BO CO TNG HP DIN BIN TH TRNG NNG SN VIT NAM 2006

BO CO TNG HP DIN BIN TH TRNG NNG SN VIT NAM 2006

Trong nm 2006, th trng nng sn th gii c nhiu bin ng do tnh trng tng gi ca du m v tnh trng hn hn nng n cc nc Chu Phi hi u nm. Tnh hnh th trng nng sn ti Vit Nam cng b nh hng ca cc din bin bt thng ni trn, cng nh cc din bin ln xung v cung cu khc. Din bin c th ca tng mt hng trong nm 2006 va qua c th c tm tt nh sau:

1. Ngnh hng H tiu

1.1. Tnh hnh chung

Tnh hnh th trng h tiu th gii nm 2006 c nhiu chuyn bin tch cc v nh du s hi phc ca th trng so vi cc nm trc y. Din bin quan trng nht l gi h tiu giao dch sau nhiu nm trm lng mc thp, t 1.200 1.800 USD/tn i vi tiu en v 1.800 2.000 US/tn i vi tiu trng; gia tng mnh m t thng 7 cho n cui nm 2006.

Nguyn nhn ch yu y gi tiu ln cao l s st gim v sn lng h tiu sn xut trong nm 2006 so vi nm 2005. Theo Cng ng H tiu th gii (IPC), sn lng tiu th gii nm 2005 l 314.270 tn, tng lng xut khu trn th trng th gii l 212.479 tn. Trong khi , cc d bo v sn lng tiu nm 2006 ch mc 269.900 tn do tnh hnh su bnh hi, kh hn v gim nng sut tiu cc nc v lng xut khu ch t 197.600 tn (Hi ngh cc nc xut khu tiu ln th 37 din ra ti Kandy, Sri Lanka, ngy 4/9/2006). Cc d bo t u nm u cho l sn lng tiu cc nc sn xut chnh nh n , Vit Nam u gim.

So vi cu (theo thng k ca IPC, lng h tiu xut khu cc nm 2002-2004 dao ng t 227 n 232 ngn tn/nm), nu sn lng tiu gim thp hn 300 ngn tn/nm; tng lng xut khu gim xung mc khong 200 ngn tn/nm th kh nng thiu cung s xy ra, v y gi tiu th gii ln cao.

Nhn chung, th trng giao dch ht tiu tng din ra mnh trong giai on t thu hoch tiu tr i. Khi cc nh gi v sn lng v lng cung trn th trng trong nm r rng, v lo ngi v gim cung cc nc xut khu chnh, cc nh thu mua tch cc hot ng v y gi ln cao, nht l vo giai on t thng 6-7 tr i. Vo n cui nm, giao dch gim v cc nh nhp khu thu mua c hu ht khi lng hng ha kinh doanh. ng thi, cc nh nhp khu cng trng ch din bin v sn lng v gi c ca ma v h tiu mi. V cc l do ny, mc d khng cn ngun cung nhng gi tiu vn gim nh.

Theo VPA, tng cung th trng h tiu th gii nm 2006 vo khong 200 ngn tn, trong Vit Nam xut khu khong 116 ngn tn (58%). Theo B Thng mi Vit Nam, lng tiu Vit Nam xut khu n ht thng 11/2006 l 113.362 tn.

Bng 1. Sn lng v s lng xut khu tiu trong nm 2005, d kin ca 2006 v k hoch cho nm 2007 (tn)

Tiu

2005

2006 (d kin)

2007 (k hoch)

Sn lng

Xut khu

Sn lng

Xut khu

Sn lng

Xut khu

en

263.270

179.329

219.900

166.800

211.000

148.500

Trng

51.000

33.150

50.000

30.800

55.000

32.500

Tng

314.207

212.479

269.900

197.600

266.000

181.000

Ngun: (IPC, trch t bn tin s 36/2006 ca Hip hi H tiu Vit Nam VPA).

1.2. Ch s gi v gi tng hp ca IPC

Din bin gi th trng h tiu th gii nm 2006 phn nh r nt s mt cn i cung cu. T thng 1 n thng 6, khi hu ht cc nc ang thu hoch h tiu (ngoi tr Braxin), gi tiu vn duy tr mc thp v tng ng vi gi nm 2004 v 2005. Bt u vo thng 7, khi kh nng xut khu tiu ca cc nc xut khu ch yu r rng, v d on v d tr khng cn nhiu, gi h tiu lp tc tng vt, do c nhiu n hng mua tiu. Tc tng gi tng hp lun chuyn i vi tiu en (so vi thng trc) ca thng 7/06 l 17,6%; thng 8 l 23,4%; thng 9 l 30,5%; thng 10 l 3,6%. Tng t, tc tng gi tng hp tiu trng l 11,2%; 21,9%; 14,1% v 6,0%. Mc gi tng hp t nh cao vo thng 10/2006. So vi cng k nm trc, gi tng hp tiu en tng 2,03 ln, gi tiu trng tng 1,77 ln (bng 2).

Phn tch bin ng gi da trn ch s gi ca IPC cng cho thy trong giai on thng 7-9/06, gi tiu tng rt mnh. Ch s gi IPC i vi tiu en tng n 11,2 im trong thng 7; 19,2 im trong thng 8 v 30,5 im trong thng 9. Gi tiu trng tng tng ng l 10,7; 21,3 v 16,7 im.

Trong sut thng 10/06, gi tt c cc th trng t nh v bt u gim nh. Tuy nhin, tc gim gi chm hn nhiu so vi tc tng gi. Ch s gi trung bnh ca thng 10 vn cao hn thng 9 i cht. Ch s IPC i vi tiu en tng 4,7 im; tiu trng tng 8,2 im. Gi tiu en tng ch yu do gi tiu en Sarawak v Lampung cn tng trong thng 10 so vi thng 9. Trong trng hp tiu trng, gi tng ch yu do gi tiu trng Sarawak tng.

Qua thng 11/06, ch s gi gim 11,9 im i vi tiu en v 8,5 im i vi tiu trng. Gi FOB trung bnh tt c cc th trng ngun u gim. Gi tng hp tiu en gim 9%; tiu trng gim 6%. Nh vy, k t thng 11/06 tr i, gi tiu c xu hng gim nh v cc ngun cung v d tr cn, cc nh thu mua mua c s lng tiu cn thit, khi lng giao dch gim nhiu. Ngoi ra, vn c tm l ch i tnh hnh sn lng, kh nng cung v d on gi tiu ca v thu hoch mi t qu 1/2007.

Bng 2. Gi tng hp tiu en v tiu trng (USD/tn)

Thng

Tiu en

Tiu trng

2004

2005

2006

2004

2005

2006

1

1.546

1.557

1.565

2.250

2.216

2.226

2

1.505

1.447

1.522

2.243

2.251

2.245

3

1.522

1.453

1.493

2.376

2.244

2.306

4

1.543

1.443

1.460

2.402

2.234

2.255

5

1.473

1.424

1.463

2.370

2.261

2.276

6

1.455

1.419

1.564

2.288

2.230

2.375

7

1.501

1.416

1.811

2.308

2.206

2.667

8

1.503

1.417

2.235

2.244

2.208

3.251

9

1.484

1.457

2.917

2.171

2.197

3.710

10

1.431

1.486

3.021

2.080

2.227

3.934

11

1.436

1.523

2.758

2.072

2.252

3.700

12

1.477

1.568

2.640

2.187

2.258

3.642

Ngun: IPC, 12/2006

1.3. Th trng tiu en

Trong sut thng 1 v thng 2/2006, th trng tiu kh tnh lng do nh hng ca ngh Tt Dng lch v Tt Nguyn n ( Vit Nam) vo thi gian u nm. Mt l do khc l cha n v thu hoch tiu mi hu ht cc nc trng tiu. Gi a phng Cochin, n ; Sri Lanka v Lampung, Indonesia tng vng chc, trong khi gi tiu Vit Nam v Sarawak gim. Cochin, gi tiu x tng t 1.450 USD/tn ln 1.540 USD. Gi FOB tiu Malabar Garbled 1 tng t 1.678 ln 1.758 USD/tn. Hot ng mua bn cng din ra kh mnh so vi thng trc, khi m cc nh xut khu Cochin xut c 1.600 tn so vi 1.450 tn trong thng 1/06. iu ny xy ra do cc hot ng xut khu Vit Nam gim i do ngh n Tt nguyn n. Gi tiu Vit Nam gim t 1.212 USD/tn cn 1.192 USD/tn.

Bt u thng 3/2006, th trng bt u c nhiu giao dch. Vit Nam, ngun cung ch yu ca th gii, th trng si ng khi mt lng ln tiu c thu hoch. Tuy nhin, gi li gim so thng trc. Gi a phng ti TP. H Ch Minh vo cui thng 3/06 l 1.170 USD/tn v 1.197 USD/tn i vi tiu loi 500g/l, so vi mc gi 1.192 v 1.220 USD/tn cui thng 2, mc gim gn 2%. Trong sut thng 3, Vit Nam xut 16.000 tn tiu.

Trong thng 4/2006, th trng tiu en tp trung vo Vit Nam khi v thu hoch y ang chim lng ch yu ca th trng. Hot ng mua bn kh nhn nhp nhng gi li kh n nh sut trong thng. So vi thng trc, gi gim khong 1%.

Th trng tiu en kh bin ng trong thng 5/2006. Th trng tiu en ti TP. H Ch Minh, Vit Nam kh si ng. Gi tiu ni a tng t 18.300 ng/kg ln 19.400 ng/kg; gi FOB tiu en 500g/l tng t 1.1180 ln 1.240 USD/tn. So thng trc, gi tng 3%. Vit Nam xut khong 13.820 tn tiu en trong thng 5 v tng lng xut n thng 5 l 49.503 tn.

Ti th trng tiu Sarawak, th trng khng giao dch nhiu do ngun d tr cn trong khi ma thu hoch mi s bt u vo cui thng 6. So vi thng 4, gi tiu thng 5 tng 2%. Cc th trng khc cng khng c nhiu giao dch.

Vo thng 6, gi tiu en trn th trng c xu hng tng do Vit Nam bn ra nhiu, v d tr bt u gim. n ht thng 6, Vit Nam xut khong 66.200 tn. Lng xut trong thng 6 ch t khong 9.650 tn, gim 30% so vi thng 5. Gi a phng ti TP. H Ch Minh bt u tng t 19.600 ng/kg ln n 22.500 ng/kg vo cui tthng. Gi FOB tiu en 500g/l tng t 1.260 USD/tn ln 1.440 USD/tn; gi FOB tiu en 550g/l tng t 1.330 USD/tn ln 1.520 USD/tn. So thng trc, gi trung bnh tiu en Vit Nam tng 9%.

Cng trong thng 6/2006, th trng tiu en Sarawak, Kuching v Lampung cng khng c nhiu giao dch, ch yu do nng dn ghm gi ngun hng, khng bn ra th trng ch gi cao. Gi FOB tiu Malaysia tng 200 USD/tn so vi thng trc (t 1.750 ln 1.950 USD/tn). Gi tiu ni a tng 10% v gi FOB tng 9%.

Bt u qu 2/2006, th trng tiu en rt bin ng sau r dn tnh hnh ngun cung c hn ch v ngun d tr khng cn nhiu. Sn lng cung th gii c d on thp. Tng sn lng tiu en nm 2006 ch vo khong 220 ngn tn, gim 17% so vi nm 2005. Sn lng tiu n d kin gim 29%. Vit Nam bn ra gn ht ht tiu trong khi sn lng cng c d on gim. Tiu Indonesia thu hoch vo thng 8 c th b p mc cung hn ch cc nc sn xut khc, nhng sn lng cng ch bng 75% nm trc. Ngay c sn lng tiu ca Brazil cng gim. Chnh v vy, cc nh kinh doanh tp trung thu mua tiu trong qu 3/2006, y gi tiu tng vt so vi cng k nm trc. Mc gi t nh trong thng 10/2006, cao gp 2,03 ln gi cng k nm 2005 i vi tiu en.

n xut khu khong 13.710 tn tiu en trong 8 thng u nm 2006, so vi 11.130 tn cng k nm 2005. So snh v ngun d tr v sn lng tiu trong nm v lng bn ra, lng tiu ca n bt u cn.

Vit Nam bn ra n 105.380 tn tiu trong 9 thng u nm 2006, so vi sn lng trong nm ch mc 92.000 tn (77.000 tn tiu en v 15.000 tn tiu trng). iu ny cng cho thy ngun hng tiu Vit Nam cng bt u cn kit.

Sarawak, sn lng tiu c gim i cht so vi nm trc nhng nng dn vn cha bn tiu v c ngun thu t cao su, ang c gi cao. Ngc li, Lamphung, mc d gi qu 3 c tng ln nhng nng dn bn tiu t trc v ngun cung cn v sn lng qu t.

n cui qu 3/2006, gii kinh doanh h tiu trng ch vo ngun cung t Brazil hin ang vo v thu hoch. Do cc ngun cung khc cn, tiu Brazil s quyt nh gi th trng. Tuy nhin, cc d on vn cho rng sn lng tiu Brazil cng gim so nm trc.

Tnh hnh cho thy sau giai on tr tr sut hn 4 nm, gi tiu bt u hi phc v khi u cho mt xu hng tng gi do gim cung cho n nm 2007, c bn do gim cung.

Bt u t thng 10/2006, th trng tiu bt bt u suy gim, nht l n . Bc qua thng 11 v 12/2006, th trng tip tc c xu hng gim. Gi tiu cc th trng ngun gim ng k so cc thng trc. L do ch yu l cc nh kinh doanh thu mua tiu ht ch i mc gi cnh tranh hn vo u nm 2007, khi m Vit Nam v n bt u thu hoch tiu.

n , khi lng ht tiu giao dch trn th trng Cochin gim lin tc t khi vo thng 10. Gi FOB ht tiu en ri t nh cao 3.043 USD/tn vo tun th 3 thng 9/2006 xung cn 2.760 USD/tn vo cui thng 10; v xung cn 2.330 USD/tn vo gia thng 12. Tnh hnh ny xy ra do cc doanh nghip tch tr h tiu phi bn ra gp chun ch cho v thu hoch mi vo thng 12 v thng 1/07.

Tnh hnh giao dch TP. H Ch Minh, Vit Nam cng trm lng tng t nh Cochin. L do chnh l ngun hng cn kit v nhu cu ca cc quc gia theo o Hi gim sut thng Ramadhan v l Eidel Fitri. Cc nh thu mua cng ch i ma v mi s thu hoch vo qu 1/2007. Gi FOB HCMC tiu en 500g/l gim t nh 2.800 USD/tn vo cui thng 9 xung cn 2.660 USD/tn vo cui thng 10 v 2.150 USD/tn vo cui thng 11. Vo gn cui thng 12, gi n nh mc 2.220 USD/tn.

Lampung, Indonesia th trng cng kh tnh lng. Nng dn trng h tiu bn ra ht lng d tr trong khi ch cn mt s doanh nghip ln h tiu d tr hng nhng c gii hn. Mc d ngun hng khng cn bao nhiu nhng gi vn gim do th trng th gii gim nhu cu. Gi th trng a phng gim t 2.604 USD/tn/kg vo cui thng 9 xung cn 2.199 USD/tn vo gia thng 12. Gi FOB tiu en Lampung gim tng ng t 3.000 USD/tn cn 2.670 USD/tn.

Sarawak, gi a phng gim t nh 2.453 USD/tn vo cui thng 9 xung cn 2.167 USD/tn vo gn cui thng 12. Trong khi , gi FOB tiu en Sarawak gim tng ng t 3.400 USD/tn xung cn 3.100 USD/tn.

Theo tin IPC ngy 7/12/2006, t thng 1-10/2006, sn lng xut khu ca Braxin tng ng k n 30%. Theo thng k ca ABPE (Hip hi cc nh xut khu v sn xut tiu Braxin), t thng 1-10/2006, Braxin xut khu tng cng 31.095 tn tiu, t tr gi 58,9 triu USD, tng 30% v lng v 77,9% v gi tr so vi cng k nm 2005. Theo bo co th sn lng xut khu tiu ca Braxin t thng 01-10/2005 l 23.912 tn, tr gi 33 triu USD.

M l nc nhp khu ln nht tiu ca Braxin vi s lng nhp khu l 12.152 tn tiu, t tr gi 21,06 triu USD, tip theo l c vi s lng nhp khu l 3.736 tn, Ty Ban Nha (2.869 tn), H Lan (2.007 tn) v Mxic (1.942 tn). Ngoi ra cng ng ch rng, s lng xut khu ca Braxin cho n tng ng k. T thng 01-10/2006, sn lng xut khu tiu ca Braxin cho n l 338 tn, tng hn 5500% tng ng 332 tn so vi cng k nm ngoi ch c 6 tn. Sn lng xut khu ca Braxin cho Ukraine/Nga ngoi ra cng tng ng k. T thng 01-10/2006, Braxin xut khu tng cng 1.245 tn tiu cho Ukraine/Nga, tng ng k n 2.390% tng ng 1.195 tn so vi cng k nm ngoi l 50 tn. Gi ht tiu Braxin u nm 2006 rt thp kch thch ngnh sn xut v xut khu gia v tr gi gia tng tng nhp khu ht tiu. Cc nh ch bin v xut khu gia v mua ht tiu Braxin vi gi ch khong 1.500-1.800 USD/tn, khi m gi cc ni khc u cao hn, k c n . Ngnh nha du cng nhp khu mt khi lng kh ln.

Din bin gi FOB tiu en cc th trng tiu ch yu trn th gii sut nm 2006 phn nh hot ng giao dch xut nhp khu tiu (hnh 1). Tt c cc th trng u c mc gi thp tng ng vi mc gi 2005 cho n tun 09/6 v tun 16/6. Gi tiu cao nht (loi Malabar MGI) cng ch dao ng trong khong 1.600-1.800 USD/tn. Gi thp nht l tiu en Vit Nam 500g/l dao ng trong khong trn di 1.200 USD/tn. Bt u tun 16/6 tr i, gi tiu tt c cc ngun cung tng vt v u t nh trong giai on cui thng 9 v u thng 10, dao ng t khong 2.700 n 3.400 USD/tn ty theo th trng. Sau gi tiu gim dn cho n cui thng 12/2006, nhng vn mc kh cao so vi mc gi trc thng 6/2006.

1000

1200

1400

1600

1800

2000

2200

2400

2600

2800

3000

3200

3400

3600

3800

04 T1125 T1116 T12

06 T127 T117 T210 T331 T321 T412 T502 T623 T614 T704 T825 T815 T9

06 T1027 T1017 T1108 T1229 T12

Tun

Gi FOB

Malabar MGILampung ASTASarawak ASTA

FOB HCMC Vietnam 500g/LVietnam 550g/L

Hnh 1. Gi FOB tiu en theo tun mt s ngun cung chnh t thng 1 12/2006

(Ngun: IPC, VPA)

1.4. Th trng tiu trng

Din bin th trng tiu trng cng c xu hng tng t nh tiu en. Nh th hin hnh 2, trong qu 1 v u qu 2/2006, giao dch c v n nh khi gi c khng c bin ng so nm 2005. Tuy bin ng gi hng tun c xy ra, nhng nhn tng th, mt bng gi tiu trng vn n nh.

n u qu 3, gi tiu trng cng c xu hng tng mnh do ngun cung gim nhiu, lng d tr khng cn bao nhiu. Bangka, nng dn tr li ht tiu thu hoch trong thng 7/8 ch gi cao khi c mt s ngun thu khc. Sarawak, gi tiu trng tng vng chc do thiu cung. Gi tiu trng Kuching v Hi Nam cng tng ng k.

Gi tiu trng cng c xu hng gim trong qu 4/2006 sau t tng gi mnh trong qu 3/2006. Sarawak, gi a phng gim t nh 3.485 USD/tn vo cui thng 9/2006 xung cn 2.972 US/tn vo gn cui thng 12. L do chnh l ngun hng khng cn bao nhiu trong khi nng dn bn ra hng d tr c tin n l Eidel Fitri v cu gim. Bangka, giao dch cng rt hn ch t thng 11. Gi a phng gim t 3.460 USD/tn cn 3.115 USD/tn vo cui thng 11. Gi FOB gim t 3.790 USD xung 3.749 USD/tn. Trung bnh, gi a phng gim 7% v gi FOB gim 8%. Cng c thng tin cho rng nng dn Bangka ang chuyn i vn tiu sang cao su v li nhun cao hn.

Hi Nam, gi tiu trng cng gim nh t thng 10/2006 qua n ht thng 11/2006. Mc gim gi FOB t 3.200 USD cn 3.000 USD/tn. Gi a phng gim t 3.000 USD xung 2.800 USD/tn. Ti TP. H Ch Minh, gi FOB tiu trng thng 10 gim nh 1% so vi thng 9. Qua thng 11, gi gim mnh t 3.700 USD xung 3.200 USD/tn.

1500

1750

2000

2250

2500

2750

3000

3250

3500

3750

4000

4250

4500

04 T1125 T1116 T12

06 T127 T117 T210 T331 T321 T412 T502 T623 T614 T704 T825 T815 T9

06 T1027 T1017 T1108 T1229 T12

Tun

Gi FOB

Muntok FAQSarawak FAQChina FAQVietnam 630g/L

Hnh 2. Gi FOB tiu trng theo tun mt s ngun cung chnh t thng 11/2005 12/2006, (Ngun: IPC, VPA)

1.5. Tnh hnh xut khu tiu Vit Nam

Mc d cho n thi im ny, vn cha c con s chnh thc v xut khu tiu ca Vit Nam, nhng i chiu t cc ngun tin cy, c th xc nh trong nm 2006 Vit Nam xut khu khong 116.000 tn tiu, t kim ngch hn 190 triu USD. Trong , tiu trng khong 12 ngn tn, chim 10,3% c cu. So vi nm 2005, tng lng tiu xut khu tng khong 20 ngn tn nhng tiu trng gim v c lng (gim khong 2.400 tn) v c t trng (10,3% so vi 15%).

Vi cc s liu trn, gi xut khu tiu Vit Nam (c tiu en ln tiu trng) t trung bnh 1.638 USD/tn. So vi gi tiu en xut khu trung bnh ch t 1.166 USD/tn nm 2005 v 1.092 USD/tn nm 2004.

Din bin gi FOB tiu en Vit Nam (ngun IPC) v gi ni a (ngun VPA) cho thy c s tng ng v xu hng. Nhn chung, gi tng rt nhanh t u thng 7/2006 v t nh cao vo khong gia thng 9/2006 (t 23 ngn ng/kg n 47 ngn ng/kg i vi gi ni a; t 1.500 USD n 2.800 USD/tn i vi gi FOB HCMC). Mc gi nh ny c duy tr trong 2-3 tun ri bt u gim t gia thng 10/2006. n gn cui thng 12/2006, mc gi ni a vo khong 34 ngn ng/kg; mc gi FOB HCMC vo khong 2.200 USD/tn (hnh 3). Din bin gi FOB tiu Vit Nam v gi ni a cng rt ph hp vi din bin gi th trng h tiu th gii (hnh 1, 2).

nh gi chung tnh hnh xut khu h tiu Vit Nam nm 2006, c th thy cc mt mnh, yu nh sau:

Th nht, Vit Nam tip tc khng nh v th l nh sn xut v xut khu h tiu s mt trn th gii. Mc d trong nhng nm gn y din tch canh tc h tiu Vit Nam n nh vo khong trn di 52 ngn ha, nhng nh nng sut cao nn vn t sn lng hng nm trn di 100 ngn tn, cao nht th gii v chim khong 1/3 tng sn lng tiu trn th gii. V xut khu, Vit Nam ng s mt v chim khong trn di 50% lng cung ht tiu trn th gii. Theo ng H Nam, Ch tch VPA, v tr ny l c hi rt tt cho ngnh tiu Vit Nam to ra u th chi phi v quyt nh gi trn th trng ht tiu th gii.

u th th hai ca ngnh h tiu Vit nam l s n nh v cht lng v sn lng. Mc d mt s nc sn xut tiu gim lng sn xut do gi c thp trong vi nm gn y, Vit Nam vn duy tr c din tch v sn lng. ng thi, cht lng ht tiu ngy cng cao nh quan tm v u t nhiu hn n ch bin sau thu hoch.

Cng theo VPA, th mnh th ba ca ngnh h tiu Vit Nam l kh nng gim thiu xut khu thng qua cc nh bun trung gian, m tng cng xut khu trc tip cho nhng nh cung ng nguyn liu cho cc nh my ch bin gia v cc nc.

Tuy nhin, mt yu ca ngnh h tiu Vit Nam l cha t c s thng nht v chuyn nghip trong hot ng xut khu. Tnh trng tranh mua, tranh bn vn din ra mc d c nhiu d bo v gim cung trn th gii v y gi ln cao ngay t cui nm 2005. Tnh trng ny lm cho gi tiu xut khu trung bnh t khng cao nh c th. Theo VPA, c n hn 60% lng h tiu Vit Nam c xut khi gi ch mc 1.200 USD/tn. Khi gi tng t 2.000 USD/tn tr ln, lng hng ca Vit nam ch cn khong 40%. Chnh v th, gi xut khu trung bnh ch t hn 1.600 USD/tn mt t.

Theo s liu ghi nhn lng tiu xut khu qua cng TP. H Ch Minh (bng 3), lng tiu xut khu ch yu tp trung t thng 3-8/2006, lng xut mi thng t 10 n 16 ngn tn. So vi din bin gi FOB ti cng TP. H Ch Minh (ngun IPC) v gi ni a ti th trng TP. H Ch Minh (ngun VPA) trnh by hnh 3, n ht tun 23/6, gi xut tiu ch vo khong 1.300 USD/tn, n 30/6 t 1.440 USD/tn nhng n cui thng 6/06, lng tiu xut l 67 ngn tn; n cui thng 9/2006, xut qua cng TP. H Ch Minh 95.303 tn. Bt u t 1/9, gi xut tiu en bt u vt qua mc 2.200 USD/tn th lng tiu xut trong thng 9 ch l 6,1 ngn tn, thng 10 l 4,5 ngn tn, thng 11 l 2,7 ngn tn.

Hnh 4 cng cho thy khi lng xut khu ht tiu hng tun ca Vit Nam cng ch yu tp trung t thng 2 n thng 5, mc d ngay t u thng 3/2006 (bn tin 9-10/06 ngy 12/3/06), VPA khuyn co cc doanh nghip khng nn cho bn mt cch t. n cui thng 5, li xy ra mt t bn hng t na. Hu qu l qua u thng 6/2006, du hiu thiu hng xut khu bt u xy ra v qua thng 7, tiu nguyn liu do nng dn d tr hu nh cn kit mc d gi ln rt cao.

Vn ny cho thy ngnh tiu Vit Nam b qua c hi nng cao gi bn v kim ngch xut khu v s cnh tranh ln nhau, thiu thng nht v thiu s iu phi nhp nhng trong thu mua nguyn liu v xut khu. Theo VPA, c hai nguyn nhn chnh l thiu thng tin d bo cung cu trn th trng v phng thc bun bn theo kiu mua t bn on, thiu k hoch thu mua, d tr v xut hng. Ngoi ra, mt nguyn nhn cc tc ng ln na l thiu vn, cc doanh nghip kh c th ch ng mua tiu nguyn liu v d tr ch gi bn cao.

S yu km trn lm cho kim ngch xut khu khng t cao nh c c hi, phn ln nng dn v doanh nghip phi bn tiu lc gi cn thp, lm cho li nhun chung ca ngnh khng t cao.

Bng 3. Sn lng ht tiu xut khu ca Vit Nam 9 thng u nm 2006 qua Cng TP. H Ch Minh

Thng

Lng xut khu (tn)

1

4.693

2

5.249

3

16.632

4

13.166

5

15.457

6

11.895

Cng 6 thng u nm

67.092

7

11.728

8

10.365

9

6.118

Cng 9 thng u nm

95.303

10

4.534

11

2.763

12 (n 22/12)

2.513

Cng s b qu 4/2006

9.810

Cng s b c nm 2006

105.113

15000

20000

25000

30000

35000

40000

45000

50000

Tun

Gi ni a (ng/kg)

1000

1200

1400

1600

1800

2000

2200

2400

2600

2800

3000

Gi FOB

Gi ni a tiu en VN* 500g/l (VND/kg)Gi FOB HCMC tiu en (USD/tn)

Hnh 3. Gi ni a v gi FOB HCM ca tiu en Vit Nam 500g/L t thng 01 12/2006

(Ngun: IPC, VPA)

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

31 T128 T209 T428 T515 T618 T713 T808 T930 T9

31 T1017 T1108 T1231 T12

tun

Lng xut (tn)

Tiu en

Tiu trng

Tng lng

Hnh 4. Din bin khi lng tiu xut khu ca Vit Nam trong nm 2006 (Ngun: tng hp s liu cc bn tin tun ca VPA)

Theo thng tin t B Thng mi, th trng xut khu chnh ca ht tiu Vit Nam l M, CHLB c, H Lan, n . Trong , xut sang M vi s lng ln nht 17.515 tn, t 29.436.572 USD (chim 15,45% tng lng xut khu v chim 16,12% tng kim ngch xut khu). Tip l cc th trng CHLB c (8,5% lng xut v 9,9% tng kim ngch); H Lan (7,7% lng xut v 8,1% tng kim ngch). Xut khu n n v Tiu Vng quc Rp Thng nht cng kh quan trng.

1.6. Nhn nh chung v d bo nm 2007

Sn lng tiu nin v 2006 cc nc xut khu ch yu gim nhiu so nm 2005, mc cung ton th gii gim, v ngun d tr rt hn hp. Cc ngun cung ch yu xut gn ht ngun hng d tr hoc mi thu hoch. Do , gi tiu b y cao n mc k lc trong vi nm qua vo cui qu 3/2006. Bc vo qu 4/2006, nhu cu giao dch gim dn v gi cng gim theo. n cui thng 12/2006, mc d nhu cu mua ht tiu ngng, cc giao dch ti cc th trng tiu ch yu tm lng ng, gi tiu vn cn c duy tr mc khc cao so vi cng k nm 2005. Theo d bo ca Hip hi H tiu VN, gi ht tiu xut khu trong nm 2007 s tip tc n nh mc cao, khong 2.200 -2.500 USD/tn.

Mc gi cao hin nay c th khuyn khch nng dn Vit Nam tng u t v y sn lng nm 2007 ln so vi 2006, nu khng c cc bin ng bt ng v thi tit v su bnh hi. Tuy nhin, vn cha c nhng nh gi tin cy v sn lng tiu Vit Nam nm 2007 d c nhng lo ngi v hn hn do El Nino quay li v thit hi do dch bnh xy ra. Cng c ngun tin cho rng v thu hoch 2007 c th s gim sn lng 20% do bnh hi.

Nhn chung, cc d bo u cho rng sn lng ht tiu th gii nm 2007 d kin s gim xung thp hn so vi nm 2005 v c 2006. V th, gi h tiu trn th trng th gii v th trng Vit Nam nm 2007 vn s mc cao so vi gi nm 2005 v xoay quanh trc gi nm 2006. Tuy nhin, mc gi ny s cn bin ng ty thuc vo tin cy ca cc d bo v sn lng tiu d bo v sn lng thu hoch thc t ca cc nc sn xut v xut khu tiu ch yu trn th gii nh n , Vit Nam, Indonesia v Malaysia.

1.7. Khuyn co chnh sch

Trong tnh hnh gim cung v gi phc hi nh hin nay, ngnh h tiu Vit Nam nn tp trung (1) gi n nh din tch canh tc h tiu, gip nng dn gii quyt dch hi gi n nh nng sut v sn lng; (2) tip tc nng cao cng ngh ch bin t cht lng ht tiu xut khu cao hn; (3) c nhng hot ng nhm iu phi, thng nht vic xut khu tiu gia cc doanh nghip t c li ch chung cao nht da trn cc d bo, thng tin th trng chnh xc v (4) lin kt vi h thng ngn hng c vn thu mua v d tr nguyn liu ngay t u v t nng cao hiu qu sn xut, kinh doanh ca ton ngnh.

2. Ngnh hng Ht iu nhn

2.1. Tnh hnh chung

Sn lng ht iu th gii my nm qua lin tc tng, phn nh xu hng sn lng ca chu Phi v Vit Nam, m nguyn nhn chnh l tng din tch trng iu. Theo s liu ca FAO, din tch iu cho thu hoch nm 2004 ca 20 nc c din tch iu ln nht vo khong 3,1 triu ha so vi 2,1 triu ha trong nm 1993. Trong , nm nc c din tch iu ang thu hoch ln nht l n (730 ngn ha, 23,8%); Brazil (691 ngn ha, 22,5%); Nigeria (324 ngn ha, 10,6%; Vit Nam (282 ngn ha, 9,2%) v Indonesia (260 ngn ha, 8,5%).

Trong vng 10 nm qua, sn lng iu th gii tng gp hn 2 ln, t gn 2 triu tn. Trong , hai nc c sn lng ln nht l n v Vit Nam. Vit Nam ang tin st n v sn xut iu. Sn lng iu th n ti kho 2005/06 t 573.000 tn, so vi 544.000 tn ti kho 2004/05 v 535.000 tn ti kho trc . Xut khu nhn iu n nm 2005/06 t 114.143 tn, so vi 126.667 tn nm 2004/05. Trong khi , Vit Nam bt u vt qua mc 100.000 tn nhn iu xut khu t nm 2004 v t khong 109.000 tn nhn iu xut khu nm 2005. Khc bit c bn l Vit Nam xut khu hu ht nhn ht iu sn xut c trong khi n t tiu th gn mt na sn lng.

Hnh 1. Phn b din tch iu ang thu hoch trn th gii nm

2004 (FAOSTAT)

23,8%

22,5%

10,6%

9,2%

8,5%

6,9%

6,0%

4,1%

2,6%

4,2%

1,6%

India

Brazil

Nigeria

Viet Nam

Indonesia

Guinea-Bissau

Benin

Cte d'Ivoire

Tanzania

Mozambique

Khc

Chnh v s gia tng lin tc ca din tch trng v sn lng nhn iu, cnh tranh gia tng lm cho gi iu ht v nhn ht iu c xu hng gim. ng thi, din bin gi iu trn th trng th gii cn ph thuc vo sn lng hng nm v cnh tranh t nhng loi ht khc.

c trng ca th trng iu xut khu iu th gii nm 2006 l gia tng cnh tranh trn th trng y gi mt hng ny lin tc gim t u nm. Trong khi ngun cung nhn ht iu t cc nc sn xut u tng ln th nhu cu lin tc gim t u nm ti nay, c bit l M - th trng tiu th iu ln nht th gii. Gi qu hnh trn th trng th gii gim, v tiu th nhng loi ht khc tng ln trn nhng th trng tiu th ln cnh tranh trc tip vi ht iu.

Nhu cu gim trn th trng th gii v s cnh tranh tng t cc nc sn xut khc lm gim xut khu iu ca n trong qu u tin ca ti kho 2006/07 (thng 4-6). Do cung tng vt cu, gi iu trn th trng th gii gim. Th trng cng v cui nm cng yu t. Din bin th trng iu th gii qu 4/2006 c trm lng i so vi qu 2 v 3, ch yu do cc giao dch mi gim. Cc doanh nghip xut khu tp trung giao hng cho cc hp ng k.

Th trng n c nhu cu nhp nhn ht iu b vo s hng b tr li do khng t cht lng p ng cc hp ng k, t l tr li khong 10%.

Vo u thng 10, nhu cu nhp nhn ht iu ca th trng Trung Quc tng do ht nguyn liu ch bin. Do gi tng nh. Nhiu doanh nhn Trung Quc tm n th trng Vit Nam nhng khng cn nhiu ngun hng.

Gi ht iu nhn trung bnh trong 5 thng u nm 2006 l 4,1 USD/kg, gim 15% so vi cng k nm ngoi. Vo qu 3 v 4/2006, gi iu nhn kh n nh. Gi FOB Cochin, n thng 12 ca loi rt tt dao ng trong khong 3,9-4,0 USD/lb (loi W180); 3,3-3,4 USD/lb (loi W210). Loi nhn cht lng tt c gi 2,25 USD/lb (loi W240); 2,05 USD/lb (loi W320). Vo u qu 4/2006, Indonesia bn iu th lm nguyn liu cho Vit Nam v n , mc gi t 790 800 USD/ tn CNF TP. HCM, v tng ln ti 830 835 USD/tn cho loi c t l thu hi iu nhn 29-30% (53 54 Lbs trn 80 Kg), c ht 205, m 10%.

Vo cui nm 2006, cc nh xut khu ch yu ch i gi ca th trng nm 2007 v v vy, khng tha thit vi cc hp ng giao sau (forward market). Mt yu t khc l cc hp ng giao ngay (spot market) c gi cao hn, nu cc nh xut khu c hng.

2.2. Tnh hnh sn xut ht iu v xut khu nhn ht iu Vit Nam

Tnh hnh sn xut, ch bin ht iu

Ni tip nm 2005, mt nm thua l k lc ca ngnh ch bin v xut khu iu Vit Nam, tnh hnh nm 2006 c ci thin i cht, mc d cn nhiu kh khn. Theo nh gi ca Hip hi iu Vit Nam (Vinacas), trong 6 thng u nm, tnh hnh thu mua, ch bin v xut khu gp mt s kh khn do ma v ti tr, ma sm, su bnh nhiu, cht lng ht km, t l thu hi nhn thp, t l ht trng thp. Yu km chung ca cc doanh nghip l vn thu mua t pht, khng p dng tiu chun thu mua chung, cha xy dng vng nguyn liu, cha c i l thu mua ring. Tnh trng gian ln thng mi cn ph bin (trn b tri, ngm ht, n tp cht) do mt s doanh nghip tranh mua nguyn liu, khng ch trng tiu chun ht v khuyn co p gi thu mua chung ca Vinacas (bnh qun 8.000 ng/kg ht iu nguyn liu cho nm 2006).

V ch bin, kh khn chung ca ngnh l thiu lao ng, chi ph ch bin tng khong 20% do nhiu loi chi ph u vo tng (nhn cng, bao b, vn chuyn, in nc, cng c sn xut).

Ngoi ra, vn cha c cc tin b v cng ngh ch bin. Cc cng on ct, tch v ht, bc v la, phn loi vn ch yu s dng lao ng th cng, nng sut thp. Sn phm chnh vn l nhn ht iu th, cha a dng ho c.

Tnh hnh chung l nng sut thp, gi thp, c nng dn v nh my u khng c li.

Tnh hnh ni bt trong qu 4/2006 l Hi tho Ngnh iu Vit Nam, do B Nng nghip & Pht trin nng thn t chc. Hi tho nghe bo co tm tt mt s ni dung chnh r sot quy hoch pht trin ngnh iu Vit Nam n nm 2010 v nh hng n nm 2020. T cc kt qu nghin cu, c th thy hn ch ln nht ca ngnh iu Vit Nam l pht trin qu nng, thiu nh hng th trng, k c v din tch canh tc ln nng lc ch bin; gy nh hng xu n li nhun chung v s pht trin bn vng ca ngnh.

Theo bo co ca Vin Quy hoch Thit k nng nghip, din tch canh tc iu nm 2005 ca Vit Nam l 433.546 ha, phn b ch yu ng Nam B v Ty Nguyn. Din tch ang cho thu hoch l 223.918 ha, nng sut bnh qun 1,06 tn/ha, sn lng iu th 238.368 tn (theo s liu ca ngnh Thng k). Cc vng sinh thi c nh gi l ph hp cho trng cy iu l ng Nam B v Ty Nguyn.

V xy dng vng nguyn liu, mt im yu ca ngnh iu trong cc nm qua l cha xc nh ng vng nguyn liu ph hp v sinh thi mt s a phng c th, t gy ra lng ph u t; gi thnh sn xut cao, hiu qu km nhng vng khng ph hp. Theo kt qu nghin cu trn, gi thnh ht iu nguyn liu ti nng tri bin thin trong khong t 3.200 ng n 5.000 ng/kg. cc vng sinh thi ph hp, hoc iu trng thm canh, gi thnh thng t 3.200 3.400 ng/kg so vi mc gi bn n nh trong 6 thng u nm 2006 l khong 10.700 ng/kg. nhng vng sinh thi t ph hp, nng sut iu ht thp, gi thnh cao, sn xut km hiu qu.

im yu th hai ca ngnh iu l c s chnh lch qu ln gia nng lc ch bin v sn lng thu hoch. Hin nay, vi 219 c s ch bin, tng cng sut thit k ca ngnh ch bin iu t 674.200 tn iu nguyn liu/nm. Trong khi sn lng trong nc ch c trn di 350 ngn tn (sn lng iu theo bo co ca Hip hi iu) v kh nng nhp khu ch l 100 ngn tn/ nm.

iu ny c ngha s cnh tranh nguyn liu gia cc doanh nghip, nh my s rt khc lit trong thi gian ti. Trong thi gian qua, mc d Hip Hi iu Vit Nam c nhiu c gng thng nht mua iu nguyn liu t nng dn vi mt mc gi ph hp, bo m li nhun cho nng dn v ngnh ch bin, xut khu, nhng trn thc t vn tn ti hin tng tranh mua iu nguyn liu khi vo v thu hoch, y gi iu nguyn liu ln mc cao bt hp l. Vi s lng c s ch bin qu ln nh hin nay, v u t d tha cng sut ch bin so kh nng cung nguyn liu trong nc v ngun nhp khu, chc chn ngnh iu s kh bnh n gi iu nguyn liu, bo m cn bng li ch gia cc thnh phn trong ngnh hng iu v nng cao cht lng sn phm. C kh nng mt s nh my ch bin km hiu qu s b o thi trong cuc cnh tranh ny.

im yu th ba l chi ph ch bin iu ang tng do gi lao ng tng, khng ch ng c ngun lao ng v b cc ngnh khc cnh tranh lao ng. Hiu qu ch bin cng thp mt phn do thiu a dng ha sn phm v tn dng cc sn phm ch bin khc t v ht iu.

Vi mc gi iu ht nguyn liu nhp khu (790 800 USD/tn), cc nh my ch bin xut khu s gp kh khn v chi ph ch bin hin kh cao. Theo s liu nghin cu ca Vin Khoa hc K thut Nng nghip min Nam v Vin Quy hoch Thit k nng nghip, chi ph ch bin ht iu (gm nhn cng v cc loi ph khc) vo khong 1,01 USD/kg nhn ht iu. Nu cng c chi ph nguyn liu (gi nhp nguyn liu 800 USD/tn ht th, tng ng 2,67 USD/kg nhn ht iu), gi thnh ti thiu l 3,68 USD/kg nhn ht iu. Thng tin iu tra ca Vin Quy hoch Thit k Nng nghip cho thy trong nm 2005, gi thnh 1kg nhn iu th ca mt s c s ch bin khu l 77,9 ngn ng/kg. Trong khi , gi xut khu bnh qun ca cc doanh nghip cng ch vo khong 4 USD/kg nhn ht iu.

im yu th t l thiu vn. Nhiu doanh nghip ch bin xut khu iu ang thiu vn lu ng. C kh nng trong ma v thu mua iu nm 2007, nhiu nh my s khng c ngn hng u t do 2 nm lin sn xut kinh doanh km hiu qu.

Cng theo thng tin Hip Hi iu, c nhiu nh my nh ang thiu nguyn liu trm trng, v ang thua l trong ch bin xut khu do thiu vn mua hng tn tr sn xut ngay t u v, li cha c iu kin nhp khu ht iu th, nn phi phi mua li iu th sn xut do ngun trong nc cung cp. Phn ln h u b l khi sn xut cc l hng ny do nh mc ch bin rt cao v do chi ph ch bin tng cao.

Tnh hnh xut khu nm 2006

Theo c tnh ca B Thng mi, nm 2006 ngnh iu s xut khu c khong 130 ngn tn nhn iu cc loi v t kim ngch xut khu khong 520 triu USD. Nh vy so vi nm 2005 th xut khu nhn iu tng trn 20% v lng nhng ch tng trn 3% v tr gi. So vi k hoch xut khu nm 2006 ch t 87% ch tiu kim ngch xut khu. V gi bnh qun xut khu nm nay d kin s gim hn gi bnh qun xut khu nm 2005 khong 13 14%.

Theo s liu thng k ca B Thng mi n 10/12/2006, ton ngnh xut khu c 118.269 tn nhn ht iu cc loi v t kim ngch 471.222.730 USD. Gi xut khu bnh qun l 3.984 USD/tn.

Bng 1. Thng k xut khu nhn ht iu Vit Nam 2000-2006

Nm

S lng

(1.000 tn)

Kim ngch

(triu USD)

Gi xut khu bnh qun (USD/tn)

2000

34,10

167,20

4.903

2001

43,60

151,70

3.479

2002

62,20

209,00

3.360

2003

84,50

286,10

3.386

2004

105,30

437,50

4.155

2005

108,80

501,50

4.609

2006

118,27

471,22

3.984

n 10/12/2006

Ngun: - s liu 2000-2005: theo s liu ca Trung tm Tin hc Thng k, Tng cc Hi quan, dn trong bo co ca Vin Quy hoch Thit k nng nghip;

s liu 2006: theo s liu thng k xut nhp khu ca B Thng mi, website vinanet.com.vn

V tin xut khu, lng xut tng i n nh qua tng thng v ko di trong sut nm. v dao ng mc 10.000 11.000 tn/thng. n cui nm 2006, lng giao dch mi gim dn. Theo Hip Hi iu Vit Nam, lng giao dch mi trong qu 4/2006 rt t do cc doanh nghip ch bin ht nguyn liu v ch yu tp trung giao hng cho nhng hp ng k.

Vo cui qu 4/2006, do cn ngun iu ht nguyn liu, nhiu doanh nghip phi nhp nguyn liu t cc nc khc v duy tr hot ng ca nh my v hon tt cc hp ng xut khu k. Ht iu th nhp v ch yu qua cng TP. H Ch Minh vi ngun nhp khu l t Chu Phi v mt s l nhp khu t Indonesia. Theo nh gi chung ca c quan gim nh th cc l iu th nhp khu v Vit Nam nm nay a s cht lng ph hp, hp ng nhp khu t c tranh chp xy ra.

V th trng xut khu

Ht iu Vit Nam xut sang hn 30 th trng; trong , xut sang M t cao nht. K l cc th trng Trung Quc, H Lan, c, H lan, Anh, Canada. Cc th trng Trung Quc, H Lan, Australia u c tc tng trng cao.

Ngun: s liu xut khu nhn ht iu 11 thng u nm 2006, B Thng mi

Hnh 2. Th phn xut khu nhn iu th Vit

Nam nm 2006 theo khi lng

24%

10%

35%

11%

20%

Nc khc

H Lan

M

Australia

Trung Quc

Tnh n cui thng 11/2006, bn nc chim th phn cao nht i vi nhn ht iu Vit Nam l M (35%); Trung Quc (20%); Australia (11%); H Lan (10%). Cc nc cn li chim khong 25% khi lng xut khu.

Hnh 3. Th phn xut khu nhn iu th Vit

Nam nm 2006 theo gi tr

25%

11%

35%

11%

18%

Nc khc

H Lan

M

Australia

Trung Quc

nh gi so nm 2005, cc th trng c mc tng trng cao l M, Italia, Php, Australia, rp X t, Hng Kng, Nauy. Tuy nhin xut khu sang mt s th trng nh Ty Ban Nha, Canada v New Zealand gim.

Ngun: s liu xut khu nhn ht iu 11 thng u nm 2006, B Thng mi

Gi c thu mua ni a v xut khu

Theo s liu bng 1, mc gi bnh qun nm 2006 thp hn gi nm 2005 l 625 USD/tn. V gi tr tng i, ch bng 86,4% gi nm 2005 (gim 13,6%), nhng cha phi l nm c gi xut khu thp nht v nm 2002, 2003, 2004 gi xut khu cn thp hn na.

Din bin gi xut khu bnh qun theo thng cho thy gi nm 2006 tng i n nh. Cc thng u nm mc gi nhch hn 4.000 USD/tn mt cht, sau gi mc khong trn di 3.950 USD/tn.

Trn th trng Vit Nam, gi iu th cng gim mnh, t mc 16.000-17.000 ng/kg u nm 2005 xung ch cn 8.000 ng/kg trong nm 2006 (gi thu mua do Hip hi iu Vit Nam xut). Trn thc t, cc doanh nghip mua mc trn di 10.000 ng/kg trong thi gian vo v thu hoch (qu 1 v qu 2). T qu 3 tr i, gi iu nguyn liu n nh mc 8.000 ng/kg.

Tnh hnh hot ng ca Hip hi iu Vit Nam

Trong nm 2006, Hip hi iu Vit Nam c nhiu hot ng tch cc nhm cng c h thng cc doanh nghip v hot ng chung ca ngnh.

Cc hot ng quan trng l xc tin thng mi v lin kt vi cc ngn hng bo m ngun vn thu mua v d tr nguyn liu cho nm 2007.

Trong thng 10, Hip Hi iu Vit Nam c 25 thnh vin n d Hi ngh ngnh iu do Hip hi cc ngnh cng nghip thc phm (AFI) t chc ti Hoa K t ngy 8/10. Tham d hi ngh ln ny c mt hu ht cc nh thu mau ln M v ti ht iu VN c hi ngh nhn mnh nh mt ch quan trng. Mt s khch hng quc t ln cn cho rng cht lng ht iu VN c th ng hng u th gii v nu gi thu mua cc nc bng nhau th h vn u tin mua hng ca VN. Lu rng Hoa K hin l th trng ch yu ca sn phm iu Vit Nam, chim khong 40 ngn tn nhn iu xut khu, tng ng khong 40% sn lng xut.

Cc vn c cc khch hng Hoa K t ra ch yu l cht lng, bao gm t l tp cht, vt su bnh trn b mt ht, ng nht ca sn phm v mi v v mu sc, cc phng php ch bin v bo qun.

Ngoi ra, Hip hi cng c k hoch tip tc t chc xc tin thng mi cc th trng M, n , Trung Quc, Rp, kho st th trng Australia v chu u.

Vo cui nm 2006, Hip hi vn ng cc ngn hng ln Vit Nam to iu kin vay vn pht trin sn xut kinh doanh. B Thng mi cng c ng thi ng h, ngh khoanh n, dn n v tip tc cho vay i vi cc doanh nghip ch bin ht iu.

2.3. Nhn nh chung v d bo nm 2007

C th nh gi chung l trong nm 2006, mc d c kh khn nhng sn lng xut khu nhn iu Vit Nam vn tng 10% so vi nm 2005. Tuy nhin, v tr gi li gim i cht do gi xut khu bnh qun gim khong 13,6%. Th phn xut khu ch yu vn l cc th trng ln, quan trng v th phn tng kh, c bit l M v c.

iu ng ni l cht lng pht trin ca ngnh iu thiu tnh bn vng, lun tim n nhng bt n c th bng pht bt c lc no v khng th khc phc c ngay, l:

Tnh hnh c gii ho, t ng ho din ra chm chp, nng sut lao ng rt thp. Nh nc t h tr u t, doanh nghip thiu vn v thiu lin kt vi h thng ngn hng tn dng.

Hiu qu sn xut kinh doanh thp, k c khu vc nng nghip ln khu vc ch bin v xut khu.

Nhn iu Vit Nam vn c nh gi c cht lng hng u th gii, nhng vic t chc sn xut v xut khu hin nay ang c vn kh kim sot c cht lng sn phm v v sinh - an ton thc phm.

Phn ln cc doanh nghip va v nh ngy cng gp nhiu kh khn v vn thu mua v d tr nguyn liu.

Mt cn i nghim trng gia nng lc ch bin v sn lng sn xut ni a to ra nguy c lng ph u t, km hiu qu trong khai thc ch bin, tng cnh tranh khng lm mnh gia cc doanh nghip v dn n tnh trng ph sn ca cc doanh nghip yu.

V sn xut, d bo v El Nino gy ra cc lo lng v d bo sn lng iu nguyn liu 2007. Mt s thng tin cho rng ma v s ti sm khong 01 thng so vi nin v 2006. Hin nay cc vng iu ln c ti 50 60% s cy ra n v bng, s cn li ang thay l v ra chi. D kin thi gian thu hoch s bt u t sau Tt Nguyn n. Mt s din tch iu c th c thu hoch t trc Tt.

Tuy nhin, cn phi c kim chng thc t v tnh hnh sn xut, su bnh hi, sn lng v thi gian thu hoch cc vng nguyn liu chnh d bo cho nm 2007 chc chn hn.

Theo nhng thng tin a phng, mt s h nng dn do thiu vn sn xut nn ang bn iu non, tc l bn sm vi gi 10.000 ng/kg, tng ng 625 USD/tn ht nguyn liu. y l tn hiu xc nh mc gi th trng m nng dn cm thy b p chi ph sn xut v to li nhun hp l cho nng dn.

Nm 2007, thu xut ht iu th l 0%, thi im ny l 5% v 7,5%. Thu xut nhn iu th s l 25%, thay bng 40% nh hin nay. y l l trnh min gim thu do Vit Nam cam kt khi gia nhp WTO. Thng tin ny c trch dn t bo co ca Vin Quy hoch Thit k nng nghip, ti Hi tho ngnh iu Vit Nam c t chc ti TP. HCM vo ngy 14/11/2006. y cng l mt tn hiu ng mng cho ngnh ch bin xut khu iu, v mc thu xut khu gim s thc y kinh doanh, tng kh nng cnh tranh ca ngnh iu Vit Nam.

2.4. xut chnh sch

Do din tch trng iu ti hn, v cy iu ang b mt s cy trng khc nh cao su cnh tranh mnh nn trong tng lai, kh pht trin thm din tch iu. bo m cn i gia nng lc ch bin v cung nguyn liu, ci thin hiu qu sn xut ht iu v tng thu nhp cho nng dn, cn tip tc n nh din tch, nng cao nng sut iu thng qua s dng cc bin php thm canh, phng tr su bnh hi v cng tc ging.

Nh nc cng cn c cc h tr nghin cu ch to v ng dng cc cng ngh ch bin, my mc c kh tng cng c gii ha trong ch bin nhn ht iu, nhm gim p lc thiu lao ng th cng trong cc cng on bc, tch v, bc v la v phn loi ht.

V pha doanh nghip, vic tip tc cng c v pht huy vai tr ca Hip hi iu l ht sc cn thit, nhm iu phi, thng nht vic thu mua nguyn liu v xut khu iu gia cc doanh nghip t c li ch chung cao nht da trn cc d bo, thng tin th trng chnh xc. ng thi, c bin php lin kt vi h thng ngn hng c vn thu mua v d tr nguyn liu ngay t u v nng cao hiu qu sn xut, kinh doanh ca ton ngnh. Tng kh nng iu phi ca Hip hi cng ng ngha vi vic to ra mi trng sn xut kinh doanh minh bch, on kt, cnh tranh lnh mnh, tng uy tn, cht lng sn phm v hiu qu sn xut chung ca ton ngnh.

3. Ngnh hng Ma ng

3.1. Bin ng sn xut v th trng

3.1.1. Sn xut v th trng trong nc

C th ni, nm 2006 gi ng trong nc c s bin ng mnh, t mc cao trong na u nm nhng sau tt gim xung mc rt thp trong 3 thng cui cng.

Tip tc xu hng tng gi t cui nm 2005, trong na u nm 2006, gi ng lin tc tng mnh, t mc trung bnh 13.000 ng/kg i vi gi ng trng bn l (thm ch c ni ln ti 14.000 ng/kg) trong thi gian t thng 4 5. Mc gi trung bnh ca ng bn bun cng t khong 11.000 ng/kg. Mc d y l thi im vo v sn xut v nhu cu tiu th ng khng tng, song do gi nguyn liu ma trong nc v gi ng th gii tng cao, th trng ng ni a khng trnh khi cn st gi.

Hnh 1 - So snh gi ng ni a v

gi ng trng k hn London (VN/kg)

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

16000

18/120/223/320/423/522/620/722/821/9

17/1021/1121/12

Ngy

Gi

ng trng bn l

ng trng bn bun

ng tinh luyn bn bun

Gi ng trng k hn London

Ngun: Icard, Vinanet v B Thng mi

Tuy nhin, n thng 6, gi ng bn bun v bn l trn th trng bt u c xu hng h nhit. iu ny hon ton tri ngc vi din bin trn th trng trong 5 thng trc . Mc d thi tit nng nng, nhu cu tiu th ng tng cao nhng do ngun cung trn th trng di do hn, gi ng trong nc din bin theo chiu hng i xung. n thng 10, do ngun cung ng c b sung t v sn xut mi cng vi lng ng tn kho, gi ng tip tc gim mnh hn. V n cui thng 12, gi ng bn bun ( bao gm VAT) tt xung cn 6.800 - 7.100 /kg i vi ng knh trng; 7.400 - 7.600 /kg i vi ng tinh luyn v 6.400 - 6.600 /kg i vi ng vng. Gi bn l ng knh gim 100 - 200 ng so vi thng trc, ph bin mc 8.500 - 11.000 /kg.

Trong c nm 2006, chnh lch gi gia ng bn bun v bn l lin tc mc kh cao, lun dao ng trong khong trn di 2.000 ng/kg. iu ny l do c nhiu tc nhn trung gian trong qu trnh chuyn ng nh my n tay ngi tiu dng cui cng.

Gi ng trn th trng ni a trong nm 2006 bin ng tng i cng chiu vi din bin gi ng th gii, tuy nhin khong cch chnh lch gi vn gi mc cao. Nu so snh vi gi ng trng k hn trn th trng London ch vo khong trn di 6.000 ng/kg, ng bn l ni a c gi cao hn gn gp i, cn gi bn bun cao hn gp ri (hnh 1). y l kt qu ca nng sut ch bin thp v chi ph sn xut cao ca ngnh ng trong nc so vi th gii. Hn na, do nh nc bo h ngnh ng bng thu sut nhp cao v hn ngch nhp khu nn ng nhp vo Vit Nam phn no b hn ch.

Tnh n cui v, c nc ch cn 37 nh my ng hot ng v tng lng ma nguyn liu thu mua mi ch t khong 7,1 triu tn (gim 2,5 triu tn so vi nin v trc). Theo d tnh ca Hip hi Ma ng Vit Nam, sn lng ng ch bin v 2005 2006 ch t khong 970.000 tn. Nhu cu tiu th ng trong nc s mc trn di 1,35 triu tn. Nh vy, khi lng ng ni a thiu ht c tnh vo khong 380.000 tn.

n trung tun thng 11/06, tt c cc nh my ng ng bng sng Cu Long bc vo v sn xut 2006/07. Theo bo co ca Hip hi ma ng Vit Nam, sn lng ma nin v 2006/07 ca c nc d on s t 15,7 triu tn, sn lng ng vo khong 1,25 triu tn, tiu dng khong hn 1 triu tn. Do kh nng cn i c cung cu tiu th ng trong nc c th c m bo.

3.1.2. Sn xut v th trng th gii

Hnh 2 - Gi ng k hn th gii nm 2006

(VT: USD/tn)

200

250

300

350

400

450

500

12/30

1/302/283/304/305/306/307/308/309/30

10/3011/30

Ngy

Gi

ng trng

London

ng th

New York

Ngun: Icard

Gi ng trng v ng th trn cc th trng th gii trong nm 2006 cng c s bin ng mnh.

Sau khi tng ln mc k lc trong 25 nm qua vo u thng 2 v tip tc duy tr mc cao n u thng 5 - thi im gi ng th ng mc cao nht trong nm 2006 l 409,8 USD/tn v gi ng trng t mc cao nht l 476 USD/tn, sau gi ng k hn trn 2 th trng bt u din bin theo chiu hng i xung. n cui thng 6, gi phc hi nhng cng ch duy tr th vng trong khong na thng trc khi tt gim hon ton vo u thng 7. n ngy 25/9, c 2 loi ng u tt xung mc gi thp nht trong nm 2006 l 328,5 USD/tn i vi ng trng v 241,6 USD/tn i vi ng th. Nh vy, bin ng gi ng l rt ln trong nm 2006, vi bin dao ng t khong gn 150 USD/tn i vi ng trng v ln ti gn 170 USD/tn i vi ng th.

Cng v cui nm, chnh lch gi hai loi ng c xu hng m rng. Nu nh chnh lch gi gia ng trng v ng th trong 5 thng u nm ch mc trn di 60 USD/tn, th n khong gia thng 6, tng ln khong 80 USD/tn. n ngy 10/10, chnh lch gia gi ng trng v ng th vt mc 100 USD/tn. Nh vy, c th ni rng, gi ng th dng nh chu p lc nhiu hn so vi ng trng.

Nguyn nhn ca s i xung trn c 2 th trng ng k hn vo cui nm 2006, c bit l s tt gim mnh trong qu cui cng, l s chi phi ca cc qu hng ho khi y mnh bn ra trong bi cnh nhiu t chc quc t iu chnh tng mc d on d tha cung ng trong nin v 2006/07. Ngun cung ng tng cao t cc nc sn xut nh Braxin, n v Thi Lan trong khi nhu cu nhp khu gim t cc nc nh Trung Quc, Nga, Pakistan, Indonesia... l nhn t gy sc p mnh ln th trng trong nhng thng cui cng ca nm 2006.

3.2. Gii thch v nhn nh

3.2.1. Sn xut v th trng trong nc

Theo s liu ca Hip hi ma ng, trong nin v 2005/06, c nc c tng cng 37 nh my ng hot ng, sn xut c 905.400 tn ng, thp hn nm trc 170.000 tn. Theo tng kt ca B nng nghip & PTNT, sn lng ng th cng cng ch t 150.000 tn, gim 30.000 tn so vi nm trc. Qu l mt nghch l kh tin khi Vit Nam ang tr thnh mt nc nhp khu ng v xu hng ny ngy cng r rt mc d ta c iu kin ht sc thun li cho trng ma.

Nng sut thp v cht lng ma gim st l hai yu t quan trng khin cho sn lng ng ca Vit Nam trong nin v 2005/06 khng p ng nhu cu. Ngoi nhn t khch quan l thi tit bt li, cht lng ma gim cn do cc nh my thy gi ng cao vo sn xut sm v ko di, p ma non vi ch ng thp, lng ma phi tiu hao nhiu hn, ln n 10,7 ma/1 ng trong khi nm trc ch tn 10,3 ma/1 ng.

V sn xut ng 2006-2007 vn vi 37 nh my ng vi tng cng sut thit k 82.150 tn ma/ngy. Theo nh gi ca B Nng nghip v Pht trin Nng thn, vi lng ma di do, cng sut pht huy t 90,7%, lng ng sn xut d kin t 1.087.200 tn. Cng vi 150.000 tn ng th cng, c nc s c tng cng 1.237.200 tn ng th cn i cung cu vn cn thiu hn 100.000 tn ng.

Trong khi , theo d bo cch y 3 nm, n nm 2010, nng lc sn xut ng trong nc (bao gm c ng cng nghip v th cng) l 1.500.000 tn, nhu cu tiu th cn n 1.605.708 tn.

Nhng s liu thc t v d bo trn cho thy ngnh ma ng ang thc s cn mt s chuyn i mnh m c th p ng yu cu ca tin trnh hi nhp khi thu sut nhp khu ng s phi gim dn t 40% trong nm 2006 xung cn 0-5% n nm 2010.

Hng c bn v lu di ca ngnh ma ng l phi gim chi ph sn xut, gim gi thnh sn phm nng cao hiu qu sn xut ca c ma ln ng. Cng vic trc tin l phi hnh thnh v cng c cc vng nguyn liu cht lng cao, khng ko di tnh trng trng ma t pht nh hin nay.

c c iu ny, theo Cc nng nghip (B NN & PTNT), chng trnh ma ng phi gn vi quy hoch chung v pht trin h tng trn a bn. Cc trc giao thng chnh gia vng nguyn liu vi nh my ch bin phi c nng cp. Cc tuyn giao thng ni ng ma phi c tu b xy dng gim thi gian v chi ph vn chuyn. Vic ci to, nng cao cht lng vng nguyn liu ma phi i i vi nng cp v cng c cc nh my ng.

Trong m phn i n cam kt vi WTO, Vit Nam thnh cng trong vic tip tc duy tr cc bin php bo h ngnh ma ng. Tuy nhin, trong nhng nm ti ngi tiu dng s khng cn phi n ng gi cao v s c nhiu kh khn cho nh sn xut ma ng. Theo cc nh sn xut v kinh doanh ng, trong nhng nm ti s khng cn xy ra nhng cn st gi nh thi gian qua, bi l ngun cung ng trong nc rt di do cng vi lng ng nhp khu. Trong cam kt gia nhp WTO ca Vit Nam, n nm 2012 Vit Nam s ct gim 85% mc thu nhp khu ng, cao nht ch cn 6%. Tuy nhin, trc mt gi ng s b tc ng bi l trnh gim thu ca Khu vc T do mu dch ASEAN (AFTA). Theo , t nm 2007 Vit Nam gim thu nhp khu ng cn 30%, sau gim thm v ch cn 5% vo nm 2010.

Hin nhiu nc l thnh vin WTO vn p dng chnh sch bo h ngnh ma ng. Trong khi , theo nhiu doanh nghip, ngi nng dn v cc doanh nghip ma ng Vit Nam vn phi t xoay x, cc a phng cha c chnh sch g h tr nng dn trong vic xy dng h thng thy li, giao thng nng cao nng sut ma v thun li cho vn chuyn nguyn liu. y l mt bt li ln cho ngnh ma ng Vit Nam trong bi cnh Vit Nam l thnh vin ca WTO.

Theo cc chuyn gia, vic h tr nng dn sau khi Vit Nam gia nhp WTO l c th thc hin c. Trong cam kt vi WTO, Vit Nam c php duy tr h tr khng qu 10% gi tr sn lng, cha k mt khon h tr khc khong 4.000 t ng/nm.

Hn na, xu hng tm ngun nhin liu sinh phm thay th nhin liu t du m s l tt yu v lu di. C ngha rng c hi pht trin ca ngnh cng nghip ng th gii ni chung cng nh ngnh ma ng Vit Nam ni ring s khc vi c hi ca st gi vng hay st gi du m my nm gn y. iu ny cng ng ngha vi vic, nhng nm va qua, nn nng nghip Vit Nam v c th l ngnh ma - ng nc ta tut mt c hi vng ny. Chng nhng th, Vit Nam phi nhp khu ng, vi s lng ln v mi nm mt tng. Nhng hy vng Vit Nam v kh nng t tc c ng v dn chuyn hng xut khu xem ra rt kh c th thc hin c trong tng lai gn.

3.2.2. Sn xut v th trng th gii

C th ni gi ng trn cc th trng k hn th gii trong nm 2006 din bin ht sc phc tp. Sau khi lin tc duy tr mc cao trong 5 thng u nm, th trng suy yu rt mnh trong qu cui cng v iu ny dng nh l mt tt yu khi mt lot cc d on cui nm a ra cho rng th trng ng th gii nin v 2006/07 s trong tnh trng d tha cung.

Theo T chc Nng Lng Lin Hip Quc (FAO), d bo tiu th ng th gii v 2006/07 s t 152,1 triu tn, tng 1,5% so vi mc 149,9 triu tn v 2005/06, song thp hn so vi mc tng trng bnh qun 2,4% ca 10 nm qua. Sn lng ng th gii v 2006/07 c th t 155,5 triu tn, tng 4,3% so vi v 2005/06 nh s gia tng sn lng ca Braxin, Nga, M, vng Vin ng Chu v ng u, trong ring sn lng ca cc nc ang pht trin d bo t 116,5 triu tn, tng 9,7%.

Tiu th ng ca cc nc ang pht trin v 2006/07 c th t 104,3 triu tn, tng 1,8% so vi v trc, nhng vn thp hn so vi mc bnh qun ca cc nm qua. iu ny phn nh s tc ng tiu cc ca vic gi ng tng cao trn th trng quc t (c bit l ti chu Phi v chu ) trong khi cu tiu th cc vin ngt tinh bt thay th ti mt s nc tiu th ln nh Trung Quc v Mxic li tng ln. Tuy nhin, s tng trng ca nn kinh t s tip tc ng vai tr l ng lc thc y nhu cu tiu th ng tng ln ti cc nc ang pht trin, c bit l ti n v vng Vin ng chu . i vi cc nc pht trin, tiu th ng bnh qun u ngi v 2006/07 c d on s tip tc suy gim trc nhng lo ngi v vn u sc kho v s pht trin ca th trng vin ngt thay th. V 2006/07, tiu th ng ca cc nc pht trin d on tng di 1% so vi v 2005/06, ln t 47,9 triu tn.

Tiu th ng v 2006/07 ca khu vc M la tinh v Carib d on t 27,8 triu tn, tng trn 1% so vi v 2005/06, trong ring mc tiu th ca Braxin v Mxic c th tng t ln lt 11,3 triu tn v 5,6 triu tn.

Nhu cu tiu th ng ti cc nc ang pht trin thuc khu vc Vin ng chu v 2006/07 c th t 54,9 triu tn, tng 2,1% so vi v trc, song vn thp hn mc tng trng bnh qun 3,4% ca 10 nm qua. V 2006/07, tiu th ng ca Trung Quc v n d on u tng ln so vi v trc, ln lt t 12,9 triu tn v 21 triu tn.

Tiu th ng ca vng Cn ng v chu Phi v 2006/07 d on cng u tng so vi v trc, ln lt t 11,9 triu tn (tng 240.000 tn) v 9,5 triu tn. Theo nhn nh ca FAO, tiu th ng ti cc nc pht trin v 2006/07 nhn chung kh n nh v d on tng 350.000 tn (0,8%) so vi v trc, ln t 47,9 triu tn, trong tiu th ng ca EU c th t 17,8 triu tn. V 2006/07, nhu cu tiu th ng ca Bc M v Nga d on u tng nh so vi v trc, ln lt t 10,7 triu tn v 6,6 triu tn.

V sn xut, gi ng tng cao trong 2 nm qua to ng lc thc y cc nh sn xut m rng din tch canh tc, c bit l ti cc nc ang pht trin. Bn cnh , nhu cu v ethanol cng nh nhin liu sinh hc tng ln to ra xu th ton cu v vic y mnh sn xut ng cng nh tin trnh i mi v xy dng cc nh my ch bin ng.

Sn lng ng ca khu vc M la tinh v vng Carib v 2006/07 d on t 51,4 triu tn, trong sn lng ca Braxin c th t mc k lc 31 triu tn, tng 2 triu tn so vi v 2005/06. Nm 2007, sn lng ma ng ca M la tinh v vng Carib d on t 420 triu tn.

Sn lng ng ca cc nc ang pht trin thuc chu Phi v 2006/07 c th tng nh so vi v trc, t 10,6 triu tn, nh s gia tng sn xut mt hng ny ti Ai Cp, Kenya, Mauritius, Mozambique v Sudan. Hin nay, Ai Cp ang tip tc u t vo ngnh c ci ng v c k hoch thnh lp 5 nh my ch bin ng mi, trong nh my u tin s c a vo hot ng trong nm 2007. Nh tin hnh u t vo cc nh my ch bin ng xut khu trong thi gian gn y, sn lng ng ca Mozambique d on s t gn 300.000 tn trong v 2006/07, tng mnh so vi mc 40.000 tn vo cui nhng nm 1990.

Theo FAO, sn lng ng ca khu vc Vin ng Chu v 2006/07 d bo s t 52,7 triu tn, tng 6,9 triu tn (15,1%) so vi v trc do cc nh sn xut phn ng tch cc vi gi ng tng cao v s gia tng nhu cu v ethanol. Sn lng ng v 2006/07 ca tt c cc nc sn xut chnh trong khu vc, c bit l Trung Quc, n , Indonesia, Pakistan v Thi Lan, c d bo u tng ln, trong ring sn lng ng ca n c th t mc k lc 24 triu tn nh hng lot cc yu t h tr nh din tch trng ma c nng ln, gi ng ni a tng cao v thi tit din bin thun li ti min nam v trung nc ny.

Nh gi ng ni a tng cao cng nng sut thu hoch ma cao, sn lng ng v 2006/07 ca Trung Quc c d on tng 15% so vi v 2005/06, ln t 11,3 triu tn. Sn lng ng ca Thi Lan c th t 6,9 triu tn, tng 30% so vi v 2005/06, trong khi Indonesia t 2,5 triu tn, tng 200.000 tn. Nm 2007, th trng Philippines c d bo cng s d tha ng cho xut khu.

Sn lng ng ca cc nc pht trin v 2006/07 d on gim 9,1% so vi v trc, xung cn 39,1 triu tn, trong sn lng ca Lin minh Chu u (EU) c th gim 23% (t 21,4 triu tn v 2005/06, xung cn 16,5 triu tn v 2006/07) do nh hng ca chnh sch ci cch ng. V 2006/07, sn lng ng ca Nga, M d bo ln lt t 3,1 triu tn v 7,6 triu tn, tng tng ng 15% v 14% so vi v trc, trong khi Nam Phi v Australia c th gim xung cn cc mc tng ng 2,4 triu tn v 4,9 triu tn do thi tit din bin khc nghit nh kh hn v ma ln.

Hnh 3 - Khi lng ng ma th

xut khu th gii nm 2006 (VT: tn)

12806930,

70.39%

1332142,

7.32%

1244202,

6.84%

2810524,

15.45%

BraxinGuatemalaThi LanCn li

Hnh 4

- Khi lng ng c ci th xut

khu th gii nm 2006 (VT: tn)

312259,

65%

54736,

11%

45915,

10%

66127,

14%

Nam PhiMAnhCn li

Ngun: Global Trade Information Services (GTIS)

Trn th trng xut khu th gii, Braxin vn l nc chim u th vi 71,39% th phn trong tng khi lng xut khu ng ma th 18.193.798 tn ca th gii trong nm 2006, tip sau l Guatemala v Thi Lan vi t l tng ng 7,32% v 6,84%. i vi ng c ci, Nam Phi l nc dn u, vi th phn 65,18% trong tng s 479.037 tn ng th xut khu, tip theo l M v Anh, cc nc cn li ch chim 13,8% trong tng khi lng xut khu ng c ci ca th gii.

3.3. Kt lun

Vn nan gii by lu nay ca ngnh ng Vit Nam tip tc lp li trong nm 2006, l s t pht trong quy hoch vng nguyn liu v thiu thng nht hp tc trong qu trnh thu mua ma ca cc nh my ng. Chnh iu ny dn ti s bin ng ln xung tht thng trong gi thu mua ma v gi ng trn th trng. Cui cng khng ai khc, nng dn l nhng ngi chu thit thi nhiu nht.

Vai tr ca cc c quan chc nng v cc nh my ng dng nh vn cha pht huy c nhiu trong vic n nh cung cu, sp xp quy hoch hp l cc vng nguyn liu cng nh a ra mc gi thu mua thng nht cho nng dn. V vy, cc c quan ny cn c s i mi, thng nht trong cch iu hnh sn xut v th trng n nh gi, gip nng dn yn tm sn xut lu di.

Trong cam kt gia nhp WTO, n nm 2012, Vit Nam s phi ct gim 85% mc thu nhp khu ng, cao nht ch cn 6%. Trc mt, gi ng trong nc s chu tc ng bi l trnh gim thu ca Khu vc mu dch t do ASEAN (AFTA). Tuy nhin, c mt thc t l, trong khi nhiu nc thnh vin WTO vn p dng chnh sch bo h ngnh ma ng, th nng dn v cc doanh nghip ma ng Vit Nam hu nh vn phi t xoay s, thiu s h tr ca nh nc v a phng. y l mt bt li ln m ngnh ma ng Vit Nam v ang tri qua khi gia nhp WTO v hy vng chng ta c th khc phc c trong tng lai gn.

4. Ngnh hng Ch

4.1. Tnh hnh th trng th gii:

Nm 2006 l nm u tin sn lng ch th gii st gim sau 7 nm tng trng lin tc, ch yu do nh hng ca t hn hn nng n cc nc Chu phi hi u nm v s tng gi ca du m. Do vic gim sn lng, gi ch trung bnh trn th gii nm 2006 tng cao hn so vi nm trc t 10 n hn 30% tu loi ch.

Trong qu I, gi ch tng i n nh. Ch c ch ca n c tng cao hn so vi cng k 2005. Sang n qu II, gi ch bin ng tht thng hn trn c hai sn giao dch ch ln ti Kenia v Bangladesh, nhng u c xu hng tng mnh vo nhng tun cui qu II, c bit l ti Bangladesh. Nguyn nhn ch yu l do tnh trng hn hn ko di trong sut vi thng u nm 2006 ti Bangladesh v cc nc Chu Phi. Ti qu III, do iu kin thun li, sn lng ch ca cc nc xut khu chnh u tng mnh. Tuy nhin, do hu qu dai dng ca t hn hn hi qu I, sn lng ch ton cu trong 8 thng u nm 2006 vn ch t 1050,3 nghn tn, thp hn so vi 1069,3 nghn tn cng k nm 2005. Ngoi ra, vic tng gi du th gii cng c nh hng khng nh ti sn lng ch th gii do gi du tng cao khng nhng lm tng chi ph nhin liu t trong qu trnh ch bin ch m cn lm tng chi ph ca phn bn - sn phm m u vo chnh l du m. Hn hn ti cc nc chu Phi, c bit l Kenya, mt trong nhng nc xut khu ch hng u th gii, mang li c hi cho ngnh ch ca cc nc xut khu ln khc nh n v Srilanka. Xt ring trong qu III, din bin gi ch trn mt s th trng u gi ln nh Kenya v Bangladesh bin i tht thng, ph thuc vo nhu cu mua ca khch hng. Tuy nhin, c th thy sau xu hng tng gi trong qu II, n qu III, gi ch trn c hai th trng trn c dao ng nhng khng ln. Sau nhng din bin n nh trong qu III, sang n qu IV/2006, nhn chung gi ch trn th trng u gi Kenya c xu hng tng. Khc vi din bin trn th trng Kenya, trn th trng Bangladesh, gi ch cc loi (Brokens, Fannings v Dust) u c xu hng gim xung trong Qu IV/2006.

Tuy trong nm 2006, gi ch th gii c ci thin i cht so vi vi nm trc , trn thc t, sn lng ch tip tc vt xa so vi nhu cu tiu th. Sn lng ch v ang tng tng i v vy th trng ch hin ang trong tnh trng thiu n nh, c bit l nhng bt n v phng din gi.

Ngy 27/11, trong ngy hp u tin ca Hi ngh Kinh doanh Ch Quc t (IGG) Nairbi (Knia), vi s tham gia ca 53 quc gia, trong c cc nc sn xut v tiu th ch ln nh n , Kenya, Sri Lanka, Vit Nam, M, Canada, Ruwanda v Nepal, cc chuyn gia trong ngnh ch th gii ku gi vic t ra tiu chun cht lng ti thiu mt cch nghim ngt cho nhng sn phm ch giao dch trn th trng, nhm ci thin cht lng ch v gii quyt tnh trng ch cht lng thp trn lan trn th trng ton cu. Trong cuc hp ny, FAO a ra d on rng i hi gn y v lng tn d ho cht ti a (MRLs) ca mt s th trng ch ln, trong c Lin minh chu u (EU) d on s lm gim ngun cung ch th gii t nht 2,5%. iu ny s gip tng gi ch th gii thm 4% trong thi gian t nm 2005 n 2015. Tc ng ca vic p dng MRLs s l ln nht trong 3 nm u tin thc hin, khi nhng i hi ngy cng tng trong nhu cu nhp khu c t ra trong bi cnh ngun cung xut khu gim st.

Bin php khc c th y gi ch ln l vic tun th b tiu chun cht lng ti thiu ISO 3720 trong giao dch ch ton cu. B tiu chun ny s gip loi b ch cht lng thp nguyn nhn gy d tha cung ra khi th trng. Theo d on, vi b tiu chun ny, khi lng ch giao dch trn th trng th gii s gim t 200 350 tn. Theo FAO, chi ph tun th b ISO 3720 trong chi ph chng ch l thnh phn chnh, l vn chnh ca cc thng nhn nh. Cc chuyn gia cho rng, vic tn trng cc tiu chun an ton cht ch s thc y lng tin ca ngi tiu dng v tng nhu cu th gii i vi mt hng ch.

Cng trong hi ngh ni trn, cc nc sn xut ch trn th gii nht tr s dng mt logo chung, vi mc ch bo v gi tr thc ca ch c nc sn xut ln nc tiu dng. Cc nc sn xut ch cng s s dng logo ny trong nhng chin dch qung co nhm qung b ch. Vic tiu chun ho c chp nhn i vi c nc sn xut v tiu th ch. IGG nhn mnh n s cn thit ca vic thc y ct gim mc tn d ho cht ti a trong ch.

FAO cng a ra mt d on v sn lng ch ton cu trong thp k ti. Theo d on trung hn, sn lng ch en ca th gii d on s tng vi t l 1,8% trong giai on t 2005-2016, thi im sn lng ch c t 2.927 triu kg, thp hn so vi tc tng trng hng nm 2,3% trong thp k trc. Sn lng ch n nm 2016 d on t khong 1.095 triu kg, so vi 928 triu kg nm 2005. Ti cc quc gia chu Phi, sn lng ch hng nm d on s gim dn, trong Kenya d on s c 395 triu kg ch vo nm 2016.

Tuy nhin, theo ng Micheal Bunston - Ch tch U ban ch quc t (ITC), cc nh sn xut ch nn tng cng n lc thc y tiu th ch, thay v qu tp trung vo nhng k hoch t c tiu chun cht lng ti thiu. Ngnh ch th gii cng nn xc tin qung b ch nh mt loi ung c li cho sc kho, ng thi thc y vic ng k ch trng ti cc khu vc c th c c quyn thng hiu v ngun gc xut x. y cng l gii php hn ch lng cung d tha trn th trng hin nay. Theo Bunston, khng phi d dng yu cu cc nc sn xut ch yu l cc loi ch cht lng thp t b cc th trng sn c, v vy iu sng cn l nng cao nhu cu tiu th ch

4.2. Tnh hnh th trng trong nc:

Tnh n ht thng 9/2006, ch hin ang ng th 7 v kim ngch xut khu trong cc mt hng nng sn, sau go, cao su, c ph, ht iu, rau qu v ht tiu. Tnh n ht thng 9/2006, kim ngch xut khu ch Vit Nam t 77,5 triu la M, chim khong 2% tng gi tr nng sn xut khu.

Tnh n ht thng 9/2006, tng lng ch xut khu ca Vit Nam t 74 nghn tn, tng ng vi 77,5 triu USD, tng 30,7% v lng v 28,2% v gi tr so vi cng k nm ngoi. D bo nm 2006 s l nm u tin tng kim ngch xut khu ch ca Vit Nam vt ngng 100 triu USD. Cc th trng xut khu chnh ca Vit Nam c th c k ti l i Loan, Nga, n , Trung Quc, Irc, c, H Lan, Ba Lan, Th Nh K v Anh.

Tuy nhin, hin nay ch ca Vit Nam vn ch yu c xut khu di dng nguyn liu th, khu ch bin li thiu tiu chun, n bt cng on nn gi tr xut khu thp. Ngay c trn nhng th trng truyn thng nh Trung Quc, i Loan, Nga, ch Vit Nam vn t c ngi tiu dng bit n do ch yu c nhp khu di dng nguyn liu th. Thng hiu ch Vinatea ca Tng Cng ty ch Vit Nam vn cha thc s khng nh c uy tn cho ch en xut khu.

Ti th trng Trung Quc, ch ca Vit Nam cha c c th phn v thng hiu, ch yu l xut khu nguyn liu th nn gi tr xut khu thp. V cht lng th mt hng ch ca Vit Nam rt c uy tn, tuy nhin do mi ch xut khu nguyn liu nn cha c ngi tiu dng Trung Quc bit n nhiu. Cc doanh nghip Trung Quc nhp khu nguyn liu v ch bin v bn vi gi cao hn nhiu.

Hn na, theo nhn inh ca Hip hi Ch Vit Nam, hin nay c qu nhiu doanh nghip xut khu ch sang cng mt th trng. y l mt trong nhng l do lm gi ch ca ta lun thp hn so vi cc nc khc v cht lng ch khng c n nh. Hin bt u c s mt cn i v kh nng cung cp nguyn liu ch v s bng n ca cc nh my ch bin ch. Tng cng sut ch bin ca tt c cc c s sn xut t gp hai ln tng sn lng nguyn liu, thm ch c a phng nguyn liu ch p ng 30% nng lc ch bin, dn n tnh trng tranh mua nguyn liu gay gt.

Xut khu ch ca Vit Nam vn ch tp trung vo mt s th trng truyn thng nh i Loan, Pakistan, Malaysia, Nga. iu ny c ngha l cng tc a dng ha th trng, m rng th trng ca ngnh ch cha tin trin. Mt s th trng t chi khng nhp khu ch Vit Nam nh Ailen, B, Campuchia, an Mch, Hn Quc, Hng Kng, Php, Thi Lan v Thy in. S th trng coi l tim nng trong nm nay rt t i.

Xt v c cu sn phm, ch xanh hin chim khong 20%, ch en 79% v 1% l ch cc loi khc. Tuy nhin, gi tr xut khu ch li tng cha tng ng, mt mt do gi ch chung trn th trng th gii gim, mt khc do phm cp ch Vit Nam cha cao, ch yu dng lm nguyn liu ch bin ch cc loi. Hn na, th trng ch xut khu ca Vit Nam cha tht s n nh. Nguyn nhn hin nay l sn phm ch cp thp chim t trng ln, cht lng ch khng cao, ch c bn di dng nguyn liu l chnh.

Tuy nhin, xt v mt gi xut khu, hin gi ch ca Vit Nam vn mc thp so vi sn phm cng loi ca cc nc trn th gii. n gi xut khu ca Vit Nam ch bng 55-70% so vi gi ca nhiu nc tu theo mt hng ch. Gi ch bnh qun 9 thng u nm nay t 1.051 USD/tn, gim so cng k nm trc khong 2%.

4.3. Nhn nh chuyn gia v xut:

c bit, ngnh ch t ra mc tiu pht trin chung n nm 2010-2015 s trng mi v thay th din tch ch c t mc n nh khong 150.000ha, nng sut bnh qun t 8-9 tn bp/ha, gi tr thu nhp bnh qun t 35-40 triu ng/ha v kim ngch xut khu t 200 triu USD, gii quyt vic lm cho khong 1,5 triu lao ng trn c nc. V th trng s phn u xut khu khong 70% tng sn lng ch, tiu th ni a 30%. C cu mt hng xut khu gm 50% ch en, 20% sn phm ch mi c gi tr cao v 30% ch xanh cht lng cao.

Tuy nhin, Hip hi ch cho bit, thi gian qua, vic k hp ng mua bn ch ca doanh nghip vi nng dn c trin khai tt, nhng vic thc hin hp ng li c nhiu iu bt cp. Khng t hp ng b ph v v mt bn (ch yu l do bn bn ch ti) khng thc hin ng cam kt. Nguyn nhn chnh ca tnh trng ny l c s ch bin ch qu ng, cng sut ch bin vt xa kh nng cung cp nguyn liu. Gi ch kh ln xung tht thng lm cho gi ch ti bin ng theo. Tnh trng tranh mua nguyn liu din ra gay gt, y gi ch ti ln cao hn nhiu so vi gi ghi trong hp ng khin nhiu ngi sn xut ch ti chy theo li trc mt, bn sn phm cho ngi tr gi cao hn.

m bo vng nguyn liu ch, ngi trng ch khng nn chy theo li trc mt ch lo khai thc vn ch, thm ch sai quy trnh k thut, lm gim cht lng nguyn liu. Bn cnh , cc a phng cn c bin php hn ch cc l ch mini sn xut ch km cht lng, tranh mua ch ca cc nh my. Mt vn khc l gi bp ti bin ng c li cho nng dn, song li xut hin tnh trng khai thc qu mc khin cy ch b kit qu.

Thng 10 va qua, Hi ngh thm canh ch an ton cc tnh min ni pha Bc c nhm hp ti tnh Ph Th. Ti cuc hp ny, nhiu kin ca lnh o B, Ngnh cc a phng, doanh nghip v ngi trng ch a ra u hng ti mc tiu ca ngnh ch trong nhng nm ti: M rng din tch ch bng nhng ging mi c nng sut cht lng cao. Trn din tch ch ang a vo kinh doanh, y mnh thm canh tng nng sut bng cc phng php k thut tin tin, ti nc v ng, n ch, hi dn la 30-45 ngy/la thay cho k thut hi san trt (7-10 ngy) trc y. Cht lng ch thp cn do 70% din tch ch l ging c, ging c cht lng cao mi chim 30%. K thut canh tc ch cng cn nhiu bt cp, mi c 30% din tch lm t bng c gii ha, 2% din tch c ti nc, mc u t phn bn thp, lng phn hu c, phn v c s dng khng cn i, ch yu bn m khai thc bc mu cy ch, nn nng sut cht lng thp, nng ch chng xung cp. Vic s dng thuc tr su nhiu ni cn kh ty tin, lm dng trong s dng thuc, khng m bo thi gian cch ly. Hin trng ny kh ph bin vng ch v l vn bc xc trong sn xut cn phi sm khc phc. Mt vn rt quan trng c a ra ti hi ngh l, trong khi c nc c chng trnh rau an ton, thc phm an ton, th ch - mt loi thc phm ung li cha c chng trnh ny. Bn v sn xut an ton cho cy ch, nhng li cha c nhng quy nh, quy ch v tiu chun cho vng sn xut nguyn liu sch. gii quyt vn ny, B NN - PTNT giao cho V Khoa hc - cng ngh ca B xc tin xy dng ngay nhng tiu chun an ton cho vng sn xut ch. Trn c s , Cc Trng trt v Trung tm Khuyn nng ch o, hng dn nng dn thc hin cc tiu chun ny.

Cng trong thng 11 va qua, UBND tnh Thi Nguyn ph duyt logo chnh thc v giao cho Hi Nng dn tnh ng tn v qun l, s dng nhn hiu tp th ch Thi Nguyn sau khi c bo h. Hin ti, trn th trng c qu nhiu loi ch khng xut x t Thi Nguyn nhng vn mang nhn hiu "Ch Thi Nguyn" lm thit hi n li ch ca ngi sn xut v tiu dng. Vic xy dng thng hiu ch Thi Nguyn s bo v li ch hp php ca ngi sn xut, kinh doanh mt hng ny v lm tng gi tr kinh t ca sn phm ch. Theo S Khoa hc v Cng ngh Thi Nguyn, thng hiu ch Thi Nguyn s c cng b chnh thc vo thng 1 nm 2007.

Mt s kin khng th khng nhc ti trong qu Qu IV va qua l L hi Vn ho Tr ln u tin c t chc ti Lt, Lm ng t 16 n 24 thng 12. L hi ln ny khng ch l dp qung b du lch, gii thiu vn ho tr Vit Nam ra th gii, m cn l mt dp cc tc nhn trong chui sn xut tr Vit Nam c dp gp g, trao i nhm tm ra phng hng gii quyt cho cc vn cn tn ti ca ngnh tr. Ti l hi Tr, 8 k lc Vit Nam c lp v rt nhiu bi tham lun c gi tr c a ra hi ngh cng tho lun.

Theo d kin, n giai on 2010-2015, din tch ch c trng mi v thay th t mc n nh khong 140.000 ha, nng sut bnh qun t 9-10 tn bp/ha, cho tng sn lng 1,2-1,4 triu tn bp ti, tng ng 240.000- 280.000 tn ch thnh phm. Trong khi lng xut khu khong 200.000 tn vi c cu 50% ch en, 20% sn phm ch mi c gi tr cao v 30% ch xanh cht lng cao t gi tr xp x 300 triu USD.

Trong xu th hi nhp, khng ch cnh tranh v nng sut, cht lng, gi tr xut khu m i hi phi an ton v sinh t vng sn xut nguyn liu ti ch bin, to ra sn phm c cht lng cao, p ng nhu cu ca th trng th gii. Do , ngnh Ch Vit Nam phi gii quyt tn gc ca vn - sn xut, thm canh, ch bin ch an ton.

5. Ngnh hng Cao su

5.1. Tnh hnh sn xut trong nc

Nm 2006, nng xut bnh qun t k lc 1.83 tn/ha, tng sn lng t 325.9 triu tn tng 7.35% so vi nm 2005. Nm 2006 cng nh du mc k lc v nng xut cao nht. Cc Cng ty vng ng Nam B t nng xut 1.96 tn/ha, trong c 7 cng ty t t 2-2.38 tn/ha. Mc nng xut cao nht t 2.5-2.68 tn/ha ti 4 nng trng cao su vng ng Nam B.

Cn bo s 9 thng 12 va qua gy ra thit hi kh ln cho cc cng ty cao su tnh B Ra Vng Tu. Theo Hip hi cao su Vit Nam, c tnh khong 426800 cy cao su b gy , gy thit hi khong 160 t ng cho nm 2007. V vy d on sn lng cao su nm ti c th b nh hng, nhng vi d n trng cy cao su ti Lo th sn lng cao su nm ti s khng b nh hng nhiu, ng thi cc cng ty cao su b nh hng do bo s 9 cng ang tin hnh trng mi li s cy b gy .

Trong nh hng pht trin t nay n 2010 ca tng Cng ty Cao su Vit Nam, d n trng mi 100.000ha khu vc Ty Nguyn v vng duyn hi min Trung s sm trin khai. Bn cnh , d n trng 100.000ha cao su Lo v Campuchia cng ang c thc hin. Sau khi hon thnh cc d n ny, sn lng m khai thc ca Vit Nam s tng ng k phc v cho nhu cu tiu dng th gii.

Nm 2006, nng sut bnh qun ca ton tng Cng ty Cao su Vit Nam t 1,83 tn/ha, l mc cao nht t trc n nay, a sn lng ln mc 325.900 tn, vt hn nm 2005 7.35%. Cc cng ty ng Nam B t nng sut 1.96 tn/ha trn din tch khai thc 143.570 ha, tng 8% so vi nm 2005, trong c 7 cng ty t t 2-2.38 tn/ha.

5.2. Tnh hnh th trng trong nc v th gii

Gi cao su trong nc v xut khu

Theo Hip hi Cao su Vit Nam, trong nm 2006 cao su xut khu ng v tr th 7 trong s cc mt hng c kim ngch xut khu trn 1 t USD v c nh gi l mt hng c mc tng trng cao nht. Xut khu cao su ng v tr th hai sau go trong s cc mt hng nng sn. Trong nm 2006, Vit Nam nhp khu khong 236.000 tn cao su vi tr gi t 419 triu USD, ngun nhp khu ch yu t Thi Lan, Cambodia v Indonesia. Tuy nhin, phn ln cao su ch tm nhp khu vo Vit Nam ri ti xut sang Trung Quc v theo d on Vit Nam s l im giao dch cao su tm nhp ti xut trong tng lai gn khi cc vn trng cao su ti Lo v Campuchia i vo thu hoch.

Nm 2006, gi cao su trong nc nh du s bin ng mnh m. Nm t k lc v gi cao su tng cao. Cc nguyn nhn tc ng n s tng gim gi cao su trong nc bao gm s tng gi du th lm tng gi cao su tng hp, nhu cu tiu dng cao su ngy cng tng nhm p ng nhu cu sn xut sm lp t cho th trng sn xut t, v mt nhn t quan trng khc l tnh hnh bin ng ca gi vng trn ton th gii. Chui gi cao su ni a ti th trng Gia Lai cho thy, giai on su thng u nm nh du s tng gi cao su mt cch mnh m i vi c ba sn phm SVR3L, SVR5 v SVR10. gi cao k lc t 40 triu ng/1 tn trong thng 6. Trong su thng cui nm, gi cao su gim mnh v tr li gi xut pht im nh hi u nm. Nguyn nhn chnh gy ra s bin ng gi c trong nc l nhu cu nhp khu cao su ca Trung Quc tng mnh giai on u nm phc v nhu cu sm lp t. Bn cnh , thi tit ma to lm gim sn lng m cao su t nhin ti Thi Lan v Indonesia. Giai on cui nm, cc kho d tr cao su Trung Quc vn p ng nhu cu sn xut trong khi cc cng quc cao su li bc vo chnh v thu hoch v thi tit tt to iu kin cho vic khai thc cao su c thun li.

Gia cao su tai thi truong Gia Lai nam 2006 (trieu dong/tan)

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

14/0424/0408/0508/0610/828/11

Ngay

Trieu dong/tan

Cao su SVR3L

Cao su SVR5

Cao su SVR10

(Ngun: Trung Tm Thng Tin - B Thng Mi)

Theo thng k V k hoch - B Nng Nghip, cao su xut khu ca c nc tng trng hng nm c v lng v tr gi. Trc nm 2003, cy cao su cho gi tr thu hoch rt thp, trc nm 2003, mi tn cao su ch cho gi tr khong 500 USD. Tuy nhin t nm 2004 tr i, gi tr xut khu ca 1 tn m cao su t nhin tng nhanh chng ln hn 1000USD, thm ch t k lc hn 2000USD. Nm 2000, lng cao su xut khu t gn 300 nghn tn, v tng hn 400 nghn tn nm 2003, 600 nghn tn nm 2005 v t hn 700 nghn tn trong nm va qua. Gi tr cao su xut khu tng trng t ph, t khong 200 triu USD nm 2000, ln 600 triu USD nm 2004 v t 1,3 t USD trong nm 2006. T nm 2000 n nm 2006, lng cao su xut khu tng gn 3 ln, trong khi gi tr xut khu tng gn 12 ln ( th: Tnh hnh xut khu cao su qua cc nm). C th ni, ngnh cao su Vit Nam ang pht trin vng mnh, c ting vang trn trng quc t v ng gp quan trng cho kim ngch xut khu ca c nc.

Tinh hinh xuat khau cao su qua cac nam

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

2000200120022003200420052006

Nam

Luong (1000 tan) va gia tri

(trieu $) xuat khau

Luong (1000 tan)

Gia tri (trieu$)

(Ngun: V k hoch - B Nng Nghip)

Th trng g cao su

C th ni g cao su ang tng dn v th s dng trong sn xut ni tht phc v nhu cu tiu dng ni a ngy cng tng. Theo thng k ca Hip hi Cao su Vit Nam, bn cnh ngun g cao su ni a, nm 2006 Vit Nam nhp khu khong 315 718 m3 g cao su vi n gi trung bnh l 228 USD/m3, chim khong 10% tng khi lng g nhp vo Vit Nam. Cc ngun xut khu g ch yu cho Vit Nam l Campuchia, Malaysia v Thi Lan. Trong tng lai, Vit Nam s l mt ngun cung cp g cao su vi khi lng ln, phc v cho nhu cu ngy cng cao.

Th trng th gii

Trong nm 2006, Vit Nam vn tip tc gi v tr th t v xut khu cao su thin nhin trn th trng quc t, sau Thi Lan, Indonesia v Malaysia. Th trng cao su th gii trong nm qua cng tri qua nhng din bin kh si ng v gi c. Trong hai qu u nm, tnh trng thiu ht nguyn liu th trong khi nhu cu tip tc tng y gi cao su t nhin tng ti mc cao k lc. Theo B thng mi, gi cao su t nhin th gii tng ti 50% trong 6 thng u nm. Trong 6 thng cui nm, gi cao su gim trn 40% so vi thi im gi cao nht.

(Ngun: Trung tm thng tin - B Thng Mi)

Di y l biu miu t gi c ca cao su t nhin trn cc th trng chnh. Nhn chung, s bin ng v gi c cao su trn cc th trng c xu th ging nhau. Gi cao su ti th trng Singapore cao nht, cao gp hai ln gi cao su thp nht ti th trng Trung Quc. Gi cao su RSS1 Singapore v gi cao su Tokyo c mc dao ng gi c t ngt v thay i mnh hn rt nhiu so vi gi cao su cc th trng khc. Gi cao su cc th trng Thi Lan v Indonesia cng bin ng vi xu hng tng t. Trong qu ba ca nm, Trung Quc ct gim lng nhp khu cao su v c p gi, ng thi ngun cung di do nn gi cao su gim mnh. S kin ny gy hoang mang cho cc nc sn xut cao su ln trn th gii. Gii php c ba quc gia sn xut cao su ln nht th gii a ra l ct gim sn lng v ct gim xut khu cao su t nhin trnh tnh trng gim gi hn na (Trung tm Thng tin - B Nng nghip). Kt qu l gi cao su ngng gim v c phn hi phc trong nhng thng cui nm 2006.

Gia cao su cac loai tren thi truong the gioi nam 2006 (UScent/kg)

0.00

50.00

100.00

150.00

200.00

250.00

300.00

350.00

400.00

450.00

500.00

123456789101112

Thang

Gia cao su (UScent/kg)

SMRCV Malaysia (Uscent/kg)

SMR20 Malaysia (Uscent/kg)

RSS1 Singapo (Uscent/kg)

RSS3 Singapo (Uscent/kg)

RSS3 Trung Quc

(UScent/kg)

Cao su Tokyo (UScent/kg)

Trong nm 2006, sn lng ca ba quc gia sn xut cao su ln nht th gii (Thi Lan, Indonesia v Malaysia) tng 3.43% so vi nm 2005, tuy nhin lng cao su xut khu ch tng 0.61%. Tiu th cao su trong nc ti ba quc gia ny cng ch xp x 1%, trong khi sn lng sn xut c cao hn lng xut khu. iu ny gii thch cho khi lng cao su nhp khu b p lng cao su tiu th trong nc gim ng k so vi nm 2005 (Bng 1)

Bng 1: Sn lng v xut nhp khu cao su ca Thi Lan, Indonesia v Malaysia

(Ngun: Hip Hi Cao su Vit Nam)

Mc d gi cao su nm 2006 tng cao tc ng chm li tc tiu th cao su th gii nhng d bo tiu th s mnh dn ln trong nm 2007 (Trung Tm Thng tin Thng Mi - B Thng Mi).

6. Ngnh hng Rau qu Min Bc

6.1. Din bin sn xut v th trng trong nc

Tnh hnh sn xut v th trng rau qu trong nc nm 2006 din bin kh phc tp, bn cnh yu t ma v thng thng, cn do 2 nguyn nhn chnh sau:

- Thi tit din bin tht thng nh hng ti cng tc sn xut v gy kh khn cho cng tc vn chuyn hng ho. Nng nng ko di trong thng 7, tip theo l nhng trn ma ln gy ngp ng nhiu a phng trong thng 8 v cn bo s 6 honh hnh cc tnh min Trung ko theo nhiu mt hng rau qu tng gi, ngay c khi vo thi im chnh v.

- Tc ng ca vic tng gi xng du, gi cc vn chuyn v gi cc hng ho dch v khc khin cho gi tt c cc sn phm tng ng lot, v rau qu cng khng nm ngoi s .

y l nhng yu t chnh khin gi ca nhiu mt hng rau hoa qu lin tc mc cao k t gia nm 2006. Hnh 1, 2, 3 m t din bin gi 3 loi qu l cam snh, thanh long v xoi trong nm 2006.

C th ni, qu I l thi gian rt nhy cm i vi gi c cc mt hng ni chung v ri vo dp tt nguyn n cng nh thi im c nhiu l hi din ra. Tt nguyn n 2006 vo cui thng 1, nn gi ca nhiu mt hng rau qu ng mc cao, tuy nhin sang n thng 2, nhiu loi rau gi gim do ngun cung tng (su ho, c chua, bp ci...) v nhu cu gim, trong khi gi nhiu loi tri cy tuy c gim nhng vn cn mc cao (xoi, cam snh, thanh long).

Trong thng 4: Mt s loi rau, qu v ng do vo cui v ngun cung gim nn gi tng (bp ci, c chua, su ho, cam, qut), trong khi , mt s loi rau, qu v H ngun cung tng dn nn gi gim (rau ci, rau mung, c tm, xoi...).

n thng 5: Tuy nhiu loi rau, qu bc vo v ngun cung tng nhng do tc ng ca vic tng gi xng du, gi cc vn chuyn v gi cc hng ho dch v khc tng nn gi nhiu loi rau, qu, tri cy tng trung bnh t 10-15% (hnh 1).Sang thng 6, mc d nhiu loi rau, qu tri cy vo chnh v, song gi nhiu loi rau qu gim khng nhiu, thm ch mt s loi tri cy gi cn cao hn so vi mi nm nh vi, chm chm, chui.... L do vn l bi chi ph sn xut tng, cng vi thi tit bt li tc ng n sn lng v ngun cung a ra th trng.

Hnh 1 - Bin ng gi cam snh nm 2006

(VT: ng/kg)

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

123456789101112

Thng

Gi

H NiTP H Ch Minh

Hnh 3 - Din bin gi xoi trong nm 2006

(VT: ng/kg)

5000

10000

15000

20000

25000

123456789101112

Thng

Gi

TP H Ch Minh

H Ni

Hnh 2 - Din bin gi thanh long nm 2006

(VT: VN/kg)

3000

6000

9000

12000

15000

18000

123456789101112

Thng

Gi

TP H Ch MinhH Ni

Ngun: www.agro.gov.vn

Trong qu III, din bin thi tit phc tp khin cho gi cc mt hng rau qu lin tc ng mc cao. Thng 7, thi tit nng nng ko di cng vi nhng trn ma ln v mt s loi tri cy vo cui v khin gi rau ci, bp ci, c chua, da leo, u c ve, cam snh tng vt.

Sang n thng 8, do ma ln din ra ti nhiu a phng, gy ngp ng, mt khc mt s loi rau, tri cy ang chuyn v cng vi tc ng ca ph vn chuyn tng nn gi nhiu loi rau, c, tri cy tng gi (rau mung, rau ci, b xanh, nhn, nho,v.v), vi mc tng 10 - 20% (c loi rau tng mc cao hn). Tnh trng ny tip tc ti din trong thng 9.

Qu IV, gi cc mt hng bt u c xu hng h nhit. Trong thng 10, do nhiu loi rau, qu ang bc vo v, nn ngun cung trn th trng kh phong ph, gi nhiu mt hng tuy vn cn mc cao nhng mt s mt hng bt u chiu hng gim dn (rau ci, c ci, su ho, c chua,). Ring nhng vng chu nh hng ca bo s 6 (c bit Nng, Qung Nam), do rau, qu b thit hi, ngun cung gim mnh nn gi rau c tng cao sau bo.

Thng 11: Do nhiu loi rau v ng vo v, ngun cung trn th trng tng nn gi nhiu mt hng gim dn. Nhng ngy cui thng gi rau c tng ti mt s a bn do ma v lc xoy. n thng 12, do nh hng ca ma , thi tit kh hn, rt, tc ng ca bo s 9, nn nhiu loi rau, qu tip tc gi mc cao.

Trong nm 2006, th trng rau qu ni a Vit Nam tip tc b ln t bi rau qu Trung Quc. C th gii thch bng 3 l do chnh sau: gi thp hn sn phm cng loi ca Vit Nam t 1.000 3.000 ng/kg. Quan trng hn, rau qu Trung Quc c th gi c lu hn. iu ny chng t cng ngh bo qun sau thu hoch ca Trung Quc t trnh cao. Mt yu t khc rt quan trng hng Trung Quc ngy cng ln sn hng Vit Nam l bun bn hng Trung Quc li hn hng Vit Nam. Theo gii tiu thng cc ch u mi hoa qu Tp.HCM th li nhun s tng ln 1,5 ln.

Nh vy, nu khng c nhng bin php hu hiu trong vic canh tc v c cc cng on x l sau thu hoch th hu qu tt yu l hng Trung Quc s tip tc ln sn trn th trng Vit Nam. Khi , cc ch u mi c nguy c tr thnh ni tiu th hng nng sn cho Trung Quc.

6.2. Tnh hnh xut khu

Hnh 4 - Kim ngch xut khu hng rau qu qua cc nm (VT: 1000 USD)

Ngun: Thng tin thng mi Vit Nam

Theo thng k chnh thc ca Tng cc Hi quan, kim ngch xut khu hng rau qu ca Vit Nam trong c nm 2006 t 259 triu USD, tng 10% so vi nm 2005. Trong , Nht Bn, Trung Quc, M, i Loan v Nga l nhng th trng xut khu rau qu ln nht ca nc ta.

Xut khu hng rau qu ca Vit Nam sang th trng Nht Bn trong nhng thng cui nm lin tc tng, a kim ngch xut khu rau qu sang th trng ny vt qua i Loan v tr thnh th trng xut khu rau qu ln nht ca nc ta trong c nm 2006. Trong thng 12/2006, kim ngch xut khu hng rau qu ca nc ta sang th trng Nht Bn khng tng t bin nh thng 11/2006, ch t trn 2,2 triu USD, gim 6,5% so vi thng 11/2006, nhng li cao hn 15,4% so vi cng k nm 2005. Nh vy, kim ngch xut khu rau qu sang th trng ny trong c nm 2006 t 27,5 triu USD, vn cn thp hn gn 5% so vi nm 2005. Cc chng loi rau qu chnh xut khu sang th trng Nht Bn l b xi, nm rm, c tm v khoai.

Xut khu rau qu sang th trng i Loan trong thng 12/2006 ch t mc 1,5 triu USD, gim gn 14% so vi thng 11/2006, v gim 21,5% so vi cng k nm 2005. Tnh chung kim ngch xut khu rau qu sang th trng ny trong c nm 2006 t 27,1 triu USD, tng 1% so vi c nm 2005 v thp hn 1,5% so vi kim ngch xut khu rau qu c nm 2006 sang Nht Bn. Nh vy, i Loan l th trng xut khu rau qu ln th 2 ca Vit Nam trong nm 2006.

Trong khi , kim ngch xut khu rau qu sang th trng Trung Quc trong thng 12/2006 t 2,3 triu USD, tng 7,72% so vi thng 11/2006, nhng vn gim ti 40,5% so vi thng 12/2005, nng tng kim ngch xut khu rau qu ca Vit Nam sang th trng ny trong c nm 2006 t mc 24,6 triu USD, gim 29,5% so vi nm 2005. Mc d vy, Trung Quc vn l th trng xut khu s 1 ca Vit Nam trong thng 12. Cc chng loi rau qu xut khu sang th trng Trung Quc trong thng 12/2006 ch yu l cc loi qu nh da, thanh long, nhn, chui, da Nguyn nhn khin kim ngch xut khu rau qu ca Vit Nam sang th trng Trung Quc trong nm 2006 gim mnh l do rau qu Vit Nam xut khu sang th trng ny ang phi chu mc thu ln ti 12-24,5%, y gi thnh sn phm ln rt cao. Bn cnh , vic Trung Quc v Thi Lan k hp tc thng mi, thc hin thu sut nhp khu bng 0 cho rau qu Thi Lan vo u nm 2006 gy kh khn ln cho ngnh rau qu Vit Nam v khng th cnh tranh bng gi c.

Sau mt thi gian tng mnh, kim ngch xut khu rau qu sang th trng Thi Lan trong thng 12/2006 c du hiu chng li. Thng 12/2006, kim ngch xut khu rau qu sang th trng ny t 890 nghn USD, gim 32% so vi thng 11/2006, nhng vn tng 195% so vi thng 12/2005. Nh vy, tnh chung kim ngch xut khu rau qu sang th trng ny c nm 2006 t 9 triu USD, tng 179% so vi nm 2005. Di y l bng tng kt tnh hnh xut khu rau qu sang cc th trng trong thng 12/2006 v c nm 2006, c so snh vi cng k 2005.

Bng 1 - Th trng xut khu rau qu ca Vit Nam

trong thng 12/2006 v nm 2006

Th trng

Thng 12/2006

So thng 11/2006

So thng 12/2005

Nm 2006

So nm 2005

(USD)

(%)

(%)

(USD)

(%)

Trung Quc

2.367.719

7,72

-40,58

24.614.107

-29,56

Nht

2.248.131

-6,51

15,39

27.572.623

-4,89

M

1.984.159

3,81

30,91

18.400.506

39,87

Nga

1.732.790

12,29

-10,88

22.070.119

23,81

i Loan

1.592.824

-13,78

-21,56

27.156.778

1,07

Thi Lan

889.871

-32,26

195,61

9.040.053

179,54

Hng Kng

873.215

-18,65

-1,65

10.155.292

36,68

Singapore

804.293

21,95

-2,94

7.916.870

19,59

H Lan

631.509

-24,99

-20,91

8.938.850

11,22

Italia

539.220

-17,43

-14,45

4.622.745

12,62

c

461.268

28,84

41,00

2.948.459

-19,05

Php

405.967

23,27

-14,83

3.952.940

-35,08

Malaixia

355.877

74,91

0,81

4.196.830

-0,84

Canada

297.148

-0,62

24,94

3.208.989

38,68

Anh

276.689

38,73

-3,29

2.579.913

28,81

Australia

250.059

6,47

-83,48

4.487.036

-17,60

Campuchia

185.876

-25,57

15,57

3.919.827

87,10

Thy in

95.810

62,18

158,49

687.795

26,60

Thy S

93.868

36,72

-13,27

774.340

49,50

Ukrraina

68.981

-2,62

6,68

2.655.999

83,59

B

63.407

48,29

-74,11

1.553.903

9,65

Hy Lp

53.790

44,21

*

311.609

*

Rp x t

24.368

*

*

330.150

-72,67

Sc

20.199

*

-26,83

228.437

-23,02

Achentina

*

*

211.598

-57,68

n

*

*

2.889.118

92,32

Braxin

*

-100,00

1.887.850

-8,89

UAE

-100,00

-100,00

1.518.344

-60,54

Hn Quc

-100,00

-100,00

6.764.068

10,91

Innxia

*

*

4.271.128

-4,74

Nauy

-100,00

*

440.843

1,27

Nam Phi

*

-100,00

570.248

-56,10

Phillipine

-100,00

*

259.395

*

Ty Ban Nha

*

-100,00

292.363

-68,48

Ngun: Thng tin Thng mi Vit Nam

ng Trn Khc Thi, Ph Vin trng Vin Nghin cu Rau qu cho rng, chin lc rau qu m B Nng nghip v PTNT ra vi vic tp trung u t trng mng ty, khoai s, u tng... bc l nhng nhm ln, dn n mt c hi gia tng, v nng dn l ngi chu thit thi nhiu nht. iu ny khin cho rau qu Vit Nam t nh mt dn kh nng xut khu v nh hng sai ngnh hng

Hin nay, Vit Nam nm trong nhm nc sn xut rau ln nht th gii, bnh qun t khong 116 kg/ngi/nm. Vi tc pht trin nhanh, khong 8,5%/nm trong 10 nm tr li y, Vit Nam ang gp phi kh khn v d tha cung v theo c tnh ca Vin rau qu, nng lc sn xut trong nc vt khong 40% so vi yu cu. V vy, vn trc mt phi gii quyt l thay th nhng loi xut khu hin nay bng nhng loi cy thc s xut khu c v mang li gi tr kinh t cao.

Hin ti, Vit Nam mi xut sang Trung Quc c gn 57% trong tng kim ngch xut khu trn 100 triu USD. tng cng xut khu sang th trng Trung Quc, khoai ty, hnh ty, ti, u c ve, u H Lan, ci bp, c rt l nhng loi cy ch o cn c khuyn khch trng. Nhng loi cy ny ang c sn xut c pha Nam v pha Bc, nu c u t c s h tng, nghin cu ging, quy trnh sn xut, quy hoch vng sn xut th kim ngch xut khu s kh. Hn na, mi nm, Trung Quc phi nhp trn 3 triu tn rau, vo cc thng 12 n thng 3, v y li l thi im sn xut chnh v Vit Nam.

Trong nghin cu ca mnh, Vin Nghin cu Rau qu ngh B thay nhng loi rau khng xut khu c bng 7 loi rau, qu c li th v ph hp vi c 2 vng sinh thi Bc v Nam Trung B nh: hnh ty, ti, bp ci, nm, c rt, u H Lan, da chut.

6.3. Nhn nh v d bo

Tng Cng ty Rau qu Vit Nam cho rng, chng ta thua km cc nc khng ch cht lng km, kch c khng u m cn nhiu d lng thuc bo v thc vt. Cng ngh bo qun km cng khin sn phm d bm dp, hao ht nhiu. Chnh cc yu t ny lm gim kh nng cnh tranh ca tri cy Vit Nam.

Theo d bo ca T chc Lng nng th gii (FAO), nhu cu tiu th rau qu ca th gii tng bnh qun 3,6%/nm, trong khi sn lng rau qu ch tng 2,8%/nm. Nhng c mt thc t ng bun l rau qu ca Vit Nam vn cn ang gp rt nhiu kh khn trong xut khu mc d ta c th mnh trong sn xut cc loi cy c sn, c bit l khu vc BSCL.

Trong nm 2006, ch ring th trng chu u nhp khu hn 11 triu tn rau qu, xut khu gn 4 triu tn, trong khi sn lng rau qu ca khu vc ny l 92,2 triu tn. Cc quc gia pht trin vn l cc nc nhp khu nhiu rau qu trong EU l th trng nhp khu rau qu ch yu. Nhu cu nhp khu rau d bo s tng khong 1,8%/nm trong cc nc EU nh Anh, Php, c, H Lanl nhng nc nhp khu rau ch yu.

Vi nhu cu nhp khu rau qu ln ca th trng EU, TS V Mai - ch tch Hip hi tri cy Vit Nam t nhiu k vngvo vic tri cy ca BSCL s sm c ch ng trn th trng chu u. Tuy nhin, thm nhp mt th trng kh tnh nh EU khng phi l iu d dng. c th t c tiu chun EUREPGAP ca EU, doanh nghip xut khu rau qu phi kt hp, h tr vi nng dn xy dng v thc hin cc qui trnh an ton thc phm, kim sot d lng ha cht c v vi sinh vt hi, kim tra cht lng, chng minh xut x, thng tin trin khai v phn hi, cung ng n nh c nm, ng thi gim chi ph hu cn (hin ti l 30%), xy dng k hoch sn xut theo yu cu th trng.

Trong bi cnh l thnh vin ca WTO, ngnh rau qu Vit Nam thc s cn phi chuyn i sm sang hnh thc sn xut tp trung thng qua lin kt, hp tc. T chc li sn xut tri cy ng b l yu cu bt buc trong giai on hi nhp. Trong , vn lin kt sn xut gia nng dn vi nng dn, gia nng dn vi nh khoa hc, cng vi vn sn xut ging v ging cy u dng, vn sn xut an ton (GAP), vn cng ngh sau thu hoch cn phi c u tin hng u.

c th to dng ch ng cho tri cy trn th trng th gii, theo TS Mai, vai tr quyt nh thuc v Nh nc thng qua vicxy dng c s h tng (ng s, h thng thy li, qui hoch ng b), trung tm x l ng gi, tng cng khuyn nng, khuyn khch kinh t tp th, xy dng k hoch di hn pht trin th trng.

6.4. Kt lun

Trong chin lc ca ngnh nng nghip, rau qu c xc nh l mt trong nhng mt hng xut khu ch lc. Tuy nhin, thc t th trng thi gian gn y khin ngi ta phi nghi ng v tnh kh thi ca mc tiu ny. Con s thng k cho thy, tri cy Vit ang ngy cng thu hp v mt dn th trng xut khu. Theo Vin Chnh sch v Chin lc pht trin nng thn, nu nm 2001, tri cy Vit c xut khu n 42 nc v vng lnh th, kim ngch xut khu t 330 triu USD, th nm 2005 ch cn li 36 nc, kim ngch cng gim mt gn mt na.

Trong khun kh WTO, tri cy khng phi l mt hng c u tin bo h c bit. Theo l trnh ct gim thu ca Hip nh Mu dch t do ASEAN (AFTA), nm nay thu sut cho tri cy lu chuyn t nc ny sang nc khc trong ni b khi ASEAN ch cn mc l 0-5%. Vi mc thu ny, tri cy Thi Lan v cc nc khc s d dng xm nhp vo th trng Vit Nam.

Vi t cch l thnh vin ca WTO, ngnh hng tri cy cn nng cao cht lng, h gi thnh v duy tr bn vng cc u th c trng. V ch nn tp trung pht trin nhng mt hng thc s mang c trng, hng v Vit Nam th mi c c hi cnh tranh thng li. c bit cn bo tn cc ngun gien ni a c sn nh bi Nm Roi, bi Phc Trch, oan Hng, xoi ct Ho Lc ri qui hoch pht trin theo tng vng sinh thi

Xy dng thng hiu cho tri cy Vit Nam cng l mt yu cu cp thit khng nh hnh nh v bo v sn phm xut khu ca nc ta v c n 90% tri cy Vit Nam phi np bng di cc nhn v thng hiu nc ngoi.

7. Ngnh hng Rau qu Min Nam

7.1. Tnh hnh sn xut rau qu Pha Nam 2006

Din tch Nng sut Sn lng 2006:

Theo Hip hi tri cy Vit Nam, nm 2006 c nc hin c trn 747 ngn ha cy n tri, cho sn lng 6,2 triu tn/nm, trong Nam b t gn 400 ngn ha, sn lng 3,2 triu tn/nm, chim 53,5% din tch v 51,6% sn lng cy n tri c nc .

Theo B Nng nghip v Pht trin nng thn