Upload
others
View
3
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
ผลลพธของการใหบรบาลทางเภสชกรรมในคลนกผปวยโรคไตเรอรง
1. ภญ.สธาสน ไทยทอง เภสชกร ช านาญการ 2. ภญ.สกญญจรา วองธวชชย เภสชกร ปฏบตการ 3. ภก.ชยวฒน อยทม เภสชกร ปฏบตการ 4. ภก.จตรงค วงษค า เภสชกร ปฏบตการ 5. ภญ.อารยา วฑตพงษวนช เภสชกร ปฏบตการ 6. นายธรพงศ กรองทรพย เจาพนกงานเภสชกรรม ช านาญงาน 7. น.ส.พชญาน บญประดษฐ เจาพนกงานเภสชกรรม ช านาญงาน 8. น.ส.สรตา มลทรพย เจาพนกงานเภสชกรรม ช านาญงาน 9. น.ส.สดารตน เสมล เจาพนกงานเภสชกรรม ปฏบตงาน 10. นายสรศกด วเศษสงห เจาพนกงานเภสชกรรม ปฏบตงาน 11. น.ส.เพทาย เกตพม พนกงานประจ าหองยา 12. นายพชรประพนธ พงงาม พนกงานประจ าหองยา
ชอและทอยองคกร
ผปวยโรคไตเรอรง หมายถง ผปวยทมภาวะไตผดปกตหรอม eGFR นอยกวา 60 มล./นาท/1.73 ตร.ม. ตดตอกนนานเกน 3 เดอน มรายละเอยดดงน 1. ผปวยทมภาวะไตผดปกตตดตอกนเกน 3 เดอน แมจะม eGFR ปกตกตาม โดยมลกษณะตอไปนอยางนอย 1 ขอ 1.1 ตรวจพบความผดปกตจากการตรวจปสสาวะอยางนอย 2 ครง ในระยะเวลา 3 เดอน ไดแก มโปรตนหรอเมดเลอดแดงรวออกมาในปสสาวะ 1.2 ตรวจพบความผดปกตทางรงสวทยา เชน อลตราซาวดพบถงน าในไต, นว, ไตพการหรอไตขางเดยว 1.3 ตรวจพบความผดปกตทางโครงสรางหรอพยาธสภาพจากผลการเจาะเนอเยอไต 2. ผปวยทม GFR นอยกวา 60 มล./นาท/1.73 ตารางเมตร ตดตอกนเกน 3 เดอน โดยทอาจจะตรวจพบหรอไมพบวามรองรอยของไตผดปกตกได
ค าก าจดความของโรคไตเรอรง
โรคไตเรอรง แบงไดเปน 5 ระยะ ดงน
ระยะท ค าก าจดความ อตราการกรองของไต
(มล./นาท/1.73 ตารางเมตร)
1 eGFR ปกตหรอสง > 90
2 eGFR ลดลงเลกนอย 60 - 89
3a eGFR ลดลงเลกนอยถงปานกลาง 45 - 59
3b eGFR ลดลงปานกลางถงมาก 30 - 44
4 eGFR ลดลงมาก 15 - 29
5 ไตวายระยะสดทาย < 15 หรอตองรบการบ าบดทดแทนไต
สาเหตของโรคไตเรอรง
กรรมพนธ
สาเหตของโรคไตเรอรง
สงอาย
มประวตUTIบอย
ยาสมนไพร
โรคเบาหวาน และความดน
อาหารและ พฤตกรรม
ปญหาจากการใชยา
NSAIDs
แนวทางการจดการกบโรคไตเรอรง
กรรมพนธ
สาเหตของโรคไตเรอรง
สงอาย
มประวตUTIบอย
ยาสมนไพร
โ ร ค เ บ า ห ว า น และความดน
อาหารและ พฤตกรรม
ปญหาจากการใชยา
NSAIDs
รกษาโรค ใหค าแนะน า เชน ลดเคม
เลยงการใชยาเหลาน ใหค าแนะน าการใชยา
ปรบพฤตกรรม เชน ไมกลนปสสาวะ
ไตเสอมลง
กนยาผด
ไมกนยา กนยาชด
ลม กนยา
กนยาสมนไพร
กน NSAIDs
ปญหาจากการใชยาใน pt CKD
CKD clinic รพ.บอพลอย มขนตอนดงน
1 • Pt ยนใบนด ซงคลนกเบกเวชระเบยนไวแลวลวงหนา 1 วน
2 • สงผปวยไปเจาะ Lab ตามนด (ถาม)
3 • พยาบาลประจ าคลนกซกประวตเบองตน + ออกใบนด + Lab
4
• เภสชกรประจ าคลนกใหบรบาลเภสชกรรม 1) ใหความรเรองยารกษาโรคและปองกนภาวะแทรกซอน 2) ตดตามคาการท างานของไต + ปรบรายการยา 3) ประเมน Adherence 4) ซกประวตการใชสมนไพร + NSAIDs 5) สงตอขอมลแกทมสหวชาชพ
5 • แพทยใหการรกษาผปวยตามแนวทางการรกษาผปวยโรคไตเรอรง
6 • เภสชกร ณ หองจายยา ตรวจสอบความถกตองของใบสงยาและใหค าแนะน าในการใชยา
กอน หลง กลมตวอยาง 30 ราย, วดผลท 3 เดอน
ผลลพธ : 1. คาการท างานของไต (eGFR) 2. % ความรวมมอในการใชยา 3. % การใชยาสมนไพร 4. % การใช NSAIDs
ใหบรบาลเภสชกรรม
1. ใหความรเรองยารกษาโรคและปองกน ภาวะแทรกซอน 2. ตดตามคาการท างานของไต + ปรบยา 3. ประเมน Adherence 4. ซกประวตการใชสมนไพร + NSAIDs 5. สงตอขอมลแกทมสหวชาชพ
จดท าแผนการสอนและสอใหความร
เกบขอมลแลวน ามาประเมนผล
ขนตอนการด าเนนโครงการ
1. แผนการสอน แบงออกเปน 2 สวน ไดแก 1.1 ความส าคญของการรบประทานยาในผปวยโรคไตเรอรง 1.2 ยาทควรหลกเลยงในผปวยโรคไตเรอรง 2. สอใหความรหวขอ
“ตวอยางยาทควรและไมควรใชในผปวยโรคไต”
แผนการสอนและสอใหความร
แผนการสอน สวนท 1 ความส าคญของการรบประทานยาในผปวยโรคไตเรอรง
• การรบประทานยาในผปวยโรคไตเรอรงเปนสงส าคญ มวตถประสงคเพอชะลอการเสอมของไตและปองกนภาวะแทรกซอนของโรคไตเรอรง • ผปวยตองทานยาโรคประจ าตวทเปนอยอยางตอเนอง ไดแก ยารกษาโรคน าตาลในเลอดสง โรคความดนโลหตสง และโรคไขมนในเลอดสง เพราะจะชวยคมอาการของโรคประจ าตวไมใหรนแรงขนและชะลอความเสอมของไต เนองจากขอมลจากส านกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข พบวา โรคเบาหวานและความดนโลหตสงเปนสาเหตทพบบอยของโรคไตเรอรง โดยผปวยโรคเบาหวานและความดนโลหตสงมความเสยงในการเกดโรคไตเรอรงตงแตระยะท 3 ขนไป 1.9 และ 1.6 เทา ตามล าดบ1
• โรคน าตาลในเลอดสง ยาทผปวยไดรบอาจเปนรปแบบยารบประทานหรอยาฉด ผปวยตองใชยาอยางถกตองและสม าเสมอ เพอควบคมระดบน าตาลเฉลยสะสม (A1C) ใหเปนไปตามเปาหมาย คอ ต ากวารอยละ 7 • โรคความดนโลหตสง ผปวยจะไดรบยาเพอควบคมระดบความดนโลหตใหต ากวา 130/80 มม.ปรอท • โรคไขมนในเลอดสง ผปวยจะไดรบยาเพอควบคมระดบไขมน โดยไขมนชนดเลว (LDL) ควรต ากวา 100 มก./ดซ. • ผปวยควรรบประทานยาตอเนองและสม าเสมอ ถามปญหาในการยาใหปรกษาแพทยและเภสชกร ไมควรลด เพมหรอหยดยาเอง • ยากอนอาหาร ตองรบประทานกอนอาหาร ประมาณ 15 - 30 นาท • ควรอานฉลากยากอนใชยาทกครง เพอใหมการใชยาอยางถกตองและปลอดภย • กรณผปวยมยาเหลอใชทบาน ใหน ายาทเหลอมาคนทโรงพยาบาล • ภาวะแทรกซอนของโรคไตเรอรง พบไดหลายชนด ทพบบอย ไดแก ภาวะโลหตจาง, ภาวะฟอสเฟตในเลอดสง, ภาวะโพแทสเซยมในเลอดต า-สง, ภาวะเลอดเปนกรด-ดาง และบวม เปนตน
แผนการสอน
สวนท 2 ยาทควรหลกเลยงในผปวยโรคไตเรอรง • ยาทมผลกระทบตอไตและท าใหไตเสอมลง ซงผปวยโรคไตเรอรงควรหลกเลยง ไดแก ยาตานการอกเสบทไมใชสเตยรอยด ใชเพอบรรเทาอาการปวดจากสาเหตตางๆ เชน กลามเนออกเสบ เอนอกเสบ ขออกเสบ ปวดประจ าเดอน ปวดศรษะ ปวดฟน ปวดหลง เปนตน ซงยากลมน มผลไปลดอตราการกรองของไต ท าใหการท างานของไตบกพรอง ผปวยอาจมความดนโลหตสงขนและพบอาการบวมได • ยาสมนไพรทหามรบประทานในผปวยโรคไตเรอรง ม 5 ชนด ไดแก โสม มะเฟอง ชะพล ยอและชะเอมเทศ รวมไปถงควรหลกเลยง ยาตม ยาหมอ ยาลกกลอนและยาอน ๆ นอกเหนอจากยาแผนปจจบน ปจจบนมการน ามาใชอยางแพรหลายในการรกษาโรค เชน เบาหวาน ความดนและไต การใชยาเหลานจ าเปนตองมการอยางระมดระวง ไมแนะน าใหใชควบคกบยาแผนปจจบน เนองจากอาจตานฤทธกน หรอยาสมนไพรบางชนดมแรธาตสงเกนความตองการ ผปวยไรคไตเรอรงมการท างานของไตไมปกต ไมสามารถขบแรธาตทเกนออกมาได ท าใหแรธาตคงอยในรางกาย สงผลใหไตเกดการบาดเจบเฉยบพลนได รวมทงผลตภณฑบางชนด อาจมสวนประกอบของยาทหามใช เชน สเตยรอยด กมผลใหไตเสอมลงได ดงนนจงไมควรรบประทานยาประเภทยาสมนไพร ยาตม ยาหมอ ยาลกกลอนและยาอน ๆ นอกเหนอจากยาแผนปจจบน
สอใหความร
1
• ตวอยางยาทควรใชในผปวยโรคไต => ยาเบาหวาน ความดน ไขมนในเลอดสงและยารกษาภาวะแทรกซอนของโรคไตเรอรง เนองจากโรคเบาหวานและความดนเปนสาเหตทพบบอยของโรคไตเรอรง โดยผปวยโรคเบาหวานและความดนมความเสยงเกดโรคไตเรอรงตงแตระยะท 3 ขนไปเปน 1.9 และ 1.6 เทา ตามล าดบ1
2
• ตวอยางยาทไมควรใชในผปวยโรคไต” ไดแก ยาสมนไพรและอน ๆ นอกเหนอจากยาแผนปจจบน และยาตานการอกเสบทไมใชสเตยรอยด เปนตน
ยาทควรและไมควรใชในผปวยโรคไต
แบบเกบขอมล ในการประเมน
ผลการให บรบาลเภสชกรรม
ในคลนก
เปาหมาย
1
• หลงท าโครงการ จ านวนผปวยทมคา eFGR เพมขนหรอลดลง < 7 มล./นาท/1.73ตร.ม. คดเปนรอยละ 80 ขนไป
2
• หลงท าโครงการ จ านวนผปวยทม % Adherence มากกวารอยละ 80 คดเปนรอยละ 80 ขนไป
3
• หลงท าโครงการ จ านวนผปวยทมการใชยาสมนไพรและอน ๆ นอกเหนอจากยาแผนปจจบนลดลงคดเปนรอยละ 80 ขนไป
4 • หลงท าโครงการ จ านวนผปวยทมการใชยาตานการอกเสบทไมใช
สเตยรอยดลดลงคดเปนรอยละ 80 ขนไป
เปาหมาย เปาหมาย
ผลการด าเนนงาน
1. ผปวยมคา eGFR ตามเปาหมาย 29 ราย คดเปนรอยละ 96.67, ม 1 ราย ทไมเปนไปตามเปาหมาย แตพบวา ยงอยในระยะ 3a เชนเดม, %Adh สงถง 98.4% และไมมประวตการใชสมนไพรหรอ NSAIDs มากอน
2. ผปวยทม % Adh. ≥ รอยละ 80 จ านวน 29 ราย คดเปนรอยละ 96.67 ตามเปาหมาย ม 1 ราย ทไมเปนไปตามเปาหมาย ม %Adh เพยง 22.22% (มคา eGFR อยในเกณฑ แตเกดผลขางเคยงจากยาไขมนจงหยดยาเอง, ฉดยาอนซลนและทานยาเสรมธาตเหลกผดวธ
ผลการด าเนนงาน 3. มผปวยใชยาสมนไพรลดลง 5 จาก 6 ราย คดเปนรอยละ 83.33 ตามเปาหมาย โดยเหลอ 1 ราย ทยงใชมหาละลายอยนาน ๆ ครง มคา eGFR ลดลง 0.21 มล./นาท/1.73 ตร.ม./เดอน แตยงอยในเกณฑทก าหนด
4. มผปวยใช NSAIDs ลดลง 4 จาก 5 ราย คดเปนรอยละ 80 ตามเปาหมาย โดย 1 รายทเหลอ ยงใชยาชดแกปวดอย แตนาน ๆ ครง และมคา eGFR ลดลง 0.7 มล./นาท/1.73 ตร.ม./เดอน ซงยงอยในเกณฑทก าหนด
สรปผลการด าเนนงาน
1
• หลงท าโครงการ จ านวนผปวยทมคา eFGR เพมขนหรอลดลง < 7 มล./นาท/1.73ตร.ม. คดเปนรอยละ 96.67
2
• หลงท าโครงการ จ านวนผปวยทม % Adherence มากกวารอยละ 80 คดเปนรอยละ 96.67
3
• หลงท าโครงการ จ านวนผปวยทมการใชยาสมนไพรและอน ๆ นอกเหนอจากยาแผนปจจบนลดลงคดเปนรอยละ 83.33
4 • หลงท าโครงการ จ านวนผปวยทมการใชยาตานการอกเสบทไมใช
สเตยรอยดลดลงคดเปนรอยละ 80
สรปผลการด าเนนงาน
5 • ด าเนนโครงการตงแต พ.ย. 59 – ก.ค. 60, กลมตวอยาง 30 ราย
6 • มผปวยเปนกลมตวอยางรวม 30 ราย
7 • ทง 4 ผลลพธ เปนไปตามเปาหมาย
8
• การใหบรบาลเภสชกรรม โดยการปรบยาตามการท างานของไต ใหความรเรองยาทควรใชและหามใชโดยใชสอและมแผนการสอน ชวยใหผปวยตระหนกถงความส าคญในการรบประทานยาเพอชะลอความเสอมองไตและปองกนภาวะแทรกซอนมากขน
สรปบทเรยนทไดจากการท าโครงการ
1
• การท างานเปนทมทงในฝายเภสชกรรมและในคลนกโรคไตเรอรง ตองอาศยความรวมมอ เสยสละและสามคค เพอใหงานส าเรจลลวงตามเปาหมาย
2
• การจดท าโครงการน ชวยใหผปวยในโครงการตระหนกถงความส าคญในการรบประทานยามากขน
3
• โครงการดงกลาวสามารถน าไปใชในการประเมนผลการด าเนนงานของคลนกตอไปได