Çocuklarımız ve Biz

Prof. Dr. Hasan BACANLI G.Ü. Gazi Eğitim FakültesiEğitim Bilimleri Bölümü

Öğretim Üyesi

• Bunları şöyle bir aklımızdan geçirelim.

• Nasıl bir anne baba olduğumuzu, en azından kendi kafamızda görelim…

• Bunlar biraz sonra paylaşacaklarımız içinde zaman zaman yer alacak…

• Gerek kendimizi, gerekse çocuklarımızı değerlendirebileceğiz.

21.04.23 2

Günümüzde anababalık

• Aileler çekirdek aileye dönüştü. Geniş aile küçüldü. Büyüklerimizden ayrı yaşamamız gerekti.

• Bunlar iyi gibi görünebilir. Ama, bizi geleneklerden uzaklaştırdı.

• Geleneksel bilgi olmayınca, işimiz zorlaştı.

• Anababalığı kendimiz, deneme yanılma yoluyla öğrenmek zorunda kaldık.

21.04.23 3

Zaman da değişti…

• Eskiden çocuklar şu veya bu şekilde büyüyüp gidiyorlardı.

• Şimdi okumaları gereken birçok sınıf, girmeleri gereken birçok sınav, vermeleri gereken birçok karar var.

21.04.23 4

Eee, sonuç?

• Hepimiz acemiyiz. – Biz acemiyiz: İlk defa anne baba olduk

ve eskilerin yardımı olamadı. – Çocuklarımız acemi: İlk defa ergen

oluyorlar, ilk defa çocuk oluyorlar, ilk böyle bir sınava giriyorlar.

21.04.23 5

Eee, şimdi ne olacak?

• Çıkarmamız gereken bir sonuç var: – Hoşgörü. İyimserlik

• Öncelikle şunu kabul etmeliyiz ki: – Hepimiz çocuklarımızın iyiliğini istiyoruz. – Hepimiz elimizden geleni yapıyoruz.– Hepimiz aynı taraftayız.

21.04.23 6

Arkadaş olalım mı?

• Acemiliğin diğer bir sonucu da arkadaş olmak.– Ne yapacağımızı bilemediğimiz için,

çocuğumuzla arkadaş olursak, iyi bir davranış olacağını düşünüyoruz. • O bize nasıl davranmamız gerektiğini

söyleyecektir. • Bunun modern bir anababalık olduğunu da

düşünürüz. – Biz (özellikle) babamızla ilişkimizde diken

üstündeydik ya…

• Çocuğumuzla arkadaş olmak iyi mi?

21.04.23 7

Anababa mı, arkadaş mı?

• Aradaki fark ne?– Anababalıktan istifa edemezsiniz,

arkadaşlıktan edebilirsiniz. – Anababa doğal destekçidir, arkadaş

istekli destekçi.– Anababa karşılıksızdır, arkadaş

karşılıklı.– Vs

21.04.23 8

Bütüncü yaklaşım

• Hepimiz aynı hedefe ulaşmak için çalışıyoruz.

• Anababa olarak biz, kurum olarak okul ve dershane.

• Amacımız aynı. • Aynı amaca yönelik çalışıyorsak,

birbirimizin işin kolaylaştırmamız lazım. • Birbirimizin çabasını etkisizleştirmemiz

lazım, çünkü onun başarısı bizim başarımız.

21.04.23 9

Kısa vadeli –anababalık- Uzun vadeli

Kısa vadeli Uzun vadeli

Bağımlı, isyankar, mutsuz insanlar yetiştirir

Hayat becerileri ile donatılmış, sorumlu kişiler yetiştirir

Sadece davranışla ilgilenme Davranışın arkasındaki düşünceyle ilgilenme

Hataları engellemeye çalışma

Hataları hoş görme ve öğrenme fırsatı olarak değerlendirme

Kendi düşüncelerinde ısrar Farklı düşünceleri paylaşım ve saygı

Koruma ve kontrol Güvenme ve yetki verme

Şart koşma Kabullenme

İhmal Olumlu ilgi, zaman ve etkinlik paylaşma

Ödül / ceza Sonuçlar üzerinde düşünmeye yöneltme

Yetişkinin kararlarını uygulama

Birlikte problem çözme (aile toplantıları)

Duyguları gizleme / yok sayma

Duyguları paylaşma

Kurallar koyma ve ceza Süre tanıma ve destek verme

Bilgiçlik / patronluk taslama Yetenek gelişimi için fırsatlar hazırlama21.04.23 10

Ergeni anlamakAnababadan ne bekliyorlar Anababadan ne istemiyorlar

Karar vermede ve hareket etmede serbest olmak

Kontrol altında tutulmak, Koyu bir disiplin altında emir almak

Değer kazanmak, kıymet verilmek Yok farz edilmek, değer verilmemek

Anlaşılmak Yanlış anlaşılmak

İyi bilgilendirilmek Bilgilendirilmemek

Övülmek, takdir edilmek Azarlanmak, tenkit edilmek

Yeteneklerini sergilemek Yetersiz olarak görülmek

Katılımcı olmak Takım / grup dışında bırakılmak

Kendini güvende hissetmek Kendini güvenli hissetmemek

Tarafsız davranılması Taraflı davranılması

İlgi çekici işler yapmak Sıkıcı işler yapmak zorunda bırakılmak

21.04.23 11

Ergenlerde davranış bozukluğuna neden olan

yetişkin davranışları• Onlar için çok şey

yapma • Onlara çok şey verme • Aşırı koruma /

kurtarma • Cezalandırma / aşırı

denetim • Onlar adına karar

verme • Aşırı eleştiri

• Aşırı hırs • Aşırı hoşgörü • Fiziksel ceza • Duygusal ceza • Azarlama • Kıyaslama

21.04.23 12

Ergenlerde özgüveni geliştiren yetişkin

davranışları • Dinleme • Duygusal destek • Güvenildiğini hissettirme • Karar vermeden önce onay alma • Aile toplantıları • Problemleri birlikte çözme / uzlaşma • Kendi yeteneklerini tanıması için fırsatlar tanıma • Ağırbaşlılık ve nezaket • Düşünce ve duyguları paylaşma • Sorunlara soğukkanlı yaklaşım • Koşulsuz kabul

21.04.23 13

Verimli ders çalışma

• Evinizin koşulları uygunsa, çocuğunuza bağımsız bir oda tahsis edin.

• Çocuklarınız çalışma masasında çalışma alışkanlıklarının gelişmesine yardımcı olun.

• Çocuklarınızda düzenli, dikkatlerini dağıtmayan sade bir odada, mümkünse boş bir duvara dönük çalışma alışkanlığı kazandırmaya çalışın.

• 18-20 derece sıcaklık, ışığı yeterli bir çalışma masası hazırlayın.

21.04.23 14

2

• Ders çalışmada başarı, dersle baş başa olmayı gerektirir. Başka bir iş yaparken ders çalışılmaz. TV seyrederken ders çalışılmaz, ama iyi bir planlama, çocuğun arada TV seyretmesine imkan vermelidir.

• Çalışma yatarak ya da uzanarak da yapılmaz. • Çalışmaya başlamadan önce tüm fiziksel

ihtiyaçları gidermeli ve ders çalışırken kesinlikle bir şeyler atıştırılmamalıdır. – Dolayısıyla, annelerin çocukların masasına

ısıtılmış süt, soyulmuş elma gibi şeyler getirmeleri de uygun değildir.

21.04.23 15

3

• Eğlenmeye ve dinlenmeye ayıracakları saatler ile çalışmaya ayıracakları saatleri doğru tayin etmelidir. – Bunun için önce plan, sonra kayıt, sonra

değerlendirme. • Çocukların hayatında arkadaşlarının özel ve önemli

bir yeri vardır. Ancak gerektiğinde plan doğrultusunda arkadaşlarına hayır diyebilmelidir. – Çocuklar genelde bu durumda anababalarına kızarlar

ve hayır dediklerinde siz istediğiniz için hayır derler ve bunun nedenini anlayamazlar. Onlara gösterilmelidir ki, arkadaşları ona hayır demektedirler.

• Önemli problemlerden biri de çalışmayı sürekli erteleme alışkanlığına sahip olmaktır.

21.04.23 16

4

• Gündüz rüyası / hayal kurma gelişim döneminin doğal bir sonucu olabilir. Ama; – Kaçınılamıyorsa, ders çalışma bırakılır,

kendine 10 dakika süre tanınır ve hayal tamamlanır.

– Çalışma masasından kalkılır ve soğuk suyla eller ve yüz yıkanır.

– Oda havalandırılır. – Fiziksel egzersiz yapılır.

21.04.23 17

5

• Ders çalışırken not tutmayı alışkanlık haline getirmelidir.

• Ders çalışırken sık ve uzun ara vermek çalışmanın kalitesini düşürür. – Ne kadar ara, derseniz; eğitim sisteminin yöntemi

iyidir. 45-50 dak ya 10-15 dak. • Sayısaldan yorulunca sözele yönelik çalışma

önerilir. – En azından ders değişikliği yapılabilir.

• Çocukların kendilerine hedefler ve amaçlar belirlemelerine yardımcı olmak ve teşvik etmek gerekir.– Ulaşılabilir hedefler geliştirme becerisi

21.04.23 18

6

• Hedefler için çalışmayı programlamayı da öğrenmeleri gerekir.

• Zamana yayılmış bir çalışma, yoğunlaştırılmış kısımlar halinde çalışmaktan daha iyidir.

• Farklı konular için farklı yöntemler kullanmak ders çalışmayı aktif ve sürdürülebilir hale getirir. – Sıkıcılıktan kurtarmalı, kalıcı hale

getirmeli.• Ben dilini kullanın.21.04.23 19

Sınava hazırlanma sürecinde çocuklarınıza nasıl destek

olursunuz?• Çocuğunuz ile ilişkilerinizi hemen bugün

gözden geçirin. – Ben nasıl bir anneyim?

• Bugünden itibaren inanarak, çocuğunuza “sana güveniyorum” mesajını verin. – Güvensizlik içeren mesajlar vermeyin.

• Çocuğunuz ile konuştuğunuz konular hep okul, kurs, ders olmasın. – Bunların dışında olabildiğince özel ve duygusal

konular gündeminizi oluştursun. • Çocuklarınızı kesinlikle başka çocuklar ile

kıyaslamayın.

21.04.23 20

2

• Çocuklarınızı tanımaya çalışın. • Onların ilgi ve yeteneklerinin dışında

alanlara zorlamayın. • Çocuklarınızın başarılı olmaları çok

çalışmalarına değil, düzenli çalışmalarına bağlıdır.

• Hiçbir sebeple ve hiçbir şart altında çocuklarınızı “sevgisizlikle” cezalandırmayın.

21.04.23 21

• Tamam, kazanmaları çok önemli. • Ama kazanamamak hayatın sonu

değil. • Bunlar bizim çocuklarımız ve biz

hayatımız boyunca onlarla birlikteyiz.

• Her halde onlarla gurur duyacağız. • Bunu onlara hissettirmeliyiz.21.04.23 22