Choroby pasożytnicze stud 2013_14_matinfo

Choroby pasoChoroby pasoŜŜytnicze w pediatriiytnicze w pediatrii

Jolanta PopielskaJolanta Popielska

Klinika ChorKlinika Choróób Zakab Zakaźźnych Wieku Dziecinych Wieku Dziecięęcego cego WUMWUM

1

PodziaPodziałł chorchoróób pasob pasoŜŜytniczychytniczych

�� Z zajZ zajęęciem przewodu pokarmowegociem przewodu pokarmowego

�� Z zajZ zajęęciem tkanekciem tkanek

�� Z zajZ zajęęciem skciem skóóryry

�� ZaraZaraŜŜenia rodzimeenia rodzime

�� ZaraZaraŜŜenia zawleczoneenia zawleczone

2

Choroby pasoChoroby pasoŜŜytnicze przewodu ytnicze przewodu pokarmowegopokarmowego

3

Jedne z najczJedne z najczęęstszych chorstszych choróób u dzieci na b u dzieci na śświecie (?)wiecie (?)

Na Na śświecie (wg Crompton, 1999):wiecie (wg Crompton, 1999):

�� ZaraZaraŜŜonych > 2000 mln. onych > 2000 mln.

�� Z objawami > 300 mln. Z objawami > 300 mln.

�� 155 000 zgon155 000 zgonóów / rokw / rok

�� Tak Tak –– kraje tropikalne 5kraje tropikalne 5--90% populacji 90% populacji

�� Nie Nie –– kraje rozwinikraje rozwinięętete

4

PasoPasoŜŜyty na yty na śświeciewiecie

5

CzCzęęstostośćść chorchoróób pasob pasoŜŜytniczych ytniczych przewodu pokarmowego w Polsceprzewodu pokarmowego w Polsce

ZaraZaraŜŜenia rodzimeenia rodzime

�� Glistnica <1% populacjiGlistnica <1% populacji

�� Lamblioza 1Lamblioza 1--10%10%

�� Owsica >10% Owsica >10%

�� Tasiemczyce: T. saginata, Hymenolepis nana <1%Tasiemczyce: T. saginata, Hymenolepis nana <1%

ZaraZaraŜŜenia zawleczoneenia zawleczone

�� WWęęgorczycagorczyca

�� PePełłzakowicazakowica6

ObjawyObjawy

ZaleZaleŜąŜą od:od:

�� MasywnoMasywnośści zaraci zaraŜŜeniaenia

�� MechanizmMechanizmóów obronnych czw obronnych człłowieka owieka (wra(wraŜŜliwoliwośści osobniczej)ci osobniczej)

7

NajczNajczęęstsze objawystsze objawy

�� BBóóle brzuchale brzucha

�� Biegunka/zaparcia/Biegunka/zaparcia/nieprawidnieprawidłłowe stolceowe stolce

�� WysypkaWysypka

�� KaszelKaszel

�� ŚŚwiwiąąd odbytud odbytu

�� Eozynofilia w krwi obwodowejEozynofilia w krwi obwodowej

NIENIE

�� BladoBladośćść powpowłłok skok skóórnychrnych

�� Cienie pod oczamiCienie pod oczami

�� Zgrzytanie zZgrzytanie zęębamibami8

DiagnostykaDiagnostyka

�� Znalezienie postaci dorosZnalezienie postaci dorosłłej w kale/ w okolicy ej w kale/ w okolicy odbytu (glista, owsiki, czodbytu (glista, owsiki, człłony tasiemcony tasiemcóów)w)

�� Badanie kaBadanie kałłu na obecnou na obecnośćść jaj, form dojrzajaj, form dojrzałłych ych (glista, lamblia, tasiemczyce)(glista, lamblia, tasiemczyce)

�� Wymaz z okolicy odbytu (owsiki)Wymaz z okolicy odbytu (owsiki)

�� Badania serologiczne (lamblie)Badania serologiczne (lamblie)

�� Morfologia krwi obwodowej (eozynofilia Morfologia krwi obwodowej (eozynofilia –– glista, glista, lamblia, tasiemce)lamblia, tasiemce)

�� Inne: badanie treInne: badanie treśści dwunastniczej (lamblie), rtg ci dwunastniczej (lamblie), rtg j.brzusznej z kontrastem (glista)j.brzusznej z kontrastem (glista)

9

ZapobieganieZapobieganie

�� NauNaukaka ii stosowanie prawidstosowanie prawidłłowych zachowaowych zachowańńhigienicznychhigienicznych

�� PoprawPoprawaa warunkwarunkóów higienicznychw higienicznych�� DokDokłładnadnee mycimyciee warzyw spowarzyw spoŜŜywanych na ywanych na

surowosurowo�� Zakaz nawoZakaz nawoŜŜenia gleb ludzkimi odchodami enia gleb ludzkimi odchodami

ii opropróóŜŜniania szamb na pola uprawneniania szamb na pola uprawne

10

Jedna z najczęstszych chorób pasoŜytniczych

WYSTĘPOWANIE - klimat umiarkowany

Polska – 2005r. – 4757 przypadków zgłoszonych

ZARAśENIE - kaŜdy wiek, gł. dzieci (5 - 14 r.Ŝ.).

WARUNKI SPRZYJAJĄCE – duŜe skupiska ludzkie

Owsica (Enterobioza)Enterobiosis

11

Owsica Owsica -- eetiologiatiologia

��Owsik ludzki (Owsik ludzki (Enterobius vermicularisEnterobius vermicularis) ) -- nicienicieńń (ok. 1 cm)(ok. 1 cm)

��Jedyny Jedyny ŜŜywicielywiciel –– czczłłowiekowiek

��Droga zaraDroga zaraŜŜenia enia –– fekalnofekalno--oralnaoralna

popołłkniknięęcie jaj inwazyjnychcie jaj inwazyjnych

przenoszenie: pod pprzenoszenie: pod płłytkami paznokciytkami paznokci, ,

przez poprzez pośściel,ciel, ubraniubranie, e, kurz domowy, kurz domowy,

jedzeniejedzenie

��PPrzerzeŜŜyywalnowalnośćść jajjaj w w śśrodowisku zewnrodowisku zewnęętrznym trznym dodo 20 godz20 godz..

12

Cykl rozwojowy owsika ludzkiegoCykl rozwojowy owsika ludzkiego

1. Jajo inwazyjne2. Połknięcie jaja3. Larwy (dojrzewanie w j.

cienkim)4. Formy dorosłe (samce – j.

grube)5. Formy dorosłe (samice – j.

grube): nocna migracja do okolicy odbytu → składanie jaj

1. Jajo inwazyjne (4-6 h)

13

Najczęściej charakter przewlekły choroby

Od jaja do postaci dojrzałej - 1 mies.Czas Ŝycia osobnika dorosłego ok. 2 mies.

14

OwsicaOwsica

Owsica Owsica –– diagnostyka (1)diagnostyka (1)

Obraz kliniczny:Obraz kliniczny:�� nocny nocny śświwiąąd okolicy okod okolicy okołłoodbytniczejoodbytniczej�� brak brak łłaknieniaaknienia�� bbladoladośćść skskóóry, cienie pod oczamiry, cienie pod oczami�� gorszy rozwgorszy rozwóójj�� nadpobudliwonadpobudliwośćść nerwowanerwowa�� miejscowo miejscowo -- stan zapalny skstan zapalny skóóry ry

Rzadko Rzadko -- owsiki w miejscach ektopicznych np. wyrostek owsiki w miejscach ektopicznych np. wyrostek robaczkowy, narzrobaczkowy, narząądy rodne, jamady rodne, jama otrzewnejotrzewnej

15

Owsica Owsica –– ddiagnostyka (2)iagnostyka (2)

��ZZnalezieninalezieniee jaj lub form dojrzajaj lub form dojrzałłych; ych; ew. badaniew. badanieemikrobiologicznemikrobiologiczne w celu weryfikacjiw celu weryfikacji

��Wymaz z odbytu Wymaz z odbytu -- metoda z wyboru metoda z wyboru

33--krotne krotne -- wykrywykrywalnowalnośćść 90% inwazji90% inwazji

7 krotne 7 krotne –– wykluczenie owsicywykluczenie owsicy

��Badanie parazytologiczne kaBadanie parazytologiczne kałłuu –– bardzo mabardzo małłaaskuteczskutecznonośćść –– tylko przy bardzo masywnej inwazjitylko przy bardzo masywnej inwazji

��Brak Brak eozynofilieozynofiliii -- owsiki nie przenikajowsiki nie przenikająą do krwi i tkanekdo krwi i tkanek

16

Owsica Owsica -- wwymaz z odbytuymaz z odbytu

�� RanoRano

�� Przed wstaniem z Przed wstaniem z łłóóŜŜkaka

�� Przed oddaniem stolcaPrzed oddaniem stolca

�� Przed umyciemPrzed umyciem

17

Owsica Owsica –– lleczenie (1)eczenie (1)

��Leczenie wLeczenie wszystkich zaraszystkich zaraŜŜonychonych

��Wskazane rWskazane róównoczesne leczenie wnoczesne leczenie wszystkich wszystkich czczłłonkonkóów rodzinyw rodziny bez koniecznobez koniecznośści ci wykonywania badawykonywania badańń

��Brak wskazaBrak wskazańń do leczenia dzieci w grupie do leczenia dzieci w grupie przedszkolnej, jednej klasieprzedszkolnej, jednej klasie

18

Leczenie skojarzone:Leczenie skojarzone:

��FFarmakologiczne armakologiczne

��PostPostęępowanie ogpowanie ogóólnelne

Owsica Owsica –– leczenie (2)leczenie (2)

19

PostPostęępowanie ogpowanie ogóólnelne (mo(moŜŜliwe wyleczenie bez leczenia liwe wyleczenie bez leczenia farmakologicznego)farmakologicznego)

��Skrupulatne przestrzeganie higieny Skrupulatne przestrzeganie higieny

��CCzzęęststaa zmianzmianaa bielizny bielizny

��Regularne sprzRegularne sprząątanie w mieszkaniu tanie w mieszkaniu

��Stosowanie filtrStosowanie filtróów powietrzaw powietrza

��Pranie ubraPranie ubrańń i poi pośścieli w wysokich temperaturach, prasowaniecieli w wysokich temperaturach, prasowanie

��DDieta z ograniczeniem wieta z ograniczeniem węęglowodanglowodanóóww,, bogata w biabogata w białłko i ko i bbłłonnik, dbanie o connik, dbanie o codzienne wyprodzienne wypróóŜŜnienianienia

Owsica Owsica –– leczenie (3)leczenie (3)

20

Owsica Owsica –– lleczenie (4)eczenie (4)

Leczenie farmakologiczneLeczenie farmakologiczne

��Pyrantel (Combantrin) Pyrantel (Combantrin)

��Mebendazol (Vermox) Mebendazol (Vermox)

��Albendazol (Zentel) Albendazol (Zentel)

Zaleca siZaleca sięę powtpowtóórzyrzyćć leczenie po 2leczenie po 2--4 tygodniach4 tygodniach

Przy staPrzy stałłej ekspozycji i braku moej ekspozycji i braku moŜŜliwoliwośści skrupulatnego ci skrupulatnego przestrzegania higieny (domy dziecka, szkoprzestrzegania higieny (domy dziecka, szkołły z internatem, y z internatem, koszary wojskowe) koszary wojskowe) –– dopuszczone leczenie co 3dopuszczone leczenie co 3--4 mies.4 mies.

21

Lamblioza (Giardiaza) Lambliosis (Giardiosis)

Zachorowania - cały świat

Wiek przedszkolny i szkolny

Częstość występowania w Polsce: 1-10%

sugestie autorów: 0,5 - 50% populacji dziecięce

22

Lamblioza Lamblioza -- epidemiologiaepidemiologia

Okres Okres obserwacjiobserwacji

zachorowalnozachorowalnośćść zapadalnozapadalnośćść (na (na 100 tys. ludno100 tys. ludnośści)ci)

1.011.01--15.09. 15.09.

2013r.2013r.1 2651 265 3,283,28

2012r.2012r. 1 6531 653 4,294,29

2011 r.2011 r. 1 7361 736 4,514,51

23

Lamblioza Lamblioza -- eetiologiatiologia

Giardia lambliaGiardia lamblia ((Lamblia intestinalisLamblia intestinalis) ) ––pierwotniak dpierwotniak dłł . . 1010--20 20 µµmmDroga zDroga zaraaraŜŜenieniaa –– pokarmowpokarmowa a (woda, pokarm, fekalno(woda, pokarm, fekalno--oralna) oralna) -- formformąą cystycysty

24

��przetrwalnikowa przetrwalnikowa –– cysty cysty

��w kale do 7 dniw kale do 7 dni

��w glebie do 7 tygodni,w glebie do 7 tygodni,

��w zimnej wodzie do 3 mies.w zimnej wodzie do 3 mies.

��chlorowanie nie zabija cystchlorowanie nie zabija cyst

��wegetatywna wegetatywna –– trofozoitytrofozoity

��szybko ginszybko ginąą w w śśrodowisku rodowisku zewnzewnęętrznym trznym

Lamblioza - dwie postacie

25

Cykl rozwojowy lambliiCykl rozwojowy lamblii

1. Cysty wydalone z kałem2. ZaraŜenie drogą pokarmową3. Cysta → trofozoity (j.

cienkie)4. Podział podłuŜny

trofozoitów (proksymalny odcinek j. cienkiego)

5. Trofozoity →cysty (j. grube)

1. Cysty wydalone z kałem

26

LambliozaLamblioza –– diagnostyka (1)diagnostyka (1)Obraz klinicznyObraz kliniczny

BBóól brzucha: l brzucha: zazwyczaj po jedzeniu zazwyczaj po jedzeniu ((obkurczanie siobkurczanie sięę ppęęcherzyka cherzyka ŜŜóółłciowegociowego), ), stan zapalny stan zapalny ((ppęęcherzyka, drcherzyka, dróóg g ŜŜóółłciowychciowych,, dwunastnicydwunastnicy))

Biegunka:Biegunka: rróóŜŜne nasilenie, tne nasilenie, tłłuszczowa lub fermentacyjna (stolce uszczowa lub fermentacyjna (stolce papkowate, jasne, tpapkowate, jasne, tłłuszczowe, przykry zapach,uszczowe, przykry zapach, duduŜŜa zawartoa zawartośćśćpowietrza) powietrza)

Nasilenie objawNasilenie objawóów alergicznych: w alergicznych: wysypki skwysypki skóórne, astma oskrzelowa, rne, astma oskrzelowa, zapalenie oskrzeli, nacieki Lzapalenie oskrzeli, nacieki Lööefflera w pefflera w płłucachucach

śśóółłtaczkataczka (przy zaj(przy zajęęciu pciu pęęcherzyka lub przewodcherzyka lub przewodóów w ŜŜóółłciowych; ciowych; okresowa, o niewielkim nasileniu)okresowa, o niewielkim nasileniu)

Przy dPrzy dłługo trwajugo trwająącej lambliozie, u oscej lambliozie, u osóób z niedoborami odpornob z niedoborami odpornośści: ci: niedokrwistoniedokrwistośćść, objawy toksyczne, wyniszczenie, objawy toksyczne, wyniszczenie

27

LambliozaLamblioza –– diagnostyka (2)diagnostyka (2)

��Badania parazytologiczneBadania parazytologiczne

1.1. kakałłu u na obecnona obecnośćść cyst, rzadziej trofozoitcyst, rzadziej trofozoitóów w

(objaw niesta(objaw niestałły, cysty y, cysty -- okresowo wokresowo w kalekale); );

TrudnoTrudnośści:ci:

kkoniecznooniecznośćść powtarzania badania; powtarzania badania; momoŜŜliwoliwośćść pomypomyłłki ki z z leukocytleukocytami, droami, droŜŜddŜŜakamiakami

28

Badanie parazytologiczne kaBadanie parazytologiczne kałłuu

�� NiezaleNiezaleŜŜnie od pory dnianie od pory dnia

�� PobraPobraćć kilka prkilka próóbek kabek kałłu z ru z róóŜŜnych miejsc stolcanych miejsc stolca

�� Maksymalnie 1/3 pojemnika (fermentacja kaMaksymalnie 1/3 pojemnika (fermentacja kałłu, u, wytwarzanie gazwytwarzanie gazóów)w)

�� Maksymalnie kaMaksymalnie kałł z 2 dni (dziz 2 dni (dziśś i wczoraj i wczoraj –– rozwrozwóój j drodroŜŜddŜŜy y →→ utrudnienie interpretacji badania)utrudnienie interpretacji badania)

�� Przechowywanie w temperaturze pokojowej (nie Przechowywanie w temperaturze pokojowej (nie na sna słłoońńcu, kaloryferze; niekoniecznie w lodcu, kaloryferze; niekoniecznie w lodóówce)wce)

29


��Badania parazytologiczneBadania parazytologiczne

2. 2. tretreśści dwunastniczej ci dwunastniczej na obecnona obecnośćśćŜŜywych trofozoitywych trofozoitóóww

najbardziej swoistenajbardziej swoiste, obci, obciąŜąŜajająące dla pacjenta, ce dla pacjenta, trudne technicznie trudne technicznie

30


��Badania serologiczne Badania serologiczne

��ELISA (Ag)ELISA (Ag) -- kakałł śświewieŜŜyy

CzCzęęsto wyniki fasto wyniki fałłszywie (+)szywie (+)Przyczyny:Przyczyny: test matest małło swoistyo swoisty

chemiczne zanieczyszczeniachemiczne zanieczyszczeniaocena bez czytnikaocena bez czytnika

��Test immunochromatograficzny (Ag) Test immunochromatograficzny (Ag) –– kakałł śświewieŜŜy y –– nie ma koniecznonie ma koniecznośści dodatkowego wyposaci dodatkowego wyposaŜŜeniaenia

��DFA DFA –– bezpobezpośśredni test fluorescencyjnyredni test fluorescencyjny

31

Lamblioza Lamblioza –– diagnostyka (5)diagnostyka (5)

�� Morfologia z rozmazemMorfologia z rozmazem (eozynofilia (eozynofilia -- ok. ok. 44--88--16%)16%)

�� Biopsja jelitaBiopsja jelita,, badanie mikroskopowe wycinka bbadanie mikroskopowe wycinka błłony ony śśluzowejluzowej

Przy wątpliwościach –badanie róŜnymi metodami

32

Lamblioza Lamblioza –– leczenie (1)leczenie (1)

LeczenieLeczenie wszystkich zarawszystkich zaraŜŜonychonych ((z z potwierdzonym zarapotwierdzonym zaraŜŜeniem)eniem)

Wskazana diagnostyka u najbliWskazana diagnostyka u najbliŜŜszych szych czczłłonkonkóów rodziny w rodziny oraz leczenie oraz leczenie wszystkich wszystkich zarazaraŜŜonychonych z otoczeniaz otoczenia

��Brak wskazaBrak wskazańń do leczenia dzieci w grupie do leczenia dzieci w grupie przedszkolnej, jednej klasieprzedszkolnej, jednej klasie

33

LambliozaLamblioza –– leczenie (2)leczenie (2)

�� MMetronidazoletronidazol przez 5przez 5--77

�� TinidazolTinidazol 1 x1 x

�� FurazolidonFurazolidon przez 7przez 7--10 dni 10 dni

AlternatywnieAlternatywnie::

�� Albendazol Albendazol przez 5 dniprzez 5 dni

34

��Lamblioza u niemowlaka Lamblioza u niemowlaka –– zzłłe przybieranie na e przybieranie na masie ciamasie ciałła; ra; rola ochronna IgA ola ochronna IgA –– karmienie piersikarmienie piersiąą

��U osU osóób z prawidb z prawidłłowym ukowym ukłładem adem immunologicznym choroba zazwyczaj ustimmunologicznym choroba zazwyczaj ustęępuje puje samoistnie po kilku tygodniach samoistnie po kilku tygodniach -- miesimiesiąącach. cach.

Lamblioza Lamblioza –– dyskutowane problemy dyskutowane problemy

35

Glistnica Glistnica (Ascaridosis)(Ascaridosis)

NNajczajczęęstsza choroba pasostsza choroba pasoŜŜytnicza na ytnicza na śświecie wiecie -- 1450 mln.1450 mln.Polska Polska –– 2005r. 2005r. –– 3806 3806 zgzgłłoszonychoszonych przypadkprzypadkóóww

GGłł. . wiek przedszkolny iwiek przedszkolny i wczesnoszkolnywczesnoszkolny

Glista Glista ludzkaludzka ((Ascaris lumbricoidesAscaris lumbricoides) ) –– nicienicieńń

��Stadium zakaStadium zakaźźnne e –– dojrzadojrzałłe jajoe jajo zawierajzawierająącce larwe larwęę��duduŜŜa iloa ilośćść wydalanych jaj wydalanych jaj ((ok. 200 000/dobok. 200 000/dobęę))��oopornopornośćść jajjaj na dziana działłanie czynnikanie czynnikóów szkodliwychw szkodliwych

Droga zDroga zaraaraŜŜenieniaa –– pokarmowpokarmowaaDDłługougośćść ŜŜycia glistyycia glisty:: 1 1 -- 2 lat2 lataa

36

Cykl rozwojowy glisty ludzkiejCykl rozwojowy glisty ludzkiej

1. Postać dojrzała 2. Jaja niedojrzałe (dojrzewanie w glebie

– 3-4 tygodnie)3. Larwa inwazyjna4. Połknięcie larwy5. Jelito (4-24 godz.) → układ wrotny6. Płuca (dojrzewanie larw 10-14 dni;

światło pęcherzyków, oskrzela, tchawica)

7. Odkrztuszanie (zwykle nocą) →połykanie

8. Jelito cienkie → dojrzewanie (60-80 dni)

1. Postać dojrzała (jaja)

37

Glistnica Glistnica –– diagnostyka (1)diagnostyka (1)

Obraz kliniczny:Obraz kliniczny: zwizwiąązek zzek z aktualnym aktualnym miejscemmiejscem pobytu glisty:pobytu glisty:

ppłłucne ucne (w(w masywnym zaramasywnym zaraŜŜeniu, geniu, głł . w. w nocy, nocy, ustustęępujpująą samoistniesamoistnie): ): kaszel czasem z wymiotami, zespkaszel czasem z wymiotami, zespóółł LLööeffleraeffleraze strony przewodu pokarmowegoze strony przewodu pokarmowego: : bbóóle brzucha le brzucha (niecharakterystyczne, nawracaj(niecharakterystyczne, nawracająące), wzdce), wzdęęcia, mdcia, mdłłoośści, wymioty ci, wymioty (sporadyczne), brak (sporadyczne), brak łłaknienia, aknienia, biegunka tbiegunka tłłuszczowa na przemian uszczowa na przemian zz zaparciamizaparciamioobjawy toksycznebjawy toksyczne: : apatapatiaia lub nadmierne pobudzenie, zaburzenia snu lub nadmierne pobudzenie, zaburzenia snu (zgrzytanie z(zgrzytanie zęębami), objawy alergiczne, zahamowanie rozwoju bami), objawy alergiczne, zahamowanie rozwoju psychicznego ipsychicznego i fizycznego fizycznego

38

��Badania parazytologiczne kaBadania parazytologiczne kałłu u –– na obecnona obecnośćść jajjaj

jaja jaja –– mamałło charakterystyczne; o charakterystyczne;

momoŜŜliwoliwośćść pomypomyłłki ki z elementami roz elementami rośślinnymi, linnymi, czcząąstkami pokarmowymi i skrobistkami pokarmowymi i skrobi

Glistnica – diagnostyka (2)

39

��Rozpoznanie Rozpoznanie w kale postaci dojrzaw kale postaci dojrzałłychych

DojrzaDojrzałły osobnik my osobnik męęski ski –– 1515--20 cm 20 cm x 0,3x 0,3--0,8cm 0,8cm

DojrzaDojrzałły osobnik y osobnik ŜŜeeńński ski –– 2020--35 cm 35 cm x 0,5 cmx 0,5 cm


40

��Metody serologiczne Metody serologiczne (IgG) (IgG) –– mamałło uo uŜŜyteczne, zarzuconeyteczne, zarzucone��Morfologia z rozmazem Morfologia z rozmazem (eozynofilia (eozynofilia -- ok. 10%, ok. 10%, leukocytoza)leukocytoza)��Badanie rtg przewodu Badanie rtg przewodu pokarmowego pokarmowego z z kontrastemkontrastem ––przypadkoweprzypadkowe wykrycie glistnicywykrycie glistnicy


41

GlistnicaGlistnica –– leczenie (1)leczenie (1)

Leczenie tylko osLeczenie tylko osóób b z potwierdzonz potwierdzonąą glistnicglistnicąą

Brak koniecznoBrak koniecznośści badaci badańń parazytologicznych wparazytologicznych wśśrróód d czczłłonkonkóów najbliw najbliŜŜszej rodzinyszej rodziny

Nie leczyNie leczyćć „„w ciemnow ciemno”” czczłłonkonkóów najbliw najbliŜŜszej rodzinyszej rodziny

Brak wskazaBrak wskazańń do badado badańń parazytologicznych i/lub parazytologicznych i/lub leczenia dzieci z jednej grupy przedszkolnej, klasyleczenia dzieci z jednej grupy przedszkolnej, klasy……

42

Leczenie farmakologiczne:Albendazol (Zentel)Mebendazol (Vermox)UniemoŜliwiają przyswajanie glukozy przez pasoŜyta – obumieranie pasoŜyta. Działają na larwy, postaci dojrzałe.

Pyrantel (Combantrin):Blokowanie przewodzenia nerwowo-mięśniowego. Działają tylko na postaci dojrzałe.

Glistnica – leczenie (2)

43

Leczenie wspomagajLeczenie wspomagająącece -- kortykosterydy kortykosterydy

(obj. p(obj. płłucne, alergiczne)ucne, alergiczne)

��Po leczeniu Po leczeniu –– wydalenie postaci dojrzawydalenie postaci dojrzałłej ej glistyglisty

��Nie ma uporczywej glistnicy Nie ma uporczywej glistnicy

��JJednorazowe leczenie = wyleczenieednorazowe leczenie = wyleczenie

Glistnica – leczenie (2)

44

��Polska Polska –– 2005r. 2005r. –– 217 tasiemczyc217 tasiemczyc

Tasiemczyce (Taeniases)

45

TaTasiemczyce siemczyce -- budowa i wbudowa i włłaaśściwociwośścici

Strobila (Strobila (ddłługougośćść 22--10 m):10 m):

��czczłłonony y -- proglotydproglotydy (y (tysitysiąąccee))

��ggłłóówkwka a -- skoleks skoleks ((przedniprzedniee segmentsegmenty)y)

��na gna głłóówce wce –– przyssawki i/lub haczyki przyssawki i/lub haczyki

Tasiemce Tasiemce –– obojnakobojnakii

KaKaŜŜdy segmentdy segment -- wwłłasne organy reproduktywneasne organy reproduktywne

DojrzaDojrzałłe koe końńcowe proglotydy cowe proglotydy -- zawierajzawierająą tysitysiąące jajce jaj

46

Cykl rozwojowy tasiemcaCykl rozwojowy tasiemca

1. Dojrzałe proglotydy - zawierające jaja

2. śywiciel pośredni: bydło - T. nieuzbrojony;świnia, człowiek - T. uzbrojony

3. Onkosfera (larwa) →cysticercus (wągier)

4. śywiciel ostateczny (człowiek) →połknięcie larwy z surowym lub niedogotowanym mięsem

5, 6. Dojrzewanie tasiemca w jelicie cienkim

1. Dojrzałe proglotydy

47

Obraz kliniczny:Niecharakterystyczne objawy ogólne:

�bóle brzucha�nudności�biegunki lub zaparcia�zaburzenia łaknienia (wzrost lub upośledzenie)�chudnięcie

Rzadziej:osłabienie, wymioty, zaburzenia snu, pokrzywkowe zmiany skórne, niedokrwistość

Wyjątkowo:niedroŜność jelita, przewodów Ŝółciowych i

trzustkowych,świąd okołoodbytniczy (T. uzbrojony)

Tasiemczyce – diagnostyka (1)

48

Tasiemczyce Tasiemczyce –– ddiagnostyka (2)iagnostyka (2)

Badanie parazytologiczne kaBadanie parazytologiczne kałłuu –– czczłłony,ony, jajajaja

��ttrudnrudne doe do zrzróóŜŜnicowanicowaniania czczłłonyony T. solium T. solium ii T. T. ssaginataaginata

��podobiepodobieńństwo czstwo człłononóów do w do śśluzu, czluzu, cząąstek pokarmowychstek pokarmowych

��jaja jaja tasiemctasiemcóów w –– identyczneidentyczne

��brak cbrak czzłłononóów w w kale (w kale (pierwsze 2pierwsze 2--3 miesi3 miesiąące, po wydaleniu czce, po wydaleniu częśęści ci strobili) strobili)

��najbardziejnajbardziej diagnostyczna diagnostyczna -- ggłłóówkawka49

Tasiemczyce Tasiemczyce -- lleczenieeczenie

Leczenie farmakologiczne:Leczenie farmakologiczne:

��Niclosamid (Yomesan)Niclosamid (Yomesan)

��Prazykwantel (Biltricide, Cesol)Prazykwantel (Biltricide, Cesol)

Leki dostLeki dostęępne tylko na import docelowypne tylko na import docelowy

SkutecznoSkutecznośćść -- brak wydalania czbrak wydalania człłononóów przez w przez min.min. 4 miesi4 miesiąące ce (obserwacja ka(obserwacja kałłu po 3 miesiu po 3 miesiąącach od zakocach od zakońńczenia leczenia)czenia leczenia)

50

Tasiemczyce Tasiemczyce -- zzapobieganieapobieganie

�� OOdpowiednie warunki hodowli dpowiednie warunki hodowli zwierzzwierząątt

�� DDokokłładnadnee badanibadaniee mimięęsasa

�� UUnikaninikaniee spospoŜŜywania surowego miywania surowego mięęsasa

�� DDłługie mrougie mroŜŜenie lub gotowanie mienie lub gotowanie mięęsasa

�� UUnikanie nikanie śświewieŜŜych owocych owocóów i warzyw na w i warzyw na terenach endemicznych dla T. soliumterenach endemicznych dla T. solium

�� WWczesne rozpoznawanie i natychmiastowe czesne rozpoznawanie i natychmiastowe leczenie wykrytych przypadkleczenie wykrytych przypadkóóww

51

WWęęgorczyca (Strongyloidoza)gorczyca (Strongyloidoza)

�� Etiologia Etiologia –– nicienicieńń -- WWęęgorek jelitowy (gorek jelitowy (Strongyloides stercoralisStrongyloides stercoralis))

�� WystWystęępowanie powanie -- ggłłóównie w wnie w krajach tropikalnychkrajach tropikalnych, aktualny problem w , aktualny problem w zwizwiąązku z zku z misjami wojskowymimisjami wojskowymi

�� Pojedyncze ogniska w Europie i USA, Pojedyncze ogniska w Europie i USA, ppłłdd--wsch Polskawsch Polska

�� 2 tryby 2 tryby ŜŜyciaycia: : �� pasopasoŜŜytniczy, ytniczy,

�� wolno wolno ŜŜyjyjąący tryb cy tryb ŜŜycia w glebie i wodzie bogatej w materiaycia w glebie i wodzie bogatej w materiałł organiczny organiczny zanieczyszczonej kazanieczyszczonej kałłem ludzkim zawierajem ludzkim zawierająącym larwy. cym larwy.

�� Nasilenie objawNasilenie objawóóww zalezaleŜŜy od:y od:�� masywnomasywnośści inwazji ci inwazji

�� odpornoodpornośści (gci (głł. kom. komóórkowej) rkowej) ŜŜywiciela. ywiciela.

�� Przebieg choroby Przebieg choroby -- zazwyczaj zazwyczaj przewlekprzewlekłły z okresami zaostrzey z okresami zaostrzeńń i i remisjiremisji 52

WWęęgorczyca gorczyca –– cykl rozwojowycykl rozwojowy

Cykl Cykl wolnowolnoŜŜyjyjąącycy::1 1 –– rabditopodobna rabditopodobna larwa wydalana larwa wydalana z kaz kałłemem do do śśrodowiskarodowiska2 2 –– wolnowolnoŜŜyjyjąące postaci dorosce postaci dorosłłe e (m(męęskie i skie i ŜŜeeńńskie)skie)3 3 –– produkcja jajprodukcja jaj4 4 –– rabditopodobna larwarabditopodobna larwa5 5 –– przeksztaprzekształłcenie sicenie sięę larw larw rabditopodobnych w filariopodobne rabditopodobnych w filariopodobne lub w wolnolub w wolnoŜŜyjyjąące postaci dorosce postaci dorosłłee6 6 –– infekcyjne infekcyjne larwy filariopodobne, larwy filariopodobne, penetrujpenetrująące przez skce przez skóórręę czczłłowiekaowieka

Ilustracje z: www.dpd.cdc.gov 53

WWęęgorczyca gorczyca –– cykl rozwojowycykl rozwojowy

Cykl Cykl pasopasoŜŜytniczyytniczy6 6 –– inwazyjne inwazyjne larwylarwy filariopodobne filariopodobne wnikajwnikająące przez skce przez skóórręę czczłłowieka owieka (najcz(najczęśęściej stopy, pociej stopy, pośśladki)ladki)7 7 –– wwęędrdróówka larw: wka larw: ppłłucauca –– ppęęcherzyki cherzyki ppłłucne ucne –– drzewo oskrzelowe drzewo oskrzelowe –– gardgardłło o ––popołłkniknięęcie cie –– jelito cienkiejelito cienkie8 8 –– przeksztaprzekształłcenie sicenie sięę w postaci w postaci dorosdorosłłee9 9 –– postaci postaci ŜŜeeńńskie bytujskie bytująące w ce w śśluzluzóówce wce jelita cienkiego, partenogenetyczne jelita cienkiego, partenogenetyczne (dziewor(dzieworóódcze) dcze) wytwarzanie jajwytwarzanie jaj, , przeksztaprzekształłcanie sicanie sięę jaj w jaj w larwylarwyrabditopodobnerabditopodobne1 1 –– rabditopodobna larwa rabditopodobna larwa wydalana z wydalana z kakałłemem10 10 –– autoinwazjaautoinwazja


WWęęgorczycagorczyca

�� Egzoinwazja Egzoinwazja -- wnikanie larw wwnikanie larw węęgorka przez skgorka przez skóórręęczczłłowieka owieka –– najcznajczęęstsza droga zarastsza droga zaraŜŜeniaenia

�� AutoinwazjaAutoinwazja -- przeksztaprzekształłcenie sicenie sięę larw larw rabditopodobnych w filariopodobne w przewodzie rabditopodobnych w filariopodobne w przewodzie pokarmowym czpokarmowym człłowieka owieka →→ penetracja penetracja śśluzluzóówki jelita wki jelita ((autoinwazja wewnautoinwazja wewnęętrznatrzna) lub sk) lub skóóry okolicy ry okolicy okookołłoodbytniczej (oodbytniczej (autoinwazja zewnautoinwazja zewnęętrznatrzna) ) →→wwęędrdróówka przez pwka przez płłuca do jelit, gdzie przeksztauca do jelit, gdzie przekształłcajcająą sisięęw formy dorosw formy dorosłłe lub zajmuje lub zajmująą rróóŜŜne narzne narząądy dy --przewlekprzewlekłłe zarae zaraŜŜenieenie

55

WWęęgorczyca gorczyca -- rozpoznanierozpoznanie

Wywiad epidemiologiczny:Wywiad epidemiologiczny: pobyt na pobyt na terenach terenach endemicznychendemicznych, , nawet przed latynawet przed laty, zw, zwłłaszcza u osaszcza u osóób z b z ososłłabionabionąą odpornoodpornośściciąą, ,

Objawy kliniczneObjawy kliniczne

�� swswęędzdząące ce rumienie wrumienie węędrujdrująącece w miejscu wnikniw miejscu wniknięęcia cia larw, zanikajlarw, zanikająące w cice w ciąągu kilku godzin lub dni od gu kilku godzin lub dni od zarazaraŜŜenia. enia.

�� objawy objawy dyspeptycznedyspeptyczne, b, bóóle brzucha, biegunka, le brzucha, biegunka, śświwiąąd d odbytu, ze strony odbytu, ze strony ppłłucuc: kaszel, duszno: kaszel, dusznośćść, zapalenie , zapalenie ppłłuc, objawy ze strony uc, objawy ze strony oośśrodkowego ukrodkowego ukłładu adu nerwowegonerwowego (OUN) u os(OUN) u osóób z upob z upośśledzonledzonąą odpornoodpornośściciąą

56

WWęęgorczyca gorczyca -- rozpoznanierozpoznanie

Badania dodatkowe: Badania dodatkowe:

�� eozynofiliaeozynofilia we krwi obwodowej (o rwe krwi obwodowej (o róóŜŜnym nasileniu nym nasileniu ––„„stastałłyy”” objaw u >90% pacjentobjaw u >90% pacjentóów); w);

�� badanie badanie tretreśści dwunastniczejci dwunastniczej na obecnona obecnośćść larw; larw;

�� bezpobezpośśrednie badanie rednie badanie kakałłuu na obecnona obecnośćść larw lub (lepiej) larw lub (lepiej) hodowla larw z kahodowla larw z kałłu na pasku wilgotnej bibuu na pasku wilgotnej bibułły y umieszczonym w szklanej probumieszczonym w szklanej probóówce. wce.

�� u pacjentu pacjentóów z niedoborami odpornow z niedoborami odpornośści ci -- oznaczanie oznaczanie swoistych przeciwciaswoistych przeciwciałł (IgG).(IgG).

�� odczyny odczyny serologiczneserologiczne immunoenzymatyczne: immunoenzymatyczne: śświat wiat --tak, Polska tak, Polska -- nienie 57

WWęęgorczyca gorczyca -- leczenieleczenie

�� LeczyLeczyćć -- wszystkie przypadki zarawszystkie przypadki zaraŜŜeniaenia (w tym (w tym bezobjawowe)bezobjawowe)

�� CzCzęęsto sto -- koniecznokoniecznośćść powtarzania terapiipowtarzania terapii

�� AlbendazolAlbendazol

�� TiabendazolTiabendazol

�� Iwermektyna Iwermektyna –– niedostniedostęępna w Polscepna w Polsce

58

PePełłzakowica (zakowica (AmebiasisAmebiasis))

�� EtiologiaEtiologia –– pierwotniak: pierwotniak: Entamoeba histolyticaEntamoeba histolytica, , identyczna morfologicznie (niechorobotwidentyczna morfologicznie (niechorobotwóórcza) rcza) Entamoeba disparEntamoeba dispar

�� WystWystęępowanie: powanie: rejony wilgotne w cieprejony wilgotne w ciepłłej strefie ej strefie klimatycznejklimatycznej (Afryka, Ameryka Po(Afryka, Ameryka Połłudniowa i udniowa i ŚŚrodkowa, Azja tropikalna) rodkowa, Azja tropikalna)

�� 2 formy2 formy::�� Trofozoity Trofozoity –– szybko ginszybko ginąą w w śśrodowisku zewnrodowisku zewnęętrznymtrznym�� CystyCysty -- postapostaćć przetrwalnikowa i inwazyjna, w przetrwalnikowa i inwazyjna, w śśrodowisku rodowisku

zewnzewnęętrznym dni trznym dni -- tygodnietygodnie

�� ZaraZaraŜŜenie drogenie drogąą doustndoustnąą spospoŜŜywanie zabrudzonych ywanie zabrudzonych odchodami ludzkimi pokarmodchodami ludzkimi pokarmóów i wodyw i wody

59

PePełłzakowicazakowica

PatogenezaPatogeneza�� DuDuŜŜa aktywnoa aktywnośćść cytolityczna bcytolityczna błłony ony śśluzowej luzowej

jelita grubegojelita grubego –– butelkowate owrzodzenia butelkowate owrzodzenia dochodzdochodząące do bce do błłony podstawnejony podstawnej

�� Przez naczynia ukPrzez naczynia ukłładu adu ŜŜyyłły wrotnej do y wrotnej do wwąątrobytroby�� Przez ciPrzez ciąąggłłoośćść lub droglub drogąą krwionokrwionośśnnąą ––

tworzenie sitworzenie sięę ropni peropni pełłzakowych w zakowych w ppłłucachucach�� Rzadko Rzadko –– pepełłzakowica zakowica mmóózgu i skzgu i skóóryry

60

PePełłzakowica zakowica –– cykl rozwojowycykl rozwojowy

1 1 –– cysty i trofozoitycysty i trofozoity w kalew kale2 2 –– spospoŜŜycieycie zanieczyszczonych dojrzazanieczyszczonych dojrzałłymi ymi cystamicystami pokarmpokarmóów, wody, brudne rw, wody, brudne ręęcece3 3 –– przeksztaprzekształłcenie cyst w cenie cyst w trofozoitytrofozoity ((jelito jelito cienkiecienkie))4 4 –– migracja trofozoitmigracja trofozoitóów do w do jelita grubegojelita grubego5 5 –– namnanamnaŜŜanie trofozoitanie trofozoitóów, wytwarzanie w, wytwarzanie cystcyst1 1 –– cysty i trofozoity w kalecysty i trofozoity w kale

AA –– nieinwazyjnanieinwazyjna infekcja, bezobjawowi nosiciele infekcja, bezobjawowi nosiciele E. dispar E. dispar (bez uszkodzenia b(bez uszkodzenia błłony ony śśluzowej jelita, luzowej jelita, trofozoity w jelicie, cysty w kale)trofozoity w jelicie, cysty w kale)BB -- uszkodzenie buszkodzenie błłony ony śśluzowej jelita przez luzowej jelita przez trofozoity, objawy trofozoity, objawy jelitowejelitowe E. histolyticaE. histolytica

CC –– pozajelitowapozajelitowa choroba, rozsiew poprzez krew, choroba, rozsiew poprzez krew, zajzajęęcie wcie wąątroby, mtroby, móózgu, pzgu, płłuc.uc.



�� PePełłzakowica jelitowazakowica jelitowa ((dominujdominująącaca) ) –– 22--6 6 tygodni od zaratygodni od zaraŜŜenia enia –– objawy ze strony objawy ze strony przewodu pokarmowegoprzewodu pokarmowego

�� pojedyncze lupojedyncze luźźne stolce, ne stolce, �� bbóóle brzucha,le brzucha,�� stopniowo narasta biegunka do 10stopniowo narasta biegunka do 10--12 12

stolcstolcóów/dobw/dobęę ze ze śśluzem i krwiluzem i krwiąą, , �� bbóóle mile mięśęśni, ni, �� gorgorąączka,czka,�� utrata masy ciautrata masy ciałłaa

62


Nieleczeni lub leczeni niewNieleczeni lub leczeni niewłłaaśściwieciwie -- 11-- kilka lat od postaci kilka lat od postaci jelitowej:jelitowej:

�� RopieRopieńń wwąątrobytroby –– 10%10% chorych z postacichorych z postaciąą jelitowjelitowąą; ; zwykle 1 ropiezwykle 1 ropieńń, rzadziej wi, rzadziej więęcej (gorcej (gorąączka, bczka, bóóle w le w prawym podprawym podŜŜebrzu, ubytek masy ciaebrzu, ubytek masy ciałła a –– przy przy organizujorganizująącym sicym sięę ropniu, bolesna, powiropniu, bolesna, powięększona kszona wwąątroba, troba, ŜŜóółłtaczka (rzadko)taczka (rzadko)

�� RopieRopieńń ppłłucuc –– bbóól w l w prawej poprawej połłowieowie klatki piersiowej, klatki piersiowej, nasilajnasilająący sicy sięę przy oddychaniu; tarcie opprzy oddychaniu; tarcie opłłucnej; pucnej; płłyn w yn w prawej jamie opprawej jamie opłłucnowejucnowej

� Ropień mózgu – objawy ogniskowego uszkodzenia OUN

63

WywiadWywiad

biegunka z domieszkbiegunka z domieszkąą krwi i krwi i śśluzu po luzu po powrocie z tropikupowrocie z tropiku

PePełłzakowica zakowica -- rozpoznanierozpoznanie

64

�� Mikroskopowe Mikroskopowe badanie badanie śświewieŜŜego kaego kałłuu (du(duŜŜo krwinek o krwinek czerwonych, maczerwonych, małło krwinek biao krwinek białłych, krysztaych, kryształły Charcotay Charcota--Leydena), Leydena), E. histolytica E. histolytica jest objest obłładowana erytrocytami adowana erytrocytami (erytrofagocytoza), trofozoity w kale biegunkowym, (erytrofagocytoza), trofozoity w kale biegunkowym, cysty w normalnym kalecysty w normalnym kale

�� PCRPCR

�� ELISA do wykrywania koproantygenELISA do wykrywania koproantygenóów w E. histolyticaE. histolytica

�� Testy Testy enzymatyczneenzymatyczne do wykrywania przeciwciado wykrywania przeciwciałł ––rróóŜŜnicujnicująą szczepy szczepy patogenne i niepatogennepatogenne i niepatogenne

�� Testy monoklonalneTesty monoklonalne


65


�� W peW pełłzakowicy narzzakowicy narząądowej dowej –– brak zmian w brak zmian w jeliciejelicie

�� Mikroskopowe badanie bioptatu pobranego w Mikroskopowe badanie bioptatu pobranego w czasie rektoskopii (cysty, trofozoity)czasie rektoskopii (cysty, trofozoity)

�� Aspiracja ropnia narzAspiracja ropnia narząądowego dowego –– badanie badanie mikroskopowe mikroskopowe –– poszukiwanie trofozoitposzukiwanie trofozoitóóww

�� USG, CT, MRIUSG, CT, MRI

66

PePełłzakowica zakowica -- leczenieleczenie

PostaPostaćć jelitowajelitowa

�� MetronidazolMetronidazol

�� TinidazolTinidazol

�� Ornidazol Ornidazol

PostaPostaćć pozajelitowapozajelitowa

�� Metronidazol poczMetronidazol począątkowo i.v., nasttkowo i.v., nastęępnie p.ospnie p.os

�� Tinidazol, ornidazolTinidazol, ornidazol

�� KontynuacjaKontynuacja (lek dzia(lek działłajająący w cy w śświetle jelita) wietle jelita) ––dijodohydroxycholina, diklosanid, paromomycynadijodohydroxycholina, diklosanid, paromomycyna

�� DuDuŜŜe ropnie e ropnie –– aspiracja treaspiracja treśścici, jam, jamęę momoŜŜna przepna przepłłukaukaććmetronidazolemmetronidazolem 67

Choroby pasoChoroby pasoŜŜytnicze tkanekytnicze tkanek

68

ToksokarozaToksokaroza (Toxocarosis)(Toxocarosis)

Pierwsze doniesienia: Pierwsze doniesienia:

�� na na śświecie wiecie -- 1952r. (Beaver), 1952r. (Beaver),

�� w Polsce w Polsce -- 1957r. (Bogdanowicz).1957r. (Bogdanowicz).

Szeroko rozpowszechniona na Szeroko rozpowszechniona na śświeciewiecie

PolskaPolska 2004r. 2004r. –– 179 przypadk179 przypadkóóww

2005r. 2005r. –– 307 przypadk307 przypadkóóww69

Toksokaroza Toksokaroza -- etiologiaetiologia

Etiologia Etiologia -- Glista psia / kocia (Glista psia / kocia (Toxocara canis, T. catiToxocara canis, T. cati) ) ––nicienicieńń

Psy i koty Psy i koty –– ŜŜywiciele ostateczniywiciele ostateczniW ich przewodzie pokarmowym glisty osiW ich przewodzie pokarmowym glisty osiąągajgająą dojrzadojrzałłoośćśćppłłciowciowąą

70

ToksokarozaToksokaroza

Stadium zakaStadium zakaźźnne e –– dojrzadojrzałłe e jajojajo zawierajzawierająącce larwe larwęę

Droga zDroga zaraaraŜŜenieniaa –– pokarmowpokarmowaa

CzCzłłowiek owiek -- ŜŜywiciel ywiciel przypadkowyprzypadkowy

71

��Konieczny okres inkubacji jaj w glebie 5Konieczny okres inkubacji jaj w glebie 5--21 dni21 dni

��Uwolnienie w dwunastnicy larw Uwolnienie w dwunastnicy larw →→ przenoszenie przez przenoszenie przez krew do narzkrew do narząąddóów w →→ wokwokóółł larw w tkankach powstajlarw w tkankach powstająąziarniniaki (gziarniniaki (głłóównie z komwnie z komóórek kwasochrek kwasochłłonnych)onnych)

��Larwy nigdy nie dojrzewajLarwy nigdy nie dojrzewająą. .

��PasoPasoŜŜyty nie syty nie sąą wydalane z kawydalane z kałłem.em.

ToksokarozaToksokaroza

72

Obraz kliniczny:Obraz kliniczny:

��Wczesne objawy Wczesne objawy -- niecharakterystyczneniecharakterystyczne: os: osłłabienie, babienie, bóóle le brzucha, zmniejszone brzucha, zmniejszone łłaknienie, mdaknienie, mdłłoośści, bci, bóóle gle głłowy, oczu, owy, oczu, kokońńczyn.czyn.

��Toksokaroza moToksokaroza moŜŜe nasilae nasilaćć objawy objawy alergii alergii lub wywolub wywołływaywaććwysypki skwysypki skóórne i kaszel, obrzrne i kaszel, obrzęęki koki końńczyn. czyn.

��Objawy Objawy towarzysztowarzysząącece: stany podgor: stany podgorąączkowe / gorczkowe / gorąączka, czka, wzmowzmoŜŜona potliwoona potliwośćść, nadpobudliwo, nadpobudliwośćść emocjonalna, drgawki emocjonalna, drgawki (zwi(zwiąązane z tropizmem larw do OUN).zane z tropizmem larw do OUN).

Toksokaroza Toksokaroza –– diagnostyka (1)diagnostyka (1)

73

Odchylenia w badaniu przedmiotowym:Odchylenia w badaniu przedmiotowym:

��PowiPowięększenie wkszenie węęzzłłóów chw chłłonnych (czonnych (częęsto sto uoguogóólnione)lnione)

��PowiPowięększenie wkszenie wąątroby (zwykle niewielkie; w ostrej troby (zwykle niewielkie; w ostrej fazie fazie –– momoŜŜe bye byćć znaczne)znaczne)

��PowiPowięększenie kszenie śśledzionyledziony


74

Toksokaroza – diagnostyka (3)

Odchylenia w badaniach dodatkowych: •Leukocytoza (w ostrej fazie często hyperleukocytoza) •Eozynofilia (w ostrej fazie często hypereozynofilia)•Nieznaczny wzrost aktywności aminotransferaz•Dysproteinemia•Nieprawidłowości w EEG

75

PPóóźźne objawy:ne objawy:

��Jednostronne zmiany oczneJednostronne zmiany oczne, z obni, z obniŜŜeniem ostroeniem ostrośści wzroku, ci wzroku, zezem lub cazezem lub całłkowitkowitąą utrata widzenia jednym okiem. utrata widzenia jednym okiem.

��WyjWyjąątkowo zmiany oczne we wczesnym okresie choroby. tkowo zmiany oczne we wczesnym okresie choroby.

��W dnie oka stwierdza siW dnie oka stwierdza sięę: proliferacje, ziarniniaki pozapalne, : proliferacje, ziarniniaki pozapalne, zapalenie bzapalenie błłony naczyniowej, odwarstwienie siatkony naczyniowej, odwarstwienie siatkóówki, wtwki, wtóórnrnąązazaććmmęę, wyj, wyjąątkowo tkowo -- zator tzator tęętnicy tnicy śśrodkowej siatkrodkowej siatkóówki.wki.

Toksokaroza Toksokaroza –– diagnostyka (4) diagnostyka (4)

76

��Testy potwierdzenia:Testy potwierdzenia:

��test ELISA z Ag Toxocara spp.test ELISA z Ag Toxocara spp.

��test Westerntest Western--blot z Ag Toxocara spp.blot z Ag Toxocara spp.


77


Ostry okres Późny okres

Test potwierdzenia

Wysokie miano Niskie miano

Odchylenia w badaniu przedmiotowym

większe mniejsze

Odchylenia w badaniach dodatkowych

większe mniejsze

Zmiany oczne brak częściej78

Wskazania do leczenia i jego sposobu zaleWskazania do leczenia i jego sposobu zaleŜąŜą od:od:

��wieku dzieckawieku dziecka

��objawobjawóów klinicznych w klinicznych

��odchyleodchyleńń w badaniach dodatkowych w badaniach dodatkowych

��oraz od okresu jaki uporaz od okresu jaki upłłynynąłął od zaraod zaraŜŜeniaenia

Toksokaroza Toksokaroza –– leczenie (1)leczenie (1)

79


Leczenie farmakologiczne:Leczenie farmakologiczne:

��diethylcarbamazyna diethylcarbamazyna (Hetrazan(Hetrazan, Notezyna), Notezyna)

��albendazolalbendazol (Zentel(Zentel))

��Alternatywnie: thiabendazol (Mintezol) Alternatywnie: thiabendazol (Mintezol)

80

��Gdy Gdy zmiany ocznezmiany oczne: leczenie przyczynowe + : leczenie przyczynowe + kortykosteroidy ew. + fotokoagulacja, kriopresja, kortykosteroidy ew. + fotokoagulacja, kriopresja, leczenie operacyjneleczenie operacyjne

��CiCięŜęŜkie postaci kie postaci toksokarozy z hyperleukocytoztoksokarozy z hyperleukocytoząą i i hypereozynofilihypereozynofiliąą: leczenie przyczynowe + : leczenie przyczynowe + kortykosteroidy kortykosteroidy

��Tylko po wykluczeniu innych przyczyn, w tym Tylko po wykluczeniu innych przyczyn, w tym choroby rozrostowej krwi!!!!!!choroby rozrostowej krwi!!!!!!


81

��Rokowanie jest dobre. Rokowanie jest dobre.

��Odchylenia w badaniu przedmiotowym i badaniach Odchylenia w badaniu przedmiotowym i badaniach dodatkowych ustdodatkowych ustęępujpująą powoli.powoli.

��Larwy ginLarwy ginąą (bez leczenia) po oko(bez leczenia) po okołło 10 latach. o 10 latach.

��Uszkodzenie wzroku jest trwaUszkodzenie wzroku jest trwałłe. e.

��Zmiany oczne mogZmiany oczne mogąą wystwystąąpipićć ppóóźźno, nawet u pacjentno, nawet u pacjentóów w wczewcześśniej prawidniej prawidłłowo leczonych. owo leczonych.

��U dziecka z toksokarozU dziecka z toksokaroząą nalenaleŜŜy regularnie baday regularnie badaćć dno oczu dno oczu przez 10 lat od rozpoznania.przez 10 lat od rozpoznania.

Toksokaroza Toksokaroza

82

Toksokaroza Toksokaroza –– pprofilaktyka (1)rofilaktyka (1)odrobaczanie zwierzodrobaczanie zwierząąt domowycht domowych

83

Toksokaroza Toksokaroza –– pprofilaktyka (2)rofilaktyka (2)przestrzeganie higieny osobistejprzestrzeganie higieny osobistej

84

Toksokaroza Toksokaroza –– pprofilaktyka (3)rofilaktyka (3)zamykanie piaskowniczamykanie piaskownic

85

Toksoplazmoza (Toksoplazmoza (ToxoplasmosisToxoplasmosis))

Etiologia: Etiologia: wewnwewnąątrzkomtrzkomóórkowy pierwotniak rkowy pierwotniak Toxoplasma Toxoplasma

gondiigondii

Pierwsze doniesienia Pierwsze doniesienia -- 1908r.1908r.

�� POLSKA POLSKA –– 60% os60% osóób seropozytywnychb seropozytywnych

�� 2005r. 2005r. -- 586 przypadk586 przypadkóów nowych rozpoznaw nowych rozpoznańń

2 formy2 formy

�� Trofozoity Trofozoity –– formy wegetatywneformy wegetatywne

�� Cysty Cysty –– formy przetrwalnikoweformy przetrwalnikowe

86

ToksoplazmozaToksoplazmoza

Toksoplazmoza Toksoplazmoza nabytanabyta::

�� surowe misurowe mięęso zwierzso zwierząąt hodowlanych (bydt hodowlanych (bydłła, a, śświwińń, , owiec), zawierajowiec), zawierająące cysty pasoce cysty pasoŜŜytayta

�� pokarm zanieczyszczony oocystami wydalanymi przez pokarm zanieczyszczony oocystami wydalanymi przez kota (kota (ŜŜywiciel ostateczny) ywiciel ostateczny)

�� transfuzja krwi, zakatransfuzja krwi, zakaŜŜenia laboratoryjneenia laboratoryjne

Toksoplazmoza Toksoplazmoza wrodzonawrodzona::

�� łłooŜŜysko zaraysko zaraŜŜonej matki onej matki

87

88

Toksoplazmoza ogółem� 2008 – 512 przypadków� 2007 - 752

Toksoplazmoza wrodzona� 01.01.-15.09.2013 – 18 przypadków� 2012 – 10� 2011 – 4 � 2010 – 7� 2009 - 3



1 – oocysty wydalane z kałem kota (przez 1-2 tygodnie, duŜa liczba oocyst), po 1-5 dniach stają się inwazyjne dla Ŝywiciela pośredniego2 – zaraŜenie Ŝywiciela pośredniego (ptaki, szczury) poprzez spoŜycie zanieczyszczonego oocystami inwazyjnymi pokarmu lub wody3 – najpierw w tachyzoity, przemieszczają się do tkanki nerwowej i mięśniowej, gdzie przekształcają się w cysty bradyzoitów4 - ZaraŜenie kota (Ŝywiciel ostateczny) przez spoŜycie mięsa zwierzęcego5 – zaraŜenie zwierząt hodowlanych przez spoŜycie cyst inwazyjnych6 – zaraŜenie ludzi przez spoŜycie niedogotowanego mięsa zwierząt zawierającego cysty tkankowe7 – zakaŜenie poprzez spoŜycie zanieczyszczonych kałem kotów pokarmów lub wody (np. po czyszczeniu kuwet zwierzęcych)8 – transfuzja zakaŜonej krwi lub transplantacja narządów9 – wewnątrzłoŜyskowe zaraŜenie płodu10 – zajęcie tkanek mięśni, serca, mózgu, oczu, 11 – diagnostyka u płodu


Toksoplazmoza nabytaToksoplazmoza nabyta

Ostra:Ostra:

�� BezobjawowaBezobjawowa: 80 : 80 –– 90% os90% osóób z prawidb z prawidłłowowąąodpornoodpornośściciąą

�� Objawowa Objawowa

�� 1% zmiany na dnie oczu1% zmiany na dnie oczu

PrzewlekPrzewlekłłaa: :

�� Utrzymywanie siUtrzymywanie sięę dodatnich odczyndodatnich odczynóów w serologicznychserologicznych

90


PowiPowięększenie wkszenie węęzzłłóów chw chłłonnych onnych zw. w obrzw. w obręębie gbie głłowy i szyi; narasta stopniowo (2owy i szyi; narasta stopniowo (2--3 tyg.); mo3 tyg.); moŜŜe e sisięę utrzymywautrzymywaćć do roku. do roku. WWęęzzłły sy sąą: ruchome, spr: ruchome, spręŜęŜyste, czasem tkliwe, bez tendencji do yste, czasem tkliwe, bez tendencji do ropienia, czasem z obrzropienia, czasem z obrzęękiem tkanki okokiem tkanki okołłowowęęzzłłowej. owej.

ZespZespóółł mononukleozopodobny mononukleozopodobny (znacznie rzadziej)(znacznie rzadziej)�� gorgorąączka czka �� zzłłe samopoczucie e samopoczucie �� bbóól gardl gardłła, ga, głłowy i miowy i mięśęśnini�� obecnoobecnośćść limfocytlimfocytóów atypowych w rozmazie krwiw atypowych w rozmazie krwi

Objawy ze strony OUN (b. rzadko)Objawy ze strony OUN (b. rzadko)Zwykle przebieg samoograniczajZwykle przebieg samoograniczająący sicy sięę

91


Osoby z niedoborem odpornoOsoby z niedoborem odpornośści ci

(AIDS, nowotwory, terapia immunosupresyjna, (AIDS, nowotwory, terapia immunosupresyjna, kortykosterydy, po transplantacji narzkortykosterydy, po transplantacji narząąddóów)w)

�� reaktywacja starego zarareaktywacja starego zaraŜŜenia (czenia (częęstsza)stsza)

�� pierwotna infekcja pierwotna infekcja

Kliniczne formy toksoplazmozy wystKliniczne formy toksoplazmozy wystęępujpująące u ludzi ce u ludzi immunokompetentnychimmunokompetentnych

92


Osoby z niedoborami odpornoOsoby z niedoborami odpornośści ci ZajZajęęcie OUNcie OUN: :

gorgorąączka, bczka, bóóle gle głłowy, drgawki, psychozy, owy, drgawki, psychozy, zaburzenia zachowania, zaburzenia widzenia, zaburzenia zachowania, zaburzenia widzenia, uszkodzenia neurologiczne, w tym centralny uszkodzenia neurologiczne, w tym centralny niedowniedowłład poad połłowiczy, afazja, ataksja, poraowiczy, afazja, ataksja, poraŜŜenie enie nerwnerwóów czaszkowych, w czaszkowych, „„ropnieropnie”” toksoplazmowetoksoplazmowe

Rozsiane zmiany narzRozsiane zmiany narząądowe dowe poza OUN poza OUN ssąą rzadsze rzadsze -- zajzajęęcie serca, pcie serca, płłuc, wuc, wąątroby, siatktroby, siatkóówkiwki

93

Toksoplazmoza wrodzonaToksoplazmoza wrodzona

MoMoŜŜliwoliwośćść zarazaraŜŜenia penia płłodu w czasie odu w czasie cacałłej ciej ciąŜąŜyy

RyzykoRyzyko zarazaraŜŜenia penia płłodu odu wzrasta wraz z czasem wzrasta wraz z czasem trwania citrwania ciąŜąŜy (od 25 do 90%)y (od 25 do 90%)

CiCięŜęŜkokośćść zaburzezaburzeńń maleje wraz z czasem maleje wraz z czasem trwania trwania ciciąŜąŜy; objawy wysty; objawy wystęępujpująą w czasie ciw czasie ciąŜąŜy, po y, po porodzie, do wieku mporodzie, do wieku młłodzieodzieńńczegoczego

Spektrum objawSpektrum objawóóww

�� Od niewykrywalnych do Od niewykrywalnych do śśmierci pmierci płłoduodu

94

�� Od Od łłagodnychagodnych objawobjawóów do w do uoguogóólnionej infekcjilnionej infekcji w 1 w 1 miesimiesiąącu cu ŜŜycia dziecka z zapaleniem pycia dziecka z zapaleniem płłucuc

�� ZajZajęęcie cie OUNOUN: : triada triada SabinSabinaa--PinkertonPinkertonaa: : zapalenie zapalenie siatksiatkóówki i naczyniwki i naczynióówkiwki, , wodogwodogłłowie, zwapnienia owie, zwapnienia śśrróódczaszkowedczaszkowe

�� PPóóźźna manifestacja na manifestacja –– zmiany zmiany na dnie oczuna dnie oczu, ujawniaj, ujawniająące ce sisięę zwykle w dziecizwykle w dziecińństwie i w wieku mstwie i w wieku młłodzieodzieńńczym, czym, zajzajęęcie obu gacie obu gałłek ocznych, moek ocznych, moŜŜliwoliwośćść dosiewu zmian dosiewu zmian zwzwłłaszcza w okresie dojrzewaniaaszcza w okresie dojrzewania

Toksoplazmoza wrodzonaToksoplazmoza wrodzona

95

Toksoplazmoza Toksoplazmoza -- diagnostykadiagnostyka

BEZPOBEZPOŚŚREDNIE REDNIE (WYKRYCIE PIERWOTNIAKA)(WYKRYCIE PIERWOTNIAKA)�� Bad. histologiczne (wBad. histologiczne (węęzzłła, pa, płłynu mynu móózgowozgowo--

rdzeniowego, tkanek) rdzeniowego, tkanek) �� PrPróóba biologiczna na myszy (czas trwania 4ba biologiczna na myszy (czas trwania 4--6 tyg., ale 6 tyg., ale

najbardziej swoista)najbardziej swoista)�� Wykrycie antygenWykrycie antygenóów (krew, pw (krew, płłyny biologiczne)yny biologiczne)�� DNA (PCR) pDNA (PCR) płłyn myn m--r, pr, płłyn owodniowy, brak yn owodniowy, brak

wiwięększego znaczenia przy krwikszego znaczenia przy krwiPOPOŚŚREDNIEREDNIE�� Swoiste pSwoiste p--ciaciałła IgG, IgM, IgA a IgG, IgM, IgA

(krew, p(krew, płłyn myn m--r, pr, płłyn wewnyn wewnąątrzgatrzgałłkowy, pkowy, płłyn yn owodniowy)owodniowy)

�� OkreOkreśślenie awidnolenie awidnośści (b. waci (b. waŜŜne u kobiety cine u kobiety cięŜęŜarnej)arnej) 96


�� PrzeciwciaPrzeciwciałła a –– charakterystykacharakterystyka�� IgMIgM -- max. 2max. 2--4 tyg., zanikaj4 tyg., zanikająą po 3po 3--6 mies., nie 6 mies., nie

przechodzprzechodząą przez przez łłooŜŜyskoysko�� IgA IgA -- max. 2max. 2--4 tyg., zanikaj4 tyg., zanikająą wczewcześśniej niniej niŜŜ IgM, IgM,

nie przechodznie przechodząą przez przez łłooŜŜysko ysko �� IgGIgG -- mmax. 2ax. 2--3 mies.3 mies., utrzymuj, utrzymująą sisięę do 2 lat w do 2 lat w

wysokim stwysokim stęŜęŜeniu, wartoeniu, wartośści niskie lub ci niskie lub śśladowe ladowe ––do kodo końńca ca ŜŜycia, przechodzycia, przechodząą przez przez łłooŜŜyskoysko

97


PrzeciwciaPrzeciwciałła a –– charakterystyka c.d.charakterystyka c.d.�� Interpretacja wynikInterpretacja wynikóów IgG:w IgG:�� Cut off: 8Cut off: 8--12 j.m.12 j.m.�� <100 j.m./ml <100 j.m./ml –– niskie mianoniskie miano�� 100 do ok. 300 j.m./ml 100 do ok. 300 j.m./ml –– śśrednierednie�� ≥≥ 300 j.m./ml 300 j.m./ml –– wysokie mianowysokie miano

�� AWIDNOAWIDNOŚĆŚĆ IgGIgG –– interpretacja:interpretacja:�� <20 % <20 % -- zarazaraŜŜenie w tzw. enie w tzw. „„ostrejostrej”” fazie (do 20 tyg. od fazie (do 20 tyg. od

zarazaraŜŜenia)enia)�� >30 % >30 % -- zarazaraŜŜenie trwa przynajmniej 5 miesienie trwa przynajmniej 5 miesięęcycy

98


Tomografia komputerowa (lepsza niTomografia komputerowa (lepsza niŜŜ MRI)MRI)

USG przezciemiUSG przezciemiąączkowe u niemowlczkowe u niemowląątt

EEG, EEG,

Badanie okulistyczneBadanie okulistyczne

Badanie neurologiczneBadanie neurologiczne

Badanie pBadanie płłynu mynu móózgowozgowo--rdzeniowegordzeniowego

Wykrycie materiaWykrycie materiałłu genetycznego u genetycznego T. gondii T. gondii (DNA) w (DNA) w ppłłynie owodniowym z uynie owodniowym z uŜŜyciem metod molekularnych yciem metod molekularnych np. PCRnp. PCR

99


Toksoplazmoza nabyta z reguToksoplazmoza nabyta z regułły y nie wymaga leczenianie wymaga leczenia

Wskazania do leczeniaWskazania do leczenia::�� UogUogóólniona toksoplazmoza nabyta (wielonarzlniona toksoplazmoza nabyta (wielonarząądowa)dowa)�� Toksoplazmoza u osToksoplazmoza u osóób z immunosupresjb z immunosupresjąą�� Czynne zapalenie siatkCzynne zapalenie siatkóówki i naczyniwki i naczynióówkiwki�� Wrodzona toksoplazmoza (objawowa i bezobjawowa) u Wrodzona toksoplazmoza (objawowa i bezobjawowa) u

noworodknoworodkóów i niemowlw i niemowląątt�� Pierwotne zaraPierwotne zaraŜŜenie cienie cięŜęŜarnycharnych

100


Leki stosowane w toksoplazmozie:Leki stosowane w toksoplazmozie:�� Pirymetamina Pirymetamina (Daraprim) zw. stosowana z (Daraprim) zw. stosowana z

sulfadiazynsulfadiazynąą�� SulfonamidySulfonamidy (z wyboru sulfadiazyna)(z wyboru sulfadiazyna)Preparaty zPreparaty złłooŜŜone:one:�� Fansidar (pirymetamina z sulfadoksynFansidar (pirymetamina z sulfadoksynąą))�� Kotrymoksazol (trimetoprim z sulfamekoksazolem)Kotrymoksazol (trimetoprim z sulfamekoksazolem)Antybiotyki:Antybiotyki:�� Spiramycyna (Rowamycyna), Azytromycyna Spiramycyna (Rowamycyna), Azytromycyna �� Klindamycyna Klindamycyna -- (u pacjent(u pacjentóów z AIDS w z AIDS -- dobra dobra

penetracja do ppenetracja do płłynu mynu m--r i krwi)r i krwi)

Leczenie wspomagajLeczenie wspomagająące ce -- prednizonprednizon 101


Zapobieganie:Zapobieganie:

�� Nie spoNie spoŜŜywanie miywanie mięęsa surowego lub sa surowego lub ppóółłsurowegosurowego

�� Mycie rMycie rąąk, desek, nok, desek, noŜŜy po obry po obróóbce mibce mięęsasa

�� UUŜŜywanie rywanie ręękawiczek do prac w ogrodziekawiczek do prac w ogrodzie

�� UUŜŜywanie rywanie ręękawiczek przy czyszczeniu kawiczek przy czyszczeniu pojemnikpojemnikóów z odchodami kocimiw z odchodami kocimi

�� Mycie warzyw przed spoMycie warzyw przed spoŜŜyciemyciem

102

BBąąblowica (blowica (EchinoccosisEchinoccosis))

Czynnik etiologiczny:Czynnik etiologiczny:�� BBąąblowica blowica jednojednojamowa: jamowa:

tasiemiec btasiemiec bąąblowcowy blowcowy ((Echinococcus Echinococcus granulosusgranulosus))

�� BBąąblowica blowica wielowielojamowa jamowa ((Echinococcus Echinococcus multilocularismultilocularis))

�� BBąąblowica blowica polipolicystycznacystyczna(Echinococcus (Echinococcus vogelivogeli))

Budowa strobili: 3 czBudowa strobili: 3 człłony; 2ony; 2--7 7 mmmm

103

104

WystWystęępowanie: powanie: cacałły y śświatwiat

Polska Polska –– podlega zgpodlega zgłłoszeniom do PZH oszeniom do PZH

�� 01.0101.01--15.09.2013 15.09.2013 –– 2626 przypadkprzypadkóóww

�� 2012r. 2012r. -- 2929

�� 2011r. 2011r. –– 2121

�� 2010r. 2010r. –– 3636

�� 2009r. 2009r. -- 2525

BBąąblowicablowica


�� śśywiciel ywiciel ostatecznyostateczny::pies, wilk, lis, szakal ipies, wilk, lis, szakal i in. in.

�� śśywiciel ywiciel popośśredniredni::owce, kozy, bydowce, kozy, bydłło, konie, o, konie, śświnie, oswinie, osłły, y, krkróóliki, zajliki, zająące, ice, i in. in. oraz sporadycznie oraz sporadycznie czczłłowiekowiek

105


1 – dorosła postać tasiemca bytująca w jelicie cienkim Ŝywiciela ostatecznego (psowate)2 - wydalanie z kałem dojrzałych członówzawierających jaja, zaraŜenie Ŝywiciela pośredniego przez spoŜyciezanieczyszczonych pokarmów3 – wylęganie jaj w jelicie cienkim –onkosfera, penetracja ściany jelita, rozsiewkrwiopochodny do róŜnych narządów4 – rozwój onkosfery do cysty, stopniowy wzrost pęcherza bąblowcowego, 5 – zaraŜenie Ŝywiciela ostatecznegopoprzez spoŜycie mięsa zawierającego cysty bąblowcowe; uwolnienie protoscoleksów z cyst.6 – skoleks w jelicie Ŝywiciela, rozwój do postaci dorosłych w ciągu 32-80 dni1- dorosła postać tasiemca


Bąblowiec jednojamowypęcherz otoczony błonami

błona wewnętrzna: wytwarzanie torebek lęgowych zawierających główki

Pęcherz macierzysty - powolny, stały wzrost. śywotność pęcherzy - kilkadziesiąt lat

107

BBąąblowiec wielojamowyblowiec wielojamowy

charakter naciekajcharakter naciekająący podobny do nacieku nowotworowegocy podobny do nacieku nowotworowego


Przebieg choroby Przebieg choroby zalezaleŜŜy od:y od:�� rodzaju brodzaju bąąblowicyblowicy�� umiejscowieniaumiejscowienia�� wielkowielkośścici�� liczby pliczby pęęcherzycherzy

ObjawyObjawy kliniczne:kliniczne:�� Objawy Objawy guzaguza lub lub naciekunacieku nowotworowegonowotworowego�� WtWtóórne nadkarne nadkaŜŜenia bakteryjne enia bakteryjne → → stan zapalny stan zapalny zajzajęętych tych

organorganóóww�� BBąąblowica blowica wtwtóórnarna -- skutek pskutek pęękniknięęcia cia śścian pcian pęęcherza, cherza,

uoguogóólnienie silnienie sięę procesu chorobowego, wstrzprocesu chorobowego, wstrząąs s anafilaktycznyanafilaktyczny 108


Lokalizacja:Lokalizacja:

�� wwąątrobatroba (najcz(najczęęstsza)stsza)

�� mmóózgzg (najniebezpieczniejsza) (najniebezpieczniejsza)

�� gagałłka ocznaka oczna

�� ppłłuca (stosunkowo rzadko)uca (stosunkowo rzadko)

109


Diagnostyka:Diagnostyka:

�� USGUSG

�� RTG, CT, NMRRTG, CT, NMR

�� odczyny odczyny serologiczneserologiczne (ELISA, hemaglutynacji), ma(ELISA, hemaglutynacji), małło o czuczułłe i swoiste (Poznae i swoiste (Poznańń –– ze swoistymi Ag)ze swoistymi Ag)

Rozpoznanie pewne:zbadanie protoskoleksów z usuniętego operacyjnie pęcherza bąblowca

110

BBąąblowica blowica -- leczenieleczenie

�� Zabieg chirurgicznyZabieg chirurgiczny

�� Terapeutyczne nakTerapeutyczne nakłłucie torbieli (PAIR)ucie torbieli (PAIR)

�� ChemioterapiaChemioterapia

�� Albendazol Albendazol

�� MebendazolMebendazol

�� Obserwacja bez interwencjiObserwacja bez interwencji

111

WWłłoośśnica / Trichinellozanica / Trichinelloza�� EtiologiaEtiologia –– nicienicieńń Trichinella spiralisTrichinella spiralis

�� Wiele gatunkWiele gatunkóów ww włłoośśni, gni, głłóównie u ssakwnie u ssakóów i ptakw i ptakóów w (Grenlandia, Ameryka P(Grenlandia, Ameryka Póółłnocna, Europa, Afryka, nocna, Europa, Afryka, kosmopolitycznekosmopolityczne))

�� Najbardziej chorobotwNajbardziej chorobotwóórczy/patogenny dla czrczy/patogenny dla człłowieka owieka T. nativaT. nativa

�� ZajmujZajmująą mimięśęśnie poprzecznie prnie poprzecznie prąŜąŜkowanekowane, stale , stale czynneczynne

�� Okres wylOkres wylęęgania gania –– zalezaleŜŜy od wray od wraŜŜliwoliwośści chorego i ci chorego i stopnia inwazji. Im krstopnia inwazji. Im króótszy okres wyltszy okres wylęęgania gania –– gorsze gorsze rokowanie.rokowanie. 112

113

�� Kraje Kraje europejskieeuropejskie –– najcznajczęęstsze stsze źźrróóddłło zarao zaraŜŜenia enia –– spospoŜŜycie niedogotowanej ycie niedogotowanej dziczyznydziczyzny

Polska Polska –– nadal podlega zgnadal podlega zgłłoszeniom do PZHoszeniom do PZH�� 01.0101.01--15.09.2013 15.09.2013 –– 99 przypadkprzypadkóóww�� 2012 r. 2012 r. -- 11�� 2011r. 2011r. –– 2323�� 2010r. 2010r. –– 5151�� 2009r. 2009r. -- 3636

WWłłoośśnicanica


1 – spoŜycie niedogotowanego mięsa zawierającego otorbione cysty z larwami2 – uwolnienie larw z cyst pod wpływem kwasu solnego i pepsyny3 – zajęcie śluzówki jelita cienkiego, rozwój do postaci dorosłych (Ŝyją ok. 4 tygodni), zapłodnienie w błonie śluzowej jelita4 – rodzenie larw (200-1500) przez osobniki Ŝeńskie (po ok. 1 tyg.-10 tyg.)5 – wędrówka larw do mięśni prąŜkowanych drogą chłonki i krwi , gdzie przechodząkolejne linienia, a następnie otorbiają się (po ok. 1 mies.), tworząc cysty1 – spoŜycie niedogotowanego mięsazawierającego otorbione cysty



PatogenezaPatogeneza�� Faza Faza pepełłnoobjawowanoobjawowa (kr(krąŜąŜenie larw) wywoenie larw) wywołłuje reakcjuje reakcjęę

ŜŜywiciela na ywiciela na krkrąŜąąŜące Ag ce Ag i i osiedlone w miosiedlone w mięśęśniach niach larwy larwy --miejscowe i uogmiejscowe i uogóólnione reakcje immunologiczne glnione reakcje immunologiczne głł. o . o charakterze alergicznym z gorcharakterze alergicznym z gorąączkczkąą i hipereozynofilii hipereozynofiliąą..

�� Faza Faza przewlekprzewlekłłaa ((osiedlanie larw w miosiedlanie larw w mięśęśniachniach) ) -- odczyn zapalny odczyn zapalny z miejscowz miejscowąą martwicmartwicąą komkomóórek mirek mięśęśnia, zaburzenia biania, zaburzenia białłkowe kowe (tygodnie (tygodnie –– lata)lata)

Przebieg zalePrzebieg zaleŜŜy od y od stopnia inwazjistopnia inwazji::�� Inwazja < 10 larw w 1 g miInwazja < 10 larw w 1 g mięśęśnia nia –– przebieg poronnyprzebieg poronny�� Inwazja > 50 larw w 1 g miInwazja > 50 larw w 1 g mięśęśnia nia –– cicięŜęŜka choroba ka choroba

115


Faza jelitowaFaza jelitowa: b: bóóle brzucha, nudnole brzucha, nudnośści, wymioty, biegunka (30%)ci, wymioty, biegunka (30%)

Faza objawowaFaza objawowa

�� ObrzObrzęęki wokki wokóółł oczu, boczu, bóóle gale gałłek ocznych przy poruszaniu, ek ocznych przy poruszaniu, wybroczyny w spojwybroczyny w spojóówkach, wybroczyny podpaznokciowe, wkach, wybroczyny podpaznokciowe, zmiany o typie vasculitis, gorzmiany o typie vasculitis, gorąączka bez poprzedzajczka bez poprzedzająących dreszczycych dreszczy

�� BBóóle kole końńczyn gczyn góórnych, dolnych, okoruchowych, przymusowe rnych, dolnych, okoruchowych, przymusowe ustawienie koustawienie końńczyn, przykurczeczyn, przykurcze

Faza przewlekFaza przewlekłłaa�� Uczucie ogUczucie ogóólnego rozbicia, oslnego rozbicia, osłłabienie siabienie siłły miy mięśęśniowej, szybkie niowej, szybkie

wyczerpywanie wydolnowyczerpywanie wydolnośści fizycznejci fizycznej�� ObrzObrzęęki, przesiki, przesięęki do jam ciaki do jam ciałła a

116


�� OUN OUN –– zapalenie mzapalenie móózgu z odczynem zgu z odczynem oponowym lub uszkodzenia ogniskoweoponowym lub uszkodzenia ogniskowe

�� Pneumonitis 5%Pneumonitis 5%�� PowikPowikłłanie anie -- uszkodzenie miuszkodzenie mięśęśnia sercowegonia sercowego

�� Zgon Zgon –– przy masywnej inwazji lub naprzy masywnej inwazji lub nałłooŜŜeniu sieniu sięęwwłłoośśnicy na inne obcinicy na inne obciąŜąŜenia, genia, głł. u os. u osóób b starszychstarszych

117

WWłłoośśnica nica -- rozpoznanierozpoznanie

�� Objawy kliniczne, obciObjawy kliniczne, obciąŜąŜajająący wywiadcy wywiad

�� ↑↑↑↑↑↑ leukocytoza, leukocytoza, ↑↑↑↑↑↑ Hipereozynofilia Hipereozynofilia > 30 %, > 30 %, ↑↑ CPKCPK

�� Metody Metody serologiczneserologiczne –– ELISA, IF wykrywanie p/ciaELISA, IF wykrywanie p/ciałł –– dodatnie dodatnie dopiero w 2dopiero w 2--3 tygodniu choroby lub p3 tygodniu choroby lub póóźźniej, utrzymujniej, utrzymująą sisięęlatami, stopniowo w zmniejszonym mianielatami, stopniowo w zmniejszonym mianie

�� Wycinek miWycinek mięśęśniania-- metoda kompresowametoda kompresowa-- metoda trawieniametoda trawienia

�� Waga miWaga mięśęśnia nia –– podapodaćć intensywnointensywnośćść inwazji w przeliczeniu na 1 inwazji w przeliczeniu na 1 g mig mięśęśnia, przesynia, przesyłłanie materiaanie materiałłu w 0,9% soli fizjologiczneju w 0,9% soli fizjologicznej

�� Zmiany morfologiczne w tkance miZmiany morfologiczne w tkance mięśęśniowej, nacieki niowej, nacieki eozynofiloweeozynofilowe 118

WWłłoośśnica nica -- leczenieleczenie

Leczenie Leczenie przyczynoweprzyczynowe�� MebendazolMebendazol�� AlbendazolAlbendazol�� PyrantelPyrantel�� MintezolMintezol

Leczenie Leczenie wspomagajwspomagająącece�� ŚŚrodek przeczyszczajrodek przeczyszczająący cy -- po leczeniu przyczynowympo leczeniu przyczynowym�� Glikokortykosterydy Glikokortykosterydy -- w ciw cięŜęŜkich zakakich zakaŜŜeniacheniach�� UzupeUzupełłnianie niedobornianie niedoboróów biaw białłek, gek, głłóównie albuminwnie albumin�� Leki wspomagajLeki wspomagająące krce krąŜąŜenieenie�� Dieta bogatobiaDieta bogatobiałłkowakowa

119

WWąągrzyca (cysticerkoza) grzyca (cysticerkoza) -- Taenia soliumTaenia solium

1 – spoŜycie jaj wydalanych w kale ludzi zaraŜonych tasiemcem uzbrojonym2 – spoŜycie jaj lub członów macicznych przez świnie i ludzi (Ŝywiciel pośredni)3 – osiedlenie onkosfer w jelicie

4 , 5, 6, 7 …….

8 - osiedlenie onkosfer w jelicie9 – przenikanie przez ścianę jelita, migracja do mięśni prąŜkowanych, mózgu, wątroby i innych tkanek, gdzie rozwijają się do wągrów (cysticerci)4 – spoŜycie przez człowieka (Ŝywiciel ostateczny) niedogotowanego mięsa zawierającego cysticerci


Polska (wg PZH) Polska (wg PZH) 2008 2008 -- 11 przypadekprzypadek

2009 2009 -- 00

2010 2010 -- 22

2011 2011 -- 22

2012 2012 -- 00

01.0101.01--15.09.2013 15.09.2013 -- 33 przypadkiprzypadki

MMooŜŜliwoliwośćść zajzajęęcia wacia waŜŜnych dla nych dla ŜŜycia organycia organóóww

Objawy zaleObjawy zaleŜąŜą odod::

�� liczby wliczby wąągrgróóww

�� uumiejscowieniamiejscowienia wwąągrgróóww

�� stadium rozwojustadium rozwoju

�� reakcji reakcji ŜŜywiciela na obecnoywiciela na obecnośćść pasopasoŜŜytayta

WWąągrzycagrzyca

121

PPoczocząąttek inwazji ek inwazji -- niewielkieniewielkie objawy (okres wylobjawy (okres wylęęgania gania --kilka lat)kilka lat)

NarastaNarastanienie objawobjawóów: w: wzrost wwzrost wąągra, mgra, martwicartwicaa pasopasoŜŜytayta

NajczNajczęśęściej ciej zajmuje:zajmuje:

��oośśrodkowrodkowyy ukukłład nerwowad nerwowyy

nnajgroajgroźźniejszeniejsze objawy, czasami z okresami zaostrzeobjawy, czasami z okresami zaostrzeńń i i remisjiremisji

��gagałłkkęę oczocznnąą

��mimięśęśniniee (w(w tym taktym takŜŜe m. serca)e m. serca)

WWąągrzyca grzyca

122

WWąągrzyca grzyca -- diagnostykadiagnostyka

�� CT gCT głłowy owy –– cystycysty,, zwapnienia, wodogzwapnienia, wodogłłowieowie

�� NMR NMR

�� PrzeglPrzegląądowy Rtg dowy Rtg -- zwapnienia wzwapnienia w mmóózgu izgu i mimięśęśniachniach

�� BiopsjaBiopsja zmianyzmiany

�� Badanie pBadanie płłynu mynu m--r r –– ppłłyn yn przejrzysty, przejrzysty, ↓↓ ciciśśnienie, nienie, ↓↓ ststęŜęŜenie glukozy, enie glukozy, ↑↑ststęŜęŜenie biaenie białłka (zwka (zwłł .. frakcji gammaglobulinowej), wyrafrakcji gammaglobulinowej), wyraźźna pleocytoza ze na pleocytoza ze znacznym odsetkiem komznacznym odsetkiem komóórek plazmatycznych irek plazmatycznych i eozynofileozynofilóóww

�� Diagnostyka Diagnostyka serologicznaserologiczna (test ELISA lub immunoblot) (test ELISA lub immunoblot)

�� ww krwi, pkrwi, płłynie mynie móózgowozgowo--rdzeniowym (wirdzeniowym (więększa wraksza wraŜŜliwoliwośćść ii czuczułłoośćść))

�� w w kalekale –– mamałło przydatna o przydatna ((reakcjreakcjee krzykrzyŜŜowowee zz wszystkimi wszystkimi tasiemczycamitasiemczycami),), brak rbrak róóŜŜnicowanianicowania postacipostaci chorobychoroby

123

WWąągrzyca grzyca -- leczenieleczenie

ZaleZaleŜŜy od postaci chorobyy od postaci choroby

CzCzęęsto sto -- terapia skojarzonaterapia skojarzona::

chemioterapiachemioterapia (Albendazol, Prazykwantel)(Albendazol, Prazykwantel)

++

kkortykosterydortykosterydy y

++

postpostęępowanie chirurgicznepowanie chirurgiczne::

�� zazałłooŜŜenie zastawki dokomorowej enie zastawki dokomorowej

�� usuniusunięęcie pojedynczych ducie pojedynczych duŜŜych cystych cyst

�� usuniusunięęcie cie ruchomych wruchomych wąągrgróów utrudniajw utrudniająących odpcych odpłływ yw ppłłynu mynu m--rr

124

Choroby pasoChoroby pasoŜŜytnicze skytnicze skóóryry

125

ŚŚwierzb (wierzb (Scabies)Scabies)

ŚŚwierzbowiec ludzkiwierzbowiec ludzki((Sarcoptes scabieiSarcoptes scabiei))

pasopasoŜŜyt skyt skóóry ry (rodzaj roztoczy).(rodzaj roztoczy).

Etiologia:Etiologia:

126

drdrąŜąŜenie przez samicenie przez samicęę nor nor śświerzbowcowych wierzbowcowych

((0.50.5--5 mm/h) w sk5 mm/h) w skóórzerze

→→jaja (jaja (44--5 dni) 5 dni)

→→ larwy larwy

→→ drdrąŜąŜenie korytarzy enie korytarzy

→→ postaci dorospostaci dorosłłee

Czas przeCzas przeŜŜycia samic w skycia samic w skóórze rze czczłłowieka: 4owieka: 4--5 tygodni5 tygodni

Epidemiologia:Epidemiologia:

DDrogrogaa zzaraaraŜŜenieniaa -- bezpobezpośśredni kontaktredni kontaktza poza pośśrednictwem przedmiotrednictwem przedmiotóów np. pow np. pośścielicieli

ZaraZaraŜŜeniu sprzyjaeniu sprzyjajjąą:: obniobniŜŜenie odpornoenie odpornośściciwyniszczeniewyniszczeniechoroby psychicznechoroby psychiczne

RozRozpowszechniepowszechnienie nie –– cacałły y śświwiatat

Polska Polska –– 2007r. 2007r. -- 11477 przypadk11477 przypadkóóww

2008r. 2008r. -- 1105611056

ŚŚwierzbwierzb

127

Okres Okres wylwylęęganiagania zalezaleŜŜy od masywnoy od masywnośści zaraci zaraŜŜeniaenia

Pierwsze objawy Pierwsze objawy -- kilka dni kilka dni dodo 33--4 tygodni4 tygodni po zarapo zaraŜŜeniueniu

PoczPocząątkowtkowee objawy:objawy:

grudki i pgrudki i pęęcherzyki 1cherzyki 1--22 mmmm śśrednicy, koloru rednicy, koloru rróóŜŜoweowegogośświwiąąddobrzobrzęękk

Objawy kliniczne:Objawy kliniczne:

ŚŚwierzbwierzb

128

charakterystyczne kilkucharakterystyczne kilku--kilkunastomilimetrowe korytarzekilkunastomilimetrowe korytarze

↓↓

ŚŚwiwiąądd

↓↓

DrapanieDrapanie

↓↓

nadkanadkaŜŜeeniania naruszenie cinaruszenie ciąąggłłoośści skci skóóry ry szerzszerzeeniniee sisięę zzaraaraŜŜenieniaa

ObjawyObjawy ppóóźźniejniejsze:sze:

ŚŚwierzbwierzb

129

�� mimięędzy palcami rdzy palcami rąąkk

�� nadgarstnadgarsteek k

�� dodołłyy pachowpachowee

�� kostkkostkii

�� popośśladkladkii

�� brzuch w okolicbrzuch w okolicyy ppęępka i w pasiepka i w pasie

�� klatka klatka piersipiersiowaowa

�� pachwinpachwinyy

�� narznarząąddyy ppłłciowcioweeGGłłowa, szyja, dowa, szyja, dłłonie, stopy i plecy onie, stopy i plecy nie snie sąą zazwyczaj zajzazwyczaj zajęętete

LokalizacjaLokalizacja zzmianmian::

ŚŚwierzbwierzb

130

U nU niemowliemowląąt t -- cczzęęsto zajsto zajęętete ddłłonie, stopy, twarz i skonie, stopy, twarz i skóórraa ggłłowyowy

U oU ossóób dbajb dbająąccychych o higieno higienęę -- objawy maobjawy małło uchwytneo uchwytne

ŚŚwierzb norweski wierzb norweski –– u osu osóób z zaburzeniami psychicznymi b z zaburzeniami psychicznymi (hiperkeratotyczne nawarstwienia)(hiperkeratotyczne nawarstwienia)

Zmiany nietypowe:Zmiany nietypowe:

ŚŚwierzbwierzb

131

��ZZapalenia mieszkapalenia mieszkóów ww włłosowychosowych

��CzyracznoCzyracznośśćć

��ZZapaleniapaleniee tkanki tkanki łąłącznejcznej

��Zapalenie Zapalenie wwęęzzłłóów chw chłłonnychonnych

��RReakcjeakcjee psychicznpsychicznee

PowikPowikłłania:ania:

ŚŚwierzbwierzb

132

CCharakterystycznyharakterystyczny obraz klinicznyobraz kliniczny

W oW oglgląądadaniuniu przez szkprzez szkłło powio powięększajkszająące ce -- kilkumilimetrowe, szaro kilkumilimetrowe, szaro czarne korytarzeczarne korytarze z szarym lub biaz szarym lub białłym punkcikiem na koym punkcikiem na końńcu cu ((śświerzbowiec)wierzbowiec)

BBadaadanienie pod mikroskopempod mikroskopem -- śświerzbowiecwierzbowiec zeskrobinzeskrobiny y skskóóryry

PomocnePomocne w rozpoznaniu:w rozpoznaniu:uwidocznieniuwidocznieniee korytarzy korytarzy barwnikiem barwnikiem stwierdzenie swstwierdzenie swęędzdząącej osutki u kogocej osutki u kogośś z domownikz domownikóóww

U maU małłych dzieci ych dzieci -- rozpoznanie trudne rozpoznanie trudne ((zamaskowanie objawzamaskowanie objawóów w pierwotnych wtpierwotnych wtóórnymi nadkarnymi nadkaŜŜeniamieniami))

Rozpoznanie:Rozpoznanie:

Świerzb

133

FarmakoterapiaFarmakoterapia

Leczenie: kompleksoweLeczenie: kompleksowe

PostPostęępowanie ogpowanie ogóólnelne

Świerzb

134

Novoscabin = SKIN PROTECT (3 dni, 4-kąpiel)(10% benzoesan benzylu w oleju parafinowym)NIE - na sączące zmiany skórne

Maść siarkowa (5 dni; 6-kąpiel)moŜna stosować na sączące zmiany skórne

Farmakoterapia:Farmakoterapia:

ŚŚwierzbwierzb

135

�� InfectoskabInfectoskab (5 % permetryna) (5 % permetryna) –– kremkremjednorazowo, zostawijednorazowo, zostawićć na 8 godzin bez mycia, na 8 godzin bez mycia,

potem kpotem kąąpielpiel

Nie stosowaNie stosowaćć w ciw ciąŜąŜy i w czasie karmienia piersiy i w czasie karmienia piersiąą, chyba, , chyba, ŜŜe e to konieczne. (5 dni po zakoto konieczne. (5 dni po zakońńczeniu leczenia nie naleczeniu leczenia nie naleŜŜy y karmikarmićć piersipiersiąą))

NIE WOLNO PONIE WOLNO POŁŁYKAYKAĆĆ, NIE NA SK, NIE NA SKÓÓRRĘĘ WOKWOKÓÓŁŁUSTUST

�� Pipi Lotion (2% permetryna) Pipi Lotion (2% permetryna) -- szmpon (w szmpon (w Polsce rejestracja na wszawicPolsce rejestracja na wszawicęę))

136

ŚŚwierzbwierzb

�� Krotamiton Krotamiton –– gdy utrzymuje sigdy utrzymuje sięę śświwiąąd po leczeniud po leczeniu

�� MaMaśćść WilkinsonaWilkinsona (zawiera siark(zawiera siarkęę))

�� IvermectinIvermectin p.osp.os

�� AllethrinAllethrin (Spregal)(Spregal)

�� ZakaZakaźźnonośćść śświerzbu po leczeniu utrzymuje siwierzbu po leczeniu utrzymuje sięępowypowyŜŜej 24 hej 24 h

� Jeśli po leczeniu objawy utrzymują się ponad 2 tygodnie, terapię naleŜy powtórzyć.

ŚŚwierzbwierzb

137

PostPostęępowanie ogpowanie ogóólne:lne:

�przestrzeganie zasad higieny osobistej

�częsta zmiana bielizny i pościeli

�gorące kąpiele z uŜyciem duŜej ilości mydła i miękkiej szczotki

�leczenie równocześnie wszystkich osób z najbliŜszego otoczenia.

ŚŚwierzbwierzb

138

Wszawica Wszawica (Pediculosis)(Pediculosis)

Wesz ludzka Wesz ludzka ((Pediculus humanusPediculus humanus))

�� ddłł. 2. 2--4 mm, 3 cz4 mm, 3 częśęści ciaci ciałła: a: ggłłowa, tuowa, tułłóów, odww, odwłłokok

Wesz Wesz łłonowa onowa ((PhthirusPhthirus))

�� ddłł. 1. 1--2 mm, silnie 2 mm, silnie zredukowany odwzredukowany odwłłokok

139

Wesz odzieŜowa

(Pediculus vestimenti)

�dł. 3-4,5 mm, 3 części ciała: głowa, tułów

�� WystWystęępowaniepowanie: paso: pasoŜŜyt yt kosmopolitycznykosmopolityczny, , zwykle wzwykle wśśrróód dzieci z dud dzieci z duŜŜych skupisk, osych skupisk, osóób b zaniedbujzaniedbująących higiencych higienęę, aktywnych p, aktywnych płłciowo ciowo dorosdorosłłychych

�� PrzenoszeniePrzenoszenie: : bezpobezpośśredni kontaktredni kontakt z osobz osobąązarazaraŜŜononąą lub odzielub odzieŜąŜą

WszawicaWszawica

140

�� Wesz odWesz odŜŜywia siywia sięę wywyłąłącznie krwicznie krwiąą, bez pokarmu ginie , bez pokarmu ginie po kilku dniachpo kilku dniach

�� Dostosowuje swDostosowuje swóój kolor do koloru wj kolor do koloru włłososóów w ŜŜywicielaywiciela

�� Czas Czas ŜŜycia dorosycia dorosłłej wszy ej wszy -- kilka tygodni, kilka tygodni,

�� Samica skSamica skłłada ok. 30 jaj w ciada ok. 30 jaj w ciąągu swojego gu swojego ŜŜycia. ycia.

�� Jaja (gnidy) przyczepione do odzieJaja (gnidy) przyczepione do odzieŜŜy lub wy lub włłososóów. w.

WszawicaWszawica

141

Wesz postaciWesz postaci

142

Czas do wyklucia młodych postaci z jaj – ok. 1 tyg.Dojrzewanie młodych do postaci dorosłej - 2 tyg.

�� Objawy kliniczne Objawy kliniczne –– śświwiąąd skd skóóry, czerwone plamki ry, czerwone plamki śśr. 1 r. 1 mm w miejscu ukmm w miejscu ukłłucia, zadrapania, zmiany ucia, zadrapania, zmiany wypryskowate, ropnewypryskowate, ropne

�� RozpoznanieRozpoznanie: znalezienie : znalezienie jajjaj lub postaci lub postaci dorosdorosłłejej

WszawicaWszawica

LeczenieLeczenie 2 x w odst2 x w odstęępie 8pie 8--10 dni: 10 dni:

�� Dimetykon Dimetykon

�� 2% permetryna > 2 r.2% permetryna > 2 r.ŜŜ. (Pipi Lotion),. (Pipi Lotion),

�� 10 % benzoesan benzylu, 10 % benzoesan benzylu,

�� mycie gmycie głłowy octem (uowy octem (ułłatwia odklejanie siatwia odklejanie sięę wszy od wszy od wwłłososóów), w),

�� mechaniczne usuwanie wszymechaniczne usuwanie wszy

Leczenie Leczenie wszystkich domownikwszystkich domownikóóww

�� ZapobieganieZapobieganie: stosowanie zasad higieny: stosowanie zasad higieny

143

Wesz Wesz -- zapobieganie zapobieganie

144

• Stosowanie zasad higieny: mycie, czesanie, związywanie włosów,

• Osobiste szczotki, ozdoby, ręczniki i.t.p.• Unikanie bezpośredniego kontaktu z włosami innych

osób• Sprawdzanie głów dzieciom

Documents

Choroby pasożytnicze stud 2013_14_matinfo