bobrek fonksiyon testleri - Tekin Akpolattekinakpolat.com/wp-content/uploads/2018/12/bobrek... · ASİT-BAZ METABOLİZMASI BOZUKLUKLARI AYIRICI TANISI İDRAR pH’sınınBELLİ DÜZEYDE

BÖBREK FONKSİYON TESTLERİ

Prof. Dr. Tekin AKPOLATLiv Hospital-İSTANBUL

İstinye Üniversitesi Tıp Fakültesi10 Aralık 2018

www.tekinakpolat.com

● http://tekinakpolat.com/ogrenciler-icin-yararli-kitaplar/



http://tekinakpolat.com/pratik-nefroloji/


Plan● Böbreğin temel fonksiyonları● Glomerüler filtrasyon değeri● Kan testleri● İdrar incelemesi● Diğer tanısal yöntemler

Böbreğin temel fonksiyonları (1)

1.VÜCUT SIVI VE ELEKTROLİT DENGESİNİN KORUNMASI: Su, sodyum, potasyum, hidrojen, bikarbonat, kalsiyum, fosfor, magnezyum.....2.METABOLİK ARTIK ÜRÜNLERİN ATILIMI: Üre, ürik asit, kreatinin...3.İLAÇLAR, TOKSİNLER VE METABOLİTLERİNİN DETOKSİFİKASYONU VE ATILIMI



4.EKSTRASELLÜLER SIVI HACMİ VE KAN BASINCININ HORMONAL DÜZENLENMESİRenin-anjiotensin sistemiRenal prostaglandinlerRenal kallikrein-kinin sistemi5.HORMON ÜRETİMİ VE METABOLİZMASINA KATKI: Eritropoietin, D vitamini...



6.PEPTİT HORMONLARIN YIKIMI: İnsülin, glukagon, parathormon, kalsitonin, büyümehormonu...7.KÜÇÜK MOLEKÜL AĞIRLIKLI PROTEİNLERİN YIKIMI: Hafif zincirler, beta2-mikroglobülin...8.METABOLİK ETKİ: Glukoneogenez, lipid metabolizması...


Böbreğin temel fonksiyonları (özet)

1.Dolaşımın sağlanması: sodyum…2.Metabolik denge: asit baz…3.Çöpçülük: üre…


İDRAR OLUŞUMU● BÖBREK KAN AKIMI● GLOMERÜLER FİLTRASYON● TÜBÜLER GERİ EMİLİM ● TÜBÜLER SEKRESYON


TUBÜL FONKSİYON

KORTEKSPROKSİMAL GERİ EMİLİM (amino asit, TÜBÜL bikarbonat, glukoz, fosfat,

protein, sodyum, ürik asit)DİSTAL Sodyum geri emilimi

K, H atılımıMEDÜLLA VE İdrarın konsantre edilmesiPAPİLLA Sodyum geri emilimi


LEZYONUN YERİ FONKSİYON BOZUKLUĞU

KORTEKSPROKSİMAL GERİ EMİLİMDE AZALMA (amino TÜBÜL asit, bikarbonat, glukoz, fosfat,

protein, sodyum, ürik asit)DİSTAL Sodyum geri emiliminde azalma

K, H atılımında azalmaMEDÜLLA VE İdrar konsantrasyonunda azalmaPAPİLLA Sodyum geri emiliminde azalma


GLOMERÜLER FİLTRASYON● BÖBREK KAN AKIMININ YAKLAŞIK % 18-20’si

(FİLTRASYON FRAKSİYONU) GLOMERÜLE FİLTRE OLUR

● TÜM RENAL FONKSİYONLAR İÇİNDE BELKİ DE EN ÖNEMLİSİ

● SIK KULLANILAN BİRİMİ ml/dak● NORMAL DEĞERİ 70-145 ml/dak/1.73 m2

● YAŞLA BİRLİKTE AZALIR● PRATİKTE KLİRENS FORMÜLLERİ KULLANILIR


GFD ÖLÇÜMÜ İÇİN İDEAL MADDE

● DOLAŞIMDA SERBESTÇE BULUNMALI● GLOMERÜLER BAZAL MEMBRANDAN

SERBESTÇE FİLTRE OLMALI● NEFRON BOYUNCA SALGILANMAMALI VE

GERİ EMİLMEMELİ● SABİT HIZDA ENDOJEN ÜRETİLMELİ● ÖLÇÜLEBİLİR OLMALI


GFD İÇİN KULLANILAN MADDELER

● İNÜLİN: Ekzojen verilmeli● 99m Tc DTPA: Ekzojen verilmeli● KREATİNİN: Kısmen tübüler sekresyona uğrar● ÜRE: Geri emilir, emilim miktarı idrar akım hızına bağlı,

üretim hızı değişebilir● SİSTATİN-C: Tamamına yakını proksimal tubülide geri

emilir ve yıkılır● DİĞER: B12 vitamini, sodyum iothalamate, sodium

diatrozate, 51 Cr EDTA....


Neden kreatinin?● Pratikte glomerüler filtrasyon değerini en

iyi yansıtan madde


Serum kreatinin düzeyi● Tanıda önemli ama dikkatli

değerlendirilmeli● Takipte tek başına yetersiz kalabilir● Pratikte glomerüler filtrasyon değerini en

iyi yansıtan test


GFD ölçümü (Pratikte)● BUN● Serum kreatinin

BUN ve kreatinin etkileyen faktörler var

Plasma kreatinin düzeyini arttıran faktörler

● Artmış kas kitlesi ● Akut kas hasarı ● Fazla et içeren öğün ● Cimetidine ● Triamterene, Spironolactone, Amiloride ● Probenecid ● Trimethoprim ● Diğer ilaçlar (Barbitüratlar, sefalosporinler, askorbik asit) ● Pirüvik asit ● Ketonlar (Diyabetik ketoasidoz, alkol zehirlenmesi)


Plasma kreatinin düzeyini azaltan faktörler

● Azalmış kas kitlesi (yaşlılık, atrofi, malnütrisyon, çocuklar)

● Gebelik ● Uygunsuz ADH sendromu ● Fazla kan tx● Sepsis● Karaciğer hastalığı● Fazla sıvı verilmesi


Kreatinin klirensi formülleri

● 24 saat idrar toplayarak● Sadece serum kreatinin değerine bakarakCockroft-GaultMDRDCKD-EPIDiğer


Kreatinin klirensi(ml/dakika)

idrar kreatinin (mg/dl) X Günlük idrar hacmi(ml)Serum kreatinin (mg/dl) X 1440

24 saat idrar toplayarak



(140-Yaş)(ideal kilo)Serum kreatinin (mg/dl) X 72

Sadece serum kreatinine bakarak(Cockcroft-Gault formülü)

● Bu formülle bulunan değer kadınlarda % 15, felçli hastalarda % 20-40 azaltılmalıdır

● Bu formül böbrek yetmezliğinin belirli bir dengede olduğu hastalar için geçerlidir

● Akut böbrek yetmezliğinin gelişme veya düzelme dönemlerindeki gibi böbrek fonksiyonlarının hızla değiştiği hastalarda bu formülün kullanılması sakıncalı olabilir; bu hastalarda 24 saat idrar toplamak gereklidir

● Oligürik hastalarda GFD 10 ml/dakikanın altında kabul edilmelidir


MDRD formülü (1)● Bir dönem kreatinin klirensini hesaplamak için

MDRD (Modification of Diet in Renal Disease) formülünün kullanımı popülerdi.

● MDRD formülünün ilk şeklinde yaş, cins ve ırka ilaveten serum albümin düzeyi ve kan üre azotu (BUN) gibi parametreler de kullanılıyordu.


MDRD formülü (2)● Daha sonra formül basitleştirilmiştir. MDRD

formülü ile hesaplanan glomerüler filtrasyon değeri Cockcroft-Gault formülünden biraz daha düşüktür.

● MDRD formülü de Cockcroft-Gault formülü gibi böbrek yetmezliğinin belirli bir dengede olduğu hastalar için geçerlidir ve serum kreatinin düzeyini değiştiren faktörlerin yanıltıcı etkilerine açıktır.

MDRD

GFD= 186 X ([Scr] -1.154) X ([Yaş] -0.203) X (0.742 kadın ise)

GFD: mg/ml/1.73 m2

[Scr]: serum kreatinin düzeyi, mg/dlNot: Zencilerde bulunan değer 1.21 ile çarpılmalıdır.



CKD-EPI formulü● GFD = 141 × min (Scr /κ, 1)α × max(Scr /κ, 1)-1.209 ×

0.993Yaş × 1.018 [kadınsa] × 1.159 [zencilerde]● GFD: ml/dakika/1.73 m2 [Scr]: serum kreatinin

düzeyi, mg/dl● κ: Kadınlarda 0.7, erkeklerde 0.9

α: Kadınlarda -0.329, erkeklerde -0.411 ● Min: Scr /κ minimum değeri veya 1● Max: Scr /κ maximum değeri veya 1

GFD Hesaplama ● Qx calculator uygulaması (hem android

hem apple uygulaması)● http://www.nephron.com/



Vücut yüzey alanı düzeltmesi

● Bir hasta GFD 70 ml/dakika ve vücut yüzey alanı 1.5 m2 olsun

70 ml/dak x 1.73 m2 = 80.7 ml/dakika/1.73 m2

1.5 m2

● Vücut yüzey alanı düzeltmesi çok küçük veya iri hastalarda gerekebilir


Serum kreatinine dayalı formüllerin kullanılamayacağı durumlar

● Uç yaşlar, uç beden boyutları● Şiddetli malnütrisyon● İskelet kas hastalıkları, Parapleji veya

quadripleji● Vejetaryen diyet● Hızlı değişen böbrek fonksiyonları (ABH)● Serum kreatininini etkileyen diğer durumlar


Kreatinin klirensi pratiği● http://tekinakpolat.com/kreatinin-klirensi-

pratigi/


Sistatin C’li formüller● Sadece sistatin C● Sistatin C + Kreatinin birlikte


KREATİNİN KLİRENSİ NEDEN ÖNEMLİ

● BÖBREK YETMEZLİĞİNİN DERECESİNİN SAPTANMASI

● İLAÇ DOZUNUN AYARLANMASI● KRONİK DİYALİZE BAŞLANGIÇ

ZAMANININ BELİRLENMESİ● TEDAVİYE YANITIN DEĞERLENDİRİLMESİ


ABH tanı ve takibinde hangi formülü kullanalım●24 saat idrar toplayalım●Sadece serum kreatinin değerine

bakalım


ABH tanı ve takibinde hangi formülü kullanalım●24 saat idrar toplayalım●Sadece serum kreatinin değerine

bakalım



BUN (Kan üre azotu, blood urea nitrogen)● BUN da kreatinin gibi glomerüler filtrasyon

değerini yansıtan bir maddedir ancak üretim ve atılımını etkileyen çok sayıda faktör olduğu için kaba bir göstergedir.


BUN düzeyini arttıran faktörler

● Böbrek yetmezliği● Azalmış idrar akımı● Dehidratasyon● Yüksek proteinli diyet● Gastrointestinal kanama● Katabolik durumlar● İlaçlar: Steroidler, tetrasiklinler


BUN düzeyini azaltanfaktörler

● Düşük proteinli diyet● Karaciğer hastalığı● Açlık● Anabolik durumlar● Poliüri● Gebelik● Uygunsuz ADH sendromu


BUN/plazma kreatininoranı

● Ekstrasellüler sıvı durumunun bir göstergesidir; normal değeri 10’dur.

● Bu değerin > 10 olması ekstrasellüler sıvınınazalmış olduğunu yani hastanın dehidrateolduğunu gösterir.


BUN klirensi

● BUN klirensi de hesaplanabilir fakat BUN düzeylerini etkileyen çok sayıda faktör olduğuiçin BUN klirensi kreatinin klirensine kıyasla dahaaz kullanışlıdır.

● BUN klirensinin normal değeri yaklaşık 60-80 ml/dakikadır. Kreatinin klirensinden daha düşükolma nedeni ürenin tübüler geri emilimidir.


BUN klirensi (ml/dakika)

İdrar üre azotu (mg/dl) X Günlük idrar hacmi(ml)BUN (mg/dl) X 1440


BUN klirensi (ml/dakika)

İdrar üre azotu (mg/dl) X Günlük idrar hacmi(ml)BUN (mg/dl) X 1440

İdrar kreatinin (mg/dl) X Günlük idrar hacmi(ml)Serum kreatinin (mg/dl) X 1440


Üre-BUN farkı● Nefroloji pratiğinde karışıklığa yol açan

durumlardan birisi de üre-BUN farkıdır.● Üre molekül ağırlığı 60 dalton olan bir

moleküldür. BUN ise ürenin içindeki azottur.

● NH2--C--NH2

║O


● Ürenin formülünden anlaşılacağı üzere 60 daltonun 28’i azottur, bu nedenle üre düzeyi BUN düzeyinden 2.14 (60/28) kat daha fazladır.

● BUN 10-20 mg/dl● Üre 20-40 veya 20-50 mg/dl

KAN BİYOKİMYASIPARAMETRE NORMAL DEĞERNa 135-145 mEq/LK 3.5-5 mEq/LCl 95-105 mEq/LBikarbonat 22-26 mEq/LKreatinin 0.5-1.2 mg/dlBUN 10-20 mg/dl


ÖNEMLİ KAVRAMLAR (1)● H: Ortamdaki asit-baz dengesini belirler

(nmol/l)● Fiks asit: CO2 dışındaki diğer asitler● Total CO2: Serumdaki HCO3 ve diğer

bileşiklerini gösterir (mEq/l)● PCO2: mmHg● H2CO3: mmol/l


ÖNEMLİ KAVRAMLAR (2)● Anyon açığı: Plazmadaki majör katyon ve

anyonlar arasındaki farktır. Gerçekyaşamda ise bir anyon açığı yoktur.

Anyon açığı=[Na+]-([Cl-]+[HCO3-])

Plazma anyon açığının normal değeri 10-14 mEq/l’dir.


ÖNEMLİ KAVRAMLAR (3)● Tampon sistem: Vücut sıvılarındaki asit

veya bazik etkinin azaltılmasını sağlar● NH4

+= Amonyum● Titre edilebilir asit: İdrarla atılan amonyum

dışı asitler


Normal arteriyel kan gazıdeğerleri

pH 7.38-7.42pCO2, mm Hg 38-42pO2, mm Hg 80-100O2 satürasyonu % > 95HCO3, mEq/l 22-26


İDRAR pH 1● Böbreğin idrarı asidifiye etmesinin kaba bir

göstergesidir● Normalde 4-8 arası değişir● İdrar pH’sının 5 olması idrarın asidifiye

etme yeteneğinin iyi olduğunu gösterir● Kan pH’sı ile birlikte değerlendirilmelidir● Dipstick veya pHmetre ile ölçülebilir

İDRAR pH’sı HANGİ DURUMDA ÖNEMLİDİR?

● ASİT-BAZ METABOLİZMASI BOZUKLUKLARI AYIRICI TANISI

● İDRAR pH’sının BELLİ DÜZEYDE TUTULMASI GEREKEN DURUMLARDA (Taş hastalığı, idrar yolu infeksiyonu, değişik ilaçlar)

● İDRAR KRİSTALLERİNİ DEĞERLENDİRİRKEN


İDRAR pH’sınınÖLÇÜLMESİ

● DİPSTİCK YÖNTEMİ KULLANILIYOR● 5-9 ARASINI ÖLÇÜYOR● HASSASİYETİ 1 ÜNİTE


ASİT İDRAR● Yüksek proteinli diyet, metabolik

asidoz, ateş, akut respiratuar asidoz, su kısıtlaması, potasyum eksikliği, gut, metanol zehirlenmesi, ilaçlar


ALKALİ İDRAR● Beklemiş idrar, vejeteryan diyet, üreaz

pozitif mikroorganizma, akut respiratuar alkaloz, potasyum eksikliğinin eşlik etmediği metabolikalkaloz, distal renal tübüler asidoz, su diürezi, ilaçlar


İDRARIN ASİDİFİKASYON YETENEĞİNİN ÖLÇÜLMESİ

● NH4Cl YÜKLEME TESTİ● CaCl2 TESTİ● SODYUM SÜLFAT● İDRAR pCO2

● BİKARBONAT TİTRASYONU● FUROSEMİDE TESTİ


İDRARIN DANSİTESİ 1● İDRARIN KONSANTRE VE DİLUE ETME

YETENEĞİNİ GÖSTERİR● 1001-1040 ARASIDIR● NORMAL DEĞERİ?● KLİNİK DURUM İLE BİRLİKTE DEĞERLENDİRİLİR● DİPSTİCK VEYA ÜRİNOMETRE İLE ÖLÇÜLÜR● İDRARDA PROTEİN, GLUKOZ, KONTRAST

MADDE YOKSA DANSİTE VE OSMOLALİTE PARALELLİK GÖSTERİR


İDRARIN DANSİTESİ 2● İDRAR OSMOLALİTESİ 50-1200 mOsm/kg

ARASIDIR● İDRARIN LİTRESİNDE 10 GR GLUKOZ DANSİTEYİ

0.004 VE 10 GR PROTEİN 0.003 ARTIRIR● 1010=300 mOsm/kg● HERHANGİ BİR İDRAR ÖRNEĞİNDE DANSİTENİN

1020 OLMASI BÖBREĞİN KONSANTRE ETME YETENEĞİNİN İYİ OLDUĞUNU GÖSTERİR

● PRATİKTE DANSİTE KULLANILIRwww.tekinakpolat.com

İDRAR DANSİTESİNİN ÖLÇÜLMESİ

● DİPSTİCK YÖNTEMİ KULLANILIYOR● 1001-1030 ARASINI ÖLÇER● GLUKOZ VEYA RADYOKONTRAST

MADDEDEN ETKİLENMEZ● PROTEİN VARLIĞINDAN ETKİLENİR● İDRAR pH’sına GÖRE OTOMATİK OLARAK

AYARLAMA YAPABİLİR

BÖBREĞİN KONSANTRASYON YETENEĞİNİN ÖLÇÜLMESİ

1. İDRAR/PLAZMA KREATİNİN ORANI > 402. DEHİDRATASYON TESTİ + ADH UYGULAMASI(POLİÜRİK SENDROMLARIN AYIRICI TANISINDA KULLANILIR)


BÖBREĞİN DİLUE ETME YETENEĞİNİN ÖLÇÜLMESİ

SU YÜKLEME TESTİ


İDRARDA PROTEİN 1● NORMALDE GÜNDE 100-150 mg PROTEİN

KAYBEDİLİRALBÜMİN < 30 mgTAMM HORSFALL PROTEİNİ 50-75 mg

● DEĞİŞİK YÖNTEMLERLE ÖLÇÜLEBİLİRDİPSTİCKTÜRBİDOMETRİK YÖNTEM


İDRARDA PROTEİN 2● İDRARLA GÜNLÜK PROTEİN KAYBI

DEĞERLENDİRİLİRKEN GFD VE SERUM ALBÜMİN DÜZEYİ AKILDA TUTULMALIDIR


PROTEİNÜRİ ÖLÇÜLME YÖNTEMİ

● DİPSTİCK YÖNTEMİ KULLANILIYOR● ALBÜMİNE HASSASTIR● GLOBÜLİN, HEMOGLOBİN, BENCE-JONES

PROTEİNİ VARLIĞINDA YALANCI NEGATİF SONUÇ VERİR

● TRACE (ESER) DIŞINDA HER PROTEİNÜRİ; CİDDİ BİR PROTEİNÜRİ GÖSTERGESİDİR

● 0.15-0.3 gr/litre ALBÜMİNİ SAPTAYABİLİRwww.tekinakpolat.com

DİPSTİCK YÖNTEMİYALANCI NEGATİF SONUÇLAR

DİLUE İDRAR, ALBÜMİN DIŞI PROTEİNYALANCI POZİTİF SONUÇLAR

KONSANTRE İDRAR, ANTİSEPTİK VARLIĞI, ALKALİ İDRAR


TÜRBİDOMETRİK YÖNTEM

YALANCI NEGATİF SONUÇLARDİLUE İDRAR

YALANCI POZİTİF SONUÇLARKONSANTRE İDRAR, MİYOGLOBİNÜRİ, KONTRAST MADDE VARLIĞI, HEMOGLOBİNÜRİ, İLAÇLAR (Penisilin, safalosporin, tolbutamid, sulfonamid, tolmetin)


PROTEİNÜRİDE TANIMLAR

NEFROTİK SENDROMGÜNLÜK PROTEİN KAYBI > 3-3.5 gr/günİDRARDA PROTEİN/KREATİNİN > 3

MİKROALBÜMİNÜRİGÜNDE 30-300 mg/gün


PROTEİNÜRİDE TANIMLAR

SELEKTİF PROTEİNÜRİIgG/TRANSFERRİN KLİRENSİ < 0.15-0.2IgG/ALBÜMİN KLİRENSİ < 0.15-0.2

POSTÜRAL PROTEİNÜRİTÜBÜLER PROTEİNÜRİ


Mikroalbüminüri nedir?İdrar albümin/kreatinin oranının (mg/g olarak)

> 30olmasıdırBu oran erkeklerde 17, kadınlarda 25 olabilir.

İDRARDA GLUKOZ● NORMALDE GÜNDE 50-150 mg GLUKOZ

İDRARLA ATILIR● BAŞLICA 2 YÖNTEMLE ÖLÇÜLÜRDİPSTİCK (GLUKOZ OKSİDAZ YÖNTEMİ)BAKIR REDÜKSİYON TESTİ (BENEDİCT TESTİ)● DİPSTİCK YÖNTEMİ SADECE GLUKOZU SAPTAR● BENEDİCT TESTİ, GALAKTOZ, FRUKTOZ... DA

SAPTAR. 20 mg/dl GLUKOZU SAPTAYABİLİR


Tm Glukoz

(GFD x KAN GLUKOZU) - İDRAR GLUKOZUml/dak mg/ml mg/dak


GLUKOZÜRİ ÖLÇÜLMESİ● DİPSTİCK YÖNTEMİ KULLANILIYOR● SADECE GLUKOZA ÖZGÜDÜR● 4-7 mmol/litre GLUKOZA HASSASTIR● İDRARDA ASKORBİK ASİT DÜZEYİ YALANCI

POZİTİF VE NEGATİFLİĞE YOL AÇABİLİR● İDRARIN DANSİTESİ ARTARSA GLUKOZUN

REAKTİVİTESİ AZALIR● ISIDAN ETKİLENİR


GLUKOZÜRİ NEDENLERİ● HİPERGLİSEMİ● TÜBÜLER GERİ EMİLİM BOZUKLUĞU

(Gebelik, tübüler hastalıklar)● DİĞER AsidozStres (travma, anestezi, cerrahi)Endokrin hastalıklar (akromegali, tirotoksikoz)

Merkezi sinir sistemi hastalıklarıwww.tekinakpolat.com

İDRAR MİKROSKOPİSİ 1● UCUZ VE NONİNVAZİV BİR TESTTİR● BÖBREK BİYOPSİSİ YAPMADAN

HASTALIĞIN ŞİDDETİ HAKKINDA BİLGİ VERİR

● PROTEİNÜRİ MİKTARI İLE BİRLİKTE ELE ALINDIĞINDA TANIYA ULAŞMAKTA YARDIMCIDIR


İDRAR MİKROSKOPİSİ 2● ÖNEMLİ RENAL PARANKİMAL

HASTALIK VAR İSE MİKROSKOPİ HİÇBİR ZAMAN NORMAL DEĞİLDİR

● BÖBREK HASTALIĞINDAN VEYA BÖBREK TUTULUMUNDAN ŞÜPHELENİLEN HER DURUMDA İDRAR MİKROSKOPİSİNE BAKILMALIDIR


İDRAR ÖRNEĞİ●MİKROSKOPTA DİREKT BAKILABİLİR● SANTRİFÜJ EDİLEBİLİR (2000-3000

DEVİRDE 3-5 DAKİKA)● SANTRİFÜJ EDİLMİŞ İDRAR ÖZEL

BOYALARLA BOYANABİLİRGRAMZİEHL-NİELSENWRİGHT: Eozinofil.....


HÜCRESEL ELEMANLAR● ERİTROSİT● LÖKOSİT● TÜBÜLİ EPİTEL HÜCRESİ● YASSI EPİTEL HÜCRESİ● BAKTERİ●MONİLİA●MALİGN HÜCRE


İDRAR MİKROSKOPİSİYARARLI OLDUĞU DURUMLAR

● İDRAR YOLU İNFEKSİYONU● PİYELONEFRİT● İNTERSTİSİYEL NEFRİT● AKUT TÜBÜLER NEKROZ● GLOMERÜLONEFRİT● NEFROTİK SENDROM● SİSTİNÜRİ


SİLENDİRLER● BİR MATRİKS ÜZERİNE YERLEŞMİŞ GRANÜLER

VEYA HÜCRESEL ELEMANLARI İÇERİR● SİLENDİRLERİN MATRİKSİNİ TAMM-HORSFALL

PROTEİNİ OLUŞTURUR● TAMM-HORSFALL PROTEİNİ ESAS OLARAK

HENLE KULBU ÇIKAN KOLU EPİTELİNDEN SALGILANIR

● SİLENDİR MEVCUDİYETİ HASTALIĞA NEFRONUN KATILDIĞINI GÖSTERİR


SİLENDİR TİPİ KLİNİK ANLAMI

HYALEN Egzersiz, KKY, Böbrek hastalığı(Nonspesifik)

ERİTROSİT Akut GN, Kortikal nekrozMUM (WAXY) Akut GN, ATNGRANÜLER NonspesifikEPİTEL ATNYAĞ Nefrotik sendromLÖKOSİT Akut piyelonefritGENİŞ KBY, Prerenal azotemi

KRİSTALLER● SIK GÖRÜLENLER FOSFAT, ÜRAT VE

OKSALATTIR; TEK BAŞINA KLİNİK ANLAMI YOK, KLİNİK İLE BİRLİKTE DEĞERLENDİRİLMELİDİR

● SİSTİN KRİSTALLERİ TANIDA ÖNEMLİDİR● ASİT İDRARDA; SİSTİN VE ÜRİK ASİT

KRİSTALLERİ● ALKALİ İDRARI; FOSFAT KRİSTALLERİ

BLOOD (KAN)● DİPSTİCK YÖNTEMİ KULLANILIYOR● MİYOGLOBİN VE HEMOGLOBİNE

DUYARLILIĞI EŞİTTİR● DUYARLILIĞI 150-620 mikrogram/L (= 5-20 eritrosit/mikrolitre)● YÜKSEK DANSİTE VE KAPTOPRİL

DUYARLILIĞI AZALTIR● HİPOKLORİT VE İDRAR YOLU İNFEKSİYONU

YALANCI POZİTİFLİĞE NEDEN OLABİLİR

İDRARDA NİTRİT 1● DİPSTİCK YÖNTEMİ KULLANILIYOR● DİYETLE ALINAN NİTRATIN GRAM

NEGATİF BAKTERİLER TARAFINDAN NİTRİTE DÖNÜŞMESİ İLE OLUŞUR

● POZİTİF TEST 105/ml BAKTERİYE YÖNELTİCİDİR

● NEGATİF OLMASI ANLAMLI BAKTERİÜRİYİ EKARTE ETTİRMEZ


İDRARDA NİTRİT 2● BAŞKA BAKTERİLERLE (NİTRATI NİTRİTE

DÖNÜŞTÜRMEYEN BAKTERİLERLE) İNFEKSİYON, MESANEDE AZ (< 4 SAAT) BEKLEMİŞ İDRAR NEGATİF SONUCA NEDEN OLABİLİR

● DUYARLILIĞI 13-22 mikromol/L’dir● YÜKSEK DANSİTEDE DUYARLILIĞI AZALIR● ASKORBİK ASİT YALANCI NEGATİFLİĞE

NEDEN OLABİLİRwww.tekinakpolat.com

İDRARDA BİLİRUBİN● DİPSTİCK YÖNTEMİ KULLANILIYOR● DUYARLILIĞI 7-14 mikrogram/L’dir● NORMAL KOŞULLARDA SAPTANMAZ● İDRARDA pyridium, serenium, indoxyl

sulfate, etodolac metaboliti ve ascorbik asit varlığı yalancı negatif veya pozitif sonuca neden olabilir


İDRARDA ÜROBİLİNOJEN● DİPSTİCK YÖNTEMİ KULLANILIYOR● NORMAL DEĞERİ 3-16 mikromol/L’dir.● BU TESTTE > 33 mikromol/L ise ANORMAL● ISI İLE TESTİN DUYARLILIĞI ARTAR,

OPTİMUM DERECE 22-26 o C ● PAS, SÜLFONAMİDLER, FORMALİN, AZO

BOYALARI, RİBOFLAVİN YALANCI POZİTİF VEYA NEGATİFLİĞE YOL AÇABİLİRLER


İDRARDA KETON● DİPSTİCK YÖNTEMİ KULLANILIYOR● ASETOASETİK ASİTİ SAPTAR● DUYARLILIĞI 0.5-1.0 mmol/L’dir● ACETONE VEYA BETA-HİDROXBUTYRİC

ASİTİ SAPTAMAZ● PİGMENTTEN ZENGİN İDRAR VEYA

LEVODOPA VARLIĞI YALANCI POZİTİFLİĞE NEDEN OLUR

İDRARDA GÜNLÜK NORMAL DEĞERLER

HACİM 750-1500 mlÜRE 20-30 gramKREATİNİN 600-1200 mgSODYUM 100-150 mmolPOTASYUM 60-80 mmolKALSİYUM 100-300 mgFOSFOR 0.5-1.5 gr


İdrar Na (1)● İdrar sodyumu vücutta Na birikiminin bir

göstergesidir. Hipovolemide idrar Na düzeyi < 10-20 mEq/l’dir ve bu Na birikimini gösterir(böbreğin hipovolemiye yanıtı). Bazı durumlardahipovolemi olmasına rağmen idrar sodyumu > 10-20 mEq/l’dir:

1.Diüretik kullanımı2.Böbrekten Na kaybı3.Üst gastrointestinal sistemden sıvı kaybı


İdrar Na (2)1.Ekstrasellüler sıvı durumunun

değerlendirilmesinde2.Akut böbrek yetmezliğinde prerenal

azotemi (idrar Na < 10-20 mEq/l) ve renal nedenler (idrar Na > 10-20 mEq/l) ayırıcı tanısında.

FRAKSİYONE NA EKSKRESYONU

(FENa)İdrar Na X Plazma Kreatininİdrar Kreatinin X Plazma Na


İdrar K (1)● Hipopotasemi ayırıcı tanısında kullanılır; >

30 mmol/l bir değer böbrekten K kaybını ve < 30 mmol/l böbrek dışı K kaybını gösterir. İdrar potasyum/kreatinin oranının 30 mmol/g’dan daha fazla olması da böbrekten K kaybını gösterir.


İdrar K (2)● İdrar K, hiperpotasemi ayırıcı tanısında da

yardımcıdır; > 40 mmol/l bir değer böbrek dışı bir nedeni ve < 20 mmol/l böbrek hastalığına bağlı hiperpotasemiyi işaret eder.


TTKG (Transtubular potassium gradient)

Distal nefrondaki K atılımını yansıtır. Hiperpotasemi ayırıcı tanısında kullanılır.

TTKG = İdrar K x Plazma Osmolaliteİdrar Osmolalite x Plazma K

6-12 Normal> 10 Normal aldosteron aktivitesi ve böbrek

dışı neden< 5-7 Aldosteron eksikliği ve direnci

İdrar Cl (1)● İdrar Cl düzeyi de idrar Na düzeyi gibi

hücre dışı sıvı durumunun bir göstergesidir. Özellikle idrarda bikarbonat ve diğer geri emilmeyen anyonların varlığında daha kullanışlıdır. Daha önce diüretik kullanımı veya üst gastrointestinal sistem sıvı kaybı gibi idrar sodyumunun kullanılamayacağı durumlarda yardımcıdır.


İdrar Cl (2)● İdrar Cl düzeyi metabolik alkalozların ayırıcı

tanısında da kullanılır; idrar klorunun < 10 mEq/l olması hipovolemi (klora yanıt veren metabolik alkaloz) ve idrar klorunun > 30 mEq/l olması normovolemi veya hipervolemiyi (klora dirençli metabolik alkaloz) gösterir.


İdrar anyon açığı([Na+] + [K+]) – ([Cl-])

● Normal değeri +30-50 mmol/l’dir.

● Negatif değer idrar NH4+ atılımı ilekompanse edilen gastrointestinal bikarbonat kaybını işaret eder.


TRP (Tubüler fosfat geri emilimi)

1- İdrar P X Plazma Kreatininİdrar Kreatinin X Plazma P



● Fosfatın böbrekte düzenlenmesini gösteren bir parametredir ve normal değeri % 70-90 arasındadır.

● Hiperparatiroidi, kronik böbrek yetmezliği, tübüler hastalıklar ve transplante böbrek TRP değerini azaltan önemli nedenlerdir.


Böbrek hastalıkları tanıyöntemleri

●Biyopsi●Radyolojik görüntüleme● İmmunolojik testler●Tubüler protein, enzim ve antijenler●Diğer

BÖBREK BİYOPSİSİ ENDİKASYONU

● ERİŞKİNDE NEFROTİK SENDROM● ÇOCUKTA STEROİDE CEVAP VERMEYEN NEFROTİK

SENDROM● GN’e SEKONDER HIZLA İLERLEYEN BÖBREK

YETMEZLİĞİ● KOLLAGEN DOKU HASTALIKLARININ

DEĞERLENDİRİLMESİ VE TAKİBİ: SLE● GLOMERÜLER PROTEİNÜRİ● TRANSPLANTE BÖBREK● BÖBREK BOYUTLARININ NORMAL OLDUĞU VE

OBSTRÜKSİYON OLMAYAN ABY

YARARLI OLABİLECEĞİ DURUMLAR

● İZOLE HEMATÜRİ● GLOMERÜLER PROTEİNÜRİ● YAVAŞ, İLERLEYEN TIN● BÖBREK BOYUTLARININ NORMAL OLDUĞU,

NEDENİ BELLİ OLMAYAN BÖBREK YETMEZLİĞİ● GEBELİKTE BÖBREK YETMEZLİĞİ● HEREDOFAMİLYAL GLOMERÜLER HASTALIKLAR● BAZI DURUMLARDA DİYABETİK NEFROPATİ


KULLANIŞLI OLMADIĞI DURUMLAR

● BÖBREKLERİN KÜÇÜK OLDUĞU SON DÖNEM BÖBREK YETMEZLİĞİ

● POLİKİSTİK BÖBREK HASTALIĞI●MALİGN HİPERTANSİYON● HEPATORENAL SENDROM● AKUT PİYELONEFRİT



ÖZET

İDRAR OLUŞUMU● BÖBREK KAN AKIMI● GLOMERÜLER FİLTRASYON● TÜBÜLER GERİ EMİLİM ● TÜBÜLER SEKRESYON



Glomerüler membran● Bu seçiciliğin iki nedeni vardır: 1)Slit porların büyüklüğü2)Elektriksel yük: Glomerül porlarının bazalmembran kısımları kuvvetli negatif yüke sahipkompleks proteoglikanlar içerirler ve dolayısıylanegatif yüklü molekülleri uzaklaştırırlar.

MOLEKÜL GEÇİRGENLİK ÖRNEKAĞIRLIĞI MADDE

5.200 1.00 İNÜLİN30.000 0.5 ÇOK KÜÇÜK

PROTEİN69.000 0.005 ALBÜMİN



TÜBÜLER REABSORPSİYON VE SEKRESYON

● Madde taşınması başlıca iki mekanizma ilegerçekleşir:

1)Aktif transport (Primer ve sekonder aktif transport olarak ikiye ayrılır) 2)Pasif transport.


Konsantrasyon ve Dilüsyon● İdrarın konsantre edilmesini sağlayan zıt akımlar,

zıt akımlar arasındaki permeabilite farkı ve enerjikaynağı Henle kulpunda mevcuttur.

● İdrarın dilue edilmesinde (seyreltilmesinde) nefronun birinci derecede sorumlu kısmı distal kıvrımlı tübüldür. Bu bölgede sodyum geriemilimini etkileyen faktörler idrarın dilueedilmesini bozabilirler.



GlomerülProksimal tubül

Henle kulbuinen kolu

Henle kulbuçıkan kolu

Distal tubül

Toplayıcıkanal


Kaynak: Cogan Su Sodyum Potasyum BikarbonatKonsantrasyon 140 mEq/L 4 mEq/L 24 mEq/L

Molekül ağırlığı 18 23 39 61

Glomerüler filtrat 150 20000 600 4500/gün

Proksimal tubül Emilir Emilir Emilir Emilir

Henle inen Emilir Emilir +100

Henle çıkan - Emilir Emilir

Distal tubül Emilir Emilir

Toplayıcı kanal Emilir Emilir Değişken

İdrar 0.75 150 100 0


Kaynak: Cogan Su Sodyum Potasyum BikarbonatKonsantrasyon 140 mEq/L 4 mEq/L 24 mEq/L

Molekül ağırlığı 18 23 39 61

Glomerüler filtrat 150 20000 600 4500/gün

Proksimal tubül -67.5 -9000 -300 -4500

Henle inen -60 -500 +100

Henle çıkan - -9000 -340

Distal tubül -7.5 -600

Toplayıcı kanal -14.25 -450 Değişken

İdrar 0.75 150 100 0


Tablo: ipuçları● Glomerüler filtrata geçen günlük miktardır● Glomerüler filtrat günlük 150 litre/gün

(yaklaşık 100 ml/dakika) olarak kabuledilmiştir

● Bir maddenin glomerüler filtrata geçenmiktarı plazmadaki serbest (filtreolabilen) konsantrasyonu ile ilişkilidir


Tablo: ipuçları● Sodyum konsantrasyon 140 mEq/litre● GFD: 150 litre/gün● Glomerüler filtrata geçen miktar yaklaşık

20000 mEq (140x150)


Tablo: ipuçları● Böbrek glomerüler filtrata geçen

bikarbonatın tamamını geri emer, üstelikgünde 60 mEq da alkali üretir


Kaynak: Cogan Kalsiyum Fosfor MagnezyumKonsantrasyon 6 mg/dl 3 mg/dl 2.5 mg/dl

Molekül ağırlığı 40 31 24

Glomerüler filtrat 9000 mg 4500 mg 3500 mg

Proksimal tubül Emilir Emilir Emilir

Henle inen Emilir Emilir Emilir

Henle çıkan Emilir Emilir, En çok

Distal tubül Emilir Emilir Emilir

Toplayıcı kanal Emilir

İdrar 200 900 100www.tekinakpolat.com

Kaynak: Cogan Kalsiyum Fosfor MagnezyumKonsantrasyon 6 mg/dl 3 mg/dl 2.5 mg/dl


Glomerüler filtrat 9000 mg 4500 mg 3500 mg

Proksimal tubül -4500 -2925 -875

Henle inen -900 -450 -525

Henle çıkan -2700 -1750

Distal tubül -700 -180 -250

Toplayıcı kanal -45


Tablo: ipuçları● Sodyum molekül ağırlığı 23● Sodyum konsantrasyon 3200 mg/litre● GFD: 150 litre/gün● Glomerüler filtrata geçen miktar yaklaşık

480.000 mg (32000x150)● Kalsiyum 9.000, fosfor 4500, magnezyum

3500 mgwww.tekinakpolat.com

Proksimal tubülide tamamıgeri emilen maddeler

● Glukoz● Amino asitler● Düşük molekül ağırlıklı proteinler (retinol

bağlayıcı protein, alfa ve beta mikroglobülin)


Sodyum Üre KreatininKonsantrasyon 140 mmol/L 4 mmol/L 0.09 mmol/L


Glomerüler filtrat 20000 680 15

Proksimal tubül Emilim Emilim Salgılama +1

Henle inen Emilim Salgılama

Henle çıkan Emilim Salgılama

Distal tubül Emilim

Toplayıcı kanal Emilim Emilim


Tablo: ipuçları● Böbrek yetmezliği varsa glomerüler

filtrata geçen madde miktarları azalır● Filtrata geçen kreatinin de azalır● Tubüler salgılama glomerüler hastalıklarda

daha az etkilenir● Bu durumda idrarın içinde salgılanan

kreatinin oranı ve miktarı artar



idrar kreatinin (mg/dl) X Günlük idrar hacmi(ml)Serum kreatinin (mg/dl) X 1440

24 saat idrar toplayarakBöbrek yetmezliğinde 24 saat idrar ile hesaplanan

kreatinin klirensi gerçekten yüksek çıkar




http://tekinakpolat.com/pratik-nefroloji/

Hastalık yoktur hasta vardırHasta yoktur insan vardır

Empati olmazsa olmazHekim hasta ilişkisi insani bir ilişkidir

Tek doğru yoktur


Documents

bobrek fonksiyon testleri - Tekin Akpolattekinakpolat.com/wp-content/uploads/2018/12/bobrek... · ASİT-BAZ METABOLİZMASI BOZUKLUKLARI AYIRICI TANISI İDRAR pH’sınınBELLİ DÜZEYDE