Pratik

CHIP CD: eCHIP

eCHIP ‹çeri¤i s110

k Excel’de Grafik: Tablo ve diyagramlar›n›za etkileyici grafiklerk Sistem Kurulumu 10 ad›mdayeni iflletim sisteminin sorunsuz ve h›zl› bir flekilde kurulumu

Tam Sürüm

Kiflisel finans yönetim yaz›l›m›ile parasal ifllemlerinizi dahaverimli ve h›zl› bir biçimde

gerçeklefltirin

k TOP Freeware: Tamam› ücretsiz en iyi yaz›l›mlar

k Dosya kurtarma araçlar›yla bilgilerinizi geri kazan›n k PC’nizi h›zland›racak

Tuning yaz›l›mlar›kWindows XP Powertoys

Windows ve Office

SON SÜRATk‹PUÇLARI: Zaman tasarrufu sa¤layan pratik

ipuçlar›yla daha verimli çal›flabilirsinizkGizli ve etkili 45 ipucuyla PC’nizi h›zland›r›n

En iyi sistem ve dosya kurtarma yaz›l›mlar› incelemede Windows’unuzu yedekleyin ve güvence alt›na al›n

S‹STEM‹N‹Z‹ YEDEKLEY‹N

K›b

r›s

Fiy

at›:

4.5

00.0

00 T

L

s112

s120 s64

Serial ATAYeni arabirimstandard› nelersunuyor?

ÜCRETS‹Z

Test: 3D Ekran Kartlar›H›z Yar›fl›ndakGeForce4 ve rakiplerinin en h›zl›

ekran kart› olmak için k›yas›ya rekabeti

Kaynaklar

s20

kEn yeni filmler, MP3’ler ve oyunlarkGizli downloadlar, ücretsiz cep hizmetlerikDonan›mlara ince ayar, yaz›l›mlara ipuçlar› s176

s68

2CD!2CD!Paraliz 1.0

s152

B‹LG‹SAYAR & ‹LET‹fi‹M KÜLTÜRÜ5/2002 www.chip.com.tr

s54

Windows XP Powertoys: ‹lginç ve faydal› ek araçlar s142

2 CD’li

Kolay ve H›zl›A¤ Kurulumu Basit bir ev a¤›n›n pratikkurulumu için ipuçlar›

AYLIK YAYINDIR • MAYIS 2002 • ISSN: 1300-9419 • 112415 • SAYI: 2002/05 • 3.750.000 TL

3

CHIP | MAYIS 2002

Ufuk Yamank›l›ço¤lu,Genel Yay›n Yönetmeniuyaman@chip.com.tr

seyir defteri

21. yüzyılda bilişim teknolojisinde gelinen nokta ilk bakışta hayranlık uyandırıcı. Bugün, taş

devrine göre çok daha fazla şey biliyoruz, ancak düşündürücü olan değerli verilerimize gerekli

özeni göstermememiz. Dijital çağda önemli veriler bir daha kurtarılamamak üzere kaybolabiliyor.

Bu bağlamda taş devrinden kalma mağara resimlerinin günümüze kadar bozulmadan gelmesi bir

anlamda bilişim teknolojisinin örnek alması gereken bir olay. İlkçağlarda bilgisayar kullanılıyor

olsaydı; bugün o dönemlere ait elimizde hiçbir bilgi olmayacaktı; zira dijital verilerin kayalara,

hatta kağıtlara yapılan çizimler kadar dayanıklı olması mümkün değil.

Yapılan araştırmalar gösteriyor ki bir CD-ROM en iyi koşullarda saklandığında en fazla 100 yıl,

disketler ise 10 yıl dayanabiliyor. Konuyla ilgili en çarpıcı örnek, NASA’nın başına geldi: Kutularda

paketlenen ve ihmal edilip oralarda unutulan milyonlarca manyetik bant yüzünden en azından 30

yıllık Amerikan Uzaycılık arşivi yok olmuş durumda. Bununla ilgili bir anekdotu da sizlerle pay-

laşmak istiyorum:

“Hoş geldin John! Yanında ne getirdin?

– Mike, çok özel bir şey var yanımda. Dünya uzun süredir böyle bir şeyi bekliyordu.

İnanılmaz, söyle çabuk, nedir bu?

– Beyaz, dört köşeli bir materyal ve bir de tahta parçası var burada.

Gerçekten heyecan verici John, hadi bizi daha fazla merakta bırakma, anlat...

– Bu tahta parçasını beyaz materyal üzerinde hareket ettirdiğimde, tam olarak temas ettiği

yerleri renklendiriyor.

İnanılmaz bir şey bu...

– Evet, ama hepsi bu kadar değil Mike. Bu tahta parçasıyla, bu arada buna kalem deniliyor, bir

harfi, normalde bilgisayar ekranında gördüğümüz gibi, materyal üzerine çizdiğimizde...

İnanılmaz, yavaş yavaş anlamaya başladım bunu. Yani birçok harfi yanyana çizdiğinde, monitör

olmadan da okuyabiliyorsun.

– Evet Mike, gerçekten de öyle, kavramaya başladın. Bu materyale kağıt deniliyor.

İnanılmaz. Ve bunun için elektriğe de ihtiyaç duyulmuyor, öyle değil mi?

– Hayır, hayır Mike, fantastik değil mi? Pil ya da aküye bile ihtiyacın yok.

İnanılmaz John. Hey John, onu katladın. Notebook’umla da yapabilirim ben bunu.

– Hayır Mike, bu başka, bunu istediğin boyuta gelene kadar katlayabilirsin.

Hey, giderek küçülüyor bu. Şimdi hatta cebime sığacak kadar küçüldü. Bu gerçekten inanılmaz,

şimdi bunu hep yanımda taşıyabilirim. Şuna bir dokunabilir miyim?

– Elbette Mike. Dokun bak.

Bu gerçekten inanılmaz John, bunun hiçbir ağırlığı yok nerdeyse.

– Doğru Mike. Bu en küçük Notebook’tan 100 kat daha hafif.

Aküsü yok, 100 kat daha hafif, inanılmaz, hayal görüyorum galiba.

– Hayır, hayır Mike, hayal görmüyorsun. Bak şimdi ne yapacağım.

Ama John, ne yaptın, ortadan ikiye ayırdın onu.

– Bu materyal o kadar fantastik ki, bak Mike. İki parçayı yanyana tutuyorum ve halen

okunabiliyor.

İnanılmaz, bunu bir de disketle denemeli, ha ha ha.

– Bu kadarla da kalmıyor Mike, bu kağıt çok daha dayanıklı, onu istediğin yere götürebilirsin,

çok düşük ve çok yüksek sıcaklıklarda kullanabilirsin. Ve ona artık ihtiyaç duymazsan,

onunla burnunu silebilir veya tuvalette..., anlıyorsun ya Mike.

Evet John, inanılmaz... Söylesene, bu demek olmuyor mu ki, bir gün bilgisayar ve notebooklara hiç

ihtiyacımız olmayacak. Yani John, çok etkilendim...

Tafl Devri ‹nternetten Üstün»»

‹lkça¤larda bilgisayar

kullan›l›yor olsayd›;

bugün o dönemlere

ait elimizde hiçbir bilgi

olmayacakt›; zira

dijital verilerin

kayalara, hatta

ka¤›tlara yap›lan

çizimler kadar

dayan›kl› olmas›

mümkün de¤il.

GÜNCEL 14 Güncel Haberler: Nokia’dan yeni modeller, IBM’den

Microdrive, Sony Clie Pef-H770C, Arabada DolbyKalite, Yeni Intel ifllemciler, DVD yerine Blu-Ray...

KAPAK KONUSU20 Son Sürat Windows ve Office

45 pratik ipucuyla Windows ve Office’te zamantasarrufu yaparak daha verimli çal›flabilir ve ifllerinizi kolaylaflt›rabilirsiniz

DONANIM 34 Donan›m Haberleri

40 Donan›m Testi: Ürün incelemeleri ve testleri

50 SIS 336 ve AMD Hammer: GeForce4’e rakip SIS’in yeni chipseti ve 64 bit’likAMD’nin yeni ifllemcisine ilk bak›fl

54 Network Kurulumu: Basit bir a¤›n kurulumu ve PC’leri ba¤lamak için alternatifler

62 Arri Lazer Teknolojisi: Teknoloji Oscar’›n› kazanan Arri Lazer’in hikayesi

64 Serial ATA Arabirimi: Yeni disk arabiriminin sunduklar›

68 Test: Ekran Kartlar›: GeForce 4 chipsetli ekran kartlar›piyasada. Dünyan›n en h›zl› ekran kartlar›n›n en h›zl›ve en iyi olmak için k›yas›ya yar›fl›

82 Alternatif Girifl Ayg›tlar›: Fare ve klavye alternatifi,ileri teknoloji ürünü, ergonomik girifl ayg›tlar› incelemede

86 Donan›m Günlü¤ü: Donan›m dünyas›nda geçen ay...

90 CHIP TOP 10 Testleri: Donan›m ürünlerinde en iyi 10

‹Ç‹NDEK‹LER5/2002

Kapakta yer alan konular k›rm›z› renkle yaz›lm›flt›r.

41 ‹fllemci: ‹ntel Pentium 2,4 GHzAnakart: Asus A7V333Tafl›nabilir Bellek: Easy Disk

42 DVD, VCD, CD Player: Mustek DVD-V560Anakart: Abit NV7-133RTafl›nabilir Bellek: Netac Bootable OnlyDisk

44 19” Monitör: Sony Multiscan G420 Lazer Yaz›c›: Xerox Phaser 3400Kart Okuyucusu: KAAN Twin

46 PDA Modülü: Lifeview FlyJacketIDE Sabitdisk: Samsung SP80A4HAnakart: ChainTech CT-7VJDA

48 All in One: Xerox WorkCentre M940SCSI Sabitdisk: SeagateE Cheetah 73LPEthernet Kart›: Billionton Compact Flash 10 Base Ethernet

Yeni Ürünler: Donan›m105 Grafik Tasar›m Yaz›l›m›:

Macromedia Flash MXResim Düzenleme Yaz›l›m›: Adobe Photoshop 7.0 BetaCAD Yaz›l›m›: Auto Cad 2002

114 Sanal Ma¤aza Yaz›l›m›: Astrosell ProfessionalFTP Yaz›l›m›: Ipstwitch WS_FTP PRO 3PC Ba¤lant› Yaz›l›m›: LapLink Gold 11

116 Kiflisel Güvenlik Yaz›l›m›: Mcafee Internet Security 4.01Video Düzenleme Yaz›l›m›: Ulead Video Studio 6Web Yay›nc›l›¤› Yaz›l›m›: Adobe GoLive 6

Yeni Ürünler: Yaz›l›m

CHIP | MAYIS 2002

20 Son Sürat Windows ve Office45 pratik ipucuyla Windows ve Office’te zaman tasarrufuyaparak daha verimli çal›flabilirsiniz.

68 Test Ekran Kartlar›GeForce 4 chipsetli ekran kartlar› piyasada.Dünyan›n en h›zl› ekran kartlar›n›n en h›zl› ve eniyi olmak için k›yas›ya yar›fl›

4

Computer EasyBilgisayar Sözlü¤ü: D Harfindeki Onlarca Terim

PC ONLiNEAy›n Web Siteleri: Yerli ve yabanc› ilginç web sitelerinin aç›klamalar› ve linkleri...Reklam Pencerelerine Son: Sörf yaparken istek d›fl› aç›lan reklamlardan kurtulma yöntemleri

SUXXESSVB Kursu: Form nesnesi özellikleri, yöntemlerAccess Kursu: Veri taban› arayüzüXML Kursu: Bölüm 4: XML belgelerinde geçerliliktan›mlamalar› ve DTD

eCHIP Editoryal ‹çeri¤inden Seçmeler

5

CHIP | MAYIS 2002

120 Dosya Kurtarma Araçlar›Sistem kurtarma, dosya kurtarma ve imageyaz›l›mlar›n›n karfl›laflt›rmal› testi, eksiksiz bir Windows güvenli¤iiçin tavsiyeler

YAZILIM98 Yaz›l›m Haberleri

102 Ay›n Shareware’leri:Güncel shareware yaz›l›mlar ve araçlar

104 Yaz›l›m ‹nceleme: Ticari yaz›l›mlar›n k›sa tan›t›mlar›

110 eCHIP CD: May›s 2002 CD’sinin içeri¤i ve önemli programlar

112 Yeni Windows Kurulumu: 10 ad›mda eski sisteminiyedekleyip, sorunsuzca yeni bir iflletim sistemi kurmakisteyenler için kurulum rehberi

120 Test Dosya Kurtarma Araçlar›: Sistem kurtarma, dosyakurtarma ve image yaz›l›mlar›n›n karfl›laflt›rmal› testi, eksiksiz bir Windows güvenli¤i için tavsiyeler

134 Sharepoint Team Services: Kolay intranet ve internetçözümü Sharepoint’un kurulumu, konigürasyonu ve ayarlar›

142 XP Powertoys: Windows XP için faydal› ve e¤lenceliaraçlar paketiyle iflletim sisteminizin özelliklerinigelifltirebilirsiniz

PRAT‹K 150 Pratik Girifl: Ay›n bug’› ve ay›n ipucu

152 Excel Grafikleri: Excel belgelerinize ve diyagramlar›n›zaetkileyici grafikler ekleyerek verilerinizi daha baflar›l› birflekilde sunabilirsiniz

162 6 Ad›mda Word’den PDF’e:Word dokümanlar›n› PDF dokümanlar›na dönüfltürün

164 ‹puçlar›: Windows, uygulamalar, okur sorular›...

INTERNET 170 ‹nternet Haberleri

174 Servis Testleri: En yeni ve en iyi web servislerinin incelemesi

176 ‹nternette Her fiey Bedava: En yeni filmler, MP3’ler, oyunlar, gizli download’lar, ücretsiz cep hizmetleri, do-nan›mlara ince ayarlar ve yaz›l›mlara ipuçlar› için ücretsizkaynaklar

192 Verilerin Dayan›kl›l›¤›: Veri tafl›y›c› medyalar›n tafl devrinden uzay ça¤›na geliflim evreleri ve dayan›kl›l›k sorunu

200 Tatil Siteleri: Yaz gelmeden tatil rezervasyonunuzu flim-diden internet üzerinden yapt›rabilirsiniz

204 E-Mail Listeleri: POP3 ve web tabanl› hesaplar için mailing-list’ler oluflturmak

VE D‹⁄ERLER‹3 Seyir Defteri

8 OkurYorum

208 Vizyon: Gelecek Senaryolar›

212 Abone Formlar›

233 Künye

234 Gelecek Say›

176 ‹nternette Her fiey BedavaEn yeni filmler, MP3’ler, oyunlar, gizli download’lar, ücretsiz cep hizmetleri, donan›mlara ince ayarlar ve yaz›l›mlaraipuçlar› için ücretsiz kaynaklar

8

CHIP | MAYIS 2002

Poster istiyorumSevgili Chip yetkilileri, derginizi büyükbir ilgi ile okuyorum. Gerçekten çok başa-rılısınız. İçeriğiniz beni oldukça tatminediyor ama benim gibi bilgisayar hastala-rının ufak bir sıkıntısı var. Bundan sonraderginizde bir tane bile olsa bilgisayar ve-ya onunla ilgili posterler vermenizi istiyo-rum. Önerimi dikkate almanız dileğiyle.

Abdülkadir Bayrak

Fiyat elefltirisiDerginizi 2 yıldan beri takip ediyorum.Tartışmasız Türkiye’nin en iyi dergisi, okadar ki, en yakın takipçisi yarınız kadarsatıyor. Buraya kadar her şey iyi güzel deher sayınız mesela Kasım 2001 kadar kali-teli olabiliyor mu? Eski dergilerinizi önce-den yarı fiyatına yakın bir değerde satar-ken, şu anda hemen hemen normal satışfiyatı kadar, böyle olması gerekiyor muy-du? Acaba bu rakipsiz kalmanın verdiğibir rehavet mi?

Kaldı ki sizin sloganınız “en yüksektenuçan, en uzağı görendir” gibi yüksektenuçarken uzağı görmenin yan etkileri mivar? Türkiye’nin içinde olduğu bu krizortamında biraz daha sağ duyulu olmakgerekmez mi? Türkiye’nin en iyi dergisinesaygılarımla, başarınızın devamını dile-rim...

Murat Ahmetbeyo¤lu

Ch›p: Çok eski dergilerimizi daha ucuz birfiyattan satıyoruz, ancak daha yeni olandergileri normal fiyatının biraz altındasatmayı daha doğru buluyoruz.

Hatalar kitap盤›Sayın CHIP çalışanları, derginizi iki yıldırtakip ediyorum. Gerçekten birçok dergi-den kapsamlı ve bol içerikli, ama fiyatınınyüksek olması sürekli takibimizi zorlaştı-rıyor. Ben sizden bir ricada bulunacağım;dergide yayınlanan bilgi hatalarını (dona-nım, yazılım) küçük bir kitapçık olarakyayınlasanız ya da sitede yeni bir linkoluştursanız memnun olurum. Bir de bukonuyu (bolca karşılaşılan hatalar) bula-bileceğim eski sayılarınıza internet orta-mında nasıl ulaşırım? Yardımcı olursanızsevinirim.

Eda Narl›

Ch›p: Bu yazılara maalesef internet üze-rinden ulaşma şansınız yok, eCHIPCD’lerindeki bir yıl öncesinin sayılarınıPDF formatında okuyabilirsiniz.

Word, Excel e¤itimleriMerhaba, derginizi yaklaşık 6 ay önceokumaya başladım. Altı aydır okudukla-rımdan bayağı bir bilgi edindiğimi farkettim. Bir ricam olacak: Photoshop, Flash,World, Excel gibi programların her aydergide 1-2 sayfa eğitimini verirseniz se-vinirim. Başarılar dilerim. Burak Uçan

Ch›p: Sayfalarımızda her ay mümkün ol-duğunca Office programlarıyla ilgili eğiti-ci yazılara yer vermeye çalışıyoruz. Pratiksayfalarımızdaki Tipps&Tricks bölümü-müzde de işinize yarayacak ipuçları bula-bilirsiniz.

Sayfa say›n›z düfltüDerginizi 1999’dan beri takip eden gerçekbir fanatik CHIP’çiyim. CHIP’in yıllardırkalitesinden ödün vermediği açıkça ortadave bence de bu nedenle ona bağlananokurlar gün geçtikçe artıyor. CHIP insan-lara bir bilgisayar kültürü sağladığı gibi,onlara her konuda destek çıkmayı da unut-muyor. Ben herhangi bir cihaz almadanönce mutlaka Top 10 listelerini ve arşivimiinceliyor ve her an bilgisayarım hakkındanCHIP’e danışarak hareket ediyorum. 3 yıl-dır bana kazandırdıklarınız için çok teşek-kürler; ancak tabii ki benim de bir ricamolacak: Derginin sayfa sayısı geçen yıllaragöre bir hayli düştü (gene dopdolu olması-na rağmen); örneğin eskiden en az 240olan bu sayı, şimdilerde 190’ı geçmiyor.Bence bu boşluğu doldurmak için yeni kö-şeler açabilirsiniz, donanımlar hakkındadaha detaylı bilgi vs. gibi. Başarılarınızındevamını diliyorum ve benim gibi bir çokfanatiğinizin olduğunu tahmin ediyorum!

Tuna Pehlivano¤lu

Masaüstü yay›nc›l›kMerhaba, 1997 yılından beri çok samimibir okuyucunuzum. Mükemmel bir çizgi-niz ve seviyesi yüksek bir yayıncılık anlayı-şınız var. Bu yüzden sizleri kutlarım. Be-nim naçizane katılım sebebim, masaüstüyayıncılık ile ilgili yazı çıkmaması ve çok

yorum@chip.com.tr

Daha H›zl› Bir Sistemim Oldu...“PC’nizi H›zland›r›n”CHIP 4/2002

Merhaba CHIP, Nisan sayınızdaki “Sisteminize Do-ping” yazısından sonra sistemimde belirgin bir hızlan-ma kaydettim. Verdiğiniz yararlı bilgilerden ötürü te-şekkür etmek isterim. Bu tür faydalı pratik yazıları da-ima görmek istiyoruz. Ayrıca haber sayfalarınız da bi-lişim dünyasındaki gelişmelere hızlıca bir göz atma-mıza çok yardımcı oluyor. Haber sayfalarının sayısınıarttırmanızı öneririm.

Yücel Naz›m Kurtel

okuryorum

DÜZELTME

2002 Nisan say›l› dergimizin 46.

sayfas›nda yer alan Donan›m Testi

bölümünde Samsung SP8004H

sabitdiski tan›t›m›nda vermifl

oldu¤umuz firma bilgileri hatal›d›r.

Düzeltir, özür dileriz... Yer almas›

gereken firmalar Armada, Koyuncu,

Kont, Ufotek’tir. Firmalar›n telefonlar›

s›ras›yla; (212) 230 89 80, (216) 522 99

00, (216) 499 62 99 ve (212) 336 61 00...

Ayr›ca ayn› safyada TOP 10 testimizde

do¤ru olmas›na ra¤men, CHIP PUAN ve

Fiyat/Performans de¤erleri de yanl›fl

girilmifltir. Do¤rusu için TOP 10 testimize

bakabilirsiniz.

Bu hatalardan dolay› okurlar›m›z ve ilgili

firmalardan özür dileriz.

10

CHIP | MAYIS 2002

bilinen programların dışında kalan prog-ramların tanıtılmaması üzerine... Masaüs-tü yayıncılık ülkemizde bilgisayar kullanı-cıları arasında oldukça ileri bir düzeyde.Bu konuda okuyucu sorularına rastlamı-yorum ve bu bana oldukça ilginç geliyor.Siz niçin mesela QuarkXpress, In design,Page Maker vs. programlar ve genel olarakgrafik ve masaüstü yayıncılığın püfleri ko-nusuyla ilgilenmiyorsunuz? Bu program-lar oldukça pahalı. Hangisi daha iyi, hangi-si kullanışlı, aralarındaki farklar nedir? Bil-gisayarın kullanım alanlarına baktığımızzaman masaüstü yayıncılık ülkemizde hiçde öyle yabana atılacak bir seviyede değil.Sizden mümkünse bunu rica ediyorum. Vebunların demo veya shareware sürümleri-ni vermenizi rica ediyorum. Ayrıca şu çoktanınan Photoshop, Macromedia, Nortonvs. programlarının dışında kalan program-ları geniş bir biçimde (yalnız freewareprogramları değil, fiyatları çeşitli olabilir.Zira herkesin alım gücü ve ihtiyacı farklı.)anlatamaz mısınız? Çok büyük bir ihtiyaçolduğu kanaatindeyim. Şunu da unutma-dan söyleyeyim, CD içinde verdiğiniz sha-reware seçiminiz bir harika. Gerçekten bukonuda (diğer konularda olduğu gibi) 1numarasınız ve profesyonelsiniz. Yalnız buverdiğiniz programların bir çoğunu çalıştı-rıp kullanmak oldukça zor. Eminim ki bugenel bir problemdir. Bu programları tanı-tırsanız memnun olurum. Sizlere başarılardiliyorum.

Doç. Dr. Osman Sani Gelifl

Ch›p: Öneriniz için teşekkür ederiz, önü-müzdeki sayılarda bu programlarla ilgilibir karşılaştırmalı testimiz olabilir. Yazılımİnceleme sayfalarımızda mümkün oldu-ğunca değişik programları incelemeye çalı-şıyoruz.

‹ngilizce Internet ExplorerMerhabalar, CHIP dergisinin CD’sinde İn-gilizce versiyon Internet Explorer verilme-sini istiyorum. Biraz dilekçe gibi oldu, amakullandığım İngilizce Windows ve benTürkçe Explorer kullanmak istemiyorum.Saygılar... Harun Ça¤layan

Ch›p: Okurlarımızın büyük bir çoğunluğu

Türkçe işletim sistemleri kullandığı için bizde Türkçe Internet Explorer vermeyi uy-gun buluyoruz.

A’dan Z’ye Network say›s›Merhaba CHIP çalışanları, derginizi yakla-şık 1 yıldır çok beğenerek takip ediyorumve bundan sonra da imkanım oldukça ta-kip etmeye çalışacağım. Derginiz sayesindebilgisayar konusunda kendimi aştığıma

inanıyorum. PC sorunlarına artık daha uz-manca yaklaşmaya başladım. Geçen ay çı-karttığınız A’dan Z‘ye network özel sayısınıaldım ve çok beğendim. Bu konuda büyükbir eksikliği doldurduğunuza inanıyorum.Sizden isteğim, ister böyle bir özel sayı ol-sun ister dergi eki olsun, A’dan Z’ye dona-nım sorunları ve çözümleri ile ilgili bir ekçıkartmanızdır. Eğer böyle bir sayı çıkart-mayı düşünürseniz, içine birkaç reklamkoyup dergi ücretini biraz düşürürsenizbiz okurları çok memnun edersiniz.

Adnan Kay›kç›

Seminerler ve sertifikalarSayın CHIP Dergisi; son zamanlarda, serti-fika eğitimleri ve sınavları oldukça pahalıolmaya başladı. Benim istediğim CHIPCD’lerinde bu seminerlerin derslerinin ve-rilmesi. Şu ana kadar MCP, MCSE, MCD-

BA ve Macro Media sertifikalarını alabil-dim. İleride MCT sertifikasını almak isti-yorum. İşlerimin yoğunluğu nedeniyle an-cak akşamları boş olduğum için CD’lerdençalışmanın ya da derginizden takip etme-nin, bir nebzede olsa daha kolay olacağınainanıyorum.

Dünyanın sahip olduğu devasa bilgi bi-rikimini, bu zamana kadar elde edilmiştüm kişisel deneyimlerin bir bütünü ola-rak görmemiz mümkündür. Çünkü dene-yim, yaşam biçimini şekillendiren bir ey-lemdir. Sadece BT olarak baktığımızda, ar-kamızda bıraktığımız çeyrek asırlık dene-yimin tüm dünyayı etkileyen sonuçlarınıaçık olarak görüyoruz. Yaşam biçimimiz,çalışma yöntemlerimiz artan deneyimlebirlikte sürekli değişiyor, gelişiyor ve yeni-den şekilleniyor. Bu nedenle derginizi çokyakından takip ediyorum.

Ayhan Ergün

Winamp Skin’leriİyi günler, derginizi iki yıldan beri takip et-mekteyim. Derginizi çok başarılı buluyo-rum. Sizden ricam, derginizde ya da CHIPCD’sinde winamp skini yapmayı anlatabi-lir misiniz? Bunu birçok arkadaşım da isti-yor... Yardımcı olursanız çok seviniriz.

Hasan Çelik

Ayg›t SürücüleriSaygıdeğer CHIP Dergisi yetkilisi/yetkilile-ri, satırlarıma bir teşekkür ile başlamak is-tiyorum. 2001 yılının Aralık ayında tarafı-nıza gönderdiğim ve Aralık sayısında ya-yınladığınız, konusu aygıt sürücüleri olane-posta iletimden sonra bu ay (2002 Mart)ilgili konuya değindiğiniz için çok teşek-kürler. Yalnız, konu anlatılırken ağırlıklıolarak Windows işletim sistemi tercih edil-miş. Ben, Linux işletim sistemini de kapsa-masını rica etmiştim. Ayrıca, aygıt sürücü-lerin hangi programlama dilleri ile yazıldı-ğına dair pek fazla bilgi de verilmemiş.Eğer mümkünse, Gelecek A.Ş. (www.gele-cek.com.tr) ile temasa geçip Gelecek Linuxişletim sisteminin en son sürümüne ait ku-rulum paketini verirseniz, Linux ve Gele-cek Linux işletim sisteminin tanınmasınaönemli ölçüde yardımcı olursunuz. Buöneriyi, Gelecek A.Ş.’den Sayın Görkem

okuryorum

A’dan Z’ye Network: Özel say›m›z sizlerden büyük ilgi gördü.

12

CHIP | MAYIS 2002

Çetin’e de gönderdim. Değerlendirmenizive gereğini yapmanızı rica ederim. Saygıla-rımla...

Haluk Polat

Film Fragmanlar›Bu kadar güzel ve kaliteli dergi çıkardığıiçin öncelikle CHIP dergisine teşekkürederim. Bu pahalılıkta içerik olarak dolgunbir dergi hazırlıyorsunuz. Derginizde viz-yondaki filmlerin fragmanlarını daha ge-niş içerikle verseniz daha güzel olur diyedüşünüyorum. Ayrıca tavsiye ettiğiniz websitelerini çoğaltmanızı ve içerikleri hakkın-da bilgi vermenizi diliyoruz. Yayın hayatı-nızda başarılar dilerim.Aziz Muslukçu

Gereksiz yaz›larMerhabalar, ben derginizi Şubat 1996’danberi severek okuyan, bilgisayar konusundauzman olan bir okuyucunuzum. Yani der-ginizi çok iyi tanıyorum. Şubat derginizde-ki DVD yazıcı testi, aşırı gereksizdi. Size so-ruyorum. Türkiye’de DVD yazıcı alabile-cek kaç kişi var sizce? Daha CD yazıcısı bi-le olmayan birçok insan var, ben dahil. Şuanda çok gereksiz, aşırı gereksiz bir sayfaişgali. Madem sayfanız kısıtlı niye daha ipesapa gelir konulara yönelmiyorsunuz? Da-ha ekonomik ve piyasada rahat bulunabi-len konulara yönelirseniz daha iyi olur.Son olarak hatırlatmak istediğim bir şeyvar, iletişimle ilgili, yani cep telefonlarıylailgili bölümlerinize daha az, bilgisayar ko-nusuna daha fazla önem verirseniz sevini-rim, çünkü derginizi çoğu okuyucu cep te-lefonları için almıyor, bilgisayar kültürüiçin alıyor. Gelecek ay, daha iyi bir dergi veCD’siyle görüşmek üzere hoşçakalın...

Arda Baflaran

Donan›m incelemeleri2 senedir her ay severek okuduğum dergi-lerden biri olan CHIP için yaptığınız çalış-malara teşekkür ederim. Gerek mesleki ya-şamımda gerekse bilgisayarcılık hayatımdasizin yorumlarınızdan ve derginizden çokşeyler öğrendim. Yalnız dergimizde dahaçok donanıma ve incelemesine girersenizmemnun olurum. Artık CD’lerde oyuniçin pek yer ayırmaz oldunuz, eğer ufak

çaplı oyunlara yer verirseniz ben ve benimgibi CHIP okurları için hiç de fena olmazsanırım. Sizlere CHIP hayatınızda başarı-lar dilerim. Saygılar sunuyorum... U¤ur Gürel

Programlama...Merhaba sevgili CHIP, sizi yaklaşık üç yıl-dan beri takip ediyorum ve okuyucularını-za çok kaliteli bilgiler verdiğinize inanıyo-rum. Yalnız eskisi gibi programlamaya pekönem vermiyorsunuz, bence programla-maya biraz daha önem verirseniz daha iyiolacak. Sezer Mansur

Upgrade rehberiMerhaba, ben 14 yaşında bir okurunu-zum... Derginizi 5 senedir alıyorum. Gerekiçeriği, gerekse CD-ROM’u çok güzel. Siz-den bir ricam olacak. Önümüzdeki sayılar-da eski bir bilgisayarı olanlar için “upgra-de” konulu bir yazı yazarsanız sevinirim...İyi çalışmalar Ahmet Bar›fl

Elektronik kursuCHIP dergisini uzun süredir izlemekte-yim. Beğenerek okuyorum dergiyi. Aynizamanda CD’leri de oldukça beğeniyo-rum. Tüm ekibe teşekkür ederim.

Dergideki yazıların yanı sıra CD’deki e-dergiler de oldukça ilgi çekici. Birkaç ayönce Computer Easy’de yayımlamaya baş-ladığınız elektronik ve bilgisayar konularıile ilgili yazılar oldukça ilgimi çekti... Buköşeyi hazırlayan ve yayınlayan herkese te-şekkür ediyorum. Bilgisayarı oluşturan te-mel konuların sürmesini diliyorum. Ger-çekten teknik olarak çok şey katıyor bilgi-lerimize ve hiç bilmeyenlerin de anlayabi-leceği bir dille yazılıyor. Diğer tüm konu veköşelerden ayrı bir içeriğe sahip olması vediğer bilgisayar dergilerinde bu tür konu-ların olmaması da cabası. İyi çalışmalar.

Levent Alt›n

Hukuki hata...Derginizin bu ay ki sayısında Yazı İşleriMüdürünüz Sayın Mahmut Karslıoğ-lu’nun yazısındaki hukukla ilgili hatalardikkatimi çekti. Derginin pek çok kişi tara-fından okunması nedeniyle bence önemliolan bu yanlışların düzeltilmesi gerektiği

kanısındayım.Yazıda; “...Microsoft… mahkemeyi kay-

betmeleri halinde…” denilmektedir. Halensüren mahkeme değil davadır, dolayısıylamahkeme kaybedilmez, dava kaybedilir.Zira mahkeme, davanın görüldüğü merci-idir. Bu durumda doğru ifadenin; “…dava-yı kaybetmeleri halinde…” olması gerekir.Bir diğer yanlış;“Kendisine dava açan mahkemeler de ol-mak üzere...” şeklinde başlayan cümledemahkemenin dava açtığı gibi bir anlam ya-ratılmaktadır. Oysa bunun da doğrusu,“kendisi aleyhine açılan davaların görül-düğü mahkemeler de dahil olmak üze-re…” olmalıdır.

Hukuk davalarında davayı kişiler, cezadavalarında kamu adına savcı açar. Mah-kemenin dava açması gibi bir durum sözkonusu olamaz.

Bu nedenle bu hataların düzeltilmesigerektiğini, ayrıca uzmanlık gerektiren birdal olduğu için hukukla ilgili bir yazı yazı-lacak ise bunun derginin avukatına danı-şılarak yazılması gerektiğini düşünüyo-rum. Av. Buket SARAN

Ch›p: Düzeltmeleriniz için teşekkür ederiz.

Yeni Linux sürümüDerginizin sürekli takipçisiyim. Öncelikleböyle bir dergi hazırladığınız için size min-nettarım. Bu ayın kapak konusu her za-manki gibi mükemmel... emin olun birçoksorularıma yanıt buldum. Bir de, iki CDverdiğiniz ayların birinde Linux’un yenisürümünü de verirseniz sevinirim.

Mehmet Ali CANAL

okuryorum

YORUM VE YARDIM

3Dergideki yaz›larla ve genel olarak

dergiyle ilgili görüfllerinizi

yorum@chip.com.tr adresine

gönderebilirsiniz.

3Lütfen bilgisayarla ilgili sorular›n›z›

yardim@chip.com.tr adresine iletin.

3Ayr›ca yorum@chip.com.tr adresine

gönderece¤iniz e-mail’lerde isminizi

yazmay› unutmay›n.

‹‹ÇÇ‹‹NNDDEEKK‹‹LLEERR

Nokia’dan yeni modeller8910, MatriksII’de oynar m›?

IBM’den MicrodriveMini sabitdisk ceplerde

Sony Clie Pef-N770CSony’den yeni avuçiçi

Arabada Dolby KaliteHareketli sinema keyfi

Yeni Intel ‹fllemcilerMobil ifllemcilere 6 saat ömür

Mikroifllemci Pazar›nda ‹ttifakIntel’e savafl açt›lar

Yeni TeknolojiDVD yerine Blu-Ray

16

16

16

18

18

19

19

günc

el1414

CHIP | MAYIS 2002

Yasa koyucular, kiflisel CD kopyalama kavgas›na müdahale ederek, kullan›c›lar›n haklar›n› dramatik flekilde s›n›rland›rd›lar. CHIP, karfl›lafl›labilecek sonuçlar› aç›kl›yor.

AB Telif Haklar› Direktifleri

Kopya YüzündenHapse Girilebir mi?

■ Madonna’n›n yeni CD’sini araban›zdaki CDçal›c›da dinlemek için kopyalad›n›z m›? Pekiya Brosis’in? Veya Heather Nova? DVD’lerinizveya Office paketleriniz için haz›rlad›¤›n›z ye-dek kopyalar›n›z var m›? E¤er bu sorulara ce-vab›n›z “Hay›r”sa art›k zaman› geldi demek-tir. Bir an önce d›flar› ç›k›n ve yeteri kadar boflCD temin etmeye çal›fl›n. Daha sonra CHIP ar-flivinizdeki film ve müzik kopyalama teknikle-rini uygulayarak özel kullan›m amac›yla tafl›-nabilir ortamlardaki tüm bilgilerinizi yedekle-yin. Çünkü Avrupa Birli¤i yaz aylar› içerisindeiflinize çomak sokabilir.

Bu uyar›lar›n nedeni ise “Telif haklar› vebenzeri koruma kanunlar›n›n belirli noktalar-da harmanlanarak biliflim alan›nda uygulan-mas›” direktifi ve söz konusu direktif bu seneiçerisinde Almanya kanunlar›nda uygulan-maya bafllanacak. Türkiye’ye yans›mas› dauzun sürmez.

Gfk taraf›ndan yap›lan pazar analizine gö-re, 2002 y›l›nda yaklafl›k olarak 247 milyon CDyaz›lm›fl ve bunlar›n yaklafl›k olarak yar›s› mü-zik CD’siymifl. Bu rakamlar müzik endüstrisi-nin yeni kanunlar ç›kart›lmas› yolunda Brük-sel’de lobi faaliyetlerine bafllamas› için yeterlinedeni teflkil ediyor. Buradaki problem ise,Avrupa Birli¤i’nin kendisinin telif haklar›n›nas›l koruyaca¤›n› kesin olarak bilememesi vemüzik veya yaz›l›m korsanlar›na karfl› gösteri-lecek tepkiyi (sert veya yumuflak) ulusal yasakoyuculara b›rakmas›.

Sert numara: Kopyalama yasak

En kötü durumda, tüm imkanlar ortaya serile-rek müzik ve yaz›l›m endüstrisi, çal›flmalar›n›dijital olarak kopyalamaya karfl› koruyacak vesöz konusu koruma kesinlikle atlat›lamaya-cakt›r. Örne¤in Clone CD gibi kopyalama araç-lar› kanun d›fl› olacak ve baz› firmalar iflasedecek. fiu ana kadar gri bölge olarak adland›-r›lan ifllemler bir anda kara pazara dönüflecek-ler. Sevdi¤i CD’leri arabas›nda veya bürosun-

daki bilgisayar›nda dinlemek için kopyalayan-lar hapse at›lma tehlikesi yaflayacaklar.

Üretici birli¤i Business Software Alliance(BSA), kopyac›lar› orada görmekten memnunkalacak ve adaleti göreve ça¤›racak. BSA, Av-rupa Merkez Bölge Yöneticisi Georg Herrnle-ben düflüncelerini “Yaz›l›m korsanlar›na karfl›yap›lan harcamalar, savc›lar yaz›l›m korsanl›-¤›n› önemsiz bir suç olarak gördükleri için çokdaha fazla” sözleriyle dile getiriyor. Yaz›l›mkorsanl›¤› ciddi bir suç oldu¤u için BSA, haber-siz ev bask›nlar› yapabilmeyi isterdi. Bu du-rumda çocuk hapishaneleri oldukça kalabal›k-laflabilirdi.

Bir baflka tedbir ise de¤iflim borsalar›n›nbaflka bir formu olan internetteki paylafl›maraçlar›ndan olufluyor. Bu noktada Phono en-düstri birli¤i (IFPI) karfl› ata¤a geçmifl durum-da. IFPI sözcüsü Hartmut Spiesecke, internet-teki download sunucular›n› arad›klar›n› vebulduklar›n›, hedeflerinin özel kullan›c›lar de-¤il, üreticiler ve sunucular oldu¤u yönünde biraç›klama yapt›. Peki borsa olmadan nas›l pay-

Almanya’daki kullan›c›lar flu ana kadarözel amaçlarla maksimum yedi tanekopya ç›kartabiliyorlard›. Ancak yeni ka-nunla beraber büyük de¤ifliklikler ola-cak:

3 Söz konusu donan›m ve yaz›l›ma sahiparkadafl›n›z›n üçüncü flah›slar için kop-ya oluflturmas› yasaklanacak!

3 Pahal› orijinal CD’leri korumak için,kopya korumal› yaz›l›m ve müzik CD’le-rinin özel güvenlik kopyalar›n›n ç›kar-t›lmas› yasaklanacak!

3 Kopya korumas›n› k›rabilen Clone CDgibi kopyalama yaz›l›mlar› yasaklana-cak!

3 CD kopyalamak ve hediye etmek a¤›rbir flekilde cezaland›r›labilecek.

NE YASAKLANACAK?

15

CHIP | MAYIS 2002

Haberler

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

Sadece Korumal›: Alternative Moments CD’siniarabadaki CD çal›c›n›zda dinleyemezsiniz.

laflabiliriz? Bu durumda çok büyük bir kesimkanun d›fl› yollara baflvuracak.

Yumuflak çözüm: Yazmak pahal›laflacak

fiayet ikinci kanun varyasyonu uygulanacakolursa kullan›c›lar hapis tehlikesinden kurtu-lacaklar. AB, bu durumda, GEMA taraf›ndansenelerdir dile getirilen bir yöntem olarak ka-t›l›mc› ülkelere yaz›c› ve diskler üzerindeki ver-gi ile zarar›n toptan tahsil edilmesi imkan›n›sunacak. IFPI ve BSA’n›n kiflisel kopyalamayahak tan›mak istememesine karfl›l›k GEMA söz-cüsü Elfriede Oberhofer; “Kiflisel ço¤altma so-run de¤il” aç›klamas›n› yapt›. Bu yöntem ileyaz›c› ve disk fiyatlar› flu ana kadar oldu¤un-

dan çok daha fazla artacak ve kullan›c›larböylece özel kopyalar›n›n lisans hakk›n›ödemifl olacaklar.

Ancak bu durumda endüstri, VHS kaset-lerinden farkl› olarak kopya korumalar›n-dan centilmence vazgeçmek zorunda ka-lacak. Ayr›ca, son derece masum olarak,

yeni bir sistem kurarken veya hatalara kar-fl› sabit disklerini düzenli yedekleyerek

CD’lere kaydeden kullan›c›lar da büyük za-rarlar edebilecekler.

Yollar, kopya turistleri için aç›k

E¤er Avrupa Birli¤i ülkeleri tek bir kanun üze-rinde uzlaflamazlarsa ne tür bir durumla karfl›-lafl›labilir? Böylece yurt d›fl›na ç›kan turistler-den art›k yerel bir hat›ran›n yan›nda MadonnaCD’sinin kopyas› da istenebilir. Bu durumdaülkemizdeki ünlü hal› ma¤azalar› da kopyama¤azalar›na dönüflebilir. Tabii ki bu tür birsonuca karfl› da tedbir al›nacakt›r.

Dijital ortam s›n›r tan›maz ve güncel müzikelde etmek isteyen, internetten bir flekilde te-min edebilir. fiu anda komple CD imajlar›n›ndownload edilebildi¤ini düflünürsek, kalitekayb› da bir sorun teflkil etmeyecektir. Peki nezaman uygulanmaya bafllanacak? Top, müzikendüstrisi ile dinleyiciler aras›nda gidip geli-yor. fiayet bu oyunu dinleyiciler kaybedecekolursa, karfl›laflma yer alt›nda kald›¤› yerdendevam edecek.

AYIN ARAfiTIRMASI?Müzik CD’lerindeki kopya korumas›ile nas›l bafla ç›kabiliyorsunuz?CHIP Online okuyucular›n›n sadece yüzde befli, kopya korumal›Müzik CD’lerini tüm çal›c›larda çal›flt›rabiliyor.

■ Baz›lar›n› dinliyorum,di¤erleri çalm›yor

■ Tüm CD’leri k›r›yorum

■ CD’ler hiçbir çal›c›lar›m/sürücülerimde çal›flm›yor

■ CD’ler tüm çal›c›lar›m/sürücülerimde çal›fl›yor

%36

%30

%29

%5

16

Haberler

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP | MAYIS 2002

■ Nokia Türkiye, en üst yöneti-

cisinin de¤iflti¤i ve Ça¤la fiikel

ile Beyaz’›n s›k s›k mesajlaflt›¤›

yolundaki “televole” haberleri-

ne konu olan gecesinde ünlü

mankenler ve konuklarla ye-

ni ç›kan ürünlerini tan›tt›.

3410, 3510, 6310, 7610,

8910 ve 9210i modelleri,

10’un önündeki çift ha-

neli say› büyüdükçe fi-

yat›n ve hitap etti¤i ya-

fl›n büyüdü¤ü ürünler ola-

rak dikkat çekerken, 8910

modeli de ayr› bir ilgi gördü. Ün-

lü Matrix filminde, filmin kahra-

manlar› Nokia’n›n efsanevi

8110 modelini kullanarak gün-

deme oturmufllard›. Nokia’n›n

üretimini çoktan durdurdu¤u

8110 modelinin yeni versiyonu

kabul edilebilecek 8910 modeli

ise yak›nda kullan›c›lar› ile bu-

luflmaya haz›rlan›rken merak

edilen soru, bu modelin Matrix 2

filminde boy gösterip gösterme-

yece¤i...

Bilgi için: www.nokia.com

Nokia Yeni Modellerini Tan›tt›

8910 ve MatrixII

Yeni Modeller:

Nokia’n›n yeni modelleri görüntüleriyle de cezbediyor.

IBM, tafl›nabilir cihazlar için

üretti¤i mini sabit diski Microdri-

ve’› flimdi de otomobillerde kul-

lan›lacak biçimde flekillendi-

rildi¤ini aç›klad›. Microdrive üç

buçuk santimlik boyutlar› ile

otomobil sahiplerinin mü-

zik CD’lerini ve yol

haritalar›n› art›k

yanlar›nda tafl›-

maktan kurtar-

maya haz›rlan›yor.

Daha çok dizüstü bil-

gisayarlar, avuçiçi bilgisayarlar,

MP3 çalarlar, dijital foto¤raf ma-

kinesi ve kameralar için tasarla-

nan üç buçuk santimlik boyutu

ve 16 gram a¤›rl›¤›yla bir devrim

niteli¤i tafl›yan mini sabit disk

Microdrive; Blaupunkt, Clarion,

Cassio ve Navman gibi dev isim-

lerle ortakl›k içine giren IBM’in

çal›flmalar› ile, otomobiller için

yüksek kalite ve kapasiteli müzik

dinleme olana¤› sa¤l›yor. Yakla-

fl›k 18 saat kesintisiz müzik din-

l e m e y i

mümkün hale

getiren Microdrive

elektronik firmalar›-

n›n otomobiller için

üretti¤i cihazlara yer-

lefltirilecek ve tak ve kullan man-

t›¤› ile çal›flacak cihazlar portatif

microdrive’lar› tan›yacak. Böyle-

ce sadece müzik dinlemek de¤il,

GPS sistemine yeni bir harita

yüklemek de mümkün olacak.

Bilgi için: www.ibm.com

IBM’den Microdrive

Mini Sabitdisk Ceplerde

KISA... KISA...

33 Telekom Konferans›Caspian TelekomsConferance, 22-24 May›s tarihleri aras›nda ‹stanbulHilton’da düzenleniyor.Konferansta uydu iletiflimi veteknolojileri, haberleflme sistemleri, fiber optik kablo,mobil üretimi ve internetteknolojileri, network’ün dijitallefltirilmesi, GSM kapasitesinin yay›lmas› konular› baflta olmak üzeretüm telekominükasyonendüstrisini ilgilendirecekbafll›klarda görüfller sunulacak, konferanslaryap›lacak. Hazar ülkelerininiletiflim bakanlar›n›n dakat›laca¤› toplant›lar› ITECAdüzenliyor.Bilgi için: (212) 246 17 08

33 Profilo ‹nternet TV’siProfilo hem televizyon olarakkullan›lan hem de inernetba¤lant›s› sa¤layan ve bilgisayara gerek b›rakmayanyeni ürünü Web Box’u tan›tt›.Bir klavye ve internet al›c›s› ilegelen televizyonun özellikleriflöyle: E-mail okuma, e-mailgönderme, sanal marketdüzenlemelerine uygunolarak elektronik al›flverifl,interkatif yar›flma, anket veoylamalara kat›lma, elektronik bankac›l›k sitelerine eriflim, internettesörf, e-mailler’e ses ve görüntü ekleyebilme.Bilgi için: www.profilo.com

33 Müflteri Daima Hakl›d›rHP Türkiye, karizmatik GenelMüdürü fiahin Tulga’n›ntan›t›m›nda rol ald›¤› yeniportal› Hepbizz’i tan›tt›. Bir ifl platformu olaraktan›mlanan Hepbizz ile HP,müflterilerinden gerifikiralmay› umut ederken, por-tal›n herkese aç›k olan birdüflünce platformu gibiçal›flmas›n›, yeni ifl çözümlerinin, yeni tasar›lar›n,yeni fikirlerin ve yeni ekonominin hayat bulmas›n›planl›yor.Bilgi için: www.hepbizz.com

Avrupa Birli¤i Umutlar›

Bilimsel Ortakl›kSüreci Bafll›yorAvrupa Birli¤i’ne girmekte zor-

lanan ve görüflme tarihleri de-

vaml› ertelenen Türkiye, Avrupa

Birli¤i ile siyasi entegrasyondan

önce bilim ve teknoloji birli¤ine

girme karar› ald›. Bilim ve Tek-

noloji Yüksek Kurulu’nun son

toplant›s›nda Avrupa Birli¤i

Araflt›rma ve Teknoloji Gelifltir-

me Alt›nc› Çerçeve Program›’na

kat›lma karar› ç›kt›. Böylece Av-

rupa ile teknolojik entegrasyon

sa¤lanmas› ümit ediliyor ve ha-

z›rl›klar›n Haziran ay›na kadar

tamamlanmas› hedefleniyor.

Tüm kat›l›mc›lar›n belirli bir

bütçe deste¤inde bulunmas›

gereken teknolojik iflbirli¤i pro-

jesine Türkiye’nin kat›l›m pay›

olarak ödemesi öngörülen mik-

tar ise 375 milyon euro.

Bilig için: ww.tubitak.gov.tr

Sony’nin yeni avuç

içi bilgisayar› Clie

PEG-N770C hem üs-

tün avuç içi bilgisa-

yar özellikleri, hem

fl›k ve ince tasar›m›

hem de MP3 çalara

dönüflebilmesi özel-

li¤i ile kullan›c›lar›n

be¤enisini kazan›-

yor. Özel Bilgi ‹fl-

lem’in Türkiye’ye

getirdi¤i renkli ek-

ranl› cihaz 11 saat

aral›ks›z müzik din-

leme imkan› tan›-

yor. Cihazla birlikte standart

olarak özel kulakl›¤› ve uzaktan

kumandas› geliyor. Cihaz, flarj

istasyonu üzerindeyken uygun

ses ç›k›fl›na ba¤land›¤›n da mi-

nik bir müzik setine de dönüfle-

biliyor.

Bilgi için: www.ozel.com

Sony Clie PEF-N770C

Sony’den Yeni Avuçiçi Bilgisayar

18

Haberler

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP | MAYIS 2002

Araba Sinemas›: Volvo’nunyeni modeli XC90 ses ç›k›fl›için Dolby teknolojisinikullan›yor.

DolbyKulakl›kGüçlen-diricisi

H H

Kulakl›k

Subwoofer

CD De¤ifltirici

DolbyKuvvet-lendirici

Radyo

TV

TV

Hoparlör ( H )

KISA... KISA...

33 Yeni Bir Emlak SitesiDünya çap›nda 7200 ofisinde120 binden fazla çal›flan›bulunan emlak firmas›Century 21’in Türkiyepazar›na yönelik web sitesiyay›na girdi. Site emlakarayan veya satmak isteyenlere hizmet verece¤igibi, Century 21 sistemindeyer alarak yat›r›m yapmakisteyenler için de bilgi içeriyor.Bilgi için:www.century21.com.tr

33 Ödüllü Hacker Yar›flmas›Bilgisayar güvenli¤i konusun-da faaliyet gösteren bir Koreflirketi, yeni ürünününtan›t›m› için 100 bin dolarödül koydu. Ancak ödülükazanman›n flart›, 48 içindesiteye girecek ilk hacker’›nismini b›rakmas› olarakaç›kland›. Dolay›s›yla firmaürünün güvenli¤ini kan›tla-mak için hacking yar›flmas›düzenlemifl oldu.Bilgi için: www.woksdome.org

33 StarOffice Art›k Paral›Sun Microsystems, müflterilerinin ve iflortaklar›n›n yapt›¤› geridönüfller çerçevesinde ünlüyaz›l›m› Star Office’iücretlendirmeye karar verdi.Bugüne dek internetüzerinden bedavaindirilebilen ve kullan›labilenyaz›l›m, Microsoft’un Officepaketi karfl›s›ndaki en ciddirakip kabul ediliyordu. Sun’›nson Star Office paketi üç ayiçinde bir milyon kez download edilmiflti.Bilgi için: www.sun.com

33 Casio “e-data bank”Casio’nun yeni saati, dünyada27 ayr› bölgenin saatinihaf›zas›nda tutabilirken, 20 e-data girifl haf›zas› (@, url) ile her zaman yan›ndabulunmas›n› isteyebilece¤inizönemli e-mail ve web adreslerini yan›n›zdatafl›man›za olanak veriyor.Saati, Ersa ithalat getiriyor.Bilgi için: www.ersa.com.tr

Arabada Dolby Kalite

Hareketli Sinema Keyfi

Volvo’nun yeni modeli XC90

Sport Utility Vehicle (SUV) Dol-

bys Surround Technik Prologic II

ses teknolojisinin entegre edil-

di¤i seri olarak üretilen ilk oto-

Microsoft telefon pazar›n›

keflfetti. MS iflletim siste-

mine sahip ak›ll› telefon-

lardan sonra flimdi de

telefon fonksiyonu

PDA’lara entegre edil-

di. “Mobility” anahtar

kelimesini kullanan

Hewlett Packard,

Microsoft ile ortakl›-

¤›n› ilerleterek HP

Jornada 900 mode-

lini cep telefonu

fonksiyonu ile do-

natt›. Pocket PC

2002 ile hareketliyken bile hiçbir

ileti ve ça¤r› gözden kaç›r›lmaya-

cak. Outlook entegrasyonu ile de

hem e-posta hem de SMS iletile-

ri tek bir çat› alt›nda

toplanm›fl. Tabii ki

internette de gezin-

mek mümkün. UMTS

ayg›tlar› multimedya

özellikleri kazan›rken

Phone Edition ile de

komünikasyon ön pla-

na ç›k›yor.

Bilgi için:

www.microsoft.com

Pocket-PC Phone Edition

PDA, Lütfen Cevapla!

Türkiye’de ‹nternet haftas› ne-

deniyle yap›lan etkinliklerle bir-

likte, Türkiye’de internetin 10.

yafl günü Tübitak merkezinde,

Ulaflt›rma Bakan› ile birlikte kut-

land›. Bakan Vural, mecliste bek-

leyen RTÜK Yasas›’na internetin

de kat›lmas› hakk›ndaki sorular

üzerine internetle ilgili yeni bir

yasadan yana oldu¤unu söyledi.

Vural’›n aç›klamas› flöyleydi:

“Dijital haklarla ve siber suçlarla

ilgili yeni bir düzenleme yap›l-

mas› gerekiyor.”

Yurt Çap›nda ve D›fl Temsilciliklerde

‹nternet Bayram› Kutland›

Yeni ‹ntel ‹fllemciler

Mobil ‹fllemcilere6 Saat ÖmürIntel, 2 kg’dan hafif ve 2.5 cm’

den ince ‘mini-notebook’ ve

‘sub-notebook’lar için çok dü-

flük voltajl› befl adet yeni ifllem-

cisini tan›tt›. Yeni M serisi ifl-

lemciler bu, hafif ve ince dizüs-

tülerin performans›n› art›rma-

n›n yan›nda, düflük güç harca-

yarak pil ömrünü

de büyük oranda

uzat›yor. Baz› di-

züstü bilgisayar

modelleri bu

ifllemciler-

le 6 saat

s ü r e y l e

flarj edil-

m e d e n

çal›flabi-

liyor. Ayr›-

ca düflük ›s›-

da çal›flmalar› da

fan kullan›m›n› ortadan kald›ra-

rak enerji tasarrufunu ve sessiz

çal›flma ortam›n› sa¤l›yor.

Bilgi için: www.intel.com

mobil. Bu e¤lence sisteminde 13

kuvvetli hoparlör ve 20 cm bü-

yüklü¤ünde, 140 watt gücünde

güçlü bas ç›k›fl›n› garanti eden

bir subwoofer mevcut. fioför ya-

n›ndaki ve arka taraftaki yolcu-

lar›n seyahat esnas›nda 5.1 ses

ç›k›fl›na sahip filmleri zevkle iz-

leyebilmeleri için bir audio/vi-

deo donan›m› bulunacak.

Prologic II’nin yeni Surround

algoritmalar› sayesinde radyo,

kaset veya CD’den elde edilen

her türlü stereo sinyal çok kanal-

l› hale dönüfltürülebiliyor.

Lisans sahibi Dolby laboratu-

varlar›ndan yap›lan aç›klamaya

göre çok kanall› sesi tüm araba-

larda mümkün k›lacak ek paket-

ler k›sa bir süre içerisinde piya-

saya sunulacak. Ancak bu pake-

tin fiyat› henüz belli de¤il.

Bilgi için: www.volvo.com

CHIP | MAYIS 2002

Dokuz büyük elektronik flirketi

art›k halka yay›lan ve her köfle

bafl›nda sat›lmaya bafllanan

DVD’nin halefini belirlediler.

Sadece üst düzey gelir grubu

için üretilecek yeni teknolojiyle

CD’ler 27GB veri depolayabile-

cek. Blu-Ray ad› verilen teknolo-

ji, DVD veya VCD gibi yayg›nla-

flana kadar yüksek fiyat isteye-

cek olsa da kullan›c› aç›s›ndan

olumlu bir geliflme kabul edili-

yor ancak yeni yeni ucuzlamaya

bafllayan DVD kay›t sistemleri-

ne yat›r›m yapan kurulufllar› da

zor durumda b›rakma olas›l›¤›

tafl›yor. Hitachi, LG, Matsushita

(Panasonic), Pioneer, Samsung,

Sharp, Sony ve Thomson tara-

f›ndan desteklenecek olan Blu -

Ray’e so¤uk bakan ise DVD’nin

ana mucidi olan Toshiba ve VHS

sistemlerine büyük yat›r›m ya-

pan JVC.

Yeni formattaki CD’ler 27 GB

büyüklü¤ünde bilgisayar verisi

depolayabilecekken, 13 saatlik

TV yay›n› veya 2 saatlik çok yük-

sek çözünürlüklü video görün-

tüsü de saklayabilecekler. Yeni

teknoloji ile üretilen ürünlerin

2003 bafl›ndan itibaren piyasa-

da olmas› bekleniyor.

Bilgi için: www.panasonic.com

Motorola, Philips ve STMicro-

electronics bir araya gelerek In-

tel’in hakimiyeti alt›ndaki mik-

roifllemci pazar›na ucuz ve yük-

sek teknoloji ürünü ifllemciler

üretme karar› ald›lar. Motorola,

Philips ve STMicroelectronics

firmalar› birlikte 1.4 milyar do-

lar›n üzerinde bir yat›r›m yapa-

caklar›n› aç›klayarak dört y›l içe-

risinde gelece¤in hafif elektro-

nik araçlar›nda (cep telefonu,

cep bilgisayar›) kullan›lacak

ucuz ve yüksek teknoloji ürünü

mikroifllemciler üreteceklerini

ve ihtiyaç duyduklar› çok say›da

ifllemciyi baflka üreticilerden

yüksek fiyatla almak zorunda

kalmayacaklar›n› belirttiler.

Philips ve STMicroelectro-

nics aras›nda var olan iflbirli¤i-

ne Motorola’n›n da kat›l›m› ile

yank› bulan ittifak, Motoro-

la’n›n projeye kat›lmas›n›n 300

milimetre silikon wafer tekno-

lojisiyle tasarlanan yeni chiple-

rin üretim aflamas›na geçilme-

sini h›zland›raca¤›n› belirttiler.

Üç flirket, befl sene içinde flu an-

da 90 nanometre olan devre ge-

niflliklerinin 32 nanometreye

düflmesini planl›yor.

Bilgi için: www.motorola.com

Mikroifllemci Pazar›nda Üçlü ‹ttifak

Intel’e Savafl Açt›lar

Yeni Teknoloji

DVD Yerine Blu-Ray

Her Saniye Zaman Tasarrufu Sa¤layan ‹puçlar›

Her Saniye

CHIP | MAYIS 2002

20

rasında Word programı açıktı ve çokönemli bir içeriğe sahip bir dokümanüzerinde çalışıyordunuz. Bu bilgileri BillGates’e sızdırmayı herhalde kimse iste-mez. Kısaca Dr. Watson’a güvenmemekiçin iyi sebepleriniz olabilir. “Watson” hiz-metini iptal etmek için Start menüsündenRun ile regedit girin. Açılan pencerede HKEY_LOCAL_MACHINE\SOFTWA-RE\Microsoft\WindowsNT\CurrentVer-sion anahtarına girin. AeDebug’ı işaretle-yin ve [Delete] tuşuna basın. Çıkan soru-ya Yes cevabını verin. İlerde herhangi birnedenden dolayı Dr. Watson’u özleyecekolursanız, onu tekrar göreve çağırabilirsi-niz. Start/Run altında drwtsn32 -i girme-niz yeterli.

2 Windows 98/Me/NT/2000/XP

A¤ ba¤lant›s›n› h›zland›rmak

%70 daha h›zl›

Bilgisayarınızı ağdaki diğer bilgisayarlarlabağladıysanız, bazı problemler size ya-bancı olmayacaktır. Çoğunlukla ağdakibelli bir kaynağa erişmeniz gerekir. Ağda-ki bu sürücü kaynağına bir kısayol oluş-turmanız, bekleme sürelerini oldukça kı-saltacaktır. Böylece çift tıklamayla ilgiliverilere hemen erişebilirsiniz. Ancak bufonksiyonun da bir dezavantajı var: Ağ-daki bu kaynak, kullanıma hazır olmadığıbir anda bilgisayarınızı açarsanız ya da kı-sayol adı mevcut olmayan bir link’e işaretediyorsa, açılış çok uzun sürebilir. Bununnedeni ise Windows’un login sırasında bu

Bu sadece çok uzun sürmekle kalmıyor,aynı zamanda kullanıcının sinirlerini debozabiliyor. RAM içeriklerini kaydedendosyalar da sabitdisk üzerinde hiç deazımsanmayacak kadar gereksiz disk alanıişgal ediyorlar.

Windows XP altında ise, Bay Wat-son’un kendisi bir güvenlik açığı teşkilediyor. Zira bir kilitlenmeden sonra Win-dows, kullanıcıya hata raporunu Micro-soft’a göndermek isteyip istemediğini so-ruyor. Hata raporunda elbette bellek içe-riği de mevcut. Diyelim ki, kilitlenme sı-

Windows Trick’leriMicrosoft’un iflletim sistemlerinde asl›nda daha çok konfigürasyon

seçenekleri mevcut. Gizli fonksiyonlarla ve registry kay›tlar›yla

Windows alt›nda de¤erli zaman›n›zdan tasarruf edebilirsiniz.

1 Windows NT/2000/XP

Dr. Watson’u emekliye ay›r›n

%60 daha h›zl›

Windows NT piyasaya çıktığından bu ya-na onu birçokları tanıyor. Ancak kimsedaha onu işbaşında görmüş değil ve beyazönlüğü de herhalde sadece bir efsane: Dr.Watson’dan bahsediyoruz! Windows NT,2000 veya XP altında bir program kilit-lendiğinde Watson ortaya çıkıyor ve o an-ki bellek içeriğini bir dosyaya yedekliyor.

‹‹ÇÇ‹‹NNDDEEKK‹‹LLEERR

Kolay ‹nce Ayarlar:Microsoft Powertoys

WinXP’nin Sistem Hizmetleri:‹ptal edebilirsiniz

Mini Atölye: Aç›l›fl optimizasyonu

Kolay ‹nce Ayar: Tweak-XP ile ince ayarlar

Office Trick’leri: En iyi hileler ve ipuçlar›

Mini Atölye: Biçim flablonlar› kullan›m›

Windows & Office: En önemli k›sayol tufllar› 31

29

28

27

26

24

22

Bilgisayar›n›z›n asl›nda daha h›zl› çal›flmas› gerekti¤ini

düflündü¤ünüz oldu mu hiç? Sab›rs›zlanmakta hakl›s›n›z, zira

her bilgisayarda daha h›zl› çal›flmak konusunda bir potansiyel

vard›r. CHIP, profesyonel kullan›c›lar›n sistemlerini

h›zland›rmak için uygulad›klar› en iyi ipuçlar›n› aç›kl›yor.

De¤erli De¤erli

k

CHIP | MAYIS 2002

157

Daha H›zl› Windows ve Office

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT 21

Dikkat: Bir hataraporunugönderirken, Microsoft sizin tahmin etti¤inizden dahafazla bilgiyeulaflabilir.

1

22

CHIP | MAYIS 2002

Daha H›zl› Windows ve Office

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

bağlantıları kontrol etmesidir.Bu yüzden en iyisi kısayollarınızı ma-

saüstünde (desktop) oluşturun. Windowsaçılışta bunları kontrol etmez. İlgili ağ di-zinini sağ fare tuşu ile masaüstünüze sü-rükleyip bırakın ve bağlam (kısayol) me-nüsünden Burada kısayol oluştur (Createshortcut) seçeneğini seçin.

3 Windows 98

Aç›l›fltaki beklemeyi geçmek

%80 daha h›zl›

Eski bir monitörünüz varsa Windows al-tında problemler çıkabilir. WindowsDDC (Data Display Channel) üzerindenmonitörün aygıt türünü okumaya çalışır.Monitör bu fonksiyonu desteklemiyorsaboot işlemi çok uzun sürebilir. Ancak bufonksiyonu Registry’den iptal edebilirsi-niz. “HKEY_LOCAL_MACHINE\System\CurrentControlSet\Services\Class\Disp-lay\0000\Default” anahtarında DDC için“0” değerini girin.

4 Windows 98/Me/NT/2000/XP

“Gönder” ile dosya açmak

%50 daha h›zl›

Bilinmeyen dosyalar çoğunlukla Notepadgibi bir text editörü ile açılmaya çalışılır.Dosyayı Birlikte aç menüsünden izlemekise oldukça zahmetli olabilir. Bunun dahabasit bir yolu var: Kullandığınız editöriçin Gönder menüsüne bir kısayol ekleyin.

Windows’un arama fonksiyonunu[F3] tuşu ile açın. Ad olarak Sendto girin.Bulunan dizine çift tıklayın. Şimdi deBaşlat menüsünü açın ve Programlar/Do-natılar’a girin. Editörü (Notepad veyaWordpad) sağ fare tuşu ile “Sendto” dizi-nine sürükleyip bırakın ve Burada kısayololuştur’u seçin. Şimdi dosyaları hemen il-gili editörle açabilirsiniz.

5 Windows 98/Me/NT/2000/XP

Takas dosyas›na defrag

%20 daha h›zl›

Normalde Windows’un Disk Birleştiricisi(Defrag) programı takas dosyasını opti-mize etmez. Ancak küçük bir hile ile bubüyük dosyanın da birleştirilmesini sağla-yabilirsiniz. Takas dosyasını Denetim Ma-sası’nda Sistem/Başarım/Sanal Bellek sim-gelerine tıklayıp geçici olarak iptal edin.

Defrag ile diskinizi birleştirdikten sonrasanal bellek ayarlarınızı tekrar eski halinegetirin.

6 Windows 98/Me/NT/2000/XP

[Shift] tufluyla Startup iptali

%40 daha h›zl›

Windows’un Startup (Başlangıçta) gru-bu, işletim sisteminin açılışı sırasındaotomatik olarak yüklediği programlarıiçerir. Ancak bazen bu programlara hiçihtiyaç duyulmaz ve bu araçlar olmaksı-zın sisteminizi başlatmayı ve bir sonrakiaçılışta ise yine her şeyin eskisi gibi olma-sını istersiniz.

Küçük bir ipucuyla bu mümkün. Siste-mi yeniden başlattığınızda [Shift] tuşunabasılı tutun. Windows böylece açılacak,ancak Startup dizinini dikkate almaya-caktır.

7 Windows 98

Daha h›zl› yeniden bafllatma

%60 daha h›zl›

Windows’u arada bir yeniden başlatma-nız gerektiğinde bunu normalde Baş-lat/Bilgisayarı kapat/Yeniden başlat ile ya-parsınız. Ancak bilgisayar bu durumdakomple yeniden başlar. [Shift] tuşuna ba-sılı tutarsanız, Windows hemen yenidenbaşlar, BIOS’tan geçen dolambaçlı yollaragerek kalmaz.

8 Windows 98

Aç›l›fl mesajlar›n› kapatmak

%10 daha h›zl›

Boot sırasında her defasında “Windowsbaşlatılıyor” mesajı görüntülenir. Bu ge-reksiz mesajı iptal etmek için sabitdiskinkök dizinindeki MSDOS.SYS dosyasındadeğişiklik yapmanız gerekiyor. “BootDe-lay=2”de “2” değeri yerine “0” girin.

9 Windows 98

Takas dosyas›n› önbelleklemek

%20 daha h›zl›

Sisteme tam olarak yüklenilmemesinerağmen Windows, verileri sabitdiske takaseder, bu da performansın düşmesine ne-den olur. Bunu önlemek için C:\WIN-

Windows 98/Me/NT/2000 için Micro-soft’un “Powertoys” ad›nda faydal› bir in-ce ayar program› mevcut. Bu arac› bu aykieCHIP’te Freeware bölümünde veya wwwwww..mmiiccrroossoofftt..ccoomm//nnttwwoorrkkssttaattiioonn//ddoowwnnlloo--aaddss//ppoowweerrttooyyss//nneettwwoorrkkiinngg//NNttttwwee --aakkUUII..aasspp adresinde bulabilirsiniz. Kuru-lumdan sonra program› Denetim Masa-s›’ndaki Tweak UI simgesinden çal›flt›r›n.Program›n General bölümünde flu ayarla-r›n önündeki iflaretleri kald›r›n:3 Combo box animation3Menu animation3 Smooth scrolling3 Tooltip animation3Window animation

Burada sadece Windows’un görsel güzel-likleri söz konusu. Mesela Bafllat menüsü-nün etkileyici bir animasyonla aç›lmas›n-dan vazgeçebiliyorsan›z, bunu kolayca ip-tal edebilirsiniz.

WINDOWS 98/ME/NT/2000

»Powertoys: En önemli ayarlar

10

Kolayca: Bir k›sayolladosyalar›n›z› do¤rudan Gönderkomutuyla açabilirsiniz.

4

24

CHIP | MAYIS 2002

Daha H›zl› Windows ve Office

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

14 Windows XP

Takas dosyas› optimizasyonu

%20 daha h›zl›

Windows normalde takas dosyasının özel-liklerini yönetir. Ancak bu her zaman iyibir şey değildir. En iyisi takas dosyasınınboyutunu kendiniz sabit bir değere ayarla-yın. Bunun için de şunları yapın: Sağ faretuşu ile My Computer’a ve Properties’e tık-layın. Advanced altında Performance içinSettings düğmesine tıklayın. Daha sonraAdvanced Change’e basın. Custom size se-çeneğini etkinleştirin ve her iki durumdayeni değer olarak “300” girin.

15 Windows XP

Disk önbelle¤ini ayarlamak

%20 daha h›zl›

Microsoft, Windows işletim sistemini ön-bellek değerleri için standart değerlereayarlayıp öyle sunar. Sisteminizden mak-simum verim almak için bu değerleri sis-teminize göre kendiniz ayarlayabilirsiniz.

Start menüsünden Run ile regedit’i ça-lıştırın. HKEY_LOCAL_MACHINE\ Sys-tem\CurrentControlSet\Control\Session-Manager\Memory Management anahta-rına girin. IoPageLockLimit ’e çift tıklayınve yandaki listeden uygun değeri burayagirin. OK ile onaylayın.

16 Windows 98/Me

Explorer web sitilini iptal etmek

%20 daha h›zl›

Windows, Microsoft’a göre giderek dahaçok internetle ilişkilendiriliyor. Windows98’te bile bu stratejinin ilk belirtilerinigörmek mümkündü, mesela Explorerpencerelerindeki web içeriklerinde. Buyeni içerikler bilgisayarı yavaşlatabiliyor-lar, özellikle de eski sayılabilecek sistemle-ri. Bunları iptal etmek için Windows Exp-lorer’da Araçlar/Klasör Seçenekleri/Genelsimgelerine ve Windows klasik klasörlerinikullan’a tıklayın.

18 Windows 98/Me

Registry’yi s›k›flt›rmak

%20 daha h›zl›

Windows 98 ve Me altında, Registry’yiotomatik olarak küçültmek için bir ola-nak var. Böylece bilgisayar bu dosyaya da-ha çabuk erişebilir. Bu özelliği etkinleştir-mek için My Computer’ı açın ve C:\WIN-DOWS dizinine girin. Burada SCAN-REG.INI dosyasına çift tıklayın. “Optimi-ze=” seçeneğini arayın ve “=” ifadesininyanına “1” değerini girin. Windows dos-yayı 500 KB’tan daha fazla sıkıştıracaktır.

RAM Bellek Registry’dekibüyüklü¤ü (MByte) optimum de¤er

64 1.000

128 4.000

256 10.000

512 veya üstü 40.000

k

NT4’ten beri NT tabanl› iflletim sistem-lerinde sistem hizmetleri (services) bu-lunuyor. Bunlar mesela ClipBook veyaNetwork DDE gibi ne oldu¤u belirsizprogramlar› çal›flt›r›yorlar. Mutlaka ihti-yaç duyaca¤›n›z servislerin listesini bu-rada bulabilirsiniz. Di¤er tüm servislerideneme amaçl› olarak bir kereli¤ine ip-tal edebilirsiniz.3Com+: Login servisinin bir parças›3Print Spooler: Yazd›r›lan veriler içinarabellek3Event log: Protokol hizmeti 3IPSEC: IP transferlerindeki güvenlik-ten sorumlu3Plug and Play: Donan›mlar›n otomatikolarak tan›nmas›ndan sorumlu3Remote Access Connection Manager:Çevirmeli a¤ ba¤lant›lar›n› yönetir3Remote Procedure Call: Çeflitli RPChizmetleri için önemli3Security Accounts Manager: Kullan›c›hesaplar› için güvenlik bilgilerini yöne-tir 3Speed Disk Service: XP’nin önbellekayarlar›n› sa¤lar3Windows Audio: Windows’ta ses ça-l›nmas›ndan sorumlu3Windows Management Instrumenta-tion: Ço¤u Windows program› bu servi-si kullan›r.Di¤er tüm sistem hizmetlerini iptal et-meyi deneyebilirsiniz. Bunun için Startmenüsünden Control Panel’e girin. Ad-ministrative Tools’dan Services bölü-müne girin. ‹lgili servise çift t›klay›n,Startup type’› Manual olarak ayarlay›n.Dikkat! Bilgisayar›n›z› iflyerinizde kulla-n›yorsan›z, ek servislere de ihtiyac›n›zolabilir. Bu durumda sistem yöneticiniz-le temas kurun.

»‹htiyac›n›z olmayanlar› kapat›n

WINDOWS XP17

DOWS dizininde SYSTEM.INI dosyasınıaçın. [386Enh] bölümüne “Conservati-veSwapfileUsage=1” satırını ekleyin.

11 Windows 98

Aç›l›fl› h›zland›rmak

%50 daha h›zl›

Windows 98 boot sırasında standart ola-rak WINSTART.BAT dosyasını arar. Budosya yoksa sistemin açılışı normaldendaha uzun sürer. Bu yüzden bu dosyayıC:\WINDOWS dizini altında arayın. Budizin altında bu dosya mevcut değilse sağfare tuşu ile yeni bir metin dosyası oluştu-run: Yeni/Metin dosyası. Dosya adı olarakda “winstart.bat” girmeniz gerekiyor.

12 Windows XP

Bafllang›ç dosyalar›na defrag

%20 daha h›zl›

Windows XP’deki hoş özelliklerden biride açılış dosyalarını sabitdiskin başlangı-cına yerleştirme imkanı. Bu sayede sistemaçılışı daha hızlı gerçekleşebiliyor. Startmenüsünden Run ile regedit girin.HKEY_LOCAL_MACHINE\SOFTWA-

RE\Microsoft\Dfrg\BootOptimizeFunc-tion anahtarına girin. Burada Enable’a çifttıklayın. Değer olarak “Y” girin.

13 Windows XP

Cache ayarlar›n› de¤ifltirmek

%20 daha h›zl›

Microsoft, NT teknolojisini temel alan iş-letim sistemlerinde, yani XP’de de, cache(önbellek) parametrelerini değiştirmiş.Bu sayede bilgisayar, Windows 98 veya Mekurulu haline göre biraz daha hızlı çalışı-yor. Ancak bu parametrelerle oynayaraksisteminizden biraz daha yüksek bir per-formans elde etmeniz mümkün. Startmenüsünden Run’a girin. regedit ile re-gistry editörünü (kayıt düzenleyicisi) ça-lıştırın. HKEY_LOCAL_MACHINE\ SYSTEM\CurrentControlSet\Control\Ses-si-onManager\MemoryManagement anah-tarında DisablePagingExecutive’e çift tık-layın ve değer olarak “1” girin. Aynı şeyiLargeSystemCache için de yapın. Win-dows, bu değişiklikle daha büyük bir dos-ya önbelleği oluşturacak ve Kernel’ın bazıparçalarını sabitdiske kaydetmeyecektir.

26

CHIP | MAYIS 2002

Daha H›zl› Windows ve Office

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

sünden Replace komutu ile Find what:alanında “,hide” aratmak. Replace withalanını boş bırakabilirsiniz. Replace Alldüğmesine tıklayarak dosyanın içindekitüm “,hide” ifadelerini silmiş olursunuz.SYSOC.INF dosyasını kaydedin, şimdi is-tediğiniz programları silebilirsiniz. Buprogramların listesini Start/Settings/Control Panel/Add or Remove Programs/Add/Remove Windows Components altın-da bulabilirsiniz.

20 Windows 2000/XP

IRQ’lere öncelikler vermek

%30 daha h›zl›

Yeni bilgisayarlar da ses kartı veya modemgibi donanımları halen IRQ’lerle (kesmeistekleri) yönetiyorlar. Windows bunlarınhepsini aynı öncelikle kullanır. Ancak me-sela ekran kartına öncelik hakkı olan birIRQ atamak mantıklı bir davranış olacak-tır. Bunun için de şunları yapmanız gere-

kiyor: Öncelikle ilgili bileşenin hangiIRQ’yu kullandığını öğrenmeniz gereki-yor. Start menüsünden Run ile “msin-fo32” girin. Açılan pencerede HardwareResources/IRQs’i seçin. Sağ tarafta güncelIRQ yerleşimini görebilirsiniz. RegistryEditor’u açıp HKEY_LOCAL_MACHI-NE\System\CurrentControlSet\Cont-rol\PriorityControl anahtarına girin.Pencerenin sağ tarafında sağ fare tuşu ileboş bir yere tıklayın ve New/DWORD Va-lue simgelerine tıklayın. Yeni değere adolarak “IRQ[IRQ’nun numarası]Priority”girin. Anahtara çift tıklayın ve “1” değeri-ni girin.

22 Windows 2000/XP

PC “Hibernate” modunda

%60 daha h›zl›

Çoğu bilgisayar stand-by modunu destek-ler. Ancak bu moda geçince sisteminizin

»Bootvis ile sistem aç›l›fl›n› h›zland›rmak

Bootvis program› (bu ayki eCHIP’te Win-dows Tuning bölümünde) boot ifllemi s›-ras›nda bilgisayar›n tüm bileflenlerinianaliz eder. Her yükleme ifllemi için gere-ken süreyi ve bu esnada ifllemciye ne ka-dar yük bindi¤ini gösterir. Aç›l›fltan sonraTrace menüsünde Next Boot + Driver De-lays’e t›klay›p sistemi yeniden bafllat›n.

Bilgi toplama1

Yeni bir boot iflleminden sonra bir pence-re aç›lacak ve optimizasyonun ilerleyiflinigörebileceksiniz.

Tuning’den sonra kendinizi Windowsmasaüstünde bulacaks›n›z. fiimdi Boot-vis’i açabilir ve de¤iflikliklere bakabilirsi-niz. Bilgisayar ço¤unlukla yüzde 50 dahah›zl› aç›lacakt›r.

Sistem optimizasyonu3

Sistem yeniden bafllad›ktan sonra Bootvisotomatik olarak aç›lacakt›r. Boot Activityalt›nda de¤iflik bileflenleri, mesela ekrankart› veya sabitdisk ve Windows’un aç›l›fl›s›ras›nda bunlar›n kullan›m›n› görebilirsi-niz.

fiimdi Trace menüsünde Optimize Sys-tem’e t›klay›p sistemi optimize edin.

Gözetlenen bilgisayar2

Tasarruf: Tüm »,hide« kay›t-lar›n› silerek sistem program-lar›n› da kolayca silebilirsiniz.

19

WINDOWS XP: M‹N‹ ATÖLYE21

Farkl›: Hangi ayg›t›n, hangiIRQ’yu kulland›¤›n› Ayg›t Yöneticisi’nde de görebilirsiniz.

20Mant›kl›: Küçük bir h›z art›fl›için Windows Explorer’›n webtabanl› görünümünü iptal edebilirsiniz.

16

19 Windows 2000/XP

Programlar› kald›rmak

%20 daha h›zl›

Programlar ve uygulamalar, az ya da çokdiskinizde yer işgal ederler. Bu problemdeğil gibi görünür, zira programı beğen-mezseniz istediğiniz anda hemen silebilir-siniz. Ancak Windows 2000 veya XP altın-da bu olay geçerli değil. Microsoft buradakullanıcıların özgürlüğünü kısmen elle-rinden almış. Microsoft Messenger gibisistem araçlarını kolayca silmek maalesefmümkün değil. Elbette birkaç küçük ipu-cu ile istemediğiniz bu tip programlardanda sonsuza dek kurtulma şansınız var.

My Computer’a ve C:\WINDOWS\INFdizinine girin. Burada SYSOC.INF dosya-sını bir text editörü ile açın, mesela Word-pad. Dosyadan tüm “,hide” ifadelerini si-lin. Bunun da en kolay yolu Edit menü-

CHIP | MAYIS 2002CHIP | MAYIS 2002

gücünü kesmemeniz gerekir. Windows2000’den itibaren güç seçeneklerinde biralternatif daha var: Hibernate (hazırdabeklet) modu. Windows bu modda bellekiçeriğini sabitdiske kaydeder.

Daha sonra bilgisayarı komple kapata-bilirsiniz. Bir sonraki açılışta bilgisayar da-ha hızlı açılacaktır, son olarak çalıştığınızprogramların tekrar yüklenmelerine gerekyoktur. Start menüsünden Control Pa-nel/Power Options’a girin. Hibernate altın-da Enable hibernate seçeneğini işaretleyin.Windows XP’de bilgisayarı Hibernate mo-duna geçirmek için Start/Turn Off Com-

puter simgelerine tıklayın. Daha sonra[Shift] tuşuna basılı tutun. Şimdi Stand Bydüğmesinin yerini Hibernate düğmesi ala-caktır. Windows 2000’de Start/Shutdown’a tıkladıktan sonra, listeden Hiber-nate’i seçin.

23 Windows 2000/XP

Indeks sunucusunu kapatmak

%20 daha h›zl›

Microsoft işletim sistemi altında bir dosyaaraması başlattığınız zaman, Windowsdosya yapısını kaydeder. Bu fonksiyonuiptal etmek için My Computer’a girin. Sağfare tuşuyla sabitdiskinizin simgesine tık-layın, bağlam menüsünden Properties’iseçin. Allow Indexing Service to index thisdisk for fast file searching seçeneğini iptaledin ve OK ile onaylayın.

Sisteminize ince ayar yapmak istiyorsu-nuz, ancak her fleyi kendi elinizle yapmayaüfleniyorsan›z, alternatifler var. En önemlitemel ayarlar› sizin için yapan Tweak XPgibi ince ayar programlar› da var. TweakXP’yi çal›flt›rd›ktan sonra sol tarafta çeflitlibölüm bafll›klar› ç›kacak. Hangi seçenekle-rin önemli oldu¤unu burada aç›kl›yoruz.

3 Önce Memory Optimization’a t›klay›nve burada Clear the clipboard on every op-timization of the RAM seçene¤ini iflaretle-yin.3 Force Windows to unload DLL’s frommemory seçene¤ini de iflaretleyin. Ayarla-r› Optimize RAM! dü¤mesine t›klayaraketkin hale getirebilirsiniz.

3 Daha sonra Cache Optimiza-tion bölümüne girin ve Cacheoptimization... alt›nda ilgiliayarlar› kendi sisteminize göreseçin.3 Hardware Tweaks alt›nda sis-teminizin biraz daha h›zl› çal›fl-mas›n› sa¤layacak baz› ayarlarbulabilirsiniz. Bunlar ekran kar-t›, ifllemci ve sürücülerle ilgiliözel ayarlar.Tweak XP’nin deneme sürümü-nü bu ayki CD’de Windows Tu-ning bölümünde bulabilirsiniz.

»Tweak-XP: En önemli ayarlar

Gizli: Ancak [Shift] tuflunabast›¤›n›zda »Hibernate« modugörünecektir.

22

WINDOWS XP25

H›zl›: Basit bir k›sayolla menüüzerinden geçen dolambaçl› yollara girmenize gerek yok.

24

28

CHIP | MAYIS 2002

Daha H›zl› Windows ve Office

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

nan yedekler disk üzerinde çok fazla yerişgal eder. Zamandan tasarruf etmek isti-yorsanız System Restore’u iptal edebilirsi-niz. Start menüsünden Control Panel’e gi-rin ve System’i seçin. System Restore sek-mesi altında Turn off System Restore seçe-neğini etkinleştirin.Dikkat! Bu değişiklikle, önemli verileri-nizi kaybettiğinizde kurtaramama riskinigöze almış olursunuz.

27 Windows 2000/XP

Windows’u h›zl› kapatmak

%40 daha h›zl›

Bilgisayarınızı daha hızlı mı kapatmak is-tiyorsunuz? Problem değil. PC’nizin güçdüğmesine basın. Korkmanıza gerek yok,bilgisayarınız normal bir şekilde kendikendine kapanacaktır.

28 Windows 2000

A¤ eriflimini iyilefltirmek

%20 daha h›zl›

Network çoğu sistemde performansı fren-leyen darboğaz olarak karşımıza çıkar. Do-nanım bileşeni üreticileri giderek daha hız-lı ve daha yüksek kapasiteli diskleri piyasa-ya sürüyorlar. Ancak network kartlarının

hızı 10 veya 100 Mbit/s’de kalıyor. Bu yüz-den transfer hızını mümkün olduğuncaverimli kullanmak gerekiyor. Windows2000’de bunu kolayca gerçekleştirebilirsi-niz: Registry Editor’u Start/Run altında re-gedit girerek çalıştırın. HKEY_LO-CAL_MACHINE\Sof tware\Micro-soft\Windows\CurrentVersion\Explo-rer\RemoteComputer\NameSpace anah-tarına girin. Burada {D6277990-4C6A-11CF-8D87-00AA 0060F5BF} anahtarınıbulacaksınız. Farenin sol tuşuyla bu anah-tarı işaretleyin ve [Delete] tuşuna basıp si-lin. Anahtarı gerçekten silmek isteyip iste-mediğinizle ilgili soruya Yes cevabını verin.

nak tüketen bir fazlalıktır. MDM’e ihtiya-cınız olmadığını düşünüyorsanız RegistryEditor’ü Start/Run ile “regedit” komutunugirerek çalıştırın. HKEY_LOCAL_MAC-H I N E \ S o f t w a r e \ M i c r o s o f t \ Wi n -dows\CurrentVersion\RunServices anah-tarını arayın. MDM.EXE kaydını sol faretuşu ile işaretleyerek ve [Delete] tuşunabasarak silin. Ayrıca çalıştırılabilir dosya-nın adını değiştirmeniz gerekiyor. MyComputer (Bilgisayarım)’a ve C:\WIN-DOWS\ SYSTEM dizinine girin veMDM.EXE dosyasının adını MDM.EX_olarak değiştirin.

Office Trick’leriSadece Windows’ta zaman tasarrufu sa¤lanabildi¤ini düflünenler

yan›l›yorlar. Word, Excel gibi Office programlar›nda da daha verimli

ve h›zl› çal›flmak için ipuçlar› var.

29 Office 2000

Frontpage Debugger’› silmek

20% daha h›zl›

Frontpage web tasarım programı Office2000’de tek başına yolunu bulamıyor. De-bug (hata ayıklama) yazılımının bir parça-sı olan MDM (Machine Debug Manager)tarafından eşlik ediliyor ve bu sadeceprogramcılar için ilginç bir özellik. Front-page ile hata ayıklayan ve bu yüzden buaraca ihtiyacı olan pek az kişi vardır. Diğertüm kullanıcılar için bu araç sadece kay-

24 Windows 2000/XP

Ba¤lant›y› tuflla kesmek

%80 daha h›zl›

İnternet bağlantılarını normalde Win-dows altında dolambaçlı fare tıklamala-rıyla kesmeniz gerekir. Ancak bunun dahahızlı bir yolu var. Bir tuş kombinasyonusayesinde internet bağlantınızı kolaycakesebilirsiniz. My Computer’a ve sonra daC:\WINDOWS\SYSTEM32 dizinine gi-rin. Sağ fare tuşu ile RASDIAL.EXE dos-yasına tıklayın. Listeden Create Shortcut’ıseçin. Oluşturulan dosyaya yine sağ tıkla-yın ve Properties’i seçin. Target: alanındakomut satırına /disconnect ifadesini ekle-yin. Shortcut key: alanına da istediğiniz birkısayol tuş kombinasyonunu girin.

26 Windows 2000/XP

System Restore’u iptal etmek

%20 daha h›zl›

Yeni bir sürücünün kurulumundan sonraWindows artık açılmıyor. Bu durumdaXP’nin System Restore’u (Sistem GeriYükleme) imdadınıza yetişebilir. Bu fonk-siyon önemli tüm dosyaları yedekler. As-lında iyi düşünülmüş bir fonksiyon bu,ancak yedekleme işlemi uzun sürer ve alı-

30 Office 2000/XP

Boflluklar› tab’larla de¤ifltirmek

40% daha h›zl›

Bazı metinler tab’sız (imlecin bir satırdabelirli bir yere kaydırılması) biçimlendi-rilmiştir. Tab’ların yerine çoğunlukla butip metinlerde boşluklar kullanılır. Bumetinler üzerinde bazı değişiklikler yap-mak isterseniz, bu boşluk işaretleri yü-zünden gereksiz yere zaman kaybına uğ-rayacaksınız. Bu yüzden bu boşluk işaret-lerini tab’larla değiştirmek daha mantıklıolacaktır. Bunun için dokümanı açın veDüzen menüsünden Değiştir komutunuseçin. “Aranan:” alanına {2;}girin. “Yenideğer:” alanına da “^t” girin. Daha sonraTüm Seçenekler’e tıklayın. Joker karakterkullan seçeneğini işaretleyin. TümünüDeğiştir düğmesine tıkladığınızda Word,iki veya daha fazla arka arkaya boşluk ka-rakteri içeren paragraflardaki boşluk işa-retlerini bir tab’la değiştirecektir.

Bellek Canavar›: XP alt›ndaSystem Restore’u iptal ederekdisk alan›n›zdan önemli ölçüdetasarruf edebilirsiniz.

26

CHIP | MAYIS 2002

31 Office XP

Outlook’u daha h›zl› bafllatmak

%50 daha h›zl›

Bilgisayarınızda Windows XP ile beraberOutlook 2002 çalıştırıyorsunuz. Elektronikpostalarınızı almak için Outlook’u her aç-tığınızda, programın açılışı 30 saniyedenfazla sürüyor. Bunun nedeni, Windows XPile birlikte gelen Messenger’ı iptal etmiş ol-manızdır. Outlook düzgün olarak açılabil-mek için Messenger’a ihtiyaç duyar. Mes-senger’ı etkinleştirdiğinizde Outlook tek-rar sorunsuz olarak çalışmaya başlar.

32 Office XP

“Özellefltir” menüsünü açmak

%80 daha h›zl›

Araç çubuklarınız için Özelleştir komutu-nu sıkça kullanıyorsanız, bu komutu me-nü seçenekleri üzerinden dolambaçlı birşekilde çalıştırmanıza gerek yok. Araç çu-buklarının yanındaki alana çift tıklama-nız yeterli.

33 Office XP

Metinleri h›zl› kaydetmek

%50 daha h›zl›

Klavye ile kopyalama, kesme ve yapıştır-ma işlemleri menü seçeneklerine fare ile

tıklamaktan daha hızlı gerçekleşiyor. An-cak fare ile birlikte klavye tuşları kullanıl-dığında bu işlemler daha hızlı gerçekleşe-biliyor. İstediğiniz metin pasajını işaretle-yin. Şimdi bu metin bloğunu fare ile sü-rüklediğinizde bunu taşımış olursunuz.Aynı anda [Ctrl] tuşuna basarsanız kop-yalamış olursunuz.

34 Office 97/2000/XP

“H›zl› Bul”u iptal etmek

%20 daha h›zl›

Office paketiyle birlikte “Hızlı Bul” aramafonksiyonu da bilgisayarınıza yüklenir. Bufonksiyon, dokümanların indekslenme-sinden sorumludur. Bu işlemde sabitdisk-te bilinen dosyalar aratılır. Hızlı Bul bu

»Biçim flablonlar› elinizin alt›nda

Biçim flablonlar›n›n yard›m›yla eski Wordsürümlerinde ilgili metin pasaj›n›n güncelformat› görüntüleniyordu. Office 97’denberi bir biçim flablonunu normal görü-nümde göstermek için daha iyi bir seçe-nek mevcut. Bu özelli¤i etkinlefltirmekiçin Araçlar menüsünden Seçenekler’e t›k-lay›n ve burada da Görünüm sekmesinegirin. Stil alan› geniflli¤i’nde “2” de¤erinigirin.

Görünümü etkinlefltirmek1

fiimdi ilgili biçimler gösterilecektir. Gös-terilen büyüklük size uymuyorsa, bunu dakolayca kendinize göre özellefltirebilir-siniz. Bunun için fare imlecini formatgörünümü ile metin penceresi aras›ndakidikey ay›rma çizgisi üzerine getirip iki okhaline gelmesini bekleyin. fiimdi sol faretuflunu bas›l› tutup sütunu istedi¤inizgibi hareket ettirebilirsiniz. Fonksiyonuiptal etmek için geniflli¤i “0” cm. yap›n.

Büyüklü¤ü ayarlamak2

M‹N‹ ATÖLYE: OFFICE 97/2000/XP36

Az› Karar, Ço¤u Zarar: Birfonksiyonla boflluk karakterleri-ni tab’larla de¤ifltirebilirsiniz.

30

30

CHIP | MAYIS 2002

dosyaların nerede kayıtlı olduklarını kay-deder ve böylece bir sonraki Office açılı-şında dosyaları daha hızlı bulup yükleye-bilir. Ancak bu servis sistem performansı-nı önemli ölçüde düşürebilir. Bu yüzdenbu hizmeti iptal etmek daha mantıklı ola-caktır. Başlat/Ayarlar ile Denetim Masa-sı’na girin ve “Hızlı Bul”a çift tıklayın.

Bir sonraki pencerede dizin menüsün-den sabit diskinizi seçin ve Dizin Sil ko-mutunu çalıştırın. Daha sonra da iki defaTamam düğmesine tıklamalısınız.

37 Office 97/2000/XP

Simgeleri h›zl› yönetmek

%60 daha h›zl›

Bazen araç çubuğunu yeniden düzenle-mek mantıklı bir işlemdir. Ancak bu iş sı-rasında da bazen değişik simgeleri taşı-mak, kopyalamak veya tamamen silmekistediğiniz durumlar olabilir. Normaldebu değişiklikleri zahmetli bir şekildeÖzelleştir menüsü üzerinden yapmanızgerekir. Ancak bunun başka bir yolu davar. Problemsiz bir şekilde tüm bunlarıklavye ve fare yardımıyla da yapabilirsi-niz. Bir simgeye tıklarken [Alt] tuşuna ba-sılı tutarsanız, bu simgeyi başka bir araççubuğuna taşıyabilirsiniz. [Ctrl]+[Alt]tuşlarına birlikte basarak da bu simgeyikopyalamış olursunuz. Simgeyi tamamensilmeye karar verdiyseniz [Alt] tuşuna ba-sılı tutarak simgeye tıklayın ve Word’ünmetin alanına simgeyi taşıyın.

35 Office 97/2000/XP

Otomatik sayfa biçimlendirme

%80 daha h›zl›

Şu durum size çok tanıdık gelecektir, de-ğil mi? Bir metin yazdınız ve işiniz nere-deyse bitti, sadece bir iki satır eksik kaldı.

Ancak son kelimeleri yazarken Word yenibir sayfadan başlıyor. Neyin bu kadar yertuttuğunu aradınız ama bulamadınız. So-runun çözümü çok daha basit olabilir!Word, bir metni otomatik olarak belirlibir sayfa sayısına göre biçimlendirebilir.

Bu fonksiyondan faydalanmak için bu-nu simge olarak araç çubuğuna eklemeli-siniz. Bunun için de şunları yapın: Araçlarmenüsünden Özelleştir simgesine tıklayınve Komutlar sekmesine girin. Kategorileraltında Araçlar’ı seçin. Komutlar altındaBir Sayfa Daralt komutunu bulacaksınız.Bu komutu sol fare tuşuyla herhangi biraraç çubuğuna sürükleyip bırakın. Şimdibir sonraki sayfaya birazcık olsun taşan birmetniniz varsa, yeni yerleştirdiğiniz busimgeye tıklayarak sorunun çok çabuk birşekilde nasıl çözüldüğüne şaşırabilir ve ta-sarruf ettiğiniz zamana sevinebilirsiniz.

39 Office 97/2000/XP

Sayfa Yap›s›’n› ça¤›rmak

%90 daha h›zl›

Özellikle uzun metinlerde sıkça doküma-nın her bir sayfasını ayrı ayrı ayarlamakistediğiniz durumlar olabilir. Normaldebunun için Dosya menüsünden Sayfa Ya-pısı’nı seçmeniz gerekir. Çok acelecileriçin daha hızlı bir alternatif de var: Sol ta-raftaki cetvele çift tıklayın.

38 Office 97/2000/XP

Metinleri dikey ortalamak

%60 daha h›zl›

Word’deki belirli bazı metin türleri, met-nin sayfaya tam olarak ortalanmasını ge-rektirir. Yani yazılar sadece yatay olarakdeğil, aynı zamanda dikey olarak da sayfa-ya ortalanmalıdır. Çoğu kullanıcı bu işiçözmek için üst kenara birçok boş satır

ekler. Ancak Word’deki bir fonksiyon buişi daha iyi, hızlı ve kesin çözebilir. Dosyamenüsünden Sayfa Yapısı’na ve sonra daAnahat sekmesine girin. Dikey hizalama:alanında Ortadan seçeneğini seçin. Deği-şiklikleri Tamam düğmesine tıklayarakonaylayın. Şimdi metni hizalandırma ara-cının yardımıyla düzenlemelisiniz. Buaracı araç çubuğunda Sola Hizala düğme-sinin yanında bulabilirsiniz.

40 Office 97/2000/XP

Metinleri h›zl› iflaretlemek

%50 daha h›zl›

Word metin işaretlendirmeleri için bazıkısayolları hazırda sunuyor. Fare ile birsatırın soluna tıklarsanız tüm satırı işaret-lemiş olursunuz. Satır başına çift tıklarsa-nız Word tüm paragrafı işaretler. Üç defatıkladığınızdaysa, tüm doküman işaret-lenmiş olur. Bir metin içinde hareket edipbir kelimeye çift tıklarsanız o kelime işa-retlenir. Tüm paragrafı işaretlemek içinüç tıklama gerekecektir. [Ctrl] tuşuna ba-sılı tutup kelimeye tıklarsanız tüm satırişaretlenecektir.

41 Office 97/2000/XP

Yeni tablo oluflturmak

%80 daha h›zl›

Excel’de bir çalışma kitabına yeni bir tab-lo eklemek istiyorsunuz. Normalde bunuEkle menüsü üzerinden yapmanız gerekir.Çalışma kitabını genişletmenin daha hızlıve kolay yolu fare tuşlarıyla tıklamak.

Sağ fare tuşu ile Standart araç çubuğu-na tıklayın ve Özelleştir kısayol menüsünüaçın. Ekle kategorisinin simgelerine gözattığınızda, sağ tarafta tabloları çalışmakitabına eklemek için kullanabileceğiniz

K›sayol: Çal›flma kitab›n› geniflletmek için de¤iflik simgeler seçebilirsiniz.

41

Hizalama: Birkaç fare t›klama-s›yla Word’de metinlerinizi di-key olarak hizaland›rabilirsiniz.

38Mant›kl›: Basit bir t›klamaylametninizi bir sayfa say›s›na s›¤d›rabilirsiniz..

35

Daha H›zl› Windows ve Office

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT 31

CHIP | MAYIS 2002

Kopyala

Kes

Yap›flt›r

Geri al

Sil

Seçili nesneyi kal›c›olarak sil

Seçili nesnenin ad›n›de¤ifltir

Nesnenin özelliklerinigöster

Aç›k program› kapat

Aç›k pencere içinba¤lam menüsü

Aç›k programlararas›nda geçifl

Aç›k pencereleraras›nda geçifl

Bilgisayar›m’da adresçubu¤unu göster

Nesne için ba¤lammenüsünü göster

Aç›k pencere için sistemmenüsü göster

Bafllat menüsünügöster

‹lgili komutu çal›flt›r

Aç›k pencereyi güncelle

Bir üst dizin seviyesinegeç

CD’yi otomatik olarak açma

Sekmeler aras›ndailerle

Sekmeler aras›nda geri git

Seçenekler aras›nda ilerle

Seçenekler aras›ndageri git

Kontrol kutusunuetkinlefltir / iptal et

Aç›k pencereden ekran görüntüsü al

Bafllat menüsü aç / kapa

Sistem Özellikleripenceresini aç

Tüm pencereleri küçült (minimize)

Küçültülen pencereleribüyüt (restore)

Bilgisayar›m’› aç

Dosya veya dizin ara

Çal›flt›r penceresini aç

Win XP: Kullan›c›lararas›nda geçifl

44 EN ÖNEML‹ WINDOWS KISAYOL TUfiLARI

Ctrl C+

Ctrl X+

Ctrl V+

Ctrl Z+

Del

+ Del

F2

Alt +

Alt F4+

Alt +Space

Yeni doküman

Doküman aç

Doküman› kapat

Yeni sayfa ekle

Soldan girintiyi artt›r

Soldan girintiyi azalt

Blok cümle

Sola dayal›

Sa¤a dayal›

Ortala

Yazd›r

Sayfa düzeni (layout)görünümü

Normal görünüm

Yazd›r›lamayan karakterleri aç/kapa

Sayfa görünümü

Kaydet

Farkl› kaydet

Dur

Paragraf sonuna/bafl›na kadar iflaretle

Kelime sonuna/bafl›nakadar iflaretle

Tüm doküman› iflaretle

Paragraf› yukar›/afla¤› tafl›

Bul ve de¤ifltir

Word’ü kapat

45 EN ÖNEML‹ OFFICE KISAYOL TUfiLARI

Ctrl P+ Ctrl H+

Alt +

Alt + Esc

F4

+F10

Alt +Space

Ctrl + Esc

F5

Sürücüye CD yerlefltirirken

Ctrl +

+Ctrl +

+

Alt +alt› çizili harf

Space

+ F4+

+Pause

+ M

+ E

+ F

+ R

+ Q

Alt + Print

Ctrl N+

+

Ctrl O+

Ctrl F4+

Ctrl +

Ctrl M+

MCtrl +

Ctrl B+

Ctrl L+

Ctrl R+

Ctrl E+

+ LCtrl + Alt Alt F4+

++ Alt

Ctrl A+

++ Ctrl

++ Ctrl

Esc

F12

Ctrl S+

Ctrl F2+

+ NCtrl + Alt

+ +Ctrl +

bir simge göreceksiniz: Çalışma Sayfası.Bu simgeyi farenin sol tuşunu basılı tuta-rak araç çubuğuna taşıyın. Daha sonraÖzelleştir penceresinden Kapat düğmesiy-le çıkın. İlerde ilgili simgeye tıklayarak ça-lışma kitabınıza yeni bir tabloyu kolaycaekleyebilirsiniz.

42 Office 97/2000/XP

Kendi k›sayol tufllar›n›z

%80 daha h›zl›

Office’in menü yapıları biraz karışık vebazen istediğiniz fonksiyona menü seçe-neklerinin karışıklığında ulaşabilmek hay-li uzun sürebilir. Kısayol tuş kombinas-yonlarını kullanmak daha kolay bir çözümolacaktır. Ancak istediğiniz her fonksiyo-nun da bir kısayol tuşu olmayabilir. Yinede endişelenmenize gerek yok: Hemen her

fonksiyonu bir kısayol tuşuna atayabilirsi-niz. Araçlar menüsünden Özelleştir’e tıkla-yın. Komutlar sekmesinde Klavye düğme-sine tıklayın. Kategoriler ve Komutlar alan-larından istediğiniz fonksiyonu seçin. Yenikısayol tuşuna bas: alanına tıklayın ve iste-diğiniz kısayolu bu alanda girin. Şimdi sa-dece Ata düğmesine tıklamanız gerekiyor.Yeni tuş kombinasyonunuzu artık kulla-nabilirsiniz.

43 Office 97/2000/XP

fiablonlar› geniflletmek

%50 daha h›zl›

Windows NT/2000/XP altında Office şab-lonlarınızı (templates) genel görünümdekullanmak istiyorsanız bunları şu dizinekopyalamalısınız: C:\DOCUMENTS ANDSETTINGS\<Kullanıcı Adı>\APPLICATI-ON DATA\MICROSOFT\TEMPLATES.

FK / Ufuk Yamank›l›ço¤lu, uyaman@chip.com.tr

Pratik: Office’de hemen herfonksiyona bir k›sayol tuflu atayabilirsiniz.

42

‹‹ÇÇ‹‹NNDDEEKK‹‹LLEERR

Yeni Donan›mlar Testte: Ürün incelemeleri ve testleri

SIS 336 ve AMD Hammer:Donan›m dünyas›na yeni soluk

Network Kurulumu:Yeni bir a¤›n kolay kurulumu

Arri Lazer Teknolojisi:Teknoloji Oscar’›n› alan bulufl

Serial ATA Arabirimi:Yeni arabirimin sunduklar›

Ekran Kartlar› Testi:Dünyan›n en h›zl› ekran kart›

Veri Girifl Ayg›tlar›:Delikli karttan lazer klavyeye

Donan›m Günlü¤ü:CHIP Test Merkezi’nden...

CHIP TOP 10:May›s ay›n›n en iyi ürünleri90

86

82

68

64

62

54

50

40

34 GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

■ Bilgisayar endüstrisi, daha önce de oldu¤ugibi, DVD yazma biçimi konusunda da tek birstandart üzerinde karara varamam›flt›. fiimdi,yeni diskler üzerinde DVD+R ifadesi bulunu-yor.

Tüm sinema severlerin en büyük hayali,kolay ve hesapl› bir flekilde, DVD kopyalar ha-z›rlamak... Tabii ki bu kopyalar›n tüm oynat›-c›lar ile uyumlu olmas› gerek! DVD oynat›c›-n›z söz konusu standard› desteklemiyorsa, te-levizyonunuzun karfl›s›ndaki koltu¤unuzayaslan›p film seyredemezsiniz. Böyle bir du-rumda, DVD yaz›c›n›n ne anlam› olabilir ki?

Pazara giren DVD yaz›c›s› say›s› devaml›art›yor ve yak›n bir zaman içerisinde de ayg›tve yaz›labilir DVD fiyatlar›n›n uygun fiyatlaradüflmesi kesin görünüyor. Ancak, flu s›ralar,hangi standard›n kullan›laca¤› konusu çokdaha önemli. DVD Council ve gelifltirdikleriMinus standard› (DVD-R, DVD-RW) bu yar›fltabirinci s›rada yer al›yorlar. Bu birlik içerisindeHitachi, JVC, Panasonic, Samsung ve Toshibagibi dünya devleri yer al›yor.

Karfl› köflede ise benzer flekilde, Fujitsu, Si-emens, Hewlett-Packard, Philips, Ricoh, Sonyve Yamaha gibi çok etkili bir dizi isme sahip

olan DVD+RW (DVD+R, DVD+RW) birli¤i yeral›yor.

Ancak burada, Sony’nin asl›nda Minus gru-buna dahil olmas›na ra¤men bir DVD+RW ya-z›c› haz›rlamaya karar vermifl olmas› gibi il-ginç bir durum söz konusu.

Standartlar konusundaki en önemli kriterolan uyumluluk ise, CHIP Test Merkezindetest edildi. Bunun için, yukar›da söz edilenstandartlara sahip yaz›labilir DVD medyalarfarkl› DVD sürücüler ve sabit oynat›c›lar iledenendi. Test sonras›nda ilginç sonuçlar ilekarfl›laflt›k. DVD-R ve DVD+R diskler tüm oy-nat›c›lar›n yaklafl›k yüzde doksan›nda sorun-suz olarak çal›flt›lar. DVD+RW iyi bir de¤er sa-y›labilecek yüzde yetmifl, DVD-RW ise sadeceyüzde k›rk olumlu sonuçlar verebildi. Sonuçolarak Plus disklerinin daha uyumlu olduklar›ortaya ç›kt›.

DVD+RW birli¤i söz konusu standard› ge-lifltirmek için daha çok zaman ve emek harca-d›. Bunun sonucunda teknik olarak daha yük-sek ve gelece¤i daha parlak bir disk ortayaç›kt›. E¤er düflüncelerimizi tek bir cümle ileözetlememiz gerekirse, yaz›labilir DVD stan-dartlar› yar›fl› sona erdi ve galip olan Plus!

Rakip DVD Standartlar›

Plus Yar›fl› BitirdiDVD üzerine yazmak da art›k mümkün. Ancak kullan›c›lar hangi standard›kullanacaklar›ndan emin de¤iller. Endüstri, her yenilikte oldu¤u gibi adaystandartlar aras›nda yar›fl yafl›yor.

dona

n›m

Aç›l›fl: Henüz yaz›c›lar› olmasa da, CHIP, bir testfilmi ile DVD+R standard›n›n sürücü uyumlulu¤unu test etme imkan› buldu.

CHIP | MAYIS 2002

H›zla geliflen ve klasik foto¤raf

makinelerinin sat›fl adedini

2001’de geride b›rakan dijital

kamera pazar›n›n önemli mar-

kalar›ndan Kodak’›n

yeni ürünü EasyShare

DX4900 modeli Türki-

ye’de de sat›fla sunul-

du. 4,1 megapixel çö-

zünürlük, 6x zum (2x

optik ve 3x dijital),

CFC slot, Kodak

EasyShare Camera

dock’a tak›labilir olan

bu ürünün son kullan›c›

EasyShare DX4900

Kodak’tan 4 Milyon Piksel

CHIP | MAYIS 2002

fiyat› 528 dolar olarak aç›kland›.

Bilgi için: www.ufotek.com.tr

P4 2.4 GHz

Masaüstünde H›z S›n›r›Intel’in yeni Pentium 4 ifllemcisi,

saniyede 2.4 milyar döngü h›z›na

sahip olarak ve 30 mm yonga

plakas› kullan›larak üretiliyor.

Pentium 4 ifllemci, bu özellikleri

ile dünyadaki en yüksek saat h›-

z›na sahip masaüstü ifllemcisi

unvan›n› kazan›yor. Pentium 4,

Intel’in yüksek miktarlardaki

üretimlerinde mümkün olan

en son s›n›r olan 0.13

mikron tek-

nolojisi ile

ü r e t i l i y o r d u .

Ancak flimdi üre-

tim tekni¤ine 30

mm’lik yonga plakas› kullan›m›

eklenince, Pentium 4 ifllemcisi

yüzde 10 daha küçük kal›p ala-

n›nda üretilmeye bafllanm›fl ol-

du. Daha büyük yonga plakas› ve

daha küçük kal›p boyutu, üretim

masraflar›n› azaltarak, verimin

artmas›n› sa¤l›yor.

Bilgi için: www.intel.com

Dell Üstün: Dell pazar pay›n› yüzde 43’e yükselterek sabit durandi¤er büyük Amerikan donan›m sunucular› aras›ndan s›yr›lmay›baflarm›fl. fiimdi s›ra Avrupa Dell’de.

Kay

nak

: ID

C G

artn

er D

ataq

ues

t

Büyük ABD firmalar›n›n pazar paylar›

De¤

erle

r yü

zde

cin

sin

den

dir

di¤er

8 10 10 11

20 19

10

43

52

17

1995 2001

DONANIMLAR NEREDEN ALINIYOR?%

36

Haberler

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP | MAYIS 2002

KISA... KISA...

33 AMD Türkiye Ofis’ini Kapatt›AMD, dünya çap›ndaki yenidenyap›lanma sürecinde, 1 Eylül1999’den beri faaliyet gösterenTürkiye ofisini kapatt›¤›n› aç›klad›.AMD Türkiye Genel Müdürlü¤ügörevini sürdüren Zehra Erem, tekcümlelik kapatma haberini e-postayla ald›¤›n› belirtti. AMDürünlerinin ise bundan böyle,Türkiye pazar›na distribütörlervas›tas› ile da¤›t›laca¤› da gelenhaberler aras›nda yer al›yor.Bilgi için: www.amd.com

■ Fujitsu Siemens Computers, Amilo M dizüstü

bilgisayar serisinin, hem ev hem de profesyonel

multimedya kullan›c›lar›na yeni bir esneklik ve

performans düzeyi sunacak flekilde yeniden tasar-

lad›¤›n› aç›klad›. Amilo M dizüstü bilgisayar serisi,

çok say›da dijital depolama ayg›t›n› destekleyen

bir Multimedya yuvas› içeriyor. Amilo M, Fujitsu

Siemens Computers taraf›ndan üretilen ve en son

Mobil Intel Pentium 4 ifllemci-M kullan›lan ilk tü-

ketici dizüstü bilgisayar› olma özelli¤ine de sahip.

May›s ay›nda ülkemizde piyasaya sürülecek

Amilo M ile kullan›c›lar, 1.2 GHz'a kadar h›zlara

sahip Intel Mobil Celeron ifllemci ve May›s

2002'de piyasaya sunulacak olan 1.8 GHz h›zlara

ç›kabilen, en son gelifltirilen Mobil Intel Pentium

4-M ifllemci aras›ndan seçim yapabilecekler. Yeni

kuflak Pentium 4 ifllemciler, Intel Mobil Pentium

III-M sürümüne k›yasla yüzde 68 daha iyi bir 3D

performans› ve yüzde 40 daha yüksek bir görüntü

performans› sunuyor. Ancak, bu ifllemcilerin fark-

lar›, sadece daha yüksek performans sunuyor ol-

malar›nda de¤il! Intel’in 0.13 mikron ifllemci tek-

nolojisi, yüksek performans› daha ince ve daha

hafif sistemlerde sunabilmek üzere mümkün olan

en küçük transistorlar› kullan›yor. Yeni ifllemci,

Geliflmifl Intel SpeedStep teknolojisi ile bir araya

geldi¤inde, kullan›c›lara daha uzun bir pil ömrü

de garanti ediliyor.

Bilgi için: www.fujitsu-siemens.com.tr

Fujitsu Siemens AmiloM

Mobil Pentium4’lü DizüstüFujitsu Siemens Computers Intel’in ilk mobil Pentium4 ifllemcisinikullanan dizüstü bilgisayarlar› Türkiye pazar›na sundu.

Cep (Telefon+Bilgisayar)= Treo

Treo Türkiye’deDaha önceki Handspring model-

lerinde PDA'ya bir modül ekle-

nerek GSM özelli¤i kazand›r›l›-

yordu. Handspring’in yeni mo-

deli Treo ise tümleflik cihaz özel-

li¤ine sahip olarak, hem el bilgi-

sayar› hem de GSM telefonu

olarak kullan›labiliyor. Cihaz›n

Handspringtürk taraf›ndan Tür-

kiye’ye ithal edilmesi saye-

sinde, yerli telefon ope-

ratörlerin kullan›m›na

aç›lan Handspring

Treo’lar› kullan›c›lar

KVK bayilerinden elde

edebilecekler. Üzerin-

de bir klavye bulunan

Treo, isteyenler için

grafiti (el yaz›s›n› tan›-

yan ekran) seçene¤i ile

geliyor. 12 MB haf›za,

Mobil Pentium4:

Pentium4’ün gücünüdizüstüne tafl›yan özel

tasar›ml› mobil chip bukasan›n içinde.

Terratec HomeArena 5.1

5+1 SurroundHoparlörKendisine ait bir Dolby Deco-

der’› bulunmayan kompakt 5.1

hoparlör seti Dolby Digital ses

için gerekli tüm bileflenlere sa-

hip: Bir subwoofer, bir merkez

ve ön ve arka taraflar için de iki-

fler tane hoparlör. Full Range Sa-

tellite’lar, sahip olduklar› tahta

kasalar sayesinde tüm oturma

odalar›nda rahatl›kla kullan›la-

bilirler.

Ayr›ca duvar montaj› veya

sabit kullan›m için uygun olan

Terratec HomeArena 5.1’in ses

kontrolü ise, her bir hoparlörün

ses durumuna uygun olarak de-

netlenmesine izin veren bir kab-

losuz kumanda yard›m›yla yeri-

ne getirilebiliyor.

Bilgi için: www.terratec.com

tam web eriflimi, en h›zl› Palm

OS, iki buçuk saat konuflma, 60

saat bekleme süresi ve titreflim

özelliklerini avuç içinden küçük

bir communicator formunda su-

nan cihaz›n Türkiye sat›fl fiyat›

ise KDV hariç 699 dolar.

Bilgi için: www.kvk.com.tr

ED‹TÖR’DEN NOTLAR

Ev Sinemas›Üretici firmalar›n, al›fl›lagelmifl,genifl ekranl›, plazma televizyonlarlakurulan ev sinemas› sistemlerinealternatif olarak projeksiyon cihazlar›n›n tercih edildi¤i seçenekler sunmaya bafllad›¤›natan›k oluyoruz. Kullan›c›ya, “ekran”karfl›s›na geçmektense,“perde”karfl›s›na geçme imkan›tan›yan ve gerçek sinema hissiyaratan bu sistemler, fiyat aç›s›ndanda cazip olabiliyor ancak tüketicilerin de iyi görüntü alabilmek için evlerinin yap›s›nauygun, do¤ru projeksiyon cihaz›n›seçmeleri, sistemlerini kurarken bilinçli davranmalar› gerekiyor. fiuanda piyasada özellikle ev sinemas›amac›yla pazarlanan de¤iflik projeksiyon seçenekleri mevcut.

Cem fianc›,CHIP Haber Editörü

ErgonomiKlavyeden fareye, PDA’danmonitöre, tüm donan›m

ürünlerinde, ergonomiye uygunluk ön plana ç›k›yor.

Paralel KablolarYaz›c› gibi d›fl donan›mlar› birdönemler bilgisayarlara ba¤layan

paralel kablolar, USB gibi ba¤lant›lar›nyayg›nlaflmas›yla demode oldular

IN & OUT!

n

!

CHIP | MAYIS 2002

Yaz›c› uzman› Plextor k›sa bir

bekleme süresinin sonunda, ilk

Combo sürücüsünü piyasaya

sundu. Belçikal› üreticinin E-IDE

yaz›c›s›, CD’leri 20x ve CD-RW’leri

10x h›zlar›nda yazabilirken 40x

okuyabiliyor. Ulaflabildi¤i maksi-

mum DVD okuma h›z› 12x. H›zl›

Aduio Extraction’a sahip olan sü-

rücü, Burn Proof özelli¤i sayesin-

de CD yazma ifllemini daha gü-

venli hale getiriyor. Siyah çekme-

cesi, yazma kalitesini daha da

yükseltmek için lazer ›fl›¤›n›n bir

k›sm›n› emiyor. Ürün kutusunda

ise bir CD-R ve CD-RW haricinde

çok dilli bir el kitab›, kablo, Nero

Burning ROM ve Power DVD gibi

yaz›l›m araçlar› bulunuyor.

Bilgi için: www.plextor.be

Plextor PlexCombo 20/10/40-12A

DVD Okunur, CD Yaz›l›r

Waitec HipHop

Küçük Diskler ‹çinKüçük Oynat›c›Waitec’in ultra mobil CD oynat›-

c›s› HipHop’un büyüklü¤ü, çald›-

¤› 8 cm’lik diskler (CD Audio ve

MP3) ile ayn› ve a¤›rl›¤› ise sade-

ce 150 gram. Tekrar flarj edilebi-

lir iki pili ile toplam 7 saatlik mü-

zik keyfi sunan HipHop, sahip ol-

du¤u entegre ara haf›zas›nda

480 saniye MP3 ve 160 saniyelik

CD Audio bilgilerini saklayarak,

müzi¤in koflarken bile kesilme-

sini engelliyor. Ayg›t›n kutusun-

da uzaktan kumandas›, flarj ale-

ti, ses kablolar› ve el kitab› bulu-

nuyor.

Bilgi için: www.waitec.com

dnt CamStick

1.2 MegapiksellikMini KameraCamStick, 8.5 cm’lik uzunlu¤u-

na ra¤men ulaflt›¤› 1.2 milyon

piksel de¤eri ile tam anlam›yla

bir dijital kamera. Sahip oldu¤u

Flash haf›zas›nda 640x480’lik

160, 1.248x960’l›k, yaklafl›k 50

resim tutabilen Camstick

uzak/yak›n seçenekleri sayesin-

de motife yak›nlafl›p uzaklaflabi-

liyor. USB kablosu ile beraber

sunulan CamStick sabit aya¤›

sayesinde web kameras› olarak

da kullan›labiliyor.

Bilgi için: www.dnt.de/english/

index.html

Polis, itfaiyeci, asker ve uçak fir-

malar›n›n ihtiyaçlar›n› karfl›laya-

bilecek flekilde sa¤lam olarak ge-

lifltirilen GoBook’u her tür zor du-

rumda kullanmak mümkün. Üre-

tici, bu notebook’un Amerikan

askeri standard› MILSPEC 810E

çerçevesinde çarp›flma, düflme,

vibrasyon, toz, su ve yüksek s›-

cakl›klara karfl› dayan›kl› oldu¤u-

nu duyurdu. Gücünü bir Pentium

III 700 ifllemciden alan GoBook,

128 MByte RAM, 20 GByte sabit-

disk ve bir kablosuz a¤a sahip.

Bilgi için: www.itronix.co.uk

Itronix GoBook MAX

Her fiart›n Bilgisayar›!

38

CHIP | MAYIS 2002

Philips TV Monitör

Yeni TeknolojiliDüz EkranPhilips 150MT, sahip oldu¤u en-

tegre tuner sayesinde normal bil-

gisayar monitörü fonksiyonlar›

haricinde, tam anlam›yla bir tele-

vizyon olarak kullan›labiliyor.

500:1 oran›ndaki yüksek kont-

rast, 310 cd/m2’lik ayd›nl›k de-

¤erleri ve panelin 25 milisaniye-

den daha k›sa sürede kullan›labi-

lir hale gelmesi sayesinde, her iki

kullan›m amac› için de yeterli re-

sim kalitesi elde edilebiliyor. Te-

levizyon ekran› monitörün nor-

mal kullan›m› esnas›nda ekstra

bir pencere içerisinde görüntüle-

nebilirken 150 MT, sahip oldu¤u

tuner sayesinde bilgisayar kapal›

dahi olsa televizyon olarak da ça-

l›flt›r›labiliyor. Tam fonksiyonlu

uzaktan kumanda ise kanallar

aras›nda dolaflmay› sevenleri

mutlu edecek bir ayr›nt›.

Bilgi için: www.philips.com

Disk On Module

IDE Portu ‹çinFlash Haf›zaTransced, sürücü veya özel bir

yaz›l›ma ihtiyaç duymadan di-

rekt olarak IDE portuna tak›labi-

len bir Flash Disk sunuyor. Hare-

ketli bir parçaya sahip olmad›¤›

için ömür boyu garantiye sahip

olan diskin haf›za seçenekleri 16

MByte ile 512 MByte aras›nda

de¤ifliklik gösteriyor.

Bilgi için:

www.transcendusa.com

sikli¤i olmadan sa¤lamas›na im-

kan tan›yor. Seagate ayr›ca da-

ha önce fiziksel kademeli chip,

link ve tafl›ma kademeli chip ve

ATA kontrolcü chip gerektiren

fonksiyonlar› tek bir chip’te top-

layan bir tasar›m› da gerçeklefl-

tirmifl oldu. Intel Developer Fo-

rum’da yap›lan demo daha sü-

ratli, daha basit, daha fazla ma-

liyet verimlili¤i sunan ATA disk

sürücü teknolojisi yönünde at›-

lan önemli bir ad›m olarak kabul

ediliyor.

Bilgi için: www.seagate.com.tr

Seagate, gelecekte ç›karaca¤›

ürünlerine entegre olmaya haz›r

bulunan, sektörün ilk tam süra-

te sahip (full speed) sabit sürücü

teknolojisini tan›t›rken, daha

basit, esnek ve daha güçlü

PC’ler, konut net-

work hub’lar›, ve tü-

ketici elektroni¤i

(CE/Consumer Elect-

ronics) araçlar›na

olanak tan›yacak Se-

rial ATA ürünlerini

bu y›l›n sonuna do¤-

ru pazara sürece¤ini

aç›klad›. Seagate’in

yeni tasar›m›, gelen

Serial ATA sinyallerini Parallel

ATA protokollerine çevirmeye

gerek duymayan native Serial

ATA teknolojisini board’un için-

de ilk kullanan tasar›m konu-

munda bulunuyor. Bu ise, tasa-

r›m›n saniyede 150 Mbyte’l›k

Serial ATA transfer oran›n› ilave

bir maliyet veya performans ek-

KISA... KISA...

33 Philips Teknik Destek VeriyorTürk Philips, yeni bafllatt›¤› uygulama ile multimedya ürünlerinin servis hizmetlerini art›kkendisi vermeye bafllad›... Philips,Multimedya Ürün Grubu’nda bulunan dahili CD yaz›c›lar, harici CDyazici ve MP3 çalarlar, DVD yaz›c›lar,hoparlörler, PC kameralar ve seskartlar›nda müflterilerine yerelteknik servis noktalar›yla hizmetveriyor. Uygulama ile Philips, Türkiyeçap›ndaki mevcut 200 servisnoktas›nda söz konusu ürünlerin hertürlü teknik deste¤ini kendisi üstlenmifl durumda. Bilgi ‹çin: www.philips.com.tr

33 IBM’den Elektronik ‹fl ZirvesiIBM, May›s ay›nda düzenleyece¤iFuturebusiness Summit 2002 etkinli¤i ile uçtan uca e-businessçözümlerini, yeni trendleri ve en sonteknolojileri, çözüm ortaklar› ile birlikte ifl dünyas›yla paylaflmay›planl›yor. 13 May›s 2002’de LütfiK›rdar Kongre Saray›’nda tüm günsürecek Futurebusiness Zirvesi’nin,ifl ve e¤lencenin bulufltu¤u,Türkiye’nin bu alanda yap›lan enkapsaml› etkinli¤i olmas› bekleniyor.Bilgi için: www.ibm.com.tr

33 Yeni Bir CD WriterOptik depolama pazar›n›n önemliisimlerinden LG, yeni ürünü, 40-12-40 CD yaz›c›s›n› piyasaya sundu. 40(cd-r’a yazma), 12(cd-rw’ayazma), 40(okuma) h›z›ndaki yenicd-writer Türkiyede ise LG’ninTürkiye temsilcisi UFOTEKtaraf›ndan pazara sunulacak.Bilgi için: www.Ufotek.com.tr

33 Philips ProjektörPhilips, en zorlu toplant› odas›gereksinimlerinin yan› s›ra büyükkonferans salonlar› ve amfilerdeyap›lan sunumlar için yeni projektörü PXG2 ile iddial›. Uzak mesafeli yans›tmalarda canl›renkler ve parlakl›k vaad eden cihaz,yüksek kontrastta dahi netliksa¤lamak için 3000 lümen ç›kt›yans›t›yor... 200W’l›k Philips UHPTMlambas› ise PXG20’ye tam gün›fl›¤›n›n rahats›z edici etkisinitamam›yla gidermesi avantaj›n›sa¤l›yor. Bilgi için: www.Philips.com.tr

JVC GY-DV300

DV ve MPEG-4 DestekliÖzel Video Kamerafiu ana kadar piyasaya ç›kan diji-

tal kameralarda, DV veya MPEG-

4 kayd› aras›nda seçim yapmak

zorunda kal›n›yordu. Yeni JVC

kamera ilk defa her iki seçene¤i

de tek bir ayg›t

üzerinde kulla-

n›ma sunuyor.

Görüntüler bir

mini DVD kaset

içerisine kayde-

dilirken ayn› za-

manda MPEG-4

biçimindeki gö-

rüntü, bir web

sayfas›nda kul-

lan›lmak veya

e-posta ile gönderilmek üzere

bir Compact Flsh kart üzerinde

saklan›yor. Söz konusu MPEG-4

Stream, kablosuz a¤ ile donat›l-

m›fl bir notebook veya masaüstü

bilgisayar›na kamera üzerinden

direkt olarak aktar›labiliyor.

Yüksek kalitede bozulmam›fl net

görüntü elde etmek için, opti-

mum kay›t flartlar›n›n mutlaka

yerine getirilmesi gerekiyor.

JVC sözcüsü, model ajanslar›n›,

sigorta ve turistik firmalar› ve

tabii ki hobi kullan›c›lar›n› hedef

kitle olarak göz önünde bulun-

durduklar›n› dile getiriyor.

Bilgi için: www.jvcpro.com

Native Serial ATA

Seagate Demosu Etkiledi!

‹‹ÇÇ‹‹NNDDEEKK‹‹LLEERR

‹fllemci‹ntel Pentium 2,4 GHz

AnakartAsus A7V333

Tafl›nabilir BellekEasy Disk

DVD, VCD, CD PlayerMustek DVD-V560

AnakartAbit NV7-133R

Tafl›nabilir BellekNetac Bootable OnlyDisk

19” MonitörSony Multiscan G420

Lazer Yaz›c›Xerox Phaser 3400

Kart OkuyucusuKAAN Twin

PDA ModülüLifeview FlyJacket

IDE SabitdiskSamsung SP80A4H

AnakartChainTech CT-7VJDA

All in OneXerox WorkCentre M940

SCSI SabitdiskSeagateE Cheetah 73LP

Ethernet Kart›Billionton Compact Flash10 Base Ethernet

44

42

41

46

48

Donan›m test sayfalar›nda, ürünler hakk›ndadetayl› bilgi ve ürünleri puanland›ran bir notsistemi bulabilirsiniz. Puanlama sisteminin kar-mafl›k olmamas› için iki kategori oluflturduk.Bunlar "CHIP Puan›" ve sat›n almada önemli birrol oynayan "Fiyat/Performans Oran›". Tümürünleri daha önce belirledi¤imiz test platformuve test kriterlerine uygun olarak inceleyip de-¤erlendiriyoruz. Böylece önceki aylarda yer alanbenzer ürünleri de birbirleri ile karfl›laflt›rma f›r-sat›n› yakalayabilirsiniz. Bu yeni puan sisteminiürünleri daha kolay de¤erlendirip s›raland›rmak

için uygun gördük. Böylece puanland›rd›¤›m›zürünleri baflka ürünler ile k›yaslay›p size göre biralternatif oluflturup oluflturmad›¤›n› belirleye-bilirsiniz. Ürünlerin teknik verilerini ayr›ca birkutu halinde vermemizin sebebi ise, ürünleraras›nda karfl›laflt›rmay› kolaylaflt›rmak. Buradatest edilen ürünler, e¤er puanlar› tutarsa her aygüncelledi¤imiz TOP 10 listelerimizde yer alabi-lecekler. Bu sayede piyasada bulunan en iyi 10ürünü bir bak›flta görebilirsiniz. Top 10 listeleri-nin tamam›na www.chip.com.tr adresinden deulaflabilirsiniz.

Yeni Donan›mTESTLER‹

Bilgisayar piyasas›na her ay yeni ürünler kat›l›yor. CHIP Test Merkezi olarak,

bu ürünleri mümkün oldu¤unca tan›tmay› hedefliyoruz. Her ay bu sayfalarda

yeni ve ilginç donan›m ürünlerinin incelemelerini bulabilirsiniz.

■ May›s say›m›zda yine birbirinden il-ginç ürünlerle karfl›n›za ç›k›yoruz.CeBIT fuar›n›n bitifliyle birlikte, ül-kemizdeki distribütör firmalarda fuarda görüp ülkemize ge-tirmeyi düflündükleri yeniürünlerini bize yollad›lar. Buürünlerden öncelikle bahsetmeyidüflündü¤ümüz, taray›c›lar›yla tan›d›-¤›m›z Mustek firmas›n›n televizyona ba¤la-nan DVD player’›... Cihaz›n en ay›rt edici özel-li¤i, DVD, SVCD, audio CD ve MP3 CD’leri oy-natabilmesi. 5.1 analog ve dijital girifle sahipolan cihaz uygun fiyat› ile de göze çarp›yor.Anakart alan›nda yine hareketlilik yaflan›yor:Okuyucular›m›z, her ay oldu¤u gibi bu ay da,çeflitli firmalara ait anakart incelemelerinibulabilirler. Bu incelemelerden biri Asus’unyeni nesil AMD ifllemciler için üretti¤iA7V333’e ait. Via KT333 chipsetine sahipolan anakart, DDR-333 bellek modülleri ilebirlikte çal›flabilmesi sayesinde göze çarp›-yor. RAID özelli¤ini de destekleyen anakart,

çok iyi bir performans sergiliyor.Di¤er bir anakart incelemesiise Abit’in yeni nForce chip-

setli anakart› olan NV7-133R’ye ait. Ad›ndan da anlafl›-

laca¤› gibi NV7-133R, UltraDMA 133 ve RAID teknolojisini

destekliyor. K›saca bu anakarttaneredeyse yok yok. Bu ay›n ilginç

ürünlerinden bir di¤eri de, Lifevi-ew’un iPAQ PDA’lar için gelifltirdi¤i

FlyJAcket modeli. FlyJacket, iPaq ürünlerineentegre edildi¤i zaman onlara ek özelliklerkazand›ran bir cihaz. Cihaz› monitöre veyabir projeksiyon cihaz›na ba¤layarak görüntüaktarabilirsiniz. Son olarak ilginç buldu¤u-muz bir di¤er üründen bahsetmek istiyoruz.Netac Bootable Onlydisk ad›n› tafl›yan buürün, 128 MB kapasitesi ve Dual Boot özelli-¤ine sahip olan bir tafl›nabilir bellek modülü.Yani bu ürün istendi¤inde bir aç›l›fl disketi yada bir sabitdisk gibi davranabiliyor…

Ecevit B›kt›m, ecevitb@chip.com.tr, (MCP+MCSE)

DE⁄ERLEND‹RME

Ay›n ürünü hakk›nda dahafazla bilgiyi ve geçmiflsay›larda tan›t›lan ürünlerden baz›lar›n›www.chip.com.tr/donanim adresinde bulabilirsiniz.

CHIP ONLINE TOPLAM CHIP PUANI

çok iyi (100–90 Puan)

iyi (89–75 Puan)

orta (74–60 Puan)

vasat (59–45 Puan)

kötü (44–20 Puan)

çok kötü (19–0 Puan)

F‹YAT/PERFORMANS

çok iyi (100–90 Puan)

iyi (89–75 Puan)

orta (74–60 Puan)

vasat (59–45 Puan)

kötü (44–20 Puan)

çok kötü (19–0 Puan)

40

CHIP | MAYIS 2002

CHIP PUANI

F‹YAT/PERFOR.

INTEL

PENTIUM4 2,4 GHZ

F‹RMA Datagate, Armada

B‹LG‹ ‹Ç‹N (212) 282 98 80,

(212) 230 84 80

F‹YAT 600 $ + kdv

TEKN‹K VER‹LER

‹‹flfllleemmccii ffrreekkaannss›› 2,4 GHzFFSSBB 400 MHzLL22 öönn bbeelllleekk 512 KBYYaapp›› Socket 478TTeekknnoolloojjii 0.13-µm

Intel’in son bombası: Intel Pentium4 2.4GHz, northwood çekirdeğine sahip olup,masaüstü bilgisayarlar için tasarlanmışson teknoloji ürünü bir işlemci. 512K’lıklevel-two cache’e sahip olan bu işlemci,üzerinde 55 milyonun üzerinde transistorbarındırıyor ve 142 adet gelişmiş SSE2 ko-mutlarını içeriyor. Bu işlemcinin önemlibir özelliği, 200 mm wafer yerine 300 mmwafer kullanması. Bu sayede yüksek per-formanslı bir işlemci düşük maliyetle eldeedilebiliyor. Diğer bir önemli özellik de,Pentium III sistemler ile birlikte P6 mima-risinin sonuna gelen Intel’in yeni işlemci-lerde Intel NetBurst mimarisini kullan-ması. SSE-2 optimizasyonunu kullananbu işlemci, office uygulamalarında çok iyibir performans sergiliyor. Güç tüketimi deişlemcide oldukça iyi. Oyun uygulamala-rında ise rakiplerine göre geride kaldığınısöylemeliyiz. Buna karşın SSE2 uyumluuygulamalarda Pentium 4 2.4 GHz fark at-mayı başarıyor. Aynı başarıyı dijital videoişleme uygulamalarında da görebildik.

Sonuç: Bu işlemci stabil çalışma, düşükgüç tüketimi ve yüksek performansı ileoldukça başarılı bir çizgi izliyor.

P 0.13-µm teknolojisini destekliyor

P Multimedya uygulamalar›nda

yüksek performansM Düflük güç tüketimi

CHIP PUANI

F‹YAT/PERFOR.

EASY DISK

F‹RMA Mikrobeta

B‹LG‹ ‹Ç‹N (312) 467 75 04

F‹YAT 52 $ + kdv

TEKN‹K VER‹LER

AArraabbiirriimm USB 1.1BBeelllleekk 32 MBGGüüçç iihhttiiyyaacc›› USB’denBBooyyuuttuu 81 x 23 x 12.5 mmDDii¤¤eerr Tafl›ma çantas› ve USB kablo veriliyor‹‹flfllleettiimm SS.. Win98/ME/2000/XP, Mac OSX

CHIP PUANI

F‹YAT/PERFOR.

F‹RMA Bo¤aziçi, Çizgi Elektronik

B‹LG‹ ‹Ç‹N (212) 217 29 29,

(212) 356 70 70

F‹YAT 180 $ + kdv

TEKN‹K VER‹LER

FFoorrmm ffaakkttöörrüü ATXCChhiippsseettii VIA KT333‹‹flfllleemmccii yyuuvvaass›› Socket AFFSSBB hh››zz›› 266 MHzSSlloott ssaayy››ss›› 5 PCI, 1 AGP

VIA’dan yeni bir chipset: KT333 chipseti-nin piyasaya çıkmasının en önemli ne-denlerinden biri, daha yüksek bir perfor-mansta çalışan DDR-333 bellek modülle-rini desteklemesi. Durum böyle olunca,anakart üreticileri de kollarını sıvadılar.Bu ay inceleme fırsatı bulduğumuzAsus’un A7V333 modeli de, bu chipsetinidestekleyen ilk ürünler arasında yer alı-yor. Asus A7V333, bu yeni chipset ile kul-lanıcıya bir çok özelliği beraberinde geti-riyor. Bunlardan biri kuzey köprüsünün166 MHz DDR belleklerle çalışabilmesi.Diğer bir özellik ise, güney köprüsününde ATA-133 arabirimini desteklemesi.A7V333’ün üzerinde bulunan chipset 133MHz değeri ve FSB hızı ile senkron çalışa-bilmesinin yanı sıra asynchron modunda166 MHz’e ulaşabiliyor. Bu anakarttançok iyi bir performans alabilmek için, FSBhızını 166 MHz’e yükselterek senkron ça-lışmaya geçmek gerek. Yalnız bu işlemprofesyonellik gerektiriyor, çünkü AMDişlemcilerin resmi olarak 166 MHz FSB’yidesteklemedikleri unutulmamalı!

Sonuç: Asus entegre ettiği Q-Fan özelliğisayesinde, işlemcinin ısınma durumunagöre soğutma işlemi yapıyor.

P Çok iyi bir performans sergiliyor

P RAID özelli¤i ile yüksek h›z

P 6 kanal audio ses destekliyor

ASUS

A7V333

Donan›m Testi

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT 41

CHIP | MAYIS 2002

‹fllemci

AYINÜRÜNÜ

05|2002Anakart Tafl›nabilir Bellek

Taşınabilir belleklerde yeni bir standart:EasyDisk, USB arabiriminden bağlananve üzerinde bir flash bellek barındıran birmini elektronik yedekleme ünitesi. Ol-dukça hafif ve gömlek cebine sığacak ka-dar ergonomik olan bu cihaz, hiçbir kab-lo, güç kaynağı ve pile ihtiyaç duymadançalışıyor. Yapmanız gereken tek şey, cihazısisteminizin USB portuna bağlamak veotomatik kurulumunun bitmesini bekle-mek. EasyDisk, işletim sisteminde çıkartı-labilir disk olarak tanınır ve aynen bir sa-bitdisk gibi işlemleri gerçekleştirir. Yani,EasyDisk için ayrıca bir yazılıma ihtiyaçyoktur. Günümüzde bu tür ürünlerin çokyaygınlaşması ve birbirine çok benzeme-sinden dolayı, hangisinin daha uygun ol-duğuna karar vermek oldukça zor. Buyüzden ergonomi ve birlikte gelenler pu-anlandırmada ağır basıyor. EasyDisk’in,bir taşıma çantası ve uzun bir USB kablo-su ile gelmesi bir avantaj. Fakat Easy-Disk’in yazma ve silme korumasına sahipolmaması ise önemli bir dezavantaj.

Sonuç: Kolay kurulabilen ve tıpkı birsabitdisk gibi davranan EasyDisk, güvenleyanınızda taşıyabileceğiniz yedekleme ü-nitelerinin en başında geliyor.

P Ergonomik yap›s›

P USB kablo ve tafl›ma çantas› ile geliyor

M Yazma ve silme korumas› yok

42

Donan›m Testi

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP | MAYIS 2002

CHIP PUANI

F‹YAT/PERFOR.

MUSTEK

DVD-V560

F‹RMA Mascom

B‹LG‹ ‹Ç‹N (212) 321 17 00

F‹YAT 180 $ + kdv

TEKN‹K VER‹LER

VViiddeeoo ggiirriiflfl S-Video/Scart/CompositeSSeess ggiirriiflfl Audio stereo/5.1-analog/digital

optik/digital coaxial VViiddeeoo ffoorrmmaattllaarr›› VCD/S-VCD/DVD/DVD-RBBooyyuuttuu 430x90x302 mmBBööllggee kkoodduu 2

DVD, video CD ve MP3 desteği bir arada:DVD-V560 olarak adlandırılan bu yeniürün, bir DVD player cihazı. Fakat, Mus-tek DVD V560’ı sadece bir DVD oynatıcı-sı olarak adlandırmak yanlış olur. Çünkübu cihaz DVD filmlerinin yanı sıra SVCD,Audio CD ve MP3 CD’leri de okuyabili-yor. MPEG 2 ve MPEG 1 sıkıştırmasınıkullanan Mustek, aynı zamanda DTS veDolby Digital ses teknolojilerini de des-tekliyor. Ürünün resim ve ses kalitesinebaktığımızda, piyasadaki markalı DVD veHi-Fi cihazlarından geride olduğunu söy-leyebiliriz. Ama bu kullanıcıların film vemüzik keyfini bozacağı anlamına gelmez.Cihazın üzerinde birçok bağlantının ol-ması ve özellikle AC3 decoder’ın entegreolması, büyük bir avantaj. Kopya CD’lerirahatlıkla okuyabilen Mustek, DVD bölgekoduna (Regionalcode 2) sahip. Ama busizi endişelendirmesin, çünkü internettenyapacağınız küçük bir araştırma ile bubölge kodunun üstesinden rahatlıkla ge-lebilirsiniz.

Sonuç: Çok işlevli bir cihaz olan MustekDVD V560, benzer ürünler ile karşılaştı-rıldığında, kalitesi ve uygun fiyatı ile kaçı-rılmaması gereken ürünlerden biri.

P 5.1 decoder’› var

P MP3 CD’leri çalabiliyor

P Uygun fiyat

CHIP PUANI

F‹YAT/PERFOR.

NETAC BOOTABLE

ONLYDISK

F‹RMA Evren D›fl Ticaret

B‹LG‹ ‹Ç‹N (212) 546 46 94

F‹YAT 205 $ + kdv

TEKN‹K VER‹LER

AArraabbiirriimm USB 1.1BBeelllleekk 128 MBGGüüçç iihhttiiyyaacc›› USB’denBBooyyuuttuu 80x24x11 mmDDii¤¤eerr Yazma ve silme korumas›na sahip‹‹flfllleettiimm SS.. Win98/ME/2000/XP, Mac OS

Açılış ve yedekleme ünitesi bir arada: Ta-şınabilir bellek modüllerini önceki aylar-da incelemiştik. Bu bellek modülleri ergo-nomik yapıları ve dış etkenlerden etkilen-memeleri sayesinde, kullanıcılara güvenlive hızlı bir veri taşıma sağlıyordu. Bu ayinceleme fırsatı bulduğumuz Netac Bo-otable OnlyDisk de yukarda bahsettiği-miz ürünler gibi bir taşınabilir bellek mo-dülü. Yalnız bu ürün kendisini bazı özel-liklerden dolayı diğerlerine göre farklılaş-tırıyor. USB arabirimini kullanan Netacistendiğinde bir açılış disketine dönüşebi-liyor. Yani cihaz hem bir disket sürücüsühem de bir sabitdisk gibi davranabiliyor.Üzerinde bulunan küçük bir mandal sa-yesinde Netac’ı bir disket sürücüsü gibigösterip sistemi bu sürücüden açabiliyor-sunuz. Bu sayede sisteminizi bir hatayakarşı test işleminden de geçirebiliyorsu-nuz. Ürün Windows Me/XP ve Windows2000 işletim sistemlerinde kendisini oto-matik olarak kurabiliyor.

Sonuç: Netac’ın hem bir açılış disketihem de bir yedekleme ünitesi gibi kul-lanılabilmesinin, birçok profesyonel kul-lanıcıya büyük bir avantaj sağlayacağınıdüşünüyoruz.

P Boot edilebilme özelli¤i

P Kolay kurulum ve kullan›m

M Yüksek fiyat

CHIP PUANI

F‹YAT/PERFOR.

F‹RMA Okyanus

B‹LG‹ ‹Ç‹N (212) 356 70 70

F‹YAT 140 $ + kdv

TEKN‹K VER‹LER

FFoorrmm ffaakkttöörrüü ATXCChhiippsseett nForce 415-D‹‹flfllleemmccii yyuuvvaass›› Socket AFFSSBB hh››zz›› 266 MHzBBeelllleekk yyuuvvaass›› 3x184 pin DDR-SDRAMSSlloott ssaayy››ss›› 5 PCI, 1 AGP

Tam teşekküllü nForce: Abit yeni nForcemodeli olan NV7-133R ile piyasaya çokiddialı olarak girmeye hazırlanıyor. İddi-alı olması çok normal, çünkü bu anakart-ta neredeyse yok yok... Yeni nesil AthlonXP işlemcilerini destekleyen NV7-133R,üzerinde bulunan üç adet DIMM yuvasıile toplam 1.5 GB’lık bir bellek büyüklü-ğüne çıkabiliyor. Üzerinde bulunan HPT372 kontrolörü ile Ultra DMA33/66/100/133 desteğini sunan Abit, sa-bitdiskleri RAID 0, 1 ve 0+1seviyelerindeçalıştırabiliyor. Bu özellik sayesinde ana-karta istendiğinde toplam 8 adet IDE ci-hazı bağlanabiliyor. Anakartın özellikleribununla bitmiyor. 10/100 LAN chip’ininyanı sıra NV7-133R, dört adet USB 2.0 vedört adet USB 1.1 portuna sahip. Chipse-tinin içinde entegre edilen MCP-D chip’isayesinde 6 kanal ses çıkışına da sahip ola-biliyor. Dolayısıyla NV7-133R, AC3 vegerçek zamanlı Dolby Digital desteği ileDVD tutkunlarına iyi bir ses deneyimisunmayı hedefliyor.

Sonuç: NV7-133R, sahip olduğu ek özel-likler sayesinde bir çok alandaki uygula-malara rahatlıkla cevap verebilmekle kal-mıyor, yüksek de bir performans sergiliyor.

P Ultra DMA133 ve RAID deste¤i

P Entegre 10/100 LAN chip’i var

P Entegre ses chip’i ile DolbyDigital uyumu

ABIT

NV7-133R

DVD, VCD, CD Player Anakart Tafl›nabilir Bellek

CHIP TOP 10 | 6.S›raCHIP TOP 10 | 7.S›ra

44

Donan›m Testi

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP | MAYIS 2002

CHIP PUANI

F‹YAT/PERFOR.

SONY MULTISCAN

G420

F‹RMA Empa, Arena

B‹LG‹ ‹Ç‹N www.empa.com.tr

(212) 239 32 00

F‹YAT 600 $ + kdv

TEKN‹K VER‹LER

EEkkrraann FD TrinitronGGöörrüünnttüü aallaann›› 19 inçNNookkttaa aarraall››¤¤›› 0.24MMaakkssiimmuumm ççöözzüünnüürrllüükk 1600x1200 pikselAA¤¤››rrll››kk 25.5 kg

Ergonomide Sony farkı: Günümüzde 19inç monitörlere baktığımızda, fiyatlarınınindiğini ve böylece artık ev kullanıcılarıtarafından da tercih edildiklerini görüyo-ruz. Fakat ev kullanıcıları için bu moni-törlerin boyutları epey büyük. Bu yüzdenbu tür bir monitör seçerken, masanızınüstünde geniş bir alana sahip olmalısınız.Bu ay sizin için Sony’nin yeni 19 inç ürü-nü olan G420 serisini inceledik. 45.6 cm’lik görülebilir bir alana sahip olan SonyG420, 1 USB giriş ve 4 USB çıkışı ile kul-lanıcıya iyi bir ergonomi sunuyor.

Ayrıca, yatayda ulaşabildiği 170 Hz vedüşeyde ulaşabildiği 110 KHz değerleri ileparlak ve canlı görüntüler verebiliyor.Onscreen menünün kullanım kolaylığı vekontrast ayarının rahatlıkla yapılabilmesi,kullanıcı için bir avantaj. Fakat, 130 wattmaksimum güç tüketimi ve ürünün ge-ometrisinde bazı zayıflıkların olmasıysaürünün dezavantajlarını oluşturuyor.Convergence ise orta değerlerde seyredi-yor.

Sonuç: Geometrisinde çeşitli zayıflıklarıolan monitör, iyi bir ergonomi ve görün-tü kalitesi ile bu açığını kapatmaya çalışı-yor.

P USB hub’u var

P ‹ki adet VGA girifli var

M Geometrisi zay›f

CHIP PUANI

F‹YAT/PERFOR.

KAAN TWIN

F‹RMA Kobil Data

B‹LG‹ ‹Ç‹N (216) 274 82 38

F‹YAT 30 $ + kdv

TEKN‹K VER‹LER

AArraabbiirriimm SeriPPrroottookkooll T=1, T=0, T=14, 2-wire, 3-wire, I2CHHBBCCII Class 1SSttaannddaarrtt EMV 3.1.1, ISO 7816GGüüçç iihhttiiyyaacc›› PS/2’den ‹‹flfllleettiimm ssiisstteemmii Windows, Linux ve Solaris

Güvenli alışveriş için yeni çözümler: KA-AN Twin hem SIM kartlarını hem de kre-di kart formatındaki chip kartlarını oku-yabilen bir cihaz. Bu sayede SIM kartınızıbu cihaza takarak, adres defterinizi bilgi-sayar vasıtasıyla değiştirebiliyorsunuz. Yada gün geçtikçe yaygınlaşan ev ya da in-ternet bankacılık işlemlerini chip kartyardımı ile gerçekleştirebiliyorsunuz. Yanibu yöntem ile alışverişlerinizi güvenli birşekilde yapabiliyorsunuz.

Örneğin Verisign’dan alacağınız birsertifika ile cihaza takılı olan chip kartınagüvelik kodunuzu yükleyebilirsiniz. Buyüklemeden sonra Verisign’ı destekleyenalışveriş sitelerinden, internet üzerindenalışverişlerinizi yapabilirsiniz. KAANTwin, seri port üzerinden bilgisayara bağ-lanıyor. Güç ihtiyacını ise PS/2 bağlantısıüzerinden gideriyor. Tüm bu bağlantılardallandırılmış tek bir kablo ile yapılıyor.Cihazın sorunsuzca çalışabilmesi içinse,birlikte verilen yazılımları yüklemeniz ge-rekiyor.

Sonuç: Cihaz ile SIM kartlarınızdaki bil-gilerinizi yedeklemenizin yanı sıra inter-net üzerinden güvenle alışveriş yapabil-meniz mümkün.

P Ergonomik yap›s›

P Hem SIM hem de chip kartlar› okuyor

P Yaz›l›m deste¤i ve kolay kullan›m›

CHIP PUANI

F‹YAT/PERFOR.

F‹RMA Albim, Arena

B‹LG‹ ‹Ç‹N (216) 349 33 51

(212) 360 07 07

F‹YAT 849 $ + kdv

TEKN‹K VER‹LER

AArraabbiirriimm Paralel, USBBBaasskk›› hh››zz›› 16 sayfa/dak BBaasskk›› ççöözzüünnüürrllüü¤¤üü 600x600 dpiBBeellllee¤¤ii 16 MBBBooyyuuttuu 362x299x409 mm

Office uygulamalarının yeni yardımcısı:Lazer yazıcıların kullanımı geçtiğimiz yıl-larda önemli ölçüde arttı. Bu gelişmeninen önemli nedeniyse, üreticilerin buürünleri çok uygun fiyatlarla piyasayasürmesi. Çünkü küçük ve orta boy işlet-meler, genellikle büyük network yazıcılarıtercih etmiyorlar. Piyasadaki bu ihtiyacıkapamak için de Xerox kollarını sıvaya-rak, Phaser 3400 ürünü ile karşımıza çık-tı. Phaser 3400, her tür işletmede rahatlık-la kullanılabilecek şekilde tasarlanmış birlazer yazıcı. Windows işletim sistemlerinidestekleyen yazıcı, ayrıca Mac Os 8.6 veRed Hat linux 6.0 işletim sistemleri ile deuyumlu çalışabiliyor. Xerox Phaser3400’ün metin baskı hızı oldukça iyi. Amasıra grafikleri basmaya geldiğinde,yazıcının hızı belirgin bir şekilde düşüyor.Baskı kalitesinde Xerox ortalama değer-lerde. Resimli baskıda çıktının çok iyi ol-madığını gördük. Metin baskıda ise, ciha-zın özelliklerinde yapılabilen bir ayar sa-yesinde oldukça kaliteli çıktılar alabildik.

Sonuç: Kurulumu ve kullanımı oldukçabasit olan Phaser 3400, özellikle office uy-gulamalarında iyi bir performans ser-giliyor.

P Office uygulamalar›nda yüksek bask› h›z›

P Birçok iflletim sistemine uyumlu

M Grafik bask›da zay›f

XEROX PHASER 3400

Lazer Yaz›c› Kart Okuyucusu19” Monitör

CHIP TOP 10 | 4.S›ra

4846

CHIP | MAYIS 2002

CHIP PUANI

F‹YAT/PERFOR.

LIFEVIEW

FLYJACKET

F‹RMA Turanl›

B‹LG‹ ‹Ç‹N (212) 216 05 20

F‹YAT 240 $ + kdv

TEKN‹K VER‹LER

BBooyyuuttuu 12.8x8.6x1.7 cmAA¤¤››rrll››¤¤›› 159.4PPiill fiarj edilebilir 1400mAh, 3.6VBBaa¤¤llaanntt››llaarr VGA ç›k›fl›, Video In/OutDDii¤¤eerr K›z›lötesi al›c›s› ve Laser Pointer varMMaakkssiimmuumm ÇÇöözz.. XVGA 1024x768 / 256 renk

iPAQ’inize ek özellikler kazandırın: Life-view, yeni ürünü olan FlyJacket ile,iPAQ’in 36xx, 37xx ve 38xx modellerineçok kullanışlı bir aksesuar sunuyor. Buürün, adından da anlaşılacağı gibi, iPAQ’ebir ceket gibi giydiriliyor ve bu sayedeiPAQ’lere üstün özellikler kazandırıyor.Örneğin FlyJacket’in üzerinde bulunanVGA çıkışı sayesinde 24 bit renk ve800x600 dpi’lık bir çözünürlükte bağlıolan bir monitöre görüntüleri aktarabilir-siniz. Ayrıca, cihazın üzerinde bulunanVideo In/Out girişi sayesinde de görüntü-ler kayıt edebilirsiniz ya da sunumlarınızıbir projeksiyon cihazı üzerinden çalıştıra-bilirsiniz. Compact Flash Slot (Type I undII) ve kızılötesi bağlantıya da sahip olanbu cihaz, kullanımını daha da zevkli halegetirebiliyor. Çünkü birlikte verilen LaserPointer ürünü aynı zamanda bir kızılötesimodülüne de sahip. Böylece bu Pointer ilesunumları hem kontrol edebilirsiniz hemde lazer ile önemli noktaları işaretleyebi-lirsiniz.

Sonuç: Kullanıcıya birçok üstün özellik-ler sunan bu ürünün bir dezavantajı,sadece iPAQ ürünlerle birlikte çalışması.

P Karmafl›k olmayan sunumlar için uygun

P Yaz›l›m deste¤i yeterli

M VGA ve video ç›k›fl› sayesinde sistem

performans› düflüyor

CHIP PUANI

F‹YAT/PERFOR.

CHAINTECH

CT-7VJDA

F‹RMA Evren D›fl Ticaret

B‹LG‹ ‹Ç‹N (212) 546 46 94

F‹YAT 105 $ + kdv

TEKN‹K VER‹LER

FFoorrmm ffaakkttöörrüü ATXCChhiippsseett Via KT 266A‹‹flfllleemmccii yyuuvvaass›› Socket AFFSSBB hh››zz›› 266 MHzBBeelllleekk yyuuvvaass›› 3 x 184 pin DDR-SDRAMSSlloott ssaayy››ss›› 5 PCI, 1 AGP, 1 CNR, 1 ACR

KT266A ile AMD XP desteği: Birçok ana-kart üreticisinin Via’nın KT266A chipse-tine yöneldiğini görüyoruz. Geçen aylar-da da bu chipsetine sahip değişik anakartmodellerini inceledik. Bu ay ise Chain-tech’in yeni ürünü olan ve CT-7VJDAolarak adlandırılan anakartını incelemeyealdık. Ultra DMA-100 destekli olan ana-kart, PC1600/PC2100 uyumlu 3 adetDIMM yuvasına sahip olmasına rağmen,diğer ürünlerle kıyaslandığında ilk görü-nüşte bir avantaj sağlamıyor. Ama Chain-tech CT-7VJDA’ya dikkatlice baktığımız-da, üzerinde CNR slotunun yanı sıra Asustarafından geliştirilen ACR slotuna da sa-hip olduğunu gördük. Ayrıca yeni nesilAMD XP işlemcileri desteklemesi de biravantaj. Overclock tutkunlarını düşünenChaintech’in anakart üzerinde bir jumpertakımı mevcut. Bu jumper takımı sayesin-de işlemci frekansı arttırılabiliyor. Fakatdeğişik bileşenlerinin farklı bir yerleşimdeolması, performans değişimini olumsuzyönde etkileyebiliyor.

Sonuç: Chaintech CT-7VJDA, kullanı-cıya sunduğu farklı slot seçenekleri ve 6kanal ses çıkışı ile eksiklerini kapatmasınıiyi biliyor.

P 6 kanal onboard ses ç›k›fl›

P Farkl› slot seçeneklerine sahip

M Anakart›n yap›s›ndaki bileflenlerin yeri

CHIP PUANI

F‹YAT/PERFOR.

F‹RMA Koyuncu, Kont, Ufotek, Armada

B‹LG‹ ‹Ç‹N (212) 522 99 00,(216) 499 62 99, (212)336 61 00,

(212) 230 89 80

F‹YAT 175 $ + kdv

TEKN‹K VER‹LER

AArraabbiirriimm Ultra ATA/100KKaappaassiittee 80 GBBBeelllleekk 2 MBDDöönnüüflfl hh››zz›› 7200 rpm

Mekanik gürültüye son: Bir sabitdisk sü-rücüsü, üzerinde kafalar hareket eden veçeşitli verileri track ve sektörlere kayıteden birden çok sert ve disk şeklinde pla-kalardan oluşur. Kafalar, dönen disk üze-rinde merkez noktasından içe veya dışadoğru hareket ederler. Bu hareket esna-sında veriler kayıt edilir ya da okunur.Plakaların yüksek dönüş hızları, daha hız-lı bir kafa yerleştirme düzeneği ve bundandolayı track başına daha fazla sektör bir-leştiğinden, bir sabitdiskin hızını belirler.Gördüğünüz gibi sabitdisklerin iç yapısıçeşitli mekanik aksamlardan oluşuyor.Bundan dolayı da sabitdisklerin yüksekdönüş hızlarından dolayı bir gürültü ora-nı da oluşuyor. Samsung yeni modeli olanSP80A4H ile bu gürültüden rahatsız olankullanıcılar için bir çözüm geliştirdi.Samsung bu sorunun derinine inerekürünlerinde Fluid Dynamic BearingSpindle motorunu kullanmaya başladı.Bu sayede 9.6 ms’lik veri erişim hızı ve or-talamanın üzerindeki veri transfer hızı ileoldukça sessiz çalıştığını gördük.

Sonuç: Samsung yeni nesil sabitdiskleriile sessiz çalışmanın yanı sıra yüksek birperformans da yakalamayı başarmış.

P Ortalama veri transfer h›z› yüksek

P Veri eriflim h›z› iyi

P FDB motoru sayesinde sessiz çal›flma

SAMSUNG

SP80A4H

PDA Modülü AnakartIDE Sabitdisk

CHIP TOP 10 | 1.S›ra

48

CHIP | MAYIS 2002

CHIP PUANI

F‹YAT/PERFOR.

XEROX

WORKCENTRE M940

F‹RMA Albim, Arena

B‹LG‹ ‹Ç‹N (216) 349 33 51,

(212) 360 07 07

F‹YAT 249 $ + kdv

TEKN‹K VER‹LER

AArraabbiirriimm USB ve IEEE 1284 paralelBBaasskk›› ççöözzüünnüürrllüü¤¤üü 1200x1200 dpiTTaarraammaa ççöözzüünnüürrllüü¤¤üü 300x600 dpiBBooyyuuttuu 480x404x285 mm AA¤¤››rrll››¤¤›› 12 kg

Hepsi bir arada: Ofis içi kullanımda baskıve tarama işlemlerini sıkça yapan kullanı-cılar için Xerox, yeni bir cihaz geliştirdi.WorkCentre M940 olarak adlandırılan bucihaz, birçok cihazın yapabildiği işi tekbaşına yapabiliyor. Bu cihazı özel kılanise, baskı, kopyalama ve tarama gibi fonk-siyonlara sahip olması. Mürekkep püs-kürtmeli yazıcı özelliğine sahip olanM940, 1200x1200 dpi çözünürlükte baskıyapabiliyor. Ekonomik olsun diye birleşikyerine tek renkte mürekkep kullanan ci-haz, ayrıca dakikada 12 sayfa renkli ve da-kikada 7 sayfa siyah beyaz çıktı alabiliyor.Kopyalama işlemi baskı işleminin özellik-lerine çok benziyor. Burada önemli birunsur ise yüzde 24 ile yüzde 400 arasındaküçültmeli veya büyütmeli çıktılar vere-bilmesi. Bu ürünün diğer bir marifeti de,resim veya metin belgelerini 30 bit renkderinliğinde tarayıp, direkt e-mail yolu ilegönderebilmemizi sağlaması.

Sonuç: Genel olarak ortalamanın üstün-de bir performans sergileyen cihaz, evkullanımı ve küçük boy işletmeler içinuygun. Fakat, profesyonel kullanıcılarınisteklerine cevap verebildiğini söyleyeme-yeceğiz.

P Bir çok ifli ayn› anda yapabiliyor

P Yaz›l›m deste¤i

M Tarama kalitesi zay›f

CHIP PUANI

F‹YAT/PERFOR.

BILLIONTON COMPACT

FLASH 10 BASE ETHERNET

F‹RMA Turanl›

B‹LG‹ ‹Ç‹N (212) 216 05 20

F‹YAT 90 $ + kdv

TEKN‹K VER‹LER

AArraabbiirriimm CF+ ve PCMCIAEEtthheerrnneett ssttaannddaarrtt›› IEEE 802.3 10 Base HH››zz 10 MBps BBooyyuuttuu 88 mmx42.89 mmx3.3/6.6/15.3 mmDDii¤¤eerr Çevirici adaptör var ‹‹flfllleettiimm SS.. Win95/98/NT.40, 2000, CE 2.0, 3.0,

Handheld ve notebook’a uyumlu ether-net: Billionton Compact Flash 10 Base Et-hernet, CF+ ve PCMCIA arabirimini kul-lanan ve plug and play özelliğine sahip ol-masından dolayı Windows’a tanıtılmasıçok kolay olan 10 MBps’lik bir ethernetadaptörü. Billionton’un en önemli özelli-ği Compact Flash I/O ya da CF+ diye ad-landırılan arabirimi sayesinde WindowsCE işletim sistemini destekleyen hand-held PC’lerle uyumlu olması. Tabii buürünün önemli özellikleri bununla bitmi-yor: Handheld PC’nin yanı sıra bir note-book’a da sahip olan kullanıcılar bu ürünile ağ bağlantılarını gerçekleştirebilirler.Çünkü 50 pin’i 68 pin’e çeviren bir adap-tör yardımı ile bu cihazı dizüstü bilgisaya-rınızın PCMCIA yuvasına rahatlıkla en-tegre edebiliyorsunuz. 10MBps’lık hız,dizüstü bilgisayarlar için yeterli olmaya-bilir ama handheld PC’ler için bu değergayet yeterli.

Sonuç: Billionton’un hem notebookhem de handheld PC’lerde çalışıp, 10MBps’lik hıza rağmen, oldukça başarılıbir performans sergilediğini söyleyebili-riz.

P CF ve PCMCIA arabirimlerini destekliyor

P Birçok iflletim sistemini destekliyor

P A¤ ba¤lant› durumunu gösteren

ikili led tak›m›na sahip

CHIP PUANI

F‹YAT/PERFOR.

F‹RMA Datagate

B‹LG‹ ‹Ç‹N (212) 282 98 80

F‹YAT 759 $ + kdv

TEKN‹K VER‹LER

AArraabbiirriimm Ultra 160 SCSIKKaappaassiittee 73.4 GBBBeelllleekk 4 MBDDöönnüüflfl hh››zz›› 10000 rpmDDiisskk ssaayy››ss›› 4KKaaffaa ssaayy››ss›› 8

O bir performans canavarı: Seagate Che-etah 73LP (ST373405LW), yüksek kapasi-te ve dakikada 10 bin dönüşlük hızı ile su-nucular için düşünülmüş olan SCSI ara-birimli bir sabitdisk. Bu diskin adındanda anlaşılacağı gibi LP, Low Profile anla-mına geliyor. Yani daha önce testlerimizekatılan yüksek kapasiteli diskler, yüksek-likleri ile göze çarpıyordu. Bu yeni nesildisk ise, normal bildiğimiz diskler ile aynıyükseklikte. Seagate Cheetah 73LP, sani-yede 53,3 Mbyte’lık veri transfer oranı iledakikada 10 bin dönüm yapan disklerarasında iyi bir performans sergiliyor. Ay-rıca okuma, yazma ve veri kopyalamatestlerinde de iyi sonuçlar verebiliyor. Ve-ri erişmesi için geçen zamanda 6,8 milisa-niye olan bu disk, haklı olarak Top10 tab-lomuzda üst sıralarda kendisine bir yerediniyor. ST373405LW’de dikkat etmenizgereken bir konu ise, sistem soğutmasınıiyi yapmış olmanız. Çünkü bu disk çokfazla ısınabiliyor.

Sonuç: Cheetah 73LP SCSI diskler ara-sında kendisine iyi bir yer edindi. Çünkübu disk, yüksek bir kapasitenin yanı sırayüksek de bir performans sergilemeyibaşarıyor.

P Yüksek bir performansa sahip

P Veri eriflim h›z› iyi

M Çok fazla ›s›n›yor

SEAGATE

CHEETAH 73LP

SCSI Sabitdisk Ethernet Kart›All in One

CHIP | MAYIS 2002

Tayvanl› chip üreticisi SIS, yeni grafik chip’i SIS336 ile 3D pazar›n›n alt›n› üstüne getirmeye kararl›.

CHIP, CeBIT’te ilk grafik kartlar›n›n prototiplerini mercek alt›na ald›.

da (DAC) entegre etmiş.CHIP bu yeni grafik kartının modellerinive özelliklerini sizin için sıraladı...

SIS’in gelecekle ilgili plan›: Yeni kat›l›mc›lar yolda

Sis saldırıya geçti: Tayvanlı üretici SIS,chipsetlerinde (SIS 735 ve SIS 745) yaptı-ğı gibi bir fiyat politikası izlerse rakipleri-ni çok zor durumda bırakacağa benziyor.

Tabii bunun tutması için en önemli et-ken 2D/3D performans değerinin söylen-diği gibi olması. Kendi chip fabrikasınasahip olan SIS, diğer üreticilere göre bü-yük bir avantaj yakalayabilir. Çünkü birchip geliştiricisi olan nVidia, fabrikasyonişlemini yine

Tayvanlı chip üreticisi TMSC’de yapı-yor. Bu chip’lerin üretiminin, gerçekten0.15 mikron teknolojisiyle yapılmalarıdurumunda, tüm SIS 33x ailesi çok uygunbir fiyat/performans oranı ile 3D piyasası-na sürülür.

SIS GPU: Fiyat politikas› ile göze çarp›yor

SIS, bu üç grafik ürünü ile daha çok yenibaşlayanlar, normal ve yarı profesyonelbilgisayar kullanıcılarını hedefliyor. Bu-nun nedeni ise bu alanda bu tür ürünleri-nin çok fazla bir talebe sahip olması. SIS’in ürün seçenekleri hakkında bilgi edine-bilmeniz için 2002’nin sonuna kadar olanplanlama tablosunu resimde gösterdik.SIS’in grafik kartlarındaki para politikası-nı biz de merakla izliyoruz. Çünkü bu sa-yede ATI ve nVidia da ürünlerinde bir fi-yat indirme politikası izleyebilirler. Bu ta-bii en çok bu kartları kullanacak olan ki-şilerin işine yarayacak.

Ecevit B›kt›m, ecevitb@chip.com.tr, (MCP+MCSE)

SIS 3D Pazar›na da El Att›!

GeForce4 Katili: Sis 336

50 GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

DDR-SDRAM belleği destek-leyebiliyor. Örneğin bizimgördüğümüz modelde 3.3nanosaniye hızında ve 275MHz’lik (efektif 550 MHz)bir bellek frekansına sahipolan video bellekler kulla-nılmıştı. SIS 325 gibi dahaönceki modellerde de rast-ladığımız T&L ünitesininyanı sıra, yeni SIS 3D hız-

landırıcısında Pixelizer adı-nı verilen bir Pixelshader fonksiyonu dadahil edilmiş.

Harici chip ile Dual Display deste¤i:ATI ve nVidia’ya engel

SIS, harici opsiyonlar ile de atağa geçmişdurumda. Her üç modele entegre edilenharici video bridge chip sayesinde dualdisplay özelliği etkin hale getirilebiliyor.Yani SIS301B adını taşıyan bu chip ile di-jital düz kare ekranlara bile görüntüleraktarılabiliyor. SIS, Video Bridge 301B’yebu işlemleri gerçekleştirmek için TMDS-Transmitter’in yanı sıra TV çıkışı için PALve NTSC uyumlu video encoder ile ikincianalog çıkış için digital analog converter

GRAF‹K CHIP’LER‹N VE ÖZELL‹KLER‹N KARfiILAfiTIRMASI

Chip Mimari AGP tipi/veri transfer h›z› Maksimum bellek Chip/bellek frekans› Bellek bant geniflli¤iSIS332 0.15 mikron 8x/2.1 Gbyte/saniye 128 Mbyte DD-RAM 200/200 MHz 6.4 Gbyte/saniyeSIS334 0.15 mikron 8x/2.1 Gbyte/saniye 128 Mbyte DD-RAM 250/250 MHz 8 Gbyte/saniyeSIS336 0.15 mikron 8x/2.1 Gbyte/saniye 128 Mbyte DD-RAM 300/275 MHz 8.8 Gbyte/saniye

Ürün Planlama Tablosu: Bu tablodayak›n zamanda ç›kacak olan DirectX-9destekli SIS 340 kart›n› görebilirsiniz.

SSIS, CeBIT fuarında yeni grafik chipailesini tanıttı. Tayvanlı üretici, SIS332, SIS 334 ve SIS 336 olmak üzere

toplam 3 adet yeni grafik denetleyicisini(controller) yakın zamanda piyasaya sür-meyi planlıyor.SIS 33x serisinin 3D özellikleri:

• AGP 8x (AGP 3.0 uyumu)

• SIS Pixelizer (Hardware-Pixelshader)

• DirectX-8.1 uyumu (Volume Texture, Bump

Mapping, Cubic Mapping, Shadow Mapping)

• Hyper FSAA (Full-Scene Anti-Aliasing)

• De-Interlacing ve MPEG-h›zland›r›c›s›

• Maksiumum 128 Mbyte DDR bellek

• Dual Display (SIS 301B Video Bridge)

Kart, model ve GPU özelli¤i: SIS, bu üç yeni3D Turbo modeli ile öncellikle mainstre-am alanında etkili olmayı hedefliyor: Buhedefin etkili olması için, 33x ürünlerininbirçok ek özellik ile donatılması ihmaledilmemiş...

Bu üçlü çetenin en etkili elemanıSIS336 modeli. AGP 8X GPU (GraphicProcessing Unit) desteği sayesinde bukartlar, anakartın üzerinde yer alan kuzeyköprüsü ile saniyede 2.1 Gbyte’lık bir veritransfer oranına ulaşıyorlar. Kartlar, ayrı-ca, 300 MHz altında çalışıyorlar. Grafikdenetleyici, bu sayede toplam 128 Mbyte

CHIP | MAYIS 2002

AMD, yeni ifllemcisi Hammer’i CeBIT’te gün ›fl›¤›na ç›kard›. Bu ifllemci, AMD’nin 64 bit ifllemci ailesini

temsil ediyor. 32 bit yaz›l›mlarla da çal›flabilen ifllemci, CeBIT’te ilgi oda¤› olmay› baflard›.

çalıştırmak için de uyumlu hale gelecek-ler. Bu sayede bu yeni AMD işlemcisi, tıp-kı bir İngiliz anahtarı gibi davranarak,güncel yazılımlarla gelecekte çıkacak yazı-lımları rahatlıkla çalıştırabilecek. Ham-mer işlemciler kendilerini günümüzdekiişlemcilere kıyasla x86/64 genişlemesi ilefarklılaştırıyorlar. Yani AMD kendisine,Intel’in 32 bit Pentium ve 64 bit Itanium

ailesinden farklı bir yol çiziyor.AMD işlemcilerinin en önemli avanta-

jı uyumluluklarında gizli. Yani Hammerişlemci kullanacak olan kullanıcılar, gü-nümüz uygulamaları çalıştırabilmeklekalmayacaklar, gelecekte çıkacak olan 64bit uyumlu yazılımların da işlemci tara-fından desteklenip desteklenmeyeceği ko-nusunda endişelenmeyecekler.

Söylentilere göre Intel, AMD’nin bukonseptine sessiz kalmayarak Yamhill kodadını taşıyan 32/64 bit’lik bir işlemci ge-liştirmiş. Ayrıca bu işlemcide, Intel’inSSE2 genişlemesinin lisansına karşılıkAMD’nin x86/64 genişlemesinin yer aldı-ğı söylentiler arasında.

Ecevit B›kt›m, ecevitb@chip.com.tr, (MCP+MCSE)

AMD Hammer, Athlon XP’den Yüzde 25 Daha H›zl›

AMD’den 64 Bit’lik Balyoz!

52 GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

Hammer’in Yap›s›: L1 ve L2 Cache ile Memory Controller.

HHammer’ı iki adet işletim sistemin-de görme fırsatımız oldu. Bunlar,Windows XP (32 bit) ve 64 bit’lik

bir sürümde çalışan bir Linux sistemi idi.Hammer, bu işletim sistemlerinde sorun-suzca çalışıyordu ve herhangi bir takılmameydana gelmiyordu. Bize tanıtılanHammer ise, kod adı Clawhammer olanişlemciydi. Bu Hammer’ların bir seviyedüşük işlemcisinin en önemli özelliği,üzerindeki 754 adet pin sayesinde Socket754 yuvalı bir sistem ile birlikte çalışabil-mesiydi.

Platform olarak, HyperTransport özel-liğini destekleyen AMD 8000 chipseti kul-lanıldı. Bu chipset, AMD’nin kendi geliş-tirdiği ve Solo olarak adlandırdığı anakartüzerinde yer alıyordu. AGP 3.0 portunda,Intel Developer Forum’da gösterilen PCIgrafik kartlı 64 bit sistemin aksine Rade-on 8500 ekran kartı yer alıyordu ve Claw-hammer sisteminde basit bir Office Scriptçalışıyordu.

‹lk performans de¤erlendirmesi:Athlon XP ifllemcisine yüzde 25 fark

AMD, Hammer işlemcilerinin sistem fre-kansları hakkında bir yorumda bulunmu-yor. Ama bu iki sistemle gerçekleştirilentanıtımlarda, işlemcinin önemli bir per-formans artışı sergilediğini gördük.

AMD, işlemcinin sistem frekansıyla dailgili bir açıklama yapmıyor. Ama 32 bit ve64 bit uygulamalarda iyi bir performansartışı olacağını da söylemeden edemiyor.Sistem frekansları aynı olan Clawhammerişlemcisi ile bir Athlon XP işlemcisi karşı-laştırıldığındaysa, Clawhammer’in yüzde

25 daha hızlı olduğu belirtiliyor.Performans artışının etkili olması için,

Hammer işlemcilere saniyedeki tekrar sa-yısı başına daha çok komut (instruction)entgre edilmiş. Yani AMD burada farklıbir strateji izliyor: Amaç, yüksek perfor-mansı sistem frekansını artırmak yerineiyi yapılandırmış ve daha düzgün çalışanbir mimari ile elde etmek.

Buna ek olarak Sledgehammer olarakadlandırılan büyük kardeşin ilk örnekle-rini de görme fırsatımız oldu. Bu işlemciilk olarak üzerinde bulunan 940 pin ilegözümüze çarptı. Sledgehammer küçükkardeşine kıyasla fazladan iki adetHyperTransport bağlantısına sahip ve 128bit DDR-RAM belleklerini destekliyor.Clawhammer ise, sadece 64 bit RAM bel-leklerini destekleyebiliyor. Hammer iş-lemciler Dresden’deki fabrikada SOI (Sili-con on Insulator) tekniği ve 0.13 mikronteknolojisi altında üretiliyor.

Söylenenlere göre AMD bu işlemcileri2002’nin sonlarına doğru piyasaya süre-cek.

Hammer: 32 ve 64 bit uygulamalar›n ‹ngiliz anahtar›

Register yazılımları desteklediği sürece,64 bit programları rahatlıkla çalıştırabilenHammer işlemciler, 32 bit uygulamaları

Küçük ve Büyük Kardefl Bir arada:

Soldaki Clawhammer, sa¤daki Sledgehammer.

‹‹ÇÇ‹‹NNDDEEKK‹‹LLEERR

Dosya Al›flverifli:A¤da dosya transferi

Veri Senkronizasyonu:PC-Organizer iletiflimi

Ortak Altyap›:Donan›mlar›n paylafl›m›

Çal›flma Gruplar›:A¤da ortak çal›flma60

58

56

55

54

CHIP | MAYIS 2002

Bilgisayarlar› birbirileriyle ba¤lamak ve veri transferinde bulunmak, art›k her kullan›c›n›n ihtiyaç

duyaca¤› ifllemlerden. CHIP, basit bir a¤›n nas›l kurulaca¤›n› aç›kl›yor.

EEğer evinizde birden fazla bilgisayarvarsa, her seferinde ya aynı bilgisa-yarı kullanmalısınız ya da farklı çö-

zümler bulmalısınız: Örneğin A PC’sindenB PC’sine veriler nasıl transfer edilir?

Eğer bilgisayarlardan biri dizüstü bil-gisayarı ise, bu durumda veri kaynakları-nın senkronizasyonu da gündeme gelir.Kısacası bir ağ bağlantısının kurulmasızorunluluk halini alır. Ancak kurulacakağın altyapısını belirlemek oldukçaönemlidir. Bir odadaki iki bilgisayarı bir-birine bağlamak için kullanılan veri kab-losu da, bir ağ bağlantısı sayılabilir mi?

Yoksa sadece büyük işletmelere yüzlercePC'yi birbirine bağlayabilecek sistemlermi ağ olarak kabul ediliyor? Bir ağ kuru-lumunun ardından mutlaka bir de ağ yö-neticisi belirlemeniz gerekir mi?

Veri okyanusundaki bal›klar: Hangisularda hangi a¤lar kullan›l›r?

Öncelikle kişisel kullanım amaçlı olarakbir mini ağ üzerinde bilgisayarları iki veyaüç adet ile sınırlasanız da, ağların sayısısonsuza kadar arttırılabilir. Bu işlem ikibilgisayar arasında 10 dolarlık bir kablo-lama ve Windows ayarlarında birkaç deği-

şiklikle başlayıp birçok bilgisayar arasında500 doları aşan kablosuz çözümler veyüksek yönetim ihtiyaçlarına kadar uza-nabilir. Hangi durumda hangi çözümüntercih edilmesi gerektiğini ilerideki sayfa-larda göreceksiniz. Burada tanımlananproblemler için, iki farklı çözüm öneriyo-ruz. İster iki bilgisayar arasında dosyala-rın orda oraya iletilmesi, ister veri senkro-nizasyonu veya birçok bilgisayardan olu-şan bir sistem kurulması hedeflesin, kuş-kusuz bir ağ ortamı yaratılması ve buradaverileri akışının sağlanması gerekecektir.

Murat Karsl›o¤lu, muratk@chip.com.tr

‹ki Bilgisayar Bir A¤da

Bilgisayarlar›n Ortakl›¤›

Network Kurulumu

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT 55

CHIP | MAYIS 2002

Dosya Al›flverifli

Yapmak istedikleriniz: İki bilgisayarınız varve biri üzerinden diğerindeki dosyalaraerişmek ya da verileri değiş tokuş edebil-mek istiyorsunuz. Bu işlemlerin oldukçabasit bir biçimde ve olabildiğince kısa sü-rede tamamlanması gerekiyor.

1. Çözüm: Paralel kablo ile veri iletiflimi (Maliyet yaklafl›k 10 dolar)

İki bilgisayar arasındaki en basit çözüm,paralel bağlantı kablosuyla sağlanır. Ancakbu durumda kablo uzunluğunun ne kadarolacağını önceden bilmelisiniz. Öyleyse,karar almadan önce bilgisayarlarınızı kul-lanmak istediğiniz yere yerleştirin.

Kabloyu bilgisayarınızın hemen arka-sında yer alan paralel port’a takın. Hemenbu işlemin ardından her iki bilgisayarda daDoğrudan Kablo Bağlantısı’nı kurun. Buucuz çözümün en büyük dezavantajı, herseferinde sadece bir bilgisayarın diğerin-deki kaynaklara erişimine izin verilmesi-dir. Bu yüzden her iki bilgisayarın da rolle-rinin belirlenmesi gerekir. Bunlardan biri“Konuk” diğeri ise “Ana” bilgisayar olaraktanımlanır. Konuk bilgisayarın her iki bil-gisayara erişimine olanak tanınırken anabilgisayar kendi kaynaklarına erişebilir.

Bu mini ağın maliyetini kablonunuzunluğu belirler. Örneğin üç metreuzunluğundaki bir paralel kablo, 10 dolarcivarında satılır. Bu bağlantı tipinde bilgi-sayarların rolleri değiştirilerek birbirineerişim sağlanabilir. DİKKAT! Paralel doğ-rudan kablo bağlantısı yerine seri kablo ile

de bağlantı kurulabilir. Ancak bu durum-da iletişim hızı onda bir oranına düşer vetransfer yaklaşık saniyede 90 kilobyte ola-rak ölçülür. Yani kısacası 1 Megabyte bo-yutundaki dosya 11 saniyede iletilebilir.

2. Çözüm: Bluetooth teknolojisi ilekablosuz a¤ (Maliyet yaklafl›k 400 dolar)

Eğer yerel ağ için daha fazla masraf yap-mayı göze alabiliyorsanız, yeni alternatifi-nizin adı Bluetooth. Bu teknoloji PC’ler veçevre donanımları arasında kablosuz veritransferini sağlayan bir tekniktir. Eğerbağlantı kurulacak bilgisayarlardan birisibir dizüstü bilgisayarı ise Bluetooth tercihedilebilir. Masaüstü PC’niz için ise birBluetooth adaptörüne ihtiyaç duyulur.Örneğin Sphinx firmasının Pico Plug mo-deli 200 dolar civarında satılıyor. Eğerdosyalarınızı masaüstünü PC ve dizüstübilgisayar arasında paylaşacaksanız dizüs-tü bilgisayarınız için de Sphinx firmasınınPico Card modeli benzeri bir PC-Cardmodülüne ihtiyaç duyulur.

Bluetooth teknolojisinin sağladığı enönemli avantajlardan birisi, ileride ağınızasorunsuz olarak yeni katılımcıların (örne-ğin sekiz farklı PC, yazıcı, tarayıcı ve ben-zeri donanımlar) eklenebilmesi olanağınısağlamasıdır. Ayrıca, Bluetooth sayesinde,ağ kurulumu sırasında en büyük sorunolan kablo karmaşasına da son verilebilir.Bağlantı kablosuz gerçekleştirildiği için,bilgisayarların özgürce yer değiştirilmesi-ne ve hareketine de olanak tanınır. Kablo-suz bağlantıya alternatif olarak kızılötesibağlantı tipi de önerilebilir (s56’da “Verisenkronizasyonu”na bakın).

E¤er zaman›n›z varsa iki bilgisayar aras›nda

dosyalar› disket arac›l›¤›yla da tafl›yabilirsiniz.

Di¤er taraftan az bir masrafla bir mini a¤ ya da

daha fazla yat›r›mla konforlu çözümler

üretilebilir.

TEMEL AYARLAR

Paylafl›m: A¤ ba¤lant› ile di¤er kullan›c›lar›nbilgisayar›n›zdaki kaynaklara ulaflabilmeleriiçin öncelikle bunlar› paylafl›ma açman›zgerekir. Bunun için Denetim Masas›'ndakiA¤ simgesine ve aç›lan pencerede Dosya veYaz›c› Paylafl›m› tufluna t›klay›n.

Ortak Çal›flma: A¤ üzerinde tümkullan›c›lar›n kusursuz tan›mlanmas›gerekir. Bunun için her bilgisayar için bir adve çal›flma grubu belirlenmelidir. Küçük bira¤da çal›flma gruplar›n›n ortak olmas› eriflimaç›s›ndan önemlidir. Bu tan›mlar› A¤simgesine t›klad›ktan sonra Tan›mlamakart›ndan gerçeklefltirebilirsiniz.

‹letiflim: Temel ayarlar›n son ad›m›nda sürücülerinizi veya klasörlerinizi paylafl›ma açabilirsiniz. Bunun için WindowsGezgini'nde bir sürücü üzerine sa¤ tufllat›klay›n. Paylafl›m seçene¤i üzerinet›klayarak, kaynaklar›n›z› di¤er kullan›c›lar›neriflimine açabilirsiniz.

Kablolamak ya da kablolamamak? ‹ki bilgisayar aras›nda en kolay

ba¤lant›, paralel kablo ile kurulur.Üstelik oldukça ucuz bu çözümün

h›z› sizin için yeterli de¤ilsepahal› ve h›zl› bir teknik olanBluetooth tercih edilebilir.

56

Network Kurulumu

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

DOSYA SENKRON‹ZASYONU

Etkinlefltirme: K›z›lötesi ba¤lant› otomatikolarak çal›flmaz. Donan›m›n kurulmas›n›nard›ndan aktif hale getirilmesi gerekir. Denetim Masas›'nda bu ifllem için Infraredsimgesi yer al›r. Bu pencerede Optionskart›na geçin ve Enable infrared communication seçene¤ini iflaretleyin.

Tan›mlama: ‹ki ya da daha fazla bilgisayar›niletiflimi için kat›l›mc›lar›n birbirlerinitan›mlamalar› gerekir. Infrared Monitor’deIdentifaction kart› alt›nda iletiflim partner-iniz için bir isim belirleyin. Büyük ofislerdekar›fl›kl›¤› önlemek için Computer Descrip-tion sat›r›na k›sa bir aç›klama yazabilirsiniz.

Veri SenkronizasyonuSeyahatlerinizde dizüstü bilgisayar›n›z›

kullan›yor musunuz? Vakit nakittir! Peki ama

evinize döndü¤ünüzde tüm bu çal›flmalar›n›z

masaüstü PC’nize nas›l aktar›lacak?

Ajandan›zdaki planlar›n da eflitlenmesi gerekir.

Yapmak istedikleriniz: Adresler, telefon nu-maraları, görev listeleri, notlar ve takvimplanları gibi dosyalar olmadan, bir dizüs-tü bilgisayar veya organizer sahibi, seya-hat sırasında dosyalar arasında kaybola-bilir. Bu durumda veri kaynaklarının za-man zaman masaüstü PC’niz ile eşitlen-mesi gerekir. Burada eşitlemek, örneğinOutlook’taki adres defteri üzerinde çalış-mak için hem masaüstü PC’nizde hem dedizüstü bilgisayarınızda zaman zaman ayıkonuma getirilmesi anlamında kullanılı-yor. Bu işlem kızılötesi bağlantı ile en ko-lay ve hızlı biçimde gerçekleştirilir.

1. Çözüm: Notebook ve Organizerk›z›lötesi ile ba¤lanabilir

Tüm yeni mobil donanımlarda, artık kızı-lötesi bağlantı arabirimine yer veriliyor.Yani bu durumda ek donanımlara ve kab-lo bağlantısı kurulmasına ihtiyaç duyul-maz. Dizüstü bilgisayarınızda kızılötesiarabirimini aktif hale getirmeniz yeterliolacaktır. Bunun için gerekli olan kızılöte-si simgesini Denetim Masası’nda bulabi-lirsiniz. Bu işlemin ardından Bilgisayarımklasöründe PC’nizin veri senkronizasyo-nuna hazır olduğunu belirten kızılötesialıcı simgesi belirir.

2. Çözüm: PC’nize k›z›lötesi modülü (Maliyet yaklafl›k 65 dolar)

Genelde PC’lerde kızılötesi arabirimestandart olarak yer verilmiyor. Ancakkorkmanıza gerek yok, çünkü ku-rulum basit bir biçimde ta-mamlanıyor. Kızılötesi adap-törleri artık USB port’undanda bilgisayarınıza bağlanabili-yor. Kuşkusuz seri bağlantı içinde piyasada farklı modellere rast-lamak mümkün. Her iki durumdada yaklaşık 65 dolara kızılötesi bağ-lantıya sahip olabilirsiniz (örneğinTekram’ın IRMate IR410U modeli).

Eğer sürücülerin kurulumu sorunsuzbir biçimde tamamlanırsa, adaptör kulla-

nıma hazır hale gelir. Dosya senkronizas-yonu için Windows masaüstünde yer alan“Evrak Çantası”nı kullanabilirsiniz. Busimgeye tıkladığınızda, içerisinde dizüstübilgisayarınızla eşitlenmesini istediğinizdosyaları saklayabileceğiniz WindowsGezgini benzeri bir klasör göreceksiniz.Kızılötesi bağlantıda iletişim, seri bağlantıkadar yavaş gerçekleştirilir (maksimum14,4 kilobyte). Ancak örneğin adresler veajanda verileri çok fazla yer kaplamadığın-dan senkronizasyon için iletişim hızı ye-terli olacaktır. Kuşkusuz bu bağlantı biçi-minde alıcı ve göndericinin bağlantı nok-talarının birbirini direkt olarak görmesigerekir. Bu yüzden her iki bilgisayar dabirbirine yakın yerleştirilir. Bazı donanım-larda kızılötesi arabirimin tanıtılmasındazorluklar yaşanabilir. Bu durumda kulla-nım kılavuzlarından yardım alabilirsiniz.

PC kızılötesi arabirim ile donatıldık-tan sonra, artık el bilgisayarlarıyla da ileti-şim kurulabilir. Örneğin Visor Prism ci-hazıyla (Handsprig, yaklaşık 400 dolar)birlikte sisteminize Hot Sync yazılımı ku-rulur. Böylelikle sadece bir tuşa basarak,tüm adres veritabanını eşitleyebilirsiniz.

Havadan Eriflim: Tümbilgisayarlarda bir k›z›lötesi

adaptörü ile kablosuz iletiflimgerçeklefltirilebilir. USB veya seri

modeller aras›ndaki seçim ise size kalm›fl.

CHIP | MAYIS 2002

Senkronizasyon: Masaüstü ve el bilgisayar›n›z aras›nda verilerin senkronizas-yonu için el bilgisayar›n›zla birlikte verilenyaz›l›ma ihtiyaç duyulur. Bu tip programlararas›nda en popüleri Hot Sync arac›d›r. Programlar menüsünden çal›flt›r›ld›¤›ndaverileriniz otomatik olarak güncellenir.

58

Network Kurulumu

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

A⁄ KURULUMU

Kurulum: Kartlar›n bilgisayara tak›lmas›n›nard›ndan Windows sürücü kurulumuuyar›lar›yla aç›l›r. Windows veya sürücüCD'nize ihtiyaç duyulabilir. Kurulum do¤rulu¤unu Ayg›t Yöneticisi'nden kontroledebilirsiniz. E¤er a¤ kart› görünüyorsa herfley yolunda anlam›na gelir.

‹letiflim Kurallar›: Kartlar, kablolar vesürücüler do¤ru biçimde kurulduktan sonraDenetim Masas›/A¤ üzerinden TCP/IPiletiflim kural›n› kontrol edin. E¤er buradagörünmüyorsa Ekle/‹letiflim Kural›/Ekle/Microsoft/TCPIP'yi iflaretledikten sonraTamam'a t›klay›n. Bilgisayar›n›z yenidenbafllat›ld›ktan sonra TCPIP iletiflimine haz›rhale gelir.

Ortak Altyap›K›sacas› “Birimiz hepimiz için...” ‹yi donat›lm›fl

bir büro ayn› zamanda performans› yükseltir.

Ancak iki bilgisayar için iki yaz›c› veya iki

taray›c› gerekli mi? Kuflkusuz küçük bir a¤ ayn›

zamanda tasarruf sa¤lar.

Yapmak istedikleriniz: Eğer evinizdeki ikibilgisayar farklı kişiler tarafından kullanı-lıyorsa, her iki bilgisayarda da yazıcı veyatarayıcı gibi donanımlara ihtiyaç duyula-bilir. Bu donanımlardan iki tane almak ye-rine bilgisayarları birbirine bağlayabilirsi-niz. Kurulan altyapı her iki bilgisayar tara-fından da kullanılabilir.

1. Çözüm: PC’leri a¤ bileflenleriyleba¤lamak (Maliyet yaklafl›k 40 dolar)

İki bilgisayarın birbirine bağlanması sıra-sında kullanılabilecek en uygun çözümler-den birisi de ağ kartlarıyla sağlanır (Cat 5Corss-Over kablo). Büyük elektronik mar-ketlerinde ihtiyacınız olabilecek tüm par-çalara sahip komple setler bulabilirsiniz.

Kartların kurulumu diğer tüm ek kart-ların kurulumuna benzer biçimde gerçek-leştirilir. Her iki bilgisayarın anakartı üze-rindeki boş bir slot’a ağ kartını yerleştir-dikten sonra kasayı kapatın, ağ kablosunuağ kartı üzerine takın ve her iki bilgisayarıda başlatın. Windows gerekli ayarların ta-mamlanmasında size yardımcı olacaktır.Ağ kartları kutusundan çıkan disket ya daCD üzerinden donanım sürücülerini kur-manız gerekir. Her iki PC üzerinde de sa-dece sürücünün kurulması yeterli olur. İkibilgisayar için bir komple paketi 40 dolarasatın alabilirsiniz, örneğin Vobis Highsc-reen Fast Etheret. Örneğin 3Com gibi ka-liteli bir markanın tek başına ağ kartını iseyaklaşık 20 dolara edinebilirsiniz. Kablo-nun maliyeti ise 7 ile 15 dolar arasında

değişir. Bu sayede ağ üzerindeçok kolay ve hız-

lı bir biçimde çalışma grupları oluşturula-bilir. Bu konuyla ilgili ayrıntılı bilgiyis60’da “Çalışma Grupları” bölümündebulabilirsiniz.

Kablo uzunluğu ve dış etkenlere bağlıolarak, dosyalarınızı saniyede 3 ile 7 me-gabyte arasında değişen hızlarla transferedebilirsiniz. Bunun haricinde yazıcı vetarayıcılar da ortak kullanılarak ek tasar-ruf sağlanır. Üstelik bu çözüm ile sağlananiletişim hızı ağ oyunlarının oynanmasıiçin de yeterli olur. Örneğin Empire Earthveya Civilization3 gibi oyunlar ruhsuz bil-gisayarlar yerine canlı rakiplere karşı çokdaha büyük bir zevkle oynanabilir. Bununiçin TCP/IP gibi bir ağ iletişim kuralı te-mel alınır. Bu standart, veri alışverişindebulunan tarafların anlaşmasını sağlar.

2. Çözüm: PC’lerin USB arabirimiyleba¤lanmas› (Maliyet yaklafl›k 65 dolar)

Bir USB ağının kurulumu oldukça basitgerçekleştirilir, ancak iletişim beklediğinizkadar hızlı olmayabilir. Lindy firmasınınUSB Netlink modeli (yaklaşık 60 dolar) veek bir USB kablosuyla (yaklaşık 5 dolar)iki PC'yi birbirine bağlayabilir ve kaynak-larınızı paylaşabilirsiniz (s55’e bakın).Böylelikle kullanıcıların bilgisayar kasası-nı açması ve anakart üzerine ağ kartlarınıyerleştirmek için vakit kaybetmeleri ge-rekmez. Üstelik bu tip bir mini USB ağıbasit bir biçimde yeni katılımcılarla geniş-letilebilir. Ancak bu tip bir bağlantı tabii kidiğerlerine göre daha masraflı olacaktır.Örneğin üç PC'yi birbirine bağlamak için60 doları gözden çıkararak, üç adet USBNetlinks satın almanız gerekir. Üstelik

USB ağları ağ kartlarıyla erişilebileniletişim hızını sağlayamazlar ve saniye-

de maks. 1 megabyte veri transferigerçekleştirilebilir.

Yeni Yaz›c›: E¤er bir bilgisayar üzerindekikaynaklar paylafl›ma aç›lm›flsa (s55’tekiTemel Ayarlar’a bak›n) di¤erlerinin yaz›c›sürücülerini kurmalar› gerekir. A¤yaz›c›s›ndan faydalanabilmek içinBafllat/Ayarlar/Yaz›c›lar üzerinden Yaz›c›Ekle simgesine t›klay›n.

Do¤rudan Ba¤lant›:

‹ki PC'yi birbirine ba¤lamak için a¤ kart› ve bir kablo yeterliolur. Ancak bu yöntemle ikidenfazla bilgisayar ba¤lanamaz.

CHIP | MAYIS 2002

60

Network Kurulumu

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

GÜVENL‹K ÖNLEMLER‹

Yazma Korumas›: Paylafl›ma aç›lan klasör-lerinizdeki dosyalar›n de¤ifltirilmesini veyasilinmesini önleyebilirsiniz. Örne¤in bu du-rumda sürücülerinizin veya klasörlerinizinsalt okunur hale getirilmesi mümkün olur.Böylelikle dosyalar›n›z aç›labilir ancak kimsetaraf›ndan de¤ifltirilemez.

Parola: Eriflim kontrolü parola ile de sa¤lanabilir. Paylafl›m kart›nda ParolayaBa¤l› seçene¤ini iflaretleyin. Pencereninalt›ndaki alana tam eriflim ve salt okunur durumlar› için farkl› parolalar belirleyin.

Çal›flma Gruplar›Özellikle de profesyonel kullan›c›lar üç ve

daha fazla PC ile bir a¤ kurmak isteyebilirler.

Teknik olarak bu altyap› da oldukça basittir,

ancak önceden planlanmas› gerekir.

Yapmak istedikleriniz: Evinizdeki bilgisayarve kullanıcı sayısı zamanla artıyor. Aileninyeni fertleri de artık bilgisayar sahibi olduve tüm bilgisayarların birbirine bağlana-rak dosya paylaşımına imkan sağlanması-nı istiyorsunuz.

1. Çözüm: PC'leri klasik bir a¤ ileba¤lay›n (Maliyet yaklafl›k 100 dolar)

Hub merkezi dosya dağıtımı için kullanılırve tüm bilgisayarlar kablo ile bu cihazabağlanırlar. Hub gönderilen paketlerindoğru alıcıya ulaştırılmasını sağlar. ÖNE-Rİ: Birçok bilgisayarın (altı veya daha faz-la) veya yüksek veri alışverişinin bulundu-ğu durumlarda switch satın almanız öne-rilir. Bu cihaz hub'ların zeki ve biraz dahagelişmiş bir türüdür.

Her bilgisayarın konumunu ve kablo-ların izleyeceği yolu belirleyin. Elektronikcihazlar ya da elektrik kabloları ağ kablo-ları üzerinden iletişimi olumsuz etkiler.Önceki bölümdeki gibi bileşenleri anakar-ta yerleştirip sürücülerini kurarak, her bil-gisayarda donanım kurulumunu tamam-layın. Ardından temel ayarları düzenleyin(s55’e bakın). Ek olarak güvenlik amaçlıbazı düzenlemeler yapabilirsiniz (soldakikutucuğa bakın).

İhtiyacınız olan ağ donanımlarına,yaklaşık 70 dolar karşılığında sahip olabi-lirsiniz. Her bir ek ağ kartı içinse, yaklaşık20 dolar ödemeniz gerekir. Eğer hub üze-rinde mevcut bağlantı noktalarından dahafazla sayıda PC'yi birbirine bağlamak isti-yorsanız, yaklaşık 50 dolar civarında satı-lan ekstra bir hub daha satın almanız gere-kir. Switch içinse 15 dolar dahafazlasını gözden çıkar-malısınız. Bu yatırım ilebirlikte örneğin saniyede

750 kilobyte ile 1 megabyte arasında veritransferi ile 10 megabyte'lık bir dosya,yaklaşık on saniyede ağ üzerinden iletilir.

Eğer çok sayıda küçük dosya transferediliyorsa, iletişim hızı orantılı olarak dü-şer. Örneğin 500 megabyte'ın üzerindedosya bulunan bir klasörün, ağ üzerindenkopyalanması 15 dakika kadar sürebilir.

2. Çözüm: Birçok PC aras›nda kablo-suz ba¤lant› (Maliyet yaklafl›k 1500 dolar)

Eğer siz de evin dört bir yanını saran kab-lo karmaşasından nefret edenlerdenseniz,Wireless LAN ile bilgisayarlarınızı birbiri-ne bağlayabilirsiniz. WLAN, kablo temelliağlar ile aynı fonksiyonları sunar, ancakkurulumu ve yönetimi çok daha pratiktir.Ağın kapsama alanı, büronun yapısına vebilgisayarlar arasındaki duvarlara bağlıolarak onlarca metreye kadar çıkabilir.Böylelikle ağınızı bir bina içerisinde farklıkatlara da paylaştırabilirsiniz. Bu işlemkuşkusuz kablo ağları ile de gerçekleştiri-lebilir, ancak çok daha zahmetli olacağınıkabul etmek gerekir.

WLAN'da veri iletişim hızının klasikağlarla karşılaştırıldığında düşük olduğugörülür (saniyede 300 ile 600 Kilobyte).Üstelik maliyeti oldukça yüksektir. Baz is-tasyonu için yaklaşık 700 dolar ve her birbilgisayara takılacak olan adaptörler içinise 200-300 dolar masraf yapmanız gere-kebilir. 3Com, Cisco, Compaq ve Intel gibifirmaların kablosuz ağlar için geliştirdik-leri çözümlerden faydalanabilirsiniz.

S›n›rlama: Eriflimi engellemek için"Kullan›c› düzeyi eriflim denetimi" dekullan›labilir. Denetim Masas›'ndaki A¤seçeneklerinden Eriflim Denetimi kart›nageçin ve burada kullan›c› ve grup listelerininal›naca¤› sunucuyu belirtin.

Komple A¤: Hub olarak ad-land›r›lan da¤›t›m merkezleri

ile bir a¤ sistemi prensiptebirçok bilgisayar› birbirine

ba¤layabilir.

CHIP | MAYIS 2002

CHIP | MAYIS 2002

62 GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

Teknoloji Oscar’lar›

and the winner is: Arri-LaserMünihli Johannes Steurer ve ekibi, film endüstrisi için devrimci bir ›fl›kland›rma lazeri gelifltirdiler.

Ard›ndan da ödüllerini ald›lar: Y›l›n teknoloji alan›ndaki Oscar’› onlar›n oldu...

MMünih-Schwabing’te, ara yolların birinde, ikinci kat-ta, iki uzun koridorun sonundayız. Karşımızda hiçde çekici olmayan bir büro. Burada günler çoğun-

lukla “nasıl?” sorusuyla başlıyor. Bunu nasıl yaparız? Bununasıl başarırız? Bunlar dünyanın tüm geliştirme laboratu-varlarındaki mühendislerin kendilerine sordukları sorular.Ama bu büroda, en arkada sağda, kahve makinesini geçtik-ten sonra, bir adamın tüm bilgisi, tüm hırsı, belirleyici ve ay-nı zamanda esrarengiz ve banal bir “nasıl?” sorusu üzerindeyoğunlaşıyor: “Nasıl bir Oscar kazanırız?” Orada, elinde birklasör, en aşağıda kurşun kalemle yapılmış eskizler, dahayukarıda planlar, sonra temize çekilmiş çizimler, nihayet LosAngeles’a bir uçak bileti ile Johannes Steurer oturuyor. Bun-

ların altında Frank Pierson adlı bir kişinin teknoloji dalın-daki Oscar’ın kazanılmasına ilişkin tebrik mektubu bulunu-yor. Pierson ünlü Academy of Motion Picture Arts and Sci-ences başkanı... Pierson, Johannes Steurer’ı Oscar ödülününverilmesi için davet etme şerefine nail oluyor. “Başka bir şeyde beklemiyorduk zaten” diyor bilgin.

Arri kameralardan sonra Arri lazeri...

İki yıl boyunca o, meslektaşı Franz Kraus ve ekibin ötekiüyeleri, sabahları Münih’teki geleneksel firma Arri’deki(www.arri.com) bürolarına geliyor ve akşamları Los Ange-les’ta yaşanacak görkemli bir akşama bir parça daha yakın-laşmış oldukları umutlarıyla bürolarını terk ediyorlardı. Ar-

...

Teknoloji Oscar’lar›

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT 63

CHIP | MAYIS 2002

ri film kameraları alanında dünya piyasasında lider ve 1917yılında kurulmuş işletmede üretilen ürünler dünyanın dörtbir yanındaki kameramanların gözünde bir efsane, bir şahe-ser oluşturuyor. Şimdiye kadar bunun için 10 Oscar kazanıl-mış. Bu tümüyle olağan bir durum.

11. Oscar, film tekelinin üretim sonrası alanı için ilk bu-luşu olan Arri-Laser’a veriliyor. Bu ilk bakışta bir derin don-durucu izlenimi uyandıran cihaz, kapağı açılır açılmaz“Harry Potter” ya da “Yüzüklerin Efendisi” gibi filmlerin ha-rika bir kalitede beyazperdeye yansımasını sağlayan bir tek-nik içerdiğini gözler önüne seriyor. Johannes Steurer bu ku-tuyla ve şimdiden parça başına 400 bin euro’luk fiyatıyla 75kez satılmış olmasıyla gurur duyuyor. “Film branşında üre-tim yapanlar Arri-Laser’ı görmezden gelemez” diyor bilgin,“bu kadar basit.”

Hollywood’a destek: H›zl› Arri-Laser

Neredeyse tüm filmler bugün de, yani sözde dijital çağda bi-le 35 mm’lik film üzerine çekiliyor. Bunları çekildikten son-ra işlemek, efektler eklemek için resimler taranıyor. Saniye-de 25 adet, 90 dakikalık bir film için 135 bin adet olmak üze-re her bir resim tek tek taranıyor. Film bittiğinde tüm kayıt-lar sabitdiskten 35 mm’lik malzeme üzerine geri ışıklandırı-lıyor, çünkü sinemalar hala bu eski, analog ama emektar tek-nik ile çalışıyor. Şimdiye kadar, bu geriye transfer, bir filmiçin yedi haftaya ihtiyaç duyan ve kalite kaybından dolayı

her bir kameramanın sinirini bozan, enerji canavarı Gas-La-ser’lar ile gerçekleştiriliyordu.

“Filmler ruhunu kaybetmemeli”

Buna karşılık Arri-Laser, ana renkler olan kırmızı, yeşil vemavi için katı çizim lazerleri ile çalışıyor. Bu durum resimbaşına 12 milyon piksel, hemen hemen hiçbir kalite kaybıolmaması ve kayıt başına üç saniyelik işleme süresi anlamı-na geliyor. Yani birbuçuk saatlik bir film için beş günden da-ha az bir zamana ihtiyaç duyuluyor. “Bu rakamlarla her birüreticiyi mutlu kılmanın olanaklı olduğunu” biliyor mühen-dis, elektroteknik doktoru ve sinema tutkunu Johannes Ste-urer. Steurer bir filmin Arri-Laser kökenli olup olmadığınıteşhis edebiliyor.“Tabii ki bunu görmek olanaklı.” Arri bulu-şunu Los Angeles’ta sunduğunda, 12 rejisör bir kere Arri-La-ser tekniği ile bir kere de Arri-Laser tekniği olmaksızın işlen-miş bir sahneyi birbiriyle karşılaştırmış. Schwabing’ten ge-len buluş 12’ye 0 üstün gelmiş. Akşamdan sabaha derin don-durucu büyülü kutu halini almış bulunuyor. Düşünür Ste-urer “Filmlerin ruhunu kaybetmemesi için dikkatli olmalı-yız,” diyor. Dijital tekniğin sunduğu olanaklar, resimlerinçok mükemmel bir hal alması, cazibesini yitirmesi tehlikesi-ni içinde barındırıyor. Steurer düşünüyor, masasının üzerin-deki klasöre parmaklarıyla dokunuyor. Yeni proje de gizli vetabii ki Oscar adayı. Her zaman olduğu gibi.

PH / Garo Antikac›o¤lu, agaro@chip.com.tr

Film ›fl›kland›rmaLazer resim bafl›na (4.096x3.112 piksel) 3,7saniye ›fl›kland›rma süresine ihtiyaç duyuyor.

Sinyal modülasyonuAOM’de akustikdalgalarla titrefltirilenbir kristal resim verisisinyali lazer ›fl›nlarüzerine modüleediliyor. Döner befl

köfleli prizma

Kombinelazer ›fl›n›(RGB)

Yönlendirici aynaResim verileri (50 MByte/resim)

Objektif

Filmin ilerleme yönü

Lazer ›fl›n›n›n yazma yönü

Ifl›kland›-r›lm›fl film

ARRI LAZER‹N ÇALIfiMA ‹LKES‹

Akust-optikmodülatör

AnaBilgisayar

Dijital resim verilerinden bir film kopyas› oluflturmak

Kat› cisim lazeriYüksek derecedeetkili üç lazer, üçana renktetan›mlanm›fl ›fl›kyay›yor.

ND filtre setiNötr yo¤unluklufiltreler, ›fl›mayo¤unlu¤unutam olarak ›fl›k-land›r›lacak filmmalzemesi ileuyumland›r›yor.

Gelifltirilmiflfilm

Gelifltirme

Ifl›kland›r›l-mam›fl film

Bir filmi sinemada oynatabilmek için hala selüloyt üzerinebir film kopyas› gerekiyor. Dijital resim verilerinin bu kopyaüzerine ›fl›kland›r›lmas›n› Arri-Laser hallediyor.

‹‹ÇÇ‹‹NNDDEEKK‹‹LLEERR

Serial ATA’ya Geçifl:Paralel ATA geliflimi...

Serial ATA II:A¤ uygulamalar›nda ek güç

Sonuç:Serial ATA’ya geçifl haz›rl›klar›67

66

65

64

CHIP | MAYIS 2002

Paralel ATA, teknolojik gelifliminin son noktas›na gelmifl gibi görünüyor. Durum böyle olunca da,

daha h›zl› bir arabirim gerekiyor. Gelifltiricilerden oluflan büyük bir grup, bu ihtiyac› Serial ATA arabirimi

ile çözmeyi baflard›. CHIP, teknolojideki bu son de¤ifliklikleri sizler için araflt›rd› ve yorumlad›.

SSabitdiskler veya optik cihazlar, diğerbilgisayar donanımları ile iletişimkurmak için arabirimleri kullanır-

lar. İlk arabirim IBM bilgisayarlarda bulu-nuyor ve ST-506 olarak adlandırılıyordu.Bu arabirim 20 ve 34 pinlik iki kabloya sa-hipti ve verileri seri formatta iletirdi. Birişlemde bir bitlik bir bilgi aktaran bu ara-birim, 0.625 MBps-1.2 MBps arasında de-ğişen bir hız değerine sahipti. Sonra Max-tor tarafından ESDI oarak adlandırılan ye-ni bir arabirim geliştirildi. ST-506’nın de-vamı olan bu arabirim, aynı kablo sistemi-ne sahipti ve 3 MBps’lik bir veri transferhızına çıkabiliyordu. Bu arabirim ile bir-den çok cihaz aynı kablo üzerinden des-teklenebiliyordu. Ama pek tutulmadı veyerini SCSI arabirimine bıraktı.

Integrated Device Electronics veya kı-saca IDE olarak bildiğimiz arabirim birsonraki gelişme idi. ATA yani AdvancedTechnology Attachment olarak da adlan-

dırılan bu arabirim, controller’ın diskiniçine girmesi ile ünlenmişti.

Günümüzde IDE arabirimi anakartınüzerinde geliyor. Hepimizin bildiği mas-ter/slave olarak adlandırılan arabirime, ikiadet cihaz bağlanabiliyor. Yalnız 40 pinlikbir kablo ile bağlanan bu cihazlara jumperayarı yapmak gerekiyor. Ama üreticilerdurmak bilmediler ve Enhanced IDE ara-birimini geliştirdiler... Fast ATA ya da ATA2 olarak adlandırılan bu arabirim, saniye-de 16.6 MB’lık hız değeri ile göze çarpı-yordu. 2 GB’nın üstündeki kapasiteye sa-hip olan diskler için üretilen arabiriminsorunu ise 8.4 GB limiti idi.

ATA arbiriminin 28 bit adresleme kul-lanılmasına karşın, BIOS 24 bit adresle-meyi kullanıyordu ve ancak 8.4 GB adres-lenebiliyordu. INT 13’ün BIOS’a eklen-mesi ile bu sorun çözüldü. Çünkü bu özel-lik sayesinde BIOS adreslemesi 64 bit’e çı-karıldı. Tek sorun bu değildi. Fat 16 siste-

mi sadece 2.1 GB’ı adresleyebiliyordu. Do-layısıyla büyük kapasiteli diskle 2.1 GB’lıkpartisyonlara ayrılmak zorundaydılar.Ama FAT 32’li Windows sürümünün çık-ması ile birlikte bu sorun da çözülebildi.

IDE cephesinde gelinen sonraki noktaise Ultra Ata arabirimi. ATA-2 ile uyumluolan bu arabirim, saniyede 33 MB’lık birhıza sahipti. Bu arabirim ile birlikte Cycli-cal Redundancy Check Error kontrolü ge-tirildi. CRC, yazılması gereken verininyazmadan önce kontrol edilmesi ve hatabulunursa yazma işleminin tekrardan baş-latılması işlemine denir. Bu sayede hız vegüvenirlilik artırıldı. Zamanla bu arabirimde geliştirildi ve sırayla ATA-66 ve ATA-100 arabirimleri geldi. Adlarından da an-laşıldığı gibi bu arabirimlerin hızları 66MBps ve 100 MBps. Günümüzde yaygınolarak Ultra ATA-100 kullanılıyor. Hattabazı anakart üreticilerinin Ultra ATA-133’ü desteklemeye başladıklarını görebi-

Serial ATA Teknolojisi

Teknolojinin Dünü, Bugünü

Serial ATA Teknolojisi

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT 65

CHIP | MAYIS 2002

liyoruz. Ama IDE arabirimi yerini dahageniş bir desteğe sahip olan Serial ATA’yabırakıyor.

ATA’n›n geliflimi: SATA/1500 kullan›ma haz›r

İlk zamanlarda bir ATA standardındansöz edilmezdi. Çeşitli firmaların tavsiyele-ri ve tecrübeleri sonucunda zamanla ana-

kart üreticileri de destek vererek ATAözellikleri geliştirildi. Ardından, ANSI(American National Standarts Institude)tarafından bir standart haline getirildi. Bugelişmeden sonra Small Form Factor ko-mitesi ATAPI arabiriminde standartlaş-maya gitti. Böylece CD-ROM ve sabit-diskler için ATA kabloları geliştirildi.

Bu arabirim sürekli geliştirilerek stan-dartlaştırıldı. Yani amatörce bir yol izlen-di. Örneğin çok önemli olan BUS termi-nasyonu bu standarda sonradan eklendi.En son değişiklik ise, hepimizin bildiği 40

damarlı kablodan 80 damarlı kabloya ge-çiş ile yapıldı. Bu ekstra damar sayısı yük-sek veri transfer hızlarının güvenli yapıla-bilmesi için geçerli. Çünkü gerilim iletimiile veri aktarımda sorunlar yaşanabilir.ATA 100 arabiriminin teknolojik gelişme-nin sonuna yaklaşması sonucu yeni birarabirim için kollar sıvandı. Ve sonundaSerial ATA standardı geliştirildi. Bugün-

lerde birçok veri transfer uygulaması seribağlantıyı tercih ediyor. Bu da en çok pa-ralel ATA arabirimini etkiliyor. Çünkü sa-niyede 100 Mbyte’lık bir hız ile veri trans-feri gerçekleştirebilen bu arabirim tekno-lojisinin sınırına dayandı. Bu yeni arabi-rim Ultra Serial ATA 1500 ya da SA-TA/1500 olarak adlandırılıyor.

Serial ATA’ya geçifl: Paralel ATA geliflimini tamamlad›

Serial ATA, IDE ATA’nın bir sonraki adımıolarak görülüyor. Yeni arabirimi geliştirengrup geçtiğimiz aylarda bu yeni endüstristandardının son rötuşlarını tamamladı.ATA 1.0 olarak adlandırılan bu yeni stan-dart, Intel Developer Forum’da ilgili kişi-lere tanıtıldı.

Yeni standart sayesinde yeni nesil sa-bitdiskler daha yüksek bir performanslaçalıştırılabilecek. Intel ve AMD işlemcileride bu hız artışından faydalanabilecekler.Kablonun ince olması sayesindeyse, kasaiçindeki hava sirkülasyonu daha etkili ha-le gelebilecek ve kasa içi ısı değeri düşebi-lecek. Bu da sistem kasalarını daha küçükboyutlara indirebilecek. Yeni seri I/O mi-marisi, günümüzde kullanılan paralel I/Oyapısının yerini aldıktan sonra, optik sü-rücü/yazıcı ve sabitdisk gibi cihazlarayüksek bir bant genişliği sunacak. Yeniarabirimin bir çok üretici tarafından des-teklenmesi de önemli bir avantaj... Örne-

ğin, APT, Dell, Intel, IBM ve Maxtor’unyanı sıra Seagate de bu yeni arabirimiürünlerine entegre etmeye başladı bile.

Serial ATA’n›n teknik özellikleri:SCSI arabirimine rakip

Bu teknolojinin performans değerlerininne olduğu hakkında çok net bilgi§ yok.Serial ATA’nın teorik olarak saniyede 600Mbyte’lık bir veri transfer oranına ulaşıl-ması gerekiyor. Buna karşın, arabirimi ge-liştiren grup, veri transfer hızının en azsaniyede 150 Mbyte olacağını garanti edi-yor.

Serial ATA, piyasada bulunan işletimsistemleriyle ve yazılımlarla uyumlu ol-makla kalmıyor, master/slave konseptinide destekliyor. Bunu Paralel ATA’nın BUStopolojisi ile karıştırmamak gerek. Buarabirim, daha çok yıldız topolojisinebenziyor. Çünkü yıldız topolojisinde deolduğu gibi sistemler bire bir bağlanıyor-lar. Ayrıca veri iletimi ve gönderimi, fark-lı veri yollarından yapılıyor. Nedeni ise,LVDS’nin, yani simetrik veri iletim tekni-ğinin kullanılması.

Paralel ATA versiyonlarında sinyal ile-tim kabloları ile güç kabloları farklıydı.Serial ATA’da sinyal iletim kabloları ilegüç kablolarının aynı hat üzerinden iletil-mesi öngörülüyor. Ama, IDF (Intel Deve-loper Forum) ve CeBIT fuarındaki izle-nimlerimizden yola çıkarak, sinyal kablo-su ile güç kablosunun aynı kanalı kullan-madığını söyleyebiliriz. Hatta Serial ATAcihazlarının güç girişi farklı olduğu için, 4pin’i 15 pin’e çeviren basit bir kablo dö-nüştürücüsü de kullanılıyor. Serial ATA

Kabloda

De¤ifliklik: SerialATA kablosunun, Paralel ATA ilek›yasland›¤›nda,çok daha ince biryap›da oldu¤unusöyleyebiliriz.

Güç Dönüfltürücüsü: Eski sistemler içindüflünülmüfl olan bu kablo sistemi ile Serial ATA arabirimine geçilebiliyor.

Seagate’ten Bir ilk: Seagate ürünlerindeSerial ATA arabirimini kullanan ilk disküreticilerinden biri.

k

66

arabiriminin yüksek veri transfer hızınasahip olmasından dolayı hata düzeltmefonksiyonu entegre edilmiş. Bu sayedeyüksek hızdan dolayı oluşan hatalar mini-muma indirgeniyor. Sistem çalışırken ci-haz dahil etmek veya çıkarmak veya çokyüksek kapasiteli disklerin bu arabirim ileçalıştırılmasına yönelik fonksiyonların isegelecekte entegre edileceği söyleniyor. SA-TA’nın fiziksel veri iletimi için, +250 mVile -250 mV’luk bir gerilim uygulanıyor.Bu gerilim değeri SCSI arabiriminde kul-lanılan değer ile aynı. Yani Serial ATA’daLVDS tekniği kullanılıyor. Low VoltageDifferent Signal tekniği sayesinde elektromanyetik voltaj sorunları minimuma in-dirgeniyor ve dolayısıyla veri transfer per-formansı da önemli ölçüde artıyor. Bu daSCSI arabirimini tehlikeye sokuyor. Çün-kü SCSI arabirimi, bu teknik sayesinde ol-dukça başarılı sonuçlar verebiliyor. SerialAta kablosundaki aşırı yüklemeyi kaldır-mak için 8B/10M kodlaması kullanılıyor.Bu kodlamada bir byte 10 bit’lik bir grubadönüştürülüyor. Bu teknik sayesindeyse,alıcı ve verici tarafından senkronizasyonbozulmuyor ve veri iletim yolu da güven-lik altına alınıyor.

Kablo ba¤lant›lardaki de¤ifliklik:Kablo karmaflas›na son

Paralel veri iletiminde hız sadece kısa me-safeli uzaklıklarda etkiliydi. Uzun mesafe-lerle veri iletimi gerçekleştiriliyor, ama hızönemli derecede düşüyordu. Bunun ne-deni ise, bit sayılarının uzun mesafederasgele hızlarda gitmesi ve bundan dolayı

bir karmaşanın meydana gelmesiydi. Ay-rıca, 40 veya 80 iğneli paralel kablolar ka-lın olduklarından dolayı, yeterince esnekbir yapıda değillerdi. Bu nedenle de, kasa-nın içindeki hava sirkülasyonunu da etki-liyorlardı. Yeni bağlantının bir diğer özel-liği de, paralel bağlantıdan alıştığımız ka-lın kablo yerine çok daha ince bir kablokullanılması. Dolayısıyla yeni bağlantınınpin sayısı da diğer bağlantıya göre dahadüşük. Serial ATA için 6 ya da 8 damarlıbir kablo yeterli. Paralel kablolarda bu da-mar sayısı 40 idi, hatta Ultra ATA 66 ve100’lerin çıkması ile birlikte damar sayısıda 80’e çıktı.

Seri bağlantıda zaman gecikmesininyaşanması mümkün değil. Çünkü seribağlantıda, paralel bağlantının aksine sin-

yal iletimi tek bir kanaldan yapılıyor. İğnesayısının düşük olduğu bu bağlantıda, seskartı ile CD-ROM arasında bağlanankablo gibi incecik bir kablo kullandığın-dan dolayı, hava sirkülasyonu da olumsuzyönde etkilemiyor.

Yeni arabirimin bir diğer önemli avan-tajı ise, yazılım kurulum sürecinin azal-ması ve kablo maliyetlerinin düşürülmesi.

Master/Slave sorununu ile çoğumuzkarşılaşmışızdır. Sisteme entegre ettiğinizbir IDE cihazı, bu yüzden kullanıcıyadertli anlar yaşatabilir. Paralel ATA ikiadet master mimarisine sahipti. Bu mas-ter mimarisine iki adet de slave dahil edi-liyordu. Bu nedenle günümüzün anakart-larında toplam dört adet IDE cihaz siste-me bağlanabiliyor. SATA bu soruna teketek bir çözüm getiriyor. SATA Host Adap-törü, shadow register setine sahip. Bu re-gister seti, günümüzün sabitdisklerindebulunan register setlerini emule ediyor.Bu özellik sayesinde ATAPI ve ATA ko-mutları, SATA protokollüne dönüşebili-yorlar. Master/Slave desteği de bu tür biremulasyon ile yapılıyor. Eski bir diske sa-hip olan kullanıcılar, özel geliştirilmiş biradaptör sayesinde SATA controller üze-rinden çalıştırılabilirler. Kısaca buradamaster/slave ilişkisi yok.

Yine dört adet cihaz destekleyen bubağlantı, paralel arabirimden farklı olarakpeer to peer tekniği ile çalışıyor. Yani, herbir cihaz kendi kablosu üzerinden ve tekbir port üzerinden bağlanıyor. Böylecehost adaptörüne cihaz başına bağlantı ya-pılıyor. Bu sayede jumper ayarlaması veBus terminolojisi tarihe karışıyor. Yani,her bir cihaz, diğer cihazdan bağımsız birşekilde çalıştırılıyor. Bu standardı destek-leyen cihazları konfigüre etmek gerekmi-yor. Jumper ayarı yok. Ayrıca işletim sis-temleriyle uyumsuzluk da söz konusu de-ğil. Buna ek olarak özel sürücüler kurmakda gerekmiyor. Bu protokolün bir diğerönemli yanı ise, sadece dahili veri trans-ferler için düşünülmüş olması. YaniUSB/USB2 ve Firewire arabirimleri, hari-ci bağlantılar için yerlerini SATA’ya bırak-mıyorlar.

Serial ATA II: A¤ uygulamalar›naekstra güç

Henüz Serial ATA 1.0 arabirimi ile doğrudüzgün tanışılmadan, Serial ATA II arabi-riminden söz edilmeye başlandı. Geçenaylarda katıldığımız IDF’de bu konseptinilk ürünlerini görme fırsatımız oldu. Buarabirim çok daha hızlı olduğundan dola-

CHIP | MAYIS 2002

PARALEL ‹LE SER‹ ARAB‹R‹MLER‹N HIZ DE⁄ERLER‹Arabirimler H›z De¤erleriUltra ATA 66 66 Mbyte/saniyeUltra ATA 100 100 Mbyte/saniyeUltra Serial ATA 1500 150 Mbyte/saniye (1.5 GB/s)Ultra Serial ATA 3000 (2. nesil) 300 Mbyte/saniye (3 Gb/s)Ultra Serial ATA 6000 (3. nesil) 600 Mbyte/saniye (6 GB/s)

Serial ATA II Hub: IDF fuar›nda server sis-temler için düflünülmüfl yeni hub teknolo-jisini görme f›rsat›m›z oldu.

Kullanmaya Haz›r: CeBIT fuar›ndatan›t›lan yeni nesil sistemlerde, bu arabirim kullan›lmaya bafllanm›fl.

Serial ATA Teknolojisi

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT 67

yı, ağ donanımları ve sunucular için dü-şünülmüş bir teknoloji.

Serial ATA 1.0 gibi Serial ATA II deyüksek bir bant genişliğe sahip. Dolayısıy-la bu arabirimin de optik cihazlar ve veridepolama ürünlerinde kullanılması dü-şünülüyor. Serial ATA 1.0’da olduğu gibiSerial ATA II de, incecik bir kablo ile veriaktarımı yapıyor. Ayrıca jumper ya da de-ğişik ayarlamalara da gerek kalmıyor. Busayede, entegre ettiğiniz her bir cihaz, sis-tem tarafından otomatik olarak tanınıyorve çalıştırılması sağlanıyor.

Serial ATA II, iki dönemde gelişiminitamamlayacak. İlk dönemden, sunucu veağ donanımlar etkilenecek. Arabiriminiyice oturması sonucundan da, ikinci dö-nem devreye girecek. İkinci dönemde, da-ha yüksek bir transfer oranı, yani bant ge-nişliği, üst mertebelere taşınacak. SerialATA II, Serial ATA 1.0 arabirimine deuyumlu olacak. Serial ATA II arabirimi-nin 2003 yılının 2. yarısında tamamlan-ması hedefleniyor. Bu arabiriminin geliş-mesini sağlamakla görevli olan Serial ATAII Working Group, Serial ATA 1.0’ı gelişti-ren grubun aynısı.

IDF fuarında, Serial ATA 1.0 arabirimiiçin üretilmiş çeşitli ürünler tanıtılmıştı.Örneğin Adaptec, Serial ATA Controllerve PCI RAID kartlarını tanıtmıştı. Seaga-te ise Serial ATA sabitdisklerini tanıtmıştı.Geçtiğimiz ayda gezdiğimiz CeBIT fu-

arında Maxtor’un da Serial ATA diskleriürettiğini görme fırsatını bulduk.

Sonuç: Serial ATA’ya geçifl haz›rl›klar›

Yeni arabirime geçiş için bu arabirimidestekleyen ürünlerin fazlaca piyasadabulunması gerekir. Bu yüzden olsa gerek,SATA adaptörleri geliştirildi. Bu adaptör-ler sayesinde, Paralel ATA arabirimli birdisk, Serial ATA arabirimine göre çalıştırı-labilir. Çalışabilmesinin nedeniyse, para-lel sinyal iletiminin bu adaptörler sayesin-de seri sinyal iletimine dönüştürülmesi...Bu adaptörlerin, seriye geçiş için maliyetiartırması, bir dezavantaj gibi gözükebilir.

Ama paralel kullanımda çok önemli biryer tutan bellek ihtiyacının minimumaindirilmesi çok büyük bir avantaj. Bu dadoğal olarak geçiş süresini kısaltır. Bu türbir gelişme çok güçlü bir arabirim olanFirewire cephesinde yaşanmıştı ve halenyaşanmaya devam ediyor. Bildiğimiz gibiFirewire ya da IEEE1394 diye adlandırılanarabirim, senelerdir piyasada olmasına veçok hızlı bir arabirim olmasına rağmen,geniş bir ürün seçeneğine sahip değil. Oy-sa, sabitdiskler veya optik sürücüler, Fire-wire arabirimi tarafından rahatlıkla des-teklenebilir. Dileriz Firewire’ın başına ge-len Serial ATA’nın da başına gelmez!

Ecevit B›kt›m, ecevitb@chip.com.tr, (MCP+MCSE)

Disk Transfer H›zlar›: Y›llara göre veri transfer h›zlar›n›n art›fl›.

0800 211 6117 yardim@ .com.tr

ÜÜCCRREETTSS‹‹ZZ CCHHIIPP DDEESSTTEEKK HHAATTTTIIÜÜCCRREETTSS‹‹ZZ CCHHIIPP DDEESSTTEEKK HHAATTTTII

BBiillggiissaayyaarr vvee iinntteerrnneett iillee iillggiillii ttüümm ssoorruunnllaarr››nn››zz iiççiinn,, üüccrreettssiizz

tteelleeffoonn hhaatttt››mm››zz›› aarraayyaarraakk yyaa ddaa ee--ppoossttaa’’yyllaa

CCHHIIPP’’ee ddaann››flflaabbiilliirrssiinniizz.. CCHHIIPP YYAAZZII ‹‹fifiLLEERR‹‹ EEMMRR‹‹NN‹‹ZZDDEE......

PPaazzaarrtteessii,, ÇÇaarrflflaammbbaa,, CCuummaa

1100..0000--1122..0000 // 1133..0000--1155..0000

yard›myard›m

Devlerin Sa

Sürekli yeni ekran kartlar› ç›k›yor ve fiyat-

lar› da çok pahal›. Dolay›s›yla daha fazla

performans için kesenin a¤z›n› açmak

gerekiyor. Peki bu gerçekten gerekli mi?

Test: Ekran Kartlar›

‹‹ÇÇ‹‹NNDDEEKK‹‹LLEERR

Oyunlardaki Grafik Kalitesi: Donan›m ihtiyaçlar› art›yor

Testin Birincisi:MSI GeForce4 Ti4600

Overclock Ne Getiriyor?Fazladan FPS’ye mi ihtiyaç var?

Fiyat/Performans Birincisi:Abit Siluro GF3 Ti200 128 MB

Nas›l Test Ettik?:Test ve puanlama yöntemleri

Sonuç ve Teknik Tablo:Son karar bütçenizin78

76

72

72

70

69

CHIP | MAYIS 2002

68

k

NNVidia sürekli yeni grafik chip’leriüretiyor. Peki ama tatminkar birperformans için ille de birkaç yüz

dolar ödemek mi gerekiyor? Aslında busorunun cevabı biraz uzun. Zira grafikkartları, farklı konfigürasyonlar için fark-lı performanslar ortaya koyuyor. Fakatmevcut oyunlar ve P4 işlemcili bir bilgisa-yar dikkate alınırsa kabaca bir tahminleGeForce3 Ti 200 işlemcili bir grafik kartısize belli bir süre yetecektir. Bu “belli birsüre” nin ne kadar olduğu en başta sizinoyun oynama alışkanlıklarınıza bağlı. Ör-neğin oyunlarda 1280x1024x32 bit ayar-larında Antialiasing açıkken sisteme ol-dukça fazla yük biner ve PC’nizin kaynak-larını sonuna kadar sömürürsünüz. Test-teki kartlardan örnek vermek gerekirsetestin birincisi olan GF4 Ti4600 işlemcilive 128MB belleğe sahip olan MSI, Quake-III’te 1280x1024x32 bit ve 4x Antialiasingile 65FPS (Frame Per Second-saniyedekikare sayısı) gibi bir sonuç verdi. Testimi-zin Fiyat/Performans ödülünü kazananAbit GF3 Ti 200 128MB ise aynı testte 36FPS’lik bir değer elde etti. Gördüğünüzgibi aslında hiç de yüksek değerler değilbunlar. Oysa Antialiasing kapalıyken aynıayarlarla MSI, 169, Abit’se 105FPS ver-mişti. Yani en hızlı grafik kartını alsanızbile görüntü kalitesi ayarlarını sonuna ka-dar açınca performans oldukça düşüyor.Tabii burda testte kullandığımız PC’de P42 GHz ve 256MB DDR bellek olduğunuhatırlatmakta fayda var.

Oyunlardaki grafik kalitesi gittikçe yükseliyor

Haydi Antialiasing’i bir kenara bıraktıkdiyelim. Ya Aquamark’a ne demeli? Grafikkartlarını zorlayacak bir görüntü kalitesi-ne sahip olan demo, Aquanox adlı oyunkullanılarak üretilmiş ve bir anlamda ya-kın bir zaman içinde piyasaya çıkacakoyunların PC’leri ne kadar zorlayacağınıngöstergesi sanki. Yine testimizden örnekverirsek belirttiğimiz grafik ayarlarıyla fa-kat Antialiasing kapalıyken 128MB GF44600, Aquamark testinde ancak 72 FPS el-de edebildi. 128MB GF3 Ti 200 ise bu ko-nuda oldukça dramatik bir tablo çizerek28FPS’de kaldı. Tamam Aquamark yenigrafik kartlarını zorlamak için yapılmışama 1 ay sonra böyle bir dolu oyunun çık-mayacağını kim garanti edebilir? Yüksekbir grafik kalitesi, hesaplanması gerekendaha fazla poligon ve sahneye aktarılmasıgereken daha fazla texel (dokuyla kaplan-

mış pixel) anlamına geldiği için grafikkartlarının işlem kapasitesinin artmasıylaparalel olarak oyun geliştiriciler, dahagerçekçi ve etkileyici ortamlarla kullanıcı-ları etkilemeye çalışıyorlar. Tabii ekrankartını 1-1.5 yıl önce almış bir oyun tut-kunu kullanıcı, böyle bir durumda mec-buren ekran kartını hatta bazen tüm siste-mi terfi ettirmek zorunda kalıyor.

Ne kadar yüksek FPS o kadar yüksek frag

Her ne kadar insan gözünün saniyede 20ve üzeri kareyi ayırt edemeyip akan birgörüntü olarak gördüğü söylense de, sizsözkonusu oyunlar olunca buna inanma-yın. Zira oyunlarda sahneler sürekli deği-şir. Değişen sahneler farklı poligon sayıla-rı ve farklı miktarlarda doku anlamına ge-lir. Hareket ederken oyunun aniden ya-

vaşlaması ve FPS’nin düşmesi tüm keyfi-nizi kaçıracaktır. Counter-Strike, Quakeya da benzeri bir oyun oynadığınızı düşü-nün. Tam binaya giren rakibinizin yanınagelip ona ateş edecekken bina içindeki do-kular ve yüksek poligon sayısı yüzündenekran görüntünüzde bir yavaşlama olsa vebu sırada rakibiniz ayak seslerinizi duyupdönerek sizi vursa herhalde hoşunuza git-mez. Konfigürasyona ve ilgili uygulamayabağlı olarak en az 40-45 FPS, akıcı sayıla-bilecek bir oyun için şarttır. Tabii FPS’nindaha yüksek olması, her zaman için iyidir.

FPS’yi yüksek tutmak için neler yapmak gerekli?

Aslına bakarsanız bir iki artık herkesinbildiği nokta dışında ekran kartını değiş-tirmeden FPS’yi yükseltmek için yapacakpek bir şey yok. Ekran kartınızdaki sürü-cü ayarlarından görüntü kalitesini düşü-rebilirsiniz. Monitör tazeleme hızınızımümkün olduğu kadar yüksek tutmak yavafl›

CHIP | MAYIS 2002

69GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

Sadece PC’sine Güvenenler ‹çin:

Grafik kart›n›z›n sürücü ayarlar›ndaki Antialiasing sekmesi görsel kaliteyi artt›r›r fakat e¤er h›zl› bir grafik kart›n›zyoksa bu özelli¤i kullanmay›n

70

Test: Ekran Kartlar›

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP | MAYIS 2002

da VSync’i devre dışı bırakmak da işe ya-rayabilir. Tabii sürücü ayarlarında Anti-aliasing’in devre dışı olması, özelliklegrafik kartınıza güvenmiyorsanız kesin-likle tavsiye edilir. Oyunda herhangi birFPS sınırlaması olabilir. Eğer oyundakonsol varsa komutları araştırın. “maxfps 100” ya da benzeri bir komut, ekrankartınızın olanaklarını sonuna kadar kul-lanmanızı sağlayabilir. Bunların dışında

tabii ki oyun içindeki çözünürlük ve renkderinliği, FPS’ye direkt olarak etkir. Eğersevdiğiniz oyunu 800x600 çözünürlük ve16bit renk derinliğinde akıcı bir şekildeoynayamıyorsanız terfi zamanı gelmiş degeçiyor demektir. Hızdan ödün verme-den grafik kartınızın gücünün yettiği op-timum renk ve çözünürlük ayarlarını, il-gili oyunun grafik seçenekleri menüsün-den ayarlayabilirsiniz.

Acaba PC’nizde yeterince bellek var m›?PC’nizde yeterince bellek yoksa, grafikkartınız hızlı bile olsa oyun sırasında za-man zaman yavaşlamalar (hatta durma-lar) görülebilir. 256MB bellek bu konudaşu an için kesinlikle sizi tatmin etmeye ye-tecektir.

Oyunlar, hem Direct 3D hem deOpenGL platformlarını destekleyebilir.Bir oyun her ikisini de destekliyorsa dene-yerek hangisinin daha hızlı olduğunubulmanız iyi olacaktır. Zira bazı oyunlarfarklı API’larla (Application Program-ming Interface-Uygulama ProgramlamaArabirimi) farklı FPS sonuçları verebili-yor. Örneğin Counter-Strike, OpenGL’deDirect 3D’ye nazaran çok daha hızlı.

En son sürücüleri yüklemek sistemi-nizdeki olası sorunları çözmek için iyidirfakat en son sürücüleri kullanmanız, herzaman en yüksek performansı elde ede-ceksiniz anlamına gelmez. Eğer yeni yük-lediğiniz sürücülerle mutlu değilseniz es-ki sürücülerinizi tekrar yüklemekten çe-

F‹YAT 405 dolar

B‹LG‹ www.msi.com.tw

GF4’lere Özel Fan Tasar›m›:

Grafik ifllemcisinin so¤utucusu üstündekiplastik örtü, havan›n kanallardan dahaetkin bir flekilde ç›kmas›n› sa¤l›yor.

Yüksek performansVideo yakalama özelli¤iBeraberinde gelen yaz›l›mlar

+

+

+

CHIP PUANI

F‹YAT/PERFORMANS orta

»» TTEESSTT BB‹‹RR‹‹NNCC‹‹SS‹‹ MSI GeForce4 Ti4600

Best of the bestnVidia’n›n en h›zl› ifllemcisi olan GF4 Ti 4600’lü bu kart›n birincili¤i biziflafl›rtmad›. Ek olarak video girifline sahip olmas› ise hofl bir sürpriz.

■ ‹flte testin tart›flmas›z flampiyonu. Kart,

henüz piyasaya yeni ç›km›fl olan Ti 4600 ifl-

lemcisini tafl›yor. Bu ba¤lamda performans

testlerinde harikalar yaratmas›nda bir tu-

hafl›k yok. ‹lginç olan MSI’›n ürünü tasarlar-

ken sadece performans› de¤il, çok amaçl›

kullan›m› da dikkate alm›fl olmas›. Zira MSI

GeForce4 Ti 4600, S-Video ve Composite vi-

deo girifllerine sahip. Böylece kart sayesinde

farkl› kaynaklardan gelen analog video sin-

yallerini bilgisayar›n›za aktarabilirsiniz.

Kartla beraber gelen, Win Producer ve Win-

Coder yaz›l›mlar›, sadece video capture yap-

mak için de¤il ayn› zamanda bu yakalanan

görüntüleri VCD ya da farkl› formatlarda

CD’ye yazmak için oldukça baflar›l›.

Kartta ifllemci fan›n›n üzerindeki fleffaf

plastik örtüyü ilk baflta yad›rgad›k. Fakat

daha sonra bu örtünün, havan›n so¤utucu

kanatlar aras›ndan daha h›zl› ve etkili bir

flekilde ç›kmas›n› sa¤lad›¤›n› gördük. MSI

GeForce4 Ti 4600, tüm GF4 kartlar gibi bü-

yükçe bir yap› arz ediyor. Kartta bizi rahats›z

eden tek fley, fan›n ç›kartt›¤› gürültünün di-

¤er kartlara nazaran biraz daha yüksek ol-

mas›yd›. Bunun d›fl›nda 128 MB DDR belle-

¤e sahip olan kart, tahmin edebilece¤iniz

gibi testteki en yüksek fiyatl› kat›l›mc›. Ne-

redeyse bilgisayar fiyat›na sat›lan kart, KDV

hariç 405 dolarl›k fiyat›yla kesinlikle orta ve

girifl seviyesi kullan›c›lar için bir lüks. En

az›ndan flu an için. Öte yandan MSI GeFor-

ce4 Ti 4600 kesinlikle s›rt›n› h›zl› ifllemcisine

dayam›fl niteliksiz bir ürün de¤il. Kart›n ku-

tusundan PCB’sine ve beraberinde gelen ya-

z›l›mlara kadar her bilefleni gerçek anlamda

yüksek kaliteye iflaret ediyor. Yeri gelmiflken

kartla beraber 3 popüler tam sürüm oyun,

DVD izleme yaz›l›m› ve video yakalama/ifl-

leme programlar› geldi¤ini de belirtelim.

TESTB‹R‹NC‹S‹05|2002

Kalitenin Bedeli:

Oyunlardakigerçekçilik geliflendonan›molanaklar›yla gittikçe art›yor.Oyun gelifltiricilerdaha hofl grafikleriçin tüm becerilerini ortayakoyuyor.Kullan›c›lara iseterfi yollar›görünüyor.

72

Test: Ekran Kartlar›

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP | MAYIS 2002

»» UUYYGGUUNN FF‹‹YYAATT

F‹YAT 180 dolar

B‹LG‹ www.abit.com.tw

DVI-I Deste¤i: Yeni ekran kartlar›n›nço¤unda dijital flat panel için gerekli ç›k›flda bulunuyor.

Abit Siluro GF3 Ti200 128 MB

Uygun fiyata yüksek performansEn yeni nVidia ifllemcilerine sahip ekran kartlar› pek çok kifli için lüks.Bu kart, fiyat ve performans› dengeli bir flekilde size sunuyor.

■ GF3 ifllemcili ekran kartlar› art›k zor bulu-

nuyor. Bu kartlar yerlerini GF3 Ti 200 ve Ti

500 ifllemcili kartlara b›rakt›lar. GeForce 3 Ti

500 gerçekten h›zl› bir ifllemci, fakat fiyat›

da el yak›yor do¤rusu. Öte yandan GF3 Ti

200 nispeten fiyat/performans oran› olarak

daha cazip gibi. En az›ndan fiyat›n›n daha

uygun oldu¤u kesin. Bu aflamada testteki

Abit Siluro GF3 Ti200’ün (hele 128MB DDR

belle¤i de dikkate al›n›rsa) gayet mant›kl›

bir çözüm oldu¤unu söyleyebiliriz. H›zl› bir

ekran kart› almay› düflünüyorsan›z ve per-

formanstan ziyade fiyat/performans oran›

sizin için önemliyse, KDV hariç 180 dolarl›k

fiyat›yla bu kart tam size göre. Kartla bera-

ber S-Video/Composite dönüfltürücüsü ve

ba¤lant› kablolar› geliyor. DVI-I ve S-Video

ç›k›fl› olan ürün, çekirdek ve bellek h›z› ola-

rak tipik 175/400MHz’te çal›fl›yor.

64MB bellekli ekran kartlar›yla ayn› ifl-

lemciyi tafl›yan 128MB bellekli olanlar ara-

s›nda pratikte “hayati” say›labilecek bir per-

formans fark›n›n olmad›¤› biliniyor. Bu du-

rumu test sonuçlar›ndan da görebilirsiniz.

Hatta duruma göre aradaki fark›n azl›¤› yü-

zünden bazen 64 MB bellekli olanlar az

farkla öne geçebiliyorlar. Öte yandan arada

fiyat fark› çok azsa ya da hiç yoksa, belle¤in

fazla olmas› tabii ki tercih sebeplerinin ba-

fl›nda gelmeli. Bu aflamada Abit Siluro GF3

Ti200 128MB, 150 dolar üstü ekran kartlar›

aras›nda dikkate de¤er bir fiyat/performans

oran› çiziyor. Uygun fiyat› bu durumu biraz

af ettirse de, kartla beraber sadece DVD iz-

leme yaz›l›m›n›n gelmesi, oyun tutkunu kul-

lan›c›lar› biraz üzebilir.

Fiyat/performans oran› çok iyiYüksek bellek miktar›Beraberinde oyun gelmiyor

+

+

-

CHIP PUANI

F‹YAT/PERFORMANS çok iyi

UYGUNF‹YAT

05|2002

kinmeyin. Tabii bunu yapmadan öncedüzgün bir uninstall prosedürü izlemeli-siniz. Bunu Denetim Masası/Program Ek-le Kaldır penceresinden yapabilirsiniz.

Yasad›fl› yollara saparken dikkatli olun

Overclock kelimesini duymayan kaldı mı?Biz yine de anlamını söyleyelim. Overc-lock; CPU’nun yada grafik chip’inin üre-ticinin önerdiğinden daha yüksek saat hı-zında çalıştırılmasıdır. Kendine göre risk-leri olan bu işlem, dikkatli yapılırsa bazıdurumlarda çok, bazı durumlardaysaönemsiz performans artışları sağlayabilir.Grafik kartınızı overclock etmek için Po-werStrip (www.entechtaiwan.com) ya daRivaTuner gibi minik programlar kulla-nabilirsiniz. Ya da bazı sürücülerdeki özeloverclock ayarları bu konuda işinize yara-yabilir. Bunun dışında bazı grafik kartlarıoverclock için gerekli programlarla satışasunuluyor (Örneğin: Leadtek kartlar).Grafik kartlarının hem çekirdek hem debellek hızlarını arttırmak bu yazılımlarlakolayca mümkün. Peki elde edeceğinizsonuç buna değecek mi? Bu cevabı uzun

bir soru ve sadece donanıma değil yazılı-ma da bağlı. Fakat basitçe Overclock ileP4 işlemcili bir sistemde GF3 Ti 200 ileQuakeIII’te fazladan bir 8-10FPS ya daüzeri elde edebilirsiniz. Tabii bu kaba tah-min, 1024x768 çözünürlük ve 16bit renkiçin geçerli. Öte yandan overclock sadecesistemle değil çevre şartlarıyla da ilgilidir.Havanın çok sıcak olduğu bir gün sorunçıkarmayan overclock’lu ekran kartınızaniden kilitlenmeye yolaçar hale gelebilir.Seçim size kalmış. Konuyu daha fazlauzatmadan 11 ekran kartının katıldığıtestimize geçelim.

Abit Siluro GF4 Ti 4400: Abit artık sade-ce anakartlarda değil ekran kartlarında dasöz sahibi bir marka haline geldi. GeFor-ce4 Ti 4400 işlemcisini taşıyan bu model,128 MB DDR bellekle donatılmış ve tah-min ettiğimiz gibi MSI’ın arkasından tes-ti ikinci olarak tamamladı. Teste gelenAbit ekran kartlarına bakınca aklımızakalitesiyle ün yapan Elsa grafik kartlargeldi. Abit’in özellikle son zamanlarda pi-yasaya sürdüğü ürünlerde kalite çıtasınıyükselttiği gözden kaçmıyor.

Abit Siluro GF4 Ti 4400, genel hatlarıitibariyle KDV hariç 325 dolarlık satış fi-

NVidia’n›n Son

Bombas›:

GeForce4 Ti serisiifllemcili kartlarsadece yüksek performanslar›ylade¤il 400 dolar’›aflan fiyatlar›yla dakendilerindensözettirmeyibaflar›yor.

74

Test: Ekran Kartlar›

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP | MAYIS 2002

yatıyla, birinci olan MSI’a (aradaki fiyatfarkı dikkate alınca) alternatif olabilir. Fa-kat her halükarda her iki kart da bütçesisınırsız kullanıcılara hitap ediyor. Berabe-rinde DVD izleme yazılımıyla gelen ürün,fiyatı düşünce daha cazip olacak. İyi ha-zırlanmış bir kitapçıkla satışa sunulankartla beraber, birkaç tam sürüm oyun dagelse hoş olurdu doğrusu.

MSI G3 Ti 500 Pro-VTG: Teste katılankartlar arasında müstesna bir yere sahipolan MSI G3 Ti 500 Pro-VTG, bunu zen-gin donanım özelliklerine borçlu. Zirakart, hem 3D gözlük hem de video girişiy-le donatılmış. GF3 Ti 500 işlemcisi ve64MB DDR belleğe sahip olan ürün, per-formans testlerinde Abit Siluro GF4 Ti4400’ün epey arkasında olmasına rağ-men, olağanüstü donanım özellikleri sa-yesinde onunla aynı toplam puanı elde et-ti ve genel toplamda ikincilik kürsüsündekendine yer açtı.

Aslına bakarsanız, testteki GF4 işlem-cili kartlar olmasaydı bu kart açık araylabirinci olacaktı. Zira ürün, genel olarakoldukça başarılı. MSI G3 Ti 500 Pro-VT-G’yle beraber Sacrifice, MSI DVD, Win-Coder/Win Producer yazılımları geliyor.Karta fiyat açısından baktığımızda KDVhariç 305 dolarlık satış fiyatı kesinlikle ke-lepir sayılmaz, bu bir gerçek. Fakat gerek3D gözlükle beraber gelmesi gerekse vi-deo girişine sahip olması, kartın değerini

yükselten ve “fiyatını hak ettiren” etkenlerarasında.

Sonuç itibariyle 150 dolar üstü 11 adetekran kartının katıldığı testimizde genişbir kullanıcı profiline hitap eden bu kart,bütçesi elverenler için cazip bir seçenek.

Leadtek Winfast Ti 500 TDH: Üçüncüsırada yer alan Leadtek Winfast Ti 500TDH’nin oldukça yüksek fi-yatlı olduğunu görüyoruz.64 MB DDR bellekle satışasunulmuş olan kart, videogirişi olmamasına rağmen330 dolarlık fiyatıyla bir üstsıradaki Ti 500 işlemciliMSI’dan daha pahalı. Hattaürün, ikinci sıradaki GF4 Ti4400 Abit’ten bile yüksek birfiyata satılıyor. Dolayısıylakartın fiyat/performans ora-nı pek başarılı değil. Perfor-mans testlerinde başarılı sa-yılabilecek puanlar alankartla beraber, Dronez veGunlok oyunlarının tam sü-rümleri ve DVD izleme yazı-lımı geliyor.

Abit Siluro GeForce3: Video girişi olanekran kartlarına sempati duymamakmümkün değil. Böylece onlarca (asılndabirkaç yüz) dolar ödeyerek satın aldığınızgrafik kartınızı sadece oyunlarda değil,

örneğin el kameranızla çektiği-niz görüntüleri VCD olarakkaydetmek için de kullanabili-yorsunuz.

64 MB DDR bellekli ve GF3işlemcili Abit Siluro da böylebir kart. Ürün, performanstestlerinde burun farkıyla aynıişlemcili Leadtek’e geçilse de,özellikler puanının yüksekliğisayesinde genel toplamda onugeçiyor.

Abit Siluro GF3 yeni birkart sayılmaz, fakat video-inözelliği yüzünden fiyatınınyüksek olduğunu görüyoruz.Öte yandan KDV hariç 315dolarlık fiyatıyla kartın videogirişine sahip olan MSI Ti500’den bile yüksek fiyatlı ol-masını yadırgadık doğrusu.Ürünün kutusundan Ulead Vi-deo Studio, WinDVD, Cool3Dyazılımları çıkıyor.

Leadtek Winfast GeForce3 TDH: NVi-dia GeForce3 işlemcili bu kart, 64MBDDR belleğe sahip. Kartın genel toplam-da en başarılı GF3 olarak öne çıkmasınıtek engelleyen nokta, ek özellikler açısın-dan kartın çok zengin olmamasıydı. Dahadoğrusu aynı işlemcili Abit’in bu konudadaha başarılı olmasıydı diyelim. LeadtekWinfast GeForce3 TDH ya da genel ola-

rak GF3 işlemcili kartlar şu aşamada çokfazla bir şey ifade etmiyor gibi görünse debu kartlar, gerek performans gerekse fiyataçısından, pahalı GF4 modelleri ile dahauygun fiyatlı GF3 Ti200’ler arasında birnoktada oldukları için bazı kullanıcılarailginç gelebilir.

Leadtek Ti 500’ün üzerindeki minikLED’ler yardımıyla kartın çalışma duru-mu hakkında bilgi almak mümkün. Kar-tın satış fiyatı KDV hariç 223 dolar. Eğerböyle bir kart almayı planlıyorsanız, aceleetmenizde fayda var. Zira kısa bir süresonra bu kartları bulmak zorlaşacak. Dro-nez ve Gunlok oyunlarının yanında Win-Fast DVD, kartın kutusundan çıkan yazı-lımlar arasında.

Utopia Trinity ATI Radeon 8500 LE:Çoğu performans testinde GeForce3 iş-lemcili kartları az farkla geçen Utopia Tri-nity ATI Radeon 8500 LE, 4x FSAA (Smo-othvision) testlerinde başarılı olamayıncasıralamada kendisinden beklediğimiz ka-dar iyi bir derece elde edemedi. Oysa kart,diğer testlerde GeForce Ti500 ayarındasonuçlar ortaya koymuştu. Tabii ürününsıralamadaki başarısızlığının bir sebebi de

Sürücü Üzerinden Overclock: Baz› sürücü versiyonlar› içindeki özel ayarlar sayesinde overclockiçin ek program kullanman›za gerek kalmaz.

Ekran Kart›n›za Doping: Riva Tuner ve benzeriprogramc›klarla ekran kart›n›z›n çekirdek ve bellek h›z›n›dikkatli olmak kayd›yla yükseltebilirsiniz.

76

Test: Ekran Kartlar›

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP | MAYIS 2002

kutudan sadece DVD izleme yazılımı veS-Video kablosu çıkması. Zira kart Tru-Form ve Dual Display gibi aslında hoşözelliklere sahip. Fakat Utopia ürüne bi-raz daha ilgi gösterebilirmiş doğrusu.KDV hariç 229 dolardan satılan UtopiaTrinity ATI Radeon 8500 LE, bu şartlar al-tında GF3 Ti 500 işlemcili bir grafik kartıalmayı düşünen kullanıcılar için uygun fi-yatlı bir alternatif olmaya aday.

Datron GeForce3 Ti 500: GeForce3 Ti500 işlemcili ve 64 MB DDR belleğe sahipolan bu kart, aslında genel toplamda da-ha iyi bir derece alabilirdi. Performanstestlerinde Ti500’ün şanına yakışır puan-lar elde etse de genel özellikler açısındanbaşarılı bir tablo ortaya koyamaması,ürünün sıralamadaki yerini olumsuzyönde etkiledi. Kartın kutusu üzerindekiyazılar Türkçe. Fakat, ne bir kitapçık nede ek yazılım var. Açıkçası KDV hariç 331dolara satılan bir ekran kartı için alışıl-madık bir durum bu.

Öte yandan kart için söyleyebileceği-miz iyi şeyler de var. Kartın 3 yıllık garan-ti sertifikası kutudan çıkan az sayıda bi-leşenden biri olarak karşımıza çıkıyor.Ayrıca distribütör şirket olan Ufotek’inücretsiz 0800’lü tüketici destek hatları dakartın artıları arasında. Fakat sonuç ola-rak, Datron GeForce3 Ti 500’ün testtekidiğer GF3 Ti 500 işlemcili kartlar arasın-daki en yüksek fiyatlı seçenek olduğununaltını çizmekte fayda var.

Leadtek WinFast GF3 Ti 200 TDH:64MB belleğe sahip olmasına rağmen ay-nı işlemciye ve 128MB belleğe sahip olanAbit Ti 200’le başa baş bir mücadele orta-ya koyan Leadtek WinFast GF3 Ti 200TDH, 184$+KDV’lik fiyatıyla Abit’ten 4dolar daha pahalı.

Her ne kadar testimizin son sıraların-da yer alsalar da her iki kartın da aslında150$ üstü kategorisinde yarıştığını hatır-latmakta fayda var. Fiyatları oldukça yük-sek olan bu devlerin arasında ezilmemekkolay değil.

Kısaca Leadtek GF3 Ti 200 TDH detıpkı Abit gibi kabul edilebilir bir fiyatagayet yeterli performans sunuyor. Testtekidiğer Leadtek kartlar gibi DVD izleme ya-zılımının yanında Gunlok ve Dronezoyunlarının tam sürümleriyle satışa su-nulmuş olan ürün fiyat/performans ora-nını önemseyen kullanıcılar için testtekiiyi alternatiflerden biri.

Kartlar› test ederken hem OpenGL hem deDirect 3D platformlar›nda yetkin yaz›l›m-lar kulland›k. Ayr›ca ürünle birlikte gelenyaz›l›m/donan›m da ayr› bir kategoridepuanlanarak toplam CHIP puan›na eklen-di. Puanlama, önce her bir program›n altbafll›klar› içinde gerçeklefltirildi. Yani ör-ne¤in Aquamark’tan 1024x768-16 bitgrafik ayarlar›yla ald›¤›m›z sonuç, tüm ek-ran kartlar›n›n sonuçlar› gözetilerek pu-anland›. Ayn› ifllem 1280x1024-32 bitayarlar›yla yap›larak bu iki de¤erin ortala-mas› al›nd› ve bir toplam Aquamark puan›oluflturuldu. Benzeri ifllem tüm test prog-ramlar›n›n farkl› çözünürlük ve renk de-rinliklerinden elde edilen skorlar için tek-rarland›. Böylece sadece test yap›p skorla-r› kar›fl›k bir flekilde vermek yerine, ciddive sofistike bir puanlama metodolojisiylesa¤l›kl› bir s›ralama elde etmeye çal›flt›k.Tabloda görece¤iniz fiyat/performansoran› kriteri puanlamaya kat›lmad›. Bubilgi sadece ayd›nlatma amac› güdüyor.

j 3D Mark 2001 SE (Direct 3D)

Madonion’›n efsanevi benchmark prog-ramlar› dizisi, 3D Mark serisinin sonuncu-su olan 3D Mark 2001 SE, bir önceki versi-yon olan 3D Mark 2001’e nazaran baz› op-timizasyonlar ve bir iki ufak de¤ifliklik içe-riyor. Program Direct 3D alt›nda farkl› de-tay seviyesinde demolar göstererek orta-lama FPS say›s›n› al›yor ve genel bir puanveriyor. Testleri 1024x768-16bit ve 1280x1024-32bit olmak üzere 2 farkl› grafikayar›yla gerçeklefltirdik. Program toplamCHIP puan›na %17.5 oran›nda etkidi.

j Aquamark (Direct3D)

Direct3D 8.0 destekli Aquamark, Krassadl› yeni ve geliflmifl bir grafik motorukullan›yor. Aquanox adl› oyundan türeti-len Aquamark ekran kartlar›n›n sundu¤ugrafiksel algoritmalar› yo¤un bir flekildekullanmas›yla ve kartlar› çok zorlamas›ylaünlü. Aquamark skoru da toplam puan›%17.5 oran›nda etkiledi.

j QuakeIII Arena (OpenGL)

Ne söyleyebiliriz ki? QuakeIII, kaç y›l geç-

mesine ra¤men hala ekran kart› testlerin-de en s›k kullan›lan Benchmark yaz›l›m›.Test için oyun içindeki Demo1’i1024x768-16 bit ve 1280x1024-32bit gra-fik ayarlar›yla kulland›k. Antialiasing ka-pal› olarak gerçeklefltirdi¤imiz bu testle-rin ard›ndan 4x Antialiasing’i açarak ayn›testleri tekrarlad›k. Böylece 4 ayr› QuakeIIIskoru elde etmifl olduk. QuakeIII’ün top-lam puana etkisi %17.5 oldu.

j Dronez (OpenGL)

Oldukça büyük dokular (Texture) kullananDronez, ekran kartlar›n›n OpenGL perfor-mans›n› ölçmek için kulland›¤›m›z bir di-¤er yaz›l›m oldu. Programla mütevazi say›-labilecek bir grafik kalitesiyle 1024x768-16 bit grafik ayarlar›yla yapt›¤›m›z teste ekolarak tüm kalite ayarlar› maksimumday-ken 1280x1024 çözünürlükte ve 32 bitrenk derinli¤i kullanarak bir test daha yap-t›k. Dronez sonucu da toplam CHIP puan›-n› %17.5 oran›nda etkiledi.

j Yaz›l›m/Donan›m Özellikleri

Ekran kartlar›n› test ederken sadece ölçü-lebilir performans› de¤il di¤er özellikleride puanlamaya dahil ettik. Video girifl/ç›-k›fl özellikleri, beraberinde gelen yaz›l›m-lar, kablolar ve dönüfltürücüler, el kitapç›-¤›, varsa ek donan›m (3D gözlük gibi), Du-al Display/nView benzeri özellikler ve hat-ta bellek miktar› da bu kategoride dikkateald›¤›m›z özellikler aras›ndayd›. Yaz›-l›m/Donan›m özellikleri puan› CHIP top-lam puan›na %30 oran›nda etkidi.

Test kadar puanlama dadikkat isteyen bir konu

EEKKRRAANN KKAARRTTLLAARRIINNII NNAASSIILL TTEESSTT EETTTT‹‹KK??

Gainward Ti 200 128MB: Performanstestlerinde diğer GeForce3 Ti 200 işlem-cili kartlarla aynı değerlere imza atan ve128MB DDR belleğe sahip olan Gain-ward Ti 200, farklı olarak nedense dahayüksek bir fiyatla satışa sunulmuş.

200$+KDV’lik satış fiyatıyla fiyat/pefor-mans oranı açısından pek cazip olmayanürünün kutusundan, WinDVD programıve S-Video/Composite dönüştürücüsüçıkıyor.

fiahin Ekflio¤lu, esahin@chip.com.tr

TEST KR‹TERLER‹3DMark 2001 SE

Aqua-mark

Quake III

Yaz›l›m/Donan›mÖzellikleri

Dronez

%17.5

%30

%17.5

%17.5

%17.5

78

CHIP | MAYIS 2002

Sonuç

Son karar bütçenizin

■ Ekran kartlar›n›n çok genifl bir fiyatyelpazesine sahip olmas›, testi 150$ alt›ve üstü olarak iki ayr› kategoride gerçek-lefltirmemizin en önemli sebebiydi. 150$üstü kategorisinde 11 grafik kart›n› ko-nuk etti¤imiz bu ay ki testimizi, önümüz-deki ay yapaca¤›m›z 150$ alt› ekrankartlar› testi izleyecek.

Sonuçlardan da kolayca görebilece¤i-niz gibi ayni grafik chip’ini tafl›yan kart-lar (do¤al olarak) performans testlerindeneredeyse ayn› sonuçlara imza at›yorlar.Bu aflamada sat›n alma karar›n›z› verir-ken son sözü bütçeniz söyleyecek. Ziratestimizin birincisi ile sonuncusu aras›n-da tam iki kat fiyat fark› var. Öte yandanseçim s›ras›ndaki tek kriter tabii ki fiyatya da performans de¤il ve olmamal›.

NVidia hükümranl›¤›ndan flikayeti olan var m›?

Testimizde tabii ki GeForce4 kartlar do-¤al olarak ilk iki s›raya yerleflti. Özelliklebirinci olan MSI, video girifli olmas› yü-zünden de takdirimizi kazand›. 2.li¤i AbitGF4 4400 ile paylaflan MSI GF3 Ti 500 isebunu büyük ölçüde hem video giriflinehem de 3D gözlü¤e sahip olmas›na borç-lu. Bir ekran kart›ndan daha fazla ne is-teyebilirsiniz ki? Takip eden s›ralamada-ki birkaç GeForce varyasyonundan sonraRadeon 8500LE ifllemcili Utopia gözünü-ze tak›labilir. Kart GF Ti 500 ifllemcilikartlara alternatif olarak düflünülebilir.Akabinde s›ralamaya giren GF3 Ti 200kartlar, uygun fiyatla “yeterli” perfor-mans›n nVidia taraf›ndan öngörülmüfldengesi olarak ön plana ç›k›yor. Bu kart-lar aras›ndaki Abit Siluro Ti 200 128MB,rakipleri aras›ndan s›yr›larak bizden ödülalmaya hak kazand›.

Pentium 4 2GHz (Northwood) CPUMSI 845 Ultra anakart256 MB RDRAMSeagate ATA IV 60 GB sabit diskCreative SB Live! Value Windows XP Professional

TEST PLATFORMU

Fiyat (yaklafl›k)

Firma

Telefon

Faks

Web (www.)

CHIP Toplam Puan›

3D Mark 2001 SE (%17.5)

Quake Arena III (%17.5)

Dronez (%17.5)

Aquamark (%17.5)

Yaz›l›m/Donan›m Özellikleri (%30)

Fiyat/Performans

Özetle

Teknik VerilerChipset

Mimari

Bellek

Bellek türü

Çekirdek h›z›/Bellek h›z›

S-Video ç›k›fl›

S-Video girifli

Komposit ç›k›fl›

Komposit girifli

Dijital Flat Panel Deste¤i

Sürücüler

Birlikte GelenlerDonan›m

Yaz›l›m

Ürün

2

405 dolar

Datagate, Multimedya

(212) 282 98 80,(212) 212 98 50

(212 282 98 79),(212) 2129857

msi.com.tw

100

Puan 0 50 100

100

99

100

100

98

orta

NVidia’n›n en yeniifllemcisine sahip.Ayr›ca video girifli devar. Bütçesi geniflkullan›c›lar›n çoksevebilece¤i bir kart

nVidia GeForce4 Ti 4600

AGP 4x

128 MB

DDR

300/650

•••••WinXP/2000/NT/ME/98/95, Linux

Vi-Vo ba¤lant›lar›için gerekli port, S-Video kablosu

No one Lives Forever, Aquanox,Sacrifice, 7 oyundemosu, Win Producer/WinCoder,MSI DVD

1

MSI GeForce4Ti 4600

325 dolar

Okyanus

(212) 356 70 70

(212) 356 70 69

abit.com.tw

88

Puan 0 50 100

87

92

91

93

80

orta

Oldukça h›zl› birkart. Fiyat›n›nTi4600 kadar yüksekolmamas› da önemlibir avantaj

nVidia GeForce4 Ti 4400

AGP 4x

128 MB

DDR

275/550

•---•WinXP/2000/NT/ME/98/95

S-Video/Compositedönüfltürücüsü veba¤lant› kablolar›,DVI-I/VGADönüfltürücüsü

SiluroDVD

Abit Siluro GF4Ti 4400

• = evet –– = hay›r

TESTB‹R‹NC‹S‹05|2002

fiahin Ekflio¤lu,CHIP Test MerkeziEditörü

Test: Ekran Kartlar›

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT 79

CHIP | MAYIS 2002

6 7 84

De¤erlendirme kutucuklar›: 90-100 Puan = 5 Kutu, 75-89 Puan = 4 Kutu, 60-74 Puan = 3 Kutu, 45-59 Puan = 2 Kutu, 0-44 Puan 1 Kutu

3 5

305 dolar

Datagate, Multimedya

(212) 282 98 80,(212) 212 98 50

(212 282 98 79),(212) 2129857

msi.com.tw

88

Puan 0 50 100

81

88

89

72

100

iyi

GF3 Ti 500 gibi h›zl›bir ifllemciye sahipüstelik video giriflivar. Yüksek performans ve çokamaçl› kullan›m bir arada

nVidia Geforce3 Ti 500

AGP 4x

64 MB

DDR

240/500

•••--WinXP/2000/NT/ME/98/95

3D Gözlük, S-Videokablosu, S-Video/Compositedönüfltürücüsü

Sacrifice, MSI DVD,WinCoder/Win Producer

MSI G3 Ti 500Pro-VTG

330 dolar

Kont,Multimedya

(216) 499 62 99,(212) 212 98 50

(216) 499 62 90,(212) 2129857

leadtek.com.tw

81

Puan 0 50 100

81

87

89

69

78

orta

Fiyat›n›n bu kadaryüksek olmas› anlams›z. Performans olarak baflar›l›

nVidia Geforce3 Ti 500

AGP 4x

64 MB

DDR

240/500

•---•WinXP/2000/NT/ME/98/95

S-Video ve Composite kablolar›, S-Video/Compositedönüfltürücüsü

Dronez, Gunlok,WinFast DVD

Leadtek WinfastTi 500 TDH

315 dolar

Okyanus

(212) 356 70 70

(212) 356 70 69

abit.com.tw

79

Puan 0 50 100

69

79

86

61

90

orta

Video girifline sahipolmas›n› takdir ettikama fiyat› çok yüksek

nVidia GeForce3

AGP 4x

64 MB

DDR

200/460

•••••WinXP/2000/NT/ME/98/95

Vi-Vo ba¤lant›lar›için gerekli port, S-Video/Compositedönüfltürücüsü veba¤lant› kablolar›

Ulead Video Studio,WinDVD, Cool3D

Abit Siluro GF3

223 dolar

Kont,Multimedya

(216) 499 62 99,(212) 212 98 50

(216) 499 62 90,(212) 2129857

leadtek.com.tw

76

Puan 0 50 100

69

78

85

66

78

çok iyi

Performans› gayetiyi. Ayr›ca fiyat/performansaç›s›ndan damant›kl› bir tabloçiziyor

nVidia GeForce3

AGP 4x

64 MB

DDR

200/400

•---•WinXP/2000/NT/ME/98/95

S-Video ve Composite kablolar›, S-Video/Compositedönüfltürücüsü

Dronez, Gunlok,WinFast DVD

Leadtek WinfastGeForce3 TDH

229 dolar

Empa

www.empa.com.tr

(212) 671 10 30

empa.com.tr

76

Puan 0 50 100

78

63

90

68

78

çok iyi

Pek çok testte Ti500ayar›nda birperformans ortayakoydu. Fiyat/Performans oran›aç›s›ndan da baflar›l›

ATI Radeon8500 LE

AGP 4x

64 MB

DDR

250/500

•---•WinXP/2000/NT/ME/98/95

S-Video kablosu

ATI DVD

Utopia Trinity TiATI R. 8500LE

331 dolar

Ufotek

(212) 336 61 00

(212) 336 61 12

ufotek.com.tr

75

Puan 0 50 100

76

87

88

71

60

kötü

Beraberinde neyaz›l›m ne de kablogelmemesi toplampuan›n› olumsuzetkiledi. Fiyat› çokyüksek

nVidia GeForce3 Ti 500

AGP 4x

64 MB

DDR

240/500

•---•WinXP/2000/NT/ME/98/95

-

-

Datron SpeedForce Ti 500

80

Test: Ekran Kartlar›

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP | MAYIS 2002

De¤erlendirme kutucuklar›: 90-100 Puan = 5 Kutu, 75-89 Puan = 4 Kutu, 60-74 Puan = 3 Kutu, 45-59 Puan = 2 Kutu, 0-44 Puan 1 Kutu• = evet –– = hay›r

Fiyat (yaklafl›k)

Firma

Telefon

Faks

Web (www.)

CHIP Toplam Puan›

3D Mark 2001 SE (%17.5)

Quake Arena III (%17.5)

Dronez (%17.5)

Aquamark (%17.5)

Yaz›l›m/Donan›m Özellikleri (%30)

Fiyat/Performans

Özetle

Teknik VerilerChipset

Mimari

Bellek

Bellek türü

Çekirdek h›z›/Bellek h›z›

S-Video ç›k›fl›

S-Video girifli

Komposit ç›k›fl›

Komposit girifli

Dijital Flat Panel Deste¤i

Sürücüler

Birlikte GelenlerDonan›m

Yaz›l›m

Ürün

10

180 dolar

Okyanus

(212) 356 70 69

(212) 356 70 69

abit.com.tw

69

Puan 0 50 100

63

65

83

53

78

çok iyi

Gayet uygun fiyatatatminkar bir performans sunu-yor. Özellikle 128MBbelle¤e sahip ol-mas›na ra¤men fiy-at›n›n düflük olmas›dikkat çekici

nVidia GeForce3 Ti 200

AGP 4x

128 MB

DDR

175/400

•---•WinXP/2000/NT/ME/98/95

S-Video ve Composite kablolar›,S-Video/Compositedönüfltürücüsü

WinDVD

9

Abit Siluro GF3Ti 200 128MB

184 dolar

Kont,Multimedya

(216) 499 62 99,(212) 212 98 50

(216) 499 62 90,(212) 2129857

leadtek.com.tw

69

Puan 0 50 100

62

70

81

53

78

çok iyi

Testteki baflar›l› Fiyat/Performansoran› sunan kartlardan biri.Dikkate al›nmas›gereken bir alternatif.

nVidia GeForce3Ti 200

AGP 4x

64 MB

DDR

175/400

•---•WinXP/2000/NT/ME/98/95

S-Video ve Composite kablolar›,S-Video/Compositedönüfltürücüsü

Dronez, Gunlok,WinFast DVD

Leadtek WinfastGF3 Ti 200 TDH

11

200 dolar

Albim

(216) 349 33 51

(216) 347 59 34

gainward.com.tw

67

Puan 0 50 100

63

64

82

54

70

iyi

Fiyat› biraz dahadüflük olsayd› çekiciolabilirdi

nVidia GeForce3 Ti 200

AGP 4x

128 MB

DDR

175/400

•---•WinXP/2000/NT/ME/98/95

S-Video/Compositedönüfltürücüsü

WinDVD

Gainward Ti200 128 MB

UYGUNF‹YAT

05|2002

CHIP | MAYIS 2002

Delikli kartlardan sesle kontrole,

lazer hologram klavyeye kadar

uzayan veri girifl tarihinde

insanlar pek çok cihaz› denediler.

fiimdilik klavyenin ve farenin

taht›n› sarsabilecek bir alternatif

ortaya ç›kmad›.

Yüzyılımızın ikinci yarısında bilgisa-yarla tanışan insanoğlu sanki diğer insan-lara düşündüklerini anlatabilmek konu-sunda çok başarılıymış gibi bu kez de bil-gisayarlara “laf” anlatma çabasına girdi.İlk önceleri, birer mekanik mucizesi ola-rak hızlı dört işlem yapmak üzere tasarla-nan, daha sonra elektronik yapıya kavu-şan ve dört işlem dışında insan hayatındaönemli olan neredeyse her işi yapmaya

Alternatif Veri Girifl Yöntemleri

Bilgi Giriflinin Yeni Yollar›

82 GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

‹‹nsanların kendilerini ifade edebilme-leri, tarih boyunca en önemli sorun-lardan biri olmuştur. Doğru anlatım

yöntemi ile buluşamayan fikirler ya yokolup gitmiş ya da zorla anlatılmaya çalışıl-dığı için kavgalar, çatışmalar, savaşlar,ölümler, acılar getirmiştir. İnsanların ken-dilerini başarı ile ifade edebildiği durum-larda ise edebiyat, sanat, bilim gibi artıdeğerlerin ortaya çıktığı açıktır.

1940 1950

‹nsanlar›n fareye benzetti¤i bir kon-trol cihaz› endüstriyel çizimlerleu¤raflanlar›n iflini kolaylaflt›rmakamac›yla ortaya ç›ksa da bir süresonra vazgeçilmezler aras›na girdi.

Savaflta Alman mesajlar›n›çözmek için icat edilen bilgisa-

yarlar matematiksel ifllemleridelikli kartlarla yapabiliyorlard›.

1960 1970

Önce astronatlar›n elinde görü-lebiliyorlard› ama bugün bildi-¤imiz anlamda oyun cihazlar›halini henüz almam›fllard›.

Mouse

JoystickDelikli Kartlar

Söz Dinleyen BilgisayarlarBilgisayarlar icatedildikten sonra, onlar›n “söz”den pekanlamad›klar›anlafl›ld›. Geliflen yapay zeka ile birlikte,veri girifl yöntemlerinin bilgisayarlarla sohbetetmeye kadar uzayaca¤› görünüyor.

‹lk klavyeler görünmeye baflland›.Çok ilkel makinelerde kay›t tutmak

için daktilodan esinlenerekyarat›lan klavyeler hala

vazgeçilmez yöntemler aras›ndalar.

Klavye

Ver

i Gir

ifl Y

önte

mle

ri

CHIP | MAYIS 2002

1990 1990 1990 2000 2010

Yapay zekayla sohbet önce yaz›flma sonra ses ilemümkün. Bilgisayarla sabah yapt›¤›n›z sohbete

göre gün içinde sizi uyarabilecek. “Çocu¤u okuldan almay› düflünmüyorsun galiba!”

Halk›n bankamatiklerle tan›d›¤›okunmatik ekranlar›n üzerine birarmakla dokunmak veri girifli içineterli oluyordu.

Çok s›n›rl› da olsa sesle ko-mut vermek mümkün. Kimioyunlar ses kontrolünüdesteklediler.

Dokunmatik Ekranlar Yapay ZekaSes Kontrolü

2002 Mart ay›nda CeBIT fuar›nda tan›t›lan lazerhologram klavye, ‹srail’li bir firma taraf›ndan, PDAkullan›m›na yönelik gelifltirildi ve hala herkesinmerak›n› üzerine çekiyor. Teknoloji yayg›nlafl›rsa,masaüstü sistemlerde de kullan›labilecek.

Virtual Keyboard

aday olan bilgisayarlara “laf” anlatmak,kısaca veri girişi yapmak, tahmin edildiğigibi bir sorun haline gelmiş durumda.

Karar vermek zor: Art›lar ve eksiler birarada

Veri girişi konusunda ulaşılan her tekno-lojinin zayıf bir noktası olduğundan, da-ha iyisine ulaşmak amacıyla yeni veri gi-riş yöntemleri geliştiriliyor. Alternatifyöntemlerin sayısı artarken, her kullanı-cının kendisine uygun seçenekleri veyakombinasyonları belirlemesi de uzun birsüreç oluşturabiliyor. Önemli sorunlar-dan biri, eksik yönlerine rağmen bir yön-teme alışıldığında, yeni bir yönteme baş-lamanın veya alışmanın zor olması. Verigiriş alışkanlıkları ise bilgisayar başındakiüretkenliği, zamanı ve dolayısı ile tümhayatı doğrudan etkileyen bir faktör. Birroman veya kitap yazdığınızı veya yazılıbir metni yeniden bilgisayara geçirdiğini-zi düşünün. 500 sayfalık bir kitabı dakti-lo kullanır gibi harf harf yazmak ile birmikrofona okumanız, okunan her keli-

menin bilgisayar tarafından tanınıp yazı-ya dönüştürülmesi arasındaki fark insan-ların yaşam şekillerini etkileyecek kadarbüyüktür. Klavye kullanan kişi ofiste ma-sa başında mesai saatleri içinde çalışmakzorundayken, diğer yöntemi kullanan ki-şi kırda piknik yaparken minik bir cepbilgisayarı ile bile işini gerçekleştirebilir.

Günümüzde kullanılan alternatif verigiriş yöntemleri nedir? Bu günün teknolo-jisinde değişik amaçlar için bilgisayara“laf” anlatmanın değişik yolları mevcut.Oyun oynayacaksanız, joystickler, direksi-yonlar, padlar, pedallar, sanal eldivenler,giyilebilen kıyafetler; yazı yazacaksanızher çeşit klavye: ergonomik, klasik, katla-nabilir, bez, yazılımsal hatta hologram...Bilgisayara komut vermeyi kolaylaştırmakisteyenler için ses tanıyan özel sistemler,mikrofonlar; çok hareket etmek isteme-yenler için göz bebeğini takip eden gözlükşeklinde fareler... Arka sayfadaki tablodaihtiyaçlarınıza uygun veri giriş cihazlarınıinceleyip, bilgi sahibi olabilirsiniz.

Cem fianc›, cemsanci@chip.com.tr

Dokunmatik Ekranlar: ‹nsanlar›nkiosk’larla tan›d›¤› dokunmatik ekranlarbugün ceplerimize kadar girdiler.

Sanal Klavye: Lazer ›fl›nlar›yla oluflturulan bir hologram ayn› bir klavye gibi çal›fl›yor.

Eldivenler

Sanal eldivenler geliflen 3D teknolo-jisi, oyunlar ve internet sayesinde

ilgi oda¤› oldu. Aerosmith’in bir kli-binde de rol alan eldivenler genç-

lerin gönlüne oturdu.

84

Alternatif Veri Girifl Yöntemleri

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP | MAYIS 2002

A KLAVYELER

Ergonomik Klavyeler (www.microsoft.com/keyboard): Uzun saatler masa bafl›nda bilgisayarkullanan çal›flanlar›n bileklerindeortaya ç›kan a¤r›lar nedeniyleçal›flt›klar› flirketlere açt›klar› tazmi-nat davalar›n›nsonucunda er-gonomikklavyeler art›kiyice yayg›nlaflt›.Ancak yine de çokuzun süreli çal›flmalar-da eklemlerdeki a¤r›lar›n önünegeçmek mümkün de¤il. P Eklem a¤r›lar›n› azaltan tasar›m›.M Al›fl›lmam›fl flekilleri nedeniyleparmaklar›n tufllar›n yerlerini bul-makta zorlanmas›.

Harici PDA Klavyeleri(www.palmgear.com)Avuçiçi bilgisayarlar, veri girifli konu-sunda tart›flmalar›n en fazla oda¤›nayerleflen cihazlar oldular. Dokunma-tik ekranlar›, yaz›l›msal klavyeleri, el

yaz›s› tan›yan graffiti yaz›l›m-lar› ve harici donan›msal klav-

ye tak›labilmesi seçenekleri-ne sahipler. Harici PDA klav-

yeleri ise masa üstü klavyeler-le ayn› ifli görmelerine ra¤men

PDA’lara monte edilebilecek flekildedizay edilmifllerdir. P PDA’lara veri giriflinde gelenekselklavye hissini yaratmalar›.M Tafl›nma sorunlar› ve her ortam-da rahatça kullan›lmamalar›.

Virtual Keyboard (www.vkb.co.il)‹srailli bir firma taraf›ndan gelifltiri-len hologram, Hannover Ce-BIT2002’de tan›t›ld›. Düzgün yataybir yüzey üzerinde lazerle hologramklavye yaratan cihaz, bilim kurgufilmleri için üretilmifl bir dekor gibigörünse de gerçekten çal›fl›yor veflimdilik PDA’lara ba¤lan›yor. Yenitasar›mlar›n›n masaüstü sis-temlerde kullan›lmas› da za-man meselesi. P Klavyenin boyutlar›n›nayarlanabilmesi ve tafl›ma so-rununun azalmas›M Harflerin üzerine dik bas-may› gerektirmesi ve düzgünyüzeyler üzerinde çal›flmas›.

B MOUSE VE JOYSTICKLER

Kalem MouseMouse kullan›m› özellikle dijital or-tamda çizim yapanlar içinkullan›m zorluklar› ç›kard›-¤›ndan kalem fleklinde dizaynedilen mouselar ortaya ç›kt›ancak sadece belirli meslekgruplar›na hitap eden bu ci-hazlar yayg›n kullan›m alan›bulamad›lar. Ucunda alg›lay›-c›lar bulunan modelleri veyadokunmatik bir pad üzerindeçal›flan çeflitleri bulunuyor.P Çizim yapmay› kolaylaflt›-ran uygun yap›s›.M Eli çabuk yormas› veyaözel bir mouse pad’e ihtiyaçduymas›.

Gaming Mouse(www.microsoft.com/mouse)Oyun oynamay› se-venler için gelifltiri-len özel mouselar,normal mouselar›niki kat› kadar çözü-nürlü¤e sahipolduklar›ndanoyunculara hassasniflan alma, hareketetme imkan› sa¤l›yorlar. P Normal mouselardan daha has-sas yap›s›n›n oyunlarda rahatl›k sa¤-lamas›M Standart uygulamalarda, hassasi-yet sebebiyle elin çok fazla hareketetmesi.

Pedal Mouse (www.hunterdigital.com)En ilginç mouse modeli olan pedalmouse, el eklemlerinde ortaya ç›kana¤r›lar› (Carpal Tunnel Sendromu)tamamen ortadan kald›r›yor çünküsadece ayaklarla çal›fl›yor. ‹ki pedall›sitem normal bir mouse’un bütün ifl-levlerini gerçeklefltiriyor. P Geleneksel mouse’lar›n neden ol-du¤u a¤r›lar› ve masadaki kalabal›¤›önlemesi.M Ayak bilekle-rinde a¤r› olufl-mayaca¤›n›n ga-rantisinin bu-lunmamas› vezor al›fl›lmas›.

Dokunmatik Mouse (www.fellowes.com)Üzerinde küçük dokunmatik bir padbulunan bu cihaz›n üzerinde bir par-ma¤› gezdirerek mouse kullan›r gibi,imleci kontrol etmek mümkün olabi-liyor.

Son y›llarda diz üstü bilgisayar-larda yayg›n kullan›m alan› bulanteknolojinin mouse fleklinde dizaynedilmifl ve masaüstü sistemlere kul-lan›lan versiyonlar› da var. P Sadece iflaret parma¤›n› küçük

hareketlerle oynatman›n yeterli ol-mas›

M H›zl› hareket edildi¤indekontrolün kaybedil-

mesi.

C DOKUNMAT‹K EKRANLAR

Dokunmatik Ekranlar (www.palmgear.com)Mouse gerektirmeyen dokunmatik ekranl› bil-gisayarlar, özel LCD ekranlar› sayesinde yaz›-l›msal bir klavye ile de çal›flabiliyorlar. El yaz›s›da tan›yan bu sistemler özellikle gelece¤instandart PC sistemleri olarak kabul edilen Tab-let PC’lerde ve avuçiçi bilgisayarlarda kullan›malan› buluyorlar.P Donan›msal klavye ve mouse gerektirme-yen kompakt yap›lar›M Yüksek enerji ihtiyac› ve günefl ›fl›¤›nda kul-lan›m zorlu¤u.

D SES

Mikrofon (www.microsoft.com/hardware)Ses kullanarak veri girifli yapmak, üzerindeuzun zamand›r çal›fl›lan bir fikir. Ancak kayde-dilen ilerleme henüz istenilen seviyede de¤il.Bir mikrofon ve uygun bir yaz›l›m sayesindebilgisayara çok temel komutlar› (dosya aç, kay-det.. ) vermek olas› ama henüz bir metni oku-yarak yaz›ya geçirmek mümkün de¤il. P Ellerin serbest kalmas›. Sadece konuflarakh›zl› komut verilmesiM Henüz yeterli olmayan teknoloji, telaffuzunyanl›fl anlafl›lmas›, s›n›rl› kullan›m alan›.

E ELD‹VENLER

Sense Board (www.senseboard.com)Avuçiçi bilgisayar-larda metin girifli-ni kolaylaflt›rmakiçin dizayn edilencihaz iki ele bir-den tak›l›yor. Ciha-z›n içindeki alg›lay›c›lar elkaslar›ndaki hareketleri hissederekparmaklar›n hangi harfe dokunmak istediklerinitahmin ediyor. Çal›flma prensibi insan mant›¤›n›zorlasa da cihaz ifle yar›yor ve her pozisyonda elbilgisayar›na metin girifli yapmak mümkün olu-yor.P Esnek kullan›m aç›lar›, h›zl› metin girifli sa¤la-mas›.M Al›flman›n zaman almas› ve eldivenleri tafl›-man›n zor olmas›.

Sanal Eldiven P5 (www.essentialreality.com)Robot kollar›n› an›msatan iri elektronik eldiven-ler kullanmak, bilim-kurgu filmlerindekifantezilerden biridir. Essential Reality isimli birfirma taraf›ndan piyasaya sürülmeye haz›rlanansanal eldiven P5 ile el ve par-maklar› bofllukta hare-ket ettirerek bilgisa-yar ekran›nda kont-rolü sa¤lamakmümkün. Eldive-nin parmak uçla-r›ndaki yüzüklerde veüzerindeki fleritlerde al›-c›lar bulunuyor.fiimdi-lik sa-deceoyunlariçin tasarlanan ürünün metin girifli yapmak, teh-likeli görevlerde robotlar› yönlendirmek gibi ifluygulamalar› için de kullan›lmas› için çal›flmalarsürüyor. P Klavye ve mousa gerek b›rakmayan özgür ya-p›s›M A¤›r, hantal görünümü ve sadece oyunlardakullan›l›yor olmas›.

Yaz›l›msal Klavyeler (www.palmgear.com)PDA’lar›n, kiosk’lar›n veya dokunma-tik ekranl› herhangi bir bilgisayar›nekran›nda beliren minik bir klavyesimülasyonudur. P Yer kaplamamas›M Küçük ve düflük çözünürlüklü ek-ranlarda yanl›fl harfe basma sorunu.

86 GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

fiüphesiz geçti¤imiz günlere ait en ilginç geliflme, Creative’in 3D Labs’› sat›n almas›yd›. fiirket a¤›r ve sa¤lam

ad›mlarla ilerlerken ATI, nVidia’n›n GF4 ata¤›na karfl› flimdilik sessiz.

Creative’den Sürpriz Var!fiahin Ekflio¤lu, esahin@chip.com.tr

CHIP | MAYIS 2002

3D Labs Art›k Creative’in

Creative’in 170 milyon dolara sat›n ald›¤› 3DLabs, özellikle WildCat serisi grafik kartlar›ylaprofesyonel üst-uç pazar›n tek hakimiydi.

Creative, bu durumda 3D Labs’ın olanaklarını nVidia Ge-Force/ATI Radeon benzeri bir işlemci üretmek için seferberedebilir. Aslına bakarsanız Creative’in 76 milyon transistor içe-recek olan süper hızlı bir grafik işlemci üretmeyi planladığınadair söylentiler var. Sonuç itibariyle Creative bir devi yuttu vedaha da devleşti. Bu gücü nasıl kullanacağını ise zaman göste-recek.

2 Nisan: Intel’den 2.4GHz ata¤›Intel 0.13 mikron üretim teknolojisinin keyfini çıkarıyor. Şir-ketin aybaşında test merkezimize yolladığı basın örneği 512 KBönbellekli 2.4 GHz P4, bu işlemcinin Nisan ortasında piyasadaolacağının bir göstergesiydi. AMD ise her ne kadar 2002 sonu-na kadar tüm işlemci ailesini 0.13 mikron üretime taşıyacağınıiddia ediyorsa da geçtiğimiz günlerde duyurulan ve 1.73 GHzçekirdek hızında çalışan AthlonXP 2100+ 0.18 mikron tekno-lojisiyle üretilmiş. 0.13 mikron AMD işlemcilerin (Thorough-bed 2200+) Mayıs sonunda piyasaya sürüleceği tahmin edili-yor. Kuşkusuz AMD’nin 0.13 mikron üretim teknolojisine geç-mesi önemli bir performans artışı anlamına gelecek. Fakat buarada Intel de daha yüksek saat hızlarına sahip P4’leri piyasayasürmüş olacak. Öyle ki Intel’in 2002 içinde 3 GHz’e ulaşmasıhatta geçmesi bekleniyor. Bu aşamada 2002 sonuna doğru iş-lemci arenasının epey karışacağını söylemek mümkün. Kesinolan tek şeyse yeni fiyat indirimleri.

1 Nisan: Creative 3D Labs’› sat›n ald›Creative’in güçlü olduğunu biliyorduk, fakat bu kadarını bek-lemiyorduk. Şirket yaklaşık 170 milyon dolar gibi bir ücret kar-şılığında 3D Labs’ı satın aldı. 3D Labs (ünlü GLINT chip’ininyaratıcısı); Osman Kent ve Yavuz Ahıska adında iki Türk tara-fından kurulan ve profesyonel grafik pazarında en fazla sözügeçen şirketlerden biriydi. Yaklaşık 3 yıl önce Yavuz Ahıska’ylabir röportaj yapmış ve şirketin ilginç kuruluş öyküsünü ilkağızdan dinlemiştim. 3D Labs, zamanla güçlenerek rakiplerineüstünlük sağladı, hatta Oxygen ve Intergraph gibi bazı rakiple-rini satın alarak gücüne güç kattı. Şu an için WildCat serisi gra-fik kartlarıyla üst-uç profesyonel grafik pazarına, Oxygen seri-siyle giriş ve orta seviye grafik profesyonellerine seslenen şir-ket, belirtildiğine göre Ar-Ge çalışmalarına ve varolan ürünle-rini satmaya ve destek vermeye devam edecek. 3D Labs, zama-nında Permedia chip’li ekran kartlarıyla ev kullanıcılarını şöy-le bir yoklamıştı. Tam bu sırada ortaya çıkan nVidia, 3DLabs’ın rotasını tekrar tamamen üst-uç pazara çevirmesine se-bep oldu. Şu aşamada Creative’in tam olarak ne planladığınıkestirmek güçse de şirketin “ses kartı üreticisi” pozisyonunuçoktan aştığını görmemek imkansız.

5 Nisan: Amiga-Microsoft iflbirli¤iAmiga’yı kim hatırlamaz? Ev bilgisayarı kavramının yerleşme-sine önemli katkıda bulunan şirket, zamanın en iyi ses ve gra-fik özelliklerine sahip bilgisayarlarını uygun sayılabilecek fiyat-larla satarak şu anda PC sahibi pek çok kullanıcının ilk göz ağ-rısı olmuştu. Daha sonra iflas eden ve çeşitli kereler el değişti-ren Amiga bir şekilde hep varlığını sürdürdü. Son zamanlardaAmiga’dan gelen haberler şirketin Microsoft ile flört ettiği yö-nündeydi. Bu doğrultuda gelen bir haberse beni şaşırtmadı.Habere göre Amiga, Microsoft üretimi PDA işletim sistemleriiçin oyun üretmeye başladı. Daha doğrusu zaten varolan Ami-ga oyunlarını Microsoft uyumlu hale getirdi. Amiga oyunlarıoynamış olanlar bilirler; bu oyunlar az yer kaplamalarına rağ-men görsel ve işitsel bir şölen gibidirler. Pocket PC platformubu bağlamda PDA pazarında yerini daha da sağlamlaştırdı. Zi-ra Amiga uygulamaları genel yapı itibariyle PocketPC’ler içinbiçilmiş kaftan.

7 Nisan: Palm ve Handspring kan kaybediyorDaha fazlasını istemenin sonu yok. Fakat insanlar artık PDA’la-rı sadece hayatlarını organize etmek için kullanmak istemiyor-lar. Sürekli yanlarında taşıdıkları bir cihazdan (boyutları küçükde olsa) daha fazla şey beklediği için kimseyi suçlayamayız. As-lına bakarsanız PocketPC kullanan kişiler bu konuda dahaşanslı. Zira bu cihazları kullanırken, işletim sisteminin yaratıcı-sı Microsoft olduğu için, kullanıcılar çok daha az yabancılık çe-kiyor. Ayrıca Intel StrongARM işlemcisini de unutmamak ge-rek tabii. Çünkü bu sayede PDA’nızı bir MP3 player ya da seskaydedicisi olarak kullanabiliyorsunuz. Palm ve Handspring

ise genişleme modülleri kullanmadığınız sürece henüz bu ola-naklardan yoksun. Her iki şirket de giriş seviyesi için hesaplıürünlere sahipse de üst seviye modeller (renkli ekranlı olanlar)hem fiyat olarak cazip değil hem de özellik itibariyle PocketPCkonseptinin altında eziliyor. Bu arada PocketPC platformunungittikçe güçlendiğini de hesaba katarsak Palm ve Handsp-

CHIP | MAYIS 2002

PDA’larda beklentiler art›yor

PocketPC PDA’lar›n geliflmifl özellikleri pek çokkiflinin özellikle üst modellerde nispeten fiyat avantaj›

olmayan Palm ve Handspring PC’lerden so¤utuyor.

88

Donan›m Günlü¤ü

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP | MAYIS 2002

ring’in yeni bir şeyler yapmak zorunda olduğunu yoksa önem-li ölçüde pazar kaybedeceklerini söylemek mümkün.

10 Nisan: Anakart konsepti de¤ifliyor mu?Geçen ay ki donanım günlüğünde değindiğim VIA’nın MiniITX yapıdaki, CPU’su üzerinde olağanüstü küçük chipset/ana-kart tasarımını hatırlayacaksınız. Bu ay da Abit’in MAX adınıverdiği yeni anakart serisini görünce acaba anakart konseptideğişiyor mu diye düşünmeden edemedim. Zira her ne kadarCPU’su üzerinde değilse de, Abit Max serisi anakartlar; 4 adetUSB 2.0, 4 adet USB 1.1, 2 adet Firewire portu, 2 adet ATA 133destekli IDE portu, 4 adet ATA 133 RAID destekli IDE portu, 6

kanallı entegre ses ve entegre ethernet desteği gibi özellikleresahip ki bu saydıklarıma opsiyonel özellikler dahil değil. Eh Di-ğer anakart üreticilerinin bu “ALL IN ONE” konseptine ne ka-dar mesafeli yaklaşacağı merak konusu. Zira entegre ses ya daentegre ethernet desteğinin üreticilere maliyeti, birkaç dolarıgeçmiyor. Öte yandan pek çok kullanıcı için ses ve ethernetkartı üzerinde bir anakart oldukça cazip, hatta duruma göresatın alma sırasında belirleyici rol oynayabiliyor. Dolayısıylaanakartlarda daha önce de Dual Celeron ya da Softmenu gibibazı ilklere imza atmış olan Abit, MAX serisiyle belki de yenibir anakart konsepti oluşturuyor.

12 Nisan: ATI’dan yeni bir bombaNVidia GF4’ün keyfini süredursun, ATI da boş durmuyor.Epeydir sözü edilen ATI R300 ve R200 grafik işlemcileri hak-kında nihayet elle tutulur bazı bilgiler sızmaya başladı. ATI yet-kililerinden Pierre Laine’ya bakılırsa R300 ile Radeon 8500 ara-sındaki performans farkı, Radeon ile Radeon 8500 arasındakikadar olacak. Yani ciddi bir artış söz konusu. R300, her birindeikişer doku ünitesi bulunan 8 rendering pipeline’a ve 2 adetpiksel, 2 adet de vertex shader ünitesine sahip olacak. R200 ise

tahmin edebileceğiniz gibi R300’ün bir miktar “kırpılmış” hali.Sonbaharda piyasaya sürülmesi beklenen DirectX9.1

uyumlu bu yeni ATI grafik işlemcileri, GF4’e değil bir sonrakinVidia işlemcisi olan NV30’a rakip olacak gibi.

Grafik işlemcileri böyle gelişe dursun, bu durum kullanıcı-lara gelecekte daha güzel grafikli oyunlar ya da varolan oyunla-rın daha güzel bir görünümle oynanması olarak yansıyacak.Yüksek çözünürlük/renk derinliği, FSAA (Full Scene Antiali-asing) ve Anisotropic Filtering gibi özellikler, lüks olmaktan çı-kacak. Yüksek bir FPS (Frame Per Second-saniyedeki kare sayı-sı) oranı ve güzel grafiklerin hele hele online oyunlarda kişiselbaşarıyı arttırdığını kim yadsıyabilir?

16 Nisan: Microsoft’tan Mac OS için sürücülerMicrosoft’un bir gün Mac OS için sürücü yazacağını duysanızherhalde gülüp geçerdiniz. Fakat artık sadece yazılım değil do-nanım da üreten Microsoft, ürünlerinin Mac sistemler tarafın-dan da kullanılabilmesi için gerekli sürücüleri piyasaya sürdübile. Eh donanım üreticisi olunca ister istemez eski defterlerikapamak durumunda kalan Microsoft böylece Mac kullanıcı-larını da kucaklamış oldu. Bakalım Mac kullanıcıları daha son-ra bu durumdan şikayet edecekler mi?

17 Nisan: X-Box sat›fllar› beklenenin alt›nda (m›?)X-Box’un ilk gelen satış rakamları öyle hayret uyandırıcı oran-da yüksek değil. Hatta satışların geçen yılki PS2’satışlarına na-zaran düşük olması, pek çok kişiyi şaşırtsa da bence bu durumçok normal. Kısa vadede satışların düşük olması, piyasanındoygunluğuyla açıklanabilir. Tabii bu uzun vadede bir ölçü ol-mayacaktır. Zira gelişmiş özellikleriyle X-Box’ın PS2’yi gölgedebırakacağından çok az kişinin şüphesi var. X-Box’ın zengin do-nanım özellikleri doğrultusunda yazılan oyunlar oldukça cez-bedici. Bu oyunlar arasındaki Halo’nun çok kısa bir süredeulaştığı 1 milyonluk satış rakamı X-Box’un geleceğinin parlakolduğunu gösteriyor. Kısaca X-Box için farklı anlamlara gelebi-lecek göstergeler varsa da yorum yapmak için erken. Zira ürü-nün arkasında Microsoft, nVidia ve Intel gibi devler var.

fiahin Ekflio¤lu, esahin@chip.com.tr

Conditon Zero Geliyor

Counter Strike tutkunlar›n bekledi¤i, yak›nda ç›kacakolan Condition Zero ve benzeri aksiyon oyunlar›ndaFPS ve görüntü kalitesi “hayati” önem tafl›yor.

X-Box oyunlar› harika!

X-Box’›n donan›m özellikleri, oyun gelifltiricilerin ifltah›n›kabart›yor. Epeydir beklenen Halo piyasaya ç›kar ç›kmazbüyük ilgi gördü.

90

Donan›m piyasas›na güncel bir bak›fl! Burada yer alan ürünler, CHIP Test Merkezi taraf›ndan bu ayki ve daha

önceki say›larda yer alan testlerle de¤erlendirilip s›ralamaya konmufltur. Yeni bir donan›m almaya karar

verdi¤inizde TOP 10 tablolar› size rehberlik edecektir.

MAYIS 2002 CHIP TOP 10

En ‹yi Donan›mlar

CCHIP donanım ürünlerinin en iyile-rini yayınlamaya devam ediyor.Her sene yaklaşık 1000 tane ürün

Test Merkezimize gelerek incelemeye alı-nıyor. Burada donanım editörlerimiz herbir ürünü tek tek ve test prosedürlerinesadık kalarak en ince ayrıntılarına kadartest ediyorlar. Böylece sizinle paylaşabile-ceğimiz çok büyük bir donanım veritaba-nı oluşuyor.

12 kategorilik TOP 10 tablolarımızdatest edilen donanımlarla ilgili her türlübilgiye rahatlıkla ulaşabilirsininiz. Hatta

aydan aya eklenen yeni ürünleri güncel fi-yatları ile bu listede bulabilmek de müm-kün. Fakat yine de satın alma aşamasında,CHIP CD’sinde yer alan CHIP TOP 10bölümündeki irtibat telefonunu arayarakfiyat alırsanız, herhangi bir sürprizle kar-şılaşmamış olursunuz. Kategorilere ayır-dığımız ürünlerin her biri ayrı bir tablodabulunuyor. Bu tabloda ürünler perfor-mans puanlarına göre sıralandırılıyorlar.Satın almada etkili olması için her ürüniçin ek olarak fiyat/performans puanı dayer alıyor. Fiyat/performans sadece TOP

10 tablosunda yer alan o ayki ürünler içingeçerli bir puanlama. Yani performanspuanı yüksek olan bir ürünün fiyatı dauygunsa, diğer ürünlerin fiyat/perfor-mans oranlarını da değiştirebiliyor.

Tabloya bakıp bir ürünü seçip beğen-diğinizde, onun hangi ayda incelemesininyayınladığını da anında görme imkanınasahipsiniz. Dergimizle birlikte verilenCD’ de TOP 10 listelerimizde ürünlerihangi kriterlere göre test ettiğimize, nasılpuanlandırdığımıza ve ürünlerle ilgili fir-malara ait bilgileri bulabilirsiniz.

CHIP | MAYIS 2002

DE⁄ERLEND‹RME

»Kendi kriterlerinize göre de¤erlendirin

Test tablolar›na dergiden oldu¤u gibiwww.chip.com.tr adresinden de ulaflabi-lirsiniz. Bu tablolarda, TOP 10 listesine gir-meyi hak eden yeni ürünlerle birlikte deperformans puan› yüksek olan ürünleri ay-n› anda görebilirsiniz.

Tablolarda iki ayr› puan türü yer al›yor.Bunlar Performans ve Fiyat/Performans

olarak s›n›fland›r›ld›. Sizin için ürünün fiya-t›ndan çok performans› önemli ise, size hitapedecek olan performans puanland›rmas›d›r.Ama e¤er bir ürünün performans›ndan çokfiyat›na önem veriyorsan›z, o zaman Fi-yat/performans oran› belirleyici faktörünüzolacakt›r. TOP 10 s›ralamas›n› yaparkenürünler performans puan›na göre en iyiden

en kötüye göre yer al›yorlar.Bu liste her ay güncellendi¤inden, fiyat-

lar›n de¤iflmesi fiyat/performans oran›n›da her ay de¤ifltiriyor. Fakat fiyat›n test kri-terleri içinde bir ayr› bir bafll›k ol-mamas›ndan dolay›, fiyat/performans s›-ralamas›n› tabloya bakarak kendinizinoluflturmas› gerekiyor.

CHIP TOP 10

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT 91

CHIP | MAYIS 2002

Epson Perfection: Yüksek taramaçözünürlü¤üne sahip.

Samsung SP80A4H: Yüksek yazmatransfer h›z› ile dikkat çekiyor.

Seagate ST373405LW: TOP 10’un ende¤erli ürünü.

Taray›c›lar

S›ra

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Tüm De¤erlendirmeler Puanland›r›lm›flt›r

Tüm De¤erlendirmeler Puanland›r›lm›flt›r

Tüm De¤erlendirmeler Puanland›r›lm›flt›r

Marka - Model CHIP Fiyat/ 600 dpi 300 dpi 600 dpi 300 dpi Doküman- Fiyat› Teknik Veriler CHIPTop. P. Perfor. R.R.T.H. R.R.T.H. R.R.T.K R.R.T.K tasyon ($ + kdv)

Epson Perfection 1640SU 94 83 95 100 100 100 255 1600 x 3200 dpi, 42 bit, USB, SCSI 08/01

Epson 1240U 89 100 98 96 96 100 141 1200 x 2400 dpi, 42 bit, USB 01/01

Microtek Scanmaker 4700 82 71 57 70 91 88 205 1200 x 2400 dpi, 42 bit, USB 01/01

Epson Perfection 640U 80 69 71 76 78 100 104 600 x 2400 dpi, 36 bit, USB 08/01

HP Scanjet 3400C 80 65 90 73 84 84 96 600 x 1200 dpi, 36 bit, Paralel, USB 01/01

HP Scanjet 4300C 80 74 95 75 89 80 108 600 x 1200 dpi, 36 bit, Paralel, USB 01/01

Acer ScanPrisa 640BU 79 54 38 92 69 84 67 600 x 1200 dpi, 48 bit, USB 01/01

Genius ColorPage HR7 79 49 74 81 82 100 126 1200 x 2400 dpi, 42 bit, USB 01/01

Acer ScanPrisa 1240UT 78 47 29 94 73 94 151 1200 x 1200 dpi, 48 bit, USB 01/01

HP Scanjet 3300C 78 94 100 70 87 77 82 600 x 1200 dpi, 36 bit, USB 01/01

SCSI Sabitdiskler

S›ra

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Marka - Model CHIP Fiyat/ Ort. Oku. Ort. Yaz. Veri Eriflim Rastgele Dönüfl H›z› Fiyat› Teknik Veriler CHIPTop. P. Perfor. Trans. H. Trans. H. H›z› Okuma H. (rpm) ($ + kdv)

Seagate ST373405LW 99 100 98 100 98 10000 759 73.4 GB, Ultra160/m SCSI, 4 MB 4/02

Quantum Atlas 10 KII 98 100 97 100 99 10000 1130 73.4 GB, Ultra160/m SCSI, 8 MB 6/01

Seagate ST173404LW 90 93 100 84 88 10000 975 73.4 GB, Ultra160/m SCSI, 4 MB 6/01

Seagate ST336706LW 89 91 95 90 88 10000 505 36.9 GB, Ultra160/m SCSI, 4 MB 3/02

Quantum Atlas 10 KII 78 85 32 96 100 10000 500 36.7 GB, Ultra160/m SCSI, 8 Mb 6/01

Seagate ST318451LW 77 67 72 81 94 10000 389 18 GB, Ultra160/m SCSI, 4 MB 9/01

Quantum Atlas V 77 71 74 71 98 7200 476 36.7 GB, Ultra160/m SCSI, 4 MB 6/01

Quantum Atlas V 75 83 78 57 87 7200 274 18.36 GB, Ultra160/m SCSI, 4 MB 6/01

Seagate ST1181677LW 74 69 73 66 97 7200 1999 180 GB, Ultra160/m SCSI, 16 MB 9/01

Fujitsu MAH3182MP 74 69 70 70 96 7200 263 18.2 GB, Ultra160/m SCSI, 4 MB 6/01

IDE Sabitdiskler

S›ra

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Marka - Model CHIP Fiyat/ Ort. Oku. Ort. Yaz. Veri Eriflim Rastgele Dönüfl H›z› Fiyat› Teknik Veriler CHIPTop. P. Perfor. Trans. H. Trans. H. H›z› Okuma H. (rpm) ($ + kdv)

Seagate Baracuda ATA III 96 99 100 96 92 7200 114 30 GB, U-DMA/100, 2MB 6/01

Seagate Baracuda ATA III 96 100 89 100 96 7200 140 40 GB, U-DMA/100, 2MB 6/01

Samsung SP8004H 95 95 89 96 98 7200 174 80 GB, U-DMA/100, 2MB 4/02

Samsung SP80A4H 94 94 90 95 96 7200 175 80 GB, U-DMA/100, 2MB 5/02

Seagate Baracuda ATA IV 92 94 97 88 90 7200 99 20 GB, U-DMA/100, 2MB 10/01

Seagate Baracuda ATA IV 91 94 96 87 90 7200 249 80 GB, U-DMA/100, 2MB 11/01

Quantum Fireball Plus AS 90 86 77 98 100 7200 115 30 GB, U-DMA/100, 2MB 6/01

Samsung SP4001H 86 84 78 82 99 7200 105 40 GB, U-DMA/100, 2MB 2/02

Quantum Fireball Plus AS 84 82 76 80 99 7200 70 10.2 GB U-DMA/100, 2MB 6/01

Western Digital WD200BB 84 65 82 89 98 7200 90 20 GB, U-DMA/100, 2MB 6/01

Ürünler hakk›nda bilgi alabilece¤iniz firma telefonlar›n› CHIP CD’de yer alan CHIP TOP 10 bölümünde bulabilirsiniz.

Ürünler hakk›nda bilgi alabilece¤iniz firma telefonlar›n› CHIP CD’de yer alan CHIP TOP 10 bölümünde bulabilirsiniz.

Ürünler hakk›nda bilgi alabilece¤iniz firma telefonlar›n› CHIP CD’de yer alan CHIP TOP 10 bölümünde bulabilirsiniz.

CHIP TOP 10

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP | MAYIS 2002

92

DVD Sürücüler

S›ra

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Tüm De¤erlendirmeler Puanland›r›lm›flt›r

Marka - Model CHIP Fiyat/ DVD CD Audio Hata Düz. Beraber. Fiyat› Teknik Veriler CHIPTop. P. Perfor. Perfor. Perfor. Grabbing Perfor. Gelenler ($ + kdv)

Pioneer DVD-105SZ 87 99 93 49 50 100 111 16X, 40X, Slot 9/01

Acer DVP1640A 87 100 100 57 26 90 79 16X, 40X, Tray 9/01

Aopen DVD-1640PRO 83 87 94 57 52 95 75 16X, 40X, Slot 9/01

LG DRD 8160B 83 80 85 60 95 87 74 16X, 40X, Slot 12/01

LG DRD 8120B 74 73 74 44 100 87 63 12X, 40X, Tray 9/01

Aopen DVD-1240 69 72 82 59 20 85 55 12X, 40X, Tray 9/01

BTC BDV 316B 67 65 77 74 18 90 67 16X, 48X, Tray 9/01

Sony DDU1621 63 - 65 55 98 26 85 69 16X, 40X, Tray 10/01

Lite-On LTD-163 60 44 78 100 4 90 59 16X, 40X, Tray 9/01

Nec DV-5800A 53 59 55 26 21 85 75 16X, 48X, Tray 9/01

LG DRD 8160B: Hata düzeltmeperformans› ile dikkat çekiyor.

Samsung 757 DFX: 0.20 mm noktaaral›¤› ile göze çarp›yor.

LG 995FT: Bu ürünün üzerinde 4USB port’u var.

17” Monitörler

S›ra

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

GxYxD: GenifllikxYükseklikxDerinlik - P.: PixelÜrünler hakk›nda bilgi alabilece¤iniz firma telefonlar›n› CHIP CD’de yer alan CHIP TOP 10 bölümünde bulabilirsiniz.

Tüm De¤erlendirmeler Puanland›r›lm›flt›r

Marka - Model CHIP Fiyat/ Conver- Kontrol Renk Skala Ergo- Geometri Fiyat› Teknik Veriler CHIPTop. P. Perfor. gence Seviyesi De¤erlen. nomi ($ + kdv)

Sony CPD-G220P 94 76 100 97 100 95 339 T. CRT, 0.24 mm, 1600 x 1200 P. 4/02

Sony CPD-G200P 92 71 100 98 97 94 379 T. CRT, 0.24 mm, 1600 x 1200 P. 10/01

ADI Microscan G700i 80 74 50 95 89 93 302 T. CRT, 0.24 mm, 1600 x 1200 P. 10/01

Samsung SyncMaster 757 DFX 79 75 50 93 88 90 240 D.Flat, 0.20 mm, 1920x1440 P. 11/01

Miro 17F95 78 74 50 91 89 87 225 D. Pitch, 0.25 mm, 1600x1200 P. 10/01

Viewsonic GS773 77 90 50 83 83 81 280 D. Pitch, 0.26 mm, 1280x1024 P. 10/01

Iiyama VisionMaster Pro 410 76 43 50 100 91 100 364 D. Tron, 0.25 mm, 1600 x 1200 P. 10/01

Sony CPD-E220E 76 57 50 98 86 92 301 T. CRT, 0.24 mm, 1280 x 1024 P. 10/01

Philips 107B 76 71 50 84 90 88 285 D.Pitch, 0.25 mm, 1920x1440 P. 10/01

Acer P791 76 60 50 94 88 88 299 A.Grille, 0,25 mm, 1600 x 1200 Pixel 10/01

19” Monitörler

S›ra

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

GxYxD: GenifllikxYükseklikxDerinlik Ürünler hakk›nda bilgi alabilece¤iniz firma telefonlar›n› CHIP CD’de yer alan CHIP TOP 10 bölümünde bulabilirsiniz.

Ürünler hakk›nda bilgi alabilece¤iniz firma telefonlar›n› CHIP CD’de yer alan CHIP TOP 10 bölümünde bulabilirsiniz.

Tüm De¤erlendirmeler Puanland›r›lm›flt›r

Marka - Model CHIP Fiyat/ Conv.+ Ergonomi Yatay Düfley Boyutlar› Fiyat› Teknik Veriler CHIPTop. P. Perfor. Geo. P. Puan› Fre. (kHz) Fre. (Hz) (GxYxD) ($ + kdv)

Sony G400 98 96 100 30-96 48-120 446x464x461 629 Trinitron, 0.24 mm, 1600 x 1200 dpi 3/01

LG 995FT 95 96 94 30-96 50-160 470x480x470 465 Flat S. Tube, 0.24 mm, 1600 x 1200 dpi 6/01

Philips 109P 95 95 94 30-110 50-160 456x469x438 535 Flat S. Tube, 0.25 mm, 1920 x 1440 dpi 1/01

NecFP950 97 100 92 31-110 55-160 442x456x447 759 Grill Pitch, 0.25 mm, 1600 x 1200 dpi 1/00

ViewSonic PF790 91 92 83 30-97 50-160 470x470x477 575 Perfect Flat, 0.25 mm, 1600 x 1200 dpi 11/00

Sony E400 91 96 83 30-96 48-120 446x464x461 460 Trinitron, 0.24 mm, 1600 x 1200 dpi 3/01

Sony G420 90 87 95 30-96 48-120 446x464x461 600 Trinitron, 0.24 mm, 1600 x 1200 dpi 5/02

Eizo FlexScan F 67 84 86 82 30-96 50-160 452x455x478 490 Flat S. Tube, 0.26 mm, 1600 x 1200 dpi 11/99

AD‹ Microscan G66 77 77 77 30-95 50-160 470x483x425 489 Trio D.Pitch, 0.26 mm, 1600 x 1200 dpi 11/99

Philips 109B 77 83 68 30-95 50-160 452x462x420 466 Dot Pitch, 0.22 mm, 1920 x 1440 dpi 11/99

94

CHIP TOP 10

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP | MAYIS 2002

Aopen CD-948E: Fiyat/performansoran› en iyi olan ürün.

Epson Photo 2000P: Çok yüksekçözünürlükte bask› yapabiliyor.

Xerox PHASER3400: Dakikada 16sayfa bask› yapabiliyor.

CD Sürücüler

S›ra

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Tüm De¤erlendirmeler Puanland›r›lm›flt›r

Marka - Model CHIP Fiyat/ CD Tach Hata Ergonomi Audio Bellek Fiyat› Teknik Veriler CHIPTop. P. Perfor. Perfor. Düz. Perf. Ripping ($ + kdv)

Kenwood UCR-421 75 100 25 80 12.4 X 2 MB 79 72X, IDE Ultra DMA 33 4/00

Asus CD-S520 69 69 52 70 17X 128 Kb 34 52X, IDE Ultra DMA 33 4/02

Aopen CD-948E 64 53 55 65 20 X 128 Kb 32 48X, IDE Ultra DMA 33 8/00

Aopen CD-952E 60 47 51 65 19.1X 128 Kb 32 52X, IDE Ultra DMA 33 8/00

Asus CD-S550 60 62 44 65 13.9 X 128 Kb 38 50X, IDE Ultra DMA 33 8/00

Creative CD5233E 58 51 86 70 7.8 X 256 Kb 48 52X, IDE Ultra DMA 33 8/00

Samsung SC-152 58 47 100 60 7.9 X 128 Kb 35 52X, IDE Ultra DMA 33 8/00

Sony CDU4811 58 54 85 60 7.8 X 128 Kb 40 48X, IDE Ultra DMA 33 8/00

LG CRD-8520B 53 50 35 60 13.6x 128 Kb 35 52X, IDE Ultra DMA 33 3/01

Sony CDU4821 53 50 70 60 7.8 X 512 Kb 48 48X, IDE Ultra DMA 33 8/00

2500 $’›n Alt›ndaki Lazer Yaz›c›lar

S›ra

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Tüm De¤erlendirmeler Puanland›r›lm›flt›r

Marka - Model CHIP Fiyat/ Office Grafik Resim Grafik Ergono. + Fiyat› Teknik Veriler CHIPTop. P. Perfor. Bask› H. Bask› H. Kalitesi Kalitesi B. Gelen ($ + kdv)

Lexmark Optra T614 94 93 100 95 86 93 1272 1200 x 1200 dpi, 16 MB 4/01

Xerox Docuprint N2125 87 64 54 97 100 100 1340 1200 x 1200 dpi, 32 MB 4/01

Oki Okipage 24 80 100 100 84 73 84 1245 600 x 1200 dpi, 16 MB 4/01

HP Laserjet 4100 DTN 79 90 60 100 87 93 2107 1200 x 1200 dpi, 32 MB 4/01

Lexmark Optra T520 79 76 78 80 84 70 759 1200x1200 dpi, 8 MB 3/02

Xerox Phaser 3400 74 55 42 74 80 76 759 1200x1200 dpi, 4 MB 1/02

Lexmark Optra E320 72 66 64 78 75 50 310 1200x1200 dpi, 4 MB 3/02

Canon LBP-800 68 36 60 88 90 53 385 600x600 dpi, 512 Kbyte 4/01

Lexmark Optra E312 64 42 46 93 77 76 389 600x600 dpi, 4 MB 4/01

Canon LBP-1000 61 42 22 99 89 80 751 1200x1200 dpi, 4 MB 4/01

Mürekkep Püskürtmeli Yaz›c›lar

S›ra

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Tüm De¤erlendirmeler Puanland›r›lm›flt›r

Marka - Model CHIP Fiyat/ Office Resim Grafik Resim Grafik Fiyat› Teknik Veriler CHIPTop. P. Perfor. Bask› H. Bask› H. Bask› K. Kalitesi Kalitesi ($ + kdv)

HP 2250 TN 95 89 97 78 94 dpi 100 dpi 1035 1200x600 dpi, Paralel, Ethernet 5/01

Epson Stylus Photo 2000P 91 63 75 62 100 dpi 97 dpi 689 2880x720 dpi, Paralel, USB 8/01

Epson Stylus Color 980 91 57 85 88 94 dpi 97 dpi 218 2880x720 dpi, Paralel, USB 12/00

HP 1220C 87 100 35 58 94 dpi 94 dpi 362 600x600 dpi, Paralel, USB 10/00

Epson Stylus Photo 1270 85 52 100 100 76 dpi 82 dpi 347 1440x720 dpi, Paralel, USB 10/00

Epson Stylus Color 680 83 60 61 55 92 dpi 87 dpi 73 1440x720 dpi, Paralel, USB 8/01

Lexmark Z42 80 51 54 47 91 dpi 95 dpi 116 2400x1200 dpi, Paralel, USB 3/01

HP 930C 80 44 53 54 100 dpi 96 dpi 128 600x600 dpi, Paralel USB 10/00

HP 970 Cxi 77 55 53 57 83 dpi 94 dpi 246 600x600 dpi, Paralel USB 10/00

Xerox Docuprint M760 75 52 47 52 77 dpi 86 dpi 111 1200x1200 dpi, Paralel, USB 2/01

Ürünler hakk›nda bilgi alabilece¤iniz firma telefonlar›n› CHIP CD’de yer alan CHIP TOP 10 bölümünde bulabilirsiniz.

Ürünler hakk›nda bilgi alabilece¤iniz firma telefonlar›n› CHIP CD’de yer alan CHIP TOP 10 bölümünde bulabilirsiniz.

Ürünler hakk›nda bilgi alabilece¤iniz firma telefonlar›n› CHIP CD’de yer alan CHIP TOP 10 bölümünde bulabilirsiniz.

96

CHIP TOP 10

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP | MAYIS 2002

TDK 24/10/40: Yüksek yazma performans› ile göze çarp›yor.

MSI MX400: Uygun fiyat› ve multi-medya özelli¤i ile dikkat çekici.

MSI G3Ti500: Testteki kartlararas›nda en iyi ergonomiye sahip.

CD Yaz›c›lar

S›ra

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Tüm De¤erlendirmeler Puanland›r›lm›flt›r

Marka - Model CHIP Fiyat/ Ort. Veri Ort. Eriflim Hata Düz. Audio CD Data CD Fiyat› Teknik Veriler CHIPTop. P. Perfor. Trans. H. Süresi Süresi Yazma Yazma ($ + kdv)

Asus CRW-3212A 99 86 86 65 100 100 135 32/12/40, 2 MB 4/02

LG GCE-8320B 99 82 88 75 99 99 140 32/10/40, 8 MB 3/02

Asus CRW-2410S 97 79 90 45 98 98 141 24/10/40, 2 MB 3/02

Samsung SW-224 97 81 85 65 98 98 90 24/10/40, 2 MB 3/02

Plextor Plexwriter 24/10/40A 96 80 71 40 97 97 155 24/10/40, 4 MB 10/01

Yamaha CRW3200-VK 95 68 67 55 96 96 180 24/10/40, 8 MB 2/02

TDK CyClone 24/10/40 95 70 65 60 96 96 175 24/10/40, 2 MB 12/01

Plextor Plexwriter 16/10/40A 95 67 49 55 95 93 121 16/10/40, 2 MB 4/01

Yamaha CDRW 2100E 92 100 100 40 95 95 126 16/10/40, 8 MB 3/01

LG GCE-8160B 89 83 84 55 91 91 108 16/10/40, 2 MB 12/01

150$’›n Üstündeki Ekran Kartlar›

S›ra

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Tüm De¤erlendirmeler Puanland›r›lm›flt›r

Marka - Model CHIP Fiyat/ Quake Quake 3D Mark View Perf. Ergonomi Fiyat› Teknik Veriler CHIPTop. P. Perfor. III II. 2000 OpenGL ($ + kdv)

MSI G3Ti 500-VTG 98 98 99 98 97 100 325 GF3 Ti 500, AGP 4X, 64 MB DDR 1/02

Leadtek Winfast GF 3 Ti 500 TD 96 100 100 100 100 81 330 GF3 Ti 500, AGP 4X, 64 MB DDR 12/01

Abit Siluro Geforce3 Vio 95 98 96 95 95 97 319 Nvidia Geforce3, AGP 4X, 64 MB DDR 12/01

Utopia Ati Radeon 8500 93 98 97 99 59 83 198 Ati Radeon 8500, AGP 4X, 64 MB DDR 12/01

Leadtek Geforce 3 92 97 97 95 96 81 280 Nvidia Geforce3, AGP 4X, 64 MB DDR 9/01

Gigabyte GF-3000 88 95.06 95.06 92.15 94.08 73 303 Nvidia Geforce3, AGP 4X, 64 MB DDR 7/01

Leadtek Geforce 2 GTS Ultra 85 90.21 84.39 85.5 91.2 81 185 Geforce2 Ultra, AGP 4X, 64 MB DDR 6/01

Elsa Gladiac Geforce2 Ultra 81 84.39 83.42 79.8 87.36 81 356 Geforce2 Ultra, AGP 4X, 64 MB DDR 2/01

Creative Geforce 2 Ultra 78 89.24 83.42 84.55 89.28 48 288 Geforce2 Ultra, AGP 4X, 64 MB DDR 2/01

Cardex GF 2 Pro 400 Golden S. 77 82.45 79.54 73.15 83.52 81 237 GF2 GTS Pro, AGP 4 X, 64 MB DDR 6/01

150$’›n Alt›ndaki Ekran Kartlar›

S›ra

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Tüm De¤erlendirmeler Puanland›r›lm›flt›r

Marka - Model CHIP Fiyat/ Quake Quake 3D Mark View Perf. Ergonomi Fiyat› Teknik Veriler CHIPTop. P. Perfor. III II. 2000 OpenGL ($ + kdv)

G. GF4 MX-440 Pro/600TV GS 98 100 100 100 100 90 135 N.GF4 MX 440, AGP 4X, 64MB DDRAM 4/02

MSI G4MX440-T 95 96 94 92 99 100 118 N. GF4 MX 440, AGP 4X, 64MB DDRAM 4/02

Abit Siluro GF4 MX 93 96 95 91 99 90 130 N. GF4 MX 440, AGP 4X, 64MB DDRAM 4/02

Abit Siluro T400 92 91 89 92 94 95 85 N. GF2 GTS 400, AGP 4X, 64MB SDRAM 8/01

Leadtek Geforce 2 MX SH MAX 92 92 90 93 96 90 111 N. GF2 GTS 400, AGP 4X, 64MB SDRAM 6/01

MSI MX400 Pro-TC64S 91 92 92 91 93 90 84 N. GF2 GTS 400, AGP 4X, 64MB SDRAM 1/02

Cardex GF2 MX Golden Sample 89 83 87 89 93 95 148 N. GF2 GTS, AGP 4X, 32MB SDRAM 2/01

Guillemot Prophet II-MX 87 92 93 84 92 87 127 N. GF2 GTS, AGP 4X, 32MB SDRAM 2/01

Cardex CardExpert GF2 MX 400 87 85 87 89 91 85 82 N. GF2 GTS 400, AGP 4X, 64MB SDRAM 12/01

Leadtek Geforce 2 MX 85 87 88 81 92 93 59 N. GF2 GTS, AGP 4X, 32MB SDRAM 2/01

Ürünler hakk›nda bilgi alabilece¤iniz firma telefonlar›n› CHIP CD’de yer alan CHIP TOP 10 bölümünde bulabilirsiniz.

Ürünler hakk›nda bilgi alabilece¤iniz firma telefonlar›n› CHIP CD’de yer alan CHIP TOP 10 bölümünde bulabilirsiniz.

Ürünler hakk›nda bilgi alabilece¤iniz firma telefonlar›n› CHIP CD’de yer alan CHIP TOP 10 bölümünde bulabilirsiniz.

CHIP | MAYIS 2002

■ Yaz›l›m devi Microsoft, firma kurucular›n-dan Bill Gates’in bir e-postas› ile ortaya ç›kan“Trustworthy Computing” kampanyas›n› cid-di bir flekilde faaliyete soktu. Gates, tüm çal›-flanlar›na gönderdi¤i yaz›d, varolan ve gele-cekte yay›nlanacak yaz›l›mlar›n güvenlik aç›-s›ndan iyilefltirilmesini istemiflti (CHIP Nisan2002/Güncel Haberler). Bunun üzerine aç›kla-ma yapan Avrupa Sat›fl ve Pazarlama BaflkanYard›mc›s› Simon Witts, Microsoft ürünlerin-deki ek özelliklerin ileride standart kurulumayarlar› içerisinde bulunmayaca¤›n› dile ge-tirdi. Söz konusu ek fonksiyonlar›n, art›k ilkolarak kullan›c›lar taraf›ndan etkinlefltirilmesigerekecek. Bu güvenlik önlemi, özellikle gü-venlik aç›klar›na neden olan ve eriflim alanlar›sunabilen fonksiyonlar için geçerli.

Ayr›ca Witts, art›k güvenli¤i sekteye u¤ra-tabilecek Microsoft fonksiyonlar›n›n ana ürü-ne entegre edilmeyece¤ini duyurdu. Bu daGates’in muhtemel güvenlik sorunlar› bulun-du¤u sürece ürünlerin gelifltirilmemesi iste¤iile paralel bir yöntem olarak karfl›m›za ç›k›-yor. Microsoft’un bu çabalar›na müflterilerinnas›l tepki gösterece¤i ise yöntemlerin uygu-lanma flekline ba¤l›. Asl›nda bu düflünceolumlu olarak de¤erlendirilebilir. Kullan›c›lar

ihtiyaç duymayacaklar› ve hatta sistemlerinezarar verebilecek bir fonksiyonu neden kur-mak zorunda kals›nlar ki? Bir de madalyonunöteki yüzü var. Kullan›c› söz konusu fonksiyo-na bir kere dahi ihtiyaç duyacak olsa bile zordurumda kalabilir. Bu durumda söz konusuüründen, hangi fonksiyonun ne ifle yarad›¤›n›ve nas›l etkinlefltirilebilece¤ini aç›klamas›beklenecektir. Tabii ki yeni fonksiyonlar ekle-mek için her seferinde yaz›l›m›n kurulumCD’sini aramak ve kullanmak zorunda kalmakda sinir bozucu olabilir.

Tecrübesiz kullan›c›lar›n, program›n hangiparçalar›n›n CD veya etkinleflmemifl halde sa-bitdisk üzerinde sakland›klar›n› bilmiyor ol-malar› da göz önünde bulundurulmal›d›r. Bukonu üzerinde etrafl›ca düflünenler ise Micro-soft’un art›k ek özellikleri ürünler ile berabersunmayaca¤›n› ve kullan›c›lar›n bunlar› iste-¤e ba¤l› olarak internet üzerinden yüklemekzorunda kal›p, kalmayacaklar› sorusunu dilegetiriyorlar. Ancak hiç kimse, sadece Bill Ga-tes’in .NET stratejisinin yarar›na olacak buyöntemin kullan›lmas›ndan yana de¤il. Hatta,sistemlerin güvenlik sorununun flu anda gün-deme getirilmesi de baz› çevrelerce bu ne-denle samimi bulunmuyor.

Bill Gates’in Güvenlik Stratejisi

Budanm›fl WindowsMicrosoft ürünlerinin güvenli¤ini art›rmak istiyor. Öncelikle, yeni programlardaki risk yaratabilecek ek fonksiyonlar, otomatik olarak etkinlefltirilmeyecekler.

‹‹ÇÇ‹‹NNDDEEKK‹‹LLEERR

Ay›n Shareware’leri: Sizin için seçti¤imiz yaz›l›mlar

Yeni Yaz›l›mlar Testte:Yaz›l›m incelemeleri

eCHIP ‹çeri¤i:Programlar ve bölümler

Yeni Windows Kurulumu:Windows’unuzu yenileyin

Dosya Kurtarma Araçlar›:Recovery yaz›l›mlar› testi

Sharepoint Team Services:Kolay intranet ve internet

XP Powertoys:Faydal› eklentiler ve araçlar

112

110

104

102

98

120

134

142

yaz›

l›m

99

CHIP | MAYIS 2002

Haberler

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

H›zl› ve internet üzerinden oyna-

t›labilen animasyonlar yaratmak

amac›yla kullan›lan Flash prog-

ram›n›n üreticisi Macrome-

dia, Flash MX’i piyasaya

sürdü. Flash MX, Flash 5

versiyonun takipçisi

olarak adland›r›yor. MX

serisinin Macrome-

dia’n›n di¤er yaz›l›mlar›

ile daha uyumlu çal›fl-

mas› bekleniyor. ‹yilefl-

tirilmifl renk yönetimi

ve daha anlafl›l›r ve

kullan›m› daha kolay

hale getirilen zaman

çubu¤u da yenilikler

aras›nda say›labilir.

MP3 dosyalar› ve JPG

resimleri çal›flma s›ra-

s›nda Flash projesine

Macromedia Flash MX

Animasyonlara MX Dopingi

CD ve Radyo MP3’den daha popüler

Kay

nak

: mar

keta

gen

t

Ses Kaynaklar›: Marketagent taraf›ndan yap›lan bir kamuoyuyoklamas›na göre CD ve radyo halen en çok sevilen müzik ortamlar›. MP3, bu iki ortam› geriden takip ediyor.

MÜZ‹⁄‹ NEYLE D‹NL‹YORUZ??

Plak

Internet

Canl› E¤lenceler

MP3

Radyo

CD %87

%81

%42

%25

%21

%7

De¤erler yüzde cinsindendir, tekrarl› tan›mlamalar mümkün.

yüklenebiliyorlar. Böylece Flash

bulunan internet sayfalar› daha

seri olabilecekler.

Bilgi ‹çin:

www.macromedia.com

Tüm büyük yaz›l›m sunucular›

s›rayla tek bir t›klama ile DVD

kopyalayan araçlar sunuyorlar.

Bu s›ray› bozmayan Sybex de,

Koreli firma Honestech’in gelifl-

tirdi¤i ve MPEG 1 için en iyi En-

coder olarak adland›r›lan tekno-

lojiyi kullanan Movie Ripper

ad›ndaki yeni program› ile kalite

Movie Ripper VCD

Kodlay›c› DVD Arac›sözü veriyor. Movie Ripper,

DVD’leri Video CD’lere dönüfltü-

rebiliyor ve daha sonra bu

VCD’leri, CD’lere yazabiliyor.

Sybex, May›s ay› içerisinde piya-

saya sunaca¤› yaz›l›mda ilk ola-

rak sadece bir dizi dönüfltürme

arac›n› yay›nlayacak.

Bilgi için: www.sybex.com

KISA... KISA...

33 Ulead DVD Picture ShowKoleksiyonlar için ideal olan buprogram, resimleri CD veya DVDortamlar›nda arflivleyebiliyor. Bilgi için: www.ulead.com

33 Adobe After Effects 5.5Animasyonlar ve resimler için gör-sel efektler haz›rlayan program,art›k Windows XP ve MacOS Xplatformlar›n› da destekliyor.Bilgi için: www.adobe.com

ED‹TÖR’DEN NOTLAR

Cebinde akrep olanlara duyurulur!Warez sitelerinde flimdiye kadar,iflletim sistemlerinden kelime vegrafik iflleme yaz›l›mlar›na kadarçeflitli popüler yaz›l›mlar yasa d›fl›bir flekilde sunuluyordu. Ancak biry›la yak›n bir süredir s›k› çal›flanBSA’n›n giriflimleriyle 1800 Warezsitesi kapat›ld›. Bu y›l içinde de6000 sitenin kapat›lmas›hedefleniyor. Bunlar içindenözellikle Warez sitesi warez.at’ninkapat›lmas› en büyük baflar›.Avrupa’daki yaz›l›m korsanl›¤›n›nana buluflma noktalar›ndan biriolan siteden, daha önceAvusturya, Avusturalya, Almanya,Fransa, Hong Kong ve ABD’nin deiçinde yer ald›¤› 20 ülkede yay›nyapan korsan sitelerineyönlendirme yap›l›yordu. Busitelerin müdavimleri; art›k elinizicebinize atman›n zaman› geldi!

Mahmut Karsl›o¤luCHIP Yaz› ‹flleriMüdürü

GüvenlikMicrosoft bile, hofl görünüm, h›zl›yenilenme gibi özellikler yerine ya-

z›l›mlar›n önce güvenli olmas› gerekti¤ini kabul etmifl bulunuyor.

Divx45. sürümü ç›kt›ktan sonra Divx’in 4.sürümü gözden düflmeye bafllad›.

Daha fazla s›k›flt›rma ve kaliteli görüntüsa¤layan Divx5 yükseliyor.

IN & OUT!

n

!

SoftClan e-cryptor

E-postalarGüvenle Aç›l›yorE-cryptor, yaz›l› gizli iletilerinizi

128 Bit’Lik bir anahtar yard›m›y-

la kodluyor. Bu program›n en

büyük avantaj›, tüm e-posta is-

temcileri ile uyumlu olmas›na

ra¤men kullan›lan e-posta prog-

ram›ndan ba¤›ms›z olarak çal›-

flabilmesi. Kullan›c›lar, flifrele-

nen iletileri Sürükle&B›rak yön-

temini kullanarak EXE veya CAB

dosyalar› biçiminde posta prog-

ramlar›na tafl›yabilir ve eklenti

olarak gönderebilirler. Program-

daki en büyük engel ise al›c›n›n

postay› açabilmesi için flifreyi

bilmek zorunda kalmas›d›r.

Bilgi için: www.e-cryptor.com

Progress Dynamics

Yaz›l›mGelifltirme Dili!Progress’in yeni uygulama gelifl-

tirme ürünü Dynamics, yaz›l›m

gelifltiriciye standart bir uygula-

ma için en s›k ihtiyaç duyulan çö-

zümleri sunup, gelifltirme süresi-

ni ve maliyetini k›saltmas›n› sa¤-

lama iddias›n› tafl›yor.

OpenEdge™ ifl platformunun

uygulama çat›s› olan Progress

Dynamics, ifl uygulamalar›n›n

da¤›t›lmas›, gelifltirilmesi, bir

araya getirilmesi ve piyasaya sü-

rülmesi sürecinin h›zland›r›lmas›

için tasarlanm›fl. Dynamics, yeni

bir yaz›l›m gelifltirme paradigma-

s›n› da beraberinde getiriyor. Ar-

t›k nesneler ve özellikleri, kaynak

kodun içinde de¤il bir yaz›l›m de-

posunda (repository) bar›nd›r›l›-

yor.

Bilgi için: www.progress.com.tr

Son Dakika

Gates ve BallmerMahkemedeMicrosoft’un en üst düzey iki yö-

neticisi Bill Gates ve Steve Ball-

mer anti tekel davas›n›n yeni du-

ruflmas›nda ifade verecek. Micro-

soft, anti tekel davas›n›n ilk afla-

mas›nda Bill Gates’in du-

ruflmada ifade ver-

mekten kaç›nd›¤› için

flirketin zarar

g ö r d ü ¤ ü n ü

düflünüyor. ‹ki

üst düzey yetki-

li bu kez mahkeme ile yüzleflme-

ye haz›rlan›yorlar. Duruflmalar›n

ilk safhas›nda Bill Gates ifadesini

video kasetle yollam›fl. Adalet

Bakanl›¤› avukatlar› Gates’in ka-

setlerdeki ifadesinin inand›r›c› ol-

maktan uzak bulundu¤unu sa-

vunduklar›nda, mahkemede bu-

lunmayan Bill Gates’in bu iddi-

alara cevap verememesi, Micro-

soft’un aleyhine geliflmelerin

oluflmas›na sebep olmufltu.

100

Haberler

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP | MAYIS 2002

Microsoft, Free BSD ve Windows

için CLI ve C# ile ilgili 1 milyon

sat›r kaynak kodunu akademik

çal›flmalar için kullan›ma sundu.

Paylafl›ml› Kaynak Giriflimi uy-

gulamas› için kaynak kodunu

kullan›ma açan Microsoft, aka-

demik çal›flmalar ve Paylafl›ml›

Kaynak Giriflimi’ne olan deste-

¤ini de ortaya koymufl oldu.

Paylafl›ml› Kaynak Ortak Dil Alt-

yap›s›’n›n kaynak kodu, ECMA

Ortak Dil Altyap›s›’n› ve C# stan-

dartlar›n› kullan›yor ve Micro-

soft Windows XP ve FreeBSD ifl-

letim sistemleri için kullan›ma

sunuyor. Bir milyon sat›r kaynak

kodunu sunan Paylafl›ml› Kay-

nak CLI uygulamas›n›n prog-

ramlama dili alan›na ve XML

Web hizmetleri araflt›rmalar›na

destek olmas› hedefleniyor.

Bilgi için:

www.microsoft.com/turkiye

Microsoft’un Bafl›na Ne Düfltü

Kaynak Kodunu Açt›lar

Spam postalar, artan bir yo¤un-

lukla elektronik posta sahipleri-

nin bafl belas› olmaya devam

ederken spam postalara karfl› ge-

lifltirilen önlemler, spam olma-

yan baz› önemli mailleri de “yan-

l›fll›kla” silebildikleri için kulla-

n›m alan› bulam›yorlar. Ancak

Napster’in de mucidi olan iki ya-

z›l›m mühendisi taraf›ndan gelifl-

tirilen Napster benzeri bir P2P ya-

z›l›m›, gönüllü kullan›c›lar›n kat›-

l›m›yla denendi ve Spam mail’le-

rin önüne baflar›yla

geçebildi¤i gözlen-

di. ‹stenmeyen ticari

tan›t›m e -postala-

r›ndan kurtulmak

için kurulan bir net-

work, spam mesaj-

lar›n belirleyerek

kullan›c›lar› bu me-

sajlardan kurtarma-

y› hedefliyor. Sistem, kullan›c›la-

r›n Napster’da oldu¤u gibi birbi-

rine ba¤l› olmas›n› ve ald›klar›

spam mailleri di¤er üyelerle pay-

laflarak, onlar› uyarmas› mant›¤›

ile çal›fl›yor.

Bilgi için: www.napster.com

Spam Karfl›t› Napster

‹lac›n› Buldular m›?

Microsoft, Seattle da düzenlenen

Windows Hardware Engineering

Conference’da (WinHEC)’de Wi-

reless LAN için yaz›l›m çözümleri-

ni sundu. Tan›t›lan yaz›l›m, Wire-

less LAN sisteminin iflinin bir k›s-

m›n› üstlenerek h›z›n artmas›n›

sa¤l›yor. Bu sayede donan›m üre-

ticileri verimli yeni Wireless Lan

ürünleri gelifltirebilecekler. Fakat

ayn› zamanda, k›smen ayr› bir

standart haline geldi¤inde bu

sistemlerin baflka iflletim sistemi

kullan›c›lar›n›n bafl›na problem

açabilece¤inden endifle ediliyor.

Bilgi için: www.microsoft.com

Wireless LAN’a Yaz›l›m Çözümü

Yaz›l›mla Gelen H›z

IBM ve uluslararas› bir sa¤l›k ku-

ruluflu Mayo Clinic, dünya çap›n-

da genifl bir veritaban› olufltur-

mak için anlaflma imzalad›klar›-

n› duyurdular. T›p bilimiyle diji-

tal teknolojiyi birlefltirecek an-

laflma sonucunda, baflta genetik

rahats›zl›klar olmak

üzere birçok

hastal›¤a kar-

fl› gelifltirile-

cek yeni

ilaçlar›n ça-

l›flmalar›n›n

yer alaca¤› ge-

nifl bir veri taban›

oluflturalacak. Böyle-

ce bilmsel çal›flmalara kolay eri-

flim ve dolay›s›yla yeni çal›flma-

lar›n h›zlanmas› sa¤lanacak.

Anlaflmada IBM’in e-server

ailesinden pSeries sunucular› ve

veritaban› yönetim yaz›l›m› DB2

kullan›lacak. UNIX iflletim siste-

minin IBM versiyonu olan AIX ifl-

letim sistemi üzerinde çal›flacak

sistem ile Mayo Clinic’lerde te-

davi gören kanser, kolit, ast›m ve

di¤er sebeplerden muzdarip

hastalar›n (yaklafl›k 6 milyon ki-

fli) bilgilerinin ifllenmesi müm-

kün olacak. Söz ko-

nusu veri taba-

n› sayesinde

t›bbi arafl-

t›rma uz-

manlar›, has-

talar›n gene-

tik yap›lar›n›, ai-

le ve t›bbi geçmifl-

lerini inceleyerek ke-

sin tan› ve do¤ru tedaviler üze-

rinde yo¤unlaflabilecekler. Çal›fl-

malar do¤rultusunda tedavisi

bulunamayan hastal›klarla mü-

cadelede önemli ad›mlar›n at›l-

mas› bekleniyor.

Bilgi için: www.ibm.com

e-Sa¤l›k

Mayo Clinic’e IBM Deste¤i

Klez.E

Japonya’y› Virüs VurduJaponya’da flimdilik 712 bilgisa-

yar› etkileyen Klez.E isimli bir vi-

rüsün do¤rudan antivirüs prog-

ramlar›na sald›rd›¤› belirlendi.

Tek say›yla bafllayan aylar›n

(Ocak, Mart, May›s, Temmuz, Ey-

lül, Kas›m) alt›nc› gününde aktif

olan virüs, bilgisayarlar›n e-pos-

ta programlar›nda bulunan ad-

res defterindeki isimlere kendini

yayarak geniflliyor. Dolay›-

s›yla Japonya’da yarat›ld›-

¤› veya yay›lmaya bafllad›¤› san›-

lan virüsün Japonya d›fl›nda da

görülmesi bekleniyor. Virüs, di-

¤er bilgisayar virüslerinin aksine

gönderildi¤i bilgisayar›n adresini

sakl›yor. Bu nedenle virüsü ya-

yan bilgisayar› tespit etmek zor-

lafl›yor. Kullan›c›lar›n ço¤u en-

fekte olduklar›n› da fark etmi-

yorlar. Trend Micro fiirketi’nin

web sitesinde bulunan ücretsiz

yamay› indiren kullan›c›lar virüs-

ten kurtulabiliyorlar.

Bilgi için: www.trendmicro.com

CHIP | MAYIS 2002

Dünyan›n en geliflmifl arama

motoru olarak gösterilen Goog-

le, web programc›lar› için kendi

sitelerinden Google ile arama

yapmalar›n› ve sonuçlar› görün-

tülemelerini sa¤layacak yeni bir

servisi test etmeye bafllad›.

Yeni servis uygulama prog-

ramlama arayüzleri için Google

Web APIs ad›n› tafl›yor. Ticari

amaç gütmeyen yaz›l›m, üretici-

lerine ve web programc›lar›na

sitelerinde 2 milyardan fazla

web doküman›n› direkt olarak

kendi programlar›ndan arama-

lar›na olanak sa¤l›yor. Web site-

sinde arac›n kullan›m›n›n flimdi-

lik ücretsiz oldu¤u belirtiliyor.

Google servisine kay›t olduk-

tan sonra, bir tan›t›m ve bilgi-

lendirme paketi download et-

menize izin veriliyor. Bu aflama-

dan sonra yaz›l›mc›lar günde en

fazla 1000 otomatik arama yap-

makta serbestler. SOAP ve WSDL

standartlar› ile uygulama prog-

ramlama arayüzleri (API'ler) ya-

rat›labiliyor. SOAP (Simple Ob-

ject Access Protocol) ile sistemin

internet ile ba¤lant›s› kurulabi-

lirken, WSDL (Web Services

Description Language) ile me-

sajlaflma teknolojisi kullan›labi-

lir.

Servise getirilen k›s›tlamala-

r›n ise, “servisin kiflisel ve ticari

amaç gütmeyen yaz›l›mlarda

kullan›lmas›” yönünde oldu¤u

aç›kland›.

Bilgi için: www.google.com

Google Arama Araçlar›n› Test Ediyor

Yaz›l›m ‹çinden Arama

1974’den beri hayata geçirilmeye

çal›fl›lan elektronik kimlik kart› ve

nüfus kay›tlar›n›n elektronik orta-

ma geçirilmesi çal›flmalar› “tüm

h›z›” ile sürüyor. Ancak, vergi nu-

maras›, trafik cezas› ö¤renmek gi-

bi bürokratik ifllemlerin internet

üzerinden gerçeklefltirilmesini

sa¤layan e-devlet uygulamalar›n›

gelifltiren Siemens Business Servi-

ces yekililerin yapt›¤› aç›klamada

e-devlet uygulamalar› konusun-

da yeni bir at›l›m içinde olan Gü-

ney Afrika’dan örnek verildi. Gü-

ney Afrika’n›n vatandafllar›n›n on

sene içinde bürokratik ifllemleri

elektronik ortam üzerinden ger-

çeklefltirebilecekleri düzeye ulafl-

mak üzere hedef koydu¤u belir-

tildi. Türkiye’nin ise e-devlet ko-

nusunda hükümet düzeyinde

özel komisyonlar› ve milyonlarca

dolarl›k yat›r›m› bulunurken, ça-

l›flmalar›n› h›zland›rmas› gerekti-

¤i vurguland›.

Bilgi için: www.sbs.com.tr

Dijital Vatandafll›k Yaklafl›yor

e-Devlet Uygulamalar›

CHIP | MAYIS 2002

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

Bu ayki e-kitaplar›m›z aras›nda, fliirden kor-

ku hikayelerine, web tasar›m›ndan kendini-

zi gelifltirmeye kadar genifl bir yelpazede

birbirinden ilginç 5 e-kitap yer al›yor. E¤er

‹ngilizce biliyorsan›z bu kitaplara mutlaka

bir göz at›n.

❿� Drop Forged Lennon eBook 3.0: Drop

Forged Lennon, büyük bir Beatles fanati¤i

olan Sharon Richards taraf›ndan yaz›lm›fl,

k›sa hikayeler ve fliirlerden oluflan bir e-ki-

tap. fiiirlerin hemen hemen hepsi Rock n’

Roll’un en büyük isimlerinden biri olan John

Lennon’dan esinlenerek kalema al›nm›fl. Hi-

kayeler ise Beatles’›n f›rt›na gibi esti¤i y›l-

larda yazar›n haf›zas›nda kalan hat›ralar-

dan olufluyor. Son olarak, John Lennon’un

en k›flk›rt›c› flark› sözleri üzerine yaz›lm›fl ta-

mamen uydurma bir hikaye de, kitab›n dik-

kat çekici köflelerinden birini oluflturuyor.

Self Improvement Unleashed 2.0: Özel tek-

nikler ve stratejilerle kendi kiflisel potansi-

yelinizi ve kendinizi gelifltirmenizi amaçla-

yan bu kitab› kullanarak, idealleriniz do¤-

rultusunda daha mutlu bir hayat yaflayabi-

lirsiniz. Birçok insan üzerinde baflar›ya ulafl-

m›fl bu kitap ile, belki siz de hayat›n›zda bü-

yük de¤ifliklikler yapabilirsiniz.

New Voices from Kensington 1.0: Genç ya-

zarlar Brandon Massey, Jon Merz ve Scott

Nicholson’a ait, korku romanlar›ndan olu-

flan bir koleksiyon. Kitab›n içeri¤inde, k›sa

hikayelerin yan› s›ra yazarlar›n romanlar›n-

dan al›nm›fl pasajlar da mevcut.

Design for Web Accessibility 1.0: Bu e-kitap

size nas›l daha baflar›l› HTML kodlar› yaza-

bilece¤inizi en iyi flekilde sunuyor. Tablo

bafll›klar›, alt tag’lar› ve di¤er HTML bileflen-

leri konusunda kod örneklerine de yer veren

bu ücretsiz e-kitab› okumak için kendi gö-

rüntüleyicisini kullanman›z gerekiyor.

❿� Implanted Chips&Dips 1.0: Son günler-

de ad›ndan s›kça bahsedilmeye bafllanan

flu yeni ID chip’leri hakk›nda neler biliyor-

sunuz? Bu HTML tabanl› otobiyografi kita-

b›, insan tan›ma ve izleme teknolojisinin

gelifltirilmesi ve kullan›lmas› s›ras›nda or-

taya ç›kan sosyal, teknik ve finansal mey-

dan okumay› esprili bir dilde inceliyor.

Elektronik Kütüphaneniz ‹çin ‹lginç E-Kitaplar

PCMonitor adl› bu yaz›l›m, bilgi-

sayar›n›zda gerçekleflen tüm ifl-

lemleri izleyerek, bunlar üzerinde

tam kontrol sa¤laman›za imkan

tan›yor. Özellikle internet üzerin-

de fazlaca sörf yapan, oyun oyna-

yan ve sohbet odalar›nda çok

fazla zaman harcayan çocuklar›

ile sorunlar yaflayan ebeveynler

bu yaz›l›mdan yararlanabilirler.

Üstelik, çocuklar›n neyi ne za-

man yapmas› gerekti¤ini ayarla-

yabilece¤iniz bu program›n kul-

lan›m› da oldukça kolay.

Program›n Windows Gezgi-

ni’ne benzeyen yönetim arabiri-

mi sayesinde, hiç zorlanmadan

daha önce gerçeklefltirilmifl ifl-

lemlere ve di¤er ayarlara ulafl›la-

biliyor. Buradan kullan›ma kapa-

t›lacak programlar, internet ile il-

gili filtreler ve engellenecek web

sitelerini ayarlamak mümkün

oluyor. Kullan›c›dan tamamen

gizli bir flekilde çal›flan bu yaz›l›-

m›n yönetim ekran›na ulaflmak

içinse, belirli tufl kombinasyonla-

r›n› kullanmak ve ayr›ca bu afla-

madan sonra güvenlik için de bir

flifre girmek gerekiyor. E¤er ço-

cuklar›n›z›n yan›nda de¤ilken bi-

le, onlar›n internet üzerindeki za-

rarl› içerikten uzak olmas›n› isti-

yorsan›z, bu kullan›m› kolay

kontrol yaz›l›m› epey iflinize yara-

yacakt›r.

WARESHARE

Top Downloadswww.chip.com.trMorpheus Preview EditionGnutella tabanl› en popüler P2Pyaz›l›mlar›ndan biri

WinZip En popüler dosya s›k›flt›rmayaz›l›m›n›n yeni sürümü

iMeshMultimedya dosyalar›n›indirmeye yarayan bir yaz›l›m

DivX 5 Pro Video BundleDVD kalitesinde filmleri izlemekiçin gerekli codec’in son sürümü

Ad-aware ‹stenmeyen reklamlara karfl›koruma sa¤layan bir yaz›l›m

ICQ 2002aArkadafllar›n›z ile sohbet için entan›nm›fl iletiflim arac›

Download AcceleratorBa¤lant› kopmadan h›zl› birflekilde dosya transferi için

ZoneAlarmInternet üzerinde güvenli¤isa¤layacak firewall yaz›l›m

CD’DE YER ALANLARH eCHIP Code SHAREWARE

102

PC’nizdeki Ajan: Bilgisayar›n›z› baflkas› kullan›yorken neler yapt›¤›n› bu seçeneksayesinde rahatl›kla izleyebilirsiniz.

PC Monitor 2.5 h

Kontrolü Elden B›rakmay›nBilgisayar›n›zda kimin, hangi zamanlarda, hangi ifllemleri yapabilece¤ini

belirlemek ve bunu kontrol alt›nda tutmak istemez misiniz?

103

CHIP | MAYIS 2002

Ay›n Shareware’leri

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

KISA... KISA...

33 Abyss Web Server For Windows 1.0Tamamen ücretsiz bir web sunu-cusu olan Abyss Web Server 1.0,küçük dosya boyutuna ra¤menHTTP/1.1, CGI script, parçal›download’lar ve daha birçok eközellik ile oldukça dikkat çekiyor.Tüm bunlar›n yan› s›ra kullan›c›la-ra uzaktan web yönetimi için çokkolay bir arabirim de sunan AbyssWeb Server ile PHP ve Perl scriptiçeren sitelerinizin sorunsuz ola-rak kullan›ma aç›lmas› sadece bir-kaç dakikada gerçekleflebiliyor.

33 Capture Pro 1.0Oldukça basit ama bir o kadar dakullan›fll› bir sistem eklentisi olanCapture Pro, eski Print Screen tuflukomutunu daha kullan›fll› hale ge-tiriyor. Böylelikle art›k bu tufla ba-s›ld›¤› zaman yakalanan ekranlar,herhangi bir grafik program›nagerek kalmadan do¤rudan sabit-diske resim olarak kaydediliyor. ‹s-tenirse resimler arka arkaya oto-matik olarak da birbirini takipeden dosya isimleri ile saklanabili-yor.

33 Vital Desktop 1.0Görsel olarak ekran›n›z› renklendi-recek ve daha da canland›racakolan bu program, masaütünüzdesabit görüntüler yerine hareketliekran koruyucular›na da yer ver-menize olanak tan›yor. Daha öncesadece ekran koruyucu olarak kul-land›¤›n›z, neredeyse tüm dosya-lar ile uyumlu çal›flan Vital Desk-top ile statik masaüstü görüntüle-ri tarihe kar›fl›yor.

33 ABf Photo Camera 1.0ABF Photo Camera gerçekten deoldukça yararl› bir görüntü yakala-ma uygulamas›. Bilgisayar›n›zdabulunan herhangi bir görüntü ya-kalama cihaz›n› ya da web kame-ran›z› kullanarak bir foto¤rafstüdyosu oluflturman›za olanaktan›yan bu yaz›l›m ile ekranda is-tedi¤iniz görüntüyü seçtikten son-ra foto¤raf çekmeniz mümkünoluyor. Zaman ayarl› foto¤raf çe-kebilmenizi de sa¤layan ABF’ninkullan›c› arabirimi de iste¤e ba¤l›olarak de¤ifltirilebiliyor. Detayl›yard›m menüsüne ulaflmak içinseF1’e basmak yeterli!

Bir ifl toplant›s›nda ya da tatil-

deyken, heyecanla bekledi¤iniz

bir e-mail’in gelip gelmedi¤ini

merak ediyorsan›z, bu program-

dan yararlanabilirsiniz.

SMS4Mail adl› bu yaz›l›m, ge-

len postalar› kontrol edip filtre-

ledikten sonra SMS olarak cep

telefonunuza gönderebiliyor.

Maksimum 20 POP3 posta hesa-

b›n› kontrol edebilen program,

bunlar› ayn› anda birden fazla

cep telefonuna da gönderebili-

yor. Gelen postalar›, kimden gel-

di¤i ve konular›na göre filtrele-

me imkan› da sunan program,

böylece istenen mesaj›n size

ulaflt›r›lmas›n› da kolaylaflt›r›l-

m›fl oluyor.

Ayr›ca günlük maksimum

SMS say›s›n› s›n›rlayarak SPAM

postalara karfl› önlem al›nmas›

da mümkün. Ancak, Kimden, Ko-

nu, Tarih de dahil olmak üzere

mesaj›n kendisi 160 karakterden

daha fazla olam›yor. Program›

kullanabilmek için sitesinden

belirli bir miktarda SMS için kre-

di sat›n alman›z gerekiyor. Ancak

deneme amaçl› olarak kullan›c›-

lara 3 bedava SMS de sunuluyor.

Cep telefonunuz yan›n›zda ol-

mas› flart› ile bu program› kulla-

narak, elektronik postalar›n›za

her yerden ulaflman›z mümkün

oluyor.

SMS4Mail 1.0 h

PC’den Cebe Elektronik Posta

Klasörlerinizin güvenli¤i sizler

için önemliyse ve dosyalar›n›za

di¤er kullan›c›lar›n ulaflmas›n›

istemiyorsan›z, Stealth Folder

6.0’a mutlaka bir göz atman›z

gerekiyor.

Çok güçlü bir flifreleme algo-

ritmas›na sahip olan program,

klasörlerinizi de baflar›l› bir fle-

kilde saklayabiliyor. Bu flekilde

korunmufl dosyalar›n daha son-

radan silinmesi, izlenmesi ya da

de¤ifltirilmesi kesinlikle müm-

kün olmuyor. Kullan›c›dan ta-

mamen gizli bir flekilde çal›flan

program›n ayarlar›na ulaflabil-

mek içinse, özel bir tufl kombi-

nasyonunun kullan›lmas› gere-

kiyor. Bafllat menüsünde, araç

ve görev çubu¤unda, Pragram

ekle/kald›r ve hatta CTL-ALT-DEL

menüsünde bile yer almayan

Stealth Folder, ayr›ca bir flifre ile

de korunmufl.

Dolay›s›yla ancak bu ifllem-

lerden sonra tekrar dosyalar›n›-

za ulaflmak mümkün oluyor.

Gizli dosyalara ulafl›ld›ktan son-

ra otomatik olarak bu izleri de

yok eden program, ayr›ca gizli

klasörlere eriflme giriflimlerinin

de bir kayd›n› tutuyor.

Stealth Folder 6.0 h

Size Özel Klasörler

DVD Backup 6.4 h

DVD’leriniziYedekleyinBackup DVD, size DVD filmleri-

nizi, SVCD ya da VCD’lere kay-

detmek için gerekli tüm güçlü

araçlar› sunuyor. Tek bir tufla

t›klayarak, tüm yedekleme iflle-

mini ve CD yazmay› gerçekleflti-

rebilece¤iniz yaz›l›m› kullan›r-

ken, sadece DVD filminizi DVD

okuyucunuza, bofl bir CD’yi de

CD yaz›c›n›za koyman›z yeterli

oluyor. Ancak tüm popüler CD

yaz›c›lar› da destekleyen progra-

m› kullanabilmek için, sabitdis-

kinizde 4 GB bofl disk alan›n›z›n

bulunmas› gerekiyor.

Chronograph 2.2 h

Dünyan›n EnKusursuz Saati!E¤er PC’nizin saatini en do¤ru

flekilde ayarlamak istiyorsan›z,

NIST’de bulunan atomik saat su-

nucucular› ile ba¤lant›l› olarak

çal›flan bu yaz›l›m› bilgisayar›n›-

za kurabilirsiniz. Manual, belirli

bir periyoda ba¤l› ya da sadece

ba¤lant› sa¤land›¤›nda bir kere

ayarlama yapacak flekilde farkl›

modlara sahip olan programda,

HTTP proxy sunucu deste¤i ve

takvim için gelifltirilmifl yard›m

seçenekleri de bulunuyor. Ek

olarak bir saat sunucusu olarak

çal›flan Chronograph ile PC’nizin

saatini sadece NIST atomik saat

sunucular› ile de¤il, yerel a¤ üze-

rindeki herhangi bir bilgisayar

ile senkronize etmeniz de müm-

kün oluyor.

‹‹ÇÇ‹‹NNDDEEKK‹‹LLEERR

Grafik Tasar›m Yaz›l›m›Macromedia Flash MX

Resim Düzenleme Yaz›l›m›Adobe Photoshop 7.0 Beta

CAD Yaz›l›m›Auto Cad 2002

Sanal Ma¤aza Yaz›l›m›Astrosell Professional

FTP Yaz›l›m›Ipstwitch WS_FTP PRO 3

PC Ba¤lant› Yaz›l›m›LapLink Gold 11

Kiflisel Güvenlik Yaz›l›m›Mcafee Internet Security 4.01

Video Düzenleme Yaz›l›m›Ulead Video Studio 6

Web Yay›nc›l›¤› Yaz›l›m›Adobe GoLive 6

108

106

105

104

CHIP ONLINE

Ay›n ürünü hakk›nda dahafazla bilgiyi ve geçmiflsay›larda tan›t›lan ürünler-den baz›lar›n›www.chip.com.tr/yazilim adresinde bulabilirsiniz.

CHIP, yaz›l›mlar›n kalitesini 0 ile 10 aras›nda birpuanlama sistemiyle de¤erlendiriyor ve buradaki üç kriter olan ifllevsellik, ergonomi ve kaynak-lar 4:3:3’lük bir ortalamayla toplam de¤erlendir-meye giriyor.

Kriterlerden ifllevsellik, yaz›l›m›n konusunda-ki görevini ne derece yerine getirebildi¤i sorusu-na cevap veriyor. Burada ne kadar az hata yapt›-¤› ve ne kadar fazla özelli¤e sahip oldu¤u de¤er-lendirmeye giriyor. Ergonomide ise CHIP, yaz›l›-

m›n dokümantasyon ve kullan›fll›¤›n›n kaliteside¤erlendiriyor. Kullan›m kitap盤› ne kadar an-lafl›l›r ve kapsaml›? Online yard›m al›nabiliyormu? Asistanlar mevcut mu?.. gibi sorulara cevaparan›yor. Kaynaklarda ise donan›mla aras›ndakiuyumlulu¤a puan veriliyor. Bu toplam puanla-madan sonra CHIP ayr›ca fiyat ve performansde¤erlerini tavan puan 100 üzerinden de¤erlen-diriyor. Bu de¤erlendirme yaz›l›ma verilen para-ya deyip deymedi¤ini gösteriyor.

Yeni Yaz›l›mTESTLER‹

Yaz›l›m dünyas›nda firmalar her geçen gün daha fazla özellik içeren yaz›l›mlar

ile kullan›c›lar›n karfl›s›na ç›k›yorlar. Bunlar aras›nda en dikkat çekenleri

yaz›l›m testi sayfalar›m›zdan inceleyebilirsiniz.

■ Bu ay›n yaz›l›m incelemebölümünde a¤›rl›kl› olarakyaz›l›m devlerinin en popüleryaz›l›mlar›n›n yeni piyasayaç›km›fl son sürümleri bulunu-yor. Adobe, Autodesk, Macro-media, Mcafee ve Ulead’›nyaz›l›mlar›n›n yan› s›ra Astro-sell’in kullan›m› kolay e-tica-ret uygulamas›, Laplink’inPC’ler aras› kolay ba¤lant›kurmak için haz›rlad›¤› Laplink Gold ve sonolarak da Ipswitch’in meflhur ve en eski FTPprogramlar›ndan biri olan WS_FTP Professi-onal’›n en son sürümü ilginizi çekece¤ineinand›¤›m›z yaz›l›mlar aras›nda yer al›yor.

Her ne kadar popüler yaz›l›mlar›n yeni pi-yasaya sürülmüfl en son sürümleri, kullan›c›-larda bir merak uyand›rsa da, baz› durumlar-da bu heyecanlar› geçtikten sonra eski sü-rümlerin de kendilerine yetti¤i gerçe¤i dahaa¤›r bast›¤›ndan, sadece deneme sürümleri-ne göz atmakla yetiniyorlar. Bunun en

önemli sebeplerinden biri, ye-ni sürümlerin asl›nda yenisürüm olmay› hak edecekkadar çok yeni özelli¤e sa-hip olmamalar›.

Bu ay inceledi¤imiz Au-tocad 2002 ise maalesef

bu olay›n en büyük örne¤i.Neredeyse bir önceki sürü-

müyle ayn› olan yaz›l›m, yeniözelliklerin azl›¤› ile bu sürümü bekleyen ta-sar›mc›lar› hayal k›r›kl›¤›na u¤ratacak gibiduruyor. Di¤er taraftan Adobe da Photos-hop 7 ile resim düzenleme ile u¤raflanlar içinpek bir yenilik sunmuyor. Ancak tabii ki bubaflar›s›z bir sürüm oldu¤u anlam›na gelmi-yor. Çünkü oldukça güçlendirilmifl çizimaraçlar›, yeni sürümü gerçekten çarp›c› k›l›-yor. Art›k say›lardan b›kan Macromedia’n›nFlash MX ad›yla piyasaya sundu¤u Flash 6ise, bu ay›n en ilgi çeken yaz›l›m› olmay› ba-flar›yor.

Mahmut Karsl›o¤lu, mkars@chip.com.tr

DE⁄ERLEND‹RME

TOPLAM CHIP PUANI

çok iyi (100–90 Puan)

iyi (89–75 Puan)

orta (74–60 Puan)

vasat (59–45 Puan)

kötü (44–20 Puan)

çok kötü (19–0 Puan)

F‹YAT/PERFORMANS

çok iyi (100–90 Puan)

iyi (89–75 Puan)

orta (74–60 Puan)

vasat (59–45 Puan)

kötü (44–20 Puan)

çok kötü (19–0 Puan)

CHIP | MAYIS 2002

Yaz›l›m Testi

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP TOP. PUANI

F‹YAT/PERFOR. -

S‹STEM Win ME/98/NT/2000/XP

B‹LG‹ www.evet.net

F‹YAT Firmay› aray›n›z

Şimdiye kadar Photoshop’un her sürü-mü, hep çarpıcı ve akılda kalan bir yenilikve gelişmeyle birlikte karşımıza çıkmıştı.Yeni sürüm içinse aynı şeyi söylemek pekde mümkün değil. İlk bakışta, arabirimolarak program çok fazla değişmiş gibidurmuyor. Diğer taraftan yeni geliştiril-miş olan Tool Presets seçeneği, kullanıcı-lara hızlı erişim bölümünde yer alan araç-lar için kişisel ayarları kaydetmeye olanaktanıması ile gerçekten etkileyici. Ayrıcaaynı Corel'ın Procreate Painter’ında oldu-ğu gibi Photoshop'un gelişmiş araçları daartık pastel, yağlı boya ya da kurşun ka-lem gibi standart fırçalar için değişkenhue ve opacity değerleri kullanmayımümkün hale getiriyor. Birincil görevi re-sim düzenleme olan programa bu konudaeklemiş en çarpıcı araç ise “HealingBrush” adını taşıyor. Bu şekilde örneğinresimdeki insan yüzünde bulunan kırışık-lıklar, ufak cilt kusurları ya da benzeri so-runlar kolaylıkla temizlenebiliyor. “AutoColor adjustment” aracı ise fotoğraflarda-ki çeşitli ışık kusurlarını düzeltebiliyor.ImageReady 7.0 ise artık GIF dosyaların-da saydamlığa izin veriyor.

Sonuç: Eğer profesyonel bir fotoğrafçıy-sanız ve doğal çizim araçlarına ihtiyaç du-yuyorsanız 7.0 sürümünü mutlaka edi-nin. Aksi taktirde bir önceki sürüm de işi-nizi görecektir. Photoshop’un yeni sürü-mü bir gereklilikten çok lüks sayılabilir.

P Güçlendirilmifl çizim motoru

P Gelifltirilmifl GIF saydaml›k kontrolü

M Çok fazla yeni araç içermiyor

ADOBE PHOTOSHOP

7.0 BETA

105

CHIP | MAYIS 2002

Resim Düzenleme Yaz›l›m›

CHIP TOP. PUANI

F‹YAT/PERFOR. -

AUTOCAD

2002

S‹STEM Win ME/2000/XP

B‹LG‹ www.sayisalgrafik.com

F‹YAT Firmay› aray›n›z

Aslında yeni bir sürüm olmayı hak etme-yecek kadar az özellik ve yenilikle karşımı-za çıkan Autocad 2002, yeni sürümü bek-leyen kullanıcılar arasında tam bir hayalkırıklığına yol açıyor. Sadece yeni özellik-ler ve gelişmiş özellikler listesine bakmakbile bunu anlamak için yeterli. Yeni sü-rüm, AutoCAD 2000i ile hemen hemenaynı. Program içinde sadece Express To-ols, VIP program ve Autodesk'in beta site-sindeki beta ürünlerden programa dahiledilmiş birkaç özellik dikkat çekiyor. Tabiiki daha önceki sürüme “i” eklentisini ve-ren internet araçları da yeni sürümde ha-len yerini koruyor. Katman dönüştürücüve CAD standartları gibi özellikleri sunanVIP programı ve "True Associative Di-mensioning" ile metin boyutlandırma gibiyeni özelliklerle AutoCAD karşımıza dahaüretime dönük bir modül olarak çıkıyor.Yeni sürümün araç çubuğuna ise ModifyI, Dimension, Text ve CAD Standards şek-linde 4 yeni araç daha eklenmiş. Wblockkomutu ile XML çizim dosyalarının oluş-turulması ise başarılı bir özellik.

Sonuç: Eğer hali hazırda AutoCAD 2000isahibiyseniz, yeni sürüme geçmeden önceeklenen az sayıdaki özelliğin işinize yara-yıp yaramayacağını düşünmekte faydavar. Programın 15 günlük deneme sürü-münü http://pointa.autodesk.com/local/enu/portal/asp/index.jsp adresinden in-dirip deneyebilirsiniz.

P Express tools ve VIP program eklentisi

P XML çizim dosyalar› oluflturabiliyor

M Çok az yeni özellik bulunuyor

CAD Yaz›l›m›

H eCHIP Code FlashMX

CHIP TOP. PUANI

F‹YAT/PERFOR. -

MACROMEDIA

FLASH MX

S‹STEM Windows 98/ME/2000/XP

B‹LG‹ www.medyasoft.com.tr

F‹YAT Firmay› aray›n›z

Macromedia’nın yeni web uygulama seri-sinde ilk olarak piyasaya sürdüğü FlashMX aslında popüler vektör canlandırmayazılımının 6. sürümü. Bundan sonra sayıyerine MX kod adıyla üretilecek yazılımlararasında Fireworks, Freehand ve Dream-weaver da bulunuyor. Flash yazılımınabaktığımız zaman, ilk etapta dikkat çekenve oldukça da üzücü olan farklılık dahaönceki sürümlerde yer alan kartlardanoluşan paletlerin yer almaması. Aslında,bu konudaki benzerlik dolayısıyla, Adobeile mahkemelik olan Macromedia’nın bukararına hak vermemek de elde değil. An-cak firma bu açığını kapatmak için araçla-rın yer aldığı panelleri birbirinden bağım-sız hale getirmiş. Böylelikle tüm çalışmaalanından tam verim alınması mümkünoluyor. Ayrıca nesneler, semboller ve videoklipler de artık kendilerine has bağımsızözelliklere kavuşmuşlar. Bu zeki sistem,Dreamweaver'in arabiriminden programauyarlanmış. Flash’ın tüm video formatlarıiçin sunduğu destek ise, en büyük yenilik-ler içinde yer alıyor. Yeni başlayanlar düşü-nülerek programa eklenmiş bir başka ye-nilik ise, Actions panelinde yer alıyor.

Sonuç: En iyisini isteyen geliştiricileriçin mutlaka yapılması gereken bir gün-celleme. Ama diğerleri yeni player’ın bi-raz daha yaygınlaşmasını bekleyebilirler.

P Genifl video format deste¤i

P Geliflmifl scripting araçlar›

M Yeni bafllayanlar için zor arabirim

Grafik Tasar›m Yaz›l›m›

AYINÜRÜNÜ

05|2002

106

CHIP | MAYIS 2002

Yaz›l›m Testi

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP TOP. PUANI

F‹YAT/PERFOR.

LAPLINK

GOLD 11

S‹STEM Win 98/Me/NT/2000/XP

B‹LG‹ www.laplink.com

F‹YAT 180 $

LapLink yıllardır, çeşitli aygıtların birbiri-ne bağlanmasını sağlayan farklı yazılım-larla karşımıza çıkıyor. Programın bu enson sürümü, tüm 32 bit Windows sürüm-lerini destekliyor ve uzaktaki bilgisayarla-ra bağlantı için çok güçlü araçlar içeriyorve çok geniş bir yelpazede seçenek sunu-yor. Modem, doğrudan seri, paralel ya daUSB bağlantının yanı sıra, ağ bağlantısı vehatta infra-red gibi kablosuz bağlantı dabunlar içinde yer alıyor. Programın tümfonksiyonlarına ana pencere üzerindenulaşılabiliyor. Bu da kullanımı çok kolay-laştırıyor. Uzak bilgisayarlara bağlantıdaLapLink Gold 11, uzaktaki PC’nin tümmasaüstünü görüntüleyebiliyor ve karşı-da uygulama çalıştırabilmenize de izin ve-riyor. Başarılı bir güvenlik ve kodlamaayarlarına sahip olan program, karşı ta-rafta LapLink kurulu olmaması duru-munda bile LapLink Web sitesi yardımıy-la bağlantı sağlayabiliyor. Yazılı ve seslisohbet desteği de sunan program ile karşıtaraftaki kullanıcı ile bağlantıya geçmenizmümkün oluyor. LapLink Gold 11 paketi-nin en büyük problemi ise içinde USBbağlantı kablosunun yer almaması.

Sonuç: Diğer bazı yazılımlarda olduğugibi yazılım sürümü ilerledikçe Laplinkgereksiz bir sürü özellikle boğulmamış vehala sadece yapması gerekeni yapıyor. Yanibağlantıyı sağlıyor. Her BT destek uzma-nının sahip olması gereken bir yazılım.

P Çok fazla ba¤lant› seçene¤i sunuyor

P Uzaktan eriflim destekliyor

M USB kablosu pakete dahil de¤il

CHIP TOP. PUANI

F‹YAT/PERFOR.

S‹STEM Win 95/98/Me/NT/2000/XP

B‹LG‹ www.ipswitch.com

F‹YAT 45 $

FTP yazılımlarının atası olarak nitelendi-rilebilecek bir program olan WS_FTP, ikibilgisayar arasında dosya transferi gerçek-leştirmek için bir kullanıcının ihtiyaç du-yabileceği her şeyi sunuyor. Özellikle websayfalarınızı güncellemek için kullanabile-ceğiniz bu programın kullanımı da olduk-ça basit. WS_FTP, sabitdiskinizdeki baş-langıç klasörünün belirlenebilmesi ve herFTP sitesi için bir remote sürücü yarata-bilmesi ile dosyalara erişim için gerekenzamanı oldukça kısaltıyor. Programda yeralan hem yerel hem de remote diskler ra-hatlıkla isme, tarihe, dosya boyutu ve tipi-ne göre de sıralanabiliyor. Ayrıca aynıWindows pencerelerinde olduğu gibi dos-yaların küçük ya da büyük simgeler ile gö-rüntülenmesi de mümkün oluyor. Dosyatransferlerinde güvenliği sağlamak için fi-rewall ayarları kullanılabiliyor ve istenirseWS_FTP, Netscape ya da Internet Explo-rer içinde ftp:// ile başlayan satırlarda oto-matik olarak devreye girebiliyor. SSl ilegüvenli transferi de destekleyen program,dosya transferlerini belirlenen sürelerdeotomatik olarak yapabiliyor.

Sonuç: Genelde FTP yazılımları kullanı-cıları kolay kolay alışkanlıklarından vazge-çip programlarını değiştirmezler. Ancakeğer SSL ve Firewall seçenekleri ilginizi çe-kiyorsa bu yazılıma bir şans verebilirsiniz.

P Kullan›m› kolay arabirim

P Browser ile birlikte çal›flabilme

P SSL ve Firewall seçenekleri

IPSWITCH

WS_FTP PRO 3

FTP Yaz›l›m› PC Ba¤lant› Yaz›l›m›

CHIP TOP. PUANI

F‹YAT/PERFOR.

ASTROSELL

PROFESSIONAL

S‹STEM Win 98/ME/NT/2000/XP

B‹LG‹ www.astrosell.com

F‹YAT 350£

Piyasaya sunduğu oldukça başarılı sanalmağaza oluşturma yazılımı ile bir andadikkatleri üzerine çeken Astrosell aslındadaha önce incelediğimiz konusunda lideryazılım Actinic Catalog ile büyük benzer-likler taşıyor. Birebir aynı olmasa da görü-nüş ve kullanım alanındaki bu benzerlik-ler bir karşılaştırma yapmayı da zor halegetiriyor. Hatta Astrosell, Actinic’in 3, 4 ve5. sürümleri için dönüşüm seçenekleri desunuyor. Yazılım aynı Actinic’de olduğugibi kullanıcıya bir off-line katalog hazır-layıcı, birden fazla seviyede ürün veri taba-nı hazırlayıcı ve e-business ayarları da su-nuyor. Sanal mağazanızın hazırlanması sı-rasında program size bir kurulum sihirba-zı ile yardımcı oluyor. Ancak dahili olarakçok fazla hazır tema bulunmaması bir de-zavantaj. Yine de taslakların MacromediaDreamweaver ya da Microsoft FrontPagegibi harici bir yazılımla da düzenlenebili-yor olması ile Astrosell bu açığını kapatı-yor. Program içinde katalogdaki her nesneiçin renk ve boyut gibi sınırsız seçenek be-lirlemesi mümkün oluyor ve bunlar oriji-nal ürünün fiyatını etkileyebiliyor.

Sonuç: Hazır tema sayısı az ve tasarım ileplanlama özellikleri Actinic’e göre dahazayıf. Ancak program orta fiyatlı bir çö-züm arayanları tatmin edecek kadar dabaşarılı özelliklere sahip.

P Actinic’den dönüflüm seçenekleri

P Fiyat› çok uygun

M Haz›r tema say›s› az

Sanal Ma¤aza Yaz›l›m›

H eCHIP Code ASTROSELL H eCHIP Code WS FTP

108

CHIP | MAYIS 2002

Yaz›l›m Testi

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP TOP. PUANI

F‹YAT/PERFOR. -

ADOBE GOLIVE 6

S‹STEM Win 98/ME/NT/2000/XP

B‹LG‹ www.evet.net

F‹YAT Firmay› aray›n›z

Adobe’un web yayıncılığı yazılımı olarakürün yelpazesindeki yegane programıolan GoLive, yeni sürümünde de maalesefframe’lerle olan kullanım problemlerin-den kurtulamamış. Diğer taraftan tablo-ların kontrolü ise mükemmel olarak nite-lendirilebilir. Font’larla çalışırken zamanzaman beceriksizce davranıp kodun şiş-mesine yol açan GoLive’da kod girmepenceresi de fare kullanıcılarından çok,klavye kullanıcıları düşünülerek hazırlan-mış. Kullanıcının browser’ına göre en uy-gun style sheet’in seçimi, tesadüfi resimseçimi, frame’ler arası sürükle bırak iletüm içeriğin taşınması ve cookie yazmakiçin kullanılabilecek yeni akıllı araçlar isegerçekten başarılı eklentiler. Her ne kadarbunları internet ya da kitaplar üzerindebulmak mümkün olsa da el altında bulu-nuyor olması verimi artırıyor.

Program içinde yer alan diğer yenilikçiaraçlar da, ister tek bir sayfa hazırlıyor ol-un ister geniş bir elektronik ticaret sitesi,üretim zamanını gerçekten oldukça azal-tıyor. Eğer tek başınıza çalışıyorsanız, sizeDreamweaver’da yetecektir. Ancak eğerbir tasarım ekibinin parçasıysanız, GoLi-ve içinde yer alan dahili Workgroup Ser-ver programı, seçiminiz için bir nedenolabilir.

Sonuç: Program birçok profesyonel tasa-rımcıya çekici gelebilecek bir ürün. AncakDreamweaver’ın sadeliğini aratıyor.

P Pratik ak›ll› araçlar

P Dahili workgroup server

M Frame kullan›m› karmafl›k

CHIP TOP. PUANI

F‹YAT/PERFOR.

S‹STEM Win 98/ME/NT/2000 /XP

B‹LG‹ www.wlead.com

F‹YAT 100 $

Video düzenleme yazılımları arasındasunduğu uygun fiyatlı çözümler ile herzaman adından söz ettiren Ulead, VideoStudio’nun yeni sürümüyle yine dikkatle-ri çekiyor. Baştan aşağı elden geçirilmiş veyenilenmiş arabirim, daha önceki sürümile karşılaştırıldığı zaman çok daha pro-fesyonel görünüyor. Ancak bu sefer dearabirim biraz kullanılabilirliğini yitir-miş. Video Studio içinde 3D efektler dedahil olmak 122 efekt ve geçiş bulunuyor.Her ne kadar sadece parlaklık ve renkle il-gili olanlar işe yarar olsa da genel olarakfiltreleme özelliklerinin tümünün kulla-nımı oldukça kolay. 3 DVD formatını dadestekleyen yazılımdaki DVD plug-in’ibir MPEG dosyası açıldığı zaman otoma-tik olarak devreye giriyor ve kullanıcılarasahne seçimi ve etiketleme seçenekleri su-nuyor. Ayrıca buradan bölümlerin seçi-minin yapıldığı menü için arka plan belir-lenmesi de mümkün oluyor. Aynı plug-in,VCD ve SVCD hazırlamak için de kullanı-labiliyor. Rakiplerinden daha ucuz olanVideo Studio 6, DVD hazırlama plug-in’iile de bir adım öne geçiyor.

Sonuç: Video Studio 6 birçok mükemmelözellikle birlikte geliyor. Ek olarak DVDhazırlama işlemini de sürükle bırak ile ya-pılacak kadar basitleştiriyor. Video düzen-lemeye başlamak için cazip bir seçenek.

P Uygun fiyat

P Çok fazla yeni özellik

M Karmafl›k arabirim

ULEAD

VIDEO STUDIO 6

Video Düzenleme Yaz›l›m› Web Yay›nc›l›¤› Yaz›l›m›

CHIP TOP. PUANI

F‹YAT/PERFOR.

MCAFEE INTERNET

SECURITY 4.01

S‹STEM Win 98/ME/NT/2000 /XP

B‹LG‹ www.mcafee.com

F‹YAT 75 euro

Norton Internet Security 2002 ile başabaşbir rekabet sürdüren McAfee'nin en soninternet güvenlik paketi, Norton’la aynıisme sahip bir şekilde karşımıza çıkıyor.Daha önce Internet Guard Dog adıylaanılan bu yazılım, fiyat olarak da fazla biravantaj sunmuyor. Çünkü paket içindekiyazılımlar ayrı ayrı alındıklarında dahineredeyse aynı fiyata geliyor. Yeni sürümNorton Internet Security 2002 ile benzerbir şekilde, artık Windows XP ile de so-runsuz çalışabiliyor. Programın ilk parça-sı olan McAfee Virusscan 6.0’a, yeniworm ve virüsleri tespit etme yeteneğisağlayacak yeni özellikler eklenmiş. Ayrıcayine bu bölümde yer alan Hawk (HostileActivity Watch Kernel) teknolojisi ise sü-rekli sisteminizi şüpheli hareketlere karşıgözlem altında tutuyor. PDA senkronizas-yonu ile virüslerin taşınabilir bilgisayarla-rınıza geçmesini de engelleyebilen yeniVirusscan’in yanı sıra pakette yer alan di-ğer bir program olan Firewall ise güvenlikile ilgili her türlü hareketi izleyip kaydınıtutabiliyor. Belirli IP adreslerin artıkbloklanabiliyor olmasıysa, bu bölümdekien dikkat çekici özelliklerden birini oluş-turuyor.

Sonuç: Web filtreleme ve ebeveyn kont-rolü de sunan oldukça yeterli bir güvenlikpaketi. Kötü değil. Ancak ücretsiz Fire-wall yazılımları da var. Sadece Virusscanalmak da yeterli olabilir.

P Hawk teknolojisine sahip

P Kurulum ve kullan›m› kolay

M Firewall yaz›l›m› ücretsiz de al›nabilir

Kiflisel Güvenlik Yaz›l›m›

H eCHIP Code VIDEO STUDIO

Jet Audio, hemen hemen tüm

multimedya formatlar›n› destek-

leyen bir multimedya player.

Streaming Media, dijital audio ve

video deste¤ine sahip. Home stu-

dio fleklindeki arayüzü oldukça

gerçekçi olan Jet Audio’yu kolay-

ca kullanabilirsiniz. Bu arayüz ses

efektleri, mixer, audio CD, digital

audio (MP3, RA, WAV), MIDI ve

video çal›c›s› gibi 6 parçadan

olufluyor. Ana bölümde di-

¤er parçalar› kontrol et-

menizi sa¤layan buton-

lar bulunuyor. Kullan-

mak istemedi¤iniz bö-

lümü görünmez yapa-

biliyorsunuz. Ayr›ca

buradan ayarlara da

ulaflabiliyorsunuz.

Ses Efektleri: Dinledi¤i-

niz veya izledi¤iniz film ya

da flark›lar›n geliflmifl ses

ayarlar›n› buradan yapabilirsi-

niz. POP, ROCK, JAZZ, CLASSIC,

VOCAL ve FLAT kategorilerinde

equalizer seçenekleri bulunan bu

bölümde, isterseniz kendi equali-

zer ayarlar›n›z› da yapabiliyorsu-

nuz. Ayr›ca 4 adet 3D ortam ve

11 adet ses efektiyle de¤iflik ses-

ler yaratabiliyorsunuz.

Mixer: Ses, balans, gibi ayarlar›n

yap›ld›¤› bu bölümde Win-

dows’un ses kontrolü kullan›l›-

yor. Play ve record seçeneklerin-

eeCCHHIIPP ‹‹ÇÇEERR‹‹⁄⁄‹‹

Jet AudioKendi çap›nda home studio

eCHIP May›s eCHIP içeri¤i

Sandra 2001Sisteminizi elden geçirin

TalismanYepyeni temalar

ParalizParay› köleniz yap›n

»»»»»

CHIP | MAYIS 2002

Her ay oldu¤u gibi bu ay da

dergideki kapak konusu ve ya-

z›l›m bölümünde ad› geçen

programlar› eCHIP içerisinde

sizlere sunuyoruz. Bu ay›n ko-

nu bafll›klar›; Windows Tu-

ning, XP Power Toys ve dosya

kurtarma programlar›... Ayr›ca

TOP Freeware bölümünde on-

larca en iyi ücretsiz yaz›l›mlar

bulunuyor. Yerli programc›la-

r›n yazd›¤› amatör veya profes-

yonel programlar› da bu ay

CD’de bulabilirsiniz. Desktop,

Sistem, Multimedya, ‹nternet ve

Müzik gibi her ay yer alan prog-

ram kategorilerinde ise çok say›-

da shareware ve freeware yer

al›yor. Ayr›ca, Bilgisayar Sözlü¤ü

ve profesyonel programc›lar için

“Marjinal” bafll›kl› makalemizi

de incelemenizi tavsiye ederiz.

May›s eCHIP CD ‹çeri¤i

110

Web Siteleri:

Birkaç ayd›rdevam ettirdi¤imizweb siteleritan›t›mlar› velinkleri eCHIP’te.

de ayarlar da de¤iflim gösteriyor.

Audio CD: E¤er bilgisayar›n›z in-

ternete ba¤l›ysa 100 binden faz-

la arflivi bulunan CDDB özelli¤in-

den yararlanabiliyorsunuz. ‹nter-

net ba¤lant›n›z yoksa, program›n

albüm yapma fonksiyonuyla par-

çalar›n bilgilerini kendiniz girebi-

lirsiniz. Ayr›ca bu bölümde audio

CD’leri dijital müzik format›na

çevirebiliyorsunuz.

Digital Audio: MPEG (MP3, MP2,

MP1), Real Audio (RA, RM, RAM),

SUN Audio (AU, SND), MAC Au-

dio (AIF) ve Windows Audio

(WAV) formatlar›n› çal›flt›rabile-

ce¤iniz bu bölümde parçalara

efektler verebilir, flark› sözlerini

görebilir, MP3’ü WAV format›na

çevirebilir veya audio CD’ler ya-

pabilirsiniz.

MIDI: MIDI d›fl›nda bu bölümde

Karaoke (KAR) ve Module

(MOD,S3M, XM, MTM, IT) dosya-

lar›n› çalabilirsiniz. Yine Digital

Audio bölümünde oldu¤u gibi

flark› sözlerini görebilir, kullan›-

lan enstrümanlar› de¤ifltirebilir

ve tempoyu artt›rabilirsiniz.

Digital Video: AVI, MOV (QT or

AM), MPG (AM), DAT (AM), Real-

Video formatlar›n› destekleyen

program ile ayr›ca Real Video 5.0

makinan›zda yüklüyse RM dos-

yalar›n› da izleyebilirsiniz. Video

fonksiyonlar› aras›nda, track’ler

aras›nda h›zl› geçifl, tam ekran iz-

leme, de¤iflik ses efektleri ekle-

me, h›z› artt›rma, kare kare izle-

me ve BMP format›nda ekran gö-

rüntüsü alma bulunuyor.

Jet Audio

Kendi Çap›nda Home StudioAudio CD’den VCD’ye, MP3’ten MIDI’ye kadar birçok format› ayn› arayüz içinde

kullanabilirsiniz.

De¤iflik Arayüzler:

Program›n içindeki birkaçarayüzü kullanabilece¤inizgibi internetten de çeflitli arayüzler seçebilirsiniz.

111

CHIP | MAYIS 2002

eCHIP ‹çeri¤i

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

ParaLiz’le birlikte kiflisel finans

yönetimiyle ilgili konularda bil-

gilenebilir; gelir, gider ve yat›-

r›mlar›n›z› izleyip, bütçenizi ya-

pabilir ve gelece¤inizi planlaya-

bilirsiniz.

Program sayesinde, tüm ge-

lir, fatura ve ödemelerinizi ko-

layca izleyebilirsiniz. Hisse sene-

di, fon gibi yat›r›m araçlar›n› iz-

leyebilir, kredi veya borç ödeme

planlamas› yapabilir ve diledi¤i-

niz finansal hesaplamalar›n üs-

tesinden gelebilirsiniz. Takvim

ve an›msatma sayesinde, fatu-

ralar›n›z› zaman›nda ödeyebilir,

50’ye yak›n rapor ve grafikle

tüm verilerinizi kolayca izleyebi-

lir, tek t›klamayla birçok rapora

an›nda eriflebilirsiniz.

Kurulum ve kullan›mProgram› kurduktan sonra dos-

ya ifllemleri, planlama, raporlar

ve geliflmifl eklentiler gibi özel-

D‹J‹TAL DERG‹LER

33 PCONLiNE

Her ay oldu¤u gibi onlarca web

sitesinin tan›t›m› PCONLINE

içerisinde yer al›yor. Sitelerin k›sa

aç›klamalar›n› okuduktan sonra,

bulunan linklerine t›klay›p

browser’›n›zdan izleyebilirsiniz.

Ayr›ca, internette karfl›n›za ç›kan

istemedi¤iniz pencere ve gereksiz

yavafllatmalardan kurtulman›z

için yararl› bir makale de bu ayki

dergimizde yer al›yor.

33 Computer Easy

Bilgisayar ve Elektronik

kursumuzda, FET’ler (Field Effect

Transistor/Alan Etkili Transistor)

hakk›nda ayr›nt›l› bilgi

bulabilirsiniz. fiekiller ve

örneklerle anlafl›l›r bir flekilde

aç›klanan konular her ay devam

ediyor. Bilgisayar sözlü¤ünde ise

D harfindeki bilgisayar

terimlerinin aç›klamalar›

bulunuyor. Ayr›ca A, B ve C

harflerine de ulaflman›z

mümkün.

33 Suxxess

Birkaç ayd›r devam eden

kurslar›m›za geçen ay Visual

Basic kursu da kat›lm›flt›. Visual

Basic’in bu ayki konusu ise form

nesnesi, özellikler, yöntemler ve

olaylar. ASP kursumuzda ise,

ASP’de sunucu istekleri

aç›klan›yor ve VB Script’e girifl

yap›l›yor. Veritaban› arayüzünün

tan›t›ld›¤› Acces kursu ve XML

belgelerinde geçerlilik

tan›mlamalar› ve DTD konular›n›

kapsayan XML kursu, SUXXESS

içerisinde yer al›yor. Ayr›ca

ActiveX hakk›ndaki makalemizin

de profesyonel programc›lar›n

ilgisini çekece¤ini düflünüyoruz.

33 LEVEL ÖZEL

Command&Conquer:

Renagede’in inceleme yaz›s›

LEVEL’dan Berker Güngör

taraf›ndan yap›ld›. Oyunun puan›,

özellikleri, art› ve eksilerini Berker

Güngör’ün yaz›s›ndan takip

edebilirsiniz. Ayr›ca, bu

bölümden, oyunun multiplayer

demosunu kurabilir ve tan›t›m

filmini izleyebilirsiniz.

Paraliz

Paray› Köleniz Yap›n

Talisman

Yepyeni Temalar

likleri “Nas›l Kullan›l›r?” bölü-

münden ö¤renebilirsiniz. Görsel

anlat›ml› derslerle kolayca kav-

ram ve kullan›m e¤itimleri ala-

bilirsiniz. Tüm menüler ayr›nt›l›

olarak anlat›l›yor. Program ekra-

n› üzerinde video e¤itiminden

yararlanabiliyorsunuz ve kaç›r-

d›¤›n›z bir bölüm olursa geri ala-

biliyorsunuz.

Talisman herhangi bir masaüstü

temas›ndan farkl› olarak, masa-

üstünüzü ele geçiriyor ve kendi

yönetmeye bafll›yor. Program›

çal›flt›rd›¤›n›zda karfl›n›za klasik

arayüz geliyor. Daha sonra QNXi

WindowsXP veya golden arabiri-

mini seçebiliyorsunuz. XP arabi-

rimi birebir ayn› yap›lm›fl ve iste-

di¤iniz takdirde renklerini de oli-

ve ve metallic olarak de¤ifltirebi-

liyorsunuz. Bilgisayar›m, e-mail

ve Belgelerim gibi çok kullan›lan

Windows uygulamalar› daha

çok göz önüne al›nm›fl. Ayr›ca,

ekran›n tam ortas›nda sistemi-

nizin tüm özelliklerine ulaflabi-

lece¤iniz ayarlar menüsü bulu-

nuyor. Windows oyunlar› ve

Bafllat menüsündeki programlar

da bu bölümden ulaflabilece¤i-

niz di¤er uygulamalar aras›nda

yer al›yor.

Çeflitli temalarTemalar sadece renk de¤iflimi

sa¤lam›yor. Arayüz tamamen

de¤ifliyor ve yeni menüler ekle-

nebiliyor. Program›n web site-

sinde (www.lighttek.com) ol-

dukça renkli temalar yer al›yor.

Fakat bu temalar› kullan›rken

yine de al›fl›lm›fl Windows ara-

yüzünü özleyebilirsiniz.

SANDRA 2001

Sisteminizi Elden GeçirinSiSoft SANDRA (System ANaly-

ser, Diagnostic and Reporting

Assistant), bilgisayarlar için bilgi

alma ve analiz program›. Bilgisa-

yar›n›zdaki tüm donan›m ve ya-

z›l›mlar hakk›nda tam anlam›yla

genifl aç›klamalarla bilgi alabilir-

siniz. Program 32 bit Windows

95/98/Me ve 2000 uygulamala-

r› yan›nda 16 bit Windows ve

DOS deste¤i de veriyor. Sisoft

Sandra Standart ile 50 ayr› ko-

nuda test ve benchmark yapabi-

lir, sonuçlar› listeleyebilirsiniz.

Program›n VESA, VBE, ACPI,

APM, BIOS SMB, tak çal›flt›r ve

WinG, DirectX (DirectDraw, Di-

rect 3D, DSound, DMusic, DPlay,

DInput), OpenGL, Glide deste¤i

bulunuyor. Ayr›ca Intel Pentium

MMX/Pro/II/III/4, Celeron, Xeon

/III/4, OverDrive; Cyrix 6x86,

6x86MX, MII, MIII, AMD K5, K6,

K6-2/III, Athlon/Duron ifllemci-

leri de tan›yabiliyor.

E¤er videolarda görüntü ve ses alamama gibi bir sorununuzolursa, eCHIP Basic Kit içinden QuickTime’› kurabilirsiniz.

Bilgisayar›n›z CD-ROM’u bir audio CD gibi görüyorsa,muhtemelen CD-ROM’unuzun sürücüleri DOS’tan yükleni-yordur. Sorunu gidermek için Config.sys ve Autoexec.batdosyalar›ndaki CD-ROM sürücüsü yükleme ile ilgili sat›rla-r›n bafl›na REM ekleyerek, bilgisayar› yeniden bafllat›n›z.

E¤itim videolar›n›n izlenmesinde sorun ile karfl›lafl›rsa-n›z, CD’nin Tools klasörü içindeki Tscc.exe dosyas›n› çal›flt›-r›p, ilgili codec’i bilgisayar›n›za kurunuz.

B‹R SORUNLA KARfiILAfiIRSANIZ

10 ADIMDA YEN‹ S‹STEME

Planlama

Yedekleme

Sürücüler

Ayarlar

Aç›l›fl disketi

Silmek

Bölümleme

Formatlama

Kurulum

‹nce ayarlar

HHemen umutsuzluğa kapılmaya ge-rek yok! Hangi kullanıcı, şimdiyekadar en azından bir kere olmak

üzere, PC’sini öfkeden pencereden dışarıfırlatmak istememiştir ki? Sistemde olu-şan hatalar çoğu kez sinir bozucu bir halalabilir, ama yine de sakin olun. Bu gibidurumlarda, muhakkak yapılabilecek birşeyler vardır. Artık bilgisayar kullanıcıla-rının çoğu, Windows kurulumundan bu-güne kadar geçen zamanla, problemlerlekarşılaşma sıklığının doğru orantılı oldu-ğunun bilincinde...

Hiçbir şey yolunda gitmediğinde neyapmak gerekiyor? En iyi seçim, sistemibaştan aşağı temizlemek ve Windows’u

yeniden kurmak. Çünkü bu yol çökmele-rin ve hata uyarılarının sıklaştığı durum-larda yapılabilecek en iyi şey. Planımız si-ze çok fazla sıkıntı yaşamadan yepyeni birsisteme nasıl ulaşabileceğinizi gösterecek.

1 I Planlama: XP veya 98/Me?Belki de ikisi birden

Kolları sıvamadan önce, amaç tam olarakbelirlenmeli... Çünkü yeni bir kurulumsüreci, sistemi kişisel gereksinimlerinizeuygun hale getirmek için en ideal zaman.Bu sırada dosyaları korumak ve daha iyigüvenlik önlemleri alabilmek için sabit-diskinizi yeniden bölümlendirebilir ve

hatta yeni bir sistem deneyebilirsiniz.Şu sıralar Windows XP Home Edi-

ton’ın tam sürümünü yaklaşık 100 dolarkarşılığında temin edebilirsiniz. Bir süre-dir hissedilir derecede daha stabil olan ye-ni Windows’a ilgi gösteren kullanıcılar,sistemin yeniden kurulumu öncesindeönemli bir karar aşamasından geçmekte-ler.

Yeni işletim sistemi, özellikle mesleğigereği bilgisayar başında çalışanlar içintasarlanmış ve birden fazla kullanıcınınaynı sistemi paylaşması gerektiği durum-lara uygun. Ancak öncelikle bilgisayarı-nız, yazılımın donanım gereksinimlerinikarşılayabilmeli: XP; 233 megaherz ve

CHIP | MAYIS 2002

Eski sistemlerinden memnun olmayanlar ve PC’sini komple yeniden kurmak isteyenlerin aflmas› gereken

birçok engel var. CHIP, 10 ad›mda eski sistemi ve ayarlar›n› yedekleyerek yeni bir sistemin problemsiz bir

flekilde nas›l kurulacaca¤›n› aç›kl›yor.

10 Ad›mda Temiz Windows

Windows’unuzu Yenileyin

‹‹ÇÇ‹‹NNDDEEKK‹‹LLEERR

Yedekleme:Önce yedekleyin sonra silin

Yeni Sistem:Sorunsuz kurulum için disk bölümlemesi

Bar›flç›l Çözüm: Paralel Windows XP ve98/Me kurulumu

118

114

113

112

Yeni Windows Kurulumu

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT 113

CHIP | MAYIS 2002

üzeri işlemcili en az 128 megabayt belleksahibi sistemlerde 1 gigabayt sabitdiskalanına ihtiyaç duyuyor. Bu değerler endüşük gereksinim seviyesini temsil etti-ğinden, ne kadar fazla kaynağa sahipse-niz, işiniz o kadar kolaylaşacaktır.

Eski işletim sistemini saklamak iste-meniz halinde, Windows XP’yi Windows98 ve Me’ye paralel olarak kurmak müm-kün. PC’nizi baştan aşağı yenilerken çifteişletim sisteminin ön koşullarını zatenyerine getireceksiniz. İşlemin nasıl yapıl-dığını s118’deki “Çifte Windows” ku-tusunda bulacaksınız.

Bu fırsatı kullanmayı istemeseniz da-hi, yeni kurulumun ruh sağlığınızı koru-maya yardımcı olacak bir çalışma ortamıyaratmak için mükemmel bir başlangıçnoktası olduğunu unutmayın.

2 I Yedekleme: De¤erli dosyalar›n›z› koruyun

Sabitdiski temizlemeden önce, tüm ge-rekli dosyaları dikkatle kaydetmelisiniz.Bu kategoriye yalnızca Word, Excel dos-yaları veya fotoğraflar değil, aynı zaman-da ilk anda akla gelmeyen pek çok dosyada dahil edilmeli.Belgelerim: Kullanıcı farklı saklama di-zinleri kullansa da pek çok program dos-yalarınızın tümünü standart olarak busistem klasöründe saklar.

Office templates yeni kurulumun ar-dından kendi şekillendirdiğiniz belgeşablonlarını yeniden yaratmak zorundaolmak can sıkıcı. Office 97’de dosyalarC:\Program Files\Microsoft Office\Temp-lates’de yer alıyor. Office 2000 ve XP’dey-se onları C:\Windows\Application Da-ta\Microsoft\Templates’de bulabilirsiniz.Windows 2000 veya XP’de templateler\Documents and Settings dizininde o ankikullanıcı adı altında Application Da-ta\Microsoft\Templates’de saklı.E-mailler ve Adres Defteri: Outlook ve Out-look Express’de, e-maillerinizi ve adresdefterinizi bir arşiv dosyasında saklayabi-lirsiniz. Outlook’ta Dosya/Arşiv’den Out-look Express’de Dosya/Ver’den erişilen buözelliği her yeni sistem kurulumundanönce kullanmalısınız.S›k Kullan›lanlar: Internet Explorer’da sıkkullanılan adresler listesi oluşturduysa-nız, C:\Windows\Favorites’den (98,ME)veya Documents and Settings\<KullanıcıAdı>\ Favorites’den(XP) ulaşabileceğinizbu verileri de saklayın.

Oyunlar: Oyun severler en son değiştirilendosyaları da diğer önemli dosyalarla bir-likte arşivleyebilir.

3 I Sürücüler: Hiçbirini unutmad›¤›n›za emin olun

Windows’un kurulum CD’sinde çok sa-yıda sürücü yer alıyor. Ancak bunlar ge-rekebileceklerin tümü değil. Ayrıca sürü-cülerin hiçbirinin en güncel versiyonları-nın olmadığı da kolaylıkla tahmin edile-bilir. Sabitdiski formatlamadan önce, sis-temin her bileşeni için bir sürücünün elaltında olduğundan emin olmalısınız. Budosyalara ya Windows CD’sinden ya daayrı bir CD’den ulaşılabilmeli. Kurulum

Sürücü Sorusu:

Sürücü Microsoftkaynakl› m›, de¤ilmi? De¤ilse, silmeifllemi öncesindemutlaka sürücüsa¤lanmal›.

SÜRÜCÜLER, ARAÇLAR, AYARLAR

»Kendi üretim CD’niz

Sürücüler: Bu s›n›fa Windows CD’sinde yer almayan her fley dahil edilebilir. En iyi seçim, en güncel sürümlerin üreticikaynakl› olarak do¤rudan internettentemin edilmesidir.

Aç›l›fllar:Bafllang›çdisketininiçeri¤ini CD’yeaktarmak. Nero benzeriCD yazma programlar›ylabir bafllang›çCD’si elde etmekmümkün.

Ayarlar: En önemli ayarlar›screenshot yoluyla ve/veyabelgelemeylekaydedebilirsiniz.Konfigürasyon dosyalar› kullanmalar› halinde di¤eryaz›l›mlar da bu kategoriyedahil edilebilir.

Araçlar: Hiçbir bilgisayarda eksikolmamal›: S›k›flt›rmaprogram›, AcrobatReader ve Internet Explorer’›n en yenisürümü. Bunlara ekolarak taray›c›, modemve dijital kamera içinözel yaz›l›mlar dahiledilebilir.

k

sırasında ISDN kartınızın çalışmadığınıfark etmek kadar sinir bozucu pek az du-ruma düşülebilir. Net’ten kısa sürede sü-rücü temin etmek, internet bağlantısı ol-madan güçleşecektir...

Başlat/Ayarlar’dan (98,Me) DenetimMasası’nı açın. Sistem’e iki kez tıklayın ve(XP’de Hardware) daha sonra DeviceManager’ı seçin.

Fare ve CD-ROM sürücüsü gibi sis-tem bileşenleri ve standart donanımlar,genellikle sorun yaratmaz. Dikkat edil-mesi gerekenler her şeyden önce görün-tü, ses ve network gibi ek kartlar ve mo-dem, tarayıcı ve yazıcı gibi harici bileşen-ler. Her defasında ilgili bileşene iki keztıklayın ve Sürücü kartını kontrol edin.

114

?????????????????

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

Yeni Windows Kurulumu

CHIP | MAYIS 2002

[Enter]’a tıklayın. Büyük boyutlu sabit-disklerin desteklenmesiyle ilgili soruyuEvet ile yanıtladığınızda kendinizi Fdsikyardımcı programının ana menüsündebulacaksınız.

Üçüncü sıradaki Bölüm veya mantık-sal DOS sürücüsü sil’den tüm mevcut sü-rücüleri kaldırın. Sabitdisk üzerinde yal-nızca bir partition olması halinde (C: sü-rücüsü) 1’i tuşlayarak ilk partition’ı silin.Karşınıza çıkan güvenlik sorularını yanıt-larken, aklınızda tutmanız gereken parti-tion’la birlikte, içindeki tüm dosyaları sil-mek üzere olduğunuz. Bu adımı da ger-çekleştirin.Windows XP: Windows CD’sini sürücüyeyerleştirin ve bilgisayarı başlatın. PC’ninCD’den boot edilememesi durumundaburada da BIOS’daki başlatma sırasını azönceki örnekteki gibi silmelisiniz.

Tüm başlangıç dosyaları yüklenenedek bekleyin ve [Enter] tuşuyla Windowskurulumunu onaylayın.

Zorunlu lisans sözleşmesinin ardın-dan, Windows sistemde kurulu işletimsistemlerini tarayacaktır. [Esc] tuşunatıklayın ve tüm partition’ların listesineulaştığınızda herhangi birini seçip silin.Burada da güvenlik sorularıyla uyarıla-

Burada Sağlayıcı (98) veya Driver Provi-der (Me, XP) kısmında Microsoft ibaresi-nin yer alması halinde, sürücüler Win-dows CD’sinde mevcut demektir. Söz ko-nusu olan sonradan satın alınan bir Mic-rosoft ürünüdür.

Sonradan eklenen aygıtların tümüiçin, beraberlerinde gelen sürücülere ih-tiyaç duyarsınız. Ancak bunlar elde yoksaveya eskiyse, (tarihleri Sürücü kartındankontrol edebilirsiniz), internetten gerekliyardımı alabilirsiniz. Tecrübeli kullanıcı-lar kurulum öncesinde güncel bir sürücüCD’si oluştururlar (bkz.s113’teki “KendiÜretim CD’niz” kutusu).

Aygıt yöneticisi’nden Monitör’dekikaydı kontrol edin. Burada Standart Mo-nitör ifadesini görürseniz, en iyi çözüm,üreticinin modele en uygun konfigüras-yon dosyasını netten indirmek. Ancak buşekilde ekran görüntüsü sonradan en iyişekilde ayarlanabilecektir.

4 I Kaybolmamalar› için ayarlar› kaydedin

Yalnızca sürücü ve yazılımlar değil, kişiselsistem ayarları da son derece önemli.Çünkü onlar olmaksızın sistemi eski ha-line getirmek çok zor. Ayarların saklana-bilmesinde aşağıdaki ipucu yardımcı ola-caktır.

Kaydetmek istediğiniz iletişim pence-resini açın. Örneğin Çevirmeli Ağ içinarama parametrelerinin yer aldığı pence-re. [Alt]+[Print Screen] tuşlarına eş za-manlı tıklayın. Pencere, ekran görüntüsüolarak hafızaya alınacaktır. Word’de yenibir belge oluşturun ve resmi [Ctrl]+[V]tuş kombinasyonuyla belgeye ekleyin.Diğer önemli ayarlar için de aynı yönte-mi uygulayın ve onları Word’de tanımla-yın. Ardından belgeyi diğer dosyalarınız-da birlikte kaydedin. Hangi ayarları kay-detmeniz gerektiğinden emin değilseniz,

Önemli Ayarlar: Kaybetmemeniz içinÇevirmeli A¤ gibi önemli ayarlar›n›z› birdokümana kaydedin.

Bafllang›ç Disketi: Bu sayede bilgisayarWindows olmaks›z›n da bafllat›labilir.

Recovery CD’leriyle ilgili problemler.Pek çok PC, önceden kurulan yaz›l›mlardahil olmak üzere, sistem için tek bir ko-ruma (Recovery CD) içerir. Yeni bir kuru-lum s›ras›nda manuel konfigürasyonmümkün de¤ildir. CD’yle PC sadece ilkhaline döndürülebilir. Buna ra¤men pekçok durumda, sabitdiski burada tan›m-lanan yöntemlerle önceden bölmekmümkündür.

WINDOWS YEDE⁄‹

»Recovery CD’leri biraz problemli

Sinir Bozucu Bir Durum: RecoveryCD’leri Windows CD’sinin yerinekonam›yor.

k

Ağ, Çevirmeli Ağ, E-mail hesapları, User(XP’de) ve kurulan yazılımlardan oluşanbileşenleri kaydedin.

5 I Sistem disketi olmadan ifller yolunda gitmiyor

Windows 98/Me altından kolaylıkla baş-langıç disketi oluşturabilirsiniz. Bu disketsabitdiski bölmek (Fdsik) ve formatla-mak (format) için gerekli programlarıiçermeli. Windows XP’de bu disket oluş-turulamadığından sistemi kurulumCD’sinden başlatmalısınız. Boş bir disketve Windows CD’sini sürücülere yerleşti-rin. Başlat/Ayarlar/Denetim Masası veProgram Ekle/Kaldır’a tıklayın. BaşlangıçDisketi kartından Disket Oluştur’a ve Ta-mam’a tıklayın.

6 I Disk partitionunu silmek:Art›k geri dönüfl yok

Partition’ları sildiğiniz takdirde, sabitdis-kin yeniden bölümlendirilebilmesininyolu açılmış olacaktır.Windows 98 ve Me: Başlangıç disketini sü-rücüye yerleştirin ve PC’yi başlatın. Siste-min disketten başlatılamaması duru-munda, PC’nin temel ayarlarının yer al-dığı BIOS’dan başlatma sırasını değişti-rin. Seçeneğe bilgisayarın başlatılmasınınardından genellikle [Delete] tuşuna tıkla-yarak erişebilirsiniz.

Daha sonra karşınıza çıkan menüdensistemi CD-ROM desteği olmaksızın baş-latın. CD-ROM sürücüye daha sonrakiaşamalarda ihtiyaç duyacaksınız. Karşını-za çıkan komut satırına “fdisk” yazın ve

116

Yeni Windows Kurulumu

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP | MAYIS 2002

caksınız. Bölümlendirilmemiş bir alankalana dek partition’ları kaldırın.

7 I Do¤ru bölümlemek: Sisteme temel oluflturmak

Şimdi yeni bir partition oluşturmalısınız.Burada iyi planlama önem kazanıyor. Birörnek: Windows için bir sürücüye vekendi dosyalarınız içinse bir başka sürü-cüye ihtiyaç duyuyorsanız iki bölümoluşturmalısınız.Windows 98 ve Me: Yeniden Fdsik’in anamenüsüne yönelin ve birinci satırdan bi-rincil bölüm oluşturun. Fdisk, taramanınardından, kullanılabilir alanın tümündenyararlanmak isteyip istemediğinizi sora-caktır. Olumsuz yanıt verdikten sonra bi-rincil partition’ın kapasitesini belirleyin.Yüzde veya megabayt cinsinden bir değergirin. Sabitdiski ikiye ayırmak için % 50değerini kullanabilirsiniz. İlkinin ardın-dan dosyalarınız için genişletilmiş birpartition oluşturun. İşlem ana menününbirinci satırında gerçekleştiriliyor. Artakalan sabitdisk alanını değer olarak girin.

Artık eş boyutlu iki bölüme sahipsi-niz. Ancak Windows genişletilmiş olankısma henüz onu sürücü olarak tanıma-dığından erişemiyor. Bu durumda, Fdsikgenişletilmiş partition’da mantıksal sürü-

cü oluşturmalısınız.PC’nin sabitdiskten başlatılabilmesi

için, bir bölümün aktive edilmesi gereki-yor. Fdiskin 2 numaralı menüsünden Et-kin Bölümü Ata’yı kullanın.Windows XP: Bölümlendirme, silmeyleaynı menüden gerçekleştiriliyor. Yeni bir

partition oluştururken burada da az ön-ceki örnek geçerli: Önce Windows için,sonra da veriler için kullanılacak bölümüoluşturun. Sabitdisk alanını her iki parti-tion arasında paylaştırabilirsiniz.

8 I Formatlama: FAT ve NTFS dosya sistemi uyuflmazl›¤›

Kuruluma başlamadan önce, en azındanbirincil partition’ın formatlanması ge-rekli. Mantıksal sürücülerde bu adımWindows altından, Explorer’da ise sürü-cü simgesinin üzerine sağ tıklayıp Biçim-lendir’i seçerek gerçekleştirilebiliyor.Windows 98 ve Me: Sistemi disketle yeni-den başlatın. Komut satırına “format c:”komutunu girin. Soruları onaylayın vesistem bölümüne kendini ifade eder özel-likte bir ad verin. “Format d:” ile veri bö-lümünü formatlayın. Bu partition içinörneğin Dosyalarım adını kullanın.Windows XP: Formatlama WindowsXP’de yeni bir partition’ın oluşturulma-sının ardından kendiliğinden başlayacak-tır. Burada dikkat edilmesi gereken, han-gi dosya sistemini kullanmak istediğiniz:FAT veya NTFS. Windows 98 veya Meüzerinden partition’lara ulaşmak niye-tindeyseniz daha eski olan FAT’i kullan-manızı öneririz. Buna karşın kullanıcıhakları ve şifreleme gibi yeni XP fonksi-yonlarından faydalanmak için NTFS da-ha iyi bir seçim olacaktır.

Sürücü Bölme

Yaz›l›mlar›:

Windows 98 ve MEkurulumu öncesinde Fdiskyard›mc› yaz›l›m›sabitdiski bölümleyebiliyor.

XP’nin

Profesyonelli¤i:

Microsoft’un enyeni iflletim sistemiXP ayn› ifli setuprutinindeki biraraçla gerçeklefltiriyor.

KURULUMLA B‹RL‹KTE ANINDA

»Kurulum CD’sindeki gizli cevherler

Standart kurulum s›ras›nda gerçekten fay-dalanabilece¤iniz baz› yaz›l›mlar›n yolukesiliyor. Bunlar›n aras›nda evrak çantas›,do¤rudan kablo ba¤lant›s› ve pano (clip-board) da yer al›yor. Windows ME s›k›flt›-r›lm›fl klasörlerin (ZIP dosyalar›) kurulu-munu da es geçiyor. Neyse ki bu araçlar›ntümünü Bafllat/Ayarlar (98,Me) DenetimMasas›/ProgramEkle/Kald›r/Windows Kur(98/Me) veya Add Remove Windows Com-ponents (XP) üzerinden sonradan kurabi-lirsiniz.

Özel Durum: Backup programlar›Anlafl›lmaz ama gerçek: Dosya yedekleme(backup) yaz›l›m›, iflletim sistemiyle birlik-te kendili¤inden kurulmuyor. Windows 98kullan›c›lar›n›n ifli biraz daha kolay, çünküonlar bu arac› az önce aç›klanan flekildekurabilirler.

Windows Me’deyse “msbexp. exe” dos-

yas›n› kurulum CD’sinin “add-ons/msbac-kup” dizininden çal›flt›rabilirsiniz. Win-dows XP’de dosya “ntbackup.msi ad›yla“valueadd/msft/ntbackup” klasöründe XPCD’sinde yer al›yor.

Dosya Yedekleme: Windows’un, onubizden saklamak istemesi inan›l›r gibide¤il.

k

118

Yeni Windows Kurulumu

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP | MAYIS 2002

9 I Kurulum: Sabitdisk için yepyeni bir Windows

Tüm hazırlıkların tamamlanmasının ar-dından asıl kurulum başlayacaktır.Windows 98 ve ME: Başlangıç disketiylesistemi yeniden başlatın ve bu kez CD-ROM destekli seçeneğini seçin. WindowsCD’sini sürücüye yerleştirin. Win-dows’un disketin başlatılması sırasındadiyagnoz sürücüsü oluşturduğuna dikkatedin. CD-ROM sürücüsü için sürücüharfi bir ileriye kayacaktır. Örneğimizde“f:\setup” komutunu verin. Sürücü dahasonra yeniden E harfini alacaktır.

Artık, Windows görünümü sisteme ye-niden hakim olacak ve grafik arabirimli,fare destekli bir kurulum sihirbazı başla-tılacaktır. Sihirbazın direktiflerini takipedin ve lisans sözleşmesini onaylayın. Ku-rulum klasörü için C:\Windows’u seçin.

Özel kurulum modunu işaretleyerekhangi Windows bileşenlerinin kurulaca-ğını belirleyebilirsiniz.

Lisan, ülke, klavye dizilimi ve saat dili-mini belirleyin. Yeni bir başlangıç disketioluşturmanıza gerek yok, çünkü bu adı-mı çok önceden gerçekleştirdiniz. Diğerkurulum soruları ad, firma ismi ve kayıtnumarasıyla ilgili. Firma alanını boş bı-rakabilirsiniz. Ağın tanımlanması, ancaksistemde bir network kartının olması ha-linde gerekiyor... Asıl kurulum işlemiPC’nin özelliklerine göre 30 ile 60 dakikaarasında vakit alır. Son olarak Windows,tüm aygıtları tanıması gereken donanımsihirbazını başlatacaktır. Gerekli sürücü-

riyor. PC’yi tek başınıza kullanıyor olsa-nız dahi, günlük işleriniz için daha sınırlıhaklara sahip ikinci bir kullanıcı belirle-melisiniz.

10 I ‹nce ayarlar: Son rötufllarve pratik ipuçlar›

Kurulumun tamamlandığında dahi,Windows hala eksik bir görünüme sahipolabilir. Bazı sürücülerin eksikliği ve gö-rüntü ayarlarının minimum düzeyde tu-tulması genellikle bu duruma yol açan et-kenlerdir. Bu nedenle son detaylar içinbiraz el mahareti gerekli. Öncelikle AygıtYöneticisi’ni başlatmalısınız. Bunun içinBaşlat/Ayarlar (98,Me) Denetim Masa-sı/Sistem/Hardware (XP) ve Aygıt Yöneti-cisi (Device Manager) kullanılabilir. Sis-tem bileşenlerinin listesinde sarı soru işa-retlerinin varlığı, donanımın doğru ta-nımlanamadığı ve uygun sürücünün ku-rulmadığı anlamındadır.

Gerekli sürücünün CD’de yer almasıhalinde, onu manuel olarak kurabilirsi-niz. Bunun için hatalı kayda iki kez tıkla-yın ve Sürücü kartından Sürücüyü Gün-celleştir düğmesini kullanın. Daha sonraekran kartı ve monitör için de, standartsürücüler yerine uygun olanların kurul-duğundan emin olun.

Bir sonraki adım, görüntü özellikle-riyle ilgili. Sağ fare tuşuyla masaüstünde-ki herhangi bir boşluğa tıklayın ve açılannesne menüsünden Özellikler/Ayarlar’ıseçin. Renk’ten mümkün olan en yükseksayıyı, örneğin True Color(32Bit)’i vemonitöre uygun bir çözünürlüğü seçin.Genellikle bu değer 1024X768dir. Geliş-miş/Monitör’den ekran tazeleme oranınıgözden geçirin. Göz sağlığınızı korumakiçin, bu değer 75 hertz’in üzerine olmalı-dır. En Uygun ayarıyla genellikle en sağ-lıklı seçimi yapmış olursunuz. Şimdi ön-ceden kaydettiğiniz tüm ayarları yeni sis-teme aktarın, (bkz. adım 4).

Windows XP kullanıcıları, ek olarak,sistemlerini etkinleştirme yükümlülü-ğüyle karşı karşıyalar. Aksi halde Win-dows, 30 gün sonra başlatılamayacaktır.Etkinleştirme işlemi online ya da telefonvasıtasıyla gerçekleşiyor.‹pucu: Online-etkinleştirme yalnızca üçkez kullanılabiliyor. Telefonla etkinleştir-me sırasında, gerçeklere sadık kalarak sis-teminizi yeni kurduğunuzu belirtmelisi-niz. Güncelleme asla reddedilmeyecektir.

TF / Ozan Ali Dönmez, ozand@yahoo.com

lerin kurulum CD’sinde bulunamamasıdurumunda, konumlarını sizin belirt-meniz gerekir.

Windows daha sonra parola girmeniziisteyecektir. Parola kullanımı gerçek birkoruma sağlamadığından bundan kaçı-nabilirsiniz.Windows XP: Microsoft’un yeni işletimsistemi, öncülü kadar çok seçeneğe sahipdeğil. Ayrıca kullanıcı tarafından yönlen-dirilecek bir kurulum aramak boşuna.

Kurulum, formatlamanın ardındanotomatik olarak başlatılıyor. Sihirbaz bu-rada da işlemler boyunca size eşlik ediyor.

Saat dilimi ve bölgesel ayarlar Win-dows’un diğer sürümleriyle benzerlikgösteriyor. Asıl fark, daha fazla kullanıcı-yı hemen atayabiliyor olmanız. PC üze-rindeki tüm haklara sahip, administratorolarak bilinen süper bir kullanıcıya olanihtiyaç, bazı tehlikeleri beraberinde geti-

Ç‹FTE WINDOWS

»XP ve 98/Me’yi paralel kurmak

Windows XP’yi, 98 veya Me ile birlikte kur-mak istiyorsan›z, izlenecek en iyi yol üç

partition oluflturmak. Bunlardan biri birin-cil, di¤er ikisi de iki mant›ksal sürücüye sa-hip geniflletilmifl bölüm olmal›. ‹lk bölüme98 veya Me’yi kurun. Daha sonra kurulumuWindows 98/ME’den do¤rudan bafllat›n.New Installation (Advanced)’› seçin ve si-hirbaz› takip edin. Bir kaç iletiflim pencere-sinin ard›ndan Advanced Options’a t›kla-y›n ve “I want to choose the install driveletter and partition during Setup”› seçin.XP’yi mant›ksal sürücülerden herhangi bi-rine kurabilirsiniz. Di¤er bölümü her iki sis-tem için de verilerin saklanaca¤› bir partiti-on olarak kullanabilirsiniz. XP, bilgisayarbafllat›l›rken iki sistem aras›nda seçim ya-pabilece¤iniz program› otomatik olarakbafllatacakt›r.

Basit Bir ‹pucu: Yaln›zca bu onay iflaretiyle, kurulum s›ras›nda serbest seçim hakk›na sahip olursunuz.

Kurulum Bafll›yor: Yaklafl›k yar›m saatsonra PC, Windows XP arayüzüyle ›fl›ldayacak.

Veri kayb› ve mavi ekran gibi sorunlar,hiçbir Windows kullan›c›s›na yabanc›

de¤ildir. Neyse ki bilgisayar kendini ask›yaald›¤›nda, bozulan partisyonlar› ve

kaybolan verileri yeniden oluflturanprogramlar mevcut.

Windows‹‹ÇÇ‹‹NNDDEEKK‹‹LLEERR

Dosya Kurtarma:Veri kayb›na elveda

AutoSave:Gerçek zamanda yedekleme

Sistem Kurtarma:Zaman› geriye döndürme

Mini Atölye:XP’nin geri yüklenmesi

Image Araçlar›:Komple sistem yedekleme

Mini Atölye:Drive Image 5.0

SonuçProfesyonel çözümler

TablolarKazananlar128

127

126

126

124

122

122

121Test: Kurtarma Araçlar›

CHIP | MAYIS 2002

120

Kurtarma Yaz›l›mlar›

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT 121

CHIP | MAYIS 2002

Geri Dönüşüm Kutusu’ndaki veriler silin-diğinde, Windows onların yerini veri yaz-maya açıyor. Şimdi silinmiş verileri yeni-den oluşturmak için size artık yalnızcakurtarma uzmanları yardımcı olabilir.CHIP size bunları tanıtıyor ve programla-rın zayıf ve güçlü yanlarını gözler önüneseriyor.

EasyRecovery 5.12 Personal Edition: 105dolarlık fiyatıyla gerçi en pahalı, ama aynızamanda bu kategorinin en iyi aracı. An-cak Personal Edition NTFS dosya sistemi-ni desteklemediği için XP ile tamamenuyuşmuyor.

İkinci kritik nokta kullanım kılavuzu-nun çok kısa tutulmuş olması. Bu RAW-

Scan örneğinde belirginleşiyor: Seçilmişpartisyon sektör sektör inceleniyor venormal kontrolden uzak ara daha esaslı.Normal arama işlemi tüm silinmiş dosya-ları yeniden oluşturamadığında, OntrackRAW-Scan’i tavsiye ediyor. Kullanım kıla-vuzunda RAW-Scan’e nasıl geçileceğiaçıkça belirtilmemiş. Bu harika seçenekiçin özel bir menü bile anlamlı olurdu.

Aracın yeniden oluşturma oranı (yüz-desi) şahane. Yalnızca eğer verilerin üzeri-

ne yazılmışsa, EasyRecovery pas geçmekzorunda kalıyor. Yazılımın hakim olduğubir alan da sabitdisk tanısı: Bir analiz ilediskin nerelerde fiziksel hasarlara sahipolduğu açıklığa kavuşturuluyor.

Artı bir özellik de acil durum disketiüzerinde bir DOS sürümünün bulunma-sı. Ama disket ile kurtarma bir hayli za-man alıyor. Bu işlemde 500 MByte için 40saniyelik süre 40 dakikaya kadar uzayabi-liyor.

Final Data 1.0 Standard: Yüksek fiyat veeksik olan NTFS desteği, Final Data’nınsilinmiş dosyaları kurtarmada ulaştığı iyinota gölge düşürüyor.

Kullanım kolay: Kullanıcı bir sürücüseçiyor ve Final Data tarama işlemine baş-lıyor. FAT (File Allocation Table) bozukdeğilse, kullanıcı scan işlemini durdurabi-liyor. Araç çok kısa bir süre içersinde si-linmiş dosyaları buluyor. Asıl scan işlemisabitdiski sektör sektör tarıyor, ancak buyalnızca yeni bir formatlamadan veya vi-rüs bulaşmasından sonra zorunlu bir halegelebilir.

Toplam olarak, kalite noktasında,EasyRecovery’ye ayak uydurabilen iyi birürün. Ancak acil durum disketi ve XPdesteği gibi özellikler eksik. Tutumlu ol-mak isteyenler, Basic sürümü edinebilir,ama bu yeni formatlamada ya da virüsbulaşmasında uyuşmak zorunda. Şu sıra-lar piyasaya sürülmesi planlanan 2.0 sü-rümü XP uyumlu olacak ve böylelikleEasyRecovery’yi geride bırakabilecek.

Recover4all 2.04 Professionell Beta: Busürümü, beta aşamasında olmasına rağ-men CHIP testine dahil ettik. Üreticininaçıklamasına göre, ancak yazın Final sü-

MMicrosoft, Windows XP’deyalnızca arayüze yeni birtasarım kazandırmakla

kalmamış, Luna stilinde bir maviekran da yerleştirmiş. Bu ekran işişten geçtiğinde beliriyor. İçeriği azve öz: Windows’un bir sorun sapta-dığı ve şimdi kapanmaya yüz tuttu-ğu şeklinde bir mesajdan ibaret. So-nuç olarak işletim sistemi artık startalmıyor. İşte şimdi kurtarma araçla-rının ve Image programlarını kul-lanma zamanı gelmiş demektir.Bunlarla birlikte, ellerinizin terle-mesi ve tırnaklarınızı kemirmenizgeçmişte kalıyor.

Acil durumda Windows kullanı-cısının üç programa ihtiyacı var:Geri Dönüşüm Kutusu’ndan bile si-linmiş dosyaları yeniden oluşturanbir dosya kurtarma aracı, yanlışkonfigüre edilmiş sürücüler ya davirüs bulaşması yüzünden oluşanhasarları tamir edebilen bir sistemkurtarma yazılımı ve önceden opti-mal bir biçimde konfigüre edilmişbir sistemi depolayıp, gerektiğindeyeniden geri yükleyen bir imageprogramı.

CHIP, bu üç yazılım kategorisin-de en iyi programları sıkı bir testetabi tuttu. Ancak üç test galibinikombine etmek, otomatikman gü-venli bir yapı sağlamıyor. Yalnızcakafanızı çalıştırarak ve doğru araçkombinasyonuyla, optimal sonuç-lara ulaşabilirsiniz.

Sonuç bölümünde bu sorunadeğiniyor ve çöküşe karşı güvenlibir Windows için iki strateji öneri-yoruz. Programların deneme sü-rümlerini eCHIP’te bulabilirsiniz.(heCHIP-Code DOSYA KURTARMA)

Dosya KurtarmaYanl›fll›kla önemli bir dosyas›n› silmifl olanlar›n, ya sa¤lam bir sinire ya

da verileri yeniden oluflturan özel bir araca sahip olmas› gerekiyor.

Disk Kontrolü: EasyRecovery, aç›ld›ktanhemen sonra tüm diskleri inceliyor.

‹pin Ucunda

k

122 GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

Kurtarma Yaz›l›mlar›

CHIP | MAYIS 2002

Bir kez yanlış yazılım kurulsun, Windowshemen veda ediyor. Bu durumda size enönemli yardımı, işletim sisteminin en sonpürüzsüz çalıştığı ana kadar saati bir za-man makinesi gibi geriye döndüren sis-tem kurtarma programları sunuyor.CHIP bu tür araçların en ilginçlerini testetabi tuttu.

GoBack 3.1 Deluxe: Roxio ürünü prog-ram, sisteme derinlemesine müdahaleediyor ve son derece efektif çalışıyor. En

başta gelen ilke, sürekli gözetleme. Sanalbir sürücüde araç, değişiklikleri depolu-yor ve tek tek dosyaların ve dizinlerin ye-niden oluşturulmasında bunlara başvu-ruyor. GoBack gerektiğinde seçici de çalı-şıyor ve tek tek dosyaları ve dizinleri yeni-den oluşturma kapsamı dışında bırakıyor.Yeniden oluşturma neredeyse mükemmelçalışıyor, yalnızca registry (kayıt düzenle-

yici) yüzde yüz yeniden oluşturulamıyor.GoBack, formatlanmış partisyondan dasistemi yeniden oluşturuyor.

Oysa, kılı kırk yararak oluşturulmuşgözetleme rutini, büyük bir dezavantajsergiliyor. Master Boot Record’u okuyanya da sabitdiskin partisyon tablosuna ya-zan Drive Image gibi araçlar, programlabirlikte çalışmıyor. Bu ikilemden zorlu birçıkış yolu var... Öteki araçlarla çalışırken,GoBack’i devre dışı bırakın! Bu kez deGoBack iptal edilmeden önce konumlan-

dırılmış kontrol noktalarını maalesef yiti-riyor.

Standart kurulumda ise aracın bir par-tisyonun yüzde 10’unu kendine ayırmasıve tek tek sürücülerin, kurulum sırasındagözetleme dışında bırakılamaması yazılı-mın kusurları olarak göze çarpıyor.

Recovery Genius 21st 5.0: Recovery Ge-nius, konfigüre edilebilme noktasında kö-tü notlar alıyor, çünkü program yalnızcatek bir kontrol noktası depoluyor. Dahaeski kontrol noktası (checkpoint) üzerinesorulmadan yazılıyor. Dosyalarda ve re-gistry kayıtlarında yeniden oluşturmaoranı teste katılanlar arasında en iyisi.

Tayvan kökenli yazılım, GoBack’te deolduğu gibi, kendine özel bir DOS’ta çalı-şıyor. Bu onu gerçi işletim sistemi ile ilgilikazalara karşı duyarsız kılıyor, ama anti-virüs yazılımıyla uyuşmazlıklara yol aça-biliyor. Programın bazı püf noktalarıvar... Recovery Genius her zaman parolakorumalı. Bu parola olmadan kullanıcıprogramda hiçbir ayar gerçekleştiremi-yor. Önceden ayarlanmış parolanın kulla-

AutoSave dosyalardaki ya da belgelerdekide¤ifliklikleri saptayan ve depolayan bir ye-dekleme arac›. Püf noktas›, AutoSave’in Bac-kup’lar› otomatikman ve gerçek zamandaoluflturmas›: Arka planda çal›fl›yor ve gözet-lenen tüm dosyalar› güvence alt›na al›yor.Böylelikle Word ya da Excel dosyalar›n›n es-ki sürümleri muhafaza edilmifl oluyor.Fiyat›: Yaklafl›k 30 dolarBilgi için: www.v-com.com

»Yedekleme Otomat›AUTOSAVE

Kontrol Saati:

GoBack, sistemdeki tümde¤ifliklikleri ayr›nt›lar›na dekkaydediyor.

Sistem KurtarmaWindows ne kadar uzun çal›fl›rsa, o oranda stabilitesini yitiriyor. Ancak

sistem kurtarma araçlar› zaman› geriye döndürüyor.

k

rümü piyasaya çıkabilecek. Stabilite ye-rinde: Beta sorunsuz çalışıyor. Eski Final1.04’ün aksine Beta, testteki yegane Win-dows XP ve NTFS desteğine sahip birürün. Araç yavaş, ama esaslı çalışıyor. İlktarama pek bir başarı sağlamadı. İkinciscan, kontrolü sektör sektör gerçekleşti-riyor, bu da birkaç saat sürebiliyor. Bunakarşılık yeniden oluşturma oranı (yüzde-si) çok iyi, hatta formatlanmış bir FATpartisyonunda bile. Bu durum format-lanmış bir NTFS partisyonu için geçerlideğil, bu noktada elde edilen başarı sıfır.

Yine bir zaaf: Recover4all gerçi dosya-ları yeniden oluşturuyor, ama dizin yapı-sını değil. Toplam olarak araç çok az sayı-da konfigürasyon olanağı sunuyor.

Drive Rescue 1.7: Freeware (http://ho-me.arcor.de/christian_grau/rescue/), iş-levsellik noktasındaki açıkları örnek birergonomi ile dengeliyor. Araç, bir sistemve sabitdisk analizi sunuyor. Bulunandosyaların değerlendirilmesi uyuşuyor:“Poor” Drive Rescue’nun hiçbir olanakgöremediği anlamına geliyor, “Good” isekullanıcının iyi bir şansa sahip olduğunubelirtiyor. Dosya kurtarma, yalnızca kul-lanıcı Quick format seçeneğini seçtiğindegerçekleşiyor. Esaslı bir formatlamadaaraç pas geçmek zorunda kalıyor. Enönemli özellik, Drive Rescue’nun hasarauğramış bir FAT sonucunda ne Windowsne de PartitonMagic tarafından tanınanpartisyonların izini sürmesi.

Sabitdiskinin durumu hakkında dahafazla bilgi sahibi olmak isteyenler, DriveRescue’yu başlatıyor ve tıklamalarla bir-çok seçenek içinden geçiyor. Eksik olanacil durum disketi... Bir freeware için ba-ğışlanabilir bir günah!

124

Kurtarma Yaz›l›mlar›

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP | MAYIS 2002

nım kılavuzunun derinliklerinde saklı ol-ması ise sinir bozucu bir durum.

Eğer BIOS’un CMOS ayarları değiş-mişse, yazılım bunu kaydediyor ve baş-langıçtaki durumu yeniden oluşturmakya da yeniyi depolamak seçeneklerini se-çiminize sunuyor. Hatta “Prevent HDDI/O” işlevi üzerinden kullanıcı gözetlenenpartisyonlar üzerine bir yazma erişiminiönleyebiliyor. Ama bu ayar yalnızca safveri partisyonları için tavsiye ediliyor.

ConfigSafe 3.08.02: Program Windows’aözgü, sistemin yeniden oluşturulmasınızorunlu kılan sorunlar için ideal. Bunlar-dan biri, örneğin PC’yi frenleyen, kötükonfigürasyonlu bir yazılım olabilir. Con-figSafe, registry’yi gözetliyor ve onun ka-yıtlarını neredeyse tümüyle tamir ediyor.

Dosyalarda ise durum farklı: Dosyalarsabitdisk üzerinde enkaz parçaları halin-de varlığını sürdürüyor. Kullanıcı onlarıelle silmek ve bu yüzden de nerede olduk-larını bilmek zorunda. Bu durumda bir-kaç yüz dosyalık bir Office kurulumundakontrolü kaybetmek işten bile değil. Prog-ram kütüphaneleri (.DLL) söz konusu ol-duğunda ConfigSafe sorunlu, çünkü bir-çok kurulum rutini eski DLL’lerin üzerine

yeni sürümlerini yazıyor. Bu da aynı şekil-de bu kütüphanelere erişen öteki prog-ramlarla sık sık çatışmalara (çakışmalara)yol açıyor. Eğer bunlar yeniden oluşturu-lamazsa, sistem kurtarma da başarısızlığauğruyor.

Pozitif olan, kullanıcının ConfigSafe’iihtiyaçlarına göre şekillendirebilmesi.“Advanced Settings”de belirli alanları gö-zetleme dışında bırakan profiller tanımla-nabiliyor. Kullanıcı sistemi yeniden oluş-

turmaya geçmeden önce, ConfigSafe’in“report” işlevinden yararlanmalı. Bu işlev,son kontrol noktasından bu yana yürü-tülmüş sistem değişikliklerine dair bir ra-por yaratıyor.

pcShadow 2.39: Kurtarma araçları kerva-nına yeni katılan bu araç, 85 euro’luk fiya-tına rağmen, disket olarak sunuluyor.Kullanıcı kurulumu yalnızca bu disketüzerinden başlatabiliyor. Karmaşık olan,pcShadow’un şifrelendirilmiş olması. Ku-rulum sırasında araç, PC’ye bir anahtaraktarıyor. Program böylelikle her zamanyalnızca bir bilgisayar üzerinde çalışıyor.Yazılım başka bilgisayarlarda da kullanı-lacaksa, önce kaldırılmak zorunda. Ama,araç sizden talep ettiğinde, anahtarı yeni-den PC’den disket üzerine geri almayıunutmayın. Aksi takdirde 85 euro’yu daunutabilirsiniz, çünkü anahtar artık eli-nizde olmayacaktır.

Yazılım işletim sisteminden önce baş-ladığı için, Windows çalışmadığında daişliyor. Bir kez düğmeye basın; sistem ye-niden oluşturulacaktır. Testte araç güve-nilir olmaktan uzaktı... Registry, pcSha-dow tarafından tümüyle yeniden oluştu-rulamadı.

Ayr›nt› Tutkunu: Advanced Settings’deConfigSafe tüm de¤iflikliklerin protokolünü sunuyor.

System Restore’da Restore my computer toan earlier time seçene¤ini seçin. Bir sonrakipencerede bir takvim belirecektir. ‹stenilenkontrol noktas›n› içeren tarih üzerine t›kla-y›n. Sonra ilgili kontrol noktas›n› seçin veNext üzerine t›klay›n.

Kontrol noktas›ndan bu yana gerçeklefl-tirdi¤iniz gözetlenen sürücülerle ilgili tümde¤iflikliklerin kaybolaca¤› yönündeki biruyar›dan sonra, Windows sistem geri yük-lemeyi gerçeklefltirecek ve bafltan bafllaya-cakt›r.

Sistemi yeniden oluflturma için gerekliayarlar› Control Panel’de System/SystemRestore alt›nda bulacaks›n›z.

Orada ifllevi tümüyle devre d›fl› b›raka-bilir ya da tek tek sürücüleri gözetleme d›-fl›nda tutabilirsiniz. Sistemi geri yüklemekiçin, azami sürücünün yüzde 12’si olmakkayd›yla, ne kadar bellek yeri tahsis edece-¤inizi girin. De¤eri azalt›rsan›z, eski kontrolnoktalar›n›n vadesi daha önce dolar, amayerden tasarruf etmifl olursunuz. Bununiçin s28’deki ipucuna da bak›n›z.

System Restore’u Start menüsünde AllPrograms/Accessories/System Tools alt›n-da bulacaks›n›z. Create a restore point se-çene¤ini seçin ve Next üzerine t›klay›n. Birsonraki pencerede kontrol noktas›na bir adverebilirsiniz. Basitçe Create üzerine bas›n;Windows ifle koyulacakt›r. Kontrol noktas›tamamsa, kontrol noktas›n›n tarihi ve ad›y-la bir pencere göreceksiniz. Windows’unkendisi her bir çal›flma günü için ve önemlisistem olaylar›nda bir kontrol noktas› dü-zenliyor.

»Bedava: Windows XP ile sistemi geri yüklemeM‹N‹ ATÖLYE

Mükemmel konfigürasyon1 Kontrol noktas› düzenlemek2 Sistemi yeniden oluflturmak3

k

126

Kurtarma Yaz›l›mlar›

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP | MAYIS 2002

Mavi ekran ve çöküşler, Windows’un yineiflas ettiğini gösteren belirtilerdir. Sık sıkprogram kuranlar, Bill’in en çok sevdiğiçocuğunun stabilitesini yitirmesi tehlikesiile karşı karşıya kalıyor. Bir Image ile, top-yekun veri kaybından sonra bile, birkaçdakika içinde yeniden çalışır bir işletimsistemi oluşturabileceğinizden emin ola-bilirsiniz.

Drive Image 5.01: PowerQuest aracı ileimage dosyaları oluşturmak düşünülebi-lir en basit şey. Sürüm 5’te geliştiricilerprogramı tutarlı bir biçimde XP için opti-mize etmiş ve üzerini şık bir arayüz ilesarmış.

Kullanım tatminkar: Tüm konfigüras-yon ayarlarını yapmak ve bir image ta-nımlamasında depolamak için az sayıdafare tıklaması yeterli. Bunu kullanıcı bağ-lantı olarak masaüstüne yerleştirebiliyor,öyle ki gelecekteki image’ler artık yalnızcabir çift tıklama gerektiriyor. Image dosya-larını ister sabitdisk isterseniz de CD üze-rinde depolayabilirsiniz. Ancak araç her

yazıcıyı desteklemiyor. www.powerquest.com/driveimage/cdlist.html internet ad-resinde bir uyumluluk listesi bulabilirsi-niz. Donanımınız bu listede yoksa, ima-ge’i önce sabitdisk üzerinde güvence altı-na almak ve sonra başka bir yazıcı progra-mıyla yazmak zorundasınız.

Plan task üzerinden kullanıcı zamanplanına göre Image dosyaları yaratabili-yor. Ama bu yalnızca Windows’la birliktehazır gelen Görev Zamanlayıcı’da kurul-muş ve bir Windows parolası girilmişseişliyor. Aksi takdirde Drive Image çıtınıçıkarmıyor ve kullanıcı bunun farkına bi-le varmıyor. Bunun istisnası, kullanıcınınWindows’un görev zamanlayıcısını ara-ması. Orada kullanıcının önce bir parolagirmek zorunda olduğu vurgulanıyor.Kurulum sırasında oluşturulan boot dis-ketleri pratik. Zaman zaman olduğu gibiWindows artık başlamıyorsa, kullanıcı ya-zılımı emektar DOS’ta başlatabiliyor veimage’ini orada yeniden oluşturabiliyor.

Bu arada GoBack (s122) gibi araçlarlasorunlar yaşanıyor. Bunun kurulumun-

dan sonra Drive Image ile Windows altın-da çalışma denemesi hata mesajlarına yolaçıyor. Yazılımı DOS modunda başlatmakda işe yaramıyor, çünkü GoBack tüm par-tisyonları “saklıyor”, öyle ki Drive Imageartık yeniden oluşturabileceği hiçbir Ima-ge dosyasını bulamıyor.

Norton Ghost 2002: Ghost 2002 de iyi birizlenim uyandırıyor. Kurulumdan sonrakullanıcının emrine Windows altında bir-çok program sunuluyor. Bunlardan ilkiGhost aracına sahip zorunlu Boot (açılış)disketlerini yaratıyor. Bir Image-Explorerolan ikincisi ile kullanıcı Image dosyaları-nı Windows altında işleyebiliyor. Bir baş-ka önenmli özellik, kendisiyle partisyon-ların yönetilebildiği küçük DOS aracıGdisk. Bunun zamanla DOS altında opti-mal disk bölümlenmesini sağlayan antikaFDISK’in yerini alması planlanmış. Imageolayı DOS altında konfigürasyonda oldu-ğu gibi cereyan ediyor. Programın grafikarayüzü çok eski ve Luna tarafından şı-martılmış Windows havarilerinin bunaalışması gerekiyor. Image’ini CD üzerindegüvence altına almak isteyenlerin, Ghost’un desteklediği bir yazıcıya ihtiyacı var.Bunların bir listesini, www.symantec.com/sabu/ghost/compatible_drives.html ad-resinde bulabilirsiniz.

QuickImage’i yeniden bafllat›n. Önce Openüzerine bas›n ve sonra önceden yarat›lm›flImage tan›mlamas›na t›klay›n. DriveImageOpen üzerinden tüm önemli verileri yükle-yecektir. Pulldown menüsü Actions’da Res-tore image now üzerine gidin ve gelecekmesaj› onaylay›n.

Araç flimdi DOS moduna (kipine) geçe-cek ve Image’i geri yazacakt›r. Reboot üze-rine t›klamayla Windows yeniden bafllaya-cak ve her fley yeniden bir zamanlar oldu¤ugibi olacakt›r.

QuickImage’i bafllat›n. Image Filename al-t›nda Image için yol ve ad saptay›n. Ima-ge’lar HD (sabitdisk) ve mobil veri tafl›y›c›-lar› üzerinde depolanabilir. Dosyay› kendi-sinden Image’i oluflturdu¤unuz partisyonüzerinde depolayamazs›n›z.

Bu yüzden baflka bir partisyon ya da ya-z›c›y› seçin. Select Partitions üzerine t›kla-y›n. Depolamak istedi¤iniz partisyonu se-çin ve OK üzerine t›klay›n. Save üzerine ba-s›n. Gelecek pencerede bir ad belirlemelisi-niz.

Advanced Options alt›nda Drive Image’inince ayarlar›n› gerçeklefltirin. Standartayarlar zaten anlaml›. Orada Image’i s›k›fl-t›rmak isteyip istemedi¤inizi de sapt›yor-sunuz. Image’i yaratmak için Create Imageüzerine t›klay›n. fiimdi Drive Image’in DOSmoduna (kipine) geçece¤i fleklinde bir me-saj belirecektir. OK üzerine bast›ktan sonrabilgisayar›n›z kapanmaya bafllar ve Image’iyarat›r. Bu ifllem birkaç dakika alabilir. Bun-dan sonra rutin Windows’u yeniden baflla-tacakt›r.

»Drive Image 5.0 ile mükemmel Image’larM‹N‹ ATÖLYE

Image konfigürasyonu1 Image yaratmak2 Image’› geri yükleme3

Image Araçlar›Windows art›k bafllam›yor... Bu sorunu yeni bir kurulum olmaks›z›n da

halledebilirsiniz. Bir image birkaç dakikada “taze” bir sistem yüklüyor.

CHIP | MAYIS 2002

Ghost ilk bakışta Drive Image’den da-ha karmaşık görünüyor. Ama kısa sürenbir çalışmadan sonra araç sıkı bir kullanı-cı dostu olduğunu kanıtlıyor. Rakibi Po-werQuest’ten daha fazla konfigürasyonolanakları sunuyor. Temel ayarlar da iste-nen her şeyi içeren cinsten.

Testte Ghost, kurulu bir Bootmana-ger’i güvence altına almadı, öyle ki bununyeniden kurulması zorunlu bir hal aldı.Ghost, GoBack ile de sorunlar yaşadı. Gü-vence altına alınmış image’lara sahip de-ğişik partisyonlara erişim başarısızlığauğradı. Yine de, dolambaçlı da olsa kulla-nım kılavuzunda sorunun çözümü içinbir yöntem açıklanıyor. Oysa Ghost ile ça-lışmaya başlamadan önce, sistem kurtar-

ma aracı GoBack’i kaldırmak daha basitbir yol. DİKKAT! Norton ürünü System-Works Professional Edition’da Ghost veGoBack, harmonik bir biçimde, bir ve ay-nı CD üzerinde yer alıyor.

HDCopy Home Edition 1.01.03: WindowsXP çağında, programlarda optik de önemkazanıyor. Ama HD Tronic’in geliştiricile-ri bunu tümüyle umursamazmış gibi gö-rünüyor. DOS temelli araç, gerçekten degöz alıcı olmaktan bir hayli uzak. Sadeceklavye üzerinden gerçekleşen kullanımnoktasında da geliştiriciler zamanın geri-sinde. Bir Enter tuşuyla ilerleniyor, sonraTab tuşu ile, kısmen de ok işaretli tuşlarındevreye girmesi zorunlu oluyor. Peki bu

şık, küçük fareler ne için var ki? DOS ga-zisi güvenilir bir biçimde Image dosyalarıyaratıyor ve onları emin bir biçimde yeni-den oluşturabiliyor. Image’larıdoğrudanCD üzerine yazma olanağının eksikliğinekatlanılabiliyor. Bunun nedeni, DOS al-tında güvenilir bir biçimde yazmayı ola-naklı kılacak hiçbir makul uygulamanınolmaması. Image’leri CD boyutuna ayır-mak yoluyla, bunları başka araçlarla CDüzerine yazmak ve böylelikle de HDCopyile geri yazmak olanaklı oluyor.

Kurulu GoBack olmaksızın bu tip bir“fiziksel” image’i (partisyonun sektör sek-tör kopyalanması) yaratan ve CD üzerineyazan program, Roxio aracını güvence al-tına alma sırasında diskten silip süpürme-yi bile başarıyor. Ancak bu durum, yalnız-ca Boot diskinin tek bir partisyondan iba-ret olduğu zaman anlam kazanıyor, çün-kü HDCopy “fiziksel” image sırasındaöteki partisyonları da birlikte diskten te-mizliyor.

TB-MM / Garo Antikac›o¤lu, agaro@chip.com.tr

■ Üç kategorinin galiplerinden ibaretbasit kombinasyonun otomatikman op-timal sonuçlar do¤uraca¤›n› sananlaryan›l›yor. CHIP testinin kan›tlad›¤› gibi,farkl› sistem araçlar›n›n birbirine uyma-s› gerekiyor. ‹flin püf noktas› da bu za-ten. Kullan›c›, programlar›n bir arada ça-l›flmas›n› her zaman göz önünde bulun-durmak zorunda.

Test galiplerimiz Drive Image, Go-Back ve EasyRecovery kendi bafllar›naher bir acil durum için optimal korumasa¤l›yor. Oysa kombine olarak kullan›l-d›klar›nda, kullan›c›n›n aktif çal›flmas›n›talep ediyorlar, aksi takdirde sorunlar›nbafl göstermesi iflten bile de¤il. GoBacksisteme öylesine derinlemesine gömü-lüyor ki, DriveImage’in güvenlik konsep-tine zarar veriyor. Her iki araçla da çal›-flabilirsiniz, ancak ayn› anda de¤il. Çö-züm image’larla çal›fl›rken GoBack’i kal-d›rmak. Buna karfl›l›k EasyRecovery so-run ç›karm›yor, ancak pahal›.

Bu yüzden hesab›n› bilenler için bafl-ka bir çözüm tavsiye ediyoruz: DriveRescue, Windows XP’nin System Resto-re’u ve Drive Image... ‹lk ikisi, gerçi Win-dows art›k bafllamad›¤›nda sorun yara-t›yor, ama o zaman Drive Image sizeyard›m edebiliyor.

Sonuç

‹deal kombinasyon

‹ç Görünüm: Ghost Explorer Image’lar›bir dosya yöneticisi gibi yönetiyor.

Köklere Göre Dönüfl: Yaln›zca Boot (aç›l›fl) disketi Windows’ta yarat›l›yor.Bundan sonra DOS’a geçiliyor.

128

Kurtarma Yaz›l›mlar›

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP | MAYIS 2002

Üretici

Internet (www.)

Fiyat›

Toplam De¤erlendirme

‹fllevsellik (%60)

Ergonomi (%20)

Kurulum (%10)

Destek (%10)

Fiyat/Performans

Özetle

‹fllevsellikDesteklenen dosya sistemleri

Silinen dosyalar›n kurtar›lmas›

Üzerine yaz›lan dosyalar›n kurtar›lmas›

Dizin yap›s›n› yeniden oluflturmak

H›zl› tarama / FAT okuma

Esasl› tarama / RAW-Scan

Formatlanm›fl partition’lar›n kurtar›lmas›

“Sanal”, silinen dosyalar›n görüntülenmesi

Ek özellikler

ErgonomiKullan›m

Kitapç›k, yard›m dosyas›

Teknik önbilgi gereklili¤i

‹fllem hakk›nda bilgi

Otomasyon / El iflleri

KurulumGenel ak›fl / Sistem analizi

Desteklenen iflletim sistemleri

Acil durum disketi

DestekTürü

Maliyetler

Güncelleme fonksiyonu

Ürün

• = evet –– = hay›r De¤erlendirme kutucuklar›: 90-100 Puan = 5 Kutu, 75-89 Puan = 4 Kutu, 60-74 Puan = 3 Kutu, 45-59 Puan = 2 Kutu, 0-44 Puan 1 Kutu

Ontrack

ontrack.com

105 Dolar

81

Puan 0 50 100

79

78

95

80

vasat

Bu programla iflinizigarantiye al›yorsunuz,ancak fiyat› biraz pahal›.

FAT 12 (disket), FAT16/32, NTFS sadece Prof.

problemsiz

flans› yok

•••RAW-Scan’da çok iyi

Explorer görünümü

Hex editörü

kullan›m› kolay

yetersiz kitapç›k, soruiflaretleri kal›yor

sabitdiskler hakk›nda önbilgi faydal›

kurtarma ifllemi hakk›ndabir rapor haz›rl›yor

taramalarda el ifllerigerekiyor

problemsiz

Win 9x/Me/NT/2000(NTFS yok)

birlikte veriliyor

Hotline (yurtd›fl›), E-Mail

Hotline ücretli (yurtd›fl›)

entegre

EasyRecovery 5.12a

2 3 41

SNRTEC

snrtec.com

85 Dolar

73

Puan 0 50 100

74

95

50

50

vasat

‹yi kurtarma oran›, amaNTFS deste¤i ve acildurum disketi yok, buyüzden biraz pahal›.

FAT 12 (disket), FAT 16/32

problemsiz

flans› yok

•••problemsiz

Explorer görünümü

ek özellikleri yok

kullan›m› çok kolay

ayr›nt›l› kitapç›k,PDF format›nda

–

bulunan dosyalar›nsay›s›n› gösteriyor

hepsi otomatize

problemsiz

Win 9x/Me

sadece Enterprise sürümü

sadece E-Mail

online maliyetler

–

Final Data 1.0 Standard

Advanced Utilities

recover4all.com

69 Dolar

72

Puan 0 50 100

74

85

55

50

orta

Kullan›m› kolay, NTFSdeste¤i var. Acil durumdisketi yok ve deste¤i iyide¤il.

FAT 12 (disket), FAT 16/32, NTFS

problemsiz

flans› yok

–

••FAT’te OK, NTFS sorunlu

Explorer görünümü

kurtarma tahmini

kullan›m› çok kolay

yetersiz yard›m dosyas›,iyi aç›klanm›fl

–

bulunan dosyalar›n hangicluster’da oldu¤u

hepsi otomatize

problemsiz

Win 9x/Me/NT/2000/XP

–

sadece E-Mail

online maliyetler

–

Recover4all Pro 2.04 Beta

Alexander Grau

122.’ci sayfaya bak›n›z

Ücretsiz

66

Puan 0 50 100

63

90

55

50

çok iyi

Ücretsiz bu yaz›l›m kolaykullan›m›yla dikkatçekiyor. Kay›p partition’lar› bulabiliyor.

FAT 12 (disket), FAT16/32

problemsiz

flans› yok

••–

sadece Quick Format’ta

Explorer görünümü

bozuk FAT’te diski buluyor

kullan›m› kolay

yetersiz yard›m dosyas›,örneklere dayan›yor

önbilgi mutlaka gerekiyor

bulunan dosyalar›n duru-munu de¤erlendiriyor

hepsi otomatize

problemsiz

Win 9x/Me/NT/2000/XP(NTFS yok)

–

sadece E-Mail

online maliyetler

–

Drive Rescue 1.7

kDosya KurtarmaBu programlar kaybetti¤iniz dosyalar›bulman›z› ve kurtarman›z› sa¤l›yorlar.

TESTB‹R‹NC‹S‹05|2002

130

Kurtarma Yaz›l›mlar›

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP | MAYIS 2002

Comjoa

pcshadow.co.kr

85 Euro

65

Puan 0 50 100

63

76

60

60

kötü

Kullan›m› kolay bir araç,kullan›c›n›n iflinikolaylaflt›r›yor. Ancak bufiyata çok az fley sunuyor.

Registry’de zay›fl›klar,dosyalarda çok iyi

büyük problemler, DE-FRAG yapmay›n

–

–

Windows alt›nda, sadecebir snapshot mümkün

CP sadece elle ayarlan-abiliyor, bir tane mümkün

minimum

BIOS’taki CMOS ayarlar›n›gözetliyor

–

Windows aç›l›fl›nda

pratik, dü¤me t›klama

eksik, ama anlafl›l›r

tek tek partitio seçimi

bilgi yok

hepsi otomatik

kurulum disketten

Win 9x/Me

Windows alt›nda, CP koru-mal›

E-Mail ile

imagine LAN

imaginelan.com

40 Dolar

68

Puan 0 50 100

65

75

65

70

orta

Küçük kazalar için ideal,kullan›m› kolay. Geri yükleme sadece registryseviyesinde sorunsuzgerçeklefliyor.

Registry’de güçlü,dosyalarda zay›f

h›z kayb› yok

–

–

Sistem dosyalar› ve Registry’de Snapshot’lar

elle, sürücü ve yaz›l›m kuru-lumundan önce otomatik

düflük

Install Guard kurulumdanönce sistemi yedekliyor

dosya sistemi ve registryde¤iflikliklerinde rapor

Windows aç›l›fl›nda

basit

iyi kitapç›k

CP tam tan›mlanabiliyor

CP’de ilerlemeyi gösteriyor

hepsi otomatik, inceayarlar el ifli gerektiriyor

problemsiz

Win 9x/Me/NT/2000/XP

SOS-Utility DOS program›,acil durum disketi yok

Web formuyla, Mail

ConfigSafe 3.08.02

Goldensoft

goldensoft.com.tw

79 Dolar

80

Puan 0 50 100

81

76

85

80

iyi

En yüksek güvenli¤iisteyenler, Recovery Genius ile do¤ru bir seçimyapm›fl olurlar.

dosyalar› ve Registry’yimükemmel geri yüklüyor

h›z kayb› yok

–

–

Windows alt›nda Snapshot’larla çal›fl›yor

elle ve Timer üzerinden,sadece bir aktif CP

100 MB’›n üzerinde

birçok iflletim sistemiyleparalel çal›flabiliyor

–

Windows aç›l›fl›nda

basit, çok otomatize

çok iyi kitapç›k

CP konfigüre edilemiyor

ayr›nt›l› de¤il

hepsi otomatik, temelkonfigürasyon çok iyi

problemsiz

Win 9x/Me/NT/2000

Windows alt›nda DOSmodunda çal›fl›yor

Mail, Website-Board

Recovery Genius21st 5.0

Üretici

Internet (www.)

Fiyat›

Toplam De¤erlendirme

‹fllevsellik (%60)

Ergonomi (%20)

Kurulum (%10)

Destek (%10)

Fiyat/Performans

Sonuç

‹fllevsellikBasit sistem geri yükleme

Defrag sonras›

Seçimli geri yükleme

Formatlamadan sonra

Çal›flma prensibi

Checkpoints (CP)

Sistem yedeklemesi için yer ihtiyac›

Ek özellikler

Sistem de¤ifliklikleri hakk›nda rapor

Zaman planlay›c›s›

ErgonomiKullan›m

Kitapç›k, yard›m dosyas›

Ayarlanabilirlik

‹fllem hakk›nda bilgi

Otomasyon / El iflleri

KurulumGenel ak›fl

Desteklenen iflletim sistemleri

Sistem çökmesinde çözüm

DestekTürü

Ürün

Roxio

roxio.com

30 Dolar

95

Puan 0 50 100

97

94

90

85

çok iyi

Baflar›l› tasar›m, sis-temdeki tüm de¤ifliklik-leri sürekli gözetliyor,fonksiyon zenginli¤inera¤men kullan›m› kolay.

mükemmel restore, Registry’de ufak hatalar

h›z kayb› yok

••sürekli gözetliyor ve herde¤iflikli¤i kaydediyor

her sistem de¤iflikli¤indenönce otomatik olarak

konfigürasyona ba¤l›

tek tek dizinler ve dosyalargeri yüklenebiliyor

ayr›nt›l›, herregistry/dosya de¤iflikli¤i

geri yükleme için

basit ve kullan›fll›

asistanlar, kitapç›k

çok iyi

ayr›nt›l›

hepsi otomatik, inceayarlara genifl olanaklar

problemsiz

Win 9x/Me/NT/2000/XP

Windows alt›nda DOSmodunda çal›fl›yor

90 gün ücretsiz (OEMd›fl›nda))

GoBack 3.1 Deluxe

2 3 41

pcShadow 2.39

kSistem KurtarmaVeri kay›plar›ndan sonra System-Recovery araçlar› çaresizkullan›c›n›n Windows’u tamiretmesini sa¤l›yorlar.

• = evet –– = hay›r De¤erlendirme kutucuklar›: 90-100 Puan = 5 Kutu, 75-89 Puan = 4 Kutu, 60-74 Puan = 3 Kutu, 45-59 Puan = 2 Kutu, 0-44 Puan 1 Kutu

TESTB‹R‹NC‹S‹05|2002

132

Kurtarma Yaz›l›mlar›

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP | MAYIS 2002

NNAASSIILL TTEESSTT EETTTT‹‹KK??

TEST KR‹TERLER‹

Üretici

Internet (www.)

Fiyat›

Toplam De¤erlendirme

‹fllevsellik (%60)

Ergonomi (%20)

Kurulum (%10)

Destek (%10)

Fiyat/Performans

Özetle

‹fllevsellikDesteklenen dosya sistemleri

Partition geri yükleme

GoBack’le problemler

DOS/Windows arayüzü

Görev zamanlay›c›

Image’i sonradan düzenlemek

Image bölmek (split)

Image s›k›flt›rmak

fiifre korumas›

Do¤rudan CD’ye yedekleme

Stabilite ve çal›flma

Ek özellikler

ErgonomiKullan›m

Kitapç›k, yard›m dosyas›

Teknik bilgi gereklili¤i

‹fllem hakk›nda bilgi

Temel konfigürasyon

KurulumGenel ak›fl

Desteklenen iflletim sistemleri

Boot disketi

DestekTürü

Güncelleme fonksiyonu

Ürün

PowerQuest

powerquest.com

70 Dolar

92

Puan 0 50 100

90

95

100

85

iyi

Drive Image sorunsuzçal›fl›yor ve h›zl› imagealmak için ideal bir program

FAT, FAT32, NTFS, Linuxext2/swap

problemsiz, CD’den de

partition tan›nm›yor

konfigürasyon Win-dows’ta, image DOS’ta

••••, testte yaklafl›k %50

• (opsiyonel)

•, yaz›c›y› destekliyorsa

iyi, kilitlenme yok

Data Keeper (Backup)

mükemmel

çok iyi, ayr›nt›l›

partition hakk›nda önbilgi faydal›

ilerleme göstergesi

çok iyi

problemsiz

Win 9x/Me/NT 4.0/2000/XP/DOS, OS2

•

web, telefon, mail, faks

sadece web, güncellemeler ücretsiz

Drive Image 5.01

2 31

Symantec

symantec.com

70 Dolar

85

Puan 0 50 100

86

84

100

70

iyi

‹yi bir program. Uzmankullan›c›lar için bir çokkonfigürasyon seçene¤imevcut.

FAT, FAT32, NTFS, Linuxext2/swap

problemsiz, CD’den de

partition tan›nm›yor

konfigürasyon ve imageDOS’ta, disket Win’de

–

•••, testte yaklafl›k %50

• (opsiyonel)

•, yaz›c›y› destekliyorsa

iyi, iki defa kilitlendi

GDisk (FDISK benzeri)

iyi

k›smen kötü aç›klanm›fl

partition hakk›nda önbilgi faydal›

ilerleme göstergesi

çok iyi

problemsiz

Win 9x/Me/NT 4.0/2000/XP/DOS

•

web, telefon

program›n içinde, bir y›lücretsiz

Norton Ghost 2002

HDTronic EDV-Service

hdtronic.de/english.htm

50 Euro

83

Puan 0 50 100

79

84

95

90

iyi

Norton ve Powerquestgibi devlerin karfl›s›ndaHDCopy ezilmiyor vebaflar›l› bir ürün sunuyor.

FAT, FAT32, NTFS

problemsiz, CD’den de

partition tan›nm›yor

konfigürasyon ve imageDOS’ta, disket Win’de

–

–

••, testte yaklafl›k %50

• (opsiyonel)

–

mükemmel, kilitlenmiyor

kendili¤inden aç›lan im.’ler

basit de¤il

iyi

partition hakk›nda önbilgi faydal›

ilerleme göstergesi

çok iyi

problemsiz

Win 9x/Me/2000/XP/DOS

•

web, telefon

web’den, bir y›l ücretsiz

HDCopy Home Edition 1.01.03

‹fllevsellik

ErgonomiKurulum

Destek

%60

%10

%20

%10

k Image Araçlar›Her fley için çok geçse bir Image dosyas›na ihtiyaç var.Birkaç dakika sonra yeni birWindows’unuz olacak.

• = evet –– = hay›r De¤erlendirme kutucuklar›: 90-100 Puan = 5 Kutu, 75-89 Puan = 4 Kutu, 60-74 Puan = 3 Kutu, 45-59 Puan = 2 Kutu, 0-44 Puan 1 Kutu

Windowsçal›flmak zorunda

Testlerde Windows XP kullan›ld›:Araçlar›n gelecekte de ifle yaray›pyaramayaca¤›n› görmek istedik.XP’yi desteklemeyenler eksi puanlarald› ve Me üzerinde test edildi.

j ‹fllevsellik

Programlar kriz durumlar›nda kendi-lerini kan›tlamak zorunda. Bu yüz-den örne¤in formatlanm›fl bir sabit-disk gibi felaket senaryolar› simülas-yonuna gittik. Öteki kategorilerdekiprogramlarla uyumluluk için de art›puan verildi.

j Ergonomi

Kurtarma araçlar› sisteme derinle-mesine müdahale ediyor. Eylemegeçmeden önce programlar kullan›-c›y› sistem ve durumu hakk›nda bil-gilendirmek zorunda. Araçlar ne gibiperformanslar getiriyor? Yapmay›planlad›klar›n› kullan›c›ya bildiriyor-lar m›? Kullan›c› sistemini kurtar-mak istedi¤inde onu yüzüstü mü b›-rak›yorlar?

j Kurulum

Program, daha kurulum s›ras›ndadonan›m ve iflletim sistemine dairbir analiz sunuyor mu? Araç, acil du-rumda kendisini Windows’tan ba-¤›ms›z k›lan bir Boot (aç›l›fl) disketisunuyor mu?

j Destek

Kullan›c› nerede tatminkar bir yar-d›m elde ediyor? Yaln›zca internettemi, yoksa bir de dan›flma hatt› mev-cut mu? Çok önemli bir nokta: Buyard›m ona ek maliyet getiriyor mu?

TESTB‹R‹NC‹S‹05|2002

BBilindiği gibi Microsoft, uzun za-mandır yeni bir teknolojinin, yenibir anlayışın, yeni bir oluşumun

duyurularını yapıyor. Bahsettiğimiz konu.NET. Bu konuda uzun zamandır planla-malar, organizasyonlar ve çalışmaların ya-pıldığını çoğu kişi bilmekteydi. Açıklama-lar, kulaktan dolma bilgiler, beklenen vehayal edilen bir çok konudan sonra, niha-yet Microsoft son bir yıldır bahsedilen.NET konusunda gözle görülür adımlaratmaya başladı. Çok kısa .NET den bah-setmek gerekirse, bilindiği gibi .NET ko-nuşmalarından önce Microsoft tarafın-dan söylenen bir slogan vardı. “Her evebir bilgisayar...” Bugünlerdeyse .NET ko-nusu çok büyük bir yer kaplıyor bilgisayar

dünyasında. Ve söylenen söz tamamıyladeğişti. “Her zaman, her yerde bilgisayar!”Bu gerçekten de heyecan verici bir slogan.Çünkü hep filmlerde gördüğümüz o tek-nolojiler artık yakınımızda gibi gözükü-yor. Bunlarla ilgili bazı somut veriler ya-kın zamanlarda görülmeye başladı bile.Son Compex Fuarındaki akıllı evleri gö-renler, ilerideki .NET teknolojisinin gele-bileceği noktaları gözlerinde canlandıra-bilmişlerdir. Örneğin işyerinizden eviniz-deki buzdolabınıza bağlanarak eksik olanmalzemeleri listeleyip, yine internet üze-rinden bir alışveriş mağazasına girerek si-pariş verebiliyor olacaksınız. Verdiğimizörneğin, son kısmını zaten yapabiliyorsu-nuz. İlk kısmı ise çalışmaları tamamlan-

mış, kullanım için pilot bölgeler bekleyenbir proje. Yani bir çok yeni teknoloji artıkkapımızda. İşte .NET bu teknolojileri ba-rındıran bir olgu. Buzdolabınızda Win-dows CE işletim sistemi olduğunu düşü-nün. Veya yine internet üzerinden eviniz-deki kombiniz içinde bulunan WindowsCE’ye bağlanarak ev sıcaklığına bakarak,ısıyı uzaktan ayarlayabileceğinizi düşü-nün. Bunların hiç de hayal olmadığını,hatta bir çoğunu şu an bile yapabileceği-nizi söylemeliyiz.

Konumuz ise Sharepoint. Yani Micro-soft’un .NET teknolojisi planları içindekibu yönde çalışmalar yapması planlananilk .NET örneklerinden biri. Bilindiğiüzere Microsoft’un en son çıkardığı .NET

CHIP | MAYIS 2002

Sizler için toplam iki bölümden oluflan Sharepoint dosyas›n› aç›yoruz. Kolay Intranet ve internet web yap›s›

oluflturman›n ideal yollar›n› hep beraber inceleyece¤iz.

Kolay ‹nternet ve Intranet Çözümü

Her Zaman, Her Yerde

‹‹ÇÇ‹‹NNDDEEKK‹‹LLEERR

Sharepoint Team Services:Intranet ve internet ortam›

Sharepoint Kurulumu:Office veya Frontpage XP CD’sinden

Hizmetlerin Kullan›m›:Linkler ve listeler140

136

135

134

Sharepoint Team Services

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT 135

CHIP | MAYIS 2002

uygulaması ise Visual Studio .NET. Buürün de .NET üzerine uygulama geliştir-meyi sağlayan bir çok programlardanoluşuyor.

Sharepoint konusuna kesin bir dönüşyapacak olursak, iki farklı şekilde karşı-mıza çıktığını söyleyerek sözümüze baş-layabiliriz.1. Sharepoint Team Services2. Sharepoint Portal ServerEn başta da söylediğimiz gibi, yazımız ikibölümden oluşacak. Bu ayki yazımız sa-dece Frontpage XP veya Office XP satınaldığınızda CD ile beraber yanında ücret-siz olarak gelen Sharepoint Team Servicesile ilgili detayları içerecek. Gelecek ay iseayrıntılı bir şekilde ücretli olarak satılanSharepoint Portal Server’dan bahsedece-ğiz.

Sharepoint Team Servicesuygulamas› nedir?

Sharepoint Team Services uygulamasınınamacı, çok hızlı bir şekilde çok kolay kul-lanımlı bir intranet veya internet ortamısunmak. Genel anlamda takım çalışmasıyapan departmanlar için düşünülmüşolan bu uygulama, üzerinde biraz deği-şiklik yaparak istediğiniz tüm amaçlariçin kullanabileceğiniz bir hale gelebili-yor. Kullanmış olduğu teknoloji, ASP ve-ya JAVA değil. Microsoft’un yeni geliştir-meye başladığı ve yeni yeni ürünlerineentegre ettiği “webbot” teknolojisi. Belkide Sharepoint Team Services’ın en büyükdezavantajı da bu. Geliştirme yaparkençok açık olmayan bu teknoloji yüzündençok büyük sıkıntılar çekmek mümkün.

Sharepoint Team Services, kurulumuInternet Information Server olan bir ma-kine üzerine yapılıyor. Beraberinde iseIIS üzerine Frontpage Server Extensions2002 uygulamasını da zorunlu olarakyüklüyor. Diğer bir özelliği de tamamenveritabanı üzerine çalışan bir uygulamaolması. Eğer kurulumdan önce makine-

nize bir SQL Server kurmuşsanız, kuru-lum sırasında SQL Serverı algılayarak di-rek onun üzerine, çalışacağı tabloları vediğer kayıtları yaratıp kurulumu bitirebi-liyor. Eğer kurulum sırasında SharepointTeam Services, makinede bir SQL Servergöremezse, o zaman SQL Server’ın daha

küçük bir sürümü olan MSDE sürümü-nü makinenize kurarak, kullanacağı tab-lo ve detaylı kayıtları onun içinde saklı-yor. Bu şekilde tüm veritabanı bağlantı vekullanım işlemlerini kurulum sırasındaotomatik olarak yaparak sizin ek bir iş-lem yapmanıza gerek bırakmıyor.

Microsoft Sharepoint Team Servicesuygulamasını çalıştırabilmemiz için ikiönemli noktaya göz atmalıyız. İlki lisanskonusu. Microsoft Sharepoint Team Ser-vices uygulamasını bir web sunucusundaçalıştırabilmek için, çalıştırdığınız maki-nedeki Windows İşletim sisteminin lisan-sının olması ve de bir adet Frontpage XPlisansının olması yeterli. Bunun dışındabaşka bir uygulamanız yoksa, gerekli baş-ka bir lisans bulunmuyor. (SQL Server is-tiyorsanız, onun da lisanslı olması gereki-yor, ancak daha önce belirttiğimiz gibiSQL Server yerine beraber ücretsiz olarakgelen MSDE sürümünü kullanabilirsi-niz.)Dikkat! Lisanslama ile ilgili belirgin ol-mayan bir nokta mevcut. Bu da ticari an-lamda Sharepoint Team Services progra-mını kullanarak bir web projesi yapıp,satmak istemeniz durumunda lisansla-mada bir soru işareti doğuyor. Bahsedi-len sadece Windows ve Frontpage XP li-sansları, sadece kendi makinenize kendi

sayfalarınızı yapmak için getirilmiş bir li-sanslama. Profesyonel olarak geliştirmeyapıp satmak istiyorsanız ne gibi bir li-sanslama kullanacağınızı ve projenizi sa-tarken bir telif ücreti ödeyip ödemeyece-ğinizi ne yazık ki biz tam olarak bulabil-miş değiliz.

İkinci önemli nokta ise sistem gereksi-nimleri. Bu gereksinimlere bir göz ata-lım:Bilgisayar: En az Pentium 200... BizimÖnerimiz Pentium IIIBellek: En az 128Mb RAM... Bizim Öneri-miz 256Mb Ram

Harddisk: En az, 70MB ve her farklı webiçin artı 5MB. Bizim önerimiz, web Say-falarının ihtiyacınıza göre değişmekte,kesin rakamı siz belirleyebilirsiniz.‹flletim sistemi: Microsoft Windows XPProfessional, Windows 2000 Professi-onal, Windows 2000 Server, Windows2000 Advanced Server, Microsoft Win-dows 2000 Datacenter Server.Programlar: Microsoft Internet Explorer

5.0 ve üstü, Netscape Communicator4.75 ve üstü, Office 2000 ve üstü, IIS 5.0ve üstü, Microsoft Data Engine (MSDE)veya Microsoft SQL Server 7.0

Sharepoint Team Services nerelerde kullan›labilir?

Microsoft Sharepoint Team Services,yurtdışında gittikçe yaygınlaşan bir ser-vis. Bir çok yurtdışı internet servis sağla-yıcı ve web servisi veren firma, kendi ser-visinin yanında bu servisi de vermek içinçalışmalara başlamış. Örneğin http://myhosting.com/, http://www.hostinguk.net/hosting/sharepoint.asp, http://www.cewsharepoint.com/svcpage.htm gibi in-ternet sayfalarından bu tür servisler ve-ren şirketleri ziyaret edebilir ve ayrıntıla-rına göz atabilirsiniz. Ancak bu hizmetibir servis olarak vermek ve bu işden parakazanmaksa amacınız, (verdiğimiz adres-ler şu an o şekilde çalışıyorlar), Microsoftile özel bir anlaşma yapmanız gerekiyor.O zaman bu ürün lisansı için sadeceFrontpage XP lisansı olması yetmiyor.Web Presence lisansı denen bir lisans çe-şidi için Microsoft ile anlaşmalısınız. Bukonu hakkında daha detaylı bilgiyehttp://www.microsoft.com/frontpage/sharepoint/WPP.htm adresinden ulaşa-bilirsiniz.

SharePoint Team Services kullanarakbiraz geliştirme çalışması ile neler yapıla-bileceğine dair internette örnek bir sitegörmek isterseniz, bize göre Türkiye’de

k

Setupse.Exe: ‹lk kurulum ekran› STS.

Kurulum Bilgileri: STS CDKEY ekran›.

136

?????????????????

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

Sharepoint Team Services

CHIP | MAYIS 2002

miz bir ekran görülüyor. Burada üst ta-rafta göreceğiniz üç seçenek de, yine ge-nel olarak bu sitelerin yönetimi ile ilgili.Ancak buradan yapılabilecekler, ileridesık sık kullanılacak olan rolleri tüm websiteleri için belirlemek. Belirli bir siteyeait özel ayarları yapmak içinse, o siteninadının hemen yanında bulunan Admi-nistration yazısını tıklamamız gerekiyor.

Mevcut sitemizin yönetim sayfasınagirdikten sonra, burada normalde mönü-lerde görmeye alıştığımız tüm ayarlaraulaşmamız mümkün. Sitemizin yedeğinialabilir, SQL ile ilgili bağlantılarını sağla-yabiliriz. Burada site yedeklemesinden veSQL’den bahsetmişken önemli bir nokta-ya deyinmek istiyoruz. Daha öncedebahsettiğimiz gibi, eğer makinede SQLyoksa, kurulum sırasında STS, direk MS-DE’yi kuruyor. MSDE bu tip bir uygula-ma için ne kadar yeterli görünse de ve üc-retsiz bir ürün olsa da, asla SQL’in sağlamdatabase yapısı ile yarışamayacağı açıktır.Sizlere bu noktada tavsiyemiz, eğer siziniçin önemli bilgilerin tutulacağı bir websitesi hazırlıyorsanız, MSDE’ye çok fazlagüvenmemeniz ve daha önceden SQL’ikurmanız. Bu hareketinizin sitenizde birproblem olduğu ve yedeklerinizden geridönmeniz gerektiği durumlarda, hayatı-nızı kurtaracağını rahatlıkla söyleyebili-riz. Yedek alırken de birazdan SharePointiçinden göreceğimiz yedeğin dışındaSQL’in içinden de kullandığınız databa-se’in yedeğini almanız en önemli tavsiye-lerimizden.

Şimdi SharePoint içinden nasıl yedekalındığına bir göz atalım. Şu anda bulun-duğumuz sayfa, sitemize ait yönetim say-fası. Buradan Backup and Restore Data-base seçeneğine tıkladığımızda, karşımızahem yedek alabileceğimiz hem de bir so-run durumunda yedeklerden dönebilece-ğimiz bir ekran geliyor. Burada backupsatırına c:\trweb.bak gibi yedek alacağı-mız dosyanın adını, dosyaadı.bak gibi bir

ve dünyada yapılmış ilk ve tek SharePointTeam Services Commerce sitesini sizeöneriyoruz.

Bilgisayar Hastanesi: http://www.bil-gisayarhastanesi.com. Bu adresten Mic-rosoft Sharepoint Team Services ile, geliş-tirme aşamasından sonra, neler yapılabi-leceğinizi görmeniz mümkün.

Sharepoint Team Services kurulumu?

Kurulum için Office XP veya FrontpageXP CD’sine ihtiyacımız bulunuyor. Inter-net Information Service yüklü olan ma-kinemizde kurulumdan önce SQL Serverkurup kurmayacağımıza karar vermeli-yiz. Daha önce de belirttiğimiz gibi, eğerSQL Server kurmazsak kurulum sırasın-da otomatik olarak MSDE kurulacak vebütün bilgiler bunun içine yazılacak.

CD’nizin içinde bulunan \SHAREPTdizini altındaki SETUPSE.EXE dosyasınıçalıştırarak kuruluma başlayabilirsiniz.

Bir sonraki ekranımız cdkey ile ilgili.Bu ekranda CD-ROM üzerinde veya li-sans üzerinde yazan 25 haneli numarayıgirip bir sonraki adıma geçebilirsiniz.

Ardından gelen lisans sözleşmesi adı-mını da geçtikten sonra, nelerin makine-nize kurulacağını belirten konfirmasyonekranı görüntüleniyor. Bu adımla bera-ber, dosyaların kopyalanması işlemi içinInstall dememiz yeterli.

Dosyaların kopyalanması sırasındaeğer sistemde Microsoft Sharepoint Te-am Services tarafından SQL Server bu-lunmadıysa, otomatik olarak MicrosoftData engine olarak adlandırılan MSDEkurulmaya başlanıyor.

Ve işte kurulduktan sonra InternetExplorer’da görünen ilk sayfanız.

Biz makinemizin ismini “CIHANXP”koyduk ve Internet Explorer’da CI-HANXP yazdığımızda bu sayfa geliyor.Eğer bu makine bir network ortamınday-sa, aynı şekilde diğer makineler de CI-

HANXP yazdığında Internet Exploreriçinden bu sayfaları görüntüleyebilecek-ler. Diğer yandan, makinede bulunan In-ternet Information Server herhangi birdomain ismini host ediyor diye düşünür-sek, örneğin www.turkdestek.com... o za-man bu makineye Sharepoint Team Ser-vices kurulduğu anda bütün internetebağlı olan kişiler, bu sharepoint standartsayfaları görebilecekler. Kısacası Share-point Team Services sadece intranette de-ğil, internette de bizim gördüğümüz ka-darı ile sorunsuz çalışıyor.

Sharepoint Team Services yönetimi de web tabanl›

Microsoft Sharepoint Team Services yö-netimi, son zamanlarda bir çok uygula-ma gibi web tabanlı. Administrative To-ols’dan Microsoft Sharepoint Administ-rator linkine tıkladığımızda karşımızagelen ilk ekranda, mevcut ana sitelerimi-zin yönetim konsollarına erişebileceği-

k

Onay: STS konfirmasyon ekran›.

Microsoft Data Engine: MSDE kurulumu.

Aç›l›fl: STS’mizin ilk sayfas›.

Sunucu Yönetimi: STS ana sayfas›.

Sanal Sunucu: Site ana yönetim konsolu.

138

Sharepoint Team Services

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP | MAYIS 2002

formatta yazıyoruz. Dosya adını yazdık-tan sonra backup butonuna bastığımızda,yedek alınacak ve en baştaki yönetimkonsolu ekranımıza geri döneceğiz.

Dosyanın gerçekten oluşturup oluştu-rulmadığını, kontrol etmekte fayda var.Aynı database’in yedeğini SQL’in içindenaldığınızda dosya boyutunun çok dahabüyük olduğunu göreceksiniz.

Yine yönetim ekranından ulaşacağı-mız, User Account Limits ise, ayrıntı gibidursa da önemli olabilecek bir ayar. Bu-rada vereceğimiz rakam, aynı anda siteni-ze kaç kişinin bağlı kalabileceğini belirli-yor. Bu rakama, sitenizin çalıştığı maki-nenin ve hattınızın hız durumuna göre

karar vermek en iyisi. Bir çok kişi bilir ki;server’a kaldırabileceğinden daha fazlasayıda bağlantı kurup bunları kapatma-yarak, başka kimsenin bağlanamaz halegelmesine sebep olmak eski bir atak şek-lidir. Burada vereceğiniz sayı ile bu soru-nun önüne geçilebileceği düşünülmüş ol-malı. Her türlü ayarı yaparken göz önün-de bulundurmamız gereken bir ayrıntıdaha var. Bu ürün daha çok intranet de-diğimiz, şirket içi web çözümleri için dü-şünülmüş. Dolayısıyla her ne kadar ürünsınırlarını kodlar ile geliştirsek de, karşı-mıza, önceden aklımıza gelmeyen bir çokproblem bir anda çıkabilir. Bu yüzden

hem yedek alırken, hem güvenlik aşama-sında çok daha dikkatli olmakta faydavar.

Karşımıza bir çok yönetim ekranı çı-kıyor, bu ekranların kafa karıştırmamasıiçin şöyle bir açıklama yapmak istiyoruz.İlk karşımıza çıkan ekran, o makine üze-rindeki tüm siteler için genel ayar diyebi-leceğimiz nitelikteki, kullanıcı rollerininbelirlenmesi gibi ayarları içeriyordu. Azönce inceldiğimiz ekran ise, seçtiğimiz si-teye ait olan yedek alma, database bağ-lantılarının belirlenmesi gibi ayarları içe-riyor. Şimdi ise yine o seçtiğimiz siteninince ayarlarını yapabileceğimiz bir ekra-na giriyoruz. Bunun için Go to site Admi-

nistration for (Site Adı) yazan yere tıklıyo-ruz.Bu ekran, sitemiz için daha önce IIS’inmönülerinden yapmaya alışık olduğu-muz tüm ayarları içeriyor.

User and Roles kısmında, sitemizekimlerin hangi roller ile bağlanabileceği-ni belirliyoruz. Yine, kullanıcı olarak hakyaratılmamış kimselerin siteye bağlantıkurmasına izin verilip verilmeyeceğiniAnonymous dediğimiz ayar ile belirliyo-ruz. Burada belirtmek istediğimiz başkabir ayrıntı ise, STS’in Windows’un gü-venlik ayarlarını kullandığı, yani istersekbir ağ içindeki kullanıcılarımızı burayaekleyip, onlara çeşitli görevler vererek si-temizin yönetimini de paylaştırabiliyo-ruz. Ancak istersek de Click here to add ordelete accounts butonuna tıklayarak, o si-teye ait yerel kullanıcılar yaratıp onlara

da haklar verebiliriz. Alt web sitelerindenbahsetmiştik, bu açıklamalarımız alt websiteleri için de geçerli. İstersek açtığımızalt web sitesinin yöneticisi olarak başkabir kullanıcıyı seçip, üstteki web sitesin-den tamamen bağımsız ayarlarla, bu site-nin yönetimini o kullanıcıya devredebili-riz.

Buradaki tüm ayarları açıklamaya ye-rimiz müsait olmadığından, önemli gör-düğümüz Server Health bölümündenbahsetmek ve sonra da subweb dediğimizalt web sitesinin nasıl yaratıldığını gös-termek istiyoruz.

Server Health bölümü alt web sitelerinkontrolü, database’in senkronizasyonu,

kullanıcı rollerinin kontrol edilmesi gibibazı önemli görevleri gerçekten taktiredilecek derecede başarı ile gerçekleştiri-yor.Recalculate web, site içindeki tüm link-

leri kontrol ederek, bozulmuş ya da çalış-

mayan linkleri bulmanızı ve hatta düzelt-menizi sağlıyor. Ayrıca değiştirilmiş vedevreye girmemiş bazı spesifik ayarlarında devreye girebilmesi için bu seçenekkullanılıyor.

Alt web yaratmak: En başta da dediği-miz gibi, STS aslında, şirket içinde oluşa-cak projeler ya da takımlar için bir bilgipaylaşma ve ortak çalışma alanı olarakdüşünülmüş. Bu düşünceden yola çıkıla-cak olursa alt web’ler çok anlamlı geliyor.Diyelim ki şirketiniz için bir intranet si-tesi düşündünüz, şirketteki satış, pazarla- k

Yedekleme: Ayn› ekrandan hem yedek alabilir hem de yedeklerinizi geri yükleyebilirsiniz.

Restore: STS içinden yede¤i al›nm›fl dosya...

Merkezi: Site yönetim sayfas›.

Sa¤l›k Raporu: Server Health raporu.

Sunucu

Montrolü: Websunucusundakiproblemleri buekrandan tespitedip çözebiliyorsunuz.

140

Sharepoint Team Services

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP | MAYIS 2002

ma vs. gibi her bir grup için bir alt web si-tesi açabilir ve o alt sitenin yönetimini ogruptan bu işi yapabilecek bir arkadaşa,uygun yetkilerle verebilirsiniz. Alt webyaratmak için bulunduğumuz yönetimsayfasından create subweb’e tıklıyoruz.Daha sonra, bu alt web’in adının, güven-lik ayarlarının bağlı bulunduğu site ileaynı olup olmamasına karar veriyoruz.Son olarak vermemiz gereken karar ise,bu sitenin sharepoint tabanlı mı yoksa(boş) blank bir web sayfası olmasını mıistediğimiz. Eğer SharePoint dersek enbaşta gördüğümüz ana SharePoint ekra-nına çok yakın bir ekran ile karşılaşaca-ğız. Eğer bu alt web’in tüm tasarımını bizyapmak istiyorsak, blank web seçipFrontpage’de istediğimiz gibi dizayn ede-biliriz.

Subweb’i yarattıktan sonra bu siteninde, kendine ait daha önce incelediğimizsite yönetim sayfaları ile aynı özelliklerdebir yönetim sayfası olacaktır. Bu site için-de kendine ait kullanıcı bilgileri ve görev-leri oluşturabileceğimiz gibi, bağlı bulun-duğu web sitesinden tüm ayarları alma-sını da sağlayabiliriz.

Sharepoint Team Services kullan›m›

Kullanımı çok basit olan Sharepoint Te-am Services uygulamasının genel kulla-nım bilgilerine bakacak olursak ilk ekranüzerinde çalışmak yeterli olacaktır. Çün-kü ilk gelen ekranda, kullanım için gerek-li tüm linkler bulunuyor.

Sharepoint Team Services yönetiminibir önceki konumuzda açıklamıştık. Buyönetim sayfalarına ister AdministrativeTools altından girebilir, isterseniz de anasayfada yukarı bölgede bulunan Site Set-tings linkine tıklayarak ulaşmanız müm-kün.

Sharepoint Team Services uygulamasıbir çok listeden oluşuyor. Bu listeler saye-sinde, verilerinizi daha anlamlı bir şekil-de diğer kullanıcılarla beraber sizin degörebilmeniz mümkün oluyor.

tında görebilme ve kaydedebilme şansınıkazanmış olacağız.

Şekilde de görüldüğü gibi Modify Set-tings And Columns linkinden geldiğimizekranda Add a new Column seçeneği bizişekildeki gibi bir ekrana getiriyor. Ve ya-ratacağımız başlık değişik formatlardadeğişik tiplerde olabiliyor. Örneğin paraiçerikli, tarih içerikli, seçilebilir başlıklar(Combo Box), çoktan seçmeliler gibi. Te-lefon Listesi olduğuna göre bu yolla,İsim, Soyad, Telefon, E-Mail, Fax başlık-larını oluşturuyoruz. Artık, Telefon Liste-sine tıkladığımızda gelen ekranda New

butonuna tıklayabiliriz.Ekranda istediğimiz verilerin girişini

yaparak Save and Close seçeneği ile veri-lerimizi kaydedebiliyoruz. Listelerin engüzel özelliklerinden biri ise, verinize çokkolay ulaştırabilmesi. Bunu da özel filtre-lerle yapabiliyor. Örneğin listeniz çok ka-bardı ve çok fazla kaydınız var. Ekrandagördüğünüz Filter seçeneğine tıkladığınızanda her başlığın üstünde birer combo-box’lar çıkıyor. Ve örneğin siz İsim bölü-münde istediğiniz bir ismi seçiyorsunuz.Sadece o isimlerle başlayan kayıtlar anın-da karşınıza gelebiliyor. Ana sayfadaki se-çeneklere devam edecek olursak, Docu-ments bölümü de çok işe yarayabiliyor.Varolan Word, Excel, Acrobat vb. her tür-lü dosyayı bu Documents bölümünde is-tediğimiz şekilde bölümler oluşturarakiçlerine yerleştirebiliyoruz. Böylece ortakdosyalara intranet veya internet üzerin-den çok kolay bir şekilde ulaşmak müm-kün.

Bir diğer seçenek ise Discussion Board.Eğer internette veya intranette belli tar-tışma grupları yaratmak istiyorsanız, bualanı kullanmanız mümkün. Böylece birnewsgroup gibi web üzerinden tartışmaodaları açabilme özelliğini de kullanabi-liyorsunuz.Cihan Baykal, cin@turkdestek.com / MCSE, MCP+I

Yaratabileceğimiz tüm listeleri şekildede görebiliriz. Eğer ihtiyacımız olan listekayıtlı seçenekler arasında yoksa, customlist seçeneği ile kendi listemizi de oluş-turma şansımız var. Örneğin ana sayfadaduyurular ve sizin kendi hazırladığınıztelefon listenizi göstermek istiyorsunuz.Duyurular zaten ana sayfada standartolarak Anouncement adı ile geliyor. Tabiibu ismi değiştirmeniz sizin elinizde. Bu-nu yapmak için Ana sayfada Anounce-ments yazısı üzerine tıkladıktan sonra ge-len pencerede Modify Settings And Co-lumns bölümüne tıklayıp Change GeneralSettings bölümüne girip, ismi istediğinizşekilde değiştirebiliyorsunuz.

Yeni bir telefon listesi tarzında liste ya-ratmak içinse, ana sayfada üst bölümdebulunan Create butonuna tıklayarak Cus-tom List’i seçmeniz gerekiyor. TelefonListesi veya başka istediğiniz bir isim ver-dikten sonra, istersek ana sayfada sol ta-rafta bulunan Quick Lunchbar’da bu lis-tenin bir kısayolunun link olarak gözü-küp gözükmemesini belirleyebiliyoruz.Bu seçeneği de YES diyerek OK dediğinizanda, boş bir liste yaratmış oluyorsunuz.

Bir sonraki işlemimiz ise, listemiziniçinde bulunan başlıkları oluşturmak.Bunun için OK dedikten sonra, tekrarModify Settings And Columns linkine tık-lamamız gerekiyor. Bu bölüm içinde iste-diğimiz isimlerde başlıklar oluşturarak,giriş yapacağımız bilgileri bu başlıklar al-

Alt A¤lar: Subweb yaratmak.

Yeni Sayfalar: Liste görüntüleri.

Yeni listeler: Yeni liste oluflturma.

Yeni Bafll›klar: Yeni bafll›k oluflturma.

PPowertoys for Windows XP paketi,Microsoft çalışanlarının hazırladık-ları işletim sistemlerinden pek de

memnun olmadıklarının en büyük kanıtıolarak gösterilebilir. Çünkü yeni işletimsisteminin piyasaya sunulmasından kısabir süre sonra kullanıcıların çalışmasınıkolaylaştıran ve XP’nin çalışma konforunuartıran küçük araçlar geliştirdiler. Söz ko-nusu araçların bir arada bulunduğu Po-wertoys paketi, artık ücretsiz olarak kulla-nıma sunuluyor. Ayrıca ilerleyen sayfalar-da Windows XP’nin haberiniz olmadansisteminizin bilgilerini Micorosft’a gön-dermesini engellemek için kullanabilece-ğiniz ücretsiz yazılım XPAntispy’ı yakın-dan tanıyacak ve Plus! for Windows paketiiçin alternatif bir paket oluşturacaksınız.Bu yazı içerisinde tanıtılan tüm program-lar ücretsizdir. Powertoys ve PlusPack’ieCHIP’ten PC’nize yükleyebilirsiniz.

Tweak UI ile Windows XP için ince ayarlarMenüler, dosyalar, klasörler ve sistem ileilgili ayarlar eski versiyonlara kıyasla Win-dows XP’de daha fazla gizlenmişler. Bunedenle, söz konusu gizlenmiş ayarlaradaha rahat ulaşılmasını sağlayan Tweak UIfor Windows XP aracı, Windows XP Po-wertoys paketinin en önemli parçaların-dan biri olarak göze çarpıyor. Windows95’den itibaren her işletim sistemi içinözel olarak sunulan Tweak UI aracı, kulla-nışlı ve basit arayüzü ile kullanıcıların işle-tim sistemi ayarlarına rahatlıkla ulaşabil-melerini sağlıyor. Program penceresininaltında yer alan açıklamalar sayesinde, is-

tenilen değişiklikler rahatlıkla gerçekleşti-rilebiliyor ve yapılan değişikliklerin so-nuçları önceden kestirilebiliyor.

Windows XP ile yeni bir görünüm ka-zanan Tweak UI aracında sıkça karşılaş-mak zorunda kalabileceğiniz en önemlifonksiyonları aşağıda görebilirsiniz.

General: General penceresi üzerinde bu-lunan liste yardımıyla Başlat menüsü ani-masyonlarını kapatarak ve menülerin ya-vaş yavaş ekrandan kaybolmalarını engel-leyerek Windows’un biraz daha hızlı çalış-masını sağlayabilirsiniz. Yine buradanWindows’un çok seyrek kullandığınız me-nü öğelerini kaldırdığınızda ekrana gelen

CHIP | MAYIS 2002

Microsoft, Windows XP’nin yay›nlanmas›ndan k›sa bir süre önce Powertoys paketini ücretsiz olarak

kullan›ma sundu. CHIP, bu paketle neler yapabilece¤inizi ve çeflitli XP araçlar›n› sizler için inceledi.

Windows XP ‹çin Ek Araçlar

Ücretsiz XP Araçlar›

‹‹ÇÇ‹‹NNDDEEKK‹‹LLEERR

XP Powertoys:Ücretsiz Microsoft araçlar›

XP Antispy:‹zinsiz veri ak›fl›n› engelleyin

Plus! for Windows XPÜcretsiz, alternatif Pluspaketi

148

148

143

142

PPoowweerrttooyyss ffoorr WWiinnddoowwss XXPPPowertoys paketindeki programlar› ve bunlar› kullanarak neler yapabilece¤inizi bu yaz› içerisinde bulabilirsiniz.

XP Powertoys

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT 143

CHIP | MAYIS 2002

“Where is my favorites?” gibi açıklamapencerelerinin artık görüntülenmesiniengelleyebilirsiniz.

Mouse: Denetim masası içerisinde yeralan Mouse öğesinden farklı olarak fareimlecinin bir nesne üzerine taşındığında-ki algılama hassasiyetini ve süresini belir-leyebilir veya fare imlecinin üzerine geldi-ği pencerenin aktif olmasını sağlayan X-Mouse yani “Activation follows mouse”fonksiyonunu aktif hale getirebilir ve ge-rekli ayarları yapabilirsiniz. Bunun hari-cinde çift tıklama ve taşıma ayarlarını de-ğiştirebilir ve eğer farenizin Scroll özelliğivarsa, bir seferde atlayacağı satır sayısınıbelirleyebilir veya bunun yerine sayfakaydırılmasını sağlayabilirsiniz.

Explorer: Windows masaüstünün birweb sayfası gibi görüntülenmesini sağla-yan Active Desktop fonksiyonunu bura-dan çalıştırabilir ve Windows’un son kul-lanılan dosyaların bir listesini tutmasınısağlayabilirsiniz. Bunun haricinde kısa-yolların önüne “Shortcut to” ön ekininkoyulmasını ve simgelerinde ok resmininbulunmasını engelleyebilir, çeşitli özellik-lerdeki (sıkıştırılmış ve şifrelenmiş dosya-lar, imlecin üzerinde bulunduğu nesne-ler) dosyaların daha kolay fark edilmeleri-ni sağlamak için görüntülenecekleri renk-leri belirleyebilir, resimlerin önizleme ka-lite ve büyüklüğünü değiştirebilir ve klav-yenizdeki özel tuşlar için (şayet mevcutsa)çeşitli görevler atayabilirsiniz.

Taskbar: Görev çubuğu üzerindeki ben-zer pencerelerin tek bir düğme üzerindetoplanmasını Grouping altından kontroledebilir ve XP Start Menu penceresindebulunan “Frequently Used Programs”(Sık Kullanılan Programlar) listesindekiöğelerden istediğinizin Başlat menüsünde

yer almalsını sağlayabilirsiniz.

My Computer: Autoplay altından CD,DVD MP3 dosyaları veya fotoğraflarınhangi programlar kullanılarak açılacağınıbelirleyebilir ve Special Folders penceresi-ni kullanarak “Favorites” veya “My Docu-ments” gibi sistem dosyalarının konumla-rını değiştirebilirsiniz.

Bunlar haricinde Desktop altından,normalde hiçbir simge bulunmayan Win-dows XP masaüstünde görüntülenmesiniistediğiniz özel simgeleri işaretleyebilir,Control Panel penceresindeki listeden De-netim Masası’nda görüntülenmesini iste-mediğiniz simgeleri kaldırabilir, Templa-tes penceresinden sağ tuşla açılan nesnemenüsündeki New alt menüsündeki dos-

ya şablonlarını kaldırabilir veya yenileriniekleyebilir, Internet Explorer penceresin-den Browser ve Windows Gezgini pence-resindeki araç çubuklarında kullanılacakpencere art alanlarını belirleyebilirsiniz.

Microsoft Powertoys for XP paketi içe-risinde yer alan Tweak UI, ilk defa tek ba-şına çalıştırılabilir bir dosya içerisinde su-nuluyor. Bu nedenle problemlere neden

olabilecek tüm eski versiyonları kaldır-malısınız. Daha önceleri sadece DenetimMasası içerisinden çalıştırılan Tweak UIaracını artık “TweakUI.exe” dosyası saye-sinde istediğiniz konumdan çalıştırabilir-siniz.

Powertoys paketiyle XP’de kolay kullan›c› yönetimi

Windows XP altında kullanıcı profilleriiçin masaüstü, Başlat menüsü ve verilerinsaklanacakları ortamlar özel olarak belir-lenebilir. Ayrıca Powertoys paketi içeri-sinde yer alan Super Fast User Switcher(Süper hızlı kullanıcı değiştirici) ve nesnemenüsüne eklenen “Open CommandWindows here” araçları sayesinde XP al-tında kullanıcı değiştirme işlemi daha dahızlandırılabilir.

İlk olarak Windows XP Home ve Pro-fessional sürümlerinde karşımıza çıkanFast User Switching fonksiyonu sayesindebir domain’e dahil olmayan bilgisayarlar-da, sistemi kapatmaya gerek kalmadanaktif kullanıcıyı değiştirmek mümkün-dür. Bu sayede çalışan programları kapat-madan, birden çok kullanıcı, tek bir bilgi-sayarı simültane olarak paylaşabilirler.Super Fast User Switcher’ın kullanılabil-mesi için kullanıcıların kayıtlı olması ye-terlidir.

Yeni bir Login işlemi ve kayıt animas-yonundan tasarruf etmek için Başlat me-nüsünde yer alan Log Off düğmesine veardından ekrana gelen pencere üzerinde-ki Switch User düğmesine tıklayın veya[Windows]+[L] tuş kombinasyonunuuygulayın. Bunun sonucunda ekrana ge-len liste üzerinden kayıtlı kullanıcıları ve k

Otomatik Çal: Tweak UI ile tak›lan CD’nin hangi program kullan›larak çal›flt›r›laca¤›n› belirleyebilirsiniz.

H›zl› Eriflim: Bir Shell eklentisi sayesindeDOS komut penceresi istenilen konumdançal›flt›r›labilir.

Resmin

Büyüklü¤ü:

‹stedi¤iniz resmin büyüklü¤ünü,dosyalar› açmadande¤ifltirebilirsiniz.

144

?????????????????

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

XP Powertoys

CHIP | MAYIS 2002

biçiminde değişecektir.Web kameralarının otomasyonu için

kullanılabilecek olan Timershot aracı isekameranızla otomatik olarak fotoğraf çe-kiyor, daha sonra bu resmi istenen şekildeölçeklendiriyor ve bir web sayfası veyaFTP sunucusu da dahil olmak üzere her-hangi bir yere kaydedebiliyor. Ek seçenek-ler sayesinde çekilme zamanını, kaydedi-lecek resmin büyüklüğünü ve saklama ye-rini belirlemek de mümkün.

‹nternet için resim ve dijital foto¤raf galerileri

Çeşitli CD yazma programları ve HTMLeditörleri otomatik olarak dijital fotoğrafgalerileri oluşturabiliyorlar. Powertoys ilesunulan iki yeni araç sayesinde bununiçin gerekli fonksiyonlar direkt olarakWindows XP sistemine entegre olaraküçüncü parti yazılım ihtiyacını ortadankaldırmayı planlıyor.

Bunlardan bir tanesi olan CD SlideShow Generator, XP içerisinde bulunanCD yazma fonksiyonuna dahil oluyor. Şa-yet bir Foto CD oluşturmak isterseniz, ay-rı bir adım olarak ortamdaki resimlerinekrana getirilebilmesi için basit bir gö-rüntüleme aracının da beraber CD’ye ya-zılmasını isteyip istemediğiniz sorulur.

halen kaç tane program çalıştırdıklarınıgörebilir ve istediğiniz kullanıcı üzerinetıklayarak çalışmaya başlayabilirsiniz. Busayede seçilen kullanıcının çalışma orta-mı (masaüstü, Başlat menüsü ve özelayarları ile) ekrana gelecektir.

Dikkat! Fast User Switching fonksiyonu-nun kullanılabilmesi için Denetim Masa-sı’ndaki Accounts aracı kullanılarak iste-nen kullanıcılar için aktif hale getirilmeli-dir. Ancak bu işlemi yapacak kullanıcının

Administrator haklarına sahip olması ge-reklidir.

İşletim sistemi olarak Windows XPkullanmasına rağmen halen DOS’tan ko-pamamış kullanıcıların ise, Powertoys’undaha önceki versiyonlarında bulunanNesne menüsü üzerinden DOS komut sa-tırına ulaşması mümkün. Kullanıcılar,Explorer kabuk eklentisinden epey fayda-lanabilirler. Bu sayede klasörlerin Nesnemenüsüne eklenen “Open CommandWindows here” komutu ile açılan DOSpenceresinden DOS oyun ve programla-rını rahatlıkla çalıştırmak mümkün.

Powertoys ile dijital resimler kontrol alt›nda

Windows XP, dijital kamera bağlantı nok-talarının entegrasyonu ve web sayfalarıiçin resim hizmetleri sayesinde dijital fo-toğrafçılık için uygun bir platform sunu-yor. Bu nedenle Powertoys programcıları,XP arayüzünü dijital fotoğraf dostları içiniki yeni özel eklenti ile geliştirmişler.

Bunlardan ilki Dosya Nesne menüsüneeklenen ve resim boyutlarının hızlı bir şe-kilde değiştirilmesini sağlayan Image Resi-zer komutu. Bu aracı kullanabilmek içinbir veya daha fazla resmi seçin ve fareninsağ düğmesini kullanarak Nesne menüsü-

nü açın. Bunun sonucunda ekrana gelenpencere üzerinde bulunan aşağıdaki bü-yüklüklerden birini seçebilir ve daha son-ra söz konusu dosyaların seçili büyüklükdeğerlerine sahip kopyalarını oluşturabi-lirsiniz.Large: 1024x768 pikselMedium: 800x600 pikselSmall: 640x480 pikselWinCE: 240x320 pikselCustom: İstenen herhangi bir büyüklük

Advanced düğmesine tıklayarak, ekra-

na gelen seçenekler yardımıyla resimlerinkopyalarını oluşturmak yerine değişiklik-lerin orijinal dosyalar üzerinde yapılma-sını sağlayabilir ve küçük resimlerin seçi-len büyüklük değerine göre büyütülmesi-ni engelleyerek sadece büyük resimlerinküçültülmesini de sağlayabilirsiniz.

Bu işlem sonrasında küçültülen veyabüyütülen kopyaların isimleri de seçilenbüyüklük değerine uygun olarak değişti-rilecektir. Örneğin “Sunset.jpg” resmiSmall boyutlarına küçültüldüğünde ismide otomatik olarak “Sunset (Small).jpg” k

Özel Galeri: Slide Show arac›n› kullanarak, resimlerin otomatik olarak görüntülendikleri bir sunu haz›rlayabilirsiniz.

Beklenen Güzellik: Microsoft, haz›rlad›¤›n›z sununun her ortamda görüntülenebilmesi için HTML biçimindekaydetme imkan› sunuyor.

Dörtlü

Masaüstü:

Sanal masaüstleriyaratarak çal›flmaalan›n›zdan maksimum performans elde edebilirsiniz.

Pratik De¤iflim: Birden fazla kullan›c› tekbir bilgisayar ile aktif olarak çal›flabilir.

146

XP Powertoys

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP | MAYIS 2002

CD’ye yazılan resimleri söz konusu araçsayesinde bir dia şov halinde inceleyebi-lirsiniz.

Ayrı bir araç olarak kullanılabilen SlideShow Wizard ise HTML biçiminde diaşovlar hazırlamak için kullanılabilir. Bu-nu özellikle tatil resimlerinizi arkadaşları-nıza veya akrabalarınıza göstermek içinkullanabilirsiniz. Bu resim sunusunu ha-

zırlarken resim büyüklüğü ve resim gale-risinin tipini belirleyebilirsiniz.

Bunun için Start/All Programs/Power-toys for Windows XP/Slide Show Wizardkomutunu kullanarak, sihirbazı çalıştırınve ilk olarak sunuda kullanmak istediği-niz resimleri tek tek seçin veya resimleriniçerisinde bulunduğu klasörü seçerektüm resimleri otomatik olarak ekleyin.Son olarak sunu ismini, saklanacağı ko-numu, resim büyüklüklerini ve sunu tipi-ni belirleyin ve Next düğmesine tıklayaraksunuyu oluşturun. Daha sonra bu sunuyuizlemek için yapmanız gereken tek şeyoluşturulan HTML dosyasını çalıştırmakolacaktır.

Tecrübeli kullan›c›lar için oyuncaklarŞu ana kadar tanıttığımız Powertoys araç-larını göz boyamak için hazırlanan eklen-tiler olarak düşünenler Virtual Desktop veWindows XP ile çalışmayı daha da kolay-laştırmak için hazırlanan Task Switcher veTaskbar Magnifier araçlarını incelemeliler.Windows NT 4.0 ve 2000’de de bulunanancak Resource Kit içerisinde saklananVirtual Desktop, yani sanal masaüstü ara-cını tüm Linux kullanıcıları bilirler.

Virtual Desktop Manager yardımıylaçalışma alanınızı sanal da olsa genişlete-rek Windows XP masaüstünden daha et-kili şekilde faydalanabilirsiniz. Söz konu-su Powertoy’u kullanarak sadece bir tıkla-ma ile maksimum dört farklı sanal masa-üstü oluşturabilirsiniz. Bunların her biri,Başlat düğmesi, görev çubuğu ve tüm kı-sayolları ile, aslında tek bir masaüstününkopyasıdır. Buralarda farklı programlarıçalıştırabilir ve sadece tek bir fare tıkla-ması ile söz konusu çalışma ortamlarıarasında gezinebilirsiniz.

Virtal Desktop Manager bir yüklen-dikten sonra farenin sağ düğmesini kulla-

narak görev çubuğu üzerine tıklayın veToolbars/Desktop Manager komutunu ça-lıştırın. Bunun sonucunda ekrana gelenpencereyi kullanarak, farklı çalışma or-tamlarını sanal masaüstü olarak kaydede-bilir ve ister yine aynı pencereyi kullana-rak önizleme görüntüleri yardımıyla iste-diğiniz masaüstüne geçebilir veya direktolarak numarasının görüntülendiği düğ-meye tıklayabilirsiniz. Powertoys paketin-de kullanışlı araçların yanında bir deza-vantaja sahip olduğunu söyleyebileceği-miz Task Switcher sayesinde [Alt]+[Tab]tuş kombinasyonuyla çalışan programlararasında geçiş yapmak istediğinizde, sözkonusu programların simgesi ile beraberekranların ön izleme resimleri de ekrana

gelecektir. Bu ekran görüntüleri gerçekzamanlı oluşturuldukları için Task Switc-her sistemi oldukça yavaşlatıyor.

Windows ile beraber sunulan ve fareimlecini takip ederek ekran görüntüsünübüyüten aracı Start/All Programs/Accesso-ries/Accessibility/Magnifier komutu yardı-mıyla çalıştırabilirsiniz. Powertoys paketiiçerisinde yer alan Taskbar Magnifier isegörev çubuğuna ekleniyor ve ekranın her-hangi bir alanını sekiz kata kadar büyüte-biliyor. Bu büyüteci etkinleştirmek içingörev çubuğuna farenin sağ düğmesinikullanarak tıklayın ve Nesne menüsünde-ki Toolbars/Taskbar Magnifier komutunuçalıştırın. Bunun sonucunda görev çubu-ğu üzerinde ekrana gelecek küçük birpencere üzerinde fare veya klavye hareke-ti takip edilecek aktif olan bölge büyütü-lerek görüntülenecektir.

Son olarak profesyonel hesap makinesi

Power Toy Calculator, Windows XP dona-tıları arasında yer alan ve sadece standartve gelişmiş versiyonlarına sahip olan he-sap makinesinin grafik fonksiyonları iledonatılmış hali. Bu sayede matematikfonksiyonlarının grafiklerini oluşturabi-lirsiniz. Ayrıca uzunluk, ağırlık, sıcaklık vezaman birimleri ile de çalışabilirsiniz.

Sorunsuz bir şekilde kurulan ve sadece1 Mbyte büyüklüğündeki Powertoys pa-keti Windows XP’yi bir dizi kullanışlı ye-ni fonksiyon ile donatıyor. Aslında işletimsistemine entegre olarak da sunulabilecekpaketin en önemli parçası ise WindowsXP’nin ince ayarlarına rahatlıkla ulaşmaimkanı sağlayan Tweak UI aracı. k

Mac’deki Gibi: Art›k Windows’ta programlar aras›nda gezinirken pencereön izlemelerini görebileceksiniz.

Görsel

Fonksiyonlar:

Windows, yeni hesap makinesi ilefonksiyon grafiklerini çizebiliyor.

K›saltma: Powertoys paketindeki Timershot sayesinde Webcam ile istedi-¤iniz zamanlarda foto¤raf çekebilirsiniz.

148

XP Powertoys

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP | MAYIS 2002

Windows XP, sizin onayınıza ihtiyaç duy-madan bilgisayarınız hakkındaki bilgileri

(HeCHIP Code Powertoys) üzerine ikikere tıklamak.

Daha sonra Special menüsündeki se-çenekleri kullanarak, sistem durumununotomatik olarak değiştirilmesini sağlaya-bilirsiniz. Kullanımı oldukça kolay olanaraçtaki tüm seçeneklerin açıklamalarıprogram penceresinin altında ekrana ge-liyor. Ancak bu küçük aracın yapabile-cekleri bu kadarla sınırlı değil. Bazen ol-dukça sinir bozcu olabilen Internet Exp-lorer ve Media Player’ın otomatik olarakgüncellenmeleri engellenebilir. ŞayetMicrosoft Messenger’ı kullanmıyorsanız,XPAntispy bu programı sistemden tama-men kaldırabilir ve otomatik olarak çalış-masını engelleyebilir. Bunun için yapma-nız gereken tek şey Microsoft Messengerbaşlığı altında bulunan “Disable Autos-tart” veya “Uninstall Completely” seçe-neklerinden birini işaretlemektir.

Microsoft’a gönderiyor. Buradaki rahat-sız edici durum ise söz konusu işleminarka planda gerçekleşmesi ve Microsoft’agönderilen bilgilerin içeriğinin ne oldu-ğunun bilinmemesidir. Söz konusu veriakşını kesmek içinse Kayıt Düzenleyicisive sistem programları ile çalışmanız ge-rekmektedir.

Ancak ücretsiz olarak temin edebile-ceğiniz XPAntispy adındaki araç, gerekliayarları sizin için yapıyor ve WindowsXP’nin veri aktarmasını sağlayan söz ko-nusu bileşenleri kaldırıyor.

Herhangi bir kurulum gerektirmeyenXPAntispy’ı çalıştırmak için yapmanızgereken tek şey, Çalıştırılabilir dosyası

MMiiccrroossoofftt’’aa BBiillggii GGöönnddeerrmmeeyyiinnWindows XP, size sormadan Microsoft’a çeflitli bilgiler gönderiyor. Ücretsiz bir araçla Microsoft ile aran›zdaki trafi¤i kesebilirsiniz.

Ücretsiz Koruyucu: XPAntispy ile iflletimsisteminizin Microsoft’a bilgi s›zd›rmas›n›engelleyebilirsiniz.

Plus! for Windows XP paketi içerisinde iş-letim sistemi için yeni oyunlar, ekran ko-ruyucuları, Theme paketleri ve yeni multi-medya araçları bulunuyor. CHIP’in sizleriçin hazırladığı paket içerisinde bulunanaraçları ise PlusPack eCHIP Code’unukullanarak CD’den yükleyebilirsiniz.

Plus! for Windows XP paketi içerisindeArcade türünde üç tane yeni oyun bulu-nuyor. CHIP, en az paket içerisindekioyunlar kadar eğlenceli ve üstelik ücretsizolarak sunulan üç farklı oyunu sizler içinaraştırdı. Söz konusu oyunlardan biri özelbir zeka oyunu olarak tanımlayabileceği-miz Bridge Builder. Bu oyunun amacı,üzerinden bir tren geçtiği zaman yıkılma-yacak kadar kuvvetli bir köprü inşa etmek.Bride Builder’ın tüm bölümlerini geçtik-ten sonra artık Pontifex oynamaya başla-yabilirsiniz. Bridge Builder’ın devamı sa-yılabilecek bu Pontifex’de oynama stilindeçok büyük değişiklikler yok, ancak yeniyapı malzemeleri eklenmiş ve 3B görü-nüm oyunu daha eğlenceli hale getirmiş.

Plus! for Windows XP paketi içerisindeHyperBowl isminde bir oyun bulunuyor.Eğlenceli bir Bownling simülatörü olanWinbowl’u eCHIP’den yükleyebilirsiniz.Tam fonksiyonlu bu shareware versiyonuile 10 tur yapmak mümkün.

liklerine sahip bir ekran kartına ihtiyaçduyan başka bir ekran koruyucu da Mic-rosoft tarafından sunulan ve WindowsXP logosunun aklınıza gelebilecek tümrenklerde görüntülendiği ekran koruyu-cusudur.

Windows XP masaüstünü renklendir-mek için kullanabileceğiniz ücretsiz diğerbir eklenti ise XP’ye özel arka plan re-simlerinin bir araya getirildiği WindowsXP WallPaper paketidir. 1024x768 çözü-nürlüğündeki toplam 27 farklı arka plan

resmini 19 veya 21 inç monitör sahipleride rahatlıkla kullanabilirler. Windows XPile beraber farklı bir boyut kazanan ma-saüstü temalarından kullanmak istiyor-sanız www.themeworld.com sayfasını zi-yaret edebilirsiniz. Burada farklı katego-riler altında toplanmış onlarca masaüstütemasına ulaşabilirsiniz.

Kadir Tuztafl, ktuztas@chip.com.tr

Ekran koruyucular ve artalan resimleriPlus! paketindeki en çok göze çarpanaraçlardan biri akvaryum ekran koruyu-cusu. Bilgisayarı boş bıraktığınızda, ekra-nınızda çeşitli egzotik balıklar yüzmeyebaşlıyor. Plus! paketi içerisinde yer alan

bu ekran koruyucuya alternatif olarak 20dolar karşılığında 20 farklı balık türününsunulduğu, ancak shareware versiyonun-da sadece 3 tür balığın bulunduğu Sere-neScreenAquarium’u deneyebilirsiniz.

XP bilgisayarınızın 3B özelliklerinitam olarak kullanan bu ekran koruyucu-yu denemek için “TESTFISH” kayıt ko-dunu girmeniz yeterli olacaktır. 3B özel-

ÜÜccrreettssiizz PPlluuss PPaakkeettiiMicrosoft’un ücretli olarak sundu¤u Plus!’a alternatif olacak kendi paketinizi, CHIP’in önerileriyle ücretsiz olarak haz›rlayabilirsiniz.

Bowling

Simülatörü:

Winbowl ile arkadafllar›n›zabowlingde nekadar iyi oldu¤unuzu gösterebilirsiniz.

‹‹ÇÇ‹‹NNDDEEKK‹‹LLEERR

Sürpriz Yumurta:M. Fireworks çal›flanlar›

Ay›n Hatas›:Yüksek gerilim sorunlar›

Excel Grafikleri:Etkileyici sunumlar için

6 Ad›mda Kolay Çözüm:Word’den PDF’ye

Tips&Tricks:Windows, uygulamalar...164

162

152

151

151

CHIP | MAYIS 2002

prat

ik150

■ Notebook ile çal›fl›rken dikkatedilmesi gereken en önemli nokta-lardan biri yer tasarrufudur. E¤er CD-ROM, DVD-ROM ve CD Writer’danvazgeçmek istemiyorsan›zgeriye hepsini sunan birayg›t sat›n almak-tan baflka bir yolkalmaz. Ancak üsts›n›fa dahil olan bu türnotebook’lar›n fiyatlar›oldukça yüksektir. Ancakyeni ve pahal› bir ürün almakyerine eski laptop’›n›z›güncelleyebilirsiniz.Yukar›da bahsi geçensürücüleri içerisindebar›nd›ran bir kombosürücünün fiyat› 500 dolarcivar›ndad›r. Ancak Pentium IIveya en az›ndan Celeron 400ifllemcilere sahip notebook’lar›ngüncellenmeleri mant›kl› olacakt›r.Bu, DVD filmlerinin oynat›labilmesiiçin gerekli olan minimum flartlar›n yerinegetirilmesini sa¤layacakt›r.

Farkl› firmalar›n sunduklar› ba¤l› noktalar›ayn› oldu¤u için söz konusu güncellemeoldukça kolay gerçekleflecektir. Notebook’lar-daki tüm CD/DVD/CD yaz›c›lar IDE ba¤lant›noktas› üzerinden Secondary Master veya çokseyrek olmakla beraber Primary Slave olarakba¤lan›rlar. Direkt olarak sürücü üzerindekiba¤lant› noktas› standartt›r. IDE kontrolöriçin uygun olmayan güç/veri kablosuba¤lant›lar› için bir çok ayg›tla beraberdönüfltürücü kablo veya adaptörü bulunanbir ç›kart›labilir yuva sunulur.

r Ba¤lant›: Ç›kart›labilir özel yuva (Baymod-ul) sahibi sürücülerin güncellenmesi çokkolayd›r. Örne¤in Toshiba sürücülerininç›kart›labilmesi için sadece sekiz tanevidas›n›n sökülmesi yeterli olacakt›r. Dahasonra sürücülerin ön yüzlerini dikkatli birflekilde ç›kart›n. Bunlar yap›flt›r›lm›fl veyageçmeli olabilirler. Daha sonra yenisürücünüzü söz konusu yuva içerisineyerlefltirin ve ard›ndan tekrar

notebook’unuza tak›n. fiayet sürücünüziflletim sistemi taraf›ndan otomatik olaraktamamland›ysa operasyon sona ermifl de-mektir.

fiayet eski sürücü ayg›t içerisine sabitlen-miflse, güncelleme ifllemi biraz daha karmafl›kbir hal alacakt›r. Bu durumda genellikle note-book kasas›n›n aç›lmas› ve sabitlenmiflsürücünün aranmas› gereklidir. Bu, örne¤inClevo modellerinde oldu¤u gibi modemkart›n›n alt›nda baflar›yla gizlenmifl olabilir.Yeni sürücünüzü ayn› flekilde tak›n ve dahasonra kasay› kapatt›ktan sonra güncellemeiflleminin baflar›l› olup olmad›¤›n› kontroledin.Dikkat! Ürün garantisi sona erdi.

r Ön kapak E¤er tüm ifllemler baflar› ile sonaerdiyse, eski ön kapa¤› yeni sürücünüzetakarak sonucu görsel olarak da iyilefltire-bilirsiniz. fiayet eski ve yeni sürücü ayn› üreti-ciye aitse, ön kapak her iki sürücü ile deuyumlu olaca¤› için, bu ifllem daha kolay

H›zl› De¤iflim: fiayet eski sürücü ç›kar›labiliryuva içerisinde saklan›yorsa, yeni sürücü sorunsuz bir flekilde yüklenebilir. Do¤ruba¤lant› için de bir adaptör kullan›l›r.

Ay›n CHIPucu

Notebook Güncellemesi:Hepsi ‹çin Bir SürücüÇok küçük bir harcama ile notebook’unuzu teknolojik olarak daha güncel birkonuma tafl›yabilirsiniz. Bir Allorund Drive di¤er üç sürücünün yerini alabilir.

151

CHIP | MAYIS 2002

‹puçlar›

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

AYIN K‹TAPLARI

33 Ad›m Ad›m Office XPMicrosoft’un Office uygulamalar›-n› kullanmay› ad›m ad›m ve h›zlaö¤retecek bir kay-nak olan kitap,hem Office XP’yikullanmaya yenibafllayanlar hemde Office XP’yegeçifl yapan dene-yimli kullan›c›lariçin tasarlanm›fl. Kitab›n ekindeyer alan CD-ROM, al›flt›rmalar› ya-parken kullanaca¤›n›z uygulamadosyalar›n› içeriyor. Kitap ile isterseniz yaln›zca ihtiyaçduydu¤unuz dersleri çal›flabilir, is-terseniz de kitab›n bafl›ndan sonu-na do¤ru ilerleyebilirsiniz. Kitap,Word, Excel, Access, PowerPoint,FrontPage, Publisher ve Outlookprogramlar›n›n 2002 versiyonlar›-n› içeriyor.Bilgi için: Arkadafl Yay›neviTel: (312) 354 83 00

33Windows XP ProfessionalMicrosoft Windows XP yöneticileriiçin k›sa, özlü ve kullan›m› kolaybir baflvuru kitab›... Win XP, iflle-tim sisteminin günlük yönetimiiçin h›zl› yan›tlar sa¤l›yor. H›zl›baflvuru tablolar›, listeleri ve ad›mad›m yönergeleri ile Win XP’yi yö-netirken gereksiz zaman ve emekharcamaman›z›sa¤layacak uygula-mal› bir kaynak ki-tap.Kitap ile, sistem ya-p›land›r›lmas›n› yö-netmek ve sorungidermek, dona-n›m ve a¤ ayg›tlar›n› yap›land›r-mak gibi temel sorunlar› hallede-bilirsiniz. Masaüstü ayarlar›n›özellefltirmek ve kullan›c› çal›flmaalan›n› en iyi duruma getirmek,kullan›c› ve grup hesaplar›yla sis-tem eriflimini denetlemek; dizüstübilgisayarlara ve hareketli kullan›-c›lara destek vermek gibi ekstraözellikler hakk›nda bilgi sahibi ola-bilirsiniz. Ayr›ca günlük bak›m veyedeklemeleri zamanlamak ve ge-nel olarak sistem sorunlar›n› çöz-mek ve baflar›m› en iyi duruma ge-tirmek konular›nda da ayr›nt›l› bil-giye ulaflabilirsiniz. Bilgi için: Arkadafl Yay›neviTel: (312) 354 83 00

Yüksek Gerilim Grafik Chip’ini Is›t›yor

Bir donan›m hatas› sinirinizi mi bozdu? Bize iletin: CHIP Yaz› ‹flleri, Donan›mHatas› bafll›¤› ile Piyalepafla Blv., Zincirlikuyu Cad. Ün ‹fl Merkezi N0:231/3 80380Kas›mpafla/‹STANBUL veya ktuztas@chip.com.tr adresine sorular›n›z› gönderin.

oluflan sistem, önce sorunsuz bir flekilde çal›fl-maya bafllad›. Ancak yaklafl›k 15 dakika sonra ek-ran bir anda karard›. Sistemi yeniden bafllatt›¤›-m›zda ise ekran halen siyaht›. Bilgisayar› kapat›pbir süre bekledikten sonra, yine her fley sorunsuzbir flekilde çal›flmaya bafllad›. Bu, ›s› yüksekli¤in-den kaynaklanan bir hata oldu¤u anlam›na gele-bilirdi. Nitekim ekran kart›n›n so¤utucu plakas›al›fl›lmad›k kadar s›cakt›. Sistemdeki ATI kart›n›sa¤lam bir Rage 128 ile de¤ifltirdik ve sistem so-runsuz bir flekilde çal›flmaya bafllad›. Radeon VE’-den kaynaklanan bir hata oldu¤u aç›k.

Sonuç: Karfl›laflt›¤›m›z bilmecenin cevab›n›wwwwww..rraaddeeoonnffaaqq..ccoomm web sayfas›nda bulduk.Asus kartlar›n VIO (Volt Input Output) gerilimi,sistemde kullan›lan ATI kart için oldukça yüksek.Bu kartlardaki VIO gerilimi, baz› Athlon ifllemci-leri yüksek IO gerilimlerinde daha güvenli çal›fl-t›klar› için, standart olarak 3,45 volt olarak ayar-lanm›fl. Jumper yard›m›yla bu gerilimi 3,30 voltolarak de¤ifltirdik ve sistem böylece ›s›nma soru-nu yaflamadan uzun süreler çal›flmaya bafllad›.

Problem: Heyecanl› bir flekilde ilk Duron siste-mini kuran bir okuyucumuz, ekran kararmas›ylakarfl› karfl›ya kalm›fl. Yaklafl›k olarak 15 dakikaçal›flt›ktan sonra sistemin bir anda ekran› karar›-yormufl. “Tüm bileflenleri kald›r›n, sistemi ad›mad›m yeniden kurun, BIOS’u güncelleyin, fabrikaayarlar›n› kullan›n...” gibi standart tavsiyelerimi-ze ra¤men sorun çözülmemifl.

Hata Tespiti: Asus-A7V133 ana kart, Duron900 ifllemci ve ATI Radeon VE ekran kart›ndan

Sürpriz Yumurta

Macromedia Fireworks Programc›lar›

S‹Z DE KATILIN!

33 Siz de komik birhata veya sürpriz biryumurta (easter egg)bulduysan›z, ekrangörüntüsü (screenshot) ile birliktektuztas@chip.com.tr adresine gönderin.Yay›nlanan her ipucu için 10 milyon TLkazanabilirsiniz.

Bu sefer resimli: fiu ana kadar karfl›m›za ç›kanyumurtalar›n bir ço¤u program gelifltiricileri-nin kendilerini tan›tmak amac›yla haz›rlad›k-lar› küçük sürprizlerdi. ‹flte Macromedia Fire-works gelifltiricileri de isimleri ile yetinmeyipresimlerinin de bulundu¤u bir yumurta haz›r-lam›fllar. Bunun için ilk olarak program anapenceresinde Help/About komutunu çal›flt›r›nve ekrana gelen penceredeki ilginç resminüzerine [Alt] tuflu bas›l› durumdayken iki keret›klay›n. Bunun sonucunda program gelifltirici-lerinin isimleri ile beraber resimleri de ekranagelecektir. Bu sürpriz yumurta için Can Gür-büz’e teflekkürler...

AYIN HATASI

Gerilim De¤iflimi: 3,45 volt’luk gerilim,ifllemcinin çal›flmas›n› kolaylaflt›r›rken, ATIekran kart›n›n ›s›nmas›na neden oluyor.

CHIP | MAYIS 2002

148

‹‹ÇÇ‹‹NNDDEEKK‹‹LLEERR

Mini Atölye: Grafik Sihirbaz›’n› kullanmak

Verileri Düzenlemek: En ilginç ipuçlar›

Grafik Kontrol Listesi: Grafi¤inizi kontrol edin160

158

154

152

bileceğiniz göz önüne alındığında, bununiçin harcanan zamana değecektir. Şık ta-sarlanmış bir grafik ile düşüncelerinizidaha iyi yansıtabilir ve dinleyicilerin akıl-larında yer edebilirsiniz. Ve tabii ki değer-ler olması gerektiği kadar iyi değillerseküçük birkaç hile sayesinde değerleri de-ğiştirmeden grafiğin istediğiniz sonuçlarıgöstermesini sağlayabilirsiniz.

Grafik ön haz›rl›¤›

İlk olarak grafiğinizi oluşturacak ana ifa-deyi tanımlamalısınız. Bunun için “Grafikneyi ekrana getirecek/ne hakkında bilgiverecek?” sorusunu cevaplamalısınız. So-runun cevabının karmaşık olmamasına

DDinleyicilerin sahneye boş gözlerlebakması, esnemesi ve yanındakiler-le fısıldaşması konuşmacıların ka-

busudur. Bilançolar, istatistikler ve sayıkolonları sıkılan topluluğun üstüne gider.Tüm dinleyicileri uyandırın ve sunumu-nuzu grafikler ile güçlendirin! Sesli açık-lama veya yazılı raporlarla beraber kulla-nılması fark etmez. Güzel grafikler her za-man dinleyicilerin dikkatini çekecektir.

Verilerin düzenlenmesi ve grafiklerinhazırlanması için genellikle Excel kullanı-lır. Grafiklerin hazırlanması esnasındakiasıl görevi ise bir sihirbaz yerine getirir.Ancak buna rağmen grafiği en uygun şek-le getirmek için yeterince zaman harcan-ması gereklidir. İyi hazırlanmış bir grafikile bir çok gereksiz açıklamadan kurtula-

Microsoft Excel

Haval› ‹puçlar›Excel ile basit bir grafik haz›rlamak sorun de¤il. Ancak bunlar›n

mükemmel olmas› için bir tak›m de¤ifliklikler yapmak gerek. CHIP,

grafikler ile ilgili en önemli ipuçlar›n› sizler için bir araya getirdi.

Grafikler ‹çin

AAKKTTÜÜEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YAZILIM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT 153

CHIP | MAYIS 2002

dikkat etmelisiniz. Şayet birden fazla ifademevcutsa ikinci bir grafik oluşturmanızfaydalı olacaktır. Grafiğin oluşturulmasısırasındaki her evrede söz konusu ifade-nin uygulanıp uygulanmadığını kontroletmelisiniz. Bu, tam olarak amacına ulaş-mayacak bir grafik için vakit kaybetmeni-zi engelleyecektir.

Excel grafiğinin temeli tablolara daya-nır. Excel, tablodaki sütun ve satır başlık-larını grafikteki tanımlamalara dönüştü-rebilir. Şayet ileride tabloda değişiklik ya-pacak olursanız, bağlı olduğu grafik deotomatik olarak güncellenecektir. Şayetsöz konusu güncelleme gerçekleşmezseAraçlar/Seçenekler komutunu çalıştırın ve

GeliflimBelirli bir zaman aral›¤›nda de¤iflimgösteren verilerin karfl›laflt›r›lmas› için desütun, alan ve çizgi grafikleri kullan›labilir.

Birleflik görünümHer bir verinin birbiri ile veya toplamde¤ere karfl› k›yaslamas› için çubuk, pastave y›¤›lm›fl sütun grafikleri kullan›l›r.

Tam Say› Karfl›laflt›rmas›Örne¤in, elma ve portakal gibi ilk bak›fltaortak bir noktas› bulunmayan nesnelerinkarfl›laflt›r›lmas›nda kullan›l›r. Ba¤lant›tam say›lar ile kurulur.

Grafik tek bafl›na meydana gelmez.Grafikte kullan›lacak verilerin türüneve belirtilmek istenen de¤erlere görefarkl› türler aras›ndan uygun olan birtanesi seçilmelidir. Bu konu hakk›ndakiayr›nt›l› aç›klamay› s153-158 aras›ndabulabilirsiniz.

Hesaplama kartındaki aynı isimli başlıkaltında bulunan Otomatik seçeneğini işa-retleyin.

Tablodaki tüm veriler tamamlandıktansonra Ekle/Grafik komutunu kullanarakGrafik Sihirbazı’nı çalıştırın. Bu konu ileilgili kısa bir atölye çalışmasını “ExcelGrafik Sihirbazı” kutusunda bulabilirsi-niz.

Uygun grafik tipini seçmek

Grafik oluşturma safhasında cevaplama-nız gereken ilk soru olan “Hangi grafiktürünü kullanmak istiyorsunuz?” aynı za-

manda grafiğin görünümünü etkileye-cektir. Tüm grafik türleri istenen bilginingörüntülenmesi için uygun değildir. Bu-nun için hazırlanan kurallar sayesindekullanmanız gereken grafik tipini rahat-lıkla bulabilirsiniz.

Sütun ve çubuk grafikleri: Her iki grafikbiçiminde de, aslında sütun grafiklerindaha yaygın olarak kullanıldığı birleşikdeğerler görüntülenebilirler. Özellikle be-lirli bir zaman aralığındaki değişimi gös-termek veya değerlerin eksiksiz olarakkarşılaştırılmasının söz konusu olduğudurumlar için uygundurlar. Geniş bir za-man aralığındaki farklı kategorileri, örne-

GRAF‹K TÜRLER‹

»Do¤ru grafik tipini kullanmak için

Kömür

Çekirdekenerji

Do¤algaz

Su gücü

0 50 100 150 200 250 300 Ocak fiub. Mart Nisan May. Haz. Tem. A¤u.. Eylül Ekim Kas. Aral›k

150 mm

120 mm

90 mm

60 mm

30 mm

Ocak fiub. Mart Nisan May. Haz. Tem. A¤u.. Eylül Ekim Kas. Aral›k

Ocak fiub. Mart Nisan May. Haz. Tem. A¤u.. Eylül Ekim Kas. Aral›k

1957 1961 1965 1969 1972 1976 1980 1983 1987 1990 1994 1998

20 Tage

15 Tage

10 Tage

5 Tage

0 Tage

20 Gün

15 Gün

10 Gün

5 Gün

0 Gün

%90

%88

%86

%84

%82

%80

%78

%76

1.000 Gigawattsaat olarak enerji üretimi

1.000 Gigawattsaat olarak enerji üretimi

Enerji türlerininelektrik üretimindekipaylar›

‹stanbul’da Ortalama Ya¤›fl Miktar›

‹stanbul’da Bir Aydaki Ya¤murlu Gün Say›s›

‹stanbul’da Bir Aydaki Ya¤murlu Gün Say›s›

Genel Seçimlere Kat›l›m Oranlar›

Kömür

Çekirdekenerji

Do¤al ⁄az

Su gücü

sütun grafikçubuk grafiksütun grafik

çubuk grafik

y›¤›lm›fl sütun alan grafik

çizgi grafik

basamak grafik

pasta grafik

Mükemmel Sunum

154

Mükemmel Sunum

AAKKTTÜÜEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP | MAYIS 2002

ğin birkaç aydan oluşan ev harcamalarınıgörüntülemek için “Kümelenmiş Sütun”grafik alt türü kullanılabilir. Buna karşı-lık “Yığılmış Sütun” ile de bütünün par-çalarını, örneğin parlamentodaki otu-rum dağılımlarını en uygun şekilde gö-rüntülemek mümkündür.

Şayet çubuk grafikler kullanılırsa çoksayıda dikkat noktası söz konusu olacak-tır. Enine doğru yerleştirilen çubuk gra-fikler daha fazla metin alanlarına sahipolmalarından dolayı uzun ifadeler içindaha uygundurlar.

Sütun ve çubuk grafiklerin özel bir bi-çimi de tam kısım karşılaştırmasıdır. Bu

boşluklar ise en az sütun ve çubuklarıngenişlikleri kadar olmalıdır.Dikkat! Büyük değerler hiçbir şekildekesilmemelidirler. Aksi takdirde aradakifark gerçekçi bir şekilde görüntülenemez.

Çizgi, alan, basamak grafikleri: Bugrafiklerin üçü de zaman dizilerinin gö-rüntülenmesi için kullanılırlar. Örneğinhisse senedi değerleri veya ateşi çizgisi gi-bi soyut konular en etkili çizgi grafik ilegörüntülenirler. Alan grafik ise temel ola-rak verilerin daha yoğun olarak görüntü-lendiği bir çizgi grafikten başka bir şeydeğildir. Şayet çizgi ve alan grafikler varo-

sayede ilk bakışta ortak bir noktaları yok-muş gibi görünen nesneler, örneğin elmave armut birbirleriyle karşılaştırılabilir-ler. Bağlantıyı tam kısım, yani buradameyvelerin sahip oldukları C vitaminioluşturmaktadır.

Tasarım Kuralları: Tüm sütunlar veçubuklar tek bir ana çizgi üzerinde yer al-malı ve genişlikleri değil uzunlukları ara-cılığıyla birbirleriyle karşılaştırılmalıdır-lar. Sütun ve çubukların genişlikleri gö-rüntülenecek olan en büyük değere göreayarlanır. En yüksek sütun, genişliğininen az on katı olmalıdır. Benzer bir durumçubuklar için de geçerlidir. Aralardaki

M‹N‹ ATÖLYE: EXCEL GRAF‹K S‹H‹RBAZI

»Befl ad›mda mükemmel grafik

Excel ana penceresindeki araç çubu¤u üz-erinde bulunan Grafik Sihirbaz› dü¤mesinet›klay›n. ‹lk ad›mda haz›rlamak istedi¤inizgrafik türünü ve tipini belirleyin. Bununiçin sol taraftan grafik türünü sa¤ taraftanda tipini seçmelisiniz. Grafik seçimi ile il-gili ipuçlar›n› yaz› içerisinde bulabilir veGrafik Türleri kutusundaki örnek grafikleriinceleyebilirsiniz.

Grafikte kullan›lacak verileri seçmek içinVeri Aral›¤› kutusundaki ‹letiflim Daraltdü¤mesine t›klay›n. Bunun sonucundasihirbaz tek bir sat›r boyutunaindirgendikten sonra kullanmak istedi¤inizverileri fare yard›m›yla seçebilirsiniz. Birarada bulunmayan verileri seçmek için[Ctrl] tufluna bas›l› tutmal›s›n›z. ‹letiflimiDaralt dü¤mesine tekrar t›klayarak GrafikSihirbaz› penceresine geri dönebilirsiniz.Seri Yeri seçeneklerini kullanarak verilerinyerlefltirilme yönünü belirledikten sonra‹leri dü¤mesine t›klay›n.

Üçüncü ad›mda ilk olarak grafi¤in biçim-lendirme özelliklerini ve tan›mlamalar›n›belirleyin. Yap›lan tüm ayarlar› grafiktamamland›ktan sonra istedi¤iniz zamande¤ifltirebilirsiniz. Yani ne yapaca¤›n›zatam olarak karar vermediyseniz acele etm-enize gerek yok. Bir sonraki pencereyegeçmek için ‹leri dü¤mesine t›klay›n.

Sihirbaz›n son penceresinde, haz›rlanangrafi¤in Excel belgesine ayr› bir sayfa olarakm› yoksa bir tablo içerisine nesne olarak m›eklenece¤ine karar vermelisiniz. Sondü¤mesine t›klayarak sihirbaz› kapat›n vehaz›rlad›¤›n›z grafi¤i oluflturun.

Farenin sa¤ dü¤mesini kullanarak çizimalan› üzerine veya grafi¤e t›klad›¤›n›zdaaç›lan nesne menüsünü kullanarak grafik

üzerinde de¤ifliklik yapabilirsiniz. GrafikTürü ile verileri farkl› bir grafik biçimindegörüntüleyebilir, Kaynak Verisi ile görün-tülenecek verileri yeniden seçebilirsiniz.Grafik Seçenekleri’ni kullanarak, örne¤inGösterge’ler gibi yeni bileflenler ekleyebilirveya varolanlar› kald›rabilirsiniz. Ayn› flek-ilde tüm bileflenler üzerinde de¤ifliklik ya-pabilirsiniz. Sadece tek bir grafikeleman›n›n özelliklerini de¤ifltirmek içinsöz konusu nesne üzerine iki kere t›klay›nveya grafik araç çubu¤unu kullan›n. fiayetmetinleri veya yaz› tiplerini de¤ifltirmekisterseniz istedi¤iniz metinlere t›klay›n vede¤ifliklikleri yap›n.

Grafik türü seçmek1

Grafik ayarlar›3

Grafik optimizasyonu5

Grafi¤in belgeye eklenmesi4

Veri aral›¤›n›n belirlenmesi2

169

Mükemmel Sunum

AAKKTTÜÜEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT156

CHIP | MAYIS 2002

lan ara değerleri yansıtamazlarsa söz ko-nusu tek değerler bir basamak grafik yar-dımıyla görüntülenebilirler. Söz konusuüç grafik türünden de, yığın değerinin miyoksa tek bir çizginin mi söz konusu ol-duğu açık bir şekilde belirlenemeyeceğiiçin, yığın grafikler oluşturulamazlar.

Tasarım Kuralları: Çizgi, alan ve ba-samak grafikleri çok az sayıda veri dizile-ri taşıyabilirler. Her şeyden önce şayetçizgiler etkilenecek veya kesilecek olur-larsa iki veya üç taneden daha fazla çizgi

bulunamaz. Eksenlerin ölçeklendirilme-sini, her bir veri noktası arasındaki mesa-fenin, en büyük değerin X eksenine olanuzaklığının beşte biri kadar olacak şekil-de seçmelisiniz. Her bir değer arasındakizaman mesafesi düzenli olmalıdır. Şayetdeğerler arasındaki mesafeler oransızkalmak zorundaysa veri dizisi ve eksen-deki sıçrayışı işaretlemelisiniz.

Pasta grafik: Daire grafik olarak da ad-landırılan bu tür ile bir bütünün parçala-rı ilk bakışta dikkat çekecek şekilde gö-rüntülenebilirler. Pasta grafikte kullanı-lan oranların toplamının yüzde 100 ol-masına dikkat etmelisiniz.

Tasarım Kuralları: Her bir daire par-çası, benzer büyüklükteki dilimlerin kar-şılaştırılması zor olduğu için, mümkünolan en iyi şekilde ayırt edilmelidir. Budurumda sütun veya çubuk grafik kulla-nılması daha iyi bir sonuç verebilir. Sek-törlerin sayısı altıyı geçmemelidir. Gra-fikte kullanılacak en büyük değer genel-likle dairenin en üstünden, yani saat12’den başlar ve buradan itibaren saatindönüş yönünde hareket eder. Buna göredaha küçük değerler, büyüklüklerine gö-re saatin hareket yönünde dizileceklerdir.Burada vurgulanmak istenen sonucabağlı olarak tabii ki başka değerler de enüstte yer alabilirler.

çimde görüntülemek için yardımcı ola-caktır. Bunun tam tersi bir etki elde et-meniz ve verilerinizin asıl sonucunu nasılengellemenizi sağlayacak olan hileleri ise“Grafik Biçimlendirme” kutusunda bula-bilirsiniz.

Ölçeklendirme: Miktarların doğru gö-rüntülenebilmesi için eksenlerin sıfırnoktalarına dikkat edilmesi gereklidir.Aksi takdirde grafik görsel olarak yanlışbir etki bırakacaktır. İlk olarak grafiklerüstün körü incelenirken eksenlerin isim-leri genellikle okunmaz. Düzensiz ölçek-lendirilmiş, logaritmik veya çok yukarıdabelirtilmiş başlıkların kullanılması uygundeğildir. Şayet verilerin tümü tek bir baş-lık altında toplanamıyorlarsa ikinci bir yekseni eklemelisiniz. Bunun için söz ko-nusu veri dizisi üzerine iki kere tıklayınve ekrana gelen penceredeki Eksen kar-tında bulunan “İkincil Eksen” seçeneğiniişaretleyin.

Uzun veri dizilerinde, eksen ölçeklen-dirmesini grafik alanının içerisine doğruuzatan kılavuz çizgilerinin kullanılma-sında fayda vardır. Söz konusu çizgileringörüntülenmesi için grafik üzerine sağtuşla tıklanması sonucunda ekrana gelenNesne menüsündeki Grafik Seçeneklerikomutunu çalıştırın. Buradaki Kılavuz

Çizgileri kartı üzerinden görüntülenme-sini istediğiniz çizgi türlerini belirleyin.

Renkler: Buradaki ana kural, çok fazlarenk kullanılmamasıdır. Bunun için özel-likle arka plan üzerinden sıyrılması gere-ken önemli veriler için renkler, örneğinbeyaz arka plan üzerine kırmızı veya ko-yu mavi kullanmalısınız. Şayet aynı veri-

Bilmece: Alan grafikleri y›¤›n olarak kullan›lmamal›d›rlar. Örne¤in bordo alan›n ne kadar büyük oldu¤u belli de¤il.

2B ya da 3B grafikler: Grafiğin ana tü-rüne bağlı olarak iki boyutlu veya üç bo-yutlu grafik versiyonları arasında seçimyapabilirsiniz. Genellikle üç boyutlu gra-fiklerin daha estetik oldukları söylenebi-lir. Ancak üç boyutlu görüntünün verile-rin karşılaştırılmasını zorlaştırdığını vegrafiği daha karmaşık hale getirdiğini gözönünde bulundurmalısınız. Eğer üç bo-yutlu grafikler oluşturmak isterseniz“Grafik Biçimlendirme” kutusuna göz at-malısınız.

Grafik optimizasyonu

Grafik sihirbazı istediğiniz grafiği birkaçdakika içerisinde hazırlamanıza yardımcıolur. Ancak verdiğiniz cevabı en iyi şekil-de anlatan bir grafik oluşturmak için ha-zırlana bu grafik üzerinde birkaç değişik-lik yapmak zorunda kalabilirsiniz. Ancakbu noktada, hemen her tür görsel oyunugeçekleştirmenize izin veren Excel ile ça-lışırken yaratıcılığınızın dizginlerini çek-menizde fayda var. Aksi takdirde grafikfazla yüklenecek ve okunması zorlaşacak-tır.

Kullanılacak tüm bileşenler, başlarkensorduğumuz sorunun cevabını destekle-meli ve önemli bilgiler ilk bakışta göze

çarpmalıdırlar. Kullanıcılar ikinci bakış-larında birkaç ek faktörün farkına var-malı ancak ana tema üzerinde daha fazladurmamalıdırlar. Ayrıntıların farkınavarmak için de son bir bakış yeterli ola-caktır. Geri kalan diğer tüm bilgiler isefazlalık olacaktır. Buradaki ipuçları grafi-ğinizi görsel olarak daha iyi hazırlamakve verileri mümkün olan en objektif bi-

Sütun ve E¤ri:

Farkl› veri s›ralar›gösterilmekisteniyorsa ikincibir y ekseni kullanmak bilgileridaha anlafl›l›rk›lacakt›r.

158

Mükemmel Sunum

AAKKTTÜÜEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP | MAYIS 2002

leri, farklı grafikler üzerinde değişik bakışaçıları ile görüntülemek istiyorsanız, de-vamlı olarak aynı rengi kullanmalısınız.Benzer içeriklere sahip veriler için de tekbir rengin farklı tonlarından faydalanabi-lirsiniz. Grafikte kullanılan renkleri de-ğiştirmek için istediğiniz veri dizisi veyabölüm üzerine iki kere tıklayabilir ve ek-rana gelen Veri Serisini Biçimlendir pen-ceresini kullanabilirsiniz.

Aç›klamalar: Grafiği inceleyen kişininsahip olduğu ön bilgiye göre daha uzunveya kısa açıklamalar kullanabilirsiniz.Yazıları kaldırmak veya yeni yazılar ekle-mek için grafik alanı üzerine farenin sağdüğmesini kullanarak tıklayın ve Nesne

menüsündeki Grafik Seçenekleri komutu-nu çalıştırın. Mümkünse tek bir yazı tipikullanın. Yazıyı isteğe bağlı olarak büyü-tebilir, küçültebilir veya kalınlaştırabilir-siniz. İtalik yazılar ve alt çizgiler, bayağıgözüktükleri için, kullanmaktan kaçın-malısınız. Biçim özelliklerini değiştirmekiçin nesne üzerine iki kere tıklayarak ta-sarım modunu aktif hale getirebilirsiniz.

Dikkat çeken ilk yazı başlıktır. Başlıkkısa olmalı ve okuyucuyu meraklandır-malıdır. İyi seçilirse eksen açıklamalarınınbir kısmını gereksiz kılabilir. Tüm açıkla-malar verilerin yakınlarında yer almalıdır.Şayet yeterli alan mevcutsa metinleri nes-nelerin altına taşıyabilirsiniz. Şayet nesne-ler, açıklama içermeyecek kadar küçükse

tüm değerlerin dışarıda bulunması ge-rekir. Muhtemelen veri dizilerini açıkla-yan bir göstergeye ihtiyacınız olabilir.

Verilerin düzenlenmesi: Okuma alış-kanlıklarına dikkat etmelisiniz. Zamanserileri soldan sağa veya yukarıdan aşağı-ya doğru hareket ederler. En önemlilerisolda bulunurlar. Veri serisi sırasını de-ğiştirmek için herhangi bir veri dizisiüzerine farenin sağ düğmesini kullanaraktıklayın ve Nesne menüsündeki Veri Seri-sini Biçimlendir komutunu çalıştırın. Bu-nun sonucunda ekrana gelen pencerede-ki Veri Serisi kartını aktif hale getirin veYukarı Taşı, Aşağı Taşı düğmelerini kulla-narak serilerin sırasını belirleyin.

✓ Eksenleri ölçeklendirmedetecrübe kazan›n

Eksen üzerine iki kere t›klay›n ve ekrana ge-len pencere üzerindeki Ölçek kart›na farkl›de¤erler girerek sonucunu deneyin veya lo-garitmik ölçeklendirmeyi kullan›n.Etki: H›zl› göz gezdirmede ölçeklendirmedikkati çekmez. Çizgiler dik veya yüzeyselolurlar. Sütunlar›n genifllikleri/uzunluklar›de¤iflmez. Veriler aras›ndaki farklar görselolarak daha etkili flekilde sunulurlar.

✓ Farkl› zaman aral›klar› seçmek

Tablo içerisine zaman aral›klar› için uygunde¤eler girin.Etki: Geliflmeler üst üste görüntülenebilir.‹ste¤e ba¤l› olarak zaman eksenini k›salta-rak negatif geliflmeleri daha k›sa görüntü-leyebilir veya elinizdeki de¤erlerin negatifhareketlerini daha genifl alanlarda görün-tüleyebilirsiniz.

✓ Önemli veriler için üstünrenkler seçin

Veri serisi üzerine iki kere t›klay›n ve yenibir renk seçin.Etki: Küçük de¤er, güçlü bir renk ile dahabüyük etki b›rak›rlar.

✓ Verilerinizin görüntülenmesiiçin 3B seçin

Grafik alan›na farenin sa¤ dü¤mesini kulla-narak t›klay›n ve Grafik Türü komutunukullanarak 3B bir grafik seçin.Etki: Verilerin birbirleri ile k›yaslanmalar›daha zor olacakt›r.

✓ Bak›fl aç›lar›n› ve yönlerini de¤ifltirin

3B grafi¤in üzerine farenin sa¤ dü¤mesinikullanarak t›klay›n ve 3B Görünüm komu-tunu çal›flt›r›n.Etki: Veriler aras›ndaki farklar bak›fl aç›s›de¤ifltirilerek ortadan kald›r›labilir. Öndeki

de¤erler daha büyük görünürler.

✓ E¤im çizgileri: Farkl› hesaplama yöntemleri

Bunun için ilk olarak grafik üzerine fareninsa¤ dü¤mesini kullanarak t›klay›n ve nesnemenüsündeki E¤ilim Çizgisi Ekle komutunuçal›flt›r›n.Etki: E¤ilim çizgisi hesaplama yönteminegöre daha dik veya daha yüzeysel olarakekrana gelebilir

✓ Eksen de¤erleri ile oynayarak hile yap›n

Eksenlerin s›f›r de¤eri ile bafllamas›na izin ver-meyin. ‹stedi¤iniz eksen üzerine iki kere t›kla-y›p Ölçek kart› üzerindeki de¤erleri de¤ifltirin.Etki: Küçük de¤erler kullan›ld›¤›nda verilerdaha büyük, büyük de¤erler kullan›ld›¤›nday-sa veriler daha küçük görünecektir. Tepesikesilen eksenler daha çok dikkat çeker veböylece büyük de¤erler göze çarpar.

GRAF‹K B‹Ç‹MLEND‹RME

»Hileler ve ayarlar: Say›lar› önplana ç›karmak

De¤ifltirilmifl: 3D görünümünde farklarortadan kalk›yor. Asl›nda en küçük de¤er olan sar› daha büyük görünüyor.

Do¤ru: De¤erler do¤ru görüntülenmiflve tan›mlamalar arac›l›¤›yla k›yaslanabiliyorlar.

Çok az insan grafikleri ayr›nt›lar›na

kadar inceler. ‹lk olarak görselli¤in

dikkat çekti¤i söylenebilir.

Ölçeklendirmelerdeki de¤ifliklikler,

renkler veya bak›fl aç›lar› ise grafi¤in

vermek istedi¤i etkiyi de¤ifltirebilir.

Tabii ki grafik üzerindeki say›lar›

de¤ifltiremeyiz ancak birkaç küçük hile

ile verilerimizi daha cazip hale

getirebiliriz. Ancak bunlar›n nas›l bir

sonuç ortaya koydu¤una herkes

kendi karar vermelidir.

160

Mükemmel Sunum

AAKKTTÜÜEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP | MAYIS 2001

Grafik şablonları hazırlamak: Birbirinebenzeyen çok sayıda grafik oluşturmayıplanlıyorsanız, kendiniz için özel bir şab-lon tanımlayabilirsiniz. İlk olarak örnekgrafiği tasarlayın. Daha sonra farenin sağ

düğmesini kullanarak üzerine tıklayın veGrafik Türü komutunu çalıştırın. Ekranagelen pencere üzerindeki Özel Türler kartı-nı aktif hale getirin ve Kullanıcı Tanımlı se-çeneğini işaretleyin. Ekle düğmesine tıkla-yarak Özel Otomatik Biçim Ekle penceresi-ni çalıştırın. Hazırladığınız şablon için isimve açıklama girdikten sonra Tamam düğ-mesine tıklayarak şablonu oluşturun.

Grafik türlerini birlefltirmek: Örneğinbir sütun grafik ile çizgi grafiğini birleştir-mek için ilk olarak sütun grafiği oluşturun.Daha sonra her bir veri serisine farenin sağdüğmesini kullanarak tıklayın ve dahasonra Grafik Türü komutunu kullanarakgörünümünü çizgi rafik olarak değiştirin.

İkinci Y eksenini görüntülemek: Veriserisi üzerine ikinci Y ekseni için iki keretıklayın. Bunun sonucunda ekrana gelenpencere üzerindeki Eksen kartını aktif halegetirin ve İkincil Eksen seçeneğini işaretle-yin. Tamam düğmesine tıklayarak yapılandeğişikliklerin grafiğe uygulanmasını sağ-layın.

3B grafi¤in görünümünü de¤ifltirmek:Farenin sağ düğmesini kullanarak grafikalanına tıklayın ve nesne menüsündeki 3BGörünüm komutunu çalıştırın. Bunun so-nucunda ekrana gelen pencere üzerindenbakış açısını, grafik eğimini ve perspektifi

basamaklı olarak değiştirebilirsiniz. Şayetelde ettiğiniz sonuçtan memnun kalmaz-sanız Varsayılan düğmesine tıklayarak gra-fiği en baştaki biçimine geri döndürebilir-siniz.

Bofl sat›r görünümünü de¤ifltirmek:Tablo içerisindeki boş satırların grafik içe-risinde kullanılmaları engelleyebilir veyasıfır değerleri olarak görüntüleyebilirsi-niz.Bunun için grafik alanı üzerine tıkla-yın ve Araçlar/Seçenekler komutunu çalış-tırın. Ekrana gelen pencere üzerindekiGrafik kartını aktif hale getirin ve dahasonra istediğiniz seçeneği işaretleyin.

Yeni veriler eklemek: Farenin sağ düğ-mesini kullanarak grafik alanı üzerine tık-layın ve nesne menüsündeki Kaynak Verisikomutunu çalıştırın. Veri aralığı kutusun-da bulunan İletişimi Daralt düğmesine tık-layarak Excel tablosunu aktif hale getirin.Buradan veri alanını tekrar seçin. Tek satır,sütun ve hücreleri tek tek almak için [Ctrl]düğmesine basılı tutabilirsiniz. Daha sonraİletişimi Daralt düğmesine tekrar tıklayınve son olarak Tamam düğmesine tıklaya-rak grafiği güncelleyin.

Verileri engellemek: Grafik üzerinde gö-rüntülenmesini istemediğiniz verileri tabloüzerinden işaretleyin. Daha sonra söz ko-

nusu seçili alan üzerine farenin sağ düğ-mesini kullanarak tıklayın ve İçeriği Temiz-le komutunu çalıştırın. Söz konusu verilerartık ne tabloda ne de grafikte görüntülen-meyeceklerdir.

Veri noktalar›n› tafl›yarak de¤ifltirmek:Değiştirmek istediğiniz değeri, üzerine ikikere tıklayarak işaretleyin. Bunun sonu-cunda Excel sütun veya çizgilere, değerleribüyütmek veya küçültmek için kullanabi-leceğiniz taşıma noktaları ekleyecektir.Dikkat! Grafik üzerinde yapılan değişik-likler aynen tabloya da yansıyacaktır.

Veri serilerinin ismini de¤ifltirmek: Veriserilerinin isimlerini, tablodan bağımsızolarak Kaynak Verisi penceresini kullana-rak değiştirebilirsiniz. Kaynak verisi pence-resindeki Seriler kartını aktif hale getirin veistediğiniz seriyi seçin. Ad kutusundakitablo bağlantısı üzerine yazın ve Tamamdüğmesine tıklayarak yaptığınız değişiklik-leri onaylayın.

Grafik ipuçlar›n› etkinlefltirmek: Eğerfare imleci grafik üzerinde hareket ettirilir-se, veri serilerinin isimleri, aktif veri nokta-sı ve veri değeri gibi grafik ipuçları ekranagelir. Söz konusu ipuçlarını etkinleştirmekiçin Araçlar/Seçenekler komutunu çalıştı-rın ve ekrana gelen pencere üzerindekiGrafik kartını aktif hale getirin. Son olarakGrafik İpuçları başlığı altında bulunan “Ad-ları göster” ve “Değerleri göster” seçenekle-rini işaretleyin.

AB / Kadir Tuztafl, ktuztas@chip.com.tr

KONTROL L‹STES‹

»Grafi¤inizi kontrol edin

Önden Yerine Yandan Bak›fl: Grafik tüm yönlere döndürülebilir. Ön izlemegüncel konumu gösteriyor.

Veri Kaynaklar›: ‹smi girifl sat›r›na yaz›nya da tablodaki bir hücreye k›sayol oluflturun.

Grafik isteklerimi yerine getiriyor

Çok fazla ek bilgi yok

Do¤ru grafik tipi

K›lavuz çizgileri verilerin

karfl›laflt›r›lmas›n› kolaylaflt›r›yor

De¤er ekseni s›f›rdan bafll›yor

Tüm eksenler do¤ru ölçeklendirilmifl

Zaman serisi soldan sa¤a do¤ru

Tüm parçalar tan›mlanm›fl

Basit metinler mevcut

Renkler dikkat çekiyor

Grafi¤i yazd›rmadan önce afla¤›daki noktalara dikkat etmelisiniz:

Tipps & TricksSahip olaca¤›n›z do¤ru bilgi ile grafiklerinizi ileride çok daha h›zl› ve

etkili bir flekilde haz›rlayabileceksiniz.

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

✓

»»AALLTTII AADDIIMMDDAA KKOOLLAAYY ÇÇÖÖZZÜÜMM

Burada kullan›lacak olanprogramlar› eCHIP CD’sindenyükleyebilirsiniz.(HeCHIP-Code WORDTOPDF)

HH

162

CHIP | MAYIS 2002

Word’den Acrobat’a

Ücretsiz PDF Doküman› OluflturmakAdobe’un PDF biçimi sayesinde, herkesin okuyabildi¤i, ancak üzerinde de¤ifliklik yapamad›¤› dokümanlar›n

kullan›m› her geçen gün yayg›nlafl›yor. Ancak Adobe’un orijinal yaz›l›m› için oldukça büyük paralar yat›rmak

gerekiyor. CHIP, bedava PDF dokümanlar› oluflturman›z için bir çözüm sunuyor.

Format) olarak bilinen Acrobat dosyalarıüzerinde değişiklik yapılamaz, dosya bo-yutları oldukça küçüktür ve belki de dahada önemlisi ücretsiz Reader programınıAdobe web sayfasından (ve eCHIP CD’sin-deki Basic Kit bölümünden) ücretsiz ola-rak yükleyebilirsiniz. PDF, son zamanlardabildiriler ve kullanım kitapçıkları için kul-lanılan bir standart haline geldi. Ancak budosya türünün en büyük dezavantajı, PDFdosyalarının oluşturulabilmesi için kulla-nılan Acrobat programının fiyatının çokyüksek olması... özellikle sadece bir veyaiki kere kullanacağınız bir program için

■ Hazırladığınız HTML veya Word dokü-manlarını sadece bilgilendirmek amacıylabir çok kişiye gönderdiğiniz zaman, bubelgelerdeki metinlerin değiştirilmeyece-ğinden, kopyalanmayacağından veya kişi-lerin kendileri için kullanmayacağındanemin olamazsınız. Gerçi Word doküman-larını şifreleyebilirsiniz, ancak bu durum-da kullanıcıların pahalı Microsoft Officeprogramlarını kullanmasını engelleyebilir-siniz. Bu noktada Adobe, Acrobat ürün pa-leti ile kullanıcıların söz konusu sorunları-nı ortadan kaldırmayı hedefliyor. Dahaçok PDF dosyaları (Portable Document

çok pahalı! Ancak, bilgisayar dünyasında,her programın olduğu gibi bunun da üc-retsiz bir alternatifi mevcut. Bunun içinkullanacağınız Ghost Script yazılımları ileWord dosyalarını kısa bir süre içerisindePDF biçimine dönüştürebilirsiniz. CHIP,Word dokümanlarından PDF biçimlerininasıl elde edebileceğinizi adım adım anla-tıyor.

Ghostscript ve Gsview kurulumu1

Word dokümanlar›n› PDF biçimine dönüfltürebilmek için,ilk olarak, Ghostscript ve asl›nda sadece komut sat›r› ola-rak kullan›labilen Ghostscript uygulamas›n›n grafik ara-yüzü olarak adland›rabilece¤imiz GSView programlar›n›nyüklenmeleri gereklidir. Ghostscript’i kurmak için EXEdosyas› üzerine iki kere t›klay›n ve daha sonra aç›lan Win-zip penceresindeki Setup dü¤mesine t›klayarak kurulumubafllat›n. Kurulum konumunu belirttikten ve Install Fontsseçene¤ini iflaretledikten sonra Install dü¤mesine t›klaya-rak kurulumu bafllat›n. Daha sonra benzer flekilde GSViewprogram›n› da kurun. Kurulum esnas›nda sunulan dil se-çeneklerinden istedi¤iniz birini seçebilirsiniz.

Postscript sürücüsü eklemek2

PDF doküman› yüklemek için ayr›ca bir de Postscript sürü-cüsüne ihtiyaç vard›r. Bunun için Bafllat/Ayarlar/Yaz›c›larkomutunu çal›flt›r›n ve Yaz›c› Ekle simgesine iki kere t›kla-y›n. Yaz›c› Ekleme Sihirbaz› penceresinden “Yerel yaz›c›”seçene¤ini iflaretleyin ve ‹leri dü¤mesine t›klay›n. Bununsonucunda ekrana gelen pencere üzerindeki Üreticiler lis-tesinden “HP” ve Yaz›c›lar listesinden de “HP Laserjet6P/6MP Postscript” seçene¤ini iflaretleyin. fiayet bu sürü-cü bulunamazsa daha eski bir model seçmelisiniz. Kurulu-mu tamamlamak için ilerleyin. Bu yaz›c›y› standart olarakatamay›n ve deneme sayfas› yazd›rmay›n.

Atölye: Doc’tan PDF’e

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT 163

CHIP | MAYIS 2002

Ghostscript’i kurmufl olman›za ra¤men, bazen Gsviewprogram›, gerekli dosyalar›n yerini bulamayabilir. Bu türbir durumda Gsview’in sa¤l›kl› bir flekilde çal›flabilmesiiçin söz konusu dosyalar›n yerinin manuel olarak girilmesigereklidir. GhostScript DLL ve yaz› tipi dosyalar›n›n yerinibelirtmek için Options/Advanced Configure komutunuçal›flt›r›n ve ekrana gelen penceredeki kutulara dosyalar›nbulunduklar› adresleri girin. Ayr›ca “Associate .ps fileswith GSview” ve “Associate .pdf files with GSview” seçe-neklerini iflaretleyerek söz konusu dosyalar›n GSviewprogram› kullan›larak görüntülenmelerini sa¤layabilirsi-niz. Buradaki dosya iliflkilendirme ve bafllat menüsüne ek-lenme ifllemleri kurulum program› taraf›ndan otomatikolarak gerçeklefltirilir ancak dört seçene¤inde geri almafonksiyonu mevcut de¤ildir.

GSview ile PDF dönüflümü5

fiayet dosyay› “.ps” uzant›l› olarak kaydedemedi¤iniz da-ha sonra gezgin yard›m›yla “.prn” olan dosya uzant›s›n›“.ps” olarak de¤ifltirebilirsiniz. Söz konusu dosyan›n GSvi-ew program› penceresinde aç›lmas› için üzerine iki keret›klay›n ve File/Open komutunu çal›flt›r›n. Bu dosyay› PDFbiçiminde kaydetmek için File/Convert komutunu çal›flt›-r›n ve ekrana gelen penceredeki Device listesinden“pdfwrite” seçene¤ini iflaretleyin ve dosyan›n çok yer kap-lamamas› için çözünürlük olarak “300” de¤erini seçin.E¤er doküman içerisindeki tüm sayfalar›n dönüfltürülmesigerekmiyorsa Pages listesinden de istedi¤iniz sayfalar› se-çebilirsiniz. Son olarak OK dü¤mesine t›klay›n ve PDF dos-yas›n›n oluflturulaca¤› ismi girin.

‹lk olarak PDF dosyas› olarak kullanmak istedi¤iniz belgeyiWord alt›nda çal›flt›r›n. Söz konusu PDF dönüflüm ifllemi-nin ilk ad›m› olarak biraz önce yükledi¤iniz PostScritp ya-z›c›s› yard›m›yla sabit disk üzerinde “.ps” uzant›l› bir dos-ya içerisine yazmal›s›n›z. Bunun için Dosya/Yazd›r komu-tunu çal›flt›r›n ve ekrana gelen pencere üzerindeki Yaz›c›listesinden PostScript yaz›c›s›n› seçin ve Dosyaya Yazd›rseçene¤ini iflaretleyin. Tamam dü¤mesine t›kland›¤›ndaekrana gelen pencere üzerinden dosyan›n oluflturulaca¤›yeri ve dosya ismini girmelisiniz. Oluflturulacak dosyan›n“.ps” uzant›s›na sahip olmas› için dosya ismini “test.ps”örne¤indeki gibi t›rnak iflaretleri aras›nda yazmal›s›n›z.

Acrobat Reader ve GSview6

Art›k oluflturdu¤unuz PDF dosyalar›n›z› ister Acrobat Re-ader, ister GSview’da görüntüleyebilirsiniz. Ancak olufltu-raca¤›n›z PDF dosyalar›ndan maksimum performans eldeedebilmek için sayfa büyüklü¤ü, yaz› tipi gibi ayarlar› de-¤ifltirerek PDF belgesi için en uygun de¤erleri elde etmeyeçal›flmal›s›n›z. Dikkat! PDF dokümanlar›ndaki resimlerin kaliteleri kulla-n›lan yaz›c›ya ba¤l›d›r. fiayet haz›rlad›¤›n›z PDF belgeleri-nin kalitesinden memnun de¤ilseniz daha güncel, renkliPostScript yaz›c›lar›n› deneyebilirsiniz. Kullanmak istedi-¤iniz yaz›c›n›n güncel sürücülerini üretici web sayfalar›n-dan temin edebilirsiniz.

Word doküman› haz›rlamak4

GSview konfigürasyonu3

164

CHIP | MAYIS 2002

&&TricksTipsDonan›m ve yaz›l›m sorunlar›

bilgisayar kullan›c›lar›n›n günlük

hayatlar›n›n bir parças›d›r.

CHIP size sorunlar› güvenli

bir flekilde çözebilmeniz için

önerilerde bulunuyor ve

rehberlik ediyor.

‹PUÇLARI MAYIS 2002 » WINDOWS

1 Windows Me: Bilgisayar›m içeri¤ini Bafllat menüsü’ne eklemek 164

2 Windows Me: Aç›l›fl disketini MS-DOS için de¤ifltirmek 164

3 Windows 98: Kurulumdaki Scandisk kilitlenmesini engellemek 165

4 Windows 98: Yaz› tiplerini a¤ sürücüsünden yüklemek 165

5 Windows 98: Windows Gezgini’nde büyük harfler 165

6 Windows 2000: ‹stenmeyen sistem donat›lar›n› kald›rmak 165

7 Windows 98: Kapan›rken Yeniden Bafllat’may› engellemek 166

» UYGULAMALAR8 Word 97, 2000: Klasör s›rt› etiketlerini yatay yazd›rmak 166

9 Office: Word’den Excel’e veri aktarmak 166

10 Outlook 98: Aç›l›fl sayfas›n› HTML kodunda düzenlemek 167

11 Internet Explorer: IE’nin komple çökmesini engellemek 167

12 Internet Explorer 5: Tüm S›k Kullan›lanlar’› görüntülemek 167

» OKUR SORULARI13 DVD Sürücü: Filmin tak›lmas›n› engellemek 168

14 Notebook: Harici CD- Yaz›c› ba¤lant›lar› 168

15 Ses Düzenleme: Minidisk üzerinden ses iflleme 168

16 Netscape 4.7: Web adreslerinin otomatik tamamlanmas›n› engellemek 168

17 Windows 98: Kay›t Düzenleyicisi Geri Yükleme 169

18 Taray›c›: HP Scanjet 3200c için alternatif sürücü 169

19 Sabit Disk: Kaybolan verileri kurtarma 169

20 CD Yaz›c›: Yaz›c›n›z›n gerçek h›z›na eriflmek 169

1 | Windows Me

Bilgisayar›m içeri¤ini BafllatMenüsü’ne eklemek

Windows Me’den itibaren Denetim Masa-sı veya Çevirmeli Ağ klasörleri pencereyerine menü olarak görüntülenebiliyor-lar. Aynı şekilde Bilgisayarım içeriğine deBaşlat menüsü üzerinden erişmek isteye-bilirsiniz.

‹pucu: Bunun için masaüstünde bulu-nan Bilgisayarım simgesi üzerine tıklayın.Farenin sağ düğmesini basılı tutun vesimgeyi Başlat menüsü üzerine taşıyın.

Bilgisayarım simgesini Başlat menü-sünde istediğiniz yere ekleyebilirsiniz.Simgeyi istediğiniz konuma taşıyın ve sonolarak farenin düğmesini bırakın. Bununsonucunda Windows Me, Başlat menü-sünde Bilgisayarım simgesi için kısayololuşturma imkanı sunar. Bundan böylesürücüler üzerindeki klasörler ve içerikle-rine Başlat menüsünün alt menüleri ola-rak ulaşabilirsiniz.

2 | Windows Me

Aç›l›fl disketini MS-DOSiçin de¤ifltirmek

Windows Me, sahip olduğu DOS mirasınımümkün olan en iyi şekilde gizlemeye ça-lışıyor. Bunun için DOS moduna sahipdeğil ve açılış disketi menüsünde bile “Sa-dece Komut Satırı” seçeneği mevcut değil.

‹pucu: Küçük bir hile ile Windows Meaçılış disketinin DOS komut satırına(DOS moduna) izin vermesini sağlayabi-lirsiniz. Bunun için ilk olarak söz konusuaçılış disketinin yazma korumasını kal-dırdıktan sonra sürücüye yerleştirin. Bu-nun yerine ilk olarak yeni bir açılış diske-ti hazırlamak isterseniz Başlat/Ayarlar/Denetim Masası komutunu çalıştırın. Bu-nun sonucunda ekrana gelen pencereüzerindeki Program Ekle/Kaldır simgesi-ne iki kere tıklayın ve Program Ekle/Kal-

Direkt eriflim:Bilgisayar›m

simgesini Bafllatmenüsüne tafl›yarak,sürücü içeriklerine altmenüler üzerindeneriflebilirsiniz.

1

Tips&Tricks » Windows

AAKKTTÜÜEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT 165

CHIP | MAYIS 2002

dır Özellikleri penceresindeki BaşlangıçDisketi kartını aktif hale getirin. Son ola-rak bir açılış disketi oluşturmak için Dis-ket Oluştur düğmesine tıklayın. Disketisürücüye yerleştirdikten sonra CON-FIG.SYS sistem dosyasını istediğiniz her-hangi bir editör yardımıyla açın ve “[Me-nu]” başlığının altındaki “menuitem=QUICK, Bilgisayarı minimum konfigü-rasyonla başlatır” satırından sonra “me-nuitem= MSDOS, Bilgisayarı MS-DOSmodunda başlatır” satırını ekleyin. Dahasonra dosyanın en sonuna “[MSDOS]”adında bir başlık ekleyin ve altına aşağı-daki satırları girin:

[MSDOS]

install=mode.com con cp ->

prepare=((850) ega.cpi)

install=mode.com con cp –>

select=850

install=keyb.com ->

tr,,keyboard.sys

install=sommand.com

Üzerinde değişiklik yaptığınız dosyayıdisket üzerine tekrar kaydederek yeni açı-lış disketinizi çalışır hale getirebilirsiniz.Bundan böyle bilgisayarınızı yeni açılışdisketi ile çalıştırdığınızda “BilgisayarıMS-DOS modunda başlatır” satırı Win-dows Me açılış menüsünde ekrana gele-cek ve bu sayede Me altında bile MS ko-mut satırı ile çalışabileceksiniz.

3 | Windows 98

Kurulumdaki Scandiskkilitlenmesini engellemek

Windows 98 kurulumu esnasında Scan-disk çalıştığında kurulum işlemi kilitleni-yor. Windows 98 kurulumu tamamlana-mıyor

‹pucu: Scandisk aracını, Windows 98 ku-rulumuna başlamadan önce MS-DOSkomut satırını kullanarak çalıştırın. Bu-nun için bilgisayarı Windows açılış diske-ti kullanarak yeniden çalıştırın ve Win-dows 98 açılış menüsü ekrana gelenekadar [Ctrl] tuşuna basılı tutun. Dahasonra “Sadece Komut İstemi” seçeneğiniçalıştırın. Scandisk aracı disket üzerindeayrı bir dosya olarak bulunmadığı için ilkolarak “extract .ebd.cab scandisk.exe /1

a:\” komutunu kullanarak EBD.CAB ar-şiv dosyasından çıkartmalısınız. Dahasonra komut satırına “Scandisk” komutu-nu girin ve [Enter] tuşuna basarak çalış-tırın. Ekrana gelen ve Yüzey taraması is-teyip istemediğinizi soran mesaja “Evet”üzerine tıklayarak olumlu cevap verin.

Scandisk çalışmasını tamamladıktan

sonra bilgisayarı yeniden çalıştırın ve “se-tup /is” komutunu kullanarak Windows98 kurulumunu başlatın. Buradaki /is”parametresi sayesinde kurulum sırasındaScandisk çalıştırılmayacaktır.

Şayet Scandisk’in Windows 98 kurulu-mu sırasında neden kilitlendiğini görmekisterseniz, Windows 98 kurulumunu “se-tup /ih” komutunu kullanarak çalıştırın.Bu sayede Scandisk ön planda çalıştırıla-cak ve böylece sonuçları direkt olarak gö-rebileceksiniz.

4 | Windows 98

Yaz› tiplerini a¤ sürücüsündenyüklemek

TrueType yazı tiplerini Denetim Masasıveya Explorer yardımıyla bir ağ sürücü-sünden yükleyebilirsiniz. Dosyaları gez-gin penceresin görmenize ve gerekli hakla-ra sahip olmanıza rağmen Windows, ge-çerli bir yazı tipi bulunamadığı uyarısı ve-riyor.

‹pucu: Bu durumla, istediğiniz yazı tipiniDenetim Masası’ndaki Yazı Tipleri simge-sine iki kere tıklayarak veya gezgin üze-rinden yüklediğiniz zaman karşılaşırsı-nız. Yazı tipinin yüklenmesi için ağüzerinde kullanılabilecek farklı çözümler

mevcuttur. Bunun için ilk olarak bir ağsürücüsü üzerinde bulunan yazı tipi dos-yasını sisteminizdeki yerel bir sürücü ve-ya disket üzerine kopyalayın. Şayet YazıTipi Ekle penceresi üzerinde bir ağ sürü-cüsü yerine adres olarak yerel bir sürücüveya disket adresi girecek olursanız Win-dows yüklemek istediğiniz yazı tipinianında bulacaktır.

İsterseniz söz konusu TTF dosyasınıgezgin yardımıyla direkt olarak “Yazı Tip-leri” klasörüne de kopyalayabilirsiniz. Ağüzerinden yazı tipi yükleme işlemleri içingenellikle yerel sürücülerin kullanılmalarıgereklidir. Aksi takdirde yazı tipi dosyası-nın kullanılamadığına dair hata mesajlarıile karşılaşabilirsiniz.

5 | Windows98

Windows Gezgini’ndebüyük harfler

İsimlendirirken büyük harflerden de fay-dalandığınız yeni dosya ve klasörler oluş-turdunuz. Ancak Windows Gezgini bunarağmen Windows’un standart Büyük/Kü-çük harf kurallarını uyguluyor.

‹pucu: Windows 98’in dosya isimlerinikendi içerisinde doğru yazım şekline görekullanmasına rağmen, Windos Gezginiyanlış gösterir. Bu görünümü düzeltmekiçin Windows Gezgini penceresindeAraçlar/Klasör Seçenekleri/Görünüm kar-tını aktif hale getirin ve burada bulunan,dosya isimlerinin büyük harfle görüntü-lenmesini sağlayan seçeneği işaretleyin.

6 | Windows2000

‹stenmeyen sistemdonat›lar›n› kald›rmak

Windows 2000 kurulumu sırasında hangibileşenlerin sisteminize kurulacağını tamolarak belirleyemezsiniz. Örneğin oyun-lar gibi gereksiz programları DenetimMasası’nı kullanarak kaldıramazsınız.Yerden tasarruf etmek için söz konusu bö-lümü tamamen kaldırmalısınız.

‹pucu: “C:\WINNT\INF” klasörü içeri-sinde SYSOC.INF dosyası bulunur. Bu

Aç›kça göremiyor: Denetim Masas› varolan TTF dosyalar›n› a¤

üzerinden yüklemek istemezse, yerel sürücüleri kullanmak zorunda kalabilirsiniz.

4

166

CHIP | MAYIS 2002

dosyayı bir editör yarımıyla açın ve bu-nun içerisinde bulunan “old base compo-nents” başlığını arayın.Bu başlığın altındaörneğin “Games=ocgen.dll, OcEntry.ga-mes.inf,hide,7” gibi satırlar bulunur. Busatırlarda bulunan “hide” seçeneklerinikaldırın Bunun sonucunda satırlar “Ga-mes=ocgen.dll, OcEntry.games.inf,,7”

örneğinde olduğu gibi görünmelidirler.Burada her iki virgülün de bulunduğunadikkat etmelisiniz. Son olarak yaptığınızdeğişiklikleri kaydederek dosyadan çıkın.

Şimdi Denetim Masası’nda bulunanProgram Ekle/Kaldır simgesine iki keretıklayın ve Windows bileşenlerini değiş-tirmek için bir sonraki karta geçin. Ekra-na gelen pencere üzerindeki listeden Do-natılar’ın ayrıntılı görünümünü aktif halegetirin ve sisteminizden kaldırmak istedi-ğiniz bileşenleri işaretleyin.

7 | Windows98

Kapan›rken yenidenbafllatmay› engellemek

Windows’u normal bir şekilde Başlat me-nüsünden kapatmak istiyorsunuz ve bil-gisayarı artık kapatabileceğinize dair me-sajın ekrana gelmesine rağmen sistem ye-niden çalıştırılıyor.

‹pucu: Windows 98 SE kapanırken çeşitlisorunlara neden olabiliyor. Söz konususorunun birçok nedeni ve buna bağlı ola-rak da bir çok çözümü olabilir. Ancak busorun normalde Windows konfigürasyon

programı “msconfig” ile çözülebilir. Bu-nun için Başlat/Çalıştır/msconfig/Tamamkomutunu çalıştırın ve ekrana gelen pen-cere üzerindeki Genel kartını aktif halegetirdikten sonra Gelişmiş düğmesine tık-layın. Burada bulunan hızlı kapanmaözelliğini devre dışı bırakan seçeneği işa-retleyin ve Tamam düğmesine tıklayın.Bundan böyle sisteminiz kapanırken ye-niden başlatılmayacaktır.

8 | Word97, 2000

Klasör s›rt› etiketleriniyatay yazd›rmak

Word, kullanıcılarına önceden tanımlan-mış çok sayıda etiket şablonu sunar.Ancakklasör sırtlarında kullanılmak üzere su-nulan tüm etiketler sadece dikey olarakyazdırılabilirler. Ancak siz etiketleri yataybiçimde yazdırmak istiyorsunuz.

‹pucu: Bunun için Word ile beraber su-nulan dikey etiketlerin ayarlarından fay-dalanabilirsiniz. İlk olarak Araçlar/Zarf-lar ve Etiketler komutunu çalıştırın,ekrana gelen pencere üzerindeki Etiketlerkartını aktif hale getirin ve buradaki Se-çenekler düğmesine tıklayın. Daha sonra“Etiket ürünleri” ve “Ürün numarası”açılır listelerini kullanarak istediğiniz eti-ket şablonunu seçin. Şayet istediğiniz eti-ketleri liste içerisinde bulamazsanız Diğerbaşlığı altındaki etiketleri de incelemelisi-niz.

İstediğiniz etiketi seçtikten sonra YeniEtiket düğmesine tıklayın. Bunun sonu-cunda ekrana gelen pencere üzerindekitüm değerleri bir yere kaydedin. Dahasonra aşağıdaki alan çiftlerindeki değerle-

ri birbirleri ile değiştirin: “Üst boşluk” ve“Yan boşluk”, “Yatay sayı” ve “Dikey sayı”,“Etiket yüksekliği” ve “Etiket genişliği”.Daha sonra, artık kullanılamaz hale gelen“Dikey aralık” kutusundaki eski değeri ar-tık etkin hale geçen “Yatay aralık” kutusu-na girin.

Son olarak sayfa biçimi açılır listesin-den yatayı seçin ve oluşturduğunuz yenietiket biçimi için Etiket adı kutusuna birisim girin. Bundan böyle istediğiniz za-man kullanabileceğiniz etiket şablonunubitirmek için Tamam düğmesine tıklayın.Bu ayarları kullanarak klasör etiketleriniyatay olarak yazdırabilirsiniz.

9 | Office97/2000/XP

Word’den Excel’everi aktarmak

Her satırında sırasıyla bir sayı, tarih veaçıklama bulunan Word dokümanındakisayı kısımlarını Excel’e aktarmak istiyor-sunuz.

‹pucu: İlk olarak söz konusu Word do-kümanını Dosya/Farklı Kaydet komutunukullanarak “Salt metin” biçiminde birmetin dosyası olarak kaydetmelisiniz. Buesnada sizi, biçim özelliklerinin kaybola-cağına dair uyaran mesaja ise Evet cevabı-nı verin.

İkinci adım olarak da biraz önce kay-dettiğiniz metin dosyasını Excel ile açma-lısınız. Bunun sonucunda ekrana gelecekbir sihirbaz size yardımcı olacaktır. MetinAlma Sihirbazı’nın ilk penceresinde bulu-nan “Özgün veri türü” başlığı altındakisabit genişlikli seçeneğini işaretleyin veİleri düğmesine tıklayın. Bunu takip eden

Kafa üstü: Standart etiket tiplerini yatay olarak yazd›rabilmek için

tan›ml› ayarlar› de¤ifltirmelisiniz.

8

Al›flverifl: Excel’in

sihirbaz› sayesindeWord belgelerindekiveriler Exceltablolar›na rahatl›klaaktar›labilirler. Belgeyi sütunlarabölmek için uyguniflareti ise deneyerekbulabilir veya kendiniz ay›rabilirsiniz.

9

CHIP | MAYIS 2002

167

Tips&Tricks » Uygulamlar

AAKKTTÜÜEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

pencerede söz konusu ayırma çizgisiniyerleştirmelisiniz. Buradan hangi nokta-lama işaretlerinin veya karakterlerin(Kesme, boşluk, noktalı virgül, virgül,özel) otomatik ayırma işlemini için kulla-nılacağını belirleyebilir ve sonuçlarını in-celeyebilirsiniz. Şayet doğru ayırma işare-tini bulduysanız bir sonraki adıma geç-mek için İleri düğmesine tıklayın. Sonadımda her bir sütun için kullanmak iste-diğiniz veri biçimini belirleyebilirsiniz.Örneğin birinci sütundaki sayıları, stan-dart biçimini kullanarak Excel’e aktarabi-lirsiniz. Eğer isterseniz “Sütundan veri al-ma seçeneğini işaretleyerek diğer sütunla-rın Excel’e aktarılmasını engelleyebilirsi-niz. İstediğiniz sütunları ve bunların bi-çimlerini ayarladıktan sonra Son düğme-sine tıklayarak aktarma işlemini bitirebi-lirsiniz.

10 | Outlook98

Aç›l›fl sayfas›n› HTML kodundadüzenlemek

‹pucu: Outlook 98’in açılış sayfasıHTML biçiminde olmasına rağmen içeri-sinde değişiklik yapmak, gerekli HTMLdosyası bulunamadığı için mümkün de-ğildir. Burada kullanılan “Outlook Bu-gün” sayfasının kendisine ait bir dosyasıyoktur ve bir DLL dosyası içerisine giz-lenmiş olarak saklanır. Bu sayfayı düzen-lemek için normalde “Program Fi-les\Microsoft Office\Office” klasörüiçerisinde bulunan OUTLWVW.DLLdosyasını aratın. Bu dosyanın bulunduğukonumun adresini not alın ve daha sonraInternet Explorer’ı çalıştırın. Adres çubu-ğuna biraz önce not aldığınız, OUTL-WVW.DLL dosyasının konumunu bildi-ren adresini “res://c:\Program Files\Microsoft Office\Office\outlwvw.dll/out-look.htm” biçiminde girin.

Eğer Office bilgisayarınızda farklı birdizin içindeyse burada verilen adresi ken-di sisteminize uygun olarak değiştirin. Buadres çağrıldığı zaman Internet Explorerpenceresinde “Outlook Bugün” sayfasıekrana gelecektir. Sayfa üzerinde değişik-lik yapmak için, kullanılan DLL dosyası-nın bulunduğu klasörün içerisine kayde-din. Artık Outlook’un açılış sayfası olan“Outlook Bugün” Frontpage veya Word-Pad gibi bir editör kullanılarak düzenle-

nebilir. Değişiklik yapılıktan sonra sayfa-nın yeni halini Outlook içerisinde kulla-nabilmek için Kayıt Düzenleyici’sinin de-rinliklerinde küçük değişikliklerin yapıl-ması gerekmektedir. Başlat/Çalıştır/Rege-dit/Tamam komutunu çalıştırın ve açılanKayıt Düzenleyici penceresi içerisindeki“HKEY_CURRENT_USER\Softwa-re\Microsof\Office\8.0\Outlook\Today”anahtarını aktif hale getirin. Bu anahtaraltına “Url” isminde yeni bir dize değerioluşturun. Buraya değer olarak kaydetti-ğiniz dosyanın konumunu gösteren adre-si (“file.//c:/Program Files/Microsoft Of-fice/Office/outlook.htm”) girin. Eğer buadres sisteminizde farklılık gösteriyorsa,adresi kendi sisteminize uygun olarak de-ğiştirmelisiniz.

11 | Internet ExplorerKilitlenmeler

IE’nin komple çökmesiniengellemek

Bir tane Internet Explorer penceresininkilitlenmesi, programın tamamen çökme-sine ve hatta tek bir pencere ile yetinme-yen dağınık bir sörfçü iseniz tüm sisteminçökmesine neden olabilir.

‹pucu: Hemen hemen tüm kullanıcılarkilitlenen tek bir Internet Explorer pen-ceresinin download’lar da dahil olmak

üzere tüm programı çökertmesinden şi-kayetçilerdir. Şayet her bir pencere ayrıbir görev olarak açılsaydı, birinde yaşa-nan kilitlenme diğerlerini etkilemeyecekve böylece zaman ve veri kaybı yaşanma-yacaktı.Anacak her bir pencere için ayrıbir Internet Explorer görevi çalıştırmakyerine Kayıt Düzenleyicisi içerisinde kü-

çük bir değişiklik yaparak da bu sorununüstesinden gelebilirsiniz.İlk olarak Kayıt Düzenleyicisi’ni çalıştır-mak için Başlat/Çalıştır komutunu çalıştı-rın ve ekrana gelen pencere üzerindeki Açkutusuna “Regedit” yazdıktan sonra Ta-mam düğmesine tıklayın. Ekrana gelenpencere üzerindeki “HKEY_LOCAL_MACHINE\SOFTWARE\Microsoft\Win-dows\CurrentVersion\explorer\Browse-NewProcess” anahtarını aktif hale getirinve burada bulunana aynı isimli verinindeğerini “No” olarak değiştirin. Şayet sözkonusu anahtar ve veriyi göremiyorsanızkendiniz oluşturmalısınız.

12 | Internet Explorer5

Tüm S›k Kullan›lanlar’›görüntülemek

Eğer Internet Explorer penceresinde SıkKullanılanlar menüsünü açacak olursanızprogram sadece en son kullanılan adresle-ri görüntüler. Geri kalan öğelerin görün-tülenmesi için ok simgesine tıklanması ge-reklidir.

‹pucu: Tüm adreslerin anında görüntü-lenebilmesi için Araçlar/Internet Seçenek-leri komutunu çalıştırın. Bunun sonu-cunda ekrana gelen pencere üzerindekiGelişmiş kartını aktif hale getirin ve bura-

daki listede Tarama başlığı altında bulu-nan “Kişiselleştirilmiş Sık Kullanılanlarmenüsünü etkinleştir” seçeneğindeki işa-reti kaldırın.

Internet Explorer’ın yapılan değişikliğialgılaması ve tüm Sık Kullanılanlar öğele-rini görüntülemesi için programı kapatıpyeniden çalıştırmalısınız.

Herkes kendi için:

Kay›t Düzenleyicisi’nde yap›lan bir de¤ifliklikile farkl› IE görevleriaçmaktan kurtulabilirsiniz.

11

178168

CHIP | MAYIS 2002

13 | DVD SürücüTak›lmalar

Filmin tak›lmas›n›engellemek

Soru: DVDPioneer 106s’ı yeni aldığım-da film izlerken "takılma" oluyor Penti-umIII 800, Geforce256ve 128 MByte ha-fızaya sahibim. Fakat bu takılmaDVD'nin DMA’sını açtığımda azalıyor.

Cevap: Bu sorun birçok nedenden kay-naklanabileceği için çözüme adım adımyaklaşmakta fayda var. İlk olarak AygıtYöneticisi listesindeki CD-ROM başlığıaltındaki DVD sürücünüzü seçtiktensonra Özellikler düğmesine tıklayın veekrana gelen pencere üzerindeki Ayarlarkartını aktif hale getirin. Buradaki DMAseçeneğinin işaretli olmasına dikkatedin. Daha sonra sistemin performansıaçısından kullandığınız DirectX ve ekrankartı sürücülerini güncellemenizde faydavardır. Son olarak DVD sürücünüzün sa-bitdiskten ayrı bir kablo ile Secondary

Master olarak bağlı olmasına dikkatedin. Çünkü Primary Slave olarak sabitdisk ile aynı kablo üzerine bağlanan sü-rücülerde bu tür takılmalar meydana ge-lebilmektedir.

14 | NotebookUSB Portlar›

Harici CD yYaz›c›ba¤lant›lar›

Soru: Dell Latitude CPx 750J notebo-ok'um Windows 98 SE ile sorunsuz çalı-şıyor. Yeni aldığım Traxdata MiniCDRW 4x4x24 CD yazıcıyı USB üzerin-den notebook'uma bağlıyorum. Gereklisürücüler ve Adaptec CD Creator 4.02(internet’ten 4.04’e yükselttim) yüklü.Notebook'umu çalıştırdığımda kilitleni-yor ve açılmıyor. CD yazıcımı henüz tamolarak kullanamadım. Sait Terekli

Cevap: Sisteminizin kilitlenmesine yolaçan birden çok neden olabilir. Bunlar-dan en çok rastlanan, sistem dosyaları-nın bozulması ya da gerekli ayarlarınındoğru yapılamamasıdır. Sizin anlattıkla-rınızdan yola çıkarak sistem dosyaların-da herhangi bir sorun olmadığını varsa-yıyoruz. Dolayısıyla sorununuz büyükbir ihtimalle USB portları ile ilgili.

İlk olarak notebook’un BIOS’una gi-rip USB portlarının aktif (Enable) olupolmadığını kontrol etmelisiniz. Dahasonra ise sistemi güvenli kipte açın ve ay-gıt yöneticisinden başarısız sürücü yük-lenmelerini silin. Bu esnada yüklemeyeçalıştığınız cihazı da silmenizde fayda var.Sisteminizi tekrar çalıştırdığınızda sözkonusu cihazı rahatlıkla tanıtabilirsiniz.Son olarak birden çok USB aygıtına sa-hipseniz bu cihazı USB Hub’tan ayırma-nızda fayda var.

15 | Ses DüzenlemeSony Minidisk

Minidisk üzerindenses iflleme

Soru: Sony MD-700 modeli aynı za-manda MP3 dosyalarını da kullanabilentaşınabilir bir minidisk çalıcı. Acaba MDüzerinde kayıtlı bulunan parçalar dabenzer şekilde direkt olarak PC’ye akta-rılabilirler mi? Adem Tortop

Cevap: USB üzerinden PC’ye bağlananMD-700 sadece, örneğin internetten te-min edilen veya kendi oluşturduğunuzMP3 dosyalarını alabiliyor ve daha sonrabunları ek bir yazılma ihtiyaç duymadankaydedebiliyor. Ancak minidisk yerdentasarruf sağlayan bu kayıt işlemi için AT-RAC3 adında bir teknikten faydalanıyor.Bu nedenle MD üzerinde kayıtlı olanparçalar dijital olarak okunamıyorlar. Bunedenle MD üzerinde kayıtlı parçalarıPC’ye aktarabilmek için yapılabilecek tekşey, MD çalıcının (analog) Line Out çıkı-şını bilgisayarın Line In girişine bağlaya-rak klasik ses kaydı yapmaktır.

16 | Netscape4.7

Web adreslerinin otomatiktamamlanmas›n› engellemek

Soru: Netscape’in yazmak istediğim webadreslerini otomatik olarak tamamla-maya çalışmasını nasıl engelleyebilirim?

Ahmet Durgun

Cevap: Bunun için Netscape penceresin-de Edit/Preferences komutunu çalıştırınve kategori listesindeki Navigator üzerinetıklayın. Bunun sonucunda ekrana gelen

@Yaz›c›n›z çal›flmamak için grev mi yap›yor, monitörünüz mü titriyor,

Windows’unuz zamanla çöküyor mu? CHIP Hotline çözümünü biliyor.

Geçen aylardaki en ilginç olaylar ve çözümlerini burada

okuyabilirsiniz.Sorular›n›z› yardim@chip.com.tr adresine bekliyoruz.

Okurlar Soruyor

DMA eriflimi: DVD film izleme zevkinizin bozulmamas› için DMA

baflta olmak üzere çeflitli ayarlar›n yap›lmas› gereklidir.

15

Tips&Tricks » Okur Sorular›

AAKKTTÜÜEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YAZILIM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT 169

CHIP | MAYIS 2002

penceredeki “History” başlığı altındankayıtlı web adreslerinin ne kadar süresaklanacağını ve daha sonra otomatikolarak silineceğini belirleyebilirsiniz. Bu-rada bulunan Clear History düğmesinetıklayarak da geçmiş bilgilerini anındasilebilirsiniz.

Web adreslerinin otomatik olarak ta-mamlanması ise bunun hemen altındabulunan Location Bar History başlığı ileilgilidir. Burada bulunan “Clear LocationBar” düğmesine tıklayarak da web adres-leri hakkında toplanan tüm bilgileri sile-bilirsiniz.

17 | Windows98

Kay›t Düzenleyicisi’nigeri yüklemek

Soru: Windows 98 sisteminde Bilgisaya-rım simgesine sağ tuşla tıklayıp, özellik-lerine baktığımda karşıma sadece “Ge-nel” ve “Başarım” sekmeleri çıkıyor.Diğer sekmeler maalesef görünmüyor.Sistem donanımlarımın bazı sürücüleri-ni acilen tekrar yüklemem gerekiyor vebunu yapamıyorum. Derginizin mart sa-yısı CD'sinde vermiş olduğunuz ''Tweak-me Gold'' ve/veya ''Flexy'' isimli prog-ramlar buna sebep olabilir mi? KayıtDüzenleyicisi’nin yedeğini daha önce al-mıştım ve geri yüklediğim halde sorunçözülmedi.

Cevap: Tweak-me Gold ve Flexy gibi ya-zılımlar ile sistem dosyaları değiştirebi-lirsiniz. Bu sayede sisteminizin perfor-mansını arttırabilirsiniz. Ama bu ayarlarıüstün körü yaparsanız bu tür sorunlarlakarşılaşabilirsiniz. Kayıt Düzenleyicisi’nigeri yükledikten sonra bu yazılımları De-netim Masası’ndaki Program Ekle/Kaldırsimgesini kullanarak sisteminizden sil-melisiniz. Daha sonra bilgisayarı yenidençalıştırdığınızda sorun devam ediyorsa,sisteminizi geri yüklemeniz gerekecek.Bunun için Başlat/Çalıştır komutu ileekrana gelen pencere üzerindeki Aç ku-tucuğuna “msconfig” komutunu yazıp

çalıştırdığınızda ekrana gelen pencereüzerinde sistemi geri yüklemek için birseçenek göreceksiniz. Buradan sistemini-zin en son ve temiz hali ile geri yükleye-bilirsiniz.

18 | Taray›c›Alternatif Sürücü

HP Scanjet 3200c içinalternatif sürücü

Soru: Sistemimi Windows 2000’e yük-selttiğimden beri Hewlett Packard 3200ctarayıcım çalışmıyor. Beraber sunulanyazılımlar da HP tarafından kullanımasunulan Windows 2000 güncellenmesi-nin kullanılmasına izin vermiyorlar.Aycan Topar

Cevap: Bunun için www.umax.com say-fasından Umax Astra 1220P için sunulansürücüleri yükleyebilirsiniz. Astra 1220Piçin hazırlanan Windows 2000 sürücüsü-nü bilgisayarınıza kaydedin ve daha son-ra yüklemeye başlayın. Astra 1220P içinWindows 2000 sürücülerini sisteminizeyüklediğinizde HP 3200c tarayıcınızı daWindows 2000 altında sorunsuz bir şe-kilde kullanabildiğinizi göreceksiniz.

Başka bir marka ve modele ait sürücü-ler kurmuş olmanıza rağmen sahip oldu-ğunuz tarayıcının tüm özelliklerini kulla-nabilirsiniz. Ancak yine de Hewlett Pac-kard yeni ve sorunsuz bir güncelleme çı-karttığında orijinal sürücülerin yüklen-mesinde fayda vardır.

19 | SabitdiskDosya Kurtarma

Kaybolan verileri kurtarma

Soru: Bilgisayarıma taktığım başka birsabitdiskte partisyon oluşturmaya çalı-şırken asıl kullandığım sabitdiskimin bi-rinci DOS bölümünü sildim. Ancak yeniDOS bölümü oluştururken farkına var-dım ve o an bilgisayarı yeniden kapat-tım. Diski biçimlendirmemiş olmama

rağmen hiçbir bilgiye ulaşamıyorum.Hasan ÇOLPAN

Cevap: Haklısınız hatanız gerçekten çokbüyük. Ama üzülmeyin bunun da bir çö-zümü var. Çünkü, işletim sistemi, verile-ri tam olarak silmez. Bunun yerine sade-ce verileri değiştirir. Dolayısıyla aslındasildiğinizi düşündüğünüz bir çok veriyikurtarabilirsiniz. Ama üstüne bir kayıtişlemi yapmadığınızı varsayarsak.www.download.com sitesinden bulabile-ceğiniz EasyRecovery programı ile soru-nunuzu çözebilirsiniz. Ama bu progra-mın tam olarak çalışabilmesi için orijinalolması gerek. Aksi takdirde sadece kur-tulacak dosyaları görebilirsiniz ama kur-tarma işlemini yapamazsınız.

20 | CD Yaz›c›Yazma H›z›

Yaz›c›n›z›n gerçekh›z›na eriflmek

Soru: Yeni aldığım LG 32x CD ReWriterile Easy CD Creator 5.01 programını kul-lanarak CD yazıyorum. Ancak kaba birhesapla normalde yaklaşık olarak 2 DK’-da bitmesi gereken işlem toplam 16 daki-ka sürüyor. Sonuç itibariyle ne yaparsamyapayım 32x hızında CD yazmayı başa-ramadım.çözülmedi.

Cevap: Bu ve benzeri CD yazıcıları yük-sek hızda yazdırabilmek söylendiği kadarkolay değil. Nedeni, piyasada bulunanCD’lerin yüksek hızları desteklememesi.Özellikle OEM CD medyaları bu alandabaşarısızlar. Buna ek olarak CD yazmaprogramları da önce CD medyayı kont-rol ederler ve uygun bir hızla yazmayabaşlarlar. 32 hızda 3 ile 4 dakika arasındaCD’leri yazarsınız. Ama kontrol işlemin-den sonra yazma hızı da düşeceğindensüre de artar. Yaklaşık 2 dakika süreceği-ni düşünmeniz yanlış. Burada doğruorantı yerine daha çok eğrisel bir artışıgöz önünde bulundurmanızda fayda var.Yani hızın iki kat artması zamanın da ya-rıya düşmesi anlamına gelmiyor.

CHIP Cevapl›yor

‹‹ÇÇ‹‹NNDDEEKK‹‹LLEERR

Internet Servisleri:Online hizmetler

Web’deki Ücretsiz Kaynaklar:Ücretsiz download ve bilgiler

Verilerin Dayan›kl›l›¤›:Veri tafl›y›c›lar›n evrimi

Online Tatil Siteleri: Rezervasyonu flimdiden yap›n

Mailing Listeleri: Kendi posta listenizi oluflturun204

200

192

176

174

170

CHIP | MAYIS 2002

inte

rnet ■ Hacker grubu “Cult of the Dead Cow” (cDc),

uzun süren çal›flmalar sonras›nda internetsansürünü ortadan kald›racak olan ilk Peer toPeer Browser “Peek a Booty”yi kullan›ma sun-du. Sörfçülerin internette s›n›rs›z olarak ge-zinmek için yapmalar› gereken tek fley, istem-ci (Client) program›n› indirmek. Hacker’larböylece totaliter rejimlerde yaflayan sörfçüle-rin de sansürlenen web sayfalar›nda rahatl›k-la gezinmelerini sa¤lamak istiyorlar.

Browser, web sayfalar›n› direkt olarakweb’den almak yerine çok say›da bilgisayarüzerinden temin ediyor. Bunun için Peek aBooty, bir dal, yani internetteki bir santralnoktas› ile ba¤lant› kuruyor ve flifrelenmifl birsorgu gönderiyor. fiifreli iste¤i alan bilgisayar,bunu P2P a¤› içerisindeki baflka bir bilgisaya-ra gönderiyor ve bundan ald›¤› bilgileri desorguyu gönderen browser’a aktar›yor. ‹çerik-ler merkezi bir sunucu üzerinde tutulmad›kla-r› için de kayna¤›n takip edilmesi mümkün ol-muyor. Yani söz konusu bilginin sansürlen-mesi mümkün de¤il.

Peek a Booty, sorgular›n merkezi bir sunu-cuda düzenlendi¤i Napster’dan farkl› olarak,dosya paylafl›m arac› Gnutella gibi bir mer-kezle ba¤lant› kurmadan çal›fl›yor. Sörfçüler,Bearshare veya WinMX istemcilerinde oldu¤u

gibi, dosyalar›n› birbirlerini tan›madan de¤ifl-tirebiliyorlar. Ancak Peer to Peer üzerindendosya paylafl›m›n›n da eksikleri mevcut: Su-nucular, müflterilerinin ziyaret ettikleri sayfa-lar›n kayd›n› 80 gün tutmak zorundalar. Ör-ne¤in, Almanya’n›n önde gelen sunucular›n-dan T-Online müflterileri, File Sharing hizmet-lerinden faydaland›klar› için, k›sa bir süre ön-ce ihtar mektuplar› ald›lar.

P2P a¤lar›n kolayl›klar›ndan genifl toplu-luklar da faydalanmak istiyorlar. Amerikanilaç devlerinden GlaxoSmithKline, iç yaz›flma-lar›n› bir Peer to Peer istemci üzerinden ger-çeklefltirmeyi planl›yor. Bunun için gerekliolan tek fley bir istemci ve internet ba¤lant›s›.

P2P a¤larda art›k herhangi bir istemciyegerek kalmadan da arama ifllemi gerçeklefltir-mek mümkün. KaZearch arama motoru,Morpheus, KaZaA ve Grokster istemcilerinintemelini teflkil eden Fast Track a¤›nda dosyaarayabiliyor. KaZearch istenen sorguyu sade-ce tek bir santrale de¤il, a¤ içerisindeki tümbilgisayarlara gönderiyor. Ancak bu yaz›l›mherhangi bir dosya paylafl›m›na izin vermedi-¤i ve a¤›n çal›flmas›n› etkiledi¤i için, dosyapaylafl›m sistemini olumsuz yönde etkiliyor.Böylece Peer to Peer kendi baflar›s›n› kendisiengelleyebiliyor.

Noktadan Noktaya A¤lar

Sansürsüz Sörf KeyfiMP3 paylafl›m› ile karfl›m›za ç›kan Napster’›n çal›flma prensibi, zaferini kutluyor. Art›k sansürlenemeyen bir browser mevcut.

E-book okuyor musunuz?

D‹J‹TAL K‹TAP%

Kay

nak

: ww

w.c

hip

.com

.tr

24%

14%

%61

%32

%3

%4

DivX 5.0 art› PC

DiVX 5: H›zl›,Küçük, Pahal›DivX 5’in Golden Master CD’si

(Program kodunun bulundu¤u

ilk CD) ve son model bir PC mü-

zayade evi eBay taraf›ndan 6400

dolardan aç›k artt›rmaya ç›kar›l-

d›. Bundan iki gün sonra da res-

mi versiyon geldi. DivX 5’deki en

önemli yenilikler ise AMD ifllem-

ci deste¤inin iyilefltirilmesi ve vi-

deolar›n DivX biçimine daha h›zl›

dönüfltürülebilmesi. DivX5’in.

standart versiyonu ücretsiz ola-

rak da¤›t›l›rken daha fazla seçe-

ne¤e sahip olan Pro versiyonu 30

dolardan sat›lacak.

Bilgi için: ww.divx.com

171

Haberler

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

Korsan Kopyalar

Korsan Avc›lar› için Servis

Halk›n›, hatta ülkesini zengin-

lefltirmek isteyen yerli yabanc›

her türlü giriflimciyi, bilim ada-

m›n›, düflünürü bezdirmek ko-

nusundaki baflar›lar› dünya ça-

p›nda taktir toplayan bürokrasi-

miz, bir baflar›ya daha imza at-

mak üzere. Meclise gelen yeni

RTÜK yasas› ile, bundan böyle

internette sayfas› olan özel veya

tüzel kifliler, sayfalar›ndaki içe-

rik ile ilgili olarak resmi makam-

lar› düzenli bir flekilde bilgilen-

dirmek zorunda kalacaklar. As-

l›nda yasa tasar›s›n›n ilk halinde

yer alan bu uygulama daha son-

ra tepkiler nedeniyle geri çekil-

miflti. Ancak yasan›n son halin-

de “sadece yalan haber, iftira,

suç” oluflmas› durumunda bas›n

yasas›na dahil edilip cezaland›r›-

lacak web sitelerine 10 milyar

TL’den bafllayan inan›lmaz ceza-

lar öngörülürken, yarg›lanma-

n›n mümkün olabilmesi için de

sitenin kay›tlar›n›n resmi ma-

kamlar taraf›ndan zapta geçiril-

mesi gerekecek. Söz konusu ka-

nunun uygulanabilirli¤inin ne-

redeyse imkans›z oldu¤unu da

hat›rlatal›m.

Bilgi için: www.tbmm.gov.tr

Net Komedi Servisi

Nufüs Sureti, ‹kametgah!

internet adreslerine yönlendi-

riyor. Bu arama dilekçesi bir ‹sveç

mahkemesi taraf›ndan ret edildi.

Ancak BSA temyize gidecek. BSA,

bu araflt›rma s›ras›nda web yön-

lendiricisinin korsan kopyalar›n

kullan›m›n› destekledi¤ini göste-

ren kan›tlar bulmak istiyor.

Bilgi için: www.kick-me.to

Yaz›l›m üreticileri taraf›ndan

haklar›n› korumak için kurulan

Business Software Alliance’›n

(BSA) bir dilekçe ile “kick-me.to”

Redirector’›n› arama çabas› bofla

ç›kt›. “kick-me.to” gibi redirector

yani yönlendirici kullan›c›lar›, da-

ha rahat hat›rlanabilir kick-me.to

URL’leri ile pratik olmayan uzun

CHIP | MAYIS 2002

BA⁄LANTI ÜCRETLER‹superonline superonline.com (212) 310 0000

superonline maxx1 ay 23 milyon TL3 ay 59 milyon TL12 ay 189 milyon TL

s›n›rs›z eriflim1 ay 18.9 milyon TL3 ay 49.9 milyon TL12 ay 155 milyon TL

tt net ttnet.net.tr (212) 444 0145

pstn 1 ay 6 milyon TL3 ay 14 milyon Tl6 ay 24 milyon TL12 ay 36 milyon TL›sdn-ba 1 ay 6 milyon TL3 ay 14 milyon TL6 ay 24 milyon TL12 ay 36 milyon TL

turknet turk.net (212) 444 0077

net.optima 1 ay 15 milyon TLnet.ultra 1 ay 24 milyon TL

Veezy vezy.com (212) 413 1414

mono p. 1 ayl›k 12 milyon TLeko p. 3 ayl›k 30 milyon TLpro p. 12 ayl›k 100 milyon TL

e-kolay e-kolay.com (212) 478 0478

10 saat f›st›k 4 milyonTL1 ay s›n›rs›z 12 milyon TL3 ay s›n›rs›z 29 milyon TL12 ay s›n›rs›z 75 milyon TL

trnet tr.net (312) 295 9000

ayl›k s›n›rs›z 7,5 $y›ll›k s›n›rs›z 75 $saatlik ba¤lant› 0,25 $

iflnet ifl.net (312) 289 8060

s. paket 1 ay 14 milyon TL3 ay 38 milyon TL6 ay 73 milyon TL12 ay 140 milyon TLkontürlü saatlik 400.000 TL

anet anet.com.tr (212) 336 1919

S›n›rs›z internet1 ay 15 milyon TL3 ay 36 milyon TL12 ay 119,7 milyon TL

Kontür YüklemekÖn ödemeli telefon hatt› sahipleri, gazete bayilerine

koflturmak yerine internet üzerindenkontür yüklemeye bafllad›lar.

SansürKullanc›lar›n hangi sitelere giripgiremeyece¤inin belirlenebile-

ce¤ini sananlar›n sansür giriflimleri insanlar›n tepkisini çekiyor.

IN & OUT!

n

!

V6 ‹nternet Protokolü

2005 Y›l›n›n Net ProtokolüYap›lan araflt›rmalara göre 2005

senesinde internet adresleri (IP)

çok azalacak. Sadece “Internet

Protocol Version 6” (IPv6) sanal

dünyadaki yer darl›¤›n› engelle-

yebilir. Internet adresleri flu an-

da kullan›lan 4 versiyon numa-

ral› protokole göre birbirlerin-

den nokta ile ayr›lan maksimum

üç basamakl›, 234.19.1.213 gibi

dört say›dan meydana geliyor.

Basit bir hesapla bu durumda

dört milyar internet adresinin

kullan›labilir oldu¤u söylenebi-

lir. Ancak yak›n gelecekte yeni

jenerasyon cep telefonlar›n›n ve

hatta web buzdolaplar›n›n da

kendi internet adreslerine sahip

olacaklar› göz önünde bulundu-

rulacak olursa, bu rakam çok dü-

flük. Ipv6 ise yaklafl›k olarak 2

üzeri 128 tane adres görüntüle-

yebiliyor. Bu nedenle Avrupa

Birli¤i yeni versiyonunun kulla-

n›ma bafllanmas› için bir hare-

ket plan› haz›rl›yor.

Bilgi için: http://europa.eu.int

Yayg›nlaflmad›: Tan›t›m› için tek tük yar›flmalar düzenleniyor olsa da, henüz Türkçe içeri¤in yayg›n olmay›fl› nedeniylekullan›c›lar›n yaklafl›k üçte ikisinin e-book okumad›¤› anlafl›l›yor.

Okumuyorum

PC’den okuyorum

PDA’dan okuyorum

Print al›p okuyorum

0 15 20 35 50 65

172

Haberler

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP | MAYIS 2002

EN ‹Y‹ S‹TELERELEKTRON‹K ALIfiVER‹fi

‹nternet üzerinden al›flveriflyapmak isteyenlerinkarfl›laflt›¤› ilk sorun, nereyegideceklerini bilmemeleridir.‹flte size sorunlarlakarfl›laflmadan al›flverifl yapa-bilece¤inizi umdu¤umuzbirkaç yerli site.

33www.estore.comKitaptan ev eflyas›na, bilgisayardan cep telefonunakadar çok genifl bir yelpazedeürünlere ulaflabilece¤iniz,piyasan›n alt›nda fiyatlarsunan bir site. Al›fl veriflyapt›kça üyelerine arma¤anpuanlar› da kazand›ran site,kredi kart› ifllemleri içinGaranti Bankas› veFinansbank ile iflbirli¤iyap›yor. Sat›lan ürünleri isesahiplerine kurye ve kargoflirketleri ile gönderiyor.

33 www.kvk.com.trPek çok elektronik ürününbayili¤ini ve sat›fl›n› üstlenenKVK’n›n web sitesi ayn›zamanda bir online ma¤aza.Cep telefonlar›, dizüstü-masaüstü bilgisayar sistemleri, yaz›c›lar, sarfmalzemeleri, telefon hatlar›,aksesuarlar, elektirk sayaçlar›gibi pek çok ürünü onlinesat›n alabildi¤iniz gibi bual›flverifller için kredi kart› kullanmak zorunda de¤ilsiniz.Onbefl ve 30 milyonluk önödemeli “online al›flveriflkart›” Morkart’lara sahipseniz,KVK’n›n sitesinden morkartnumaralar›n›z› girereködemelerinizi yapabilirsiniz.

33 www.diginorm.comÖzellikle dijital fotorafç›l›klailgilenenlerin ilgisini çekecekolan diginorm’da dijitalfoto¤raf makineleri hakk›ndaarad›¤›n›z pek çok bilgiyi bulman›z mümkün olacak.Ayn› zamanda ikinci el bir dijital foto¤raf makinesipazar› da oluflturan sitede,arad›¤›n›z modellerin ikinciellerini bulmak veya makinenizi sat›l›¤a ç›karman›zda mümkün olabilir.

WEB GÖZCÜ

GÜNCEL V‹RÜS UYARILARI

Microsoft

Casus Media PlayerWindows Media Player, gizli kullan›c› bilgilerini

Microsoft’a gönderiyor. Microsoft, söz konusu

multimedya arac›ndaki bir veritaban› sorgusu

sayesinde oynat›c› ile çal›flt›r›lan tüm DVD’lerin

bir listesine ulaflabiliyor. ‹nternet ba¤lant›s›yla

asl›nda sadece DVD’lerin isimleri gönderilecek,

ancak Microsoft tüm kullan›c›lara bir tan›mla-

ma numaras› (ID) at›yor. BU ID ve al›nan bilgiler

bir arada saklan›yorlar. Sonuç olarak bu flekilde

toplanan bilgiler bir kullan›c› profili oluflturu-

yorlar. Yaz›l›m devi bu bilgiler sayesinde pazar-

lama çal›flmalar› için yeni bulgulara ulaflabili-

yor. Ancak Microsoft bu potansiyelin kullan›l-

mad›¤›n› duyurdu. BU eklentinin ne kadar tutu-

laca¤›n› bekleyip görmek laz›m.

Bilgi için: www.microsoft.com

Takas Borsas›

Cookie Paylafl›m›Kullan›c› profili ve veri toplayanlara karfl› Dres-

den Teknik Üniversitesi yeni bir projeye imza at-

t›. Cookie’ler, Peer to Peer paylafl›m araçlar›n›

an›msatan bir teknikle kullan›c›lar aras›nda da-

¤›t›l›yorlar. “CookieCooker” olarak adland›r›lan

araç, kullan›c›lara her internet gezintisinde yeni

tan›mlamalar at›yor. Bu flekilde elde edilen bil-

giler tutars›z oluyor ve sadece dijital bilgi çöplü-

¤ü oluflturuyorlar.

Bilgi için: http://cookie.inf.tu-dresden.de

„Trustworthy Computing“

Microsoft Aç›klar›n›Kapat›yorMicrosoft programc›lar›, firman›n “Trustworthy

Computing” ifadesi çerçevesinde kendi ürünle-

rindeki aç›klar› bulmak için çal›fl›yorlar. Bu çal›fl-

malar s›ras›nda son olarak iki tanesi Internet

Explorer ve bir tanesi de SQL Server’da olmak

üzere üç yeni güvenlik a盤› tespit edildi. Tüm

bug’lar›n yamalar› Microsoft web sayfas›nda

mevcut. Trustworthy Computing çal›flmalar› s›-

ras›nda da daha önce dört tanesi yine Internet

Explorer’da olmak üzere toplam on tane güven-

lik a盤› bulunmufltu.

Bilgi için: www.microsoft.com

33 E-posta Spam Bilgileri SiliyorW32.Alcarys.B@mm mail kurdu bilgisayar›-n›za bir spam iletisi ile geliyor. E¤er virüslüeklenti çal›flt›r›l›rsa kurt kendisini Windowsadres defterindeki tüm girdilere gönderiyor.Üzerlerine yaz›lan Word ve Excel dosyalar›da bu virüsün gazab›na u¤ruyorlar.Bilgi için: www.symantec.com

33 CoolNow Sohbetçileri SerinletiyorCoolNow virüsü, JavaScript yard›m›yla bilgi-sayara ulaflmak için Internet Explorer’dakibir güvenlik a盤›n› kullan›yor. Kurt, buradaMSN Messengers’daki kiflilere ulafl›yor veburadaki kay›tl› tüm adreslere kendisinigönderiyor.Bilgi için: www.kaspersky.ocm

33 Exchange S›n›rlar› Aç›yorMicrosoft Exchange ve Outlook bulunan fir-ma a¤lar›nda flifreleme arac› etkisiz kal›yor.Çünkü bilgiler flifrelense de flifrelenmese dedosya eklentileri istemciden sunucuya herzaman, rahatl›kla okunabilecek aç›k metinolarak gönderiliyor.

Bilgi için: www.first.org

Philips Fisio 820

Bluetooth’lu GPRS Telefonaktarabilirsiniz. Bu sayede ceke-

tinizin cebinde bulunan telefonu

kullanarak notebook’unuzu in-

ternete ba¤lanabilirsiniz. GPRS

ba¤lant›s› ile elde edilebilen

maksimum veri aktar›m h›z› ise

veri al›rken 53,6 Kbit/s ve gönde-

rirken de 26,8 Kbit/s. Fiso 820

her aadres defteri

girdisi için befl farkl›

telefon ve bir e-posta

adresini haf›zas›nda

saklayabiliyor. Fisio 820

500 euro’dan sat›lacak.

Bilgi için:

www.philips.com

Fisio 820’nin ekran› 112x112

piksel çözünürlü¤e sahip ve 256

renk görüntüleyebiliyor. Bilgisa-

yar›n›zdaki resimleri, Fisio 820

ile sunulan yaz›l›mlar yard›m›yla

telefon ekran› için uygun hale

getirebilir ve daha sonra Blueto-

oth üzerinden cep telefonuna

‹‹ÇÇ‹‹NNDDEEKK‹‹LLEERR

‹ndirim Kuponu Servisiwww.superkupon.com

Bilgi Servisiwww.duygorbil.com

Online Haber Servisi:www.adanzye.com

Yemek Tarifleri Servisi:www.tastesalike.com

175

174

174

CHIP, servislerin kalitesini 0 ile 10 ara-s›nda bir puanlama sistemiyle de¤er-lendiriyor ve burada ki üç kriter olanifllevsellik, ergonomi ve kaynaklar4:3:3’lük bir ortalamayla toplam de-¤erlendirmeye giriyor. Kriterlerden ifllevsellik, servisin konu-sundaki görevini ne derece yerine ge-tirebildi¤i sorusuna cevap veriyor. Bu-rada servise online olarak gerçektenne kadar ihtiyaç oldu¤u ve sunulançözüm kalitesi de¤erlendiriliyor. Ergo-nomide ise CHIP, web sayfas›nda iste-nene ne kadar çabuk ulafl›labildi¤inive site yap›s›n›n kalitesini de¤erlendi-riyor. Menüler yeterince anlafl›l›r m›?Al›nan servis için hangi ödeme flekille-ri sunuluyor ve güvenilir mi? Bilgi is-tendi¤inde ne kadar h›zl› cevap al›n›-yor? gibi sorulara cevap aran›yor. Kay-naklarda ise web servisinin, sayfas›n-da kullan›lan web bileflenlerinin kulla-n›c›lar›n web browser’lar› ile uyumlu-lu¤una puan veriliyor. Bu toplam pu-anlamadan sonra CHIP ayr›ca fiyat veperformans de¤erlerini tavan puan100 üzerinden de¤erlendiriyor. Bu de-¤erlendirme servislere verilen parayadeyip deymedi¤ini gösteriyor.

Yeni InternetSERV‹SLER‹

Bilgisayar kullan›c›lar› eskiden günlük yaflamlar›nda gerçeklefltirdikleri birçok

ifllemi art›k internet üzerinden online olarak da yapabiliyorlar. Bunlar aras›nda

en fazla dikkat çeken internet servislerine, bu sayfalar›m›zdan ulaflabilirsiniz.

■ Al›flverifl yapmay› seviyor musunuz? Peki,

ma¤azalar›n indirim günleri ilginizi çekiyor mu?

Bu sorulara yan›t›n›z evet ise size çok sevindirici

bir haberimiz var. Superkupon adl› internet

servisi, kullan›c›lar›na çok genifl bir yelpazedeki

ürün ve hizmetler için indirim kuponlar›

sa¤l›yor. Üstelik bunlardan istedi¤iniz kadar kul-

lanman›z mümkün. Servisten yararlanmak için

tek yapman›z gereken, istedi¤iniz kuponu seçip

yaz›c›dan bast›rmak ve kesip yan›n›za almak.

Ay›n servisi seçti¤imiz Superkupon’un d›fl›nda

mutlaka genifl bir online haber servisi olan

AdanZye’ye de bir göz at›n.

Mahmut Karsl›o¤lu, mkars@chip.com.tr

DE⁄ERLEND‹RME

TOPLAM CHIP PUANI

çok iyi (100–90 Puan)

iyi (89–75 Puan)

orta (74–60 Puan)

vasat (59–45 Puan)

kötü (44–20 Puan)

çok kötü (19–0 Puan)

F‹YAT/PERFORMANS

çok iyi (100–90 Puan)

iyi (89–75 Puan)

orta (74–60 Puan)

vasat (59–45 Puan)

kötü (44–20 Puan)

çok kötü (19–0 Puan)

CHIP | MAYIS 2002

AYIN SERV‹S‹

CHIP TOP. PUANI

F‹YAT/PERFOR. -

www.superkupon.com

ÜYEL‹K S‹STEM‹ var

B‹LG‹ superkupon@superkupon.com

F‹YAT Ücretsiz

Türkiye'nin ilk elektronik pazarlama vepromosyon hizmetleri sunan internet servi-si olan Superkupon.com, neredeyse 2 yılayakın bir süredir indirim yelpazesini sürek-li genişleterek kullanıcıların çeşitli ürün vehizmetlere daha ucuza sahip olabilmelerinimümkün kılıyor.

Birçok farklı sektördeki önde gelen fir-maların indirim ve promosyon içeren ku-ponlarını yayınlayan site, internet kullanıcı-larının bu kuponları ister yazıcıdan bastıra-rak ister on-line, sanal alışveriş sitelerindekullanmalarını sağlıyor. Firmaların, inter-net kullanıcıları arasında yeni tüketici ka-

zanmasını, marka bilinirliği yaratılmasınıve satışların artırılmasını hedefleyen Super-kupon’da tüketiciler, her sektörden, genişyelpazede kuponlara tek bir adresten ücret-siz ulaşarak karlı çıkabilirler. Superku-pon.com sitesinin avantajlarından yarar-lanmak için öncelikle üyelik işlemlerinizitamamlamanız gerekiyor.

Aslında bu tamamen ücretsiz işlem, su-perkupon.com sitesinde yayınlanan çekiliş-lere katılabilmeniz ve hediyelerinizi teslimalabilmeniz için gerekiyor. Tabii ki, her ku-ponun tek bir ürün veya alışveriş için geçer-li olduğunu da unutmamak gerekiyor. Su-perkupon.com sitesinde yayınlanan tümkuponlar "para" yerine de geçiyor. Dolayı-sıyla alışverişlerinizde harcayacağınız para-nın bir kısmını kendiniz basmış oluyorsu-nuz. Ayrıca daha önce de belirttiğimiz gibiSuperkupon.com sitesinde sunulan sanalkuponları firma ile işbirliği olan diğer sanalmağazalarda on-line olarak anında kullana-bilmeniz de mümkün!

Sonuç: Yıllardır yurt dışında başarıyla işle-yen sistem, Superkupon ile Türkiye’de debaşarılı bir şekilde hayat buluyor. Gıdadangiyime, elektronikten turizme kadar genişbir yelpazede hizmet veren siteyi mutlakasık kullanılanlarınıza ekleyin.

P Çok genifl indirim yelpazesi

P Kuponlar sanal olarak da kullan›l›yor

P Türünde en iyi site

Online ‹ndirim Kuponu Servisi

AYINSERV‹S‹05|2002

Internet Servisleri

AAKKTTÜÜEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT 175

CHIP TOP. PUANI

F‹YAT/PERFOR. -

www.duygorbil.com

ÜYEL‹K S‹STEM‹ var

B‹LG‹ duygorbil_irtibat@yahoo.com

F‹YAT Ücretsiz

Ülkemizde yaşayıp giderken, yanlış olarakbildiğimiz veya yeterince bilgilendirilme-diğimiz bir çok konu, maddi veya manevikayba neden olabileceği gibi, çok defavaktimizin de heba olmasına neden olabi-lir. İşte bu yüzden “Duy Gör Bil” web ser-visi, kullanıcıların faydalanabilmeleriiçin, bu türden bilgileri sitede paylaşıyor.Sitede yer alan bilgiler ise yine kullanıcılartarafından giriliyor ve yayınlanmaya uy-gun görüldüğü takdirde sitede yerini alı-yor. Sitede, bazıları oldukça ilginç ve eğ-lenceli bu tür bilgilere ulaşmak için de“Bunları biliyor musunuz?” bağlantısınatıklamak yeterli oluyor. Sitedeki tüketiciköşesi de ilginç bölümlerden bir diğerinioluşturuyor.

Buradan daha önce başkaları tarafın-dan yaşanmış zor durumları okuyarak butür durumlara karşı önlem almanız ya danasıl davranmanız gerektiğine karar vere-biliyorsunuz. Kullanıcıların en çok ihtiyaçduyabileceği bağlantılar ise sağ bölümdeyer alıyor. Bu bölümden TC kimlik kartınumaranıza, sürücü ceza puanınıza, onli-ne telefon rehberine, internet vergi daire-sine, Telekom fatura bilgilerinize, postakodlarına, Milli Eğitim Bakanlığına, tüke-tici hakları ve kanunlara, vergi kartı ve pa-saport başvurunuzu yapabileceğiniz websayfalarına ulaşabileceğiniz bağlantılarıbulabilirsiniz.

Sonuç: Henüz çok geniş bir içeriğe sahipdeğil. Ama gerçekten ilginç bir konseptesahip. Zamanla içeriği genişleyecektir.

P ‹lginç içerik ve forumlar

P Yararl› ba¤lant›lar

M ‹çerik çok genifl de¤il

CHIP | MAYIS 2002

Bilgi Servisi

CHIP TOP. PUANI

F‹YAT/PERFOR. -

www.adanzye.com

ÜYEL‹K S‹STEM‹ var

B‹LG‹ adanzye@membra.com

F‹YAT Ücretsiz

AdanZye.com, içerdiği konular hakkındailgili bağlantılar bulunduran bir portal si-te olmasının yanı sıra, çeşitli bilgileri der-leyerek internet kullanıcılarına sunan ge-niş bir içeriğe de sahip. Türk internet kul-lanıcılarına, internetteki özellikle nitelikliTürkçe içerikli siteleri ve Türkçe bilgilerisunmaya çalışıyor.

A’dan Z’ye, özellikle günlük gazete ha-berlerini çeşitli başlıklar altında derleyipsunuyor. Ancak bunun yanı sıra sol taraf-ta yer alan menüden; alışveriş, otomobil,cep, çevre, eğitim, internet, kültür, sağlık,spor, turizm ve ulaşım gibi birçok farklıkonuda bağlantılar da yer alıyor. Siteninorta bölümünde tüm gazetelerin manşet-lerinin yer aldığı bir bölüm bulunuyor. İl-gili konuya tıklandığında ise o gazeteninweb sayfasına ulaşılıyor.

Bu bölümün hemen üstünde yer alançeşitli haber kategorileri ile de sadece be-lirli konulardaki haberlere ulaşılabiliyor.Sitenin en çarpıcı bölümünü ise GazeteKöşe Yazarları bölümü oluşturuyor. Çokiyi bir veri tabanına sahip bu bölümden,köşe yazarlarının yazdıkları yazılara, e-mail’lerine ve gazetelerinin web sayfasıbağlantılarına ulaşılabiliyor. İstenirse butablo istenilen sütuna göre sıralanıp da iz-lenebiliyor.

Sonuç: İster sadece gazetelerde manşet-lerde yer alan haberler ilginizi çeksin, isterköşe yazarlarının yazıları; bu site tümünüsize tek bir sayfa altından sunabiliyor. Si-teye WAP üzerinden de erişilebiliyor.

P WAP eriflimi mümkün

P Baflar›l› köfle yaz›lar› arflivi

P Çok zengin ve detayl› ba¤lant›lar

Online Haber Servisi

CHIP TOP. PUANI

F‹YAT/PERFOR. -

www.tastesalikez.com

ÜYEL‹K S‹STEM‹ var

B‹LG‹ webmaster@tastesalike.com

F‹YAT Ücretsiz

Çalışma şartlarının zorlaşması ile çalışan-lar hayatlarını kazanabilmek için artık za-manlarının çok daha fazlasını çalışarakgeçirmek zorunda kalıyorlar. Bu da sosyalyaşamlarından ve hatta yemek için ayır-dıkları zamandan bile kısmalarına nedenolabiliyor.

Sonuç olarak ev yemekleri yerine için-de ne olduğu bilinmeyen, çoğu gizli tarif-lerle üretilen fast food’lara olan ilgi de hergeçen gün artıyor. Eğer bu gizli tariflerinneler olduğunu merak ediyorsanız sizeçok iyi bir haberimiz var. Tastesalike websitesi size en popüler tariflerin nasıl hazır-landığı konusunda her geçen gün genişle-yen bir veri tabanı sunuyor. İster sadecegizli tariflerin içinde ne olduğunu merakediyor olun, isterseniz çok sevdiğiniz birfast food restoranının özel sosunu evdeyapmak isteyin, bu site ihtiyaçlarınızı kar-şılıyor. Tariflere ulaşmanız için, mutlakaüye olmanız gerekiyor. Tamamen ücretsizolan üyelik işlemlerini tamamladığınıztakdirde, isterseniz kendiniz de bildiğinizmeşhur bir tarifi siteye ekleyebiliyorsu-nuz. Sitede, Arbys, KFC ve Burger King dedahil olmak üzere geniş tarif arşivinin ya-nı sıra en çok ilgi çeken ve en yeni eklenentariflere ulaşmanızı sağlayan listeler demevcut.

Sonuç: Gizli yemek tarifleri mutlaka her-kesin ilgisini çeker. Eğer sizin de böyle birmerakınız varsa, her geçen gün yeni tarif-lerle zenginleşen bu siteyi mutlaka sıkkullanılanlarınıza ekleyin.

P Çok genifl yemek tarifi listesi

P Güçlü arama motoru

M Tasar›m› biraz zay›f

Gizli Yemek Tarifleri Servisi

176

CHIP | MAYIS 2002

‹‹ÇÇ‹‹NNDDEEKK‹‹LLEERR

Müzik De¤ifl Tokuflu:KaZaA’n›n ideal ayarlar›

Atölye:Ayr›nt›l› eDonkey ayarlar› 180

178

177

YYüzüklerin Efendisi gibi popüler bir filmin vizyona girmesin-den kısa bir süre sonra, daha yüksek görüntü ve ses kalitesi-ne sahip DVD sürümünü internetten bulmak mümkün ola-

biliyor. Aynı durum tüm yeni yazılımlar için de geçerli. İnternet,ürünlerin pazarlandığı sanal ticarethanelerden çok, karaborsa filmve şarkıların dağıtıldığı bir kaynak olmaya devam ediyor. Örneğinbir DVD’nin tamamen yasal bonus materyallerine de buradan ula-şabilirsiniz. Ayrıca pop müziğin simgesi Madonna’nın şarkılarınıbedava ve yasal olarak indirebileceğinizi biliyor muydunuz? Şimdi-lerde internet üzerinde reklam amaçlı birçok hizmetin ücretsiz ola-rak sunulduğunu görebilirsiniz. Örneğin cep telefonu operatörü-nün reklamlarını içeren ücretsiz SMS servisleri buna küçük bir ör-nek. İnternet üzerinde bugüne kadar fark etmediğiniz, gerçektendeğerli ve ücretsiz hizmetler bulunuyor. Yazıda tanıtılan program-ları eCHIP’te TOP Freeware bölümünde bulabilirsiniz.

Ço¤u zaman fiyat kalitenin

göstergesidir. Ancak internet

üzerinden say›s›z yasal ve

yasad›fl› araca ücretsiz olarak

sahip olabilirsiniz. Sadece

nerede oldu¤unu bilmeniz

yeterli. CHIP sizlere internetin

en yeni filmler ve flark›lar dahil

olmak üzere ücretsiz

imkanlar›n› gösteriyor.

her fleybedava

MMuuzziikk FFiillmmlleerr OOyyuunnllaarr BBiillggii PPCC AAyyaarrllaarr›› TTeelleeffoonn && WWeebb GGüüvveennlliikk

CHIP | MAYIS 2002

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

Web’de

178

CHIP | MAYIS 2002

Her fiey Bedava

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

İnternetten ücretsiz müzik kaynaklarınaulaşmak profesyonel gezginler için biryenilik değil. Ancak yaşanan değiş toku-şun profesyonelliği sizi şaşırtabilir. Mü-zik endüstrisinin internet üzerinden al-ternatif satış yollarına gerekli önemi ve-rememesi, Napster yazılımıyla başlayanpaylaşımın önünü açtı. Albüm satışları vekonserler bu durumdan büyük yaralar

aldılar. Ancak müzik endüstrisi halen de-rin uykusundan uyanabilmiş sayılmaz.Plak şirketlerinin açtığı savaş, sitelerin vesunucuların kapanmasına neden olsa dainternet kullanıcılarının önüne geçmekşimdiye kadar pek mümkün olmadı. Mü-zikseverlerin değiş tokuş borsasındaki ye-ni tercihi KaZaA Media Desktop.

Değiş tokuş için gerekli 1,6 MByteuzunluğundaki istemci yazılımınıwww.kazaa.com adresinden kısa süredeindirebilirsiniz. KaZaA teorik olarak ku-rulumun hemen ardından kullanıma ha-zır hale geliyor. Ancak kuşkusuz internet

bağlantı hızını arttırmak isteyenlerin,birkaç küçük ayarı değiştirmesi gerekiyor(sağdaki kutucuğa bakın).

Yasal müzik: Madonna ve popüler albümler

Müzik paylaşımının büyük oranda yasalnedenler ve kanunlarla engellenmesinerağmen www.mp3.com adresinde yasalolarak sabitdiskinizde bulundurabilece-ğiniz ve başkalarıyla paylaşabileceğinizparçalar bulunuyor. Ayrıca http://mp3.box.sk adresinde pek tanınmamış grup-ların parçalarını ücretsiz olarak sunduk-ları web sayfalarına bağlantıların bulun-duğu ayrıntılı listeye ulaşabilirsiniz.www.sound-online.com adresinde demüzikseverleri bedava MP3’lerden olu-şan ayrıntılı bir liste bekliyor.

Buna karşılık tanınmış yıldızlar vebunların albümlerinden faydalanmak is-tiyorsanız, www.tunes.com adresine gözatmalısınız. Bu adres altında ulaşacağınızsayfalar ünlü “Rolling Stone” dergisi tara-fından sunuluyor ve sitede denemeniziçin Madonna’dan Neil Young ve We-ezer’a kadar birçok ünlünün kesintisizorijinal uzunluktaki parçaları bulunuyor.Ek olarak bu sitede yıldızların 300 Kbit/sBitrate kalitesinde müzik kliplerini debulabilirsiniz.

CD yaz›c›: Web’de ücretsiz CD kay›t yaz›l›mlar›

CD kayıt fanatikleri için de web’de birçokücretsiz hizmet sunuluyor. Kolayca dos-yalarınızı CD’ye kopyalamanız için BurnProof tekniğini destekleyen ve Buffer Un-derrun mesajlarını engelleyerek CD’leri-nizin yanmasını önleyen freeware CDRe-cord yazılımını internetten (www.fokus.

gmd.de/research/cc/glone/employees/joerg.schilling/private/cdrecord.html)indirebilirsiniz. (Super) VideoCD’ler içinVCD Easy (www.vcdhelp.com/vcdeasy.htm) ve CDRDAO (http://cdrdao.sour-geforge.net) doğru bir ikili oluşturuyor.www.vcdhelp.com adresinde bulabilece-

MÜZ‹K

BBEEDDAAVVAA

MÜZ‹K DE⁄‹fi TOKUfiU

» KaZaA’n›n ideal ayarlar›

3 E¤er 56 Kbps'lik bir modem ile inter-nete ba¤lan›yorsan›z Traffic kart› alt›n-da "...maximum number of simultane-ous downloads here" ayar›n› 3 ile s›n›r-lay›n. Bir ADSL ba¤lant›s›nda ise 10 ile15 aras› de¤erler tercih edilebilir.

3 Paralel upload say›s› Upstream h›z›n›-za ba¤l› olarak de¤iflir. Modem ile sani-yede 64 KBit ve DSL ba¤lant›s›na sahipkullan›c›lar için ise 128 KBit önerilir.

3 Kuflkusuz her iki ba¤lant› tipinde deayn› anda sadece iki adet dosyan›n gön-derilmesine izin verilmeli. DSL ba¤lant›-s› çevirmeli a¤ ba¤lant›s›na göre dahayüksek upload band geniflli¤ine sahipolsa da tüm upload kanallar›n›n kulla-n›lmas› kendi download› yavafllatacak-t›r. Bu ifllem esnas›nda dosyan›n kontro-lü için download kanallar› da kullan›l›r.

3 Advanced kart› alt›nda maksimumarama sonucunu 90'a ç›karabilir ve Up-load band geniflli¤ini saniyede 64 KBitile s›n›rlayabilirsiniz. Ayn› zamanda Ad-vanced kart› alt›nda "Do not function asa Supernode" seçene¤ini aktif hale ge-tirme flans›na da sahipsiniz. Ancak Su-perNode'lar Fasttrack'›n s›kça kullan›landosya paylafl›m kural› için oldukça bü-yük önem tafl›rlar. SuperNode'lar sonda¤›t›c› olarak, kullan›c›lardan gelenarama sorgular›n› üstlenirler ve normalsunucular›n yükünü hafifletirler. MediaDesktop prensipte "kendi kendine besle-nen bir a¤" olarak tan›mlan›r ve bu saye-de desteklenir. Bu durumda kuflkusuzSuperNode'lar, geçti¤imiz y›l Gnutellaa¤›nda da gördü¤ümüz gibi sunucu yük-lenmelerini azaltarak performans art›fl›sa¤larlar.

3 Filter kart› alt›ndaki seçenekler aramasonucunda potansiyel virüs tehdidioluflturan dosyalardan korunmay› sa¤-lar. Ek olarak ailenin küçük bireyleri içiniçerik korumas› sa¤lamak isteyenlerBlocklist alan›na yasaklamak istediklerikelimeleri tan›mlayabilirler.

Ücretsiz ve Ünlü:

“Rolling Stone” dergisi,y›ld›zlar›n popüler

parçalar›n› ücretsiz olarak indirme imkan›

sunuyor.

Engel: KaZaA ile arama sonucunda di¤erkullan›c›lar›n bilgisayar›n›zdan indirebile-ce¤i dosyalar›n transferine bir limit koya-bilir ve iletifliminizi h›zland›rabilirsiniz.

180

CHIP | MAYIS 2002

Her fiey Bedava

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

ğiniz ayrıntılı açıklamalar her türlü gö-rüntü ve ses biçiminin CD’ler üzerinekaydedilmesine yardımcı oluyor.

Satın aldığınız müzik CD’lerini kay-detmek içinse sabitdiskinizde farklı araç-ların bulunması gerekiyor: ÖrneğinCDex (www.cdex.n3.net) yazılımı ticariamaçlı ürünler kadar geniş bir fonksiyo-nellik ve yüksek hız sunuyor. CDex ilemüzik dosyalarınızı WAV veya MP3 dos-yası olarak sabitdiskinize kaydedebilir, al-büm ve müzik parçası adlarını CDDB ve-ritabanından çağırarak, MPU parça liste-leri oluşturabilirsiniz.

Müzik endüstrisi internet üzerinde pa-zarlama konusuna geç uyansa da, aynıdurum film endüstrisini derin uykusun-dan uyandırmaya yetmiyor. Plak şirketle-rinden farklı olarak web’de video satışıy-la ilgili özellikle de Microsoft firmasınınprojeleri şimdilik plan aşamasında. Bunarağmen Ancor ile birlikte birçok servissağlayıcı, eski filmlerin web’den indiril-mesine olanak tanıyor. Yeni Hollywood

prodüksiyonları şimdilik sadece karabor-sa yayılıyor. Özellikle de eDonkey ağla-rında filmler gösterime girdiği gündenitibaren VCD veya DivX sürümleri halin-de dolaşmaya başlıyor. Aynı filmin DVDsürümü piyasaya sunulduğunda ise ofilm için değiş tokuş alanlarında yeni birhayat döngüsü başlıyor. eDonkey’nin ya-pısı (www.edonkey 2000.com) diğer değiştokuş programlarına göre farklılık gösteri-yor. Örneğin istemci sahip olduğu bazıfarklı özellikler sayesinde büyük dosyagruplarının değiş tokuşunda kolaylıklarsağlıyor (alttaki kutucuğa bakın). Dosya-

Options tufluna t›klad›¤›n›zda üzerindekibaz› ayarlar› de¤ifltirerek program›n çal›fl-mas›n› ideal hale getirebilece¤iniz bir pen-cere aç›l›r.3 "Max. Download Speed"in 0 olarak

ayarlanmas› gerekir.3 "Max. Upload Speed" seçene¤i internet

ba¤lant›n›za göre farkl›l›k gösterir. Çe-virmeli a¤ ba¤lant›s› için 3, DSL ba¤lan-t›s› için ise bu de¤erin 12 KByte/s'yeyükseltilmesi gerekir.3 "Line Speed Down" de¤erinin kullan›c›-

n›n gerçek dosya indirme h›z›n› göster-mesi gerekir.

"Line Speed Down" seçene¤i eDonkey'e da-ha fazla dosya indirme imkan›n›n bulunupbulunmad›¤› sorusu karfl›s›nda yard›mc›olur. E¤er bu de¤er çok düflük seçilirse is-temci daha az de¤ifl tokufl kaynaklar›yla ye-tinmek zorunda kal›r. E¤er bu de¤er yüksel-

tilirse yaz›l›m ilgili dosyalar› daha fazla sa-y›da kullan›c›ya sorar. Bunun sonucunda di-¤er kullan›c›lar›n daha h›zl› dosya indirmeside engellenir. Pencerenin hemen alt›ndaki ilginç bir seçe-nek de "Max. Connections". Bu say› istemci-nin ayn› alanda kaç farkl› ba¤lant› yapabile-ce¤ini tan›ml›yor. Afla¤›da s›ralananlar›nher biri bir ba¤lant› olarak kabul ediliyor:3 Sunucu sorgulamas›;3 Sunucuya sorgu gönderilmesi;3 Dosya indirmeden önce s›ran›n kontrol

edilmesi (On Queue);3 Kullan›c›lardan indirilen dosyalar;3 Di¤er kullan›c›lara gönderilen dosyalar;3 Di¤er kullan›c›lar›n sizden dosya indir-

mek için s›rada beklemesi.E¤er bir kullan›c› genifl bir sunucu listesinesahip ve çok say›da dosya indiriyorsa mak-simum ba¤lant› say›s› limitini artt›rabilir.

Bu de¤eri belirlemede farkl› etkenler derol oynar: Kuflkusuz internet ba¤lant› h›z›y-la birlikte kullan›lan iflletim sisteminin dede¤eri belirlemedeki önemli etkisini unut-mamak gerekir. Örne¤in dosya indirme ifl-lemi s›ras›nda sistemin çökmesini önlemekiçin Windows 98/Me kullan›c›lar›n›n istem-ciyi maksimum 250 ba¤lant› ile s›n›rlama-lar› gerekir. Windows'un pahal› sürümleriolan 2000 ve XP sahiplerinin ise bu de¤eri500'e artt›r›p dosya indirme sürecini h›z-land›rmalar› mümkün. Bunun haricindeba¤lant› h›z› da önemli bir rol oynuyor. Ör-ne¤in çevirmeli a¤ kullan›c›lar›n›n 200 de-¤erini aflmamalar› gerekirken ADSL kullan›-c›lar›n›n 700 ile 900 aras› bir de¤er tercihetmeleri tavsiye edilir.

Art›k çal›flmayan sunucular›n eDonkeylistesinden silinmesi için "Automatically re-move dead servers" seçene¤inin de seçil-mesi gerekir. Kuflkusuz internetten sürekliolarak sunucu listelerini kontrol etmeniz degerekebilir. http://home.cogeco.ca/~oma-urice/serverlist/serverlist.html web site-sinde eDonkey kullan›c›lar› için en önemlisunucular›n listesine yer veriliyor. Bu sayfa-da Perlscript ile otomatik güncelleme ger-çeklefltiriliyor ve sayfan›n sol alt›ndaki "addall" üzerine t›klayarak en güncel 350 kadarsunucunun eDonkey listenize eklenmesisa¤lan›yor.

eDonkey a¤›n›n en büyük sorunlar›ndanbiri de fake olarak adland›r›lan ve dosyan›nad›n› tafl›mas›na ra¤men gerçe¤iyle alakas›olmayan dosyalar. Örne¤in uzunca bir bek-lemeden ve zahmetten sonra 700 MByteuzunlu¤undaki "Episode2.mpg" dosyas›n›nbekledi¤iniz dosya olmad›¤›n› fark edebilir-siniz. Bu gibi durumlarda fake dosyalarakarfl› www.filenexus.com ve www.sharere-actor.com gibi adreslerdeki listelerden fay-dalanabilirsiniz.

»eDonkey ile yüksek performans elde etmenin yollar›

‹natç› Eflek: eDonkey istemcisiyle h›zl› bir biçimde dosya indirmek için öncelikle ayarlar›ideal bir biçimde tamamlaman›z gerekir.

F‹LM DE⁄‹fi TOKUfiU

F‹LMLER

BBEEDDAAVVAA

182

CHIP | MAYIS 2002

Her fiey Bedava

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

lar sabitdiskinize yüklendikten hemensonra “Chunks” olarak adlandırılan küçükparçalara ayrılarak internet üzerinde tek-rar paylaşıma açılıyor. Böylelikle büyükbir dosyanın transferi sırasında birçokfarklı kaynaktan yararlanılarak, DSL vekablo modem kullanıcılarının çok dahayüksek transfer değerlerine ulaşmalarısağlanıyor.

Streaming: Web’de filmizlemenin keyfini ç›kar›n

ADSL ve benzeri hızlı bağlantı yöntemle-ri sayesinde Streaming içeriği, her geçengün daha çok önem kazanıyor. Ancak Re-al Media gibi popüler bir dosya biçimininReal Networks tarafından diğer çalıcılar-la uyumunun sağlanmaması dezavantajoluşturuyor. Bu durumda Tinra (www.geocities.com/tinra04) programını kul-lanarak dosyaların AVI biçimine dönüş-türülmesini sağlayabilirsiniz. En güncelsürüm olan Tinra 0.05’de araç aynı za-manda DivX gibi codec’ler birlikte de ça-lışabiliyor.

Aksiyon filmlerini beğenerek izleyen-ler için www.bmw-films.com adresi al-tında çok değerli kaynaklar yer alıyor.Otomobil üretici firma burada JohnFrankenheimer ya da Guy Ritchie gibiünlü yönetmenlerin elinden çıkmış kısareklam filmlerini sunuyor.

Streaming içeriğini sadece web’de izle-yebilmekten ve sabitdiskinize kaydede-memekten şikayetçiyseniz www.lemuria.org/mirrors/asfrecorder/index_ger.htmladresine mutlaka bir göz atmalısınız. Busayfada kopya korumalı Windows Mediadosyalarını web’den sabitdiskinize kayde-debileceğiniz asf-Recorder yazılımı bulu-

nuyor. Yazılım, sunucunun bir mediaplayer gibi kandırılmasını sağlıyor. Kuş-kusuz bu durumda dosyanın oynatılmasıdeğil, sabitdiske kaydedilmesi işlemi ger-çekleştiriliyor.

Video yaz›l›mlar›: Kendi videolar›-n›z› düzenleyin

Virtual Dub (www.virtualdub.org) ilekayıtlarınızı yer tasarrufu sağlayan DivXdosya biçimine (www.divx.com) dönüş-türebilirsiniz. Eğer kendi video CD’nizihazırlamak istiyorsanız, VCD’ler veSVCD’ler yaratabileceğiniz en iyi freewa-re araçlardan biri olan tmpeg (www.tmpegenc.net/e_main.html) size yar-dımcı olacaktır.

Yasal Filmler: Flash ile yap›lm›fl sanat eserleri

En yeni Hollywood gösterilerinin hari-cinde sabitdiskinize siyah beyaz veya çiz-gi film benzeri videolar da gelebilir. Kuş-kusuz bunlar arasında kaçırılmaması ge-reken ücretsiz ve yasal birçok sanat eseride yer alıyor.

www.flashforward2002.com web site-si üzerinde Hollywood işçiliği için hiçbirbütçe kullanılmadan yaratılmış ve Flashdosya biçiminin en son olanaklarına ta-nık olmanızı sağlayacak filmlerin ayrıntı-lı bir listesini bulabilirsiniz. Tabii ki butür animasyonlar hızlı bir internet bağ-lantısı gerektirir: ADSL bağlantısına sa-hip kullanıcıların artan iletişim hızı saye-sinde hızlı bir biçimde sonuca ulaşmalarımümkün olurken çevirmeli ağ bağlantısıile modem üzerinden internete bağlanankullanıcıların can sıkıcı bekleme süresisırasında bilgisayarlarının yanına bir dekahve makinesi yerleştirmeleri tavsiyeolunur.

E¤lence: Katil Fasulye ve Matrix taklitleri

İnternet tarihini anlatan en eski filmlerdekahve makinesi de önemli rol oynar. Ar-tık her ne kadar farklı amaçlarla kullanıl-sa da streamig videonun ilk kullanım ör-neği olan kahve makinesini CambridgeÜniversitesi’nde görebilirsiniz. Bu tarihibuluşun ardından webcam olarak bilineninternet kameraları geliştirilmeye başlan-dı. Geçtiğimiz yıldan beri ünlü Almandergisi Spiegel’in web sitesinde de bu ta-rihi ölümsüzleştirmek için görüntülenenKrups kahve makinesini www.spiegel.de/n e t z w e l t / n e t z k u l t u r / 0 , 1 5 1 8 , 1 7 4 146,00.html adresinden izleyebilirsiniz.

Ayrıca adeta Matrix dünyasından çık-mış sahnelerin yer aldığı Katil Fasulye’ninmaceralarına da web’den erişebilirsiniz.“Killer Bean” uzun bir çalışmanın eseri.www.jefflew.com adresinde bulabileceği-niz kısa film, ses ve basit görüntü efektle-riyle web gezginlerinin ilgisini çekiyor.

İnternet kullanıcılarının inanılmazyaratıcılığı yeni kahramanların doğması-na yol açıyor: Bunlardan biri de Legoadamlar. Önceleri çocuklara yönelik ola-

Basit ve

Etkili:

Maurice’ninsunucu listesien günceleDonkey sunucular›n›bulman›zayard›mc› oluyor.

Ücretsiz ve Etkileyici: flashforward2002.com web sitesinde internet gezginlerininFlash’›n tüm tasar›m imkanlar›yla haz›rlanm›fl baflar›l› projelerine yer veriliyor.

184

CHIP | MAYIS 2002

Her fiey Bedava

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

rak piyasaya sürülen bu meşhur oyun-caklar, artık yetişkinlerin karşısına büyü-müş kahramanlar olarak çıkıyorlar.www.brickfilms.com web sitesinde herbiri en az 20 dakika uzunluğunda 100’ünüzerinde lego filmi bulabilirsiniz. Web’deen popüler konulardan birisi de ünlü si-nema filmi Matrix ile alay eden kısa film-ler (www.brickshelf.com/gallery/nublu-ez/youretoast2/youretoast.mpg). Webüzerinden ulaşabileceğiniz diğer eğlence-li filmlerde ise örneğin eşcinsel legooyuncakları ve çubuklardan oluşan “StarWars” kahramanları gibi ilginç karakter-ler de canlandırılıyor.

Film dünyasından esinlenerek hazırla-nılan www.pearlharborii.com internet si-tesinde de oldukça ilginç görüntüler yeralıyor. Opera 6 Browser yazılımıyla websitesinde gezinirken her seferinde brow-ser’ın çökmesine neden olsa da InternetExplorer altında “Pearl Harbor II: Pearl-mageddon” adlı bu kısa film Pearl Harborve Armageddon karışımı bir konuyu ser-giliyor. Ayrıca www.ifilm.com sitesindede sayısız film barındırılıyor. Burada çokmiktarda fragman ve DVD’lerin ekstramateryallerinin yanında “Short Movies”kategorisi altında kısa ve tam sürüm in-ternet filmleri sunuluyor. Aynı şekildewww.fanfilms.com sitesinde de eğlencelive kaliteli kısa filmler mevcut. Bu web si-tesinin yapımcıları meşhur “Star Dude”benzeri “Star Wars” klonlarıyla adındanbahsettiriyor (www.theforce.net/theater/animation/stardudes/index.shtml).

Bir Alman firmasının reklam amaçlı ge-liştirdiği Moorhuhn kendini ispatladı. Busayede ve çok daha büyük eğlenceler su-nan ücretsiz oyunlar yayıldıkça PC’lerinekorkuyla ve sadece iş amaçlı yaklaşankullanıcıların çekingenliği de azalıyor.Örneğin yine Almanca içerikli www.gra-tis-spiele.de adresinde birçok ücretsizoyun yer alıyor. Bu sitede aksiyondanreklam oyunlarına kadar kategorilere ay-rılmış listede zorlu zeka oyunlarındanRPG klasiği Betrayal at Krondor veyaC64’lerden tanıdığımız Boulder Dash’akadar birçok oyunu indirebilirsiniz.www.freegames.com adresinde de ücret-siz olarak oyun oynayabileceğiniz bağ-lantılar bulunuyor. www.freeloader.comweb sitesi ise oldukça değerli bir arşivinindirmesine olanak tanıyor. Burada eğ-lenceli gangster simülasyonu GrandTheft Auto ve klasik macera oyunu Bene-ath A Steel Sky gibi bir çok ücretsiz oyunyer alıyor. Ayrıca web sitesi üzerinden oy-nanabilen birkaç Java oyununa ulaşmakda mümkün.

Kuşkusuz Java tabanlı oyunlarınönemli sayılabilecek merkezlerinden bi-risi www.freearcade.com sayfaları. Örne-ğin Tailgunner, Browser pencerenizdevektör grafiklere tanık olmanızı sağlıyorveya SuperKid eski C64 zamanlarını ya-şatarak oyun severleri Jump&Run oyun-larının renkli dünyasına geri götürüyor.Java oyunları arayanlar için www.fre-

efungames.com ve www.javagameplay.com siteleri de büyük seçim imkanlarısunuyor. Özellikle de sonuncusu adetabir oyun cenneti olarak tanınıyor.

Emulator olarak bilinen özel prog-ramlar daha da eskilere giderek nostaljiyaşamanızı sağlıyor. Örneğin www.emu-unlim.com web sitesinde bulabileceğinizprogramlar yakın zamana kadar piyasadasatılan Arcon Archimedes’den ZX Spect-rum’a kadar birçok popüler bilgisayarınPC platformuna taşınmasını sağlıyor. Ay-rıca bu sitede her bir oyunu yaklaşık 200dolara satılan ve halen oyun salonlarındagörebileceğiniz NeoGeo konsol makine-sinin oyunları da bulunuyor.

Star Dude:

“Y›ld›z Savafllar›” kadar klasik birfilmin mutlakaizlenmesi gereken e¤lenceli prodüksiyonu.

Web’deki ‹nciler: Pearlmageddon birHollywood y›ld›z›n›n komik öyküsünü ek-rana getiriyor.

OYUNLAR

BBEEDDAAVVAA

Nostalji: Superkid bir zamanlar›n en sevilen Jump&Run tarz›n› yaflat›yor ve Java üzerinde C64’leri canland›r›yor.

186

CHIP | MAYIS 2002

Her fiey Bedava

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

Geleneksel bir cumartesi kahvaltısında,çay ve ekmek kadar gazete de vazgeçilmezbir yere sahiptir. Ancak hafta içi iş stresiy-le sabahları gazete okumaya vakit bula-mayabilirsiniz. Eğer günlük haberler vebilgiler sizin için bir vazgeçilmez ise,bunların tümüne internet üzerinden üs-telik ücretsiz olarak erişebilirsiniz.

Günlük gazetelerin jet h›z›nda özeti: Haberjet

Eğer saatlerce web’de vakit geçirmedengünlük gazetelerin ilk sayfalarına hızlıcabakmak, son dakika haberlerini okumak,tüm ulusal yayınların web sitelerine veinternet gazetelerine hızlıca erişmek isti-yorsanız www.haberjet.com sitesini ziya-ret etmelisiniz. Bu site üzerinde gazetele-rin özetleri dışında, son gelişmeleri degörebilir ve üzerlerine tıklayarak ayrıntılıbir biçimde okuyabilirsiniz.

Haber ve gazete arflivleri:Gazetelerin eski say›lar›na ulafl›n

Tüm dünya üzerindeki haber arşivlerineücretsiz olarak erişim oldukça işinize ya-rayabilir. Örneğin Cumhuriyet, Sabah,1Numara, Fotomaç ve Yeniyüzyıl gibi ya-yınların arşivini tutan www.garildi.com.tr adresinin açılış sayfasında anahtarkelimelerle konu taraması yaparak tümbu yayınlarda 1997-2002 yılları arasındahaber araması yapabilirsiniz. Aynı za-manda http://arsiv.hurriyetim.com.tradresinden yine aynı tarihler arasındakiHürriyet Gazetesi arşivine erişilebilir. Ay-rıca yabancı kaynaklı haber ajanslarının

haber özetlerini arşivleyen www.more-over.com ve www.newshub. com gibi site-lerinin açılış sayfalarında en güncel ha-berleri hızlı bir biçimde okuyabilirsiniz.Çoğu haber sitesi güncel haberlerin e-ma-il'inize gönderilmesini de destekler. Ancakbu durumda e-mail hesabınızın limiti hız-lı bir şekilde tükenebilir. Ayrıca oldukçageniş bir içeriğe sahip www.iyi.net sitesi

üzerinden en güncel haberlerle birlikte fi-nans, borsa, hava durumu, lig fikstürü, enson yaşanan depremler ve şiddetleri gibigüncel bilgilere ve yüzlerce kullanıcı ara-sında bilgi alışverişi yapabileceğiniz birçokkonuda foruma erişebilirsiniz. Ek olaraksite üzerinden en popüler Türkçe içeriklisitelerin kategorilere ayrılmış listesini bu-labilirsiniz.

Gruplar ve Mailing-List'ler: Web’detart›flan ve sohbet eden gruplar

Özel ilgi alanlarınız, hobileriniz, merak-larınız ve hatta ücretsiz eğitimler için özelyaratılmış birçok mailing list’ten, webüzerinde, ücretsiz olarak yararlanabilirsi-niz. Mailing list’ler bir e-mail adresinegönderilen e-mail’lerin tüm üye kullanı-

cılara iletilmesini sağlar. Böylelikle ol-dukça geniş bir paylaşım ortamı yaratılır.Bu sayede ister eski okul arkadaşlarınızlamesajlaşabilir isterseniz kendinizi sistemmühendisliği veya Cisco gibi uzmanlıksınavlarına hazırlamanız için gerekli ola-bilecek dokümanlara erişebilirsiniz. Ör-neğin meşhur arama makinelerinden biriolan Yahoo www.yahoogroups.com ad-

resi altında kullanıcılarına bu tür hizmet-ler veriyor. Sitenin ana sayfasında ilgilen-diğiniz konu başlıklarına tıklayarak iste-diğiniz gruplara kendinizi üye yapabilir-siniz. Ancak eğer e-mail’lerinizi sürekliolarak kontrol edemiyorsanız bu durum-da gruba gönderilen e-mail yüzündenmesaj alışverişiniz yavaşlayabilir.

Soru cevap: Sorunlar›n›z› bir uzmana dan›fl›n

Çoğu zaman daha önceden hiç karşılaş-madığınız durumlarla ilgili çözümlere veönerilere ihtiyaç duyabilirsiniz. Bu du-rumda kesinlikle bir uzmana danışmanızgerekebilir. Örneğin www.ehow.com site-si kullanıcılarına yemek tariflerindensağlığa, bahçe düzenlemeden finans vebilgisayar konularına kadar birçok konu-da yaklaşık 15 bin adet çözüm sunuyor.Örneğin Computer üzerine tıklayarakerişebileceğiniz bilgisayar kategorisi al-tında bilgisayar donanımları, haricielektronik cihazlar, işletim sistemi temel-leri, internet, ağ bağlantıları, uygulamalarve kullanım alanlarıyla ilgili alt kategori-lere yer veriliyor.

Bill Gates de internet gezginlerini bil-gilendirecek çözümler sunuyor. Bununiçin Microsoft www.encarta.msn.com si-tesi altında online bir ansiklopediye yerveriliyor. CD veya DVD sürümleriyle kar-şılaştırıldığında, biraz kısıtlı olduğu görü-len bu siteyi bilgiye hızlı erişmek isteyen-lerin mutlaka ziyaret etmesi önerilir.

B‹LG‹

BBEEDDAAVVAA

Ne? Nas›l?

www.ehow.com sitesinden birçok sorunun ad›m ad›mçözümüne h›zl› bir biçimde ulaflabilirsiniz.

Güncel Haber:

www.haberjet sitesinde günlük gazetelerin ilk sayfalar›na göz atabilir ve haberleritakip edebilirsiniz.

188

CHIP | MAYIS 2002

Her fiey Bedava

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

Bir PC’den daha yüksek performans al-mak isteyenler için web üzerinde sayısız veücretsiz birçok ince ayar önerisi sunulu-yor. Örneğin Türkçe içerikli www.dark-hardware.com adresinde işlemcilerin veekran kartlarının doğru biçimde hızlandı-rılması için detaylı bir anlatım ve açıklamabulunuyor. Ayrıca sitede komple bir bilgi-sayar sistemi satın almaya niyetli, ama bil-gisayar konusunda da çok fazla deneyimiolmayan kullanıcılara rehber olmayıamaçlayan “Sistem Satın Alma Rehberi”bulunuyor. Bu bölüm bilgisayar reklamla-rında sık rastlanan kimi yanıltıcı ifadeler-den de bahsediliyor. Yine Türkçe içerikliwww.hardwaremania.com sitesinde deoverclock ile ilgili ücretsiz öneriler bulabi-lirsiniz. Ek olarak site üzerinde donanımhaberlerine yer veriliyor. Yeni başlayanlariçin ayrıntılı açıklamaların yer aldığıwww.aceshardware.com adresi de aynıkonu üzerine hazırlanmış İngilizce içeriksunuyor.

Eğer benchmark’lar ile ilgileniyorsanızçok yakında Türkçeye de çevrilmesi plan-lanan www.tomshardware.com web site-sinde bir bilgisayarın oluşturulmasındakullanılan tüm parçalar hakkında ayrıntılıbilgi, atölye bölümleri ve testleri bulabilir-siniz. Donanımlar hakkında kritik ve ay-rıntılı tartışmalarla ilgilenenlere ise,www.anandtech.com adresini ziyaret et-meleri tavsiye ediliyor. Hindistan asıllıAnand Lal Shimpi sitesinde test adaylarıhakkında çoğu zaman sert ve sık sık des-

tansı uzunlukta yorumlarını sunuyor.Anand’ın yorumlarından tam puanla çı-kabilen bir donanım hakkında hiç düşün-meden satın alma kararı verebilirsiniz.

İster analiz ister ince ayar konusundaolsun web’de istediğiniz yazılıma hızlı birbiçimde ulaşabilirsiniz. Eğer sisteminizindiğer sistemlerle karşılaştırıldığında hangisırada yer aldığını görmek istiyorsanızwww.powertweak.com adresine bir gözatın. Powertweaker PC’nizi analiz ederekkaynaklarınızın kullanımında size yol gös-terecektir. Sistem belleğini tam perfor-manslı olarak kullanmak için www.tweak-now.com/ramidl.html adresinden indire-bileceğiniz Ramidle aracından yardım ala-bilirsiniz. Ayrıca ATI Radeon ekran kartısahipleri http://radeontweaker.sourgefor-ge.net adresinde bulabilecekleri Radeont-weaker yardımıyla ek olarak ekran kartı-

nın performansını arttırabilirler.http://www.hardoverclock.com site-

sinde de PC Tuning hakkında ücretsizöneriler ve önemli bağlantılar bulunuyor.Sisteminizde bulunan donanımların ana-liz edilmesini sağlayan olağanüstü ve üc-retsiz bir araç olan Sisoft Sandra yazılımı-nı www.sisoftware.demon.co.uk/sandraadresinden indirebilirsiniz.

Tartışma gruplarına ve eğitim bölüm-lerine de yer verilen www.warp2se-arch.net/index.php web sitesinde sistemi-nizin ince ayarları için sayısız güncel ara-ca da yer veriliyor. Eğer donanım sürücü-lerini bulamamaktan şikayetçiyseniz Al-manca içerikli www.treiber.de adresinede mutlaka göz atmalısınız. Burada üreti-cilerine göre sıralanmış bir türde yazıcı-dan dizüstü bilgisayarlarına kadar birçokdonanımın güncel yazılımlarına yer veri-liyor.

Web’de birçok alternatif sunulurken nor-mal telefon görüşmeleri artık pek de ucuzkabul edilemiyor. Örneğin bazı donanım-lar ve yazılımlar sayesinde Amerika’yla üc-retsiz veya oldukça ekonomik bir biçimdegörüşebilirsiniz. Her gün arkadaşlarıylasohbet etmek isteyen kullanıcılar ise Ins-tant Messenger’lardan yararlanabilirler.

Web’deki telefonunuz: Tüm dünyayla ücretsiz görüflün

www.freewebcall.com adresi üzerindeniki bilgisayar arasında ücretsiz telefon gö-rüşmesi yapabilme olanağı sunuluyor. Üs-telik “Punctuate Your Point” fonksiyonusayesinde konuşmanıza ses efektleri uygu-

layabilir ve bu sayede kelimelerinizde vur-gu sağlayabilirsiniz.

Web üzerinden hizmet veren başka birsunucu ise PhoneFree firmasına ait(www.phonefree.com). Burada kullanılanyazılım size telefon görüşmesi yapabilece-ğiniz kullanıcıların buddy-list’ini sunuyor.Bunun haricinde bir webcam aracılığıylagörüntülü görüşme imkanı da bulunuyor.

Telefon görüflmesi deste¤i sa¤layan yaz›l›mlar

İnternet üzerinden sunulan birçok kulla-nışlı yazılım, PC’den PC’ye sesli bağlantıkurulmasını sağlıyor. Daha yüksek ses ka-litesi ve kesintisiz görüşme içinse kuşku-suz halen donanım çözümleri tercih edili-yor. Donanım çözümlerinin üstünlüğünerağmen telefon görüşmeleri için BuddyP-hone aracı, ICQ destekli bir internet tele-fonu yazılımı olarak tercih ediliyor.

PC AYARLARI

BBEEDDAAVVAA

TELEFON ve WEB

BBEEDDAAVVAA

Donan›m Uzman›: Darkhardware sitesidonan›m merakl›lar› için Türkçe içerikligenifl bir kaynak oluflturuyor.

Evinizi Aray›n: PhoneFree gibi araçlarla internet üzerinden ücretsiz olarak tüm dünyay›telefon ile arayabilirsiniz.

190

CHIP | MAYIS 2002

www.nikotel.com adresinden ücretsiz ola-rak indirebileceğiniz bu aracın sağladığıses kalitesi internet bağlantı hızına bağlıolarak değişiyor. PC’den telefona görüşmeimkanı sağlayan NetYAK (www.net-yak.com), Avirt Voice 4.0 (www.avirt.com), Clickntalk 5.5 (www.comease.com)gibi yazılımları da kendi internet siteleriüzerinden ücretsiz olarak indirebilirsiniz.

Her zaman bedava: Instant Messaging

Web üzerinde metin tabanlı sohbet içinYahoo Messenger (http://messenger.ya-hoo.com), MSN Messenger (http://mes-senger.msn.com/tr) veya oldukça popülerICQ yazılımları (www.icq.com) kullanıla-bilir. Ayrıca bir Türk firması olan Sem-Software’a (www.semsoftware.com) aitGeVeZe Lan Messenger ile yerel ağınızüzerinde sohbet edebilirsiniz.

Kuşkusuz ICQ en popüler sohbet aracıolma özelliğini koruyor, ancak örneğinwww.odigo.com adresinden indirebilece-ğiniz Odigo gibi araçlar gelişmiş çok fonk-siyonel çözümler getiriyor. Odigo öncekitüm Messenger yazılımlarını destekliyorve ek olarak video konferans imkanı su-nuyor. Messenger Rapman aracı(www.rapmen.com) ise ICQ ve MSN des-

teği ile chat portalları ile internet dünyası-na açılmanıza olanak tanıyor.

Trillian da aynı amaç ile geliştirilmişbir Instant Messenger aracı ve ICQ, MSN,Yahoo ve AOL ile birlikte çalışarak tümbağlantılarınızı bir buddy list altında top-luyor. İstemci yazılımı www.trillian.cc ad-resinden indirebilirsiniz. Bu program bir-çok messenger üzerinde kaydı bulunankullanıcılar için büyük kolaylıklar sağlı-yor. Ancak ICQ ve AOL gibi firmalar ken-di araçlarının kullanımını etkileyen buaraca karşı önlemler almayı planlıyor.

Ücretsiz SMS: Web servislerininsay›s› h›zla azal›yor

Geleceğinden oldukça parlak hizmetler-den birisi de SMS servisleri olarak görülü-yor ve internet üzerinde en çok aranansayfalar arasında bedava SMS servisi hiz-meti veren siteler her zaman üst sıralardayer alıyor. Ancak web’de ücretsiz SMSgönderilmesine olanak tanıyan servislersürekli olarak farklılıklar gösteriyor ve ço-ğu zaman Türkiye’deki cep telefonu ope-ratörlerine hizmet vermeyi durduruyor-lar. Bunun sebebi olarak ise yüksek mali-yetler gösteriliyor. Aria (www.aria.com.tr), Telsim (www.telsim.com.tr) veTurkcell (www.turkcell.com.tr) cep telefo-nu operatörlerinin web sitelerinde sınırlıda olsa ücretsiz SMS hizmetinden fayda-lanmak mümkün oluyor. Bu durumda enpopüler sohbet programı olarak kabuledilen ICQ’nun SMS iletimi fonksiyonun-da da yararlanabilirsiniz. Tamamen birTürk programcısı tarafından yazılan SMSTR aracı sürekli olarak kapanan ve takipedilmesi güç ücretsiz SMS sitelerine eriş-menizi kolaylaştırıyor. www.esoft-tr.comadresinden indirebileceğiniz program ay-rıca gönderilen mesajlarınızın saklanma-sını ve hazır mesaj arşivinizdeki SMS’leringönderilmesini sağlıyor.

Her geçen gün yeni virüsler dünyanın ba-şına dert olmaya devam ediyor. PC’leriçin sağlık sigortası bulunmadığından vi-rüslerden korunmak isteyen kullanıcılarpahalı antivirüs yazılımlarını satın almakzorunda kalıyorlar. Kuşkusuz bu tip ko-ruma yöntemleri içinde web’de ücretsizalternatifler sunuluyor.

F-Secure firmasının F-Prot yazılımıNorton, Panda ve Kaspersky gibi firmala-ra alternatif olarak sunulan en ünlü üc-retsiz virüs tarayıcısı olarak biliniyor vewww.fsecure.com adresi üzerinden su-nuluyor. F-Prot DOS tabanlı bir programolmasına rağmen Windows XP altında dasorunsuz olarak çalışıyor: Ancak bu du-rumda yazılımın sadece diğer programlartarafından kullanılmayan veya paylaşıl-mayan dosyalar üzerinde tarama yapabil-diğini göz önünde bulundurmalısınız.Güvenlik açısından F-Prot’u çalıştırma-dan önce Görev Yöneticisi (Task Mana-ger) üzerinden tüm çalışan uygulamalarıkapatmanız tavsiye edilir. Tarayıcı özel-likle de her seferinde posta eklentilerinintaranması sırasında oldukça kullanışlı.Bu dosyaları özel bir klasöre kaydedin vevirüs tarayıcısıyla sadece bu klasörü tara-yın. AntiVir programının Personal Editi-on sürümü www.free-av.de adresindenvirüs taraması yapmak isteyen kullanıcı-lar için ücretsiz olarak sunuluyor. Bu ta-rayıcı yaklaşık 50 bin virüse karşı korumasağlıyor ve bu sayı her geçen gün birazdaha artıyor. PC-cillin (www.antivirus.com), Ants (www.avnetwork.de/ants) veVcatch (www.vcatch.com) gibi virüs ta-rama programlarının freeware sürümle-rine de web’den ulaşabilirsiniz. Ants yazı-lımı trojanlara karşı özel bir koruma sağ-larken Vcatch internet ile PC arasındakiveri transferini gözetleyerek mevcut tümmail yazılımları ve browser’lar ile ortakbir biçimde çalışabiliyor.

Ücretsiz Firewall’lar: Sald›r›larakarfl› güvenlik duvar›n›z

Ücretsiz Firewall yazılımlarının en popü-leri, bir klasik olarak anılan ZoneAlarmaracı bilinir. Bu araca www.zone-alarm.com adresinden sahip olabilir vebilgisayarınıza erişimi ayrıntılı bir biçim-de kontrol altına alabilirsiniz. Bu prog-ram bilgisayarınızda veri transferi yapıl-

Hepsi Bir arada: Trillian arac›yla ayn› anda tüm messenger yaz›l›mlar›n›n sunucular›na eriflebilirsiniz.

Bedava SMS: SMS-TR ücretsiz SMSservislerinin takip edilerek bir arabirimalt›nda toplanmas›n› sa¤l›yor.(www.esoft-tr.com)

GÜVENL‹K

BBEEDDAAVVAA

Her fiey Bedava

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT 191

mak istendiğinde her seferinde sizi uya-rır. Bu sayede hangi uygulamaların inter-net üzerinden ne tür bir iletişim yapaca-ğına karar verebilirsiniz.

Eğer önceden belirli kullanıcılardansisteminize gelebilecek olan dosyaları en-gellemek istiyorsanız Outpost (www.ag-nitum.com) iyi bir seçim. Bu firewallüzerinde ActiveX dosyalarının, Java-Applet’lerinin ve VisualBasic Script’leri-

nin kontrol altına alınmasını sağlayan biriçerik süzgeci yer alıyor. Yapılan ayarlarözel olarak farklı programlara kolaylıklauygulanabiliyor.

Eğer karmaşık ayarlarla uğraşmak is-temiyorsanız Tiny Personal Firewall yazı-lımını tercih edebilirsiniz. Bu araç web’dewww.tinysoftware.com adresinde yer alı-yor ve yeni başlayanlar için başarılı birkoruma sunuyor. Program üzerinden bi-

reysel ayarlar da yapılabiliyor ve bu saye-de programın ağ port’ları hakkında bilgiedinmesi sağlanıyor.

fiifreleme ve saklama: Web’de güvenlik art›k daha önemli

Eğer her gün çok sayıda mail alıp gönde-riyorsanız mesajlarınızı meraklı gözler-den korumak için standart çözüm olarakkabul edilen Pretty Good Privacy’den(PGP) yararlanabilirsiniz. Ayrıca bu esna-da web tabanlı ya da bilgisayar tarafındanoluşturulan bir şifreleme arasında seçimyapmalısınız. Web tabanlı sürümde e-ma-il’iniz sadece gönderenden alıcıya uzananyolda şifrelenir ve alıcıya açık bir biçimdeiletilir. Diğer yöntemde ise ileti göndericitarafından şifrelenir ve alıcıya da şifreli birbiçimde ulaştırılır. PGP şifreleme aracınınen son sürümünü www.pgpi.org adresin-den indirebilirsiniz. Ayrıca http://mercan.cmpe.boun.edu.tr/~levi/AS97.HTM ad-resinde program hakkında ayrıntılı açık-lamalara yer veriliyor.

SR - MS / Murat Karsl›o¤lu, muratk@chip.com.tr

Güvenlik:

eCHIP’te de bulabilece¤inizAVP antivirüsprogram›n›ücretsiz ve sürekli olarakinternetten güncelleye-bilirsiniz.

AAltmış gün geçiyor ve bilgelik adına hiçbir ilerlemekaydedilmiyor: Bir internet sayfası ortalama olarakher iki ayda bir değişiyor ya da hiçlikte yok oluyor. İn-

sanlığın bu en büyük ve en modern veri koleksiyonu, kendi-sinden önceki başka her bir ortamdan daha düşük bir “yarı-lama müddeti”ne (atom fiziğinden bir kavram) sahip. Atala-rımız bilgilerine çok daha fazla özenli davranıyorlardı. TaşDevri’nin mağara resimleri 38 bin yıl sonra, erken dönemHomo Sapiens’in bizonlar ve “satir”ler (mitolojiden bir fi-gür) ile uğraştığını gözler önüne seriyor. Kayalara yapılmışbir resim, bin web sayfasından daha fazla şey ifade ediyor:Taş Devri insanı hakkında biraz bilgi edinmek için, meraklı

gözler yeterli. Kullanımı bundan kolay başka bir şey olamaz.Buna karşılık bizden sonra gelecek olanlar, bugünün bir-

çok verisinden feragat etmek zorunda kalacaklar. Kayalarayapılan çizimlerin tersine, dijital bilgiler bir düğmeye bas-mak suretiyle silinebiliyor. Fiziksel bakımdan da modernbellek ortamları hızla eskiyor: Bir CD-ROM optimal depo-landığında yüz yıl kadar, bir disket on yıl kadar dayanıyor...bir web sitesinde ise durum daha da kötü. Bu veri taşıyıcılar,onları okuyan cihazlarda da olduğu gibi, birkaç yıl içersindeteknik bakımdan geride kalıyor. Eğer günümüz CD diskleri-nin zaman gelip de antik süs eşyası olarak değerlendirilmesiistenmiyorsa, daha uzun ömürlü veri taşıyıcılarına ve sis-

‹lkça¤lardaki ma¤ara resimleri basit, ama sonsuza dek kal›c›. Bugün bizler çok daha fazla fley

biliyoruz, ancak bilgilerimize özensiz davran›yoruz. Dijital ça¤da önemli veriler bir daha

geri gelmemecesine kayboluyor. Bunun sonuçlar› ölümcül olabilir!

Avc› ve Veri Toplay›c›:

‹yi ki ilkça¤larda bilgisayar yoktu.Çünkü dijital verilerin kayalara

yap›lan çizimler kadar dayan›kl› olmas› mümkün de¤il.

156

CHIP | MAYIS 2002

192

Verilerin Dayan›kl›l›¤›

Tafl Devri‹nternetten Üstün

Verilerin Dayan›kl›l›¤›

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT 157

ha kalıcı.Sürekli yeni dosya formatlarına geçişe bir alternatif, yeni

bilgisayarları ve sistemleri eskilerini taklit eder duruma geti-recek emulatörler olabilir. Ev bilgisayarı kullananlar emula-törleri kendileri için çoktan keşfetmiş durumda ve bunlarlaSinclair ZX81 ya da Commodore 64 gibi klasiklerden oyun-ları ve müzik dosyalarını güncel bilgisayarlarda çalıştırıyor.

Gelin görün ki, önemliverilere nasıl davranılma-ması gerektiğini, Ameri-kan Havacılık ve UzaycılıkDairesi NASA gözler önü-ne seriyor: NASA gizliceWernher von Braun’un tekkullanımlık taşıyıcı raketi-nin tüm yapı planlarını veüretim teçhizatını, yeni-den kullanılabilir Space-Shuttle lehine yok etmiş

bulunuyor. Böylelikle aya son inişten otuz yıl sonra NASA,bu dünyanın en güçlü taşıyıcı raketini yeniden üretmek veböylece aya başka bir yolculuk düzenlemekten yoksun kal-mış durumda.

Aynı şekilde, milyonlarca manyetik bandı katalog oluş-turmadan karton kutularda paketlemek, depolarda muhafa-za etmek, ve orada unutmak, ihmalkarlığı daha az kötü so-nuçlara yol açmış değil. Bantlar üzerindeki manyetik kat-manların taşıyıcı folyodan ayrılması ya da yer yer şerit üzeri-ne kopyalanması için yeterince zaman geçmiş bulunuyor.NASA yedekleme yapmadığı için, en azından 30 yıllık Ame-rikan Uzaycılık alanındaki belgeler yok olmuş durumda.

Düflsel çözüm: Dünya arflivi olarak internet

Almanya’da NASA’dan daha dikkatli ve daha ileri görüşlüolunduğu sanılıyor: “Birinci derecede önemli kültürel var-lıklar” denilen şeyler, belgeler, fotoğraflar ve mikrofilmlerhalinde fıçılara tıkılıyor ve Oberried yakınlarında nükleer si-lahlara karşı dirençli bir gümüş madeninde depolanıyor. Bi-rileri son maden galerisindeki en arkadaki fıçı içinden oriji-

temlere ihtiyaç var. Oysa adı ayyuka çıkarılan bilgi toplumu,bu sorunu görmezden geliyor.

Bu işlerle ilgili uzmanlar, doğal olarak, ancak hasar oluş-tuktan sonra işe koyuluyor. Bu durum, bellek ortamları içinölümcül bir hata! Kağıtta hasarlar oluşur ve önemli ölçüdetamir edilebilirken, manyetik bantlarda, CD’lerde ve disket-lerde eskime süreçleri uzun süre göze çarpmıyor. Bantlar birkere yapışkanlaştığındaya da İspanyol bilimcile-rin yakın geçmişte keş-fettikleri gibi CD’ninplastik muhafazası birmantar tarafından kemi-rildiğinde, artık geriyedönüş olanaksız... İçe-rikler yok oluyor.

Yani dijitalleşme ilebirlikte arşivleme soru-nunun kendiliğinden çö-züleceğine inanmak saf-lıktan başka bir şey değil.Marbach’taki AlmanEdebiyat Arşivi demir-baş muhafaza şubesi yö-neticisi Roland Kamzu-lak, örneğin yazarların elyazmalarını disket üzerinde muha-faza etmelerinden hiç de hoşnut değil: “Biz bugünden kalan-larla uğraşmaya başlayana dek, yazarların yapıtlarını oluş-turdukları zamanki dosya formatları artık varolmayacak”şeklinde endişesini dile getiriyor.

Tüm bunlara bir başka sorun daha ekleniyor: Dijital veri-lerin yaşam süresi yalnızca ortamın dayanıklılığına değil, ak-sine ilgili donanım ve yazılımın dayanıklılığına da bağımlı.Tüm veri demirbaşları zamanın güncel sistemlerine kopya-lanıncaya kadar, sürücüler, işletim sistemleri, aygıt sürücüle-ri vs. gerçekten dayanmak zorunda. Üretim döngülerini git-gide daha fazla kısaltan Microsoft’un sabırsızlığı göz önünealındığında, bunun umutsuz bir girişim olduğu ortaya çıkı-yor. Bununla karşılaştırıldığında Gutenberg’in İncil’leri da- k

Bir kez daha aya gitmek zor:

NASA, o zamanki tafl›y›c›

raketle ilgili teknik verileri

tahrip ederken bunu

kesinlikle göz önüne

almam›fl olsa gerek.

Ma¤ara resimleri

Orta Avrupa’daki eneski çizimler milat-tan 36 bin y›l önceyap›lm›fl.

Kertik De¤ne¤i

En önceki veri tafl›y›c›lar aras›nda avc›ve çobanlar›n üzerine bilgiler

kertti¤i kemik ya da tahtadanibaret çubuklar bulunuyordu.

en az 38.000 y›l en az 27.000 Y›l en az 4.700 Y›l en az 3.800 Y›l en az 2.300 Y›l

Parflömen

Üzerleri yaz›l› hayvanderileri eski M›s›r 4.Hanedanl›¤›na kadar(M.Ö. 2700) uzan›yor.

Tafl Levhalar

M.Ö. 18. yüzy›ldan taflakaz›nm›fl zaman tan›kl›klar›günümüze kadar gelmifl bulunuyor...

Papirüs

‹kibin y›ldan eski papi-rüs yapraklar›, antik

M›s›r’daki yaflam› göz-ler önüne seriyor.

VER‹ TAfiIYICILARININ DAYANIKLILI⁄I

193

CHIP | MAYIS 2002

194

CHIP | MAYIS 2002

Verilerin Dayan›kl›l›¤›

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

k

nal yazılı belgeye ihtiyaç duymadığı sürece, bu yöntem ma-kul görünüyor. Cottbus’ta teknoloji felsefesi profesörü olanKlaus Kornwachs, bu tip eylemlerin anlamını kuşkuyla kar-şılıyor, çünkü “yorum için yardımcı araçlar olmaksızın, butip sıkı sıkıya depolama, devasa bir saçmalık.”

ABD’deki Corbis firmasının planı bununla karşılaştırıl-dığında daha iyi düşünülmüş: Microsoft’un kardeş firmasıda, yaklaşık 65 milyonluk fotoğraftan ibaret koleksiyonunuPittsburgh yakınlarında eski bir maden ocağında de-

poluyor, ama bu benzersiz zaman tanıklarını basitçe dış et-kilere karşı korumak ile yetinilseydi, firmanın sahibinin adıBill Gates olmazdı herhalde. Corbis bunun yerine internet-ten resim arşivi olarak yararlanıyor. Ünlü, dili dışarıda Eins-tein resmi ya da Holocaust resimleri gibi hazineler yitip git-meye karşı korunuyor. İki milyondan fazla resme www.cor-bis.com adresinden ulaşılabiliyor, bu sayı giderek artacak.

Corbis.com gibi projeler, dünya arşivi olarak internet dü-şünü ayakta tutuyor. Ama web’in bir kere yuttuğu her şeyi,kaçınılmaz bir biçimde yeniden tükürmediğini World WideWeb’in mucidi Tim Berners-Lee’nin kendisi saptamak zo-runda kalmış: Onun ilk HTML sayfası, kendi buluşunun en-ginliğinde yitip gitmiş. Bu durumda kendisine bu tarihsel si-

tenin kodundan bir çıktıyı muhafaza etmiş olan bir arkada-şı yardımcı olmuş, öyle ki sayfa yeniden yapılandırılabilmiş.Bugün www’nin başlangıç dönemlerinde nasıl olduğunu vekendini nasıl geliştirdiğini biliyor olmamızı, Brewster Kah-le’nin koleksiyon tutkusuna ve 1996 yılında www.archi-ve.org adresi altında online kullanıma sunduğu “InternetArchive”ine borçluyuz. Geçen süre zarfında, arşiv, 10 mil-yardan fazla web sitesi ile dünyanın en büyük veritabanı yö-

nünde gelişmiş bulunuyor.Arşivciler her iki ayda birkamuya açık interneti tarı-yor ve yeni belgeleme mal-zemesi ekliyor. Örneğin 11Eylül’deki terör saldırısıylailgili özel koleksiyonlar, ta-rihsel bakımdan tümüylehakikati içermek iddiasın-da bulunmadan, BrewsterKahle’nin başvuru yapıtını“bir bin yılın sonunda bir

bütün olarak toplumumuzun aynası haline getiriyor.”Aynı şeyi, arama makinesi Google da, bu yılın başında

Deja’nın eski Usenet arşivini sayfasında yeniden açarkenamaçlamış değildi. Haber grubu katkılarından ibaret karışıkkoleksiyon, kullanıcıyı 1981 yılına kadar geri giden nostaljikbir geriye yolculuğa davet ediyor. Görece eski kullanıcılarbelki Tim Berners-Lee’nin ilk katkılarını ya da Linus Tor-vald’in Linux projesinde işbirliği çağrısını hatırlayacaktır.

İnternet tarihçilerinin kafasını yalnızca verilerin çokluğukurcalamıyor: Sayfalar ve içerikleri birbirleriyle bağlantılı,yabancı içeriğe işaret ediyor ya da sürekli değişiyorlar. Bu di-namizmi hemen hemen hiçbir geleneksel bellek ortamındayansıtmak olanaklı değil. Ufukta online haber magazinleriya da forumlar gibi, öncelikle hareketli siteler için tatminkarbir çözüm görünmüyor. Telif hakları hakkındaki tartışmaise başlı başına bir sorun. ZEIT gazetesinin On-line eki tek-nik yöneticisi Peter Buhr, arşivleme sorununu “gelecek beşyılın en büyük zorluğu” olarak görüyor. Buhr bu arada gaze-telerde şimdilik yalnızca orta vadeli, azami 15 yıllık bir web

Kaliteli Yaz› Ka¤›d›

19. yüzy›la kadar bu yaz›ka¤›d›, çürümüfl ve lapaolacak flekilde ezilmiflpaçavralardan olufluyordu.

Mikrofilm

Hiç olmazsa bu analog bel-lek ortam›, uzun vadeli bir

arflivleme için uygun gö-rünüyor.

en az 550 Y›l

Foto¤raf

Muhafaza edilmifl en eskifoto¤raf, 1827’den kalma. Ozamanlar resimler asfaltüzerinde ›fl›kland›r›l›yorlard›.

CD-ROM/DVD

Eskime testleri par›lt›l›diskler için yüzy›ll›k bir

yaflam süresi ortayaç›kar›yor.

Selüloyt Film

Almanya’daki ilk filmi 1895’deStadanowski biraderlerçekmiflti. Filmin orijinali Feder-al Film Arflivi’nde bulunuyor.

Varillerdeki kültürel varl›k

Alman kültürel varl›¤›n› yok

olup gitmekten, ama ayn›

zamanda gelecek

eriflimlerden bir maden

oca¤› koruyor.

en az 175 Y›l en az 107 Y›lyaklafl›k 500 Y›l yaklafl›k 100 Y›l

196

CHIP | MAYIS 2002

Verilerin Dayan›kl›l›¤›

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

Gazete Ka¤›d›

Eski ka¤›t, ahflap malzeme vedoldurma maddelerinden

ibaret kar›fl›m, gazetelerin 20y›l içinde tahrip olmas›na

neden oluyor.

Disket

Yeniden yaz›labilir bu ortam,verilerini on y›l, daha s›k kul-

lan›ld›¤›nda befl y›l içindekaybediyor.

da oluşturan mekanizmaları harekete geçirecek sistemlertartışılıyor.

Eksik olan, neyin, hangi dizaynda, hangi tarzda ve ne ka-dar süreyle depolanacağını önceden belirleyen uygulanabilir

bir sistem. Ancak bilgininyararının mı, talebin miyoksa iktisadi bakış açısı-nın mı öncelikli olduğunakim karar verecek? Bu dos-yaların muhafaza edilme-sinin ve iletilmesinin binyıl içinde de anlamlı olaca-ğını kim garanti edebilir?

Teknoloji filozofu KlausKornwachs kurumların

“sabit değerleri esas alan ve seçimin bağlantılarını ve neden-lerini birlikte sunan” sıkı bir seçime gitmesini talep ediyor.Ancak, böyle olunca da söz konusu kurumlarda, kimlerinebedi iddiaya sahip dünya bilgisinin ne olduğuna karar vere-ceği sorusu yanıtlanmış olmuyor.

Öncelikle şunu unutmamak gerekiyor: Dijital arşivlemeyalnızca bilgileri muhafaza etme olanağı sunmuyor, aksinebilgileri rahatlıkla silmeye de izin veriyor. Marbach’taki Al-man Edebiyat Arşivi’ni, 540 bin kitabı ve 22 milyon tek say-falık belgesiyle, yakmak oldukça büyük bir sansasyon yara-tabilecekken, elektronik olarak arşivlenmiş verilerde az sayı-da göze çarpan işlem ve tıklamalar bu iş için yeterli oluyor.

Aynı fikir 1998’deki Almanya’daki hükümet değişikliğin-den kısa bir süre önce başbakanlıktaki birinin de aklına gel-miş olsa gerek: FDP (Liberal Parti) politikacısı BurkhardHirsch çevresinde oluşturulan bir özel araştırma komisyo-nunun raporuna göre, bilgisayar verilerinin üçte ikisi “bi-linçli ve koordineli olarak” silinmiş bulunuyor, . Tarihin cil-vesine bakın ki, tam da doktora yapmış bir tarihçinin, Hel-mut Kohl’ün başkanlığındaki bir federal yönetimin verilerisilinmiş bulunuyor.

KK / Garo Antikac›o¤lu, agaro@chip.cocm.tr

arşivleme ihtiyacı teşhis edebiliyor. ZEIT şimdilik online içe-riğinin backup güvenliği ile yetinirken, yalnızca bir katkınınen güncel sürümünü hazır bulundurmakla yetinmiş oluyor.

Veri depolama sorunundaki bu güvensizlik, yalnızca buhaftalık gazeteyemahsus değil. Südde-utsche Zeitung’unharici arşiv hizmetiw w w. s u e d d e u t s c -he.de’nin gündeliksunumlarından yal-nızca küçük bir kesitiçeriyor.

Kitap dağıtıcısı A-mazon, bu bağlam-daki tutumu hakkın-da bilgi bile veremi-yor. Açıklık yalnızcayasa tarafından veri-leri belirli bir zamaniçin muhafaza etme-ye zorunlu kılınanmeslek gruplarındahakim. Bunlar arasında kayıtlarını son röntgen çekiminden30 yıl kadar sonra da sunmak zorunda olan radyologlar bu-lunuyor.

Karar vermek zor: Veri çöpü mü, kültürel varl›k m›?

Üçüncü ve en büyük sorunu, ki tüm arşivleme uzmanları bukonuda hemfikir, ZEIT-Online’dan Peter Buhr dile getiri-yor: “Veri depolamada esas zorluk o kadar çok teknikle ilgilideğil, aksine yoğun bir seçme ve filtreleme ile karşı karşıyabulunmamızda yatıyor.” Bu yüzden bir kredi kartı boyutla-rındaki alana 3,4 terabyte sığdıran holografik veri belleklerişimdiden start almaya hazırlanıyor.

Araştırma laboratuvarlarında, günün birinde bilgilerinsuretini otomatikman her seferki güncel dosya formatların-

Kitaplar›n kal›c›l›¤›: Asitsiz ka¤›t flimdiye kadartüm dijital bellek ortamlar›ndan daha uzunsüre dayan›yor ve oynatmacihazlar›na gerek duymuyor.

yaklafl›k 80 Y›l yaklafl›k 60-70 gün

Internet sayfas›

Ortalama olarak birsite her 60 ila 70

gün içinde de¤ifliyorya da topyekun yok

oluyor.

Manyetik bantlar ve diskler

D›fl dünyayla iliflkisi kesilecekflekilde s›k› s›k›ya kapat›lm›fl

sabitdiskler, uzun ömürlümanyetik bellek ortamlar›.

Asitli Ka¤›t

Bu ka¤›t 30-40 y›l sonraparçalan›yor. Asitsizka¤›t yaklafl›k 300 y›ldayan›yor.

yaklafl›k 30 Y›l yaklafl›k 10 Y›lyaklafl›k 20 Y›l

156

CHIP | EYLÜL 2001CHIP | MAYIS 2002

200

AArtık mayıs ayı içindeyiz. Yani kapı-dan baktıran mart ve yağmur ayı ni-san çoktan geride kaldı. Bundan

sonra ısınan hava ile birlikte çalışmak daiyice zorlaşacak. Dolayısıyla tüm yılın yor-gunluğunu atmak için uzun zamandırbeklediğiniz tatil için planlar yapmanın za-manı artık geldi. Tatil yapmak ne kadar gü-zel olsa da, onu planlamak her zaman enzor ve uzun süreli araştırmalar gerektirensıkıcı bir iş olmuştur. Bunun için önce iste-diğiniz tatil şeklini belirlemek, daha sonrada elinize bir kalem alıp gazeteden uygunkalitede , tercih ettiğiniz bölgede bir tatilköyü, otel ya da pansiyon gibi bir konakla-ma yeri belirlemeniz gerekir. Tabii ki bunuyaparken ayırdığınız bütçenizi aşmamayada dikkat etmeniz gerekir.

Gazetedeki onlarca ilan arasında dola-şırken ve tüm bu kriterlere dikkat etmekzorundayken istediğiniz doğru bir tatili se-çebilmek de zorlaşabilir. Dolayısıyla bu se-

ne bir değişiklik yapın ve klasik tatil plan-lama şeklinizle birlikte gazete, broşür ya dakatalogları da bir kenara bırakıp bilgisaya-rınızın başına oturun ve tatilinizi onlineolarak planlayın. Üstelik bu şekilde bir tu-rizm şirketinden diğerine dolaşmadan, ağ-zı sıkı laf yapan görevlilerin sizi yanlış yön-lendirmesine maruz kalmadan ve tam an-lamı ile özelliklerini bilmeden tatil yeriniseçmek zorunda da kalmadan tatiliniziplanlayabilirisiniz.

Sakin ve serin do¤an›n kuca¤› m›?yoksa s›cak kumlar ve deniz mi?

Eğer kafanızda çevreden duyduğunuz yada daha önce gittiğiniz ve memnun kaldı-ğınız bir tatil beldesi varsa seçim yapmaksizin için daha kolaydır. Ancak farklı yerlerkeşfetmek ya da daha önce hiç yapmadığı-nız türden bir tatil özlemi kuruyorsanız,bunun için planlamaya bir tatil şekli belir-leyip devam etmeniz daha iyi olacaktır. Ye-

şillikler içinde serin çam kokularının için-de sakin bir tatilin ya da sıcak kumların se-rin denizlerle kucaklaştığı bir yerin özle-mini çekiyor olabilirsiniz. Belki de tatil si-zin için dinlenmek değil eğlenmek anlamı-na da geliyor olabilir. İşte tüm bunlara ka-rar vermek için internet üzerinde yer alanwww.tatildergisi.com adresini ziyaret ede-bilirsiniz.Tatil Dergisi: Burada mavi tur, kaplıcalar vekış turizmi üzerine çok detaylı bilgilereulaşabilirsiniz. Ayrıca İstanbul içi tüm se-yahat acentelerinin telefonları da yine busitede yer alıyor. Sitenin ana bölümünüoluşturan İller ve Turizm bölümü ise tümillerimiz ve gezilecek yerleri hakkında çokgeniş bilgiler sunabiliyor. Bunun için sade-ce herhangi bir il üzerine tıklamak yeterlioluyor. İlk açılan ana sayfa üzerinde yeralan bölgelere ayrılmış harita üzerinden isekonaklama için tatil, köyleri, otel ve pansi-yonların, tüm detaylı bilgileri ile telefon ve

Bir turizm flirketinden di¤erine koflturmak gazete sayfalar› aras›nda küçük ilanlar içinde en uygun tatil

seçene¤ini kovalamak eskide kald›. Art›k tatilinizi bilgisayar bafl›ndan planlayabilirsiniz.

Online Tatil Rehberi

Tatil ‹çin Sörf Yap›n!

Online Tatil Rehberi

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT 201

durumda da www.neredennereye.com ad-resindeki Türkiye Ulaşım Rehberi sitesiniziyaret edebilirsiniz. Bu siteden tüm ula-şım şekillerinde tüm şirket adlarına ve tele-fon numaralarına ulaşabilir ve istediğinizgüzergahlarda sefer yapıp yapmadıklarınıöğrenebilirsiniz.

Koltu¤unuzdan bile kalkmadan otelrezervasyonunuzu yapt›r›n

Tabii ki daha önce de belirttiğimiz gibi ula-şımla ilgili yapacağınız ayarlamalar sadeceulaşımı kendiniz çözeceğiniz durumlardagerekli olacaktır. Aksi durumda zaten gide-ceğiniz büyük tatil köyleri ve lüks otellersize bu hizmeti sağlayacaklardır. Bu aşa-mada artık tatilinizi yurtiçinde mi yoksayurt dışında mı geçirmek istediğinize ka-dar vermeniz gerekir.Otel Rehberim: Tercihinizi yurt içi turiz-minden yana kullanmanız durumundaotel rezervasyonunuzu online olarak yapa-bilmeniz için güvenilir ve geniş bilgi içeriğikriterlerini de göz önüne aldığınızdawww.tatilborsasi.com ve www.otelrehbe-rim.com’u rahatlıkla kullanabilirsiniz. Za-ten diğer benzeri siteler de neredeyse 3 aşa-ğı 5 yukarı benzer bir mantıkla hizmet ve-rirler. Bu yüzden şimdi www.otelrehbe-rim.com üzerinde yapacağımız örnek on-line rezervasyon işlemini diğer siteler üze-

adreslerine ulaşmanız da mümkün oluyor.Bu sitenin dışında aşağıdaki benzeri hiz-met veren diğer sitelerden de yararlanabi-lirsiniz.

www.gezi.com.tr

www.gezikolik.com

exploreturkey.com

www.gizlicennetler.com

www.turizm.net

www.gezgin.com

www.dunyaturu.com

www.seyahatname.com.tr

Ulafl›m için en do¤ru olan› seçin:toprak, su ya da hava!

Her ne tür tatil seçmiş olursanız olun,mutlaka oraya nasıl ulaşacağınız da veril-mesi gereken kararlar içinde yer alacaktır.Eğer bir turizm şirketi ile anlaşacaksanızbu durumda ulaşımınızı da onlar sağlaya-caktır. Bu bir bakıma ekonomik de olabilir.Çünkü çoğu şirket yapacağınız 1 haftadandaha uzun tatiller için ulaşım ücreti alma-yacaktır.Karayollar› Genel Müdürlü¤ü: Ancak bu seçe-nekte gidiş ve dönüş tarihleri açısından turşirketine bağlı kalacağınız gibi gittiğinizyerde çeşitli tarihi ve turistlik yerleri gez-mek için de oldukça yüklü bir ek seyahatharcaması yapmanız gerekebilir. Dolayı-sıyla otomobilin ve uzun yol tecrübenizvarsa kendi arabanız ile tatile çıkmak da

bir seçim olarak belirlenebilir. Bu durum-da gittiğiniz yerde özgürce dolaşmanız damümkün olur. Yol bilgisi konusunda iseeğer zayıfsanız yine de endişelenmenizegerek yok. Karayolları Genel Müdürlüğü-nün www.kgm.gov.tr sitesini ziyaret ede-

rek kendinize daha önceden bir yol harita-sı çıkartabilirsiniz.Türkiye Ulafl›m Rehberi: Eğer hem bir tur ileanlaşmadınız hem de kendi arabanız ilegitmeyi düşünmüyorsanız bu durumda dabir toplu taşıma seçeneği seçmek duru-munda kalacaksınız demektir. Trenin ra-hatlığı, uçağın hızı, deniz yollarının zevkiya da otobüsün konforu arasında bir seçimyapmakta zorlanıyorsanız ve nereye nasıldaha rahat gideceğinizi düşünüyorsanız bu

Sadece ‹nternet De¤il! Internete sadece ba lanmay n, nterneti ya ay n. www.turk.net portal ile interaktifd nyan n par as olun! Bu evirdi iniz, Internet hayat n z n yeni bir sayfas olsun.

Sizlere Turk Nokta Net dünyas›n› sunuyoruz.Turk Nokta Net dünyas›, Türkiye'nin en iyi ka-tegorize edilmifl bilgilerinin bulundu¤u, bu bil-

gilere telefonlar›nSMS ve WAP özellikle-riyle, özellikle de avuçiçi bilgisayarlarla heryerden ulaflabildi¤inizbir yap›ya sahip. Tümbunlar›n d›fl›nda TurkNokta Net, hiç durma-dan düzenli bir biçim-de de¤ifliyor, yenileni-yor.Derginiz CHIP, burenkli dünyan›n kap›la-r›n› sizler için aralaya-rak en az›ndan içerideneler oldu¤unu görme-nizi istiyor. Derginizinbu sayfas›ndaki bilgi-lerle bir ay boyuncaücretsiz olarak bu kat-

ma de¤erli hizmetlerden faydalanabileceksi-niz. Bu hizmetlerin yan›nda Turk Nokta Net'ininternet eriflimini de denemek isterseniz tekyapaca¤›n›z fley kredi kart› bilgilerinizi bize bil-dirmek. Bu sayede bir ay içinde denemeamaçl› kullanabilece¤iniz 30 saat internet eri-flimine kavuflmufl oluyorsunuz..

DDeenneemmee aabboonneellii¤¤iinnii nnaass››ll kkuullllaannaaccaakkss››nn››zz??Bu sayfada size vermifl oldu¤umuz güvenliknumaras›, www.turk.net deneme aboneli¤inizibafllatman›n en kolay yoludur. E¤er bir internetba¤lant›n›z varsa bu numaray›www.turk.net/netweb adresindeki kutucu¤ayazarsan›z aboneli¤iniz birkaç saniye içindebafllam›fl olacakt›r. Turk Nokta Net Net.WEBaboneli¤i ile yukar›da sayd›¤›m›z tüm katmade¤erli hizmetlere ulaflabilir ve bunlardan fay-dalanabilirsiniz. Bu hizmetlerin hepsi size biray süreyle s›n›rs›z olarak sunulmaktad›r.E¤er bir internet ba¤lant›n›z yoksa veya TurkNokta Net'i denemek istiyorsan›z yapaca¤›n›z

tek fley bu güvenlik numaras›n› verirken yan›n-da kredi kart›n› bilgilerinizi de bildirmeniz. Budurumda 30 saat ücretsiz Internet ba¤lant›s›nakavuflacaks›n›z ve kredi kart›n›zdan bir ay yada 30 saat internet ba¤lant›n›z bitinceye kadarhiçbir ücret al›m› yap›lmayacak.Dilerseniz deneme aboneli¤inizi 212 337 77 77numaral› ça¤r› merkezimizden de bafllatabilir-siniz. Bir ay›n sonunda e¤er kullan›m›n›z› sonaerdirmek istedi¤inizi belirtmezseniz aboneli¤i-niz net.WEB plan›ndan 4 milyon TL çekilerekdevam ettirilecektir.

CHIP GÜVENL‹K NUMARASI: 001-892-891112

Seçiminizi Yap›n: Bu site seyahatkonusunda bilmek istediklerinize sahip.

202

Online Tatil Rehberi

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP | MAYIS 2002

rinde de benzer şekilde uygulayabilirsiniz.Web sayfası karşınıza geldiği zaman sol

tarafta göreceğiniz menü, aradığınız otelibulmanız için size çeşitli seçenekler suna-caktır. Eğer otel adını biliyorsanız alfabetiklisteden ulaşabilirsiniz. Ancak eğer bunakarar vermediyseniz harita üzerinden yada şehirlere ve kategorilere göre aratmanızda mümkün olabilir.

İlk olarak buradan “Şehirlere Göre”

bağlantısına tıklayın. Karşınıza tüm şehir-lerimizin ve popüler ilçelerinin bir listesigelecektir. Şimdi seçimimizi Antalya’nınAlanya ilçesi olarak yaptığımızı varsayarakbu bağlantı üzerine tıklayın. Seçtiğiniz ilçeiçinde yer alan oteller karşınıza geldiğindeburada başında yeşil “check” işareti olan veyanında Rezervasyon bağlantısı olan herotel online rezervasyon yapabileceğiniz an-lamına gelir. Buradan da örneğin “ClubAlantur” bağlantısına tıklayın. Karşınızaotelle ilgili detaylar ve fiyat bilgileri gele-cektir. Eğer bunlar sizin için uygunsa üstteyer alan “Anında Rezervasyon yaptırın” tu-şu ile rezervasyon sayfasına geçebilirsiniz.

Burada kalacağınız gün aralığını belirt-tikten sonra “Oda durumunu kontrol et”tuşu ile istediğiniz tarihlerde seçtiğinizotelde oda olup olmadığını öğrenebilirsi-niz. Eğer yer varsa size ödemeniz gerekentoplam tutar bildirilecek, müşteri ve kredikartı bilgilerinizin girilmesi istenecektir.Şirketin güvenliği Thawte ve Garanti Ban-kası tarafından sağlandığından güvenle ya-rarlanabilirsiniz. Bilgilerinizi verip en alt-taki “Onayla” tuşuna bastığınızda artık ye-riniz ayırtılmış demektir. Yurtdışı tatilleri-niz içinse yine benzer şekilde rezervasyon-larınızı güvenle yaptırabilirsiniz. Ancakyurtdışı için daha farklı web sayfalarını zi-yaret etmeniz gerekir. www.metur.net,www.detur.com.tr, www.tourturkey.comve www.tatilonline.com siteleri bu konu-larda size yardımcı olacaktır.

Eksiksiz bir tatil için sadece otel rezervasyonunu yapt›rmak yetmezTatile çıkmak için bavullarınızı eksiksiztoplamış, su ve doğalgaz musluklarını sım-sıkı kapamış olabilirsiniz. Vizeleriniz, pa-saportlarınız ve biletleriniz her şeyiniz deyanınızda olabilir. Ama yinede dikkat et-meniz gereken ve genelde gözden kaçanbüyük bir problem daha mevcuttur.

Özellikle ülke dışına çıkacaksanız ve ge-rek havasına gerekse hastalıklarına alışıkolmadığınız bir ülkede sizi çok büyük sağ-lık problemleri bekliyor olabilir. Her yılbinlerce insan turistik gezi amacıyla yurt-dışında ve yurt içinde geziye çıktıkları gezi-ler sırasında sağlık sorunlarıyla karşılaşı-yorlar.Turizm Hekimli¤i: Dolayısıyla, her tür gezisırasında karşılaşabileceğiniz sağlık sorun-larında gezi öncesi ve süresince yapmanızgerekenler konusunda size yardımcı olma-sı amacıyla tatile çıkmadan önce www.to-uristhealth.com adresine bir göz gezdiripgideceğiniz yer hakkında bilgi almanız iyi

olacaktır. Bu sitede gideceğiniz ülkedekisağlık sorunları ve riskli ülkelerin dışındauçak yolculuğunda sağlık, zamansaluyumsuzluk (JET-LAG) ve taşıt tutmasıhakkında bilgiler ve hamilelerin yaşlılarınve çocukların yolculuk sırasında dikkat et-mesi gereken gibi konular yer alıyor.Seyahat Sigortas›: Eğer tatildeyken başınızagelecek sağlık sorunlarından ya da kazalar-dan çekiniyorsanız bunun içinse alabilece-ğiniz en iyi yöntem seyahat sigortası yap-tırmak olacaktır. Seyahat sigortası, aslındakişinin seyahat esnasında kaza, sakatlan-ma, sağlık sorunu gibi risklerini seçmiş ol-duğu süre içinde belirlenmiş limitler dahi-linde kapsam altına alan bir poliçe çeşidive bu tür bir sigortayı da online olarakyaptırmanız mümkün. Tek yapmanız gere-ken www.sigortam.net/seyahat/1.asp ad-

resini ziyaret edip gerekli bilgileri almak.Bundan sonra artık tatildeyken gönül ra-hatlığı ile en tehlikeli aktivitelere bile dahilolabilirsiniz.Hava Durumu: Son olarak her ne kadar tümtatilinizi çok iyi bir şekilde planlamış olur-sanız olun gideceğiniz ülkenin hava koşul-larını da (weather.yahoo.com) dikkate al-madan tatil dönüşü için planlar yapmayın.Yoksa kim bilir belki de Pasifik kıyılarında-ki rüya tatiliniz dünyanın en büyük fırtına-sı ile kesilebilir ya da Tibet’teki egzotik yol-culuğunuz bir anda kum fırtınaları ile ka-busa dönüşebilir!

Mahmut Karsl›o¤lu, mkars@chip.com.tr

Tarihi Seçin: Bofl oda olup olmad›¤›n› önceden kontrol etmeniz gerekiyor.

Sa¤l›k Her fleyden Önemli:

Tatildeykende sa¤l›¤›n›za dikkat edin.

Zatil Sigortas›: Tehlikeli aktivitelerekat›lmad›n önce mutlaka sigorta yapt›r›n.

Tabii ki herkes her zaman haftalarca ta-til yapacak kadar zaman bulamayabilir.Hatta 1 haftal›k tatil bile bu kifliler içinimkans›zd›r. Bu tür durumlarda haftasonu yap›lacak do¤a kaçamaklar› rahat-laman›n en iyi yollar›ndan biri olabilir. www.adrenalin.com.tr: Da¤c›l›k, kamp-ç›l›k, yürüyüfl ve spor malzemeleri ile il-gili bilgiler içeren bir site.www.ogzala.com: Trekking, hiking, raf-ting yapabilece¤iniz, kampl› turlar, gü-nübirlik yürüyüfller, hafta sonu turlar›,haftal›k turlar bulabilece¤iniz do¤a vegezi sitesi.www.nolimits.com.tr: Do¤a ve maceraturlar›, trekking, rafting, paragliding,da¤ turlar›, ma¤ara, kaya t›rman›fl› gibikonularla ilgili bilgiler içeren bir site.www.deepnature.org: Trekking, cam-ping, yamaç paraflütü, climbing gibi ak-tiviteleri organize eden bir firma.www.dsm.com.tr: Alternatif spor dalla-r›; da¤c›l›k, bungee jumping, yapay t›r-man›fl, trekking, kampç›l›k, ma¤arac›l›kkonular›nda bilgiler içeren bir site.

GÜNÜ B‹RL‹K TURLAR

»Tatile ay›racak zaman› olmayanlara

156

CHIP | MAYIS 2002

204

LLise öğrencilerinin üzerinde uzlaştık-ları tek konu, belki de hayatlarınınsonuna kadar birbirlerinden ayrıl-

mayacaklarıdır. Ancak mezun olduktansonra üniversite, iş derken herkes kendiyolunu çizer ve bir şekilde aradaki bağlantıkaybolur. Ancak günümüz teknolojisi ilebu bağlantıyı sanal da olsa yeniden kur-mak mümkündür. Herkese açık olan postagrupları sayesinde eski arkadaşlar tek birçatı altında toplanabilirler.

Posta grupları etkili bir şekilde kullanıl-dığında öğrencilerden, iş verenlere kadarçok geniş bir yelpazeye dahil kullanıcılarınisteklerini karşılayacak ve hatta hayatlarınıkolaylaştıracaktır. Örneğin önceki senekisınav soruları, ders notları grup adresinegönderilerek tüm üyelerin bu bilgilerdenfaydalanması sağlanabilir veya toplantı sa-atleri ve görevler tüm çalışanlara tek bir e-posta ile gönderilebilir.

Dünyadaki en büyük portallardan biriolan Yahoo, ücretsiz e-posta hizmetininharicinde bir de ücretsiz posta grubu hiz-

meti sunuyor. Bir Yahoo ID ve bir e-postaadresine sahip olan herkes istediği başlıkaltında ve istediği içeriğe sahip gruplar ha-zırlayabilir. Grup oluşturulması ve yönetil-mesi esnasında Yahoo’nun kendi hazırladı-ğı ara yüz kullanıldığı için HTML veya özelbaşka bilgilere gerek yoktur. CHIP, bu yazıiçerisinde tasarım aşamasından başlayarakgrupların nasıl oluşturulacağı, kullanıcı vegrup yönetimi hakkında bilmeniz gere-kenleri gösteriyor.

‹lk ad›m: Grup tasar›m›nda dikkat edilmesi gerekenler

İlk olarak posta grubu oluşturmak istedi-ğiniz alanda başka bir tartışma listesi olupolmadığını kontrol etmelisiniz. Çünkü ha-lihazırda binlerce kurulu tartışma listesivardır ve aynı amaçla daha önceden kurul-muş bir listenin benzerini veya aynısı ha-zırlamak da pek anlamlı olmayacaktır. Bu-nun için ister Yahoo Gorup dizinini kont-rol edebilir ister bu dizin içerisinde istedi-ğiniz konuyu aratabilirsiniz. Grup oluştur-

mak istediğiniz alana karar verdikten son-ra grubun amacına uygun olarak kısa veaçıklayıcı bir isim bulmalısınız.

Artık bir konuda grup oluşturmaya ka-rar verdiyseniz ve bu sorumluluğu alabile-ceğinizi düşünüyorsanız www.yahoo.gro-ups.com adresindeki “Start a new group”bağlantısına tıklayarak, grup oluşturmayönünde ilk adımınızı atabilirsiniz. Ancakonline olarak gerçekleşen bu işlem sırasın-da vakit kaybetmemek için bazı kararlarıönceden vermenizde fayda vardır.

Grubu oluştururken göz önünde bu-lundurulması gereken diğer bir nokta isegrubun üyelerini belirlemektir. İstersenizkendi adres defterinizdeki kişileri YahooGroups’a aktarabilir veya isteyen her kulla-nıcının sizden davet beklemeden kayıt ol-masına izin verebilirsiniz.‹pucu: Kullanıcıların kendilerinin kayıt ol-masına izin verilen açık abonelik sistemin-deki herhangi bir gruba dahil olmak içinyapmanız gereken tek şey “grupismi-subscribe@yahoogroups.com” biçiminde-

Sanal bir tart›flma ve yard›mlaflama platformu oluflturan posta gruplar› ile eski arkadafllar›n›z› tekrar bir araya

toplayabilir, benzer düflüncelerdeki insanlar› yak›nlaflt›rabilir veya çeflitli sorunlara çözümler arayabilirsiniz.

Ücretsiz Posta Grubu Hizmeti: Yahoo Groups

Online Tart›flma Siteleri

Posta Gruplar›

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT 205

CHIP | MAYIS 2002

altındaki “Listed” seçeneğini işaretleyerekhazırladığınız grubun tüm Yahoo grupüyeleri tarafından görünmesini veya Un-listed seçeneğini kullanarak bu grubun di-zin içerisinde yer almamasını sağlayabilir-siniz. Daha önce de bahsettiğimiz gibi gru-bun en önemli özellilerinden biri üye yö-netimidir. “Select membership type” başlı-ğı altındaki Open (Açık), Restricted(Kontrollü) ve Closed (Kapalı) üyelik seçe-neklerinden birini kullanabilirsiniz. Açıküyelik sisteminde isteyen herkes grubunu-za üye olabilirken, kontrollü sistemde kişi-lerin üye olabilmeleri için sizin onayınız is-tenmektedir. Kapalı sisteminde ise sadecesizin davet ettiğiniz kişiler grubunuza üyeolabilir ve bu seçimi ileride değiştirme im-kanına sahip değilsiniz. Burada bulunan

bir alt seçenek ise kullanıcıların kendi e-posta adreslerini gizleme imkanı tanımak-tadır ki bu kullanıcılar gruba e-posta ilemesaj gönderemezler. Son olarak grupta,daha önce değindiğimiz düzeltmen olupolmayacağını belirleyebilirsiniz. Bununiçin Unmoderated, Moderated veya News-letters seçeneklerinden birini işaretleyebi-lirsiniz. Şayet Newsletters seçeneğini işa-retlerseniz, gruba sadece siz mesaj gönde-

rebilirsiniz. Yani diğer üyeler sade-ce okuyucu olarak katılabilirler.

Sihirbazın üçüncü adımındaYahoo profilinizi ve daha önce gir-diğiniz e-postalardan birini seçtik-ten sonra grup oluşturma süreci-nin son adımına geçmek üzereContinue düğmesine tıklamalısı-nız. Bunun sonucunda ekrana ge-len pencere üzerinden, gruba ka-tılmasını istediğiniz maksimum50 tane e-posta girebilir ve grubayeni, üye olanlar için bir hoş gel-din mesajı hazırlayabilirsiniz.Maksimum 300 karakterden olu-şabilen bu mesaj grubun içeriğinive amacını yeni kullanıcılara açık-lar nitelikte olmalıdır. Grup oluş-

ki bir adrese boş bir e-posta göndermektir.Buradaki grup ismi yerine dahil olmak is-tediğiniz grubun ismin, örneğin “kal_me-zunlari” yazmalısınız. Kayıt işlemini ta-mamlamak için yapmanız gereken en sonişlem ise size gelen onay mesajını geri gön-dermektir.

Söz konusu kararlardan en önemlisi,tartışma listesinde moderator yani yöneti-cinin bulunup, bulunmayacağıdır. Yöneti-cinin görevi, tüm mesajları gruba gönde-rilmeden önce incelemek ve uygun olma-yanların üyelere gönderilmesini engelle-mektir. Aslında bu soruya verilecek cevaptamamen listeye ayırmayı planladığınız za-manla ilgilidir. Düzenleyicisi olmayan listetamamen aboneleri tarafından tanımlanır.Eğer sizin tartışma listeniz çok belirli birkonuya sahipse gruba gelip, giden mesajla-rı takip etme gereği duymayabilirsiniz.

‹kinci ad›m: Posta grubunu oluflturma

Artık grupla ilgili kararları kafanızda to-parladığınız göre “Start a new group” bağ-lantısına tıklayarak yeni bir grup oluştur-maya başlayabilirsiniz. Grup oluşturmanınilk aşamasında dört adımdan oluşan bir si-hirbaz sizi karşılayacaktır. Bu sihirbazın ilkadımda grubunuzu oluşturmak istediğinizkategoriyi seçmelisiniz. Bunun için istedi-ğiniz kategori bağlantısına, buradaki ör-nekte School&Education kategorisini kul-lanacağız, tıklayarak bir sonraki pencereyegeçebilirsiniz. Birinci işlemin devamı nite-liği taşıyan bu pencereden ise biraz önceseçilen kategoriye ait bir alt kısım seçmeli-siniz. Yaptığınız kategori seçimlerinin doğ-ruluğunu onaylamak için bir sonraki pen-cerede bulunan “Place my gorup in....”bağlantısına tıklayın.

Sihirbazın ikini adımında ise oluştur-duğunuz bu grup için grup sayfasında vearama sonuçlarında ekrana gelecek birisim yazmalısınız. Daha sonra tek bir e-posta adresi üzerinden tüm üyelere mesajgöndermek için, grup ismi ile uyumlu bir

e-posta adresi girmelisiniz. Söz konusu e-posta adresinin daha önceden hazırlanmışolmasına gerek yoktur. Yahoo buraya gire-ceğiniz e-posta hesabını otomatik olarakoluşturacaktır. Daha sonra yine aynı pen-cere üzerindeki “Describe your group” ku-

tusuna, grup sayfanızın en üstünde ekranagelecek olan kısa bir açıklama girin. Dahasonra grup üyelerinin mesajlarını etkile-meyecek de olsa grupta kullanılacak diliseçmelisiniz.

Grup ve kullan›c› seçenekleri, üye yönetimi ve kullan›c› haklar›

Grubun temellerinin atıldığı ikinci adım-daki “Select directory listing type” başlığı

Gruplar Elinizin Alt›nda: Yahoo Groups ana sayfas›ndan varolan tüm gruplar› görebilir, ilginizi çekenlere kat›labilir veya kendiniz yeni birgrup oluflturabilirsiniz.

Kendi Eviniz:

Grupla ilgili tüm ifllemleri, oluflturdu¤unuzgrubun ana sayfas›üzerinden yapabilirve konuklar›n›z›burada a¤›rlayabilirsiniz.

Son Ad›m: Art›kgrubunuzun sayfas›na gidebilirve burada kullan›lacak renkleri de¤ifltirebilirsiniz.

206

Posta Gruplar›

GGÜÜNNCCEELL »» KKAAPPAAKK »» DDOONNAANNIIMM »» YYAAZZIILLIIMM »» PPRRAATT‹‹KK »» IINNTTEERRNNEETT

CHIP | MAYIS 2002

turma sürecinde yazılan tüm mesajları veayarları ileride istediğiniz gibi değiştirebi-lirsiniz.Dikkat! Oluşturulan grup bir süre Yahootarafından takip edilecek, gereksiz veya ha-talı bulunursa sistemden silinecektir.

Grup ana sayfas› ve geliflmifl kullan›c› yönetimi

Grup oluşturulduktan sonra grup ana say-fası ekrana gelecektir. Buradan Yahoo Go-rups’un sunduğu tüm fonksiyonlara ulaşa-bilir, grup ayarlarını ve kullanıcı özellikle-rinizin tümünü değiştirebilirsiniz.

Sesli ve yazılı sohbet, online dosya ve fo-toğraf saklama, veritabanı, sık kullanılan-lar listesi, takvim Yahoo’nun gruplar içinsunduğu hizmetler arasında sayılabilir.Kullanıcılar, online chat aracını kullanarakbirbirleri ile sesli veya yazılı olarak sohbetedebilirler. Bunun haricinde Yahoo hergruba, sahip olduğu dosyaları saklayabil-mesi için 20 MByte’lık bir alan atıyor. Böy-lece kullanıcıların dosyaları online payla-şarak gereksiz trafik oluşması engelleniyor.Düzeltmenin kontrolü altında olmak kay-dı ile her kullanıcı bu sayfaya istediği gibidosya yükleyebilir veya alt klasörler oluş-turabilir. Ancak moderator isterse kullanı-cıların bu servislere erişmesini engelleyebi-lir.

Birbirinden oldukça uzakta yaşayan ar-kadaşların online bir fotoğraf albümüoluşturulmalarına imkan tanıyan Photosise, Files kısmı ile benzer özelliklere sahip.Buradaki bir diğer kullanışlı fonksiyon isegrup toplantılarının online olarak planlan-masına ve böylece ortak kararlar alınması-na imkan tanıyan Calendar, yani takvim-dir. Grubun sunduğu en önemli fonksi-yonlardan biri ise Poll, yani oylamadır. Busayede hazırlayacağınız sorular ile kullanı-cıların belirli konulardaki düşüncelerinialabilir ve istatistikler tutabilirsiniz.

Grup yöneticileri diğer kullanıcılarındavranışlarından sorumludurlar ve kişile-rin haklarını istedikleri gibi sınırlayabilir-ler. Örneğin Members penceresinden grupüyelerini inceleyebilir, kullanıcıları silebilirve gruba bir daha üye olmalarını engelle-yebilirler. Invites penceresini kullanarak is-tediğiniz kişilerin gruba üye olmalarınısağlayabilirsiniz.

Group Settings penceresini kullanarakda grubu oluştururken yaptığınız tümayarları kontrol edebilir ve memnun kal-madıklarınızı istediğiniz zaman değiştire-bilirsiniz.

Kiflisel bilgilerin yönetimi ve posta seçenekleriGrup penceresinin sağ üst tarafında bulu-nan Edit My Membership bağlantısına tık-layarak kişisel bilgilerinizi güncelleyebilirve ayarlarınızı değiştirebilirsiniz. BuradanYahoo profilinizi ve grup içerisinde kulla-nılacak e-posta adresinizi değiştirebilir ve-ya yeni adresler ekleyebilirsiniz.

Ancak buradaki en önemli nokta e-pos-ta kutunuzun gereksiz yere işgal edilmesiniengelleyecek olan Message Delivery, Mes-sage Format ve E-mail Notification ayarla-

rıdır. Message Delivery altındaki seçenekle-ri kullanarak tüm mesajların ayrı ayrı, aynıgün içerisinde gönderilen mesajların sizetek bir ileti içerisinde, sadece yönetici tara-fından hazırlanan özel notların gönderil-mesini veya hiçbir şekilde e-posta gönde-rilmemesini sağlayabilirsiniz. Message For-mat başlığı altındaki seçenekler ise sizegönderilen tüm mesajların HTML biçimi-ne döndürülmesini veya olduğu gibi bıra-kılmasını sağlayabilir. Son olarak da E-ma-il Notification seçenekleri ile de gruptanayrılan veya gruba yeni giren kişileri veyaonay bekleyen mesaj/üyelik olup olmadı-

ğını bildiren mesajların hesabınıza gönde-rilmesini sağlayabilirsiniz.

‹letiler için Outlook Express veOutlook 2000 istemci ayarlar›

Şayet çok aktif bir gruba üyeyseniz ve eri-şim adresi olarak da POP3 sunucusu kulla-nan e-posta hesabınızı verdiyseniz gelenkutunuz oldukça karışacak demektir. An-cak Outlook Express veya Outlook kulla-nıyorsanız, istemci gelen iletilerin kurallaryardımıyla otomatik olarak ayıklandıktansonra özel bir klasör içerisine taşınmasını

sağlayabilirsiniz. Outlook Express: İlk ola-rak söz konusu gruptan gelen iletilerinsaklanacağı bir klasör oluşturmalısınız.Bunun için yerel klasörler altına fareninsağ düğmesini kullanarak tıklayın ve açılannesne menüsündeki Yeni Klasör komutunuçalıştırdıktan sonra klasör için uygun birisim verin. Daha sonra Araçlar/İleti Kural-ları/posta komutunu çalıştırın. Bir kuraloluşturmak için Yeni düğmesine tıklayın vebirinci adımda koşul olarak “İletinin kim-den satırı kişi adını içersin” seçeneğini işa-retleyin. İkinci adımda “Belirtilen klasörü-ne taşı” eylemini seçin ve son olarak üçün-cü adımda da gönderen kişiyi (Grup ismi)ve iletinin taşınacağı klasörü seçin.

Outlook 2000: İlk olarak Outlook Exp-ress’dekine benzer bir şekilde yeni bir kla-sör oluşturun ve daha sonra yeni bir kuraloluşturmak için Araçlar/Kural Sihirbazıkomutunu çalıştırın. Ekrana gelen pencereüzerindeki Yeni düğmesine tıklayın ve ta-kip eden penceredeki listede bulunan liste-den “Bilinden gelen yeni iletileri taşı” türü-nü işaretleyin. Kural açıklaması kısmınıkullanarak kimden gelen iletilerin nereyetaşınacağını belirtin ve daha sonra İleridüğmesine tıklayın. Ekrana gelen direktif-leri takip edin ve daha sonra kural için birisim oluşturduktan sonra Son düğmesinetıklayarak kuralı tamamlayın.

Kadir Tuztafl, ktuztas@chip.com.tr

Grup Ayarlar›:

Grup isminden anasayfa renklerinekadar tüm de¤ifliklikleri Group Settings penceresini kullanarak istedi¤iniz gibigerçeklefltire- bilirsiniz.

Kural Sihirbaz›: Gruplardan gelen iletilerin kurallar yard›m›yla özel klasörleriçerisine otomatik olarak tafl›nmas› sa¤lanabilir.

208

CHIP | MAYIS 2002

teneği ve hareketlilik değişiyor. Ancakyüzde 100 herkesin yeni medyaları kabuletmeyeceği içindir ki, sonuçta kültür ça-tışmaları doğacak. Bana göre, yeni iletişimilişkileri insanın gerçekliğini gözlemcile-rin bugün inandığından daha güçlü birbiçimde değiştirecek, ancak çoğunluğun90’lı yıllarda iddia ettiği kadar hızlı değil.

Şimdi tabii piyasa ekonomisinin yeniişleyiş biçiminin “dijital kapitalizm” ola-rak adlandırılıp adlandırılmayacağı ko-nusunda tartışabiliriz. Bu ilk bakışta birpolemik izlenimi uyandırıyor. Ama kapi-talin serbest ekonomide belirleyici bir roloynadığını itiraf etmenin artık zamanıgelmedi mi? Bugün paranın oluşan “tele-matik” toplumda ilişkiler yumağını enazından endüstri toplumunda olduğu gi-bi belirlediğini hala kabul etmeyen biriolabilir mi?

larda kendini kabul ettirmeye başlayangöçebe yaşam stilini desteklemeyi sürdü-recek. Bu göçebe tip içinde programcılarve web tasarımcıları bulunuyor: Biri göçettiğinde, bu yüzden daha az para kazanırhale gelmeyecek, çünkü yalnızca başkabir yerde olmak üzere aynı işi yapıyor ola-cak.

Dijitalleflmeyle birlikte mekan kavram› de¤ifliyor

Peki elektronikleşme, dijitalleşme, ağlaş-ma nasıl bir etkide bulunuyor? Telematikmantığı noktadan çok noktaya yapısın-dan noktadan noktaya yapısına gelinme-sine neden oluyor ve böylelikle daha fazlaözgürlük, ama daha fazla risk de getiriyor.Böylelikle gerçi “yeni bir insan” oluşmu-yor, ama yer (mekan) hissi, zaman duygu-su, tinsel mevcudiyet, sabır, yerleşme ye-

22000 yılında yeni ekonominin iflasın-dan sonra, hayallerinden arınmış fi-nans yöneticileri ve gelecek araştır-

macıları her şeyin aşağı yukarı aynı kala-cağını ilan ediyor.

Ben tersini iddia ediyorum: Çünkü za-manında Gutenberg’in bulduğu hareketliharflerde olduğu gibi, bir “medya dönü-şümü” içine giriyoruz. Bu dönüşümünetkilerini ancak 2009 yılından itibarenhissedeceğiz.

O zaman geldiğinde, emektar endüstrikapitalizminin yerini “dijital kapitalizm”almış olacak ve zamanı dört temel eğilimbelirleyecek: Maddecilikten kopma, mer-keziyetçilikten kopma, küreselleşme veözellikle hızlanma... Bu iletişim devrimi-nin bir simgesi, birinci sınıf bir mobilleş-tirme aracı olan cep telefonu. Yeni cihaz-lar ve teknikler “endüstrileşmiş” toplum-

Gitgide artan dijitalleflme ça¤›nda, özgür ve çat›flmas›z bir toplum söz konusu olamaz. Aksine yeni kültür

çat›flmalar› olacak ve toplumumuzu bölecekler.

Peter Glotz’un Gelecek Senaryosu

Dijital Kapital

‹nsanl›k tarihinin en ilginç

yüzy›l›n›n bafl›nday›z. Peki

ama yar›n›n dünyas› nas›l

olacak?

CHIP size her ay biliflim

ça¤›n›n öncü düflünürlerini

vizyonlar› ve ütopyalar› ile

tan›t›yor.

Prof. Peter Glotz (62)

Aktiviteleri

St. Gallen Üniversitesi’nde‹letiflim bilimleri profesörü

26 y›ll›k politik aktivite,Berlin Bilim ve E¤itim senatörü, eski SPD baflkan›

Kitap Yazar›:

H›zland›r›lm›fl Toplum(1999), Analogdan Dijitale (2001)

209

CHIP | MAYIS 2002

SSEERR‹‹

BEN‹MV‹ZYONUM

%62

Yalnızca enformasyon ya da bilgi top-lumundan bahseden biri vicdan azabınısergilemiş oluyor. Gerçekte para üzerin-den yürütülen takas ilişkileri planlı eko-nominin kamuflajından daha şeffaf. Eko-nomik düzenin bu bölümünü gizlemekdenemesi ya sinsiliktir ya da saflık. Dijitalkapitalizm “sosyal piyasa ekonomisi” ha-lini almış olan endüstri kapitalizmindenbiraz farklı olacak.

Dijital kapitalizmde s›n›flar ve2/3’lük blok

Benim öngörüm şu: Avrupa’nın büyüktoplumlarında 2/3’lük bir toplum düzenioluşacak. Simge analistleri için ekonomi-de lider olanlar, tıpkı endüstri toplumun-daki sarı kasklı metal işçilerinin simge ol-duğu kadar, dijital kapitalizm için biremprezaryo oluşturacak. 2/3’lük blok en-düstri toplumundan arta kalanları (çalı-şanların yüzde 15’inden ibaret) destekkuvvetler olarak içine alacak. Böylece gö-

izm

rece daha iyi yaşayan bir çoğunluk bloğuoluşacak. Sistemin rafinesi de şu: Çatış-maya yatkın gruplar 2/3’lük bloğa dahilolacak, sadece çatışma dolu gruplar dışa-rıda kalacaklar. Böylece devrim yapabile-cek bir “sınıf ” olmayacak.

Alttaki ve üçüncü üçlükteki sınıfta iseönemli ölçüde bilime dayalı bir toplumaayak uyduramayanlar yoğunlaşacak. Va-rolan işsizlere, “daha mantıklı” yaşayabil-mek için materyal etkilere açık yüklügruplar eklenecek. Bunların ideolojisine“yavaşlama (hızlanmanın, ivmenin tersianlamında)” deniliyor. İvmenin ve yavaş-lamanın arasındaki kültür çatışmasınınen azından önümüzdeki 20 yıl boyuncadevam edeceğini düşünüyorum.

Dijital kapitalistler modernleflme karfl›tlar›na karfl›

Bu ne mi demek? Çatışmaya yatkın grup-lar bilinçli olarak alttaki üçte birlik dili-me düşüyorlar ve burada modernleşmemağluplarına tosluyorlar. Bu çatışmagerçi Marksizm gibi kapalı bir ideoloji-nin oluşumuna neden olmuyor, ancakdramatik bir sonuç doğuracağı ortada.Antirasyonel kültür kritiğinin yeni birdalgası yükselecek, “ruhların katılaşması-nın” karşısına yeni aile değerleri ve birdoz yeni dindarlık konulacak. Milyonlarruhun ve vücudun özel bakıma ihtiyaçduyacağı veya kıyametin yakında kopa-cağı, yeni parçacık hızlandırıcıları gibiyüksek teknolojilerin hiçbir anlamınınolmayacağı gibi söylemlerle dejenere edi-lecek.

Günümüzde bu değer sistemleri ara-sında kavga iyice körüklenmiş durumda.2/3’lük bloğun ideolojisi halen üçte bir-lik bloğun ideolojisi karşısında üstün gö-rünüyor. Dijital kapitalizmin büyük top-lumlarında bu durum böyle kalacak gibigörünüyor. Ancak yeni alt tabakanın mi-litarizme kaydığına dair ilk belirtiler geli-yor: Dünya Ticaret Örgütü’ne veya Da-vos’taki Dünya Ekonomik Forum’unakarşı küreselleşme karşıtlarının protesto-ları, “ekonomi terörü”ne veya dünya ça-pında “markalaşmaya” karşıydı.

Dijital kapitalizmin sonu ve antikapitalist 1/3’lük s›n›f

MIT’te (Massachusetts of Technology)psikologluk yapan Sherri Turkle, nedengünde 14 saat online olarak borsayı takipeden bir borsacının üstün görülüp de, si-ber uzayda aynı süreyi geçirip bedavaya

bilgisayar oyunu programlayan birininhorlanıp bağımlı olarak görüldüğünü so-ruyor. Ortalıkta paçavralar uçuşuyor vebugün yaşadıklarımız sadece bir başlan-gıç. Sonuç ne olacak? Bu politik sınıfıntepkisine bağlı. İyi politikalar yapıp,üçüncü, antikapitalist üçte birlik sınıfısisteme dahil etmek (“Inclusion”) içinçabalayabilir ve yaşam stillerine karşı to-leranslı olurlar ya da neoliberalizmin biz-lere gösterdiği gibi, Kaliforniyalı kapita-lizm modelleri uygulamaya konulur. Budurumda daha sert, belki kanlı çatışma-lar ortaya çıkabilir. Ancak kesin olan birşey var: “Tarihin sonu” (Francis Fukuya-ma), liberalizmin “kesin zaferi” veya ça-tışmasız bir toplum söz konusu olamaz.Politik sınıflar alıcılarını çalıştırmalılar,tabii eğer halen bunlara sahiplerse.

Peter Glotz

Çeviren: Garo Antikac›o¤lu, agaro@chip.com.tr

“Yeni alt tabakalar›n militarizmi”nde, Peter Glotz,15 Haziran 2001’deGöteborg’daki Avrupa Birli¤i zirvesindeki ayaklanmalara de¤iniyor.

233

CHIP | MAYIS 2002

KÜNYE

DÜNYA’DA CHIP 33 CHIP’in yay›nland›¤› di¤er ülkeler:

»»Yay›n Koordinatörü (Sorumlu): Gökhun Sungurtekin

sgokhun@chip.com.tr

Genel Yay›n Yönetmeni: Ufuk Yamank›l›ço¤lu

uyaman@chip.com.tr

Yaz› ‹flleri Müdürü: Mahmut Karsl›o¤lu

mkars@chip.com.tr

Yaz› ‹flleri:

Sevda K›l›ç, chipyaz@chip.com.tr

Kadir Tuztafl, ktuztas@chip.com.tr

Yavuz fiahin, yavuz@chip.com.tr

Haber Merkezi: Cem fianc›

cemsanci@chip.com.tr

CHIP Test Merkezi:

fiahin Ekflio¤lu, esahin@chip.com.tr

Ecevit B›kt›m, ecevitb@chip.com.tr

CHIP CD: Korcan Meydan, korcan@chip.com.tr

CHIP Online: Halil Selanik, webmaster@chip.com.tr

Katk›da Bulunanlar: Murat Karsl›o¤lu, Ozan Ali Dönmez,

Garo Antikac›o¤lu, Sena Kürflün, Chian Baykal, (PH) Peter

Hummer, (FK) Fabian von Keudell, (TF) Thorsten Franke,

(TB) Thomas Baur, (KK) Kim Kranz, (SR) Stefan Reinke, (MS)

Markus Schmidt, Peter Glotz, (AB) Andrea Bauer)

Görsel Yönetmen: Gökhan Koç, gokhank@chip.com.tr

Grafik Asistan›: Dilek K›rcan

Genel Müdür: Hermann W. Paul

Genel Müdür Yard›mc›s›: Beste Özerdem

Finans Müdürü: Aylin Aldemir

Halkla ‹liflkiler Müdürü: Özlem Cenker

Pazarlama Sorumlusu: Ayten Çar

Abone Bölümü Sat›fl Müdürü: Asu Bozyayla

Abone Servisi:

Ayten Akgüre

Ebru Cinek

Da¤›t›m Müdürü: Cem Cenker

Da¤›t›m Asistan›: Mehmet Çil

Üretim Koordinatörü: Turgay Tekatan

VOGEL Medya Yay›mc›l›k A.fi. Ad›na Sahibi:

Gökhun Sungurtekin

VOGEL MEDYA YAYIMCILIK REKLAM GRUBU

Sat›fl Müdürü: Gülcan Bayraktar

gulcanb@vogel.com.tr

Pazarlama Müdürü: Güler Okumufl

oguler@vogel.com.tr

Reklam Müdürü: Nurhan Ba¤c› Eyiip

bnurhan@vogel.com.tr

Market Sorumlusu: Yeliz Koyun

kyeliz@vogel.com.tr

Reklam Trafikeri: Aynur K›na

aynur@vogel.com.tr

Renk Ayr›m›-Film Ç›k›fl ve Bask›

ASIR Matbaac›l›k Ltd. fiti. Tel:(212) 283 84 38

Da¤›t›m: B‹RYAY A.fi.

VOGEL Medya Yay›mc›l›k A.fi.:

Piyalepafla Bulvar› Zincirlikuyu Cad. Ün ‹fl Merkezi 231/3

Kas›mpafla/‹stanbul

Telefon: (212) 297 17 24 (pbx)

Faks: (212) 297 17 33

Abone Faks: (212) 238 73 43

Yaz› ‹flleri Faks: (212) 238 73 26

Web Adresi: http://www.chip.com.tr

Merkezi Almanya’da bulunan ve Almanya’n›n en çok sat›lan ayl›k bilgisayar dergisi olan CHIP, Türkiyeile birlikte 17 ülkede yay›nlanmakta.

Almanya

Romanya

Tayland

HindistanEndonezya Italya Polonya

Çek. Cum. Çin

REKLAM ‹NDEKS‹

SlovakyaCumhuriyetiSingapur

VOGEL MEDYA YAYIMCILIK A.fi.’N‹N D‹⁄ER YAYINLARI

33 LEVELTürkiye’nin bir numaral› oyun dergisiwww.level.com.tr

33 IT BUSINNESS WEEKLYIT profesyonellerinin güvenilir rehberiwww.itb.com.tr

33 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYARYeni bafllayanlar için bilgisayar ve internet rehberi

33 www.internetimiz.comBilgisayar, kitap, sinema, müzik, haber...

Macaristan

UkraynaRusya Yunanistan

Malezya

Bilgisayar›n›z kilitlenip kald›¤›nda ne yapman›zgerekti¤ini bilemezsiniz. CHIP, acil durumlarda

kullan›lmak üzere ilkyard›m çantan›z› haz›rl›yor veses kart›, sabitdisk, ekran kart› ve anakart

problemlerinin çözümü için reçeteler sunuyor.

Pratik

Donan›m Problemlerine Son

D‹⁄ERLER‹

Donan›m

Test: CD Yaz›c›larGiderek artan CD kopyalama ve verikaydetme ihtiyaçlar›na cevap vermeyiamaçlayan piyasadaki en yeni ve enh›zl› CD yaz›c›lar›n karfl›laflt›rmal› testive CD kopyalamak için ipuçlar›.

Yaz›l›m Testi

Kendi DVD’ni Kendin YapSadece Authoring yaz›l›mlar›ylaDVD’nin nimetlerinden tam olarakfaydalanabilirsiniz. Kiflisel DVD’nizimenü ve dizin yap›lar›yla birlikteDVD’ye yazmak için en kullan›fll›yaz›l›mlar› test ediyoruz.

‹puçlar›

Upgrade RehberiTerfi rehberimizin birinci bölümündeupgrade öncesi sistemi haz›rlamay›,ekran kart› ve bellek montaj›nda dikkatedilmesi gerekenleri ve ad›m ad›mmontaj›n nas›l yap›laca¤›n› aç›kl›yoruz.Siz de kendi sisteminizi kendinizin terfiettirmesinin gururunu yaflay›n.

3Grafik Plug-in’leriSüper efektler için ücretsiz eklentiler

3Webcam ile GözetlemeEvinizi otomatik olarak sürekli gözetleyin

3Araflt›rma Laboratuvarlar›ndanGelece¤in teknolojileri

3En ‹yi E-mail ‹puçlar›Trick’ler ve spam’e karfl› önlemler

234

CHIP | MAYIS 2002

! Yaz›larda güncel geliflmelerden kaynaklanan de¤ifliklikler yap›labilir

HAZ‹RAN 2002

CHIP’TE GELECEK AY