiednie rekwizyty (okazja, by pokrótce wyjaś-nić dziecku, do czego one służą), właściwy strój i oczywi-ście „fotel dentystyczny”. Najbardziej wartościową zaba-wą będzie odegranie całej scenki pt. „Wizyta u dentysty”. Podczas zabawy trzeba pamiętać o stworzeniu okazji do rozmowy na temat uczuć „pacjenta”. Zadbajmy o to, aby dziecko mogło wejść zarówno w rolę pacjenta, jak i le-karza. W zabawie pokażmy, że spotkanie z dentystą ma określony przebieg – początek i koniec, który wiąże się z nagrodą dla dzielnego pacjenta (pasta, naklejka, ulubio-ny owoc, soczek czy bajka).

:)Pamiętaj, że profilaktyka boli mniej niż leczenie

Niech pierwsze spotkanie z dentystą niesie ze sobą po-zytywne skojarzenia. Zanim dziecko usiądzie na fotelu dentystycznym jako pacjent, może zwiedzić przychodnię i poznać miejsce pracy stomatologa. Wówczas pierwsze wspomnienia związane z gabinetem dentysty będą neu-tralne lub pozytywne. Taka zapoznawcza wizyta po-może dziecku oswoić się z nowym miejscem. Nieznane rodzi lęk. Lepiej reagujemy na to, co oswojone. Dobrze, aby dziecko oswajało się z gabinetem stomatologicznym podczas tzw. wizyt kontrolnych lub bezbolesnych zabie-gów. Wizyta kontrolna, czyli „przegląd” stanu zębów, nie boli. Może być wręcz fascynującym doświadczeniem – dziecko ogląda małe lustereczka, patyczki, wiertełka, które mogą przypominać znane elektryczne szczoteczki do zębów. Regularne kontrole stanu zębów i odpowied-nio szybka interwencja medyczna zapobiegają bolesne-mu leczeniu poważnych ubytków powstałych w wyniku zaniedbania.

:)opowiedz i pokaż dziecku, czym zajmuje się dentysta

Pierwsze doświadczenia związane z ząbkami wiążą się u dziecka z jednej strony z dyskomfortem, bólem, a nawet gorączką, z drugiej zaś z możliwością większego wpływa-nia na otaczającą rzeczywistość, lepszego jej poznawania i smakowania nowych potraw. Dziecko w wieku trzech, czterech lat wie, do czego służą ząbki i z zapałem czyści je nie tylko u siebie, ale i u swoich lalek oraz misiów. Pamięta o użyciu szczoteczki i – jak się okazuje pysznej w smaku – pasty do zębów. Dentystę można przedstawić dziecku jako osobę, która dba o to, aby zęby były mocne, białe i zdrowe. Można razem z dzieckiem oglądać książeczki i zdjęcia przedstawiające stomatologa i jego miejsce pracy oraz odpowiadać na pytania, które pojawią się w trakcie oglądania. Warto przeczytać bajkę o wizycie u dentysty oraz urządzić zabawę w stomatologa. Potrzebne będą do


RE

KL

AM

A

:)odkryj wraz z dzieckiem pozytywne wrażenia i doświadczenia związane z wizytą u dentysty

Kiedy dziecko już wie, jaka jest rola dentysty, możecie za-stanowić się razem, jakie korzyści wiążą się z wizytą u sto-matologa. Jest ona dla malucha doskonałą okazją do do-świadczania własnej odwagi, związanej z pokonywaniem lęku. Dziecko może usłyszeć pochwały na temat zachowa-nia, może otrzymać też drobną nagrodę materialną. Kilku-letnie dziecko zrozumie także, że wizyty u dentysty są do-bre dla jego zdrowia. Dzięki nim przedszkolak dowiaduje się również nowych rzeczy o swoim organizmie, uczy się, jak dbać o ząbki, ogląda swoją buzię z innej perspektywy.

:)Pokaż i opowiedz dziecku o negatywnych skutkach unikania dentysty

Nie chodzi tu o straszenie dziecka. Dziecka nie należy stra-szyć dentystą – to zdecydowanie szkodzi zamiast pomagać. Ważne jest natomiast, aby maluch poznał konsekwencje niedbania o higienę jamy ustnej. Dziecko uczy się postrze-gać świat w kategoriach przyczynowo-skutkowych i w ten sposób rozwija swój intelekt, zdolność logicznego myślenia. Powinno również znać związek między unikaniem mycia zębów, objadaniem się słodyczami oraz niechodzeniem do dentysty a bólem i psuciem się zębów. Niezmiernie istotne jest, by maluch uczył się od najmłodszych lat, że ma wpływ na swoje zdrowie i samopoczucie, aby nabywał umiejętno-ści troszczenia się o swój prawidłowy rozwój.

:)Rodzicu, przyglądnij się własnym uczuciom – twoja postawa wpływa na stan emocjonalny dziecka

Trzeba spojrzeć prawdzie w oczy: kto z nas nie czuje lęku przed wizytą u dentysty? Pewnie niewiele jest takich osób. Mamy powody ku temu, aby bać się dentystycznego wier-tła i strzykawki. Pamiętajmy jednak, że strach, jaki czujemy osobiście w związku z leczeniem stomatologicznym, może być automatycznie indukowany na dziecko oraz kształto-wać naszą postawę wobec wizyty z maluchem w gabinecie. Trzeba mieć świadomość swoich uczuć i oddzielać strach własny od lęku dziecka. Nie zakładaj z góry, co przeżywa dziecko. Raczej spróbuj to zaobserwować i dowiedzieć się od malucha, jakich uczuć doświadcza. Pokaż również swo-ją wiarę w to, że twoje dziecko jest u dentysty bezpieczne, że wizyta sprzyja jego zdrowiu i prawidłowemu rozwojo-

– A teraz poznasz narzędzia, które pozwolą nam usunąć te wstrętne bakterie niszczące twoje zęby. To jest nasza broń (...).– Nasza broń? – spytał zdziwiony Krzyś.– Tak, nasza broń, bo ja jestem rycerzem, który walczy z podstępnymi, niewidzialnymi bakteriami, a ty moim pomocnikiem, giermkiem. Będziesz mi pomagał, bo bez ciebie nie wygramy tej bitwy z paskudną próchnicą. – To ty musisz otworzyć ich twierdzę, o tak, szeroko otworzyć buzię – tu otworzył jak najszerzej usta – byśmy mogli się do nich dostać.– A... a czy to będzie bolało? – spytał przejęty Krzyś.– To będzie bitwa z trudnym przeciwnikiem, lecz zastosowane metody walki nie są bolesne. Może jednak zdarzyć się, że trochę zaboli (...). Gdy poczujesz najmniejszy ból, podnieś rękę, wtedy wybierzemy inną strategię walki.

Fragment bajki terapeutycznej Marii Molickiej pt. „Rycerz i jego giermek”, traktującej o lęku przed bólem u dentysty (Molicka, 2003, s. 36)

Jeżeli chcesz poznać metody muzykoterapii w pracy z dzieckiem...

koordynator szkoleń:Dorota Kłusektel. 12 631 04 10 wew. 103tel. kom. 665 882 488e-mail: [email protected]

szczegóły na www.akademiaedukacji.eu

zamów szkolenie:

Muzykoterapia i możliwości jej zastosowania

w pracy dydaktycznej i wychowawczej

szkolenie dla Rad Pedagogicznychprowadzi: Bożena Piotrowska


Bliżej przedszkola

wi. Co najważniejsze, daj wyraz wiary, że twoja pociecha poradzi sobie z przeżywanym strachem, a nawet nieunik-nionym czasem bólem.

:)okaż dziecku empatię, pomóż zredukować lęk i opracuj razem z nim sposoby radzenia sobie

ze stresem w gabinecie dentystycznymPostaraj się wczuć w sytuację psychiczną dziecka, zrozum jego strach. Spróbuj odgadnąć, co czuje dziecko i wyraź to własnymi słowami, zachęć je, aby samo opowiedziało o swoich emocjach. Pozwalając dziecku na konfrontację ze strachem, stwarzasz okazję na zredukowanie lęku. Płacz, krzyk, złość, agresja dziecka wynikają z jego strachu przed bólem i nieznanym. Są to naturalne mechanizmy obronne. Pomóż dziecku poszukać innych sposobów poradzenia so-bie z tym uczuciem. Wykorzystaj sprawdzone metody, do których należą: rozmowa, rysunek, bajka, relaksacja, wy-obrażanie sobie oraz opowiadanie historii o pomyślnym przebiegu badania stomatologicznego, odgrywanie scenek i zabawa w dentystę, zabranie do gabinetu ulubionego plu-szaka lub zabawki „dodającej mocy i odwagi”. Podążaj za dzieckiem. Pozwól, aby samo wybrało właściwy dla siebie sposób na konstruktywne przepracowanie strachu.

:)Bądź szczery wobec dziecka – szczerość buduje zaufa-nie, które wiąże się z poczuciem bezpieczeństwa

Dziecko lepiej znosi trudne, bolesne doświadczenia, kie-dy ma poczucie bezpieczeństwa w relacji z osobami zna-czącymi (rodzicami). Poczucie bezpieczeństwa buduje-my w oparciu o szczerość, niezawodność i zaufanie. Idea „okłamywania dziecka dla jego własnego dobra” już w sa-mym swym brzmieniu wydaje się nielogiczna. Maluch za-sługuje na to, aby traktować go „serio”. Kiedy zostanie od-powiednio uprzedzony o tym, czego może się spodziewać podczas pobytu w gabinecie dentysty, będzie miał okazję przygotować się emocjonalnie oraz uruchomić swoje spo-soby radzenia sobie ze stresem. Małe dziecko nie wymaga precyzyjnego objaśniania zabiegów stomatologicznych – wystarczy pokrótce wskazać cel oraz opisać kolejne etapy wizyty (pamiętaj, by wspomnieć o drobnej nagrodzie dla dzielnego pacjenta po skończonej wizycie).

:)Daj dziecku dobry przykład – pokaż, jak dbasz na co dzień o higienę jamy ustnej oraz jak dzielnie

poddajesz się zabiegom dentystycznymModelowanie i naśladowanie to jedne z podstawowych mechanizmów uczenia się dzieci. Dziecko uczy się obser-wując rodziców i każdy rodzic wie, że najlepsze metody wychowawcze oparte są na dawaniu dobrego przykładu własnym zachowaniem. Myj zęby razem z dzieckiem, ucz je właściwego szczotkowania, przyzwyczajaj do używa-nia nici dentystycznej oraz płynu do płukania jamy ust-nej. Będąc w gabinecie lekarskim, pokaż, jak sam siadasz na fotelu dentystycznym i poddajesz się zabiegom. Pokaż dziecku, że nie boisz się stomatologa, i że ufasz mu jako swojemu lekarzowi. Co więcej, możesz dać maluchowi tzw. społeczny dowód słuszności. Uświadom mu, że wi-zyty u stomatologa są powszechne, że zarówno dzieci, jak i dorośli, również koledzy i koleżanki dziecka, korzystają z pomocy dentysty i robią to w trosce o swoje zdrowie.

Agnieszka Pasternak – psycholog, ukończyła studia psycholo-giczne (specjalność kliniczna) na Uniwersytecie Marii Curie-Skło-dowskiej w Lublinie. Pracuje w Specjalistycznej Poradni Psycholo-giczno-Pedagogicznej w Skawinie. Uczestniczka podyplomowego kursu systemowo-psychodynamicznego przy Katedrze Psychiatrii CM UJ w Krakowie w ramach Sekcji Psychoterapii i Terapii Rodzin PTP. Zajmuje się diagnozą trudności szkolnych dzieci i młodzieży oraz prowadzi zajęcia grupowe dla najmłodszych.

POMOCE DYDAKTYCZNE DO ZAJęć zostały dołączone do bieżącego numeru

:)Poszukaj lekarza z odpowiednim przygotowa- niem do pracy z dziećmi lub pomóż dentyście

nawiązać dobry kontakt z twoją pociechąSą lekarze wykazujący się doskonałym podejściem do ma-łych pacjentów. Zapewne niektórzy uzyskali odpowiednie przygotowanie pedagogiczne do pracy z najmłodszymi. Możliwe, iż w najbliższej okolicy znajdziecie specjalistycz-ny gabinet z dziecięcym stomatologiem. Warto wybrać się w takie miejsce – dziecko uzyska wsparcie nie tylko od ro-dziców, ale również od samego lekarza, który dysponuje szeregiem „magicznych sztuczek”, mogących umilić dzie-cku badanie i leczenie dentystyczne. Również sami rodzi-ce – jako „eksperci w dziedzinie swojego dziecka” – mogą wspomóc lekarza w nakłonieniu malucha do współpracy.

:)Pomóż dziecku odczuć satysfakcję z bycia dzielnym pacjentem i zadbaj o nagrodę dla niego

Pomóż dziecku zaangażować się w dbanie o zdrowe zęby. Możecie wybrać się na wspólne zakupy – nabyć odpowied-nią szczoteczkę, kubek i pastę do zębów przeznaczoną dla dzieci. Naucz dziecko systematyczności w dbaniu o higie-nę jamy ustnej – niech np. zaznacza w łazienkowym ka-lendarzyku, kiedy umyło ząbki. Pokażcie ten kalendarzyk stomatologowi – pochwała z ust autorytetu jest dla dziecka bardzo ważna i motywująca. Kształtuj u dziecka świado-mość własnej skuteczności, zaradności i odwagi. Chwal je i nagradzaj drobnymi upominkami. Słowa: Jestem dumny z mojego dzielnego synka – usłyszane z ust taty mogą dać dziecku tyle pewności siebie i odwagi, ile potrzebuje, by le-piej znieść w przyszłości kolejną wizytę u stomatologa.

Bibliografia:Molicka M., Bajki terapeutyczne, Poznań 2003.Obuchowska I., Krawczyński M., Chore dziecko, Warszawa 1991.



po okresie długich zimowych wieczorów nareszcie nastaje czas wiosny. robi się coraz cieplej i pogoda nastraja do zabaw na świeżym powietrzu. Jednak wiosenna aura lubi płatać figle i nie zawsze można iść na spacer, pojawia się pytanie: w co się bawić w domu, by miło i twórczo spędzić czas?

Bliżej przedszkola

Zwiastuny wiosny – warsztaty dla dzieci i rodziców

Gabriela Fejkiel


Poniżej proponuję kolejne warsztaty dla dzieci i rodzi-ców, podczas których nauczyciel może podpowie-dzieć, jak wykorzystać wiosnę do wspólnych zabaw. Zabawę w spostrzegawczość, która w trakcie war-

sztatów odbywa się w sali, można przeprowadzić w czasie jazdy samochodem lub spaceru. Dzięki temu podróż minie szybciej i przyjemniej, a przy okazji dzieci będą miały okazję poćwiczyć swoją spostrzegawczość.

Warto pamiętać, że każda chwila spędzona z dzieckiem jest niezwykle cennym doświadczeniem, a z pozoru nieistotne zabawy mają bardzo dużą wartość wychowawczą. Uczą, integrują oraz pozwalają rodzicom spędzić miło czas ze swoimi pociechami. Przebieg zajęć:o Zwiastuny wiosny – zabawa w spostrzegawczość. W sali, w której odbywają się warsztaty, znajdują się przedmioty lub ilustracje symbolizujące nadejście wiosny. Zadaniem każ-dej pary jest odnalezienie wszystkich zwiastunów. Można umieścić je w trudno widocznych miejscach – dzięki temu zabawa będzie ciekawsza. Po zlokalizowaniu zwiastunów każda para otrzymuje tyle kwiatuszków, ile symboli odkry-ła. Zebrane kwiatki zostaną później przyklejone na kartkę, tworząc wiosenną łąkę. Zwiastuny wiosny krótko omawiamy razem z dzieć-mi, by uwrażliwić je na zmiany zachodzące w przyrodzie.o Wyprawa na wiosenny spacer – gra planszowa z zagadkami wiosennymi. Do gry potrzebne są pionki i kostka. Grę rozpoczyna najmłodszy uczestnik. Pola ozna-czone numerami od 1 do 10 wska-zują na numer zagadki do roz-wiązania. Na polach oznaczo-nych uczestnik cofa się o dwa pola. Zielone strzałki pokazu-

Kolejną propozycją jest prosta gra planszowa, otwierająca przed uczestnikami wiele różnych możliwości – nie trze-ba ograniczać się do tematyki wiosennej. Można nawiązać do zainteresowań dziecka, zapoznawać je z przyrodą lub wprowadzać pomału w świat nauki (np. matematyki). Pra-ce plastyczne, które rodzic będzie wykonywał wspólnie z dzieckiem, mogą zwrócić uwagę opiekunów na talent, jaki dziecko posiada, lub zasygnalizować problemy manualne, z którymi przedszkolak się boryka, a które mogą się prze-nieść na etap szkolny. Zabawę z puzzlami rodzice mogą zaś wykorzystać w domu, ćwicząc w ten sposób zdolność koja-rzenia przez dziecko określonych faktów.Zabawy ruchowe z wykorzystaniem muzyki relaksacyj-nej doskonale rozwijają wyobraźnię oraz wyciszają dzieci. Można więc zachęcać rodziców do włączania w domu pły-ty z tego typu muzyką – np. podczas gry, zamiast telewizo-ra w tle. Albo – jeśli dziecko ma ochotę na zabawę ruchową, tryska energią – można włączyć mu muzykę z piosenkami dla dzieci, które często są bardzo dynamiczne. Można pod-czas takich zabaw zachęcać najmłodszych do prostych ćwi-czeń gimnastycznych, które dzieci uwielbiają.


Gabriela Fejkiel – absolwentka pedagogiki przedszkolnej i wczesno-szkolnej na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie, doktorantka w Dolnośląskiej Szkole Wyższej we Wrocławiu. Pracuje jako nauczyciel w Szkole Podstawowej nr 95 w Krakowie. Obszar jej zainteresowań zawodowych obejmuje rolę środowiska rodzinnego w wychowaniu dziecka oraz wpływ instytucji państwowych na wychowanie.

YetiEva Susso, benjamin chaud

kiedy góry w końcu pokrywają się śniegiem, bracia uno i Mati z radością wybierają się pozjeżdżać na desce. leśne szaleń-stwa sprawiają, że gubią drogę do domu... a przed nimi staje nagle wielka biała postać z ogromnymi stopami. czy to yeti? przecież on nie istnieje! chłopcy boją się, że yeti ich porwie... okazuje się jednak, że jest tak miły jak oni, ma przyjazną gro-tę, a w końcu pomaga braciom dotrzeć do taty. a poza tym nie trzeba się bać, że yeti kogoś pożre... bo wszystkie yeti to wegetarianie.

Wydawnictwo zakamarki. oprawa twarda. liczba stron: 28. cena: 27,90 zł

Poczytaj mi, proszępolecają nauczyciele wychowania przedszkolnego

Nieźle to sobie wymyśliłeś, Alberciegunilla bergström

pięcioletni albert najbardziej lubi dorosłych, którzy się z nim bawią, i... taty skrzynkę z narzędziami – której oczywiście nie wolno mu ruszać, żeby nie zrobił sobie krzywdy. chyba że tata chce mieć spokój... Wtedy robi wyjątek – albert musi jednak pamiętać, by nie dotykać piły! chłopiec buduje coś bardzo dziw-nego... z książeczki czytelnicy dowiedzą się, jak to się stało, że albert wylądował w dżungli, czy tata w końcu się z nim pobawi i... czy bohaterowie będą musieli jednak użyć piły, by uwolnić chłopca? W tej serii również inne dowcipne przygody alberta.

Wydawnictwo zakamarki. oprawa twarda. liczba stron: 28. cena: 24,90 zł

Dziadek na huśtawcerenata piątkowska

Witek nie miał dziadka, dlatego wraz z najlepszym przy-jacielem wymyślili, by zaprzyjaźnił się panem teofilem – nieco dziwnym sąsiadem... okazuje się, że takiego dziadka jeszcze nikt nie miał – przemawia do rozumu kwiatkom, wie wszystko o zegarach, smaży najpyszniejsze na świecie „melaśniki”, wie, jak przepędzić smutki, potrafi szaleć na huśtawce, nosi koszule w krokodyle, a w szopie ma naj-prawdziwszą karetę... pogodna historia o tym, jak piękną nić porozumienia może mieć wnuczek z dziadkiem.

Wydawnictwo biS. oprawa twarda. liczba stron: 48. cena: 19,50 zł

Jesteśmy aktorami. Scenariusze teatrzyków dziecięcychDorota niewola

zbiór sprawdzonych scenariuszy przedstawień teatralnych, które pozwalają na rozwój empatii i indywidualnych uzdol-nień dzieci, integrują grupę, dostarczają małym aktorom wielu doświadczeń i radości – stwarzają możliwość twórczego, ak-tywnego działania. znalazły się tu m.in. „piotruś pan i Syrenki – inscenizacja z okazji Dnia Matki”, scenariusz na powitanie wiosny czy „Śpiąca królewna”. W tej serii również dostępne ty-tuły: „zabawy integracyjne i nie tylko”, „zabawy inscenizacyjne o tematyce przyrodniczej”, „zabawy matematyczne”.

Wydawnictwo impuls. oprawa miękka. liczba stron: 92. cena: 15 zł

ją pola, na które trzeba przejść. Wygrywa ta osoba, która pierwsza dotrze do mety.● Który to miesiąc niesie wieść radosną,

że zima się kończy a zaczyna wiosna? (marzec)● Tu cytrynek, tam paź królowej,

wszędzie piękne, kolorowe, lekko unoszą się nad łąką, gdy tylko zaświeci słonko. (motyle)

● Wiosną radzi kuma kumie, ledwo zbudzą się ze snu, nad jezioro, rzekę, strumień śpieszmy kumy ile tchu. (żaby)

● W kropki ma spódnicę, chętnie zjada mszyce. (biedronka)

● Na jakim zwierzęciu wiosną szaliki ciepłe rosną? (owca)

● Kiedy wiosna z wonnych kwiatów płaszcz na drzewa kładzie, one znoszą kwietny pyłek do swych domków w sadzie. (pszczoły)

● Bardzo skromny kwiatek lila, wieczór wiosenny wonią umila. (maciejka)

● Co to za nasiona, sieje się je wiosną, a potem z nich piękne grzechotki wyrosną? (mak)

● Gdy deszcz się zbliża, swój lot obniża. (jaskółka)

● Złośliwa panienka, w pasie bardzo cienka, leci, brzęczy z daleka, każdy od niej ucieka. (osa)

Zagadki pochodzą z „Księgi Zagadek” Ewy Małgorzaty Skorek (Kraków 2005).

o Pani Wiosna – praca plastyczna. Prowadząca rozdaje puz-zle (wzór znajdziesz w zestawie pomocy dydaktycznych na stronie internetowej www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl). Zadaniem każdej pary jest ułożenie ilustracji z puzzli, przy-klejenie ich na kartkę oraz pokolorowanie. Za wykonaną pra-cę każda grupa otrzymuje kwiatuszki.o Kwitnące kwiaty – zabawa ruchowa. Skuleni w kłębek rodzice i dzieci udają nierozwinięte kwiaty, które z czasem – w rytm muzyki relaksacyjnej – rozkwitają. Następnie wsłu-chując się w muzykę, naśladują kropelki deszczu, świecące słońce i wiejący lekki wiosenny wiatr. Wszystko to odbywa się z równoczesnym pokazem nauczyciela i jego komenta-rzem. Pod koniec inscenizacji każda osoba otrzymuje po jed-nym kwiatuszku.o Zakończenie – prezentacja wiosennych łąk, które udało się stworzyć podczas warsztatów; podziękowanie za wspól-ną zabawę.


Bliżej przedszkola

o tym, że zwierzęta mogą być wspaniałymi nauczycielami, wiadomo nie od dziś. poniżej prezentujemy – w ramach edukacji ekologicznej – charakterystykę zachwycającego swą zwinnością kota oraz będącej zwiastunem wiosny jaskółki. opisy te stanowią doskonałe źródło inspiracji do przeprowadzenia zajęć.

część drugaod zwierząt?

Czego możnanauczyć się

Kot – gibkość, sprawne ruchy

Doprawdy nie ma takiej cechy u kota, której naśladowanie nie wyszłoby człowiekowi na dobre.

Carl Van Vechten

Jeśli jesteś szczęśliwym posiadaczem kota, to wiesz, że by-cie jego właścicielem jest nie lada wyzwaniem. Kot to na pierwszy rzut oka leniuch, któremu zależy tylko na tym, by w spokoju wylegiwać się na słonku lub chociaż przy ciepłym kaloryferze. Nic dziwnego, bo prawda jest taka, że koty są wśród ssaków jednymi z największych śpiochów. Potrafią drzemać 15 godzin dziennie. To nader dziwne stworzenia, pełne tajemnic i sprzeczności. Czasem wydaje się, że nic i nikt ich nie obchodzi. Chodzą własnymi drogami, znikają nawet na kilka dni i bardzo lu-bią buszować w nocy po domu i ogrodzie. Wynika to mię-dzy innymi z ich ciekawskiej natury. Jednak wbrew pozo-rom nie są samotnikami, bardzo dobrze czują się w liczniej-szych rodzinach. Koty traktują człowieka jak nieco więk-szego od siebie kota. Wcale nie uważają nas za ludzi lub choćby osobniki innego gatunku. Kiedy już kogoś polubią, chętnie siadają na kolanach, mruczą i łaszą się. Potrafią re-agować na wypowiadane do nich słowa i okazywać własne zdanie. Nasze „niekocie” zachowania (wrzaski, palenie pa-pierosów) mogą je zatem wprawiać w osłupienie. Bo jaki kot woli wgapiać się w telewizor, niż drzemać?

Zdziwienie u kota można wyczytać w jego oczach. Kiedy coś go bawi, czymś się ekscytuje, to ma duże źrenice, a jeśli coś go zde-nerwuje, robią się one całkiem malutkie. Oczywiście, podobnie jak u ludzi, kocie źrenice reagują na światło, zwężając się, kiedy jest bardzo jasno. Podobieństw i różnic pomiędzy nami a kotami jest całe mnóstwo. Niektóre z nich są zaskakujące – spró-buj na przykład doj-rzeć czubek swojego nosa. Z lekkim wy-siłkiem, ale się udaje, prawda? A kot nie wi-dzi nic, co znajduje się bezpośrednio przed nim. Mimo bystrego wzroku, czasem zdarza się, że ma problem ze znalezieniem jedzenia „tuż pod nosem”. Nie trzeba się wtedy z niego śmiać, tylko należy mu pomóc odszukać smakołyk. Koty nie znoszą słodyczy, zatem możesz być spokojny o czekoladkę po-zostawioną obok drzemiącego pupila. Nie powinien ci jej zjeść. Wręcz przeciwnie, czekoladowa

Od kotów można nauczyć

się między innymi dbania o higienę, bo koty poświęcają toalecie

jedną trzecią całego dnia. Oczywiście, ty nie musisz spędzać w łazience aż tyle czasu,

jednak jeśli nie bardzo lubisz się myć, spróbuj zamienić ten codzienny rytuał

w dobrą zabawę.

anna Jankowska



polewa z ciasta może okazać się dla niego trująca. Dlatego lepiej na wszelki wypadek trzymać takie rzeczy z dala od ciekaw-skich pyszczków. Zdarzają się bowiem łasuchy, chętnie zjadają-ce ciasteczka. A przecież jednym z ważnych zadań dla właściciela kota jest dbanie o jego zdrowie, m.in. o zęby, gdyż często się zda-rza, że się psują. Podobnie jak twoje zęby, o które również nale-ży dbać w odpowiedni sposób.Podobieństw między człowie-kiem a zwierzęciem jest całe mnóstwo. Kocia mama, zupełnie jak ludzka, uczy swoje młode czystości. Pamiętasz, kto uczył cię korzystania z nocnika? Kto pilnował, by ręce były czyste? Kto powtarzał: Nie pobrudź tych

spodni? To wszystko wynika z troski dorosłego o swojego po-tomka. Dobrze traktowane przez właścicieli kociaki wyrastają na pewne siebie, psotne i odważne zwierzęta. Podobnie jest z dziećmi. Nikt nie lubi, kiedy się na niego krzyczy, popycha, ponagla. Spokój, rozwaga i cierpliwość powodują, że łatwiej jest się uczyć no-wych rzeczy i zapamiętywać je na dłu-go. Lubisz, kiedy rodzice cię przytu-lają? Koty uwielbiają takie pieszczoty. Powodują one, że opada z nich stres i napięcie, czują się akceptowane i ko-chane. Dlatego tak chętnie dopominają się o codzienną porcję pieszczot. Podob-nie jak dzieci, małe koty uczą się podczas zabawy różnych rzeczy. Jeśli się biją, to tylko „na niby”. Nikt nikomu wtedy nie robi umyśl-nie krzywdy, ciosy są delikatne, a ostre kocie pa-zurki schowane. Takie zabawy uczą odwagi, samodzielności i radzenia sobie w trudnych sytuacjach.

przykładowe zabawy

Mydlane dziwy – jednym z pomysłów na umilenie toa-lety jest wyrzeźbienie ciekawych figurek z najprawdziw-szego mydła. Do tej zabawy najlepiej zaprosić dorosłego, który zakupi odpowiednio miękkie mydło i będzie czuwał nad procesem artystycznym. Wystarczy drewniany paty-czek, np. po lodach, którym delikatnie i cierpliwie trzeba ciosać mydło kawałek po kawałku, tak by powstała rzeź-ba. Można też je po prostu ozdobić, wyskrobując drobne wzorki – kwiatki, motylki, kropeczki. Takie mydło to także znakomity prezent dla kogoś bliskiego. stylista fryzur – koty wprawdzie nie czeszą się grzebie-niem, ale za to bardzo starannie wylizują swoje futerko, myjąc i gładząc jednocześnie. Nie ma możliwości, byś lizał sobie włosy na głowie, ale zabawa w modelowanie najróż-niejszych fryzur może sprawić wiele radości. Nie chodzi tu jednak o zwykłe czesanie warkoczyków. Spróbuj pobawić

się swoją fryzurą, codziennie modelując włosy „na inne zwierzątko”. W poniedziałek możesz być jeżem, we wto-rek lisem ze sterczącymi uszami, a w środę spróbuj utwo-rzyć na głowie koguci grzebień. Nieważne, czy masz dłu-gie, krótkie, czy kręcone włosy. Z każdych może powstać ciekawy zwierzak, którego raz-dwa da się zmyć podczas wieczornej kąpieli. Jeśli rodzice ci pozwolą, użyj do tej za-bawy odrobinę pianki, żelu lub lakieru. A może tata da się namówić na jeżyka na głowie? Kocie ruchy – faktycznie kot najczęściej stara się lądować na czterech łapach, ale to wcale nie znaczy, że wychodzi cało z każdej opresji. Zdarza się, że spadając na łapy z du-żej wysokości, może je sobie po prostu połamać. Ćwiczenie kocich, miękkich i zgrabnych ruchów pomaga kształtować ładną sylwetkę i zapewnia sprawność. Poobserwuj kota, jak wygina grzbiet w podkowę, przeciąga się i wypręża. Stań na czworaka na podłodze i podobnie jak kot spróbuj wygiąć grzbiet. Powtórz ćwiczenie co najmniej 7 razy. Kot się skrada – ustaw w pokoju tor przeszkód, który bę-dziesz musiał pokonać zwinnie jak kociak. Pewnie nie raz zauważyłeś, że kot potrafi wcisnąć się w najmniejszą szcze-linkę. To zasługa budowy jego ciała, które nie ma obojczyka.

Jednak nic nie stoi na przeszkodzie, byś i ty spróbo-wał być tak bardzo zwinny. Pomyśl, ile korzyści

przyniesie takie ćwiczenie choćby podczas zabawy w berka, kiedy to bez problemu

wymkniesz się każdemu goniącemu cię. Na dywanie rozłóż nitkę. Najlepiej po-skręcaj ją w różne zawijasy, po których będziesz musiał przejść na paluszkach. Potem powtórz to ćwiczenie z jednym zasłoniętym okiem. A czy uda ci się po-konać tę trasę, idąc tyłem? Następnie

przejdź ją jeszcze raz, ale na czworaka. Kolejny etap toru przeszkód to skradanie

się pod belką. Oczywiście, nie musisz mieć w domu drewnianego klocka, wystarczy, jak

umieścisz wałek lub kawałek tasiemki pomiędzy dwoma krzesłami. Przechodź na czworaka pod bel-

ką, która za każdym razem powinna być instalowana coraz niżej i niżej. Pamiętaj, że zwinny kot nie powinien jej dotykać żadną częścią ciała, zwłaszcza plecami.

Fakty i mity

To nieprawda, że każdy kot ma kilka żyć. Kiedyś w staro-żytnym Egipcie wierzono, że tak właśnie jest, ale dziś wie-my, jaka jest prawda. Kot, tak jak każde inne zwierzę, ma tylko jedno życie. To nie zwierzak z gierki komputero-wej, którego można uśmiercać kilka razy. Dlatego traktuj każdego kota tak jak chciał-byś, by traktowano twojego pupila. Kiedyś wierzono, że czarny kot, któ-ry przebiegnie przed tobą, przynosi nieszczęście. To także nie jest praw-da, lecz zmyślona historyjka z daw-nych czasów. Nie ma żadnych ba-dań naukowych, które po-twierdziłyby, że czarne kotki są pechowe.

Czy wiesz, jak obliczyć wiek kota i człowieka?

pies człowiek6 m-cy 10 lat8 m-cy 13 lat12 m-cy 15 lat2 lata 24 lata4 lata 32 lata6 lat 40 lat8 lat 48 lat10 lat 56 lat12 lat 64 lata14 lat 72 lata16 lat 80 lat18 lat 88 lat20 lat 96 lat21 lat 100 lat

SŁAWNE KOTY pojawiały się w bajkach I. Krasickiego: „Szczur i kot”, „Mysz i kot”, „Myszy”, „Kogut i kot”; „Kot

w butach” był głównym bohaterem bajki, której najbar-dziej znana wersja została spisana przez Ch. Perraulta; poeci lubią umieszczać to zwierzę w swoich wierszach,

np.: „Chory Kotek” S. Jachowicza, „Kotek” J. Tuwima, „Kotek i czapla” B. Brzezińskiego, „Stary kotek”

J. Ratajczaka, „Kociłapcie” A. Nowickiego.


Bliżej przedszkola

Pomoce dydaktyczne przydatne do realizacji zajęćmożesz pobrać ze strony www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl

JaSKółKa – zwiastunka deszczu

Małe, bardzo sprawne w locie ptaki są symbolem nadcho-dzącej wiosny, choć oczywiście każdy wie, że „jedna jaskółka wiosny nie czyni”. Są takie, które przylatują bardzo wcześ-nie. Zaletą tego wcześniejszego przybycia jest możliwość wybrania sobie najbardziej dogodnych miejsc na budowę gniazda. Jednak może się zdarzyć, że na wiosnę spad-nie jeszcze śnieg – wtedy jaskółki muszą sobie pora-dzić w bardzo trudnych warunkach. Jak już przyleci więcej jaskółek, to wiadomo, że wiosna zagościła na dobre. Ptaki te potrafią złapać owada w locie i nimi głównie się odżywiają. Wydaje się, że towarzyszą człowiekowi wszędzie. Może udało ci się zobaczyć tego czarno-białego ptaszka nad łąką, w mieście i na wsi? Warto wiedzieć, że to trzy różne gatunki jaskółek, choć są do siebie dość podobne. Jedne lubią lepić swoje gniazda wewnątrz domów, sto-dół, obór. Drugie na zewnątrz, np. pod rynnami, okapami. I trzecie, które najbardziej lubią prze-bywać blisko rzek, gnieździć się w norkach przy brzegu. Jeśli znasz bajkę o Calineczce, to zapewne pamiętasz, że to właśnie jaskółka uratowała ją niosąc na skrzydłach do cie-płych krajów, uciekając przed zimą. Bo ja-skółki nie lubią zimy. Ten wdzięczny pta-szek odzywa się często, wydając śmieszne dźwięki: czrr-czrr-sierr-sierr lub srieu. Ostrzega przed nadchodzącą burzą, zniżając swój lot blisko ziemi. Ale nie dlatego, że ma zamontowany jakiś przeciwdeszczo-wy radar. Wręcz przeciwnie, żadna w tym jego zasługa. Tak naprawdę o deszczu wiedzą pierwsze latające w powietrzu owady. Zniżają lot, żeby w razie czego szybko móc schronić się przed opadami. Jaskółki sobie po prostu spokojnie polują. Są tam, gdzie owady, a że te są niżej, to i ptaki latają bliżej zie-mi. Człowiekowi trudno byłoby dostrzec zniżenie lotu owa-dów, a jaskółkę można rozpoznać bez trudu. Dlatego wszyst-kie zasługi w tym względzie przypisano właśnie im. Ludzie,

u których mieszkają jaskółki, starają się zazwyczaj o nie dbać. Zwłaszcza na

wsi. Dawniej wierzono, że tam, gdzie przylatuje jaskółka, będzie szczęście. A do gospodarstw, do których jaskółka nie powróciła po zimie, szczęście miało nie zawitać. W Polsce gniazdują trzy

gatunki jaskółek: dymówka, ok-nówka i brzegówka.

przykładowe zabawy

nie lubię moknąć – pomyśl i powiedz, gdzie można się schronić przed deszczem, kiedy ulewa zastanie cię: na łące, w parku, w mieście, na podwórku, w lesie, na parkingu samo-chodowym, na boisku szkolnym, na placu zabaw, na plaży. Symbole wiosny – nie tylko jaskółka jest symbolem nad-chodzącej wiosny. Wytłumacz, dlaczego jej symbolami stały się także: bociany, jajka, małe kaczuszki, pisklaki w gniaz-dach, budzące się niedźwiedzie, pączki na drzewach, prze-biśniegi, zajączki szaraki.

Jaskółcze gniazdo – jaskółki potrafią budować swoje gniazda z gliny. Wy-

glądają trochę jak gliniane koszycz-ki przymocowane obok okien lub w innych wysokich miejscach.

Możesz sam spróbować zbudować takie jaskółcze gniazdo. Żeby móc

to zrobić, trzeba będzie do piasku w piaskownicy dolać trochę wody. Wtedy piasek zacznie się lepiej le-pić. Takie gniazdo składa się z wie-

lu małych kuleczek błota. Postaraj się je wykonać samodzielnie, kładąc

jedną kulkę obok drugiej. Możesz je uszczelnić piórkami, listkami, suchą

trawą i wymościć miękkimi roślinami lub nawet watą. Przekonasz się, ile pracy

Ciekawostka. Jaskółki potrafią napić się wody w locie. Zlatują blisko tafli, machają skrzydłami, wzburzając wodę i spijają szybciutko kropelki, które wyskoczą w powietrze. Sprytne, prawda?

Czego można się nauczyć od jaskółek? Pro-gnozowania pogody, skoro są zwiastunkami deszczu i wiosny. Ale też może się przydać umiejętność łapania różnych rzeczy w locie.

ma taka mała jaskółka, budująca nietypowe gniazdo. Jeśli nie masz możliwości zbudowania go z błota, śmiało może

je zastąpić plastelina lub ciastolina. Prognoza – natura tak to już urządziła, że najczęściej moż-na poznać, kiedy zbliża się wiosenna lub letnia burza. Czy potrafisz wymienić, jakie są oznaki nadchodzącej ulewy? Postaraj się zaznaczyć tylko te prawdziwe. Kiedy następnym razem będziesz się bawił i zobaczysz, że świat przyrody nieco się zmienił, będziesz wiedział, że trzeba szukać schronienia przed deszczem: ● ciemne chmury zasłaniają niebo; ● białe obłoczki płyną spokojnie po niebie; ● kury głośniej gdaczą; ● zrobiło się duszno i bezwietrznie; ● zerwał się bardzo silny wiatr; ● mama zbiera pranie ze sznurka w ogrodzie; ● nagle zrobił się przeciąg w mieszkaniu; ● niebo przeszywają bły-skawice, ale nie pada deszcz; ● słychać grzmoty w oddali, ale nie pada deszcz.

SŁAWNE JASKÓŁKI: J. Brzechwa „Kukułka

i jaskółka”; dość sławna też stała się jaskółka, którą najpierw ocaliła

Calineczka, a potem ta odwdzięczyła się jej, ratując przyjaciółkę przed

zimą.

Artykuł powstał na podstawie książki Anny Jankowskiej „Czego dzieci mogą się nauczyć od zwierząt”, wyd. Dragon 2010.

bliżej przedszkola 2.137 luty 2013 41Nowe dziecko w rodzinie BLIŻEJ PRZEDSZKOLA

Od marca 2013 będzie to możliwe...

Chciałabyś mieć więcej czasu dla swojego męża?


goto

we na

rzęd

zia

bliżej przedszkola 2.137 luty 2013

Monika Wyrwa-Kluza Elżbieta Kaczmarska Mateusz Kluza

Czekamy na wiosnę

Kącik Tęczowej Muzyki

Powitanie wiosny to ważne wydarzenie w życiu każdego przedszkolaka. Aby przygotować się do niego dobrze, naukę piosenek i zabaw trzeba rozpocząć już pod koniec zimy. W Kąciku Tęczo-wej Muzyki podzielimy się prostymi i sprawdzonymi sposobami na przywitanie Pani Wiosny.

POwiTanie (sł. Monika Kluza, muz. Monika, Mateusz Kluza)

Tekst piosenki instrumentacja

Wiosna, wiosna zabaw nadszedł czas. G E G E – dzwonki naciskane5 x grzechotka

Stańmy w kole, wiosna wita nas. G E G E – dzwonki naciskane5 x kołatka

Kolorami, promieniami budzi cały świat. 8 x trójkąt + tremolo dzwoneczek

La, la, la, la, la, la, la, la. A A A A G G G G – dzwonki na tubach

Pięknie dla nas gra. F F E D C – dzwonki na tubach

Takim powitaniem można rozpoczynać codzienne zajęcia w wiosennym okresie

Wiosna, wiosna zabaw nadszedł czas.Stańmy w kole, wiosna wita nas.Kolorami, promieniami budzi cały świat.La, la, la, la, la, la, la, la.Pięknie dla nas gra.


gotowe narzędzia


blizejprzedszkola.plgotowe narzędzia

historyjka o przyjściu Wiosny(Elżbieta Kaczmarska)

Historyjkę można przeczytać dzieciom, a następnie zachęcić je do muzycznej zabawy. Dzie-limy przedszkolaków na 9 grup (tyle, ile zwrotek). Zadaniem każdej grupy jest przygotowa-nie występu ilustrującego zadaną zwrotkę przy pomocy instrumentów i różnych akcesoriów. Chodzi o to, aby każda grupa spróbowała wydobyć dźwięki, które „słychać w ich zwrotce”.

Jeszcze czasem śniegiem prószy, jeszcze czasem szczypnie mrozem.A już Zima się szykuje w długą podróż swym powozem.

Do walizek spakowała płatki śniegu, sople, lody.A szron gruby, krę z jeziora do plecaka dla wygody.

I już w swym pałacu czeka na zaprzęgi srebrnych koni.By odjechać hen na biegun, nikt już Zimy nie dogoni.

A tymczasem w domku małym, co na wzgórzu stał wśród słońca.Przyszła na świat Wiosna mała, radości nie było końca.

Wiosna oczy otworzyła, rozpuściła złote włosy.Założyła nową suknię, wzięła z sobą darów koszyk.

Dotykała dłonią kwiatów, ziemi oraz drzewa.Obudziła wszystkie łąki, żaby, ptaki, aby mogły śpiewać.

Dzięki Wiośnie przebudziły się krokusy, przebiśniegi i stokrotki.Nawet z wierzby – tej nad rzeką, wyskoczyły małe kotki.

Zaraz zapachniało wszystko wkoło, słychać było śpiewy w lesie.Gwar i hałas pośród zwierząt, dobra wieść się szybko niesie:

To za sprawą młodej Wiosny, która świat nam odmieniłaNiczym czarodziejską różdżką, Zimę w końcu przegoniła.

43bliżej przedszkola 2.137 luty 2013


goto

we na

rzęd

zia



przyszła Wiosna – przedstawienie teatralne(Elżbieta Kaczmarska)

Narrator:Tuż za wzgórzem, niedaleko, gdzie się las spotyka z rzeką, gdzieś na łące, pośród trawy, Żuk zapraszał do zabawy.

żuk: Już niebawem ma przyjść Wiosna!To nowina jest radosna.Pyszną ucztę więc wyprawię. Niechaj piszczy o tym w trawie!

Narrator:Najpierw bileciki wysłał Żabkom,bo to bardzo miłe stadko.Każda Żabka umie pływać,No i na koncertach lubi bywać.

„ŻabKi” – pioSenKa Z inStrumentacJą

Narrator:Wysłał kartkę też Biedronkom,by gdy wstanie tylko słonko,w sukniach w kropki się zjawiły,łąkę naszą ozdobiły.

żuk: Zaprosiłem też Motyle,niech przylecą choć na chwilę.Niech zatańczą nad kwiatami, niech zabłysną kolorami!

Narrator:Żuk zaprosił także Ptaki, każdy gość nie byle jaki.

żuk: Będą Kosy i Jaskółki, i Bociany, i Kukułki.Szczygły, Szpaki, Jemiołuszki,Wilgi oraz Pośmieciuszki.

„WioSna” – pioSenKa Z tańcem ptaKóW i motyli

Narrator:Gdy Żuk gości wszystkich zwołał,Takie oto rzecze słowa:

żuk: Teraz ucztę trzeba zrobić, stoły pięknie przyozdobić.Upiec ciasta w blasku słońca, no i bawić się bez końca!

Narrator:Ale zaraz. Co z muzyką? Kto nam tutaj dziś zaśpiewa?

Goście razem: Może wiatr, co szumi w drzewach?

żuk: Wiem! Niech Żabki zakumkają!A Ptaszyny zaśpiewają.A ja z Wiosną zawiruję,Z Motylami zatańcuję.

Narrator:No i bal się zaczął, a wieść o nim w świat się niosła:

Wszyscy: Przyszła Wiosna, przyszła Wiosna!

„o Wiośnie to pioSenKa”

warsztaty doskonalące dla nauczycieli szkół i przedszkoli

rytmika, zajęcia umuzykalniające dla przedszkolaków

lekcje muzyczno-tetralne dla dzieci

koncerty edukacyjne zespołu „Tęczowa muzyka”

sklep z instrumentami i akcesoriami do tańca

fotografia dziecięca

prowadzenie integracyjnych spotkań dla pracowników firm

warsztaty doskonalące dla nauczycieli szkół i przedszkoli

rytmika, zajęcia umuzykalniające dla przedszkolaków

lekcje muzyczno-tetralne dla dzieci


sklep z instrumentami i akcesoriami do tańca

fotografia dziecięca

prowadzenie integracyjnych spotkań dla pracowników firm

RE

KL

AM

A


gotowe narzędzia


ŻabKi (sł. Monika Kluza, muz. Monika, Mateusz Kluza)

Ustawienie w dwóch szeregach, twarzą do publiczności. Pierwszy szereg w przysiadzie (jak żabki), drugi na stojąco. Pierwszy szereg gra na Bum Bum Rurkach i kołatkach, drugi tańczy z kwiatkami w dłoniach.

Tekst piosenki Taniec instrumentacja

My jesteśmy żabki, mieszkamy w jeziorku. Kumkamy radośnie od wtorku do wtorku.

• machanie rękami nad głową• „kumkanie” raz na prawą, a raz na lewą stronę

• 4 x tarka• 4 x tarka

Kum, kum, kum, kum, kum, kum, kum, kum. • klaskanie 2 x z prawej i 2 x z lewej strony• młynki

• dźwięki E A E A• 6 x kołatka

My jesteśmy żabki, żabki akrobatki.Skaczemy wysoko i mamy śmieszne łapki.

• robienie jaskółki • skoki


Kum, kum, kum, kum, kum, kum, kum, kum. • klaskanie 2 x z prawej i 2 x z lewej strony• obrót wokół własnej osi


Lubimy poleżeć rankiem sobie w trawie.Każdy dzień nam mija na dobrej zabawie.

• „spanie”• granie w łapki


Kum, kum, kum, kum, kum, kum, kum, kum. • klaskanie 2 x z prawej i 2 x z lewej strony• obrót w parach


My jesteśmy żabki, mieszkamy w jeziorku. Kumkamy radośnie od wtorku do wtorku.

Kum, kum, kum, kum, kum, kum, kum, kum.

My jesteśmy żabki, żabki akrobatki.Skaczemy wysoko i mamy śmieszne łapki.


Lubimy poleżeć rankiem sobie w trawie.Każdy dzień nam mija na dobrej zabawie.



goto

we na

rzęd

zia



Piosenka z tańcem motyli i ptaków – dzieci ustawione w rozsypce, motyle z apaszkami, ptaki z kolorowymi wstążkami na kole (patrz zdjęcie na reklamie str. 44).

O wiOśnie TO PiOSenKa (sł. Monika Kluza, muz. Monika, Mateusz Kluza)

wiOSna (sł. Monika Kluza, muz. Monika Kluza)

Wiosna, Wiosna urodziły się motyleWiosna, Wiosna tęczą wita nas.Wiosna, Wiosna przyleciało ptaków tyle.Wiosna, Wiosna to słoneczny czas.

A: Śpiew + latanie po łąceB: • wymach prawą ręką

• wymach lewą ręką• obrót z machaniem skrzydłami• wymach prawą ręką• wymach lewą ręką• rysowanie koła• wymach prawą ręką• wymach lewą ręką

• obrót z machaniem skrzydłami• wymach prawą ręką• wymach lewą ręką• machanie dłońmi przed sobą (zasłaniamy buzię)

A: Śpiew + latanie po łąceB: jw.A: Śpiew + latanie po łąceB: jw.

O wiośnie to piosenka, o wiośnie to melodia.Ukryta w małych dzwonkach, zielona tak jak łąka.O wiośnie to piosenka, o wiośnie to melodia.Kołysze rankiem kwiaty, uśmiecha się do słonka.O wiośnie to piosenka, o wiośnie to melodia.Motylom gładzi skrzydła i lata jak biedronka.

instrumentacja na kolorowych dzwonkach: DEF / EFG /DEF / G / 2x


gotowe narzędzia


DLACZEGO NUTKI MAJą KOLOROWE GŁÓWKI?W Kąciku Tęczowej Muzyki wykorzystujemy

amerykański system notacji muzycznej

System polega na tym, że do każdego z 12 dźwięków w obrębie oktawy został przypisany konkretny kolor. Dzięki temu muzykę można kodować poprzez barwy.

umożliwiło to stworzenie tęczowych instrumentów oraz nut z kolorowymi główkami, z których potrafią grać nawet trzyletnie dzieci!

Więcej o systemie Chroma Notes™ i Tęczowych Instrumentach pisaliśmy w numerze

9.132 wrzesień 2012 BLIŻEJ PRZEDSZKOLA

Monika Wyrwa-Kluza – absolwentka kierunku pedagogika przed-szkolna i wczesnoszkolna UP w Krakowie oraz Studium Wychowania Muzycznego przy AM w Warszawie. Instruktorka zajęć muzyczno-teatralnych dla dzieci i nauczycieli. Autorka bajek, wierszy i piosenek dla dzieci. Laureatka wielu konkursów poezji śpiewanej. Na co dzień pracuje jako nauczycielka rytmiki w wielu krakowskich i skawińskich przedszkolach oraz organizuje i prowadzi szkolenia muzyczno-tea-tralne dla nauczycieli. Więcej informacji na: www. muzylekmoni.pl

Mateusz Kluza – muzyk multiinstrumentalista, kompozytor, pro-ducent muzyczny, akompaniator. Studiował w Akademii Muzycznej w Krakowie. Autor piosenek dla dużych i małych dzieci :). Na co dzień akompaniuje dzieciom podczas zajęć rytmicznych w krakow-skich i skawińskich przedszkolach, koncertuje z gwiazdami dużego formatu w Polsce i zagranicą, zajmuje się również produkcją podkła-dów muzycznych i edycją nut dla szkół, przedszkoli i wydawnictw. Więcej informacji na: www.mateuszkluza.pl

Elżbieta Kaczmarska – absolwentka wydziału pedagogiczne-go Wyższej Szkoły Pedagogicznej Związku Nauczycielstwa Pol-skiego w Warszawie. Nauczyciel dyplomowany z dodatkowymi kwalifikacjami Organizacji i Zarządzania Oświatą. Z zamiłowa-nia do literatury i teatru pisze bajki, opowiadania i scenariusze przedstawień dla dzieci.

RE

KL

AM

A wyposażenie szkół i przedszkoli

sklep z instrumentami i akcesoriami do tańca dla dzieci


wypożyczalnia nagłośnienia oraz oświetlenia wraz z obsługą na imprezy szkolne i przedszkolne

organizacja i prowadzenie imprez

edycja nut, nagrywanie podkładów muzycznych

komponowanie muzyki do przedstawień

kontakt:[email protected]@teczowamuzyka.pl

tel. 601 485 685

Fragmentów piosenek w wersji wokalnej można posłuchać na stronie: www.blizejprzedszkola.pl/teczowamuzyka

Wersję instrumentalną i wokalną piosenek pobierz ze strony: www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl


goto

we na

rzęd

zia


Kącik muzyczny

Teatrzyk pacynek(muz. i sł. M. Tomaszewska)

Dzieci uwielbiają bawić się w teatr. Zabawa taka rozwija wyobraźnię, przełamuje lęki, bu-duje poczucie własnej wartości, kształtuje mowę. Zachęcajmy więc najmłodszych do zadań aktorskich. Doskonałą okazją do tego jest przypadający na 27 marca Międzynarodowy Dzień Teatru. Jeśli nie mamy profesjonalnych pacynek, przedszkolaki zawsze mogą pobawić się w teatr własnymi paluszkami lub pacynkami zrobionymi naprędce ze skarpety.

teatrzyk pacynekmaluSZKi śpieWaJą

ZabaWa muZycZno-ruchoWa „WietrZyK”o Pomoce: szablon drzewa, kłaczki waty (piórka, papierowe śnieżyn-

ki), akompaniament.o Przebieg: na środku sali leży wycięta z szarego papieru sylweta drze-

wa. Na gałązkach umieszczamy śnieg (wata). Zadaniem dzieci jest za-mienić się w wiosenny wietrzyk:● przy akompaniamencie żwawym, skocznym wietrzyk wieje – dzie-

ci podskakują po sali;● przy akompaniamencie spokojnym wietrzyk wygania zimę – dzie-

ci przykucają dookoła drzewa i zdmuchują śnieżek z jego gałęzi.

ZabaWa muZycZno-ruchoWa „pociągiem prZeZ śWiat”o Pomoce: melodia „Jedzie pociąg z daleka”, sylweta uśmiechniętej buzi,

sylweta smutnej buzi, akompaniament wesoły i smutny.o Przebieg: dzieci ustawiają się w rzędzie i zamieniają się w pociąg, któ-

ry podróżuje przez Krainę Radości i Krainę Smutku. Pociąg porusza się do piosenki „Jedzie pociąg z daleka”. Na przerwę w muzyce na-uczyciel pokazuje odpowiedni symbol:● Kraina Radości – akompaniament wesoły, skoczny, dzieci podska-

kują w górę i pokazują uśmiechnięte minki;● Kraina Smutku – akompaniament smutny, powolny, dzieci zatrzy-

mują się i pokazują smutne minki.Po powrocie do domu warto spytać, w której krainie dzieciom bardziej się podobało i dlaczego.

Wezmę dziś pacynkęi na małej scenierazem z koleżankązrobię przedstawienie.Ja jestem Krysia, a ja PatrysiaI zatańczymy dla was dzisiaj.La, la, la, la...


gotowe narzędzia


R E K L A M A


WróżkiMagdalena Wygnańska

Wróżki magiczny pył rozsiały (zdmuchujemy pył z obu rąk)

Paluszki nam zaczarowały (przebieramy palcami)

I cała rączka w teatrze gra (pokazujemy dłoń częścią wewnętrzną do góry)

Już patrzysz ty i patrzę ja (wskazujemy przed siebie i na siebie)

To Pan Paluszek (pokazujemy palec wskazujący prawej ręki)

I to Pan Paluszek (pokazujemy palec wskazujący prawej ręki)

Tak się spotkały (stykamy palce opuszkami ze sobą)

Tak się uściskały (próbujemy zapleść palec o palec)

Tak nam pomachały (kiwamy palcami wskazującymi na boki)

A tak się schowały (chowamy ręce za siebie lub zwijamy w pięść*)

pacynKio Pomoce: flamaster, szpatułki lekarskie lub patyczki po lodach, stare skarpetki, guziki, igły i nici.o Przebieg:

● pacynka z paluszka – na opuszku palca malujemy flamastrem oczka i buzię – pacynka gotowa. Uwaga – nie każde dziecko po-zwoli pomalować sobie paluszek;

● pacynka z patyczka – na patyczku malujemy oczka i buzię (nauczyciel) lub do-klejamy gotowe elementy (dziecko z pomocą dorosłego), pokazujemy, jak ba-wić się powstałym ludzikiem. Można go ubrać w sukieneczkę z obciętego palca z rękawiczki lub udekorować kawałkiem tasiemki;

● pacynka ze skarpetki – zakładamy skarpetkę na rękę piętą do góry. Ustalamy miejsce, w któ-rym będą oczka i nosek i tam przyszywamy guziki (osoba dorosła). Można doszyć jeszcze inne elementy ozdobne, ale niekoniecznie. Pacynka ożywa, gdy poruszamy kciukiem i pozostałymi palcami (robiąc ruch ptaszka).

paluSZKoWe ZabaWyZabawa do wierszyka „Wróżki” – dzieci mówiąc wierszyk, wykonują odpowiednie gesty. Aby ułatwić przed-szkolakom zapamiętanie treści wierszyka, możemy skorzystać z odpowiednich ilustracji – pomoce dydaktyczne do tej zabawy znajdziesz na stronie www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl

wróżki zaczarowały rączka patrzysz ty

patrzę ja Pan Paluszek Pan Paluszek spotkały

uściskały pomachały schowały schowały*

• Koordynator projektu: Łukasz Huchla • tel. 12 631 04 10 wew. 104 • e-mail: [email protected] • www.dlaprzedszkoli.eu

BEZPŁAtNA pomoc techniczna

przyjazne dla rodziców

BEZPŁAtNE szablony graficzne

prosta obsługa


goto

we na

rzęd

zia


Wesołe dłonie(serbska piosenka dziecięca, sł. polskie: M. Tomaszewska)

„Wesołe dłonie” to piosenka łatwa i przyjemna, która może być wykorzystana nie tylko w zabawie z najmłodszymi. Jest bowiem formą ćwiczeń palców, rytmu i koordynacji. Może być dopełnieniem zabaw paluszkowych oraz zainspirować dzieci i opiekunów do różnych zabaw rozwijających motorykę małą, rozbudzając przy tym kreatywność nauczyciela.

Zabawy z wykorzystaniem rąk dostarczają dzieciom wiele radości. Najmłodsze uwielbiają zabawy pa-luszkowe, gdyż uwaga ich jest skoncentrowana na własnym ciele (paluszki, rączki, nóżki, itp.), a doty-kanie przez najbliższych jest swoistą terapią, dostarczającą delikatnych bodźców. Troszkę starsze dzieci potrafią wykorzystywać dłonie do samodzielnych zabaw, a także do wspólnych zajęć z rówieśnikami.

Każda dłoń ma palców pięć (pokazujemy otwarte dłonie z rozstawionymi szeroko paluszkami)

gdy je ściśniesz, będzie pięść (demonstrujemy pięść)

Ref.: Bum, bum, bum, bum, bum (tworzymy z pięści wieżę, uderzając piąstkami o siebie)

bum, bum, bum, bum, bum (zmieniamy ułożenie: raz lewa na górze, raz na dole)

Czasem dłonie bawią się, jedna drugą gonić chce (dzieci robią „młynek”)

Ref.: Bum, bum, bum...

Czasem dłonie bawią się, grają w paluszkową grę (dzieci dotykają po kolei palcami swoje palce)

Ref.: Bum, bum, bum...

Czasem dłonie bawią się, jedna drugą klepnąć chce (na słowo: „klepnąć” dzieci klaszczą w ręce swoje lub kolegi)

Kącik muzyczny

ZabaWa do pioSenKi „WeSołe dłonie”Dzieci stoją w kole, nauczyciel pokazuje gesty wykonywane przy poszczególnych wersach, a dzieci je powtarzają:


gotowe narzędzia


Maria Tomaszewska – nauczycielka rytmiki, prowadzi zaję-cia w przedszkolu 48 w Gdyni oraz „Ptysiowym Przedszkolu” w Redzie. Absolwentka dwóch wydziałów Akademii Muzycznej w Gdańsku, autorka 18 książek do muzyki, w tym „Piosenki na literki” (do Metody Dobrego Startu) oraz „Pląsy z długą brodą” i śpiewnika „Dzieciaki-śpiewaki”. Laureatka nagrody im. Marii Weryho-Radziwiłłowicz. Prowadzi stronę www.edumuz.pl.

zabawy do „kącika muzycznego” przygotowała Magdalena Wygnańska z niepublicznego przedszkola w karpaczu.

logo „Maluszki śpiewają” wykonała katarzyna turowska-zakrzewicz.zabawy przygotowała Krystyna Bednarczyk ze Żłobka „kubuś puchatek” w Świnoujściu,

laureatka nagrody Marii Weryho-radziwiłłowicz.„kącik muzyczny” opracowała Maria tomaszewska.

ZabaWa ruchoWa „WieŻa”Dzieci naprzemiennie układają dłonie i pięści (jedna dłoń na drugiej, pięść na pięści).

ZabaWa paluSZKoWaDzieci wykonują różne gesty i odgadują, co przez dany gest chciało się pokazać, np.:

● NOŻYCZKIdwa najdłuższe palce, rozstawione i wykonujące ruch cięcia nożyczek;

● MOTYLEK rozstawione palce obu rąk połączone kciukami poruszają się delikatnie niczym fruwający motyl

● ŚLIMAKułożenie pięści na nożyczkach utworzonych z drugiej dłoni, które stają się wystającymi rogami ślimaka;

● HELIKOPTERna pięść jednej dłoni nakładamy szeroko rozstawione palce drugiej dłoni i wykonujemy nimi ruch okrężny.

ZabaWa ruchoWa „W łapKi” Dłonie jednej osoby „uciekają” przed dłońmi drugiej lub uderzają naprzemiennie w otwartą dłoń kolegi.

ZabaWy Z cieniami o Pomoce: sala zacieniona, źródło światła padające na odpowiednio ułożone dłonie.o Przebieg: pokaz „wyczarowania” na ścianie zwierząt poprzez odpowiednie zło-

żenie rąk: pies, ptak, ślimak, zając, wąż i inne.

ZabaWa plaStycZnao Pomoce: farbki albo kredka, kartka papieru. o Przebieg: szeroko rozstawione paluszki dziecka obrysowuje opiekun, potem

dziecko próbuje uczynić to samo z palcami dorosłego.



goto

we na

rzęd

zia


Scenariusze na różne okazje

Zabawy z pingwinkami

Monika Majewska

scenariusz zajęć dla grupy dzieci pięcio-, sześcioletnich

Nabywanie umiejętności społecznych przez dzieci jest niezwykle ważnym osiągnięciem rozwojo-wym w okresie przedszkolnym. Przebywanie na terenie przedszkola w otoczeniu grupy rówieś-ników stwarza bardzo korzystne warunki dla

rozwoju kompetencji społecznych dziecka. Należy jednak pamiętać, iż nabywanie ich jedynie poprzez nawiązywanie spontanicznych relacji z rówieśnikami może nie wystarczyć dla rozwinięcia tych umiejętności w pełni. Zatem nieodzow-ne jest zaangażowanie całego środowiska wychowawczego na terenie przedszkola, a w szczególności nauczycieli wycho-wania przedszkolnego, posiadających wysokie kwalifikacje i umiejętności niezbędne w procesie wpierania aktywności społecznej dzieci.E. McGinnis i A.P. Goldstein stworzyli propozycję programu nauczania umiejętności prospołecznych (2003). Prezentują li-stę 40 umiejętności, które można rozwijać u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym (patrz ramka). Umiejętności te dotyczą zachowań prospołecznych związanych z akceptacją rówieśniczą i kompetencją społeczną, zwiększają satysfakcję dziecka z własnych działań, mają też przyczynić się do jego sprawnego funkcjonowania w grupie rówieśniczej.

Umiejętności prospołeczne dzieci1) podstawowe umiejętności społeczne, które są najłatwiejsze do nauki dla

dzieci w wieku przedszkolnym;2) umiejętności związane z funkcjonowaniem w przedszkolu (w szkole), które

polepszają społeczne funkcjonowanie dziecka w środowisku przedszkolnym (szkolnym);

3) umiejętności przydatne w nawiązywaniu przyjaźni, które zachęcają do wchodzenia w pozytywne interakcje społeczne;

4) umiejętności radzenia sobie z emocjami – rozpoznawanie emocji włas-nych i innych;

5) alternatywy agresji, które pomagają dziecku radzić sobie w sytuacjach kon-fliktowych;

6) umiejętności radzenia sobie ze stresem; dotyczą one sytuacji stresogen-nych, z którymi styka się dziecko.


gotowe narzędzia


Autorzy zalecają, aby nauczyciel rozpoczął naukę od umiejętności z grupy pierwszej, następnie powi-nien kierować się potrzebami dzieci i napotkanymi przez nie problemami. W ramce obok prezentuję listę umiejętności prospołecznych, która nie jest jeszcze zamknięta – co podkreślają sami auto-rzy – a jej celem jest dostarczenie nauczycielom pewnych obszarów w rozwoju społecznym dziecka, które powinni uwzględnić, podejmu-jąc trud wspierania jego aktywności społecznej (patrz tabela obok). Tylko wtedy, gdy relacje na-uczyciela z wychowankami będą opierały się na wzajemnym szacunku i sympatii, możliwe będzie uzyskanie optymalnych efektów wy-chowawczych. Świadomość nauczyciela, jak ogromny jest jego wpływ na wychowanków, powinna wyzwolić w nim potrzebę ciągłego rozwoju zawodowego, poprzez poszukiwanie takich form organizacji pracy z dziećmi, które zapewnią ich optymalny rozwój. Ponadto nauczyciel, który chce poprzez swoje zachowanie dawać przykład wychowankom, musi stale dbać o rozwój własnej osobowości. Należy podkreślić, że sama znajomość propozycji w zakresie wspierania rozwoju dzieci nie wystarczy, jeśli nauczyciel nie widzi potrzeby dbania o rozwój własnej osobowości. Każdy wychowawca powinien mieć świadomość, że przykład silniej oddziałuje na dzieci, niż słowa, które usłyszą. Najlepiej byłoby, gdyby słowa wy-powiadane przez nauczyciela były poparte czynami, nie można bowiem ocze-kiwać od dziecka, że będzie przejawiało zachowania prospołeczne względem innych, jeśli nie ma skąd czerpać przykładów takiego postępowania.

Dzieci naśladują zachowania zaobserwowane u nauczyciela, który jest dla nich wzorem. Dzieci nie są krytyczne wobec tego, co obserwują, dlatego przyjmują dobre, ale też i złe wzorce. W związku z tym na nauczycielu spoczywa ogromna odpowiedzialność za zachowania, które u dzieci modeluje. Wspieranie rozwoju najczęściej odbywa się podczas indywidualnych kontaktów z dzieckiem, jednak przede wszystkim rozwój umiejętności społecznych dzieci ma miejsce podczas zabaw i zajęć z całą grupą. Widzę tu szczególną rolę nauczy-cieli, których fachowa wiedza na temat rozwoju dziecka powinna być podstawą świadomej i wspierającej działalności pedagogicznej.W trakcie zajęć, do których zaproponowałam scenariusz, dzieci będą mogły roz-wijać umiejętności społeczne. Opowiadanie o pingwinkach pozwoli dzieciom zro-

zumieć, że nie warto kłócić się z innymi, a w trakcie rozmowy postarają się znaleźć sposoby pokojowego rozstrzygania

konfliktów. Podczas zabaw i ćwiczeń ruchowych dzie-ci będą mogły doskonalić umiejętność przestrzegania zasad, czekania na swoją kolej i radzenia sobie z nie-powodzeniem. W trakcie zabawy matematycznej

będą miały okazję utrwalić umiejętność dzielenia się z innymi, a zabawy gimnastyczne będą wyma-gały od nich zaufania do partnera oraz umiejętno-ści współpracy. Mam nadzieję, że proponowane

zabawy dostarczą dzieciom przede wszystkim pozytywnych emocji, a wychowawcom – przy-

najmniej kilku sytuacji, w których możliwe bę-dzie nie tylko planowe, ale również intuicyjne wspieranie rozwoju społecznego dzieci.


Źródło: opracowanie własne na podstawie: McGinnis E., Goldstein A.P. (2003),

Kształtowanie umiejętności prospołecznych małego dziecka, s.104-105.

Grupa ii: Umiejętności przedszkolne/szkolne

• Zadawanie pytań• Działanie według wskazówek• Dołożenie wszelkich starań• Przerywanie komuś

GRUPA V: Alternatywy agresji

• Radzenie sobie z dokuczaniem• Radzenie sobie z własną złością• Decydowanie, czy zachowanie jest słuszne• Rozwiązywanie problemu• Akceptowanie konsekwencji

Grupa i: Podstawowe umiejętności społeczne

• Słuchanie• Mówienie miłym głosem• Mówienie odważnym głosem• Mówienie „dziękuję”• Samonagradzanie• Proszenie o pomoc, o przysługę• Ignorowanie

GRUPA IV: Radzenie sobie z emocjami

• Poznawanie swoich uczuć• Radzenie sobie z pominięciem• Prośba o rozmowę• Radzenie sobie z lękiem• Poznawanie czyichś uczuć• Okazywanie sympatii

Grupa iii: Nawiązywanie przyjaźni

• Pozdrawianie• Rozumienie innych• Dołączanie• Czekanie na swoją kolej• Dzielenie się• Oferowanie pomocy• Zapraszanie do zabawy• Gra

GRUPA VI: Radzenie sobie ze stresem

• Relaks• Radzenie sobie z popełnianymi błędami• Mówienie prawdy• Wiedza „kiedy powiedzieć”• Radzenie sobie z przegrywaniem• Pragnienie bycia pierwszym• Odmawianie• Akceptowanie odmowy• Decydowanie, co robić

Dzieci naśladują zachowania zaobserwowane u nauczyciela, który jest dla nich wzorem. Dzieci nie są krytyczne wobec tego, co obserwują, dlatego przyjmują dobre, ale też i złe wzorce.


goto

we na

rzęd

zia



Trzy pingwiny B. Woronow

W małym przytulnym domku z lodu i śniegu żyły trzy pingwiny. Byli to wierni i serdeczni przyjaciele. Najstarszy miał na imię Pik, średni – Pak, a najmłodszego nazywano Pok. Każdego ranka pingwiny wybiegały z do-mku na poranną gimnastykę i lodowaty prysznic. Po gimnastyce ze sma-kiem jadły śniadanie. Po śniadaniu Pik, Pak i Pok zabierali sprzęt rybacki i wyruszali nad brzeg oceanu. Nad brzegiem oceanu Pik, Pak i Pok łowili ryby. Pingwiny złowiły bar-dzo dużo ryb, które ze smakiem zjadły. Po obiedzie przyjaciele ucięli sobie smaczną drzemkę i zapomnieli o całym świecie. Kiedy spali, jednej rybce udało się umknąć z wiadra. Niestety wyskakując, potrąciła wiadro ogon-kiem i usłyszał to Pik. Machając srebrzystym ogonkiem, rybka śmiało ru-szyła do wody. Pik krzyczał głośno, więc Pak i Pok szybko się obudzili. – Ja powinienem zjeść tę rybkę! – powiedział Pik i ruszył za nią w pogoń.– Dlaczego właśnie ty? – zapytał Pak.– Dlatego, że jestem najstarszy! – odparł z dumą Pik.– Ale ja jestem waszym najlepszym przyjacielem! – krzyknął Pak.– To ja muszę ją zjeść, bo jestem najmłodszy! – pisnął Pok.Nikt z przyjaciół nie chciał ustąpić i tak rozpoczęła się kłótnia. Pik, Pak i Pok długo się kłócili, a tymczasem rybka dopełzła do brzegu i wskoczyła do oceanu.Z powodu rybki przyjaciele pokłócili się i rozeszli w różne strony. Od tej pory pingwinki samotnie spędzały czas i bardzo za sobą tęskni-ły. Dotychczas zawsze bawiły się wspólnie, a teraz nie miały pomysłu na zabawę i bardzo się nudziły.Pewnego razu na horyzoncie ukazała się olbrzymia czarna chmura. Dookoła zrobiło się ciemno i zerwał się silny wiatr.– Oj, bardzo się boję! – pisnął Pok. Silny wiatr prawie porwał go na morze.Wszystkie pingwinki co sił w nogach biegły do lodowego domku.Kiedy pingwinki dotarły na miejsce, krzyknęły: – Nareszcie jesteśmy w komplecie!Pingwinki przeprosiły się i mocno przytuliły do siebie.Od tej pory wesołe pingwinki Pik, Pak i Pok w lodowym domku żyły długo i szczęśliwie.


gotowe narzędzia



Cele ogóle:kształtowanie umiejętności społecznych dzieci: porozu-miewanie się z dorosłymi i dziećmi, zgodne funkcjono-wanie w zabawie i w sytuacjach zadaniowych (1.1-2);wspomaganie rozwoju mowy dzieci (3.1-4);wychowanie przez sztukę – muzyka i śpiew, pląsy i ta-niec (8.2, 4);wychowanie przez sztukę – różne formy plastyczne (9.2);wspomaganie rozwoju intelektualnego dzieci wraz z edu-kacją matematyczną (13.1).

Metody:czynna (zabawy ruchowe, ekspresja ruchowa);słowna (rozmowa, objaśnienia).

Formy: indywidualna, grupowa, zespołowa.

Środki dydaktyczne:szarfy do podziału na grupy (żółte, czerwone, niebie-skie);dwie „wędki” (patyk i sznurek zakończony haczykiem);rybki z papieru z wystającą pętelką ze sznurka (na tyle dużą, aby można ją było schwytać na haczyk) – tyle rybek, ile dzieci w grupie;opowiadanie B. Woronowa „Trzy pingwiny”;pomoce dydaktyczne przedstawiające Arktykę – pre-zentację multimedialną (z filmem!) i zestaw zdjęć znaj-dziesz na www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl;

Przebieg zajęć:o Wysłuchanie bajki B. Woronowa „Trzy pingwiny”. Roz-mowa inspirowana treścią bajki: • W jaki sposób pingwinki spędzały czas? • Co się wydarzyło, kiedy pingwinki wybrały się na łowienie ryb? • Jak czuli się przyjaciele po kłótni? • Co pin-gwinki mogły zrobić, żeby uniknąć kłótni? (spokojnie poroz-mawiać, podzielić się rybką, itp.) • Jak myślicie, dlaczego nie warto się kłócić?

o

oo

oo

oo

o

oo

oo

• Zabawa integracyjna do piosenki „Pingwinki”. Dzieci dobierają się w trójki i ustawiają gęsiego, trzymając ręce na ramionach kolegi z przodu.

Pingwinki(autor słów i melodii nieznany)

O jak przyjemnie i jak wesoło (dzieci spacerują po sali gęsiego wspólnie śpiewając piosenkę)

W pingwinki bawić się, się, się (wszyscy podskakują trzy razy w miejscu)

Raz nóżka lewa, raz nóżka prawa (wszyscy wystawiają na bok lewą, potem prawą nogę)

Do przodu, do tyłu i raz, dwa, trzy (wszyscy przeskakują raz do przodu, raz do tyłu i robią trzy podskoki w miejscu)

Po zakończeniu piosenki ostatnie dziecko przebiega na po-czątek i prowadzi pozostałe, śpiewając od nowa piosenkę. Zabawę powtarzamy przynajmniej trzy razy, aby każdy mógł poprowadzić swoją grupkę.o Łowienie rybek. Konkurencja zręcznościowa: nauczyciel rozkłada na dywanie dwa duże koła hula-hoop, a w środku układa rybki z papieru z wystającą pętelką ze sznurka (po tyle rybek, ile jest dzieci w drużynie). Następnie dzieli grupę na dwie równe części – każda grupa ma do dyspozycji jedną „wędkę”. Przed kołem z rybami w odległości ok. 1 m przy-klejamy „krę lodową” (kawałek białego papieru), z której uczestnicy mogą łowić ryby. Zadaniem dzieci jest złowienie możliwie jak najwięcej rybek dla swojej grupy. Każde dziecko może złowić tylko jedną rybkę i ma na to trzy szanse (należy zaznaczyć, że jest to konkurencja i trzeba przestrzegać zasad. Jeśli komuś się nie uda złowić rybki, nie musi się martwić, ponieważ po zajęciach wędki i rybki zostaną i każdy będzie mógł popróbować tyle razy, ile zechce). Zabawę kończymy, kiedy w obydwu drużynach wszyscy uczestnicy podejmą

PINGWINKI


ZabaWy Z pingWinKami


goto

we na

rzęd

zia



próbę złowienia rybki. Na koniec obie drużyny podliczają złowione rybki i porównują ich ilość. Jeśli w jednej drużynie będzie więcej rybek, to dobrze byłoby, aby dzieci zastanowiły się, co należy zrobić, aby było po tyle samo rybek dla każdej grupy.o Dzielimy się rybkami. Zabawa matematyczna: dzieci do-bierają się w trójki według kolorów szarf (żółty, niebieski, czerwony). Każde dziecko z grupy otrzymuje kopertę z ryb-kami w trzech kolorach, a ich zadaniem jest podzielić rybki tak, aby każdy miał po tyle samo rybek w każdym kolorze:• pierwsze dziecko – 4 czerwone, 1 niebieską• drugie dziecko – 3 czerwone, 4 niebieskie (+ 1 różową)• trzecie dziecko – 2 czerwone, 3 żółte, 1 niebieską

Po wykonaniu zadania wspólnie sprawdzamy jego popraw-ność. Każde dziecko powinno mieć 3 czerwone rybki, 2 nie-bieskie, 1 żółtą. Rybka różowa jest bonusem, dlatego dzieci najpierw w małych grupkach podejmują decyzję, co należy zrobić z dodatkową rybką, a następnie przedstawiają swoje pomysły na forum grupy (propozycje mogą być zaskakują-ce, ale warto wybrać te, które będą wartościowe pod wzglę-dem wychowawczym).o Zimowy masażyk. Dzieci siadają w kole jedno za drugim, tak aby mieć przed sobą plecy kolegi. Nauczyciel recytuje wierszyk, według którego dzieci wykonują masaż:

Biały puszek nad głowami (palcami delikatnie oklepujemy głowę)

Skrzypi śnieżek pod nogami (dzieci delikatnie szczypią plecy kolegi)

Szczypie mróz zimny w uszy (delikatnie szczypiemy uszy)

Biały śnieg wszędzie prószy (palcami oklepujemy całe plecy)

Sanki z górki zjeżdżają (kilka razy przesuwamy palcami wskazującymi od góry w dół pleców)

Dzieci się uśmiechają (delikatnie łaskoczemy kolegę po bokach)

Dzieci mogą się odwrócić i jeszcze raz powtórzyć wierszyk, zmieniając partnera zabawy.o Gimnastyka z pingwinkiem. Zestaw ćwiczeń i zabaw ruchowych:• Spacer pingwinków – dzieci poruszają się w charaktery-

styczny sposób (pięta do pięty i palce na zewnątrz), jedno za drugim po sznurku, starając się utrzymać równowagę;

• Walc na krach lodowych – dzieci dobierają się w pary i po-ruszają się na gazetach w rytm walczyka. Na każdą przerwę w muzyce zginają arkusz na pół; zabawa trwa do momentu, w którym dzieci już nie będą mogły zmieścić się stopami na gazecie;

• Wyścigi pingwinków – podskakiwanie z woreczkiem mię-dzy kolanami;

• Pływamy – dzieci kładą się na brzuchu, łączą stopy w kost-kach i przesuwają się po podłodze, podciągając się na rę-kach;

• Jazda na sankach – ćwiczenia w parach. Jedno dziecko kła-dzie się na plecach na małym kocyku, a drugie chwyta ko-cyk za dwa rogi i delikatnie przemieszcza się z „sankami”, tak aby nie zderzyć się z innymi dziećmi (zmiana partne-rów).

Monika Majewska – nauczycielka w Przedszkolu Niepublicznym „Pod Gwiazdkami” w Krakowie. W pracy z dziećmi najchętniej wykorzystuje Metodę Dobrego Startu M. Bogdanowicz, Metodę Ruchu Rozwijającego W. Sherborne, Metodę Gimnastyki Twórczej R. Labana, Gimnastykę Rytmiczną A. i M. Kniessów.

Jej zainteresowania pedagogiczne skupiają się na procesie socja-lizacji dziecka w rodzinie, rozwoju społecznym dzieci i możliwości jego wspierania przez nauczyciela.

Propozycje zajęć manualnych do wykorzystania w kolejnych dniach lub w trakcie zajęć popołudniowych: Wykonanie ilustracji do bajki pt. „Trzy pingwiny” B. Woronowa – w mojej

grupie dzieci losowały fragment tekstu, do którego miały wykonać ilustrację. Dzięki temu udało się stworzyć ilustracje do całej bajki, a pocięte fragmenty tekstu wkleiłam pod rysunkiem. Książeczkę spięłam i wystawiłam w szatni jako efekt pracy całej grupy. Cieszyła się dużym zainteresowaniem ze strony rodziców i dzieci.

Wykonanie pracy technicznej pt. „Makieta Antarktydy” – wspólne wyko-nanie makiety przy użyciu następujących materiałów: niebieski brystol, folia aluminiowa, biała bibuła, wata, woreczki foliowe. Zanim przystąpiliśmy do wykonania makiety, pokazałam dzieciom prezentację multimedialną ze zdję-ciami z Antarktydy, aby mogły zobaczyć, jak wygląda „lodowa kraina”. Dzięki temu dzieci nie potrzebowały inspiracji do stworzenia góry lodowej z woreczka foliowego – każdy miał swój pomysł na urozmaicenie makiety.

Modelowanie pingwinków z plasteliny – samodzielnie lub według instrukcji nauczyciela (w zależności od wieku i możliwości manualnych dzieci). Warto za-chęcić starsze dzieci, aby spróbowały ulepić inne zwierzęta żyjące na Antarkty-dzie. Dzięki temu utrwalą wiadomości, jakie zdobyły w trakcie zajęć, a makieta stanie się bardziej atrakcyjna.


Bibliografia:McGinnis E., Goldstein A.P., Kształtowanie umiejętności prospołecznych ma-łego dziecka. Profilaktyka agresji i zaburzeń zachowania w przedszkolu i przy-gotowaniu do szkoły, Warszawa 2003.Woronow B., Trzy pingwiny, wyd. Związek Filmowców ZSRR, 1978.


gotowe narzędzia


Grupa wiekowa: dzieci pięcio-, sześcioletnie.

Cele ogólne: kształtowanie umiejętności współdziałania i współ-pracy w relacjach dziecko – dziecko oraz dziecko – dorosły;rozwijanie wyobraźni i twórczego myślenia;odczuwanie radości i przyjemności ze wspólnych zabaw w gronie rówieśników i dorosłych.

Metody: czynnościowa, oglądowa, słowna.

Formy: zbiorowa, w parach.

Środki dydaktyczne: słońce wycięte z kartonu, wizytówki z imionami, wesoła muzyka, papiero-we krople wody rozcięte na pół (gotowe szablony znajdziesz na stronie www.dopobrania.blizejprzed-szkola.pl), kałuże z papieru rozcięte na pół (kałuże rozcinamy na różne sposo-by – zygzaki, fale, itp.), klej, taśma klejąca, kartka i słomka dla każdego dzie-cka, tusz, kałuże z kroplami, taśma malarska, skoczna muzyka, rozdmucha-ne krople deszczu, kredki, pisaki, flamastry, kukiełka Czarodzieja, która po odwróceniu do góry nogami zmienia się w żabę, patyczki do szaszłyków, małe kulki styropianowe, bibuła, druciki kreatywne, skrawki materiałów, koraliki, plastelina.

Muzyka do zajęć: odgłosy ptaków, deszczu i burzy, podkład mu-zyczny do zabaw (pliki dźwiękowe znajdziesz na stronie www.do-pobrania.blizejprzedszkola.pl).

o

oo

ach, ten marzec czarodziej... trochę promyków słońca, kilka kropel ulewnego deszczu, skrawek zachmurzonego nieba, a na sam koniec szczypta wyobraźni – wszystko to razem wymieszać... i zabawy dla małych i dużych gotowe!

natalia Łasocha

Marzec Czarodziej

zajęcia otwarte z udziałem rodziców



goto

we na

rzęd

zia



Pomoce dydaktyczne w skali 1:1 do realizacji zajęć możesz pobrać ze strony www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl

Natalia Łasocha – nauczycielka kontraktowa. Ukończyła pedago-gikę przedszkolną i wczesnoszkolną na Uniwersytecie Pedagogicz-nym w Krakowie. Obecnie pracuje w Przedszkolu Samorządowym nr 136. W pracy zawodowej szczególnie dba o rozwój zainteresowań dzie-ci oraz wychowanie przez ruch i zabawę.

Przebieg zajęć:o Promyki słońca – zabawa na rozpoczęcie zajęć

• Pomoce: słońce wycięte z kartonu, wizytówki z imiona-mi, wesoła muzyka.

• Wykonanie: Dzieci i rodzice spacerują po sali, witają się ze sobą w dowolny sposób. W tle słychać muzykę. Na podłodze leży słońce, od którego odchodzą pro-myki – wizytówki z imionami uczestników. Na sygnał nauczyciela wszyscy odszukują swoje imię i siadają na dywanie przy swojej wizytówce.

o Kropelki i kałuże – zabawa na spostrzegawczość• Pomoce: papierowe krople wody rozcięte na pół, kału-

że z papieru rozcięte na pół, klej, taśma klejąca, odgło-sy ptaków i deszczu.

• Wykonanie: Uczestnicy siedząc w kole, wsłuchują się w odgłos ptaków, który nagle zmienia się w deszcz. Na głowę każdego dziecka „spada” połowa kropli wody, a na głowę dorosłego – połowa kałuży. Zadaniem uczest-ników jest odnalezienie kolegi, którego „połówka” bę-dzie pasować do jego kropli/kałuży. Dorośli sklejają ka-łuże, na które dzieci naklejają powstałe krople wody.

o Zaczarowana kropelka – ćwiczenia oddechowe• Pomoce: kartka i słomka dla każdego dziecka, tusz. • Wykonanie: Każde dziecko dostaje kilka kropel tuszu

i przy pomocy słomki rozdmuchuje tusz na kartce. Ro-dzic pomaga i tak porusza kartką, aby tusz rozdmuchał się na różne strony, tworząc nieregularną plamę.

o Przechodzimy przez kałuże – zabawa ruchowo-spraw-nościowa• Pomoce: kałuże z kroplami z wcześniejszej zabawy, ta-

śma malarska, skoczna muzyka.• Wykonanie: Na dywanie rozłożone są kałuże z kropla-

mi. Rodzice dobierają się w pary z dziećmi. Taśmą ma-larską „sklejają” sobie nogi (np. prawa noga dziecka, lewa noga rodzica) i wspólnie starają się przejść tor przeszkód, sprawnie omijając kałuże.

o Przytulne schronienie – zabawa relaksacyjna• Pomoce: odgłosy deszczu i burzy. • Wykonanie: W tle słychać odgłosy deszczu i burzy. Ro-

dzice siedzą „zaczarowani” w kole (pozycja: siad skrzyż-ny, głowa pochylona w dół). Dzieci kolejno wchodzą do koła i przechodząc od rodzica do rodzica, pokazują im swoje pantofelki. Jeśli rodzic rozpozna swoje dziecko po pantoflach, podnosi głowę i zabiera dziecko na kolana, tworząc tzw. fotelik. Zabawa kończy się, gdy wszystkie dzieci znajdą bezpieczne schronienie przed burzą.

o Czarowanie z Czarodziejem (wersja łatwiejsza) – zaba-wa w kreatywne przekształcanie• Pomoce: rozdmuchane krople deszczu z wcześniejszej

zabawy, kredki, pisaki, flamastry.• Wykonanie: Dzieci oglądają swoje rozdmuchane krople

tuszu, podając dowolne skojarzenia z powstałą plamą. Wspólnym zadaniem dzieci i rodziców jest wyczarowa-nie ze swojej rozdmuchanej kropli czegoś, w co mógł się zamienić Marzec Czarodziej, poprzez dorysowanie właściwych elementów (może to być zwierz, przedmiot, fantastyczny stwór, itp.).

o Czarowanie z Czarodziejem (wersja trudniejsza) – praca przestrzenna• Pomoce: kukiełka Czarodzieja, która po odwróceniu do

góry nogami zmienia się w żabę (zdjęcia na stronie obok), patyczki do szaszłyków, kulki styropianowe, bibuła, dru-ciki kreatywne, skrawki materiałów, koraliki, plastelina.

• Wykonanie: Nauczyciel prezentuje postać Czarodzieja (fot. 1) i to, w jaki sposób potrafi on czarować. Uczestnicy na chwilę zamykają oczy, a Marzec Czarodziej zamienia się w żabę (fot. 2, 3). Dzieci wraz z rodzicami wykonują kukiełkę czarodzieja według instrukcji (fot. 4 – instrukcję w formacie A4 znajdziesz na stronie www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl) i ozdabiają według własnego po-mysłu. Odwracając kukiełkę do góry nogami, wymy-ślają, w co ich czarodziej może się zamienić, a następnie z dostępnych materiałów wykonują swoją postać.

W wersji trudniejszej uczestnicy zajęć wykorzystują rozdmu-chane krople tuszu na kolejnych zajęciach, już bez udziału rodziców.


gotowe narzędzia



MaRZEC CZaRoDZiEJmuz. Z. Ciechan, sł. A. Bernat

piosenka pomocna w realizacji zajęć – podkład muzyczny znajdziesz na stronie www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl

Marzec Czarodziejmuz. Z. Ciechan, sł. A. Bernat

Chodzi Marzec Czarodziej po chmurach, po lodzie,aż tu nagle: hokus-pokus!I już pączki na patyku, i już trawka na śnieżniku.Och, ten Marzec Czarodziej.

Fot. 1

Fot. 2

Fot. 3

Chodzi Marzec Czarodziej po chmurach, po lodzie,aż tu nagle: hokus-pokus!Słońce rzuca swe błyskotki, że aż mruczą bazie kotki.Och, ten Marzec Czarodziej.Chodzi Marzec Czarodziej po chmurach, po lodzie,aż tu nagle: hokus-pokus!Przez kałuże skaczą kaczki, żółte kaczki przedszkolaczki.Och, ten Marzec Czarodziej.Fot. 4

POSTAĆ CZARODZIEJA

POSTAĆ CZARODZIEJADO GÓRY NOGAMI


goto

we na

rzęd

zia



scenariusz zajęć dla najstarszej grupy przedszkolaków

Dzisiaj chłopcy i dziewczynkiuśmiechnięte mają minki!

Scenariusz zawiera zabawy kształcące funkcje per-cepcyjno-motoryczne i językowe: uwagę i pamięć słuchową, umiejętność dokonywania analizy i syn-tezy sylabowej, percepcję wzrokową, koordynację

ruchową i ruchowo-słuchową.

Środki dydaktyczne:tamburyno;tablica magnetyczna lub korkowa do umieszczania obrazków, wyrazów i zdań;wyrazy do czytania globalnego: miła (4x), miły (4x), pani, pan, Ola, Ewa, Julka, Tomek, Wojtek, Janek (po 3x); wyrazy i znaki interpunkcyjne do tworzenia zdań do czytania globalnego: Kto, To, Jaki, Jaka, to, jest (po 4x), pytajnik, kropka (po 2x);obrazki do zilustrowania wyrazów i zdań do czytania globalnego: pani, pan, ola, Ewa, Julka, Tomek, Wojtek, Janek.

Przebieg zajęć: o Miłe przywitanie. Przywitanie piosenką (kształcenie uwa-gi i pamięci słuchowej, orientacji w schemacie ciała oraz ko-ordynacji ruchowej i ruchowo-słuchowej).

Miłe przywitanie Pięknie się ukłonię, i o zdrówko spytam, podam prawą rękę, miło cię przywitam! Teraz bardzo proszę, weźcie przykład ze mnie: gdy jesteśmy mili, wszystkim jest przyjemnie.

Dzieci stoją parami naprzeciw siebie w dowolnych miejscach sali i śpiewając piosenkę, wykonują gesty opisane pod teks-tem piosenki (cyfry oznaczają kolejne wersy): kłaniają się sobie wzajemnie: chłopcy skłaniając głowę,

a dziewczynki – dygając; rozkładają obie ręce z dłońmi skierowanymi ku górze

(gest towarzyszący pytaniu); podają w parach prawe dłonie i rytmicznie nimi po-

trząsają; opierają ręce na biodrach i poruszają się rytmicznie w miej-

scu; wskazują każdy na siebie; podają osobie z pary obie ręce i tańczą dowolnie.

oo

o

o

o

o Uprzejme zgadywanki dla Wojtka i Anki (kształcenie uwagi i pamięci słuchowej oraz umiejętności spostrzegania i tworzenia rymów) – przedszkolaki siedzą skrzyżnie na obwodzie koła lub w rozsypce. Nauczyciel mówi kolejne ry-mowanki, a dzieci wspólnie lub indywidualnie dopowiadają ostatnie słowa. Następnie razem z nauczycielką powtarzają całą rymowankę:a) Gdy pomogę Zuzi, miło się poczuję,

jeśli owa Zuzia powie mi... „Dziękuję!”b) Kto chce pożyczyć kredkę od Zosi,

niech grzecznie Zosię o kredkę... prosi. c) Kto to taki? To jest Ewa, koleżanka nasza.

Gdy niechcący kogoś popchnie, grzecznie go... przeprasza. d) Oto Wojtek, miły chłopiec i kolega dobry.

Gdy znajomą panią spotka, mówi jej... „Dzień dobry”. e) Jaś się uczy uprzejmości, w dżentelmena już się zmienia.

Gdy wychodzi, to pamięta, by powiedzieć... „Do widzenia”. Po rozwiązaniu zagadek należy porozmawiać z dziećmi o tym, co łączy rymowanki. (Można nawiązać do Dnia Ko-biet, w którym chłopcy w szczególny sposób powinni być mili dla pań i dziewczynek). Następnie nauczyciel poleca dzieciom, aby dobrały się parami i przedstawiły ruchem, bez słów, scenki oparte na treści zagadek. „Występy” należy na-grodzić oklaskami. o Witam cię, witam i o zdrówko pytam. Zabawa ruchowa (kształcenie orientacji w schemacie ciała) – nauczyciel mówi: Wyobraźcie sobie, że jesteśmy na pięknej łące. Będziecie po niej swo-bodnie chodzić i podskakiwać. Gdy usłyszycie dźwięk tamburyna i nazwę części ciała, np.: „Prawe kolano!”, zatrzymacie się i przy-witacie tą właśnie częścią ciała z osobą, która będzie najbliżej. Po-wiecie przy tym: „Witam cię, witam i o zdrówko pytam”. Witajcie się z różnymi osobami tak długo, aż usłyszycie tamburyno. Wtedy znów spacerujcie, czekając na hasło. Zabawę należy powtórzyć kilkakrotnie, za każdym razem wymieniając nazwę innej czę-ści ciała znajdującej się po tej samej stronie, np. prawy kciuk, prawe biodro, prawa pięta. o Miłe zdania do czytania. Ćwiczenie umiejętności czyta-nia globalnego (kształcenie percepcji i pamięci wzrokowej, umiejętności globalnego czytania wyrazów i zdań). Dzieci siedzą w rozsypce po turecku – nauczyciel umieszcza na tab-licy wyrazy: miła, miły i wskazując je, głośno wymawia. Kil-koro chętnych dzieci kolejno czyta globalnie wyrazy. Potem przedszkolaki porównują obraz graficzny wyrazów: miła, miły. Liczą w nich litery i wskazują te, którymi wyrazy się

Małgorzata Barańska, Ewa Jakacka


gotowe narzędzia


Pomoce dydaktyczne do scenariusza w skali 1:1możesz pobrać ze strony www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl


Ewa Jakacka – absolwentka pedagogiki specjalnej na Uniwer-sytecie Gdańskim, nauczyciel dyplomowany. Ukończyła studia podyplomowe z zakresu pedagogiki korekcyjno-kompensacyjnej na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz studia pody-plomowe z zakresu zarządzania oświatą. Od września 2007 jest dyrektorem Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Pruszczu Gdańskim. Społecznie pełni funkcję przewodniczącej Polskiego Towarzystwa Dysleksji.

Małgorzata Barańska – magister pedagogiki w zakresie nauczania początkowego, absolwentka Uniwersytetu Gdańskiego. Uczy w kla-sach integracyjnych w Szkole Podstawowej nr 44 w Gdańsku, jest gorącą zwolenniczką mądrze prowadzonej integracji w nauczaniu i wychowaniu. Prowadzi zajęcia na kursach doskonalących dla nauczycieli, jest współautorką lub autorką około 40 publikacji książkowych o charakterze metodycznym i ćwiczeniowym dla dzieci w wieku przedszkolnym i młodszym szkolnym oraz dla nauczycieli.

MiŁE PRZyWiTaniE


różnią. Następnie nauczyciel umieszcza na tablicy wyrazy: pani, pan i postępuje z nimi podobnie jak z wyrazami: miły, miła. Wskazane dziecko umieszcza nad wyrazami: pani, pan odpowiednie ilustracje. Nauczyciel prosi, aby dzieci odpo-wiednio dopasowały wyrazy: miła, miły do wyrazów: pani, pan. Wszyscy wspólnie odczytują wyrażenia: miła pani, miły pan. Nauczyciel pozostawia na tablicy wyrazy: miła, miły i wręcza dzieciom obrazki przedstawiające trzy dziew-czynki i trzech chłopców. Prosi, aby przedszkolaki umieś-ciły każdy z nich pod odpowiednim wyrazem. Następnym ćwiczeniem jest globalne odczytanie imion: Ewa, Ola, Julka, Tomek, Wojtek, Janek oraz dopasowanie ich do ilustracji. Dzieci powinny odczytać wyrażenia: miła Ewa, miły Tomek, itd. Kolejnym krokiem jest ułożenie przez nauczycielkę zdań i globalne odczytanie ich przez dzieci (nauczyciel w czasie czytania wskazuje kolejne wyrazy). Kto to jest? To jest ola. Jaka jest ola? ola jest miła. Dzieci powinny zbudować we-dług tego wzoru następne zdania, zamieniając w nich imiona i wybierając wyraz miła lub miły. o Mali i duzi – uśmiech na buzi! Zabawa ruchowo-słuchowa (kształcenie koncentracji uwagi, pamięci słuchowej i koordy-nacji ruchowo-słuchowej) – dzieci stoją w rozsypce przodem do nauczyciela. Prowadzący rytmicznie, energicznie wyma-wia (skanduje) po jednym wersie wierszyka i jednocześnie wykonuje rytmiczne ruchy, np. klaszcze, tupie, stuka pięścią o pięść. Zadaniem dzieci jest powtarzanie po nauczycielu tekstu i ruchów. Całość można powtórzyć kilkakrotnie, zmie-niając rytmiczne ruchy, tempo, natężenie głosu:

n.: Wszyscy mali Dz.: Wszyscy malin.: oraz duzi Dz.: oraz duzin.: mają uśmiech Dz.: mają uśmiech n.: dziś na buzi Dz.: dziś na buzi. n.: Każdy dzisiaj Dz.: Każdy dzisiajn.: to pamięta: Dz.: to pamięta:n.: buzia ma być Dz.: buzia ma byćn.: uśmiechnięta! Dz.: uśmiechnięta!

o Wielka to uciecha – pomnik się uśmiecha. Zabawa ru-chowa (rozwijanie motoryki dużej, koordynacji ruchowej, – prowadzący dzieli dzieci na dwie równoliczne grupy. Jedna z nich to „pomniki uśmiechu”, które stoją bez ruchu w do-wolnych miejscach sali. Druga grupa to „rzeźbiarze uśmie-chów”. Rzeźbiarze przechodzą od pomnika do pomnika, modelują je dowolnie i „poprawiają” im uśmiechy. Pomniki muszą stać w nadanych im pozach. Po chwili dzieci powinny zamienić się rolami. o Dobra wróżka. Zabawa relaksująca (rozwijanie wyobraźni) – przedszkolaki siedzą na podłodze parami, oparte o siebie plecami. Nauczyciel opowiada: Ósmego marca, raniutko, gdy wszyscy jeszcze spali, dobra wróżka dotknęła każdego swą czaro-dziejską pałeczką. Dotknięcie było bardzo delikatne i ten, kto się obu-dził nie pamiętał go, ale za to stawał się miły i uprzejmy. Wszyscy od rana uśmiechali się do siebie, mówili: proszę, dziękuję, przepraszam, a wróżka cieszyła się, że czary tak dobrze jej się udały...


Zarządzanie przedszkolem

Kompromis to sztuka takiego podzielenia ciastka, aby każdy myślał, że otrzymał największy kawałek.

ludwig erhard

Agnieszka Czeglik

mediacje w przedszkolu?

Konflikt jest starciem się ludzkich poglądów, interesów lub zacho-wań. Spieramy się, bo jesteśmy różni i mamy różne poglądy. Lu-

dzie nie chcą celowo wchodzić w kon-flikty z innymi. Wolimy unikać sporów, bo czujemy i wiemy z doświadczenia, ile będzie nas to kosztować. Niestety, konflikty są ciągle obecne w naszym życiu. Bacznie obserwując otaczającą rzeczywistość, stwierdzam nawet, że w zastraszającym tempie narastają. Cywilizacja, w której żyjemy, tworzy stresogenne środowisko – przeciętny człowiek odbiera nadmiar bodźców. Ludzie coraz mniej się uśmiechają, pę-dzą za pieniądzem, są nerwowi, rosz-czeniowi, zanika dialog, narasta fru-stracja i złość, które powodują liczne konflikty. Pozostaje nam nauczyć się je kontrolować i rozwiązywać. Istnieje ogólne przekonanie, że stanowisko dy-rektora wiąże się z zaszczytem i splen-dorem. A funkcja dyrektora przedszko-la to przysłowiowa bułka z masłem – ciepełko, kapcie, domowa atmosfe-ra, itp. Mniej powszechna jest świa-domość, że nasza codzienna praca to nadmiar obowiązków i ogromna od-powiedzialność. Dodatkowym elemen-tem są często skomplikowane relacje interpersonalne z trudnym rodzicem lub środowiskiem, w którym pracuje-my. Złość to gniew, gniew to emocja.

Tym, co blokuje komunikację między stronami sporu, uniemożliwiając po-rozumienie, są negatywne emocje. Jeśli tkwimy w gniewie, „dokarmiamy” go i „tuczymy”. W efekcie doprowadzamy do eskalacji konfliktu i wzajemnego wy-niszczenia się w sporze. Skonfliktowa-nym, zagniewanym na siebie stronom potrzeba wolnej od emocji, rozsądnej analizy swojej sytuacji i nabrania dy-stansu do sporu, by dostrzec jego isto-tę. Już Mahatma Gahndi mawiał, że nie da się ściskać prawic, mając zaciśnięte pięści. I tu dochodzimy do idei media-cji i roli mediatora. Ponieważ w natu-ralny sposób w codziennych sytuacjach konfliktowych przedszkola dyrektor często musi rozstrzygać spory, wybra-łam się pewnego razu na kurs mediacji. Pomyślałam, że fajnie by było, gdyby w naszej placówce mediatorów było więcej i zaprosiłam do udziału w kur-sie jeszcze kilka nauczycielek. Mimo że nasze grono pedagogiczne od 10 lat szkolone jest w zakresie komunikacji interpersonalnej, rozwiązywania kon-fliktów, zapobiegania agresji, współ-pracy z rodzicami, itp. to nadal poszu-kujemy nowych technik i dróg, które doprowadzą do oczekiwanych kom-promisów i rozwiązań sporów. Tak za-częła się nasza przygoda z mediacjami, które nie są zjawiskiem nowym, może troszkę zapomnianym i zaniedbanym.

Na szczęście to narzędzie rozwiązywa-nia konfliktu jest obecnie powszechnie przywracane i służy ludziom, którzy są gotowi świadomie uczestniczyć w roz-wiązywaniu sporów.

na czym polegają mediacje?

Mediacja jest jedną z technik regulowa-nia konfliktu. Jej celem jest doprowadze-nie do zmniejszenia natężenia gwałtow-ności konfliktu lub przywrócenie bezpo-średniej komunikacji między stronami uczestniczącymi w konflikcie. Stosuje się ją, gdy napięcie między stronami jest bardzo wysokie lub gdy negocjacje znajdują się w martwym punkcie. Funk-cja mediacyjna polega na wspomaganiu wszystkich stron negocjacji w fazie pro-wadzenia rozmów. Celem działania jest doprowadzenie negocjatorów do spra-wiedliwego i satysfakcjonującego obie

Mediator pomaga w:ustalaniu reguł i zasad porozumiewania się;zrozumieniu istoty sporu;odróżnieniu kwestii istotnych od nieistotnych;sprecyzowaniu interesów stron;oddzieleniu emocji i dotarciu do potrzeb;przewidywaniu skutków podejmowanych decyzji.


strony kompromisu. Mediatorzy nie są decydentami. Nie mogą wydawać wy-roków. Zadaniem mediatora jako osoby wspierającej proces porozumiewania się skłóconych osób jest diagnozowanie konfliktu z perspektywy obu stron. Ponadto mediator motywuje do po-szukiwania alternatywnych rozwią-zań. Sprawdza, czy strony rozumieją warunki zawieranej ugody oraz czuwa nad realnością i wykonalnością propo-zycji. Oczywiście kluczowym momen-tem w całym postępowaniu mediacyj-nym jest bezpośrednie spotkanie się stron konfliktu. Z tego powodu ważne jest miejsce, w którym się ono odbywa. Mediator musi stworzyć odpowied-nią, przyjazną dla obu stron atmosferę. Musi być wobec nich jednakowo uprzej-my i sympatyczny. Musi przełamać ich początkową nieufność do siebie, czyli mieć łatwość nawiązywania kontaktu z ludźmi. Mediacja jest dobrowolną i nieformalną interwencją neutralnego mediatora w spór toczący się między dwoma stronami, które nie mogą po-radzić sobie z dzielącymi je różnicami. Interwencja ta ma na celu osiągnięcie akceptowanego przez obie strony roz-wiązania konfliktu.Spotkanie jest nieformalne. Strony za-siadają przy jednym stole i mają takie same prawa, gdy chodzi o prezentowa-nie swoich wersji zdarzenia, wyrażanie emocji, odczuć, wrażeń, pretensji. Me-diator to słuchacz, który jedynie stara się

łagodzić powstające napięcia, podtrzy-mać w razie potrzeby dialog, pozwolić się stronom wygadać. Jego zadaniem jest doprowadzenie do kompromisu. Mediator styka się z różnymi osobami. W spotkaniu mogą brać udział agre-sywne, nastawione roszczeniowo ofiary czy pasywni, przegrani ludzie. I na od-wrót. Może być też tak, że obie strony są uległe, jedna chce ustąpić drugiej. Mediator musi umieć zatem zakwa-lifikować je do którejś z tych kategorii i – stosownie do tego – odpowiednio rozegrać spotkanie. Żadna ze stron nie może przecież czuć się przegrana. Me-diacja, a dokładnie jej wynik, ma satys-fakcjonować obie strony. Na tym polega sens i powodzenie całej instytucji. Jako osoba bezstronna mediator nie może fa-woryzować żadnej ze stron, okazywać uprzedzeń ani oceniać stron ze wzglę-du na ich pochodzenie, wykształcenie, wiek, płeć lub zachowanie podczas me-diacji. Powinien na początku poinfor-mować strony o jakichkolwiek relacjach łączących go z którąkolwiek z nich (np. zawodowych, biznesowych, sąsiedz-kich czy towarzyskich). Jeśli taka infor-macja wzbudzi wątpliwość u którejkol-wiek ze stron co do jego bezstronności, powinien się z mediacji wycofać. Na początek mediator przedstawia zasa-dy mediacji i jej cele. Następnie strony prezentują swoje stanowiska, po czym ustala się kwestie do negocjacji. Może się okazać, że konieczne będą odrębne spotkania mediatora z poszczególnymi stronami, poświęcone na wyjaśnienie sobie ich prawdziwych celów, intere-sów i potrzeb (a nie tylko tych, o któ-rych otwarcie mówią) oraz na poszuki-wanie rozwiązań. Spotkanie wspólne będzie służyło przyjrzeniu się różnym możliwym rozwiązaniom. Gdy jedno z nich zostaje wybrane, dochodzi do za-warcia ugody (pojednania) na piśmie. Skłonienie stron do ujawnienia swoich prawdziwych celów, potrzeb i intere-sów, a gdy nie chcą tego zrobić – ich rozpoznanie nie jest łatwe i wymaga od mediatora zdolności do umiejętnego prowadzenia rozmowy, znajomości tzw. mowy ciała, teorii konfliktu i zasad za-rządzania nim, procesu podejmowania decyzji, technik rozwiązywania proble-mów oraz umiejętności psychologicznej analizy zachowań. Ważna jest też oso-bowość mediatora i jego osobisty auto-rytet. Chodzi o umiejętność budzenia zaufania u stron, otwartość, elastycz-ność, przestrzeganie etyki, cieszenie się

Korzyści wynikające z mediacji:możliwość ustaleń dopasowanych do konkretnej sytuacji i konkretnych osób;szybsze rozstrzygnięcie sporu;satysfakcja dla obu stron konfliktu;wzmocnienie poczucia własnych kompetencji (roz-wiązanie konfliktu należy do uczestników, media-tor nie podsuwa rozwiązań);porozumienie dostosowane do indywidualnych potrzeb uczestników;porozumienie, które obowiązuje przez określony czas, uzgodniony przez uczestników (po pewnym czasie, gdy sytuacja ulega zmianie, można zmienić porozumienie, przy zgodzie obu stron);spisane porozumienie, które „porządkuje” kwestie sporne i jest dowodem możliwości dialogu dla stron, które nie mogły się porozumieć;całkowita kontrola wyników mediacji przez uczest-ników;całkowita poufność mediacji.

RE

KL

AM

A



powszechnym uznaniem społecznym. Co istotne, sam autorytet mediatora, bez umiejętności mediacyjnych, nie jest wystarczający.

W jaki sposób wykorzystać mediacje w przedszkolu?

Niektórzy ludzie z racji wykonywanego zawodu, pozycji, roli, muszą ingerować w konflikty. Należą do nich m.in. na-uczyciele i dyrektorzy placówek oświa-towych. Mediacja w przedszkolu może być wykorzystywana na różne sposo-by:

jako rodzaj reagowania na zaistnia-łe problemy przedszkolne (szybkie wyjaśnienie, dokładne zrozumienie przyczyn i wypracowanie takiego postępowania, które będzie im prze-ciwdziałać w przyszłości);jako forma rozmowy dotycząca trud-nych i spornych kwestii, np. prze-kazanie rodzicom podstawowych zasad rozmawiania, prawidłowej komunikacji, przedstawiania swoich racji i umiejętności słuchania drugiej osoby;

o

o

jako forma przybliżenia kwestii doty-czących kultury rozwiązywania kon-fliktów;jako metoda pracy wychowawczej, gdzie podstawą rozwiązania proble-mu będzie nawiązanie kontaktu i roz-poczęcie procesu naprawczego, a nie wymierzanie kary, która okazała się mało skuteczna wychowawczo.

Kurs mediacji był dla mnie okazją do rozwinięcia kompetencji jako menadże-ra, do którego należy m.in. obowiązek zarządzania relacjami interpersonalny-mi i sytuacjami trudnymi. Długoletni proces zdobywania wiedzy na temat skutecznej komunikacji, w tym media-cji, wskazał mi kierunki prawidłowego zarządzania konfliktami w środowisku oświatowym. I choć na gruncie przed-szkola ciężko jest w 100% przeprowa-dzić wszystkie etapy mediacyjne, to cenne są jej podstawowe elementy, tj. komunikat ,,ja”, aktywne słuchanie, parafraza, wyjaśnianie, dowartościowa-nie, podsumowanie (to tylko kilka przy-kładów technik wykorzystywanych w skutecznym wspieraniu skonflikto-wanych osób w dotarciu do ich potrzeb, na drodze od nienawiści i roszczeń do zrozumienia i trwałego porozumienia). Ważne jest również zastosowanie dwóch zasad mediacyjnych, takich jak neutralność i bezstronność (np. pod-czas konfliktu nauczyciel – rodzic, pracownik – pracownik, jako dyrektor z umiejętnościami mediatora nie staję po żadnej ze stron, nie wygłaszam opi-nii, nie przyznaję racji żadnej ze stron, nie faworyzuję nikogo). Z racji pełnio-nej funkcji dyrektorowi trudno być oczywiście bezstronnym, ale wchodząc w rolę mediatora, po prostu powinien stosować takie narzędzia komunika-cyjne, które zagwarantują pełną bez-stronność i neutralność. Przed sądem, który odbywa się niejednokrotnie „na dywaniku” u dyrektora, bardzo często każda ze stron usiłuje przekonać ławę przysięgłych i sędziego do swojej racji. Mediacje zmieniają ów obraz i energia zwaśnionych stron zostaje skierowana na to, by zrozumieć i być zrozumia-nym. Nieumiejętność rozwiązywania konflik-tów jest poważną przyczyną niedosko-nałości i niepowodzenia pracy zespoło-wej. Konflikty, szczególnie zadawnione i zaciekłe, niszczą od wewnątrz każdą instytucję. Negatywnie wpływają za-równo na zdrowie ludzi, jak i na dobre

o

o

imię placówki. W atmosferze konfliktu zły efekt przynoszą nawet najlepsze me-tody dydaktyczne czy wychowawcze, co odbija się głównie na dzieciach. Rolą dyrektora jest łagodzenie obyczajów, po-kazywanie, jak prowadzić mediacje i jak efektywnie, aktywnie słuchać, nie tylko dziecka, ale i pracownika czy rodzica. Należy oczywiście dobrze rozpoznać przyczyny, istotę konfliktu, wysłuchać wszystkich zainteresowanych, rozma-wiać, wypracowywać najkorzystniejszą opcję, aby pogodzić wszystkie strony konfliktu. Nie wolno narzucać swego zdania ani też spłycać problemu, ba-gatelizować go, bowiem osoby mogą poczuć się ośmieszane, zlekceważone. Każda społeczność wymaga umiejęt-ności pracy w grupie. Grupa społeczna nauczycieli często nie potrafi słuchać, uważając, że posiada „patent na rację”. Mediacje uczą wielkiej pokory w tym obszarze! Nie twierdzę, że w naszym zespole nie ma konfliktów, ale na pew-no nie są one powszechnym i częstym zjawiskiem, ponieważ są w porę do-strzegane i rozwiązywane. Pomaga nam w tym jawny dialog między stronami. Dlatego atutem naszego przedszkola jest szczera rozmowa, aktywne słucha-nie, miła atmosfera, poczucie bezpie-czeństwa i uśmiech na twarzach.Często zdarza mi się słyszeć uwagi na-uczycieli typu: mogę uczyć całymi godzi-nami, ale nie wiem, jak mam to zrobić, żeby dzieci mnie słuchały. Myślę wtedy, że warto, aby nauczyciele poznali techniki mediacji, które mogłyby być przydatne w ich pracy. W relacjach z dziećmi czę-sto odwołujemy się do władzy, która ro-dzi wojnę. Karzemy, grozimy, narzuca-my rozwiązania. U dziecka powoduje to bunt, poczucie krzywdy, niezrozumienia lub ,,chowanie się w swojej skorupie”. Nauczyciel często próbuje najpierw tłu-maczyć, dogadać się z dzieckiem. Kiedy jednak nie odnosi to skutku, podnosi głos, krytykuje, czasem ośmiesza, grozi: jak ty..., to ja... Większość działań, mimo pozytywnych intencji stron, prowadzi do jeszcze większej eskalacji konfliktu. I tak można dojść do mediacji jako spo-sobu rozwiązania sporów. Co on daje w relacji dorosły – dziecko? Techniki mediacyjne pozwalają obu stronom na nazwanie uczuć. Przede wszystkim wyrównują poziom. Dziecko czuje się wysłuchane i równie ważne jak dorosły. Świat dzieci jest przecież odmienny od świata dorosłego. Techniki mediacyjne

Do zasad, na jakich opiera się mediacja, należą: Poufność – wszystko, co się dzieje w czasie pro-

wadzenia mediacji, jest poufne i nie może być przekazywane żadnej instytucji lub osobie pry-watnej. Mediator może przekazać na zewnątrz tylko to, co zostanie uzgodnione i na co uzyskał zgodę stron.

Bezstronność – strony w mediacji mają równe prawa i powinny być traktowane jednakowo z zachowaniem godności i szacunku. Mediator równo dzieli czas i uwagę, jednakowo egzekwu-je reguły.

Neutralność – mediator nie narzuca stronom własnych rozwiązań, nawet gdy – jak sądzi – by-łyby najlepsze. Nie ponosi odpowiedzialności za rozwiązanie sporu.

Dobrowolność – dobrowolna zgoda stron na mediacje musi być wyrażona na początku pierw-szego spotkania. Strony powinny być poinfor-mowane, że mogą wycofać się na każdym etapie postępowania. Nie wolno wywierać na nie żad-nej presji, aby zgodziły się na mediację.

Akceptowalność – mediator powinien być za-akceptowany przez strony – reguły i procedury muszą być podane przed rozpoczęciem rozmów.


Agnieszka Czeglik – nauczyciel dyplomowany z 20-letnim stażem pracy. Dyrektor Przedszkola Publicznego nr 18 w Szczecinie, nauczy-ciel akademicki w Wyższej Szkole Humanistycznej Towarzystwa Wie-dzy Powszechnej w Szczecinie.W pracy zawodowej szczególną uwagę zwraca na sferę wychowaw-czą dzieci w działalności przedszkola. W kontaktach z dziećmi stara się traktować je w sposób partnerski, pełen szacunku, a jednocześnie niepozbawiony humoru.

RE

KL

AM

A

pozwalają podjąć próbę zrozumienia poglądów dziecka. Zapominamy czę-sto, że poziom doświadczenia, umiejęt-ności radzenia sobie w sytuacjach trud-nych, przewidywania skutków swoich zachowań jest u dzieci o wiele niższa. Dzięki umiejętnościom mediacyjnym nauczyciel wie, jak rozmawiać z dzie-ckiem, a co ważniejsze – jak go słuchać. I wreszcie jeszcze jedna ważna sprawa – poszukiwanie rozwiązania konfliktu leży po obu stronach, dziecko aktywnie w nich uczestniczy. To budzi u wycho-wanka aktywność i poczucie odpowie-dzialności. Często jestem świadkiem przemiany, jaką przechodzi dziecko, kiedy czuje się pełnoprawnym partnerem do rozmo-wy. Obserwuje zmiany zachowań, które było przyczyną konfliktu. Nauczyciel podczas sporu mówi do dziecka: chcia-łabym z tobą porozmawiać o tym, co się przed chwilą wydarzyło i widzi, że małe oczy otwierają się ze zdziwienia. Nastę-puje dialog, a w konsekwencji wspólne poszukiwanie rozwiązania problemu/konfliktu. To piękny cykl metamorfozy w kontaktach nauczyciel – dziecko. Proces długo-falowy i wymagający wielu prób, pozytyw-nego nastawienia i do-świadczenia od nauczy-ciela. Ale aby nabyć to doświadczenie, musimy podjąć wyzwanie – tech-

Bibliografia:Bargiel-Matusiewicz K., Negocjacje i mediacje, Warszawa 2010.Bieńkowska E., Poradnik mediatora, Warszawa 1999.Bobrowicz M., Mediacje. Teoria i praktyka, Warsza-wa 2008.Christie N., Granice cierpienia, Warszawa 1991.Gmurzyńska E., Mediacje i rozwiązywanie konflik-tów w pracy, Warszawa 2012.Larsson L., Porozumienie bez przemocy w media-cjach, Warszawa 2009.Moore Ch.W., Mediacje. Praktyczne strategie roz-wiązywania konfliktów, Warszawa 2009.Śliwa J., Materiały szkoleniowe dla mediatorów kon-fliktów z udziałem dzieci, opracowane na podstawie „Podręcznika mediacji” Williama Lincolna, Ustka 2000.

Uczestnicząc w kursie mediacji w oświacie, nauczyciele:

poznają techniki mediacyjne, pomocne we wspar-ciu dzieci w rozwiązywaniu konfliktów rówieśni-czych, eliminując siebie jako siłę rozstrzygającą;

poznają, jak właściwie komunikować się i czego unikać, aby być dobrze zrozumianym i aby rozumieć to, co inni chcą w wypowiedzi przekazać;

diagnozują własne zachowania w sytuacjach kon-fliktowych;

poszukują sposobu, w jaki mogą wykorzystać prowa-dzone przez siebie zajęcia, do „przemycania” i wdra-żania idei mediacji;

poznają źródła i dynamikę konfliktu;

potrafią ocenić rodzaj konfliktu i zanalizować sytu-ację konfliktową;

poznają możliwości zastosowania różnych sposo-bów rozwiązywania sytuacji trudnych;

wiedzą, jakie sprawy i konflikty między dziećmi mogą i powinni kierować do mediacji.

niki mediacyjne przydadzą się wam nie tylko w pracy z dziećmi, ale i w życiu prywatnym.Najmłodsi nie powinni być uczeni uni-kania konfliktów – świat bez nich jest „cukierkowaty” i nieprawdziwy. Waż-ne jest, aby uczyć, w jaki sposób je roz-wiązywać, oraz że po sporze następuje naprawa relacji i pogodzenie się stron.

Reasumując, mogę pokusić się o stwier-dzenie, że w warunkach oświatowych warto sięgać do metody mediacji jako sposobu rozwiązywania konfliktów. Szanując indywidualizm stron, daje się im poczucie obiektywizmu i pełnej pod-miotowości.

Szukaj sposobów alternatywnych wobec kar, a nie kar alternatyw-nych. Często reakcja w ogóle nie jest konieczna. Wiele dewiacji jest formą ekspresji, niezdarną próbą powiedzenia czegoś. Niech więc wina stanie się punktem wyjścia prawdziwego dialogu, a nie równie niezdarnej odpowiedzi udzielonej w postaci miarki cierpienia. Syste-my społeczne muszą być zbudowa-ne tak, aby dialog był możliwy.

N. Christie



bycie gotowym na zmiany to ważna umiejętność w dzisiejszych czasach. świat wokół nas jest na tyle dynamiczny, że otwarta postawa ułatwia życie. Zarówno sfera osobista, jak i zawodowa bardzo mocno oddziałują na siebie. utrata pracy czy awans wiążą się z odczuwalną zmianą jakości życia. Zmianą, czyli czym?

Monika Urbańska-Bulas

Coaching menadżerski dla dyrektora zarządzanie zmianą

Kiedyś zupełnym przypadkiem przeczytałam pewne zdanie, które dało mi do myślenia: „Je-żeli nie wiesz, dokąd idziesz, za-

pewne dojdziesz tam, gdzie nie chcesz”. No właśnie. Wielu z nas ma problem, za którym stoją brak celu, lęk przed zmia-ną priorytetów bądź zmianą w ogóle. Wolimy to, co znamy. Lepszy wróbel w garści niż gołąb na dachu – mówi dawne przysłowie. Lepsza bylejakość niż coś nowego, bo nowe ma mnóstwo negatywnych konotacji. Nowe to nie-znane, ryzykowne, tajemnicze, niepew-ne. A to, co tu i teraz wydaje się stabilne, dobre – dlatego, że wiemy jak się po tym znanym terenie poruszać. Brawo dla tych, dla których nowość jest cieka-wa, inspirująca, pociągająca.

bronny. Zmiany w pracy są czymś nor-malnym i koniecznym. Żadna instytu-cja, czy państwowa, czy korporacja nie może funkcjonować bez nich. Zmiana uznana jest jako czynnik przyczyniający się do bardziej efektywnego funkcjono-wania. Wiąże się z postępem i jest bli-ska pojęciom innowacja i racjonalizacja. Zmiana to przejście w inny stan. Jest to proces nieuchronny i ciągły. Zmia-na organizacyjna definiowana jest jako każda istotna modyfikacja jakiejś części organizacji.

ty i twój pracownik wobec zmian

Zmiana wiąże się zazwyczaj z prze-ciwstawnymi reakcjami obawy i na-dziei. Stosunek ludzi do wprowadzania zmian, zwłaszcza rewolucyjnych, może wahać się od jawnej gotowości do za-niechania. Wprowadzanie zmian w róż-nych dziedzinach działalności organiza-cji ma określoną wartość dla człowieka, daje mu satysfakcję z twórczości – nie tylko z tytułu uzyskiwania o wiele lep-szych efektów ekonomicznych, a także

dzięki możliwości tworzenia rzeczy no-wych lub zmienionych. Zmiany mogą być dla jednostki źródłem negatywnych skutków pod względem bezpieczeń-stwa i wygody funkcjonowania człowie-ka: zmiana wysokości zarobków; przy-datność dotychczasowych kwalifikacji; potrzeba zmiany kwalifikacji, zakresu i typu wykonywania zadań; obawy dotyczące utraty zajmowanego stano-wiska, szans na awans, prestiżu spo-łecznego, kontaktów międzyludzkich, zadowolenia z pracy. Bezpieczeństwo jest zachwiane. Należy pamiętać, że potrzeba ta jest jedną z najważniejszych w sławnej piramidzie potrzeb Maslowa. Znajduje się tuż za potrzebami fizjolo-

Cechy dobrego menadżera:zdolność porozumiewania się ze wszystkimi pra-cownikami;wiarygodność i poszanowanie wśród pracowni-ków;zrozumienie i utożsamianie się z kierunkiem zmian;zdolność zrozumienia problemów i sytuacji oraz umiejętność analizy.

Nie można tak po prostu ograniczyć się do podtrzymywania istniejącego już sta-tus quo, ponieważ szczególnie podczas pracy z ludźmi potrzebny jest rozwój. Zmieniają się technologie, zmieniają się gusta rodziców, a dzieci już nie są takie jak np. 20 lat temu. Uważa się nawet, że jeżeli nie jesteś zbyt elastyczny i nie wykazujesz chęci dostosowania się do zmieniających się warunków, jesteś bez-



gicznymi. Zawsze dążymy do pewności i klarowności sytuacji, otaczania się oso-bami i rzeczami, które znamy i lubimy. Stabilizacja może pobudzać do działa-nia, ale wcale nie musi. Czyli strasze-nie pracownika utratą pracy wcale nie podniesie jego motywacji do pracy. Za-leży bowiem, co na niego działa – kij czy marchewka. Deprywacja potrzeb bez-pieczeństwa może uruchomić mechani-zmy obronne i doprowadzić do działań chaotycznych. Z drugiej strony nie nale-ży się obawiać zmian. Bez zmian nie ma rozwoju. Wykonywanie swojej pracy od wielu lat w taki sam sposób, bez udo-skonalania, prowadzi do rutyny, nudy. A nuda – do braku zaangażowania. W dzisiejszych czasach pracownik nie powinien ograniczać się jedynie do wy-konywania zleconych mu zadań, ale musi wnosić w swoją pracę coś nowe-go, podejmować samodzielnie decyzje, rozwiązywać problemy lub też przyj-mować odpowiedzialność za wyniki. Zarządzanie zmianami w placówce wymaga określonych umiejętności. Do-bry menadżer poradzi sobie ze zmianą. Chodzi tu przede wszystkim o łago-dzenie emocji pracowników w czasie wprowadzania zmian.

dla kogo zmiana?

To dyrektor musi umieć zarządzać swo-im personelem w taki sposób, aby był on przygotowany na ewentualne zmia-ny, a tych w oświacie nie brakuje. Każdy „zarządzający” powinien wiedzieć, że żadna koncepcja, a nawet strategia, nie jest czymś do końca zamkniętym i do-skonałym. Wszystko wymaga modyfi-kacji, zmiany, udoskonalenia. Toteż każ-da instytucja, która chce być organizacją nowoczesną i rozwijającą się, musi się otwierać na zmiany, a nawet tych zmian poszukiwać i traktować je jako coś, co

sprzyja, a nie zagraża. Niestety, zmia-ny oświatowe często odbierane są jako zagrażające – a negatywne nastawienie bywa przyczyną niepowodzeń. Zmiana nie zależy od samego przełożo-nego, ale ma on wpływ na to, jak zosta-nie odebrana przez jego zespół. Gdyby nie zmiany, praca samego kierownika byłaby łatwa, nie mówiąc już o tym, że stosunkowo nudna. A procesu plano-wania praktycznie mogłoby nie być, no chyba że planowanie urlopu. Pracowni-ków nie trapiłaby niepewność. Ale na-leży pamiętać, że ten nadmiar stagnacji

wcale nie powoduje zwiększenia poczu-cia szczęścia.Zarządzanie zmianą to umiejętność do-konywania wolnego wyboru, uświada-mianie pracownikom posiadania różno-rodnych możliwości, przekonywanie, że mogą oni przezwyciężyć wszelkie barie-ry i trudności, a zmiany, jakie nadcho-dzą, są albo konieczne, albo potrzebne. Podczas zmian dobrym motywem jest oparcie o wewnętrzną gotowość i wska-zanie potrzeby działania. Zmiana jest procesem trójfazowym, na który składa-ją się: odmrożenie, zmiana i zamrożenie.

R E K L A M A

Psychozabawa Sprawdź twoje nastawienie do procesu zmian Instrukcja: Sprawdź, jakie jest twoje nastawienie do procesu zmian. Ustosunkuj się do niżej podanych twierdzeń i zakreśl wybraną odpowiedź.

A B C

1 Zwykle na wakacje wyjeżdżam w znane mi i sprawdzone miejsce. tak trudno powiedzieć nie

2Z mojego doświadczenia wynika, że zmiany w mojej organizacji ra-czej nie wyszły mi na dobre.

tak trudno powiedzieć nie

3 Jestem osobą, która lubi nowe wyzwania. tak trudno powiedzieć nie

4 Lubię, kiedy moje życie jest ustabilizowane i przewidywalne. tak trudno powiedzieć nie

5Zdarzenia nagłe i nieprzewidziane są dla mnie źródłem poważnego stresu.


6 Lubię zmieniać wystrój mojego mieszkania. tak trudno powiedzieć nie

7 Dążę w życiu do stabilizacji. tak trudno powiedzieć nie

8Uważam, że człowiek powinien przynajmniej raz na pięć lat zmienić pracę.


9 Jestem osobą otwartą na wszelkiego rodzaju nowości i innowacje. tak trudno powiedzieć nie

10 Chętnie testuję nowe rzeczy, środki, programy, itp. tak trudno powiedzieć nie

Oblicz liczbę uzyskanych punktów według następującego klucza: za zaznaczone odpowiedzi w pytaniach 1, 2, 4, 5, 7 w kolumnie A – 0 punktów, w kolumnie B – 5 punktów, w kolumnie C – 10 punktów za zaznaczone odpowiedzi w pytaniach 3, 6, 8, 9, 10 w kolumnie A – 10 punktów, w kolumnie B – 5 punktów, w kolumnie C – 0 punktów.

Interpretacja: im wyższy wynik, tym większa otwartość na zmiany, gotowość do podejmowania nowych wy-zwań oraz mniejszy opór przed zmianą.


RE

KL

AM

A

Jak zachodzi zmiana w twojej placówce?

Sukcesy odnoszone w przeszłości two-jej instytucji nie gwarantują przetrwania w przyszłości, a przeszłość nie może już stanowić podstawy do prognozowania przyszłości. Jest to brutalna prawda.Aby pokonać przeszkody, K. Lewin opra-cował model procesu zmiany. Odnosi się on w równym stopniu do indywidual-nych osób i grup, jak i całych organizacji. Polega na rozmrożeniu obecnych wzorów zachowań, wprowadzeniu zmiany, czyli opracowaniu nowych wzorów zacho-wań, a następnie ponownym zamrożeniu, czyli wzmocnieniu nowych zachowań.

1 Rozmrożenie polega na wprowa-dzeniu konieczności zmiany, aby

stała się tak oczywista, że dana osoba lub przedsiębiorstwo dostrzeże ją i za-akceptuje.

2 Wprowadzenie zmiany obejmuje dostrzeżenie i przyjęcie nowych po-

staw, wartości i zachowań. Wyszkolony agent zmiany przeprowadza przez ten proces osoby lub przedsiębiorstwo.

3 Ponowne zamrożenie oznacza utrwa-lenie nowych wzorów zachowań

dzięki mechanizmom wspierającym lub wzmacniającym do czasu, aż staną się nową normą postępowania.Pamiętaj, że każdą zmianę w placówce należy rozpoczynać od diagnozy. Nie mniej ważna jest komunikacja i bezpo-średni kontakt z ludźmi. Tylko rzetelna komunikacja i szczerość relacji pozwa-la dogłębnie dotrzeć do najważniej-szych problemów i zasobów przedsię-biorstwa. Jeżeli czeka was zmiana – na początek przygotujcie zespół, którego zmiana będzie dotyczyć, następnie pomyślcie o czynnikach, jakie mogą wystąpić (wizja, kierunek, w którym chcecie zmierzać; opracowanie stra-tegii, dzięki której zmiany w procesie prowadzenia działalności instytucji będą funkcjonować; ukształtowaniu takiego otoczenia, które będzie zapew-niało stałe doskonalenie i podtrzymy-wanie zmian).Nie będzie zbyt łatwo, szczególnie kiedy trze-ba przekonać zespół, że nadchodzące nowe to nie kolejny ekspery-mentalny wytwór. Bez względu na formę należy wzmożyć wysi-

łki, uzyskując zgodę w przynajmniej trzech zasadniczych sprawach, a mia-nowicie: co do sensu przeprowadzenia zmian („Dlaczego musimy przez to przejść?”), co do zakresu i skali prze-kształceń („Jakie procesy zamierzamy poddać reorganizacji?” lub „Do jakie-go stopnia prowadzona działalność ulegnie zmianie?”) oraz w kwestii od-powiedzialności za zarządzanie zmia-nami („Kto będzie odpowiedzialny za projekt zmian i za ich rezultaty?”). Idealnie by było, gdyby podstawą wszel-kich działań innowacyjnych było uzy-skanie rozwiązań optymalnych, tj. najlepszych w danych warunkach, a nie rozwiązań bardziej zadawalają-cych od rozwiązań istniejących. Dzia-łanie to jednak nie powinno polegać na burzeniu wszystkiego, co dotych-czas istniało, lecz przede wszystkim na poprawieniu niedociągnięć starego systemu i wykorzystywaniu cech po-zytywnych.

na koniec...

Zmiany, zmiany, zmiany. Chcielibyśmy gotowej recepty, schematu działania. Niestety, jak wskazują obserwacje, nie zawsze zmiany przebiegają według gotowych schematów i czasami pro-wadzą do rezultatów, które nie są do końca określone. Podstawa to diagno-za, dokładna znajomość nadchodzącej zmiany (czyli np. czytanie ustawy ze zrozumieniem i bez strachu). Później cel (koniecznie skonstruowany zgod-nie z zasadą SMART, według której cel powinien być prosty, mierzalny, osiągalny, istotny, określony w czasie), rozważanie ważności i wielkości zmia-ny, określenie ograniczeń krytycznych oraz aktywne włączenie pracowników w proces zmian. I jeszcze jedno – zmia-na jest łatwiejsza do zniesienia, jeżeli jest odpowiednio wcześniej komuniko-wana przez zwierzchników. Nie ma nic gorszego niż zmiana natychmiastowa. Nikt z nas nie lubi być zaskakiwany. Ani przełożony, ani pracownik.

Monika Urbańska-Bulas – absolwentka psychologii Uniwer-sytetu Marii Curie-Skłodowskiej oraz podyplomowych pedago-gicznych studiów kwalifikacyjnych UMCS w Lublinie. Słuchaczka podyplomowych studiów z zakresu psychologii transportu w war-szawskiej SWPS. Od ponad dwóch lat prowadzi warsztaty psychologiczne m.in. z zakresu: komunikacji interpersonalnej, autoprezentacji i wystą-pień publicznych, zarządzania czasem, budowania zespołu.

KONTROLA ZARZĄDCZA W TWOIM PRZEDSZKOLU

tel. 12 631 04 10 wew. 101www.blizejprzedszkola.pl/kontrolazarzadcza

ZAMÓW e-book


Każde dziecko ma inne talenty, rodzi się z innym potencjałem, innymi zdolnościami. My, rodzice, powinniśmy umożliwić mu ich odkrywanie.Często jest tak, że wiemy najlepiej, co jest dla dziecka dobre, kim powin-no zostać w przyszłości, jak ukierunkować jego edukację: na przedmioty ścisłe czy humanistyczne. I nagle… wszystko zaczyna się burzyć. Nasza

wizja przestaje być realna. Pozwólmy dziecku próbować pod naszą kontrolą, co jest dla niego najlepsze – mimo że my zdecydowalibyśmy inaczej. Pamiętajmy, że mały człowiek ma swoje życie, a my swoje. To los „wypożycza” nam te inteligentne osóbki na dwadzieścia lat, a naszym obowiązkiem jest przygotować je do tego, by w przyszłości potrafiły same podejmować decyzje, ponosić konsekwencje, radzić sobie w trudnych sytuacjach, współpracować w zespole, nawiązywać relacje, itp. To są najważniejsze umiejętności, które decydują o sukcesie młodego człowieka w jego życiu.Zbiór zabaw, który przygotowaliśmy, ma na celu przede wszystkim danie Wam możliwości wspólnej zabawy bez większego nakładu finansowego oraz angażo-wania osób trzecich. Czas, jaki poświęcacie Waszym pociechom, jest inwestycją w ich przyszłość. Niniejsza książka pozwala na wykorzystanie potencjału dziecka, udowadnianie mu, że wiele potrafi, a jednocześnie na zdobywanie nowych doświadczeń, wiedzy i umiejętności, mających bezpośredni wpływ na sukcesy szkolne i życiowe.By efektywniej wykorzystać ten czas rozwojowy małego człowieka, proponujemy współpracę z wychowawcami przedszkola – w celu ujednolicenia sposobów od-działywania na dzieci. Dzięki temu dziecko szybciej opanuje ogólnie akceptowane normy zachowań, będzie potrafiło łatwiej odnaleźć się w środowisku. Dzieci będą miały wspólne tematy, będą mogły opowiadać w przedszkolu, w co się bawiły z ro-dzicami w domu i odwrotnie. Rodzice natomiast będą mieć poczucie kontroli nad rozwojem dziecka i jednocześnie zdobędą większą wiedzę na ten temat. Wycho-wawcy będą mogli zaplanować współpracę z domem, zaproponują zabawy ko-rzystne dla dziecka w celu rozwijania określonych umiejętności. Książka stanowi kompendium zabaw, mających bezpośredni wpływ na sukces Waszego dziecka w dalszym życiu i poczucie spełnienia każdego Rodzica.Książka z zabawami jest podzielona na kilka umiejętności, które można rozwijać w wieku przedszkolnym. Obok opisu każdej z zabaw zamieściliśmy kartkę do prowadzenia zapisów z obserwacji w zabawie. Po przeprowadzeniu danej zabawy wielokrotnie widać, w jakim stopniu rozwinęła się określona umiejętność. Notat-nik daje również szansę na spisywanie ciekawych odkryć przez dziecko, do któ-rych w późniejszym czasie chętnie się wraca.Życzymy miłej zabawy!

RE

KL

AM

A

Zabawy FundaMentalne dla przedszkoli

Katarzyna Lotkowska


goto

we na

rzęd

zia


Pomysły dla artysty

roZgWiaZdaZ okazji Światowego Dnia Morza, który przypada na 17 marca, możemy wykonać dowolne zwierzę morskie, np. rybę, ośmiornicę lub kolorową rozgwiazdę. Materiały: styropian, farby i pędzelek, flamastry, koraliki, klej introligator-

ski, nożyk. Wykonanie: Ze styropianu wycinamy nożykiem gwiazdę. Następnie ma-

lujemy ją farbami i czekamy aż wyschnie. Flamastrami dorysowujemy jej oczy, usta i nos. Rozgwiazdę ozdabiamy kolorowymi koralikami.

deSZcZoWy KraJobraZPoczątek wiosny jest doskonałym pretekstem do wykonania pracy przedstawiającej wiosenny deszczowy krajobraz. Materiały: kolorowy blok techniczny, kolorowa bibuła, klej do papie-ru, nożyczki. Wykonanie: Na kartce wyklejamy z bibuły łąkę oraz góry. Nad gó-rami przyklejamy chmury. Z papieru wycinamy drzewa i doklejamy je do łąki, a obok umieszczamy kałuże z bibuły. Bibułę skręcamy w cienkie wałeczki i wyklejamy z nich strugi deszczu. Do pracy możemy dokleić wycięte z papieru błyskawice.

JaSZcZurKaWiosną budzą się do życia zwierzęta. Dookoła latają owady, w trawie kumkają żaby, a na ka-mieniach wygrzewają się w wiosennym słońcu jaszczurki. Pamiętajmy, aby nie łapać ani nie płoszyć dzikich zwierząt! Oto sposób, w jaki możemy wykonać jaszczurkę, doskonałą do wykorzystania podczas zabawy. Materiały: plastikowa łyżka, plastelina, olejne flamastry. Wykonanie: Łyżkę malujemy flamastrem. Możemy ją pomalować w całości lub wy-

konać na niej dowolne wzory. Oczy i język jaszczurki wyklejamy z plasteliny. Flama-strem zaznaczamy nos i usta. Nogi również lepimy z plasteliny.

SłońceW marcu zaczyna się wiosna i zmieniamy czas z zimowego na letni. Marzec to

również miesiąc, w którym obchodzimy Międzynarodowy Dzień Słońca. Na powitanie wiosny wykonamy słońce, które będzie świecić przez cały rok. Materiały: styropian, patyczki do grilla, farby, pędzelek, kolorowy sznu-rek, guziki, skuwka od flamastra, klej introligatorski, nożyczki, nożyk. Wykonanie: Ze styropianu wycinamy nożykiem koło. W tej czynności nie-

zbędna będzie po-moc osoby dorosłej.

Gotowe koło malujemy farbami. Na suchym styropianie wykleja-my oczy z guzików, nos ze skuwki oraz usta i brwi ze sznurka. Patyczki do grilla malujemy farbami i wtykamy dookoła styropianowej buzi, tworząc promienie słońca.

Katarzyna Michalec – autorka książek „Podnieś z ziemi i zrób”, „Malujemy palcami”. Współautorka książek: „Prace plastyczne rozwi-jające wyobraźnię dla młodszych przedszkolaków”, „Prace plastyczne rozwijające wyobraźnię dla starszaków”, „Przedszkolaki robią zwie-rzaki” oraz „Technika taka dla przedszkolaka”. Zajmuje się twórczością plastyczną.


gotowe narzędzia


Małgorzata Maćkowiak – artysta plastyk, absolwentka krakow-skiej ASP, nauczyciel pracujący z dziećmi i młodzieżą, prowadzi autorskie warsztaty plastyczne dla nauczycieli.

Zajmuje się malarstwem monumentalnym oraz malarstwem sztalugowym, rzeźbą, rysunkiem, grafiką i grafiką komputerową oraz ilustracją dla dzieci. Prezentowała swoje prace na kilkunastu wystawach indywidualnych i uczestniczyła w kilkudziesięciu wy-stawach zbiorowych w kraju i zagranicą.

w kolorach tęczy Małgorzata MaćkowiakEwa Stadtmüller

edukacja przez sztukę


sie szczoteczki do zębów. Pocierając palcami włosie, po-krywamy farbą nieosłoniętą cześć papieru. Po wyschnię-ciu zasłonimy namalowaną formę. Następnie zasłaniamy połowę kartki, tworzymy niebo i pozostałe elementy mor-skiego pejzażu.

malowanie obrazu tamponem Materiały: papier, farby (czyste barwy w miseczkach),

tampon (watę zawiązujemy w porowatą tkaninę, np. ma-teriał typu bukle lub o grubej strukturze płótna), wycięte formy z papieru (mogą być domki, słońce lub inne), kart-ka papieru.

Wykonanie: Malujemy jednym kolorem, jednokrotnie odbijając tampon na papierze. Następnie przykładamy szablon i kontynuujemy zabawę z kolejnymi kolorami, pozostawiając szablon lub dodając inne szablony. Odbicia tamponu utworzą nam kolorową strukturę – z odbitych plamek powstanie impresyjny obraz.

malowanie drzewa palcami Materiały: farby w podstawowych kolorach, kartka pa-

pieru. Wykonanie: Dzieci zanurzają palce w farbach i odbijając

opuszki palców na kartce, malują drzewo – w zależności od pory roku – w różnych kolorach.

Wiek XIX nazywany jest epoką żelaza, pary i węgla. Wynalezienie maszyny parowej spo-wodowało rozwój przemysłu. Wspaniałe ma-szyny parowe mogą być inspiracją do wyko-

nania lokomotyw i wagoników z papieru i tektury. Nowa rzeczywistość wywołała rewolucję w sztuce. Inspiracją dla artystów był rozwój techniki. Widoczne było również za-fascynowanie światłem, co wynikało z postępów w dzie-dzinie optyki. Malarze malowali to, co widzieli, a nie to, co wiedzieli, obserwacji dokonywali, wychodząc do pracy w plener. Korzystali zaledwie z siedmiu barw tęczy: czer-wonej, pomarańczowej, żółtej, zielonej, niebieskiej, indygo i fioletowej – mieszali je dopiero na płótnie.

pociąg lub samochód parowy Materiały: pudełka, wycięte z tektury koła różnej wielko-

ści, kolorowy papier, klej, nożyczki, farba czarna, pędzle. Wykonanie: Opakowania tekturowe lub pudełka zapałek

malujemy na czarno. Sklejamy je tak, by uzyskać formę lokomotywy (nie można zapomnieć o kominach parowo-zu). Podwozie do lokomotywy robimy z płaskiego pudeł-ka, koła przytwierdzamy do podwozia lokomotywy, na nim ustawiamy lokomotywę. Tworzymy także węglarkę i wagoniki. Wagony łączymy ze sobą paskami papieru.

malowanie pejzażu morskiego Materiały: stare szczoteczki do zębów, kolorowe farby

(czerwona, pomarańczowa, żółta, zielona, niebieska, in-dygo, fioletowa), papier (na szablon), duże pudełko za-bezpieczające otoczenie przed popryskaniem, folia pod miseczki do rozrzedzania farby, karta A4, fartuchy osła-niające odzież.

Wykonanie: Rysujemy formę łódki i wycinamy ją – po-trzebne nam będą zarówno wycięta forma, jak i papier, który pozostał. Kartkę umieszczamy w środku większego pudełka (zabezpieczenie przed popryskaniem). Na pa-pierze A4 umieszczamy szablon, czyli karteczkę, z której wycięta została łódka. Rozrzedzamy lekko wodą farby (aż uzyskają konsystencję śmietany) i zanurzamy w niej wło-

Pomoce dydaktyczne oraz szablony do zabaw w skali 1:1możesz pobrać ze strony www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl

Więcej zabaw plastycznych znajdziesz na warsztatach Małgorzaty Maćkowiak – www.AkademiaEdukacji.pl


goto

we na

rzęd

zia


lokomotywa starodawnego pociągu, buchającego kłębami pary, eleganccy i dystyngowani pasażerowie – a wszystko to na tle impresjonistycznych krajobrazów, wyczarowywanych z kreseczek, kropek i plamek przez młodego artystę. dziś adaś i ewcia mają okazję popatrzeć na świat z zupełnie nowej perspektywy – oczyma XiX-wiecznych malarzy.

Spotkania ze sztuką

– Ciekawe... – zamyślił się Adaś, gdy znów znaleźli się wysoko nad ziemią. – Tylu już ar-tystów poznaliśmy i każdy z nich przedstawiał swoją wizję świata. Myślę, że gdyby posa-dzić ich przed jakąś osobą albo rzeczą, to powstałoby kilka zupełnie różnych obrazów.

Zadanie nr 1Układamy na stoliku martwą naturę – tzn. wybieramy kilka przedmiotów, np. dzbanek z kwiatkami, kubeczek pełen kredek i pędzelków, książkę, misia. Tworzymy z nich ciekawą kompozycję i... zabieramy się do pracy. Każdy ma za zadanie przedstawić to, co widzi w formie obrazu – rysowanego (ołówek, kredki), malowanego (plakatówka, akwarela), wyklejanego (plastelina). Po godzinie pracy organizujemy wernisaż i przyglądamy się efektom swych działań artystycznych.

– Pewnie masz rację – przytaknęła Ewcia. – Myślę, że i z krajobrazami byłoby podobnie.Ledwie wyrzekła te słowa, wehikuł obniżył swój lot i po chwili, zupełnie niespodziewanie, dzieci znalazły się w przedziale starodawnego pociągu, który buchając kłębami pary, powo-li piął się pod górkę. Eleganccy pasażerowie – panie w długich sukniach, panowie w surdu-tach – z zainteresowaniem wyglądali przez okna.– Wierzyć mi się nie chce, że dożyłam czasów, gdzie można jechać powozem bez konia

– kręciła głową starsza dama, zerkając z niepokojem na potężnie dymiącą lokomotywę. – Toż ta maszyna ma siłę szóstki koni.

– Myślę, że co najmniej dwunastki – skłonił się wytwornie jakiś miłośnik kolei.Niestety, chyba wypowiedział te słowa w złej godzinie, bo oto koła zgrzytnęły, jęknęły i po-ciąg stanął w szczerym polu.– I co my teraz zrobimy? – zdenerwowała się jejmość. – Konie można było podkuć czy

nakarmić i powóz ruszał w dalszą drogę, a taka maszyna...– Proszę się nie denerwować, zaraz naprawimy usterkę i ruszamy dalej – uspokajał po-

dróżnych nienagannie umundurowany konduktor. – Jeśli ktoś ma życzenie, może wyjść i pospacerować pod lasem. Pogoda jest znakomita.

Rzeczywiście, słońce chyliło się właśnie ku zachodowi, otulając porośnięte lasem pagórki łagodnym czerwono-złotym blaskiem. Niektórzy pasażerowie poszli na spacer, inni urzą-dzili sobie piknik na trawie tuż przy torach. Pewien młodzieniec wytaszczył z pociągu kufer, wyjął z niego farby w metalowych tubkach, rozłożył sztalugi i nie zwracając uwagi na zaglądające mu przez ramię dzieci, zaczął malować. Najpierw pomieszał kolory. Do czerwonego dodał nieco żółci i z zadowoleniem powitał płonący pomarańczowy, dzięki bieli dodanej do czerwieni uzyskał różowy, mieszając czerwony z granatowym, wyczarował fio-let. Adaś z Ewcią nie mogli oderwać oczu od palety, ale prawdziwe „czarowanie” zaczęło się dopiero po chwili.


gotowe narzędzia


Zadanie nr 2Malujemy zachód słońca. (Każde dziecko otrzymuje odbitkę ksero tego samego pejzażu – delikatny szkic ołówkiem lub piórkiem). Z kolorów takich, jak: biały, czerwony, żółty, niebieski – poprzez mieszanie farb – uzyskujemy najróżniejsze odcienie pomarańczowego, różowego, fioletowego, itd. Tymi kolorami za pomocą nakładanych na siebie plam, kropek i kresek staramy się „wyczarować” piękny zachód słońca

Młody malarz tak zapamiętał się w swej pracy, że zapomniał o pociągu, podróży i tłumie zniecierpliwionych pasażerów. Z precyzją nanosił na płótno pojedyncze kreseczki, kropki, plamki. Zgromadzeni za jego plecami widzowie z powątpiewaniem kręcili głowami.– Cóż to ma być? – mruczeli niektórzy. – Gdzie pagórki, lasek, łąka? Artysta jakby nie

słyszał tych komentarzy, spokojnie mieszał barwy i zapalał refleksy światła na ledwie zaznaczonych czubkach drzew.

Ewcia zmrużyła oczy i nagle zobaczyła, że majaczące w oddali drzewa faktycznie są fiole-towe. Sama nigdy nie sięgnęłaby po ten kolor, malując las, a jednak on właśnie TAK wy-glądał! Płótno zapełniało się coraz różniejszymi barwami. Z bliska widać było pojedyncze maźnięcia pędzlem, ale gdy dzieci zrobiły parę kroków do tyłu, aż krzyknęły ze zdumienia – to był TEN las i TE pagórki zalane blaskiem zachodzącego słońca.

Zadanie nr 3Ten sam pejzaż wyklejamy z kawałeczków kolorowego papieru lub małych kuleczek bibuły. staramy się tak łączyć ze sobą kolory drobnych elementów, aby razem dały efekt pulsującego światłem zachodu słońca.

– Pięknie pan to... naszkicował – zauważył jakiś starszy pan. – Ta głębia koloru, to wy-czucie światła... Tylko dopracować i...

– Ależ ja właśnie skończyłem – przerwał mu artysta – i nie zamierzam niczego zmieniać.– Ach wy, impresjoniści – westchnął jegomość – marnujecie talent.Adaś chciał zaprotestować, powiedzieć, że jemu obraz bardzo się podoba, ale jakoś nie zna-lazł w sobie dość odwagi, by stanąć po stronie młodego malarza. Dopiero po chwili podszedł do niego i zapytał.– Dlaczego tamten pan nazwał pana impresjonistą? Czy to coś obraźliwego? – Wręcz przeciwnie – roześmiał się młodzieniec, wycierając pędzle w kawałek szmatki. –

Czuję się impresjonistą, a nazwa ta pochodzi od obrazu pod tytułem: „Impresja – wschód słońca”. Tak się składa, że jego autor Claude Monet to mój przyjaciel. To mnie pierwsze-mu pokazał to płótno, a ja... zaniemówiłem z zachwytu. Od tej pory staram się malować jak on. Robię to po swojemu, ale jego techniką. Podoba wam się mój obraz?

– Jest cudowny! – szepnęła Ewcia.– A tamtemu panu się nie spodobał – uśmiechnął się malarz – i trudno! Tak już jest, że lu-

dzie widzą świat w różny sposób i tak go też przedstawiają. Dzięki temu jest ciekawie.– I pięknie – dodał Adaś – wpatrzony z zachwytem w drgający kolorami „Zachód słońca”. Dalszą rozmowę przerwał przenikliwy gwizd i nawoływanie konduktora. – Proszę wsiadać, drzwi zamykać!

Ruszamy w dalszą drogę! Ewa Stadtmüller – ukończyła filologię polską oraz fakultet dzien-nikarski na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie. Uczyła ję-zyka polskiego w szkole podstawowej, pracowała też jako asystent w katedrze Pedagogiki Wczesnoszkolnej UP.

Jest autorem ponad stu książeczek dla dzieci. Są wśród nich bajki, baśnie, legendy, wiersze, scenariusze teatralne, książeczki eduka-cyjne oraz przewodniki familijne po Małopolsce. W 2003 r. została wyróżniona Honorową Wstęgą Przyjaciel Przedszkolaka.fot. Marta Stefańczyk


Czytaj także: Co komu w duszy gra,BLiżEJ PRZEDsZKoLa nr 1.136/2013


O sz tuce porozumiewania się

przedszkole, przy ścisłym działaniu z rodzicami, powinno wyraźnie określić cele i zadania współpracy, aby skutecznie wspomagać rozwój przedszkolaków. Stawianie właściwych celów i zadań ma doniosłe znaczenie, bowiem zaniedbanie w tej kwestii przynosi szkody nie tylko dzieciom, ale – patrząc globalnie i perspektywicznie – całemu społeczeństwu. na ich naprawienie trzeba czasem czekać wiele lat.

Maria Mendel

Sprzymierzeńcy w wychowaniu

W procesie współpracy przedszkola z rodzi-cami ważne są techniki skutecznego po-rozumiewania się podmiotów edukacyj-nych, czyli – stojących po tej samej stronie i działających w przymierzu – sprzymie-

rzeńców w wychowaniu. Wśród najbardziej dla nich przy-datnych można wyróżnić następujące techniki skutecznego porozumiewania się: akceptację i unikanie negatywnego nastawienia, uważne słuchanie, parafrazowanie, zadawa-nie pytań, wypowiedzi „Ja-Ty” w sytuacji konfrontacji.

Akceptacja oznacza traktowanie partnera rozmowy jako równorzędnego partnera interakcji bez względu

na różnice wartości, poglądów; to powstrzymywanie się od wydawania osądów; to otwartość i szacunek. Poprzez ak-ceptację i unikanie negatywnej postawy, nauczyciel przyj-muje od rodziców informacje o dziecku i przekazuje im swoje opinie, obserwacje. Uznanie za pewnik, że zarówno nauczycielowi, jak i rodzicowi zależy na dobru dziecka, spowoduje, że kontakt między podmiotami będzie zawie-rał w sobie stosunek wyrażający życzliwe zainteresowanie potrzebami i zrozumienie problemów dziecka. Znając jego możliwości oraz predyspozycje, nauczyciel wspólnie z ro-dzicami może zaprojektować możliwą ścieżkę ich rozwija-nia. Natomiast brak akceptacji jednej bądź obydwu stron interakcji może doprowadzić do wrogiego nastawienia, a w konsekwencji do postrzegania postępowania nauczy-ciela lub rodzica przez pryzmat fałszywych, zapośredniczo-nych przez wzmagającą się niechęć, ocen współpracy. Taka relacja może być przyczyną napięć, wywoływać liczne sytu-acje konfliktowe, ale przede wszystkim jest zaprzeczeniem

partnerstwa, eksponując stosunek oparty na nadrzędności i podporządkowaniu. W praktyce częściej słabszą stroną są rodzice, a mocniejszą – nauczyciele. W konsekwencji takie-go przeciągania liny w którymś momencie następuje jej ze-rwanie i drastycznie spada liczba kontaktów, potęguje się wzajemna niechęć i niezwykle trudno już wówczas ponow-nie przyciągnąć rodziców do przedszkola. Informacje pły-nące od nauczycieli odbierane są przez nich jako nieszczere i w związku z tym brak podstaw dla rozwoju komunikacji, która mogłaby doprowadzać do porozumienia.

Uważne słuchanie jest równie istotnym sposobem skutecznego i konstruktywnego porozumiewania się

podmiotów edukacji. Aby słuchać, nie wystarczy słyszeć, co ma do powiedzenia partner interakcji. Rozwiązaniem jest aktywne słuchanie, co – wbrew jasnemu stwierdzeniu – nie jest sprawą prostą. Aby słuchać efektywnie, należy być ak-tywnym uczestnikiem rozmowy. Być aktywnym uczestni-kiem oznacza być zainteresowanym tym, o czym mówi nasz partner i oddawać zaangażowanie w rozmowę poprzez kon-takt wzrokowy i sygnały niewerbalne. Kontakt wzrokowy bowiem ułatwia uważne słuchanie i jest dla partnera sygna-łem, że to, co ma do powiedzenia, jest ciekawe i istotne dla drugiej osoby. Brak kontaktu wzrokowego natomiast osłabia zainteresowanie tematem i – co za tym idzie – zniechęca obie strony kontaktu do kontynuowania rozmowy. Sygnały nie-werbalne, takie jak uśmiech, mimika, drobne gesty, również informują o zainteresowaniu tematem rozmowy. Istotne jest także zadawanie pytań w trakcie słuchania wypowiedzi, ponieważ w tej sytuacji partner ma pewność, że jest dobrze rozumiany i że we właściwy sposób zostały odczytane jego

! !



intencje. Zdarza się również, że uważne słuchanie ma cha-rakter bierny. Bierność w kontakcie polega na milczeniu podczas rozmowy, unikaniu kontaktu wzrokowego i zanie-chaniu podawania sygnałów niewerbalnych. Bierna postawa zdecydowanie osłabia proces słuchania i zniechęca partnera do prowadzenia rozmowy. Częściej bierną stroną interakcji są rodzice, którzy wysłuchują informacji na temat swojego dziecka z kamienną twarzą. Taka postawa może świadczyć o braku zainteresowania tym, co mówi nauczyciel, ale może też być rodzajem manifestacji, mającej na celu niewerbalne wyrażenie negatywnej oceny treści tej wypowiedzi. Dlatego tak ważne w rozmowie są pauzy, pytania o opinię, itd.

Parafrazowanie polega na modyfikowaniu treści otrzymanego komunikatu w taki sposób, by po żad-

nej z komunikujących się stron nie pozostawały wątpliwości co do jego pełnego zrozumienia. Parafrazowanie umożliwia więc porozumienie, pozwalając jednocześnie na wyrażenie własnymi słowami emocji zauważonych u partnera toczą-cej się interakcji. W opisie zagadnienia akceptacji (powyżej) znaleźć można wiele z tego, czemu służy parafrazowanie. Najogólniej chodzi o przekonanie rozmówcy, że staramy się zrozumieć, co chce on nam przekazać. Parafrazowanie tak pojmowane służy efektywnej komunikacji, która pozwala-jąc na porozumienie, przyczynia się także do podtrzymania rozmowy.

Zadawanie pytań podczas konwersacji stanowi waż-ne spoiwo rozmowy. Umożliwia komunikacyjną sku-

teczność, ale – o czym trzeba pamiętać w warunkach przed-szkola – jest często wyrażaniem kierunków zainteresowania dzieckiem potrzebnego w diagnozowaniu i bywa także arty-kulacją obaw rodzica czy nauczyciela, które mogą zabrzmieć jak atak i zrodzić trudny do pokonania dystans. Zadawane pytania powinny być naturalnym elementem komunikacji nauczyciela z rodzicami, ale powinny też być możliwie prze-myślane i jednoznaczne, zrozumiałe dla partnera interakcji – inaczej rzecz ujmując – takie, które prowadzić będą do wyjaś-nienia niejasności, zobrazowania sprzeczności, stwierdzenia (nie)prawidłowości, itd. Dobrze, jeżeli partnerzy doceniają wartość pytań w rozmowie i odpowiadają na nie zgodnie z prawdą, w zrozumiały sposób, nie ucinając dalszych i nie zniechęcając do pogłębiania zawartych w nich problemów. Pytania zamknięte, na które da się odpowiedzieć jedynie twierdząco lub przecząco, mniej służą rozwojowi rozmowy niż pytania otwarte, na które odpowiedzią jest swobodna wypowiedź jej uczestnika. Zdecydowanie więcej dowiemy się o dziecku, pozwalając sobie na swobodę wypowiedzi, niż akcentując wykluczające się alternatywy możliwych rozwią-zań rozważanych w rozmowie problemów. Pytania, zarów-no otwarte, jak zamknięte, pozwalają też na podejmowanie wspólnych poszukiwań dla dobra dziecka, precyzując ich kierunki, określając wzajemne zadania, itp.

Wypowiedzi „Ja-Ty” w sytuacji konfrontacji to tech-nika wykorzystywana jako narzędzie naprawcze w sy-

tuacjach trudnych, gdy doszło do konfliktu i konfrontacja jest nieunikniona. Stosując wypowiedzi „Ja-Ty”, rozmów-cy zaczynają od rzeczowego opisu zachowania, które było przyczyną konfliktowej sytuacji, po którym następuje opis bezpośrednich konsekwencji tego zachowania dla osoby sygnalizującej problem. Ostatnią część wypowiedzi stanowi opis uczuć i emocji, które zostały wywołane u osoby zgła-

szającej problem. Podejmowanie ponownej próby rozmowy nie jest łatwe w sytuacji konfliktu, ale to decyzja mająca zna-czenie przede wszystkim dla dziecka. Nauczyciel i rodzice powinni wyjaśniać sporne kwestie po to, by wspólnie podej-mować działania dla jego dobra. Ono jest tu najważniejszą płaszczyzną, na której porozumienie może zostać odbudo-wane. Ważny element relacji, w której profesjonalną stroną jest nauczyciel, stanowi zasada bezwzględnej kontynuacji stosunków. Gruntem dla niej jest sens pracy pedagogicznej, zawarty w wychowanku. Dziecko istnieje dla nauczyciela zawsze wraz ze środowiskiem, z którego przybywa ono do przedszkola. Pracując z dzieckiem, nauczyciel pracuje z jego rodzicami, bliższym i dalszym jego otoczeniem i nigdy nie odwraca się do niego plecami. Warto na koniec zwrócić uwagę na niezmiernie istotną rolę, jaką w procesie porozumiewania się sprzymierzeńców w edukacji dziecka odgrywa ich poczucie humoru. Może ono rozładowywać napięcie i kształtować znakomitą atmo-sferę lekkości relacji; dobry klimat, w którym wszyscy czują się swobodnie i mogą zawsze bez przeszkód wyartykułować swoje zdanie. Dobra komunikacja to komunikacja z dobrym humorem!Omówione tu sposoby komunikowania się nauczycieli i rodziców mogą stanowić fundament efektywnej komuni-kacji – porozumienia, bez którego trudno wyobrazić sobie współpracę sprzymierzeńców.

Kinga Kurczek– absolwentka UP w Krakowie, posiada kwalifikacje z zakresu oligofrenopedagogiki. Pracuje w Samorządowym Przedszko-lu nr 38 „Akademia Zielonego Misia” z grupą dzieci czteroletnich.

Podejmuje współpracę ze środowiskiem, skutkującą organizowaniem w przedszkolu akcji ekologiczno-edukacyjnych. Koordynuje prace zespołów ds. pomocy psychologiczno-pedagogicznej w przedszkolu oraz prowadzi zajęcia rewalidacyjne.

Maria Mendel – pedagog społeczny, profesor zwyczajny; pro-rektor Uniwersytetu Gdańskiego, kierownik Zakładu Pedagogiki Społecznej w Instytucie Pedagogiki UG. Jest autorką 16 książek, w których idea równości społecznej ana-lizowana jest w kontekstach edukacyjnych, a szczegółowa proble-matyka animacji i edukacji społecznej rozpatrywana jest z rozma-itych perspektyw (m.in. biografii lokalnej i zbiorowej tożsamości, partnerstwa rodziny, szkoły i lokalnej wspólnoty).

opracowała Kinga Kurczek na podstawie książek:

M. Mendel, Rodzice i nauczyciele jako sprzymierzeńcy, Gdańsk 2007.

M. Mendel, Rodzice i szkoła. Jak współuczestniczyć w edukacji dzieci?, Toruń 2001.

Tekst konsultowany i uzupełniony przez autorkę książki.

!

!

!

Czytaj także: Zadania nauczyciela i przedszkola w rozwijaniu

współuczestnictwa rodziców w procesie edukacji dzieciBLiżEJ PRZEDsZKoLa nr 1/2013


ZaStĘpStWo – część iii

O diabełku, który odważył się śmiać

O diabełku, który odważył się śmiać

ks. Mieczysław Maliński

diabełek w pokrzywach

***A tymczasem płacz anielątka usłyszał święty Piotr.– Czy to aniołek płacze? Aniołki przecież nie płaczą, bo są szczęśliwe – dziwił się Święty. – Dlaczego

jakiś aniołek płacze? Gdzie on jest?Zaraz potem usłyszał płacz święty Michał Archanioł, a z nim wszyscy aniołowie, archaniołowie i aniołki.– Dlaczego płacze aniołek?I wtedy zobaczyli, że aniołek płacze w krzaku pokrzyw. Święty Michał Archanioł sfrunął natychmiast jak błyskawica do bramy piekielnej i stanął przy pokrzywach. Tam natknął się na starego diabła, który tak się przestraszył archanioła, że aż zaniemówił. Bo święty Michał spytał go:– Czy tam jest aniołek? Odpowiadaj. Czemu milczysz?Po chwili stary diabeł wyjąkał:– Tak. Tam siedzi aniołek.– Tyś go tam wsadził?– Nie, on sam tam wszedł.– Dlaczego?– Bo zastąpił diabełka, który został skazany na siedem godzin pokrzyw.– To aniołek ma też tyle godzin tam siedzieć?– Tak, sam się na to zgodził.A aniołek płakał coraz głośniej, bo go coraz bardziej bolało. A przy krzaku płakał diabełek. I tak oboje płakali. Święty Michał Archanioł zwrócił się do Pana Boga i zaczął prosić Go serdecznie:– Uratuj anielątko z pokrzyw, żeby nie płakało. Zrób coś, jesteś wszechmocny, uratuj anielątko! A Pan Bóg powiedział:– Masz rozum i wolną wolę. Dałem je wszystkim stworzeniom. Również aniołom, ludziom i diabłom,

i Lucyferowi, i tobie. Wy myślcie. Nie mogę tego nikomu odebrać, nie mogę nikogo przymusić. Sami myślcie i decydujcie.

Święty Michał Archanioł myślał, myślał, myślał i nie mógł nic wymyślić. A aniołek płakał coraz bar-dziej. No to święty Michał Archanioł jak mógł najszybciej myślał, myślał, myślał, myślał. Bo aniołek płakał. Wszystkie aniołki w niebie myślały, myślały, myślały, myślały – a aniołek płakał.I wreszcie święty Michał Archanioł powiedział:– Wiem!Już wiedział, co zrobi. Oświadczył:– Sam wchodzę za niego do pokrzyw.A całe niebo zawtórowało:– I my wchodzimy z tobą razem do pokrzyw!Święty Michał Archanioł zaprotestował:– Nie potrzebujemy wszyscy razem wchodzić do pokrzyw, wystarczy po kolei. Na przykład po minucie.– Po pierwsze – wtrącił się stary diabeł – najpierw musi się zgodzić na to Lucyfer.Święty Michał Archanioł ugodowo powiedział:– Dobrze. Zapytaj Lucyfera. Czy się zgadza na to, żebyśmy zastępowali anielątko po kolei.Stary diabeł zwrócił się do Lucyfera:– Najczarniejszy Książę Ciemności, pytają się ciebie te tak zwane anioły, czy się zgodzisz na to, żeby anie-

lątko wyszło z pokrzyw, a na jego miejsce wchodzili co minutę po kolei anieli? Ile ich tam będzie.



od numeru 9.122 wrzesień 2012 publikujemy w odcinkach książkę ks. M. Malińskiego „o diabełku, który odważył się śmiać”

Ks. Mieczysław Maliński – ukończył studia teologiczne na Uniwer-sytecie Jagiellońskim, potem filozofię na KUL, obronił doktorat na Angelicum w Rzymie na temat teologii Karla Rahnera. Duszpasterz w Rabce, potem w Krakowie.

Wykładowca w Instytucie Liturgicznym w Krakowie. Obecnie rek-tor kościoła SS. Wizytek w Krakowie. Autor wielu książek, w tym: rozważania, powieści, bajki, modlitewniki, szkice teologiczne, filo-zoficzne, etyczne, historyczne. www.malinski.pl

A Lucyfer wrzasnął:– Jasne! Jest zgoda! Niech wszyscy włażą w pokrzywy! Czy po kolei, czy jak chcą! Niech włażą!

Niech się przekonają, co znaczą pokrzywy szatańskie! I te tak zwane anioły niech wreszcie zoba-czą, że nie rządzi światem ten tak zwany Bóg, tylko że ja tu rządzę!! Ja teraz niebem rządzę!! Ja rządzę teraz aniołami!

Święty Michał Archanioł spokojnie powiedział do całego nieba:– Kto chce iść za anielątko do pokrzyw, niech się ustawi w ogonku i po kolei, co minuta będzie jeden

wchodził za drugim. Każdy wchodzi na minutę. I tak przez siedem godzin!I ustawił się sznur aniołów – od pokrzyw aż po samo niebo.Stary diabeł powiedział do anielątka:– Wychodź!Ale anielątko tak płakało, tak szlochało, że nie słyszało całej tej rozmowy! Bo tak je bolało wszyst-ko, tak je piekły pokrzywy, tak łkało, że nie wiedziało, co się dzieje wokół niego. No to stary diabeł wrzasnął drugi raz:– Wychodź!!!Ale anielątko nic nie słyszało. Nic nie słyszało, bo tylko płakało i płakało, a obok niego siedział przy po-krzywach diabełek i też płakał. Też nie słyszał, co się wokół niego dzieje, bo tak płakał i tak współczuł. Wobec tego stary diabeł sięgnął ręką do pokrzyw, złapał anielątko za sznur w pasie, wyciągnął je stam-tąd, postawił je obok pokrzyw – a na jego miejsce wskoczył od razu pierwszy z aniołów czekających w ogonku. Anielątko jeszcze nie wiedziało, gdzie się znajduje. Tak je wszystko bolało, tak je wszystko piekło, iż nie zdawało sobie sprawy z tego, że nie jest w pokrzywach, i płakało, i płakało. A na nie rzucił się diabełek – ten płaczący diabełek – i tak je tulił, tak je głaskał, tak je całował, jak tylko potrafił naj-czulej. Diabełek całował aniołka, głaskał po główce, po oparzeniach, które miał na buzi, na łapkach, na nóżkach, głaskał i głaskał, przytulał aniołka do siebie. A wtedy całe piekło się rozszalało:– Co to znaczy? Co to znaczy?! Co to znaczy?!! Jeżeli aniołek jest w rękach szatana, to tylko po to,

żeby go rozszarpał, a nie, żeby go tulił i całował! Diabeł całuje aniołka!! Co za wstyd! Jak piekło piekłem, jeszcze czegoś takiego nie było!!!

Wszyscy szatani szaleli z wściekłości. A anioły wchodziły. Co minuta jeden, co minuta jeden, co minuta jeden. A aniołek w rękach diabełka uspokajał się i uspokajał. Już patrzył na oczka, jeszcze zapuchnięte od płaczu. Ale już widział, co się dzieje. Jeszcze początkowo nie rozumiał, potem zaczął rozumieć – widział sznur aniołów, które stoją w ogonku od krzaka pokrzyw aż do samego nieba. Widział, jak po kolei, co minutę wychodzi z pokrzyw – a właściwie nie wychodzi, ale wyskakuje jak przysłowiowy diabeł ze święconej wody – jeden anioł, a wchodzi na jego miejsce następny. I coraz bardziej mu się buźka rozjaśniała, rozjaśniała. Patrzył uśmiechnięty, a z nim diabełek i stary diabeł, który był coraz bardziej zachwycony tym, co się działo. A całe piekło wrzeszczało:– Głupole!!! Waryjoty!!! Dla jednego durnego diabełka taki hałas i taki harmider, i takie wygłupy,

i taki wrzask, i tyle zamieszania, i tyle nieporządku!! Czy te anioły zwariowały?!Aż wreszcie w ostatniej minucie siódmej godziny wyszedł ostatni anioł i wszystkie anioły wesołe i rados-ne, choć trochę poparzone, wróciły do nieba. I wtedy anielątko wzięło za rączkę diabełka i powiedziało:– Chodź, my też idziemy do nieba.– My do nieba? Ja przecież jestem diabełkiem.– Ty już nie całkiem jesteś diabełkiem. Nawet już wyglądasz inaczej, cały pojaśniałeś.– Ja?– Tak. Bo współczułeś. Bo współczułeś. I ty też chodź – zwróciło się anielątko do starego diabła.– Przecież ja jestem stary diabeł.– Ty już prawie nie jesteś diabeł. Bo się nie wyśmiewałeś ze mnie.I poszli wszyscy troje. A w bramie stał święty Piotr i rozłożył szeroko ręce:– Witajcie, witajcie. Tak się cieszę – powiedział z radością.A w tym dniu Lucyfer stracił więcej diabłów, niż się mógł spodziewać. Bo wielu szatanów pomyśla-ło: „Szkoda, że nie jestem z nimi”.


Ogłoszenia

Przedszkole Muzyczne „Nutka” w Siedlcach zaprasza dzieci i nauczycieli do udziału

w ogólnopolskim konkursie muzycznym

piosenka o moim przedszkolu Prace oceniane będą w dwóch kategoriach

wiekowych: 3-4-latki oraz 5-6-latki. Opiekunowie zobowiązani są

do nagrania wykonywanej przez dzieci piosenki na płycie CD i wydrukowania

tekstu tej piosenki w formacie A4.

Termin nadsyłania prac: 25 lutego 2013 r.

więcej informacji www.blizejprzedszkola.pl/konkursy

Centrum Edukacyjne BLIŻEJ PRZEDSZKOLA zaprasza nauczycieli przedszkoli z całej Polski

do udziału w konkursie na scenariusz z zakresu edukacji dla bezpieczeństwa

Jestem bezpieczny, bo wiem...

Bezpieczeństwo jest jednym z priorytetów Minister-stwa Edukacji Narodowej na rok szkolny 2012/2013 – udział w konkursie jest więc doskonałą okazją dla

nauczycieli przedszkolnych, by podjąć się jego realizacji. Do wygrania atrakcyjne nagrody

książkowe i pomoce dydaktyczne.

Zwycięskie prace zostaną opublikowane w miesięczniku BLIŻEJ PRZEDSZKOLA!

Scenariusze zajęć przygotowany w edytorze teks-towym należy przesyłać drogą mailową na adres [email protected] do 20 lutego 2013.

W tytule wiadomości należy napisać: KONKURS NA SCENARIUSZ. Do scenariusza należy dołączyć

informację o danych autora pracy (imię i nazwisko, dokładny adres, telefon kontaktowy, adres e-mail) wraz z nazwą, telefonem i adresem e-mailowym

przedszkola, w którym nauczyciel aktualnie jest zatrudniony.

więcej informacji: www.blizejprzedszkola.pl/konkursy

Ilustracja do przeczytanej bajki,

wiersza dla dzieci to ogólnopolski konkurs plastyczny organizowany

przez Przedszkole Miejskie nr 12 w Mielcu. Konkurs przeznaczony jest

dla dzieci w wieku przedszkolnym.

Termin nadsyłania prac: 28 lutego 2013 r.


Zespół „Tęczowa muzyka” & orkiestra symfoniczna „Icon” zapraszają dzieci w wieku przedszkolnym

i wczesnoszkolnym na koncert muzyczno-teatralny

POWITANIE WIOSNy Specjalną atrakcją koncertu

będą instrumenty prosto z Irlandii!!! 22.03.2013 r. godz. 900 i 1030

Kino Kijów Centrum – Kraków al. Krasińskiego 34

Więcej informacji i sprzedaż biletów: tel. 601 485 685, 507 949 736

oraz na stronie www.teczowamuzyka.pl

Tak właśnie wygląda SZCZĘŚCIE...

to międzynarodowy konkurs plastyczny organizowany przez Pracownię Sztuki Dziecięcej

oraz Szkołę Podstawową nr 7 w Poznaniu i Przedszkole nr 1 „Bajkowy Zamek” w Poznaniu.

Konkurs przeznaczony jest dla dzieci w wieku 3-6 lat oraz uczniów klas pierwszych.

Termin nadsyłania prac: 8 marca 2013 r.więcej informacji www.blizejprzedszkola.pl/konkursy

Przedszkole Publiczne w Krotoszynie zaprasza do udziału w ogólnopolskim konkursie plastycznym

z legendą po polsce

Konkurs adresowany jest do dzieci w wieku 5-6 lat.

Termin nadsyłania prac: 15 marca 2013 r.


więcej ogłoszeń o konkursach na www.blizejprzedszkola.pl/konkursy

publiczne przedszkole nr 1 „Jarzębinka” nowe Skalmierzyce „Gdybym miał(a) zaczarowany ołówek, to...” przedszkole publiczne im. Misia uszatka Strzyżowice „Przyroda w czterech porach roku” przedszkole publiczne rogów „Przedszkolak wie, jak dbać o przyrodę” przedszkole Miejskie łęknica „Najważniejsze jest zdrowie – każdy Ci to powie!” przedszkole Samorządowe nr 76 białystok „Bezpieczne zabawy” przedszkole nr 10 Malbork „Zamki, zameczki nie tylko z bajeczki” przedszkole Samorządowe nr 4 białystok „Przyroda w oczach dziecka” przedszkole publiczne nr 8 opole „I od święta, i na co dzień, żyjemy z przyrodą w zgodzie” przedszkole nie-publiczne „Miś” Szczecinek „Żyjemy zdrowo” przedszkole Samorządowe nr 12 kraków „Prawa dziecka w przedszkolu” przedszkole niepubliczne nakło nad notecią „Mali Einsteini na start, czyli eksperymenty przedszkolaków” przedszkole nr 12 koszalin „Zabytki w moim mieście” przedszkole publiczne nr 5 łask „Z Tuwimem weselej” przedszkole publiczne ożarów „Wielkanocne cudeńka” przedszkole nr 10 im. Misia uszatka koszalin „Wiosenne kwiaty z origami” centrum Młodzieży kraków „Sztuka ludowa Małopolski” przedszkole Samorządowe nr 83 kraków „Ratujmy przyrodę” przedszkole „bajkowy Świat” Jasieniec „Ziemia nasza planeta” Samorządowe przed-szkole nr 115 kraków „Rozśpiewany przedszkolak” tęczowa kraina filoMaty gliwice „Dziecięce problemy. Dziecięce rozwiązania” Miejskie przedszkole nr 39 katowice „Bohaterowie wierszy Juliana Tuwima” przedszkole nr 22 koszalin „W moim baśniowym ogrodzie”


Pod prąd...

Bogusław Śliwerski

Dyrektorzy przedszkoli i szkół w okienku Johari

Prof. dr hab. Bogusław Śliwerski – profesor zwyczajny Chrześci-jańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie i Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie; wiceprzewodniczący Komitetu Nauk Pe-dagogicznych PAN oraz Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego.

Jego zainteresowania naukowe koncentrują się na pedagogice ogólnej, teorii wychowania, współczesnych kierunkach pedago-giki i pedagogice wczesnoszkolnej oraz problemach kształcenia pedagogów.

W rzeczy samej nikt dotychczas specjalnie tym się nie interesował, bowiem w państwie o centra-listycznym systemie oświaty to władza resortu edukacji określa, co powinni wiedzieć i z czego się dokształcać dyrektorzy placówek edukacyj-

nych. Władza zawsze lepiej wie niż oni sami, bo to przecież ona egzekwuje od swoich podwładnych znajomość takich czy innych kwestii, byle tylko nikt nie chciał z nią na ten temat dyskutować. Dyrektor ma wiedzieć i już. A jak cze-goś nie wiedział i nie wie, to tak postrzegana ignorancja nie jest dla niego/niej żadnym usprawiedliwieniem, a już tym bardziej, gdy można z tym zjawiskiem powiązać powód popełnianych przez niego/nią błędów. Co zatem dyrektorzy przedszkoli i szkół wiedzieć muszą, a czego w istocie w tej sferze poznawania szeroko pojmo-wanego świata, życia i własnej profesji sami pragną, ocze-kują lub też na co są skazani w wyniku własnej niewiedzy? Jak dowiedzieć się, czego dyrektorzy nie wiedzą? Najproś-ciej byłoby zapytać ich wprost w czasie zorganizowanego przez kuratora oświaty czy dyrektora wydziału edukacji danej gminy spotkania/narady czy konferencji, ale kto się wychyli i przyzna do niewiedzy? Hmm..., chyba że pod-niósłby rękę do góry, tak jak czynią to jego uczniowie czy dzieci, i zapytał. Ale po co ma pytać, skoro mogłoby to świadczyć o tym, że czegoś nie zrozumiał albo nie usły-szał? Jedno i drugie może źle o nim świadczyć, bo w naszej oświacie przyjęło się, że kto pyta, ten się kompromituje. Lepiej jest zatem nie pytać, a już najlepiej – jeśli koniecznie już ciśnie nas taka potrzebna – nie stawiać pytań z ukry-tą w tle tezą, która zawsze w takiej sytuacji jest swoistego rodzaju pułapką dla adresata. Ma go bowiem zmusić albo do wykręcenia się od udzielenia dyrektorom prawdziwej odpowiedzi, albo do ujawnienia tajemnicy, albo do odsło-nięcia swojej niewiedzy. Kurator czy dyrektor organu prowadzącego placówki nie może nie wiedzieć, kiedy pyta ich dyrektor placówki. Zwierzchnicy wiedzieć powinni, a nawet muszą, skoro są w tak usytuowanej prestiżowo roli społeczno-zawodowej. Cały nasz system oświatowy funkcjonuje przecież, opierając się na braku prawa jego podmiotów do niewiedzy. Wskazy-wał już na ten paradoks prof. Czesław Kupisiewicz, mówiąc, że w szkole pytania zadaje nie ten, który naprawdę nie wie, ale ten, który zna na nie odpowiedź. Postanowiłem zatem dociec, czego nie wiedzą dyrektorzy przedszkoli i szkół, ale ujawniają to na portalach swoich stowarzyszeń, w którym

to środowisku czują się względnie bezpiecznie. W Interne-cie mało kto może być zidentyfikowany na podstawie nicku (np. ibula; tere; siluk; Jarek1964; norma; Gaba, itp.), dlatego nasza, dyrektorska, odwaga stała się internetową, wirtualną. Tu możemy pytać do woli, o co chcemy i jak chcemy. Może-my dociekać dodatkowych wyjaśnień, prosić o jakieś przy-kłady, nowe argumenty, a nawet spierać się z nadawcami o racje. Tu możemy odsłonić swoją niewiedzę, podzielić się wątpliwościami, przyznać do ignorancji, która wcale nas nie dyskwalifikuje. Portal społecznościowy dla dyrektorów przedszkoli i szkół jest zarazem tym, co psycholodzy dawno temu określili mia-nem „OKNA JOHARI”. Brzmi azjatycko, a jak jeszcze napi-sze się po angielsku, to jesteśmy bliżej wirtualnego świata – Johari window. Nazwa tego modelu postrzegania relacji oso-by z innymi ludźmi została utworzona od nazwisk autorów – Josepha Lufta i Harringtona Inghama w 1955 roku, którzy określili możliwości rozpoznawania, uświadomienia sobie i zrozumienia obszarów samowiedzy. Proszę sobie zrobić ta-kie ćwiczenie: O czym wiem, że tego nie wiem, a czego inni/moi przełożeni nie wiedzą? Co wiem, o czym inni/moi prze-łożeni wiedzą, że to wiem? Czego nie wiem, o czym inni/moi przełożeni wiedzą, że tego nie wiem? I wreszcie: Czego nie wiem, o czym inni/moi przełożeni też wiedzą, że tego nie wiem? Każda z tych relacji niesie ze sobą określone skutki społeczne i ma indywidualne konsekwencje. W następnym felietonie napiszę o tym, jak dyrektorzy przedszkoli i szkół prezentują w Internecie swoją niewiedzę innym oraz jak inni odczytują ich niewiedzę czy zapotrzebowanie na wie-dzę. Tymczasem żegnam trzynastozgłoskowcem Tadeusza Kotarbińskiego:

Czy wolno spytać o coś? – Pytaj! – Chciałbym wiedzieć, Co gorsze: głupstwo zrobić, czy głupstwo powiedzieć?– Złudnym przemycasz kontrast w zapytaniu gładkiem: Wszak jedno jest szczególnym pierwszego przypadkiem.

(„Wesołe smutki”, Warszawa 1957, s. 45)


Żyrafa

Irena Obuchowska – profesor zwyczajny psychologii związany z Uniwersytetem im. A. Mickiewicza w Poznaniu. Jej zainteresowa-nia dotyczą problemów z zakresu psychologii klinicznej dzieci oraz pedagogiki specjalnej, w tym szczególnie zaburzeń emocjonalnych oraz odmienności rozwojowych w okresie dzieciństwa i adolescen-cji, problematyki rodziny jako środowiska wychowawczego, proble-mów związanych z edukacją i integracją, zagadnień odnoszących się do autonomii i podmiotowości w wieku rozwojowym.

Z życia przedszkolaków

irena obuchowska

Nawet w najzwyklejszych sytuacjach bywają chwile zaskoczenia: oto idąc asfalto-wą drogą przez wieś, która zwie się Krajkowo, ujrzałam żyrafę. Nie, nie żywą, ale narysowaną kredą w poprzek drogi. Na rysunku było drzewo, fruwał ptaszek, a obok drzewa stała sobie żyrafa sięgająca szyją do gałęzi drzewa. Najwidoczniej miała ochotę na liście. Skąd pomysł narysowania żyrafy na wiejskiej drodze? I kto ją narysował? Pomyślałam o Kasi, dziewczynce mieszkającej na skraju wsi, która mimo bardzo młodego wieku, zdradza talent plastyczny.Nieco później spotkałam Kasię i okazało się, że rzeczywiście to ona narysowała

na asfalcie żyrafę. Nie umiała jednak wyjaśnić, dlaczego wybrała właśnie żyrafę. – Tak sobie pomyślałam – powiedziała. Istotnie, utalentowane w jakimś kierunku dzieci często nie potrafią uzasadnić swoich wyborów. Niczym instynkt kieruje nimi talent, który jest wrodzoną predyspozycją, ujawniającą się zazwyczaj już we wczesnym dzieciństwie.Jednakże nie zawsze talent ma możliwość ujawnienia się, bo zdarza się i tak, że dorośli nie akceptują zainteresowań i dążeń dziecka, narzucając mu własne wybory. I wówczas talent cichnie, aż zgaśnie. Oczywiście, zależy to także od temperamentu dziecka, bowiem silne psychicznie i przebojowe dziecko łatwo stłumić się nie da. Nasuwa się tu myśl o koncepcji inteligencji wielorakich, w której duży nacisk położony jest na obserwowanie, co dziecko w wieku przedszkolnym lubi robić, gdy ma swobodę wybo-ru. Oczywiście, powinno mieć szeroki repertuar możliwości, dlatego proponuje się, aby w przedszkolach znajdowały się kąciki z najróżnorodniejszymi przedmiotami, w tym do liczenia, do rysowania i lepienia, do budowania i konstruowania, a także z instrumentami muzycznymi, itp. Wychowawca obserwuje dziecko i podąża za nim, pomaga realizować jego zamiary, pobudza do kreatywnego myślenia. Takie wychowawcze działania pozwa-lają na określenie rodzaju przeważającej u konkretnego dziecka inteligencji, a wyróżniono ich aż siedem.Współczesną szkołę interesują przede wszystkim dwa rodzaje inteligencji uczniów: języ-kowa i logiczno-matematyczna. A przecież ludzi sztuki charakteryzuje rozwinięta inteli-gencja przestrzenna (rzeźbiarze, malarze) lub muzyczna. Natomiast inteligencja cielesno-kinestetyczna jest właściwa tancerzom i sportowcom. Twórcy koncepcji inteligencji wielo-rakich (Gardner i współpracownicy) wyróżnili także inteligencję personalną, która dzieli się na interpersonalną (rozumienie innych) oraz intrapersonalną (rozumienie siebie). Pierwszy rodzaj inteligencji personalnej powinien cechować przede wszystkim nauczycieli i polityków. Że w życiu występuje rozdźwięk między dominującym u danej osoby rodza-jem inteligencji a realizowanym zawodem czy funkcją społeczną – to mamy to, co mamy. Daleko odbiegła moja myśl od narysowanej przez Kasię żyrafy. Interesujące jest to, że nie-zwykłe kształty tego zwierzęcia fascynują wiele dzieci. Jego długa szyja i bardzo wysokie nogi, niewielkie rogi na głowie okryte owłosioną skórą, jak również wyraziste przeżuwa-nie – wszystko razem przyczynia się do tego, że żyrafa jest „taka kosmiczna” (jak powie-dział Kuba). Zresztą fascynuje nie tylko dzieci, bo chyba każdy dorosły zna płonącą żyrafę w wykonaniu Salvadora Dali. Co do dzieci, to chętnie ją obserwują i rysują, a Karusia kiedyś śniła, że żyrafa położyła swój łeb na jej poduszce. Nie było w tym nic dziwnego, bo babcia Karusi mieszka w Afryce. A ja widziałam chłopców, którzy w zabawie przebierali jednego z kolegów za żyrafę. To było trudne zadanie, przy czym podsta-wowym rekwizytem była opleciona szalami szczotka do zamia-tania, a do konstruowania łba posłużył futrzany kołnierz babci. Zanim dzieciaki wybiegły do ogrodu (bo żyrafa chciała zjadać liście z drzew), zagrożona była zwisająca z sufitu lampa. Jednak żyrafa okazała się ruchowo zgrabna. Najwidoczniej miała wyso-ki poziom inteligencji cielesno-kinestetycznej.

Documents

BLIŻEJ PRZEDSZKOLA