เรอง การใชหลกนตธรรมในการแกไขปญหาเรองการถอครองทดน

จดท าโดย นายศกดณรงค แสงสงาพงศ

รหส 280156

รายงานนเปนสวนหนงของการฝกอบรม

หลกสตรหลกนตธรรมเพอประชาธปไตย รนท ๑

วทยาลยรฐธรรมนญ

ส านกงานศาลรฐธรรมนญ

เอกสารวชาการสวนบคคล

(Individual Study)

จดท าโดย นายศกดณรงค แสงสงาพงศ

รหส 280156

เรอง การใชหลกนตธรรมในการแกไขปญหาเรองการถอครองทดน

หลกสตรหลกนตธรรมเพอประชาธปไตย รนท ๑ ป ๒๕๕๖

วทยาลยรฐธรรมนญ

ส านกงานศาลรฐธรรมนญ

รายงานนเปนความคดเหนเฉพาะบคคลของผศกษา

1

การใชหลกนตธรรมในการแกไขปญหาเรองการถอครองทดน

ศกดณรงค แสงสงาพงศ

บทคดยอ

ทดน เปนทรพยากรธรรมชาตทกอใหเกดปจจยสทส าคญของมนษยและเปนตนก าเนดของทรพยากรธรรมชาตอนๆ เชน ปาไม ตนน าล าธาร สตวปา และพนธพช อกทงทดนยงเปนตนทนการผลต โฉนดทดนและหนงสอรบรองการท าประโยชนสามารถน าไปเปนหลกทรพยในการค าประกนหนเงนกซงกอใหเกดการพฒนาทางเศรษฐกจ แตในปจจบนปญหาความขดแยงในเรองทดนนบเปนปญหาททวความรนแรงมากยงขน การแกไขปญหาจงไมอาจใชหลกกฎหมายเพยงอยางเดยว จ าเปนตองใชหลกรฐศาสตรและหลกนตธรรมในการแกไขปญหาทเกดขนในสงคม เนองจากปญหาความขดแยงในเรองทดนเกยวของกบกฎหมายหลายฉบบ ท าใหการกลาวอางหลกนตธรรมถกน าไปใชอยางไมถกตองกอใหเกดความสบสนแกคนในสงคม สงผลตอความเชอถอในกระบวนการยตธรรม ดงนน หนวยงานภาครฐและองคกรทเกยวของกบกระบวนการยตธรรมจงจ าเปนตองใหความรและท าความเขาใจกบคนในสงคม ถงกระบวนการในการเขาถงสทธ การใชสทธ การตอสเรยกรองและการปกปองสทธทเกยวของกบทดน และใชกระบวนการมสวนรวมของคนในชมชนในการบงคบใชกฎหมาย เพอใหทดนมการใชประโยชนอยางทวถงและเปนธรรม และสทธในทดนไดรบการรบรองคมครองอนกอใหเกดการพฒนาทางสงคมและเศรษฐกจตอไป

ABSTACT

Rules of Law of Problem Solving in Land holding

Lands are one of the most important components of the earth and also an

essential natural resource for human. This is because land is the origin of other natural

components, for instance, forests, seeding, water resources and animals that provide

us with the four requisites. Moreover, lands are also considered as a key element of

production cost in industrial world as well. Title deeds and certificates of utilization

can be used to represent estate properties in order to certify with the guarantor for

loans, which enhance economic growth dramatically. However, the conflict of

landholding problem is getting more severe nowadays. The answer of this problem,

though, cannot only rely on the principles of law but also requires the principles of

political science and the rule of law in order to address the problem, which currently

happens in the community. Unfortunately, the conflict of landholding is related to

many laws and legislations. This raises another problem since there are many cases

that claim and apply the rule of law inappropriately, causing confusion among people

2

on the use of the rule of law. It consequently leads to the diminishing of justice’s

credibility and faith from people in the society. Therefore, the state agencies and

justice related organizations must provide enough knowledge and make people in the

society understand the issue. To inform their rights, how to claim their rights, how to

defend their estates with their rights and to allow people in the society to be a part of

the law enforcement procedures are the crucial factors of solving this problem. All

these key factors are necessary to value the lands for the maximum utilization and

impartiality and to recognize the landholding right. This will be the main driving force

of further social improvements and economic growths.

ความส าคญ ทดน นตธรรม ทรพยากรธรรมชาต โฉนดชมชน

ทดนเปนทรพยากรธรรมชาตขนมลฐานทส าคญทสด เพราะทดนเปนทผลตอาหาร เครองนงหม และยารกษาโรค แหลงก าเนดทรพยากรธรรมชาตทส าคญไดแก ปาไม ตนน า ล าธาร ตลอดจนเปนทพกผอน ทอยอาศย และเปนสนทรพยทมลกษณะพเศษทมสถานะเปนทงสนทรพยแทจรง (Real Asset) และสนทรพยทางการเงน (Financial Asset) ท าใหทดนมบทบาทตอการพฒนาเศรษฐกจ เพราะเปนตนทนในการผลต และหลกทรพยในการค าประกนการช าระหน ทดนทมหนงสอรบรองสทธตามประมวลกฎหมายทดน (โฉนด, น.ส.3) จงกลายเปนทรพยสนทมมลคาสงเพมมากขน ในปจจบน ทรพยากรทดนมจ านวนจ ากด ท าใหทดนเปนสงทตองการของประชาชนมากยงขนและนบวนจะมราคาสงขน ทดนทมหนงสอรบรองสทธ จงถกน ามาใชในมตของทางเศรษฐศาสตร เพอประโยชนในการพฒนาประเทศ

แตเนองจาก การด าเนนงานของเจาหนาทของรฐในการน าทดนมาออกเอกสารสทธโดยไมชอบดวยกฎหมาย ท าใหทดนทมเอกสารสทธในหลายพนทถกเพกถอนสทธ ในขณะเดยวกนเจาหนาทของรฐหรอหนวยงานรฐละเลย ไมด าเนนการบงคบใชกฎหมาย ท าใหทดนจ านวนมากทมเอกสารสทธและเปนหลกทรพยทใชค าประกนการช าระหน ไมมการใชประโยชนกลายเปนทรกรางวางเปลา ท าใหทดนทมเอกสารสทธตกอยในมอของกลมนายทนเพยงไมกตระกล สงผลใหกลมเกษตรกร คนยากจนซงเปนคนสวนใหญของประเทศไมมทดนท ากนเปนของตนเอง จงมการบกรกทดนของรฐโดยเฉพาะพนทปา ท าใหปญหาขอพพาทในเรองทดนจงเปนปญหาทสงผลกระทบตอระบบเศรษฐกจซงเกดขนเปนจ านวนมากในทกพนทและนบวนจะทวความรนแรงมากยงขน

นบแตป พ.ศ.2540 เปนตนมา การปกครองระบอบประชาธปไตยของไทยยดหลกนตรฐ (Legal State) โดยรฐจ ากดอ านาจของตนอยภายใตกฎหมาย ปญหาขอพพาทในเรองทดนกมไดลด

3

นอยลงไปแตอยางใด ในทางตรงขามปญหาขอพพาทในเรองทดนกลบมการแกไขปญหาโดยมไดใชกฎหมาย หากแตเปนการใชหลกรฐศาสตรเขามาแกไขปญหาขอพพาท สงผลใหในหลายพนทเกดความเขาใจผดและไมเชอถอในกฎหมายและกระบวนการยตธรรม

อยางไรกตามบทบญญตในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 เปนรฐธรรมนญฉบบแรกในประวตศาสตรรฐธรรมนญไทยทไดบญญตรบรถงควา มมอยและความส าคญของหลกนตธรรม

“มาตรา 3 วรรคสอง การปฏบตหนาทของรฐสภา คณะรฐมนตร ศาล รวมทงองคกรตามรฐธรรมนญและหนวยงานของรฐ ตองเปนไปตามหลกนตธรรม”

หลกนตธรรม จงถกกลาวอางเมอไมมการปฏบตตามกฎหมาย ดงนน เพอกอใหเกดความเขาใจถงหลกนตธรรมในการแกไขปญหาขอพพาทในเรองทดนเพอน าไปสการพฒนาเศรษฐกจทย งยนและลดปญหาความขดแยงทเกดขนในสงคม จงไดศกษากรณตวอยางดงตอไปน

1. กรณปญหาการออก น.ส.3โดยไมชอบดวยกฎหมายใน 3 อ าเภอ ของจงหวดอทยธาน เนองจากกรมปาไมพบวามการออก น.ส.3 ก. โดยไมชอบ จงมหนงสอลงวนท 22 กรกฎาคม 2523 ขอใหผวาราชการจงหวดเพกถอน น.ส.3 ก. ตามมาตรา 61 แหงประมวลกฎหมายทดน แตผวาราชการจงหวดในขณะนนแลวเหนวาจะเกดผลกระทบตามมา จงใชดลพนจไมสงเพกถอน ตอมา คณะรฐมนตรมมตเมอวนท 4 พฤษภาคม 2536 มอบพนทปาสงวนแหงชาตทง 5 ปาดงกลาวใหส านกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (ส.ป.ก.) เพอน าไปด าเนนการปฏรปทดน ทางกรมปาไมไดมหนงสอลงวนท 12 เมษายน 2544 ถงอธบดกรมทดนเพอขอใหพจารณาเพกถอน น.ส.3 ก. ทออกโดยไมชอบอกครงหนง

กรมทดนจงตรวจสอบขอเทจจรงแลวพบวา สภาพทดนในปจจบนเปนพนทเกษตรกรรม เปนทตงชมชน หมบานตางๆ และเปนทตงโรงงานอตสาหกรรม ไมมสภาพของปาไมแตอยางใด หากตองเพกถอน น.ส.3 ก. จะท าใหราษฎรไดรบความเดอดรอน เนองจากราษฎรสวนใหญไดน า น.ส.3 ก. ไปเปนหลกทรพยค าประกนในการกยมเงนไปลงทน ทางกรมทดนไดจดประชมรวมกบหนวยงานทเกยวของเมอวนท 6 มกราคม 2549 เพอหารอแนวทางแกไขปญหา โดยทประชมเหนวา หากพนทดงกลาวยงคงมสถานะทางกฎหมายเปนปาสงวนแหงชาต การเพกถอน น.ส.3 ก. ทออกไปโดยไมชอบดวยกฎหมายจะมผลกระทบตอประชาชนและหนวยงานภาครฐทเกยวของอยางมาก และพนทดงกลาวกไมมสภาพเปนปาไมแลว แนวทางการแกปญหาควรด าเนนการโดยออกกฎกระทรวงเพกถอนปาสงวนแหงชาตทง 5 ปา ทประชมจงใหหารอส านกงานคณะกรรมการ

4

กฤษฎกาวา พนทปาสงวนแหงชาตทง 5 ปา ซง คณะรฐมนตรมมตสงมอบให ส.ป.ก.รบไปด าเนนการ จะยงคงมสถานะเปนปาสงวนแหงชาตและปาไมถาวรตามมต ครม.อยหรอไม

1.1 ความเหนของคณะกรรมการกฤษฎกา คณะกรรมการกฤษฎกา (คณะท 7) ใหความเหนขอกฎหมายกรณทกรมทดน1 ไดออก

เอกสารสทธ น.ส.3 ก. ตามประกาศกระทรวงมหาดไทย เรอง ก าหนดจงหวดทจะท าการส ารวจพสจนสอบสวนการท าประโยชนเพอออกหนงสอรบรองการท าประโยชน เมอวนท 22 ตลาคม 2519 จ านวน 5,748 แปลง รวมเนอทประมาณ 109,009 ไร 2 งาน 69.6 ตารางวา โดยไมชอบดวยกฎหมายตามมาตรา 58 แหงประมวลกฎหมายทดน ตงแตป พ.ศ.2519 ครอบคลมพนท 3 อ าเภอในจงหวดอทยธาน คอ อ าเภอบานไร อ าเภอหวยคต และ อ าเภอลานสก จงหวดอทยธาน เนองจากทดนอยในเขตปาอนรกษ ตามมตคณะรฐมนตร (ครม.) เมอวนท 16 ธนวาคม 2513 ใหรกษาปาปลายหวยกระเสยว ปาหวยทากวยและปาหวยกระเวน และปาเขาต าแยและปาเขาราวเทยน ใหเปนปาไมถาวร รวมถงปาหวยทบเสลาและปาหวยคอกควาย และปาเขาพวนด ปาหวยกระเสยวและปาเขาราวเทยน ใหรกษาไวเปนพนทปาไมถาวรดวย และตอมาภายหลงไดออกกฎกระทรวงให "ปาหวยทบเสลาและปาหวยคอกควาย" และ "ปาเขาพวนด ปาหวยกระเสยว และปาเขาราวเทยน" เปนปาสงวนแหงชาต ไมวาในขณะทออกกฎกระทรวง จะมมต ครม.ก าหนดเขตปาไมถาวรแลวหรอไม พนทนนยอมเปนปาสงวนแหงชาต ซงผใดจะมกรรมสทธหรอสทธครอบครองในทดนไมได และทดนในเขตปาสงวนแหงชาตกไมอาจออกหนงสอแสดงสทธในทดนได ตามมาตรา 14 แหงพระราชบญญตปาสงวนแหงชาต พ.ศ.2507 ดงนน น.ส.3 ก. จงออกโดยไมชอบดวยกฎหมาย พนทดงกลาวยงคงมสถานะเปนปาไมถาวรหรอปาสงวนแหงชาตแลวแตกรณ

ตอมา ครม.ไดมมตเมอวนท 30 มนาคม 2536 และวนท 4 พฤษภาคม 2536 ใหน าปาสงวนแหงชาตทง 5 ปา ในสวนทมพนทเหมาะสมมาด าเนนการปฏรปทดน แต ส.ป.ก.ยนยนวา ส.ป.ก.มไดเขาไปด าเนนการในสวนพนทแปลงทไดมการออก น.ส.3 ก. แลวดงกลาว คณะกรรมการกฤษฎกา (คณะท 7) เหนวา การจะออก พ.ร.ฎ.ก าหนดเขตปฏรปทดนจะมผลเปนการเพกถอนปาสงวนแหงชาตกตอเมอมองคประกอบครบ 2 ประการ คอ ครม.มมตใหด าเนนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมในเขตปาสงวนแหงชาตนน และ ส.ป.ก.จะน าทดนแปลงนนไปด าเนนการปฏรปทดนดวย เมอขอเทจจรงปรากฏวา ส.ป.ก.ยงมไดเขาไปด าเนนการในพนทปาสงวนแหงชาตบรเวณใด พนทนนยงคงมสถานะเปนพนทปาสงวนแหงชาตอยเชนเดม2

1.2 การแกไขปญหา ในทางขอเทจจรงในพนทไมมสภาพความเปนปาหลงเหลออยแลว และประชาชนน า

เอกสารสทธไปจ านองกบธนาคารเปนสวนใหญ เมอตความเชนนจะท าใหธนาคารเรงรดหนสน

5

หรอไมรบจ านอง ซงสวนทางกบนโยบายแปลงสนทรพยเปนทน หากมการเพกถอนอาจมการฟองรองซงมปญหาตามมาอกมาก ทส าคญประชาชนตองการ น.ส.3 ก. มากกวา ส.ป.ก.4-01 และตองการใหเพกถอนสภาพปา

ตอมายงยทธ ตยะไพรช รฐมนตรวาการกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมลงนามในบนทกรวมกบผวาราชการจงหวดใหจงหวดอทยธานด าเนนการ 5 ขอ คอ

(1) กนแนวเขต โดยใหผวาราชการจงหวดตงคณะท างาน กนพนทซงเปนทอยอาศย สวนราชการ ตลาด อาคารพาณชย ทม น.ส.3 ก. โดยจะออกโฉนดให

(2) พนทท าการเกษตรทไดมาโดยชอบตามกฎหมายเดม ทงนคมสหกรณหรอการปฏรปทดนถอไดไมเกนรายละ 50 ไร หากเกน 50 ไรขนไปและไมสามารถใชประโยชนไดหมด ใหนายอ าเภอเจรจาตดทดนปลกพชระยะสน ออย มนส าปะหลง หรอระยะยาว 10-20 ป เมอไดผลผลตใหจายคาเชา โดยท าสญญากบทางราชการ

(3) กรณทดนทอยระหวางแนวเขตปาไม ใหกนพนทถกตองออกมาใหชดเจน โดยใหนายอ าเภอ ปาไม ทดน ชาวบานท าความตกลงกน

(4) เมอปรบปรงแนวเขตปาไมแลว ทดนผนใดยงคงอยในเขตปา แตไมใชตนน าล าธาร สภาพเสอมโทรม ใหกรมปาไมพจารณาออกเอกสารสทธท ากน (ส.ท.ก.) ใหผครอบครองเพอท ากน และ

(5) ชมชนทอยในพนทปาไมเดมและหมดสภาพปาหรอเสอมโทรม ใหกรมปาไมพจารณาประกาศเปนพนทปาเสอมโทรมเพอออกเอกสารสทธ3

1.3 บทวเคราะห ปญหาทตองพจารณาตอไปคอ การใชหลกรฐศาสตรแกไขปญหา กรณการออกเอกสาร

สทธ น.ส.3 ก.โดยไมชอบดวยกฎหมายในพนท 3 อ าเภอจงหวดอทยธานนเปนไปตามหลกนตธรรมหรอไม

หากพจารณาหลกนตธรรม ซงเปนหลกการธรรมาภบาลทบคคลทกคน สถาบนและองคกรตาง ๆ ทมอย ทงภาครฐและภาคเอกชน มหนาทรบผดชอบตอกฎหมายตาง ๆ ทไดประกาศใช โดยมการบงคบใชอยางเทาเทยม และการใชตดสนพพากษาอยางอสระและสอดคลองกบบรรทดฐานและมาตรฐานดานสทธมนษยชน นอกจากนน ยงก าหนดใหมการวดคาดวยวาไดมการยดหลกการในเรองความเปนสงสงสดของกฎหมาย ความเสมอภาคภายใตกฎหมาย หลกภาระรบผดชอบตอกฎหมาย ความยตธรรมในการใชกฎหมาย หลกการแบงแยกอ านาจ การมสวนรวมในการตดสนใจ ความชดเจนของกฎหมาย การหลกเลยงการกระท าทไรกฎเกณฑเปนไปตามอ าเภอใจ และความโปรงใสทางกฎหมาย4

6

ปญหาขอพพาทในกรณน เกดจากความบกพรองในการท างานของหนวยงานรฐทไมมการประสานงานกนระหวางกรมทดนและกรมปาไม และการใชแผนทในการก าหนดเขตพนทคนละฉบบ กอใหเกดการด าเนนงานทผดพลาด สงผลกระทบตอสทธในทดนของประชาชนในพนท 3 อ าเภอในจงหวดอทยธานทสจรตและเสยคาตอบแทนในการซอทดนดงกลาว การเพกถอนหนงสอรบรองการท าประโยชนในพนท 3 อ าเภอ ยอมไมเปนผลดตอประชาชน อนจะกอใหเกดปญหาดานความสงบเรยบรอย เนองจากกระทบสทธของประชาชน ประกอบกบทดนสวนใหญเปนหลกทรพยค าประกนหนในการกยมเงนไปลงทน อนจะสงผลใหธนาคารใน 3 อ าเภอไมสามารถบงคบช าระหนได ซงกระทบตอระบบเศรษฐกจของจงหวดอทยธานได นอกจากนการออกหนงสอรบรองการท าประโยชนมไดกระทบสทธของบคคลอน และประชาชนในพนทกมไดกระท าการละเมดกฎหมายแตอยางใด หากแตกฎหมายทเกยวของกบเรองนมดวยกนหลายเรอง คอ พ.ร.บ.ปาสงวนแหงชาต พ.ศ.2507 ประมวลกฎหมายทดน และบทบญญตในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2550 แตเนองจากการด าเนนงานของหนวยงานรฐตามพ.ร.บ.ปาสงวนแหงชาต พ.ศ.2507 ประมวลกฎหมายทดน เกดความผดพลาดขดแยงกน เพอกอใหเกดความเปนธรรมในสงคมและหนวยงานรฐตองปฏบตหนาทไปตามหลกนตธรรม การใหความคมครองสทธในทรพยสนแกประชาชนในพนททสจรต จงถอวากอใหเกดความเปนธรรมในสงคม 2. กรณปญหาการบกรกทดนจงหวดล าพน

ปญหากรณการบกรกทดนจงหวดล าพนไดเรมขนในป พ.ศ.2540 ซงเปนชวงเศรษฐกจฟองสบแตก ท าใหชาวบานจ านวนมากอพยพกลบไปยงชมชนทตนเองเคยอย ในระหวางป 2543 และ 2545 เกษตรกรไรทดนรวมตวกนเปนขบวนการเคลอนไหวเพอการปฏรปทดน และมปฏบตการยดครองทดนทถกทงรางและทดนทมขอพพาทใน พนทของตน เกษตรกรจ านวน 3,798 คนเขารวมในขบวนการปฏรปทดนชมชน และมการใชประโยชนจากทดนทถกทงรางจ านวน 14,309 ไร และยงมการน าระบบถอครองทดนแบบใหมมาใชทเรยกวา ‚โฉนดชมชน‛ และมการจดท าระเบยบและหนวยงานเพอการบรหารทดนอยางย งยน โดยสหพนธเกษตรกรภาคเหนอ (สกน.) เรยกรองรฐบาลใหน าทดนของเอกชนมาจดสรรใหกบชมชนทองถน ในป 2544 มลนธสถาบนทดนรายงานวา 70% ของทดนซงมการครอบครองหรอมการโฉนดตามกฎหมาย ไดถกทงรางหรอถกปลอยไวเฉย ๆ ไมมการน ามาใชประโยชน หรอไมมการน ามาใชประโยชนเตมท ในเดอนเมษายน 2544 สหพนธเกษตรกรภาคเหนอ (สกน.) มขอตกลงกบรฐบาลใหสอบสวนสถานภาพการถอครองทดนประเภทตาง ๆ และเรมโครงการปฏรปทดนน ารองท จงหวดเชยงใหมและจงหวดล าพน5 ท าใหมการบกรก

7

ทดนรกรางวางเปลาไมมการใชประโยชนจะกอใหเกดปญหาความขดแยงในหลายพนท เดอนเมษายน 2545 คณะรฐมนตรมมตใหฟองรองด าเนนคดตอการบกรกทดน 2.1 สถานการณการตอสของเครอขายปฏรปทดน เกษตรกรซงไมมทดนท ากน ใน จงหวดล าพน โดยการสนบสนนของสหพนธเกษตรกรภาคเหนอ (สกน.) ไดเขาส ารวจและครอบครองและท าประโยชน จนถกจบกมในขอหาบกรกในพนทตอไปน

ในพนทอ าเภอบานโฮง กลมเกษตรอางวา บานศรเตย ต.ศรเตย มการออกโฉนดทบทสาธารณประโยชนประเภทพลเมองใชรวมกนเนอท 1,200 ไร บานดงขเหลก ต.ศรเตย มการออกโฉนดทดนทบทสาธารณประโยชนประเภทพลเมองใชรวมกน และพนทโครงการจดสรรหนองปลาสวายเนอท 1,000 ไร บานหลายแกว ต.ศรเตย นายทนกวานซอทดนทงรางไว เนอท 50 ไร บานทากอมวง ต.หนองปลาสวาย และออกโฉนดทดนทบทสาธารณะประโยชนประเภทพลเมองใชรวมกน และพนทโครงการจดสรรหนองปลาสวาย เนอท 1,000 ไร บานหนองเขยด ต.หนองปลาสวาย มการออกโฉนดทดนทบทสาธารณประโยชนประเภทพลเมองใชรวมกน และพนทโครงการจดสรรหนองปลาสวาย เนอท 1,700 ไร บานหนองสน ต.หนองปลาสวาย อ.บานโฮง จ.ล าพน นายทนออกโฉนดทดนทบทปาสงวนแหงชาต ทสาธารณประโยชนประเภทพลเมองใชรวมกน พนทโครงการจดสรรทดนหนองปลาสวาย และโครงการพระราชด ารลมน าแมปง รวมเนอททงหมด 1,700 ไร

ในพนทอ าเภอปาซาง กลมเกษตรอางวา บานไรดง ต.น าดบ นายทนออก น.ส.3 ก. โดยมชอบดวยกฎหมายโดยใช สค.1 จากพนทอนมาสวมออก น.ส.3 ก. รวมเนอท 426 ไร บานโปงร ต.นครเจดย มการออก ส.ป.ก.4-01 โดยมชอบดวยกฎหมาย (ออกใหกบนายทน) และทงทดนใหรกรางเนอท 303 ไร บานสนหางเสอ ต.นครเจดย นายทนทงทดนใหรกราง ศาลสงยดทดน เนอท 325 ไร บานสนปาฮก ออก ส.ป.ก.4-01 โดยมชอบดวยกฎหมาย (ออกใหกบนายทน) และทงทดนใหรกราง เนอท 40 ไร บานไรกอคา ต.นครเจดย อ.ปาซาง จ.ล าพน นายทนออกโฉนดทดนโดยมชอบดวยกฎหมาย ออกทบทดน ส.ป.ก. ล าหวย และพนทมความลาดชนเกน 35% ทงทดนใหรกรางวางเปลา เนอท 180 ไร บานนครเจดย ต.นครเจดย นายทนออก น.ส.3ก. โดยมชอบดวยกฎหมาย ทบทดนชลประทาน ทงทดนใหรกรางวางเปลา บานพระบาท ต.มะกอก อ.ปาซาง จ.ล าพน นายทนทงทดนใหรกรางวางเปลา เนอท 330 ไร

ในพนทอ าเภอจอมทอง กลมเกษตรอางวา บานคานาอน ต.สบเตยะ นายทนทงทดนใหรกรางวางเปลา เนอท 40 ไร และเปนทดนเปลาไมมเอกสารสทธเนอท 60 ไร บานดอยหลอ ต.ดอยหลอ กง อ.ดอยหลอ จ.เชยงใหม นายทนทงทดนใหรกรางวางเปลา เนอท 557 ไร

8

ในพนทกง อ.เวยงหนองลอง บานเวยง ต.หนองลอง นายทนออกโฉนดทดนทบหนองน าสาธารณประโยชน เนอท 52 ไร บานทาหลก ต.หนองลอง กง อ.เวยงหนองลอง จ.ล าพน นายทนออกโฉนดทดนทบทสาธารประโยชนประเภทพลเมองใชรวมกน เนอท 700 ไร บานแพะใต ต.หนองลอง กง อ.เวยงหนองลอง จ.ล าพน นายทนออกโฉนดทดนทบทสาธารณประโยชนประเภทพลเมองใชรวมกน เนอท 600 ไร เมอวนท 23 กรกฎาคม 2545 เครอขายองคกรประชาธปไตย องคกรภาคประชาชน เครอขายสลม 4 ภาค ไดยนหนงสอถงนายกรฐมนตรโดยผานนายสธ สทธสมบรณ รองเลขาธการนายกรฐมนตร ฝายบรหาร เพอเรยกรองใหนายกรฐมนตรยกเลกมต ครม.วนท 23 เมษายน 2545 ทใหขาราชการฝายปกครองใชมาตรการทางกฎหมายอยางเดดขาดกบขบวนการภาคประชาชน ซงเสมอนเปนการเปดชองใหมการจบกมเกษตรกรในจงหวดล าพน 25 คน และถกออกหมายจบ 67 คน โดยตงขอหาบกรก รวมทงหมด 1067 คด ซงเหนวารฐบาลแกไขปญหาผดทาง พรอมทงขอใหนายกรฐมนตรสงการเรงตรวจสอบและสงการใหกรมทดนเพกถอนเอกสารสทธทไดมาโดยมชอบตามกรอบ ครม.วนท 9 เมษายน และขอใหรฐบาลมนโยบายการปฎรปทดนอยางเปนธรรม โดยการเกบภาษอตรากาวหนา เพอกระจายการถอครองทดนจากผทมทดนแตไมไดใชประโยชน ใหถงแกเกษตรกรผยากไรและคนจนทไรทอยอาศยอยางเปนธรรม6

ในป 2549 ขบวนการปฏรปทดนของสหพนธเกษตรกรภาคเหนอไดรวมมอกบเครอขายปฏรปทดนแหงประเทศไทยรณรงคเพอเกษตรกรไรทดนทวประเทศ เสนอใหเชอมโยงนโยบายการจดสรรทดนอยางเทาเทยมเขากบการจดตงกองทนทดน การเกบภาษทดนในอตรากาวหนาและด าเนนโครงการออกโฉนดชมชนเมอปลายป 2550 รฐบาลไทยไดตอบรบตอขอเสนอของเครอขายปฏรปทดนแหงประเทศไทย โดยมการตงคณะกรรมการคณะกรรมการอ านวยการเพอแกไขปญหาของเครอขายปฏรปทดนแหงประเทศไทย7 เพอใหมการออกโฉนดชมชนตามกฎหมาย การจดตงธนาคารทดนแหงชาตซงท าหนาทประสานงานการจดสรรทดนใหกบเกษตรกรทมรายไดนอยและไรทดน และการเสนอรางกฎหมายเพอเกบภาษทดนในอตรากาวหนา ท าใหในหลายพนในจงหวดล าพนมการออกโฉนดชมชน เชนบานสนปเลย หมท 2 ต.ศรเตย อ.บานโฮง จ.ล าพน มการออกโฉนดชมชนจ านวน 481 แปลง เนอทรวมประมาณ 1,440 ไร 2 งาน 38 ตารางวา ใหแกประชาชนจ านวน 400 รายมลคา 300 ลานบาท8 และหม 3 บานแมอาว ต.นครเจดย อ.ปาซาง จ.ล าพน โดยพนท ทสามารถออกเปนโฉนดชมชนม 142 ไร 92 ตารางวา ราษฎร จ านวน 259 คน จาก 89 ครวเรอน9 เปนตน ท าใหในหลายพนทมการบกรกทดนเพอเรยกรองใหออกโฉนดชมชน

9

2.2 สถานการณของการตอสของกลมนายทนทเปนเจาของทดน ทดนทเกษตรกรไรทดนท ากน ในจงหวดล าพนเขาไปท าประโยชนสวนใหญจะเปนทดนทมเอกสารสทธ (โฉนด, น.ส.3) ทเจาของทดนทงรางไมเขาท าประโยชน ท าใหเจาของทดนเขาแจงความด าเนนคดกบกลมเกษตรกรผบกรกทดนในทกพนท บางแปลงกเปนหลกทรพยทใชในการค าประกนการช าระหน ท าใหปญหาความขดแยงเรองการบกรกทดนในจงหวดล าพนจงทวความรนแรงมากยงขน เมอก าลงเจาหนาทต ารวจบกจบกมด าเนนคดกบผบกรกทดน ท าใหมคดอยในระหวางการพจารณาคดของศาลเปนจ านวนมาก และในหลายคดทศาลลงโทษจ าเลยในขอหาบกรก บางรายไดถกลงโทษจ าคกไปแลว เชน ชาวบานบานทาหลก ต.หนองลอง กง อ.เวยงหนองลอง จ.ล าพน ไดถกลงโทษจ าคกจ านวน 20 ราย ในจ านวนนเสยชวตไปแลว 2 ราย และทบานดงขเหลก ต.ศรเตย อ.บานโฮง จ.ล าพนจ านวน 2 ราย ทงหมดไดรบการอภยโทษเมอวนท 5 ธนวาคม 255310 และนายทนบางคนก าลงด าเนนการฟองรองเจาหนาทของรฐทเพกถอนหนงสอรบรองการท าประโยชนดงกลาว โดยไมชอบดวยกฎหมาย11 และในบางคดชาวบานยอมรบวาเปนทดนของนายทนจรงแตมการทงรางไมท าประโยชนในทดน เพอใหเหนถงสถานการณของปญหา คงตองศกษากรณตวอยาง ดงน

กรณตวอยางท 1 ความขดแยงในหมบานไรดง บานแมอาว ราวประมาณป พ.ศ.2500 บรรพบรษของตระกลนนทขวาง ไดถากถางพนทบางสวนโดยจางชาวบานในหมบานไรดง บานแมอาวชวยปรบพนทและปลกตนไม ตอมาทดนผนดงกลาวถกปลอยทงไวและไมมคนใครเขามาดแลหรอเขามาใชประโยชน เดอนพฤศจกายนป 2543 ชาวบานในหมบานไรดง บานแมอาวนอยและบานหนองสมณะใตทมชายเขตของหมบานตดกบพนทดงกลาวจงรวมตวกนจ านวน 282 ครอบครว รวมกนถากถางเพอปรบพนท ส าหรบท าการเพาะปลกพช แตหลงจากเขาถากถางไดประมาณ 1 ชวโมง ทดนจ านวน 426 ไร สมาชกในตระกลนนทขวางเขามาอางสทธความเปนเจาของ และอางวาไดครอบครองโฉนดทดนทถกตองตามกฎหมาย บคคลในตระกลนนทขวางจะไดด าเนนการทางกฎหมายดวยการฟองรองขอหาบกรกทรพยสนผ อนกบชาวบาน แตชาวบานยงคงท าการเพาะปลกในทดนผนดงกลาวตอไป พรอมกบท าการตรวจสอบการไดมาและความถกตองของการไดมาซงเอกสารสทธทตระกลนนทขวางไดกลาวอางแตเมอท าการตรวจสอบในตอนหลง พบวา มเพยง 290 ไรเทานน ทมเอกสารสทธหรอโฉนด สวนทเหลออก 136 ไร นนเปนเพยงการอางสทธครอบครอง โดยไมมหลกฐานมายนยนและรบรองการไดมา12

กรณตวอยางท 2 บานแพะใตและบานทาหลก ป พ.ศ.2533 ไดมนายทนจากจงหวดเชยงใหม ในนามบรษทอนทนนทการเกษตรไดเขามาด าเนนการออกโฉนดทดน ตามโครงการเรงรดออกโฉนดทดนโดยการเดนส ารวจ ในพนททบรษทไดซอจากชาวบานทมหลกฐานแสดงการ

10

ถอครองทดน (น.ส.3 และสค.1) บางสวนในเขตบานแพะใตและบานทาหลก และไดน าพนททงหมดไปจดสรรเปนรสอรท สวนเกษตรขนาดใหญ(ปลกล าไย) และ แบงแปลงขาย พรอมกนนบางบรษททมทดนใกลเคยงไดมอบทดนจากการกวานซอให เปนทตงศนยราชการ คอ กง อ.เวยงหนองลองในปจจบน เพอเปนแรงกระตนการซอทดนในแปลงจดสรรบรษทอนทนนทการเกษตรไดน า โฉนดทดนเขาจ านองกบบรษทเงนทนหลกทรพย(ไฟแนนท) และ ธนาคารกรงไทยมลคาอยางนอย 40 ลานบาท ในชวงเศรษฐกจตกต าป พ.ศ.2540 การเขายดทดนขยายตวออกไปอยางเงยบๆ สหมบานใกลเคยง เพราะชาวบานตระหนกแลววานายทนไดปลอยทดนใหรกรางมาหลายปแลว ในชวงทเผชญกบภาวะเศรษฐกจตกต า โครงการจดสรรทดนขายลมเหลว นายทนเรมถอนตวออกจากพนท จงเปนการเปดพนทใหชาวบานเขาไปท ากนในทดนทถกทงราง

สถานการณของการตอสของกลมนายทนทเปนเจาของทดน คงใชกระบวนการทางกฎหมายในการด าเนนคดแกผบกรก กรณตวอยางท 1 จะเหนไดวา เจาของทดนทมเอกสารสทธทกแปลงยงคงหวงกนทไดไว โดยการแสดงตววาเปนเจาของกรรมสทธในทดนและฟองรองด าเนนคดทนทททราบวามการบกรกทดน

2.3 บทวเคราะหสภาพปญหา กรณปญหาการบกรกทดนในจงหวดล าพน กอใหเกดแนวคดในการจดการทดนในรปแบบ

ใหมในลกษณะกรรมสทธรวมของชมชน การสรางหลกเกณฑและรปแบบการจดการทดนรวมกนของคนในชมชนมความชดเจนและสอดคลองกบบทบญญตในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2550 มาตรา 6613 ทรบรองสทธของบคคลทจะมสวนรวมกบรฐและชมชนในการอนรกษ บ ารงรกษาและการไดประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต รวมทงความหลากหลายทางชวภาพอยางสมดลและย งยน โดยกลมเกษตรกรไรทดนท ากน เชอวา ยทธวธการตอสของพวกเขายดถอหลกนตธรรมอยางเครงครด เนองจากพวกเขายอมเขาสกระบวนการของกฎหมาย ยอมตดคกตดตะรางเพอแลกกบความยตธรรมของสงคม การ เคลอนไหวตอสของคนจนไมมเสน ไมมอภสทธ ไมมการตอรองไมใหเอาคดความ ถอวาเปนการเมองภาคประชาชนทก าลงเคลอนไหวอยางเขมแขง14

หากมองในมมของกลมนายทนซงผมสทธในทดนตามเอกสารสทธ (โฉนด, น.ส.3) โดยเปนผมกรรมสทธในทดนมโฉนดและมสทธครอบครองโดยชอบดวยกฎหมายในทดนทมหนงสอรบรองการท าประโยชน (น.ส.3) ซงเปนสทธในททรพยสนทไดการรบรองคมครองตามบทบญญตในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2550 มาตรา 4115 และการจ ากดสทธในทรพยสนจะท าไดแตโดยกฎหมายบญญตไวโดยเฉพาะเทานน ซงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 137516

ก าหนดใหผทถกแยงการครอบครอง(ทดนส าหรบทดนทมหนงสอรบรองการท าประโยชน) ตองฟองรองภายใน 1 ป นบแตเวลาถกแยงการครอบครอง เทานน หากเกน 1 ป ยอมไมมสทธฟองเรยก

11

คนทดน และมาตรา 138217 ก าหนดวาบคคลทเขาครอบครองอสงหารมทรพยของผอนไวโดยความสงบและโดยเปดเผยดวยเจตนาเปนเจาของ ตดตอกนเปนเวลาสบป บคคลนนไดไปซงกรรมสทธโดยการครอบครองปรปกษ

อยางไรกตามในระบบกรรมสทธของปจเจกชนประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1336 บญญตวา ‚ภายในบงคบแหงกฎหมายเจาของทรพยสนมสทธใชสอยและจ าหนายทรพยสนของตนและไดซงดอกผลแหงทรพยสนนนกบทงมสทธตดตามและเอาคนซงทรพยสนของตนจากบคคลทไมมสทธจะยดถอไวและมสทธขดขวางไมใหผอนสอดเขาเกยวของกบทรพยสนนนโดยมชอบดวยกฎหมาย‛ ดงนน กลมนายทนทเปนเจาของทดนจงมสทธขดขวางไมใหชาวบานเขามาบกรกในทดนของตน โดยการแจงความด าเนนคดกบกลมเกษตรกรทบกรกทดนโดยมชอบดวยกฎหมาย ซงมความผดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 36218 จงเปนการใชสทธโดยชอบดวยกฎหมาย

อยางไรกด กฎหมายมไดใหเออตอกลมเจาของทดนใหสามารถเขาถงสทธในทดนเทานน กฎหมายไดบญญตถงการเสยสทธของกลมเจาของทดนเชนกน หากเจาของทดนมการทอดทงไมท าประโยชนในทดน หรอปลอยทดนใหเปนทรกรางวางเปลาเกนก าหนดเวลา 5 ปตดตอกนส าหรบทดนมหนงสอรบรองการท าประโยชน และ 10 ปตดตอกนส าหรบทดนทมโฉนดทดน ตามประมวลกฎหมายทดนมาตรา 619 ใหอ านาจอธบดไดยนค ารองตอศาลใหสงเพกถอนหนงสอแสดงสทธในทดนดงกลาว ใหทดนนนตกเปนของรฐได ทงนเพอใหทดนมการเขาใชประโยชนในทดน ซงจะท าใหมการใชประโยชนในทดนเพอเพมผลผลตทางการเกษตรทจะสงผลตอการพฒนาเศรษฐกจและรายไดของประชาชน แตเนองจากประมวลกฎหมายทดนมาตรา 6 มไดถกบงคบใชอยางจรงจงท าใหเกดปญหาทดนมไดถกน ามาใชประโยชนในการสรางผลผลตหรอสนคาทางการเกษตร ซงหากกลมเกษตรใชกระบวนการเรยกรองใหภาครฐบงคบใชประมวลกฎหมายทดนมาตรา 6 อยางจรงจง เพอใหทดนตกเปนทดนของรฐ ซงหนวยงานรฐโดยกรมทดนสามารถน าทดนมาจดสรรใหแกเอกชนและออกเปนโฉนดชมชนยอมเปนการด าเนนการทชอบดวยกฎหมาย แตการบกรกทดนของเจาของทดนซงมไดมการละทงทดนและยงคงหวงกนทดนของตนอย จงเปนการละเมดสทธในทรพยสนของบคคลอนซงเปนสทธขนพนฐานทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยใหการรบรองคมครองเชนกน

ดวยความเคารพในความเหนของทกฝาย เกษตรกรผบกรกทดนเหลานไดอพยพไปท างานนอกพนทมาหลายป และกลมนายทนไดซอทดนมาจากผครอบครองเดม และครอบครองทดนเขาท าประโยชนจนกระทงด าเนนการท าเอกสารสทธในทดน ซงมไดมผใดโตแยงหรอคดคานการออกเอกสารสทธแตอยาง ดงนน การทศาลมค าพพากษาลงโทษผบกรกทดน จงเปนการบงคบใชกฎหมายอยางเปนธรรม เพอรกษาความสงบเรยบรอยของคนในสงคม ซงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย มาตรา 28 ได

12

บญญตไวชดวา “มาตรา 28 บคคลยอมอางศกดศรความเปนมนษยหรอใชสทธและเสรภาพของตนไดเทาทไมละเมดสทธและเสรภาพของบคคลอน ไมเปนปฏปกษตอรฐธรรมนญ หรอไมขดตอศลธรรมอนดของประชาชน” การเขาไปบกรกทดนของผอนจงเปนการใชสทธของตนไปละเมดสทธและเสรภาพของบคคลอน และทส าคญเปนการละเมดสทธในทรพยสนของบคคลอนบทบญญตในรฐธรรมนญใหการรบรองไวเชนกน และการกระท าดงกลาวเปนการกอใหเกดความไมสงบเรยบรอยในสงคม ท าใหมความผดตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 362 ดงทกลาวมาแลวขางตน

การทกลมนกวชาการและกลมนกสทธมนษยชน ตางวพากษวจารณวาการปรบใชกฎหมายของศาลไทยมไดเขาใจบรบททางสงคม ท าใหคนจนไมสามารถเขาถงกระบวนการยตธรรม20 เนองจากศาลไมไดอยภายใตการก ากบดแลของประชาชน และถกตรวจสอบจากประชาชนในบรบทสงคมประชาธปไตย21 และศาลยตธรรม เปนกลไกยบย งการใชสทธของคนจนในการตอสกระทงสลายการลกขนตอสของประชาชน22 โดยมองวาการเขาไปบกรกทดนจงหวดล าพนเพอน าทดนมาจดใหแกคนในชมชนไดใชประโยชนในลกษณะของกรรมสทธรวมในครงน เปนการสรางความเปนธรรมใหกบคนจนในการเขาถงสทธในการใชทรพยากรธรรมชาต ลดความเหลอมล าและสรางความเทาเทยมกนใหกบคนในสงคม จงเปนความเขาใจทไมถกตองและสรางความสบสนใหกบสงคม รวมทงกอใหเกดปญหาตามมาอยางมากมาย เพราะในทสดการบกรกทดนในจงหวดล าพนไดกลายเปนรปแบบ (Model) ใหกบกลมเกษตรกรในจงหวดอน จนกลายเปนขอพพาทปญหาเรองทดนในหลายพนท เชน

-กรณพพาททดนสวนปาลม 1,486 ไร ทชาวบานชมชนสนตพฒนา ต.บางสวรรค อ.พระแสง จ.สราษฎรธาน ไดยนฟองตอศาลปกครอง แผนกคดสงแวดลอม เปนคดหมายเลข ด า 1373/2556 เมอวนท 19 มถนายน 2556 ขอใหศาลพพากษาเพกถอนค าสงไมเพกถอนหนงสอรบรองการท าประโยชน (น.ส.3 ก.) 10 แปลง และโฉนดทดนจ านวน 13 ฉบบ ตาม ม.61 แหงประมวลกฎหมายทดนออกใหบรษทสหอตสาหกรรมน ามนปาลม จ ากด (มหาชน)23

-การบกยดทดนของบรษทไทยเมลอน โดยอางสทธชมชนตามบทบญญตในรฐธรรมนญสรางชมชนในเดอนมถนายน 255424

-กรณสภาเครอขายประชาชนอสาน (สอส.) สภาประชาชน 4 ภาค ไดน าชาวบานเขายดพนทในความดแลและรอขายทอดตลาดของบรรษทบรหารสนทรพยไทย (บสท.) โดยใหเหตผลวาเปนทดนวางเปลาไมใชประโยชนนานกวา 10 ป จงควรจดสรรใหชาวบานเขาไปท ากนโดยชอบธรรมในชวงป พ.ศ.2553 5 อ าเภอ 6 จงหวดภาคอสานไดแก นครราชสมา ขอนแกน อดรธาน หนองคาย บรรมย สระแกว25 เปนตน

13

3. หลกนตธรรมกบปญหาการถอครองทดน หลกนตธรรม คอ ความคาดหมายไดของการกระท าของรฐ ความชดเจนของกฎหมาย

ความมนคงของกฎหมาย ความเปนกฎเกณฑทวไปของกฎหมาย ความเปนอสระของศาล การเคารพในหลกความยตธรรมตามธรรมชาต ตลอดจนความสะดวกในการเขาถงกระบวนการยตธรรม ในยคหลงมผอธบายลกษณะของกฎหมายทจะชวยสรางใหเกดการปกครองตามหลกนตธรรม ดงเชนค าอธบายของ Lon L. Fuller นกนตศาสตรทมชอเสยงชาวอเมรกนทเหนวากฎหมายทจะท าใหหลก นตธรรมปรากฏเปนจรงไดนนตองมลกษณะส าคญ26 คอ

-กฎหมายจะตองบงคบเปนการทวไปกบบคคลทกคน ไมเวนแมแตองคกรเจาหนาทของรฐ -กฎหมายจะตองไดรบการประกาศใชอยางเปดเผย -กฎหมายจะตองไดรบการตราขนใหมผลบงคบไปในอนาคต ไมใชตราขนเพอใชบงคบ

ยอนหลงไปในอดต -กฎหมายจะตองไดรบการตราขนโดยมขอความทชดเจน เพอหลกเลยงมใหเกดการบงคบ

ใชทไมเปนธรรม -กฎหมายจะตองไมมขอความทขดแยงกนเอง -กฎหมายจะตองไมเรยกรองใหบคคลปฏบตในสงทไมอาจเปนไปได -กฎหมายตองมความมนคงตามสมควร แตกจะตองเปดโอกาสใหแกไขใหสอดคลองกบ

สภาพของสงคมทเปลยนแปลงไปได -กฎหมาย ทไดรบการประกาศใชแลวจะตองไดรบการบงคบใหสอดคลองตองกน กลาวคอ

ตองบงคบการใหเปนไปตามเนอหาของกฎหมายทไดประกาศใชแลวนน 3.1 การใชหลกนตธรรมในการแกไขปญหาการออกเอกสารสทธ น.ส.3 ไมชอบดวย

กฎหมายใน 3 อ าเภอ จงหวดอทยธาน กรณการออกเอกสารสทธ น.ส.3 ไมชอบดวยกฎหมายในจงหวดอทยธาน และรฐไม

ด าเนนการเพกถอนเอกสารสทธดงกลาว มใชการไมบงคบใชกฎหมายแตอยางใด หากแตหนวยงานรฐไดใชหลกนตธรรมในการแกไขปญหาใหสอดคลองกบสภาพของสงคมทเปลยนแปลงไปเนองจากพนทดงกลาวเปนทตงของชมชน โรงเรยน ทอยอาศยและทท ากนของคนในชมชน การไมเพกถอนน.ส.3 มไดกระทบสทธของบคคลหนงบคคลใดแตอยางใด ในทางตรงขาม การเพกถอน น.ส.3 สงผลกระทบตอสทธของประชาชนผม น.ส.3 ทง 3 อ าเภอในจงหวดอทยธานทสจรต และกอใหเกดความไมมนคงในสทธในทรพยสนอนเนองมาจากการด าเนนงานทผดพลาดของหนวยงานรฐ อนกอใหเกดความเสยหายแกประชาชน และระบบเศรษฐกจในพนทจะไดรบผลกระทบจากการเพกถอนเอกสารสทธ น.ส.3 เนองจาก น.ส.3 ของประชาชนใน 3 อ าเภอสวน

14

ใหญเปนหลกทรพยในการค าประกนหนเงนกในธนาคารพาณชยทตงอยใน 3 อ าเภอ ดงนน การทหนวยงานรฐหรอเจาหนาทของรฐ ใชดลพนจไมเพกถอนเอกสารสทธ น.ส.3 จงเปนการปฏบตหนาทโดยใชหลกนตธรรม อนกอใหเกดความมนคงทางสงคมและเศรษฐกจในพนท 3 อ าเภอในจงหวดอทยธาน และไมกระทบกระเทอนตอสทธในทรพยสนของบคคลอนๆ

3.2 การใชหลกนตธรรมในการแกไขปญหาการบกรกทดนในจงหวดล าพน แตส าหรบกรณการบกรกทดนของกลมเกษตรกรในจงหวดล าพน กอใหเกดความไมมนคง

ของสทธในทรพยสนของบคคล แมวาสงคมจะยอมรบสทธชมชนในการจดการทรพยากรธรรมชาตแตการใชสทธชมชนกตองไมกระทบตอสทธของในทรพยสนของบคคลอนซงเปนสทธขนพนฐานทไดรบการรบรองคมครองตามหลกสทธมนษยชนและรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยเชนกน แมวานกวชาการหลายทาน จะมองวาการบกรกทดนจงหวดล าพนของนายทน เพอน ามาจดใหกบคนในชมชนในลกษณะของกรรมสทธของชมชน โดยการน าไปออกโฉนดชมชนทหามจ าหนาย จายโอนแตอยางใด เปนการใชหลกนตธรรมในการแกไขปญหาความเหลอมล าและความไมเทาเทยมกนของคนในสงคม แตดวยความเคารพผเขยนเหนวา การกระท าดงกลาวเปนการละเมดกฎหมายอาญาและละเมดสทธในทรพยสนตามบทบญญตในรฐธรรมนญ การกระท าดงกลาวจงไมชอบดวยกฎหมาย มใชการใชหลกนตธรรมเพอสรางความเปนธรรมใหกบคนในสงคม หากหนวยงานภาครฐไมท าความเขาใจในการกลาวอางถงการใชสทธตามหลกนตธรรม และใหการสนบสนนหรอชวยเหลอใหมการใชสทธโดยมชอบดวยกฎหมายเชนน ยอมสงผลใหคนในสงคมไทยไมเคารพกฎเกณฑของสงคมหรอไมบงคบใชกฎหมาย แตจะอางสทธตามกฎหมายเพอประโยชนในกลมของตน โดยมไดสนใจบทบญญตอนทใหการรบรองสทธของผอนเชนกน

หลกนตธรรม จงมความเกยวพนกบสทธเสรภาพของบคคลและสทธในความเสมอภาคเพราะสทธทงสองถอเปนพนฐานของศกดศรความเปนมนษย ในสงคมประชาธปไตยรฐตองใหความเคารพในสทธและเสรภาพของปจเจกบคคล เพอความเปนอสระในการด ารงชวต คดและกระท าการตางๆ ทตองการอยางเตมท แมทกคนมสทธและเสรภาพทจะคด กระท าในสงทตดสนใจวาถกตองเหมาะสม แตการใชสทธอาจสงผลกระทบหรอกอใหเกดความเสยหายตอผอนไมได เวนแตกฎหมายทผานความเหนชอบจากตวแทนของประชาชนตามหลกประชาธปไตยบญญตไวโดยเฉพาะ 4. สรปและขอเสนอแนะ ในสถานการณของสงคมในปจจบนทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ใหการรบรองศกดศรความเปนมนษย สทธและเสรภาพของมนษย ความเสมอภาค ความเทาเทยมกนของคนใน

15

สงคม และการไมเลอกปฏบต รวมทงสทธในการมสวนรวมในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทด ท าใหประชาชนตางอางสทธทกฎหมายรบรองไวเพอประโยชนของตน ซงหนวยงานรฐคงตองบรณาการสรางความเขาใจและองคความรใหแกประชาชนโดยเฉพาะเกษตรกรและคนยากจน ไดเขาใจถงสทธตางๆทกฎหมายใหการรบรองคมครอง กระบวนการเขาสสทธ การใชสทธ การเรยกรองและการตอสเพอใหไดมาซงสทธ และกระบวนการเขาถงความยตธรรม ทถกตองตามกฎหมาย ทงนเนองจากกฎหมายในปจจบนมอยเปนจ านวนมาก จงเปนธรรมดาทประชาชนโดยทวไปไมสามารถเขาใจในกระบวนการตอสและเรยกรองทถกตองตามกฎหมาย ดงนนภาควชาการ ศาล หรอหนวยงานทเกยวของกบกระบวนการยตธรรมควรจะมการชแจง ใหความรและความเขาใจใหคนในสงคมในเรองเหลาน

ในขณะเดยวกนปญหาการจดการทดนทมเอกสารสทธ ใหเปนไปตามวตถประสงคของกฎหมายคอใหทดนมการใชประโยชนในพนทเพอเสรมสรางรายไดและพฒนาเศรษฐกจของประเทศ รวมทงทดน จะสามารถเปนหลกทรพยทใชค าประกนหนเงนก จงควรแกไขกฎหมายใหกลมนายทนทถอทดนเปนจ านวนมากมการท าประโยชนในทดน ซงอาจจะใชกระบวนการบงคบทางภาษโดยใหเสยภาษในอตรากาวหนา หรออธบดกรมทดนตองบงคบใชประมวลกฎหมายทดน มาตรา 6 อยางเครงครด คอ ถามการทงรางทดนไมเขาท าประโยชนในทดนมโฉนดเปนเวลาตดตอกน 10 ป หรอทดนทม น.ส.3 เปนเวลาตดตอกน 5 ป ใหด าเนนการยนค ารองตอศาลใหมค าสงเพกถอนหนงสอรบรองสทธดงกลาว ซงอาจจะใชกระบวนการมสวนรวมของคนในชมชนในการตรวจสอบการใชประโยชนในทดนของผมชอในเอกสารสทธ เพอใหเกษตรกรทไมมทดนท ากนสามารถเขาถงสทธในการเขาท าประโยชนในทดนในพนท เพราะจะเกดการจางงานเพอใหทดนมการใชประโยชนในพนท

แตหากปลอยใหสถานการณการเรยกรองทดนโดยการบกรกทดนของเอกชน ซงเปนการใชสทธโดยไมชอบดวยกฎหมายยงคงด าเนนตอไป ยอมสงผลใหปญหาความขดแยงในการบกรกทดนทวความรนแรงมากยงขน สงผลกระทบตอความไมสงบสขของสงคม สถาบนการเงนจะไมมนใจในการใชเอกสารสทธ โฉนดหรอน.ส.3 เปนหลกประกนเงนก ซงจะสงผลกระทบตอระบบเศรษฐกจของประเทศในภาพรวมดงทไดกลาวมาแลวขางตน

เชงอรรถ

1 หนงสอกรมทดนดวนมาก ท มท 0516.2/04761 ลงวนท 15 กมภาพนธ 2549 ถงส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา

16

2 “3 อ าเภออทยธาน ปวน น.ส.3ก. แสนไรผดกม.” ทมา มตชน วนท 26 มถนายน 2549.

Online Available : 7 July 201, http://www.onep.go.th/envnews/news_item.asp?NewsID=645 3 “กนพนทนส.3ก. พนเขตปาอทยฯ "ยงยทธ" รบขวญสกดพวกบกรก!” ในมตชนฉบบ

28 มถนายน 2549. Online Available : 9 July 2013, http://www.environnet.in.th/news/news_detail.asp?id=2040

4 มาหเดฟ โมฮ าน. หลกนตธรรมส าหรบสทธมนษยชนในภมภาคอาเซยน : การท าการศกษาวจยในระดบเสนฐาน. HRRC Baseline Study on Rule of Law in ASEAN

5 ประเทศ ไทย: เรยกรองใหรวมสงเกตการณ การฟงค าพพากษาคด เกยวกบสทธในทดน และนกตอสเพอปกปองสทธมนษยชน ทศาลจงหวดล าพน. Online Available : 9 July 2013 http://www.humanrights.asia/news/urgent-appeals/AHRC-UAC-095-2012-TH

6 สถานการณ ความเคลอนไหว - นโยบายทดน ทดนล าพน Online Available : 7 July 2013, .http://www.thaingo.org/story/info_025.htm

7 ค าสงส านกนายกรฐมนตร ท 71/2552 ลงวนท 9 มนาคม 2552 แตงตงคณะกรรมการอ านวยการเพอแกไขปญหาของเครอขายปฏรปทดนแหง ประเทศไทย

8 กรรณการ วจตรสกลการ .ล าพน- ล าพนมอบโฉนดทดนแกชาวบานสนปเลย 481 แปลง .ส านกขาวเนชน วนท 14 มถนายน 2556. Online Available : 10 July 2013, http://77.nationchannel.com/video/354052/

9 มารคเลงเดนสายแจกโฉนดชมชนล าพน.คมชดลก วนองคารท 5 เมษายน 2554 Online Available : 9 July 2013, http://www.komchadluek.net/detail/20110405/94068มารคเลงเดนสายแจกโฉนดชมชนล าพน.html#.Udy7yayUm-0

10 ภ เชยงดาว.คดทดนล าพน...รฐ นายทน ชาวบาน บนความเหลอมล ากระบวนการยตธรรม!? (ตอน 1) วนท 17 พ.ค. 2555. Online Available : 9 July 2013, http://www.prachatham.com/detail.htm?code=n6_17052012_02

11 คณะกรรมการวนจฉยชขาดอ านาจหนาทระหวางศาล ท 33/2548 ลงวนท 19 กนยายน 2548

12 กงกาญจน ส านวน. การเคลอนไหวของขบวนการตอสเพอสทธในทดน จงหวดล าพน ของ ‘’ วทยานพนธ เรอง ‘รฐศาสตรมหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย ป พ.ศ. 2549

17

13 บคคลซงรวมกนเปนชมชน ชมชนทองถน หรอชมชนทองถนดงเดม ยอมมสทธอนรกษ

หรอฟนฟจารตประเพณ ภมปญญาทองถน ศลปวฒนธรรมอนดของทองถนและของชาตและสทธของบคคลทจะมสวนรวมกบรฐและชมชนในการอนรกษ บ ารงรกษาและการไดประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต รวมทงความหลากหลายทางชวภาพอยางสมดลและย งยน

14 มองมมภาคประชาชน : 13 ปสมชชาคนจน การเมองยงไมเคยเหนหว. กรงเทพธรกจ วนท10 ธนวาคม 2551 Online Available : 9 July 2013, http://www.imageplus.co.th/index. php?ds=content_detail&sec=2&type=&id=flEO7B0QzYn7P9bx

15 มาตรา 41 สทธของบคคลในทรพยสนยอมไดรบความคมครอง ขอบเขตแหงสทธและการจ ากดสทธเชนวานยอมเปนไปตามทกฎหมายบญญต

การสบมรดกยอมไดรบความคมครอง สทธของบคคลในการสบมรดกยอมเปนไปตามทกฎหมายบญญต

16 มาตรา 1375 ถาผครอบครองถกแยงการครอบครองโดยมชอบดวย กฎหมายไซร ทานวาผครอบครองมสทธจะไดคนซงการครอบครองเวนแตอก ฝายหนงมสทธเหนอทรพยสนดกวาซงจะเปนเหตใหเรยกคนจากผครอบ ครอง ได

การฟองคดเพอเอาคนซงการครอบครองนน ทานวาตองฟองภายในป หนงนบแตเวลาถกแยงการครอบครอง

17 มาตรา 1382 บคคลใดครอบครองทรพยสนของผอนไวโดยความสงบและโดยเปดเผยดวยเจตนาเปนเจาของ ถาเปนอสงหารมทรพยไดครอบครองตดตอกนเปนเวลาสบป ถาเปนสงหารมทรพยไดครอบครองตดตอกนเปนเวลาหาปไซรทานวาบคคลนนไดกรรมสทธ

18 มาตรา 362 ผใดเขาไปในอสงหารมทรพยของผอน เพอถอการ ครอบครองอสงหารมทรพยนนทงหมดหรอแตบางสวน หรอเขาไปกระท าการ ใด ๆ อนเปนการรบกวนการครอบครองอสงหารมทรพยของเขาโดยปกตสข ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหนงป หรอปรบไมเกนสองพนบาท หรอทงจ า ทงปรบ

19 มาตรา 6 นบตงแตวนทประกาศของคณะปฎวตฉบบนใชบงคบ บคคลใดมสทธในทดนตามโฉนดทดน หรอหนงสอรบรองการท า ประโยชน หากบคคลนนทอดทงไมท าประโยชนในทดน หรอปลอย ทดนใหเปนทรกรางวางเปลาเกนก าหนดเวลาดงตอไปน

(1) ส าหรบทดนทมโฉนดทดน เกนสบปตดตอกน (2) ส าหรบทดนทมหนงสอรบรองการท าประโยชน เกนหาป ตดตอกนใหถอวาเจตนาสละ

สทธในทดนเฉพาะสวนททอดทงไมท าประโยชน หรอทปลอยใหเปนทรกรางวางเปลา เมออธบด

18

ไดยนค ารองตอศาล และศาลไดสงเพกถอนหนงสอแสดงสทธในทดนดงกลาว ใหทดนนน ตกเปนของรฐเพอด าเนนการตามประมวลกฎหมายนตอไป

20 คดทดนล าพนตวอยางของการเขา(ไม)ถงกระบวนการยตธรรมของไทย วนท 20 ม.ย. 2013 Online Available: 9 July 2013,http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:

A0Ug36u6VNQJ:www.learners.in.th/blogs/posts/519917ค าพพากษาทดนล าพน&cd=5&hl=th&c t=clnk&gl=th

21 เปดอก'จ าเลย'คดทดนล าพน บอกเลา 'ความเปนจรงในชนศาล'. ประชาธรรม วนท 23 ม.ย.2555. Online Available : 9 July 2013, http://www.prachatham.com/detail.htm?code=n3_23062012_01

22 สหพล สทธพนธ สหพนธเกษตรกรภาคใต(สกต.). คดทดนกบคนจน: อ านาจรฐและการลงทณฑ.วนท 23 ธนวาคม 2553. http://www.oknation.net/blog/print.php?id=671948

23 ปมสวนปาลมสราษฎรฯ 1,486 ไร นายทน-ชาวบาน ใครบกรกใคร? . ประชาไทวนท 1 กรกาคม 2013 Online Available : 9 July 2013, http://prachatai.com/journal/2013/07/47463

24 เครอขาย4ภาค บกยดไทยเมลอน อางรธน.สรางชมชนฉกหนาบสท. ประชาชาตธรกจออนไลน. วนท 1 ม.ย. 2554 Online Available : 9 July 2013, http://www.prachachat.net/news_detail.php?newsid=1306893918

25 วมล กจวานชขจร. บสท.รองทกขชาวบานอสานรกท 3 พนไร - ก.เกษตรฯขถกตดสทธจดสรรทดน.วนพธท 21 กรกฏาคม 2010. Online Available : 10 July 2013, http://www.isranews.orgกระแสชมชน/เกษตร-นวตกรรม/485-isan-villagers.html.