Dao Phat Qua Nhan Thuc Moi

7/29/2019 Dao Phat Qua Nhan Thuc Moi

1/58


2/582 | Yu Mc

Yu Mc

Li gii thiu ................................................................................................. 3o Pht l trit hc hay l mt tn gio? ............................................... 4Pht hc vi cc mn hc khc .................................................................. 8Vn c tin trong o Pht ................................................................. 14Vn chn l trong o Pht................................................................. 18

1. - S hiu bit bng hin lng................................................................ 182. - S hiu bit bng t lng. ................................................................... 19

3. - S hiu bit bng thnh gio lng. ................................................... 21

Vn kh vui trong o Pht................................................................ 24Vn gii thot trong o Pht............................................................. 29Vn tm vt trong o Pht ................................................................ 34Vn linh hn trong o Pht .............................................................. 39Vn nguyn nhn u tin trong o Pht ...................................... 44Vn nhn v trong o Pht ................................................................ 50


3/583 | Li g ii thiu

Li gii thiu

Lu nay, trn mt bo ch, thnh thong thy xut hin vi ba bi vitv o Pht. C bi ni ng m cng c bi cha nhiu sai lc, d

lm lm c gi.

Khng phi ch c mt vi quyn kinh sch m gi l iu kin vit v o Pht. Tuy nhin, nu t nhn l tu theo o Pht,mi Pht t khng th khng nn bit qua i cng Pht hc.

gip ch v phng din ny, v cng cho mi ngi khi hiusai lc v nhng bi bo ni trn, thy Thc c, gio s ti Pht Hc

ng Vit Nam, vit mt lot mi bi v o Pht trn bo DnCh.

Nay th theo mun ca nhiu gio hu cha c, hoc c rim mun cho nhiu ngi khc cng c c, chng ti gp nhtnhng biy v cho in ra thnh sch, mong rng li trnh by sngsut v mch lc ca tc gi s gip c gi c mt nhn thc r rt v

o Pht l mt o ang chinh phc hng tr thc u M, sau khi thm nhun tm hn ngi Chu .

Vit ti Si Gn, ngy 20/1/57

Hi trng Hi Pht Hc Nam Vit

C s Chnh Tr MaiTh Truyn


4/584 | o Pht l t r i t hc hay l mt tn g io?

o Pht l trit hc hay l mt tn gio?

o Pht l g? L mt trit hc, mt khoa hc, mt lun l, hay lmt tn gio? Cho n by gi vn cn rt nhiu ngi thc mc v

vn ny.

Trc mt ti l mt quyn sch. Nu bn hi rng v sao ti thyc cun sch , ti s tr li: v ti c i mt. ''V c i mt'' ly ai cng cng nhn. Cu tr li tuy khng sai, nhng cng chang hn. Phi mun thy c cun sch, ta cn phi c i mt,nhng ng thi cng cn c nh sng, c khng gian, v t ra, cunsch khng c ci g ngn che li... Bao nhiu iu kin cn thit ti c th thy c cun sch! Nhng iu kin y tng hp gip ti c th thy c mt s vt. Khi bn hi ti rng o Pht cphi l mt trit hc khng, mt tn gio khng... ti s tr li bnrng: ''Chng quan h g lm nhng ci tn gi y, bi v o Phtkhng phi ch l mt trit hc, hay l mt tn gio, mt khoa hc...''

o Pht khng phi ch l mt siu hnh hc, d o Pht c cp

n nhng thc mc siu hnh. Siu hnh ch l mt phng din cao Pht, v ngoi phng din y, o Pht cn c nhiu phngdin khc na. o Pht c phi l mt trit hc khng? Phi. C phil mt huyn hc khng? Phi. C phi l mt lun l hc khng?Phi. o Pht l tt c; ci g cng c trong o Pht. Nhng nu chnghin cu su xa v mt mt m bo rng o Pht ch l trit hchoc ch l mt lun l hay mt tn gio, th l nhn o Pht mt

cch phin din.

Cu chuyn nm ngi m r voi gip chng ta hiu thm v vn ny. Ngi r chn, bo voi l ci ct nh. Ngi r ui, bo voi lci chi. Nhng thc ra, voi khng phi nh ci ct nh, d n c bnchn ging nh bn ct nh, khng phi nh ci chi, d n c ciui ging nh ci chi. Cng nh th, ngi ch trng n phng

din trit hc s cho o Pht l trit hc, k ch trng n phngdin tn gio s cho o Pht l tn gio... K thc, o Pht khng



phi ch l trit hc hoc tn gio, hay lun l. o Pht bao gm ttc trit hc, lun l, tn gio, huyn hc.

C ngi s bo rng o Pht tuy khng phi ch l mt trit hc,mt lun l, nhng c th gi l mt tn gio, bi v c hnh thc y

ca mt tn gio. Nhng c nhiu ngi - m nht l ngi TyPhng - thy o Pht khng th phng mt ng to ha no, thli ch trng ngc li rng Pht gio khng phi l mt tn giom ch l mt trit hc. H ni ''Nu o Pht l mt tn gio (unereligion) th c g minh chng rng o Pht l mt chn l thn khi(une rvlation)? Nguyn l thn truyn no lm nn tng cho sthnh lp tn gio ny?''

Cu hi thng c nu ra lun trong gii hc gi Ty Phng.Nhng thc ra, chng c g quan h. D ta c gi o Pht l mt tngio hay mt trit hc i na th o Pht cng vn l o Pht, oPht khng v th m thay i i cht no. Ting ''tn gio'' l mtting mi. Trong tam tng kinh in ngy xa, ta khng thy mtting no c ngha tng ng.

Ngi t ra nghi vn trn cho rng ''Tn gio th phi c thn khi,phi c yu t thn truyn, thing ling''. nh ngha ny c v tmthi qu. Chng ta th m mt cun sch t in ra, v s thy ''Tngio = s lin lc giangi ta vi mt thng hu ng''. Nhngkhng phi ai cng cng nhn nh th. Nu ta em hi mt nh trithc , mt t tng gia, mt nh huyn hc... th ta s thy mi nginh ngha tn gio mt cch khc ty theo s suy ngh v s hiu

bit cah. V trong s cc li nh ngha, s c nhng nh nghakhng bt buc rng tn gio phi l mt s thn khi, phi th mtng Thng , hay phi c mt yu t linh thing.

John Stuart Mill bo: ''S ch yu ca tn gio l hng tt c mi xccm v mi c mun ca mnh mt cch nhit thnh v mt itng l tng c xem nh siu tuyt nht'' (L'essence de la

religion est la direction forte et zle des motions et des dsirs versun objet idal reconnu comme de la plus haute excellence).



Voltaire cho rng tn gio l ''mt th v l t ra bt a s phctng''. Mt cun t in ca Nga S bt chc theo quan nim caVoltaire, cho rng ''Tn gio l s tin tng vo thn linh, mt s tintng khng cn c trn nn tng khoa hc no c''. Auguste Cometecho rng: ''Tn gio l s th phng nhn loi''. Whitehead bo: ''Tn

gio l s sinh hot ca c nhn trong n c vng lng. Nu anhkhng sinh hot trong vng lng n c th anh khng phi l ngic tn gio''.

V Aldous Huxley bo: ''Tn gio l mt li gio dc nh m conngi c th t gii'' (la religion est un systme d'ducation par lemoyen duquel les tres humains peuvent se discipliner).

Vy th khng c mt cng thc nht nh no c. V li nh nghano cng c l ring ca n. Ta c quyn nhn hay khng nhn nhngha ca k khc, ty theo ta. Nu bn mun dng nh ngha caVoltaire hay ca cun t in Nga S th ty bn, nhng ngi khcnh ti th li khng nhn c nh ngha . Min l bn ng btmingi phi nhn nh ngha bn l ng v cho tt c cc nhngha khc l sai.

tng thn khi l mt tng c t rt lu. Khng nhng kinh V c xem nh l thn khi m khoa dc khoa hc ngy xa can , ca Trung Hoa cng c xem l thnkhi na.

Vn phm Sanscrit, dn n tin rng cng l mt th thn khi,Chnh trong hin thi, n v Trung Hoa cng cn nhiu ngi

tin rng khoa y dc l mt khoa do thn nhn truyn dy. Cho nphp cy la, bi ton cng l do thn nhn ch bo. tng thnkhi, nh th, l mt tng rt xa v rt s khai. Vy th cquan h g lm u ch ''thn khi'' hay khng ''thn khi''? Numt tn gio m ti khng c sc hiu v thc hnh theo c, nutn gio y khng c nh hng v hu qu g n ti, th d n cthn khi hay khng, i vi ti n vn l v ngha.



Tri li, nu mt ''tn gio'' khng c thn khi m ti hiu c, thchnh c, c th em li cho ti nhiu nh hng tt v nhng huqu tt th ti vn tn th phng s nh thng.

Vy ta khng cn thc mc ch thn khi hay khng thn khi, o

Pht l tn gio hay khng l tn gio. Ta phi vt ra ngoi nhngloi nh ngha kia, nh th mi hiu c o Pht l g. Ta cng cth gi o Pht l mt trit hc, mt tn gio, nu ta mun, nhngkhng phi v th m ta bin ci c o Pht. o Pht l o Pht,hoc ni r hn, o Pht l nhng gio l ca Pht dy.


8/588 | Pht hc vi cc mn hc khc

Pht hc vi cc mn hc khc

Tt c cc mn hc u c mc ch l hiu bit. Hiu bit ctha mn, v hn na, hiu bit hnh ng.

Con ngi, khi sanh ra, mang theo nhng bt mn v thc mc.Nhng bt mn v thc mc y mt khi cha c thanh ton, th cnl nguyn do ca mun ngn au kh.

Vi mt khi c v mt tri tim, con ngi sinh hot khc hn loi vtnh. Bao nhiu lo u, gin ght, bao nhiu thng yu say m gy cho con ngi nhng cuc khng hong lin min v i sng

tnh cm. Thm vo , nhng cu hi v gi tr cuc sng c tra, cp bch v khn thit khng khc g vn cm o. Nhn nhngcnh tng au thng, nhn nhng cuc b du thay i ca kipsng, con ngi bng hong t hi mnh l ai, u l ngun gc catt c cc hin tng, trc mnh l ai v sau mnh s c nhng g. Vsao mun loi tn ti, tn ti m tng tn tng st, tn ti chng kin bao nhiu ni thm su? ngha ca cuc sng l g? Con

ngi s v u sau khi cht? Tt c nhng cu hi y n trong tr cchng ta nh nhng ngn gi lc bo tn. Con ngi lm sao c chnh phc trong trng thi thc mc nghi ng ca tm tng?

Bao nhiu bt mn v thc mc th by nhiu au kh. Ngi ta ch cth c hnh phc c khi lm tha mn c nhng bt mn vthc mc kia. V nh th th ch c cch l phi hiu bit .

Song c ngi bo: "S hiu bit y, i vi i a s qun chng,khng cn thit no. Qun chng t thc mc v nhng vn siuhnh kia"

Nhng ta th hi: Qun chng c cn thc mc v vn nhn sinhkhng? Hnh ng theo ng li no, lm sao m hnh ng xydng c mt i sng x hi ha bnh, hnh phc? Vn nhn

sinh c gii quyt nh th no? Khng ai sng trong x hi m likhng cn bit n vn . Bi v c nhng nhu cu khng th



thiu c i vi con ngi ang sng trong x hi. D si m nu, ti cng c th nhn c rng ti cn cm o, nh ca, ti cnn nhng mi lin lc gia ti vi mi ngi trong x hi. M munc mt nhn thc v ng li nhn sinh, ti phi c mt nhn thcv s sng, v v tr. T-nhin-gii v nhn-s-gii c nhng tng

quan ht sc mt thit, nhng lin lc ht sc cht ch, v con ngimun thng hiu nhn-s-gii, trc tin, phi c nhn thc r rngv t-nhin-gii.

Hung na vn nhn sinh khng phi ch l vn no cm m o.Con ngi mun sinh hot cho ra ngi; ngha l cuc sng phi cvn ha, c hng n Chn, M, Thin. V d ta khng c nhng

thc mc siu hnh, ta cng phi gii quyt nhng vn siu hnh,bi v mt nhn thc v nguyn lai v cu cnh ca v tr bao gicng l nn tng cho mt nhn thc v ng li nhn sinh.

Tm li, con ngi cn, rt cn phi hiu bit. Cc mn hc ca conngi l cung cp s hiu bit cho loi ngi .

Mn hc thng t ho v mnh hn ht l Khoa Hc. Khoa hc

thng t ho bng c hon ton vo thc nghim v tm hiu cnhiu hin tng. Lm nh khng cn c mn hc no khc bit cnc trn thc nghim tm hiu c cc hin tng na c .

Khoa hc ch c th gii thch nhng hin tng v nhng s kin xyra trong s tng quan gia nhng hin tng y. i tng cakhoa hc l nhng hin tng khch quan m ai cng c th o lng

v kim sot c mi a phng, mi trng hp. Ci bit cakhoa hc l ci bit v nhng hin tng, cho nn ci nhnca khoahc l ci nhn chi li; v th, khoa hc trnh khng tr li nhng cuhi v ngha, gi tr, v nguyn y cuc i. Khoa hc khng thvt ra ngoi nhng hin tng c th. Tht ng nh li ca nhtrit hc Pierre Jean: "Ci th khoa hc bit th bit nhiu m hiu thkhng hiu g ht" (cette science qui sait tout et ne comprend rien). V

th, ci kht khao hiu bit tuyt i ca con ngi khng th nhkhoa hc gii p c.



ng v phng din nhn sinh, "khoa hc m khng c lng tri thch t ph hoi tm hn", nn vn minh vt cht, con ca khoa hc, tin n ch cng cc vi mt sc ph hoi gh gm: ci bit cakhoa hc y li cng khng phi l ci c th gii quyt c mtcch cn bn vn nhn sinh.

Tm l hc vx hi hc c th i xa hn. Ci bit ca tm l hc vca x hi hc c th vt khi ci bit hin thi v hin x ca khoahc, c th khm ph ra nguyn do ca nhiu s kin tm l, x hi.Tuy nhin, ng v phng din tuyt i, tm l hc v x hi hcvn khng c cao vng gii quyt c nhng thc mc siu hnh, vng v phng din nhn sinh, cc mn hc ny cng cha c th

nh c gi tr v tiu chun cho cc hin tng tm l, x hi .

Trit hc c mt ci nhn tng qut hn, rng ri hn. Trit hc chtrng gii quyt nhng vn siu hnh, v nng vo nhng giiquyt y, thit lp nhng ng li nhn sinh ph hp. Trit hcmun tm n bn th v chn tng ca v tr vn hu, ch trnghoc nht nguyn, hoc a nguyn, hoc vnguyn... Tuy bc ucng c cn c trn thc nghim y, nhng dn dn la xa thcnghim i su vo nhng bin gii siu hnh xa thm. Nhng ligii p ca trit hc tht to bo v c nhin l khng th kim stc bng thc nghim. T xa nnay, bit bao nhiu trit gia, bit

bao nhiu l thuyt ch trng khng ging nhau, v ta no bit cu l chn l. Ci m hm qua ngi ta gi l chn l, hm nay khng cn l chn l na ri. Ci m hm nay mi ngi cho l chn

l, ngy mai hnli c th l sai lc. L tr con ngi kh s v cngtrong khi i tm chn l, v n by gi con ngi li m ra nghi ngkhng bit rng l tr mnh c th c kh nng t n chn l haykhng? S ghi ng qu t co s km hn ca ci tri thc nhnloi. Ci bit ca trit hc bng qu nh th th lm sao hng dnc nhn sinh mt cch vng vng chc chn?

Nng vo u c ch an tm lp mng? Con ngi ch cn bitvo tn gio...



Tn Gio phn nhiu c thnh lp trn c Tin, bc b hn phn ltr. trong a ht ny, con ngi phi t ht s Tin tng vo mtng thn minh, sng ng theo nhng gio iu nh sn chmt ngy gii thot. Con ngi y c yn n hn, nhngthng thay, khng dm ngh, v lm mt iu g mnh cho l ng

m ngc li vi nhng gio iu c nh. Trit hc th thun Hiu,m tn gio li l thun Tin - Ci bit y khng cn c cnh cth mong bay xa c na.

o Pht, nh trong bi trc chng ti ni, bao gm c khoa hc,tm l hc, x hi hc, trit hc v tn gio. Khng c mt vn nothuc siu hnh, mt vn no thuc nhn sinh m o Pht khng

cp n. Tuy o Pht khng cp n tt c nhng chi tit cacc mn hc kia, song ta c th tm o Pht nhng nguyn tc tngqut gii thch c mi vn .

o Pht ly s sng lm cn bn v ch trng gii thot con ngikhi tnh trng sinh hot au kh, nn chi nhng gii quyt ca Phtgio rt l thc tin.

V cc hin tng, o Pht khng ch trng tm hiu cho cn k.Bi v s tm hiu khng c li ch g cho s tin b trn nggii thot. c Pht dy l nhn qu, l nhn duyn tng-quantng-thnh ch by con ng din bin thnh hoi ca munvt. Ngi Pht t cn thy nguyn tc tng duyn y m qun st,tu tp xy dng. Mt quan nim tng-quan tng-duyn chng hnc th lm c s cho mt nguyn tc t chc x hi, mt nguyn tc

gio dc hp l, v l mt nguyn do ph tan nhng c chp m msn c ca chng ta. Trong kinh Bch d, c Pht Thch Ca c thutcu chuyn: Mt ngi b tn c, khi thy ngi ta bo rt mi tnra, th ngn li, bo: "Khoan, ti hi xem ai bn mi tn ny, ngi tn h l chi, x no, v thuc c ny ly u, cng hiu rasao ." Nu dn d tm hiu cho ht tng y th th thuc c thm vo lm cho ngi y cht ri. Cho nn vic quan h l phi nh

ngay mi tn v ra thuc. Ci bit kia chng quan h chi. c Phtch dy nhng ci bit cn thit cho con ngi thot kh thi. M



nhng ci bit Pht dy l nhng ci bit ln lao, khng phi lnhng ci bit lt vt.

Ci bit no l ci bit ln lao?

Ci bit v s sinh t v gii thot.

Vi mt tr tu gic ng, c Pht t n chn l tuyt i.Nhng chn l tuyt i y phi domi ngi t chng ng. Chn lkia khng th gii by trn ngn ng vn t c, v nhng th nyc mt gi tr tht km ci. Nu Pht c gii by th cng ch gii byc bng dng ca chn l v nhng phng tin i n chn lm thi. S ch by y c cn c trn s gic ng thu t, ch khngphi ch l nhng suy lun siu hnh vn v nh trit hc. Gio lvin gic v duy nghip ca Pht dy chng hn, c th thuyt minhc nguyn y ca v tr nhn loi v vch c con ng i chonhn loi. Gio l duy thc trnh by cn k nhng hnh tng v tcdng ca tm l con ngi, chnh xc, rnh r v su xa gp mymi ln tm l hc thc nghim. V cn nguyn tc t chc x hino hp l v lm tha mn chng ta hn l nguyn tc "t bin cng

bin" ca gio l duy nghip? Con ngi nng vo gio l Pht dy tm hiu, thc hnh, ci to bn thn mnh v x hi mnh, c gii thot v gic ng. Nhng con ngi khng b bt buc phitin theo gio l y mt cch m qung. Pht dy: "ng vi tin tngmt iu g d iu l do mt v truyn gio ch dy. Phi suyngh k lng trc khi tin, v khi tin ri phi cng quyt thc hnh i n kt qu" (kinh Kalama).

Nh tm hiu, thc hnh, chng t, con ngi c th ci m c ttc nhng nghi nan, thc mc. T mt quan nim chnh xc - quannim duy nghip - v v tr v con ngi, Pht t i n mt quannim hp l v s sng. Ngi ta tm thy o Pht s tha mn vl tr, v tnh cm. Con ngi y khng b nn, g p, con ngi y khng cn b thc mc nghi nan. Con ngi y c th tmc ch an tm lp mng.



Ci bit ca bc gic ng l "ci bit cng khp, chn chnh v cao tt"(v thng chnh bin tri gic). Li dy ca bc gic ng gi l giophp. Pht t tm hiu, chng nghim chn l ch by trong gio phpy c th i n ci bit cao tt chn chnh kia m ph tan mi thcmc. Lng tin y c l tr kim st, v ci Tri i n cu cnh

mt ln vi ci Hnh.

l ni v phng din kht khao chn l. Cn v phng dinnhn sinh, gio l by gii nguyn tc t chc sinh hot x hi, vnhng phng php o luyn nn mt nhn sch siu vit, ch bymt np sng hng thin, gii thot.

Kho tng kinh in cn , chng ta s dn dn tm hc v s thyrng ci bit ca Pht qu l mt ci bit rng ln v cao p v song .


14/5814 | Vn c t in t rong o Pht

Vn c tin trong o Pht

c Thch Ca c dy: "Tin l cn bn ca s thnh cng, v l ngungc ca mun hnh lnh". Nhng lng tin ca ngi Pht T khng

phi l mt lng tin cung nhit, si ni, khng suy xt .

Mt c tin a con ngi n ch thnh cng quyt khng phi lmt th m tn. Mt tn ngng m qung khng xy dng trn l trxt on l mt nguy hi ln cho i sng ca c nhn, ca gia nh,dn tc v x hi. Ci tn ngng sai lm c th lm hi tinh thnqun chng. S tn ngng m qung khng cn c trn l tr xton o luyn v s o luyn ln nhng tr c li bing, li,n l cho hon cnh, n l cho dc vng.

Mt c tin hn tp, thiu cn c, thng hay i vi s nng nhvo mt th lc phnh ph. Hai th y nng nhau, c nh hng lnnhau rt mnh. Hai th y cng u to nn nhng b c yu ui, li, thiu tinh thn t lp. Do mt tin tng sai lm, tinh thn cngngy cng b u ti, v sau bc mn thnh kin, con ngi lm sao tri

dy, cng trng v t lp cho c?

o Pht truyn sang t Vit gn 2.000 nm, c thi rc r huyhong, nhng cng c thi lu m hn m. Rc r huy hong hay lum hn m ch l ti c tin: m tn gy nn ci hnh thc to tpca o Pht ca thi cn i. C nhiu ngi t xng l tn oPht m li c nhng tn ngng sai lc hn tinh thn Pht Gio. Cn

c vo hnh thc y, ngi ta vi mm ci, cho o Pht l m tn, l li thn quyn, l ch lo t li, l chn i, l nhu nhc yu ui .

S ngi chu kh i su vo tinh thn Pht Gio c c bao nhiuu! Nhiu k mang danh l tn m s hiu bit v hnh ng trihn gio l Pht dy, phn li tinh thn t-bi tr-tu ca Pht T.Nhn xt bng mt cp mt km nhn xt, nhiu ngi trng thynhng mu m y vi kt lun rng o Pht ch l mt a thn gionh nhng a thn gio ngy xa!



Pht gio nc Vit trong my th k va qua c mt hnh thcto tp. Nhng hnh thc bi xm, vng m, ng bng hp chung ligi l "o", v trong trng hp no (v d nh ln ng ln bngchng hn) ngi ta cng "m Pht" c! Nhng v chn tu cngo Pht chn chnh, v th, c t ngi bit n. Hn g m o

Pht khng b nhn thc sai lm.

C bao nhiu k thng ngy khng bit n Pht, khng nghe,khng hiu, v khng lm theo li Pht dy, khi lm nn mi ncha thp, t mt nn hng khn cu. H xem o Pht l mt lichuyn mn th cng, v Pht l mt v thn thing ling sn sng

ban phc dit ha cho h mi khi h cn n.

Mt hm, c ngi trong phi Kalmala n tm Pht v hi Ngi:"Bch c Th Tn, cc thy B-la-mn ngoi o n thm chng ti,ngi no cng bo rng ch c li cah mi ng chn l m thi.Bch Ngi, chng ti tht ly lm phn vn khng bit theo bn no,

b bn no".

Tr li cu hi y, c Pht khng bo rng Ngi l cha t vn vt,

ch c o Ngi mi nn theo; ngi khng bo rng cc v gio ch vcc okhc u l h ngy, l sai lm. Li dy ca Ngi rt rng ri.Ngi bo: "Ngi ng vi tin theo ai c. Tt c nhng g ngi thc nghim su xa, hp vi l tr xt on ca ngi, c th em lihnh phc cho chnh ngi v nhng k khc, nhng ci y, ngihy nhn l chn l v hy c sng ng theo chn l y " .

c on va ri trong kinh Kalama, chng ta nhn thy hai iu:mt l o Pht khng bao gi bt buc ngi ta tin theo mt cchm qung; hai l c Pht khng phi l mt v cha t c quynphp l, c th em tn mnh t thin ng hay a ngc tytheo thch ca mnh.

Ni mt s kin "khng buc ngi phi tin theo mt cch m qung" chng t rng o Pht c mt tinh thn tht rng ri v c tnhcch nhn loi. o Pht dy rng khng hiu Pht m theo Pht th khng c li m cn c hi l khc na.



Chnh c Pht Thch Ca cng c dy: "Tin ta m khng hiu ta, y lbi bng ta vy ".

Nh th, ngi no tin Pht nh mt v cha t c quyn ban phctr ha tc bi bng Pht.

Mt lng tin chn chnh phi i theo vi mt l tr xt on. Hiu rimi tin, th ci tin y mi l chnh tin. i vi o Pht, tin m khnghiu th s lc ng.

o Pht ch trng c nhn c quyn thm st tt c, v tin haykhng l ty mnh. Chng ta hy c on ny cng trong kinhKamala:

"ng vi tin tng nhng ci g m ngi ta thng lp i lp lilun. ng vi tin tng mt iu g d iu l mt tp tc ctruyn tri qua nhiu thi i. ng vi tin tng mt iu g diu l iu ngi ta hay n v hay ni n lun. ng vi tintng mt iu g d iu l do bt tch thnh nhn xa li.ng vi tin tng mt iu g d iu l mt lut l t ra t lu

v c xem nh l chnh ng. ng vi tin tng mt iu g diu l do quyn nng ca mt bc thy hoc do quyn lc camt nh truyn gio.

Tt c nhng g hp vi l tr xt nh, hy tin ".

Tam Tng gio in ca Pht Gio i vi Pht T khng gingnhng thnh kinh i vi tn cc tn gio khc. Pht T khng b

bt buc tin vo kinh in mt cch m qung. Kinh in i vi PhtGio khng phi l mt "ti hu chn l", mt bo vt m ai cng phith ly. Kinh in khng phi l nhng ba ch linh thing m hc ln l c c Pht cu . Kinh in ch l li dy ca Pht,ca mt bc gic ng. c Pht tng ni:

"Ny cc t kheo! Hy xem ta nh k hng dn cc ngi trnng tu hc".



a v ca c Pht trong Pht Gio l a v ca mt ngi dnng trong m ngi lc hng, hay ni cho khc hn, a v camt lng y trong m bnh nhn au kh.

Nu nhng ngi lm ng khng i theo con ng ca ngi

dn li th khng khi no n ch c, v l li ca ngi khngi, ch khng phi l li ngi ch ng. V lng y cho thucung, nhng s ng khng ung, bnh khng lnh, ch l li cc con bnh, ch khng phi li lng y.

Nu Pht T khng hiu li dy ca Pht, khng thc hnh theonhng li dy ca Ngi, th c Pht v tam tng gio in ca Ngii vi ngi kia khng cn ngha g na c. Bi th, t hng, kthoa, t lng bit n Pht cng cha phi l vic cn lm nht ca mtngi Pht T chn chnh. Thc hnh v sng theo li Pht dy mil Pht T chn chnh vy.

Cn c vonhng li trong kinh Kalama v cn c trn l nhn quxc thc, chng ta thy rng c Pht khng phi l mt v cha tton nng c th ban phc li v s gii thot cho con ngi, nu con

ngi c cu nguyn Ngi. Ly Pht, dng hng l Pht, mi l viclm ca k bit n. Mun gii thot, mun c an lc, con ngi phi

bit xem Pht nh mt ngi sao dn ng, mt bc Thy sng sut.

Hy nhn c Pht a v chnh ca Ngi, v ng bao gi t ngi a v mt thn linh, mt cha t. Ngi Pht T nu c tin tng,th ch l tin tng s dn o sng sut ca bc gic ng, tin tng

kh nng gic ng ( Pht Tnh ) sn c mi loi, ch khng phitin ni quyn php c th ban phc tr ha.

Hiu nh th, ta mi thy rng nhng tm nim en ti, m tn, livo quyn nng vu v ca thn thnh khng phi l mt lng tin mo Pht i hi. Ngi hc Pht phi thn trng, lun lun gi thi khch quan trong khi tm hiu kinh in, v nh th l c tinhthn khoa hc. Tr c k hc Pht phi l mt c quan gn lc vngsi, phn bit r rng, ng b n l cho nhng kin vn, sch v,v nhng thnh kin da vo tnh cm.


18/5818 | Vn chn l t rong o Pht

Vn chn l trong o Pht

Trong mt bi trc, chng ta thy rng o Pht ch trng mtci Bit rng ri, thu trit, v cao tt (V Thng Chnh Bin Tri

Gic). Ci Bit ny cn c trn nhng thc nghim tm linh, trn sgii thot gic ng ca mt v Pht siu xut v minh v sinh tlun hi. Ci Bit y l ci bit v chn tng ca vn hu, ci Bit v

b mt thc ca mi hin tng (bn lai din mc).

Chn tng y, b mt thc y, c gi l chn nh, l bn th, lPht; ni tm li, l chn l. Vn chn l trong o Pht c quannim nh th no?

o Pht ch trng rng tri thc con ngi c th t c nchn l, vi iu kin l con ngi phi chuyn ci tri thc hin thithnh tr tu Bt Nh. Tri thc ca chng sanh c mt kh nng kmci v b bao nhiu m m che lp (v minh). Nay dit c nhngm m y th c th chuyn Thc (tri thc) thnh Tr (Bt Nh) v vikh nng ny, con ngi mi c th trc nhn c Bn Th.

Duy thc hc phn bit ba loi hiu bit m tri thc con ngi c thc c:

1. - S hiu bit bng hin lng

Lng tc l s phn bit, so o, hiu bit. Hin lng l ci bit trc

tip nhng s vt trong thi gian hin ti v khng gian hin ti. Shiu bit ny khng cn tri qua mt trung gian suy lun. Ti thytrc mt ti c mt cun t in. Ci "thy" y l hin lng, khnng nhn thc trc tipkhng cn suy ngh. C th tm xem nh lmt li trc gic c.

Nhng c trng hp hin tng ng v c trng hp hin tngsai. Thy si dy, cho n l si dy, l "chn hin lng" (hin

lng ng). Thy si dy, hong ht cho l con rn, y l "t hin



lng" (hin lng sai). T ngha l tng t nh ng, nhng ktht l sai lm.

2. - S hiu bit bng t lng

T y c ngha l so snh, suy lun, i chiu. Nu ta hi "chiu maic th c ma khng" th hin lng ca ta khng tr li c v nch c th bit c vic trong hin thi v hin x. Chiu mai tc lvic xy ra trong thi gian khc, vy phi nh vo mt kh nngsuy lun khc: kh nng y l t lng. Cng nh khi ti hi: "C gtrong lng tri t khng" th hin lng ca ti cng khng th trli, v vic y khng phi l vic hin x, khng th nhn bit

c nu khng c tc dng suy lun. V th phi cn dng t lng.

Sau bc tng kia c g m khi ln? T lng tr li rng c la. Biv n suy lun "c khi tc l phi c la". Nu sau bc tng m cmt ng la thc, th gi l "chn t lng" (t lng ng), cn nusau bc tng c mt vt khc khng phi la nhng cng c th lmnguyn nhn cho khi (nh mt chic xe hi r my chng hn) th

gi l "t t lng" (t lng sai).Hin lng tuy ch cn nhn thc nhng s vt hin thi v hin xnhng vn c b sai lm lun lun. T lng v phi suy t nnhng ci thi gian khc v a phng khc nn li d b sai lmhn na. Do , s suy t trc t ca t lng thng dn ta i xas thc mt cch ng s. Cc nghi vn ln lao v cuc i, v bnth, khng th gii quyt nh hin lng, th c nhin phi nh t

lng. Nhng t lng thng dn ta n nhng bin gii siu hnhxa lng lc v thng bin o khng lng. Ngc Hong, Thng ,Nam To, Bc u, To Qun, Phm Thin v.v... u l nhng snphm ca t lng. Trong phm vi thc nghim, t lng cn t ralm lc sai lm, hung h l khi vt ra ngoi thc nghim. icnh t do v to bo ca t lng a ta i cng khp, nhng khitr v ch em li nhng gii thuyt kh tin kh nhn. Th cho nn tlng trong rt nhiu trng hp l t t lng, v con ngikhng th nng vo y i tm chn l.



Vy th do u m tri thc ca chng sanh khng th tm n chnl? Chnh l do t hin lng v t t lng. Nhng ti sao tri thcchng sanh li khng thun l chn hin lng chn t lng m lic xen vo t hin lng v t t lng?

o Pht ch trng: v c mt yu t m m, si m gy nnnhng th "t" . Th m m si m kia c gi l v minh(avidya).

Cc bc gic ng l nhng ngi ph tr c v minh, tiu ditc t hin lng v t t lng, pht trin n cng cc chn hinlng v chn t lng. Hai kh nng sau ny, sau khi v minh btr dit, c th t n trng thi sng sut cao nht ca n l Bt NhTr (Prajna) c th trc nhn c chn l vn hu.

Cc bc gic ng, sau khi chng t chn l, lin ngh n vic ginggiicho ngi cha chng t. Nhng chn l tuyt i khng thdng mt kh c tm thng km ci l ngn ng c th thuyngii, thuyn minh. Th cho nn d cc bc gic ng c thuyn gii, thcng c th thuyn gii c nh hng ca chn l v phng php

t n chn l, ch khng th thuyn gii bn thn ca chn l c.

nh tng ca chn l ch l mt phng tin ch by chn l chkhng phi l chn l. Chng sanh phi nng vo nh tng y tm dn n chn l bng hc tp, bng thc hnh. Tuy cha phi l

bn thn chn l, nhng nh tng kia cng vt khi nhng hnhbng tng tng trc c sai lm, nhng vng tng in o v

chn l ca t t lng.V th, chn l khng nm trong kinh in, v kinh in ch lphng tin ch by chn l. Cho nn c Pht c dy:

"Chn l l mt trng. Gio l ca ta l ngn tay ch mt trng. nglm ngn tay ta l mt trng vy". Nu y theo kinh in gii ngha, tm chn l trong nhng ging ch, th chnh l ch bit nhn

ngn tay m cha bit nhn mt trng. Nhng ri b hn kinh in ith li c th ri vo nhng in o vng tng ca t t lng. Th



nn mt v t s ni: "Y kinh gii ngha, tam th Pht oan; ly kinhtht t, tc ng ma thuyt", ngha l: "Chp cht ni vn t m giingha, th oan cho c Pht, m ri b kinh in th li lc vo nhngt thuyt ca ma vng".

Vy ngoi hai loi hiu bit l hin lng v t lng, ta cn c mtloi hiu bit th ba na l thnh gio lng.

3. - S hiu bit bng thnh giolng

S hiu bit ny c c l nh cn c trn li dy ca cc bc gicng. chnh l nhng "ngn tay ch mt trng" nh y m k

phm phu c c nhng phng tin tr thnh bc thnh nhngic ng.

Nhng i vi nhng thnh gio ny, ta cng phi gi mt thi ddt tm hiu. V cha thu t trc tip, nn ta cha bit mt cch"thc nghim" rng chn l c thc l mt chn l khng, hay chngqua ch l mt m t t lng nh bao nhiu th t t lng khc. y, phi c c tin. Nhng c tin ny cng phi do nhng nhn

xt, nhng chng nghim s b mi c xy dng vng vng.

V nh trong khi con ngi ang c chp vn vt l thng, c bnng, m nghe Pht dy mt chn l gm c ch trng v thng vng th con ngi phi kim sot li xem c thc rng vn vt l vthng v ng hay chng. Nu thc th c th l mt trong nhngcn bn cho c Tin vy.

Ta ly thm mt th d trong cu chuyn gi t sau y:

Mt vng kia, ngi ta mc bnh truyn nhim. Mt bc s nnghin cu chng bnh v tr lnh c nhiu ngi. Chng bnhdn dn bt honh hnh trong vng . Mt bc nh qu n thm

bc s.

Bc s vn l mt nh vi trng hc i ti, bo bc nh qu ca chngta rng c nhng sinh vt nh ht sc, n ni mt trn (loei l nu)khng th trng thy c; nhng sinh vt y ph hoi c th con



ngi v lm ra nhiu bnh truyn nhim rt nguy hi nh bnh lao,bnh dch, bnh u ma... Kh tin qu, bc nh qu lc u. Tin saoc khi mnh cha nghe ai ni n mt "chn l" k qui nh th

bao gi. Nu tin ngay th l m tn y, d l tin ng. M khng tinth khng lm sao thy c s thc - thy vi trng.

K thc, bc s vn l mt nh c thc hc, s thc kia (vi trng lmbnh) ng thy rt r rng, nhng chng bit lm sao cho bc nh qutin! ng bn ct ngha mt cch tm tm (phng tin) rng nhngcon "vi trng" y n nh ci mc cu, hay l ci pht. Nhng "sthc" y ca nh bc hc ni ra, i vi bc nh qu l "siu hnh"qu, kh tin qu. Con trng g m nh ci mc cu, nh ci pht? Con

trng g m li khng trng thy c? Khng trng thy c m libit nh ci pht, nh ci mc cu?

Trc kia, bc nh qu cho rng bnh l do ma qu, la st lm hi."Ma qu, la st" chnh l vng tng in o, l sn phmca t tlng. Nay "vi trng mc cu" l thnh gio lng. Bc nh qu cth tin c ci chn l "vi trng mc cu" ny chng(?)

Ban u th nghi. Nhng sau xt nghim li, bc thy c nhng ims thc lm bc c th tin c: Trc khi bc s n, ngi ta cng cp tr t tr qu nhiu, sao bnh khng bt honh hnh? Sao

bc s chch thuc cho ai th ngi y khi? Bc s hc gii hn, thngthi hn mnh, ai chi ci c iu y? Nu khng bit r, nuphng on m m th ci chn l "vi trng mc cu" kia lm sao c

th lm nn tng cho mt th thuc hay c? Hn na, c ngheli ging gii v vi trng, v knh hin vi, bc nh qu thy hpmt lm ri. V th bc nh qu tin.

Nhng tin cha . Phi "thy" cho c mi nghe. Bi v nu c tin,th ch tng tng c "n" m thi. Nhng lm sao m tngtng? Bc nh qu quyt c nhn qua knh hin vi. V sau khi "laotm kh t" nhiu phen, mi thy c cc "chn l vi trng". By gi

l mt s nhn thc trc tip. V ng knh kia qu l Bt Nh Tr, l"v thng chnh bin tri gic" vy.



Bc nh qu khng tha mn vi li m t ca bc s, mun c"thy vi trng" mt cch trc tip. Bc bit rng tng tng theo lim t ca bc s th tuy khng cn sai nh khi bc vng tng ququi la st na, nhng cng vn cha ng hn. Vy th ngi hcPht cng khng tha mn vi nhng ngn tay ch mt trng, nhng

bng dng ca chn l, d bng dng vt xa vng tng cat t lng.

Ngi hc Pht cn c nng lc tr tu hc hiu, nhn thynhng im ng chn l ca thnh gio lng, tin v bt tay vocuc thc nghim ln lao hng kip, cuc thc nghim m thi t Ttt a hon thnh mt cch v vang v rc r di ci B .


24/5824 | Vn kh vui t rong o Pht

Vn kh vui trong o Pht

Trong bi thuyt php u tin ti vn Lc Uyn, c Pht Thch Caging gii gio l T v c cp n vn kh cng phng

php dit kh.

Danh t "Dukkham ariyasaccam" thng c cc nh hc gi dch l"Kh ", l "Chn l v s kh" thnh th mi ngi c an tr rngo Pht ch trng cuc i ch ton l kh au.

Li phin dch y khng c chnh xc lm v lm cho nhiungi hiu lm. Bi v ch nhn ch "dukkha" vi ci ngha hp ca

n nh th, nn lm k cho o Pht l bi quan ym th.

Thc ra, o Pht khng phi bi quan, cng nh khng phi lc quan.o Pht nhn cuc i mt cch khch quan, thc ti. o Phtkhng ru ngi trong gic m thin ng.

o Pht khng ph nhn nhng ci vui (lc th) ca cuc i, v trili, cn cng nhn nhiu hnh thc ca ci vui vt cht hay tinh thn,

quy nh cho gii ti gia v cho c gii xut gia na. Nhng nhng ci vui y, cng nh nhng ci kh (kh th) u nm gn trongdukkha c. D cho con ngi c th t n nhng trng thi thinnh cao siu khoi lc tn "Khng v bin x thin" hay "Thc v

bin x thin" i na, th nhng ci lc th siu thot ycng vn cnnm trong dukkha nh thng, bi v con ngi cha thot ctam gii v thng v h gi.

Vy bn ca c Pht khi dy gio l T Diu khng phi lmong cho con ngi trn trnh kh th i tm lc th. Kh th vlc th u nm trong dukkha. Gii thot l gii thot khi ci dukkhay, ch khng phi trn kh tm vui mt cch qu tm thng.

Dukkha cng c th gi l kh, nu ta hiu ch "kh" khng phi l

kh th. V gii thot cng c th c l vui nu nu ta hiu ch vuikhng phi l lc th.



Ta ly mt cu chuyn l th d cho d hiu: Hai con g ang ci nhauv vui v kh trong lng. Chng m lun v ci ngon, d canhng la ng m ngi ta em ti cho chng n, v cho rng n ngl vui, n thc l kh v.v... nhngchng khng bit rng mt lt nachng s b em i lm tht.

Ci vui v ci kh m chng ta ang bn y ch l th "vui kh tronglng", mt th vui kh gi o, khng ng gi l vui kh. V sao?Chng n sp b n tht; gi l "vui, kh" nhng ci mngmanh chclt trong lng th c ngha l g? Vy ci kh m chng phi trnh,khng th ch l ci kh nh nht kia, m l mt ci kh to ln: ci kh

b nht trong lng v sp b em lm tht. Ci kh ny cng nh

dukkha vy, ngha l bao gm nhng khth v lc th gi o, nhtthi, xy dng trn v thng, v ng. Ci vui chn tht ca hai cong phi tm n, khng th ch l ci vui nh nht trong lng, m lmt ci vui to ln: ci vui c s lng v khi b em lm tht. Civui ny cng nh ci vui gii thot vy.

Vn kh vui ca con ngi cng th. Nhng kh th v lc thu xy dng trn s vt v thng v ng, cho nn u gi ldukkha. o Pht ch trng phi gii thot dukkha. Gii thotdukkha tc l tm n ci vui hon ton, ci vui khng bao gi s tan

bin v v thng, ci vui khc hn nhng lc th mong manh.

c mt quan nim nh th v dukkha, by gi ta mi tm dngch kh thay cho ch dukkha, v xt v ch kh, ch kh gm cnhng ngha v thng v ng, h ngy v h tng i khng, ch

kh bao gm c kh th v lc th.

Kh (Dukkha) c ba hnh trng sau y:

1. Kh-kh (dukkha - dukkha)2. Hoi-kh (viparinama - dukka) v3. Hnh-kh (sankhara - dukkha).

Tt c nhng kh th ca kip sng nh sinh, gi, bnh, cht, ghtnhau m b gn nhau, yu nhau m b xa nhau, a mun m khng



c toi nguyn..., tm li nhng au kh v th xc v tm linh uc lit vo loi kh-kh (Dukkha = kh th).

Nhng cm gic lc th ca i sng khng th no cn mi c, vth u rt v thng. Trc sau, chng cng tan mt. Khi chng tan

mt th pht sinh mt kh th. Vy s chuyn bin dit hoi ny,nguyn do ca kh-kh, cng nm trong Dukkha v c lit vohng hoi kh (Dukkha = bin hoi).

Hnh trng th ba l hnh kh, quanh hn nhiu. y, chng taphi tm hiu th no l mt "chng sinh", mt "c nhn", hay mt "cita". Theo o Pht, ci m con ngi gi l "Ci Ta" (le moi) y, vn ls tng hp ca nm un (ng un: les cinq khandhas). Pht dy:

"Tm li, ng unl kh"

(Sankhittena pancupa danakkhandha dukkha).

Cn phi hiu rng: Ng un v kh (Dukkha) khng phi l hai vickhc nhau. Chnh ng un l dukkha vy. Un c ngha l nhng yut ca sinh t, ngn che chn l.

Un th nht l vt cht, gi l sc un (Rupak - khandha). Trong scun, c bn yu t gi l t i chng v nhng chuyn ha vt do

bn yu t y cu thnh. Bn yu t l:

- Yu t cng (lments de solidit)- Yu t lu ng (lments de fluidit)- Yu t nng lc (nergie) v- Yu t chuyn ng (mobilit).

Trong i tng Trung Hoa, ngi ta thng gi tm l a, thy, ha,phong.

Trong nhng chuyn ha vt (drivs) ca t i chng, ta thy c:ng cn (nm cm quan), ng trn (i tng ca nm cm quan y).Tm li, tt c vt cht u nm trong sc un.



Un th hai l cm gic, gi l th un (vedanak - khandha). Th ungm nhng cm gic vui (khoi lc), kh (au kh) v khng vuikhng kh (x th), pht sinh do s tip xc gia cm quan v ngoicnh.

Un th ba l tri gic, gi l tng un (sannak - khandha). Tngun l nhng tri gic ca con ngi khi gic quan v thc tip xcngoi cnh.

Un th t l s suy t tc ng ca tm l, gi l hnh un(sankharak - khandha). l nhng hot ng tm l ca con ngi,c th lthin, l c, v c th to nn nghip nhn, nghip qu. V dnh s gin d, s tham mun, s kiu cng, s tin tng, s quytnh... C tt c 51 "Hnh" nh vy, m duy thc hc gi l "Tm s"(proprits mentales).

Un th nm l tc dng nhn bit, tri thc, gi l thc un (vinnanak- khandha). Thc un l tc dng phn bit, hiu bit, chp ng, duytr nh hng, kinh nghim, v duy tr sinh mng.

Gii ngha v ng un nh th l gii ngha mt cch rt s lc. Vyth ci "Ta" c cu to nn do nm "un" y. Nm un u vthng, chuyn bin, sinh dit bin di trong tng giy pht. Vn vtni tip nhau sinh dit, khng c thc th (substantiatit). Vykhng c g ng gi l "Ta" trng ti v bt bin c.

Ai cng phi cng nhn rng trong nm un sc, th, tng, hnh vthc khng c un no gi c l "Ta" c. Nhng khi nm un y,

gm c hai phn vt cht (sc php) v tinh thn (tm php) - tngquan, tng duyn, tc ng v ha hp ln nhau thnh nh mt cth sinh l tm l, ta lin c tng v mt ci "TA" trng tn bt

bin y chng qua ch l mt s m lm c chp m Duy thc hc gil "Ng si" v "Ng kin".

Nm un kia chnh l bn thn ca Dukkha, ca kh, v y, ng

un c gi l hnh kh (Dukkha = ng un v ng).



Li gii thch v kh ny chng khc g li bin gii v gio l vthng v ng. L v thng v ng l mt l rt thc, ng vinhng xt nghim ca mi ngi. Khng phi v thy vn vt l vthng v ng m tt c nhng ngi Pht t u sinh ra bun ruchn nn. Tri li. Mt Pht t c c nhn thc v chng nghim

c l v thng v ng, l mt ngi sung sng nht i. Ngiy s nhn cuc i vi i mt bnh tnh, an lc. S thnh hoi, sinhdit ca vn vt khng lay chuyn c tm hn ngi, khng lmcho ngi phi au kh, lo lng, bn chn, bn khon, thc mc. cPht v cc v t chng ng thng c mt nt mt trm tnh, tivui, an lc. N ci bt dit ca cc pho tng ngy xa ni lnc nhng ci vui an nhingii thot y.

Trn phng din nhn sinh, o Pht khng dy ngi ch ri bkh th m i tm lc th, nht l th lc th do dc vng gy nn.Cng khng phi o Pht ch trng rng lc th cng ch l khth. o Pht ch dy con ngi dit tr nhng nguyn nhn gy nnkh th. Nhng khoi lc dc vng cng l nguyn nhn gy nn khth.

Dit dc vng, thm t bi lm vi bt au kh ca kip sng.Nhng mc ch cao c ca o Pht phi l c gii thot, ngha lchng nghim c l v thng v ng, thot ra ngoi nhng rng

buc v lung lc ca s vt ang thnh hoi bin d v nhn nhngthnh hoi y vi mt tm trng an lc, hn nhin.


29/5829 | Vn g ii thot t rong o Pht

Vn gii thot trong o Pht

Gii thot ngha l ci m nhng dy rng buc mnh vo mt honcnh au kh nghch .

Nit Bn (Nirvana) ca o Pht khng phi l mt ci thin ngnh nhiu ngi lm tng. Ngi ta thng cho rng tu hc l ct c gii thot khi cuc i ny, v khi cht, c a vo mtth gii p , y nhng lc th, khng s mt kh au noxm chim. Th gii p y gi l Cc Lc, hoc l Nit Bn. Thtkhng c g lm lc hn na.

o Pht ch trng vn vt v thng v v ng v v th, khngbao gi cng nhn c mt s tn ti bt bin ca mt th gii, d thgii y l th gii Cc Lc.

Cuc sng l g? L mt ging bin chuyn. V c bin chuyn nnmi c sinh dit thnh hoi: m c sinh dit thnh hoi tc l c thigian. nim v thi gian khng th no tch bit khi nim bin

chuyn: nu khngc bin chuyn, khng c thi gian, th s khngc s sng.

Ta th tng tng thi gian ngng hn li, vn vt im lm, bt bin,bt ng... Khng th no c s sng c. S tn ti im lm ny lmt ci cht hon ton. Gi s Nit Bn l mt cuc sng i na, thcuc sng ny hn cng khng phi l mt cuc sng hnh phc, v l mt cuc sng, tt nhin phi l mt dng bin chuyn, m c bin chuyn l c thnh hoi, c sinh dit, c au kh.

Nu Nit Bn khng phi l mt cnh gii, mt cuc sng, th l g?

V vn ny, lm nh hc gi nghin cu cha n ni n chn, vi kt lun rng Nit Bn l mt trng thi dit hoi, h v. Ni nhth, tuy h t ra hiu Nit Bn khng phi l mt cnh gii Cc

Lc, nhng h cng li t ra rng h cha hiu Nit Bn l g. BoNit Bn l dit hoi, h v, li bo rng Nit Bn l mt "trng thi"(tat) th c nghe c khng? "Trng thi" l g? Tm cho l tnh



trng i. Nhng tnh trng ca ci g? C phi l ca mt c vt no khng? Nu th ci trng thi ny cng lun lun chuyn bin, vkhng c c vt no m khng chuyn bin. Cn nu l s dit hoi,s h v, th lm g c trng thi m gi l trng thi dit hoi, h v .

Cho nn bo rng Nit Bn l mt trng thi th khng ng. ChNit Bn vn l do ting phn Nirvana, c th dch l dit , l giithot. Cn c mt cu gii thch khi hiu lm. Dit khng cngha l mt s tiu dit hon ton thnh h v nh cc hc gi TyPhng lm tng. Dit y c ngha l s chm dt ca dng nhnqu nghip bo. c ngha l qua khi dng m m ln b gicng gii thot. o Pht ch trng rng s sng ca mt chng sinh

l mt dng bin chuyn lin tc theo nhn qu tip ni ca ngun. ng c ca dng sng y l ham mun, l dc vng. Cn hammun, cn dc vng, l cn s sng, cn lun hi sinh t, cng nhcn du cn bc th n cn chy vy. Khi dc vng tiu dit, dng

bin chuyn ca ng un s dng li v ht sinh dit. Lc by giNit Bn hin hin. Nit Bn l s hin hin ca bn th sng sutmu nhim, hoc ni cho khc hn, l s th nhp vo bn th v bin

trong sng ca mt chng sinh gii thot.

Nit Bn c hai th: Nit Bn Hu D Y v Nit Bn V D Y.

Mt chng sinh c gii thot, song cn thn mng v cn honcnh tn ti: sinh hot vi thn mng y v hon cnh y m vn annhin, gii thot, vn khng b s vt lung lc, ko li theo lo sau bun. Nh th l Nit Bn Hu D Y. Khi thn mng v hon

cnh ht tn ti, th s th nhp bn th c thc hin: y l V DY Nit Bn, khng c sinh t, khng c kh au, v V D Y Nit Bnkhng phi l mt cuc sng c sinh dit. V D Y Nit Bn l bn ththng cn bt sinh bt dit ca vn loi hu tnh v v tnh, khngth dng ngn ng hnh dung, tr thc quan nim.

Tuy nhin t Nit Bn V D Y c th hin ra diu dng mu nhim.

Ha thn ca cc c Pht, cc v B Tt u l nhng bin hin "tyduyn" ca cc bc gii thot an tr trong V D Y Nit Bn. qu v



Pht, c hai loi tr tu: mt loi l V Phn Bit Tr, cng vi bn thchn nh an tr, khng phn bit i tng v ch th; mt loi l SaiBit Tr c kh nng nhn thc cc hin bin nhim mu ca bn ththng tr, tc l th gii hin tng. Nhn thc nh th ha, hon thnh bn nguyn sanh.

Th gii hin tng l th gii diu dng bin ha ca th gii bnth. Nhng v v minh che lp, chng sinh nhn th gii y nh mtth gii kh au, en ti, v em c nghip ca mnh ha hpvo , hoc ni khc hn, v c mt nhn thc sai lc lm lpphn ch quan en ti. Mang mt cp knh c nghip, chng sinhnhn th gii hin tng mu nhim kia thnh mt th gii au

thng v vi c nghip mnh, ln ln trong th gii au thng rtch quan y.

Cc v chng ng xa tng ca ngi trng nc mun hoa l nhngbiu hin ca bn th, l v h lt b c cp knh v minh , vkinh Php Hoa cng dy rng chim ku hoa n l hin tng munhim ca bn th, ca "php thn" bt dit:

Ch php tng bn lai,Thng t tch dit tng.

Xun o bch hoa khai,

Hong oanh liu thng

Dch:

Cc hin tng xa nay,

Bn tnh thng vng lng.Xun n trm hoa mng,Oanh vng ca liu thm.

Vy bn th ca cc hin tng vn l chn nh sng sut, khngsinh dit, l Nit Bn. Vy Nit Bn l qua b bn kia, l gii thot, lchm dt sinh t. Nhng ch l chm dt s sinh t m ch th sinh

t l b ng. Mt chng sinh gii thot, c Nit Bn, c th an nhinsinh hot trong sinh t m vn khng thy c sinh t, kh au, vn c



trong tay mt kh nng mu nhim, t do sinh dit, t do an tr, tdo Nit Bn. Kh nng y, o Pht gi l kh nng ty duyn ha, l kh nng "t ti", mt trong bn c ca Nit Bn: Thng,Lc, Ng, Tnh. TTi l ng vy.

y cng cn gii thch ch Pht.

Pht l g? Pht l mt bc c kh nng vin mn c th gic ngcho mnh v cho ngi. Cc v B Tt cng c kh nng y nhngcha c vin mn nh Pht, nn cha c th gi l "gic hnh vinmn".

Pht l mt ha hin vin mn nht, tt p nht, v xng ng nht

cho bn th sng sut. V l mt ha hin, mt biu hin, nn "cc cPht", u l nhng ha thn ca Pht, ch cha hn l Pht. Hathn (nh c nhn c Thch Ca) th c sinh c dit, ch php thn,tc l Pht, th lun lun bt dit bt sinh. Cng nh cc lp sng cln c xung, c thnh c hoi, ch bn th ca cc lp sng l ncth chng ln xung, thnh v bao gi.

Vy mt chng sinh thnh Pht tc l th nhp vo bn th v bin,hon ton sng sut. V t bn th sng sut y, t Nit Bn y, c thhon ton t do t ti ha thn, sinh hot, tri ni trong s sinh t

bin hoi ca th gii hin tng m vn an nghin gii thot, khngbao gi b li cun theo nghip lc nh v lng chng sinh. ny, ta mi hiu c cu kinh mu nhim ny m mi ngi utruyn tng "Nit Bn tc l sinh t, sinh t tc l Nit Bn". Qu

thc, Nit Bn khng tn ti ngoi sinh t, v chnh trong sinh t, ccc Pht tm thy Nit Bn.

chm dt bi ny, ta hy c on thm thy sau y trong kinhPhm Vng:

"Chn tng ca mi hin tng l bt sinh bt dit, khng thngcng khng on, khng sinh t, khng Nit Bn. K ngu si s h

khng m mun i trn th d b h khng m chy cng khng thno thot c h khng. K i tm h khng d c chy khp ng



ty nam bc cng khng tm thy h khng. Nhng k y ch bit ciDanh ca h khng m khng phn bit c ci Thc ca h khng.

Nay c k mun tm Nit Bn, thng qua li trong Nit Bn mkhng bit l Nit Bn, ch thy ton l sinh t phin no: k y ch

bit ci Danh ca Nit Bn m khng bit ci Thc ca Nit Bn vy".

Cho nn, ta khng th bo Nit Bn c ngoi sinh t cng khng thbo rng gii thot tc l la b i hin ti. Chnh trong hin ti, conngi phi tm ra Nit Bn: con ngi vn c th gii thot m khngri th gian sinh dit.


34/5834 | Vn tm vt t rong o Pht

Vn tm vt trong o Pht

o Pht ch trng nht nguyn hay a nguyn, duy tm hay duyvt?

ng ngoio Pht th "vng tng" rng o Pht l nht nguyn,l a nguyn, l duy tm hoc l duy vt. Nhng bc vo trong oPht, trong rng gio l quan st, ngi ta s thy mt hintng k l. L khi ng v hng ny, ngi ta thy o Pht chtrng nht nguyn, nhng khi ng qua hng kia, li thy r rngo Pht ch trng a nguyn. Ri ng trn ming t ny, ngita thy o Pht ch trng duy tm, nhng ng sang ming tkhc, th r rng l o Pht ch trng duy vt.

Qu tht l mt s k l. K nng tnh nghe nh th s bc mnh v scho l mt li ch trng ba phi. Nhng khng. ng v phngdin trit hc, o Pht c nhng h thng l thuyt rt phong ph,m tt c u i n mt s nht tr v cng hon m.

Nhiu ngi nghe cu kinh "tam gii duy tm, vn php duy thc"lin ch ngay o Pht m bo rng: y y, o Pht duy tm rrng, cn chi ci g na. Thc ra, o Pht c chi ci u. o Phtch ging gii rng ch Tm ca o Pht khng phi nh ch Tmca th gian, ca trit hc. Pht hc l mt mn Tm hc. Nhng tm y khng phi l linh hn, l tt c nhng hin tng tm l, v"tm hc" ca o Pht rt khc xa "tm l hc" ca trit hc vy .

Cng c k thy o Pht ch trng bc b thuyt linh hn tn tic lp (im ny c th lm nhiu bn git mnh), khng cng nhnto ha, th li ch vo o Pht m bo rng: y y, o Pht duyvt r rng, cn chi ci g na. Thc ra, o Pht c chi ci u. oPht ch ging gii rng ci m ngi ta gi l linh hn y, o Phtgi v thc, v khi xc thn tiu hoi, v thc y khng cn tcdng na, ngha l khng sinh hot nh mt hn ma bng qu nhgii t hc hiu lm.



Ch ngha duy vt l mt ch ngha cho rng thc ti ch l vt cht.V tr, nhn loi v sinh vt u l vt cht, ni mt cch tinh vi hn,u c mt nn tng chung l vt cht. C n phn tinh ba nht caloi ng vt l t tng, l cm tnh cng u do nn tng vt chtm c. Nhng t tng v tnh cm y khng th pht hin nu

khng c vt cht. Tinh thn cng l sn phm thng hng ca vtcht, duy c tinh t hn nhng sn phm khc nh ng, nh mt,nh sinh t, nh thn kinh h... m thi.

Ngi ch trng duy vt thng l lun rng: ch no khng c vtcht th khng th c tinh thn, do tinh thn l do vt cht m c,tinh thn l mt thuc tnh ca vt cht.

Ta khng cn phi mt th gi bc b ci quan nim nng cn vthin lch ny trong khi mi ngi thy ci v l ca n ri. Tuynhin cng cn ni rng duy vt lun ch ch trng n phn ngoigii, xao lng hn phn ni gii phong ph su xa m y nh khoahc ch c th ri vo nhng tia sng ngn ngi nht. M d ngiduy vt c n ni gii i na th vn xem ni gii nh mt itng tm thng nh bao nhiu i tng vt cht khc, d nhduy vt cho n l "mt hnh thc tinh t nht ca vt cht". Tinh thnt i tng ha l mt vic kh lm, m tinh thn t cho mnh lthuc tnh ca vt cht li l chuyn kh nghe. i thu no li cmt th thuc tnh k qui c th "bit" mnh l thuc tnh ca vtcht!

Cn bo rng "ch no khng c vt cht th khng c linh hn" cng

tht l lng. Lm nh tai mt ngi c th "thy" c th tinh thntn ti c lp vy. Tai mt ta ch nhn c s hin hu ca tinhthn nh nhng du hiu vt cht. Tinh thn vn hin hu, nhng takhng nhn c s hin hu nu ta khng nh mt vi du hiuvt cht, cng nh lc no cng c ln sng in, v nhng m thanhch trn cc ln sng in y, nhng ta ch nhn c s hin huca cc m thanh c ch trn cc ln sng kia nu ta c mt chicmy thu thanh.



Vy th nh duy vt ng bt ta i tm tinh thn ch khng c vtcht. Nhng ni th ni th thi, ch o Pht cngkhng nhn rngc th c ci "hiu bit" (ci m th gian gi l ci hn) tn ti ngoixc thn loi ng vt. Lt na ta s hiu im ny.

Ch ngha duy tm ch trng ngc li rng vt cht khng phithc c, vt cht khng tn ti ngoi thc ch quan ca con ngi.Ch c thc ch quan l thc ti, cn bao nhiu ci khc u l snphm ca thc ch quan, u l nhng biu tng ca thc, gitc l nhng " tng". Duy tm lun ch trng ngoi tm l camnh khng cn g c; v tr, th gii, nhng ngi khc v chnhtm ca nhng ngi khc cng khng thc ti.

Ngi duy tm cng nh nhng ngi duy vt c tnh ph nhn mtmt ca s thc; ngi duy tm c tnh l ng khng nhn nhngnh hng v nhng tc ng ca vt cht ca sinh l trn t tngv tm l ca mnh. Nhng loi hu tnh sng xung quanh ta cng cnhng cm tnh, nhng t tng, ni tm li, mt tm l ch quanca h. Trong sinh hot thng nht ai khng nhn r iu . Takhng th ch cng nhn c s tn ti ca tm ring ta.

o Pht khng vng vo duy tm, khng vng vo duy vt,nhng cng khng phi mt nh nguyn thuyt. Duy thc hc oPht ch trng rng ng un tc l ton th nhng hin tng vtl, tm l (sc, th, tng, hnh, thc), u l nhng th pht hinca "chng t" tim li trong A Li Gia Thc (Alaya - vinnana) mthi.

Nhng hin tng tinh thn hay vt cht (sc php hay tm php)u l ng v th hin pht. Khi cha hin pht, chng ng v thtim tng. ng v th tim tng, chng gi l "chng t" (danh tca duy thc hc). ng v th hin pht chng gi l hin hnh.Chng t sinh hin hnh, hin hnh tr v chng t, chng t l hinhnh, hin hnh l chng t, s pht hin ny c tip din khng

ngng.



im ny i hi chng ta nhiu kin thc v duy tm hc. ychng ta ch lc qua i cng. Chng t l mt th "nng lc" lm

bn cht cho tt c mi hin tng tm l v vt l, ngha l cho mihin hnh. M ton th chng t nm gn trong A Li Gia Thc, hocni mt cch khc, ton th chng t l A Li Gia Thc. Vy A Li Gia

Thc l cn bn cho mi hin tng tm v vt .

Mi hin tng (tm l hay vt l cng vy) khi tn hoi th tr vchng t ri pht sinh hin hnh khc. Ni th cho d hiu, kthc v mi hin hnh sinh dit trong tng giy pht, nn hin hnhlun lun tr v chng t v chng t lun lun tr v hin hnh. Slin tc mau chng qu n ni ta khng nhn ra kp thi.

Cc hin hnh sinh khi cch no? Sinh khi theo lut tng quantng duyn (loi dinterdpendance). V d: thc, l tr, tnh cmsinh khi nh nng vo cc hin tng sinh l vt l. Nng vo c pht sinh m thi, ch khng phi cc hin tng sinh l vt l"sinh ra" cc hin tng tm l. Hiu nh th, ta khng cn cho tmsinh l, hay vt sinh tm na. Chng nng vo nhau m tng thntng thnh, v do chng t A Li Gia. Chng t l "thn nhnduyn" ngha l nhng nhn chnh, cn cc hin tng gip chngpht sinh th gi l "tng thng duyn" ngha l cc iu kin thunli gip cho s pht sinh y.

Nguyn nhn chnh ca mi hin tng, nh th, tc l chng t.Nhng gi l nguyn nhn cng khng ng hn; phi gi l bncht. Vy chng t trong duy thc hc c xem nh l mt th

"nng lc" lm nn tng cho c hai loi hin tng tm v vt .

Tt c chng t, hin hnh gom gp chung li gi l A Li Gia.

Sau khi thn xc tiu hoi, thiu iu kin "hin hnh", cc hintng tm l tr v tim thc ni A Li Gia. Nh th, khng c mtlinh hn tn ti ngoi th xc. Ci tc dng tinh thn kia, s hiu bitphn bit yu ght kia khng hin hnh na, th sao gi l c linh hnc. Tuy nhin A Li Gia Thc s bin chuyn, chn mui, em



tt c nng lc chng t m pht hin ra mt th gii mi, mt honcnh mi, mt sinh mnh mi.

Nghe ni th, c ngi s cho rng o Pht ri vo duy tm.Nhng khng, khng c mt A Li Gia tn ti c lp. M c nhiu A

Li Gia ca nhiu chng sinh. A Li Gia ny tn nh s hin tn caA Li Gia khc, v cc A Li Gia khc cng tn ti nh A Li Gia ny.Tt c u vng theo lut tng quan tng duyn mu nhim.

thc ch quan ca ta nm gn trong A Li Gia ta. Th gii khchquan tn ti ngoi thc y, nhng khng phi ch l mt thgiihin hnh ca ring A Li Gia ta, m l mt th gii hin hnh do vs A Li Gia cng ng kin to. im ny ta s thy r rng tronggio l t bin cng bin ca duy nghip lun. Ch khi no A Li Giatrong sch, sng sut do cng phu tinh luyn m tr thnh i VinCnh Tr, n mi tch ri ra khi s cng ng y v th nhp v binBn Th v cng rng ln thanh tnh v sng sut.


39/5839 | Vn l inh hn t rong o Pht

Vn linh hn trong o Pht

o l lun hi thng c ngi ta hiu mt cch nng cn. Huht mi ngi khi nghe hai ting Lun Hi u ngh n mt s tip

ni sinh hot trong nhiu xc thn ca mt chic linh hn c nh.Ngi ta ngh rng khi cht, linh hn s ri khi xc thn i vt vvt vng trong h khng, i nhp vo mt xc thn mi sinh, hocl xung m ph chu cc hnh trc khi i u thai lm thn ngihay thn tru nga ...

Thc ra, o Pht ch trng rng sau khi con ngi cht, khng cci g thot ra ngoi xc thn ri nhp vo mt xc thn khc c.Nh chng ta thy trong bi trc, o Pht dy rng sinh mngl s cu hp lin tc ca ng un, tc l nhng yu t sinh l, tm l(sc, th, tng, hnh, thc). Sc un l phn vt cht. Th un(sensations), tng un (perceptions), hnh un (formationssmentales) v thc un(conscience) l phn tinh thn. Nhng tc dngtinh thn ny ch c th "hin hnh" c khi c cn c pht sinh. Cn

c pht sinh l phn th xc, sinh l; cng v th m th xc cgi l thn cn. Nu thn cn thiu hoi, cc tc dng tm l kiakhng hin hnh na m tr li th tim phc, ngha l tr thnhchng t.

Nu cn thn l mt cu hp ca t i chng, lun lun chuynbin, th nhng tc dng tinh thn kia cng hp thnh mt dng lintc bin ng khng ngng. Con ngi ca ta i mi tng giy

pht; thn xc trong gi pht trc. Dng tm l kia cng vy, lunlun bin ng. Mi pht, c nhng cm gic mi, nhng t tngmi, n thay cho nhng cm gic v nhng t tng c ang phaidn, hoc ang np su vo k c - ang li v tim th chng t Vlun lun bin chuyn, nn dng tm l y khng phi l mt c thng nht, vnh cu, do , khng th gi l mt bn ng c. Cim ngi ta cho l linh hn phi l mt bn ng ng nht, bt bin,lm ch th cho sinh mng. y, o Pht ch trng khng c bnng, ngha l khng c linh hn: nhng tc dng tm l ca con ngi



vn ch l nhng tc dng tm l. Chng pht hin v hot ng khic iu kin (thn cn sinh hot) v tr v trng thi chng t timphc khi cc iu kin kia tan r (thn cn tiu hoi) .

Nhiu ngi qu quyt rng np sau cc hin tng sinh l vt l

lun lun bin chuyn kia, phi c mt yu t bt bin. Chnh yu t l linh hn, v chnh linh hn t nhn mnh l mt bn ng.Nu khng c linh hn th lm sao gii ngha c ci tnh chtng nht n tn ti qua mi bin chuyn, tnh cht ng nht mmi ngi u cm thy t thn mnh hoc bn thn mt ngikhc.

Nhng xt k, tnh cht ng nht y chng cn i hi s hin hucamt bn ng, mt linh hn no c.

Nm ngoi, ti c mua mt chic gh g ngi. Nm nay, ci gh y c i nhiu, thay i nhiu, v n gy mt mt ci chn vtrc mt lp vy ngoi. Tuy nhin ti vn bit rng ci gh y chnhl ci gh m ti mua nm ngoi. Vy th do u m ti nhn ra ctnh cht ng nht ca ci gh trong "lch trnh bin chuyn" ca n?

Phi chng v ci gh kia c cha ng mt "yu t bt bin", mt linhhn? Nu th ci "yu t bt bin" y ca ci gh mi c gi l g?Chng l gi l linh hn ca ci gh, hay l bn ng ca ci gh ?

Cho nn, khng c yu t no bt bin, ngha l khng c linh hn,khng c bn ng. Ch c nhng hin tng vt l v tm l chuyn

bin.

Vy th nh u m ta cm thy tnh cht ng nht ca mt vt?Theo Pht Hc s d qua s chuyn bin ta vn cm thy c mt ci gng nht l v ta c mt vng tng. Th vng tng do gitng lin tc gy nn.

Cc hin tng lun lun bin dit v sinh thnh, t chng t tr nnhin hnh, t hin hnh quay v chng t. S bin dit sinh thnh y

xy ra mau chng qu n ni ta khng nhn thy kp v ta tng cmt tnh cch ng nht ca c vt qua thi gian bin chuyn. Cng



nh khi ta quay mt m la thnh vng trn, ta thy c mt "vngtrn la" tn ti, k thc vng trn y ch l mt gi tng lin tc,cu hp nn do nhng m la lun lun i mi.

Gi l nhng m la lun lun i mi v to nn vng trn

khng phi ch l mt m la m l v s m la. m la sau vchy trn mt cht ci khc nn khng phi l m la trc na.Nh th m la pha trn vng trn khng phi l m lapha di vng trn. Tuy vy, m la sau cng khng phi l mtm la khc hn m la trc. V nu khng c m la trc thcng s khng c m la sau. m la trc lm nhn cho m lasau. Dy lin tc gy cho ta vng tng v tnh cch ng nht.

hiu r, ta nn c on ny trong kinh "Di Lan vn o" (lesQuestions du Milinda):

- Ny i Vng! Nu c ngi thp mt ngn n ln, ngn nc th chy sut m c khng?

- Bch Ngi, ngn n c th chy n sng.- Vy ngn la n lc canh mt c phi chnh l ngn la n

lc canh hai khng?

- Bch Ngi, Khng.- Ngn la lc canh hai vi ngn la lc canh ba c phi l mt

khng?

- Bch Ngi, cng khng phi.- Vy th canh mt c mt cy n, canh hai c mt cy n khc,

v canh ba c mt cy n khc na chng?

- Bch Ngi, khng. nh sng sut m chdo mt cy n mta ra thi.

-i Vng! S lin tc ca mt ngi hay mt vt cng vy.Con ngi ca pht ny sinh, th con ngi ca pht trc dit,dng lin tc khng ngng. Con ngi pht sau khng phi l



"mt" vi con ngi pht trc, nhng cng khng phi l"khc" vi con ngi pht trc. Nh th, con ngi lin tcmi cho n giai on cui cng ca thc bn ng.

Ta c th tm v xc thn ta vi cy n, bc, du; v tinh thn ta vi

ngn la n, c hai u bin chuyn khng dng, khng phi "ngnht" m cng khng phi "sai d" (phi nht phi d).

Bn thn ta (gm c tinh thn ln vt cht) khng phi l mt c thng nht bt bin, m l mt dng lin tc thng bin. Chnh cigi tng "mt dng lin tc' y gy cho ta nim v tnh cchng nht ca mi vt v ca chnh bn thn ta.

Nu khng c mt bn ng bt bin, mt linh hn th ci g i lunhi, ci g i u thai, ci g lm ch th cho dng sinh t?

Cu hi y l mt thc mc ln lao cho nhiu ngi. Chng ta thngthy trong kinh Pht c nhng cu chuyn lun hi nhn qu mtrong , mt ngi cht thnh Ba La Ni c th u thai thnh mtcon vt thnh Ca T La...Vy ci g thot khi xc thn ngi kia

i n thnh Ca T La nhp vo xc con vt n? Lm sao ci cht camt sinh vt li c ni tip vi ci sanhca mt sinh vt khc?

Ta thy rng o Pht khng cng nhn linh hn, v do khngnhn rng c linh hn di chuyn. o Pht ch ch trng nhn qu(Patica Samuppada): mt hu qu no pht sinh cng phi c nhngnguyn do tin hu. Cn dc vng, cn ham mun th vn cn ssng. Trong thi gian dc vng cn tn ti, cc chng t trong A Li

Gia phn nhiu cn l hu lu, ngha l cn khuynh hng pht hinsinh t.

Nu sau khi i sng chm t m dc vng u tiu dit ht, vminh khng cn hin hu v cc chng t tr thnh v lu. A LiGia tr v th nhp vi bn th sng sut, th dng sinh mng khngcn tip din na. Nhng nu dc vng vn cn, th A Li Gia cn

nm trong trng thi nhim, cha c th gii thot lun hi c.Do , dng sinh mnh phi c tip ni.



Trong cun "The Dhamma of Buddha", i c Jagdish Kasyapa cvit mt on i nh sau v vn lun hi" Ai cng bit trn gictrm nm (La guerre de Cent ans) gia Php v Anh. Gi l trn trmnm, ngha l c nhiu trn gic ni tip nhau trong vng mt trmnm, ch khng phi ch l mt trn ko di trong mt trm nm. Cc

trn gic nh kia xy ra nhng thi gian khc nhau nhng aim khc nhau, v vi nhng chin binh chin c lun lun i mi.Nhng sao tt c cc trn nh y li c gm li trong mt nim"trn gic trm nm"? Ti sao nh mt vi trn ri ngi ta khngthi i, c tip tc nh thm nhiu trn khc? C phi l v do tng th nghch gia hai nc ang cn khng?

Vy " tng th nghch" kia l nguyn do cho cuc chin tranh vcho s tip ni lin tc ca cc trn nh. Cn tng y th cc trnnh vn cn tip din. Cng nh th, cn dc vng th cn phi tiptc sinh t, vi mt thn cn mi, mt hon cnh mi, mt th giimi.

Mt t sng y xut hin. V u? V mt sc y ng kia. tsng ny ln ri xung, v khi xung, to thnh mt sc y mi. Dosc y ny m ng xa kia pht sinh mt t sng khc: chnh tsng khc y l kt qu ca t sng ny, tip ni do t sng nyvy. Giai on sinh mnh trc to nghip nhn m lm sinh t chogiai on sinh mnh sau; giai on sinh mnh sau to nghip nhncho giai on sinh mnh sau na, v c nh th mi.

Tt c nhng nghip nhn ca ta v ngn ng, ngh, hnh vi, cng

tt c nhng nh tng, cm gic u tr v tim phc trong A LiGia ca ta, khng h mt i u c. Chng to thnh mt ng lc,gi l "nghip lc", y chng ta vo mt giai on sinh mnh mi,mt kip sng mi.

Vn lun hi trong o Pht l mt vn su xa, cu phi tmhiu lu di. Bi ny ch c th gi c mt vi nim cn bn

c gi c th ph b nhng thnh kin t xa v lun hi m thivy.


44/5844 | Vn nguyn nhn u t in t rong o Pht

Vn nguyn nhn u tin trong o Pht

Vn nguyn nhn u tin l mt vn thng lm cho conngi ta thc mc nht.

Mi khi ngc mt nhn v tr, con ngi thng bn khon t hi:"V tr do u m c? Nguyn nhn u tin ca vn vt l g?". Cuhi ny c t ra t bao gi m n nay vn khng c c mtcu tr li no tha ng. Bao nhiu tr c tng thc mc, bnkhon au kh v n. Gi m cu hi kia c gii p, c l conngi s sung sng lm, l d "bui mai nghe m bui chiu cht"cng ly lm tha mn vy.

Cng bi v ni kh au thc mc y ca loi ngi m cc thn giora i. Mi thn gio ch trng mt v thn linh ti cao ti i tolp nn tri t v mun vt. l Brahma, l Allah, l Jhovah, lThng , l Cha Tri... Bn th ca cc v cha t y, loi ngikhng th hiu thu c. Quyn php to lp, cu vt v trng phtca cc v y, tr c loi ngi khng th kim sot c. V cc v y,

ngi ta khng th dng l tr suy lun, ch c th em mt lngTin tha nhn m thi.

Lng Tin y chnh l mt s v v an i, mt "liu thuc t" conngi c th lm du li tr no ang b cng thng, ang b kh auv cu hi trn kia m thi.

a ra mt "ng" to ha gii quyt vn nguyn lai ca v tr,thc ra, cng gin d v d dng lm. Nhng khng phi l mt ligii p hp l. Nhng k khng c c Tin th khng bao gi c thc an i mt cch qu d dng nh vy. H vn c th bn khon,in di, kh s v cu hi c nghit kia.

Cng nhn mt ng to ha, tc l chn ng s hiu bit ca conngi li. Ngi xa, khi trng thy nhng hin tng k b ca v

tr, cng c mong c mt li gii p c th lm tha mn h.H khng th ct ngha c cc hin tng y mt cch khoa hc,



cho nn cu cu n nhng lc lng siu nhin, thn b. Gi thil bi thn gi i qua. Nc ngp l bi thn thy gin d. Nu khoahc m chp nhn li tr li th lm sao khoa hc c th tin ln mct ngha bng thuyt nhn duyn sinh rng gi l kt qa ca schuyn ng khng kh, rng lt l do nc ngun chy v qu

nhiu?Tt c nhng gii p c tnh cch m tn nh th u l nhng trlc ln lao ngn cn bc tin ca tr thc nhn loi. Khi cngnhn rng ng to ha sinh ra mun vt, khng ai cn c th thi rng nguyn do no to ra ng to ha v ng to hanng vo u c pht sinh. Nh th, chnh nim v nguynnhn u tin s lm cho s tm hiu ca ta b chn ng hon ton,

khng th tin thm mt bc no na.

o Pht ch trng khng c nguyn nhn u tin. nim vnguyn nhn u tin l mt "vng tng in o" do s c chp mlm ca chng sinh m c. Nu hiu c gio l o Pht, ta s thycu hi "nguyn nhn u tin l g?" l mt cu hi ng ngn, bunci, khng ng lm chochng ta thc mc.

Trong nhng bi trc, chng ta thy rng, theo o Pht; cc hintng v tr lun lun bin chuyn v sinh dit, khng lc no dngngh. S sinh dit ca nhng hin tng y c th hin trn ngli nhn duyn (paticca samuppada). Mt hin tng pht sinh,khng nhng ch do mt "nhn" tin hu, m cn l do v s cc"duyn" (iu kin gip cho s pht sinh) khc. Cc duyn ny cng

khng phi t nhin m c. Chng cng l mt "qu" do v s"duyn" khc to nn. Nh th, "mt" hin tng c lin quan (d gnd xa) vi "tt c" cc hin tng ca v tr .

Ni "hin tng" y tc l ni mt "dng hin tng". Bi v khi nin mt hin tng, ta thng ngh n c lch trnh pht sinh,trng thnh, h hoi, v tan r (thnh, tr, hoi, khng) ca hintng y. C thnh, tr, hoi, khng tc l c chuyn bin, m c

chuyn bin th c nhin n khng phi l "mt" hin tng ngnht bt bin. "N" l mt "dng hin tng", bi v "n" ca pht sau



khng phi "n" ca phttrc. Vi li, trc khi "n" (dng hintng) pht hin, ta bo rng cha c "n". K thc, "n" c munngn nhn duyn tin hu ri, s d ta khng nhn c "n" l v takhng thy c "n" bng cp mt thin cn m thi.

Bn ti c "rp" mt ci xe p Saigon t nm 1945 ti hiu Dur-Ford, gi 400. Ci xe y c dn, h dn, bn ti thay my lp,no ning, no lp, no v, no tm. Bn ti li thay c tay li, v vari, gy khung xe, bn ti ling vo x h, khng dng na. Bn tich n m bo ti: " l chic xe ti mua Saigon nm 1945 gi 400.y" Bn ti khng thc c s thay i ca chic xe kia v vnmt mc "ng nht" ci xe nm nay vi ci xe trc y 12 nm. L

ra, trong "qu trnh" bin chuyn ca chic xe, bn ti phi thy chicxe hm sau khc vi chic xe hm trc, v hn th na, chic xepht sau khc vi chic xe pht trc...

T hn na l bn ti cho rng chic xe ch "c" t khi bn ti mua v"ht c" t khi n gy khung. Bn ti khng bit rng chic xe "c"t trc khi bn ti mua, v hn na, "c" t v th, trong cc nhn vduyn ca n. Bn ti li cng khng bit rng ci xe vn "c" sau khin gy khung, h hoi nm sau x h. N nm , nm mi

bin chuyn, tip tc dng ng lu nhn qu ca n, tng quanv tng duyn vi vn vt khc. Con ca bn ti s tho mt cichung lp vo xe n, bit u. Chu ca bn ti s tho mt ci tm mi nhn, lm chic di ng sch, bit u. V bit u ng stcn li y s "lun hi" vo trong mt dng c khc bng kim kh...

Bn ti chp rng ch c mt ci xe ng nht bt bin, m k thc,ch c mt hin tng "xe" lun lun chuyn bin. l "vng tngth nht.

Bn ti, v ci thc v li, ch ct xn mt giai on ca thc ti m cho rng "c", v cho tt c nhng giai on trc v giai on sauu l "khng". Ci quan nim v c v khng sai lc y l mt "vng

tng" th hai.



Hai th vng tng kia phn chiu mt nhn thc sai lm chung chott c mi ngi.

Mun vn hin tng c bin chuyn, v th c sinh dit thnh hoi,nn ta cm thy ci c v ci khng ca vn vt. Quan nim v c v

khng ca chng ta hon ton do s sinh dit ca ngn mun hintng m c. K thc, mun ngn hin tng ch k tip nhau mpht hin theo lut tng quan tng duyn, ci c v ci khng cachng ch l gi tng do tr c "vng tng" ca ta to ra m thi.Khng c g thm vo, cng khng c g bt i. "Rien ne se cre, rienne se perd" cu ni ny tht l ch l. Vy th c v khng ch l nhnggi tng ca cc hin tng sinh dit. Tr c ta nhn "c", l khi no

ta thy c mt hin tng do nhn duyn cu hp; tr c ta nhn"khng" khi ta thy hin tng y theo nhn duyn m tan r. Ci "c,khng" ca ta quan nim, l ci c, khng ca cc t sng, chkhng phi ca nc. Mun ngn t sng thp, cao, ln, b, uanhau thnh, hoi, c, khng; cn nc (bn th ca mun ngn tsng y) vn khng bao gi chu lut c, khng, thnh, hoi ca cct sng vn l hin ca mnh.

V mi t sng, ta c th phn bit u ui, mt cn, to nh.Nhng danh t ny ch ni cho sinh dit ca cc ln sng, khngth gn vo cho nc.

V cc hin tng, ta phn bit c th, c chung, c nhn , c duyn,c ln, c nh. Nhng nhng danh t th chung, nhn duyn, ln nhy khng th gn cho v tr, cho thc ti, cho bn th. Hin tng tuy

cn mt sinh dit, bn th vn bt bin, trng tn. Hai u n cntuy c ln xung, c chm mau, c sau trc, nhng chnh bn thnci n cn vn l ci n cn, khng c ln xung, chm mau, sautrc g c.

Thc ti l c mt ci g vt ra khi sinh dit, tn vong, khng c.Th m ngi ta n no xem thc ti nh l nhng hin tng c sinh

dit, c th chung, v bt tr c phi tm ra"nguyn nhn u tin" can.



Trong bin sinh dit, "mt" hin tng l nhn cho "tt c" cc hintng khc, v cng l qu do tt c mi hin tng khc lm nhn."Mt" do "tt c" m thnh, "tt c" u do "mt" m pht hin. Trongmt c tt c, trong tt c c mt, l "nht tc nht thit, nht thit tcnht" y vn l cn bn ca lut nhn duyn tng hp tng thnh.

Trong th gii tng quan tng duyn nhim mu ca hin tng,tr c ta c tt ct xn, phn chia thnh tng c th ring bit ri i tmmt nguyn nhn cho c th y.

Quan nim nhn qu mt chiu (mt nhn mt qu) ca Aristotengy xa l sai lc lm ri. Nay mun ngc dng nhn qu mtchiu y tm n nguyn nhn u tin tht khng cn g di dtv ngy ng hn na.

Cc gi tng sinh dit, c khng, chung th, hon ton do c vminh, vng tng ca con ngi to ra c. Mt ngy kia, th nhp voThc Ti, vo cuc sng mun i, ta khng cn thy nhng gitng sinh dit c khng kia na. Thc ti l thc ti. N khng "c"v khng "khng" nh cc hin tng sinh dit. Thc ti vt ra

ngoi gi tng c khng. Nu nh thc ti c "c", th ci "c" ychng phi l ci "c" ca gi tng nhn duyn. Nu n c "khng",th ci "khng" y cng chng phi l ci "khng" ca gi tng nhnduyn. Thc ti khng "c" mt cch gi tm nh hin tng sinhdit, nn gi l "diu hu"; thc ti khng "khng" mt cch gi tmnh hin tng sinh dit nn gi l "chn khng" .

Diu hu v chn khng l hai danh t dng m t thc ti btbin, bt sinh, bt dit, v th, v chung. Con ngi khi th nhp volng thc ti th bao nhiu gi tng sinh, dit, thnh, hoi, th, chungu tiu tan c.

lm sng t nguyn l ny, ta nn ly mt th d:

Mt hm, ta trng thy mt ch b mm mm d thng, tay chn

hng ho nm ng trong ni. Mi nm sau, ta tr v, trng thy mtcu b tay chn cng ct, chy nhy n a v t ra rt lu lnh. Ta



bo: "Ch, cu b mau ln lm sao". Trong tr, ta hnh dung mt cub lc mi sinh, ta so snh hnh nh y vi hnh nh by gi, ta thyc bin chuyn, c trc sau, c ln nh, ngha l c thi gian. Cha mca cu b th t suy tng nh ta v t thy nh ta. H gn cu blun, v khng thy cu b "mau ln" nh ta thy. Nhng nu c ngi

nh li mt vi hnh bng ngy xa ca cu b v em so snh nhnghnh bng vi hnh nh by gi, h cng thy c mt t nhng

bin chuyn, i thay. n nh chnh cu b y th cu khng h ccm tng rng cu ln, cu bin chuyn hng nm, hng ngy,hng giy pht. Cu khng cm nhn c s sinh dit ca cc t botrong c th cu. Cu khng c nhng tng v sinh dit, trc sau,ln nh, bin chuyn hay khng bin chuyn; tm li, trong s inh hot

bn thn, cu khng c thc v khng gian v thi gian. V sao th?V chnh cu l thc th, cu "th nhp vo thc ti". Nu cu ti tng ha suy nghim, cu hi tng mt vi hnh nh c ca

bn thn ri em so snh n vi hnh nh hin thi ca mnh, cu c thc c rng cc t bo trong c th cu ang sinh dit tng giypht, th cu s cm thy tt c nhng bin chuyn, sinh dit, thnhhoi, th chung, cn mt, ngha l cu s thy c thi gian v khnggian. Chnh v "i tng ha" mnh nh vy, nn cu sinh ra lo s,suy ngh, bc dc ... Gi ng bao gi cu "i tng ha" mnh c,th cu s sut i sng trong an lc hn nhin.

Vy con ngi nm trong thc ti, con ngi chnh l thc ti, lnhng hin tng ca thc ti bt sinh bt dit. V v minh, conngi "i tng ha" thc ti, cho nn lo s, bun vui, thng

ght, kh au v nhng gi tng sinh dit, thnh hoi, th chung.V nay con ngi li mun in o thm, kh au khc khoi thm,cho nn mi bn ba i tm ci "bt u" ca v tr, ci "nguyn nhnu tin" h o khng bao gi c vy.


50/5850 | Vn nhn v t rong o Pht

Vn nhn v trong o Pht

Ni "nhn v" tc l chu theo mt danh t ca thi i. ng l ra,phi ni "vn a v con ngi" trong o Pht.

Bi v, "nhn v" l g? Chng ti tng khng cn nh ngha mtcch rc ri li thi; c theo ci hiu ca a s hin thi th nhn vtc l "con ngi", hoc y hn na th l "phm v ca conngi", hay l "a v ca con ngi".

Ai cng cng nhn rng trong cc loi sinh vt trn mt tri t, conngi l mt sinh vt tng i hon ho hn c v phng din t

chc c th cng nh v phng din kh nng tinh thn.

Sinh hot tm linh ca con ngi phong ph hn mi vt. Kh nng thc, kh nng t ch v kh nng phn on ca con ngi nngcon ngi cao hn mi vt, v v th, con ngi c mt phm v t

bit, mt a v c tn. Con ngi c nhiu iu kin hn ht tinho, t do tin ha, t do pht trin n tn cng nhng kh nng tt

p ca chnh mnh. Nu con ngi thiu nhng iu kin y th conngi khng cn l con ngi na, m con ngi s chng hn g miloi khc. V th, nu con ngi b cn tr trn bc ng tin ha,nu con ngi b tc mt quyn t do phn on, t do suy tng,t do quyt trch, tm li, b tc mt quyn t do tin ha, tc lnhn v ca con ngi b khinh th, ch p, v con ngi by gichng cn c g m t bo rng mnh l "ti linh vn vt" na.

Vy, vn nhn v chng qua ch l vn a v ca con ngi, vn t do. V vn ny, o Pht quan nim nh th no?

o Pht ch trng rng tt c mun loi u c Pht tnh, ngha lu c kh nng thnh Pht. Bi v chng sinh tuy lng s v lng,nhng loi no cng mang ni mnh yu t trn y sng sut ca

bn th. Mt ngy mai, v minh dit ht, bn tnh thanh tnh sng

sut hin hin, chng sinh c th thnh Pht. ng v phng dinny, ngha l ng trc vn Pht tnh, tt c mi loi u bnh



ng, tuyt i bnh ng, khng c loi no hn, khng c loi nokm. Lun i Tha Khi Tn c cu: "ng v phng din bn th,tt c cc php t xa n nay, la cc tng ni li ni, ni chngha, ni tng tng, tuyt i bnh ng, khng c thay i,khng c h hoi, cng chung mt bn th sng sut ca nht tm,

nn gi l chn nh" (nht thit ch Php, tng bn d lai, ly ngnthuyt tng, ly danh t tng, ly tm duyn tng, tt cnh bnhng, v hu bin d, bt kh ph hoi, duy th nht tm, c danhchn nh).

Tuy nhin ng v phng din nghip qu, mi chng sinh u cmt cn thn sinh hot trong mt hon cnh khc nhau. Ty theo

nghip nhn m mi loi chng sinh cm th mt thn ng un thph hay tinh t. cc h ng ng vt, t chc c th khng ctinh vi bng t chc c th ca cc thng ng ng vt. Cc tcdng tm l (th, tng, hnh, thc) v cn c trn t chc c th ttinh vi y nn pht hin mt cch yu t, hoc ni cho ng hn, mtcch th s.

Kh nng tinh thn cng c th t d nh in vy. My nh v yuth ch c th pht ra in yu. Bng n nh th nh sng m nht,nu bng n ln, nh sng s rc r hn. Thn cn ca mt chngsinh vn l mt trong nhng tng thng duyn (iu kin) cho spht hin tc dng tm l vy.

a ht con ngi, ta cng c th thy c s thc y: mt tinhthn sng khoi ch c th pht hin trong mt thn th khe mnh

(nhng khng phi mt thn th khe mnh bao gi cng c th lmpht hin mt tinh thn sng khoi: nh l o nhiu lc khngng). Mt tm hn bc nhc lm khi ch do mt thn xc yu au.

Vy nh mt t chc thn cn tinh t, mt kh nng tinh thn di domnh m hn mi loi, m con ngi c nhiu iu kin hn ht tin ha, m hot ng t gii phng mnh. a v c tn ca con

ngi trn tri t ny chnh l do nghip nhn ca con ngi gyt trc, ch khng phi do n sng ca mt ng thing ling no,



li cng khng phi v con ngi l "hnh nh" ca ng thing lingy.

Ni rng con ngi c th thnh Pht, th c. Nhng nu ni rngch c con ngi mi c th thnh Pht th sai. Bi v khng phi ch

c con ngi mi c Pht tnh. Mi loi u c Pht tnh c, cho nnmi loi u s thnh Pht. Con ngi v c nhiu iu kin thun linn c th thnh Pht mau hn m thi. Ch khng phi ch conngi mi c "n sng" ca Pht. Li cng khng phi ch c conngi mi c tc dng tinh thn, mi c "linh hn".

Ti sao khi thy mi loi khc, vi t chc c th t tinh vi hn, vi tcdng tinh thn t sc bn hn, ngi ta vi cho chng l khng c"linh hn" nh? ( y, chng ti dng ch linh hn vi ngha: nhngtc dng tinh thn c bin chuyn).

Ti sao cho rng ch c con ngi mi c "l tr" thi, cn bao nhiuloi khc th ch sng vi bn nng? Ai li chng thy c nhng ngic c, ngu si, sng vi "bn nng" cn hn mt vi loi vt, v cnhng con vt lanh l khn ngoan sng vi " thc" cn hn mt vi

hng ngi?

Cho nn o Pht ch nhn rng con ngi hn mi loi nh c nhiuiu kin sinh l v tm l thun li cho s tin ha ch khng phich loi ngi mi c th tin ha thnh Pht. Xc nhn a v thunli ca con ngi, c Pht tng ni trong kinh Hoa Nghim:

"Nhn th ti thng" (Con ngi l hn c). Trong nhiu kinh in,

ngi lun lun lp li cu ny khuyn cc t nn li dngnhng iu kin thun tin m con ngi sn c tin bc mau ltrn ng gii thot: "Nht tht nhn thn, vn kip nan phc" (Mtphen mt thn ngi, mun kip kh tr li).

V:

"Nhn thn nan c, Pht php nan vn". (Lm c thn ngi lkh, v c nghe Pht php cng kh).



Trong b D B Tn Lun Lun c cu: "Tt c nhng kt qu tt pgic ng u thc hin bi con ngi". Nh th, con ngi c nnglc nhiu hn c trong mi loi. Li trong kinh u B Tc cng cmt cu ca ngi hon cnh thun li ca con ngi: "Trong mi loi,con ngi diu kin hn, nh v tr khn ngoan chng hn. Hn

na, hon cnh con ngi khng qu kh nh a ngc, khng quvui nh thin ng v khng ngu si nhth vt".

Tuy nhin tt c mi s tn dng y ch l cho con ngi thcc kh nng mnh, gi tr mnh, ch khng phi cho con ngit ho t th, rng mnh l hn ht. Khng! nu con ngi khng bits dng kh nng sn c tin ha n Chn M Thin, nu con

ngi c chy theo dc vng km hn lm cho thn th v tinh thnmnh mi ngy mt tiu ty, ngu si, ph sn, y chnh l con ngi tko mnh xung ngang hng vi loi cm th. Chng nhng th, mtmai kia nghip nhn xu xa s li a con ngi n a v thc caloi cm th na. Vy th d con ngi c cn sinh hot vi xc thnngi i na th cng khng cn ng gi l ngi, v con ngi git cht nhn v mnh, khng mun ngi "a v" ca mnh na.

Vi a v ti thng ca mnh, con ngi phi:

1. ng lm ph sn nhng kh nng tt p sn c;2. Pht trin nhng kh nng tt p y;3. Tin tng vo nhng kh nng ca chnh mnh v ng trng

cy vo nhng th lc vu v bn ngoi;

4. S dng nhng kh nng tt p y tin mnh trn bcng gii phng;

1.- ng lm ph sn nhng kh nng tt p sn c.Nhng khnng ny m pht hin c l do nghip nhn tt p ca con ngit qu kh. l nhng phng tin qu bu con ngi c thtin b. Chng cn thit cho s gii thot ca con ngi cng nh vn

ling cn thit cho nh bun, du xng cn thit cho my mc, v musc cn thit cho nh ha s. Mt chng l mt tt c. Mt chng tc ltr v ngang hng vi mi loi th vt khc, l mt a v con ngi,



mt tt c nhng g m con ngi c th t ho l "ti linh vn vt".iu kin gi gn n l phi gi mi thn ngi. M gi mi thnngi (vi tt c ngha ca ting ny) th khng c phng tin nohn l gi mi nhn phm. Con ngi khng c phng tng,

bung lung theo ng dc (tin ti, sc dc, h danh, ham n v ham

ng). Nm th y h thp con ngi xung, li ko con ngi xungngang hng vi mi loi v c khi t hn mi loi l khc na. Nmth y l nguyn nhn c hi lm cho con ngi ph sn. Thn xcta, v ru ch, v sc dc, v bn ba danh li, v ham n ham ng str nn b rc, n n, ti tm, nng n. Tinh thn ta cng v nhngth y m tr nn hn, thp km, si m, cung lon. Mun cho conngi ca ta khng ph sn, ta phi xa lnh dc vng. Trong kinh

in, c Pht c dy "Mun gi c thn ngi, cn phi tu tpphp ng gii v thp thin nghip". Vy ng gii v thp thinnghip l g?

Ng gii l nm iu rn cm:

- Khng st hi sinh mng.- Khng trm cp ca k khc.- Khng t dm, a dc.- Khng ung ru say sa.- Khng ni di, xo tr, ni hai li, ni thu dt.

Thp thin nghip l g? L mi nghip lnh, gm trong ba loi:hnh vi, ngn ng, t tng:

V hnh vi c ba nghip thin:

- Khng st hi.- Khng trm cp.- Khng t dm.

Vngn ng, c bn nghip thin:- Khng ni di.



- Khng ni thu dt.- Khng ni hai li.- Khng ni hung d.

V t tng, c ba nghip thin:

- Khng c t tng tt , him khch.- Khng c t tng sn hn, on th.- Khng c t tng hc m, si m.

l nhng si dy chc chn nht rng buc con ngi khngcho ri xung ngang hng th loi, a ngc v ng qu. Gi c

thn ngi th c th bo tn mi nhng kh nng tt p ca conngi, nhng kh nng c th a con ngi ln ccnc thang giithot, tin b. Nu cao gi tr con ngi, c Pht ch mun conngi thy c nhng kh nng qu gi v ng lm ph snnhng kh nng y m thi.

2.- Pht trin nhng kh nng tt p y. khng lm ph sn

chng, con ngi li cn phi lm cho chng pht trin na. Vinhng phng php tp luyn th xc v bi p tinh thn, conngi c th pht trin chng n mt mc tht tt p. Nh ,nhng kh nng kia c th gip con ngi tin ha mau l, d dng.Mt i sng t do mi c th cho con ngi mt hon cnh tt p t o luyn. Trong mt cuc sng m con ngi phi hot ngnh mt ci my m suy tng theo mt chu hng nht nh, th

nhng kh nng tt p ca con ngi rt d b ngn cn v c th btiu hoi. Sng trong mt x hi thiu t do, con ngi s b cn ci.Bi v mt x hi c ti bao gi cng bt buc con ngi ni v lmtheo mt hng nht nh. Nhng hnh vi no, nhng ngn ng notri vi ng li hin ti s b cm ch, v con ngi ch ng cacc hnh vi v ngn ng y s b trng pht, tiu hy. nh khngc ni, khng c lm, nhng con ngi vn c quyn suy tng.

Nhng suy tng m khng th ni v lm theo s suy tng camnh l mt iu au kh cho con ngi. V th, con ngi s rt s



i sng suy tng, i sng ni hng, v phi i tm s khuylng, trong ch ng ngi, mt qun c ph, ni mt cuc hi hpchng hn. Con ngi s khng chu ni i sng tm linh ni hngv dn dn m ra s hi s c c l loi. Con ngi tm n gia xhi v bin mnh thnh mt bnh xe v tri trong ci ton th my mc

v tri v gic y. V v th, nhng kh nng tt p ca con ngi bkm hm, b tiu dit.

Vy con ngi cn phi sng t do. T do y khng c ngha l tdo trn trnh bn phn, t do chy theo ng dc, m l t do suytng, hnh ng theo hng chn thin m, t do pht trin vnng cao hn na gi tr chn tht m con ngi c th t n c.

3.- Tin tng kh nng tt p ca chnh mnh v ng trng cyvo nhng th lc vu v bn ngoi.c Pht tng dy: "Hy tthp uc ln m i". Nh th, o Pht xc nhn rng con ngi c kh nng tin n gii thot, khng cn nng nh vo una. Phi tin tng mnh m vo nhng kh nng tt p sn c camnh; nu cn nng cy vo nhng th lc bn ngoi tc l phnhn nhng kh nng y, tc l t mnh khng nhn nhn a v conngi (nhn v) ca mnh vy.

Trong kinh Php Hoa, c Pht c k cu chuyn "cng t l bochu" nh sau:

Mt ngi kia mt i, li trong chic o rch ca a con mt vinngc qu. a con khng bit, c i ln hi nh v b con quen

thuc, nhng ri chng ai gip . Sau nh bit c mnh c vinngc trong o, a con y tr nn giu c sung sng, khng cn nhv ai na.

V d cho ta thy rng con ngi phi t khai thc nhng khnng sn c ch khng th i tm gii php bn ngoi. Pht dy rngcon ngi vn l ng to ha to ra mnh, mnh gy nghip nhn,mnh lnh th nghip qu, quyn nng sng to v thay i hon tonni mnh. Quan nim y xc nhn gi tr tuyt i ca mun loi v



nht l ca con ngi: v con ngi, kh nng sng to v chuyndch bin ci c phn mnh m hn.

Con ngi phi hon ton cn c vo t lc t gii thot. T mnh,con ngi phi hot ng bin i "bit nghip" v cng vi bao

nhiu "con ngi" khc, con ngi phi hot ng cng ng bini "cng nghip". Nn, h, thnh, bi u do con ngi. ThnhPht hay lui v a v cm th cng do con ngi. X hi tt phay xu xa u do con ngi. Vn mng con ngi v vn mng xhi con ngi u do nhng "con ngi" nm gi.

Con ngi phi t tin rng chnh ngh, hnh ng v ngn ng camnh mi c th xy dng c hnh phc v gii thot.

ng tin tng nhng danh t tt p thng hay la gt conngi. c lp, t do, ha bnh, nng nhc tiu, cu vt nhnloi! nhng danh t y c gi tr l bao, ng vi tin tng chng,con ngi ch cn tin tng hnh ng ca chnh mnh.

ng tin tng khoa hc. Khoa hc l mt li dao qu sc bn m

hin gi con ngi khng sc s dng. Con ngi ng tngrng khoa hc s gii phng cho mnh. Khng, con ngi phi t giiphng ly mnh bng cch cm vng c hng i ca khoa hc, li dng c khoa hc.

ng tin tng ch ngha v ng phi, l nhng th con ngi tra ri b mc kt vo tt kh g. Ch ngha v ng phi khng giiphng c cho con ngi, nu con ngi khng hot ng xng

ng cho s gii phng ca chnh mnh.

ng tin tng nhng nguyn tc t chc tt p. Nguyn tc tchc tt p khng th thc hin c nu khng c s c gng cacon ngi. Mt bn hin php, mt chnh th dn ch khng bom c hnh phc ca mt dn tc. Chnh s c gng ca ton dn thc hin hin php y, thc hin chnh th y mi em li s li

ch thit tht cho mi ngi.


58/58

V cui cng, ng tin tng nhng lc lng siu nhin. Theo lutnhn qu xc thc, con ngi t tc t th. Lc lng siu nhin chc th l mt th thuc an i con ngi. Khng c mt v thn linhno gi quyn thng pht c. C nhn th c qu. Con ngi khngth trng cy mt lc lng siu nhin no gii thot cho mnh. Con

ngi khng phi l bt bo, l v nng, l th ng. Con ngi ctrch nhim t gii phng; trn trnh trch nhim , quy trchnhim v cho mt lc lng siu nhin, tc l con ngi phnhn gi tr v nng lc mnh, v nh th l ph nhn "nhn v"ca mnh vy.

Tm li con ngi phi tin mnh mi c thkhng lm tn thng

n nhn v.

4.- S dng nhng kh nng tt p y tin mnh trn bc nggii phng.- Tin tng l hnh ng. Con ngi tuy tin tng kh nng ca mnh ri, nhng cn phi s dng nhng kh nng y tin trn ng gii phng cho mnh v cho nhn loi. Hnh ngmi l ng lc a con ngi i ti.

Tm li, a v con ngi trong o Pht nng cao. V hn ai ht,ngi Pht t thc c vai tr, kh nng v nhim v ca mnh.Khng m tn vu v nhng lc lng bn ngoi, cng khng tmn vi nhng iu kin t i, ngi Pht t lun lun tm cch bov v pht trin nhng kh nng tt p ca con ngi v c quyt iti, bng tin tng v bng hnh ng.

Documents

Dao Phat Qua Nhan Thuc Moi