Punoi: Jorgaq Nasto

Burimet e hidrokarbureve ne

vendin tone.

Klasa XI82015

Hidrokarburet dhe llojet e tyre. Hidrokarburet bëjnë pjesë në grupin e kimisë organike , dhe janë komponime

të përbëra prej dy komponentave kryesorë karbonit dhe hidrogjenit. Hidrokarburet janë burime të rëndësishme në ushqimin e njeriut si përbërje e frutave, karotës në përbërjen e vajit të bimëve të larta, po ashtu gjenden edhe në përbërjen e naftës, gazi nëntokësor. Hidrokarburet janë të ndara në hidrokarbure aciklike dhe hidrokrbure ciklike.

Hidrokarbure aciklike1) Hidrokarburet e

ngopura ndryshe quhen Alkanët dhe kanë karakteristikë lidhjen njëfishe të cilat gjatë emërtimit marrin prapashtesën AN dhe kanë formulë të përgjithshme CnH₂n+₂.

2) Hidrokarburet e pangopura ndahen në Alkenët dhe Alkinët.  Alkenët si karakteristikë e kanë lidhjen dyfishe dhe gjatë emërtimit marrin papashtesën EN dhe kanë formulë të përgjithshme CnH₂n.  Alkinët kanë karakteristikë lidhjen trefishe gjat emërtimit marrin prapashtesën IN kanë formulë të përgjithshmeCnH₂n-₂.

Hidrokarburet Ciklike1) Cikloalkanët emërt

ohen nëse emrit të alkanit i shtohet parashtesa CIKLO  dhe kanë formulë të përgjithshme CnH₂n ku n≥3.

2) Cikloalkenët emërtohen nëse emrit të alkenit i shtohet parashtesa CIKLO dhe kanë formulë të përgjithshme CnH₂n-₂ ku n≥3.

Perftimi dhe perdorimi i tyre. Hidrokarbutret perftohen me dy metoda:1) Përftimi i alkaneve me anë të sintezës së Vurcit2) Gatitja e alkaneve në laborator

Perdorimi i hidrokarbureve dhe gjendja e tyre:1) Hidrokarburet janë një nga burimet më të rëndësishme energjitike të tokës. Mbizotërues

të përdorimit të hidrokarbureve është si një burim i djegshëm i karburantit. 2) Në formën e tyre të ngurtë, hidrokarburet marrin formën e asfaltit. 3) Metani dhe etani janë në gjëndje të gaztë në temperaturat normale dhe nuk mund të jetë

i lëngshëm nga presioni i vetëm. 4) Propani dhe butani është megjithatë lëng i lehtë, dhe ekziston më së shumti si një lëng. 5) Pentani është i lëngshëm në temperaturën normale, që zakonisht përdoret në kimi dhe

industri si një lëndë gati pa erë të fuqishme. 6) Heksani është gjithashtu është një jo-polar, jo-aromatik, tretës, si dhe një pjesë e

rëndësishme e zakonshme benzinë. 7) Heksani dhe oktanit - alkanët, alkenët dhe cikloalkanët izomerik janë komponentët

kryesorë të benzinës,naftës, dhe përzierje tretës industriale.

Djegia e karbureve. Hidrokarburet aktualisht janë burimi kryesor i botës së energjisë

elektrike dhe ngrohjes burimeve (si për shembull në shtëpi për ngrohje) për shkak të energjisë së prodhuar duke djegur. Shpesh kjo energji është përdorur si drejtpërdrejt në ngrohjen si ngrohës në shtëpi, të cilat i përdorin ose të naftës apo gazit natyror. Diegia e hidrokarbureve është përdorur për të ngrohur ujë, e cila pastaj është qarkulluar. Një parim i ngjashëm është përdorur për të krijuar energji elektrike në termocentralet. Metani liron vetëm një dioksid karboni (CO2) për dy Molekulat e ujit (H2O).

Veti karakteristike të hidrokarbureve janë që ata prodhojnë avull, dioksid karboni dhe nxehtësi gjatë djegies dhe se duhet oksigjen që djegia të ndodhë. Hidrokarburi më i thjeshtë, metani, digjet kështu:

CH4 + 2 O2 → 2 H2O + CO2 + Energji Një tjetër shembull është propani:

C3H8 + 5 O2 → 4 H2O + 3CO2 + Energji Djegia e hidrokarbureve është një shembull i një reaksioni kimik

ekzotermik.

Industria Hidrokarbureve Bazuar ne studimet komplekse mbi tregun dhe infrastrukturen si dhe ne zhvillimin strategjik

afat mesem dhe afat gjate ne vend dhe rajon, Qeveria e Shqiperise ka percaktuar tashme dy zona per zhvillimin e infrastructures detare dhe bregdetare ku do te ndertohen terminale te importimit dhe eksportimit te nenprodukteve te naftes , Vlora (ish zona SOD PVC-se) dhe Durresi (zona Portoromanos).

Qeveria Shqiptare eshte duke punuar ne drejtim te diversifikimit te furnizimit me burime energjetike me baze hidrokarbure vecanerisht ne drejtim te nxitjes se investimeve ne kete fushe per investitoret vendas dhe te huaj Shqiperia tashme eshte anetare e Komunitetit te Energjise per Europen Juglindore duke nenshkruar edhe Traktatin e Komunitetit te Energjise ne tetor 2005 te cilen e ka ratifikuar edhe Kuvendi i Shqiperise.

Nafta dhe gazi do te vazhdoje te dominoje furnizimin e tregut Shqiptare ne burime energjetike edhe per dekadat ne vazhdim. Nafta gazi dhe nenproduktet e tyre e kane rritur kontributin e tyre ne konsumin final te energjise.

Aktualisht nenproduktet e naftes zene mbi 60% te plotesimit te nevojave me burime energjitike te tregut te brendeshem ,tendence e perafert kjo dhe per tregun rajonal.Ne se do te diferenconim nga pikpamja gravitative rritjen e konsumit teketij burimi energjitik ne dekaden e fundit peshen me te madhe e ka Sektori i Transporteve.

Parku industrial energjitik ne Durres. Ky park eshte i vetmi nga permasat ne vend

dhe me i rendesishmi per furnizimin dhe manipulimin e burimeve energjitike alternative ne vend dhe me gjere . Ai perfshin nje siperfaqe prej 230 ha dhe eshte pjese e disa koridoreve rajonal ne aspektin e naftesjellesave dhe gazsjellsave si AMBO ,TAP , si dhe koridorit te tete qe lidh disa vende te rajonit me bregdetin Adriatik. Aktualisht ne kete park energjitik jane ndertuar kapacitete te fuqishme depozituese per karburante dhe lende djegese. Pamje e plote e plan organizimit te Parkut Energjitik dhe Industrial Z. Portoromano Lidhja e tij me pontilin e naftes dhe GLN-se, rrjetin hekurudhor dhe automobilistik te vendit dhe rajonit. amje te pontilit te naftes dhe GLN se ne zonen Portoromano Durres .

Kapaciteti perpunues i tankerave aktualisht deri ne 15 mij ton , ne perspektiv me mbarimin e dallgethyesit deri ne 50 mij ton

Industria e naftes ne Shqiperi nder vite.

Shqipëria ka parë një rritje të paparë në sektorin e saj të naftës në vitet e fundit. Ekspertët thonë se mund të ketë të paktën 10 miliard fuçi  nafte të papërpunuar, që do ta bënte Shqipërinë të barabartë me Norvegjinë apo Sudanin në drejtim të rezervave të naftës. 

Industria e naftës është një nga industritë më të vjetra në Shqipëri, qysh në kohët romake, ku bitumi ishte i vendosur kryesisht minuar në këto territore. Eksplorimi i naftës filloi që në vitin 1918, kurse prodhimi i saj filloi në vitin 1929. Dhe per kete arsye shume shtete kan synuar ta pushtojne Shqiperine.

Prodhimi i naftës arriti kulmin në vitin 1974, me ton 2.2 m atë vit. Megjithatë, pasi Shqipëria ndërpreu marrëdhëniet diplomatike me PRC, prodhimi filloi të bjerë në mënyrë të qëndrueshme dhe nga viti 1994 vetëm 1.400 ton e naftës së papërpunuar u shfrytëzua në ditë - një rënie që mund t'i atribuohet mungesës së burimeve dhe problemeve me fuqinë punëtore për shkak të vështirësive ekonomike në vend.

Krahasuar me këto ngjarje, në fillim të kësaj dekade ka parë një rritje të mprehtë investimesh në sektorin e naftës dhe gazit.

Ka shumë për t’u bërë për të rritur prodhimin e naftës - nivele rekord të viteve ’70, ende nuk janë realizuar, prodhimi i naftës ka tejkaluar 0.5 milion ton në vitin 2006 dhe 1 milion në vitin 2010. Kjo është vetëm një rënie, ndërsa Shqipëria është ende e varur nga importet e naftës për të përmbushur nevojat e saj të brendshme.

Eksporti i naftes ”Tregjet e eksportit mund të jenë hapur për kompanitë e naftës që operojnë në

Shqipëri. Vendi aktualisht eksporton naftës vetëm nëpërmjet terminalit të gazit në Vlorë, dhe vetëm në Itali. Eksporti i prodhimeve të energjisë është rritur në mënyrë të qartë - sipas të dhënave të ofruara nga Banka e Shqipërisë, ka pasur një rritje të mprehtë 30% këtë vit.

Më pak të holla shpenzohen për transportin dhe me një çmim më të lirë - konsumatorët aktualisht paguajnë vetëm 60-65% të çmimit bruto Brent për naftën shqiptare. Për shkak të ekzistencës së një terminali nafte, shpresat janë të larta. Me hapjen e kësaj rruge, transporti i rregullt dhe i shpeshtë i naftës është i parashikueshëm. Një tjetër hap në këtë linjë do të jetë për të shtuar disa destinacione të tjera të eksportit, të tilla si Greqia. 

Terminali i eksportit është e vendosur në hyrje të detit Adriatik i cili është një vend gjeografikisht lehtësisht i arritshëm në Mesdheun Lindor. Përkundër hapjes së terminalit të Vlorës, infrastruktura të tjera të eksportit është e nevojshme për të transportuar naftë bruto për vendet anëtare të BE - të cilat janë vendet kryesore të destinacionit të energjisë shqiptare. Megjithatë, niveli i prodhimit shqiptar nuk është i mjaftueshëm sa për të siguruar një mundësi të dobishme financiarisht tubacioni të transportit të naftës në shtetet anëtare të BE. 

Destinacionet dmth të afërt, mund të jenë Italia dhe Greqia, megjithatë, ndërtimi i tubacioneve të reja të duket krejtësisht humbje për momentin. Eshtë më e lirë dhe më e lehtë të presësh për naftë bruto të mjaftueshme për të mbushur një kamion-cisternë për dërgesë në Itali sesa një pompë nafte në një tubacion që do të përdoret vetëm në një përqindje të ulët të kapacitetit të tij. Bankers Petroleum është duke ndërtuar një tubacion të gjatë 40 km në terminalin e Vlorës për të bërë transportin e naftës më lehtë dhe më lirë, e një zhvillim i tillë do të përshpejtojë eksportet e naftës në Itali.

Investimet Bankers Petroleum Albania Ltd. vepron në fushën naftëmbajtëse të Patos-Marinzës

sipas një marrëveshjeje koncesionare, të përqendruar në zhvillimin dhe prodhimin e naftës bruto. Kompania vepron në mënyrë aktive që në korrik 2004 dhe ka përvojë në zhvillimin e fushave naftëmbajtëse. Bankers Albania është në pronësi të plotë të Bankers Petroleum Ltd, një kompani kërkimi dhe prodhimi nafte e bazuar në Kanada (Bankers Petroleum më parë quhej Saxon International Energy Ltd). Që nga korriku i vitit 2004, Bankers Albania ka bërë investime prej rreth 80 milion Usd në fushën naftëmbajtëse të Patos Marinzës. Për të gjithë jetëgjatësinë e projektit janë planifikuar shpenzime kapitale që do të arrijnë në mbi 200 milion dollarë. Kompania parashikon që mbi 60% e të ardhurave në cash të projektit do t'i kalojë Shqipërisë në formën e qirasë për shfrytëzim të taksave dhe çka mbetet do t'i kalojë kompanisë Bankers. 

Me këto kontrata parashikohet të rriten rreth 3 herë të ardhurat e ALBPETROL-it. Disa prej kompanive janë të angazhuara në kërkim, por mbeten të përqendruara në shfrytëzimin e rezervave të naftës në fushat e njohura, që, sipas vlerësimeve të ndryshme, arrijnë në një sasi rreth 1 miliard e 800 milionë fuçi.