Đề Cương Luận Văn 13.4

8/17/2019 Đề Cương Luận Văn 13.4

1/103

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Trong lịch sử lâu dài hàng ngàn năm của mình, bên cạnh đời sống văn hóa

inh h!n vốn có và mang b"n s#c riêng, dân $c a đ% i&' bi&n (h)ng * nh+ng di

s"n văn hóa inh h!n của h& gii, (- c" nh+ng . ./ng )n gi0o vi nh+ng n$i

dung ri& h1c của nó 2rong đó có 3h4 gi0o5, làm cho ch6ng r/ hành m$ b$ 'h4n

của đời sống văn hóa inh h!n dân $c7

3h4 gi0o đ% du nh4' vào n.c a 8 nh+ng (9 ngu:ên Tâ: lịch, r;i ;n ại,

'h0 ri-n và chan h dà: lịch sử

của mình và s? i&' nh4n của c0c @uốc gia, 3h4 gi0o đ% (hAng định đ.Bc chân gi0

rị của nó73h4 gi0o có m$ sCc sống mạnh mD, hâm nh4' sâu r$ng vào đời sống E% h$i

/ c" 'h.Fng G)ng và 'h.Fng Tâ:7 Hh. lời nh4n EI của nhà b0c h1c JlbKr

LinsKin đối vi 3h4 gi0oM NT)n gi0o rong .Fng lai sD là m$ )n gi0o vO rP, nó

'h"i siêu viQ hFn m$ Th.Bng đ& c0 nhân, r0nh gi0o đi>u và h!n h1cR bao @u0 c"

hai mS ? nhiên và âm linh7 Hó 'h"i d?a rên m$ hCc )n gi0o n": sinh 8 s?

h?c nghiQm của m1i s? v4, ? nhiên và âm linh, đ.Bc @uan niQm nh. m$ h-

hống nhU có nghVa7 3h4 gi0o đ0' Cng m$ m) " nh. v4:7 H&u có m$ )n gi0o

hWa m%n đ.Bc :êu c!u của (hoa h1c hiQn đại, hì )n gi0o đó là 3h4 gi0oX YZ[R

Z\]7 ^$ nhà nghiên cCu ng.ời 3h0' rong m$ bài đăng / m$ đSc san nghiên cCu

c0c )n gi0o của ờ Thế giới ngoại giao số h0ng ZZ và Z_`Z cOng nhUn mạnhM

N3h4 gi0o chủ :&u là )n gi0o hiQn đạiM dành cho c0 nhân, (h)ng gi0o đi>u đạo

đCc, (& hB' hân vi âm7 3h4 gi0o có U c" cF ma: đ- 'h0 ri-n / 'h.Fng Tâ:,

vì nó (h)ng đ> EuU m$ s? cCu ri, EuU 'h0 8 m$ h!n linh bên ngoài, mà là

m$ 'h.Fng 'h0' h?c in đ- ho0 (hWi đau (h và đạ i hạnh 'h6c, nga: ại h&

gii nà:X7

1


2/103

G;ng hời, rong bối c"nh E% h$i hiQn na:, (hi nh+ng bU n rong đời sống

din ra heng ngà:, Eung đ$ s#c $c, )n gi0o din ra 'h bi&n / nhi>u @uốc gia hì

m) hình c$ng đ;ng sống rong :êu h.Fng, h đạo làm ng.ời rong bối c"nh E% h$i đ.Fng hời đang ngà: càng có

nh+ng bi-u hiQn iêu c?c, r/ hành m$ rong nh+ng vUn nạn của E% h$i7 Tình rạng

nà: (h)ng (hu biQ nFi m$ vng mi>n ha: !ng l' E% h$i nào mà đ% ràn lan và

hiQn diQn (h#' nFi, lKn lWi vào 8ng góc 'hố, (hu nhà ha: 8ng góc (huU của nhân

c0ch mi c0 nhân7 Hg.ời a đ% nói @u0 nhi>u v> nh+ng ình rạngM ham nhOng,

mua chCc b0n @u:>n, đạo đCc : & Euống cU', đạo đCc gi0o dPc băng hoại, đạo đCc

(inh doanh hi&u v#ng, h0i đ$ cửa @u:>n rong c0c chCc, h0i đ$ hờ F, v) c"m

vi nh+ng ng.ời Eung @uanh, hành Eử h) bạo gi+a ng.ời vi ng.ời, bạo l?c gia

đình, bạo l?c h1c đ.ờng, c0c gi0 rị đạo đCc hiêng liêng bị Eâm hại, và c0c mối

@uan hQ E% h$i (h)ng c


3/103

h?c in o ln7 Th)ng @ua đó gó' 'h!n gi+ gìn và 'h0 hu: nh+ng gi0 rị ố đ'

rong đạo làm ng.ời cho mi ng.ời dân =iQ rong giai đoạn hiQn na:7

=i nh+ng l do rên 0c gi" @u:& định ch1n đ> àiM “Đạo làm người trong

triết lý nhân inh c!" #h$t gi%o& đ- làm lu4n văn ố nghiQ' của mình7

'. L(ch ) nghi*n c+,

Vấn đề Đạo làm người

fàn v> Nđạo làm ng.ờiX cOng nh. Nri& l nhân sinh 3h4 gi0oX đ.Bc EKm là

nh+ng vUn đ> (h)ng mi, đ% đ.Bc nhi>u ng.ời nghiên cCu, bàn đ&n rên nhi>u

'h.Fng diQn và c0ch hCc (h0c nhau, đKm lại c0i nhìn đa chi>u v> vUn đ>7

Hghiên cCu v> Gạo làm ng.ời có rU nhi>u cuốn s0ch và bài vi& (h0c nhau,

nh.ng chủ :&u là nh+ng câu chu:Qn v> đạo l làm ng.ời7 Trong đó, đSc biQ có c0c bài vi&M Đạo làm người của 37T Tr!n Găng inh ại p9 :&u h$i h"o (hoa h1c

gi0o dPc 3h4 gi0o, định h.ng và 'h0 ri-n _Z_R Quan niệm của Nho giáo về

đạo làm ngườ i rên Tạ' ch* Tri& h1c ố q 2_\5`_ZZ, =iQn ri& h1c, r7 q \ của

T7 Hgu:n Thị Th1R G> ài cU' r.ờng Ảnh hưởng của đạo làm người h!o "uan

niệm Nho giáo đ#i với giáo $%c đạo đ&c nghề nghiệ' cho (inh vi)n (ư 'hạm hiện

na* của T7 Hgu:n Thị Th1 r.ờng Gại h1c . 'hạm tà H$i năm _ZZ đ% nêu ra

(h0i niQm đạo làm ng.ời và (hai h0c nh+ng @uan niQm của 3h4 gi0o và Hho gi0o

v> đạo làm ng.ời7

Vấn đề +h, giáo và nh-n (inh "uan +h, giáo

Hghiên cCu v> vUn đ> 3h4 gi0o, nhân sinh @uan 3h4 gi0o có m$ số c)ng

rình iêu bi-u nh.M .ấ* vấn đề về +h, giáo và l/ch (0 ư ưởng Việ Nam của =iQn

Tri& h1c, tà H$i, Z[R 1/ch (0 +h, giáo Việ Nam của 37 Hgu:n Tài Th.

2chủ biên5, =iQn Tri& h1c, tà H$i, ZZR T2m hi3u nh-n (inh "uan +h, giáo của

0c gi" Th*ch Tâm ThiQn do Thành h$i 3h4 gi0o hành 'hố t; h* ^inh EuU b"n,

ZqR 1ư4c 5h6o ư ưởng Thiền T78c 1-m Việ Nam của T7 Hgu:n tng t4u,

HEb phoa h1c E% h$i, ZR Đại cư9ng 7iế h:c +h, giáo Việ Nam của 37T

3


4/103

Hgu:n tng t4u, HEb phoa h1c E% h$i, tà H$i, __R Th0 ;àn về nh-n (inh

"uan +h, giáo "ua giáo l< =u*)n 5hởi của 0c gi" .u Thị wu:& Th#ng, ạ' ch*

nghiên cCu 3h4 h1c số , _q,k 0c c)ng rình đ% (h0i @u0 đ.Bc s? du nh4' và

'h0 ri-n của 3h4 gi0o / =iQ Ham, đ% 'hân *ch và làm s0ng W đ.Bc mối @uan hQ

0c đ$ng @ua lại gi+a 3h4 gi0o và lịch sử . ./ng =iQ Ham, "nh h./ng của 3h4

gi0o =iQ Ham i chủ nghVa :êu n.c, i văn hóa =iQ Ham,k G;ng hời, c0c 0c

gi" cOng đ% hU: đ.Bc vị r* và gi0 rị của 3h4 gi0o vi nh+ng ngu:ên l n>n "ng,

'hân *ch đ.Bc (h*a cạnh b"n h- lu4n, @uan niQm nhân sinh 3h4 gi0o @ua c0c hời

(x, rong đó * nhi>u có nh#c i ngO gii, h4' hiQn và b0 ch*nh đạo7

Hghiên cCu v> "nh h./ng của nhân sinh @uan 3h4 gi0o đ&n văn hóa, đạo

đCc, đời sống có c0c c)ng rình nh.M Ảnh hưởng của các hệ ư ưởng và >n giáođ#i với con người Việ Nam hiện na* do 3 Hgu:n Tài Th. chủ biên, HEb

h*nh rị @uốc gia, tà H$i, ZR Nh-n (inh "uan +h, giáo và (? h3 hiện của n@

ở mA (# Bn đC +h, giáo hiện na* của Hgu:n Thị t"o, u4n văn hạc sV Tri&

h1c, rung âm phoa h1c E% h$i và nhân văn @uốc gia, _R Đạo đ&c +h, giáo và

6nh hưởng của n@ đến đạo đ&c con người Việ Nam của GSng Thị an, u4n 0n

Ti&n sV, =iQn Tri& h1c, _,k 0c c)ng rình rên đ>u hống nhU / m$ đi-m là

đ>u (hAng định Hhân sinh @uan 3h4 gi0o có "nh h./ng nhU định rong đời sống

E% h$i =iQ Ham, đSc biQ là đời sống của con ng.ời =iQ Ham7

phai h0c cP h- hFn vào n$i dung và nh+ng gi0 rị của HgO gii, Th4' hiQn,

f0 ch*nh đạo rong ri& l nhân sinh 3h4 gi0o, có c0c c)ng rình iêu bi-u nh.M

Tam "u* ngD giới của Th*ch hân T*nh, HEb T)n gi0o, _qR Tam "u* ngD giới của

Th*ch Thanh T8, HEb T)n gi0o, _R Tam "u* và ngD giới của t"i Tri>u ym, HEb

T)n gi0o, _Z_R Th: am "u*E ngD giới của Th*ch Th)ng ạc, HEb T)n gi0o, _R

Fiáo l< cGn ;6n cấ' H của Tịnh đ$ c. sV 3h4 h$i =iQ Ham, fan rị s? rung .Fng,

fan chU' hành đạo đCc rung .Fng, HEb T)n gi0o, _ZZk đ% rình bà: nh+ng n$i

dung cF b"n nhU của ngO gii7 GSc biQ cuốn T2m hi3u +h, giáo của unhorn

4


5/103

3laminr, HEb T)n gi0o, _[ và cuốn +h, giáo và đời (#ng 2hân dung và đối

hoại5 của Hgu:n f0 toàn, HEb ao đ$ng E% h$i, _R Đạo đ&c +h, giáo với

đạo đ&c con người Việ Nam hiện na* của GSng Thị an, HEb Gtw tà H$i,

_ đ% (hAng định nh+ng gi0 rị o ln của viQc rì ngO gii và hành h4' hiQn7

G;ng hời, c0c bài vi& rong T>n giáo và l/ch (0 vGn minh nh-n loại 2u$c

đời đCc 3h45 của Hghiêm phoan t$, HEb =ăn hóa h)ng in, _R Đạo h:c của

=ân Hh. fi =ăn Hh?, HEb 3h.Fng G)ng, _R Đại cư9ng 7iế h:c Đ>ng

'hư9ng của Hgu:n zc, HEb Tri hCc, _R Fiới hiệu +h, giáo cho hành

'hIn 7B h&c của . sV =u ăng fa, HEb 3h.Fng G)ng, _ZR k đ% (hai h0c

nh+ng n$i dung cF b"n của b0 ch*nh đạo và gi0 rị của nó (h0 sâu s#c7

fên cạnh đó cu c0c c)ng rình (hoa h1c (hai h0c nh+ng (h*acạnh (h0c nhau v> 3h4 gi0o cOng nh. "nh h./ng của nóM u4n văn hạc sV Tri&

h1c Ảnh hưởng của +h, giáo đ#i với đời (#ng inh hIn nh-n $-n Jnh K6i =ư9ng

hiện na* của 3hạm Thị 3h.Fng Thanh, tà H$i 2_Z5R u4n văn Thạc sV Tri& h1c

Ảnh hưởng của nh-n (inh "uan +h, giáo đến đời (#ng inh hIn của người Kà

NAi hiện na* của GSng Thị {nh Tu:&, tà H$i 2_ZZ5R u4n văn Thạc sV Tri&

h1c Ảnh hưởng của +h, giáo đ#i với đời (#ng inh hIn của con người ở Việ

Nam hiện na* của Hgu:n Thị Hga, tà H$i năm _ZZ đ% (hai h0c nh+ng "nh

h./ng của nhân sinh @uan 3h4 gi0o i m$ số lVnh v?c của đời sống inh h!n

con ng.ời =iQ Ham hiQn na:7

GSc biQ, g!n đâ: nhU, p9 :&u h$i h"o (hoa h1c Gạo làm ng.ời rong

văn hóa =iQ Ham, phoa Tri& r.ờng Gại h1c s. 'hạm tà H$i, _Zq, đ% 4'

hB' rU nhi>u bài vi& (hai h0c l lu4n chung v> Gạo làm ng.ời, Gạo làm

ng.ời rong văn hóa =iQ Ham và gi0o dPc Gạo làm ng.ời rong bối c"nh hiQn

na:7 Trong đó, đSc biQ T =O ^inh Tu:ên có vi& v> Đạo làm người 7ong

nh-n (inh "uan +h, giáo đ% (hai h0c đạo làm ng.ời rong b"n chU con ng.ời

của 3h4 gi0o, rong T? diQu đ&7

5


6/103

Tu: v4:, U c" nh+ng c)ng rình rên h!u h& mi ch| (hai h0c nh+ng .

./ng cF b"n của 3h4 gi0o và gi0 rị *ch c?c của nó mà ch.a đi sâu vào (hai h0c

đạo làm ng.ời rong ri& l nhân sinh 3h4 gi0o7 Hga: c" bài vi& của T =O ^inh

Tu:ên có vi& v> Đạo làm người 7ong nh-n (inh "uan +h, giáo hì cOng mi

ch| (hai h0c v> vUn đ> nà: m$ c0ch rU (h0i @u07 T0c gi" coi nh+ng (& lu4n

rong c0c c)ng rình rên là nh+ng gBi và ch| djn @u b0u đ- 8 đó đ> EuU nh+ng

@uan đi-m của mình7

=iQc (hai h0c 3h4 gi0o d.i góc đ$ nghiên cCu nhân sinh @uan 3h4 gi0o và

đạo làm ng.ời của nó là m$ c0ch i&' c4n (h0 mi m} ch.a 8ng đ.Bc nghiên cCu

sâu s#c và | m|7

=i s? h)i h6c, ìm


7/103

u4n văn gó' 'h!n (h0i @u0 v> 3h4 gi0o và nh+ng . ./ng cF b"n rong

ri& l nhân sinh 3h4 gi0o7

3hân *ch làm s0ng W hêm Gạo làm ng.ời rong ri& l nhân sinh 3h4 gi0o7

Về 'hư9ng $iện h?c iLn

T8 viQc ch| ra đạo làm ng.ời rong ri& l nhân sinh 3h4 gi0o, lu4n văn

gó' 'h!n vào viQc h1c 4', nghiên cCu ri& h1c 3h4 gi0o cOng nh. ìm hi-u và

v4n dPng nh+ng gi0 rị *ch c?c của nó vào đời sống E% h$i, đSc biQ là nh+ng

gi0 rị ố đ' rong đạo làm ng.ời, gó' 'h!n Eâ: d?ng đạo đCc con ng.ời =iQ

Ham hiQn na:7

?. #hư9ng 4h%4 nghi*n c+,G> ài đ.Bc h?c hiQn rên cF s/ 'h.Fng 'h0' lu4n của chủ nghVa du: v4

biQn chCng và chủ nghVa du: v4 lịch sử, bên cạnh đó có sử dPng m$ số 'h.Fng

'h0' cP h- nh.M 3h.Fng 'h0' hu h4' h)ng inR 'h.Fng 'h0' 'hân *ch, so s0nh,

ng hB'R 'h.Fng 'h0' l)g*c (& hB' vi lịch sử7@. Aết cB, c!" đề tài

Hgoài 'h!n m/ đ!u, 'h!n (& lu4n và danh mPc ài liQu ham (h"o, n$i dung

của lu4n văn g;m _ ch.Fng, i&7

6CD EU6F

Ghư9ng 1.

HIDJH LK 66 ND6 GOP #QH FDRS

1.1. Ah%i T,%t 3ề #h$t gi%o1.1.1. oàn c;nh r" đời c!" #h$t gi%o

7


8/103

3h4 gi0o là rào l.u ri& h1c )n gi0o EuU hiQn vào (ho"ng cuối h& (9 =•

r.c )ng ngu:ên, / mi>n b#c €n G$, 'h*a nam d%: timala:a, vng biên gii

gi+a €n G$ và Hê'an bâ: giờ7

? ra đời của 3h4 gi0o h- hiQn inh h!n 'h"n (h0ng của nh+ng ng.ời

ngho, chống lại hu:& bốn đAng cU' của đạo fà la m)n, ìm đ.ờng gi"i ho0

cho con ng.ời (hWi ni (h ri>n miên rong E% h$i €n G$ c đại7 ‚% h$i €n G$

hời (x nà: vi s? 'h0 ri-n nhanh của l?c l.Bng s"n EuU, đ% (hi&n cho s? 'hân

hóa giai cU' và mâu hujn giai cU' rong E% h$i ngà: càng ga: g#7 Gạo fà la

m)n sau m$ hời gian củng cố đ% đi vào giai đoạn 'h0 ri-n c?c hịnh c" v> mS

)n gi0o ljn vị r* ch*nh rị E% h$i7 ‚% h$i đ.Bc chia bốn đAng cU', đó làM

Z7 fà la m)nM g;m ăng l+ nh+ng ng.ời hoạ đ$ng )n gi0o chu:ênnghiQ'7

_7 0 đ& lịM g;m vua @uan cai rị h& @u:>n và !ng l' v~ sV7\7 =Q E0M g;m dân ? do làm n)ng nghiQ', bu)n b0n, hB hủ c)ng7q7 Thủ đà laM chi&m đa số, là con ch0u của nh+ng b$ $c bại r4n, nh+ng

ng.ời bị 'h0 s"n, (h)ng có . liQu s"n EuU, đCng ngoài chCc c)ng E%7

ThKo đạo fà la m)n, Tăng l+ là đAng cU' cao @u nhU, sinh ra 8 miQng đUng

ối cao là h!n 0ng ạo frahman và hU' hn nhU là iQn dân n) lQ7 Hg.ời đAng cU'

nào sD m%i m%i hu$c đAng cU' U:, (h)ng h- ha: đi7

Gạo fà la m)n chủ r.Fng đại s0 sinh và hi&n & nên gia s6c bị gi& rU

nhi>u đ- hi&n &, h4m ch* & c" ng.ời7 Gối vi 'hP n+, ch;ng ch& 'h"i hWa hiêu

hKo ch;ng7 ? 'hân biQ gi+a c0c đAng cU' h- hiQn / nhi>u mS, (h)ng ch| v> mS

@u:>n lBi (inh &, địa vị E% h$i, mà c" rong @uan hQ giao i&', đi lại, ăn mSc, sinh

hoạ )n gi0o, h4m ch* c" viQc đS ên7 tai đAng cU' rên r/ hành giai cU' bóc l$

và giai cU' hống rị E% h$i, rong đó ni b4 là / nh+ng đSc @u:>n, đSc lBi của

đAng cU' fà la m)n, đAng cU' đ.Bc coi là cao @u, rong sạch nhU, s0nh ngang

vi h!n h0nh7 GAng cU' Thủ đà la / địa vị 4n cng của E% h$i, làm n) lQ cho _

đAng cU' rên7

8


9/103

h*nh vì s? 'hân biQ nh. v4: đ% làm cho nh+ng ng.ời / !ng l' Thủ đà la

càng o0n ghI ch& đ$ bóc l$, ch& đ$ 'hân biQ đAng cU'7 Tr.c ình hình đó,

/ €n G$ đ% EuU hiQn nhi>u rào l.u . ./ng hu$c c0c Eu h.ng (h0c nhau

'h"n 0nh âm rạng của nh+ng ng.ời n) lQ bị 0' bCc7 0c rào l.u đó đ>u

chống lại ch& đ$ đAng cU' và đạo fà la m)n d r?c i&' ha: gi0n i&'7

t1c hu:& 3h4 gi0o là m$ rong nh+ng rào l.u . ./ng đó7

Hh. v4: có h- hU:, ra đời rong làn sóng 'h"n đối s? ng? rị của đạo

fà la m)n và ch& đ$ 'hân biQ đAng cU' (h#c nghiQ, 3h4 gi0o vi ri& l

đạo đCc nhân sinh sâu s#c đ% r/ hành m$ rong nh+ng ng1n cờ rong 'hong

rào đ


10/103

^Sc d sống rong giàu sang, @u:>n @u vi s? :êu chi>u của vua cha và

ng.ời vB r} đ', nh.ng nh. s? i>n định, hoàng ử lu)n nghV v> s? (h của sinh,

l%o, bQnh, ử và nh+ng 'hi>n n%o của bPi r!n )n r.Bc7

Trong nh+ng l!n ra (hWi hoàng cung đ- nhìn EKm h& gian bên ngoài và r?c

i&' i&' E6c vi s? h4 'hO 'hàng của đời sống, h0i ử TU Gạ Ga 4n m# nhìnhU: m$ cP già đ!u bạc, l.ng c ni (h của nhân sinh7 Hửa đêm m;ng b": h0ng hai,

(hi v8a r ra

'h.Fng 'h0' diQ r8 ni (h đó của ch6ng sinh, beng h1c hu:& N Nh-n $u*)n

(inhX, ri& l NT& $iệu đế X, NTh,' nh/ nh-n $u*)nX, N Má chBnh đạoX7 Hhờ đó )ng

đ% r/ hành đCc 3h4 Th*ch a đ!: u: nghiêm rong đời sống inh h!n của ng.ời

'h.Fng G)ng h& h& hQ nà: sang h& hQ (h0c7

T. ./ng ri& l của 3h4 gi0o ban đ!u ch| ru:>n miQng, sau đó đ.Bc vi&hành s0ch, h- hiQn rong m$ (hối l.Bng (inh đi-n (h0 đ; s$7 0c (inh s0ch của

3h4 đ.Bc ghi lại b/i hai văn ? căn b"n là f#c 'hạn và Ham 'hạn, đ.Bc chCc

hành Tam ạng g;m Tạng pinh 2ghi nh+ng lời 3h4 dạ:5, Tạng u4 2ghi nh+ng

gii lu4 của 3h4 gi0o5 và Tạng u4n 2g;m c0c bài (inh, c0c 0c 'h„m lu4n gi"i,

bình ch6 v> gi0o 'h0' của c0c cao ăng, h1c gi" v> sau nà:57 i0o l nhà 3h4 u:

có nhi>u )ng 'h0i (h0c nhau, nh.ng v> cF b"n đ>u đ> c4' i nh+ng n$i dung sauM

Th& gii, vO rP, hKo @uan niQm 3h4 gi0o, là lu)n v4n đ$ng, bi&n đi (h)ng

ng8ng, và m1i s? v4, hiQn .Bng rong h& gii hì v) hủ:, v) chung7 Gó cOng

ch*nh là lD v) h.ờng, Cc (h)ng có gì là ;n ại cố định7 on ng.ời cOng hu$c

d


11/103

bi&n đi nà: là do ? hân v4n đ$ng, (h)ng EuU 'h0 8 bên ngoài, mà 8 lD

nhân du:ên, hKo lu4 nhân @u", nghiQ' b0o7 T: hu$c vào nghiQ' b0o mà s?

bi&n đi của c0c sinh linh din ra rong c~i 'hàm và siêu 'hàm, ho0n chu:-n 8

c~i nà: sang c~i (h0c, đó là luân h;i7

Hhân sinh @uan 3h4 gi0o EuU 'h0 8 @uan niQm đời là b- (h, và ngu:ên

nhân của nó là sinh, l%o, bQnh, ử, là nh+ng ham muốn nhPc dPc, EuU 'h0 8 s?

chK lU' r* uQ b/i ngO u„n 2s#c, hP, ./ng, hành, hCc5, làm cho a cố chU' rong

viQc 'hân biQ c0i a và c0i (h0c a, djn i h0i đ$ NHg% chU'X, r1ng c0i a, (hi&n

con ng.ời a v) minh7 ^uốn ho0 (hWi b- (h hì 'h"i diQ 0i dPc, Eóa v) minh,

nhjn nhPc, 8 bi, h9 E", h: sinh, đi hKo con đ.ờng của f0 ch*nh đạoM h*nh (i&n,

ch*nh . du:, ch*nh ng+, ch*nh nghiQ', ch*nh mạng, ch*nh inh i&n, ch*nh niQm vàch*nh định7

T8 (hi ra đời đ&n (hi E0c l4' đ.Bc vị r* / €n G$ và r/ hành )n gi0o h&

gii, 3h4 gi0o r"i @ua bốn l!n (& 4' (inh đi-n đ- Eâ: d?ng m$ h1c hu:& )n

gi0o hoàn ch|nh7 Gại h$i 3h4 gi0o l!n hC nhU đ.Bc riQu 4' vào h& (9 = r.c

c)ng ngu:ên sau (hi 3h4 @ua đời, (inh đi-n của 3h4 gi0o đ% đ.Bc biên soạn

bao g;m c" hai n$i dung ch*nh là 3h0' và u47 3h0' là nh+ng lời hu:& gi0o của

3h4 đ.Bc chI' lại hKo (* Cc của c0c đQ ử7 u4 là @u: ch& do Gại h$i h"o ra7

^$ răm năm sau, Gại h$i l!n hC hai đ.Bc riQu 4'7 ố đ)ng *n đ; đn hân của 'h0i Gại h8a sau nà:7 G&n h& (9 ••• r.c c)ng

ngu:ên, Gại h$i l!n hC ba đ.Bc riQu 4', đ- chUn ch|nh chCc và gi0o l của

mình7 G&n h& (9 • sau c)ng ngu:ên, Gại h$i 3h4 gi0o l!n hC •= đ.Bc riQu

4'7 Gại h$i nà: h)ng @ua gi0o l của 3h4 gi0o c"i c0ch và đ.Bc g1i là 'h0i

Gại h8a đ- 'hân biQ vi 'h0i 3h4 gi0o cO là 'h0i Ti-u h8a7 Trong đó, Gại

h8a cu ng.ời ha: c


12/103

gi0c ha 2gi0c ng$ beng s? rB gi6' của c0c h& l?c (h0c5, cm in u:Q đối vào con ng.ời, GCc 3h4 dạ:

con ng.ời (h)ng 'h"i 'hP hu$c vào Hgài, (h)ng 'h"i 'hó h0c đời mình cho bU

cC m$ đUng @u:>n năng nào c"7 Gi-m căn b"n nhU mà ch6ng a hU: đ.Bc / 3h4

12


13/103

gi0o là vị gi0o chủ (h)ng 'h"i là m$ h!n linh, (h)ng 'h"i m$ h.Bng đ& đ!:

@u:>n u: h./ng 'hạ, mà là m$ con ng.ời beng E.Fng beng hị7Trong @uan niQm của 3h4 i0o, con ng.ời là chủ nhân của nghiQ', là (}

h8a ? của nghiQ' / @u0 (hC, hiQn ại và vị lai, mi ng.ời là vị h.Bng đ& của

ch*nh mình, oàn @u:>n h./ng 'hạ cho ch*nh cu$c đời mình, ngoài mình ra(h)ng có m$ đUng @u:>n năng nào (h0c có (h" năng làm cho mình đ.Bc hạnh

'h6c ha: (h đau7 Trong (inh 3h0' 6, câu Zq, 3h4 dạ:M Nh| có a làm đi>u $i

li, ch| có a r0nh đi>u $i li, ch| có a g$ rửa cho a7 Trong sạch ha: ) nhim là

? nFi a, (h)ng ai có h- làm cho ng.ời (h0c r/ nên rong sạchXR và câu Z, GCc

3h4 dạ:M

NT? mình đi>u 0c làm

T? mình làm nhim )

T? mình 0c (h)ng làm

T? mình làm hanh ịnh

Tịnh (h)ng ịnh ? mình

ph)ng ai hanh ịnh aiX

GCc 3h4 đ> cao (h" năng của con ng.ời m$ c0ch (h0ch @uan7 Hgài đ% 8ng

u:ên bốM NTU c" ch6ng sinh đ>u có (h" năng hành 3h4X7 Hh. v4:, GCc 3h4

(h)ng bao giờ ? E.ng mình là b4c siêu nhân, b4c chCng đ#c chân l, Hgài ch| là

b4c gi0c ng$ s? h4 của cu$c đời và là ng.ời ch| đ.ờng cho U c" ch6ng sinh con

đ.ờng gi0c ng$ U:, và m1i ng.ời đ>u có h- chCng ng$ beng s? n l?c hành rì

gi0o 'h0' / ch*nh ? hân của mi ng.ời7 Th?c & cho ch6ng a hU: rong hàng đQ

ử của Hgài đ% có nhi>u vị đ% u 4' và chCng @u" gi"i ho07

Hh. v4:, 3h4 i0o là m$ hQ hống ri& h1c )n gi0o của con ng.ời, EuU

'h0 8 con ng.ời, lU: con ng.ời là rung âm đi-m7 Gó là m$ n>n gi0o l rU nhân

13


14/103

b"n, mà gi0 rị nhân b"n U: (h)ng h- hi&u đ.Bc rong s? ;n ại và 'h0 ri-n của

đời sống nhân loại7

ThC hai là . ./ng bình đAngM T? do, bình đAng ha: c)ng beng E% h$i là

m$ rong nh+ng vUn đ> mà nhân loại lu)n 'hUn đUu h.ng i7 ^$ E% h$i vănminh và 'h0 ri-n là E% h$i mà m1i ng.ời đ>u có @u:>n ? do, bình đAng7 0ch

đâ: hFn _7 năm GCc 3h4 đ% u:ên bốM Nph)ng có giai cU' rong dn bW

ên h1 r.c, r/ hành bi-n ln7 Ong nh. v4:, nà: 3aharàda, có bốn giai cU' nà:M

0 G& Bi, fà a ^)n, =Q ‚0, Thủ Gà a, sau (hi 8 bW gia đình, sống (h)ng gia

đình, EuU gia rong 'h0' và lu4 đ.Bc Hh. ai u:ên bố nà:, ch6ng 8 bW ên và h1

của ch6ng 8 r.c, và ch6ng r/ hành nh+ng a ^)n Th*ch TửX7 Th?c & rong

ăng đoàn của GCc 3h4 có đủ hạng ng.ời 8 hạng cng đinh, n) lQ, (‡ n+ cho đ&n

@u $c, vua ch6a7 ng u 4' và hành rì hKo gi0o 'h0' của Hgài và đ>u có (h"

năng chCng đ#c c0c @u" vị gi"i ho0 nh. nhau7 Hh+ng đi>u răn dạ: của GCc 3h4

đ% .Fm m!m rong su: nghV của 3h4 ử m$ inh h!n bình đAng u:Q đối, Eóa an

14


15/103

m1i s? 'hân biQ đAng cU'7 GSc biQ rong (inh của GCc 3h4 ch6ng a hU: Tx

phKo, Tx phKo Hi cOng nh. nam, n+ c. sV u 4' đ>u có h- chCng đ#c c0c h0nh

@u"7 Gi>u nà: h- hiQn inh h!n rU bình đAng và dân chủ rong gi0o l GCc 3h4,

m$ đSc r.ng rU @uan r1ng và h& sCc hi& h?c của 3h4 gi0o rong đời sống E%

h$i E.a cOng nh. na:7

ThC ba là *nh (hu:&n hiQn của 3h4 gi0oM Tinh h!n (hu:&n hiQn là m$

rong nh+ng @uan đi-m @uan r1ng (hi&n 3h4 gi0o 'h0 hu: và ;n ại (hi đ&n bU

cC @uốc gia nào7 h*nh đi-m nà: là m$ rong nh+ng căn b"n ạo nên mạch sống

cho 3h4 gi0o m%i r.ờng ;n cng vi nhân loại7 Thu:& nhân @u" của 3h4 gi0o

(hAng định giKo nhân nào gS @u" U:, b/i v4: con ng.ời muốn có đ.Bc cu$c sống

an lạc hì 'h"i *ch c?c làm đi>u hiQn mà r0nh Ea đi>u 0c7 3h4 gi0o (hu:ên con

ng.ời 'h"i u 4' n&' sống 8 bi h9 E", 'h"i rì ngO gii, 'h"i hành h4' hiQn và u

hKo b0 ch*nh đạo7 =à su: cho cng, 3h4 gi0o h.ng con ng.ời đạ i chân

hiQn m‡, đ- đời sống mi c0 nhân là m$ đời sống đạo đCc, 8 đó gó' 'h!n hình

hành m$ E% h$i an lạc, hạnh 'h6c7 Trong bối c"nh E% h$i đ.Fng hời, viQc gi0o

dPc *nh h.ng hiQn cho mi c0 nhân lại càng r/ nên nghVa hFn bao giờ h&7

fên cạnh đó, (hi 3h4 gi0o cho reng ngu:ên nhân ni (h của ch6ng sinh là

ại âm, và 8 đó đ.a ra con đ.ờng diQ (h nhUn mạnh vào âm hì cOng gó' 'h!n

rU ln rong viQc gi0o dPc đạo đCc con ng.ời h.ng i Eâ: d?ng và b"o vQ hu

lành, gi+ âm rong sạch7

15


16/103

Hgoài ra, 3h4 gi0o c *nh ? hân sinh hành, bi&n đi của

vạn v4, uân hKo *nh U định và 'h bi&n của lu4 nhân @u"7 3hủ nh4n s? s0ng ạo

h& gii b/i framan, cOng nh. 'hủ nh4n c0i )i NJmanX và đ.a ra @uan niQm Nv)

ng%X và Nv) h.ờngX7 TU c" nh+ng gi0 rị *ch c?c rên của 3h4 gi0o đ% làm nên

sCc sống của hQ hống ri& h1c ˆ )n gi0o nà:, đ;ng hời đóng gó' nhi>u . ./ng

sâu s#c vào (ho àng di s"n ri& h1c nhân loại7 Hh+ng hạn ch& của 3h4 gi0o

fên cạnh mS *ch c?c rên, hì ri& h1c 3h4 gi0o cOng (h)ng r0nh (hWi

có nh+ng hạn ch& nhU định mang *nh lịch sử7Tr.c h&, 'h"i nh#c i *nh (h)ng riQ đ- rong @uan niQm v> nhân sinh

của 3h4 gi0o7 3h4 gi0o nhìn đời m$ c0ch bi @uan :&m h&, coi b"n chU của cu$csống là b- (h7 =à (hi ru: ìm ngu:ên nhân ni (h của con ng.ời, 3h4 gi0o ch|

bó h' 'hạm vi rong NâmX của mi con ng.ời, mà ch.a hU: đ.Bc ngu:ên nhân

v> mS E% h$i7 T8 đó djn đ&n hạn ch& rong 'h.Fng 'h0' gi"i @u:& ni (hM ch|

EuU 'h0 8 hCc, âm linh, 8 s? ? rn 4' *nh ình, 8 s? diQ dPc7 TCc là, EI 8

'h*a góc đ$ sống *ch c?c, đ% @ua: l.ng lại vi hiQn h?c và đ- con ng.ời u:Q

giao vi hiQn h?c beng c0ch ? riQ iêu U c" l


17/103

cU' đối (h0ng nhau rong E% h$i r.c đâ:, (h)ng h8a nh4n s? đUu ranh giai cU'

rong E% h$i7 Gâ: là @uan đi-m du: âm 0ch (hWi hiQn h?c73h4 gi0o cu mâu hujnM v8a đ> cao v8a 'hủ nh4n

con ng.ời7 3h4 gi0o cho reng sống rong đời là hạnh 'h6c, đ> cao s? sống ối

h.Bng của con ng.ờiR mS (h0c, lại cho reng sống rong đời là b- (h, mà ni (hđ!u iên là do s? ;n ại của con ng.ời7

G;ng hời, 3h4 gi0o @u0 đ> cao c0i âm, đ> cao *nh h.ng hiQn, s? u 4'

của mi con ng.ời rong E% h$i7 …o đó (h)ng hU: đ.Bc s? c!n hi& 'h"i chống 0'

bCc, bóc l$, (h)ng hU: đ.Bc !m @uan r1ng của đUu ranh giai cU', (h)ng đ.a ra

đ.Bc gi"i 'h0' h?c s?, mà ch| có h- ch| (êu g1i m1i ng.ời sống h đạo làm ng.ời rong ri& l nhân sinh 3h4 gi0o là m$ n$i dung rU đScs#c mà ch6ng a c!n nghiên cCu và v4n dPng rong h?c in cu$c sống71.'. ,"n niVm 3ề đạo làm người 3à triết lý nhân inh #h$t gi%o

1.$.1. 6#n ni7m '8 đạo làm người Trong @u0 rình ;n ại và 'h0 ri-n của mình, con ng.ời nói riêng và loài

ng.ời nói chung lu)n v4n đ$ng rong mối @uan hQ vi ? nhiên, vi ng.ời (h0c và

17


18/103

vi ch*nh b"n hân mình7 Ong b/i lD đó mà đạo làm ng.ời lu)n v4n hành, lu)n

đ.Bc đS ra và đu c0ch i&' c4n, l gi"i (h0c nhau v> đạo làmng.ời7 Hgà: na:, (hi E% h$i càng 'h0 ri-n, rình đ$ nh4n hCc của con ng.ời

(h)ng ng8ng đ.Bc nâng cao, mối @uan hQ gi+a con ng.ời vi ? nhiên, vi E% h$i

và vi ch*nh b"n hân mình lu)n n": sinh nhi>u vUn đ> 'hCc ạ' hì đạo làm ng.ời

lại càng đ.Bc ch6 hFn bao giờ h&7 Gạo làm ng.ời là (h0i niQm đ% đ.Bc hình

hành 8 rU lâu, nh.ng ngà: na:, lu4n bàn v> nó (h)ng 'h"i là m$ đi>u đ% cO, c

hủ, mà vjn c!n hi& cho c" hiQn ại và .Fng lai7Gạo làm ng.ời đ.Bc hi-u là 'h.Fng hCc, ngu:ên #c đạo đCc và luân l mà

con ng.ời có bn 'h4n gìn gi+ và uân hKo rong đời sống, là đạo l Eử h& của

con ng.ời, là @uan niQm sống rong sạch, hu4n hKo lD 'h"i, r0nh 0c, h.ng hiQn7

ta: nói c0ch (h0c, đạo làm ng.ời ch*nh là ri& l nhân sinh, là 'h.Fng châm sống

của con ng.ời, r" lời cho câu hWiM con ng.ời 'h"i sống nh. h& nào cho 'h"i

NGạoX‰ Ong ch*nh b/i v4:, mà vUn đ> đạo làm ng.ời d.ờng nh. g!n gOi vi ri&

h1c 'h.Fng G)ng hFn7Š 'h.Fng G)ng, c0c r.ờng 'h0i ri& h1c ln nh. 3h4 gi0o, Hho gi0o, Gạo

gi0o,k đ>u lU: đạo đCc làm cF s/ rong đối nhân Eử h& và ? rn lu:Qn b"n hân

của mi ng.ời7 0c h1c hu:& đó h.ờng đ> EuU c0c @u: #c, chu„n m?c, nh+ng

ràng bu$c rong cu$c sống hàng ngà: của mi ng.ời, g;m nhi>u chu„n m?c rong

c0c mối @uan hQ, nh. vua )i, cha con, ch;ng vB, anh Km, làng Eóm, bạn b, u

hân, d.†ng âm777 hKo nh+ng định h.ng gi0 rị nhU định7 =ì h&, (h0i niQm đạo

đCc / 'h.Fng G)ng h.ờng đ.Bc đ;ng nhU vi đạo làm ng.ời7

#h$t gi%oW

Trong đó, @uan niQm v> đạo làm ng.ời rong ri& h1c 3h4 gi0o g#n vi .

./ng v> con đ.ờng gi"i ho0 con ng.ời (hWi b- (h7 3h4 gi0o dạ: con ng.ời

18


19/103

sống h.ng hiQn, 8, bi, h|, E", hài h Nđạo làm ng.ờiX h)ng @ua viQc lu4n bàn v>

nh+ng chu„n m?c của ng.ời @uân ử là am cư9ng Cc ba mối @uan hQ r.ờng c$

rong E% h$i, đó là @uan hQM @uân h!n, 'hP ử, 'hu 'hP và ngD hường Cc

c0c đCc *nh c!n cóM Hhân, , HghVa, Tr*, T*n7 feng am cư9ng và ngD hường nó

b$c l$ ra nh+ng :&u ố cF b"n nhU, chủ đạo nhU của đạo làm ng.ời7 G;ng hời,

vi ng.ời 'hP n+ 'hong (i&n hKo @uan niQm của Hho gi0o 'h"i có đủ am ng

2ại gia


20/103

^Sc gia mà đại bi-u @uan r1ng nhU là ^Sc Tử cOng là m$ rong nh+ng

r.ờng 'h0i đ.a ra nhi>u @uan đi-m v> Nđạo làm ng.ờiX7 Gạo làm ng.ời của ^Sc

ử chủ :&u h- hiQn rong h1c hu:& N(iêm 0iX7 Ji cOng hU: reng, ^Sc Tử rU ch6

r1ng đ&n s? *ch lBi h?c &7 ‹ng cho, s? h+u *ch, h+u dPng là iêu chu„n của c0i

hiQn7 ^Pc đ*ch của )ng là lo c0i lBi cho dân, cho nên, h bàn đ&n nhân nghVa là

)ng (m lBi vào7 ^à lBi của con ng.ời hì (h)ng gì beng (iêm 0i, (iêm là g;m h&

h":, r0i vi biQ, (iêm 0i là :êu h& h": m1i ng.ời nh. mình, (h)ng 'hân biQ

hân sF, đAng cU'7 ^uốn gi"ng gi"i cho hiên hạ c0i lBi nhU của (iêm 0i, )ng vạch

ra reng, vì hiên hạ (h)ng :êu nhau mi sinh loạn, và ng.Bc lại n&u :êu nhau hì

hiên hạ sD rị7 ho nên, (iêm 0i hành c0i đCc cF b"n, g;m U c" c0c đCc (h0c

nh.M huQ, rung, 8 hi&u, h+u đ7 lD sống ch&, v> @uan niQm sống và

mPc đ*ch sống của mi ng.ời7 ti-u m$ c0ch đFn gi"n, nhân sinh @uan 3h4 gi0olà m$ hQ hống c0c @uan đi-m của GCc 3h4 v> con ng.ời và đời sống của con

ng.ời7 Tri& l nhân sinh của 3h4 gi0o h& sCc sâu s#c, và ch*nh đâ: là đi-m ạo

nên sCc sống và s? r.ờng ;n của ri& h1c )n gi0o nà:7

20


21/103

=> con ng.ời, 3h4 gi0o @uan niQm con ng.ời đ.Bc cUu ạo 8 nh+ng :&u ố

h- hiQn rong hu:& …anh s#c và hu:& Pc đại7 ThKo hu:& …anh s#c, con ng.ời

đ.Bc cUu ạo 8 hai :&u ố danh 2inh h!n5 và s#c 2v4 chU57 v4

chU, :&u ố cuối hu$c v> inh h!n7 o vi hu:& …anh s#c hì hu:& Pc đại

nghiêng nhi>u v> :&u ố v4 chU hFn7

Trong c0c hu:& v> cUu ạo con ng.ời của 3h4 gi0o hì hu:& HgO u„n là

'h bi&n hFn c"7 Thu:& nà: EKm con ng.ời đ.Bc cUu ạo 8 năm :&u ốM s#c 2v4

chU bao g;m địa, hủ:, hWa, 'hong5, hP 2ình c"m, c"m gi0c của con ng.ời5, ./ng2./ng .Bng, ri gi0c, (* Cc5, hành 2 hCc, nh+ng :&u ố (hi&n âm hoạ đ$ng5,

hCc 2 hCc hKo nghVa r$ng57

wuan niQm của nhà 3h4 cho reng, con ng.ời là s? (& hB' của nh+ng :&u ố

đ$ng, cho nên là gi" ạm, và su: cho cng là v) ng%7 u$c sống con ng.ời chịu s?

chi 'hối của lu4 nhân @u", m1i viQc làm của con ng.ời đ>u là nhân của s? (& hB'

HgO u„n i&' hKo7

=> cu$c đời con ng.ời, ri& h1c 3h4 gi0o b0c bW frahman và Jman,

nh.ng lại i&' hu . ./ng luân h;i 2amsara5 và nghiQ' 2(arma5 của Œ'anisad

cho rengM m1i hC mU đi / ch nà: là đ- sinh ra / ch (h0c, @u0 rình h0c luân

sinh ử đó do nghiQ' chi 'hối hKo nhân @u"7 G- gi"i ho0 ch6ng sinh (hWi nghiQ'

nhân @u" luân h;i sinh ử, ử sinh, GCc 3h4 nêu ra C diQu đ& và h4' nhị nhân

du:ên7

i0o l n>n "ng của 3h4 gi0o là TC diQu đ& 2TC h0nh đ& ha: bốn chân l

hu:>n diQu, hiêng liêng mà m1i ng.ời 'h"i nh4n hCc đ.Bc57 Gâ: là @uan đi-m cố

l~i v> nhân sinh và cOng là nh+ng định h.ng cF b"n nhU của nh+ng . ./ng ri&

h1c 3h4 gi0o7 TC diQu đ& bao g;mM (h đ&, 4' đ&, diQ đ& và đạo đ&7

21


22/103

…iQu đ& hC nhU là …u((ha 2(h đ&5M Nchân l màu nhiQm v> đau (hX, và

nó đ.Bc l gi"i hKo 3h4M NGời là b- (h, đời là c" nh+ng chui bi (ịch liên i&',

bốn 'h.Fng đ>u là b- (h, n.c m# ch6ng sinh nhi>u hFn n.c bi-n, vị mSn của

m0u và của n.c m# ch6ng sinh mSn hFn n.c bi-nX7 Trong (inh hu:-n 'h0'

luân, GCc 3h4 nóiM N KSi các T 5h!o ;-* giờE đ-* là ch-n l< cao hư4ng về (? 5hU X7 Hi (h của h& gian là (h)n cng, song có h- chia hành ba loại (h ha:

0m hC (h7

fa hC (h là Tam (hM (h (h, hoại (h và hành (h7 T0m hC (h làM

Z7inh (hM đ% có sinh là có (h vì đ% sinh nhU định có diQ, bị lu4 v)

h.ờng chi 'hối nên (h7

_7%o (hM ng.ời a lu)n mong muốn r} m%i nh.ng c0i già hKo hời gian

vjn cC đ&n7 Thời gian làm hủ: hoại con ng.ời, làm mờ m#, ch4m chân, da nhănnhKo, E.Fng ủ: mQ mWik0i già đi đ&n đâu làm ng.ời a 'hi>n n%o i đU:7

\7fQnh (hM Trong cu$c sống, hân h- h.ờng ốm đau, nhU là (hi già :&u,

hân h- su: nh.Bc, bQnh 4 d hoành hành làm ng.ời a đau (h7

q7Tử (hM Gời ng.ời ai cOng mong đ.Bc sống m%i, nên ch& là (h7 ph)ng

ch| (h ng.ời đó, mà cu mình .a h*ch,

mong c!u h& c0i nà: đ&n c0i (h0c7 phi ch.a c!u đ.Bc hì 'hi>n n%o, (hi c!u đ.Bc

r;i hì 'h"i lo gi+ nó, n&u nó mU đi hì lại lu:&n i&c7

7{i biQ l: (hM Hh+ng ng.ời :êu h.Fng nhau, g#n bó vi nhau mà 'h"i

Ea c0ch nhau, s? 'hân l: đ% đ.a ng.ời a vào h& gii của nh nhung, (h đau,

'hi>n n%o7

70n ăng h$i (hM Hh+ng ng.ời ghI nhau, căm h nhau mà vjn 'h"i

sống chung vi nhau, nh+ng gì mình ghI bW mà vjn 'h"i )m U', n#m gi+, gS' mS

hì sD làm cho mình (hó chịu, hU v1ng, 'hi>n b?c, đó là (h7

[7Thủ ngO u„n (hM ph vì s? ;n ại của hân E0c7

22


23/103

3h4 nóiM Ninh là (h, già là (h, bQnh là (h, ch& là (h, s!u bi là (h, .u

n%o là (h, o0n gS' nhau là (h, 0i biQ l: (h, c!u (h)ng đ.Bc là (h7 Tóm lại,

năm hủ u„n là (hX7

…iQu đ& hC hai là ngu;n gốc của …u((ha, đó là ham muốn, dPc v1ng, (m

hKo m1i đam mê, g1i là nhân đ& ha: 4' đ&7 ^1i c0i (h đ>u có ngu:ên nhân7

Trong (inh hu:-n 'h0' luân, 3h4 nóiM Nfâ: giờ h†i nà: c0c x (hKo, đâ: là chân

l cao h.Bng v> ngu;n gốc s? (hX7 =4: chân .ng của (h n%o rong cu$c đời

là gì‰ ThKo ri& l 3h4 gi0o, ba ngu:ên nhân r?c i&' của ni (h là do con ng.ời

a có l


24/103

rung đạo, u lu:Qn c" đạo đCc và r* uQ7 Trong (inh hu:-n 'h0' luân, GCc 3h4

nóiM Nfâ: giờ, h†i nà: c0c Tx (hKo, đâ: là chân l cao h.Bng v> con đ.ờng djn

đ&n s? diQ (hX 2đạo diQ (h h0nh đ&57

Gó là f0 ch*nh đạoM ch*nh (i&n, ch*nh . du:, ch*nh ng+, ch*nh nghiQ',

ch*nh mạng, ch*nh inh Un, ch*nh niQm và ch*nh định7 Trong 0m con đ.ờng gi"i

ho0 đó hì ch*nh (i&n, ch*nh . du: hu$c v> r* uQ, g1i # là uQ7 h*nh ng+,

ch*nh nghiQ', ch*nh mạng hu$c v> gii lu4 g1i là gii7 định7 ii, định, uQ là nh+ng con đ.ờng diQ (h, gi"i

ho0 ch6ng sinh (hWi c"nh r!m luân sinh ử, đ- đạ i c"nh gii ni& bàn hanh

ịnh, chAng cu, (h)ng nói lời hêu dQ, (h)ng nói lời đ$c 0cR Ž hanh ịnhM (h)ng

ham dPc, (h)ng sân h4n và (h)ng si mê7

Hh. v4:, h1c hu:& 3h4 gi0o Eâ: d?ng d?a rên âm l con ng.ời, gi6' h1

ho0 (hWi nh+ng c0m d của dPc v1ng hU' hn làm hại 'h„m gi0, đ;ng hời gi6'

cho mi ng.ời có h- sử dPng oàn diQn (h" năng của mình đ- đ.Bc gi0c ng$, gi"i

ho07 Toàn b$ c0c n$i dung rong ri& l nhân sinh @uan 3h4 gi0o u: đ.Bc rình

bà: 'hong 'h6, đa dạng, song đ>u hống nhU / đ*ch đ&n cuối cng là gi"i ho0

con ng.ời (hWi b- (h r!m luân7 tành rình đi ìm con đ.ờng gi"i ho0 của 3h4

gi0o b# ngu;n 8 viQc E0c định đ.Bc ni (h là h.ờng r?c rong cu$c sống, r;i

24


25/103

ìm ra c$i r sâu Ea của ni (h, nh4n định có h- iêu diQ ni (h đ- 8 đó E0c

định đ.Bc con đ.ờng ho0 (h, đạ i c"nh gii hanh ịnh là c~i ni& bàn7 3h4

gi0o cOng (hAng định r~ đ- gi"i ho0, con ng.ời ch| có h- d?a vào ch*nh mình,

N(h)ng có m$ h!n linh nào đ- c"m Fn cOng nh. (h)ng h> (êu g1i h!n linh nào

gi6' đ†X7 Th)ng @ua viQc rì ngO gii, hành h4' hiQn và làm hKo b0 ch*nh đạo,

mi ng.ời sD d!n đi i đ*ch là gi"i ho0 (hWi m1i đau (h, 'hi>n n%o7 Gâ: đ.Bc

EKm là m$ 'h.Fng 'h0' u lu:Qn mang gi0 rị nhân văn sâu s#c, „n chCa nh+ng

gi0 rị đạo đCc o ln, gó' 'h!n làm nên sCc sống lâu b>n của ri& h1c 3h4 gi0o

rong lịch sử nhân loại nói chung, rong l 3h4 gi0o nh. sauM N0ch v/ nhà 3h4

g;m có Nhiên (inh vạn @u:-nX, đạo l 3h4 đà hâu óm rong N0m vạn bốn nghìn

25


26/103

'h0' m)nX (h)ng ngoài mPc đ*ch dạ: c0ch làm ng.ời, i&n lên làm 3h4, vì 3h4

đạo E.Fng minh ˆ @uốc h0i dân anX 2Tạ' ch* phu)ng =iQ, số , h0ng Z` _, r7

\57

Gạo làm ng.ời của 3h4 gi0o đ.Bc v4n dPng m$ c0ch hân 0i h


27/103

'h bi&n rong nhi>u (hu v?c hì m) hình c$ng đ;ng sống rong :êu h.Fng, hn @u, có ng.ời rung l.u nhàn nh%, có ng.ời ngho (h (hốn

cng7 Hh.ng d / vị r* nào, số 'h4n nào, ch6ng a đ>u là ng.ời7 Hga: (hi đ% là

m$ u sV EuU gia đi ìm s? gi"i ho0, ch6ng a vjn là con ng.ời7 ho nên ch6ng a

'h"i làm ng.ời h4 ố và 'h"i sống cho đ6ng đạo làm ng.ời7

tFn n+a, con ng.ời vốn bU oàn, c0i hiQn và c0i 0c ch| c0ch nhau beng m$

ranh gii mWng manh rong b"n *nh con ng.ời7 Gó là đi>u mà ch6ng a (h)ng h-

'hủ nh4n7 Tu: nhiên b"n chU con ng.ời lu)n h.ng hiQn, nhờ vào đó con ng.ời

lu)n muốn u sửa b"n hân đ- hoàn hiQn mình, sống h.ng hiQn7 3h4 gi0o cOng

EuU 'h0 8 hiQn h?c U:, 'h"n 0nh hiQn h?c U: nên rU coi r1ng đạo làm ng.ời và

đ% đ.a ra nh+ng @uan đi-m rong u 4' đạo làm ng.ời7

Trong @u0 rình u 4' đạo l làm ng.ời, có hai đi>u căn b"n 'h"i h?c hiQnM

ThC nhUM (h)ng ng8ng n l?c, cố g#ng h1c 4', rn lu:Qn đ- hoàn hiQn

b"n hân, u d.†ng đạo đCc nFi ch*nh mình7

ThC haiM sống 'h"i có r0ch nhiQm vi nh+ng ng.ời Eung @uanh, có bn

'h4n đKm lại s? an vui, hạnh 'h6c đ&n cho m1i ng.ời7

27


28/103

uố cu$c đời, có bao ng.ời u hKo 3h4 đ- mong đ.Bc làm Th0nh, đ- gi"i

ho0, mà @uên đi bn 'h4n làm ng.ời rong cu$c sống và r0ch nhiQm đối vi

nh+ng ng.ời Eung @uanh7 Hh.ng h4 ra ch*nh nFi hân 'h4n làm ng.ời nà:, n&u

ch6ng a h?c hiQn hoàn h"o đạo làm ng.ờiM h.Fng :êu và gi6' đ† nh+ng ng.ời

Eung @uanh, ch6ng a sD r/ hành m$ ng.ời u:Q vời, m$ vị Th0nh7 =ị r* của

b4c Th0nh (h)ng 'h"i là 8 bW hân 'h4n làm ng.ời, đi ìm m$ giUc mF h%o

hu:>n, m$ gi0 rị cao Ea nào (h0c, mà vị r* của Th0nh b# đ!u 8 hân 'h4n con

ng.ời7

Hh.ng làm h& nào đ- h?c hiQn đạo làm ng.ời, r/ hành ng.ời ố, ng.ời

u:Q vời‰ ThKo 3h4 gi0o, đó 'h"i là ng.ời bi& hanh l1c n$i âm, bi& (i-m so0

hân âm và đ0nh gi0 ch*nh b"n hân mình7 à ng.ời lu)n bi& ? r0ch mình, ìmli ch*nh mình đ- sửa sai7 à ng.ời EKm EI hành vi của mình 8ng ch6 m$R đi>u

bU hiQn d rU nhW cOng r0nh, đi>u hiQn d (hó (hăn đ&n h& nào cOng (h)ng 8

nan, và hi-u r~ ranh gii gi+a đi>u EUu và đi>u ố7 à ng.ời đối vi m1i ng.ời

lu)n (hoan dung, ử & m$ c0ch sâu s#c, và lu)n K ngại sD làm ng.ời (h0c bị n

h.Fng7 3h4 gi0o nhUn mạnh 'hạm r Nử & m$ c0ch sâu s#cX7 Tử & sâu s#c có

nghVa là hi-u hUu, h)ng c"m và chia s} đ.Bc nh+ng ni đau của ng.ời (h0c7 à

ng.ời đ$ l.Bng, :êu h.Fng con ng.ời mà (h)ng so đo hFn hiQ7 … làm rU nhi>u

viQc hiQn, rong l có ch6 nghV m.u c!u danh lBi ha: b0o đ0'7

Trong nh+ng r.ờng hB' nhU định, c

c0ch c. Eử, nêu ra nh+ng đi>u nên làm và nh+ng đi>u (h)ng nên làm vi mPc đ*ch

đKm đ&n lBi *ch cho b"n hân và cho ng.ời (h0c, nh. m$ chi&c la bàn ch| h.ng,

djn ch6ng a đi đ6ng đ.ờng7 Hó h.ng djn con ng.ời đạ đ.Bc và vui h./ng

nh+ng i&n b$ v4 chU rong s? hài hm vui và s? hăng hoa v> inh h!n7

28


29/103

Hó gi6' cân beng nh+ng gi0 rị v4 chU và inh h!n của con ng.ời rong cu$c

sống, gi6' con ng.ời có h0i đ$ (h)ng h0i @u0, (h)ng bU c4' rong cu$c sống7

Hh. v4:, h?c hiQn đạo làm ng.ời rong ri& l nhân sinh 3h4 gi0o là Eâ:

d?ng m$ n&' sống đKm lại hạnh 'h6c và s? an lạc cho m1i ng.ời7 Gâ: (h)ng 'h"i

là nh+ng lời dạ: luân l đạo đCc m$ c0ch hP đ$ng, gi4' (hu)n, m0: móc, siêu

hình mà là n&' sống 'h"i đ.Bc h?c hiQn, có nh. v4: hì mi hU: đ.Bc hạnh 'h6c

hi& h?c nga: rong hiQn ại7 Gạo làm ng.ời rong ri& l nhân sinh 3h4 gi0o h-

hiQn sâu s#c nhU rong hu:& nhân @u", ngO gii, h4' hiQn và b0 ch*nh đạo7

'.1. M`t n`i d,ng 3ề đạo làm người trong triết lý nhân inh #h$t gi%o$.$.1. Đạo làm người trong th#9ết nhân :#

ThKo ri& l 3h4 gi0o, s/ dV rong vO rP vạn v4 bi&n hóa v) h.ờng ch*nh

là do vạn v4 rong vO rP chịu s? chi 'hối của lu4 nhân @u"7 TU c" c0c s? v4,

hiQn .Bng rong h& gii 8 c0i v) cng nhW đ&n c0i v) cng ln, 8 c0i đFn gi"n

đ&n c0i 'hCc ạ', đ>u chịu s? chi 'hối, 0c đ$ng của lu4 nhân @u" mà ;n ại và

bi&n hiQn7 0i gì 'h0 đ$ng ra / v4, làm cho nó bi&n đi, gâ: ra m$ ha: nhi>u (&

@u" nào đó g1i là nhân7 0i gì đ.Bc 4' (& lại do m$ ha: nhi>u nhân g1i là @u"7

Hhân và @u" (h)ng ;n ại đ$c l4' vi nhau mà có liên @uan m4 hi& vi nhau,

đan lU: nhau, "nh h./ng, .Fng 'h"n và h8a i&' nhau7 ^$ @u" đ.Bc hình hànhcó h- do nhi>u nhân ạo ra7 ^$ nhân cOng có h- cho nhi>u @u" (h0c nhau7 f"n

hân nhân, @u" cOng ch| mang *nh .Fng đối7 Hhân (h)ng h- sinh ra @u" n&u hi&u

du:ên7 …u:ên là :&u ố 0c đ$ng gi+a nhân và @u"7 …u:ên là đi>u (iQn, là mối liên

hQ rB gi6' cho nhân 2/ rong rạng h0i (h" năng5 bi&n hành @u" 2/ rong rạng

h0i hiQn h?c5, rong đó, đi>u (iQn EUu đ.Bc g1i là nghịch du:ên, cu (iQn ố

đ.Bc g1i là hu4n du:ên7 Ong giống nh. nhân, @u", du:ên cOng mang *nh .Fng

đối7 HghVa là, rong mối @uan hQ nà:, nó có h- đ.Bc hi-u là du:ên, nh.ng cOng

vjn là nó, (hi EKm EI / mối @uan hQ (h0c hì lại r/ hành nhân hoSc @u" của m$

c0i gì đó7 Hh. h& du:ên (h)ng ch| là m$ c0i gì đó cP h-, E0c định mà cu

(iQn, s? .Fng hB' .Fng sinh nói chung cho vạn 'h0' sinh hành và bi&n đi7

29


30/103

=* dPM hạ l6a là @u" của câ: l6a đ% hành, mà lại là nhân của câ: l6a s#'

hành7 tạ l6a muốn r/ hành câ: l6a đFm b)ng (& hạ 'h"i nhờ có đU, n.c,

(h)ng (h*, 0nh s0ng, nhiQ đ$ h*ch hB', đó là du:ên, là đi>u (iQn và m)i r.ờng

c!n 'h"i có đ- gi6' hạ l6a bi&n hành câ: l6a7

Hh. v4:, nhân nhờ có du:ên mà r/ hành @u", @u" lại nhờ du:ên mi rB gi6' mà ạo hành @u" mik C nh. v4:, h& gii s? v4, hiQn .Bng cC sinh hóa,

bi&n hiQn (h)ng ng8ng ngh| hKo @u0 rình sinh, rP, dị, diQ ha: hành, rP, hoại,

(h)ng7 wu0 rình đó có h- din ra rong nh0: m# 2m$ s0 na, m$ niQm5 ha: rong

8ng giai đoạn có s? bi&n đi v> chU7 Hhân du:ên @u" b0o rong đạo 3h4 đ.Bc g1i

là lu4 nhân @u"7 Hhân có nhi>u hC, du:ên có nhi>u loại và (h)ng có @u" cuối

cng7 u4 nhân @u" 0c đ$ng rong (i&' ng.ời liên @uan i ba đờiM @u" @u0 (hC,

@u" hiQn ại và @u" vị lai7=> sau c0c m)n 'h0i (h0c nhau của 3h4 gi0o c C du:ên, Gại C đ; lu4n vi&MZ7 Hhân du:Qn, là c0i du:ên làm cho nhân hành @u", nh. lPc căn 2ai, m#,

mOi, miQng, hân, 5 làm nhân, lPc r!n 2hanh, s#c, h.Fng, vị, E6c, 'h0'5 làm

du:ên, hành ra lPc hCc 2h*nh gi0c, hị gi0c, (hCu gi0c, vị gi0c, E6c gi0c, hCc5R

30


31/103

_7 ThC đQ du:ên, là c0i du:ên của âm v.Fng, âm s/ cC hC ? hKo nhau

sinh ra liên Pc, (h)ng dCR\7 / du:ên du:ên, là c0i du:ên nà: nhờ c0i du:ên (h0c mà sinhRq7 Tăng h.Bng du:ên, là c0i du:ên đ.Bc ăng hêm c0i du:ên (h0c7

3h4 gi0o cho reng (h)ng m$ hành vi nào d hiQn, 0c, o, nhW của con

ng.ời d đ.Bc b.ng b* chK đ4: mà r0nh đ.Bc @u" b0o7 Hh+ng su: nghV và hành

vi của con ng.ời d inh vi i đâu hì cOng ch| r0nh đ.Bc viQc ng.ời (h0c bi&,

nh.ng (h)ng vì h& mà ho0 (hWi lu4 nhân @u"7 Gó là m$ @u: lu4 U :&u của ?

nhiên mà (h)ng m$ ai có h- nem ngoài s? chi 'hối của nó73h4 gi0o cho reng b"n chU của ch6ng sinh là giống nhau, song cu$c sống

s.ng (h (h0c nhau là do nghiQ' 2ngu:ên nhân đ.a i @u" b0o57 ph)ng có c0ch

nào 'h0n EI c)ng beng hFn nghiQ'M ? mình gâ: nghiQ', ? mình h?c hiQn, ?

mình lVnh @u" b0o7 0i đó (h)ng 'h"i ch| b# đ!u / (i&' nà: mà nó c


32/103

t%: giKo giống ố,Ta sD h./ng @u" lànhX YZq, \_]7wuan đi-m nà: của ri& h1c 3h4 gi0o giống nh. @uan niQm rong dân gianM

NŠ hi>n gS' lành, hiQn gi" hiQn b0o, 0c gi" 0c b0oX7 H&u n#m ch#c l hu:& nhân

@u", ch6ng a sD có ni>m in m%nh liQ vào cu$c sống và (h)ng cm in mạnh mD / cu$c sốngM sống cho ra sống, sống

'h"i 'hUn đUu, u 4' đ- đạ i đ|nh cao của r* uQ, đCc đ$ và lu do nghiQ' chủ đ$ng đi>u hành7

Hh. v4:, n&u ạm hời gạ bW *nh h!n b* v> (i&' ng.ời rong lu4 nhân @u" hì asD hU: đ.Bc đạo làm ng.ời u:Q vời rong . ./ng đó7 f/i vì nó lu)n gi0o dPc

con ng.ời sống lành mạnh, làm nhi>u viQc ố, viQc hiQnR đ;ng hời hạn ch& c0c

đi>u EUu, đi>u bU nhân 'hi nghVa, làm gi"m đi m$ 'h!n ai .Fng rong E% h$i, làm

cho E% h$i nhân *nh hFn, :ên n hFn7

32


33/103

G;ng hời, h)ng @ua . ./ng nà: 3h4 gi0o E0c định, muốn Eâ: d?ng m$

E% h$i an lạc, :ên bình, 'h"i EuU 'h0 8 c0ch hành Eử của mi c0 nhân7 i0o l

nhân @u" E0c định con ng.ời 'h"i chịu r0ch nhiQm đối vi su: nghV và hành đ$ng

của mình7 T8 đó, r.c (hi @u:& định h?c hiQn m$ hành đ$ng gì, con ng.ời c!n

su: nghV v> hQ @u" của nó mà d ch8ng, r0nh làm viQc 0c và cố g#ng làm viQc

hiQn7ó h- coi gi0o l nhân @u" nh. m$ n>n gi0o dPc u:Q vời, đó là n>n gi0o

dPc h.ng đ&n s? ? gi0o dPc b"n hân hKo nh+ng chu„n m?c đạo đCc đ.a đ&n s?

hoàn hiQn và có *ch cho E% h$i7 Gâ: là 'h.Fng 'h0' gi0o dPc h+u hiQu nhU đối

vi mi ng.ời7 f/i mi c0 nhân có nh+ng đi>u (iQn (h0c nhau, vì h& c!n đ.Bc

đón nh4n nh+ng 'h.Fng 'h0' gi0o dPc (h0c nhau7 ong, viQc đ.a ra nh+ng căn cC

cF b"n, chu„n m?c đ- con ng.ời d dàng ? đi>u ch|nh hành vi của mình, ? hCc

v> mình và ? gi0o dPc mình là 'h.Fng 'h0' gi0o dPc đ!: hiQu @u" và hUm đ.Bm

*nh nhân văn7 Š m$ (h*a cạnh (h0c, a hU: lu4 nhân @u" c


34/103

(h cho ch6ng sinh là cCu (h 8 nhân, Cc là chSn đCng nh+ng su: nghV, hành vi

có h- gâ: ra ni (h cho b"n hân và ng.ời (h0c, nhờ đó mà riQ đ- và hiQu @u"

nhU7 ^i c0 nhân (h)ng gâ: nhân EUu, # sD (h)ng 'h"i gS' @u" EUu7 Gi>u nà: là

hB' @u: lu4, b/i lD nhân nào @u" U:, muốn đ.Bc an vui hạnh 'h6c hì 'h"i ạo

hiQn nghiQ', cu đ.Bc hình hành rên n>n "ng âm hCc7

T*nh nhân @u" rong 3h4 i0o đS ra vUn đ> r0ch nhiQm của c0 nhân, b/i con

ng.ời v8a là chủ nhân của nghiQ' và cOng v8a là (} h8a ? của nghiQ'7

Trong E% h$i cOng v4:, (h)ng có r0ch nhiQm c0 nhân hì (h)ng có s? hình

hành của lu4 'h0'7 …o v4:, con ng.ời 'h"i có r0ch nhiQm đối vi nh+ng hành

34


35/103

đ$ng mà mình đ% làm cho c0 nhân, cho gia đình và E% h$i7 ThKo 3h4 i0o, hạnh

'h6c ha: (h đau (h)ng 'h"i là chu:Qn ngju nhiên 8 rên rời rFi Euống ha: 8

l


36/103

của con ng.ời d nhW nhS nh.ng (& @u" cuối cng lại rU o ln7 tình "nh U: đ%

đ.Bc nói đ&n rong hai câu 3h0' c6 sau M

Nh (hinh đi>u 0c

ho reng ch.a đ&n mình

Hh. n.c nhW 8ng gi1

;i bình cOng đ!: ràn

Hg.ời ngu chCa đ!: 0c

…o chU chCa d!n d!n7X

=à M

Nh chê (hinh đi>u hiQn

ho reng ch.a đ&n mình

Hh. n.c nhW 8ng gi1

;i bình cOng ràn đ!:

Hg.ời r* chCa đ!: hiQn

…o chU chCa d!n d!n7X

Trong gi0o l nhân @u", gi0 rị con ng.ời (h)ng ch| đ.Bc đ> cao / vai r< và

r0ch nhiQm mà con ng.ời cu đó càng đ.Bc (hAng định và làm

cho s0ng W hFn h)ng @ua ri& l nhân @u" của 3h4 gi0o7 T*nh nhân văn rong

ri& l nhân @u" (h)ng 'h"i là nhem l gi"i c0i nhân c0i @u" (hi&n cho con ng.ờir/ nên lo sB ha: rốn chạ:, mà nó mang đ&n cho con ng.ời nh+ng cF h$i đ- ?

mình (h#c 'hPc nh+ng sai l!m rong @u0 (hC và Eâ: d?ng cho ch*nh mình m$ đời

sống an vui và hạnh 'h6c7

36


37/103

Ta hU: ri& l nhân @u" (h)ng đ;ng @uan đi-m vi c0i g1i là hiên mQnh

ha: định mQnh7 f/i nh+ng @uan niQm sai l!m U: đ% (hi&n cho bao con ng.ời r/

nên hP đ$ng7 t1 cho reng nh+ng gì mình có đ.Bc ngà: h)m na: đ>u là do s? 0c

đ$ng chi 'hối của )ng rời7 … mình có cố g#ng đ&n đâu đi n+a hì ngho vjn là

ngho, (h vjn là (h, vì Nsố rời đ% địnhX7 Th& nh.ng (hi đ.Bc hWi )ng rời là ai‰

hì con ng.ời (h)ng sao l gi"i đ.Bc7 =i nh4n định sai l!m U:, ch6ng a lại v) ình

i&' a: cho nh+ng hành đ$ng sai @uU:7 Ta (h)ng h- ng;i đó r)ng chờ m$ (& @u"

ố lành đ.a đ&n, lại càng (h)ng h- (hoanh a: r.c c0i g1i là số 'h4n an bài7

tành đ$ng nh. v4: chAng (h0c nào a đang hạ hU' gi0 rị con ng.ời gi+a m$ h&

gii bao la vO rP7

i0o l nhân @u" do đó, m$ mS v8a ch| r~ con đ.ờng sinh ử của con

ng.ời đ- r0nh, v8a (h*ch lQ con ng.ời hành hiQn7 ^S (h0c, dạ: con ng.ời hCc

r0ch nhiQm, sống (h)ng 9 lại, (h)ng chạ: rốn, (h)ng đ li, (h)ng c!u Ein7 Gâ:

là inh h!n gi0o dPc rU lành mạnh và *ch c?c rong viQc gi0o dPc m$ con ng.ời

ố / c" hai mS c0 nhân và E% h$i7

ThU: đ.Bc gi0 rị đ*ch h?c của ? hân, con ng.ời (h)ng r)ng chờ 9 lại,

(h)ng đS ni>m in vào số 'h4n7 …o v4:, gi0o l nhân @u" đ;ng hời lên 0n, 'hê

'h0n nh+ng hiQn .Bng iêu c?c đang an nhiên ;n ại cho đ&n 4n bâ: giờ, nh. nạn

Ein Eăm bói @u}, lên đ;ng lên cố, .ng số ử vi k TU c" nh+ng hiQn .Bng U:

ch*nh là d. âm c


38/103

Tri& l nhân @u" gó' 'h!n Eâ: d?ng inh h!n đoàn (& dân $c, m$ rong

nh+ng sCc mạnh đóng vai r< @u:& định rong c)ng cu$c gi+ v+ng n>n đ$c l4' đU

n.c7 Ž hCc đ.Bc gi0 rị của ? hân, vai r< và r0ch nhiQm của mi c0 nhân rong

E% h$i, dân $c =iQ nam đ% liên (& cng nhau Eâ: d?ng hành m$ (hối đại đoàn

(& v+ng mạnh7 i0o l nhân @u" đ% dạ: cho con ng.ời =iQ nam hU: reng muốn

gi+ v+ng n>n h


39/103

@uan niQm iêu c?c đang ;n ại rong E% h$i7 Trên 'h.Fng diQn luân l đạo đCc,

hu:& nhân @u" ch*nh là n>n "ng Eâ: d?ng nh+ng đSc *nh @u b0u mang đ4m

ru:>n hống đạo đCc dân $c =iQ nam7 on ng.ời có r0ch nhiQm và @u:>n ? do

đ- định đoạ đời mình beng n&' sống hiQn ại7 wua đó, mi c0 nhân rong E% h$i

cng nhau gó' 'h!n Eâ: d?ng cho cu$c sống ngà: càng an vui và hạnh 'h6c7

i0o l nhân @u" dạ: cho a bài h1c @u gi0 đ- ? mi c0 nhân Eâ: d?ng cho

mình m$ đời sống an lành hạnh 'h6c d?a rên chU liQu ? hân7 Tạo nghiQ' hiQn,

con ng.ời đ.Bc h./ng hạnh 'h6c v> sau, ạo nghiQ' 0c con ng.ời sD chịu @u" b0o7

…o đó, sống có đạo đCc, sống hKo đạo làm ng.ời, hanh l1c hân âm, h.ng hiQn,

ho0 (hWi u mê đ- ạo hiQn nghiQ' là viQc con ng.ời c!n làm rong cu$c sống nà:7

^$ (hi in hi-u sâu s#c v> lu4 nhân @u" con ng.ời sD r/ nên r$ng l.Bng

bao dung, )n hu an vui hạnh 'h6c hì ? hân sD đ.Bc nhi>u đi>u lBi lạc7 Hh. rong Hho

gia có câu Np9 s/ bU dPc v4 hi . nhânX cOng hàm chCa nghVa rên7 0i đi>u mà

mình (h)ng muốn hì cOng đ8ng mang đ&n cho ng.ời (h0c7

i0o l nhân @u" dạ: cho a bi& ch& ng? m1i bU hạnh, ngăn ng8a 0c âm

sinh (h/i, Eua an c0i nghiQ' @u" oan oan .Fng b0o, đKm lại ni>m an lạc cho b"n

hân, cho ng.ời (h0c và E% h$i7 Trong gia đình cho đ&n bên ngoài c$ng đ;ng E%

h$i n&u ai ai cOng in hi-u sâu s#c v> nhân @u" # con ng.ời rong E% h$i sD r/ nên

h0nh hiQn bi& ch8ng nào7 ^$ E% h$i mà con ng.ời lu)n lU: nh+ng đi>u nhân

nghVa, chân h4 đối Eử vi nhau đ6ng m?c rong inh h!n đ;ng bào, đ;ng loại hAn

là m$ E% h$i u:Q vời mà nhân loại lu)n h.ng đ&n7 ống vì hạnh 'h6c của ng.ời

(h0c và 4' h- ch*nh là n&' sống ối h.Bng nhU của ng.ời h1c 'h47

39


40/103

Hgà: na:, E% h$i r/ nên mU cân đối gi+a đời sống inh h!n và v4 chU7

H>n (hoa h1c hì 'h0 ri-n mạnh mD nh. vO b%o, rong (hi đó hì đời sống đạo đCc

con ng.ời ngà: càng r/ nên su: ho0i7 T)n : r4 ?, luân l đạo đCc rong gia

đình cOng nh. ngoài E% h$i (h)ng cu đó (h)ng có nghVa là 0' đS cho h& r} m$ định (i&n mà nhemgi0o dPc h.ng djn cho h1 nh4n hCc đ6ng đ#n v> gi0o l nhân @u" / m$ góc đ$

hi& h?c và (hoa h1c nhU7

i0o dPc rong 3h4 i0o nói chung và gi0o dPc đạo đCc con ng.ời d.i

ri& l nhân @u" nói riêng đ>u mang m$ nghVa là ch| ra cho con ng.ời hU: đ.Bc

vai ru 'h0 EuU 8 nh+ng su: nghV hiQn7 Gi>u đó cOng có nghVa là r.c

(hi làm m$ viQc gì ch6ng a 'h"i nghV đ&n h4u @u" của nó sD mang lại cho ng.ời

40


41/103

(h0c hạnh 'h6c ha: (h đau7 H&u hạnh 'h6c a nên 'h0 hu:, n&u (h đau a nên

đoạn 4n7 tành đ$ng 'h0 hu: và đoạn 4n cOng ch*nh là gạn l1c cho âm lu)n

đ.Bc hanh ịnh và rong s0ng d.i s? soi s0ng của gi0o l nhân @u"7

Hh. v4:, hKo lu4 nhân @u" của 3h4 gi0o, mi c0 nhân c!n 'h"i (h)ng

ng8ng cố g#ng, *ch c?c làm nhi>u viQc hiQn, l0nh Ea viQc 0c đ- có đ.Bc cu$c sống

an bình, hạnh 'h6c, nhờ đó mà c$ng đ;ng, E% h$i cOng đ.Bc :ên vui7 ống hu4n

hKo lu4 nhân @u" r.c h& và rên h& là ố cho b"n hân mi ng.ời, đ- mi c0

nhân lu)n c"m hU: hanh h"n hân âm, ? mình sống an vui, hạnh 'h6cR 8 đó

cOng mang lại hạnh 'h6c, :ên vui cho E% h$i, gó' 'h!n Eâ: d?ng m$ E% h$i i&n

b$, văn minh7

$.$.$. Đạo làm người trong )g; gii 3h4 gi0o (h)ng ch| đ.a ra hu:& nhân @u" đ- c"nh |nh con ng.ời 'h"i

sống sao cho 'h"i đạo, r0nh c0i 0c, ăng làm viQc hiQn, mà cu ố cho mình nên d

'hạm 'h"i đi>u 0c7 G- h.ng con ng.ời i c0i hiQn và r0nh Ea c0i 0c, GCc

3h4 đ% đ.a ra c0c gii lu4, mà rong đó NHgO giiX là @uan r1ng nhU7

Hh+ng ng.ời hKo Hho gi0o hì 'h"i sống đ6ng hKo Nam c.FngX, NngO

h.ờngX, con ng.ời hKo 3h4 'h"i Nrì HgO giiX7 3h4 dạ: Nwua s)ng sinh

ử, gii làm hu:>n bX7 ThKo (inh văn, Nm$ ng.ời c. sV hoàn hiQn c0c

chu„n m?c gii 'h0' bao g;mM T8 bW s0 sinh, 8 bW lU: của (h)ng cho, 8 bW

à hạnh, 8 bW nói l0o, 8 bW sa: r.Bu7 ho đ&n nh. v4:, nà: ^ahànàma, là

ng.ời c. sV đ!: đủ gii Yq\, _q]7 ThKo (h"o s0 b.c đ!u, GCc 3h4 nói v>

ngO gii có !n suU EuU hiQn lên đ&n hàng răm l!n rong Tam ạng h0nh

đi-n, đi>u đó cho hU: nghVa @uan r1ng của HgO gii rong đạo đCc căn b"n

của con ng.ời7

41


42/103

Š đâ: rì là c!m, n#m, gi+ gìnR ngO là R gii là răn, dSn d


43/103

ng.ời7 h gi&, ch b"o gi&X7 ^S (h0c, hKo nghiQ' b0o luân h;i, m1i

ng.ời và m1i loài có h- là @u:&n hu$c của nhau rong i>n (i&', nên 'h"i

gi+ gii bU s0 sinh7

? gi+ gii (h)ng s0 sinh nhem mPc đ*ch b"o vQ c)ng beng, m1i ch6ng

sinh đ>u muốn sống sB ch&, m1i ch6ng sinh đ>u có 3h4 *nh nh. nhau7 i+

gii s0 sinh là nu)i d.†ng ln bạc cho đ&n c0c v4 . h+u nhW bI7 U: của

. ha: của c)ng, của c)ng : ha: của nhà n.c, (hi c.†ng I' ng.ời a beng

vO l?c ha: @u:>n hành, (hi dng nh+ng hủ đoạn l8a gạ, m.u mok đ- đoạ

chi&m, s/ h+u i>n bạc nh. @u nB, gi4 hPi, đ!u cF *ch r+, cân non đong

hi&u, rốn sâu l4u hu&,k đ>u g1i là r$m c.'7 Tóm lại r$m c.' là U c"

c0c viQc gian ham, chi&m đoạ ài s"n bU ch*nh7 Hg.ời 3h4 ử (h)ng đ.Bc

bà: m.u (& cho ng.ời (h0c r$m c.'7 phi hU: ng.ời (h0c làm c0c viQc

r$m c.' hì 'h"i (hu:ên b"o can gi0n7

Tại sao (h)ng đ.Bc r$m c.'‰ Tr$m c.' là do l


44/103

của ng.ời (h0c nh. của c"i của ch*nh mình7 Hg.ời (h0c mU mà nh. mình bị

mU v4:7 f/i h&, (h)ng đ.Bc r$m c.'7

? lBi *ch của gii (h)ng r$m c.' là gi+ đ.Bc s? c)ng beng, bình

đAng gi+a con ng.ời vi con ng.ời, mi ng.ời đ>u có @u:>n s/ h+u riêng .,

E% h$i (h)ng c)ng beng hì (hó ;n ại lâu dài đ.Bc7 ph)ng r$m c.' c E% h$i, n&u m1i ng.ời đ>u (h)ng gian

ham r$m c.', hì nhà (h)ng c!n đóng cửa hKn cài n+a7

T. ./ng cF b"n của gii nà: liên @uan đ&n :&u ố ài ch*nh v4 chU, i

nhu c!u lBi *ch của con ng.ời7 =iQc du: rì s? c)ng beng 2(h)ng 'h"i cào

beng5 là . ./ng cố l~i7 ? gian l4n bU c)ng 'h"i đ.Bc loại r87

ii cUm hC ba là bU dâm dPcM

fU dâm dPc là (h)ng à dâm, (h)ng dP d ha: dng hủ đoạn đ- c.'

vB ng.ời (h0c, (h)ng I' bu$c ng.ời (h0c 'h"i hWa m%n ình dPc vi mình,

(h)ng h%m hi&' đàn bà, con g0i7 Hg.ời 3h4 ử (h)ng đ.Bc Eui b"o, bà: m.u

cho ng.ời (h0c làm viQc à dâm7 ph)ng nh+ng (h)ng vui, mà c


45/103

vì (h)ng có s? o0n h nào m%nh liQ cho beng s? o0n h do l8a dối ình ha:

'hP ình gâ: ra7 H&u m1i ng.ời đ>u gi+ gii à dâm hì gia đình đ.Bc đ!m

Um, E% h$i có luân h.ờng đạo l, (h)ng có nh+ng s? h hen ch& chóc vì à

dâm n+a7

^Sc d 3h4 ch| cUm à dâm, nh.ng gi+a vB ch;ng cOng 'h"i gi+ lD,

đi>u đ$, bi& i& dPc, đ- cho hân đ.Bc (hWK, âm đ.Bc rong sạch nh nhàng7

u nh. rên, và (hi hU: ng.ời (h0c nói nh+ng lời (h)ng đ'

U: hì 'h"i (h)ng vui và (hu:ên can ng.ời U:7

3h4 v* m$ ng.ời Nv1ng ng+X cOng giống nh. n.c rửa chân b„n h|u,

(h)ng uống đ.Bc mà 'h"i đ bW đi7 Th4m ch* 'h"i bW lu)n c" c0i ch4u đ?ng

n.c đó7 =1ng ng+ làm mU ni>m in của ng.ời (h0c, gó' 'h!n gâ: nghiQ'

EUu7 =ì v4:, c!n nói lời rung h?c đ- ạo nghiQ' ố7

Š đâ: ch6ng a b# gS' nI .Fng đ;ng vi ri& h1c %o Tử7 %o Tử cho

reng bQnh 8 miQng vào, h1a 8 miQng ra7


46/103

nh. nói 0c sD đố ch0: rong v) số (i&'7 ửa ch| đố ch0: nhà cửa, của c"i

của h& gian, cu hU bại7

ph)ng nói dối / đâ: hàm (h)ng nên nói dối gâ: hại cho ng.ời (h0c,nói dối đ- . lBi c0 nhân7


47/103

Hg.ời (h)ng uống r.Bu cn bạc, hân * bQnh

4, r* uQ ăng r./ng, ui h1 cao, con c0i (ho} mạnh, và gia đình :ên vui7

H&u Tam wu: là n>n "ng hì HgO gii là năm b4c hang của ng.ời 3h4

ử ại gia b.c d!n lên Th0nh @u"7 Hg.ời gi+ gii sD đ.Bc an vui (hWK mạnh,

sống lâu, (i&' sau sD đ.Bc sinh lên c~i rời muốn gì đ.Bc nU:, hoSc sinh lại

c~i ng.ời / nFi ố lành, có địa vị giàu sang, * bQnh, sống lâu, (h)ng hoạn

nạn, gia đình đ!m Um :ên vui,k

Hg.ời (h)ng hKo 3h4 gi0o ha: ch.a 'h"i là 3h4 ử cOng nên gi+ năm

gii đ.Bc nhi>u ch8ng nào ố ch8ng U:7 Hăm gii nói rên ch| là bài h1c

h)ng h.ờng (h)ng ch| đ- 0' dPng riêng cho 3h4 ử, mà nó c


48/103

của ng.ời 3h4 ử, (hi b# đ!u b.c chân rên con đ.ờng gi0c ng$ gi"i ho07

Thi&u đạo đCc căn b"n nà:, d có nói i đạo đCc cao siêu đ&n đâu cOng là lối

nói rng7 ? u hành hi& h?c 'h"i gâ: d?ng cF b"n r.c, sau mi i&n lên

nh+ng b4c cao siêu7 Gó là !m @uan r1ng của HgO gii7 ^a ta Tăng px u4

có vi&M

Nii là (ho b0u bao la

à h!: djn lối, hu:>n ra luân h;i

ii là ao m0 #m r)i

Fn n;ng 'hi>n n%o, lâu r;i (h a’ X

HgO gii 3h4 gi0o là chu„n m?c đạo đCc của ng.ời 3h4 ử, gi0 rị 'h

bi&n của ch6ng đ.Bc c0c nhà đạo đCc h1c đ0nh gi0 cao7 G0ng ch6 nhU là s?đ0nh gi0 của JlbKr ch“Ki”Kr, nhà €n G$ h1c ng.ời GCc rong 0c 'h„m Tư

ưởng n ĐA và (? 'há 7i3n của n@ vi& M NCc 3h4 đ% s0ng ạo ra m$ n>n

đạo đCc n$i âm hoàn hiQn nhU, và rong lVnh v?c nà:, đCc 3h4 đ% nói lên

nh+ng chân l đạo đCc có gi0 rị bU hủ, n>n đạo đCc (h)ng 'h"i của riêng đU

n.c €n $ mà của c" loài ng.ời nói chung7 Cc 3h4 là m$ rong nh+ng

nhà đạo đCc h1c vV đại nhU, (x ài nhU mà h& gii có đ.BcX7

Trì HgO gii, r.c h& là đ- sống có r0ch nhiQm vi ch*nh mình, gi+

b"n hân r0nh Ea viQc 0c đ- âm lu)n hanh h"n, hân (h)ng bị bU an, đ;ng

hời cOng b"o vQ và gi+ gìn nh+ng @u:>n lBi c0 nhân mà viQc nà: đKm lạiM

Hg.ời bi& gi+ năm gii là ng.ời sống có r0ch nhiQm vi b"n hân, ạo

hành đạo đCc cF b"n và s? an lành cho ch*nh cu$c sống của mình7 ph)ng s0

sinh, b"n hân a (h)ng bị ng.ời (h0c gi&, hoSc $i vì gi& ng.ời, cOng

(h)ng có h h4n v> nB m0u vi nhau7 Hên rong cu$c sống, ch6ng a (h)ng

(inh hoàng sB h%i do h hen gâ: nên, cu$c sống đ.Bc :ên n, hân đ.Bc b"o

vQ, âm đ.Bc hanh h"n7

48


49/103

ph)ng r$m c.', ch6ng a (h)ng m#c $i vì r$m c.', / đâu ha: đi

đ&n ch nào (hWi sB ng.ời hKo d~i nghi ngờ7 Ti lui ? do, đ&n đi an n,

rong lu *n nhiQm và in c4:7 f"n hân a hanh bạch, (hi&n

ng.ời ? @u m&n7 T? mình :ên n, gia đình cOng :ên n7 G;ng hời, ng.ời

gi+ gii (h)ng à dâm là ng.ời )n r1ng nghVa ình, bi& b"o vQ sCc (hWK cho

b"n hân, mang lại :ên vui, hạnh 'h6c cho gia đình và gó' 'h!n làm lành

mạnh E% h$i7

ph)ng nói dối, ch*nh a (h)ng 'h"i hối h4n, lời nói ? có gi0 rị, gâ:

đ.Bc ni>m in / m1i ng.ời7 Hg.ời ha: nói dối sD bị E% h$i đ0nh gi0 hU', đ>E.ng đi>u gì (h)ng ai 0n đ;ng, ch*nh mình sD làm mU hai đCc hạnh là u:

*n và hành h47

ph)ng uống r.Bu, ch*nh a (hWi bị c0i Q điên cu;ng mU r*, (hWi gâ:

cho cF h- bQnh hoạn su: :&u, (hWi bị ng.ời (h0c (hinh h.ờng rong l6c sa:

s.a7 Tr0i lại, b"n hân a đi>m đạm bình Vnh, hân h- lại (hWK mạnh, đối vi

m1i ng.ời đ>u đ.Bc @u (*nh, sinh con cOng h)ng minh s0ng suố7

Gó là đ% b"o vQ nh+ng lBi *ch đối vi b"n hân rong hiQn ại7

Hói v> sau, (h)ng s0 sinh, hân r0ng (iQn sống lâuR (h)ng r$m c.',

ài s"n sung 6cR (h)ng à dâm, hân h- đ' đDR (h)ng nói dối, m1i ng.ời :êu

chu$ngR (h)ng uống r.Bu, r* uQ s0ng suố7

=iQc rì HgO gii m$ c0ch đ6ng đ#n và nghiêm 6c là mi ng.ời đang

:êu h.Fng ch*nh mình, sống có r0ch nhiQm hFn đối vi .Fng lai của mình,

đang n l?c h& sCc đ- rn dOa b"n hân, u d.†ng đạo đCc, hoàn hiQn nhân

c0ch7 Gâ: là m$ viQc làm có nghVa v) cng ln lao, b/i lD, n&u (h)ng :êu

h.Fng b"n hân, đối ố vi b"n hân, hì sD chAng h- :êu h.Fng đ.Bc ng.ời

(h0c mà làm đ.Bc viQc ố cho ng.ời (h0c7

49


50/103

G;ng hời, lu)n gi+ mình (h)ng 'hạm 'h"i năm gii cUm rên, là mi

ng.ời đang rn cho mình h0i đ$ )n r1ng b"n hân và )n r1ng ng.ời (h0c,

inh h!n vị ha, s? (i>m ch& nh+ng ham muốn bU hiQn7 Gâ: là nh+ng 'h„m

chU cF b"n mà m1i ng.ời c!n có đ- sống đ6ng hKo đạo l làm ng.ời7

ng vi viQc đKm lại nh+ng gi0 rị cho b"n hân, rong c0ch hành Eử

vi nh+ng ng.ời Eung @uanh uân hKo HgO gii, mi ng.ời cOng đang đKm

lại nh+ng gi0 rị cho gia đình và E% h$i7

^1i ng.ời ai cOng coi sinh mạng là ối h.Bng7 fi& )n r1ng sinh

mạng là n&' sống văn minh, chà đạ' rên sinh mạng con ng.ời là d% man7

fi& gi+ năm gii là ngu;n hạnh 'h6c của gia đình, là n&' sống văn minh của

E% h$i7 ^uốn sinh mạng con ng.ời đ.Bc b>n v+ng, muốn con ng.ời 'h"i )nr1ng s? sống, 3h4 cUm (h)ng đ.Bc s0 sinh7 Hh.ng con ng.ời sống nhờ ài

s"n đ.Bc nu)i d.†ngR vì )n r1ng ài s"n của ng.ời, 3h4 cUm (h)ng đ.Bc

r$m c#'7 ? sống của con ng.ời c!n có gia đình, gia đình là Um của nhân

loại, Um bị lung la: là mU hạnh 'h6c, vì )n r1ng hạnh 'h6c gia đình,

3h4 cUm (h)ng đ.Bc à dâm7 ? sống chung đPng rong gia đình và ngoài E%

h$i c!n 'h"i in nhau, hi&u l


51/103

gìn năm gii là )n r1ng nhân b"n, là n&' sống văn minh, là n>n "ng đạo đCc

của E% h$i7

Trong cu$c sống, con ng.ời lu)n 'h"i đối diQn vi nh+ng 'hi>n mu$n,

(h đau7 Trong số đó, s? đau (h $ đ$ của con ng.ời (h)ng gì hFn (hi

ng.ời a nghV i sinh mạng của h1 bị đK d1a, i>n của h1 bị mU m0, ng.ời

h1 h.Fng :êu bị Eâm hại7 h*nh đâ: là ni (h nghiQ ng% nhU của con

ng.ời7 =ì v4:, ch6ng a (h)ng đ.Bc s0 sinh, r$m c#', à dâm7 Tình h.Fng

vVnh vin (h)ng có n&u con ng.ời (h)ng in ./ng và h)ng c"m nhau, đâ:

cOng là ni (h hC :&u của con ng.ời7 f/i lD rong cu$c sống mà (h)ng có

ình h.Fng, là loài ng.ời đang lạc loài / gi+a sa mạc ha: chốn r8ng hoang,

cm mong .c ch*nh đ0ng của hàng riQu riQu con ng.ời rên

r0i đU nà:7 ong đ- có đ.Bc m$ E% h$i nh. h& hì r.c h& mi c0 nhân

'h"i ? hCc đ.Bc r0ch nhiQm của mình đối vi b"n hân và E% h$i đ- u 4'

mình7 h6ng a ìm hU: nh+ng đạo l làm ng.ời cF b"n rong 8ng gii cUm

của 3h4 gi0o7 Hói m$ c0ch đFn gi"n, (h)ng s0 sinh và (h)ng cho 'hI' s0

sinh là đạo đCc, b"o vQ cu$c sống của con ng.ời và b"o vQ c0c ạo v4 hiên

nhiên beng đạo đCc7 =iQc nhUn mạnh gii s0 nói r$ng ra cOng ch*nh là lời

nh#c nh/, c"nh |nh nhân loại h%: đoàn (&, b"o vQ n>n h


52/103

r1ng @u:>n đ.Bc sống và @u:>n ? chủ của mi @uốc gia7 Gi>u nà: mang gi0

rị nhân b"n sâu s#c7 ph)ng r$m c#' và (h)ng cho 'hI' r$m c#' là b"o vQ

s? c)ng beng E% h$i, b"o vQ nh+ng hành @u" lao đ$ng và s? s/ h+u c0 nhân7

ph)ng à dâm và (h)ng cho 'hI' à dâm là gi+ gìn s? hủ: chung rong @uan

hQ vB ch;ng, đ> cao i& hạnh và b"o vQ hạnh 'h6c gia đình7 ph)ng nói dối và

(h)ng cho 'hI' nói dối là b"o vQ s? h4, b"o vQ nh+ng chân gi0 rị rong

cu$c sống7 ph)ng uống r.Bu và (h)ng cho 'hI' uống r.Bu là gó' 'h!n d?ng

Eâ: m$ r4 ? E% h$i n định, con ng.ời sống có l r* và lành mạnh7 Gâ:

đ>u là nh+ng đạo l làm ng.ời cF b"n mà ai cOng nên làm hKo7

wua đâ:, mi ng.ời u 4' h0i đ$ sống )n r1ng ng.ời (h0c, sống vị

ha, bi& nghV cho nh+ng ng.ời Eung @uanh, (h)ng vì lBi *ch c0 nhân mà làmhại i ng.ời (h0c7 G;ng hời, sống có r0ch nhiQm vi gia đình, c$ng đ;ng

và E% h$i, sống sao cho có nghVa, sao cho mi su: nghV, lời nói và viQc làm

của mình (h)ng nh+ng (h)ng làm n hại i E% h$i mà c


53/103

nhân loại hì E% h$i sD gi"m đi bi& bao nhiêu $i 0c và cu$c sống sD l.Fng

hiQn, hu4n huX Y\, ]7

ó h- hU:, v> mS l lu4n, HgO gii đ% đ"m b"o c" ba mS Nh- dPcX,

Nr* dPcX, NđCc dPcX đối vi viQc hoàn hiQn nhân c0ch con ng.ời7 => b"n

chU, đâ: ch*nh là nh+ng 'h„m chU đạo đCc cF b"n của m$ con ng.ời d có

hKo 3h4 ha: (h)ng7

Hh. v4:, vi năm gii lu4, 3h4 gi0o đ.a ra m$ @uan niQm sống |nh

gi0c7 ? 'h0 ri-n nhân c0ch con ng.ời lu)n đu

(iQn (h)ng h- hi&u rong viQc 4' rung inh h!n vào u 4', nó gi6' cho

âm rong sạch, (h)ng cm ch& và đi>u ch|nh b"n hân mình, nó nh#c nh/ con

ng.ời hUu hi-u lu4 nhân @u" nh. m$ lD ? nhiên rong E% h$i, nó là đạo đCc

(hu:&n hiQn và h.ng hiQn7 GSc đi-m nà: của 3h4 gi0o rU g!n gOi vi dân

$c =iQ Ham giàu l


54/103

Hgà: na: rên 'hạm vi oàn c!u, E% h$i hiQn đại của ch6ng a nói nh.

7 Hgu:n Hgu:ên TrC / bài Gạo đCc 3h4 gi0o có h- gó' 'h!n Eâ: d?ng

cu$c sống nhân loại :ên vui Tạ' ch* i0c Hg$ số ngà: Z`q`Z\M NGang

8ng 'h6, 8ng giâ: đối mS vi nh+ng hi-m h1a n": sinh 8 s? sa s6

nghiêm r1ng của đCc hạnh con ng.ờiX7 h.a bao giờ rong lịch sử r.ờng (x

của nhân loại lại din ra nhi>u đ&n h& nh+ng hành vi v) đạo, bU nhân, nh+ng

cu$c chi&n ranh .Fng àn gi+a c0c s#c $c và )n gi0o, nh+ng bQnh dịch

(h„n b0o rên oàn c!u và nh+ng *n hiQu cU' b0o v> s? hủ: diQ hiên nhiên7

Hg.ời a gi"i h*ch s? sa s6 rên beng c0ch đ li cho n>n (inh & hị

r.ờng7 ong, hi& nghV, (inh & hị r.ờng ch| là m$ rong nh+ng ngu:ên

nhân ạo nên lối sống chạ: hKo đ;ng i>n đ> cao chủ nghVa c0 nhân và hóisống *ch (97 uố m$ hời gian dài c0c cU' ch*nh @u:>n và c0c chCc đoàn

h- đ% hi&u @uan âm đ&n n>n đạo đCc của oàn E% h$i, và m$ 'h!n hu$c v>

mi c0 nhân đ% N? bu)ng lFiX đCc hạnh của mình7 Trong bối c"nh U:, nh+ng

gii lu4 của 3h4 gi0o càng có nghVa gi0o dPc và chUn ch|nh đạo làm ng.ời

hFn bao giờ h&7

ii lu4 đ.Bc GCc 3h4 đ.a ra (h)ng (hó hi-u và (hó h?c hành rong

mi giâ: 'h6 hCc của cu$c sống ch6ng a7 ii lu4 đó (h)ng c!n 'h"i đBi

đ&n (hi v> h.u ha: đ&n m$ hời gian nào đó mi h?c hiQn đ.Bc7 Hó c!n

đ.Bc h?c hiQn rong nghV, lời nói, hành đ$ng rong đời sống u 4' hàng

ngà: của ch6ng a7 =iQc rì ngO gii (h)ng 'h"i viQc ngà: m$, ngà: hai, h)m

na: làm ố r;i hì đ% là hoàn hành, mà viQc rì ngO gii là c" m$ @u0 rình,

:êu c!u 'h"i h?c hành (h)ng ng8ng, 'h"i gi+ r1n vn rong 8ng hành vi và

h0i đ$ sống7

‚% h$i đang v4n đ$ng, 'h0 ri-n, nhi>u gi0 rị đạo đCc đ% và đang lung

la:, con ng.ời đang đCng r.c ngu: cF su: ho0i đạo đCc, rFi vào hoang

54


55/103

mang, hoài nghi nên viQc (hai h0c đạo làm ng.ời rong HgO gii (h)ng ch|

có nghVa đối vi ng.ời 3h4 ử mà cn sống của ai, ngoại r8 r.ờng hB' bU (h" (h0ng 'h"i Ns0 nhU miêu cCu

vạn hửX hKo inh h!n bi, r*, dOng đ- lBi lạc cho lBi *ch ch*nh đ0ng của đa số YR

Z_, _Z]7

pinh h.ờng m) " s? (h)ng s0 sinh của ng.ời 3h4 ử là EuU 'h0 8 l @u:>n sốngM N=ị Th0nh đQ ử cho đ&n r1n đời 8

bW s0 sinh, 8 bW r.Bng, đao, (i&m, bi& àm @u, có l


56/103

sinh sD bị đ1a địa ngPc, ng% @u9, bàng sinh7 wu" dị hPc nh của s0 sinh là

@u" b0o làm ui h1 ng#n ngủiX YZ_R ]7 ^S (h0c, ch*nh do s? s0 sinh, s?

sB h%i sD đKo đui a m%i m%iM NHg.ời s0 sinh sB h%i h4n h do s0 sinh nga:

đời nà: cOng nh. .Fng lai vi âm (h .u7 Goạn u:Q s0 sinh, sB h%i h4n

h do s0 sinh đ.Bc nhi&' 'hPcX YZZR [Z]7

Hg.ời 3h4 ử (h)ng ch| có 8 bW nghiQ' s0 mà c


57/103

đoạ ài s"n (} (h0c, đ)i l6c ch6ng sử dPng vO l?c đ- u: hi&'7 …o đó, r$m c#'

là m$ hành vi $i 'hạmM

NGối vi (} ăn r$m, đ; lU: đ.Bc là mong muốn, r8ng r4m là c!n hành, đao

r.Bng là đi-m ?a, ối ăm là Eu h.ng và (h)ng bị l$ là cCu c0nhX YZ_R \]7

GCc 3h4 c


58/103

…o đó, đ- b"o vQ hạnh 'h6c gia đình mình, đ- )n r1ng gia đình (} (h0c, đ-

hành ?u 'hạm hạnh sa m)n, ng.ời ại gia ha: EuU gia 'h"i nhU @u:& đoạn 4n à

hạnh và à hạnh rong c0c dPc hạ liQ7

M#n là ;ấ v:ng ngZY

=1ng ng+ là nói nh+ng đi>u r0i ng.Bc vi h?c &, r0i vi s? h4, r0i vi

đi>u m# hU: ai nghKk vi đ; l.ờng gạ, dối r0, 'h|nh 'hờ7 fU v1ng ng+ là (h)ng

nói Eeng, nói b4:, 'h 'hi&m7 Th)ng h.ờng, (inh h.ờng nêu lên 0m r.ờng hB' đi-n

hình và g1i c0c (i-u hCc v1ng ng+ là N3hi h0nh ng)nXM NThU: nói (h)ng hU:, (h)ng

hU: nói hU:7 HghK nói (h)ng nghK, (h)ng nghK nói nghK7 fi& nói (h)ng bi&, (h)ng

bi& nói bi&7 HghV nói (h)ng nghV, (h)ng nghV nói nghV7 Gâ: là 0m 3hi h0nh ng)nX

YZ_R Zq_]7 NGm là ;ấ lưSng hiệY

fU l.†ng hiQ là (h)ng nói hai lời7 ph)ng 'h"i là nói hai l.†i mà là nói lời

đu đ v† rong ình h+u nghịM

NHà: c0c Tx (hKo, ai nói lời đ


59/103

(h*ch lQ ng.ời (h0c 8 bW nói lời đn

rủa, chửi h>, nói Pc, châm ch*chk đ>u hu$c vào 0c (h„u7 =ì 0c (h„u EuU 'h0 8

sân si nên nó h.ờng đKm lại đau (h, bu;n 'hi>n cho (} (h0c7 Trong (inh, GCc

3h4 v* ng.ời (h)ng nói lời 0c (h„u là ng.ời nói nh. m4, rU đ0ng @u r1ngM

NHà: c0c Tx (hKo, có ng.ời đoạn 4n 0c ng+, 8 bW lời nói 0c ng+7 ời nói của

ng.ời U: (h)ng hại, ai .a nghK, (h" 0i, đi hAng đ&n âm, l đ$, đ.Bc nhi>u ng.ời

.a h*ch, @u r1ng, (*nh m&n7 Hh+ng ng.ời nói lời nh. v4: là ng.ời nói lời nh.

m4X YZ_R Zq_]7

=> @u" b0o của lời nói 0c (h„u, GCc 3h4 cho bi&M NHh+ng (} nào nói lời

h) 0c sD bị @u" b0o @u:&n hu$c (ình chống nhau7


60/103

và đ; đ% h?c hiQn đ.Bc, ng.ời a mi có h- E0c nh4n ch*nh E0c7 =ì h&, 9 ng+

EKm ra ngu: hại hFn v1ng ng)n nhi>u7 H&u nh. v1ng ng)n ch| nói sai s? h4 hì 9

ng+ là nói lu đối .Bng nhim đ#m7 Tham là đam mê, chU' hủ am

gii và ngO dPc7 Hó là đ!u mối m1i (h đau, m1i ri>n miên sinh ử7

ó h- hi-u đFn gi"n, ham là hm (h0, ham muốn, hủ đ#c nh+ng s? v4

v.B @u0 (h" năng và nhu c!u của mình7 ^1i ham v1ng *ch (9 h0i @u0 đ>u gâ:

'hi>n n%o, ai vạ cho ch*nh mình, cho ng.ời (h0c, v4 (h0c7

Ti& ch& ham dPc là gii hạnh rU c!n đ.Bc @uan âm7 Hgoài nh+ng nhu c!u

c!n hi& nh. cFm ăn, 0o mSc, nhà /, con ng.ời (h)ng ng8ng đ


61/103

Tham v1ng *ch (9 của con ng.ời là v) đ0:, (h)ng bờM ham danh, lBi, ình,

ham sống lâu, ham mạnh, ham hành đạ, c)ng danhk u;ng v1ng *ch (9 đ%

đ.a con ng.ời i Eung đ$, 0' bCc, bóc l$, bU c)ng, hn loạn và đau (h7 =ì v4:,

3h4 (hu:ên con ng.ời h%:M

PT7i 8cE 7i chJ`Xh& h,mE 5h& baE 5h& hái

2fi& đủ, bi& d8ngkT8 bW s? @u0 mCc57

Š c0c (inh, ham cm (h*ch rong s? v) l, h0i đ$

'hjn n$, 'h"n (h0ng, chống đối, gi4n d+, gi4n hờn, nóng n":, h%m hại, s? hi>m

h4n, c0ch hi>m h4n, h0i đ$ hi>m h4n, s? đối l4', 'h"n đối, hung hăng, l

m%ng, s? bU bình của âmX YZR _, _[]7 Hgu:ên nhân djn (h/i ra sân h4n

đ.Bc (inh m) " nh. là m$ s? chU' ng% và nSng v> ng% 0i7 h*nh EuU 'h0 8

h0i đ$ *ch (9, nhW nhKn, đố (, ch| muốn :êu chu$ng ng.ời hân mà (h)ng

61


62/103

nghV đ&n ha nhân, nênM N3hàm ng.ời sân h4n do nhân sân h4n, nghV đ&n hại

mình, hại ng.ời, hại c" haiX YZZR \q\]7

Tâm sân h4n, b?c Cc, căm h là đ$ng cF r?c i&' djn i lời nói, viQc làm

hung bạo, đ$c 0c, ai h1a cho mình, cho ng.ời7 Tâm địa sân h4n r.c h& gâ: bU

an, rối loạn, bQnh hoạn cho ch*nh ng.ời c.u mang nó7 i4n gi+, b?c b$i, căm h,

d;n nIn, rUn 0', (i>m ch&, g#ng g.Bng, (h hạnh, n l?ck đ>u là âm h0i bU

h.ờng, rạng h0i bQnh l, nh+ng hình hCc bạo hành vi b"n hân7 ^$ ng.ời đ%

bạo hành vi b"n hân, hì (h)ng h- (hoan hu đKm lại s? đau (h cho ng.ời (h0c, s? đau (h cho ch*nh ng.ời hành

đ$ng và làm đau (h cho c" hai7 =à g1i là hiQn, là (hi mà c0c hành vi rên đ.Bc h-

hiQn vi n$i dung ng.Bc lại, nghVa làM ph)ng s0 sinh, (h)ng r$m c#', (h)ng à hạnh,

(h)ng nói v1ng ng+, (h)ng nói 9 ng+, (h)ng nói đu m1i ng.ời ai cOng

.c mF7 3h4 gi0o n#m b# đ.Bc đi>u đó, đ% đ.a ra Z đi>u hiQn đ- con ng.ời h?c

hành hKo, nh. m$ định h.ng đ- mi c0 nhân u 4' đạo l làm ng.ời, gó' 'h!n Eâ:

d?ng m$ cu$c sống ố đ' hFn7

^.ời đi>u hiQn đ.Bc chia ra ba 'h!n .Fng Cng vi ba nghiQ'M hân, (h„u, 7

fU s0 sinh, bU hâu đạo, bU à dâm là ba đi>u hiQn hu$c hân nghiQ'7 fU v1ng ng+,

bU l.†ng hiQ, bU 0c (h„u, bU 9 ng+ hu$c v> (h„u nghiQ'7 fU ham dPc, bU h4n

62


63/103

(hu- và bU à (i&n hu$c v> nghiQ'7 u4n v> nghiQ' b0o, v) l.Bng $i li đ>u n.Fng

nFi hân, (h„u, mà ạo 0c7 …o đó, u Th4' hiQn là 'h0' m)n diQ $i li nFi hân,

(h„u, 7 phi hành ?u 'h0' m)n r;i l6c đó g1i là NTam nghiQ' hanh ịnhX7

Gạo làm ng.ời hKo @uan niQm 3h4 gi0o (h)ng ch| là r0nh Ea viQc bU hiQn,

viQc bU hiQn d nhW mU: cOng (h)ng đ.Bc 'hạm 'h"i mà cm đạm, (hiêm hạ,

gi"n dị và có đủ sCc nhjn nại v.B @ua m1i cam go của cu$c sống7 Th?c hành hKo

Th4' hiQn gi6' cu$c sống của a r/ hành cu$c sống đạo đCc, chân h4, và ch*nh b"n

hân a sD là Um g.Fng đạo đCc cho h& hQ sau noi hKo7

Gạo làm ng.ời rong Th4' hiQn của 3h4 gi0o r.c h& h- hiQn / viQc gi0o

dPc c0ch hành Eử đ6ng đ#n rong mối @uan hQ vi ch*nh mình, đKm lại nh+ng gi0

rị cho b"n hân7 Th4' hiQn gi6' ch6ng a (h)ng r/ hành nh+ng (} hung 0c, s0

nhân, r$m c.', hi&' dâm, nói lời Eeng b4:, ham lam v) đ$, gi4n gi+ điên cu;ng,

)m U' à (i&nk nhờ h& ch6ng a (h)ng 'h"i lo sB $i, bị d. lu4n E% h$i lên 0n7

Th4' hiQn gi6' cho hân, (h„u, hanh ịnh, (h)ng 'hạm li l!m, $i 0c7 Hh.

ch6ng a hU:, nh+ng (} sống mà vi 'hạm vào Th4' hiQn, nh. s0 sinh, r$m c#',

à dâm, nói dối, nói hêu dQ, nói l.†i đ)i chi>u, nói lời hung 0c, ham lam, sân h4n,

si mê, d h1 / địa vị nào rong E% h$i, b"n hân và âm h;n h1 cOng (h)ng đ.Bc

63


64/103

bình an mà sD gS' 'h"i âu lo, đau (h, lu)n c#n rC l.Fng âm và c"m hU: ? ghê

rBn, sB h%i ch*nh b"n hân mình mi (hi nghV v> nh+ng nghiQ' 0c đ% gâ: ra7 Th?c

hành Th4' hiQn là mi ng.ời đang hoàn hiQn b"n hân, u d.†ng đạo đCc c0 nhân,

ăng làm viQc hiQn, r0nh Ea viQc 0c đ- hân, âm rong s0ng, cu$c sống lành mạnh,

h+u *ch7GCc 3h4 (hu:ên c0c 'h4 ử ại gia nên gi+ năm gii và làm m.ời đi>u hiQn

đ- nga: rong hiQn ại (h)ng (h/i âm (h, âm .u, rong (hi lâm chung âm (h)ng

rối loạn và sau (hi ch& hì đ.Bc sinh / hiên gii7 GCc 3h4 cu hiQn, nhờ u 4' c0c đi>u hiQn mà đ.Bc

mạng sống lâu, nhan s#c h#m .Fi, sống :ên n vui v}, của c"i d;i dào, u: *n đ!:

đủ7Th& gii mu)n hình vạn rạng, nh.ng s? v4n hành của nó lu)n uân hKo

nh+ng @u: lu4 nhU định của ? nhiên7 on ng.ời là m$ b$ 'h4n của h& gii o

ln U:, là m$ m"nh ghI' @uan r1ng của bCc ranh ? nhiên nên con ng.ời sống

cOng uân hKo nh+ng @u: lu4 chung của ? nhiên và c" nh+ng @u: lu4 đSc h

của h& gii loài ng.ời7 H&u sống hu4n hKo @u: lu4, sD h6c đ„: s? hoàn hiQn và

'h0 ri-n / mi c0 nhân và oàn E% h$i, (h)ng uân hKo @u: lu4, con ng.ời sD ?

'h0 hWng con đ.ờng 'h0 ri-n của mình7 =à / đâ: a hU: reng, cu$c sống ming.ời h?c hành hKo Th4' hiQn là đang gó' 'h!n hu4n hKo nh+ng @u: lu4

chung của cu$c sống7 ^i m$ ngu:ên do @uan r1ng (h0c nhau đ- b"o vQ cu$c

sống con ng.ời, 3h4 lại đ> ra m$ hiQn (h0c nhau mà con ng.ời nên ha: 'h"i

h?c hiQn đ- làm r


65/103

s? sống đ- nu)i s? sống là mê mu$i, vì ham sống nên hại s? sống là v) minh7 tFn

n+a, con ng.ời sinh ra có @u:>n đ.Bc sống, đó là lD ? nhiên, gi& hại s? sống là

'hạm vào @u: lu4 của ạo hóa7 f/i v4:, )n r1ng và gi+ gìn mạng sống cho c0c

sinh v4 mà rong đó, đSc biQ là con ng.ời đ.Bc h8a nh4n là m$ 'h„m chU đạo

đCc cao đ' rong đạo l làm ng.ời, nên ch6ng a 'h"i hành hiQn bU s0 sinh7GCng sau mạng sống, ài s"n cOng là hC @u gi0 của mi ng.ời7 Hh+ng v4

ha: ài s"n mà mi ng.ời s/ h+u, có h- là ài s"n v4 chU ha: inh h!n, h.ờng là

nh+ng beng chCng ghi dUu hành @u" lao đ$ng, cố g#ng, n l?c của con ng.ời

rong m$ lVnh v?c bU (ì, v4: nên, n&u ch6ng bị c.' mU, hì sD (h)ng ch|

gâ: ra s? n hU v> nh+ng gi0 rị v4 chU (hi&n con ng.ời bu;n 'hi>n, mà

@uan r1ng hFn là gâ: c"m gi0c mU m0 nh+ng gi0 rị inh h!n (hi&n con

ng.ời đau (h7 Ong có (hi đó là nh+ng ài s"n gi6' du: rì s? ;n ại của con

ng.ời, lU: c#' nó, là gi0n i&' c.' đi mạng sống của h17 =4: nên, ch6ng a

'h"i hành hiQn hC hai là bU hâu đạo7ó sinh mạng, sống (hWK mạnh an oàn, có ài s"n sung 6c, đ!: đủ, nh.ng

con ng.ời (h)ng bo bo gi+ lU: nh+ng hC đó, sống m$ mình, mà ai cOng sống

rong m$ E% h$i hu nhW là gia đình7 Gó là c0i n)i nu)i d.†ng con ng.ời nga: 8

hời hF Uu i l6c v> già, gia đình là & bào của E% h$i7 ịch sử loài ng.ời 'h"i đUuranh, r"i @ua nh+ng h& (9 dài đ- Eâ: d?ng nh+ng r4 ? và (hu)n 'hI' rong gia

đình, đ- hình hành nên n&' sống hủ: chung son s#c của vB ch;ng, làm g.Fng cho

c0c h& hQ ch0u con7 =4: nên hành hiQn bU à dâm là :&u @u:& đ- gi+ gìn nhân

c0ch, Eâ: d?ng

Documents

Đề Cương Luận Văn 13.4