การนากากตะกอนของเสยจากระบบบาบดน าเสยของโรงงานผลตนม มาแปรรปเปนเช อเพลงอดแทง

กรณศกษา : บรษท ฟรสแลนดคมพนา เฟรช (ประเทศไทย) จากด

Conduct of sludge from wastewater treatment of milk production transform of fuel

Case study : FrieslandCampina Fresh (Thailand) Co.,Ltd.

กตตมา มหาพราหมณ

สรมา มงคล

เบญจพล กรคงคา

ปรญญานพนธน เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาวทยาศาสตรบณฑต

สาขาวชาวทยาการสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต

คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลพระนคร

พ.ศ. 2555

ลขสทธของมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลพระนคร

ชอปรญญานพนธ การนากากตะกอนของเสยจากระบบบาบดน าเสยของโรงงานผลตนม

มาแปรรปเปนเช อเพลงอดแทง

กรณศกษา : บรษท ฟรสแลนดคมพนา เฟรช (ประเทศไทย) จากด

ชอ สกล กตตมา มหาพราหมณ

สรมา มงคล

เบญจพล กรคงคา

ชอปรญญา วทยาศาสตรบณฑต

สาขาวชา วทยาการสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต

คณะ วทยาศาสตรและเทคโนโลย

อาจารยทปรกษา วาทรอยตรวชย โกศลวฒน

คณะกรรมการสอบปรญญานพนธไดใหความเหนชอบปรญญานพนธฉบบน แลว

................................................................. ประธานกรรมการสอบปรญญานพนธ (ผศ.ณฐชมย ลกษณอานวยพร)

................................................................. กรรมการสอบปรญญานพนธ

(นายมาโนช หลกฐานด)

................................................................. อาจารยทปรกษาปรญญานพนธ

(วาทรอยตรวชย โกศลวฒน)

คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลพระนคร อนมตใหนบ ปรญญานพนธฉบบน เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรวทยาศาสตรบณฑต

สาขาวชาวทยาการสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลพระนคร

...................................................................... คณบดคณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย

(ผศ.ดร.อมรา อมรแกว)

วนท……......เดอน……………….......พ.ศ. 2556

กตตกรรมประกาศ

ปรญญานพนธ ฉบบน ส า เ ร จล ล ว ง ไป ได ด ว ยความกรณาจากคณาจารยหลายท าน

คณะผ ศกษาขอขอบพระคณว าท ร อยตรวชย โกศลวฒน อาจารยทปรกษาปรญญานพนธ ผ ช ว ย ศาสตราจา รย ณ ฐ ชม ย ล กษณ อ าน ว ยพร ปร ะธ านกร รมการ สอบปรญญาน พนธ อาจารยมาโนช หลกฐานด กรรมการสอบปรญญานพนธ และผชวยศาสตราจารยพรญา เชตพงษ ทสละเวลาในการชวยเหลอ ใหความร ค าแนะน า ค าปรกษา ตลอดจนชวยแกไขขอบกพรองตาง ๆ

ขอขอบพระคณบรษท ฟรสแลนดคมพนา เฟรช (ประเทศไทย) จ ากด ทอนเคราะหตวอยาง กากตะกอนของเสยในการศกษา ขอขอบพระคณคณไพบลย ลหลานอย และคณเชดพงษ สรอยนาค ทใหความร ค าปรกษา ขอขอบพระคณครอบครวมหาพราหมณ ทอนเคราะหสถานทท าการศกษา ในการเตรยมพนทส าหรบการทดลอง ขอขอบพระคณบรษทน าเฮงคอนสตรคชน อควปเมนท จ ากด ทใหความอนเคราะหในการอดแทงเชอเพลง ขอขอบคณสถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลย แหงประเทศไทย ทวเคราะหคาพารามเตอร จนท าใหปรญญานพนธส าเรจลลวงไปดวยด

ขอขอบพระคณ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลพระนคร ทไดมอบทนอดหนนงบประมาณจากโครงการสงเสรมสงประดษฐและนวตกรรมเพอคนรนใหม ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2556 เพอเปนทนสนบสนนการศกษาครงน

ขอขอบพระคณคณะครบาอาจารยท เคยอบรม ส งสอน ประสทธประสาทวชาความรความสามารถตาง ๆ ใหแกคณะผศกษาทงในอดตและปจจบน จนคณะผศกษาส าเรจการศกษาในครงน

สดทายน ขอขอบพระคณบดามารดาท เมตตา อบรมสงสอน ใหมความรจนถงปจจบน รวมถงเพอน ๆ สาขาวชาวทยาการสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต ชนปท 4 ทใหความชวยเหลอ ทงก าลงกายและก าลงใจจนปรญญานพนธฉบบนเสรจสมบรณ

กตตมา มหาพราหมณ

สรมา มงคล

เบญจพล กรคงคา

ข

ชอปรญญานพนธ การนากากตะกอนของเสยจากระบบบาบดน าเสยของโรงงานผลตนม

มาแปรรปเปนเช อเพลงอดแทง

กรณศกษา : บรษท ฟรสแลนดคมพนา เฟรช (ประเทศไทย) จากด

ชอ สกล กตตมา มหาพราหมณ

สรมา มงคล

เบญจพล กรคงคา

ชอปรญญา วทยาศาสตรบณฑต

สาขาวชาและคณะ วทยาการสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต

คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ปการศกษา 2555

บทคดยอ การศกษาคร งน เปนการศกษาเชงทดลอง มวตถประสงคเพอศกษาความเปนไปไดในการผลตเช อเพลงอดแทงจากกากตะกอนของเสยของโรงงานผลตนม บรษท ฟรสแลนดคมพนา เฟรช (ประเทศไทย) จากด เพอศกษาอตราสวนทเหมาะสมในการผลตเช อเพลงอดแทงระหวางกากตะกอนของเสยผสมเปลอกกลวยน าวาในอตราสวน 95 : 5 , 75 : 25 , 50 : 50 , 25 : 75 และ 5 : 95 โดยน าหนก และวเคราะหคณสมบตดานเช อเพลง คอ ปรมาณความช น , ปรมาณเถา , ปรมาณสารระเหย , ปรมาณคารบอนคงตว และคาความรอน

ผลการศกษาพบวา กากตะกอนของเสยผสมเปลอกกลวยน าวาทอตราสวน 25 : 75 มคาความช นรอยละ 9.7 , ปรมาณเถารอยละ 15.8 , ปรมาณสารระเหยรอยละ 61.8 , ปรมาณคารบอนคงตวรอยละ 9.7 และคาความรอนเฉลย 4,195 กโลแคลอรตอกโลกรม สามารถนาเช อเพลงอดแทงไปใชประโยชนแทนฟนไดเพอเปนการอนรกษทรพยากรปาไม

ค

Independent Study Title Conduct of sludge from wastewater treatment of milk production transform of fuel Case study : FrieslandCampina Fresh (Thailand) Co., Ltd.

Authors Kittima Mahapram Sirima Mongkol Benchapon Kreekongka

Degree Bachelor of Science

Major and Faculty Environmental Sciences and Natural Resources

Faculty of Science and Technology

Academic Year 2012

Abstract

This study was experimental study that had the propose to investigate the possibility of using sludge from wastewater treatment of milk production in case study of Friesland Campina Fresh (Thailand) Co., Ltd. This study to investigate suitable ratio in making briquette between sludge and banana peel in ratio 95 : 5 , 75 : 25 , 50 : 50 , 25 : 75 and 5 : 95 by weights and analysis of compressed char were Moisture content , Ash content ,Volatile matters , Fixed carbon and Calorific value.

The result of this study, we found that sludge mixed with banana peel at the ratio of 25 : 75 had Moisture content 9.7 percent, Ash content 15.8 percent, Volatile matters 61.8 percent, Fixed carbon 9.7 percent and Colorific mean 4,195 kcal per kg. It can also be used briquette fuel substitutes of firewood in order to conserve the forest resources.

สารบญ

หนา

กตตกรรมประกาศ (ก)

บทคดยอภาษาไทย (ข)

บทคดยอภาษาองกฤษ (ค)

สารบญ (ง)

สารบญตาราง (ฌ)

สารบญแผนภม (ญ)

สารบญภาพประกอบ (ฎ)

บทท 1 บทน า

1.1 ความเปนมาและความส าคญ 1

1.2 กรอบแนวความคดเดม 3

1.3 กรอบแนวความคดใหม 4

1.4 วตถประสงค 5

1.5 ขอบเขตการศกษา 5

1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 5

1.7 นยามศพท 6

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

2.1 โรงงานผลตนม 7 2.2 กระบวนการผลตนม 8 2.2.1 กระบวนการผลตนมยเอชท 8 2.2.2 กระบวนการผลตนมพาสเจอรไรส 8 2.2.3 กระบวนการผลตนมขนหวาน 9 2.2.4 กระบวนการผลตโยเกรต 10

2.3 ระบบบ าบดน าเสย 11

2.3.1 กระบวนการบ าบดน าเสย 11

2.3.2 ข นตอนการบ าบดน าเสย 12

(จ)

สารบญ (ตอ)

หนา

2.3.2.1 ระบบบ าบดข นตน (Primary Treatment) 12

2.3.2.2 ระบบบ าบดข นทสอง (Secondary Treatment) 13

2.3.2.3 ระบบบ าบดข นทสาม (Tertiary Treatment) 24

2.3.2.4 ระบบการฆาเช อโรค (Disinfection) 24

2.4 การบ าบดและก าจดสลดจ (Sludge Treatment and Disposal) 25

2.4.1 ทมา ลกษณะ และปรมาณของสลดจ 25

2.4.2 การปฏบตข นตน 25

2.4.3 การท าขนสลดจ (Sludge Thickening) 26

2.4.4 การปรบเสถยรสลดจ 27

2.4.5 การแยกน าออก 28

2.4.6 การก าจดสลดจข นสดทาย 29

2.5 ระบบบ าบดน าเสยของบรษท ฟรสแลนดคมพนา เฟรช (ประเทศไทย) จ ากด 31

2.5.1 การท างานของระบบ 31

2.5.2 ปญหาทพบในโรงงาน 31

2.6 คณสมบตวสด 34

2.6.1 ประวตกลวย 34

2.6.2 ลกษณะทางพฤกษศาสตร 34

2.6.3 การขยายพนธ 35

2.6.3.1 โดยการใชเมลด 35

2.6.3.2 โดยการใชหนอ 36

2.6.3.3 โดยการเพาะเล ยงเน อเยอ (Tissue Culture) 36

(ฉ)

สารบญ (ตอ)

หนา

2.6.4 ประโยชนของกลวย 36

2.6.4.1 การใชประโยชนในการบรโภค 36

2.6.4.2 การใชประโยชนในพธกรรมตาง ๆ และในชวตประจ าวน 37

2.7 เช อเพลง 38

2.8 เช อเพลงอดแทง 39

2.8.1 ตวประสาน (Binder) 40

2.8.2 วธการอดเช อเพลงอดแทง 41

2.8.3 การตากและการเกบรกษาเช อเพลงอดแทง 42

2.8.4 คณสมบตของเช อเพลงอดแทง 42

2.8.5 ขอดของเช อเพลงอดแทง 43

2.8.6 ขอเสยของเช อเพลงอดแทง 43

2.9 เครองอดแทง 44

2.9.1 เครองอดแบบลกสบ (Piston press) 44

2.9.2 เครองอดแบบเกลยว (Screw Press) 44

2.9.3 เครองอดแบบลกกล ง (Roll Press) 46

2.9.4 เครองอดเมดหรออดเปนแทงเลก ๆ (Pelletizing Press) 46

2.10 เครองมอทใชในการวเคราะหคณสมบตเช อเพลง 47

2.10.1 เครอง Automatic Bomb Calorimeter 47

2.10.2 เครอง Hot Air Oven 48

2.10.3 เครองวดอณหภมความช น Hygrometer รน HT-315 49

2.11 งานวจยทเกยวของ 50

(ช)

สารบญ (ตอ)

หนา

บทท 3 วธการด าเนนการศกษา

3.1 รปแบบการศกษา 55

3.2 วสด เครองมอและอปกรณส าหรบการศกษา 55

3.2.1 วสดส าหรบการศกษา 55

3.2.2 เครองมอและอปกรณส าหรบการศกษาภาคสนาม 55

3.2.3 เครองมอและอปกรณส าหรบหองปฏบตการ 55

3.3 ข นตอนการศกษา 56

3.3.1 ข นเตรยมการ 56

3.3.2 ข นเกบรวบรวมขอมล 56

3.3.3 ข นการทดลอง 57

3.3.4 ข นวเคราะหผล 59

3.3.5 ข นอภปรายผล 59

3.3.6 สรปและน าเสนอ 59

บทท 4 ผลการศกษา

4.1 การเตรยมวตถดบ 60

4.4.1 กากตะกอนของเสย 60

4.4.2 เปลอกกลวยน าวา 61

4.2 เช อเพลงอดแทง 62

4.3 การวเคราะหประสทธภาพเช อเพลงอดแทง 64

4.3.1 การตรวจลกษณะรปรางของเช อเพลงอดแทง 64

4.3.2 คณสมบตดานเช อเพลง 66

4.3.2.1 ปรมาณความช น (Moisture Content) 66

4.3.2.2 ปรมาณเถา (Ash Content) 67

(ซ)

สารบญ (ตอ)

หนา

4.3.2.3 ปรมาณสารระเหย (Volatile Matter) 68

4.3.2.4 ปรมาณคารบอนคงตว (Fixed Carbon) 69

4.3.2.5 คาความรอน (Calorific Value) 70

4.4 อภปรายผลการเปรยบเทยบประสทธภาพเช อเพลงอดแทง 71

4.4.1 การน ากากตะกอนของเสยมาแปรรปเปนเช อเพลงอดแทง 71

4.4.2 การน าเช อเพลงอดแทงไปใชประโยชนเพออนรกษทรพยากรปาไม 72

บทท 5 สรปผลและขอเสนอแนะ

5.1 สรปผล 74

5.2 ขอเสนอแนะ 74

5.2.1 ขอเสนอแนะส าหรบการศกษาคร งน 74

5.2.2 ขอเสนอแนะในการศกษาคร งตอไป 74

บรรณานกรม 75

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก ผลการวเคราะหคณสมบตดานเช อเพลง 77

ประวตการศกษาและการท างาน 79

สารบญตาราง

หนา

ตารางท 2.1 ปรมาณสลดจจากน าเสยและ % ของแขง 25

ตารางท 2.2 กรรมวธทาขนสลดจ 26

ตารางท 2.3 คามาตรฐานของน าเสยในโรงงานกอนบาบดและหลง 31

ตารางท 2.4 องคประกอบของเน อไมบางชนด (ผงใหแหงในอากาศ, ปราศจากเถา) 39

ตารางท 4.1 ผลการตรวจลกษณะและรปรางของเช อเพลงอดแทง 64

ตารางท 4.2 ปรมาณความช นของเช อเพลงอดแทง 66

ตารางท 4.3 ปรมาณเถาของเช อเพลงอดแทง 67

ตารางท 4.4 ปรมาณสารระเหยของเช อเพลงอดแทง 68

ตารางท 4.5 ปรมาณคารบอนคงตวของเช อเพลงอดแทง 69

ตารางท 4.6 คาความรอนของเช อเพลงอดแทง 70

ตารางท 4.7 การเปรยบเทยบประสทธภาพเช อเพลงอดแทง 71

สารบญแผนภม

หนา

แผนภมท 1.1 ผงแสดงกรอบแนวความคดเดม 3

แผนภมท 1.2 ผงแสดงกรอบแนวความคดใหม 4

แผนภมท 2.1 ผงแสดงระบบบาบดน าเสย บรษท ฟรสแลนดคมพนา เฟรช (ประเทศไทย) จากด 30

แผนภมท 3.1 กรอบการศกษาเช อเพลงอดแทง 58

สารบญภาพประกอบ

หนา

ภาพประกอบท 2.1 กระบวนการผลตนมยเอชท 8

ภาพประกอบท 2.2 กระบวนการผลตนมพาสเจอรไรส 9

ภาพประกอบท 2.3 กระบวนการผลตนมขนหวาน 9

ภาพประกอบท 2.4 กระบวนการผลตโยเกรต 10

ภาพประกอบท 2.5 การวางบอของระบบบอปรบเสถยร (Stabilization pond) 14

ภาพประกอบท 2.6 โครงสรางของระบบบ าบดบงประดษฐ 16

ภาพประกอบท 2.7 ระบบบงประดษฐแบบ Free Water Surface Wetland (FWS) 17

ภาพประกอบท 2.8 ระบบบงประดษฐแบบ Vegetated Submerged Bed System (VSB) 18

ภาพประกอบท 2.9 ระบบแอกตเวเตดสลดจแบบกวนสมบรณ 19

ภาพประกอบท 2.10 ระบบแอกตเวเตดสลดจแบบปรบเสถยรสมผส 20

ภาพประกอบท 2.11 ระบบคลองวนเวยน 21

ภาพประกอบท 2.12 ระบบบ าบดน าเสยแบบเอสบอาร 21

ภาพประกอบท 2.13 ระบบบ าบดน าเสยแบบแผนจานหมนชวภาพ 23

ภาพประกอบท 2.14 บอเกบน าข นแรก (Equalization Tank : EQ) 32

ภาพประกอบท 2.15 บอแยกไขมนจากน าเสย (KWF 35) 32

ภาพประกอบท 2.16 บอตกตะกอน (Contact Tank) 32

ภาพประกอบท 2.17 บอเตมอากาศท ง 2 บอ (A1 , A2) 33

ภาพประกอบท 2.18 บอแยกตะกอนออกจากน าใส 33

ภาพประกอบท 2.19 ลกษณะของน าทบ าบด และผานการแยกตะกอนแลว 33

ภาพประกอบท 2.20 บอพกน าทผานการบ าบด กอนปลอยออกสคลองเปรมประชากร 34

ภาพประกอบท 2.21 ใบสดทายกอนเกดดอก เรยกวา ใบธง 35

ภาพประกอบท 2.22 เครองอดแบบลกสบ 44

ภาพประกอบท 2.23 เครองอดแบบเกลยวรปกรวย 45

(ฏ)

สารบญภาพประกอบ (ตอ)

หนา

ภาพประกอบท 2.24 เครองอดแบบเกลยวพรอมดวยขดลวดความรอนทกระบอกอด 45

ภาพประกอบท 2.25 เครองอดแบบลกกล ง 46

ภาพประกอบท 2.26 เครองอดแบบแมพมพแผนกลม 47

ภาพประกอบท 2.27 เครอง Automatic Bomb Calorimeter รน C-200 48

ภาพประกอบท 2.28 เครอง Hot Air Oven 49

ภาพประกอบท 2.29 เครองวดอณหภมความช น Hygrometer รน HT-315 49

ภาพประกอบท 4.1 กากตะกอนของเสย 60

ภาพประกอบท 4.2 กากตะกอนของเสยทตากแหงแลว 61

ภาพประกอบท 4.3 เปลอกกลวยน าวา 61

ภาพประกอบท 4.4 เปลอกกลวยน าวาทแหงแลว 61

ภาพประกอบท 4.5 เครองอดแบบเกลยว 62

ภาพประกอบท 4.6 เกลยวเครองอดแทงเช อเพลง 62

ภาพประกอบท 4.7 กระบอกอดแทงเช อเพลง 62

ภาพประกอบท 4.8 ตวอยางอตราสวนกากตะกอนของเสยผสมกบเปลอกกลวยน าวา 63

ภาพประกอบท 4.9 ตวอยางอตราสวนทผสมใสเครองอดแทง 63

ภาพประกอบท 4.10 ตวอยางแทงเช อเพลงทออกจากกระบอกอด 63

ภาพประกอบท 4.11 ผลการอดแทงเช อเพลงในอตราสวน 95(%) : 5(%) 64

ภาพประกอบท 4.12 ผลการอดแทงเช อเพลงในอตราสวน 75(%) : 25(%) 64

ภาพประกอบท 4.13 ผลการอดแทงเช อเพลงในอตราสวน 50(%) : 50(%) 65

ภาพประกอบท 4.14 ผลการอดแทงเช อเพลงในอตราสวน 25(%) : 75(%) 65

ภาพประกอบท 4.15 ผลการอดแทงเช อเพลงในอตราสวน 5(%) : 95(%) 65

ภาพประกอบท 4.16 แสดงปรมาณความช นของเช อเพลงอดแทง 66

(ฐ)

สารบญภาพประกอบ (ตอ)

หนา

ภาพประกอบท 4.17 แสดงปรมาณเถาของเช อเพลงอดแทง 67

ภาพประกอบท 4.18 แสดงปรมาณสารระเหยของเช อเพลงอดแทง 68

ภาพประกอบท 4.19 แสดงปรมาณคารบอนคงตวของเช อเพลงอดแทง 69

ภาพประกอบท 4.20 แสดงคาความรอนเฉลยของเช อเพลงอดแทง 70

ภาพประกอบท 4.21 แสดงคาความรอนเฉลยของเช อเพลงอดแทง 72

ภาพประกอบท 4.22 เตรยมเช อเพลงอดแทงเพอใชในการตม 72

ภาพประกอบท 4.23 เช อเพลงอดแทงทตดไฟแลว 72

ภาพประกอบท 4.24 น าหมอใสน ามาตมจากเตาทตดไฟดวยเช อเพลงอดแทง 73

ภาพประกอบท 4.25 น าจากหมอตมเดอด 73

บทท 1

บทน ำ

1.1 ควำมเปนมำและควำมส ำคญ ปจจบนภาคอตสาหกรรมในประเทศไทยไดมการขยายตวอยางรวดเรว เพอรองรบ

กระบวนการผลตให เ พยงพอตอการเพมขนของจานวนประชากร แตผลกระทบทตามมา ของภาคอตสาหกรรม คอ ปญหาสงแวดลอมดานตาง ๆ ทงอากาศ ขยะ และนาเสย เปนตน (อาภาวด เบญจมธารกล , 2546 : 1) สงผลใหสงแวดลอมเกดความเสอมโทรมอยางรวดเรว โรงงานอตสาหกรรมเกอบทกประเภทหลงจากสนสดกระบวนการผลต จะกอใหเกดของเสยและ นาเสย ซงนาเสยเปนปญหาหลกของโรงงานอตสาหกรรมสวนใหญ เพราะนาเสยสวนมากจะเปน นาเสยอนทรย การบาบดนาเสยจงใชวธการทางชววทยามากทสด การบาบดนาเสยนมหลายระบบ ทกระบบจะใชจลนทรยเพอยอยสลายสารอนทรยในนาเสย และเพอใชเปนอาหารของจลนทรย จงทาใหมกากตะกอนนาเสย (Sludge) ออกมาปรมาณมาก ซงตองนาไปกาจดตอ โดยทวไป กากตะกอนทไดจากการบาบดนาเสย มแนวทางในการจดการอยหลายวธ เชน ถมท ทงทะเล เผา ใสในพนทเกษตรกรรม ผลตเปนอาหารสตว ฝงกลบ เปนตน ทงนแนวทางในการนากากตะกอน นาเสยมาใชนนยงมการนามาใชประโยชนไดไมเตมท สพจน เดชผล (2546 : 1) ไดกลาววาการศกษาความเปนไปไดในการนาพลงงานหมนเวยนมาใชใหเปนประโยชนนนเปนสงจาเปน เพราะเปนการชวยลดการใชทรพยากรธรรมชาต และยงเปนการลดตนทนในการผลตของอตสาหกรรมอกดวย

อตสาหกรรมนมในประเทศไทย จดเปนอตสาหกรรมการผลตเพอทดแทนการนาเขา ซงไดรบการสงเสรมอยางจรงจงจากภาครฐมาตงแตแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 10 (พ.ศ. 2550 - 2554) โดยมวตถประสงคหลกเพอใหคนไทยมสขภาพดจากการบรโภคนม รวมทงสงเสรมอาชพใหแกประชาชนในประเทศ ผลตภณฑหลกของอตสาหกรรมนมไทยทผลตและจาหนายในประเทศสวนมากเปนผลตภณฑนมพรอมดม โดยมากกวารอยละ 80 เปนการผลตนมสด พาสเจอรไรส นอกจากนนเปนการผลตนมยเอชทและนมสเตอรไรส (กรมโรงงาน : 2551) หลงจากกระบวนการผลตของอตสาหกรรมนม มปจจยหลายอยางจากนาเสยซงยากตอการบาบด วลยรตน จนทรวงศ (ม.ป.ป. : 1) ไดกลาววาปจจยในการบาบดนาเสยจากโรงงานผลตนมทตองคานงม 5 ประการ คอ อตราการไหลทไมคงทของนาเสยทเขาสระบบบาบด (Variable Flow), ปรมาณ นาเสยในแตละวนจะไมคงท (Variable Loads), คาความเปนกรดเปนเบสของนาเสยจะไมคงท (pH Varies), มปรมาณสารอนทรยทละลายไดสง (Soluble BOD) และนาเสยจากโรงงานผลตนมมกขาดสารอาหารททาใหจลนทรยเตบโต นาเสยจากโรงงานผลตนมจะมสารอนทรยอยในปรมาณทสงมาก เพราะวตถดบหลกทใชในกระบวนการผลต คอ นม สารอนทรยทพบประกอบดวย คารโบไฮเดรต

2

ไดแก นาตาลและแปง ซงเปนองคประกอบของธาตคารบอน ไฮโดรเจน และออกซเจน คารโบไฮเดรตบางประเภทละลายนาได เชน นาตาลซโคลส บางประเภทละลายนาไมไดหรอละลายนาไดนอย เชน แป ง ส วนน าตาลประเภทท ส ามารถย อยสลายต ว เอง ไดน น เม อม แบคท เ ร ยกจะ เก ด การหมกเปลยนนาตาลใหเปนแอลกอฮอลและคารบอนไดออกไซด ในทางตรงกนขามแปงคอนขางจะมเสถยรภาพ แตสามารถถกยอยสลายใหเปนนาตาลไดโดยจลนทรย, โปรตนบางชนดละลายนาได บางชนดละลายนาไมได โปรตนมธาตองคประกอบเปนคารบอน ไฮโดรเจน ออกซเจน และยงมปรมาณของธาตไนโตรเจนคอนขางสง แตนาเสยจากโรงงานผลตนมมปรมาณโปรตนไมสงมากนก ทาใหขาดปรมาณธาตไนโตรเจน ซงเปนอาหารของจลนทรยทใช ในกระบวนการบาบดทางชววทยา ไขมนและนามน มธาตทเปนองคประกอบคลายกบโปรตนและคารโบโฮเดรต ไขมนและนามน เปนสารประกอบทมเสถยรภาพสง และถกยอยสลายโดยแบคทเรยไดยาก เมอเขาสระบบบาบด จะรบกวนการทาปฏกรยาของจลนทรย และขดขวางการถายเทออกซเจนจากนา จงจาเปนจะตองกาจดออกไปเสยกอน ผลจากกระบวนการบาบดนาเสยจะไดกากตะกอนเปนจานวนมาก

บรษท ฟรสแลนดคมพนา เฟรช (ประเทศไทย) จากด เปนบรษททดาเนนการเกยวกบ การผลตนม ผลตภณฑของบรษท คอ นมพาสเจอไรส นมพรองมนเนย นมขนหวาน และโยเกรต โดยกระบวนการผลตจะใชนมดบเปนองคประกอบหลก สงผลใหมนาเสยจากกระบวนการผลตจานวนมากประมาณ 20 คว/ชวโมง และมกากตะกอนของเสยทไดจากการบาบดจานวน 3 ตน/วน ปรมาณกากจานวนมาก หากตกคางหรอสะสมในโรงงานจะกอใหเกดกลนเหมนอยางรนแรง สงผลกระทบตอชมชนโดยรอบ ทาใหบรษท ฟรสแลนดคมพนา เฟรช (ประเทศไทย) จากด ตองจางบรษทเอกชนอนมากาจดกากตะกอนของเสย ซงบรษทฯ ตองเสยคาใชจายเปนจานวนมากในแตละป

จากปญหาดงกลาวขางตน คณะผศกษาไดเลงเหนความสาคญในการรกษาสงแวดลอมและเพมมลคาจงสนใจทจะนากากตะกอนนาเสยจากบรษท ฟรสแลนดคมพนา เฟรช (ประเทศไทย) จากด มาผสมเปลอกกลวยน าวา ผลตเปนเชอ เพล ง อดแท ง เ พอน ามาใช เปนพล งงานทดแทน ในอนาคตตอไป

3

1.2 กรอบแนวควำมคดเดม

แผนภมท 1.1 ผงแสดงกรอบแนวความคดเดม

กาจดกากตะกอนของเสย โดยการจางบรษทเอกชน

นานมดบ กระบวนการผลตนม ผลตภณฑนม

นาเสย

กากตะกอนของเสย

กระบวนการบาบดนาเสย

โรงงำนผลตนม บรษท ฟรสแลนดคมพนำ เฟรช (ประเทศไทย) จ ำกด

4

1.3 กรอบแนวควำมคดใหม

แผนภมท 1.2 ผงแสดงกรอบแนวความคดใหม

อตราสวนกากตะกอนของเสย (%) ตอเปลอกกลวยนาวา (%) 95 : 5 , 25 : 75 , 50 : 50 , 75 : 25 , 5 : 95 โดยนาหนก

เปรยบเทยบผลการศกษา ในแตละอตราสวนของเชอเพลงอดแทง

เพอหาอตราสวนทเหมาะสม

วเคราะหคณสมบตดานเชอเพลง

- ปรมาณความชน (Moisture Content) - ปรมาณเถา (Ash Content) - ปรมาณสารระเหย (Volatile Matter) - ปรมาณคารบอนคงตว (Fixed Carbon) - คาความรอน (Calorific Value)

เชอเพลงอดแทง

นานมดบ กระบวนการผลตนม ผลตภณฑนม

นาเสย

กากตะกอนของเสย

กระบวนการบาบดนาเสย

โรงงำนผลตนม บรษท ฟรสแลนดคมพนำ เฟรช (ประเทศไทย) จ ำกด

5

1.4 วตถประสงค 1.4.1 เพอศกษาอตราสวนทเหมาะสมในการผลตเชอเพลงอดแทงระหวางกากตะกอนของเสย ผสมเปลอกกลวยนาวา

1.4.2 เพอใหไดเชอเพลงอดแทงทสามารถนาไปใชประโยชนได

1.5 ขอบเขตกำรศกษำ

1.5.1 การศกษาเชงทดลอง (Experimental Research) โดยนากากตะกอนของเสยผสม เปลอกกลวยนาวาในอตราสวนทเหมาะสมสาหรบผลตเปนเชอเพลงอดแทง

1.5.2 พนทศกษา บานเลขท 64/23 หม 6 ตาบลตลาดขวญ อาเภอเมอง จงหวดนนทบร

1.5.3 การอดแทงเชอเพลง บรษท นาเฮงคอนสตรคชน อควปเมนท จากด

1.5.4 การวเคราะหหาคาพารามเตอร สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย

1.5.5 วเคราหคณสมบตดานเชอเพลง จานวน 5 พารามเตอร ไดแก

1.5.5.1 ปรมาณความชน (Moisture Content)

1.5.5.2 ปรมาณเถา (Ash Content)

1.5.5.3 ปรมาณสารระเหย (Volatile Matter)

1.5.5.4 ปรมาณคารบอนคงตว (Fixed Carbon)

1.5.5.5 คาความรอน (Calorific Value)

1.6 ประโยชนทคำดวำจะไดรบ 1.6.1 ทราบอตราสวนทเหมาะสมในการผลตเชอเพลงอดแทงระหวางกากตะกอนของเสยผสม เปลอกกลวยนาวา

1.6.2 ไดเชอเพลงอดแทงทสามารถนาไปใชประโยชนได

6

1.7 นยำมศพท 1.7.1 กากตะกอนของเสย คอ กากตะกอนของเสยจากโรงงานผลตนม บรษท ฟรสแลนดคมพนา

เฟรช (ประเทศไทย) จากด นามาตากแหงเพอลดปรมาณความชน โดยใชระยะเวลาประมาณ 7 วน ขนอยกบสภาพภมอากาศ

1.7.2 เปลอกกลวยนาวา คอ เปลอกกลวยนาวาจากชมชนตลาดจงหวดนนทบร นามาตากแหงเพอลดปรมาณความชน โดยใชระยะเวลาประมาณ 7 วน ขนอยกบสภาพภมอากาศ

1.7.3 เชอเพลงอดแทง คอ เชอเพลงแขงทไดจากการนากากตะกอนของเสยผสมเปลอกกลวยนาวา ในอตราสวนทเหมาะสมแลวนามาอดเปนแทง

1.7.4 ปร มาณความช น (Moisture Content) คอ ปร มาณความช นต อปร มาณของ เนอเชอเพลงอดแทงอบแหง ความชนมผลทาใหคาความรอนของเชอเพลงอดแทงลดลง จดตดไฟไดยากและทาใหเชอเพลงแตกรวนไดงาย โดยคาความชนทเหมาะสมของแทงเชอเพลง จะตองไมเกนรอยละ 10

1.7.5 ปรมาณเถา (Ash Content) คอ สวนของสารอนนทรยท เหลอจากการสนดาป ในเตาเผาทอณหภม 750 ๐C เปนเวลา 6 ชวโมง ซงประกอบดวย ซลกา แคลเซยมออกไซด แมกนเซยมออกไซด โดยสวนใหญชวมวลจะมปรมาณเถาตา

1.7.6 ปรมาณสารทระเหยได (Volatile Matters) หรอปรมาณสารระเหย คอ สวนของเนอเชอเพลงอดแทงอบแหงทระเหยได ซงมสารประกอบคารบอน ออกซเจน และไฮโดรเจนเปนองคประกอบ

1.7.7 ปรมาณคารบอนคงตว (Fixed Carbon) คอ มวลของคารบอนทเหลอในเชอเพลงอดแทง หลงจากทมการเอาสารระเหยออกไปแลว ทอณหภม 950 ๐C

1.7.8 คาความรอน (Calorific Value or Heating Value) คอ คาความรอนของการสนดาปขนอยกบปรมาณของคารบอนในเชอเพลงอดแทง

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การศกษาครงน มความเกยวของสมพนธกบความรตาง ๆ หลายเรอง ซงตองน ามาใชเปนขอมลพนฐานประกอบพจารณาอางองและวเคราะห ดงนน เพอใหเกดความเขาใจในเรองตาง ๆ ไดอยางชดเจน ภายในบทนจงก าหนดหวขอความรใหญ ๆ ไว 11 หวขอ คอ

2.1 โรงงานผลตนม

2.2 กระบวนการผลตนม

2.3 ระบบบ าบดน าเสย

2.4 การบ าบดและก าจดสลดจ

2.5 ระบบบ าบดน าเสยของบรษท ฟรสแลนดคมพนา เฟรช (ประเทศไทย) จ ากด

2.6 คณสมบตของวสด

2.7 เชอเพลง

2.8 เชอเพลงอดแทง

2.9 เครองอดแทง

2.10 เครองมอวเคราะหคณสมบตเชอเพลง

2.11 งานวจยทเกยวของ

2.1 โรงงานผลตนม ผน าในอตสาหกรรมอาหารนมคณภาพชนน าทไดรบใชและไดรบความไววางใจจากผบรโภค

ชาวไทยมาชานาน โดยการบรหารงานควบคมดแลจากฟรสแลนด ฟดส (Friesland Foods) ภายใตตราสนคาโฟรโมสต ซงเปนชอททกคนรจกดวาเปนบรษทผลตอาหารนมรายใหญในประเทศเนเธอรแลนดทมประสบการณมากกวา 100 ป

จากการเรมตนการบรหารจดการสหกรณโคนมในป ค.ศ. 1894 ปจจบนฟรสแลนด ฟดส มบรษทในเครอกวา 20 ประเทศทวโลก ทงในทวปยโรป ตะวนออกกลาง อฟรกา และเอเชยตะวนออกเฉยงใตจงมนใจไดวา บรษทโฟรโมสต ประเทศไทย จะเปนผน าในการผลต และพฒนาอตสาหกรรมอาหารนม ดวยการผลตอาหารนมทเปยมคณคาทางโภชนาการ มคณภาพทด

8

ไดมาตรฐาน ตลอดจนรสชาตอรอยถกใจเพอสขภาพทดของผบรโภคชาวไทยทกคน เพอกอใหเกดกระบวนการผลตทไดมาตรฐานและ การบรหารงานอยางมประสทธภาพ บรษทโฟรโมสต ประเทศไทย ไดจดแบงสายการผลตตามประเภทของผลตภณฑ ดงน บรษท ฟรสแลนดคมพนา (ประเทศไทย) จ ากด (มหาชน) ด าเนนการผลตและจดจ าหนายผลตภณฑนมทมอายการเกบรกษานาน คอ นมยเอชท นมเปรยวพรอมดมยเอชท นมขนหวาน นมขนจด เปนตน และบรษท ฟรสแลนดคมพนา เฟรช (ประเทศไทย) จ ากด ด าเนนการผลตและจดจ าหนายผลตภณฑนมทตองเกบรกษาทอณหภมต า เชน นมพาสเจอรไรส นมเปรยวพรอมดม โยเกรตชนดครม เปนตน (http://www.foremostforlife.com, 2556)

2.2 กระบวนการผลตนม การผลตนมยเอชท นมพาสเจอรไรส นมขนหวาน และโยเกรต มกระบวนการผลต ดงน

2.2.1 กระบวนการผลตนมยเอชท

เมอรบน านมดบและท าการตรวจสอบคณภาพเรยบรอยแลว กจะท าการจดสงน านมดบเขาสกระบวนการยเอชท เพอท าการฆาเชอจลนทรยทเปนอนตรายทกชนดใหหมดไป ดวยการใหน านมผานความรอนทไมต ากวา 133 ๐C เปนเวลา 1–2 วนาท โดยสารอาหารในน านมยเอชทจะไมถกท าลาย นมยเอชทจะเกบไดนานประมาณ 5–9 เดอน

ภาพประกอบท 2.1 กระบวนการผลตนมยเอชท

ทมา : http://www.foremostforlife.com

2.2.2 กระบวนการผลตนมพาสเจอรไรส

1. เรมจากการรบน านมดบมาจากสหกรณโดยรถขนสงทมการปองกนไมใหนม มโอกาสเสยงาย ดวยการควบคมอณหภมไวทระดบ 8 ๐C ตลอดระยะทาง พรอมสงตรงถงโรงงานภายใน 24 ชวโมง

2. เมอมาถงโรงงานแลวจะมการตรวจสอบคณภาพของน านมดบในหองน านมดบ ทมคณภาพจะท าการวดปรมาตรแลวสงเขาทพกตอไป

9

3. จากนนจงท าการจดสงน านมดบเขาสกระบวนการพาสเจอรไรส เพอท าการฆาเชอเบองตน ดวยการใหน านมวงผานน ารอนทอณหภมไมต ากวา 65 ๐C และคงทอยทอณหภมนไมต ากวา 30 วนาท แลวคอยน าไปท าใหเยนลงทอณหภม 5 ๐C จากนนจงน าไปปรงแตงรสชาต

ภาพประกอบท 2.2 กระบวนการผลตนมพาสเจอรไรส

ทมา : http://www.foremostforlife.com

2.2.3 กระบวนการผลตนมขนหวาน

1. หลงจากผานกระบวนการตรวจสอบคณภาพแลว น านมดบกจะถกน าไปผานการฆาเชอโดยผานความรอนทอณหภมประมาณ 85–90 ๐C เปนระยะเวลาประมาณ 2–3 วนาท ซงกระบวนการนนอกจากจะเปนการฆาเชอแลวกยงเปนการแยกไขมนและยบยงการเกดปฏกรยากบออกซเจนในอากาศ

2. เมอผานกระบวนการฆาเชอแลว กจะถกน าไปท าใหระเหยแลวเตมน าตาลเขาไปประมาณ 45% ซงน าตาลนเองจะชวยยดอายการเกบรกษาและยบยงการเจรญเตบโตของแบคทเรยตาง ๆ

3. นมขนหวานทไดนจะมรสชาตและสเขมขนเลกนอย และไมตองผานการฆาเชอ อน ๆ อกแลว เพราะน าตาลเขาไปชวยยบยงการเจรญเตบโตของแบคทเรย

ภาพประกอบท 2.3 กระบวนการผลตนมขนหวาน

ทมา : http://www.foremostforlife.com

10

2.2.4 กระบวนการผลตโยเกรต

1. เรมตนดวยการน าน านมดบไปผานขนตอนการฆาเชอเพอใหแบคทเรยบางสวน ทไมตองการออกไป โดยทน านมดบจะถกผานความรอนในอณหภมประมาณ 90 ๐C เปนเวลาหลายนาท จากนนกไปท าใหเยนลงอยางรวดเรวอกครง

2. จากนนกจะน าน านมทผานการฆาเชอแลวมาเตมแบคทเรยกรดแลคตกลงไป เพอใหแบคทเรยเปลยนน าตาลแลคโตสของนมใหกลายเปนกรดแลคตก หมกนมไวประมาณ 2–3 ชวโมง ทอณหภมอยางนอย 32 ๐C โดยตองท าการคนเปนระยะ จากนนจะไดโยเกรตหรอนมเปรยวพรอมดม

3. เมอไดโยเกรตแลวกจะมาถงขนตอนการปรงแตงรสชาต เพอความอรอยมการเตมผลไม น าตาล ชสคอทเทจ และชอกโกแลตลงไป

4. หลงจากนนโยเกรตจะถกน าไปท าการบรรจภณฑในสภาวะแวดลอมปลอดเชอ

ภาพประกอบท 2.4 กระบวนการผลตโยเกรต

ทมา : http://www.foremostforlife.com

โรงงานผลตนมทใชในการศกษาครงน คอ บรษท ฟรสแลนดคมพนา เฟรช (ประเทศไทย) จ ากด ตงอยเลขท 99/30 หม 2 ถนนแจงวฒนะ แขวงทงสองหอง เขตหลกส กรงเทพฯ 10210 (http://www.foremostforlife.com, 2556)

11

2.3 ระบบบาบดน าเสย สเทพ สรวทยาปกรณ ไดกลาวถง ระบบบ าบดน าเสย เพอเปนพนฐานความเขาใจ ดงน

2.3.1 กระบวนการบาบดน าเสย

กระบวนการบ าบดน าเสยแบงออกเปนประเภทใหญ ๆ ได 3 ประเภท คอ

1. ปฏบตการหนวยทางกายภาพ (Physical Unit Operations)

เปนกระบวนการแยกของแขง (สวนใหญเปนของแขงแขวนลอยขนาดใหญ ซงตกตะกอนดวยตวเองไดงาย) เชน ขยะตาง ๆ ทมากบน าเสย กรวด ทราย ไขมนและน ามน (ทไมละลายน า) ในน าเสยออกเสยกอนทจะเขาระบบบ าบดในขนตอนตอไป เพอปองกนความเสยหายของเครองสบ (Pump) ปฏบตการหนวยทางกายภาพนขนอยกบชนดของน าเสยทบ าบดโดยทวไปไดแก ตะแกรง (Bar Screen) บอดกดนตะกอน (Grit Chamber) บอดกไขมน เปนตน

2. กระบวนการหนวยทางเคม/ทางกายภาพเคม (Chemical/Physicochemical Unit Process)

เปนกระบวนการเตมสารเคมลงไปในน าเสย เพอบ าบดใหไดน าทงตามมาตรฐาน ซงใชส าหรบน าเสยทมสวนประกอบอยางใดอยางหนง อนไดแก มคา pH สงหรอต าเกนไป มโลหะหนกท เปนพษ มตะกอนแขวนลอยขนาดเลกท ตกตะกอนไดยาก มสารประกอบ อนนทรยละลายน าทเปนพษ เชน ซลไฟด มไขมนหรอน ามนละลายน า รวมทงส กลน และเชอโรค โดยสวนใหญจะก าจดของแขงแขวนลอยขนาดเลก หรอของแขงทตกตะกอนดวยตนเองชา กระบวนการหนวยทางเคม/ทางกายภาพเคม ไดแก กระบวนการโคแอกกเลชน -ฟลอกคเลชน (Coagulation-Flocculation) ส าหรบใหแขวนลอยขนาดเลกและคอลลอยดจบตวกนเปนกอนใหญแลวจงสงไปยงถงตกตะกอนหรอถงกรองตอไป กระบวนการตกผลก (Precipitation) และ การแลกเปลยนไอออน (Ion Exchange) ส าหรบการบ าบดของแขงละลายตาง ๆ กระบวนการ ดดตดผว (Adsorption) ส าหรบการบ าบดสและกลน กระบวนการออกซเดชน-รดกชน (Oxidation-Reduction) ส าหรบการก าจดสารอนทรยและการฆาเชอโรค (Disinfection) และกระบวนการปรบ pH ในกรณทน าเสยมคา pH ไมเหมาะทจะปลอยออก หรอเพอตกตะกอนผลกของโลหะหนกบางชนด เปนตน

3. กระบวนการหนวยทางชวภาพ/ทางชวเคม (Biological/Biochemical Unit Process)

เปนกระบวนการทใชจลนทรยในการก าจดสารอนทรยท งท เปนคอลลอยด ทแขวนลอย รวมทงสารอนทรยทละลายในน าเสย และในบางกรณยงใชในการบ าบดธาตอาหารออกจากน าเสยดวย ความสกปรกในรปของสารอนทรยทบ าบดไดจะตองเปนสารอนทรยซงสามารถถกใชเปนแหลงคารบอน และแหลงของพลงงานโดยจลนทรยเพอสงเคราะหเซลลใหมได ผลกคอท าใหความสกปรกในน าเสยลดลง โดยจลนทรยอาจแบงเปนใชออกซเจนหรอไมใชออกซเจนกได ซงในแตละประเภทยงสามารถแบงออกไดเปน แบบทใหจลนทรยลองลอยอยในน าเสย (Suspended Growth)

12

และแบบทใหจลนทรยเกาะตดกบวสดตวกลาง (Attached Growth) ระบบบ าบดทอาศยหลกการ ทา งช วภ าพม หลายชน ด อาท เ ช น ระบบแอกต เ ว เ ต ดสล ดจ (Activated Sludge : AS) ระบบโปรยกรอง (Trickling Filter) ระบบชดสมผสหมนชวภาพ (Rotating Biological Reactor : RBC) และระบบถงกรองไรอากาศ (Anaerobic Filter) เปนตน

2.3.2 ข นตอนการบาบดน าเสย

ขนตอนในการบ าบดน าเสยขนอยกบลกษณะน าเสยแตละชนด โดยการบ าบดน าเสยสามารถแบงออกตามขนตอนไดดงน

2.3.2.1 ระบบบาบดข นตน (Primary Treatment)

เปนการบ าบดน าเสยขนตอนแรก หนวยบ าบดมกจะเปนปฏบตการ หนวยทางกายภาพ ในการก าจดสารทลอยหรอตกตะกอนไดในน าเสย หรอแยกของแขงทไมละลายน าออกจากน าเสย เปนการลดปรมาณของแขงและน ามนหรอไขมนทลอยอย และลดปรมาณภาระแบกรบสาร (Load) ของการบ าบดน าเสยในขนตอไป กระบวนการบ าบดขนตนไมเนนการก าจดสารอนทรย กระบวนการนอาจจะก าจดปรมาณของแขงและบโอดไดราว 10-35 % หนวยบ าบดทใชมดงน

1. การดกดวยตะแกรง (Screening)

ใชส าหรบดกส งของท ลอยน า ได เชน เศษขยะ เศษผา ใบไม ถงพลาสตก เปนตน แบงเปนตะแกรงหยาบ มชองวางขนาด 40 มลลเมตร ตะแกรงขนาดกลาง มชองวางขนาดเลกกวา 40 มลลเมตร และแบบละเอยด มชองวางขนาด 1.5–6 มลลเมตร โดยตะแกรงจะวางเอยงไปตามทศทางไหลของน า โดยมความเอยงประมาณ 30–60 องศา ตะแกรงจะชวยปองกน มใหเครองสบน าอดตน

2. การกาจดกรวด–ทราย (Grit Removal)

ในขนนจะออกแบบบอโดยท าใหน ามความเรวอย ในชวง 20-30 เซนตเมตรตอวนาท เพอใหดน กรวด ทราย ทน าพามาตกตะกอนออกไปมเวลาเกบกกประมาณ 1–3 นาท อาจมการใหอากาศ เพอไมใหสารลอยอนตกตะกอนในถงนนอกจากกรวดและทราย

3. การตกตะกอนข นตน (Primary Sedimentation)

มลกษณะคลายกบบอก าจดกรวด-ทราย แตมวตถประสงคเพอก าจดอนภาคทมขนาดเลกกวาทลอดผานตะแกรงมาได ถงตกตะกอนเปนถงขนาดใหญทเปนทพกน าเสย อตราการไหลจะอยในชวง 15-20 เซนตเมตรตอวนาท และมเวลากกพกประมาณ 2–4 ชวโมง น าเสย ทไหลออกไปจงมตะกอนแขวนลอยเหลอนอย โดยถงตกตะกอนทมความลกประมาณ 3–5 เมตร ถงตกตะกอนมบทบาทอยในกระบวนการบ าบดน าเสยแบบตาง ๆ เกอบทกประเภท และถอเปนหนวยส าคญในการก าจดตะกอนแขวนลอยในน าประสทธภาพปกตเทากบ 30–40% ปรมาณของแขง ทตกตะกอนลงสกนถง เรยกวาสลดจ (Sludge) จะถกสบออกไปในการตกตะกอน อาจมการเตมสารเคม เชน พอลเมอรเพอเพมประสทธภาพในการก าจดปรมาณของแขงใหสงถง 90% เปนตน

13

4. การกาจดน ามนและไขมน (Oil and Grease Removal)

โดยทวไปแลวกอนทน าเสยชมชนจะถกปลอยทง อาจผานถงดกไขมนมาแลวขนหนง ยงมอกจ านวนมากทยงหรอคงเหลออยในน าเสย ถงดกไขมนและน ามนอาศยหลกทวาไขมนน ามนเบากวาน า จงลอยตวอยเหนอน า ทางออกของถงดกไขมนจงจมอยใตน า (ต ากวาชนไขมนหรอน ามน) และสามารถดงเฉพาะสวนทเปนน าออกจากถงดกดวยทอรปตว T ในถงวงขอบซเมนต ไขมนหรอน ามนจะสะสมตวอยในถงดกและสามารถตกออกไปทงได ถงซเมนตนเปนถงดกไขมนขนาดเลกทนยมใชกบน าเสยจากการปรงอาหาร ซงเปนน าเสยทมปรมาตรต า ในกรณทน าเสยมปรมาณสง ควรใชถงแยกน ามนหรอไขมนแบบทเรยกวา API Separator น าเสยทมน ามนหรอไขมนละลายอย ไมสามารถใชถงดกหรอแยกน ามนดงกลาวได เนองจากน ามนจบเปนเนอเดยวกนกบน าเสย วธแกไข คอ ตองท าใหน ามนและน าเสยแยกตวจากกน โดยใชสารเคมชวยเสยกอน จากนนจงใชถงดกหรอแยกไขมนและน ามน บางครงการแยกน ามนหรอไขมนอาจใชวธท าใหลอยตว (Flotation) ได

ในบางกรณทน าเสยมสารพษ เชน โลหะหนก และสารประกอบอนทรยบางชนด อาจจะมการก าจดสารพษเหลานกอนเขาสระบบชวภาพ เชน การปรบ pH และการบ าบดดวยโอโซน เปนตน (สเทพ สรวทยาปกรณ, ม.ป.ป. : 108 - 113)

2.3.2.2 ระบบบาบดข นทสอง (Secondary Treatment)

กรมควบคมมลพษ (2556) ไดกลาวถง ระบบบ าบดน าเสยขนทสอง (Secondary Treatment) เปนการบ าบดน าเสยทผานกระบวนการบ าบดขนตนและการบ าบดเบองตนมาแลว แตยงคงมของแขงแขวนลอยขนาดเลกและสารอนทรยทงทละลายและไมละลาย ในน าเสยเหลอคางอย โดยทวไปการบ าบดขนทสองหรอเรยกอกอยางวาการบ าบดทางชวภาพ (Biological Treatment) จะอาศยหลกการเลยงจลนทรยในระบบภายใตสภาวะทสามารถควบคมได เพอเพมประสทธภาพในการกนสารอนทรยไดรวดเรวกวาทเกดขนตามธรรมชาต และแยกตะกอนจลนทรยออกจากน าทงโดยใชถงตกตะกอน (Secondary Sedimentation Tank) ท าใหน าท ง มคณภาพดขน จากนนจงผานเขาระบบฆาเชอโรค (Disinfection) เพอใหแนใจวาไมมจลนทรย ทกอใหเกดโรคปนเปอน กอนจะระบายน าทงลงสแหลงน าธรรมชาต หรอน ากลบไปใชประโยชน (Reuse) การบ าบดน าเสยในขนนสามารถก าจดของแขงแขวนลอยและสารอนทรยซงวดในรปของ บโอดไดมากกวารอยละ 80

1. ระบบบาบดน าเสยแบบบอปรบเสถยร (Stabilization Pond)

เปนระบบบ าบดน าเสยทอาศยธรรมชาตในการบ าบดสารอนทรย ในน าเสย ซงแบงตามลกษณะการท างานได 3 รปแบบ คอ บอแอนแอโรบค (Anaerobic Pond) บอแฟคคลเททฟ (Facultative Pond) บอแอโรบค (Aerobic Pond) และหากมบอหลายบอตอเนองกน บอสดทายจะท าหนาทเปนบอบม (Maturation Pond) เพอปรบปรงคณภาพน าทง กอนระบายออกสสงแวดลอม

14

ภาพประกอบท 2.5 การวางบอของระบบบอปรบเสถยร (Stabilization Pond)

ทมา : http://www.pcd.go.th

บอแอนแอโรบค (Anaerobic Pond)

บอแอนแอโรบคเปนระบบทใชก าจดสารอนทรยทมความเขมขนสงโดยไมตองการออกซเจน บอนจะถกออกแบบใหมอตรารบสารอนทรยสงมาก จนสาหรายและการเตมออกซเจน ทผวหนาไมสามารถผลตและปอนออกซเจนไดทน ท าใหเกดสภาพไรออกซเจนละลายน าภายในบอ จงเหมาะกบน าเสยทมสารอนทรยและปรมาณของแขงสง เนองจากของแขงจะตกลงสกนบอและ ถกยอยสลายแบบแอนแอโรบค น าเสยสวนทผานการบ าบดจากบอนจะระบายตอไปยงบอ แฟคคลเททฟ (Facultative Pond) เพอบ าบดตอไป

บอแฟคคลเททฟ (Facultative Pond)

บอแฟคคลเททฟเปนบอทนยมใชกนมากทสด ภายในบอมลกษณะการท างานแบงเปน 2 สวน คอ สวนบนของบอเปนแบบแอโรบคไดรบออกซเจนจากการถายเทอากาศท บรเวณผวน าและจากการสงเคราะหแสงของสาหราย และสวนลางของบออยในสภาพแอนแอโรบค บอแฟคคลเททฟน โดยปกตแลวจะรบน าเสยจากทผานการบ าบดขนตนมากอน กระบวนการบ าบดทเกดขนในบอแฟคคลเททฟ เรยกวา การท าความสะอาดตวเอง (Self-Purification) สารอนทรยทอยในน าจะถกยอยสลายโดยจลนทรยประเภททใชออกซเจน (Aerobic Bacteria) เพอเปนอาหารและส าหรบการสรางเซลลใหมและเปนพลงงาน โดยใชออกซเจนทไดจากการสงเคราะหแสงของสาหราย ทอยในบอสวนบน ส าหรบบอสวนลางจนถงกนบอซงแสงแดดสองไมถง จะมปรมาณออกซเจนต า จนเกดสภาวะไรออกซเจน (Anaerobic Condition) และมจลนทรยประเภทไมใชออกซ เจน (Anaerobic Bacteria) ท าหนาทยอยสลายสารอนทรยและแปรสภาพเปนกาซเชนเดยวกบ บอแอนแอโรบค แตกาซทลอยขนมาจะถกออกซไดซโดยออกซเจนทอยชวงบนของบอท าใหไมเกดกลนเหมน

บอแอโรบค (Aerobic Pond)

บอแอโรบคเปนบอทมแบคทเรยและสาหรายแขวนลอยอย เปนบอทมความลก ไมมากนกเพอใหออกซเจนกระจายทวทงบอและมสภาพเปนแอโรบคตลอดความลก โดยอาศย

15

ออกซเจนจากการสงเคราะหแสงของสาหราย การเตมอากาศทผวหนา และยงสามารถฆาเชอโรคไดสวนหนงโดยอาศยแสงแดดอกดวย

บอบม (Maturation Pond)

บอบมมสภาพเปนแอโรบคตลอดทงบอ จงมความลกไมมากและแสงแดดสองถง กนบอใชรองรบน าเสยทผานการบ าบดแลว เพอฟอกน าทงใหมคณภาพน าดขน และอาศยแสงแดดท าลายเชอโรคหรอจลนทรยทปนเปอนมากบน าทงกอนระบายออกสสงแวดลอม

2. ระบบบาบดน าเสยแบบบอเตมอากาศ (Aerated Lagoon หรอ AL)

เปนระบบบ าบดน าเสยทอาศยการเตมออกซเจนจากเครองเตมอากาศ (Aerator) ทตดตงแบบทนลอยหรอยดตดกบแทนกได เพอเพมออกซเจนในน าใหมปรมาณเพยงพอ ส าหรบจลนทรยสามารถน าไปใชยอยสลายสารอนทรยในน าเสยไดเรวขนกวาการปลอยใหยอยสลายตามธรรมชาต ท าใหระบบบ าบดน าเสยแบบบอเตมอากาศสามารถบ าบดน าเสยไดอยางมประสทธภาพ สามารถลดปรมาณความสกปรกของน าเสยในรปของคาบโอด (Biochemical Oxygen Demand : BOD) ไดรอยละ 80-95 โดยอาศยหลกการท างานของจลนทรยภายใตสภาวะทมออกซเจน (Aerobic) โดยมเครองเตมอากาศซงนอกจากจะท าหนาเพมออกซเจนในน าแลวยงท าใหเกดการกวนผสมของน าในบอดวย ท าใหเกดการยอยสลายสารอนทรยไดอยางทวถงภายในบอ

หลกการทางานของระบบ

ระบบบ าบดน าเสยแบบบอเตมอากาศ สามารถบ าบดน าเสยไดทงน าเสยจากแหลงชมชนทมความสกปรกคอนขางมาก และน าเสยจากอตสาหกรรม โดยปกตจะออกแบบใหบอมความลกประมาณ 2-6 เมตร ระยะเวลาเกบกกน า (Detention Time) ภายในบอเตมอากาศประมาณ 3-10 วน และเครองเตมอากาศจะตองออกแบบใหมประสทธภาพสามารถท าใหเกดการผสมกนของตะกอนจลนทรย ออกซเจนละลายในน า และน าเสย นอกจากนจะตองมบอบม (Polishing Pond หรอ Maturation Pond) รบน าเสยจากบอเตมอากาศเพอตกตะกอนและปรบสภาพน าทงกอนระบายออกสสงแวดลอม ทงนจะตองควบคมอตราการไหลของน าภายในบอบมและระยะเวลาเกบกกใหเหมาะสมไมนานเกนไป เพอไมใหเกดปญหาการเจรญเตบโตเพมปรมาณของสาหราย (Algae) ในบอบมมากเกนไป

สวนประกอบของระบบ

ระบบบอเตมอากาศสวนใหญจะประกอบดวยหนวยบ าบด ดงน

1. บอเตมอากาศ (จ านวนบอขนอยกบการออกแบบ)

2. บอบมเพอปรบสภาพน าทง (จ านวนบอขนอยกบการออกแบบ)

3. บอเตมคลอรนส าหรบฆาเชอโรค จ านวน 1 บอ

16

3. ระบบบาบดน าเสยแบบบงประดษฐ (Constructed Wetland)

บงประดษฐ ม 2 ประเภทไดแก แบบ Free Water Surface Wetland (FWS) ซงมลกษณะใกลเคยงกบบงธรรมชาต และแบบ Vegetated Submerged Bed System (VSB) ซงจะมชนดนปนทรายส าหรบปลกพชน าและชนหนรองกนบอเพอเปนตวกรองน าเสย

หลกการทางานของระบบ

เมอน าเสยไหลเขามาในบงประดษฐสวนตน สารอนทรยสวนหนงจะตกตะกอนจมตวลงสกนบง และถกยอยสลายโดยจลนทรย สวนสารอนทรยทละลายน าจะถกก าจดโดยจลนทรย ทเกาะตดอยกบพชน าหรอชนหนและจลนทรยทแขวนลอยอยในน า ระบบนจะไดรบออกซเจนจากการแทรกซมของอากาศผานผวน าหรอชนหนลงมา ออกซเจนบางสวนจะไดจากการสงเคราะหแสงแตมปรมาณไมมากนก ส าหรบสารแขวนลอยจะถกกรองและจมตวอยในชวงตน ๆ ของระบบ การลดปรมาณไนโตรเจนจะเปนไปตามกระบวนการไนตรฟเคชน (Nitrification) และดไนตรฟเคชน (Denitrification) สวนการลดปรมาณฟอสฟอรสสวนใหญจะเกดทชนดนสวนพนบอ และพชน าจะชวยดดซบฟอสฟอรสผานทางรากและน าไปใชในการสรางเซลล นอกจากนระบบบงประดษฐ ยงสามารถก าจดโลหะหนก (Heavy Metal) ไดบางสวนอกดวย

- ระบบบงประดษฐแบบ Free Water Surface Wetland (FWS) เปนแบบทนยมใชในการปรบปรงคณภาพน าทงหลงจากผานการบ าบดจากบอ

ปรบเสถยร (Stabilization Pond) แลว ลกษณะของระบบแบบนจะเปนบอดนทมการบดอดดน ใหแนนหรอปพนดวยแผน HDPE ใหไดระดบเพอใหน าเสยไหลตามแนวนอนขนานกบพนดน บอดน จะมความลกแตกตางกน เพอใหเกดกระบวนการบ าบดตามธรรมชาตอยางสมบรณโครงสรางของระบบแบงเปน 3 สวน (อาจเปนบอเดยวกนหรอหลายบอขนกบการออกแบบ) คอ

ภาพประกอบท 2.6 โครงสรางของระบบบ าบดบงประดษฐ

แบบ Free Water Surface Wetland (FWS)

ทมา : http://www.pcd.go.th

17

สวนแรก เปนสวนทมการปลกพชทมลกษณะสงโผลพนน าและรากเกาะดนปลกไว เชน กก แฝก ธปฤาษ เพอชวยในการกรองและตกตะกอนของสารแขวนลอยและสารอนทรย ทตกตะกอนได ท าใหก าจดสารแขวนลอยและสารอนทรยไดบางสวน เปนการลดสารแขวนลอยและ คาบโอดไดสวนหนง

สวนทสอง เปนสวนทมพชชนดลอยอยบนผวน า เชน จอก แหน บว รวมทงพชขนาดเลกทแขวนลอยอยในน า เชน สาหราย จอก แหน เปนตน พนทสวนทสองนจะไมมการปลกพช ทมลษณะสงโผลพนน าเหมอนในสวนแรกและสวนทสาม น าในสวนนจงมการสมผสอากาศและแสงแดดท าใหมการเจรญเตบโตของสาหรายซงเปนการเพมออกซเจนละลายน า (DO) ท าใหจลนทรยชนดทใชออกซเจนยอยสลายสารอนทรยทละลายน าไดเปนการลดคาบโอดในน าเสย และยงเกดสภาพไนตรฟเคชน (Nitrification) ดวย

สวนทสาม มการปลกพชในลกษณะเดยวกบสวนแรก เพอชวยกรองสารแขวนลอย ทยงเหลออย และท าใหเกดสภาพดไนตรฟเคชน (Denitrification) เนองจากออกซเจนละลายน า (DO) ลดลง ซงสามารถลดสารอาหารจ าพวกสารประกอบไนโตรเจนได

ภาพประกอบท 2.7 ระบบบงประดษฐแบบ Free Water Surface Wetland (FWS)

ทมา : http://www.pcd.go.th

- ระบบบงประดษฐแบบ Vegetated Submerged Bed System (VSB)

ระบบบงประดษฐแบบนจะมขอดกวาแบบ Free Water Surface Wetland คอ เปนระบบทแยกน าเสยไมใหถกรบกวนจากแมลงหรอสตว และปองกนไมใหจลนทรยตาง ๆ ทท าใหเกดโรคมาปนเปอนกบคนได ในบางประเทศใชระบบบงประดษฐแบบนในการบ าบดน าเสย จากบอเกรอะ (Septic Tank) และปรบปรงคณภาพน าทงจากระบบบอปรบเสถยร (Stabilization Pond) หรอใชในการปรบปรงคณภาพน าทงจากระบบแอกตเวเตดจสลดจ (Activated Sludge) และระบบอารบซ (RBC) หรอใชในการปรบปรงคณภาพน าทระบายออกจากอาคารดกน าเสย (CSO) เปนตน

18

สวนประกอบทส าคญในการบ าบดน าเสยของระบบบงประดษฐแบบน คอ

- พชทปลกในระบบ จะมหนาทสนบสนนใหเกดการถายเทกาซออกซเจนจากอากาศเพอเพมออกซเจนใหแกน าเสย และยงท าหนาทสนบสนนใหกาซทเกดขนในระบบ เชน กาซมเทน (Methane) จากการยอยสลายแบบแอนแอโรบค (Anaerobic) สามารถระบายออกจากระบบไดอกดวย นอกจากนยงสามารถก าจดไนโตรเจนและฟอสฟอรสไดโดยการน าไปใชในการเจรญเตบโตของพช

- ตวกลาง (Media) จะมหนาทส าคญ คอ

1. เปนทส าหรบใหรากของพชทปลกในระบบยดเกาะ

2. ชวยใหเกดการกระจายของน าเสยทเขาระบบและชวยรวบรวมน าทง กอนระบายออก

3. เปนทส าหรบใหจลนทรยยดเกาะ

4. ส าหรบใชกรองสารแขวนลอยตาง ๆ

ภาพประกอบท 2.8 ระบบบงประดษฐแบบ Vegetated Submerged Bed System (VSB)

ทมา : http://www.pcd.go.th

4. ระบบบาบดน าเสยแบบแอกตเวเตดสลดจ (Activated Sludge)

เปนวธบ าบดน าเสยดวยวธการทางชววทยา โดยใชแบคทเรยพวก ทใชออกซเจน (Aerobic Bacteria) เปนตวหลกในการยอยสลายสารอนทรยในน าเสย ระบบเแอกต เ ว เตดสลดจ เป นระบบบ าบดน า เส ยท น ยมใชก นอย างแพรหลาย สามารถบ าบด ไดท ง น าเสยชมชนและน าเสยจากโรงงานอตสาหกรรม แตการเดนระบบประเภทนจะมความยงยากซบซอน เนองจากจ าเปนจะตองมการควบคมสภาวะแวดลอมและลกษณะทางกายภาพตาง ๆ ใหเหมาะสมแกการท างานและการเพมจ านวนของจลนทรย เพอใหระบบมประสทธภาพในการบ าบดสงสด ในปจจบนระบบแอกตเวเตดสลดจ มการพฒนาใชงานหลายรปแบบ เชน ระบบแบบกวนสมบรณ (Completly Mix) กระบวนการปรบเสถยรสมผส (Contact Stabilization Process) ระบบ คลองวนเวยน (Oxidation Ditch) หรอ ระบบบ าบดน าเสยแบบเอสบอาร (Sequencing Batch Reactor) เปนตน

19

หลกการทางานของระบบ

ระบบบ าบดน าเสยแบบแอกตเวเตดสลดจโดยทวไปจะประกอบดวยสวนส าคญ 2 สวน คอ ถงเตมอากาศ (Aeration Tank) และถงตกตะกอน (Sedimentation Tank) โดยน าเสยจะถกสงเขาถงเตมอากาศ ซงมสลดจอยเปนจ านวนมากตามทออกแบบไว สภาวะภายในถงเตมอากาศจะมสภาพท เ อออ านวยตอการเจรญเตบโตของจลนทรยแบบแอโรบค จลนทรย เหล าน จะท าการยอยสลายสารอนทรยในน าเสยใหอยในรปของคารบอนไดออกไซดและน าในทสด น าเสย ทผานการบ าบดแลวจะไหลตอไปยงถงตกตะกอนเพอแยกสลดจออกจากน าใส สลดจทแยกตวอยท กนถงตกตะกอนสวนหนงจะถกสบกลบเขาไปในถงเตมอากาศใหมเพอรกษาความเขมขนของสลดจ ในถงเตมอากาศใหไดตามทก าหนด และอกสวนหนงจะเปนสลดจสวนเกน (Excess Sludge) ทตองน าไปก าจดตอไป ส าหรบน าใสสวนบนจะเปนน าทงทสามารถระบายออกสสงแวดลอมได

ระบบบ าบดน าเสยแบบแอกตเวเตดสลดจ (Activated Sludge) แบงออกเปน 4 แบบ ไดแก

- ระบบแอกตเวเตดสลดจแบบกวนสมบรณ (Completly Mixed Activated Sludge : CMAS)

ลกษณะส าคญของระบบแอกตเวเตดสลดจแบบน คอ จะตองมถงเตมอากาศ ทสามารถกวนใหน าและสลดจทอยในถงผสมเปนเนอเดยวกนตลอดทวทงถง ระบบแบบนสามารถรบภาระบรรทกสารอนทรยทเพมขนอยางรวดเรว (Shock Load) ไดด เนองจากน าเสยจะกระจาย ไปทวถง และสภาพแวดลอมตาง ๆ ในถงเตมอากาศกมคาสม าเสมอท าใหจลนทรยชนดตาง ๆ ทมอย มลกษณะเดยวกนตลอดทงถง (Uniform Population)

ภาพประกอบท 2.9 ระบบแอกตเวเตดสลดจแบบกวนสมบรณ

(Completly Mixed Activated Sludge : CMAS)

ทมา : http://www.pcd.go.th

20

- ระบบแอกตเวเตดสลดจแบบปรบเสถยรสมผส (Contact Stabilization Activated Sludge : CSAS)

ลกษณะส าคญของระบบแอกตเวเตดสลดจแบบน คอ จะแบงถงเตมอากาศออกเปน 2 ถงอสระจากกน ไดแก ถงสมผส (Contact Tank) และถงยอยสลาย (Stabilization Tank) โดยตะกอนทสบมาจากกนถงตกตะกอนขนสองจะถกสงมาเตมอากาศใหมในถงยอยสลาย จากนนตะกอนจะถกสงมาสมผสกบน าเสยในถงสมผส (Contact Tank) เพอยอยสลายสารอนทรย ในน าเสย ในถงสมผสนความเขมขนของสลดจจะลดลงตามปรมาณน าเสยทผสมเขามาใหม น าเสย ทถกบ าบดแลวจะไหลไปยงถงตกตะกอนขนทสองเพอแยกตะกอนกบสวนน าใส โดยน าใสสวนบน จะถกระบายออกจากระบบ และตะกอนทกนถงสวนหนงจะถกสบกลบไปเขาถงยอยสลาย และ อกสวนหนงจะน าไปทง ท าใหบอเตมอากาศมขนาดเลกกวาบอเตมอากาศของระบบแอกตเวเตดสลดจทวไป

ภาพประกอบท 2.10 ระบบแอกตเวเตดสลดจแบบปรบเสถยรสมผส

(Contact Stabilization Activated Sludge : CSAS)

ทมา : http://www.pcd.go.th

- ระบบคลองวนเวยน (Oxidation Ditch : OD)

ลกษณะส าคญของระบบแอกตเวเตดสลดจแบบน คอ รปแบบของถงเตมอากาศจะมลกษณะเปนวงรหรอวงกลม ท าใหน าไหลวนเวยนตามแนวยาว (Plug Flow) ของถงเตมอากาศ และรปแบบการกวนทใชเครองกลเตมอากาศตน าในแนวนอน (Horizontal Surface Aerator)รปแบบของถงเตมอากาศลกษณะนจะท าใหเกดสภาวะทเรยกวา แอนอกซก (Anoxic Zone) ซงเปนสภาวะทไมมออกซเจนละลายในน าท าใหไนเตรท (NO3

2-) ถกเปลยนเปนกาซไนโตรเจน (N2) โดยแบคทเรยจ าพวกไนตรฟายองแบคทเรย (Nitrosomonas Spp. และ Nitrobactor Spp.) ท าใหระบบสามารถบ าบดไนโตรเจนได

21

ภาพประกอบท 2.11 ระบบคลองวนเวยน (Oxidation Ditch : OD)

ทมา : http://www.pcd.go.th

- ระบบบาบดน าเสยแบบเอสบอาร (Sequencing Batch Reactor : SBR)

ลกษณะส าคญของระบบแอกตเวเตดสลดจแบบน คอ เปนระบบแอกทเวเตดจสลดจประเภทเตมเขา-ถายออก (Fill-and-Draw Activated Sludge) โดยมขนตอนในการบ าบด น าเสยแตกตางจากระบบตะกอนเรงแบบอน ๆ คอ การเตมอากาศ (Aeration) และการตกตะกอน (Sedimentation) จะด าเนนการเปนไปตามล าดบภายในถงปฏกรยาเดยวกน โดยการเดนระบบบ าบดน าเสยแบบเอสบอารหนงรอบการท างาน (Cycle) จะม 5 ชวงตามล าดบ ดงน

1. ชวงเตมน าเสย (Fill) น าน าเสยเขาระบบ

2. ชวงท าปฏกรยา (React) เปนการลดสารอนทรยในน าเสย (BOD)

3. ชวงตกตะกอน (Settle) ท าใหตะกอนจลนทรยตกลงกนถงปฏกรยา

4. ชวงระบายน าทง (Draw) ระบายน าทผานการบ าบด

5. ชวงพกระบบ (Idle) เพอซอมแซมหรอรอรบน าเสยใหม

22

ภาพประกอบท 2.12 ระบบบ าบดน าเสยแบบเอสบอาร

(Sequencing Batch Reactor : SBR)

ทมา : http://www.pcd.go.th

5. ระบบบ าบ ดน า เ ส ยแบบแผ นจานหมนช วภาพ (Rotating Biological Contactor : RBC)

ระบบแผนจานหมนชวภาพเปนระบบบ าบดน าเสยทางชววทยา ใหน าเสยไหลผานตวกลางลกษณะทรงกระบอกซงวางจมอยในถงบ าบด ตวกลางทรงกระบอกนจะหมนอยางชา ๆ เมอหมนขนพนน าและสมผสอากาศ จลนทรยทอาศยตดอยกบตวกลางจะใชออกซเจน จากอากาศยอยสลายสารอนทรยในน าเสยทสมผสตดตวกลางขนมา และเมอหมนจมลงกจะน าน าเสยขนมาบ าบดใหมสลบกนเชนนตลอดเวลา

หลกการทางานของระบบ

กลไกการท างานของระบบในการบ าบดน าเสยอาศยจลนทรยแบบใชอากาศจ านวนมากทยดเกาะตดบนแผนจานหมนในการยอยสลายสารอนทรยในน าเสย โดยการหมนแผนจานผาน น าเสย ซงเมอแผนจานหมนขนมาสมผสกบอากาศกจะพาเอาฟลมน าเสยขนสอากาศดวย ท าใหจลนทรยไดรบออกซเจนจากอากาศ เพอใชในการยอยสลายหรอเปลยนรปสารอนทรยเหลานนใหเปนกาซคารบอนไดออกไซด น า และเซลลจลนทรย ตอจากนนแผนจานจะหมนลงไปสมผสกบน าเสยในถงปฏกรยาอกครง ท าใหออกซเจนสวนทเหลอผสมกบน าเสย ซงเปนการเตมออกซเจนใหกบน าเสย อกสวนหนง สลบกนเชนนตลอดไปเปนวฏจกร แตเมอมจ านวนจลนทรยยดเกาะแผนจานหมน หนามากขน จะท าใหมตะกอนจลนทรยบางสวนหลดลอกจากแผนจานเนองจากแรงเฉอยของ การหมน ซงจะรกษาความหนาของแผนฟลมใหคอนขางคงทโดยอตโนมต ทงนตะกอนจลนทรยแขวนลอยทไหลออกจากถงปฏกรยาน จะไหลเขาสถงตกตะกอนเพอแยกตะกอนจลนทรยและน า

สวนประกอบของระบบ

ระบบแผนจานหมนชวภาพเปนระบบบ าบดน าเสยอกรปแบบหนงของระบบบ าบดขนทสอง (Secondary Treatment) ซงองคประกอบหลกของระบบประกอบดวย

23

1. ถงตกตะกอนขนตน (Primary Sedimentation Tank) ท าหนาทในการแยกของแขงทมากบน าเสย

2. ถงปฏกรยา ท าหนาทในการยอยสลายสารอนทรยในน าเสย

3. ถงตกตะกอนขนทสอง (Secondary Sedimentation Tank) ท าหนาทในการแยกตะกอนจลนทรยและน าทงทผานการบ าบดแลว โดยในสวนของถงปฏกรยาประกอบดวย แผนจานพลาสตกจ านวนมากทท าจาก Polyethylene (PE) หรอ High Density Polyethylene (HDPE) วางเรยงขนานซอนกน โดยตดตงฉากกบเพลาแนวนอนตรงจดศนยกลางแผน ซงจลนทรยทใชในการบ าบดน าเสยจะยดเกาะตดบนแผนจานนเปนแผนฟลมบาง ๆ หนาประมาณ 1 – 4 มลลเมตร

หรอทเรยกระบบนอกอยางวาเปนระบบ fixed film ทงนชดแผนจานหมนทงหมดวางตดตงในถงคอนกรตเสรมเหลก ระดบของเพลาจะอยเหนอผวน าเลกนอย ท าใหพนทผวของแผนจานจมอยในน าประมาณรอยละ 35 - 40 ของพนทแผนทงหมด และในการหมนของแผนจานหมนชวภาพอาศยชดมอเตอรขบเคลอนเพลาและเฟองทดรอบ เพอหมนแผนจานในอตราประมาณ 1 - 3 รอบตอนาท

ระบบแผนจานหมนชวภาพ จะประกอบดวยหนวยบ าบด ดงน

1. บอปรบสภาพการไหล (Equalizing Tank)

2. ถงตกตะกอนขนตน (Primary Sedimentation Tank)

3. ระบบแผนหมนเวยนชวภาพ (Rotating Biological Contactor)

4. ถงตกตะกอนขนท 2 (Secondary Sedimentation Tank)

5. บอเตมคลอรน (Chlorine Tank)

ภาพประกอบท 2.13 ระบบบ าบดน าเสยแบบแผนจานหมนชวภาพ

(Rotating Biological Contactor : RBC)

ทมา : http://www.pcd.go.th

24

2.3.2.3 ระบบบาบดข นทสาม (Tertiary Treatment)

ส เทพ สรวทยาปกรณ ไดกลาว วา ระบบบ าบดขนทสาม (Tertiary Treatment) เปนการก าจดน าเสยโดยการก าจดสารแขวนลอย ของแขงละลายบางชนด สารอนทรย ทจลชพใชไมได สารอาหาร (Nutrient) ส กลน และสงเจอปนอน ๆ ทหลงเหลอจากการบ าบดขน ทสอง อาจประกอบดวยระบบดงตอไปน

1. การกาจดฟอสฟอรส (Phosphorus Removal) ไดแก การเปลยนฟอสฟอรสทละลายน าอย ใหเปนรปทไมละลายน าและตกตะกอนแยกจากน าได สารเคมทใช ท าปฏกรยากบฟอสฟอรส ไดแก สารสม (Alum หรอ Aluminum Sulfate) และ Ferric Chloride

2. การกาจดไนโตรเจน (Nitrogen Removal) ไดแก การเปลยนรปของไนโตรเจนในน าเสยจากแอมโมเนย (NH3) ใหเปนไนเตรต (NO3

-) โดยกระบวนการ Nitrification ในสภาวะทมออกซเจน และการเปลยนไนเตรต (NO3

-) ใหเปนกาซไนโตรเจน (N2) ในกระบวนการ Denitrification ในสภาวะทไมมออกซเจน เปนวธการใชจลนทรยจ าเพาะชนด เพอกอใหเกดปฏกรยาทตองการ

3. การกรอง (Filtration) ไดแก การก าจดปรมาณของแขงจากน าเสย เพอใหไดน าทมคณภาพสง อาจใชเยอกรอง (Membrane) ซงมกจะมคาใชจายสง หรอใชชนตวกลาง เชน คารบอนและทรายขนาดเลก ในถงลกประมาณ 1 เมตร อาจใชรวมกบสารสรางตะกอน (Coagulant) ชวยใหของแขงจบตวเปนกอนใหญกอนผานชนกรองเพอเพมประสทธภาพ

4. การดดตดผวดวยถาน (Carbon Adsorption) ไดแก การก าจดสารอนทรยทละลายน าและไมถกยอยสลายดวยปฏกรยาทางชวภาพ เชน สารทท าใหเกดสและกลน โดยการใหถกดดไวบนผวของถานกมมนต ซงถานทใชจนหมดสภาพแลว สามารถน าไปฟนฟสภาพ (Regenerate) และน ากลบมาใชใหมไดดวยการเผาใหสารอนทรยระเหยไป

5. การแลกเปลยนประจ (Ion Exchange) เปนการใชสารตวกลางทมประจทพนผวอาจท ามาจากโพลเมอร หรอผลกซโอไลท (Zeolite) ทสามารถแลกเปลยนกบประจ ในน าได มวตถประสงคเพอก าจดของแขงละลาย และไอออนทไมตองการออกจากน า

6. การกาจดฟอสฟอรสและไนโตรเจนพรอมกน (Combined Removal of Phosphorous and Nitrogen) ไดแก การใชถงหรอโซนแบบไรอากาศ กงไรอากาศ และใหอากาศสลบกน เพอก าจดฟอสฟอรสและไนโตรเจน มกจะมวธสงวนลขสทธ เชน Bardenpho System UCT หรอ VIP เปนตน โดยแตละระบบจะมการออกแบบและควบคมทแตกตางกนโดยเฉพาะ เพอใหเกดปฏกรยาตามตองการ

2.3.2.4 ระบบการฆาเช อโรค (Disinfection)

การฆาเชอเปนการบ าบดขนสดทายกอนทจะปลอยทงลงสแหลงน าหรอ น ากลบมาใชใหม น าทเขาสกระบวนการนจะเปนน าใส ถาเปนน าทขน จะตองถกกรองใหใสกอนเพอใหการฆาเชอเกดอยางมประสทธภาพ วธทใชโดยมากมกจะเปนวธทางเคมโดยการเตมสาร

25

ออกซไดซทรนแรง เชน คลอรน และโอโซน หรอแสงอลตราไวโอเลต หรอการผสมระหวางการใชโอโซน และแสงอลตราไวโอเลต เปนตน (สเทพ สรวทยาปกรณ, ม.ป.ป. : 114 - 115)

2.4 การบาบดและกาจดสลดจ (Sludge Treatment and Disposal) กรมโรงงานอตสาหกรรม (2552 : 5-52 – 5-57) ไดกลาวถง สลดจทไดจากระบบบ าบด

น าเสยตองไดรบการบ าบดกอนจะน าไปทงกรรมวธการบ าบดและก าจดสลดจมหลายขนตอน

2.4.1 ทมา ลกษณะ และปรมาณของสลดจ

สลดจมาจากกระบวนการบ าบดน าเสยซงแยกเอาของแขงและสารอนทรยออกจากน าเสยแลวปลอยน าทบ าบดแลวทงไป คงเหลอแตสลดจทตองผานการบ าบด ลกษณะของสลดจจะมความแตกตางกนเนองจากแหลงทมาชนดของของแขง อายสลดจ และกรรมวธทท าใหเกดสลดจนน

- สลดจจากถงตกตะกอนขนแรก จะมสเทาเปนเมอก มกลนเหมนมาก และสามารถยอยสลายไดโดยงาย

- สลดจจากการใชสารเคม มกจะมสด าหรอแดงหากมเหลกปนอยมาก มกลนเหมนเปนเมอกวนหากตงทงไวจะยอยสลายอยางชาๆ และมความหนาแนนเพมขน

- สลดจจากถงเตมอากาศ มสน าตาล ลกษณะเปนปย ไมมกลน แตหากหยดเตมอากาศจะกลายสภาพอยางรวดเรว เปลยนเปนสด า และมกลนเหมนของการหมก

- สลดจจากการยอยสลายแบบไรออกซเจน มสน าตาลแกปนด า มกาซมากหากยอยสลายจนเตมทแลว จะมเพยงกลนจาง ๆ คลายกลนยาง สามารถแตกตวไดงาย

ตารางท 2.1 ปรมาณสลดจจากน าเสยและ % ของแขง

กรรมวธ ปรมาณสลดจ

กก./1,000 ลบ.ม. น าเสย % ของแขงในสลดจ

ถงตกตะกอนขนแรก 110 - 170 5.00

สลดจจากถงเตมอากาศ 70 - 100 0.75

สลดจจากถงกรองชวภาพ 55 - 90 1.50

ถงยอยแบบไรออกซเจน - 4.00

ทมา: กรมโรงงานอตสาหกรรม, 2552 : อางถง จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2538(3)

2.4.2 การปฏบตข นตน

การปฏบตขนตน ไดแก การบดสลดจ การแยกกรวดทราย การผสม และการเกบกกมวตถประสงคเพอท าใหสลดจทมาจากสวนตาง ๆ ของระบบมลกษณะเดยวกน

26

1. การบดสลดจ ท าใหของแขงในสลดจมขนาดเลกลง เพอความงายในการบ าบดสลดจ ปองกนการอดตนในทอและยงชวยใหสลดจทเปนของแขงท าปฏกรยาไดดขน

2. การแยกกรวดทรายหากมกรวดทรายหลดรอดไปถงกระบวนการบ าบดสลดจกจะเกดการสะสมในถงยอยสลายสลดจ และสนเปลองเนอทการแยกกรวดและทรายมกอาศยวธแรงหนศนยกลาง

3. การผสมสลดจใชในกรณทมสลดจหลายชนด

4. การเกบสลดจเปนการเกบสลดจไวระยะหนง เพอเตรยมตวน าไปบ าบดตอไป

2.4.3 การทาขนสลดจ (Sludge Thickening)

การท าใหสลดจขนขน คอ การแยกน าออกจากของแขง ท าใหปรมาณของแขง ในสลดจสงขนกรรมวธในการท าใหตะกอนขนขน คอการตกตะกอน การท าใหลอย (Flotation) และการหมนเหวยง (Centrifugation) การลดปรมาตรของสลดจท าใหขนาดถงและอปกรณของกระบวนการทตดตามมา เชน ปรมาณสารเคมทใชในการปรบสภาพสลดจ และเชอเพลงทใชในการ ท าใหแหงและเผาลดลง

ตารางท 2.2 กรรมวธท าขนสลดจ

กรรมวธ ชนดของสลดจ ความนยมและผล

ตกตะกอน สลดจขนแรก นยมใชและไดผลด

ตกตะกอน สลดจขนแรก และเอเอส ใชมากโดยเฉพาะในโรงงานขนาดเลก และตะกอนขนรอยละ 4-6

ตกตะกอน เอเอส ไมใชและไดผลไมด

ลอยตวดวยอากาศ เอเอส นยมใชและไดผลด

หมนเหวยง เอเอส ใชนอยและมปญหา

ทมา: กรมโรงงานอตสาหกรรม, 2552 : อางถง จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2538(3)

1. การทาใหสลดจขนแบบตกตะกอน

การท าใหสลดจขนแบบตกตะกอน เปนการตกตะกอนโดยใชถ งท าขน (Thickener) ลกษณะของถงท าขนจะมเครองกวาดและกวนสลดจ เครองกวาดสลดจท าหนาทกวาดสลดจทตกลงกนถงใหรวมกนและไหลเขาไปอยในหลมเกบสลดจเพอจะระบายทง สวนเครองกวนสลดจจะหมนชา ๆ และมหนาทเปดชองวางในชนสลดจเพอใหน าหนออกจากชนของสลดจและจะเปนผลใหสลดจอดตวแนนขนอก การตกตะกอนของสลดจจะมน าทอยขางลางใตชนสลดจถกเบยดและไหลขนมาขางบน ถาชนสลดจมความเขมขนมากจนกระทงมชองวางเหลออยนอย การจมตวของสลดจ

27

จะเกดขนไดยากเนองจากวาน าทถกแทนทไมสามารถหนมาขางบนได การกวนอยางชา ๆ โดยใบกวน ทมขนาดใหญจะชวยท าใหเกดชองวางในชนสลดจท าใหสามารถเคลอนทขนมาทางดานบนได จะสามารถชวยการท าใหขนของสลดไดผลดยงขน

2. การทาใหขนแบบลอยตว (Flotation)

การท าใหขนแบบลอยตวเปนการท าใหสลดจลอยตวขนขางบน การลอยตวของสลดจเกดขนโดยอาศยลมชวยท าใหเกดฟองอากาศพาสลดจลอยตวขนสบนผวน า การท าขนสลดจแบบลอยตวแบบทนยมใชกน คอ การลอยตวดวยอากาศละลาย (Dissolved Air Flotation, DAF) อากาศถกอดอยภายในน าและถกปลอยผานหวฉดใหผสมกบสลดจ เมอลดแรงดนอากาศจะกลายเปนฟองขนาดเลกเกาะจบกนกบฟลอกแบคทเรย ท าใหฟลอกลอยตวขนบนผวน าขางบนซงมสลดเขมขนอยถกกวาดออกไป

3. การทาใหขนดวยเครองหมนเหวยง (Centrifuge)

โดยปกตแลวเครองหมนเหวยงมกใชในการแยกน าออกจากสลดจ (Dewatering) สามารถน ามาใชท าขนกบสลดจชวภาพททงจากระบบเอเอส วธนไมนยมใชกบระบบบ าบดน าเสยขนาดเลกเนองจากเสยคาใชจายสง แตมขอดทประหยดพนทไดมากและกระทดรดบางครงจงม การน าไปใชกบระบบเอเอสขนาดใหญ

2.4.4 การปรบเสถยรสลดจ

สลดจระบบบ าบดน าเสยมสวนประกอบ คอ สารอนทรยทสามารถเนาเปอยและยอยสลายไดท าใหเกดกลนเหมนเปนทนารงเกยจ การปรบเสถยรสลดจมวตถประสงคเพอลดกลนเหมน ลดจ านวนเชอโรคและการเนาเปอยของสลดจ โดยกรรมวธทใช ไดแก การออกซไดซดวยคลอรน การเปลยนสภาพดวยปนขาว การยอยแบบไรอากาศ และการยอยแบบใชอากาศ

1. การออกซไดซดวยคลอรน กระท าโดยใหกาซคลอรนปรมาณสง ท าปฏกรยากบสลดจในถงปดในเวลาสน ๆ วธนมขดจ ากดในการใชกบโรงบ าบดน าเสยทมขนาดเลกกวา 0.2 ลบ.ม./วนาท

2. การเปลยนสภาพดวยปนขาว กระท าโดยเตมปนขาวใหตะกอนมคา pH สงถง 12 ทคา pH น จลนทรยไมสามารถมชวตอยได มผพบวาหากคงคา pH ท 12 ไวนาน 3 ชม. จะสามารถ ฆาจลนทรยไดดกวาการยอยแบบไรอากาศ แตหลงจากเปลยนสภาพแลวสารอนทร ยทคงอยอาจเนาเปอยไดอกเมอคา pH ต าลง

3. การยอยแบบไรอากาศ อาศยการท างานของแบคทเรย 2 กลม คอ กลมทสรางมเทน ดงนน จงจ าเปนตองรกษาสภาวะแวดลอมใหเหมาะสมตอการท างานรวมกนอยางตอเนองของแบคทเรยทง 2 กลม หากการท างานของแบคทเรยกลมหนงเปลยนไป กจะมผลตอการท างานของแบคทเรยอกกลมหนงและประสทธภาพโดยรวมของระบบได

4. การยอยแบบใชอากาศ อาศยแบคทเรยกลมทใชอากาศสามารถจ าแนกไดเปน 2 ขนตอน ดงน คอ

28

ขนตอนท 1 : เปนกระบวนการน าสารอนทรยหรอสารอาหารเขาไปในเซลล โดยจลนทรยจะสงเอนไซมออกมายอยสลายสารอนทรยทมาเกาะตดทผนงเซลลเพอเปลยนใหอยในรปของสารโมเลกลเลกทจะสามารถผานเขาไปในเซลลของจลนทรยได

ขนตอนท 2 : เปนกระบวนการทางชวเคมภายในเซลลจลนทรย เพอทจะผลตพลงงานไปใชในกจกรรมตาง ๆ และการสรางเซลลใหม

เมอสารอนทรยในน าเสยถกเปลยนรปมาเปนจลนทรยเซลลใหม จะรวมกนเปนฟลอก กจะมน าหนกมากขน และแยกออกจากน าเสยไดงายดวยการตกตะกอน

2.4.5 การแยกน าออก

การแยกน าออกจากสลดจชวยลดปรมาณสลดจทจะตองน าไปก าจดในขนสดทาย เปนการลดคาใชจาย นอกจากสลดจทแหง (น านอยกวารอยละ 70) สามารถขนถาย ตก บรรทกไดงายในการถมทควรใชสลดจแหงเพอปองกนน าเสยไหลซมออกไป กรรมวธทใชในการแยกน าไดแก การกรองดวยสญญากาศ การเหวยง การกรองดวยแรงอด การกรองดวยสายพาน การตากสลดจ และบอกกสลดจ การเลอกใชวธแยกน าขนอยกบชนดของสลดจ ความแหงทตองการ และขนาดของทดนโรงบ าบดน าเสยขนาดเลกทมทดนเพยงพอมกใชลานตากสลดหรอบอกกสลดจ ส าหรบโรงบ าบดสลดจทมพนทนอยควรใชเครองจกรกลในการแยกน า เชน เครองอดกรอง (Filter Press) สายพานรดน า (Belt Press) หรอเครองหมนเหวยง (Centrifuge)

1. เครองรดน าสลดจแบบอดกรอง (Filter Press) การก าจดน าของเครองอดกรอง ท างานโดยใชเครองสบสลดจทมแรงดนสงอดน าผานผากรองใหออกจากสลดจ เครองอดสลดจประเภทนประกอบดวยผากรองสเหลยมขนาดตาง ๆ วางประกบกนในแนวนอนทตงฉากกบพน สลดจจะถกสบเขาไปในชองระหวางผากรองดวยความดนสงผากรองจะบรรจอยในกรอบทเปนโครงเหลกหรอพลาสตกชนดแขง ในการกรองจะใชเวลาประมาณ 1-3 ชวโมง น าใสจะถกกรองออกมาและสลดจแหงจะตดอยภายในชองวางระหวางผากรองซงสามารถถอดออกไดเมอกรองจนแหงพอแลว กจะมการถอดแผนกรองเพอเอาสลดจแหงออกและท าความสะอาดผากรอง

2. เครองรดน าสลดจแบบสายพานรดน า (Belt Press) เครองรดน าสลดจแบบสายพานรดน า ประกอบดวยสวนตาง ๆ ไดแก เครองปอนสลดจแบบ Mono หรอ Diaphragm เครองปอนโพลเมอร เครองกวนสลดจและเครองรดน าสลดจจะถกผสมกบโพลเมอร (ชนดประจบวก) เพอใหกรองงายและปอนเขาสเครองรดน าสลดจทมสายพานผากรองเคลอนทผานลกกล ง สลดจจะอยบน ผากรองทหมนชา ๆ การก าจดน าจะเกดขนบนผากรอง 2 บรเวณ คอ บรเวณใชแรงดงดดโลก และบรเวณทมแรงดน สลดจจะถกปอนเขาผากรองบรเวณแรกทกรองน าโดยใชแรงดงดดโลก จากนนสายพานจะพาสลดจไปรดน าดวยลกกลง เนองจากการกรองสลดโดยไมเตมโพลเมอรจะไมสามารถ รดน าออกจากสลดจไดอยางมประสทธภาพ การรดน าดวยวธนจงตองมการเตมโพลเมอรชนดประจบวก (Cation Polymer) เพอใหอนภาคของสลดจจบตวเกาะกนเปนฟลอกได เนองจากวาโพลเมอร ชนดประจบวกจะไปท าใหประจลบของสลดจลดลง สลดจจงสามารถจบและเกาะกนไดแนนน าจะถกดนออกไป

29

กรรมวธในการแยกน าออกจากสลดจบางชนดจะรวมการปรบสภาพสลดจเพอชวยใหแยกน าออกจากสลดจไดงาย วธนยมใชมากทสดคอ การเตมสารเคม และการใชความรอน การใชสารเคมเปนวธทประหยดกวา โดยสามารถเพมอตราการแยกน าและเปลยนแปลงการใชไดสะดวก

2.4.6 การกาจดสลดจข นสดทาย

สเทพ สรวทยาปกรณ กลาววา ในการก าจดตะกอนขนสดทายโดยทวไปมแนวทางพนฐาน ดงน คอ

- การขนสงผานทอหรอบรรทกเรอนาไปท งทะเล (Marine Disposal) เปนวธการ ทใชกนในหลายประเทศ โดยเฉพาะอยางยงในเมองใหญ ๆ ทตงอยตดทะเล อยางไรกตาม จากผลกระทบทเกดขนตอคณภาพน าทะเลและระบบนเวศของแหลงน า เปนผลใหการก าจดตะกอนโดยวธดงกลาวไดรบการตอตานจากหลายหนวยงานประเทศตาง ๆ ไดออกกฎหมายหามมใหก าจดตะกอนโดยทงทะเล หรออาจยอมใหมการทงทะเลได แตก าหนดใหหางจากฝงออกไปเปนระยะทางไกล ๆ ซงตองเสยคาใชจายในการขนสงเพมมากขน

- การนาไปปรบปรงดน (Land Application) โดยเฉพาะอยางยงพนทเกษตรกรรมซงเปนอกวธหนงทนยมใชกน โดยตะกอนทน าไปก าจดอาจอยในรปตะกอนเปยก หรอตะกอนแหง วธการดงกลาวมขอดทวาโดยทวไปตะกอนจากการบ าบดน าเสย จะมสารประกอบหลายอยางทเปนประโยชนตอพช อาทเชน ไนโตรเจน ฟอสฟอรส และธาตอาหารอนๆ ตะกอนทจะน าไปก าจดควรจะผานกระบวนการบ าบดแลวและแยกน าออกจนทสภาพเปนตะกอนแหง เพอมใหกอใหเกดกลนเหมน และปญหาภาวะมลพษในพนททน าไปก าจด ปญหาของการก าจดตะกอนวธการนคอ ตะกอนอาจมสวนผสมของสารบางอยางซงอาจกอใหเกดอนตรายในระยะยาวตอพชและสตวทกนพชนนเปนอาหาร จงจ าเปนตองท าการตรวจสอบสวนประกอบของตะกอนกอนทจะน ามาใช ปญหาการหาพนทเกษตรกรรมทมเนอทมากพอแลวมระยะไมไกลจากสถานทบ าบดน าเสยมากเกนไป และหากเปน พนทนา ซงในการท าการเพาะปลกจ าเปนตองมการกกเกบน าในระยะเวลาหนงจะเปนอปสรรคตอการก าจดตะกอน ปญหาดานสภาพภมอากาศกเปนปญหาทส าคญโดยเฉพาะชวงฤดฝน

- การนาไปฝงกลบ (Landfill) โดยตะกอนอยในรปตะกอนแหง โดยตะกอนทน าไปก าจดควรอยในรปตะกอนแหง (Sludge Cake) ซงมของแขงอยมากกวารอยละ 30 ของสลดจทงหมด อยางไรกตามเพอทจะใหการก าจดตะกอนเปนไปอยางถกสขลกษณะ ควรเปนการก าจดแบบฝงกลบอยางถกหลกสขาภบาล (Sanitary Landfill) ซงจ าเปนตองมคาใชจายในการด าเนนงาน และจ าเปนจดหาพนทส าหรบการก าจดทเหมาะสม ซงมระยะไมหางไกลจากโรงบ าบดน าเสยมากเกนไป ไมอยใกลแหลงชมชนและมการศกษาถงผลกระทบทอาจมตอคณภาพน าใตดนและแหลงน าผวดนทอยใกลเคยง

- การเผา (Incineration) โดยทางทฤษฎแลวตะกอนจากการบ าบดน าเสยเปนวสดอยางดทสามารถน าไปก าจดโดยการเผา ทงนเนองจากตะกอนทมความชนต ากวารอยละ 80 สามารถทจะเผาไหมไดเองโดยไมตองอาศยเชอเพลงอน การเผามขอดทสามารถก าจดตะกอนไดอยางสมบรณ โดยมตองสงไปก าจดทอนและไดมการพฒนาเทคโนโลยของเตาเผาใหมประสทธภาพสงและงายตอ

30

การควบคมการท างาน อยางไรกดคาลงทนในการกอสรางและคาใชจายในการด าเนนการยงคอนขางสงเมอเปรยบเทยบกบวธอนๆ

- การหมกทาปย (Composting) การหมกท าปยเปนวธการก าจดตะกอนทดวธหนงส าหรบตะกอนทเกดจากการบ าบดน าเสยชมชนทมปรมาณสารพษปนอยนอย ดวยเหตผลเดยวกนกบการก าจดโดยน าไปปรบปรงดน โดยน ากากตะกอนมาหมกเปนเวลา 20 วน อาจมการผสมกบกากเหลอใชจากกระบวนการผลตอน ๆ เชน ฟางขาวเพอใหแหงเรวขน จนมของแขงรอยละ 95 และผสมดวยกากถวเหลองเพอเพมปรมาณไนโตรเจน หรอผสมดวยแกลบเพอเพมความรวนซย ทงนขนอยกบความเหมาะสมและการใชงาน (สเทพ สรวทยาปกรณ, ม.ป.ป. : 117)

2.5 ระบบบาบดน าเสยของบรษท ฟรสแลนดคมพนา เฟรช (ประเทศไทย) จากด

แผนภมท 2.1 ผงแสดงระบบบ าบดน าเสย

บรษท ฟรสแลนดคมพนา เฟรช (ประเทศไทย) จ ากด

ระบบบ าบดน าเสยของ บรษท ฟรสแลนดคมพนา เฟรช (ประเทศไทย) จ ากด เปนระบบบ าบดแบบตะกอนเรง (Activated Sludge) เปนวธบ าบดดวยวธการทางชววทยา โดยแบคทเรยพวกทใชออกซเจน (Aerobic Bacteria) เปนตวหลกในการยอยสลายสารอนทรยในน าเสย ปรมาณน าเสยของโรงงานประมาณ 20 คว/ชวโมง

31

2.5.1 การทางานของระบบ

จาก แผนภมท 2.1 เปนระบบตะกอนเรงแบบผสมผสาน โดยน าเสยทมาจากการลางถงนมและน าจากการลางกรด -ดางของทอสงนม โดยน าเสยจะมารวมกนทบอพกน าเสย ทง 3 บอ แลวจะมารวมทบอรวมน าเสยทงหมด กอนทจะสงไปทบอเกบน าขนแรก (Equalization Tank : EQ) แลวน าเสยทบอเกบน าขนแรกจะสงน าเขาสระบบการแยกไขมนออก เพราะเนองจากจลนทรยทใชในการบ าบดไมสามารถบ าบดไขมนได หลงจากน าทผานการแยกไขมนแลว น าเสยจะถกสงไปทบอตกตะกอนแลวระบบจะสงน าเสยเขาบอเตมอากาศทง 2 บอ (A1, A2) โดยบอเตมอากาศทง 2 บอ จะมจลนทรยทท าหนาทบ าบดน าเสยอย และน าทผานจากทง 2 บอแลว จะถกสงมาทบอแยกตะกอน โดยการแยกตะกอนของระบบนจะใชโพลเมอรทชอวา Nalco 9916 ในการจบตะกอน โดยกอนทจะใชไดตองน าโพลเมอรมาท าจาเทสกอน เพอหาปรมาณทตองใชในการจบตะกอนตอปรมาตรของน าเสย เมอไดปรมาตรทตองการแลวจะน าโพลเมอรมาท าการแยกตะกอนของน าเสยตอไป น าทไดจากการบ าบดแลวจะมลกษณะน าใสและสามารถปลอยออกสบอพกน าไดเพอรอการปลอยสคลองเปรมประชากร แลวน าตะกอนทไดจากการบ าบดสงไปก าจดตอไป (เชดพงษ สรอยนาค, สมภาษณ : 17 มกราคม 2556)

ตารางท 2.3 คามาตรฐานของน าเสยในโรงงานกอนบ าบดและหลงบ าบด

คามาตรฐาน กอนการบาบด หลงการบาบด

BOD 2000 7

COD 2500 20

pH 5 8

ทมา : เชดพงษ สรอยนาค, สมภาษณ : 17 มกราคม 2556

2.5.2 ปญหาทพบในโรงงาน

ปญหาทพบในโรงงาน คอ การก าจดกากตะกอนทไดจากการบ าบด ซงมปรมาณมาก(โดยโรงงานตองสงกากตะกอนของเสยก าจด 3 วน/ครง ครงละประมาณ 10 ตน) สงผลใหตอง เสยคาใชจ ายสง เฉล ยปละ 4–5 ลานบาท นอกจากนนยงมปญหาเรองกลนเหมนรบกวน (ไพบลย ลหลานอย, สมภาษณ : 17 มกราคม 2556)

32

ภาพประกอบท 2.14 บอเกบน าขนแรก (Equalization Tank : EQ)

ภาพประกอบท 2.15 บอแยกไขมนจากน าเสย (KWF 35)

ภาพประกอบท 2.16 บอตกตะกอน (Contact Tank)

33

ภาพประกอบท 2.17 บอเตมอากาศทง 2 บอ (A1 , A2)

ภาพประกอบท 2.18 บอแยกตะกอนออกจากน าใส

ภาพประกอบท 2.19 ลกษณะของน าทบ าบด และผานการแยกตะกอนแลว

34

ภาพประกอบท 2.20 บอพกน าทผานการบ าบด กอนปลอยออกสคลองเปรมประชากร

2.6 คณสมบตของเศษวสด เบญจมาศ ศลายอย (2548) ไดกลาววา กลวย เปนผลไมทคนไทยรจกกนมานานควบคมากบประเทศไทย โดยไมรแนชดวามมาตงแตเมอไร ทงนอาจเนองจากกลวยมถนก าเนดในแถบเอเชยตะวนออกเฉยงใต ซงมประเทศไทยเปนประเทศหนงในภมประเทศดงกลาว

2.6.1 ประวตของกลวย

กลวยมการปลกกนมากในเอเชยใต ปจจบนประเทศอนเดยเปนประเทศทมการปลกกลวยมากทสดในโลก และมพนธกลวยมากมาย เหมาะสมกบทมการกลาวกนไว ในหนงสอของ ชาวอาหรบวา กลวยเปนผลไมของชาวอนเดย ตอมา ไดมหมอของจกรพรรดโรมนแหงกรงโรมชอวา แอนโตนอส มซา (Antonius Musa) ไดน าหนอกลวยจากอนเดย ไปปลกทางตอนเหนอของอยปต เมอประมาณ 2,000 ปมาแลว หลงจากนน มการแพรขยายพนธกลวยไปในดนแดนของแอฟรกา ทชาวอาหรบเขาไปคาขาย และพ านกอาศย จนกระทงเมอประมาณ ค.ศ. 965 ไดมการกลาวถงกลวยวา ใชในการประกอบอาหารชนดหนงของชาวอาหรบ ซงอรอยและเปนทเลองลอมาก ชอวา กาลาอฟ (Kalaif) เปนอาหารทปรงดวยกลวย เมลดอลมอนด น าผง ผสมกบน ามนนต (Nut oil) ซงสกดจากผลไมเปลอกแขงชนดหนง นอกจากใชประกอบอาหารแลว ชาวอาหรบยงใชกลวยท ายาอกดวย ชาวอาหรบเรยกกลวยวา มซา ตามชอของหมอ ทเปนผน ากลวยเขามาในอยปตเปนครงแรก

2.6.2 ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ล าตน - กลวยมล าตนอยใตดน เรยกวา หว หรอ เหงา (Rhizome) ทหวมตา (Bud) ซงจะเจรญเปนตนเกดหนอ (Sucker) หลายหนอ เรยกวา การแตกกอ หนอทเกดหรอตนทเหนอยเหนอดน ความจรงแลวมใชล าตน เราเรยกวา ล าตนเทยม (Pseudo stem) สวนนเกดจากการอดกนแนนของกาบใบ ทเกดจากจดเจรญของล าตนใตดน กาบใบจะชกานใบ และใบทจดเจรญน จะมดอกตามขนมาหลงจากสนสดการเจรญของใบ ใบสดทายกอนการเกดดอก เรยกวา ใบธง

35

ภาพประกอบท 2.21 ใบสดทายกอนเกดดอก เรยกวา ใบธง

ทมา : http://www.kasetporpeang.com

ดอก - ดอกของกลวยออกเปนชอ (Inflorescence) ในชอดอกยงมกลมของชอดอกยอยเปนกลม ๆ ระหวางกลมของชอดอกยอยแตละชอจะมกลบประดบ หรอทเราเรยกกนวา กาบปล (Bract) มสมวงแดงกนไว กลมดอกเพศเมยอยทโคน และกลมดอกเพศผอยทปลาย เปนสวนทเราเรยกวา หวปล (Male bud) ระหวางกลมดอกเพศเมย และดอกเพศผ มดอกกะเทย แตบางพนธ กไมม ในชอดอกยอยแตละชอมดอกเรยงซอนกนอย 2 แถว ถาเปนดอกเพศเมย ดอกเหลานจะเจรญตอไปเปนผล

ผล - ผลกลวยเกดจากดอกเพศเมยซงอยทโคน กลมของดอกเพศเมย 1 กลม เจรญเปนผลเรยกวา 1 หว ชอดอกเจรญเปน 1 เครอ ดงนนกลวย 1 เครออาจม 2-3 หว หรอมากกวา 10 หว ทงนแลวแตพนธกลวยและการดแล ผลของกลวยมการเจรญไดโดยไมตองผสมพนธ จงท าใหกลวยสวนใหญไมมเมลด

เมลด - เมลดกลวยมลกษณะกลมเลก บางพนธมขนาดใหญ เปลอกหนา แขง มสด า

ราก - เปนระบบรากฝอย แผไปทางดานกวางมากกวาทางแนวดงลก

ใบ - ใบกลวยมลกษณะเปนแผนใบใหญ มความกวางประมาณ 70-90 เซนตเมตร ความยาว 1.7-2.5 เมตร ปลายใบมน รปใบขอบขนาน โคนใบมน และแผนใบมสเขยว

2.6.3 การขยายพนธ

2.6.3.1 โดยการใชเมลด กลวยกนไดบางตนมเมลด บางตนไมมเมลด เมลดของกลวย สวนใหญเกดจากการผสมขามกบกลวยตนอนหรอพนธอน ดงนน เมลดทไดอาจเกดจากการผสมขามจะกลายเปนลกผสม ท าใหตนทไดไมตรงกบตนแมนก และเนองจากเมลดของกลวยมเปลอกหมเมลดทหนาและแขง ตองใชเวลานานมาก กวาจะเพาะเมลดเปนตนได จงไมคอยนยมการเพาะเมลดกลวย ยกเวนกลวยนวลและกลวยผาทจ าเปนตองเพาะเมลด เพราะตนกลวยชนดนไมมการ แตกหนอ

36

2.6.3.2 โดยการใชหนอ ปกตกลวยมการแตกหนอจากตาขางของตนแม หนอกลวยม 3 แบบใหญๆ คอ

หนอออน (Peeper) เปนหนอออนมาก เกดจากตนแมทยงมสวนประกอบตาง ๆ ไมครบ สวนของล าตนเลกมกจะออนแอ ไมเหมาะในการน าไปขยายพนธ

หนอใบแคบ หรอ ใบดาบ (Sword Sucker) เปนหนอทมใบเรยวเลก โคนหนอใหญ หรอมสวนของล าตนใหญ จงมอาหารสะสมมาก หนอชนดนนยมน าไปปลก เพราะจะได ตนทแขงแรง

หนอใบกวาง หนอชนดนมโคนหนอหรอล าตนเลก ใบคลโตกวาง ไมเหมาะทจะน าไปปลก เพราะมอาหารสะสมในล าตนนอย ตนทปลกจากหนอชนดนจงไมแขงแรง นอกจากหนอ ทง 3 ชนดดงกลาวแลว อาจใชตนแมซงมตาตดอยมาผาเปนชน ๆ และช ากได แตไมเปนทนยมมากนก

2.6.3.3 โดยการเพาะเล ยงเน อเยอ (Tissue Culture) วธนก าลงเปนทนยม เพราะเปนวธทขยายพนธใหไดจ านวนมากในเวลาอนสน จากหนอทสมบรณ 1 หนอ อาจขยายไดถง 10,000 ตน ในเวลา 1 ป ถาหากมการท างานอยางตอเนองตลอด วธนเหมาะส าหรบการปลกเพอการสงออก เพราะวาการสงออกตองการจ านวนตนปลกทมขนาดสม าเสมอ ปลกพรอม ๆ กนเปนจ านวนมาก เพอใหมการเกบเกยวผลไดพรอม ๆ กน และมน าหนกมากกวา 1 ตนขนไป ส าหรบบรรจ ใสตขนสง ในการสงออก เนองจากการสงออกไปจ าหนายในตางประเทศนน ถามจ านวนนอยจะไมเพยงพอกบการสงออก และไมคมกบการลงทน

2.6.4 ประโยชนของกลวย

กลวยมความผกพนในวถชวตคนไทยมาชานาน คนไทยรจกใชประโยชนจากตนกลวย นอกจากบรโภคเปนอาหารแลว ทกสวนของกลวยยงน ามาใชในพธกรรมตาง ๆ รวมทงในชวตประจ าวนดวย

2.6.4.1 การใชประโยชนในการบรโภค กลวยเปนผลไมทมเปลอกหมเชนเดยวกบผลไมอน ๆ แตวธการปอกเปลอกกลวยนน ไมจ าเปนตองใชเครองมอ เพยงใชมอเดดปลายหรอจก กสามารถปอกเปลอกไดดวยมอและรบประทานไดทนท นอกจากปอกเปลอกงายแลว กลวยสก เมอรบประทานแลว กจะลนลงกระเพาะและยอยงาย ดวยเหตทกลวยลนลงกระเพาะไดงาย ท าใหบางคนไมคอยเคยวกลวยซงเปนวธการทผด การรบประทานกลวยจ าเปนตองเคยวใหละเอยด เพราะกลวยมแปงรอยละ 20-25 ของเนอกลวย ถาเคยวไมละเอยด น ายอยในกระเพาะตองท างานหนก หากยอยไมทนกลวยจะอดในกระเพาะ อยางไรกตาม กระเพาะของคนใชเวลาในการยอยกลวยสนกวาการยอยสม นม กะหล าปล หรอแอปเปล ดงนน คนไทยจงนยมใชกลวยทขดเอาแตเนอ ไมเอาไสบดละเอยดใหทารกรบประทาน นอกจากทารกแลว คนชรากรบประทานกลวยไดดเชนกน ในกรณคนหนมสาว กลวยเหมาะส าหรบคนทตองการลดความอวน เนองจากกลวยมคณคาทางอาหารสงพอ ๆ กบมนฝรง แตมปรมาณไขมน คอเลสเตอรอล และเกลอแรต า กลวยมโซเดยมเพยงเลกนอยแตมโพแทสเซยมสง การมโพแทสเซยมสงนจะชวยลดความดนโลหตลงได ในประเทศอนเดยมความเชอวา หากรบประทาน

37

กลวย 2 ผลตอวน จะสามารถลดความดนโลหตไดถงรอยละ 10 ภายในระยะเวลา 1 สปดาหกลวยยงเปนผลไมทเหมาะส าหรบผทเปนโรคเกยวกบทางเดนอาหาร และทองเสยบอย เพราะสามารถชวยลดแกสในกระเพาะอาหารได กลวยเมอยงดบจะมแปงมาก แตเมอสก แปงจะเปลยนเปนน าตาล ดงนนหากทองเดน การกนกลวยดบจะชวยท าใหอาการทองเดนหยดได และเมอเปนโรคกระเพาะ ใหกนกลวยทสกแลว ส าหรบกลวยทท าใหสกดวยความรอน วตามนจะลดลง

2.6.4.2 การใชประโยชนในพธกรรมตาง ๆ และในชวตประจาวน

ในพธทางศาสนา เชน การเทศนมหาชาต และการทอดกฐน มกใช ตนกลวยประดบธรรมาสน และองคกฐน

ในพธต งขนขาว หรอคาบชาครหมอต าแย ส าหรบผหญงทตงครรภ และไปขอใหหมอต าแยท าคลอดให จะตองใชกลวย 1 หว พรอมทงขาวสาร หมากพล ธปเทยนส าหรบ การท าพธบชาครกอนคลอด และเมอคลอดแลว จะตองอยไฟ กยงใชตนกลวยท าเปนทอนลอมเตาไฟ ปองกนการลามของไฟ

ในพธทาขวญเดก เมอเดกอายได 1 เดอน กบ 1 วน มการท าขวญเดกและโกนผมไฟ จะมกลวย 1 หว เปนสวนประกอบในพธดวย

ในพธแตงงาน มกมตนกลวยและตนออยในขบวนขนหมาก พรอมทงมขนมกลวย และกลวยทงหว เปนการเซนไหวเทวดาและบรรพบรษ

ในการปลกบาน เมอมพธท าขวญยกเสาเอก จะใชหนอกลวยผกมดไวทปลายเสารวมกบตนออย และเมอเสรจพธ กจะมการลาตนกลวยและตนออยนน น ามาปลกไว ในบรเวณบาน จากนนประมาณ 1 ป หรอเมอปลกบานเสรจแลวพรอมอยอาศย กมกลวยไวกนพอด

ในงานศพ ในสมยโบราณ มการน าใบตอง มารองศพ กอนน าศพวางลงในโลงนอกจากน ใบตองยงมบทบาทส าคญมากในพธกรรมตาง ๆ โดยการน ามาท ากระทงใสของ ใสดอกไม และประดษฐเปนกระทงบายศร

ในชวตประจาวน ใชใบตองในการหอผกสดและอาหาร เนองจากใบตองสดมความชน ดงนน เมอใชหอผกสดหรออาหาร ความชนจะชวยรกษาผกหรออาหารใหสดอยเสมอ นอกจากน ใบตองยงทนทานตอความเยนและความรอน ดงนน เมอน าใบตองหออาหารแลวเอาไป ปง นง ตม ใบตองกจะไมสลายหรอละลายเหมอนเชนพลาสตก จงมอาหารหลายอยางทหอใบตองแลวน าไปนง เชน หอหมก ขาวตมผด ขนมกลวย ขนมตาล ขนมใสไส หรอเอาไปปง เชน ขาวเหนยวปง หรอน าไปตม เชน ขาวตมมด หรอขาวตมจม อาหารเหลานเมอน าไปตม ปง หรอนงแลว ยงท าใหเกดความหอมของใบตองอกดวย ส าหรบใบตองแหงน ามาใชท ากระทงเพอใสอาหาร หอกะละแม มวนบหร โดยใบตองแหงกจะมกลนหอมเชนกน ทมหาวทยาลยเกษตรศาสตรไดมการทดลองน าเอาใบตองแหงมาอดกนแนนหลาย ๆ ชน ท าเปนภาชนะใสของแทนการใชโฟมไดอกดวย (เบญจมาศ ศลายอย, 2548 : อางถง สารานกรมไทยส าหรบเยาวชนฯ เลมท 30, 2556)

38

2.7 เช อเพลง อรรถกร ฤกษวร ไดกลาววา เชอเพลงเปนแหลงก าเนดทท าใหเกดพลงงานในรปแบบตาง ๆ

ไมวาจะเปนพลงงานเคม พลงงานกล พลงงานไฟฟา รวมถงพลงงานความรอนดวย ซงเชอเพลงสวนใหญเปนสารประกอบจ าพวกไฮโดรคารบอน หรอสารประกอบทมคารบอนและไฮโดรเจนอยเปนสวนใหญ ซงเมอเผาไหมจะไดผลผลตหลกเปนกาซคารบอนไดออกไซด และไอน า และยงใหพลงงานความรอนออกมาในปรมาณทสง สามารถจ าแนกเชอเพลงไดหลายลกษณะ ซงในการวจยนจะจ าแนกประเภทของเชอเพลงตามสถานะทางกายภาพ คอ ของแขง ของเหลว และกาซ ในการวจยนจะกลาวถงเชอเพลงทเปนของแขงเทานน

เชอเพลงแขงเปนเชอเพลงทมสถานะเปนของแขง สามารถแบงออกตามกระบวนการผลต ได เ ป น เ ช อ เ พล ง ธ ร รมชาต ( Natural fuel) และ เช อ เพล ง ส ง เ ค ร าะห ( Synthetic fuel) (อรรถกร ฤกษวร, 2549 : 4 อางถง กญจนา, 2544)

1. เชอเพลงธรรมชาต (Natural fuel) เปนเชอเพลงทไดจากธรรมชาต ซงมาจากใตพภพ หรอเปนเชอเพลงซากดกด าบรรพ (Fossil fuel) ไดแก น ามนปโตรเลยม กาซธรรมชาต รวมถงธาตตาง ๆ ทท าใหเกดปฏกรยานวเคลยร เชน ธาตยเรเนยม (Uranium) หรอธาตทอเรยม (Thorium) เปนตน นอกจากนยงมเชอเพลงทไดจากการสงเคราะหแสงของพช วสดเหลอทงการเกษตร ของเสยจากสงมชวต ทงมนษย สตว และจากชมชนเมอง ซงรวมเรยกวา เชอเพลงจากชวมวล (Biomass fuels) ไดแก ไมฟน แกลบ ชานออย ฟางขาว มลสตว ขยะมลฝอย กากอตสาหกรรมบางประเภท ซงมคารบอน และไฮโดรเจนเปนธาตองคประกอบหลก

ตวอยางของเชอเพลงธรรมชาต เชน ไมฟน ไมฟนนนเปนเชอเพลงส าหรบมนษย จดเปนพลงงานไมรหมด เนองจากไดจากการสงเคราะหแสงอาทตยสามารถปลกทดแทนได ไมฟน มสวนประกอบทส าคญ คอ เซลลโลส (Cellulose) และลกนน (Lignin) สวนทเหลอเปนยางเหนยว (Resins, Gums) น า น าตาล และเถา ไมทเพงตดฟนมความชนสงประมาณ 30-50% เมอผงไวประมาณ 1 ป ความชนจะลดลงเหลอ 10-15% (อรรถกร ฤกษวร, 2549 : 4 อางถง กญจนา, 2544) ขอดของไมฟน คอ มปรมาณเถาต ามาก สวนใหญไมเกน 1% และไมมก ามะถน องคประกอบของเถาสวนใหญเปนโพสแทสเซยมคารบอเนต (K2CO3) ทเหลอเปนแคลเซยม แมกนเซยม และโซเดยมคารบอเนต ไมมโลหะหนกหรอสารพษ ไมฟนนนจะมองคประกอบของเนอไมแตกตางกนไปตามชนดของพช ตวอยางดงตารางท 2.4

39

ตารางท 2.4 องคประกอบของเนอไมบางชนด (ผงใหแหงในอากาศ, ปราศจากเถา)

องคประกอบ (%) บช (Beech) เชสตนท (Chestnut) ไพน (Pine)

ความชน 12.60 12.00 12.90

เซลลโลส 45.50 52.60 53.30

เรซนและไข 0.40 1.10 1.60

สารละลายน า 2.40 5.40 4.00

ลกนน 39.10 28.90 28.20

ทมา : (อรรถกร ฤกษวร, 2549 : 5 อางถง กญจนา, 2544)

2. เชอเพลงสงเคราะห (Synthetic fuel) เปนเชอเพลงทไดจากการสงเคราะหขน โดยท าการสงเคราะหจากเชอเพลงธรรมชาต เชน ถานไม ถานพท ถานโคก ถานหน ถานหนอดกอนไรควน ถานแกลบ เปนตน ซงการสงเคราะหนจะใชกระบวนการทางความรอน คอ การคารบอไนเซชน (Carbonization) หรอไพโรไลซส (Pyrolysis) ท าใหไดเชอเพลงแขงสงเคราะหคณภาพดขน

ตวอยางของเชอเพลงสงเคราะห เชน ถานไม ไดจากการคารบอไนซไมฟน ปฏกรยาเรมตงแตอณหภมประมาณ 280 ๐C และคารบอนไนซทชวงอณหภมระหวาง 400-500 ๐C การผลตสวนใหญจะใชวธผลตแบบพนบาน และผลตใชกนภายในหมบาน อรรถกร ฤกษวร ไดกลาววา จากการรวบรวมขอมลของกญจนา (2544) พบวาถานไมมคาความรอนระหวาง 25.1-33.5 เมกะจล/กโลกรม ปรมาณเถา 2-9% สารระเหย 9-38% คารบอนคงตว 40-86% และความชน 3-15% โดยคาความรอนสมพนธ โดยตรงกบปรมาณคารบอนคงตว ถานไมคณภาพดสามารถใชแทนถานโคก ในการหลอมเหลวและขนรปโลหะ รวมถงใชเปนตวกลางกรองกลน สจากน าและกาซได

อกตวอยางของเชอเพลงสงเคราะห คอ ขยะมลฝอย ประกอบดวยวสดทใชเปนภาชนะบรรจและหบหอประเภทพลาสตก กระดาษ และวสดชวมวล ซงเผาไหมไดประมาณ 50-80% ซงการเผาท าลาย (Incineration) เปนวธทใชจดการกบขยะ ซงเหลอกากหลงการเผาไหมเพยง 5% ของปรมาตรเดม (อรรถกร ฤกษวร, 2549 : 5 อางถง กญจนา, 2544)

2.8 เช อเพลงอดแทง อรรถกร ฤกษวร (2549) ไดกลาววา ในปจจบนไดมการแสวงหาแหลงพลงงานทดแทน

เชอเพลงน ามนและกาซธรรมชาต เพอปองกนปญหาทรพยากรเชอเพลงขาดแคลนนน เชอเพลง อดแทงเปนทางเลอกหนงทสามารถชวยลดการใชทรพยากรเชอเพลงลงไดและเชอเพลงอดแทงนน สามารถน ามาใชแทนไมฟนและถานได และยงเปนการน าของเหลอใช หรอแมแตขยะมลฝอยททงแลวจากชมชนมาใชประโยชนใหม เปนการเพมประสทธภาพในการใชประโยชนทรพยากร ทมอย อยางจ ากดใหใชประโยชนไดสงสด

40

วตถดบทน ามาท าเปนเชอเพลงอดแทงนนสามารถน ามาใชแทนไมฟนและถานได ซงสวนใหญเปนพวกวสดเหลอใชทางการเกษตร ขยะมลฝอย หรอกากอตสาหกรรมบางประเภท เปนตน ตวอยางแหลงวตถดบทสามารถน ามาท าเปนเชอเพลงอดแทง เชน

1. เศษพช หรอวสดเหลอทงทางการเกษตร (Crop Residues) เชน ฟางขาว เศษไม เศษใบไม ขเลอย เปนตน

2. วชพช (Weeds) คอพชทเราไมตองการทขนอยตามไรนา สวน พนทเพาะปลกตาง ๆ หรอแมแตทในหนองน า แมน า ล าคลองตาง ๆ

3. สงทเหลอทงหรอกากจากโรงงานอตสาหกรรมบางประเภท (Industrial Waste) เชน กากสาเหลา กากสาเบยร เยอกระดาษ แกลบ เปนตน

4. ขยะมลฝอย (Municipal Waste) เชน พวกกระดาษส านกงานใชแลว ถงพลาสตก บรรจภณฑทเปนพวกกระดาษ หรอพลาสตก ซงสามารถน ามาใชเปนเชอเพลงอดแทงไดเปนการเพมประโยชนจากกองเหลอทง และยงเปนการลดปรมาณขยะมลฝอยทตองน าไปก าจด (อรรถกร ฤกษวร, 2549 : 10)

2.8.1 ตวประสาน (Binder)

ชาญยทธ เทพพานช (2552) กลาววา ตวประสาน (Binder) จดเปนตวกลางในการท าหนาทสรางแรงยดเกาะระหวางวสด และลกษณะของตวประสานทดนน นอกจากจะตองมแรง ยดเหนยว (Adhesive force) ระหวางอนภาคสงแลว ยงตองเปยกและสามารถปกคลมพนทผว ของแทงเชอเพลงไดทวถง เพอใหการยดเหนยวเปนไปไดดยงขน นอกจากนมลคาของตวประสานอาจกอใหเกดปญหาทางดานเศรษฐกจแกกระบวนการผลตของอตสาหกรรมครวเรอนได ดงนน จะตองค านงถงประเภทตวประสาน โดยจะตองมปรมาณมากและหาไดงายในทองถน รวมถงปรมาณของตวประสานทใชควรมคานอยทสด แตยงคงสามารถอดเปนกอนได ตวประสานทใชในการอดแทงมอยหลายชนด แตสามารถแยกออกเปน 2 ประเภท ดงน

1. ตวประสานทสามารถเผาไหมได (Combustible binders) ไดแก น ามนดน แปง (Starch) สาหราย (Algae) มลสตว เรซนตามธรรมชาต (Natural rasins) เรซนสงเคราะห (Synthetic rasins) กากสาเหลา โมลาส เปนตน

2. ตวประสานทเผาไหมไมได (Non - combustible binders) ไดแก ดนขาว (Clay) โคลน (Mud) และซเมนต (Cement)

การผสมตวประสานแบบเผาไหมไมไดจะไมชวยใหพลงงานความรอนของแทงเชอเพลงมากขน แตตวประสานนอาจชวยท าใหระยะเวลาเผาไหมของแทงเชอเพลงอดแทงนานขนได อตราสวนระหวางวตถดบกบตวประสาน ควรท าการวเคราะหโดยวธการลองผดลองถก (Trial and error) ในหองปฏบตการกอนทจะน ามาใชผสม โดยคาอตราสวนทเหมาะสมจะตองท าใหคณสมบตในการเผาไหมของเชอเพลงไดดและเถานอย ตลอดจนตองมคาความแขงแรงเชงกล และ ไมดดความชน (ชาญยทธ เทพพานช, 2552 : 16)

41

2.8.2 วธการอดเช อเพลงอดแทง

พทธธร แสงรงเรอง และคณะ (2549) กลาววา การอดเชอเพลงอดแทง ท าไดหลายรปแบบ เชน อดเปนเมดหรอแทงเลก ๆ (Pelleting) อดเปนลกบาศก (Cubing) อดเปนแทงฟน (Extrudea Log) อดเปนฟอน (Baling) การอดเปนแทงฟนสงเคราะหในอตสาหกรรมนยมใชการอดเกลยวหรออดสกร (Screw Extrusion) เพราะมความสะดวกหลายประการ การอดแทงชวมวลดวยเครองอดเกลยวหรอ สกร สามารถอดได 2 แบบ ดงน

1. การอดแหงและใชความรอนสง

เปนการอดทถอก าเนดในสหรฐอเมรกามาหลายปแลว โดยม R. T. Bolwing เปนผคดคนเครองอดมสวนประกอบทส าคญ คอ เกลยวหรอสกรกระบอกได รวมทงระบบใหความรอนกระบอกไดและระบายความรอนเฟองทด ส าหรบวสดทใช อดเชอเพลงอดแทงตองผานการบดและ มความชนอยระหวาง 7-12% หากสงหรอต ากวานจะอดไมไดผล การอบแหงจะใชแรงอดสงประมาณ 11,000-17,000 ปอนดตอตารางนว และมการใหความรอนแกกระบอกอดท าใหสารประกอบพวกเซลลโลส ลกนน และคารโบไฮเดรตในวสดทน ามาอดหลอมละลายออกมาเปนตวเชอมประสานท าใหวสดเกาะตวกนเปนแทงไดด R. T. Bolwing ไดผลตฟนสงเคราะหจากขเลอยใหเปนเชอเพลงทมประสทธภาพสง ใหคาความรอนใกลเคยงกบถานชนดใหเปลวไฟสะอาดปราศจากเขมาควน เถา และกลนเหมน ท าใหโรงเลอยหมดปญหายงยาก เนองจากการฟงกระจายของฝนละออง การเกบกวาดและการขนทง นอกจากนยงเปนการเพมรายไดใหกบโรงเลอยอกดวย ตอมาไดมพฒนาและขยายกจการโรงอดแทงฟนเทยมและเครองอดไปอยางกวางขวางดวย

วธการอดแทงสามารถแบงกลมใหญ ๆ ไดตามชนดของเครองอด คอ

- การอดแทงดวยลกสบ (Piston Press Densification) - การอดดวยแทงเกลยว (Screw Press Densification) - การอดดวยลกกลง (Roll Press Densification) - การอดเปนเมดหรออดเปนแทงเลก ๆ (Pelletizaing)

2. การอดเปยกและไมใชความรอน

เปนการอดทสามารถท าไดกบวสดสดหรอแหงและการอดดวยเทคนคเชอเพลงเขยวถอก าเนดขนในประเทศไทย เครองอดแบบตอเนองประกอบดวยสวนส าคญ คอ เกลยว กระบอกเกลยว และกระบอกได แตกตางจากการอดแหงและใชความรอนโดยตรงทไมมทงระบบใหความรอนและระบายความรอน โดยวสดทน ามาอดแทงตองมเสนใยและมความเหนยวทท าใหเกดการยดตดกนเปนแทงได ส าหรบพชทมยางเหนยว (Stickymaterials) เชน เพคตน เจลาตน ลกนนและเรซน จะใชการต าหรอกระทงพชทสบแลวแลวจนเกดเปนยางเหนยว ๆ ส าหรบพชทไมมเสนใยหรอยางเหนยวจะตองเตมตวเชอมเลก ๆ กอนโดยไมจ าเปนตองลดความชนหรอใหเหลอความชนทจดพอด การอดเปยกจะใชแรงอดต ากวาแบบแหง การอดเปยกมขอเสยเพยงการตากแหง คอ ในฤดฝนจะไมสมารถตากเชอเพลงใหแหง (พทธธร แสงรงเรอง และคณะ, 2549 : 15 -17 อางถง ณฐพร, 2546)

42

2.8.3 การตากและการเกบรกษาเช อเพลงอดแทง

พทธธร แสงรงเรอง และคณะ ไดกลาววา การอดเชอเพลงอดแทง โดยเฉพาะการอดเปยกและไมใชความรอน จะท าใหแทงเชอเพลงทไดมความชนสง ดงนน การตากหรอการอบแหงจงมความจ าเปน การตากกระท าไดหลายวธ เชน

- การตากแดดโดยตรง

- การตากในตอบแสงอาทตย

- การอบดวยความรอนจากเตาเผาขยะ

- การอบดวยความรอนทเหลอทงจากโรงงานอตสาหกรรม

- การอบดวยความรอนจากเครองท าความรอน หรอตอบไฟฟา

- การเกบรกษาเชอเพลงอดแทง ควรเกบในทแหงไมใหถกน า ถาเปยกชนแทงเชอเพลงอาจจะขนรา และถาเปยกมาก ๆ จะสลายตวและไมเปนแทง (พทธธร แสงรงเรอง และคณะ, 2549 : 23)

2.8.4 คณสมบตของเช อเพลงอดแทง

ชาญยทธ เทพพานช (2552 : 13) ไดกลาววา คณสมบตของเชอเพลงอดแทง โดยทวไปเชอเพลงอดแทงมคณลกษณะคลายฟน มคาความรอนต ากวาถานมาก เวลาจดมควนมากถาใชกบเตาปลองจะชวยลดควน การประเมนคณภาพและคณสมบตของเชอเพลงชวมวล (ชาญยทธ เทพพานช, 2552 : 13 อางถง ประทบ ปนทวม, 2538 : 27-28) จะใชองคประกอบส าคญของเชอเพลงเปนหลกประเมนคณภาพ ดงน

1. ปรมาณความชน (Moisture Content) คอ ปรมาณความชนตอปรมาณของเนอเชอเพลงอดแทงอบแหง ความชนมผลท าใหคาความรอนของเชอเพลงอดแทงลดลง จดตดไฟไดยากและท าใหเชอเพลงแตกรวนไดงาย โดยคาความชนทเหมาะสมของแทงเชอเพลง จะตองไมเกน รอยละ 10

2. ปรมาณเถา (Ash Content) คอ สวนของสารอนนทรยทเหลอจากการสนดาป ในเตาเผาทอณหภม 750 ๐C เปนเวลา 6 ชวโมง ซงประกอบดวยพวก ซลกา แคลเซยมออกไซด แมกนเซยมออกไซด โดยสวนใหญชวมวลจะมปรมาณเถาต า

3. สารทระเหยได (Volatile Matters) หรอปรมาณสารระเหย คอ สวนของเนอเชอเพลงอดแทงอบแหงทระเหยได ซง มสารประกอบคารบอน ออกซเจน และไฮโดรเจนเปนองคประกอบ

4. คารบอนคงตว (Fixed Carbon) หรอปรมาณคารบอนคงตว คอ มวลของคารบอนทเหลอในเชอเพลงอดแทง หลงจากทมการเอาสารระเหยออกไปแลว ทอณหภม 950 ๐C

43

5. คาความรอน (Calorific Value or Heating Value) คาความรอนของการสนดาปขนอยกบปรมาณของคารบอนในเชอเพลงอดแทง

พทธธร แสงรงเรอง และคณะ กลาวถง เชอเพลงทมคณภาพสงจะมปรมาณคารบอนเสถยรเปนองคประกอบอยสงแตมสารทระเหยได และปรมาณเถาอยต า สวนเชอเพลงทมความชนสง กจะท าใหคาความรอนทไดต า ซงเชอเพลงทมคาความรอนสงถอวาเปนเชอเพลงทมคณภาพทางการใหพลงงานด (อรรถกร ฤกษวร) แตส าหรบการใชถานเพอการหงตมในครวเรอนนน ถานทถอวา มคณภาพดทสดไมจ าเปนตองเปนถานทมคาความรอนสงสดแตจะตองมคณสมบตทดของถานทางดานอน ๆ ดวย ไดแก

- การแตกประทขณะตดไฟ ถานทแตกประทขณะตดไฟจะเปนทรงเกยจของผใชเปนอนดบหนง ดงนน ถานทมคณภาพดจะไมมการแตกประทเลย หรอมการแตกประทบางเลกนอย ในชวงแรกทตดไฟ

- น าหนกถาน ถานมน าหนกจะลกไหมใหความรอนแรงไดนาน

- ควน ถานทมคณภาพดไมควรมควนและกลนฉนขณะลกไหม

- ความเขมแขงและการปนของถาน ถานทมความแขงสงจะชวยลดการแตกหกหรอปนเปนผง ท าใหสะดวกตอการใชงาน การขนสง และการเกบรกษา (พทธธร แสงรงเรอง และคณะ, 2549 : 22 – 23 อางถง ทองทพย, 2542)

2.8.5 ขอดของเช อเพลงอดแทง

- มขนาดและรปรางเปนแบบเดยวกน สามารถใชปอนเปนเชอเพลงในทางอตสาหกรรมไดอยางตอเนอง มขนาดเสนผาศนยกลาง 50-60 มลลเมตร และยาว 50-150 มลลเมตร

- มคณสมบตทางกายภาพและความรอนทสามารถใช เปนเชอเพลงหงตม ในครวเรอน

- ปราศจากมลภาวะ เนองจากไมมปรมาณก ามะถน ฟอสฟอรส และขเถาลอย ปลอยออกมาจงไมจ าเปนทจะตองใชอปกรณควบคมมลภาวะทมราคาสง

- มประสทธภาพในการเผาไหมทสมบรณ

- สะดวกตอการเกบและการน ามาใชงาน

2.8.6 ขอเสยของเช อเพลงอดแทง

- การอดแทงใชแรงอดสง ท าใหตองใชพลงงานสงในกระบวนการผลต และเปนเหตใหกระบอกอดและสกรสกหรอไดงายจากการขดส ดงนน การลงทนจงสง

- คณสมบตการเผาไหมยงไมเปนทนาตองการ เชน การลกไหมไมด จดตดไฟยาก และมควนมาก

44

- เชอเพลงอดแทงเมอถกน าหรออากาศเมอมความชนสง มกจะแตกรวน (พทธธร แสงรงเรอง และคณะ, 2549 : 22 – 24 อางถง ทองทพย, 2542)

2.9 เครองอดแทง พทธธร แสงรงเรอง และคณะ (2549 : 18 - 21) ไดกลาววา เครองอดแทงสามารถแบงเปน

4 กลมใหญ ๆ คอ

2.9.1 เครองอดแบบลกสบ (Piston Press)

ประกอบดวยลกสบชก (Reciprocating Piston) เพอดนวตถเขาไปในปลายทอ (Barrel) หรอกระบอกอด ซงมลกษณะเปนตวรดรปกรวย (Conical Choke) หรอรปเรยว จะท าหนาทตานการเคลอนทของวสด ผลจากการตานนรวมทงการขดสของวสดกบผนงทอ ท าใหเกดความรอนทมอณหภมในชวง 150-300๐C และใหผลตภณฑทถกอดแทงออกมาเปนรปทรงกระบอกขนาดเสนผาศนยกลาง 50-100 มลลเมตรเครองอดแบบนมความสามารถในการผลตได 40-1000 กโลกรม/ชวโมง และมปญหาทพบโดยทวไป คอ การขดสของกระบอกอด และการแตกของลกสบ

ภาพประกอบท 2.22 เครองอดแบบลกสบ (Piston Press)

ทมา : พทธธร แสงรงเรอง และคณะ (2549 : 18)

2.9.2 เครองอดแบบเกลยว (Screw Press)

ในเครองอดแบบเกลยววตถดบทใชอดจากชองปอน (Feed Hopper) ถกสงผานและอดดวยเกลยว ซงแบงออกเปน 3 ประเภท คอ

1. เครองอดแบบเกลยวรปกรวย (Conical Screw Press) มหลกการท างาน คอ เกลยวรปกรวยจะดนวสดใหเคลอนตวไปขางหนา เมอพนเกลยวไปวสดถกดนผานกระบอกอดขนาด 25 มลลเมตร การไหลผานของวสดเขาไปในกระบอกอดเพมขนพรอมกนแรงเสยดทานทมากขน ท าใหอณหภมเพมสงระหวาง 100-200 ๐C สงผลใหลกนนหลอมละลายท าหนาทเปนตวประสานหลงจากระบายความรอนแลวจะไดแทงเชอเพลงอด ก าลงในการผลตของเครองอดแทงแบบน อยในชวง 500-

45

1000 กโลกรม/ชวโมง อตราก าลงของมอเตอรทใชขบเครองอดอยระหวาง 35-75 กโลวตต วสดทใชท าการอดควรมลกษณะเปนเมดละเอยดและมปรมาณความชน 8-10%

ภาพประกอบท 2.23 เครองอดแบบเกลยวรปกรวย (Conical Screw Press)

ทมา : พทธธร แสงรงเรอง และคณะ (2549 : 19)

2. เครองอดแบบเกลยวพรอมดวยขดลวดความรอนทกระบอกอด (Screw Press With a Heated Die) มหลกการท างาน คอ วสดถกดนโดยเกลยวทมลกษณะเปนทรงกระบอกหรอรปกรวยเลกนอยผานเขาไปในทอ (Barrel) หรอกระบอกอดทมอณหภมจากขดลวดความรอนระหวาง 200-350 ๐C ความรอนนท าใหวสดทสมผสกบทอเกดการเผาไหม และไดผลตภณฑทถกอดยดเกาะตวกนด ลกษณะเปนทอนทรงกระบอกหกเหลยมขนาดประมาณ 50 มลลเมตร โดยเฉพาะการออกแบบของหวเกลยวท าใหไดเชอเพลงอดแทงทมรกลวงตรงกลางขนาดเสนผาศนยกลางประมาณ 20 มลล เมตร เ พอเปนชองใหกาซหรอควนท เกดขน ในระหวางการอดถายเทออกมา ก าล ง ในการผลตของเครองอดแบบนอยในชวง 50-500 มลลกรม/ชวโมง วสดทใชมลกษณะเปนเมดละเอยดและมปรมาณความชนในชวงรอยละ 8-12 ปญหาใหญของเครองอดแบบนคอ การขดสของเกลยวและกระบอกอด

ภาพประกอบท 2.24 เครองอดแบบเกลยวพรอมดวยขดลวดความรอนทกระบอกอด

(Screw Press With a Heated Die) ทมา : พทธธร แสงรงเรอง และคณะ (2549 : 19)

46

3. เครองอดเกลยวแบบค (Twin-Screw Press) เครองอดแบบนมเกลยว 2 อน ตอกบเพลาทสวมเขากบชนสวนของเกลยว ทเปลยนความเรวในการหมนได เนองจากแรงอดและแรงเสยดสสง ท าใหอณหภมของวตถดบสงถง 250 ๐C จงตองมสวนหลอเยนทกระบอกอด ส าหรบวตถดบทใชอดควรมขนาด 30-80 มลลเมตร และวตถดบทมปรมาณความชน 25% ขนไปสามารถท าการอดโดยท ไมตองท า ให แห ง กอ ให เกดก าล งการผลตของ เคร อง อดน อย ในช ว ง 2,800-3,600 กโลกรม/ชวโมง ขนอยกบวตถดบของสวนผสมทใช

2.9.3 เครองอดแบบลกกล ง (Roll Press)

เครองอดแบบน การท างานจะเรมอดวตถดบทตกลงมาในระหวางลกกลงทงสองหมนทศทางตรงขามกน ท าใหวตถดบถกอดแนนเขาไปในตวรองรบแทงอด การอดแทงแบบนตองการวสด ทมขนาดเลกกวาการอดแบบอน และแทงอดทไดมความทนทานนอยกวาการอดแบบอน เนองมาจากชวงเวลาในการอดสน ท าใหยากตอการสรางสภาวะของอณหภมและแรงอดในการหลอมละลาย ลกนนไดอยางเตมท ดงนน การอดแทงดวยวธนจะท าใหไดผลส าเรจดจ าเปนตองใชตวประสานเขาชวย

ภาพประกอบท 2.25 เครองอดแบบลกกลง (Roll Press)

ทมา : พทธธร แสงรงเรอง และคณะ (2549 : 20)

2.9.4 เครองอดเมดหรออดเปนแทงเลก ๆ (Pelletizing Press)

เครองอดแบบนประกอบดวยแมพมพและลกกลง ซงแรงอดระหวางแมพมพกบลกกลงท าใหเกดความรอนจากแรงเสยดส ท าใหการอดวตถดบผานแมพมพทเจาะเปนร ซงม 2 แบบคอ เครองอดแบบแมพมพแผนกลม และเครองอดแบบแมพมพวงแหวน แทงอดเมดทถกอดออกมา จะถกตดดวยใบมดตามขนาดความยาวทก าหนดไว ซงปกตจะมความยาวนอยกวา 30 มลลเมตร และมเสนผาศนยกลาง 5-15 มลลเมตร ถาแทงอดมขนาดใหญกวานแลวจะใชการอดเปนลกบาศกแทนการอดเปนเมด

47

ภาพประกอบท 2.26 เครองอดแบบแมพมพแผนกลม

ทมา : พทธธร แสงรงเรอง และคณะ (2549 : 21)

2.10 เครองมอทใชในการวเคราะหคณสมบตเช อเพลง 2.10.1 เครอง Automatic Bomb Calorimeter

เปนเครองมอหาคาพลงงานความรอนของสงตางๆทเปนของแขง ของเหลว และวตถเปยกชนไดตามมาตรฐาน DIN 51900, ASTM 240m, D ASTM D 4809, ASTM D 5865, ASTM D 1989, ASTM D5468 และ ASTM E 711

ควบคมการท างานดวยระบบ SEMI-AUTOMATIC โดยสามารถเลอกวธวเคราะหได 4 ชนด คอ

- ISOPERIBOL - DYNAMIC - MANUAL - TIME-CONTROLLED

โหมด ISOPERIBOLIC โหมด DYNAMIC และโหมด TIME-CONTROLLED จะจดระเบดค านวณคาความรอนและแสดงผลคาพลงงานความรอนโดยอตโนมต มชวงการวดวเคราะห คาพลงงานความรอนไดสงสด 40,000 JOULE และสามารถวเคราะหผลการทดสอบไดอยางตอเนอง มความแมนย าในการวเคราะหซ าในโหมด ISOPERIBOL 0.05% RSD มความแมนย าในการวเคราะหซ าในโหมด DYNAMIC ดวยการวเคราะหสารมาตรฐาน BENZOIC ACID 1 g. (NBS 39 i) มคา RSD ไมเกน 0.1%

ระยะเวลาในการวเคราะห

- การวเคราะหในโหมด ISOPERIBOL ใชเวลา 17 นาทการวเคราะห - การวเคราะหในโหมด DYNAMIC ใชเวลา 8 นาทการวเคราะห - การวเคราะหในโหมด MANUAL (ISOPERIBOLIC) ใชเวลา 17 นาท

48

- การวเคราะหในโหมด TIME – CONTROLLED ใชเวลา 14 นาท - ในโหมดตางๆ มคาความแมนย าในการวเคราะห ±0.1% ใชแรงดนกาซออกซเจน ในการวเคราะหท 30 บาร

ภาพประกอบท 2.27 เครอง Automatic Bomb Calorimeter รน C-200

ทมา : http://qc-line.com

2.10.2 เครอง Hot Air Oven

วธการใชงาน

การอบโดยไมมกาหนดเวลา

1. น าของทตองการอบใสตใหเรยบรอย

2. หมนสวทช (ปม Power) ไปทต าแหนง I ไฟสเขยวแสดงทปม Power

3. ปรบ fresh air ไวประมาณเลข 2

4. หมนปมควบคม ( ไฟแสดงท ๐C temp ) กดปม set คางไวแลวหมนปมควบคม เพอตงคาอณหภม เมอไดอณหภมตามตองการจงปลอยปม set

5. เครองท างาน

การอบโดยมกาหนดเวลา

1. หมนสวทช (ปม Power ) ไปทต าแหนง ไฟสเขยวแสดงทปม Power

2. ปรบ fresh air ไวประมาณเลข 2

3. หมนปมควบคม (ไฟแสดงท h delay ) ถาตองการหนวงเวลากอนอบ ใหกดปม set ค า ง ไว แล วหมนป มควบคม เ พอต ง เ วลา เม อ ได เวลาตามตองการจ งปลอยป ม set 4. หมนปมควบคมอกครง (ไฟแสดงท h hold ) ใหกดปม set คางไว แลวหมนปมควบคมเพอตงเวลาทตองการอบ เมอ ไดเวลาตามตองการ จงปลอยปม set

49

ภาพประกอบท 2.28 เครอง Hot Air Oven

ทมา http://www.jjsciencelab.com

2.10.3 เครองวดอณหภมความช น Hygrometer รน HT-315

ไฮโกรมเตอรแบบดจตอล

อณหภมความชน ชวงการวดอณหภม 0 ๐C ถง 50 ๐C/ 10% ถง 95%RH

ความละเอยดการแสดงผล 0.01๐C / 0.01%RH, Accuracy ± 0.8๐C / ± (3% reading + 1%RH)

การใชงาน

เครองจะมโพรบวดอณหภมความชน การวดจะใชโพรบเพอวดคาอณหภมและความชนโดยวางไววสดทตองการวด และปลอยทงไวจนกวาเลขทแสดงจะนงแลวจดคาทอานได

ภาพประกอบท 2.29 เครองวดอณหภมความชน Hygrometer รน HT-315

ทมา http://www.legaeng.com

50

2.11 งานวจยทเกยวของ นศากร ดอนกระสนธ (2545) ศกษาความเหมาะสมในการน ากากไขมนจากบอดกไขมน

ของสถานทจ าหนายอาหารกลบมาใชประโยชนในรปเชอเพลง โดยน ามาผสมกบขเลอยในอตราสวนกากไขมนตอขเลอย (โดยปรมาตร) 1 : 1 , 1 : 2 , 1 : 3 และ 1 : 4 แลวอดเปนแทง และทดสอบคณสมบตหลกดานเชอเพลงตามมาตรฐาน ASTM 6 ดาน คอ ปรมาณความชน เถา สารระเหย คารบอนเสถยร ก ามะถนรวม และคาความรอน รวมทงประสทธภาพการใชงานความรอน ผลการศกษาพบวา การอดขนรปเปนแทงสามารถท าได โดยอตราสวนผสมทมขเลอยเพมขนจะอดเปนแทงไดยากขน คณสมบตดานเชอเพลง (As-Receive) ทเปนจดเดนคอ มคาความรอนสง 7,065 , 6,915 , 6,466 และ 6,117 kcal/kg และมจดดอยทส าคญ คอมปรมาณสารระเหยสงถงรอยละ 90.44 , 90.39 , 88.03 และ 87.81 เรยงตามล าดบ

นสา พกตรวไล (2546) ศกษาการน ากากตะกอนน าเสยอตสาหกรรมประเภทอนทรยสาร มาใชประโยชนในการผลตเชอเพลงอดแทง ซงไดมการปรบปรงคณภาพน ากากตะกอนน าเสยโรงงานเบยรและโรงงานอาหารโดยการหมกแบบไมใชอากาศและหมกแบบใชอากาศ หาอตราสวนทเหมาะสมในการผลตเชอเพลงอดแทงโดยผสมกบใบยคาลปตส และน าเชอเพลงอดแทงทไมผาน การปรบปรงคณภาพมาเผาเปนถาน ทดสอบคณสมบตทางดานกายภาพและเชอเพลงดวยมาตรฐาน ASTM ผลการวจยพบวาอตราสวนทเหมาะสมในการอดแทงโรงงานเบยรอยท 1 : 1 , 1 : 2 และ 1 : 3 โดยปรมาตร โรงงานอาหารอยท 1 : 2 , 1 : 3 และ 1 : 4 โดยปรมาตร ซงสามารถอดขนรปไดดและใชเวลานอย จากการน าตะกอนทง 2 โรงงานมาท าการปรบปรงคณภาพ พบวาตะกอนโรงงานเบยรปรบปรงคณภาพแลวมประสทธภาพการใชงานในการตมน าดขน สวนโรงงานอาหารเมอท าการปรบปรงคณภาพแลว ไมสามารถอดแทงได เนองจากมความชนสงและกลนเหมน จากการวเคราะหปจจยในการอดแทง ความสนเปลองพลงงานไฟฟาจะแปรตามเวลาซงขนกบความชนของอตราสวนผสม จากการวเคราะหคณสมบตทางกายภาพ พบวามความเหมาะสมทจะน าไปใชงานเนองจาก มการแตกรวนนอยสวนคณสมบตดานเชอเพลง พบวาเชอเพลงแทงตะกอนโรงงานอาหาร มประสทธภาพใกลเคยงกบถานไม และปรมาณก ามะถนนอยกวาถานหน 70% ส าหรบแทงเชอเพลงตะกอนทไมปรบปรงคณภาพและเผาเปนถาน พบวาประสทธภาพการใชงานและการใหพลงงาน ความรอนแกน าดกวาแทงเชอเพลงทไมเผาเปนถาน

นธพงศ อนรกษพงศธร (2546) ศกษาการน ากากตะกอนน าเสยชมชนจากโรงควบคมคณภาพน ารตนโกสนทร มาใชประโยชนในรปของเชอเพลงอดแทง โดยการน ากากตะกอนมาท าการผสมรวมกบเศษวสดทางการเกษตรเพอเพมคาความรอน คอ ชานออยและเปลอกเมลดทานตะวน ในอตราสวนโดยปรมาตรทสามารถอดแทงได คอ กากตะกอน : ชานออย อตราสวน 1 : 1 , 1 : 2 และ 1 : 3 โดยปรมาตร และกากตะกอน : เปลอกเมลดทานตะวน อตราสวน 1 : 1 , 2 : 1 และ 3 : 1 โดยปรมาตร ตามล าดบ อกทงไดแบงประเภทของตะกอนทจะน ามาท าการอดแทง เปนตะกอนท ไมปรบปรงคณภาพ และปรบปรงคณภาพโดยการหมกแบบไมใชอากาศและการหมกแบบใชอากาศ รวมทงน าแทงเชอเพลงทไมปรบปรงคณภาพมาเผาเปนถาน และท าการศกษาคณสมบตทางดานเชอเพลงตามมาตรฐาน ASTM 6 ดาน คอ ปรมาณความชน เถา สารระเหย คารบอนเสถยร ก ามะถน

51

รวม และคาความรอน รวมทงประสทธภาพการใชงานความรอน และศกษาความเปนไปได ในการผลตและการลงทนโดยอาศย เครองชคณคาทางเศรษฐกจของโครงการ ซงไดแก งบกระแสเงนสดสทธ ระยะเวลาคนทนของโครงการ มลคาปจจบนสทธของการลงทน อตราสวนผลประโยชนตอตนทนและอตราผลตอบแทนภายใน

ผลการวจยพบวา ตะกอนทปรบปรงคณภาพโดยการหมกแบบไมใชอากาศและการหมกแบบใชอากาศ มคาความรอนลดลงจากตะกอนทไมปรบปรงคณภาพ โดยมคาความรอน 1,589 kcal/kg, 1,781 kcal/kg และ 1,231 kcal/kg ตามล าดบ เมอน ากากตะกอนแตละประเภทผสมกบชานออยหรอเปลอกเมลดทานตะวน สามารถท าเปนแทงได โดยอตราสวนทมชานออยหรอเปลอกเมลดทานตะวนเพมขนจะอดแทงไดยาก จากนนหาอตราสวนผสมทดทสด พบวา อตราสวนผสมระหวา งกากตะกอนกบชานออยทเผาเปนถาน อตราสวนท 1 : 3 มคณสมบตดทสด โดยมคาความรอนอยท 1,971 kcal/kg แตมประสทธภาพการใชงานของคาความรอนอยท 59.67% เมอน ามาศกษาดานการลงทนพบวาทอตราดอกเบยเงนก 7% ทราคาขาย 2 บาท/แทง (8 บาท/กโลกรม) จะใชเวลาในการคนทน 2 ป อยางไรกตามคาความรอนของเชอเพลงแขงจากน า เสยชมชนมคาความรอนต า หากตองการใชประโยชน เพอเปนเชอเพลงควรผสมเศษวสดทมคาความรอนสงหรอหาทางเพมปรมาณเศษวสดในอตราสวนทมากขนใหได ซงขอดของกากตะกอนชวยใหเศษวสดประสานกนเปนแทงได

อรรถกร ฤกษวร (2549) ศกษาหาความเหมาะสมในการน าขยะมลฝอยชมชนมาท าเปนเชอเพลงอดแทงโดยน าขยะมลฝอยชมชน 2 ประเภท ไดแก เศษกระดาษ และเศษไม/ใบไมมาผสมกนในอตราสวนตางกน 5 อตราสวน คอ เศษกระดาษตอเศษไม 95% : 5% , 75% : 25% , 50% : 50% , 25% : 75% และ 5% : 95% โดยน าหนก และท าการวเคราะหหาปรมาณคาความรอน เพอหาอตราสวนใดใหคาปรมาณความรอนสงทสด จากผลการทดลองพบวาในการอดเชอเพลงอดแทงบางอตราสวนตองมการเพมปรมาณความชนในการอดแทงเขาไปอกและจากการวเคราะหคาความรอนไดพบวาอตราสวนทใหปรมาณคาความรอนสงทสดคอเศษกระดาษตอเศษไมและใบไม 95% : 5% โดยน าหนกซงใหความรอนเฉลย 3,518.06 แคลอรตอกรม (cal/g) ส าหรบเชอเพลงแหง และ 4,314.16 cal/g ส าหรบถานเชอเพลงซงสามารถน าไปใชประโยชนไดเชนเดยวกบถานแกลบและถานชานออย เปนตน

พทธธร แสงรงเรอง (2549) ศกษาการน าเศษวสดเหลอใชจากภาคการเกษตร จงหวดนนทบร ไดแก ขเลอยเหลอทงจากการเพาะเหด เปลอกทเรยน แกลบ กระถนณรงค โสน และกากมะพราว น ามาผลตเปนเชอเพลงอดแทงแบบไมใชตวประสานและแบบใชตวประสานโดยใชแปงมนส าปะหลง มาอดดวยเครองอดแทงแบบเกลยวไมใชความรอนและแรงอดต า ในอตราสวนตาง ๆ (โดยน าหนก) ดงน ขเลอยตอแปงมนในอตราสวน 1 : 0 , 1 : 1 , 2 : 1 , 3 : 1 , และ 4 : 1 เปลอกทเรยนตอ แปงมนในอตราสวน 10 : 0 , 10 : 1 , 20 : 1 , 30 : 1 , 40 : 1 และ 50 : 1 เปลอกทเรยนตอขเลอยตอแปงมนในอตราสวน 9 : 1 : 0 , 9 : 1 : 1 , 8 : 2 : 1 , 7 : 3 : 1 , 6 : 4 : 1 , 5 : 5 : 1 , 4 : 6 : 1, 3 : 7 : 1, 2 : 8 : 1 และ 1 : 9 : 1 กระถนณรงคตอขเลอยตอแปงมนในอตราสวน 10 : 0 : 1 , 0 : 10 : 1 , 1 : 9 : 1 , 8 : 2 : 1 , 7 : 3 : 1 , 6 : 4 : 1 , และ 5 : 5 : 1 โสนตอกากมะพราวตอ

52

แปงมน ในอตราสวน 10 : 0 : 1 , 0 : 10 : 1 , 9 : 1 : 1 , 8 : 2 : 1 , 7 : 3 : 1 , 6 : 4 : 1 , และ 5 : 5 : 1 และท าการศกษาวเคราะหคณสมบตทางดานกายภาพและเคมของเชอเพลงอดแทงไดแก ความชน ปรมาณเถา ปรมาณสารระเหย ปรมาณคารบอนคงตว ปรมาณไฮโดรเจน ปรมาณก ามะถน และปรมาณความรอน

จากการศกษาคณสมบตทางเชอเพลงของเชอเพลงอดแทงพบวา เศษวสดเหลอใชทเลอกมาท าการวจย มศกยภาพในการผลตเปนเชอเพลงอดแทงเมอเปรยบเทยบทางคณสมบตจากฟนและ ถานไม โดยเชอเพลงทใหคาความรอนสงทสดคอ ขเลอยตอแปงมน 2 : 1 รองลงมาไดแก ขเลอยตอ แกลบตอแปงมน 5 : 5 : 1 , เปลอกทเรยนตอแปงมน 5 : 5 : 1 ตามล าดบ โดยมคาความรอนเทากบ 4,726.48, 4,434.28, 4,220.24, 4,069.92 กโลแคลอรตอกโลกรม

วนตา จาดดา (2549) ศกษาคณสมบตของถานอดแทงจากกากชาเขยวทผลตโดยใชเครองอดแบบเกลยว โดยศกษาวธการผลตเชอเพลงอดแทงจากกากชาเขยวโดยวธอดแบบรอนและอดแบบเยน ศกษาขนาดกากชาเขยวทมผลตอคณสมบตของถานอดแทง ศกษาสดสวนของการผสมแปงมนส าปะหลงซงใชเปนประสานในอตราสวนของกากชาเขยวตอแปงมนส าปะหลงตาง ๆ จากการทดลองพบวาวธการอดแบบเยนดกวาวธการอดแบบรอน ขนาดของกากชาเขยวแบบบดละเอยดซงมขนาด อย ในชวง 12-35 เมช ใหผลดกวากากชาแบบไมบดในดานคณสมบตทางดานกายภาพ และ ทอตราสวนของกากชาเขยวตอมนส าปะหลงทเหมาะสมคอ 9.5 : 0.5 จากการศกษาคณสมบตของถานอดแทงจากกากชาเขยว พบวา ความชน เถา สารระเหย และคาความรอนมคาเทากบ 5.20% 0.26, 7.67% 0.21, 20.10% 0.46 และ 6,110 แคลอรตอกรม ตามล าดบ ซงอยในเกณฑมาตรฐานของถานอดแทง แตคาคารบอนคงตวมคาเทากบ 66.67% 0.35 ซงต ากวาเกณฑมาตรฐานของถานอดแทงจากการปรบปรงคณภาพของถานอดแทงจากกากชาเขยวโดยผสมกบเศษไมทเหลอทง จากกระบวนการแปรรปไม พบวาการผสมเศษไมมผลท าใหคาความรอนและคารบอนคงตวเพมขน ในขณะทเถาและสารระเหยมคาลดลง นอกจากนยงเปรยบเทยบประสทธภาพถานอดแทงจาก กากชาเขยวทปรบปรงคณภาพแลวกบถานอดแทงทมจ าหนายในทองตลาด พบวาถานอดแทงจาก กากชาเขยวมขอดกวาคอ ใชเวลาในการจดตดไฟเรว มปรมาณเถาต ากวา และตนทนการผลตขนอยกบสดสวนของเศษไมทใช

ชาญยทธ เทพพานช (2552) ศกษาการผลตเชอเพลงอดแทงจากกากมนส าปะหลงและกากตะกอนน าทงทไดจากกระบวนการผลตกาซชวภาพของโรงงานแปงมนส าปะหลงผสมกบชวมวลทน าออกจากแนวกนไฟในอตราสวนตาง ๆ แลวท าการศกษาคณสมบตทางดานกายภาพของเชอเพลงอดแทง จากนนน าถานเชอเพลงอดแทงทมคณสมบตเหมาะสมในการเปนเชอเพลงในแตละแบบ มาวเคราะหประสทธภาพการใชงานความรอน ผลการวจยพบวา อตราสวนผสมของกากมนส าปะหลง กากตะกอนน าทงจากกระบวนการผลตกาซชวภาพของโรงงานแปงมนส าปะหลงและชวมวลทน าออกจากแนวกนไฟ 8 : 0 : 2 , 7 : 0 : 3 , 6 : 0 : 4, 5 : 0 : 5 , 0 : 8 : 2 , 0 : 7 : 3 , 0 : 6 : 4 , 0 : 5 : 5 , 4 : 4 : 2 , 3 : 5 : 3.5 : 3 , 3 : 3 : 4 และ 2.5 : 2.5 : 5 สามารถอดขนรปเปนแทงได ในขณะทสวนผสมในอตราสวนอน ๆ ไมสามารถอดขนรปเปนแทงได ผลการทดสอบคณสมบตทางกายภาพและทางดานเชอเพลงของเชอเพลงอดแทง พบวา คาเฉลยความหนาแนน ความชน ปรมาณเถา ปรมาณ

53

คารบอนคงตว และคาความรอนของถานเชอเพลงอดแทง ทง 3 แบบ มความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบนยส าคญ 0.05 ซงถานเชอเพลงอดแทงกากมนส าปะหลงหลงผสมชวมวล ทน าออกจากแนวกนไฟอตราสวน 8 : 2 มความเหมาะสมทสดในการเปนเชอเพลง โดยมคาความรอน 5,993 cal/g คาคารบอนคงตว รอยละ 62.61 ปรมาณเถา รอยละ 19.84 ความชน รอยละ 3.28 สารระเหย รอยละ 14.27 ความหนาแนน 0.30 g/cm3 และเมอน าแทงเชอเพลงทง 3 แบบมาทดสอบการใชงานความรอนพบวา ถานเชอเพลงอดแทงกากมนส าปะหลงผสมกากตะกอนน าทงผสมชวมวล ทน าออกจากแนวกนไฟ อตราสวน 2.5 : 2.5 : 5 มประสทธภาพการใชงานความรอนสงสด รอยละ 36 ใชเวลาจดตดไฟ 2.36 นาท เวลาในการลกไหม 67.66 นาท มเถาเหลอจากการลกไหม รอยละ 51.22

รชน เพชรชาง (2552) ศกษางานวจยเพอใหไดวธการทเหมาะสมและไดสตรในการผลตถานอดแทงจากวสด เหลอใชทางการเกษตรทมประสทธภาพสงตามมาตรฐานผลตภณฑชมชน เมอเปรยบเทยบคณภาพและคณคาทางเศรษฐกจกบถานไมยคาลปตส วธการด าเนนการวจย ไดแบงเปน 3 ตอนดงน ตอนท 1 ศกษาวธการทเหมาะสมในการผลตถานอดแทง ตอนท 2 ศกษาคณสมบตของถานอดแทงชนดเดยวและถานอดแทงผสมแบบสองชนดในอตราสวนตาง ๆ โดยศกษาสมบตทางเคมและฟสกสของถานอดแทง ศกษาการหาระยะเวลาและการจดตดไฟของถานอดแทงและศกษาทดลองหาระยะเวลาในการเผาไหมของถานอดแทง ตอนท 3 เปรยบเทยบคณภาพและคณคาทางเศรษฐกจกบถานไมยคาลปตส โดยการวเคราะหคณภาพของถานอดแทงตามมาตรฐานผลตภณฑชมชนซงอางถงมาตรฐาน ASTM ในการหาความชนและปรมาณความรอนจากผลการวจยพบวาวธการผลตถานอดแทงโดยใชวธแบบอดเยน โดยการน าวสดมาบดใหมขนาดเลกกวา 5 มลลเมตร ผสมถานทผานการบดและรอนแลวกบแปงมนส าปะหลงในอตราสวนรอยละ 5 โดยปรมาตรของถาน และน าในปรมาณทเหมาะตามวสดทใช โดยจะอยในชวงรอยละ 50-80 ในเครองผสมไฟฟา จากนนน าสวนผสมทไดมาใสในเครองรดอดแทงภายใตแรงดนสงท าใหเกดความรอนประมาณ 50-60 ๐C ท าใหแปงกลายเปนเจลท าหนาทเปนตวประสานวสดและไดถานอดแทง ทมเสนผาศนยกลาง 5.2 เซนตเมตร มชองวางตรงกลางกวาง 1.5 เซนตเมตร จากการศกษาสมบต ทางเคมและฟสกสของถานอดแทงชนดเดยวพบวาจะมความชนไมเกนรอยละ 7 โดยน าหนกและ มคาความรอนสงกวา 5,500 แคลอรตอกรม ตามมาตรฐานผลตภณฑชมชนและต ากวาถานไม ยคาลปตส สวนระยะเวลาและจดตดไฟของถานอดแทงชนดเดยวพบวาใชระยะเวลาอยในชวง 100-160 นาท จดตดไฟอยท 180-230 ๐C และมระยะเวลาในการเผาไหมอยในชวง 220-360 สวนการศกษาสมบตทางเคมและฟสกสของถานอดแทงผสมสองชนดพบวาจะมความชนไมเกนรอยละ 7 โดยน าหนก และมคาความรอนสงเกน 5,500 แคลอรตอกรม ทกอตราสวน ยกเวนถานอดแทงผสมถานซงขาวโพดและถานแกลบด าในอตราสวน 1 : 2 , 1 : 3 และ 1 : 4 จะใหคาความรอนต ากวามาตรฐานผลตภณฑชมชนและต ากวาถานไมยคาลปตส โดยอยในชวง 3,470-4,570 แคลอรตอกรม และพบวาระยะเวลาตดไฟอยในชวง 104-210 นาท จดตดไฟอยท 170-200 ๐C และมระยะเวลา ในการเผาไหมอยในชวง 150-360 นาท นอกจากนยงพบวาถานอดแทงผสมสองชนดทกสตร ในอตราสวน 1 : 1 จะใหคาความรอนมากทสด

54

ชมธดา ชนนยม (2553) ศกษาความเปนไปไดในการน าเศษซงขาวโพดซงไดมาจากโรงงานผลตเมลดพนธพชมาท าเปนเชอเพลงอดแทง โดนในขนตนของการวจยท าการวเคราะหคณสมบตทางเคมของเศษซงขาวโพด พบวา มปรมาณความชน 8.12%, ปรมาณสารระเหยได 71.03%, ปรมาณเถา 3.19%, ปรมาณคารบอนคงตว 17.66% และคาความรอน 4054.56 แคลอรตอกรม ซงมคณสมบตทสามารถน ามาท าเปนเชอเพลงได จากนนน าเศษซงขาวโพดมาผสมกบตวประสาน 4 ชนดไดแก แปงมนส าปะหลง, กากน าตาล, กากของเสยจากโรงงานกระดาษ และน ามนเครองใชแลว ในสดสวนรอยละ 10, 20, 30, 40 และ 50 แลวจงน าไปอดแทง น าเชอเพลงอดแทงทไดมาทดสอบคณสมบตทางเคม กายภาพ และการเผาไม ไดแก คาความรอน , คาความหนาแนน, คาความทนแรงอด, คาดชนการแตกรวน, คาความตานทานน า, เวลาในการจดตดไฟ, คาความคงตวของเถา และระยะเวลาการเผาไหม จากผลการทดลองพบวา การอดแทงเศษซงขาวโพดทสดสวน 50% แปงมนส าปะหลง เหมาะสมทสดเนองจากอดงาย มความแขงแรงสง และใชเวลาในการจดตดไฟต า ในขณะเดยวกนการใชน ามนเครองใชแลวไมเหมาะสมกบการน ามาใชเปนตวประสานในการอดแทงเศษซงขาวโพด ทงนเมอใชกากน าตาลเปนตวประสาน จะไดเชอเพลงอดแทงทมคาความคงตวของเถาและระยะเวลาการเผาไหมสงสด ในขณะทเมอใชกากของเสยจากโรงงานกระดาษเปนตวประสาน จะไดเชอเพลงอดแทงทมคาความรอน คาดชนการแตกรวน และคาความตานทานน าสงสด นอกจากนจากการวเคราะหความคมคาทางเศรษฐศาสตร ซงใชเชอเพลงอดแทงทสดสวน 50% แปงมนส าปะหลง มาค านวณ พบวา การอดแทงเศษซงข าวโพดทปรมาณ 100 ตนตอป โดยใช 2 สายการผลต ใหผลการลงทนทคมคาทสด โดยค านวณหามลคาปจจบนสทธของโครงการไดเทากบ 1,980,721.32 บาท, อตราผลตอบแทนภายใน เทากบ 45.73%, อตราสวนผลตอบแทนตอเงนลงทน เทากบ 1.16, และระยะเวลาคนทน เทากบ 2.18 ป

สารวม โกศลานนท (2553) ศกษาความเปนไปไดของการน าของเสยทง 2 ชนด ไปใชประโยชนโดยการน าไปผสมวสดเหลอทงทางการเกษตรเพอน าไปเปนเชอเพลงในการเผาไหม ในโรงงานอตสาหกรรม ซงไดน าไปศกษาในแงของพลงงานความรอนทไดจากการเผาของผสม เมอท าการแปรผนปรมาณกากไขมน และกากของกากไขมน ตงแต 25% ถง 75% ผสมกบวสดเหลอทงทางการเกษตร ไดแก แกลบ ขเลอย เหงามนส าปะหลง และซงขาวโพด ซงท าการบดละเอยดกอนน าไปผสม ผลการศกษาพบวากากไขมนใหพลงงานความรอน 13.706 = 0.442 kJ/g ซงต ากวา ขเลอยและซงขาวโพด ซงใหพลงงานความรอนสงกวาวสดเหลอทงทางการเกษตรอน ๆ คอ 13.929 = 0.096 kJ/g และ 14.041 = 0.289 kJ/g ตามล าดบ แตแกลบเปนวสดทใหพลงงานความรอนต าสด คอ 11.533 = 0.728 kJ/g สวนกากของกากไขมนใหพลงงานความรอนต าสด เมอเทยบกบวสดทดสอบทงหมด คอ 11.311 = 0.696 kJ/g คาความรอนของของผสมระหวางกากไขมนกบวสดเหลอทงทางการเกษตรแปรผนตรงกบปรมาณกากไขมน สวนคาความรอนของของผสมระหวางกากของกากไขมนกบวสดขเลอยและซงขาวโพดแปรผกผนกบปรมาณกากของกากไขมน ของผสมทมปรมาณกากไขมนและกากของกากไขมนตงแต 50% ขนไป เรมมลกษณะกงแขงกงเหลวไมรวมตวเปนกอน ผลการทดลองจากงานวจยนแสดงใหเหนวาของผสมระหวางซงขาวโพดกบกากไขมน มความเหมาะสมทสด ทจะน าไปศกษาและพฒนาผลตเปนเชอเพลงตอไป

บทท 3

วธการด าเนนการศกษา

3.1 รปแบบการศกษา การศกษาในครงนเปนการศกษาเชงทดลอง (Experimental Research) โดยน ากากตะกอน

ของเสยผสมเปลอกกลวยน าวาในอตราสวนท เหมาะสม ส าหรบผลตเปนเชอเพลงอดแทง โดยรวบรวมขอมลในหวขอทเกยวของกบ โรงงานผลตนม กระบวนการผลตนม ระบบบ าบดน าเสย การบ าบดและก าจดสลดจ ระบบบ าบดน าเสยของบรษท ฟรสแลนดคมพนา เฟรช (ประเทศไทย) จ ากด คณสมบตของวสดเชอเพลงอดแทง เครองอดแทง และงานวจยทเกยวของ น ามาศกษาเพอวเคราะหปรมาณความชน (Moisture Content) , ปรมาณเถา (Ash Content) , ปรมาณสารระเหย (Volatile Matter) , ปรมาณคารบอนคงตว (Fixed Carbon) และคาความรอน (Calorific Value) อนเปนนยส าคญของการศกษา

3.2 วสด เครองมอและอปกรณส าหรบการศกษา 3.2.1 วสดส าหรบการศกษา

3.2.1.1 กากตะกอนของเสย

3.2.1.2 เปลอกกลวยน าวา

3.2.2 เครองมอและอปกรณส าหรบการศกษาภาคสนาม

3.2.2.1 เครองอดแทงเชอเพลงแบบเกลยว

3.2.2.2 เครองหนยอย

3.2.2.3 เครองชง

3.2.3 เครองมอและอปกรณส าหรบหองปฏบตการ

3.2.3.1 เครอง Automatic Bomb Calorimeter

3.2.3.2 เครอง Hot Air Oven

3.2.3.3 เครองวดอณหภมความชน Hygrometer รน HT-315

56

3.3 ขนตอนการศกษา 3.3.1 ขนเตรยมการ

3.3.1.1 ศกษาความเปนไปไดและรวบรวมขอมลจากหนงสอ ต ารา เอกสาร และงานวจยทเกยวของ

3.3.1.2 ตงกรอบแนวคด ตามแผนภมท 1.1 และ 1.2 เพอน าทางสการศกษาใน ขนตอไปไดชดเจน

3.3.1.3 ตงกรอบการศกษา ซงอยในขอบเขตของกรอบแนวคดตามแผนภมท 3.1

3.3.1.4 ก าหนดพนทการศกษา คอ บรษท ฟรสแลนดคมพนา เฟรช (ประเทศไทย) จ ากด ตงอยเลขท 99/30 หม 2 ถนนแจงวฒนะ แขวงทงสองหอง เขตหลกส กรงเทพฯ 10210

เหต ผลท เ ล อกบรษท ฟร สแลนด ค ม พน า เฟรช (ประ เทศไทย ) จ าก ด เนองจากคณะผจดท าไดศกษาขอมลพบวา คนไทยบรโภคนมเพมมากขน ดงนน โรงงานผลตนมจงตองใชน านมดบเปนวตถดบในการผลตจ านวนมาก และในกระบวนการผลตเกดของเสยจ านวนมาก ซงคณะผศกษาพบวา ของเสยจ านวนมากสามารถน าไปใชประโยชนหรอสรางมลคาเพมได นาจะเปนทางเลอกทดจงสนใจทจะศกษาวจย ดวยการน ากากตะกอนของเสยจากโรงงานผลตนมมาผสมกบเปลอกกลวยน าวา ซงเปนวสดเหลอใชมาผลตเปนเชอเพลงอดแทง

3.3.2 ขนเกบรวบรวมขอมล

3.3.2.1 ขอมลเบองตน

- โรงงานผลตนม

- กระบวนการผลตนม

- ระบบบ าบดน าเสย

- การบ าบดและก าจดสลดจ

- ระบบบ าบดน าเสยของบรษท ฟรสแลนดคมพนา เฟรช (ประเทศไทย) จ ากด

- คณสมบตของวสด

- เชอเพลง

- เชอเพลงอดแทง

- เครองอดแทง

- เครองมอในการวเคราะหคณสมบตเชอเพลง

- งานวจยทเกยวของ

57

3.3.2.2 ขอมลภาคสนาม

- ขอมลทเกยวของกบกระบวนการผลตเชอเพลงอดแทง

3.3.3 ขนการทดลอง

3.3.3.1 การเตรยมวตถดบ

- กากตะกอนของเสย

- เปลอกกลวยน าวา

3.3.3.2 ตรวจวเคราะหคณสมบตดานเชอเพลง

- ปรมาณความชน (Moisture Content)

- ปรมาณเถา (Ash Content)

- ปรมาณสารระเหย (Volatile Matter)

- ปรมาณคารบอนคงตว (Fixed Carbon)

- คาความรอน (Calorific Value)

3.3.3.3 บนทกผลการตรวจวเคราะหคณสมบตดานเชอเพลง

58

แผนภมท 3.1 กรอบการศกษาเชอเพลงอดแทง

เตรยมวตถดบ

เปลอกกลวยน าวา (ตากแหง 7 วน)

ผสมวตถดบในอตราสวน (%)

95 : 5 , 75 : 25 , 50 : 50 , 25 : 75 และ 5: 95 โดยน าหนก

กากตะกอนของเสย (ตากแหง 7 วน)

เชอเพลงอดแทง (ตากแหง 7 วน )

วเคราะหคณสมบตดานเชอเพลง

- ปรมาณความชน (Moisture Content) - ปรมาณเถา (Ash Content) - ปรมาณสารระเหย (Volatile Matter) - ปรมาณคารบอนคงตว (Fixed Carbon) - คาความรอน (Calorific Value)

สรปและน าเสนอผลการศกษา

59

3.3.4 ขนวเคราะหผล

วเคราะหประสทธภาพเชอเพลงอดแทงอตราสวน 95 : 5 , 75 : 25 , 50 : 50 , 25 : 75 และ 5 : 95 โดยน าหนก ตามคณสมบตดานเชอเพลง

3.3.4.1 ปรมาณความชน (Moisture Content)

3.3.4.2 ปรมาณเถา (Ash Content)

3.3.4.3 ปรมาณสารระเหย (Volatile Matter)

3.3.4.4 ปรมาณคารบอนคงตว (Fixed Carbon)

3.3.4.5 คาความรอน (Calorific Value)

3.3.5 ขนอภปรายผล

การเปรยบเทยบเชอเพลงอดแทงอตราสวน 95 : 5 , 75 : 25, 50 : 50 , 25 : 75 และ 5: 95 โดยน าหนก ตามคณสมบตดานเชอเพลง

3.3.5.1 ปรมาณความชน (Moisture Content)

3.3.5.2 ปรมาณเถา (Ash Content)

3.3.5.3 ปรมาณสารระเหย (Volatile Matter)

3.3.5.4 ปรมาณคารบอนคงตว (Fixed Carbon)

3.3.5.5 คาความรอน (Calorific Value)

3.3.6 สรปและน าเสนอ

3.3.6.1 สรปผลการศกษาตามวตถประสงคทตงไวในบทท 1

3.3.6.2 น าเสนอ

- เสนอแนะทเปนขอจ ากดหรอสวนทจะท าใหการศกษาครงนเปนไปไดในทางปฏบตมากขน

- เสนอแนะแนวทางส าหรบการศกษาครงตอไป เพอพฒนางานทางดานการศกษาวจยทจะเกดประโยชนในอนาคต

บทท 4

ผลการศกษา

การศกษาครงนเพอเปรยบเทยบประสทธภาพเชอเพลงอดแทงทอตราสวน 95 : 5 , 75: 25 , 50 : 50 , 25 : 75 และ 5 : 95 โดยนาหนก ตามคณสมบตดานเชอเพลง ปรมาณความชน (Moisture Content) , ปรมาณเถา (Ash Content) , ปรมาณสารระเหย (Volatile Matter) , ปรมาณคารบอนคงตว (Fixed Carbon) และคาความรอน (Calorific Value) ทนาไปใชประโยชนได สามารถสรปผลการศกษาเปนหวขอใหญ ๆ ไดดงน

4.1 การเตรยมวตถดบ

4.2 เชอเพลงอดแทง

4.3 การวเคราะหประสทธภาพเชอเพลงอดแทง

4.4 อภปรายผลการเปรยบเทยบประสทธภาพเชอเพลงอดแทง

4.1 การเตรยมวตถดบ 4.4.1 กากตะกอนของเสย

กากตะกอนของเสยของโรงงานผลตนม บรษท ฟรสแลนดคมพน า เฟรช (ประเทศไทย) จากด นามาตากแหง เพอลดปรมาณความชน โดยใชระยะเวลาประมาณ 7 วน ขนอยกบสภาพภมอากาศ

ภาพประกอบท 4.1 กากตะกอนของเสย

61

ภาพประกอบท 4.2 กากตะกอนของเสยทตากแหงแลว

4.4.2 เปลอกกลวยน าวา

เปลอกกลวยนาวา จากชมชนตลาดจงหวดนนทบร นามาตากแหง เพอลดปรมาณความชน โดยใชระยะเวลาประมาณ 7 วน ขนอยกบสภาพภมอากาศ และนาหนใหละเอยดดวยเครองหนยอย

ภาพประกอบท 4.3 เปลอกกลวยนาวา

ภาพประกอบท 4.4 เปลอกกลวยนาวาทแหงแลว

62

4.2 เช อเพลงอดแทง เครองอดแทงทใชในการศกษา เปนเครองอดแบบเกลยว มขนตอนดงน

นากากตะกอนของเสยผสมกบเปลอกกลวยนาวาในอตราสวน 95 : 5 , 75 : 25, 50 : 50 , 25 : 75 และ 5 : 95 โดยนาหนก มขนาดเสนผาศนยกลาง 50 มลลเมตร ยาว 150 มลลเมตร ตามภาพประกอบท 4.5 – 4.10

ภาพประกอบท 4.5 เครองอดแบบเกลยว

ภาพประกอบท 4.6 เกลยวเครองอดแทงเชอเพลง

ภาพประกอบท 4.7 กระบอกอดแทงเชอเพลง

63

ภาพประกอบท 4.8 ตวอยางอตราสวนกากตะกอนของเสยผสมเปลอกกลวยนาวา

ภาพประกอบท 4.9 ตวอยางอตราสวนทผสมใสเครองอดแทง

ภาพประกอบท 4.10 ตวอยางแทงเชอเพลงทออกจากกระบอกอด

64

4.3 การวเคราะหประสทธภาพเช อเพลงอดแทง 4.3.1 การตรวจลกษณะรปรางของเช อเพลงอดแทง

จากการวเคราะหการอดแทงเชอเพลงระหวางกากตะกอนของเสย ผสมเปลอก กลวยนาวา เพอทดสอบความสามารถในการเกาะตวกนของแทงเชอเพลง ผลการศกษาพบวา ทอตราสวน 95 : 5 , 75 : 25 , 50 : 50 และ 25 : 75 สามารถอดเปนแทงได และทอตราสวน 5 : 95 ไมสามารถอดเปนแทงได ตามตารางท 4.1 และตามภาพประกอบท 4.11 – 4.15

ตารางท 4.1 ผลการตรวจลกษณะและรปรางของเช อเพลงอดแทง

อตราสวน กากตะกอนของเสย(%) ตอ เปลอกกลวยน าวา(%)

ลกษณะรปรางของเช อเพลงอดแทง

95 : 5 สามารถอดแทงได เรมตดขด ผวคอนขางขรขระ

75 : 25 สามารถอดแทงได ไมตดขด ผวคอนขางขรขระ

50 : 50 สามารถอดแทงได ไมตดขด ผวคอนขางขรขระ

25 : 75 สามารถอดแทงได ไมตดขด ผวขรขระ

5 : 95 ไมสามารถอดแทง

ภาพประกอบท 4.11 ผลการอดแทงเชอเพลงในอตราสวน 95(%) : 5(%)

ภาพประกอบท 4.12 ผลการอดแทงเชอเพลงในอตราสวน 75(%) : 25(%)

65

ภาพประกอบท 4.13 ผลการอดแทงเชอเพลงในอตราสวน 50(%) : 50(%)

ภาพประกอบท 4.14 ผลการอดแทงเชอเพลงในอตราสวน 25(%) : 75(%)

ภาพประกอบท 4.15 ผลการอดแทงเชอเพลงในอตราสวน 5(%) : 95(%)

66

4.3.2 คณสมบตดานเช อเพลง

เชอเพลง อดแทงมคณสมบต พนฐานท เหมาะสมในการนาไปใช เปนเชอเพลง ซงในการศกษานไดทาการวเคราะหคณสมบตดงน คอ ปรมาณความชน (Moisture Content) , ปรมาณเถา (Ash Content) , ปรมาณสารระเหย (Volatile Matter) , ปรมาณคารบอนคงตว (Fixed Carbon) และคาความรอน (Calorific Value)

4.3.2.1 ปรมาณความช น (Moisture Content)

ตารางท 4.2 ปรมาณความชนของเชอเพลงอดแทง

อตราสวน กากตะกอนของเสย(%) ตอ เปลอกกลวยน าวา(%)

ปรมาณความช น (รอยละ)

95 : 5 10.00

75 : 25 10.40

50 : 50 9.70

25 : 75 9.70

5 : 95 11.60

จากตารางท 4.2 การวเคราะหปรมาณความชนของเชอเพลงอดแทง พบวาในอตราสวน 95 : 5 , 75 : 25 , 50 : 50 , 25 : 75 และ 5 : 95 มปรมาณความชนทรอยละ 10.0 , 10.4 , 9.7, 9.7 และ 11.6 ตามภาพประกอบท 4.16

ภาพประกอบท 4.16 แสดงปรมาณความชนของเชอเพลงอดแทง

8.5

9

9.5

10

10.5

11

11.5

12

95 ; 5 75 ; 25 50 ; 50 25 ; 75 5 ; 95

ปรมา

ณคว

ามช น

(%)

อตราสวนกากตะกอนของเสย (%) ตอ เปลอกกลวยน าวา (%)

67

4.3.2.2 ปรมาณเถา (Ash Content)

ตารางท 4.3 ปรมาณเถาของเชอเพลงอดแทง

จากตารางท 4.3 การวเคราะหปรมาณเถาของเชอเพลงอดแทงพบวาในอตราสวน 95 : 5 , 75 : 25 , 50 : 50 , 25 : 75 และ 5 : 95 มปรมาณเถาทรอยละ 18.3 , 17.7 , 16.3 , 15.8 และ 15.2 ตามภาพประกอบท 4.17

ภาพประกอบท 4.17 แสดงปรมาณเถาของเชอเพลงอดแทง

0

5

10

15

20

95 ; 5 75 ; 25 50 ; 50 25 ; 75 5 ; 95

ปรมา

ณเถ

า (%

)

อตราสวนกากตะกอนของเสย (%) ตอ เปลอกกลวยน าวา (%)

อตราสวน กากตะกอนของเสย(%) ตอ เปลอกกลวยน าวา(%)

ปรมาณเถา

(รอยละ)

95 : 5 18.30

75 : 25 17.70

50 : 50 16.30

25 : 75 15.80

5 : 95 15.20

68

4.3.2.3 ปรมาณสารระเหย (Volatile Matter)

ตารางท 4.4 ปรมาณสารระเหยของเชอเพลงอดแทง

อตราสวน กากตะกอนของเสย(%) ตอ เปลอกกลวยน าวา(%)

ปรมาณสารระเหย

(รอยละ)

95 : 5 57.10

75 : 25 58.10

50 : 50 61.10

25 : 75 61.80

5 : 95 62.70

จากตารางท 4.4 การวเคราะหปรมาณสารระเหยของเชอเพลงอดแทงพบวาในอตราสวน 95 : 5 , 75 : 25 , 50 : 50 , 25 : 75 และ 5 : 95 มปรมาณสารระเหยทรอยละ 57.1 , 58.1 , 61.1 , 61.8 และ 62.7 ตามภาพประกอบท 4.18

ภาพประกอบท 4.18 แสดงปรมาณสารระเหยของเชอเพลงอดแทง

54

55

56

57

58

59

60

61

62

63

95 ; 5 75 ; 25 50 ; 50 25 ; 75 5 ; 95

ปรมา

ณสา

รระเ

หย (%

)

อตราสวนกากตะกอนของเสย (%) ตอ เปลอกกลวยน าวา (%)

69

4.3.2.4 ปรมาณคารบอนคงตว (Fixed Carbon)

ตารางท 4.5 ปรมาณคารบอนคงตวของเชอเพลงอดแทง

อตราสวน กากตะกอนของเสย(%) ตอ เปลอกกลวยน าวา(%)

ปรมาณคารบอนคงตว

(รอยละ)

95 : 5 14.60

75 : 25 13.80

50 : 50 12.90

25 : 75 12.70

5 : 95 10.50

จากตารางท 4.5 การวเคราะหปรมาณคารบอนคงตวของเชอเพลงอดแทงพบวาในอตราสวน 95 : 5 , 75 : 25 , 50 : 50 , 25 : 75 และ 5 : 95 มปรมาณคารบอนคงตวทรอยละ 14.6, 13.8, 12.9, 12.7 และ 10.5 ตามภาพประกอบท 4.19

ภาพประกอบท 4.19 แสดงปรมาณคารบอนคงตวของเชอเพลงอดแทง

0

2

4

6

8

10

12

14

16

95 ; 5 75 ; 25 50 ; 50 25 ; 75 5 ; 95

ปรม

าณคา

รบอน

คงตว

(%)

อตราสวนกากตะกอนของเสย (%) ตอ เปลอกกลวยน าวา (%)

70

4.3.2.5 คาความรอน (Calorific Value)

ตารางท 4.6 คาความรอนของเชอเพลงอดแทง

อตราสวน กากตะกอนของเสย(%) ตอ เปลอกกลวยน าวา(%)

คาความรอน

(กโลแคลอรตอกโลกรม)

วดคร งท 1 วดคร งท 2 คาเฉลย

95 : 5 3,950 4,390 4,170

75 : 25 3,920 4,370 4,145

50 : 50 3,910 4,330 4,120

25 : 75 3,980 4,410 4,195

5 : 95 3,890 4,410 4,150

จากตารางท 4.6 การวเคราะหคาความรอนของเชอเพลงอดแทงพบวาในอตราสวน 95 : 5 , 75 : 25 , 50 : 50 , 25 : 75 และ 5 : 95 มคาความรอนเฉลยท 4,170, 4,145, 4,120, 4,195 และ 4,150 ตามภาพประกอบท 4.20

ภาพประกอบท 4.20 แสดงคาความรอนเฉลยของเชอเพลงอดแทง

4,080

4,100

4,120

4,140

4,160

4,180

4,200

95 ; 5 75 ; 25 50 ; 50 25 ; 75 5 ; 95

คาคว

ามรอ

นเฉล

ย (ก

โลแค

ลอรต

อกโล

กรม)

อตราสวนกากตะกอนของเสย (%) ตอ เปลอกกลวยน าวา (%)

71

4.4 อภปรายผลการเปรยบเทยบประสทธภาพเช อเพลงอดแทง 4.4.1 การนากากตะกอนของเสยมาแปรรปเปนเช อเพลงอดแทง

การนากากตะกอนของเสยจากระบบบาบดนาเสยของบรษท ฟรสแลนดคมพนา เฟรช (ประเทศไทย) จากด มาแปรรปเปนเชอเพลงอดแทง โดยวธการอดรอนดวยเครองอดแทงแบบเกลยวกบเปลอกกลวยนาวาเปนตวประสานคณสมบตทางกายภาพของเชอเพลงอดแทง มลกษณะรปราง ผวขรขระ สามารถอดแทงได ไมตดขด ใหคาความรอนสงสดท 4,195 กโลแคลอรตอกโลกรม ในอตราสวน 25 : 75 เมอเปรยบเทยบกบคาความรอน 4,170 , 4,150 , 4,145 และ 4,120 ในอตราสวน 95 : 5 , 5 : 95 , 75 : 25 และ 50 : 50 ตามตารางท 4.7 และภาพประกอบท 4.21

ตารางท 4.7 การเปรยบเทยบประสทธภาพเชอเพลงอดแทง

อตราสวน กากตะกอนของเสย(%)

ตอเปลอกกลวยน าวา(%)

ขนาดเสนผาศนยกลางตอความยาว

(มลลเมตร)

ลกษณะรปราง

ของเช อเพลงอดแทง

คาความรอนเฉลย

(กโลแคลอรตอกโลกรม)

95 : 5 50/150 สามารถอดแทงได เรมตดขด ผวคอนขางขรขระ

4,170

75 : 25 50/150 สามารถอดแทงได ไมตดขด ผวคอนขางขรขระ

4,145

50 : 50 50/150 สามารถอดแทงได ไมตดขด ผวคอนขางขรขระ

4,120

25 : 75 50/150 สามารถอดแทงได ไมตดขด ผวขรขระ

4,195

5 : 95 50/150

ไมสามารถอดแทง

4,150

72

ภาพประกอบท 4.21 แสดงคาความรอนเฉลยของเชอเพลงอดแทง

4.4.2 การนาเช อเพลงอดแทงไปใชประโยชนเพออนรกษทรพยากรปาไม

การนาเชอเพลงอดแทงอตราสวน 25 : 75 ขนาดเสนผาศนยกลาง 50 มลลเมตร ตอความยาว 150 มลลเมตร ใหคาความรอนสงสดท 4,195 กโลแคลอรตอกโลกรม ไปใชประโยชนทดแทนฟน เพออนรกษทรพยากรปาไม ตามภาพประกอบท 4.22 – 4.25

ภาพประกอบท 4.22 เตรยมเชอเพลงอดแทงเพอใชในการตม

4,080

4,100

4,120

4,140

4,160

4,180

4,200

95 ; 5 75 ; 25 50 ; 50 25 ; 75 5 ; 95

คาคว

ามรอ

นเฉล

ย (ก

โลแค

ลอรต

อกโ

ลกรม

)

อตราสวนกากตะกอนของเสย (%) ตอ เปลอกกลวยน าวา (%)

73

ภาพประกอบท 4.23 เชอเพลงอดแทงทตดไฟแลว

ภาพประกอบท 4.24 ตมนาโดยใชเตาทตดไฟดวยเชอเพลงอดแทง

ภาพประกอบท 4.25 นาเดอดจากการใชเชอเพลงอดแทง

บทท 5

สรปผลและขอเสนอแนะ

ผลการศกษาการนากากตะกอนของเสยจากระบบบาบดน าเสยของโรงงานผลตนมมาแปรรป เปนเช อเพลงอดแทง กรณศกษา : บรษท ฟรสแลนดคมพนา เฟรช (ประเทศไทย) จากด กรงเทพฯ มวตถประสงคเพอศกษาอตราสวนทเหมาะสมในการผลตเช อเพลงอดแทง ระหวางกากตะกอน ของเสยผสมเปลอกกลวยน าวา และสามารถนาไปใชประโยชนได

ผศกษาสามารถสรปผลและขอเสนอแนะบางประการไวดงตอไปน

5.1 สรปผล 5.1.1 อตราสวนกากตะกอนของเสยรอยละ 25 ตอเปลอกกลวยน าวารอยละ 75 ขนาดเสนผาศนยกลาง 50 มลลเมตรตอความยาวขนาด 150 มลลเมตร ใหคาความรอนเฉลยสงสด 4,195 กโลแคลอรตอกโลกรม

5.1.2 เช อเพลงอดแทงอตราสวนกากตะกอนของเสยรอยละ 25 ตอเปลอกกลวยน าวารอยละ 75 ขนาดเสนผาศนยกลาง 50 มลลเมตรตอความยาวขนาด 150 มลลเมตร นาไปใชประโยชนทดแทนฟน เพออนรกษทรพยากรปาไม 5.2 ขอเสนอแนะ สาหรบการศกษาคร งน คณะผศกษาขอเพมเตมประเดนและขอเสนอแนะบางประการ ทนาสนใจ เพอเปนประโยชนในโอกาสตอไปโดยเปน 2 สวนดงน

5.2.1 ขอเสนอแนะส ำหรบกำรศกษำครงน

1. จากการศกษาพบวา ในการเตรยมวตถดบกากตะกอนของเสยจะเปนทวางไขของแมลงวนทาใหเกดเปนตวหนอน และมกลนเหมนตอสภาพแวดลอม 2. จากการศกษาพบวา เมอนาเช อเพลงอดแทงไปใชแทนฟนในขณะเผาไหมมกลนเหมนตอสภาพแวดลอม

5.2.2 ขอเสนอแนะในกำรศกษำครงตอไป

ควรศกษาเพมเตมถงการดบกลนเหมนตอสภาพแวดลอมของเช อเพลงอดแทง

บรรณานกรม กรมควบคมมลพษ. 2556. ระบบบาบดน าเสย. [ออนไลน] เขาถงไดจาก :

http://www.pcd.go.th, 4 มกราคม 2556.

กรมโรงงาน. 2551. อตสาหกรรมนม. [ออนไลน] เขาถงไดจาก :

http://www.industry.go.th, 23 ธนวาคม 2555.

กรมโรงงานอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม. 2552. ตาราระบบบาบดน าเสยมลพษน า.

ชมธดา ชนนยม. 2553. การศกษาการเพมมลคาของเศษซงขาวโพดโดยการทาเปนเช อเพลง อดแทง. วศวกรรมศาสตรบณฑต. ภาควชาวศวกรรมเคม. คณะวศวกรรมศาสตร . มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ชาญยทธ เทพพานช. 2552. การผลตและทดสอบคณสมบตของถานเช อเพลงอดแทงจากกาก มนสาปะหลง และกากตะกอนน าท งทไดจากกระบวนการผลตกาซชวภาพ. วทยาศาสตร มหาบณฑต. สาขาเทคโนโลยการจดการสงแวดลอม. มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา.

เชดพงษ สรอยนาค. 2556. สมภาษณ, 17 มกราคม.

นธพงศ อนรกษพงศธร. 2546. การผลตเช อเพลงแขงจากกากตะกอนน าเสยชมชน. ปรญญา วศวกรรมศาสตรมหาบณฑต. สาขาวชาเทคโนโลยสงแวดลอม. คณะพลงงานและวสด. มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร.

นศากร ดอนกระสนธ. 2545. การนากากไขมนจากบอดกไขมนของสถานทจาหนายอาหาร มาผสมกบข เลอยเพอเปนเช อเพลงแทง. ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต. สาขาวชา เทคโนโลยการบรหารสงแวดลอม. มหาวทยาลยมหดล.

นสา พกตรวไล. 2546. การศกษาศกยภาพกากตะกอนน าเสยอตสาหกรรมประเภทอนทรยสาร เพอการผลตเช อเพลงแทง. หลกสตรปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต. สาขาวชาเทคโนโลย สงแวดลอม. คณะพลงงานและวสด. มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร.

บรษท เจ เจ ซายแลบ จ ากด. 2556. เครอง Hot Air Oven. [ออนไลน]

เขาถงไดจาก : http://www.jjsciencelab.com, 5 มกราคม 2556.

บรษทโฟรโมสต. 2555. บรษท ฟรสแลนดคมพนา เฟรช (ประเทศไทย) จากด. [ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.foremostforlife.com, 28 ธนวาคม 2555.

บรษท legaeng.com. 2556. เครองวดอณหภมความช น Hygrometer รน HT-315. [ออนไลน]

เขาถงไดจาก : http://www.legaeng.com, 5 มกราคม 2556.

เบญจมาศ ศลายอย. 2548. “กลวย.” สารานกรมไทยฉบบเยาวชน. 30. [ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://www.kasetporpeang.com, 2 มกราคม 2556.

76

พทธธร แสงรงเรอง และคณะ. 2549. การผลตเช อเพลงอดแทงจากเศษวสดเหลอใช พ นทจงหวดนนทบร. มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต.

ไพบลย ลหลานอย. 2556. สมภาษณ, 17 มกราคม.

รชน เพชรชาง. 2552. การพฒนาถานอดแทงจากวสดเหลอใชทางการเกษตร. คณะวทยาศาสตร และเทคโนโลย. มหาวทยาลยราชภฏอตรดตถ.

วนตา จาดด า. 2548. การศกษาคณสมบตของถานอดแทงจากกากชาเขยวทผลตโดย เครองอดแบบเกลยว. ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต. สาขาวชาเคมสงแวดลอม. สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง.

ส ารวม โกศลานนท. 2553. การศกษาอตราสวนผสมของเช อเพลงจากกากไขมน และกากของ กากไขมนกบวสดเหลอท งทางการเกษตร. วศวกรรมศาสตรมหาบณฑต. สาขาวชา วศวกรรมเครองกล. คณะวศวกรรมศาสตร. มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร.

ส เทพ ส ร ว ทยาปกรณ . มปป. เทคโนโลยน า เสย . ภาควชาวศวกรรมส งแวดลอม . คณะวศวกรรมศาสตร.มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

สพจน เดชผล . 2546. การศ กษาศ กยภาพและประสทธ ภาพของ เช อ เพล ง อดแท ง จากกากตะกอนน าเสยโรงงานน าตาลผสมกบชานออย. ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต. สาขาวชาเทคโนโลยส งแวดลอม. คณะพลงงานและวสด . มหาวทยาลยเทคโนโลย พระจอมเกลาธนบร.

หางหนสวนจ ากด คว. ซ. ไลน. 2556. เครอง Automatic Bomb Calorimeter รน C-200. [ออนไลน] เขาถงไดจาก : http://qc-line.com, 5 มกราคม 2556.

อรรถกร ฤกษวร. 2549. เช อเพลงแขงจากขยะมลฝอยชมชนอดแทง. ปรญญาวทยาศาสตร มหาบณฑต. สาขาวชาวทยาศาสตรสงแวดลอม (สหวชา). จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อาภาวด เบญจมธารกล. 2546. การผลตเช อเพลงอดแทงจากกากตะกอนน าเสยอตสาหกรรม เพอเปนพลงงานทดแทน. ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต. สาขาวชาเทคโนโลยสงแวดลอม . คณะพลงงานและวสด. มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร.

Nopadon Sundarabhaya. P.E. Industrial Wastewater Pretreatment. Vermont Environmental Protection Agency. U.S.A. แปลโดย วลยรตน จนทรวงศ.

ภาคผนวก ก

ผลการวเคราะหคณสมบตดานเชอเพลง

79

ประวตการศกษาและการท างาน

ชอ-นามสกล นางสาวกตตมา มหาพราหมณ

วน เดอน ปเกด 14 เมษายน 2534

ภมล าเนา อ าเภอเมอง จงหวดนนทบร

ประวตการศกษา

ระดบมธยมศกษา มธยมศกษาตอนปลาย โรงเรยนรตนาธเบศร จงหวดนนทบร พ.ศ. 2550

ระดบปรญญาตร คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย สาขาวชาวทยาการสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลพระนคร พ.ศ. 2555

ต าแหนงและสถานทท างานในปจจบน -

ผลงานดเดนและรางวลทางวชาการ -

ทนการศกษา

ทนอดหนนงบประมาณจากโครงการสงเสรมสงประดษฐและนวตกรรมเพอคนรนใหม ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2556 มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลพระนคร

80

ประวตการศกษาและการท างาน

ชอ-นามสกล นางสาวสรมา มงคล

วน เดอน ปเกด 31 มนาคม 2533

ภมล าเนา อ าเภอเมอง จงหวดนนทบร

ประวตการศกษา

ระดบมธยมศกษา มธยมศกษาตอนปลาย โรงเรยนรตนาธเบศร จงหวดนนทบร พ.ศ. 2550

ระดบปรญญาตร คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย สาขาวชาวทยาการสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลพระนคร พ.ศ. 2555

ต าแหนงและสถานทท างานในปจจบน -

ผลงานดเดนและรางวลทางวชาการ -

ทนการศกษา

ทนอดหนนงบประมาณจากโครงการสงเสรมสงประดษฐและนวตกรรมเพอคนรนใหม ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2556 มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลพระนคร

81

ประวตการศกษาและการท างาน

ชอ-นามสกล นายเบญจพล กรคงคา

วน เดอน ปเกด 8 มกราคม 2534

ภมล าเนา อ าเภอบางระจน จงหวดสงหบร

ประวตการศกษา

ระดบมธยมศกษา มธยมศกษาตอนปลาย โรงเรยนบางระจนวทยา จงหวดสงหบร พ.ศ. 2550

ระดบปรญญาตร คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย สาขาวชาวทยาการสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลพระนคร พ.ศ. 2555

ต าแหนงและสถานทท างานในปจจบน -

ผลงานดเดนและรางวลทางวชาการ -

ทนการศกษา

ทนอดหนนงบประมาณจากโครงการสงเสรมสงประดษฐและนวตกรรมเพอคนรนใหม ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2556 มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลพระนคร