18
คู่มือแนวทางการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูก โดยวิธี Pap Smear สำนักงานสาธารณสุขอำเภอสันกำแพง จังหวัดเชียงใหม่

爎ࠎㄎ⬎ ㄎᐎ䀎屮ียงใหม่ - Chiangmaihealth.go.th...Pap smear ปฏ บ ต ได ถ กต องตามหล กการ 2. ระยะเวลำ

  • Upload
    others

  • View
    7

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: 爎ࠎㄎ⬎ ㄎᐎ䀎屮ียงใหม่ - Chiangmaihealth.go.th...Pap smear ปฏ บ ต ได ถ กต องตามหล กการ 2. ระยะเวลำ

คมอแนวทางการตรวจคดกรองมะเรงปากมดลก โดยวธ Pap Smear สำนกงานสาธารณสขอำเภอสนกำแพง จงหวดเชยงใหม

ssosa
Typewriter
คมอแนวทางการตรวจคดกรองมะเรงปากมดลก
ssosa
Typewriter
โดยวธ Pap Smear
ssosa
Typewriter
* แนวทางการตรวตคดกรองมะเรงปากมดลก * การทำ Pap Smear * การแจงผลการตรวจ Pap Smaer * การดแลรกษาและสงตอตรทมผลผดปกต
ssosa
Typewriter
สำนกงานสาธารณสขอำเภอสนกำแพง จงหวดเชยงใหม
Page 2: 爎ࠎㄎ⬎ ㄎᐎ䀎屮ียงใหม่ - Chiangmaihealth.go.th...Pap smear ปฏ บ ต ได ถ กต องตามหล กการ 2. ระยะเวลำ

ค ำน ำ

โรคมะเรงปำกมดลก เปนสาเหตการตายอนดบ 1 ของสตรไทย มกพบในชวงอาย 30-70 ป (พบ มากชวงอาย 45-55 ป) แตอาจพบไดในอายนอย เชน 20 ป และในผสงอายตงแต 70 ปขนไป ผปวยรายใหม มะเรงปากมดลกปละประมาณ 10,000 คน 16.7 ตอแสนประชากร มอตราการตายปละมากกวา 5,000 คน หรอวนละ 14 ราย คดเปนรอยละ 52.17

สาเหตมะเรงปากมดลกยงไมทราบแนชด แตจากการศกษา พบวา ประมาณ 70-90 % ของผปวย เกดจากการตดเชอไวรสเอชพว หรอ ฮวแมนแพปพลโลมา Human Papilloma Virus (HPV) สายพนธ 16 และ 18 แตจากศกษาของสถาบนจฬาภรณฯ และเผยแพร เมอ กมภาพนธ 2556 พบวา สายพนธทท าให เกดมะเรงปากมดลกในหญงไทยมากทสดคอ สายพนธ 52 รองลงไปคอ สายพนธ 16 ซงเมอเชอเขาสรางกาย โดยการมเพศสมพนธ จนเกดการอกเสบเรอรงของปากมดลก และเซลลกลายเปนมะเรงปากมดลกไดนน ใช เวลานานประมาณ 10-15 ป หรออาจมากหรอนอยกวาน (ส านกงานวจยมะเรงนานาชาต พ.ศ.2553) โดย ผปวยสวนใหญมประวตการมเพศสมพนธตงแตอายนอยกวา 17 ป หรอมคนอนหรอมสามหลายคน หรอมสาม ทมความส าสอนทางเพศ และมาพบแพทยในระยะลกลามแลว หากตรวจพบตงแตระยะแรกสามารถรกษาให หายได และจากการตรวจคดกรองโรคมะเรงปากมดลกของโรงพยาบาลสนกำแพง ป2559 ประชาชนกลม เสยง พบผปวยรายใหม จ านวน 1 ราย คดเปนรอยละ 0.19 ซงเปนปญหาการเจบปวยดงกลาว

สำนกงานสาธารณสขอ าเภอสน กำแพง จงหวดเชยงใหม จงไดจดทำ “คมอแนวทางการตรวจคด กรองมะเรงปากมดลก โดยวธ Pap Smear” เพอใหส อดคลองกบทศทางของกระทรวงสาธารณสข ทใหมการ ตรวจคดกรอง ในสตรอาย 30-60 ป ใหไดรบการตรวจทก 5 ป เพอลดอตราการเกดมะเรงปากมดลกระยะ ลกลาม และเสยชวตในสตรไทย

สำนกงานสาธารณสขอำเภอสนกำแพงจงหวดเชยงใหม 2561

ssosa
Typewriter
คมอแนวทางการตรวจคดกรองมะเรงปากมดลก โดยวธ Pap Smear สำนกงานสาธารณสขอำเภอสนกำแพง จงหวดเชยงใหม
Page 3: 爎ࠎㄎ⬎ ㄎᐎ䀎屮ียงใหม่ - Chiangmaihealth.go.th...Pap smear ปฏ บ ต ได ถ กต องตามหล กการ 2. ระยะเวลำ

สำรบญ

ค ำน ำสำรบญแนวทางการตรวจคดกรองมะเรงปากมดลกสวนท 1 ลกษณะการใหบรการสวนท 2 การท า Pap Smear

-ปจจยทท าใหการตรวจ Pap Smear มประสทธภาพ ไดผลถกตองแมนย า-วธการ/ขนตอน การตรวจ Pap Smear

สวนท 3 การแจงผลการตรวจ Pap Smearสวนท 4 ระบบบรหารจดการสวนท 5 การดแลรกษาและการสงตอสตรทมผล Pap Smear ผดปกตภาคผนวกเอกสำรอำงอง

หนำ

กข1222511 12 121315

ssosa
Typewriter
คมอแนวทางการตรวจคดกรองมะเรงปากมดลก โดยวธ Pap Smear สำนกงานสาธารณสขอำเภอสนกำแพง จงหวดเชยงใหม
Page 4: 爎ࠎㄎ⬎ ㄎᐎ䀎屮ียงใหม่ - Chiangmaihealth.go.th...Pap smear ปฏ บ ต ได ถ กต องตามหล กการ 2. ระยะเวลำ

คมอแนวทำงกำรตรวจคดกรองมะเรงปำกมดลก โดยวธ Pap Smear สำนกงานสาธารณสขอำเภอสนกำแพง จงหวดเชยงใหม

เนองจากประชาชนในเขตเมอง การด าเนนชวตทเรงรบ ไมมเวลามารบบรการตรวจ ทางกลมงานบรการดานปฐมภม และองครวม PCU สนกำแพง ไดรณรงคออกหนวยบรการในชมชนทกหมบาน เพออ านวยความสะดวกใหแกกลมเปาหมาย ในชวงเวลานอกเวลาราชการดวย นอกเหนอจากทจดบรการทกวนพฤหสบดเวลาราชการในคลนกในโรงพยาบาลสนกำแพง

แนวทำงกำรตรวจคดกรองมะเรงปำกมดลก อำเภอสนกำแพง จงหวดเชยงใหม

ตรวจซ าทกป รกษาตามแผนการรกษาแพทย ตรวจซ า ≥ ASC - US ตามแพทยนด สงตอ รพ.นครพงค

ส ารวจกลมเปาหมายสตรอาย 30 – 60 ป ทก 5 ป (30 , 35 , 40, 45, 50 , 55 , 60 ป) ทกหมบาน อ.สนกำแพง

เตรยมบคลากรในการออกปฏบตงาน , วสดอปกรณ , และยานพาหนะในการออกรณรงคในชมชน

ประสานงานหองชนสตร , ประสานชมชนเตรยมกลมเปาหมาย

แจงแผนการออกปฏบตงานผเกยวของทราบ

แจงชมชน (อสม.) เพอท าหนงสอเชญใหกลมเปาหมายมารบบรการ

ออกปฏบตงานตามแผนรณรงคในชมชน

น าสไลดสงหอง Lab บนทกขอมลลงใน Hosxp

รอผล Lab ~ 2 เดอน แจงผลตรวจทงรายปกตและผดปกต

ปกต ตดเชอ ผดปกต

1

ssosa
Typewriter
คมอแนวทางการตรวจคดกรองมะเรงปากมดลก โดยวธ Pap Smear สำนกงานสาธารณสขอำเภอสนกำแพง จงหวดเชยงใหม
Page 5: 爎ࠎㄎ⬎ ㄎᐎ䀎屮ียงใหม่ - Chiangmaihealth.go.th...Pap smear ปฏ บ ต ได ถ กต องตามหล กการ 2. ระยะเวลำ

สวนท 1 ลกษณะการใหบรการ

1. สตรกลมเปาหมาย อาย 30 – 60 ป ตรวจทก 5 ป (ตรวจทกป ในกลมอาย 30 , 35 , 40 , 45, 50 , 55 , 60 ป) ใหความร และตรวจ Pap smear และสอนการตรวจเตานมดวยตนเอง

2. สตรในกลมอนๆ 2.1 ถาไมมอาการผดปกต ใหความร และนดมาตรวจ Pap Smear เมออายครบตามเกณฑทก าหนด

รวมทงสอนการตรวจเตานมดวยตนเอง แตถายนยนจะตองการตรวจ Pap Smear ใหบรการตรวจให ถาผลการตรวจปกต ใหนดมาตรวจครงตอไปตามเกณฑอายทก าหนดไว

2.2 ถาอายเกน 60 ป และยงไมเคยไดรบการตรวจ Pap Smear ใหตรวจทกราย 2.3 ถามอาการผดปกต เชน มอาการตกขาวหรอมเลอดออกผดปกต หรอมเลอดออกหลงการม

เพศสมพนธใหตรวจ Pap Smear ทกราย รวมทงสอนการตรวจเตานมดวยตนเอง

สวนท 2 การท า Pap Smear

การท า Pap Smear อยางมคณภาพ

การท า Pap Smear หรอ Cervical pap smear เปนวธการตรวจหาความผดปกตของเซลลเยอบปากมดลกระยะกอนเปนมะเรงระยะเรมแรกของปากมดลก เรยกยอๆ วา Pap smear

นอกเหนอไปจากการตรวจปากมดลกยงมผลพลอยได โดยอาจพบเซลลมะเรงของเยอบมดลก ทอรงไข รงไขและชองคลอด

ปจจยทท ำใหกำรตรวจ Pap Smear มประสทธภำพ ไดผลถกตองแมนย ำ 1. ผตรวจ / ผท ำ Pap smear ปฏบตไดถกตองตามหลกการ 2. ระยะเวลำ / ชวงเวลำ ทเหมาะสมในการเกบเซลลมาตรวจ 3. ผรบกำรตรวจ มการเตรยมตว / ปฏบตตวไดอยางถกตอง 4. อปกรณ ทใชในการตรวจถกตองและเหมาะสม

1. ผตรวจ/ผท ำ Pap smear ปฏบตไดถกตองตำมหลกกำร หลกกำรท ำ Pap smear

- จด position ของผรบการตรวจ (นอนทา Lithotomy) ใหพอเหมาะสะดวกตอการใส speculum และมองเหนภายในชองคลอดชดเจน

- Adequate Smear โดยตองเกบเซลลจาก Ectocervix เพอตรวจ Squamous cell , Endocerivix เพอตรวจ Endocervical cell หรอ Glandular cell Transformation Zone เพอตรวจ Metaplastic cell

2

ssosa
Typewriter
คมอแนวทางการตรวจคดกรองมะเรงปากมดลก โดยวธ Pap Smear สำนกงานสาธารณสขอำเภอสนกำแพง จงหวดเชยงใหม
Page 6: 爎ࠎㄎ⬎ ㄎᐎ䀎屮ียงใหม่ - Chiangmaihealth.go.th...Pap smear ปฏ บ ต ได ถ กต องตามหล กการ 2. ระยะเวลำ

- เกบเซลลเยอบปากมดลก โดยใช spatula แลวน ามา smear บน slide ท าการปายจากดาน frosted end ไปทางดานใส โดยปายใหเรยบ บาง พลก spatula ปายอกดานของ spatula ปาย ไปในทางเดยวกน ไมกดแรงมาก ปายอยางรวดเรว

- น า slide ไปแชใน fixative (น ายารกษาสภาพเซลล) : จม Slide ทปายเซลลแลวลงในภาชนะทบรรจ 95% alcohol ทนท แชไวอยางนอย 30 นาท ในกรณทหองปฏบตการอยในหนวยงานเดยวกน ใหน าสงหนวยงานเซลลวทยาทงภาชนะ

2. ระยะเวลำ/ชวงเวลำ ทเหมำะสมในกำรเกบเซลลมำตรวจ 1. ในวยเจรญพนธ แนะน าใหมารบการตรวจในระยะกงกลางของรอบเดอน เนองจากระยะนจะเปนระยะทมระดบฮอร โมนเอสโตรเจนสง (high estrogen level) ซ งภาวะนจะมจ านวน endocervical cell ออกมามาก ระยะทมจ านวน endocervical cell ออกมาจ านวนนอย คอ ระยะ high progesterone ผทอยในกลม high progesterone ไดแก

- ผหญง ท คมก า เนดโดยใช Depo – provera หรอ oral contraception pill ทม high progesterone - ผหญงทอยระหวางการตงครรภ หลงคลอด และก าลงใหนมบตร

2. Post menopausal woman ม low estrogen จะม endocervical cell ออกมานอย 3. ในรายทก าลงไดรบการคมก าเนดดวยฮอรโมน มารบการตรวจไดทกระยะเวลา 4. ในรายทหมดประจ าเดอนไปแลว รบการตรวจไดทกเวลา

5. ในรายทมเลอดออกตลอดเวลา ไมควรจะรอจนเลอดหยด เพราะเลอดอาจไมหยด ควรมารบ การตรวจหรอปรกษาแพทยทางสตนรเวช แพทยจะใหยาบางชนดเพอใหเลอดหยดชวคราว

ในกรณทผมำรบกำรตรวจมเลอดออกทไมใชประจ ำเดอน หรอ หมดประจ ำเดอนไปแลว และมเลอดออกกะปรบกะปรอย ตองเกบเซลลจำก Posteior vaginal fornix น ำมำปำยบน slide ดวย เนองจำกเซลลเยอบผนงมดลก (Endometrium) อำจหลดลงมำอยท Posterior vaginal fornix

3

ssosa
Typewriter
คมอแนวทางการตรวจคดกรองมะเรงปากมดลก โดยวธ Pap Smear สำนกงานสาธารณสขอำเภอสนกำแพง จงหวดเชยงใหม
Page 7: 爎ࠎㄎ⬎ ㄎᐎ䀎屮ียงใหม่ - Chiangmaihealth.go.th...Pap smear ปฏ บ ต ได ถ กต องตามหล กการ 2. ระยะเวลำ

3. ผรบกำรตรวจ มกำรเตรยมตว / ปฏบตตวไดอยำงถกตอง (ในรำยทไมเรงดวน) กำรเตรยมตวกอนรบกำรตรวจ Pap Smear

1. ตองไมมการตรวจภายในมากอน (ในชวง 24 ชวโมง) เพราะอาจมสารหรอยาปนเปอนอย 2. ไมมการเหนบยาในชองคลอดกอนมาตรวจ 48 ชวโมง

3. หามลางหรอท าความสะอาดในชองคลอดภายใน 48 ชวโมง กอนมาตรวจเพราะอาจไมมเซลล เหลอใหตรวจ 4. งดการมเพศสมพนธ กอนมารบการตรวจ 48 ชวโมง 5. ถายงอยในระหวางการรกษาปากมดลกอกเสบ (cervicitis) ใหรกษากอน แลวจงท า Pap smear ซ าภายใน 4 – 6 สปดาห

4. อปกรณทใชในกำรตรวจ 1. เตยง ใชเตยงตรวจภายในธรรมดา อาจใชเตยงส าหรบตรวจโรคธรรมดากไดและม

สงชวยหนนกนคนไขใหสงขน 2. ไฟ ควรเปนชนดรวมแสง สองเฉพาะท 3. ถงมอ ขนาดตางๆ ทเหมาะสมกบขนาดมอผทจะท าการตรวจ 4. Speculum ขนาดตางๆ ตงแตเลก กลาง ใหญ สนและยาว 5. Spatula ส าหรบเกบปายเอาเซลลทตองการตรวจ จะตองมความเหมาะสม สามารถ เกบเซลลจากจดกอตวของมะเรงปากมดลกทง จากปากมดลกสวนนอก (ectocervix) , สวนใน (endocerix) และ T – Zone ลกษณะของ Spatula

Spatula แบบทนยมใชกนมากในขณะน เปนแบบ ทเรยกวา Modified Ayre’s Spatula มลกษณะ - เปนไม หรอ plastic ยาวประมาณ 15 – 20 ซ.ม. ควรมขนาดเลกดวย

- ขางหนงจะเปนปลายแหลมยนออกไปประมาณ 1-2 ซ.ม. เพอเกบเซลลปากมดลกสวนใน (endocervix) - สวนโคงทตอลงมาจากปลายแหลมจะเปนสวนทเกบเซลล จากปากมดลกสวนนอก (ectocervix หรอ squamo – columnar junction) - สวนปลายอกขางจะเปนปลายทมรอยเวาเลกนอยตรงกลาง ปลายขางนมไวส าหรบเกบเซลลจากชองคลอด posterior fornix หรอ ในรายทตดมดลกไปแลว

4

ssosa
Typewriter
คมอแนวทางการตรวจคดกรองมะเรงปากมดลก โดยวธ Pap Smear สำนกงานสาธารณสขอำเภอสนกำแพง จงหวดเชยงใหม
Page 8: 爎ࠎㄎ⬎ ㄎᐎ䀎屮ียงใหม่ - Chiangmaihealth.go.th...Pap smear ปฏ บ ต ได ถ กต องตามหล กการ 2. ระยะเวลำ

5. Frosted end glass slide เปน slide ส าหรบปายเซลล ลกษณะของแผน slide คอ มปลาย ดานหนงเปนฝา เพอเขยน ชอ นามสกล อาย HN. และ วนทตรวจโดยเขยนดวยดนสอด า หำมใชหมกทกชนด

6. Fixative เปนน ายารกษาสภาพเซลล โดยใช 6.1 Alcohol 95% อยำงเดยว หรอ 6.2 Ether ผสมกบ Alcohol 95% หนงตอหนงสวน หรอ 6.3 น ายารกษาสภาพเซลล Thin Prep ส าหรบการตรวจวธการใหม 7. ภำชนะส ำหรบใส slide ท smear แลว ส าหรบใสน ายารกษาสภาพเซลล อาจใชขวดทมฝาปด 8. น ำยำท ำควำมสะอำดบรเวณ Vulva กอนใส speculum 9. Uterine packing forceps , Biopsy forceps 10. ส ำล (กอนเลก , ใหญ) ,ผำกอส (พบขนาดประมาณ 4.5 X 4.5) และ ไมพนส ำล ชนดกานยาว

11. Antiseptic solution(น ายาฆาเชอโรคออนๆ)อางหรอขนส าหรบใสน าเกลอ (Normal saline)

12. ผำคลม ส าหรบคลมหนาทองและขาทงสองขาง

วธการ/ขนตอน การตรวจ Pap Smear

ข นตอนท 1 กำรซกประวต การซกประวต ทจ าเปนส าหรบใชในการท า Pap Smear - ชอ นามสกล อาย สถานภาพสมรส - ประวตการคลอด , การแทง , การท าการผาตด (ระบ ครงสดทาย เมอใด) - การใชฮอรโมนคมก าเนด (ยาเมด ยาฉด) ถาหยดใชใหระบดวยวา เมอใด

- ประวตการมประจ าเดอน ถายงอยในวยมประจ าเดอน ใหระบประจ าเดอนครงสดทาย เมอใด - การใชฮอรโมนในผสงอาย - การมเลอดออกผดปกต ใหระบระยะเวลาเรมตนการมเลอดออก ตงแตเมอใด และสนสด หรอยง

5

ssosa
Typewriter
คมอแนวทางการตรวจคดกรองมะเรงปากมดลก โดยวธ Pap Smear สำนกงานสาธารณสขอำเภอสนกำแพง จงหวดเชยงใหม
Page 9: 爎ࠎㄎ⬎ ㄎᐎ䀎屮ียงใหม่ - Chiangmaihealth.go.th...Pap smear ปฏ บ ต ได ถ กต องตามหล กการ 2. ระยะเวลำ

ข นตอนท 2 กำรเตรยมแผน slide และน ำยำแช slide เตรยมแผน slide และน ายาแช slide ใหใสสะอาด 2.1 เชด slide ใหสะอาด 2.2 เขยน ชอ นามสกล อาย HN. ทปลายดานฝา ดวยดนสอด า 2.3 เตรยมขวดใสน ายาส าหรบแช slide ใหพรอม ข นตอนท 3 กำรจดทำนอน จดทานอนควรเปนทา Lithotomy ข นตอนท 4 จดเตรยมไฟส ำหรบตรวจ ควรเปนลกษณะรวมแสง และมความสวางพอทจะเหนเขาไปในชองคลอดไดชดเจน ข นตอนท 5 ท ำควำมสะอำดบรเวณปำกชองคลอด ควรท าความสะอาดบรเวณปากชองคลอดกอนตรวจโดยปฏบต ดงน 5.1 ผจะท าการตรวจ สวมถงมอสะอาด หรอถงมอปราศจากเชอ

5.2 ใชส าลกอนใหญชบน าเกลอ หรอ น ายาฆาเชออยางออน เชดบรเวณ Vulva และทบรเวณปาก ชองคลอด ชวยเพมความชมชน โดยเฉพาะในผสงอายซงทปากชองคลอด และ ชองคลอดจะ แหงมาก

ข นตอนท 6 เตรยม Speculum - Speculum ทจะใชตองน ำไป sterile กอนใชทกคร งมข นตอนกำรเตรยม speculum ดงน

6.1 เปดสกรย (screw) ทง 2 จด เพอจดใหเคลอนไหวไดสะดวก แลวจบใหถกวธ 6.2 ปดปาก speculum ใหสนทกอนท าการสอดใส 6.3 หลอลน speculum กอนการสอนใสเขาไปในชองคลอด โดยการน ำ speculum จมลงในน ำสะอำดเพอหลอลน หำมใชน ำยำฆำเช อ

6

ssosa
Typewriter
คมอแนวทางการตรวจคดกรองมะเรงปากมดลก โดยวธ Pap Smear สำนกงานสาธารณสขอำเภอสนกำแพง จงหวดเชยงใหม
Page 10: 爎ࠎㄎ⬎ ㄎᐎ䀎屮ียงใหม่ - Chiangmaihealth.go.th...Pap smear ปฏ บ ต ได ถ กต องตามหล กการ 2. ระยะเวลำ

ข นตอนท 7 กำรใส Speculum เรมการใส speculum โดยเปดปากชองคลอด แทรก Labia minora ทง 2 ขาง ใหถกวธ จะท าให เหนรเปดไดชดเจน เลอกใช speculum ทมขนาดใหพอเหมาะ หามใช สารหลอลนจ าพวกเยลล

7

ssosa
Typewriter
คมอแนวทางการตรวจคดกรองมะเรงปากมดลก โดยวธ Pap Smear สำนกงานสาธารณสขอำเภอสนกำแพง จงหวดเชยงใหม
Page 11: 爎ࠎㄎ⬎ ㄎᐎ䀎屮ียงใหม่ - Chiangmaihealth.go.th...Pap smear ปฏ บ ต ได ถ กต องตามหล กการ 2. ระยะเวลำ

ข นตอนกำรใส Speculum 7.1 เอยง speculum ใหตงอยในแนว 2 และ 8 นาฬกา (กรณ ใชมอขวาจบ speculum) 7.2 ให speculum อยในแนว 4 กบ 10 นาฬกา (กรณ ใชมอซายจบ speculum) 7.3 คอยๆ สอดเครองมอใหลกเขาไปตามทศทางของชองคลอด

7.4 เมอสอด speculum เขาไปประมาณครงหนงของความยาวของ speculum ก อนจะถ งปากมดลก ให ลอง เปดปลาย speculum เลกนอย เพอดวามความผดปกตทปากมดลก เชน แผล ตงเนองอก หรอ กอนมะเรงหรอไม เพราะถามความผดปกต และปลายเครองมอไปสมผสกบแผลอาจท าใหมเลอดออก 7.5 ถาไมเหนความผดปกตใดๆ เปดปลาย speculum ใหพอเหนปากมดลก แลวคอยๆ สอด speculum เขาไปจนถงปากมดลก 7.6 ใชปลาย speculum คลองปากมดลก (ในบางรายทปากมดลกอยผดจากทาทปกต อาจมผลท าใหการคลองปากมดลก ท าไดยาก) 7.7 กดเปดปลาย speculum (ตรงกานบรเวณใกลดามจบ) เพอใหเหนปากมดลกชดเจน 7.8 ลอคสกรย ทง 2 ตวของ speculum เพอความสะดวกในการท าเสมยรหรอปายเซลล (ถ า ผตรวจมความช านาญแลวไมจ าเปนตองลอคปมกได)

สงทควรสงเกตเมอใส speculum แลว คอ

1. ลกษณะของ discharge ในชองคลอด 2. ลกษณะของเยอบชองคลอด 3. ควำมหนำ – บำง รอยยนตำมขวำง (transverse rugi)

8

ssosa
Typewriter
คมอแนวทางการตรวจคดกรองมะเรงปากมดลก โดยวธ Pap Smear สำนกงานสาธารณสขอำเภอสนกำแพง จงหวดเชยงใหม
Page 12: 爎ࠎㄎ⬎ ㄎᐎ䀎屮ียงใหม่ - Chiangmaihealth.go.th...Pap smear ปฏ บ ต ได ถ กต องตามหล กการ 2. ระยะเวลำ

ข นตอนท 8 กำรเกบเซลล

วธเกบเซลลจำกปำกมดลก มข นตอนดงน 8.1 ใสปลายแหลมของ spatula เขาไปในรปากมดลก

8.2 ดนใหสวนโคงของ spatula ชดกบปากมดลก แลวคอยๆ หมน spatula ดวยแรงกด พอประมาณ เพอทจะถวงไมให spatula ถอยออกมาขณะท าการหมน 8.3 การหมนอาจหมนตามเขมนาฬกา หรอ ยอนเขมนาฬกากได แลวแตความถนด 8.4 จ านวนรอบทหมน ไมก าหนด โดยใหหมนไปจนกวาจะไดเซลลจากทกจดในบรเวณปากมดลก - ในผทไมเคยคลอดบตร รปากมดลก อาจเลกและแคบ ควรเลอก spatula อนทปลายเรยวและเลก - ในรายทสงอาย เยอบปากมดลกทง ขางนอกและขางในจะบาง สวนมาก มกจะไมไดเซลลตดออกมา อาจตอง ออกแรงขดใหมากขนหรอน าปลาย spatula จมน าเกลอเลกนอยกอนใช ปลายแหลมของ spatula ตองยนเขาไปในปากมดลกสวนในดวย

9

ssosa
Typewriter
คมอแนวทางการตรวจคดกรองมะเรงปากมดลก โดยวธ Pap Smear สำนกงานสาธารณสขอำเภอสนกำแพง จงหวดเชยงใหม
Page 13: 爎ࠎㄎ⬎ ㄎᐎ䀎屮ียงใหม่ - Chiangmaihealth.go.th...Pap smear ปฏ บ ต ได ถ กต องตามหล กการ 2. ระยะเวลำ

ข นตอนท 9 กำรน ำปำยลงบน slide เมอท าการเกบหรอขดไดเยอบปากมดลกแลว ใหน ามาปายลงบน slide ตามวธ ดงน

9.1 การปายตองท าอยางเบามอ นมนวล รวดเรว 9.2 ปายบางๆ โดยวาง spatula ดานปลายแหลมทขอบดานหนงของ slide ตรงระดบต ากวารอยฝาประมาณ 1 ชม. 9.3 วางใหนาบ ขนานไปบน slide คอยๆ ลาก spatula ไปทางปลายดานใสของ slide 9.4 การปาย ตองปายไปทางเดยว หำม ปายแบบถไปถมา หรอวนเปนวงกลม หรอ วงร และหำมกดแรง เพราะจะเปนการบดขยเซลลท าใหรปรางของเซลลเปลยนไป

กรณทปากมดลกมความผดปกต เกดสภำวะทเรยกวำ Ectopy หรอ Ectropion คอ มการเคลอนของ Columnar epithelium ผาน External os ออกไปคลมอยทEctocervix ถาออกไปไกลตรงรอยตอสแดง กบ สซด คอ Squamo – Columnar Junction (SCJ) ทจะตองท าเสมยร โดยใชปลาย spatula ดานท ทมรอยบมตนๆ ตรงกลาง ปายไปรอบๆ รอยตอของสแดง และสชด

10

ssosa
Typewriter
คมอแนวทางการตรวจคดกรองมะเรงปากมดลก โดยวธ Pap Smear สำนกงานสาธารณสขอำเภอสนกำแพง จงหวดเชยงใหม
Page 14: 爎ࠎㄎ⬎ ㄎᐎ䀎屮ียงใหม่ - Chiangmaihealth.go.th...Pap smear ปฏ บ ต ได ถ กต องตามหล กการ 2. ระยะเวลำ

ข นตอนท 10 กำรด ำเนนกำรกบแผน slide ทปำยเสรจแลว 10.1 ใหรบแชลงในน ายารกษาสภาพเซลลโดยเรว หรอ ถาจะใชแบบพน (spray) กตองรท า โดยเรว เพราะ ถาชา smear จะแหงและอานผลไมได

10.2 ถาใชน ายา Alcohol เพอแช slide ควรปดฝาใหแนนทนท เพราะ ถาเปดทงไว Alcohol ระเหยท าใหเจอจางลง และไมมคณสมบตจะรกษาสภาพเซลล

ข นตอนท 11 หลงกำรท ำ Pap smear ตรวจภำยใน (Bimanual examination) ดวย

สวนท 3 การแจงผลการตรวจ Pap Smear แจงผลการตรวจทกราย 1. ในกรณทผลการตรวจ “ปกต” สงจดหมายแจงผลใหแกผรบบรการทบาน 2. ในกรณผลการตรวจ “ผดปกต” สงจดหมายแกผมารบบรการใหมารบฟงผลตรวจท

โรงพยาบาลในเวลาราชการ และเขาพบแพทยทกราย 3. ในกรณทผลตรวจ “พบเซลลผดปกต” ตดตามผรบบรการมารบการตรวจทางโทรศพททนท

พรอมทงสงหนงสอ(ดวน) ใหมารบฟงผลการตรวจกบแพทยทกราย

ข นตอนกำรแจงผลตรวจ Pap smear PCU สนกำแพง

กรณผลปกต

สงจดหมายแจงผลใหแกผรบบรการทบาน

กรณผลผดปกต

สงจดหมายแกผรบบรการใหมารบฟงผลตรวจทโรงพยาบาลในเวลาราชการ

ข นตอนกำรรบฟงผลตรวจ

1. ยนบตรขอรบใบน าทางทหองบตร

2. ผรบบรการน าใบน าทางพรอมจดหมายเขารบผลตรวจทหอง 25 โตะ 1

3. ผรบบรการรบฟงผลตรวจจากแพทย เพอใหการรกษา

11

ssosa
Typewriter
คมอแนวทางการตรวจคดกรองมะเรงปากมดลก โดยวธ Pap Smear สำนกงานสาธารณสขอำเภอสนกำแพง จงหวดเชยงใหม
Page 15: 爎ࠎㄎ⬎ ㄎᐎ䀎屮ียงใหม่ - Chiangmaihealth.go.th...Pap smear ปฏ บ ต ได ถ กต องตามหล กการ 2. ระยะเวลำ

สวนท 4 ระบบบรหารจดการ มการประชมรวมกนของฝาย/งานทเกยวของภายในโรงพยาบาล และจดท าแผนการใหบรการตรวจ Pap Smear และแกไขปญหาในการท างานอยางสม าเสมอ

สวนท 5 การดแลรกษาและการสงตอสตรทมผล Pap Smear ผดปกต 1. มการตดเชอ สงมาพบแพทยทโรงพยาบาลสนกำแพง ตามระบบสงตอทกราย และตดตาม

ดแลในชมชน รวมกบอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) 2. ถาตรวจพบ เซลลผดปกต ตดตามใหมาพบแพทยโดยการโทรศพทตดตามทนททกราย เพอ

รบการรกษาสงตอสตนรแพทย และตดตามในดแลในชมชน รวมกบอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) กรณรบการสงตอกลบเพอมาดแลในชมชน

3. เจาหนาทผรบผดชอบ รวบรวมรายชอและทอยของสตรทมผล Pap Smear พบเซลลผดปกตทกรายพรอมทงตรวจสอบวาผปวยไดรบการตดตามมาพบแพทยครบถวน และแจงรายชอผปวยทยงไมมาพบแพทย ใหสถานบรการสาธารณสขทรบผดขอบพนท ตดตามผปวยอกครง

12

ssosa
Typewriter
คมอแนวทางการตรวจคดกรองมะเรงปากมดลก โดยวธ Pap Smear สำนกงานสาธารณสขอำเภอสนกำแพง จงหวดเชยงใหม
Page 16: 爎ࠎㄎ⬎ ㄎᐎ䀎屮ียงใหม่ - Chiangmaihealth.go.th...Pap smear ปฏ บ ต ได ถ กต องตามหล กการ 2. ระยะเวลำ

13

ssosa
Typewriter
ภาคผนวก
Page 17: 爎ࠎㄎ⬎ ㄎᐎ䀎屮ียงใหม่ - Chiangmaihealth.go.th...Pap smear ปฏ บ ต ได ถ กต องตามหล กการ 2. ระยะเวลำ

14

Page 18: 爎ࠎㄎ⬎ ㄎᐎ䀎屮ียงใหม่ - Chiangmaihealth.go.th...Pap smear ปฏ บ ต ได ถ กต องตามหล กการ 2. ระยะเวลำ

เอกสำรอำงอง

คณะอนกรรมการมะเรงวทยานรเวช. (2557). แนวทำงเวชปฏบตของรำชวทยำลยสตนรแพทยแหงประเทศไทย เรอง กำรดแลสตรทผลกำรตรวจคดกรองมะเรงปำกมดลกผดปกต. สบคนเมอ 18 พฤศจกายน 2559: สบคนจาก http://www.rtcog.or.th/html/photo/CPG_510399.pdf

ปยวฒน เลาวหตานนท. (2556). แนวทำงกำรตรวจคดกรอง วนจฉย และรกษำโรคมะเรงปำกมดลก. (พมพครงท 1). กรงเทพฯ. บรษทโฆสตการพม จ ากด.

ณฐวฒ กนตถาวร. (2559). “มะเรงปำกมดลก” โรคสตรทไมควรมองขำม. สบคนเมอ 18 พฤศจกายน 2559 : สบคนจาก http://www.thaihealth.or.th/Content

ไทยรฐออนไลน.(2556). ช 'เอชพว'สำยพนธ 52 ตนเหตมะเรงปำกมดลกในหญงไทย. สบคนเมอ 18 พฤศจกายน 2559 : สบคนจาก https://www.thairath.co.th/content/326308

วสนต ลนะสมด และคณะ. (2557). กำรควบคมมะเรงปำกมดลกทครอบคลม : แนวทำงกำรปฏบตทส ำคญ. สบคนเมอ 18 พฤศจกายน 2559 สบคนจาก http://rh.anamai.moph.go.th/download/

15

ssosa
Typewriter
คมอแนวทางการตรวจคดกรองมะเรงปากมดลก โดยวธ Pap Smear สำนกงานสาธารณสขอำเภอสนกำแพง จงหวดเชยงใหม