CHEMIA - Wrocław – Okręgowa Komisja Egzaminacyjna · Chemia 2013 - poziom podstawowy Łatwo ść zada ń według typów szkół LO (725 osób) T (112 osób) Diagram 3. Łatwość

Okręgowa Komisja Egzaminacyjna we Wrocławiu

EGZAMIN MATURALNY 2013 na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie

Sprawozdanie okręgowe

Jolanta Baldy

CHEMIA

1. Część informacyjna

1.1. Wybrane dane statystyczne

Pisemny egzamin maturalny z chemii został przeprowadzony w dniu 14 maja 2013 r. Po raz

pierwszy przystąpiło do tego egzaminu 2780 absolwentów szkół ponadgimnazjalnych, w tym 815

(29,4%) zdających wybrało ten przedmiot na poziomie podstawowym oraz 1965 (70,6%) na po-

ziomie rozszerzonym (tabela 1).

Tabela1. Liczby zdających egzamin maturalny z chemii – zestaw standardowy

Liczba zdających

Zdający

poziom podstawowy

poziom

rozszerzony RAZEM

OKE Wrocław

LO 699 1937 2636

LP 11 1 12

T 103 26 129

LU 2 1 3

TU

RAZEM 815 1965 2780

Województwo dolnośląskie

LO 512 1466 1978

LP 9 1 10

T 60 19 79

LU 1 1 2

TU

RAZEM 582 1487 2069

Województwo opolskie

LO 187 471 658

LP 2 2

T 43 7 50

LU 1 1

TU

RAZEM 233 478 711

Chemia

2

Tabela 2. Porównanie liczby zdających egzamin maturalny po raz pierwszy z chemii w latach 2012 i 2013

Rok Poziom podstawowy Poziom rozszerzony Razem

2012 650 1942 2592

2013 815 1965 2780

W tym roku chemię na egzaminie maturalnym wybierano głównie w liceach ogólnokształcących,

szczególnie na poziomie rozszerzonym. Na poziomie podstawowym oprócz liceów ogólnokształ-

cących, najwięcej maturzystów wybrało ten przedmiot w technikach. Liczba zdających egzamin

na poziomie podstawowym wzrosła o 25% w stosunku do ubiegłego roku.

Tegoroczny średni wynik egzaminu maturalnego z chemii na poziomie podstawowym w na-

szym okręgu wynosi 38,6%, zaś na poziomie rozszerzonym 52,2%. Wyniki zależą od typu szkoły

(tabela 2).

Tabela 3. Średnie wyniki procentowe zdających egzamin maturalny z chemii

Średni wynik procentowy

Typ szkoły Poziom podstawowy Poziom rozszerzony

OKE Wrocław

LO 40,6 52,6

LP 26,2 27,0

T 26,8 25,2

LU 25,0 8,0

TU - -

RAZEM 38,6 52,2

Województwo dolnośląskie

LO 40,6 52,0

LP 17,1 27,0

T 28,0 24,3

LU 14,0 8,0

TU - -

RAZEM 38,9 51,6

Województwo opolskie

LO 40,6 54,3

LP 67,0

T 25,0 27,9

LU 25,0 -

TU 36,0 -

RAZEM 37,9 53,9

W poszczególnych typach szkół najwyższe wyniki osiągnęli, jak co roku, maturzyści liceów ogól-

nokształcących, niższe z techników. Trudno dokonać uogólnień w stosunku do wyników zdają-

cych z liceów profilowanych i uzupełniających, gdyż liczba zdających w tego typu szkołach jest

niewielka.

Egzamin maturalny 2013 na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie

3

40,6

17,1

28,0

14,0

0,0

38,940,6

67,0

25,0

36,0

0,0

37,9

512 9 60 1 0 582187 2 43 1 0 2330

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

LO LP T LU TU RAZEM

Typ szkoły

Średni wynik pkt% z egzaminu z chemii w 2013 r. wg t ypów szkół- poziom podstawowy (zdaj ący po raz pierwszy, stan na dzie ń 28 czerwca)

dolno śląskie opolskie Uwaga: u podstawy słupków - liczba zdaj ących

Diagram 1. Średni wynik procentowy wg typów szkół, z podziałem na województwa – poziom podstawowy

52,0

27,024,3

8,0

51,654,3

27,9

0,0 0,0

53,9

1466 1 19 1 0 1487471 0 7 0 0 4780

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

LO LP T LU TU RAZEM

Typ szkoły

Średni wynik pkt% z egzaminu z chemii w 2013 r. wg t ypów szkół- poziom rozszerzony (zdaj ący po raz pierwszy, stan na dzie ń 28 czerwca)

dolno śląskie opolskie Uwaga: u podstawy słupków - liczba zdaj ących

Diagram 2. Średni wynik procentowy wg typów szkół, z podziałem na województwa – poziom rozszerzony

Chemia

4

Wynik matury z chemii dla poziomu podstawowego w 2013 r. jest niższy niż w roku ubiegłym

o 9,5 punktu procentowego, dla poziomu rozszerzonego jest wyższy o 3,5 punktu procentowego.

1.2. Opis arkusza egzaminacyjnego – poziom podstawowy

Arkusz egzaminacyjny składał się z 31 zadań, zawierał 13 zadań zamkniętych (Z) oraz 18 otwar-

tych (O). Wśród 31 zadań 7 było podzielonych na podpunkty. W sumie w tym arkuszu należało

udzielić odpowiedzi na 39 poleceń.

Za poprawne rozwiązanie zadań zdający mógł otrzymać 50 punktów. Tematyka zadań była

różnorodna pod względem formy i zakresu treści oraz sprawdzanych umiejętności określonych

w standardach wymagań egzaminacyjnych dla poziomu podstawowego.

Tabela 4. Przyporządkowanie zadań z arkusza podstawowego do obszarów standardów wymagań

egzaminacyjnych

Obszary standardów Numery zadań Liczba

punktów

Waga

(w %)

I. Wiadomości i rozumienie 1, 2, 3, 6, 8, 9, 10b, 12, 15, 18b, 21, 23, 24, 29b 20 40

II. Korzystanie z informacji 4, 5, 11, 13, 14, 16, 17, 18a, 19, 20, 22, 25, 27, 29a 19 38

III. Tworzenie informacji 7, 10a, 26, 28, 30, 31 11 22

Z powyższego zestawienia wynika, że na tegorocznym egzaminie maturalnym z chemii na po-

ziomie podstawowym dominowało sprawdzanie umiejętności standardu I – wiadomości i rozu-

mienie takich jak, np. uzupełnianie równań reakcji przez dobranie brakujących substratów i pro-

duktów, opisywanie typowych właściwości związków organicznych i nieorganicznych, posługi-

wanie się poprawną nomenklaturą węglowodorów nasyconych, znajomością i rozumieniem

pojęć związanych z budową atomu i układu okresowego pierwiastków oraz standardu II, np.

zapisanie obserwacji z prezentowanych doświadczeń, selekcja i analiza informacji podanych

w formie tabeli i tekstu o tematyce chemicznej. Najmniej zadań sprawdzało umiejętności obsza-

ru III – tworzenia informacji, np. projektowanie doświadczeń, identyfikacja substancji na pod-

stawie opisu jej właściwości. Pełne zestawienie oczekiwanych umiejętności od zdających egza-

min maturalny z chemii zawiera ujęcie tabelaryczne.


5

Tabela 5. Sprawdzane umiejętności, typy zadań i pozom ich wykonania

Nr zad.

Obszar standardów

Sprawdzana umiejętność Typ

zadania Poziom wykonania

zadania

1. Wiadomości i rozumienie

Znajomość i rozumienie pojęć związanych z budową atomu i układem okresowym pierwiastków; określenie związku między budową atomu, konfiguracją elektronową a położeniem pierwiastka w układzie okresowym; ustalenie liczby elektronów walencyjnych.

Z O,49


Znajomość i rozumienie pojęć związanych z budową atomu i układem okresowym pierwiastków.

O 0,34


Znajomość i rozumienie pojęć związanych z naturalnymi przemianami promieniotwórczymi.

O 0,58

4. Korzystanie z informacji

Wykonanie obliczeń stechiometrycznych na podstawie równania reakcji.

O 0,17


Selekcja i analiza informacji podanych w formie tekstu o tematyce chemicznej.

Z 0,64


Opisanie typowych właściwości substancji chemicznych.

Z 0,25

7. Tworzenie informacji

Wyjaśnienie przebiegu zjawisk spotykanych w życiu codziennym, posługując się wiedzą chemiczną.

O 0,09


Zapisanie równania reakcji chemicznej na podstawie słownego opisu przemiany.

O 0,53


Zastosowanie pojęcia „egzotermiczny” do opisu efektów energetycznych przemian.

Z 0,81

10.a Tworzenie informacji

Zaprojektowanie doświadczenia pozwalającego na otrzymanie tlenku; zaprojektowanie doświadczenia pozwalającego na identyfikację węglowodorów.

Z 0,54

10.b Wiadomości i rozumienie

Zapisanie równania reakcji chemicznej na podstawie słownego i graficznego opisu przemiany.

O 0,20

11.

Korzystanie z informacji Wiadomości i rozumienie

Zapisanie obserwacji wynikających z prezentowanych doświadczeń. Znajomość i rozumienie pojęcia odczyn roztworu. O 0,56



O 0,14


Wykonanie obliczeń z zastosowaniem pojęcia mola i objętości molowej gazów.

O 0,12


Selekcja i analiza informacji podanych w formie tabeli i tekstu o tematyce chemicznej.

Z 0,66

15.a 0,65

15.b 0,46

15.c

Wiadomości i rozumienie

Zastosowanie prawa zachowania masy, prawa zachowania ładunku oraz zasady bilansu elektronowego do uzgadniania równań reakcji w formie cząsteczkowej; określenie stopni utlenienia; znajomość zasad bilansu elektronowego.

O

0,80


Uzupełnienie brakujących danych na podstawie informacji podanych w formie schematu procesu chemicznego.

Z 0,55

Chemia

6


Zapisanie obserwacji wynikających z prezentowanych doświadczeń.

O 0,11

18.a Korzystanie z informacji

Wykorzystanie danych zawartych w tablicach rozpuszczalności do projektowania reakcji strąceniowych.

Z 0,41


Zapisanie równania reakcji chemicznej na podstawie słownego i graficznego opisu przemiany.

O 0,18



Z 0,74



Z 0,30


Posługiwanie się poprawną nomenklaturą węglowodorów nienasyconych.

O 0,43


Uzupełnienie brakujących danych na podstawie informacji podanych w formie tekstu o tematyce chemicznej.

Z 0,37


Znajomość i rozumienie pojęć: homolog i szereg homologiczny.

O 0,17


Zapisanie równania reakcji chemicznej na podstawie podanego ciągu przemian.

O 0,11



Z 0,34

26.a Z 0,53

26.b

Tworzenie informacji

Zaprojektowanie doświadczenia pozwalającego na identyfikację (odróżnienie) różnych pochodnych węglowodorów. O 0,12


Uzupełnienie brakujących danych na podstawie informacji podanych w formie schematu procesu chemicznego.

Z 0,74


Zaklasyfikowanie substancji na podstawie opisu właściwości fizykochemicznych.

O 0,22



O 0,41



O 0,18


Zaklasyfikowanie substancji na podstawie opisu reakcji chemicznych lub właściwości fizykochemicznych.

Z 0,43


Zaprojektowanie doświadczenia prowadzącego do otrzymania roztworu o określonym stężeniu molowym.

Z 0,50


7

0,0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

1,0

01o

02o

03o

04o

05o

06o

07o

08o

09o

10a

10b

11o

12o

13o

14o

15a

15b

15c

16o

17o

18a

18b

19o

20o

21o

22o

23o

24o

25o

26a

26b

27o

28o

29a

29b

30o

31o

sum

a

nr zadania

Chemia 2013 - poziom podstawowyŁatwo ść zadań według typów szkół

LO (725 osób) T (112 osób)

Diagram 3. Łatwość zadań z poziomu podstawowego wg typów szkół

Tabela 6. Przyporządkowanie zadań do kategorii łatwości

Kategoria zadania Wskaźnik

łatwości Numery zadań

Liczba

zadań

Bardzo trudne 0,00-0,19 4, 7, 12, 13, 17, 18b, 23, 24, 26b, 29b 10

Trudne 0,20-0,49 1, 2, 6, 10b, 15b, 18a, 20, 21, 22, 25, 28, 29a, 30 13

Umiarkowanie trudne 0,50-0,69 3, 5, 8, 10a, 11, 14, 15a, 16, 26a, 31 10

Łatwe 0,70-0,89 9, 15c, 19, 27 4

Bardzo łatwe 0,90-1,00 - -

Arkusz dla poziomu podstawowego z chemii zastosowany na tegorocznym egzaminie matural-

nym okazał się trudny dla ogółu zdających w naszym okręgu. Wskaźniki łatwości zadań mieściły

się w przedziale 0,09–0,81. Największą liczbę zadań stanowiły zadania trudne. Najtrudniejszym

zadaniem było zadanie 7., w którym zdający posługując się wiedzą chemiczną, musieli wyjaśnić

przebieg zjawisk spotykanych w życiu codziennym. Do zadań bardzo trudnych należały również

zadania rachunkowe (zadanie 4. i 13.), zadania złożone, wymagające dostrzegania zależności

przyczynowo-skutkowych (zadanie 7., 10.b, 12., 17., 23., 26.b) oraz zadania związane z analizą

tekstów o tematyce chemicznej, np. dotyczące zapisania równań reakcji na podstawie słownego

opisu przemiany (zadanie 24., 29.b).

Najłatwiejsze dla zdających było zadanie 9., w którym należało wykazać się rozumieniem

pojęcia efektu egzotermicznego przemiany. Arkusz nie zawierał zadań bardzo łatwych. Procen-

towy rozkład punktów uzyskanych za rozwiązanie poszczególnych zadań przedstawia Diagram 4.

Chemia

8

50,9

66,3

41,9

81,5

36,3

56,9

90,6

31,9

18,7

30,5

79,8

44,1

86,4

87,2

17,0

35,4

54,3

19,7

45,1

88,8

50,0

77,1

25,6

70,4

56,6

43,7

83,3

84,5

66,0

47,4

88,1

25,9

52,9

59,3

81,9

56,8

30,6

49,1

33,7

58,1

3,2

63,7

36,0

9,4

29,2

81,3

30,4

20,2

55,9

13,6

2,1

34,7

64,6

45,7

80,3

54,9

11,2

17,6

9,6

74,4

29,6

43,4

38,4

16,7

9,5

34,0

52,6

11,9

74,1

36,3

40,7

18,1

43,2

38,5

15,4

7,0

38,8

39,1

10,7

48,2

32,4

13,3

18,0

6,0

1,4

30,9

9,4

0% 20% 40% 60% 80% 100%

123456789

10a10b

11121314

15a15b15c1617

18a18b19202122232425

26a26b2728

29a29b3031

Procentowy rozkład punktów uzyskanych za rozwi ązanie poszczególnych zada ń w arkuszu MCH-P1-132

0 pkt 1 pkt 2 pkt 3 pkt

Diagram 4. Procentowy rozkład punktów uzyskanych za rozwiązanie poszczególnych zadań


9

1.3. Opis arkusza egzaminacyjnego – poziom rozszerzony

Arkusz egzaminacyjny składał się z 31 zadań i zawierał 10 zadań zamkniętych (Z) oraz 21 otwar-

tych (O). Wśród 31 zadań 14 było złożonych, podzielonych na podpunkty. W sumie w tym arku-

szu należało udzielić odpowiedzi na 49 poleceń.

Za poprawne rozwiązanie zadań zdający mógł otrzymać 60 punktów. Tematyka zadań była

różnorodna pod względem formy i zakresu treści oraz sprawdzanych umiejętności określonych w

standardach wymagań egzaminacyjnych dla poziomu rozszerzonego.

Tabela 7. Przyporządkowanie zadań z arkusza rozszerzonego do obszarów standardów wymagań

egzaminacyjnych

Obszary standardów Numery zadań Liczba

punktów

Waga

(w %)

I. Wiadomości i rozumienie 1, 3, 5, 6, 9, 13, 17b, 19b, 20b, 21, 22, 23b,

25, 26 25 41,7

II. Korzystanie z informacji 2, 4a, 7a, 8, 10, 11, 14, 15, 16. 17a, 18, 19a,

20a, 23a, 24a, 31 23 38,3

III. Tworzenie informacji 4b, 7b, 12, 16, 17c, 24b, 25, 27, 28, 29, 30 12 20

Najwięcej punktów zdający mógł otrzymać, odpowiadając na polecenia sprawdzające umiejęt-

ności opisane w I obszarze standardów wymagań – wiadomości i rozumienie, np. napisanie rów-

nania reakcji na podstawie słownego lub graficznego opisu przemiany, opisanie typowych wła-

ściwości prostych wielofunkcyjnych pochodnych węglowodorów, czy wyjaśnianie na prostych

przykładach mechanizmów reakcji przebiegających z udziałem związków organicznych. Najmniej

punktów zdający mógł otrzymać za zadania z III obszaru standardu wymagań – tworzenia infor-

macji takich jak, np. dokonanie uogólnienia i sformułowanie wniosku, projektowanie doświad-

czenia pozwalającego na odróżnienie różnych pochodnych węglowodorów czy wnioskowanie

o typie pochodnej na podstawie opisu wyników reakcji identyfikacyjnych. Zadania opisane II –

obszarem standardów wymagań dotyczyły wykonywania obliczeń związanych z przemianami

promieniotwórczymi, ze stałą równowagi, z zastosowaniem pojęcia mola i stężenia procentowe-

go roztworu, a także z selekcjonowaniem i analizowaniem informacji podanych w formie tekstu

o tematyce chemicznej. Pełne zestawienie oczekiwanych umiejętności od zdających egzamin

maturalny z chemii zawiera ujęcie tabelaryczne.

Tabela 8. Sprawdzane umiejętności, typy zadań i pozom ich wykonania

Poziom rozszerzony

Nr zad.

Obszar standardów

Sprawdzana umiejętność Typ

zadania

Poziom wykonania

zadania

1.a O 0,56

1.b O 0,55

1.c


Znajomość i rozumienie pojęć związanych z budową atomu i układem okresowym pierwiastków; określenie przynależności pierwiastka do bloku s, p, d oraz ustalenie położenia pierwiastka w układzie okresowym na podstawie jego konfiguracji elektronowej; ustalenie liczby elektronów walencyjnych; opisanie stanu elektronów w atomie za pomocą liczb kwantowych.

O 0,43



Z 0,42

Chemia

10


Zapisywanie równań reakcji na podstawie słownego opisu przemiany; przewidywanie produktów sztucznych reakcji jądrowych.

O 0,65


Wykonanie obliczeń związanych z przemianami promieniotwórczymi.

O 0,85

4.b Tworzenie informacji

Dokonanie uogólnienia i sformułowanie wniosku. O 0,82


Określenie rodzaju wiązania. Z 0,93

6.a Z 0,25

6.b


Podanie przykładów kwasów i zasad w teorii Arrheniusa i Brönsteda. Z 0,23


Analiza informacji w tekstach o tematyce chemicznej. Z 0,57


Określenie, jak zmieni się położenie stanu równowagi reakcji chemicznej.

Z 0,83


Skonstruowanie tabel prezentujących określone dane; skonstruowanie wykresów według podanych zależności.

O 0,96

8.b Korzystanie z informacji

Wykonanie obliczeń związanych z szybkością reakcji; uzupełnienie brakujących danych na podstawie informacji podanych w formie wykresu.

O 0,64

9.a Wiadomości i rozumienie

Zastosowanie prawa zachowania masy, prawa zachowania ładunku oraz zasady bilansu elektronowego do uzgadniania równań reakcji zapisanych jonowo.

O 0,48


Zastosowanie prawa zachowania masy, prawa zachowania ładunku oraz zasady bilansu elektronowego do uzgadniania równań reakcji zapisanych jonowo.

O 0,50

9.c Wiadomości i rozumienie

Znajomość i rozumienie pojęć: stopień utlenienia, utleniacz, reduktor, utlenianie, redukcja.

O 0,82


Wykonanie obliczeń związanych ze stałą równowagi. O 0,36


Zastosowanie iloczynu rozpuszczalności do przewidywania możliwości strącania osadu.

O 0,40


Sformułowanie wniosku. O 0,43


Zapisanie równań reakcji chemicznych na podstawie słownego opisu przemiany

O 0,21



Z 0,35


Wykonanie obliczeń z zastosowaniem pojęcia mola i stężenia procentowego.

O 0,10

16.

Tworzenie informacji Korzystanie z informacji

Przewidywanie kierunku przebiegu reakcji utleniania-redukcji. Obliczenie SEM ogniwa.

O 0,58



O 0,43


Zapisanie równań reakcji chemicznych na podstawie słownego opisu przemiany.

O 0,84

17.c Tworzenie informacji

Zaprojektowanie otrzymywania różnych substancji w procesach elektrolizy.

O 0,33


Analiza informacji w tekstach o tematyce chemicznej. Z 0,76


11

18.b Korzystanie z informacji

Uzupełnienie brakujących danych na podstawie informacji podanych w formie tabeli i tekstu o tematyce chemicznej.

Z 0,77


Uzupełnienie brakujących danych na podstawie informacji podanych w formie tekstu o tematyce chemicznej i schematu.

O 0,39


Wyjaśnienie na prostych przykładach mechanizmów reakcji substytucji, addycji, eliminacji.

O 0,56



O 0,61


Zapisanie równań reakcji chemicznych na podstawie podanego ciągu przemian.

O 0,48


Zapisanie równania procesu na podstawie słownego opisu przemiany.

O 0,47


Opisanie właściwości związków organicznych w zależności od podstawnika i rodzaju grupy funkcyjnej w cząsteczce oraz metod ich otrzymywania.

Z 0,38


Uzupełnienie brakujących danych na podstawie informacji podanych w formie tekstu o tematyce chemicznej i schematu.

Z 0,65


Zapisanie równania procesu na podstawie graficznego opisu przemiany.

O 0,60



O 0,46


Sformułowanie wniosku. O 0,78


Ułożenie zwięzłej struktury wypowiedzi. O 0,35

26.a Wiadomości i rozumienie

Opisanie typowych właściwości prostych wielofunkcyjnych pochodnych węglowodorów.

O 0,39


Zapisanie równań reakcji, jakim ulegają pochodne wielofunkcyjne ze względu na posiadanie określonych grup funkcyjnych.

O 0,35


Wnioskowanie o typie pochodnej na podstawie opisu wyników reakcji identyfikacyjnych.

Z 0,65

28.a O 0,63

28.b O 0,34

28.c

Tworzenie informacji

Projektowanie doświadczenia pozwalającego na odróżnienie różnych pochodnych węglowodorów.

O 0,35


Wnioskowanie o typie pochodnej na podstawie opisu wyników reakcji identyfikacyjnych.

Z 0,66


Ułożenie zwięzłej struktury wypowiedzi. O 0,51



Z 0,25

Chemia

12

Chemia 2013 - poziom rozszerzonyŁatwo ść zadań według typów szkół

0,0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

1,0

01a

01b

01c

02o

03o

04a

04b

05o

06a

06b

07a

07b

08a

08b

09a

09b

09c

10o

11o

12o

13o

14o

15o

16o

17a

17b

17c

18a

18b

19a

19b

20a

20b

21o

22o

23a

23b

24a

24b

25o

26a

26b

27o

28a

28b

28c

29o

30o

31o R

nr zadania

LO (2824 osoby)

Diagram 5. Łatwość zadań z poziomu rozszerzonego wg typów szkół

Tabela. 9. Przyporządkowanie zadań do kategorii łatwości

Kategoria zadania Wskaźnik

łatwości Numery zadań

Liczba

zadań

Bardzo trudne 0,00-0,19 15 1

Trudne 0,20-0,49 1c, 2, 6a, 6b, 9a, 10, 11, 12, 13, 14, 17a, 17c,19a,

20b, 21, 22, 24a, 25, 26a, 26b, 28b, 28c, 31 23

Umiarkowanie trudne 0,50-0,69 1a, 1b, 3, 7a, 8b, 9b, 16, 19b, 20a, 23a, 23b, 27,

28a, 29, 30 15

Łatwe 0,70-0,89 4a, 4b, 7b, 9c, 17b, 18a, 18b, 24b 8

Bardzo łatwe 0,90-1,00 5, 8a 2

Arkusz dla poziomu rozszerzonego z chemii zastosowany na tegorocznym egzaminie okazał się

dla ogółu zdających w naszym okręgu umiarkowanie trudny. Wskaźniki łatwości zadań mieściły

się w przedziale 0,10-0,96. Arkusz zawierał dwa zadania bardzo łatwe. Było to zadanie 5., które

dotyczyło określenia rodzaju wiązań w cząsteczkach dwuatomowych oraz zadanie 8.a, które

sprawdzało umiejętność skonstruowania tabeli i wykresu na podstawie podanych zależności. Dla

zdających zadanie 15. okazało się bardzo trudne. Wymagało ono wykonania obliczeń z zastoso-

waniem pojęcia mola i stężenia procentowego roztworu. Zadaniami trudnymi okazały się zada-

nia złożone, wymagające krytycznej oceny faktów np. zadanie 12., 14., 17.c, 28.b i 28.c, 31., do-

konania wielu operacji myślowych związanych z analizą tekstów wprowadzających (zadanie 13.)

lub z analizą schematów ilustrujących ciąg przemian chemicznych (zadanie 22.).

Szczegółowy procentowy rozkład punktów uzyskanych za rozwiązanie poszczególnych za-

dań przedstawia Diagram 6.


13

44,345,1

57,157,8

35,213,1

18,16,7

74,977,3

43,216,5

3,625,0

41,950,0

18,061,3

59,857,0

78,765,0

90,020,9

57,17,3

66,923,722,9

57,443,7

39,340,5

34,861,6

35,139,8

54,322,3

65,361,261,4

35,036,6

66,365,2

33,848,9

74,7

55,754,9

42,942,2

64,84,5

81,993,3

25,122,7

56,883,5

96,421,9

21,050,0

82,05,3

40,243,0

21,335,0

0,642,5

42,916,5

33,176,377,18,1

56,360,7

22,536,5

38,464,9

60,245,7

77,734,7

38,88,065,063,4

33,734,8

66,351,1

25,3

82,4

53,137,1

33,4

9,436,6

76,2

34,5

37,028,7

30,6

0% 20% 40% 60% 80% 100%

1a1b1c23

4a4b

56a6b7a7b8a8b9a9b9c10111213141516

17a17b17c18a18b19a19b20a20b2122

23a23b24a24b25

26a26b27

28a28b28c293031

Procentowy rozkład punktów uzyskanych za rozwi ązanie poszczególnych zada ń w arkuszu MCH-R1-132

0 pkt 1 pkt 2 pkt

Diagram 6. Procentowy rozkład punktów uzyskanych za rozwiązanie poszczególnych zadań

Chemia

14

2. Część problemowa

2.1. Wstęp

Z analizy parametrów łatwości zadań, rozkładu procentowego wyników oraz przeglądu wielu

prac zdający tegoroczną maturę z chemii można stwierdzić, że przyczyną trudności były zarówno

problemy merytoryczne, co szczególnie jest widoczne na poziomie podstawowym, ale również

problemy z dokładnym czytaniem i analizowaniem tekstów wprowadzających i poleceń do za-

dań. Warto przyjrzeć się zadaniom, które wymagały od zdających umiejętność dokładnego czy-

tania i analizowania informacji.

2.2. Analiza wybranych zadań, które sprawiały zdającym trudności

Zadania wymagające analizy informacji oraz wyrażania opinii, uzasadniania wyborów są dla ma-

turzystów trudne. Przykładem jest zadanie 7., tworzące z zadaniem 5. i 6. wiązkę zadań, którą

poprzedzała informacja wstępna, wspólna dla nich wszystkich.

Informacja wst ępna Substancje, których wzory podano poniŜej, w warunkach normalnych są gazami.

CH4, CO2, O2, H2

Zadanie 7. (1 pkt) Tlenek wapnia jest substancją higroskopijną. Łatwo łączy się z wodą, dzięki czemu moŜe być stosowany do osuszania gazów. Spośród gazów, których wzory podano w informacji wprowa dzającej, wybierz i napisz wzór tego, którego nie powinno osusza ć się przy u Ŝyciu tlenku wapnia. Uzasadnij swój wybór. Odp: Wzór: ....................................................................................................................................... Uzasadnienie: .......................................................................................................................................

Udzielenie poprawnej odpowiedzi wymagało od zdających znajomości właściwości tlenków. Jest

to zakres wiedzy, który powinien być opanowany już na etapie gimnazjum. Część zdających po-

prawnie wskazywała gaz - CO2, natomiast nie poradziła sobie z uzasadnieniem tego wyboru,

o czym mogą świadczyć wypowiedzi np. z CaO powstaje CaS lub w reakcji CaO z CO2 może po-

wstać karbid. Zdarzały się również takie odpowiedzi, które świadczyły o niezrozumieniu przez

zdających polecenia, np. wskazywano gaz - CH4 i uzasadniano wybór, ponieważ gaz jest łatwo-

palny i trujący.

Zadania obliczeniowe, jak co roku, sprawiają zdającym duże trudności. Jednym z dwóch za-

dań, które dotyczyły wykonania obliczeń stechiometrycznych na podstawie równania reakcji

było zadanie 4.


15

Zadanie 4. (2 pkt) Reakcja redukcji tlenku ołowiu(IV) wodorem przebiega według równania:

PbO2 + 2H2 → Pb + 2H2O Oblicz liczb ę cząsteczek wody, która powstanie podczas opisanej prze miany (za-kładaj ąc 100% wydajno ści procesu), je Ŝeli wiadomo, Ŝe do reakcji u Ŝyto 119,5 g tlenku ołowiu(IV). Odp: 6,03 ·10 23

Analiza odpowiedzi zdających pokazuję, że wielu z nich nie rozumie pojęcia mola, np. liczbie

Avogadro przypisywali jednostkę mol, unit, czy gram, a 1 mol cząsteczek wody utożsamiali

z 1 cząsteczką wody.

Przykładem zadania z arkusza podstawowego, które wymagało od zdających analizy tekstu

informacji wprowadzającej do zadania było zadanie 23. z wiązki zadań 23-25.

�� Informacja do zada ń 23.–25. PoniŜszy schemat ilustruje ciąg przemian chemicznych.

A → Ni,H 2 B → .św,Cl2 C KOH, alkohol, T→ D ,kat.p,T→ polietylen

W przemianie oznaczonej numerem 1 stosunek molowy gazowych reagentów A i H2 wynosi =

2HA n:n 1 : 2. Produktem tej reakcji jest związek nasycony B. W przemianie

oznaczonej numerem 2 powstaje monochloropochodna, z której w kolejnej przemianie powstaje związek nienasycony D. Ostatni etap (przemiana oznaczona numerem 4) prowadzi do otrzymania związku wielkocząsteczkowego. Zadanie 23. (1 pkt) Podaj nazw ę szeregu homologicznego, do którego nale Ŝy zwi ązek A, oraz nazw ę szeregu homologicznego, do którego nale Ŝy związek B. Związek A nale Ŝy do szeregu homologicznego ........................................................................... Związek B nale Ŝy do szeregu homologicznego ...........................................................................

Wielu maturzystów poprawnie wskazywało przynależność związku B do alkanów, poprawnie

interpretując informację, że związek B jest węglowodorem nasyconym. Natomiast związek A

zaliczano do szeregu homologicznego alkenów zamiast do alkinów, gdyż błędnie interpretowali

informację dotyczącą tego związku (stosunek molowy gazowych reagentów A i H2 wynosi

=2HA n:n 1 : 2).

Nieuważna analiza treści zadania 19.a z arkusza poziomu rozszerzonego spowodowała, że

zadanie okazało się dla zdających trudne.

1 2 3 4

Chemia

16

Zadanie 19. (3 pkt) W temperaturze około 80 °C i w obecności kwasu siarkowego(VI) cząsteczki 2-metylopropenu ulegają dimeryzacji zachodzącej według schematu:

168adimeryzacj

84 HCHC2 →

W mieszaninie poreakcyjnej stwierdza się obecność dwóch alkenów o podanym wzorze sumarycznym, róŜniących się połoŜeniem wiązania podwójnego w cząsteczce. W wyniku całkowitego uwodornienia mieszaniny powstaje jeden związek 2,2,4-trimetylopentan. a) Napisz wzory półstrukturalne (grupowe) obu izomer ów, powstaj ących w reakcji addycji dwóch cz ąsteczek 2-metylopropenu.

Aby udzielić poprawnej odpowiedzi zdający musieli przeprowadzić analizę informacji wprowa-

dzającej oraz informacji zamieszczonej w poleceniu do zadania.

Przykładową analizę informacji podanej w treści zadania przedstawiono w tabeli.

Wybrane informacje Analiza informacji Wniosek

2-metylopropenu ulegają dimeryzacji zachodzącej

według

schematu: 168adimeryzacj

84 HCHC2 →

W reakcji

dimeryzacji

powstaje alken

o wzorze

sumarycznym C8H16

W mieszaninie poreakcyjnej stwierdza się obecność

dwóch alkenów o podanym wzorze sumarycznym,

różniących się położeniem wiązania podwójnego w

cząsteczce.

W wyniku całkowitego uwodornienia mieszaniny

powstaje jeden związek 2,2,4-trimetylopentan.

Oba alkeny mają

jednakowy układ

atomów węgla

w cząsteczce , ale

różnią się

położeniem

podwójnego

wiązania.

Wzór półstrukturalny izomeru I:

CH3

CH3 C CH C

CH3

CH3

CH3

Wzór półstrukturalny izomeru II:

CH3

CH2 C CH2 C

CH3

CH3

CH3

Najczęściej popełnianym błędem, który pojawiał się w pracach zdających był zapis obu węglo-

wodorów, jako izomerów związku 2,2,4-trimetylopentan czyli alkanu o wzorze sumarycznym

C8H18

Zaskoczeniem był niski wynik zadania 14. (arkusz rozszerzony), w którym należało oszaco-

wać pH roztworu po zajściu reakcja, znanej maturzystą już od gimnazjum, zobojętniania zasady

sodowej kwasem solnym.


17

Zadanie 14. (1 pkt) Do 100 g wodnego roztworu NaOH o stęŜeniu 10% masowych dodano 100 g kwasu solnego o stęŜeniu 10% masowych. Spośród podanych poni Ŝej zaleŜności wybierz i podkre śl tę, która jest prawdziwa dla otrzymanego roztworu.

pH > 7 pH = 7 pH < 7

Najczęściej zaznaczaną odpowiedzą było pH roztworu równe 7. Zdający nieuważnie przeanalizo-

wali treść zadania i zbyt pochopnie jednakowe stosunki procentowe obu roztworów zestawili

z jednakową liczbą moli kwasu i zasady.

Nadal słabością maturzystów są zadania obliczeniowe. Zadanie 15. z arkusza rozszerzonego,

mimo pojawienia się podobnego typu zadania w arkuszu maturalnym w 2011 roku, wypadło

najsłabiej.

Zadanie 15. (2 pkt) Przygotowano 200 gramów wodnego roztworu maltozy o stęŜeniu 25,65% masowych. Po częściowej hydrolizie maltozy zachodzącej zgodnie z równaniem:

C12H22O11 + H2O → .kat 2C6H12O6 sumaryczna liczba moli cukrów redukujących (glukozy i maltozy) w roztworze wynosiła 0,28 mola. Oblicz stęŜenie glukozy, wyraŜone w procentach masowych, w roztworze powstałym po częściowej hydrolizie maltozy. Wynik podaj z dokładnością do jednego miejsca po przecinku. W obliczeniach przyjmij przybliŜone wartości mas molowych:

M112212 OHC = 342 g · mol 1−−−− , M

6126 OHC = 180 g · mol 1−−−− .

Również to zadanie wymagało właściwej analizy informacji oraz dostrzegania zależności przyczy-

nowo-skutkowych.

Przykładową analizę treści zadania przedstawiono w tabeli.

Wybrane informacje Analiza informacji Wniosek

Przygotowano 200 gramów

wodnego roztworu maltozy

o stężeniu 25,65% masowych.

Można obliczyć początkową masę

maltozy oraz jej liczbę moli.

mmaltozy =0,2565 ∙ 200 ⇒ mmaltozy

= 51,3 g (0,15 mola)

hydroliza maltozy zachodzi

zgodnie z równaniem:

C12H22O11 + H2O → .kat

2C6H12O6

i sumaryczna liczba moli cukrów

redukujących (glukozy i maltozy)

w roztworze wynosiła 0,28 mola.

Przereagowało a moli maltozy, więc

powstało dwa razy, czyli 2a moli

glukozy

C12H22O11 + H2O → .kat 2C6H12O6

0,15–a 2a

Bilans ilościowy cukrów

w roztworze po hydrolizie

maltozy

0,28 = 0,15 – a + 2a

a =0,13 mola maltozy,

czyli (2a) 0,26 mola glukozy

Oblicz stężenie glukozy, wyrażone

w procentach masowych,

w roztworze powstałym

po częściowej hydrolizie maltozy.

Wynik podaj z dokładnością do

jednego miejsca po przecinku

roztworu

glukozyp m

mC = ∙ 100%

Masa roztworu nie ulega zmianie

i wynosi 200 g.

x = 0,26 mola glukozy ⇒ 46,8 g

p

46,8g100% 23,4%

200gC = ⋅ == ⋅ == ⋅ == ⋅ =

Chemia

18

Najczęściej pojawiający się błąd wynikał z niezrozumienia treści zadania o czym mogły świadczyć

zapisy, w których zdający przyjmowali założenie, że maltoza uległa całkowitej hydrolizie lub

z nieuwzględnienia zależności stechiometrycznych równania reakcji.

3. Podsumowanie

Rozumienie pojęcia wiedza chemiczna dotyczy nie tylko znajomości faktów i pojęć, ale przede

wszystkim umiejętności korzystania, interpretacji, przetwarzania oraz selekcjonowania informa-

cji. Podstawowa przyczyna trudności na egzaminie maturalnym z chemii to nie tylko problemy

merytoryczne dotyczące treści, ale również niepoprawne czytanie tekstów wprowadzających

oraz poleceń do zadań i ich zbyt pobieżna interpretacja.

Documents

CHEMIA - Wrocław – Okręgowa Komisja Egzaminacyjna · Chemia 2013 - poziom podstawowy Łatwo ść zada ń według typów szkół LO (725 osób) T (112 osób) Diagram 3. Łatwość