PAPIESKA AKADEMIA TEOLOGICZNA W KRAKOWIE

WYDZIA TEOLOGICZNY

PAWE STEFAN PASZYN

ASTROLOGIA W NEW AGE CHRZECIJASKA POLEMIKA Z ASTROLOGI

NOWEJ ERY

Krakw 2003

Praca magisterska napisana na seminarium z katolickiej nauki

spoecznej pod kierunkiem Ks. prof. dra hab. Andrzeja

Zwoliskiego

- 2 -

Opis bibliograficzny pracy

Autor: Pawe Paszyn

Tytu: Astrologia w New Age. Chrzecijaska polemika z astrologi

nowej ery

Promotor: Ks. prof. dr hab. Andrzej Zwoliski

Miejsce: Papieska Akademia Teologiczna, Krakw

Rok: 2003

Liczba stron: 152 [w tym aneks: 9]

Abstrakt

W pracy omwiono zagadnienie astrologii i New Age w oparciu o katolick

nauk spoeczn. Celem pracy byo przedstawienie aktualnego problemu

wzrostu neopogastwa, praktykowaniu magii i wrbiarstwa, rnych form

szarlatanerii, w szczeglnoci astrologii. Podjto polemik z astrologi New

Age w oparciu o nauczanie Kocioa, filozoficzne spojrzenie na wiat oraz o

nauki szczegowe, kwestionujce wszelkie zabobony. Zwrcono uwag na

niebezpieczestwa wynikajce z zajmowania si pseudonaukami. Zastosowano

metod krytyczn analizy tekstw rdowych oraz metod spekulatywn.

Wykorzystano materiay rdowe i bibliograficzne polsko i obcojzyczne oraz

wiele artykuw zamieszczonych na stronach internetowych. W przygotowaniu

tego tematu posuono si ponad dwustu pidziesicioma pozycjami

poruszajcymi omawian tematyk. Prac wzbogacono rysunkami i tabelami

zamieszczonymi w aneksie.

astrologia

astronomia

ezoteryzm

neopogastwo

New Age

Opatrzno Boa

pseudonauka

szarlataneria

wrbiarstwo

zabobony

Sowa kluczowe

- 3 -

Spis tre ci

WYKAZ SKRTW ...................................................................... 4

WSTP ............................................................................................... 5

ROZDZIA I: Przedstawienie Ruchu Nowej Ery

1. Pochodzenie i rozwj ..................................................................... 9 2. Prba zdefiniowania RNE ............................................................. 21 3. Prezentacja New Age Movement .................................................. 27 4. Duchowo Nowej Ery .................................................................. 35 5. Ruch Nowej Ery w Polsce ............................................................. 39 6. Cele i znaczenie New Age ............................................................. 41 ROZDZIA II: Astrologia w New Age

1. Historia wierze astrologicznych ................................................... 44 2. Gwne zaoenia i fundamenty ideowe ........................................ 56 3. Nowa koncepcja astrologii w New Age ......................................... 59 4. Opozycja Ery Ryb wobec Ery Wodnika ........................................ 69

ROZDZIA III: Polemika z astrologi

1. Nauki cise wobec astrologii ....................................................... 79 2. Filozoficzne spojrzenie na wiat ................................................... 97 3. Teologiczna nauka o Opatrznoci Boej ...................................... 105 4. Zagroenia zwizane z astrologi ................................................. 119 ZAKO CZENIE ............................................................................ 127

BIBLIOGRAFIA ............................................................................ 130 ANEKS

1. Symbole New Age ........................................................................ i 2. Astrologia ...................................................................................... iv

- 4 -

Wykaz uywanych skrtw

BC Before Christ lata przed narodzeniem Chrystusa

BF Breviarium fidei. Wybr doktrynalnych wypowiedzi Kocioa, [oprac.] S.

Gowa, I. Bieda, wyd. w. Wojciecha, Pozna 1988

Dn Ksiga Daniela

DS H. Denzinger, A. Schnmetzer, Enchiridion symbolorum, definitionum et

declaratiorum de rebus fidei et morum (wydanie XXXI, z 1961r.)

Flp List do Filipian

FR Encyklika Jana Pawa II Fides et Ratio

Hbr List do Hebrajczykw

Iz Ksiga Izajasza

Jr Ksiga Jeremiasza

KDK Konstytucja duszpasterska w Kociele w wiecie wspczesnym Gaudium et

spes

KKK Katechizm Kocioa Katolickiego

KO Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Boym Dei verbum

Kol List do Kolosan

1Kor Pierwszy List do Koryntian

KPK Kodeks Prawa Kanonicznego

Kp Ksiga Kapaska

k Ewangelia w. ukasza

Mdr Ksiga Mdroci

Mt Ewangelia w. Mateusza

NT Nowy Testament

NUK Nauczycielski Urzd Kocioa

PL Patrologiae cursus completus. Series Latina, Ed. J. Migne, Paris 1890

Ps Ksiga Psalmw

Pwt Ksiga Powtrzonego Prawa

Rdz Ksiga Rodzaju

RNE Ruch Nowej Ery (New Age)

ST Stary Testament

Syr Ksiga Mdroci Syracha

- 5 -

Wstp

Problem astrologii w dzisiejszych czasach pojawia si czsto w rnych

zagadnieniach spoeczno kulturowych. Astrologia w New Age jest tematem

wanym i aktualnie czsto podejmowanym. Zagroenia wypywajce z astrologii

s zazwyczaj ignorowane i lekcewaone. Dua cz spoeczestwa posiada

znikom wiedz na jej temat, niezgodn z prawd i osigniciami nauk

empirycznych. Niebezpieczestwa zwizane z pseudonauk, jak jest astrologia,

pocigaj za sob skutki na paszczynie duchowej i s barykad na drodze do

Boga. Nasilaj si take praktyki pogaskie, bazujce na doktrynach New Age.

Wedug ankiety Gallup`a, w ostatnim wieku wiara w astrologi powikszya si

o okoo dwudziestu pi procent1.

Problematyka New Age wykracza ku przyszoci. Nowy Wiek to

niewiadoma, nowa perspektywa, w ktrej zagroeniem bdzie manipulacja

ludzkoci. Ta niewiadoma jest najbardziej interesujca, wzmaga siy twrcze i

budzi ufno w moc czowieka. Nowy Wiek wie si z now duchowoci. W

pewnym momencie nie zadowala to, co dotychczas funkcjonowao i sprawdzao

si w codziennym yciu. Nowa rzeczywisto stawia nowe wyzwania.

Zwaszcza, e zmiany s coraz szybsze, a nasza wiadomo musi za nimi

nada2.

Zjawisko odradzajcych si trendw neopogastwa zasuguje na

szczegln uwag socjologw, filozofw, a zwaszcza teologw, ktrzy z

powoania maj broni chrzecijaskich wartoci oraz doszukiwa si prawdy o

otaczajcym nas wszechwiecie, wynikajcej z Boego Objawienia i rozwoju

nauk szczegowych. Wiara i rozum, zgodnie z nauczaniem papiea Jana Pawa

II, powinny si nawzajem przenika, uzupenia i pomaga w dojciu do

kontemplacji prawdy3. Fakt wzrostu tendencji neopogaskich, powrotu magii,

1 Zob. Http://www.skepdic.com/astrolgy.html, luty 2003. 2 M. Goaszewska, Wprowadzenie, w: Oblicza nowej duchowoci, wyd. UJ, Krakw 1995, s.7. 3 Zob. Jan Pawe II, Fides et Ratio. Encyklika o relacjach midzy wiar a rozumem, wyd. M, Krakw, s. 5.

- 6 -

okultyzmu, zjawisk irracjonalnych w dzisiejszych czasach domaga si nowych

opracowa i analiz. Przedstawienia i omwienia powyszych tematw powinny

sta si podstaw do wyrobienia opinii w tej dziedzinie. Dlatego przedmiotem

rozwaa tej pracy staa si astrologia rozwijajca w obrbie Ruchu Nowej Ery.

Nietrudno zgodzi si ze zdaniem czowieka, ktry od lat zajmuje si

tym ruchem Bartomieja Dobroczyskiego, i przed badaczami zjawisk tego

ruchu rysuje si nader trudne zadanie4. wiadomo tego, wpyna na moj ch

znalezienia zwizkw przyczynowo-skutkowych pomidzy astrologi, a New

Age. W trakcie zbierania materiaw do opracowywanego tematu, posuono si

wyborem wartociowej literatury ukazujcej racje obu stron w chrzecijaskiej

polemice z astrologi Nowej Ery. Nie sposb zaznajomi si ze wszystkimi

pozycjami wydawniczymi, czy mie dostp do caoci literatury, ze wzgldu na

zasig opisywanych zjawisk. Bibliografia pracy zawiera nie tylko pozycje

ksikowe, ale take artykuy i niektre informacje zamieszczone w internecie

oraz wykorzystano w syntezach elementy oparte na dokumentalnych programach

telewizyjnych. W swoich analizach opieram si gwnie na wybranych

materiaach rdowych i na materiaach pomocniczych, ktre byy dostpne w

jzyku polskim i angielskim. Uczestnictwo w sympozjum O radiestezji,

astrologii, pseudonauce i zagroeniach duchowych przy Uniwersytecie

Gdaskim, a take osobiste spotkania i rozmowy, zwaszcza z dr fizyki

Kazimierzem Urbaczykiem i byym astrologiem Jarosawem Olszewskim,

autorem ksiki pt. Oblicza astrologii, pomogy mi w zrozumieniu tego tematu

i ujawnieniu wanych problemw wynikajcych z zajmowania si astrologi i

pseudonaukami. Temat tej pracy jest niezwykle aktualny i potrzebny w

nawietlaniu dzisiejszych spoecznych problemw.

Majc na uwadze wspominane niedogodnoci, wynikajce z bogactwa

literatury, posuono si metod krytycznej analizy tekstw rdowych oraz

metod spekulatywn, ktra prowadzi do szczegowych wnioskw na drodze

analizy i porwnania poj, sdw i zda, a nie tylko faktw i dokumentw.

Obrana przeze mnie opcja, mimo trudnoci, zostaa dostosowana do

4 B. Dobroczyski, New Age, wyd. Znak, Krakw 1997, s. 138.

- 7 -

merytorycznej czci niniejszej pracy, za jzyk pracy, mimo wielu

obcojzycznych zwrotw i nazw wasnych, pozosta oryginalny, zgodny z

normami jzyka polskiego.

Struktura pracy obejmuje trzy rozdziay. Rozdzia pierwszy przedstawia

oblicze Ruchu Nowej Ery, jego pochodzenie oraz denia rnymi metodami do

postawionego sobie celu. Ta prezentacja ma za zadanie przedstawi czytelnikowi

jasny obraz i zagroenia, jakie kryj si pod terminem New Age. Mimo

niewygody w okreleniu jego wiatopogldu, mona okreli za kardynaem

Danneelsonem5, cztery filary, na ktrych opiera si ten nowy spoeczny ruch. S

to: podbudowa naukowa, inspiracje religiami Wschodu, nowa psychologia oraz

astrologia z elementami okultystycznymi. Jednym z fundamentw New Age jest

wanie astrologia. Dlatego ona sama jest gwnym tematem drugiego rozdziau.

w rozdzia przedstawia histori astrologii i jej konotacje z okultyzmem i

ezoteryk na przestrzeni wiekw. Ukazane s w nim gwne zaoenia i idee

astrologiczne, a dla poszerzenia wiedzy czytelnika, opis strukturalny

horoskopw. W tym te rozdziale s ukazane gbokie powizania dzisiejszej

astrologii z Ruchem New Age. Cech istotn w New Age jest zmiana

wiadomoci, paradygmatu w przejciu do nowej ery, opartej na astrologicznym

systemie. Astrologia nadaje ton i kierunek Ruchowi Nowej Ery oraz jest

niezbdnym narzdziem do szerzenia neopogastwa w dzisiejszym wiecie. Te

wszystkie tezy i koncepcje astrologii w New Age przedstawione w dwch

pierwszych rozdziaach, w ostatnim, trzecim rozdziale tej pracy, s wykorzystane

w polemice z dzisiejsz wiedz opart na przesankach racjonalnych i

empirycznych oraz radykalnej nauce biorcej swe rdo w objawieniu Boym,

zawartym w Pimie w. i w Tradycji Kocioa Rzymskiego. Ostatni rozdzia

ukazuje saboci i zagroenia astrologii w New Age i nie wytrzymuje napicia

krytyki ze strony nauki i wiary. Dla lepszego zrozumienia tego tematu, w

ostatniej czci tej pracy umieszczono aneks, ktry zawiera interesujce

informacje jak: symbole Ruchu New Age i astrologiczne tabele wraz z

5 Zob. G. Danneels, Nowy ad. Nowa ludzko. Nowa wiara. New Age, wyd. M, Krakw 1992.

- 8 -

graficznym nawietleniem opisywanego problemu. Przez to poruszany temat

staje si bardziej klarowny i zrozumiay.

- 9 -

Przedstawienie Ruchu Nowej Ery ROZDZIA I

1. Pochodzenie i rozwj

Dubito ergo sum to twierdzenie, ktre czowiekowi towarzyszy przez cae

ycie. Ta myl zatrzymuje osob, a w konsekwencji podwaa i poddaje w

wtpliwo wszystko to, co otacza osob. Czowiek, bdc ukoronowaniem

wszystkich stworze i bytw, od pocztku wiata doszukiwa si nowych, innych

drg wasnej egzystencji. Nie jest on wyposaony w zdolno nieomylnoci czy

peny zmys logiki, dlatego te dochodzi take do obiektywnie absurdalnych

poj czy wnioskw. Historia ludzkoci zna rne rodzaje bdw i przypomina

je, by ich unikn, by tworzy lepsz przyszo.

Ruch Nowej Ery, stosunkowo niedawno powstay, opiera si na prastarej

tradycji kroczenia w niepewnoci i nieumiejtnoci uczenia si na bdach.

Aby naleycie zrozumie to i przyczyny powstania Ruchu Nowej Ery, a w

gwnej czci pracy umiejtnie rozwietli jeden z fundamentw tego ruchu,

jakim jest astrologia, naley doj do jej korzeni i zada sobie pytanie: skd si

dzisiaj wzi Ruch Nowej Ery i gdzie naley szuka jego pocztku? Te

postawione pytania s zbyt trudne z racji tego, czym cechuje si ten

konspiracyjny ruch. Jednake sprbujmy odpowiedzie na nie, wdrujc do

okresu Owiecenia, w ktrym wszelkie podstawowe moralne wartoci zostay

zakwestionowane. Owiecenie de facto byo midzy innymi epok buntu,

zacofania i magii, a swj punkt kulminacyjny osigno w filozofii Immanuela

Kanta, ktry z dewiz Sapere aude (miej odwag myle) wzbudzi wiadomo

mistyfikacji6 religii. Efektem dziaania wielu ludzi tego okresu, bya szeroko

pojta ateizacja7. Ci mistrzowie nowoytnego ateizmu8 byli zarodkiem do

6 Mistyfikacja celowe wprowadzenie w bd. 7 Por. J. Galarowicz, Na ciekach prawdy. Wprowadzenie do filozofii, wyd. PAT, Krakw, s. 466-467.

- 10 -

powstania obecnej i silnie postpowej sekularyzacji w obrbie New Age. Aby

czowiek mg y w peni swojego powoania, nie moe ogranicza si tylko do

sfery materialnej, widzialnej. Twrcy ateistycznych prawd starali si

wszelkimi sposobami wyrwa to, co duchowe z czowieka, a w zamian

serwowali ideologie ateistyczne. W konsekwencji tego czowiek mia zaj

miejsce Boga i sta si dla samego siebie swoim bogiem9. Ta idea nieustannie

rozwija si i zostaa w peni przejta w ruchu New Age.

Wielkie znaczenie na rozwj Ruchu Nowej Ery miaa epoka

modernizmu10, a zwaszcza wielki wczesny postp techniki i osigni na

paszczynie cywilizacji. Jednak obok progresu, jaki dokona si w szybkim

tempie, w dziedzinie nauk przyrodniczych, naley zauway osabienie jakoci

ycia moralno-duchowego. Haso tego okresu sztuka dla sztuki zawao

zakres wartoci ludzkich do samej sztuki, ktra bya pojmowana jako jedyna

autentyczna i niezagroona warto11. Z czasem w trwaniu w tych zaoeniach

zaczto doszukiwa si innych myli bliskich temu nurtowi. Postmodernistyczni

artyci Wielkiej Awangardy, przejli zasad penej wolnoci, dowolnoci

ksztatowania artystycznego - wszystko wolno, a wic nastpio pomieszanie

stylw, powrt do naiwnoci, zezwolenie na przesad i zminimalizowanie;

pikne jest to, co podoba si jednakowo schizofrenikom i wysublimowanym

znawcom sztuki poruszajcym si w wiecie codziennoci 12.

Czas postmodernizmu jeszcze gbiej siga w idee rozwoju nauki, jak i we

wntrze samego czowieka. Ten nowo ksztatujcy si styl ycia i mylenia

cechuje si negatywnym podejciem do roli ludzkiego rozumu. Zanegowanie

zdolnoci ludzkiego rozumu jest podstaw uprawomocnienia wieloci prawd i

zasad moralnych, odrzuceniem obiektywnego sensu rzeczywistoci, teologicznej

8 Naley tutaj przywoa kontynuatorw idei Owiecenia m.in. ojca nowoytnego ateizmu Ludwika Feurbacha, Karola Marksa, Zygmunta Freuda, Fryderyka Nietzsche`go czy Jean-Paul Sartre`a. 9 Por. Tame, s. 471-472. 10Modernizm to zbir kierunkw o charakterze indywidualnym, przeciwstawiajcych si pozytywistycznemu realizmowi i naturalizmowi na przeomie XIX i XX wieku. 11 Zob. Sownik poj filozoficznych, W. Krajewski [red.], wyd. Scholar, Warszawa 1996, s. 126-127. 12 M. Goaszewska, Wprowadzenie, w: Oblicza nowej duchowoci, wyd. UJ, Krakw 1995, s. 11.

- 11 -

wizji wiata, zanegowaniem zasad jednoci i uniwersalnoci oraz

deprecjonowaniem kulturowego i spoecznego wymiaru ludzkiego egzystencji13.

Warto zauway, e takie podejcie wyjtkowo sprzyjao w pniejszym

rozwoju RNE14. Naley odnotowa, e postmodernizm jest wiadom rezygnacj

z wikszoci wartoci bdcych istot w tradycji oraz kulturze europejskiej.

Odrzucenie prawdy (naczelnej normy i celu poznania), rozumu (fundamentu

ludzkiej wartoci i godnoci), dobra (celu ludzkich dziaa molarnych) i sensu

doprowadzio do osabienia zdolnoci samego poznania. Postmodernistyczna

destrukcja staa si zagroeniem dla cywilizacji15. Do zagroe

postmodernistycznych naley wliczy, jako pierwsze z nich utracon nadziej.

Postmodernizm krytykuje nowoytny racjonalizm. W nowoytnoci oczekiwano,

e czowiek moc swego rozumu jest w stanie opanowa natur i wykorzystywa

j do zaspokajania swych aspiracji. Tymczasem rozwj techniki, przynoszc

nasycenie zaledwie peryferyjnymi, materialnymi dobrami przyczynia si do

powstawania nowych zagroe, godzcych w istot czowieka i jego bytowanie.

Drugim zagroeniem jest destrukcja spoeczestwa zamach na osob.

Spoeczestwo moe funkcjonowa poprawnie, jeeli wytworzy struktur relacji,

takich jak: rodzina, wadza, organizacja terytorialna, ustrj gospodarczy,

powszechnie akceptowany system etyczny. Nastpnymi zagroeniami s take

wielo prawd zamach na rozumno osoby oraz negacja zasad moralnych

atak na wolno osoby16.

Ten postmodernistyczny antyracjonalizm jest wspczesnym

irracjonalizmem niszczcym moliwo poznania i ycia prawd17. Skoro nie ma

adnego kryterium prawdy, nie ma prawdy obiektywnej. Zatem, kady moe

ustanowi swoj wasn prawd. Takie sceptyczne podejcie byo podatnym

gruntem do powstawania rnych grup spoecznych o charakterze destrukcyjnym

(sekt), jak i omawianego ruchu.

13 Z. Sareo, Postmodernistyczny styl mylenia i ycia, w: Postmodernizm, wyzwanie dla chrzecijastwa, Z. Sareo [red.], wyd. Pallottinum, Pozna 1995, s. 10. 14 RNE Ruch Nowej Ery. [aut. skrt.]. 15 Tame, s. 19. 16 Tame, s. 20. 17 Por. I. Ziemiski, Postmodernizm a dylematy czowieka, Ethos, 1996, nr 33-34, s. 143-145.

- 12 -

Powyej przedstawione to jest potrzebnym wprowadzeniem, by

zrozumie postawy niektrych postaci, ktre w bezporedni sposb przyczyniy

si do powstania ruchu, a zatem do rozpowszechniania m.in. astrologii, jako

pewnego fundamentu w atwym kierowaniu masy spoeczestw i realizowaniu

spoecznej potrzeby, jak jest ludzka ciekawo wiedza o swojej przyszoci.

Jednak, jak si okazuje w rzeczywistoci, czowiekowi Zachodu zaczo

brakowa bogactwa kulturalno religijnego. W daleko posunitym

irracjonalizmie, w poszukiwaniu wszelkiego novum, czowiek o zachodniej

mentalnoci sign daleko na wschd. Fascynacja wschodem i jego pogldami

filozoficzno religijnymi doprowadzia do cakowitego odwrcenia si od

swoich rodzimych wartoci kulturalno spoeczno religijnych.

Niedowartociowanie swoich tradycji byo kolejnym posuniciem w czynieniu

chaosu w sercach ludzi wierzcych w Boga. Potrzeba uduchowienia wasnego

ycia bya widoczna szczeglnie po przejciu rnych przeobrae wynikajcych

z postulatw epoki modernistycznej. To zwrcenie ku Dalekiemu Wschodowi i

poczenie jego filozofii i religii z nurtem zachodnim zawdziczamy Helenie

Bawatskiej18. Teozofia19 Bawatskiej otwara drog w wiat tajemniczy,

niezbadany, a jednoczenie wiat bez Boga, ktry mia za zadanie wypeni

spragnione i puste dusze. Jak zauwaa Brooks Alexander w swoim artykule pt.

New Age to nic nowego, fundamenty pod ten ruch pooyli beatnicy20 w latach

50-tych ostatniego stulecia. Ich zalepienie medytacj zen byo w ogle pierwsz

zachodni fascynacj duchowoci Wschodu21. Nastpcami beatnikw byli

hipisi22 ze swymi wizjami narkotycznymi i utopijnym radykalizmem23.

18 Por. J. Vernette, New Age. U progu ery Wodnika, Verbinum, Warszawa 1998, s. 43-44. 19 Teozofia gosi moliwo bezporedniego kontaktu czowieka ze wiatem nadnaturalnym i poznania tajemnicy tego wiata za pomoc wiedzy zdobytej przez specjalne praktyki mistyczne. 20 Beatnik [z ang. wym. bi:tnik] (zw. pop. w latach 50. XX w. w USA); czowiek majcy skonno do zachowywania si i ubierania w sposb sprzeczny z przyjtymi zwyczajami, wyraajcy protest przeciw mieszczaskiej filozofii ycia. 21 Por. A. Brooks, Ruch New Age to nic nowego, w: P. Macura [red.], New Age, wyd. Nomos, Krakw 1993, s. 77-78. 22 Hipisi - lune grupy modziey amer. skconej z oficjalnym "zamonym spoeczestwem" USA, nie uznajce jego wartoci i norm, szukajce wyzwolenia indywidualnego od gorczki produkcji, klimatu konsumpcji, kultu materii m.in. przez zaywanie narkotykw, cakowite wycofanie si z udziau w yciu spo. i gosp., ekscentryczny strj (jedwabie, paciorki, pira, kwiaty itp.), pogard dla pienidzy, wasnoci i przemocy, przez mistycyzm, goszenie altruizmu i radoci ycia w prostocie i wolnej mioci (ruch powstay w 1966 r., wystpujcy te w innych krajach).

- 13 -

Warto sign do historii pocztku nowoytnoci, kiedy dokonyway si

znaczce przemiany dla rozwoju cywilizacji i mentalnoci ludzi. Punktem

pocztkowym teje transformacji bya naukowa rewolucja Kopernikaska w XVI

w., ktra w kocowym efekcie zostaa uksztatowana przez Newtona dwa

stulecia pniej24. Naley odnotowa przy tym rozwj myli filozoficznej,

majcej poniekd wpyw na uksztatowanie mylenia, prowadzcego porednio

do rozwoju koncepcji New Age. Istotnym czcym ogniwem by Kartezjusz,

ktry doprowadzi do rozbicia wiata na dwie niezalene sfery rzecz mylc i

rzecz rozcig25.

Jeden z gwnych mylicieli New Age Fridjof Capra stwierdza, i to

wanie kartezjaski dualizm ducha i materii wywar ogromny wpyw na myl

Zachodu, (...) doprowadzi do tego, e przypisujemy wiksz warto pracy

umysowej ni fizycznej 26. Ruch New Age nie rozpocz si ani w

szedziesitych ani siedemdziesitych latach naszego stulecia, lecz korzeniami

swymi siga staroytnej gnozy, hinduizmu jak i ydowskiej kabay27. Twierdzi

si, i gwnym korzeniem byo Towarzystwo Teozoficzne zaoone przez

Rosjank Helen Bawack w 1875 roku w Nowym Jorku, ktra gosia idee

wsplnych prawd jednoczcych wszystkie religie wiata. Czoowymi

apostokami New Age w kocowym wieku drugiego tysiclecia byy Annie

Besant i Alice Bailey oraz wspczesna nam Marilyn Ferguson, ktra napisaa

ksik pod tytuem The Aquarian Conspiracy (Spisek Wodnika) dzisiejsz

bibli ludzi zaangaowanych w ruch New Age. Towarzystwo Teozoficzne od

samego pocztku demonstrowao wrogi stosunek do chrzecijan. Goszona przez

to towarzystwo jedno religijna, odnosia si w praktyce do wszystkich religii

oprcz judaizmu, chrzecijastwa i islamu28. Alice Bailey zrobia wicej dla

wzmocnienia fundamentu New Age ni jej poprzedniczka Helena Bawacka,

23 Tame. 24 Por. P. Macura, New Age jako ruch i filozofia ycia, w: P. Macura [red.], New Age ..., dz. cyt., s. 6. 25 Tame. 26 F. Capra, Punkt zwrotny, Warszawa 1987, s. 91. 27 S. Dobrzanowski, New Age zagroeniem i wyzwaniem dla chrzecijastwa, w: S. Dobrzanowski [red.], New Age, wyd. Unum, Krakw 1994, s. 8. 28 Por. S. Harasimowicz, Nowoytne korzenie ruchu New Age, w: I. Dec [red.], Zudzenia Nowej Ery. Teologia a New Age, wyd. Signum, Wrocaw 1994, s. 44-45.

- 14 -

gdy w 1922 roku zaoya Lucyferowe Towarzystwo Wydawnicze, ktre

obecnie istnieje jako Lucis Trust afiliowane przy ONZ29.

W drugiej poowie XX wieku zaczto dziaa bardziej konkretnie. W 1962

roku zaoono szkock szko w Findhorn30. Kilka osb bezrobotnych zaoyo

tam warzywny ogrd, ktry nie mia realnych szans na przetrwanie ze wzgldw

klimatycznych. Jednak jedna z zaoycieli ogrodu Eileen Caddy odkrya w

sobie zdolno odbierania gosu, pochodzcego od rda, jakim by dla niej

Bg we wntrzu31. Taka droga uatwiaa jej poznawanie nowych relacji

pomidzy uczuciami i mylami a otoczeniem. Dziki tym umiejtnociom

odbieraa duchowe owiecenia, skd czerpaa wiedz, i na roliny znaczny

wpyw ma jako ludzkiej wiadomoci32. Rodzina Caddy ilustruje wiar w

odkryt na nowo cudown moc natury Matki Gai. Za Findhorn za

porednictwem dziaania ludzkiej wiadomoci, sta si przykadem ziemskiego

raju, penego w obfite plony ziemi33.

Jednym z dzisiejszych socjologw, zajmujcych si problemami

narastania nowych spoecznych ruchw, jest Krzysztof Olechnicki, ktry w

swojej ksikowej pozycji New Age. Koci wobec wyzwania Wodnika

dostrzega pozytywne jak i negatywne elementy tego ruchu. Stwierdza, e Ruch

Nowej Ery jest zarwno ruchem spoecznym jak i kultur alternatywn, ktr

jego zwolennicy wci wzbogacaj i modyfikuj, i wartoci ktrej w istocie go

stworzyy34. Pomijajc fakt, i jego praca idzie w kierunku przychylnym temu

ruchowi, warto odnotowa w jaki sposb posuy si definicj wyjaniajc

genez Ruchu Nowej Ery. Pomocne w wyjanieniu genezy i owej dwoistej

tosamoci Ruchu Nowej Ery moe by zastosowanie Schelerowskiej koncepcji

luzy duchowego strumienia. Zdaniem Maxa Schelera, czynniki idealne

(Idealfaktoren) tworz wiat idei, istniejcych niezalenie od ludzi. To, czy

okrelone czynniki idealne bd miay szans zaistnienia w realnym wiecie, w

29 Tame, s. 45. 30 C. Cumbey, The Hidden Dangers of the Rainbow, Shreveport 1983, s. 49. 31 Tame. 32 Por. Z. Sareo, New Age a Koci, Communio, 1989, nr 4 (52), s. 118. 33 Tame, s. 16. 34 K. Olechnicki, New Age. Koci wobec wyzwania Wodnika, Ofic. Naukowa, Warszawa 1998, s. 52.

- 15 -

rzeczywistoci spoeczno-kulturowej, jest uzalenione od czynnikw realnych

(Realfaktoren), czyli konkretnych warunkw spoecznych, ekonomicznych i

politycznych, charakterystycznych dla danego spoeczestwa. Co jaki czas

ewoluujce czynniki realne pozwalaj, aby na fali ruchw zmian spoecznych

pewne istniejce dotd jedynie potencjalnie czynniki idealne zostay skierowane

przez luz duchowego strumienia do materialnego wiata i napenione

konkretna treci. W myl teorii Schelera, w ktrej mona dopatrzy si

pierwocin teorii mobilizacji zasobw, w odniesieniu do Ruchu Nowej Ery rol

czynnikw realnych graj warunki stwarzane przez rozwinit cywilizacj

techniczn, natomiast czynnikami idealnymi s idee stworzenia Nowej Ery w

rozwoju ludzkoci. Si napdzajca cay ten proces jest ruch spoeczny35.

Trzeba mie na uwadze, e RNE skada si z wielkiej liczby pomniejszych

ruchw, grupek, spord ktrych liczne maj wasne, nieco odmienne od

pozostaych, kryteria przynalenoci36. Autor sugeruje, i istnieje spora grupa

ludzi, ktrzy do koca nie uwiadamiaj sobie, e to wanie oni wsppracuj i

wsptworz RNE. Przytacza wywiad z dziewczyn, ktra bya zaangaowana w

dziaalno w Agnihotrze, ruchu powszechnie uwaanym za cz RNE, o ktrym

nawet nie wiedziaa, e taki ruch istnieje37.

W poszukiwaniu korzeni New Age naley spojrze na gnostycki charakter

tego ruchu. Zarwno przeciwnicy jak i zwolennicy, wprost stwierdzaj, e jest on

kontynuacj staroytnej gnozy38. Wedug Liszki, literatura katolicka zdecydowanie

demaskuje New Age, jako dwudziestowieczny sposb realizowania staroytnej

gnozy39. Steichen nazywa ten ruch po prostu neognostycyzmem40. Pesymistyczn

postaw przyjmuje Klecel stwierdzajc, i u schyku drugiego tysiclecia powraca

znw czas gnozy, ktry towarzyszy pocztkom chrzecijastwa i odnowi si w

35 Tame, s. 53. 36 Tame, s. 54. 37 Tame, s. 54. 38 P. Liszka, Gnostyckie korzenie ruchu New Age, w: I. Dec [red.], Zudzenia Nowej Ery. Teologia o New Age, Warszawa 1994, s. 33. 39 Tame, s. 34. 40 P. Steichen, New Age, W drodze, 1991, nr 1, s. 41.

- 16 -

rnych ezoterycznych ruchach przez cae jego dzieje. W cieniu gnozy bdziemy

niewtpliwie rozpatrywa nowe tysiclecie41.

Oczywistym jest fakt, e gnoza dla New Age jest bardzo wana. Trafnie

zatytuowa i wyrazi si Milcarek w swoim artykule pt. Pogastwo w nowej

formie mwic, e New Age bazuje na gnozie i na panteizmie, jest mieszank

okultyzmu, panteizmu oraz wieckiego humanizmu gnostyckiego42. Za inny

autor mwi, e New Age to nic nowego43. Z czego wynika, e ten ruch wiele

powtarza to, co ju byo w historii dotyczcej wiary i postaw ludzi.

Czy New Age jest kontynuacj i rozwiniciem staroytnej gnozy?

Z powyszych zda wynika, e tak. New Age korzysta z podstawowego

fundamentu jakim jest gnoza44. RNE ukazuje si tylko w innej szacie, bardziej

dopasowany do dzisiejszego czowieka, za jego istota pozostaje nastawiona

przeciwko czowiekowi i wiatu stworzonemu przez Boga. Na dodatek, by rozwia

opornym wtpliwoci, sami czonkowie ruchu otwarcie mwi o tym. Jerzy

Prokupiuk teozofista goszcy powrt Jezusa w XX wieku, dziaacz ruchu, sam

wyranie powiedzia, e istot New Age jest gnoza45.

Oprcz gnozy dominujc rol odgrywa synkretyzm, ktry zataja i miesza

ze sob rne rda, by przedstawi New Age jako co nowego i nieznanego46.

Kolejnym wanym fundamentem filozofii RNE jest zerwanie z Zachodem,

jego tradycj i kultur i dogbne wnikanie w koncepcje religii Wschodu47.

Niektrzy przywdcy idei RNE studiuj pod kierunkiem tybetaskich mistykw,

choby pod kierunkiem Dalaj Lamy najwitszego czowieka Tybetu, jak si go

okrela w kulturze wschodniej.

Nie trudno zauway, e w peni rozwijajcy si, ruch musi doskonale si

maskowa. Dlatego te pod oson pozornie nieszkodliwych tematw, takich jak

41 M. Klecel, Gnoza wspczesna i odwieczne zo, w: L. Balter [red.], Zo w wiecie, wyd. Pallottinum, Pozna 1992, s. 186. 42 P. Milcarek, Pogastwo w nowej formie, Emaus, 1993, nr 16-17, s. 45. 43 J. Drane, Co New Age ma do powiedzenia Kocioowi, wyd. Signum, Krakw 1993, s. 7. 44 Gnoza (gr. gnosis poznanie) bezporednie, intuicyjne poznanie ostatecznej rzeczywistoci. U podstaw gnozy ley dualistyczny obraz wiata. Towarzyszy mu jednoznacznie negatywna ocena wiata widzialnego. 45 O. Szewczyk, Podziemia nowej ery, Gazeta Stoeczna, Gazeta wyborcza, 1997, nr 124, s. 8. 46 J. Tomczuk, New Age a chrzecijastwo, wyd. Vocatio, Warszawa 1998, s. 23. 47 Tame, s. 18.

- 17 -

zdrowa ywno, sprawno fizyczna czy ekologia, New Age oferuje medytacje

transcendentaln, jog, hipnoz i inne praktyki psychiczne, ktre maj ksztatowa

pozytywne nastawienie48.

Marie France James odsania korzenie New Age przez pogrupowanie tego

ruchu na trzy filary, ktre tworz podwaliny New Age. S nimi: spirytyzm Allena

Kardeca, okultyzm Eliphasa Lviego i teozofia, wspomnianej wczeniej, Heleny

Pietrownej Bawackiej49.

Spirytyzm Allena Kardeca, yjcego w XIX wieku, by oparty na dowiadczeniach

dwch dziewczynek Margare i Katrie Fox, ktre nawizay kontakt z duchami.

Napisa Ewangeli spirytystyczn, ktra wg niego bya trzecim objawieniem

prawa Boego po Mojeszu i Jezusie. Jego pogldy znalazy take powodzenie, i

powstao Towarzystwo Teozoficzne50.

Okultyzm Eliphasa Lviego, z tego samego okresu co spirytyzm Kardeca,

cechowa si wysz magi. Przeszed on inicjacj u rokrzyowcw i w

wolnomularstwie, co wskazuje na mocne powizanie korzeni tego ruchu z

masoneri51.

Masoneria, inaczej wolnomularstwo52, bya kolejnym pierwiastkiem

skadajcym si na cao tworzcej si ideologicznie skay, jak jest dzi RNE.

Gwni dziaacze i propagatorzy wolnomularstwa gosili pogldy niewtpliwie

oparte na spirytualizmie i ezoteryzmie, co napotykao na zdecydowany sprzeciw

Kocioa Rzymskiego, ktry w osobach papiey nastpcach w. Piotra potpia

ich pogldy i zaoenia. Papie Klemens XII, jako pierwszy, potpi masoskie

stowarzyszenia, zgromadzenia czy ich tajne zwizki. W swojej synnej encyklice z

1738 roku In eminenti, potpi wolnomularstwo. W jego lady, bronic wiary i

kultury chrzecijaskiej, poszli jego nastpcy53. Papie Pius IX w swojej alokucji54

48 Tame, s. 22. 49 M. F. James, Les Prcurseurs de I`re du Verseau, Ed. Paulines. Montreal 1985, s. 5-7. 50 Tame. 51 J. Vernette, New Age. U progu Wodnika, wyd. Verbinum, Warszawa 1998, s. 46-47. 52Wolnomularstwo (ang. free mason wolny murator, kamieniarz) pierwsze pocztki sigaj redniowiecza, kiedy to stanowili zrzeszenie, cechy architektw i budowniczych katedr. Natomiast po przeomie, jakie dokonaa reformacja (1517r.), masoneria zostaa przeksztacona i na nowo zdefiniowana przez Christophera Wrena (1632-1723) jako nurt spekulatywny, majcy powizanie z gnostycyzmem i ruchem rokrzyowcw wywodzcego si z niemieckiego protestantyzmu. 53 G. Virebea, Papiee wobec masonerii, wyd. Antyk, Komorw 1997, s. 14.

- 18 -

wygoszonej w 1854 roku, z ca odpowiedzialnoci skonkretyzowa, i masoneria

gwaci wszelkie prawa, by dokona przewrotu w Kociele i pastwie.

Podsumowujc ich dziaalno, posuy si sowami z Ewangelii w. Jana, z

rozdziau smego, mwic do nich: wy jestecie z ojca diaba i chcecie peni

podania waszego ojca55.

Czy ojciec kamstwa nie dziaa na wszystkich frontach i w rnych

wymiarach z ca przebiegoci, byle tylko oddali czowieka od harmonii i pikna

Boego stworzenia?

Dosadny epitet pod adresem masonerii skierowa papie Grzegorz XVI,

nazywajc j ciekiem nieczystym wszystkich sekt56. Powizanie midzy

masonami a ludmi z ruchu New Age staje si coraz bardziej oczywiste, zwaszcza

gdy spojrzymy na ponadwyznaniowo, ktra ich czy, a ktra bya

najistotniejszym rysem wolnomularstwa57. Synkretyzm rnych wyzna jest

wyranie obecny w dzisiejszym RNE.

Pomostem czcym masoneri i RNE, jest ich wsplny duch, przejawiajcy

si w okultyzmie i subiektywizmie. Gwnym i czoowym miernikiem jest

natomiast kult czowieka, z ktrego bierze si pocztek pychy, egoizmu, bdnych

pogldw, oddalonych o mile od prawdy zawartej w czowieczestwie, a

objawionej przez Chrystusa, a przez to od nauki goszonej przez Koci Rzymski.

Std te pochodzi ich wrogie nastawienie do tego Kocioa. Zarwno masoneria i

RNE w swej istocie s akatolickie. Nawet pierwsi dziaacze, tzw. zaoyciele RNE

w osobach: Heleny Bawatskiej, Annie Besant czy Alice Bailey, cile przynaleeli

do wolnomularstwa58. Nic nie bdzie dziwnego w tym, jeli stwierdzi si, e New

Age jest wspczesn masoneri, dostosowan do dzisiejszego wiata, do potrzeb

ludzi, ktrzy szukajc sensu swego bytu, nie doszli do prawdy zawartej w Jezusie

Zbawicielu wiata. New Age jako neomasoneria rni si od niej tylko tym, e to co

byo tajne, coraz bardziej wychodzi na jaw; to co byo tajemnicze i dostpne dla

niektrych, teraz zaczyna odgrywa dominujc rol w szeroko pojtej kulturze; to

54 Alokucja uroczysta przemowa. 55 Por. Tame, s. 65. 56 S. Krajski, Masoneria Polska 1999, wyd. w. Tomasza, Warszawa 1999, s. 17. 57 Encyklopedia Nowej Ery, wyd. Astrum, Wrocaw 1996, s. 376. 58 Por. A. de Lassus, New Age. Nowa religia?, wyd. Fulmen, Warszawa 1993, s. 66-67.

- 19 -

co dawniej gorszyo i bulwersowao ludzi, dzi zaczyna by modne; to co byo

zacofane i magiczne, obecnie przechodzi do porzdku dziennego. Napyw

masonerii do Stanw Zjednoczonych Ameryki Pnocnej zaowocowa w postaci

kolebki dla Ruchu Nowej Ery. To USA, w ktrym najsilniej zakorzenia si

masoneria, jest krajem, w ktrym powsta i rozwin si RNE59.

Ruch Nowej Ery narodzi si czterdzieci lat temu w dwch odlegych od

siebie miejscach: w USA w Kalifornii i w szkockiej miejscowoci Findhorn. W

Kalifornii w poowie lat szedziesitych ubiegego stulecia doszo do pocztkw

rewolucji kulturowej, zapocztkowanej przez hipisw, tzw. dzieci kwiatw,

ktrzy zanegowali podstawowe wartoci wspczesnego wiata i obrali

amerykaski styl ycia zwany American way of life60. Obecnie potomkowie

pokolenia (dzieci kwiatw), ktre w latach szedziesitych buntowao si

przeciwko spoeczestwom bogatym i zhierarchizowanym, nie s skonni rzuca

si w kolejne rewolucje. Im zaley na przebudowie wewntrznej, na nowej

wiadomoci61. Pocztkowo temu ruchowi sprzyjao otoczenie i naglce

problemy spoeczne, zwizane z polityk i ekologi. Dobroczyski, w swoim

wstpie do ksiki Capry pt. Nalee do wszechwiata, pisze, e druga

poowa dwudziestego wieku zapisaa si w historii jako wrcz wylgarnia

ruchw o subkulturowym i kontrkulturowym charakterze, ruchw ktre

postawiy sobie za cel odcicie si od dotychczasowej hierarchii wartoci,

zerwanie z obowizujcymi powszechnie modelami ycia prywatnego i

publicznego, wreszcie najszerzej rzecz pojmujc zanegowanie podstawowych

elementw dziedzictwa europejskiego w domenie pikna, prawdy i dobra. Kiedy

w latach pidziesitych i szedziesitych w Stanach Zjednoczonych pojawili

si najpierw beatnicy, a nastpnie hippisi, wydawao si, e niemoliwe jest ju

dalej idce odwrcenie od dokona Zachodu62.

59 Tame. 60 Por. M. Lacroix, Ideologia New Age, wyd. Ksinica, Katowice 1999, s. 13. 61 H. Zaworska, Dzieci dzieci kwiatw, Gazeta Wyborcza, 1994, nr 232, wyd. warszawskie, s. 10. 62 B. Dobroczyski, Wstp, w: F. Capra, Nalee do wszechwiata, wyd. Znak, Krakw 1995, s. 8.

- 20 -

J. Tomczuk w swojej ksice o New Age63 dodaje, i narodzinom tego

ruchu w Kalifornii krainie prosperity, towarzyszya ksika Le retour du

Christ (Powrt Chrystusa). Z kolei dla Alice Bailey, ktra gosia, e

wszystkie religie wiata posiadaj wsplne prawdy, rdem natchnienia do

napisania tej ksiki bya inspiracja mdroci Tybetu filozofi Wschodu, z

ktr ywo wesza w kontakt. Pojawienie si tej ksiki miao spowodowa

zjednoczenie rnych grup i mniejszych ruchw pod jednym sztandarem

duchowoci wschodniej (gownie buddyzmu) oraz teozofii. Ca t rewolucj

kulturalno ideologiczn oywia silny gd mistyki. Warto wspomnie, i

wan rol odgryway narkotyki, a zwaszcza LSD64, promowane przez

amerykaskiego profesora psychologii z Harvardu Timothy Leary`go, ktre

miay za zadanie niejako otworzy bramy boskiej mioci i stanw

mistycznych65.

Na europejskim gruncie RNE pojawi si w latach siedemdziesitych XX

wieku. Wspomniany ju wczeniej, szkocki Findhorn sta si kolebk i stolic

europejskiej kontrkultury, idcej z Kalifornii. Ruch ten szybko rozwin si w

krajach Europy Zachodniej (kapitalistycznej), a dzisiaj staje si modny w caej

Europie, niezalenie od geopolitycznego pooenia kraju. Wystpuje on w formie

grup, bractw, stowarzysze formalnych i nieformalnych.

Podsumowujc, naley podkreli, i New Age zrodzi si z buntu

przeciwko racjonalizmowi, ze wzrostu tempa technicznego, nadmiernej

produkcji i konsumpcji, z narastajcych konfliktw spoecznych i politycznych

(zimna wojna, wojna w Wietnamie), a take z nadmiernej dewastacji rodowiska

naturalnego. Sdzono, e rdem tego wszelkiego za jest caa cywilizacja

zachodnia, oparta na swej chrzecijaskiej tradycji. Nic wic dziwnego, e

wszystko to zwiastowao zapowied koca chrzecijaskiej epoki

symbolizowanej znakiem Ryby, oraz upadku zachodniej cywilizacji.

63 J. Tomczuk, New Age a chrzecijastwo, wyd. Vocatio, Warszawa 1998, s. 18. 64 LSD (skr. z inicjaw nm. nazwy: Lyserg Sure Diethylamid-25 '25-dwuetyloamid kwasu lizergowego') alkaloid kwasu lizergowego (bezbarwny, bez smaku i zapachu), narkotyk z grupy rodkw psychodysleptycznych, otrzymywany ze sporyszu, powodujcy halucynacje, zaburzenia zmysw, zw. wzroku, eufori, dysfori, synestezj, niekiedy objawy depersonalizacji. rodek uzaleniajcy i halucynogenny nazywany take mistycznym. 65 M. Lacroix, dz. cyt., s. 15.

- 21 -

Towarzyszyo tym zjawiskom proklamowanie nowej epoki Ery Wodnika, w

ktrej ma si zrodzi harmonia, pokj, ycie w zgodzie z innymi, przyja,

pojednanie nieba z ziemi, humanizm oraz zacieranie wszelkich rnic czy

granic we wszelkich wymiarach.

2. Prba zdefiniowania RNE

Majc oglny zarys historii Ruchu Nowej Ery, moemy podj prb

zdefiniowania tego wielce zrnicowanego i bogatego ruchu jakim jest RNE.

New Age jest jakim gigantycznym tyglem, w ktrym warz si rne religie,

filozofie i wiedze tajemne wszech czasw66. Ruch ten jest na tyle

skomplikowany i rnorodny, i uywa wiele synonimw czy podobnych nazw.

Do najbardziej znanych terminw nale: Nowa Era, Nowa Epoka, Nowy Wiek

czy te wiele znacze pochodzcych z j. angielskiego: New Age movement (Ruch

Nowej Ery), Age of Aquarius (Era Wodnika), The Aquarian Conspiracy

(Sprzysienie Wodnika), New Paradigm (Nowy Paradygmat), New

Consciousness (Nowa wiadomo), Solar Era (Era Solarna), New Spirituality

(Nowa Duchowo), Philosophia Perennis (Filozofia wieczysta)67 oraz wiele

innych okrele wyjtych i wymieszanych z rnych dziedzin naukowych,

filozofii, duchowoci, religii, okultyzmu czy astrologii. Ju sama bogata

terminologia wstpnie okrela ten ruch, jako co zoonego i rnorodnego. Nie

ma moliwoci, by mc okreli to spoeczne zjawisko jedn definicj

sownikow. Dlatego te, bez wtpienia, naley podj prb sprecyzowania tego

rozlegego ruchu, gdy jak pniej okae si, o wiele atwiej go opisa, ni

zdefiniowa.

Majc na uwadze szeroko zakresu tematyki New Age, powinnimy j owietli

w kontekcie powizania ruchu z astrologi.

66 H. Zaworska, dz. cyt., s. 10. 67 B. Dobroczyski, New Age, wyd. Znak, Krakw 1997, s. 24n.

- 22 -

Ju we wstpie Encyklopedii Nowej Ery68, jej autorzy uywaj kilku

synonimw opisujc ten kosmopolityczny, spirytualistyczny ruch kulturowy.

Trudno w zdefiniowaniu RNE polega na tym, i jest on wielce zrnicowany,

wielowymiarowy i jak si okae, synkretyczny i eklektyczny. Trudno w nim

wyodrbni jak organizacj czy hierarchi. B. Dobroczyski w swojej

ksieczce o New Age dokonuje podziau tego ruchu na niski i wysoki. Pod

pierwszym pojciem rozumie jego magizm i okultyzm, pytko i naiwno,

ubstwo intelektualne. Druga kategoria, to przeciwiestwo do pierwszej, to elita,

cechujca si przede wszystkim znacznie wyszym poznaniem intelektualnym

oraz spor samowiadomoci. Jednak te pojcia i kade z pozostaych okrele,

to swoiste etykiety czy worki pojciowe69, ktre nieraz kryj duo wymieszanych

ze sob informacji. Dlatego te, ruch ten zostanie omwiony w sposb

selektywny i cisy, pod ktem katolickiej nauki spoecznej, a take w aspekcie

socjologicznym. Skomplikowanie okrelenia ruchu ma zadanie, by wspczesny

czowiek, yjcy w szybkim tempie przemian spoeczno gospodarczych, nie

zorientowa si w peni znaczenia i siy oddziaywania ruchu na jednostk i

spoeczestwo. Wiele poj staje si mao wyranych, rozmytych, co powoduje

zamieszanie i chaos. Dojcie do prawdy poznania jest utrudnione. Tajemniczo

ma zachci do aktywnego uczestniczenia w caej rnorodnoci New Age, aby

kady mg dla siebie co znale, dopasowa do swojej mentalnoci i filozofii

ycia. Skoro w RNE jest brak jednolitej, dobrze okrelonej doktryny, to na pewno

nie naley spodziewa si, i ten ruch gosi doskona drog w yciu czowieka.

Samo ulubione sowo konspiracja jednej z czoowych propagatorek New Age

Marilyn Ferguson, wskazuje nam na jego wtpliwo w dochodzeniu do prawdy

o czowieku.

Niewtpliwie, do precyzyjnie ujmuje to P. J. liwi ski w swoim

artykule, a bardziej w tytule Po religijnoci pywa i New Age si nazywa.

68 W. Bockenbeim, S. Bednarek, J. Jastrzbski, Encyklopedia Nowej Ery. New Age, wyd. Astrum, Wrocaw 1996, s. 5. 69 B. Dobroczyski, New Age, dz. cyt., s. 9.

- 23 -

Opisuje on ca sie ruchu, jako metanetwork, ktra prowadzi magicznymi

praktykami, opartymi na filozofiach i rnorakich wierzeniach70.

Inny autor prbuje zdefiniowa RNE i okreli go jako ruch istniejcy w

rnych formach od zarania dziejw, jako co starego przebranego w nowe

lnice, pocigajce szaty. W oglnym ujciu jest to duchowo bez Boga i bez

aski71. Pod jednym parasolem New Age, chronicym przed strumieniem

deszczu aski Boej, kryje si caa mieszanka rnych kultw.

New Age proponuje poznanie ezoteryczne, okultyczne, powizane z

rnymi wiczeniami parareligijnymi, by mc wtoczy czowiekowi odwieczne

kamstwo, i on sam jest dla siebie bogiem i panem swego ycia. Podobnie jak

Dobroczyski, Tomczuk wyodrbnia dwa nurty RNE: okultystyczny i

humanistyczny, jako czsto si uzupeniajce72. Pierwszy propaguje wiar w

reinkarnacj i moc krysztaw, drugi za ca swoj uwag skupia na czowieku,

nad rozwiniciem jego mocy poprzez medytacje, w poznanie UFO czy astrologii,

w celu zjednoczenia si z kosmosem, gdy czowiek jest elementem

wszechwiata i musi y z nim w symbiozie. Dlatego jednym z

charakterystycznych poj New Age jest transformacja. wiat i ludzko jest

skazana na nowy okres przemian, ku penemu uduchowieniu i lepszemu yciu.

Era Wodnika goszona przez astrologw New Age jest najsilniej akcentowane w

dojciu do wyszej wiadomoci i poznania, do ery pokoju, mioci, ale te do

wieku bez Boga i prawdy o czowieku i stworzeniu. W dalszej czci tej pracy

zostanie poszerzone zagadnienie, dotyczce Nowego Wieku Ery Wodnika.

Powracajc do tematu tej czci pracy tematyki opisu ruchu, warto

przytoczy kilka prb definicji RNE, stworzonych przez rnych autorw,

zajmujcych si tym zagadnieniem. Niektrzy prbuj przedstawi RNE jako

mieszank rodkw, goszc potencja czowieka w przeksztacaniu samego

siebie i naszej planety, a doprowadzi to do nadejcia Nowego Wieku (Nowej

Ery pokoju, wiatoci i mioci)73. Jeden z hierarchw Kocioa Rzymskiego,

70 P. J. liwiski, Po religijnoci pywa i New Age si nazywa, Przegld Powszechny, 1996, nr 2, s. 82-89. 71 J. Tomczuk, New Age a chrzecijastwo, wyd. Vocatio, Warszawa 1998, s. 10. 72 Tame, s. 12. 73 Por. M. Cole, J. Graham, T. Higton, D. Lewis, Co to jest New Age, Lublin 1991, s. 8.

- 24 -

belgijski kardyna Godfried Danneels, take mwi o trudnociach w

zdefiniowaniu New Age. Nie jest on religi, a jednak jest religijny; nie jest

filozofi, a jednak wizj czowieka i wiata, a take kluczem interpretacji

rzeczywistoci; nie jest nauk, a jednak opiera si na prawach naukowych, nawet

jeli szuka tych prawd w gwiazdach. New Age jest mgawic 74. Na t mgawic

skada si rnorodno, niejednokrotnie wspominana jako pasztet Nowej Ery.

Witold Jedynak w swojej broszurce pt. New Age Powrt zabobonw take

twierdzi, e New Age jest niewtpliwie oglnowiatowym ruchem, ktry uwaa

si za religi i gosi utopi szczcia dla ludzkoci w nowym tysicleciu75.

Warto take spojrze na to zjawisko z punktu socjologicznego, gdy

mowa jest o ruchu. Wedug Berta Klandermansa, ruch spoeczny to zbiorowo

pozostajca we wzajemnych interakcjach jednostek, ktra prbuje wprowadzi,

kontrolowa bd przeciwdziaa zmianom w ukadzie spoecznym i

kulturowym76. Jako taki ruch moe by postrzegany w rny sposb. Przez

perspektyw socjologiczn (dynamiczne dziaanie zbiorowoci), przez

perspektyw psychologiczn i psychospoeczn (wiadomo i osobowo

jednostek), przez perspektyw polityczn (jako rdo, podstawa wszelkich

konfliktw politycznych), czy te przez perspektyw spoeczno-historyczn

(ruch spoeczny motor dziejw)77. Jeeli sam ruch spoeczny moe by

definiowany na wiele sposobw, to co dopiero mona powiedzie, jeli do sowa

ruch doda si jakiekolwiek okrelenie, a zwaszcza o znaczeniu szerokim.

Ruch Nowej Ery, wedle K. Olechnickiego socjologa, jest wanie

dobitnym przykadem dzisiejszych ruchw spoecznych. Sam wyraz ruch,

okreli on jako spontaniczne dziaanie zbiorowe, podejmowane poza sfer

ugruntowanych instytucji i organizacji spoecznych, wywoane i ukierunkowane

przez moliwoci zaistnienia zmiany spoeczno-kulurowej78. Socjolog ten

74 G. Danneels, Nowy ad. Nowa ludzko. Nowa wiara. New Age, wyd. M, Krakw 1992, s. 9. 75 W. Jedynak, New Age. Powrt pogastwa, wyd. OO. Franciszkanw, Niepokalanw 1996, s. 4. 76 B. Klandermans, Introduction: Social Movement Organization and the study of social Movements, International Social Movement Research, 1989, nr 2, s. 3. 77 B. Misztal, Socjologiczna teoria ruchw spoecznych, Studia Socjologiczne, 1984, nr 1, s. 118-130. 78 K. Olechnicki, dz. cyt., s. 30.

- 25 -

definiuje RNE jako wspczesny ruch spoeczny, przynalecy do kategorii tzw.

nowych ruchw spoecznych, ktry angauje jednostki i grupy zintegrowane przez

wsplnie uznawane idee kultury alternatywnej, w duej mierze pochodzenia

orientalnego, ktre odrzucaj cywilizacj Zachodu jako materialistyczn, wrog ludziom

i przyrodzie, oraz oznajmiaj nadejcie Nowej Ery - idealnej formy spoeczestwa i

kultury, opartej na zasadach powszechnej mioci, pokoju i osobistego rozwoju - ktra

ma zosta osignita na drodze ewolucyjnej fuzji jednostkowych transformacji

duchowych79.

Mona doda jeszcze gos J. Prokopiuka, ktry jest zafascynowany tym ruchem,

twierdzc, e czas Nowej Ery jawi si jako idea przyszoci80. Jego fascynacja jest

silnie oparta na paszczynie gnostyckiej i std te taki, a nie inny stosunek do tego

ruchu81. Prokopiuk pisze o ruchu, i New Age jest heterogenicznym zbiorem grup

ludzi interesujcych si zarwno wszelkiego rodzaju orientalnymi i

okcydentalnymi drogami wyzwolenia" czy mistyki i magii (od szamanizmu i

czarostwa - witchcraft - jogi, taoizmu i buddyzmu, poprzez kaba i sufizm, po

okultyzm chrzecijaski z rokrzyostwem i antropozofi na czele), jak i

rozwojem zdolnoci paranormalnych, takich jak jasnowidzenie, telepatia czy

psychometria, obsugiwanych" przez wszelkiego rodzaju nauki tajemne z

astrologia i rnymi mancjami" (Yijing, tarot) na pierwszym miejscu;

interesujcych si zarwno polepszeniem swego zdrowia fizycznego (np. przez

homeopatie, akupunktur, zioolecznictwo, rne formy masau czy diety) i

psychicznego (terapie wyrastajce z psychologii gbi od psychoanalizy, poprzez

jungizm, po psychosynteze i logoterapie, trening wraliwoci i rebirthing, jak i

psychologie humanistyczna i psychologie traiis-personalna); interesujcych si

ekologia w najszerszym znaczeniu tego terminu (od walki o ochron przyrody i

biologiczno-organicznej uprawy ziemi, poprzez ograniczenie konsumpcji, rozwj

alternatywnych technologii, do walki o zachowanie energii i zasobw naturalnych

oraz przeciwko zbrojeniom nuklearnym); do zbioru tego zaliczy jeszcze naley

79 K. Olechnicki, New Age - ruch spoeczny i kultura alternatywna: prba konceptualizacji teoretycznej, msp. 80 J. Prokopiuk, Gwne kategorie pojciowe New Age, w: M. Goaszewska [red.], Oblicza nowej duchowoci, wyd. UJ, Krakw 1995, s. 40. 81 Zob. C. Gawry, Gnoza, New Age i potrzeby duchowe, Wi, 1993, nr 3 (413), s. 165-169.

- 26 -

ruchy walczce o cakowite rwnouprawnienie kobiet (feminizm) czy o

alternatywne formy wychowania dzieci i modziey (pedagogika alternatywna)82.

Komplikacje tego okrelenia i jego zawio dodaje nam pewnoci, i ruch ten, to

rzeczywicie wielka mieszanina i pltanina, w ktrej mona szybko si zgubi. To

spoeczne zjawisko jest na tyle bogate, rnorodne i wielopoziomowe, na ile prowadzi

do biedy, pustki duchowej i utraty racjonalnoci, a w efekcie pogubienia si. Ten sam

autor, na nastpnych stronach ksiki podaje kolejn, chyba niejako uzupeniajc

definicje, tak jakby pierwsze jego zdania nie byy wystarczajce w opisie ruchu. Ruch

Nowej Ery jest to ruch umysowy i spoeczny, inspirujcy si praktyk i ideami

ezoteryki (gnozy, mistyki, magii), bdcej rdzeniem wszystkich religii wiata, i

zmierzajcy do radykalnej, cho ewolucyjnej, transformacji czowieka (jako istoty

duchowej, psychicznej i fizycznej) w jego aspekcie tyle jednostkowym, co

spoecznym, oraz przemiany jego kultury i cywilizacji; transformacja ta i przemiana

pojmowane s tu jako etap kosmicznego procesu wyzwolenia, wzgldnie zbawienia

czowieka w jego drodze do Bstwa83. Te zdania s zbyt miae i tylko umacniaj

pogld, i ruch ten jest budowany na podou religijno filozoficznym, wrogim

chrzecijastwu, a nade wszystko jego zasadom molarnym i etycznym.

Z przedstawionych koncepcji wynika, e wiatopogld RNE jest tworem

synkretycznym, eklektycznym i wielowymiarowym, silnie oddziaujcym na

spoeczestwo a przez to na jednostk. Warto wspomnie, e osoba i spoeczestwo

pozostaj ze sob w silnej relacji i wspzalenoci, i wzajemnoci. Cokolwiek czyni si

spoeczestwu, to silnie odczuwa jednostka i vice versa84. Zatem Ruch Nowej Ery to

ruch spoeczny peen rnych oblicz, czsto sprzecznych ze sob, ale zawsze

poczonych w walce o najcenniejszy skarb czowieka jakim jest jego niemiertelna

dusza. Denie do przemiany cywilizacyjnej, transformacji wiadomoci oraz

zaspokojenie potrzeb duchowych czy religijnych czowieka, to sposoby na pozyskanie

osoby poprzez rnorodno rodkw magicznych, a co najmniej okultystycznych.

Naley zauway najwaniejsze elementy, okrelenia, by zrozumie czym jest New Age.

82 J. Prokopiuk, dz. cyt., s. 41. 83 Tame, s. 43. 84 T. Borutka, J. Mazur, A. Zwoliski, Katolicka nauka spoeczna, wyd. Paulinianum, Czstochowa 1999, s. 41.

- 27 -

By mc tego dokona, naley zaznajomi si z gwnymi ideami i elementami

skadowymi New Age.

3. Prezentacja New Age Movement

Ekspansja New Age jest coraz silniejsza i mona si z ni spotka niemal

wszdzie85. Czsto trudno sobie wyobrazi miejsce i rodowisko wystpowania

ruchu. A jednak, gdy bliej si przygldamy, widzimy jego silne oddziaywanie.

Mona na niego natkn si z rnych ogoszeniach czy reklamach, ktre czsto

wystpuj na tablicach ogoszeniowych, bilboardach, gazetach, reklamach,

telewizji, radiu czy w internecie. Cae media s przesiknite, choby czci

filozofii Nowej Ery. W sposb interesujcy o pewnych manipulacjach w mediach

jako czwartym wymiarze wadzy w pastwie pisze w swojej ksice Media i

wadza Krystyna Czuba86. Take trafnie odnonie New Age relacjonuje tygodnik

Time, ktry przedstawia ten ruch jako ezoteryczne (tajemnicze) poczenie

jzyka komputerw i staroytnych praktyk religijnych87. New Age w szybkim

tempie opanowuje wiat mediw, biznesu, kultury przez przeprowadzanie

specjalnych kursw propagujcych idee Nowej Ery. Charakterystyczn cech

ruchu jest wielko i rozmiar rnorakich organizacji, ktre d do radykalnej

zmiany stylu ycia ludzi, spoeczestw, proponujc im rozwizania zastpcze we

wszystkich sferach ycia88. Czsto w celu zmian wiadomoci, wpajania

nowego paradygmatu89, ruch posuguje si rnymi technikami

zainspirowanymi przez medytacje duchowe, na ktre skada si caa plejada

wierze i praktyk religijnych, takich jak buddyzm, zen, joga, mistycyzm

85 J. Tomczuk, dz. cyt., s. 25. 86 K. Czuba, Media i wadza, wyd. Soli Deo, Warszawa 1996. 87 J. Tomczuk, dz. cyt., s. 25. 88 J. Vernette, dz. cyt., s. 8. 89 Nowy paradygmat jest nowym sposobem widzenia rzeczy, nowym sposobem rozpatrywania starych problemw.

- 28 -

chrzecijaski, medytacje transcendentalne, sufizm90 czy kabaa91. S to techniki

umoliwiajce zmian funkcji mzgu92, ktre powoduj idealn burz i czystk

mzgu, a przez to wymieszanie i stpienie poczucia dobra i za moralnego oraz

rozchwianie sumienia czowieka, ksztatujc sumienie szerokie. W takiej sytuacji

najlepiej przedstawi, czym RNE nie jest. I jest to chyba atwiejsze podejcie, by

mc take rzetelnie zaprezentowa ten ruch. Tak wanie uczyni Samuel

Rouvillois prezentujc RNE93. Jak si okazuje, do koca nie jest to filozofia, ani

religia, ani adna instytucja. A mimo to, wiele sekt chtnie si nim inspiruje oraz

chce z nim wsppracowa. Za bibli New Age jest uwaana ksika Marilyn

Ferguson, noszca tytu Konspiracja Wodnika94. Ta konspiracja jest cile

zwizana z caym ksistwem czarnoksinika, ktre czy i skupia pod sob

gnoz, ezoteryzm, okultyzm, magi, duchowo wschodni, wiat szybkich

przemian cywilizacyjnych, wspczesn psychologi (zwaszcza psychologi

wiadomoci) i astrologi. By posiada lepsz kontrol nad innymi, a take mie

lepsze poczucie swojej przyszoci, by mc samym sob zastpi Kreatora

Wszechrzeczy, ruch dziaa w taki, a nie inny sposb. Cay ten synkretyzm staje

si coraz bardziej oczywisty. Nie jest wane w co wierzysz, jeli ci z tym

dobrze95. New Age jest otwarty na wszystko, bez adnych problemw godzi si

na kady styl ycia. Mona przynalee do kadej religii i w kogokolwiek lub

cokolwiek wierzy. Wszystkie religie stanowi jedno, wynika to konsekwentnie

z przyjtej monistyczno panteistycznej wizji wszechwiata96.

New Age staje si przez to rodzajem nadreligii o liberalnych pogldach.

Przez szeroko otwarte drzwi szeroko pojt tolerancj ruch zaprasza

wszystkich do siebie. Staje si smacznym kskiem z mao widocznym haczykiem

90 Sufizm - sufizm kierunek ascetyczno - mistyczny w islamie, powstay w VIII w. i rozwinity (zw. w Persji) w rozbudowany system, ktrego celem jest zczenie si z bstwem przez ekstaz i kontemplacj. 91 Kabaa - kabaa wrenie (z kart, z rki itp.), wrba, ksika zawierajca wrby; rdw. yd. teozofia okultystyczna; metafizyczna, mistyczna interpretacja Biblii, kabalistyka, uprawiana przez rdw. rabinw kabalistw. 92 Tame, s. 25. 93 Por. S. Rouvillois, New Age. Kultura i filozofia, w: R. Baer, S. Rouvillois, W matni New Age. New Age. Kultura i filozofia, wyd. M, Krakw 1996, s. 311-313. 94 M. Ferguson, The Aquarian Conspiracy, Los Angeles 1980. 95 G. Danneels, dz. cyt., s. 23. 96 W. Jedynak, dz. cyt., s. 13.

- 29 -

zarzuconym przez kusownika. Im duej czowiek jest nim zafrapowany, tym

trudniej si z niego wydosta. Ta pocztkowa euforia przeradza si z czasem

due yciowe problemy, nieraz dramaty, ktre prowadz do mierci duchowej

czy nawet fizycznej. Warto tutaj przedstawi ksik, w ktrej zawarte s relacje

dziesiciu wiadkw, bdcych czonkami New Age. Chrzecijaska

dziennikarka zebraa te wiadectwa i opisaa je w swoje ksice pt. Midzy New

Age a chrzecijastwem. Relacje dziesiciu wiadkw 97. Wedle aciskiego

przysowia verba dicent exempla trahunt nic do drugiego czowieka nie

przemwi tak, jak sowo poczone z przykadem swojego postpowania czy

ycia. Tych wiadectw jest coraz wicej i na pewno stale bdzie ich przebywa.

Mona je wyczyta w ksikach, chrzecijaskiej prasie, a take w internecie98.

Powracajc do szeroko pojtej tolerancji New Age trzeba zasugerowa, i ta

tolerancja staje si coraz gorzej rozumiana i pojmowana czy wrcz na swoisty

sposb interpretowana, co moe by z kolei dopuszczalnym zjawiskiem

wynikajcym z metatoleracji do niej samej. Tak pojta tolerancja staje si wrcz

mod. W modzie towarzyszy reklama, by narzuci obrany przez siebie styl.

Takie produkty dobrze i adnie opakowane, sprzedaj si z powodzeniem.

Pierwsze wraenie czsto zostaje dugo i przymiewa wiele innych wanych

rzeczy.

Trzeba przyzna, e mimo swoich historycznych rnorodnych korzeni,

New Age jest nowatorsk koncepcj wiata, a to gwnie dziki skoncentrowaniu

si na samowiadomoci czowieka99, majcej swoje rdo w psychoanalizie

Carla Gustawa Junga, jego psychologii analizy oraz koncepcji ja wiadomego.

David Spangler, jeden z czoowych czonkw RNE, okrela now wiadomo

picioma przymiotnikami100: holistyczna (poczenie w jedn cao);

ekologiczna (inteligentna ziemia matka Gaja); androgyniczna (wymieszanie

pciowe); mistyczna (sacrum moliwe we wszystkim); planetarna (otwarcie si

na innych z kosmosu). Te aspiracje RNE s coraz czciej i bardziej

97 M. Hbrard, Midzy New Age a chrzecijastwem. Relacje dziesiciu wiadkw, wyd. Verbinum, Warszawa 1999. 98 http://www.czytelnia.chrzescijanin.pl/swiadectwa/index.htm, marzec 2002. 99 J. Vernette, dz. cyt., s. 151. 100 D. Spangler, Emergence, (wyd. ang.), Ed. Le Souffle d`Or, Barret-le-Bas 1986, s. 155.

- 30 -

profesjonalnie serwowane i podawane z zachcajc opraw i z czasem staj si

obowizujc mod. Inicjatorzy mody New Age wyjaniaj j jako tworzenie

nowych sposobw bycia i mylenia101, za na paszczynie religijnej to

przejcie od naiwnej wiary do twrczej wizualizacji, od religii do duchowoci,

od pieka czyca raju do reinkarnacji, od modlitwy bagalnej do modlitwy

mantry, od podporzdkowania do dowiadczenia ...102 To nowe podejcie staje

si coraz modniejsze dla ludzi tego wieku, gdy jest mao wymagajce i inne ni

dotychczas. Te trzy cechy, jakie wymienia Arnaud de Lassus: tradycyjny

okultyzm (astrologia, kabaa, reinkarnacja), praktykowanie rnych

psychotechnik (zmienione stany wiadomoci, Joga) oraz naturalizm

(geobiologia, medycyna naturalna, homeopatia), s ze sob wzajemnie

powizane i uzalenione od siebie103. Niejednokrotnie te trzy cechy cz si i

staj si niebezpieczne dla czowieka, niezalenie od jego pochodzenia,

wyksztacenia czy religii. Warto tu przytoczy sowa new age`owskiej liderki

Marilyn Ferguson: Ogarna nas wielka przemiana, nieodwoalna i

przenikajca dreszczem... Chodzi o now postaw duchow, o przewrt w

wiadomoci masy krytycznej osb, o sie wystarczajco siln, by w sposb radykalny

zmodyfikowa nasz kultur. Ta sie - konspiracja Wodnika - podporzdkowaa ju

sobie umysy, serca i uzdolnienia szeregu naszych najbardziej przodujcych mylicieli,

miedzy ktrymi znajduj si laureaci Nobla, filozofowie, politycy, sawne osobistoci...;

wszyscy oni pracuj usilnie nad stworzeniem nowego typu spoeczestwa.

Technologie, umoliwiajce rozwiniecie i przemian wiadomoci, ongi zastrzeone

dla elity, dzisiaj stymuluj w stali masowej przemian w onie wszystkich instytucji

kulturalnych, w wiecie lekarskim, politycznym, w krgach biznesu, w wychowaniu,

religii, rwnie w rodzinie104. Carl Rogers, psycholog amerykaski, ktry wywar

znaczny wpyw na ewolucj spoeczestw zachodnich, mwi, e powstaje

rzeczywicie swoista konspiracja Wodnika. Od kraca do kraca ziemi liczne szeregi

adeptw i sympatykw cz si w pewnej konspiracji"... odkrywaj oni, e ta droga,

nowa od samych podstaw, odpowiada ich koncepcji ycia... Znajdujemy si wobec fali 101 J. Vernette, dz. cyt., s. 152-153. 102 Tame. 103 A. De Lassus, dz. cyt., s. 9. 104 M. Ferguson, The Aquarian Conspiracy, Los Angeles 1980, txt na okadce.

- 31 -

przemian wiatopogldowych, ktre miao mona uzna za bardziej przeomowe od

wszystkiego, co wiat zna dotychczas105.

W ksice Ukryte niebezpieczestwo tczy106, Constance Cumbey

wymienia ca list nazw, adresw organizacji zwizanych ruchem i jego

sprzymierzecw. Na polskim gruncie tak prb podejmuje Hanna Kara w swojej

ksice Quo vadis Nowa Ero? Opisuje zebrane materiay i artykuy dotyczce

wiadectw ludzi bdcych w ruchu lub stykajcych si z nim dalej czy bliej.

Natomiast wikszo swej pracy powica tematyce sownikowej, by mc innym

lepiej przybliy zagadnienia istniejce w New Age107.

Na pewno New Age chce si przedstawi w najlepszym wietle jako kultura

alternatywna, znajca odpowied na wszelkie problemy. Fritjof Capra, jeden z

czoowych mylicieli RNE, austriacki fizyk, w swojej ksice Punkt zwrotny pisze

o obecnym dugofalowym kryzysie spoeczestw dotyczcym caej planety. Przy

takim obrocie spraw, jestemy wiadkami wielkich zmian, transformacji kulturowej,

przejcia w nowy paradygmat ekologiczny108. Uwaa on, e ludzko przeomu

ostatniego tysiclecia znalaza si na wyszym etapie dziejw, ktry umoliwia nam

nowe rozumienie, samorozumienie czowieka. Ten stan uwaa za pocztek nowej ery

Ery Wodnika, w ktrej ludzie zaczynaj y czterowymiarow wizj wiata109.

Wedug New Age nadchodzi nowa era czowieka o boskiej wiadomoci,

czowieka, ktry pragnie sign po wysze ja. Ogasza si nowy przepis na lepsze

ycie, na lepszy sposb zdobywania nowej jakoci ycia czowieka. Ta nowa jako

ycia czowieka zostaje urzeczywistniona poprzez transpersonaln transformacj

wiadomoci110. RNE toleruje wiele praktyk religijnych, ale de facto ogranicza

wolno czowieka poprzez manipulacje, ukrywanie prawdy, a take poprzez

nieumiejtno, brak odpowiedniego przygotowania do podejmowanych decyzji i

wyborw, pominwszy ca merytoryczn sfer ruchu. Czowiek jest skazany na

105 C. Rogers, Forum for New Age, Life Times, nr 4, s. 48. 106 C. Cumbey, The hidden dangers of the rainbow, Huntington 1983, s. 9. 107 H. Kara, Quo vadis Nowa Ero? New Age w Polsce, wyd. Ks. Marianw, Warszawa 1999. 108 F. Capra, Punkt zwrotny. Nauka, spoeczestwo, nowa kultura, wyd. PiW, Warszawa 1987, s. 58-59. 109 Por. F. Capra, Nalee do wszechwiata. Poszukiwania na pograniczu nauki i duchowoci, Krakw 1995. 110 Por. M. W. Poznaska, Wychowanie wobec New Age, w: M. Goaszewska [red.], Oblicza nowej duchowoci, Krakw 1995, s. 197-206.

- 32 -

wolno, jest wolny, obojtnie czy chce czy nie111. Jednak wolno czowieka jest

bardzo zoona, gwnie zalena od uwarunkowa rodowiskowych.

W filozofii wyrnia si dwa rodzaje wolnoci: wolno od i wolno do.

Pierwsza to niezaleno, wolno negatywna, swawolna, za druga jest rozumiana

jako wolno decydujca si czyni dobro, wolno pozytywna, odpowiedzialna,

dojrzaa112. Bez wyrobienia sobie dojrzaej wolnoci, czowiek jest bardzo mao

odporny na ataki wszelkich ruchw czy sekt, podatny na manipulacje.

Wanym aspektem w przedstawieniu ruchu jest jego symbolika. Symbole,

oznaczenia odgrywaj wielk rol, za nimi kryje si pena wymowy dziaalno i

sposb bycia osb, posugujcych si tymi znakami. Znakami i ich funkcj zajmuje

si nauka zwana semiotyk. Ze znakami mamy do czynienia w procesie poznawania.

To one uczestnicz w interakcji pomidzy przedmiotem a podmiotem poznania,

bdc koniecznym nonikiem informacji. Ten trjkt semiotyczny staje si

oczywistoci w poznaniu porednim113. Znak rozumiany szerzej staje si symbolem.

Symbol114 jest tym, co pomaga odkrywa to co jest nieznane, tumaczy to co

tajemnicze, wyjania to co niezrozumiane, okrela to co jest. Czsto to co nieznane,

tajemnicze przybiera rne formy, ktre s wyraane przez symbolik. Funkcja

symbolu polega na tym, i podmiot poznajcy ma przygotowa si na jak najbardziej

pene odczytanie treci wypywajcych z przedmiotu poznania i jak rwnie

zafrapowa si interesujc czsto kontrowersyjn wizualizacj.

Prekursor New Age, a jednoczenie ojciec wspczesnej psychologii gbi,

Carl Gustaw Jung, zdefiniowa takie pojcia jak symbol i mit115. Symbol ma posta

postrzegaln, dostpn zmysami. Jednak nigdy nie istnieje sam w sobie, ale zawsze

jest drogowskazem do czego, zawsze wskazuje na co, co jest w danym momencie

poza nasz percepcj, co moemy osign za porednictwem tego symbolu.

Symbol nie ma znaczenia w sam sobie, jest zawsze skadnikiem

rzeczywistoci, na ktr wskazuje; posiada swoj konwencj, gdy bez niej nie

111 Por. W. Tatarkiewicz, Historia filozofii, t. III, Warszawa 1968, s. 368. 112 Por. J. Galarowicz, dz. cyt., s. 538-548. 113 Por. F. Marchewka, Semiotyka, skrypt, Krakw 1990, s. 5. 114 Symbol znak umowny, wystpujcy zwykle w formie wizualnej, penicy funkcj zastpcz wobec pewnego przedmiotu (pojcia, stanu rzeczy itp.) i przywodzcy w przedmiot na myl (budzcy zwizane z nim reakcje). 115 C. G. Jung, Archetypy i symbole, wyd. Czytelnik, Warszawa 1993.

- 33 -

ma prawa bytu. Dziki symbolom odkrywamy nowe wymiary rzeczywistoci,

ktre dotychczas byy skryte. Czsto symbole religijno mistyczne pomagaj w

dowiadczeniu sacrum. Typowym chrzecijaskim symbolem o bardzo duej

wymowie jest krzy, na ktrym umar Jezus Chrystus, innym znakiem s ryby,

ktre symbolizuj chrzecijastwo za spraw sowa pochodzcego z jzyka

greckiego Ichtys, ktre jest skrtem pierwszych liter pochodzcych od Iezus

(Jezus) - Critos (Chrystus) - Theu (Syn) - Hios (Boy) - Soter (Zbawiciel).

Naczelnym symbolem ruchu RNE jest Tcza116, ktra oznacza pomost

pomidzy czowiekiem (wiatem fizycznym, naturalnym, kosmicznym) a jego

jani, naddusz (duchem wszechwiata). Wedug gwnej koncepcji ruchu,

kady, kto chce dowiadczy w sobie boskoci, musi przej przez ten most,

poprzez wasn transformacj, przemian sposobu mylenia. Drugim najczciej

spotykanym symbolem jest znak Yin-Yang117 pochodzcy z tradycji religijnej

dalekiego Wschodu, ktry oznacza przeciwiestwo, walk midzy dobrem a

zem i zachodzc midzy nimi rwnowag. Istnieje wiele symboli, ktre New

Age sobie przywaszczy od rnorakich ruchw religijnych. Pord tych

wszystkich wspomnianych symboli New Age naley jeszcze wyszczeglni

biblijn cyfr 666118, ktra jest symbolem Bestii. Alice Bailey wyraa si na

temat tej liczby pozytywnie, gdy jak ona twierdzi, ta liczba posiada wite

cechy i naley si ni posugiwa moliwie jak najczciej, aby przyspieszy

nadejcie Nowej Ery119.

W oglnej prezentacji ruchu wane jest take ukazanie czoowych pozycji

ksikowych RNE, z ktrych czerpie on inspiracje i stawia konkretne wzorce120.

Niewtpliwie tych lektur jest duo i coraz to nowsze pojawiaj si na pkach w

prawie kadej ksigarni czy bibliotece. Pierwsz ksik pozycj popularn jest

lektura Marilyn Ferguson pt. The Aquarian Conspiracy. Personal and social

Transformation in the 1980s, wydan w Los Angeles w 1980 roku. Drug wart

116 Aneks, rys. 1, s. i. 117 Tame, rys. 2. s. i. 118 Ksiga Apokalipsy, rozdz. 13, werset 18, Biblia Tysiclecia, Pallottinum, Pozna 2000. 119 Por. A. Zwoliski, Tajemne niemoce, wyd. S. Loretanki, Warszawa 2001, s. 7. 120 Por. J. W. Sire, wiaty wok nas. Wprowadzenie do podstawowych koncepcji wiatopogldowych, wyd. Areopag, Katowice 1991, s. 168.

- 34 -

wymienienia jest nieco innego rodzaju, majca charakter bardziej naukowy,

ksika Frijofa Capry pt. The Turning Point. Science, Society and the Rising

Culture, wydana w Nowym Jorku w 1977 roku.

Oprcz literatury popularnonaukowej, nierzadko zaszczepieniu idei New

Age pomagaj inne noniki informacji, takie jak kino, radio czy obecnie

popularny internet. Przeomowym filmem w dziejach wiatowej kinematografii

by film Georga Lucasa pt. Gwiezdne wojny , ktry wzbudzi w widzach

tsknot do boskoci, gdzie mottem przewodnim stao si haso niech Moc

bdzie z tob 121. Innym filmem o podobnym przesaniu by Powrt Jedi122,

nioscy ze sob tre o moliwoci stania si nadczowiekiem, o waciwociach

przypisanych Bogu. W ostatnich latach zosta zrealizowany kolejny film z

tematyki gwiezdnych wojen. Film pt. Mroczne widmo drugi odcinek

Gwiezdnych Wojen jeszcze bardziej porwa ze sob du widownie fanw

tej tematyki. Szybki wzrost postpu technicznego umoliwia tworzenie

rnorodnych filmw, niejednokrotnie o wspaniaych efektach wizualnych i

muzycznych. Przy tym lepsze moliwoci tworzenia filmw o fantastycznej

fikcji nieraz nacechowanej wieloci zjawisk wchodzcych w obszar magii, a

nawet okultyzmu, frapuj widza sw tajemniczoci i ciekawoci.

W ostatnich miesicach na ekranach kin by wywietlany film Chrisa

Columbusa pt. Harry Potter , na podstawie powieci Joanne K. Rowling.

Gwnym adresatem tego filmu s dzieci i modzie. Zasadniczym problemem w

filmie jest szczeglna koncentracja na temacie magii i okultyzmu123. Podobnie

ma si rzecz z bajk pt. Pokemony, gdzie proporcje dobra i za s wyranie

zachwiane. Magiczna moc staje si elementem dobrym i pozytywnym124.

Realistyczny wiat magii czy si z okultystyczn rzeczywistoci za: grzechu i

szatana, co moe doprowadzi do zniewolenia czowieka. wiadectwo tej

prawdzie daje ks. Amorth, ktrego pogldy wynikaj z jego wieloletniej praktyki

121 Por. S. Krajski, Szkice o masonerii i pogastwie, wyd. w. Tomasza z Akwinu, Warszawa 2000, s. 112-114. 122 Tame. 123 A. Posacki, Czy naley si ba Harrego Pottera i Pokmonw?, Katecheta, 2001, nr 12. 124 Tame.

- 35 -

egzorcysty, konsultowanej zreszt z egzorcystami caego wiata (by przez lata

przewodniczcym Midzynarodowego Stowarzyszenia Egzorcystw)125.

Ciekaw wypowied mona przytoczy z filmu Barry`ego Levinson`a pt.

Disclosure (W sieci), w ktrej bardzo mocno jest zawarta idea New Age.

Dajemy dziki technologii to, co religia i rewolucja obiecyway, ale nigdy nie

zrealizoway: wolno od ciaa fizycznego, wolno od rasy i rodzaju, od

narodzenia i osobowoci, od miejsca i czasu. Uywajc telefonw komrkowych,

przenonych komputerw z wbudowanymi modemami i faxami moemy

komunikowa si na poziomie czystej wiadomoci 126.

Bardzo duo pozytywnych i negatywnych informacji i serwisw o New

Age mona znale w internecie.

Sposoby oddziaywania New Age zmierzaj w ostatecznoci do jednego

celu. Tym celem jest wykorzenienie z serca wierzcych ludzi najwikszego

skarbu, jakim jest zmartwychwstay Chrystus Brama Wiecznego ycia. eby

osign taki cel naley, zgodnie z pogldami A. Bailey, dziaa na dwch

frontach. Te dwa gwne obszary oddziaywania New Age, to Koci i

masoneria, ktre powinny si zjednoczy127.

4. Duchowo Nowej Ery

Do lepszego scharakteryzowania i zrozumienia New Age naley

przywoa nowy wtek, ktry pniej okae si pomocny w zrozumieniu

psychiczno-duchowego aspektu astrologii powizanej z duchowoci Nowej Ery.

Religie w New Age odgrywaj najwaniejsze podoe, s fundamentem

dla budowania nowego wiata, opartego na syntezie rnorodnych tradycji

religijno-kulturowych. Jeden z ludzi New Age, Roger Walsh na konferencji the

Association for Humanistic Psychology w 1988 roku, sprecyzowa cele jakie wg

niego niesie ze sob religia. Religie, w tym chrzecijastwo, s w

125 Por. A. Posacki, Harry Potter i Gabriel Amorth, Nasz Dziennik, 2002, nr 16. 126 Disclosure, re. Barry Levinson, Prod. Warner Bros 1994, czas 19`30``. 127 Por. P. Milcarek, Pogastwo w nowej formie, Emaus, 1993, nr 1 (16/17), s. 45.

- 36 -

rzeczywistoci planami drg koniecznymi dla wywoania transcendentnych

stanw wiadomoci 128. Takie ograniczenie nierozerwalnie wie si z pytkim

zrozumieniem i dowiadczeniem chrzecijaskiej wiary, opartej na osobowym

poredniku Jezusie Chrystusie poredniku midzy Bogiem a ludmi, a za tym

idcej chrzecijaskiej duchowoci.

Duchowo Nowej Ery jest odwrceniem duchowoci chrzecijaskiej,

mimo e idee New Age s w duej mierze zaczerpnite z Ewangelii129. Jest to

duchowo bez Boga Osobowego, penego miosiernej mioci. Przedmiotem

duchowoci RNE jest sam czowiek, za w chrzecijastwie jest nim Bg.

Czowiek jest na drodze doskonaoci do Niego. Ideaem w chrzecijastwie jest

przyjcie woli Boga, oddanie si cakowicie Jemu na wzr samego Chrystusa,

penego pokory i mstwa. W New Age ta transcendencja przeradza si w

transcendentalno o zmienionym kierunku. Duchowo jest zaczerpnita z

przernych praktyk religijnych, opartych na rnych kulturach, wymieszana bez

granic geograficznych. Szczegln sympati ruchu ciesz si religie i filozofie

wschodnie. Gwnie dlatego, e nie maj one silnej bazy naukowej, pewne

zasady s podwaane i oparte tylko na autorytetach ludzkich. A take podatne s

na zmiany. Jak zauwaono powstawaniu nowych sekt w hinduizmie sprzyja

autorytet guru nauczyciela, przewodnika i mistrza duchowego, (...)

bezwzgldne posuszestwo wzgldem ycze i rozkazw ojca przygotowuje

Hindusa na poddanie si nauce guru130.

Duchowo New Age bywa take inspirowana poprzez awangardowe

teorie z pogranicza nauki. Taka duchowo nie jest tylko samotn wysp

osobistego dowiadczenia mistycznego, ale jest duchowoci poszukujc

potwierdzenia w nauce131. Czego dowd moe stanowi popularno ksiki F.

Capry pt. Tao fizyki.

Kulminacj wiary New Age jest duchowo sukcesu. Ten rodzaj

duchowoci pochodzi wycznie z tego wiata i jest oparty na penieniu wasnej

128 Por. D. Steichen, New Age, W drodze, 1991, nr 1 (209), s. 42. 129 Por. Z. Sareo, New Age a Koci, dz. cyt., s. 124. 130 A. Zwoliski, Na zachd od Gangesu, wyd. WAM, Krakw 1998, s. 87. 131 Por. D. Groothuis, New Age czy naprawd Nowa Era?, wyd. Areopag, Katowice 1994, s. 158.

- 37 -

woli132. Ta wiara ograniczona tylko wasnymi siami i moliwociami, staje si

postutopijn utopi religijn. Prawdziwa wiara wymaga, by stan twarz w

twarz z rzeczywistoci, take z t trudn i dramatyczn. Za New Age

zasymilowa kultur masow i sam sta si towarem133. Czsto jego usugi s

kuszco ciekawe, a jednoczenie drogie dla kieszeni odbiorcy i niebezpieczne dla

duszy czowieka.

Temu rodzajowi duchowoci pomaga odnalezienie mocy w samym sobie.

Z pomoc temu przychodzi autosoteriologia, ktra jest baz odnajdywania Boga

w sobie, we wasnych poczynaniach, nie liczc si z osobowym, zbawiajcym

Bogiem. Taki typ Boga staje si zbdny i dokuczliwy na yciowej drodze opartej

na reinkarnacji, ktra eliminuje drog odkupienia dokonan przez Jezusa

Chrystusa. Duchowo oparta na reinkarnacji nie wytrzymuje moralno

racjonalnej krytyki134, gdy opiera si na chwiejnej sprawiedliwoci

wynagradzania lub ukarania za przesze ycie oraz neguje warto i sens wzrostu

poziomu ycia, by sta si bliszym Bogu na wzr Jego Syna.

Nowa Era staje si now wiar, jest opozycj wobec kultury opartej na

racjonalizmie, konsumpcyjnym stylu ycia i materializmie. Prowadzi walk z

dogmatyzmem i tradycyjnymi zasadami. Jego duchowo nie jest adnym

novum, a wrcz kolejnym zlepkiem wszystkiego co moliwe. Jak zostao wyej

wspomniane New Age rozpatruje osob Jezusa jako proroka, czowieka, ktry

odkry w sobie moc przez transformacj wasnej wiadomoci. Na ten temat, jak

ludzie New Age widz Jezusa135, Douglas Groothuis napisa ca ksik. W

zapisach ewangelicznych wida, i Jezus w swoich sowach i czynach odrnia

si od reszty ludzi. Istotne jest, i Jezusowe twierdzenia na wasny temat

mgby powtrzy kady lecz nikt poza Nim nie potrafiby ich uzasadni 136.

Warto doda, i cakowite ograniczenie i sprowadzenie Jezusa Chrystusa Syna

Boego, Zbawiciela wiata do Maitreya137 w ruchu New Age jest zupenym

132 New Age. Duchowo sukcesu, R. Graczyk [red.], Gazeta Wyborcza, 1994, nr 146, s. 19. 133 Tame. 134 D. Groothuis, dz. cyt., s. 181. 135 D. Groothuis, Jezus w wietle New Age. Kwestionowanie biblijnego obrazu Jezusa, wyd. Logos, Warszawa 1996. 136 Tame, s. 62. 137 Maitreya (z rel. buddyjskiej) to pita reinkarnacja Buddy, apogeum doskonaoci.

- 38 -

ponieniem i obraz dla samego Boga, jak i chrzecijan. Take czsto uywane

okrelenie Kosmiczny Chrystus nie oznacza tego samego Chrystusa

urodzonego z Maryi Dziewicy w Betlejem138. Pogld o Chrystusie Kosmicznym

jest zaczerpnity od Teilharda de Chardin, francuskiego jezuity, ktry gosi

swoj filozofi o rzeczywistoci nowej ziemi egzystujcej w Kosmicznym

Chrystusie, ktry jest energi kierujc ewolucj, energi pobudzajc ludzi i

cay kosmos do przemiany w kierunku nowej ziemi, nowej ery139.

Rnic midzy duchowoci chrzecijask a wschodni, do ktrej

najczciej odwouje si RNE, w kilku sowach uj psycholog Carl G. Jung,

ktry kad podwaliny pod tworzenie si ideologii New Age, w czym dziki tezie

wiadomoci zbiorowej zjedna sobie sympatykw i wiernych New Age. T

trafn rnic wyrazi nastpujco w kilku zdaniach. Chrzecijanin pogrony w

kontemplacji nigdy nie powie: Ja jestem Chrystusem, lecz wraz ze w.

Pawem wyzna: Teraz za nie ja yje, lecz yje we mnie Chrystus (Ga 2,20).

(...) Za sutra (pismo buddyjskie) powiada natomiast: Poznasz, e to ty jeste

Budd 140.

Najwaniejszym miejscem, gdzie mona zrozumie duchowo New Age

jest coroczny festiwal Festival for Mind, Body and Spirit organizowany w

londyskich halach wystawowych141. Mona tam znale barwne spektrum

rnych przedstawicieli wielorakich grup, towarzystw antropozoficznych,

teozofw, czonkw z Findhorn, zwolennikw jogi i przernych ludzi

zwizanych ezoteryzmem, okultyzmem czy astrologi. New Age ujawnia si w

wielu formach, a jego duchowo staje si poszerzana i rozmydlona oraz trudna

do prostego i jasnego przedstawienia.

Ta duchowo jest pena nie tylko synkretyzmu wielu religii wiata, ale

take czerpie z przernych drg, nie wyczajc animizmu142. Przez takie

podejcie New Age otworzy szeroko drzwi przed wiatem demonw, zamknite

138 Por. D. Steichen, dz. cyt., s. 43. 139 Por. Z. Sareo, New Age a Koci, dz. cyt., s. 123. 140 C. G. Jung, Podr na wschd, wyd. Pusty obok, Warszawa 1989, s. 166. 141 R. Jaworski, Wiele form New Age, Emaus, 1993, nr 1 (16/17), s. 51. 142 Animizm pogld, waciwy pierwotnym wierzeniom religijnym, wedug ktrego zwierzta, rzeczy lub zjawiska przyrody maj dusz.

- 39 -

od czasu, kiedy chrzecijastwo wypdzio czary z lasw, zdesakralizowao

wiat i zasadniczo ukrcio przesadne zainteresowanie krlestwem szatana i

upadych aniow143. To zdanie, i czowiek wspczesny uciek od wiata

rodzicw i dziadkw mechanizmu zegara do wiata swych przodkw,

penego archaicznych strachw144, daje pesymistyczny obraz duchowoci

czowieka na drodze Ruchu Nowej Ery.

Zrozumiae jest zdanie, ktre mwi, e nie wszyscy zamieszani w ten

ruch to zabkane owieczki145, gdy s tacy, ktrzy dokadnie wiedz co robi,

by dziaa na szkod innym a przy okazji podnosi swoje stanowisko spoeczno-

ekonomiczne. Ich duchowo jest oparta na Ksiciu tego wiata biblijnym

Szatanie kuszcym Chrystusa podczas postu czterdziestodniowego. Bg w New

Age jest wiadomoci i wszystko, co istnieje jest jednym bogiem, kosmiczn

energi. Duchowo New Age jest dobitnym przykadem panteistycznej

duchowoci pogaskiej o kolorowych zabarwieniach.

5. Ruch Nowej Ery w Polsce

Przemiany polityczne w Polsce w 1989 roku otworzyy nowe moliwoci

zakaenia nieprzygotowanego i nieodpornego gruntu przez sam ruch i wiele sekt.

Konkurencyjno wzmoga si, nie majc adnych przeszkd od strony pastwa. A

tym bardziej Koci katolicki w Polsce (i nie tylko) zaniedba istotne sprawy

zwizane z duchem goszenia Dobrej Nowiny dawania wiadectw i przykadw w

codziennym yciu, kosztem pjcia w schemat dogmatyzmu i intelektu (duchowo

zastpiona intelektualnoci) i nieumiejtnie przygotowa spoeczestwo na

zbliajc si konfrontacj rnych pogldw i opinii. Ludzie coraz bardziej

zaczynaj nie szuka racjonalnych wyjanie, ale wiadectw ludzi yjcych w sercu

z Bogiem i postpujcych tak jak On to zaproponowa w swoich przykazaniach. Ich

pragnienia i gd duchowy, wewntrzna pustka, jest niezmiernie wystawiona na 143 J. W. Sire, dz. cyt., s. 226. 144 Tame. 145 D. Steichen, dz. cyt., s. 43.

- 40 -

przebiegy i podstpny New Age, jak i na dziaanie wielu sekt146. Potrzeba powrotu

do emocjonalnego, a nie tylko racjonalnego pojmowania Boga, staje si zadaniem

ludzi wiary.

Pewn trafnoci w przedstawieniu tego ruchu na gruncie ojczystym moe

pochwali si Hanna Kara. W systematycznym ujciu przedstawia RNE w swojej

ksice147, zoonej z dwch czci. W pierwszej poowie przedstawia rozmowy z

ludmi, zajmujcymi si t tematyk od strony Kocioa, m. in. Aleksandrem

Posackim, Andrzejem Zwoliskim czy Josepha Verlinde`m. Podaje take

wiadectwa ludzi bdcych i yjcych w New Age. W drugiej czci, sownikowej,

opisuje terminy zwizane z New Age jak i ludzi czy instytucje majcych jakikolwiek

z tym kontakt.

Coraz bardziej moe nas dziwi fakt, i ideologia i filozofia tego ruchu jest

przedkadana i propagowana na rnych wyszych uczelniach pastwowych.

Wybitnym przykadem moe by fakt promocji etykiety New Age, caej jej kultury,

filozofii czy etyki, na najstarszym Uniwersytecie Jagielloskim, powstaym na

tradycjach wiary i kultury chrzecijaskiej. Zakad estetyki instytutu filozofii UJ, w

osobie Marii Goaszewskiej, organizuje corocznie oglnopolskie seminaria czy

sympozja. W informatorze ulotce148, ju we wstpie czytamy: ludzko

pozostanie moda dopki y wrd nas bd prorocy, mesjasze, natchnieni duchem

witym poeci. Sugeruje si nieograniczon dowolno w interpretacji wszystkich

prawd wiary, nawet sprowadzenie Ducha witego do roli nieosobowej siy,

penicej funkcj podwiadomoci. New Age jest przedstawiony w pozytywnej roli

jako sztuka czy nawet awangarda149. W takim ujciu na potwierdzenie zakresu i siy

oddziaywania ruchu zostaje przytoczona myl jednej z czoowych propagatorek New

Age Marilyn Ferguson. Warto przytoczy jej dwa zdania, koczce caa broszur,

ktre su tumaczeniu sensu tworzenia seminarium o wartociach New Age.

Teraz, na etapie czwartym sprzysienia odkrywa inne rda mocy oraz

146 Czsto sekty s zwizane na rny sposb z New Age, nieraz wchonite prze niego, maj du rol w tworzeniu silnej opozycji wobec tradycyjnych i sprawdzonych wartoci opartych na Bogu. 147 H. Kara, Quo vadis Nowa Ero? New Age w Polsce, wyd. Ks. Marianw, Warszawa 1999. 148 New Age. XXIII oglnopolskie seminarium zakadu estetyki, Instytut filozofii uniwersytetu Jagielloskiego, Cylanw k. Krakowa, maj 1995. 149 Tame, s. 7.

- 41 -

sposoby wykorzystywania ich do samorealizacji i w subie innym (...) Jeli umys

moe leczy i przeksztaca, dlaczego nie poczy umysw, aby uleczy i

przeksztaci spoeczestwo?150 Niestety takie spotkania bardziej su postawie

zakorzenienia w suchaczach, czsto modych, ksztatujcych swj wiatopogld,

indyferentyzmu151. Utrudnieniem w dojciu do rozeznania tego ruchu jest fakt, i

zwolennicy New Age dziaaj waciwie bez przywdcy, ale tworz wpywow, a

nawet pen mocy sie, aby w dzisiejszym wiecie przeprowadzi radykalne

zmiany152. W ostatnich latach w Polsce, u schyku komunizmu i pocztku nowej

demokracji, doszo do wzrostu liczby sekt i ruchw parareligijnych, co umoliwia

wprowadzanie zmian w wiadomoc