16
Chwilio Chwilod DECHREUWCH YMA Mae’r Nodiadur Maes hwn yn cynnwys popeth sydd arnoch chi angen ei wybod i gymryd rhan yn arolwg Chwilio Chwilod gydag OPAL sy’n pwyso a mesur sut mae’r amgylchedd adeiledig yn effeithio ar infertebratau gyda’r Amgueddfa Hanes Natur

DECHREUWCH YMA - OPAL · 2014-05-09 · Er enghraifft, mae gloÿnnod byw trilliw bach angen danadl poethion i’w lindys eu bwyta, blodau i gynhyrchu neithdar i loÿnnod byw llawn-dwf

  • Upload
    others

  • View
    2

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: DECHREUWCH YMA - OPAL · 2014-05-09 · Er enghraifft, mae gloÿnnod byw trilliw bach angen danadl poethion i’w lindys eu bwyta, blodau i gynhyrchu neithdar i loÿnnod byw llawn-dwf

Chwilio ChwilodDECHREUWCH YMA

Mae’r Nodiadur Maes hwn yn cynnwys popeth sydd arnoch chi angen ei wybod i gymryd rhan yn arolwg

Chwilio Chwilod gydag OPAL sy’n pwyso a mesur sut mae’r amgylchedd adeiledig yn effeithio ar infertebratau

gyda’r Amgueddfa Hanes Natur

Page 2: DECHREUWCH YMA - OPAL · 2014-05-09 · Er enghraifft, mae gloÿnnod byw trilliw bach angen danadl poethion i’w lindys eu bwyta, blodau i gynhyrchu neithdar i loÿnnod byw llawn-dwf

Pam cynnal yr arolwg Chwilio chwilod?

Drwy gymryd rhan yn yr arolwg ac anfon eich canlyniadau atom, byddwch yn helpu i ddysgu mwy am yr amrywiaeth anhygoel o infertebratau sydd yn yr amgylchedd adeiledig. Faint sydd yna ac ymhle y gellir dod o hyd iddynt? Bydd canlyniadau’r arolwg yn dweud wrthym hefyd pa gynefinoedd chwilod sydd i’w gweld mewn ardaloedd trefol, maestrefol a gwledig er mwyn i ni allu gweld sut maent yn cymharu. Cewch lawer o hwyl, felly ewch ati i chwilio!

Mae chwilod yn bwysig dros ben!

Mae infertebratau - sef anifeiliaid di-asgwrn-cefn - yn hollbwysig a difyr tu hwnt. Maent yn rhan hanfodol o’n bywyd gwyllt ac yn gwneud pob math o bethau defnyddiol fel peillio llawer o’n planhigion ac ailgylchu maetholion drwy ymddatod dail sydd wedi disgyn. Maent yn darparu bwyd ar gyfer anifeiliaid eraill fel adar, amffibiaid a mamaliaid, ac mae llawer ohonynt yn greaduriaid hyfryd i’w gwylio os ydych chi’n cymryd amser i edrych a gwerthfawrogi. Mae 96% o’r holl anifeiliaid y gwyddom amdanynt yn infertebratau ac maen nhw’n bwysig iawn……… hebddynt byddai’r byd yn lle gwahanol iawn.

2

Infertebratau (anifeiliaid di-asg-

wm-cefn), 1.3 miliwno rywogaethau,

e.e pryfed, mwydod a phryfed

Fertebratau (anifeili-aid ag asgwm cefn),

60,000 o rywogaethau, e.e adar, pysgod a

mamaliaid

Anifeiliaid

Page 3: DECHREUWCH YMA - OPAL · 2014-05-09 · Er enghraifft, mae gloÿnnod byw trilliw bach angen danadl poethion i’w lindys eu bwyta, blodau i gynhyrchu neithdar i loÿnnod byw llawn-dwf

3

Sut mae chwilod yn addasu i amgylchedd sy’n newid

Wrth gerdded o gefn gwlad drwy faestrefi tref neu ddinas fawr ac i’w chanol, byddwch yn sylwi ar lawer o newidiadau. Bydd yn edrych yn llai gwyllt, gyda llai o lecynnau glas neu blanhigion, bydd llawer mwy o strwythurau caled wedi’u gwneud gan ddyn, fel adeiladau a ffyrdd, a mwy o bobl.

Fel ni, mae’r newidiadau hyn yn debygol o effeithio ar infertebratau, ond ni wyddom sut mewn gwirionedd. Gyda threfi a dinasoedd yn ymestyn o hyd, mae’n bwysicach nag erioed ein bod yn dod i wybod hyn. Dyma lle gallwch helpu, drwy gymryd rhan yn arolwg Chwilio Chwilod.

Trefoli cynyddol

Page 4: DECHREUWCH YMA - OPAL · 2014-05-09 · Er enghraifft, mae gloÿnnod byw trilliw bach angen danadl poethion i’w lindys eu bwyta, blodau i gynhyrchu neithdar i loÿnnod byw llawn-dwf

4

Dan foncyffion a dail marw

Mewn glaswellt hir

Ar bridd

Ar blanhigion sy’n dringo

Mewn llwyni

Mewn compost

Ble gallwch chi ddod o hyd i chwilod yn yr amgylchedd adeiledig?

Page 5: DECHREUWCH YMA - OPAL · 2014-05-09 · Er enghraifft, mae gloÿnnod byw trilliw bach angen danadl poethion i’w lindys eu bwyta, blodau i gynhyrchu neithdar i loÿnnod byw llawn-dwf

5

Dan silffoedd ffenestr

Dan botiau planhigion

Ar flodau

Mewn glaswellt hir

Ar arwynebau heulog cynnes

Mae’r symbol hwn yn dangos lle da i chwilio am chwilod. Pan fo’r tywydd yn ffafriol, gall chwilod fod allan yn mwynhau’r haul, ond efallai y bydd yn rhaid i chwilio’n galetach ar adegau eraill.Byddwch yn ofalus wrth godi gwrthrychau trwm fel potiau neu foncyffion.

Page 6: DECHREUWCH YMA - OPAL · 2014-05-09 · Er enghraifft, mae gloÿnnod byw trilliw bach angen danadl poethion i’w lindys eu bwyta, blodau i gynhyrchu neithdar i loÿnnod byw llawn-dwf

6

Sut mae cymryd rhan yn yr arolwg Chwilio Chwilod

Byddwch angen treulio rhwng hanner awr ac awr yn cwblhau’r arolwg Chwilio chwilod. Mae tair rhan i’r arolwg – archwilio’ch ardal, yr heriau wedi’u hamseru ac anfon eich canlyniadau atom ni.

Archwilio’ch ardal (tudalennau 8-9)

Dysgwch am y gwahanol ficro-gynefinoedd yn yr ardal a chynllunio ymhle i chwilio am chwilod.

Heriau wedi’u hamseru (tudalennau 10-15)

Mae tair her wedi’i hamseru. Mae pob un yn helfa i ganfod ac adnabod cymaint o infertebratau â phosibl mewn 15 minutes – gallech osod larwm er mwyn i chi wybod pryd fydd y 15 munud wedi dod i ben! Gallwch gwblhau cymaint o heriau ag y dymunwch a gellir eu gwneud mewn unrhyw drefn.

• Her 1 – Chwilio am infertebratau sy’n byw ar arwynebau tir meddal fel pridd, glaswellt byr neu ymysg dail a brigau sydd wedi disgyn.

• Her 2 – Chwilio am infertebratau ar arwynebau caled sydd wedi’u gwneud gan bobl fel palmentydd, ffensys a thu allan i adeiladau.

• Her 3 – Chwilio am infertebratau ar blanhigion, gan gynnwys glaswellt hir, blodau, llwyni a choed.

Yn ystod yr heriau, cadwch lygad am y chwe chwilen a ddisgrifir ar y cerdyn Chwilfa Rhywogaethau sydd wedi’i gynnwys yn y pecyn arolwg hwn. Edrychwch ar y cerdyn Chwilfa Rhywogaethau yn awr.

Anfonwch eich canlyniadau atom ni (tudalen 16)

Mae hyn yn bwysig iawn! Gallwch gofnodi’ch canlyniadau ar-lein ynwww.OPALexplorenature.org lle byddant yn ymddangos yn syth ar y mapiau canlyniadau rhyngweithiol, neu eu postio atom gan ddefnyddio’r cyfeiriad Rhadbost ar dudalen 16.

Page 7: DECHREUWCH YMA - OPAL · 2014-05-09 · Er enghraifft, mae gloÿnnod byw trilliw bach angen danadl poethion i’w lindys eu bwyta, blodau i gynhyrchu neithdar i loÿnnod byw llawn-dwf

7

Gwaith maes diogel ar gyfer chwilod• Byddwch yn ofalus wrth drafod chwilod – maent yn fregus, felly peidiwch â’u

codi oni bai bod hynny’n angenrheidiol. Os ydych chi’n rhoi chwilen mewn jar i’w hastudio, peidiwch â’i gadael yn y jar am ormod o amser, a pheidiwch â’i gadael yn yr haul.

• Rhowch y chwilod yn ôl yn y lle y daethoch ar eu traws bob tro.

Gwaith maes diogel ar eich cyfer chi• Ewch â ffrind cyfrifol gyda chi a fydd yn gallu’ch helpu os oes rhywbeth yn

mynd o’i le. Gofalwch fod y ddau ohonoch yn gwybod beth i’w wneud mewn argyfwng ac yn gallu galw am gymorth os oes angen.

• Goruchwyliwch blant ifanc drwy’r adeg.• Peidiwch â throi unrhyw gerrig neu foncyffion trwm, dim ond rhai y gallwch eu

codi’n hawdd. Cofiwch eu rhoi’n ôl yr un ffordd ac y daethoch ar eu traws. • Cadwch lygad am ddanadl poethion, pethau pigog a drain.• Cadwch lygad am wrthrychau miniog, e.e. gwydr wedi torri.• Mae gwenyn a gwenyn meirch yn pigo i amddiffyn eu hunain weithiau. Os

ydych chi’n gweld llawer o wenyn neu wenyn meirch, efallai bod nyth ger llaw, felly arolygwch ardal arall. Er mai dim ond poen neu chwydd bach a geir gyda’r mwyafrif o bigiadau, gall fod yn llawer gwaeth weithiau. Gofynnwch am gyngor meddygol ar unwaith os ydych chi’n cael eich pigo ger eich llygaid, trwyn neu wddf, neu os ydych chi’n cael eich pigo sawl tro.

• Peidiwch ȃ chynnal yr arolwg yn agos at ffordd.

Sut mae adnabod y chwilod?

Er mwyn cyfrif eich chwilod bydd angen i chi eu hadnabod. Bydd y Canllaw Adnabod Poced yn y pecyn arolwg yn eich helpu i wneud hyn. Mae codau lliw ar bob tudalen, fel y tablau canlyniadau.

Edrychwch ar y Canllaw Adnabod Poced yn awr. Efallai y byddai’n haws i chi roi chwilen mewn jar er mwyn ei hadnabod, ond cofiwch ei rhoi yn ôl lle cawsoch hi.

Cofiwch adnabod y chwilod wrth i chi ddod ar eu traws o fewn y 15 munud bob tro (nid ar ôl hynny). Mae hyn yn bwysig ar gyfer gallu cymharu’ch canlyniadau â chanlyniadau phawb arall sy’n cymryd rhan.

Sut mae defnyddio’r Canllaw Adnabod Poced hwn

Mae deg cerdyn adnabod, yn cynnwys gwahanol grwpiau o infertebratau. Y ffordd hawsaf o adnabod infertebratau yw drwy gyfrif nifer y coesau. Yna, defnyddiwch y system codio lliw i gyrraedd yr adran gywir.

Malwod, gwlithod a phryfed genwair Dim coesau

Chwilod

6 o goesau

Gwir-bycsGwir-bryfedGwenyn, gwenyn meirch a morgrugGloÿnnod byw a gwyfynodCriciaid, ceiliogod rhedyn a phryfed clust

Pryfed cop a charw’r gwellt 8 o goesau

Pryfed lludw, nadroedd cantroed a nadroedd miltroed Llawer o goesau

Larfa pryfed (ifanc)

1

234567

8

9

10

Page 8: DECHREUWCH YMA - OPAL · 2014-05-09 · Er enghraifft, mae gloÿnnod byw trilliw bach angen danadl poethion i’w lindys eu bwyta, blodau i gynhyrchu neithdar i loÿnnod byw llawn-dwf

8

Gweithiwch eich ffordd drwy weddill y Nodiadur hwn, gan ateb y cwestiynau wrth fynd trwyddo.

• Yn gyntaf, penderfynwch lle’r ydych chi am ei archwilio! Gallwch Chwilio chwilod yn unrhyw le, ond ceisiwch ddewis rhywle agos i’ch cartref, gwaith neu ysgol. Cofiwch ofyn am ganiatâd i fod yno.

• Gallwch arolygu ardal o unrhyw faint, ond cofiwch mai dim ond cyfnod byr sydd gennych i chwilio am chwilod. Gallech ddewis eich gardd, neu ran o faes chwarae ysgol neu barc. Mae’n well treulio 15 munud yn chwilio’n drylwyr mewn ardal fach, na cheisio chwilio mewn lle mawr.

• Mae’n well gan lawer o infertebratau ddyddiau heulog braf, ond gallwch ddod o hyd i rai mewn tywydd oer a gwlyb hefyd.

Mae’r arolwg yn dechrau fan hyn

1 Dyddiad heddiw

2 Amser dechrau

Ticiwch un bocs

4 Gyda phwy ydych chi’n gwneud y gweithgareddau heddiw?

ysgol gynradd

grŵp gwirfoddoli oedolion teulu neu ffrindiau

3 Pa un o’r rhain sy’n disgrifio’r tywydd orau ar hyn o bryd?

ysgol uwchradd coleg/prifysgol

ar eich pen eich hun

5 Faint o bobl sydd yn eich tîm arolwg Chwilio Chwilod?

6 Ydych chi wedi’u nodi infertebratau o’r blaen? ydw na

tir gwastraff

7 Beth yw cod post ardal eich arolwg?

8 Pa un o’r rhain sy’n disgrifio ardal eich arolwg orau?

gardd

parc

caeau ysgol neu brifysgol stryd/stad

glaswelltircoetir

Os atebwyd ‘arall’, rhowch fanylion

arall

grŵp ieuenctid arall

Page 9: DECHREUWCH YMA - OPAL · 2014-05-09 · Er enghraifft, mae gloÿnnod byw trilliw bach angen danadl poethion i’w lindys eu bwyta, blodau i gynhyrchu neithdar i loÿnnod byw llawn-dwf

3 Planhigion

Glaswellt hir (hirach nag uchder eich Canllaw Adnabod Poced)

Gwely blodau pot neu focs ffenestr wedi’i blannu

Blodau gwyllt neu chwyn (llecyn gwyllt)

Perthi

Llwyni

Coed

Planhigion dringo (e.e. eiddew)

2 Arwynebau caled wedi’u gwneud gan bobl

Adeilad (brics, pren, gwydr)

Waliau brics neu gerrig (e.e wal ardd)

Ffens bren

Cerrig palmant

Decin pren

Tarmac neu goncrit (e.e palmant, maes chwarae)Potiau planhigion yn sefyll ar arwynebau caled

Offer chwarae

1 Arwynebau tir meddal

Pridd (e.e. gwely blodau, llain llysiau)

Glaswellt byr (byrrach nag uchder eich Canllaw Adnabod Poced)

Dail sydd wedi disgyn neu bydru (sbwriel dail) neu sglodion pren

Potiau planhigion, cerrig mawr neu greigiau yn sefyll ar arwynebau pridd meddal

Canghennau neu foncyffion marw ar y llawr

Tomen gompost agored

9

Mannau byw yw cynefinoedd sy’n darparu’r adnoddau sydd eu hangen i oroesi, fel bwyd a lloches. Mae cynefinoedd chwilod yn cynnwys glaswelltir, coetir a’n gerddi. Gellir rhannu cynefinoedd yn ardaloedd llai sef micro-gynefinoedd, sy’n rhannau o’r cynefin sy’n darparu adnodd penodol. Gall pot o flodau, tomen gompost, pentwr o ddail marw neu foncyffion wedi pydru i gyd fod yn ficro-gynefinoedd ar gyfer infertebratau.

Mae’r mwyafrif o rywogaethau angen mwy nag un micro-gynefin i oroesi. Er enghraifft, mae gloÿnnod byw trilliw bach angen danadl poethion i’w lindys eu bwyta, blodau i gynhyrchu neithdar i loÿnnod byw llawn-dwf ei fwyta, mannau heulog i dorheulo, a lle cysgodol i aeafgysgu

Wha

t is

a ha

bita

t?

9 Pa rai o’r micro-gynefinoedd hyn allwch eu gweld yn ardal eich arolwg?

dim ychydig tua hanner y rhan fwyaf y cyfan

Nesaf, disgrifiwch y micro-gynefinoedd y mae ardal eich arolwg yn eu darparu i’r chwilod fyw ynddynt.

10 Tua faint o ardal eich arolwg sy’n arwyneb caled?

Page 10: DECHREUWCH YMA - OPAL · 2014-05-09 · Er enghraifft, mae gloÿnnod byw trilliw bach angen danadl poethion i’w lindys eu bwyta, blodau i gynhyrchu neithdar i loÿnnod byw llawn-dwf

10

Chwilio am chwilod ar arwynebau tir meddal

Her 1:15 munud

A welsoch chi unrhyw rai o chwilod y Chwilfa Rhywogaethau?Defynyddiwch y cerdyn Chwilfa Rhywogaethau i’ch helpu i’w handnabod

Buwch Goch Gota Dau Smotyn

Faint welsoch chi?

Chwilen Gnoi Trilliw Bach

Yr hyn sydd ei angen arnoch chi

• Eich pecyn arolwg • Cynhwysydd i gadw’r chwilod

wrth i chi geisio’u hadnabod

• Hambwrdd neu dwb hufen iâ (ar gyfer chwilio drwy sbwriel dail)

• Camera (dewisol)

Faint welsoch chi?

Faint welsoch chi?

Dechreuwch y cloc! Chwiliwch am 15 munud ar bridd a glas wellt byr, ymysg dail sydd wedi disgyn a chompost am unrhyw infertebratau sydd yno.

Beth

I’w

wne

ud

NA Ceisiwch adnabod y chwilod drwy ddefnyddio’r Canllaw Adnabod Poced o fewn y 15 munud. Chwiliwch am chwilod y Chwilfa Rhywogaethau.Cofnodwch nifer pob gwahanol fath o chwilod y daethoch ar eu traws ar y dudalen gyferbyn. Os nad ydych yn eu hadnabod, cofnodwch nhw fel ‘Infertebratau eraill’.

Lle I chwilio

Mae glaswellt byr yn golygu byrrach na’ch

Canllaw Adnabod Poced.

Dail wedi disgyn O dan bethau

Rhowch lond llaw neu ddwy o ddail wedi disgyn mewn hambwrdd yna edrychwch beth sy’n symud.

Edrychwch o dan gerrig, potiau neu foncyffion sy’n sefyll ar bridd neu laswellt.

Aflony ddwch haenen uchaf pridd. Chwiliwch mewn glaswellt byr.

Pridd a glaswellt byr

Page 11: DECHREUWCH YMA - OPAL · 2014-05-09 · Er enghraifft, mae gloÿnnod byw trilliw bach angen danadl poethion i’w lindys eu bwyta, blodau i gynhyrchu neithdar i loÿnnod byw llawn-dwf

11

Nifer y coesau Math o chwilen Faint welsoch chi

0 Malwod0 Gwlithod0 Pryfed genwair6 Chwilod6 Gwir-bycs6 Gwir-bryfed6 Gwenyn / gwenyn meirch6 Morgrug6 Gloÿnnod byw / gwyfynod6 Criciaid / ceiliogod y rhedyn6 Pryfed clust8 Pryfed cop / ceirw’r gwellt

Mwy nag 8 Pryfed lludwMwy nag 8 Nadroedd cantroedMwy nag 8 Nadroedd miltroed

Anodd gweld Larfa pryfedAmherthnasol Infertebratau eraill

Faint o chwilod welsoch chi ar arwynebau tir meddal?

A welsoch chi unrhyw rai o chwilod y Chwilfa Rhywogaethau?Defynyddiwch y cerdyn Chwilfa Rhywogaethau i’ch helpu i’w handnabod

Chwilen Werdd

Gwlithen Llewpard

Gwenyn y Coed

Faint welsoch chi?

Faint welsoch chi?

Faint welsoch chi?

Tynnwch lun os ydych chi’n gweld un o chwilod y Chwilfa Rhywogaethau

Cyfanswm y chwilod

a welwyd

Page 12: DECHREUWCH YMA - OPAL · 2014-05-09 · Er enghraifft, mae gloÿnnod byw trilliw bach angen danadl poethion i’w lindys eu bwyta, blodau i gynhyrchu neithdar i loÿnnod byw llawn-dwf

12

Chwilio am chwilod ar arwynebau caled wedi’u gwneud gan bobl

Her 2:15 munud

A welsoch chi unrhyw rai o chwilod y Chwilfa Rhywogaethau?Defynyddiwch y cerdyn Chwilfa Rhywogaethau i’ch helpu i’w handnabod

Buwch Goch Gota Dau Smotyn

Faint welsoch chi?

Chwilen Gnoi Trilliw Bach

Yr hyn sydd ei angen arnoch chi

• Eich pecyn arolwg • Cynhwysydd i gadw’r chwilod

wrth i chi geisio’u hadnabod

• Camera (dewisol)

Faint welsoch chi?

Faint welsoch chi?

Dechreuwch y cloc! Chwiliwch am 15 munud ar bridd a glas wellt byr, ymysg dail sydd wedi disgyn a chompost am unrhyw infertebratau sydd yno.

Beth

I’w

wne

ud

NA Ceisiwch adnabod y chwilod drwy ddefnyddio’r Canllaw Adnabod Poced o fewn y 15 munud. Chwiliwch am chwilod y Chwilfa Rhywogaethau.Cofnodwch nifer pob gwahanol fath o chwilod y daethoch ar eu traws ar y dudalen gyferbyn. Os nad ydych yn eu hadnabod, cofnodwch nhw fel ‘Infertebratau eraill’.

Lle I chwilio

O dan bethau Llecynnau heulog

Chwiliwch ar gerrig palmant ac o dan botiau planhigion sy’n sefyll ar arwynebau caled.

Mae rhai chwilod yn hoffi torheulo ar waliau, ffensys a cherrig palmant.

Chwiliwch dan silffoedd ffenestr - un o hoff leoedd pryfed cop.

Ar adeiladau

Page 13: DECHREUWCH YMA - OPAL · 2014-05-09 · Er enghraifft, mae gloÿnnod byw trilliw bach angen danadl poethion i’w lindys eu bwyta, blodau i gynhyrchu neithdar i loÿnnod byw llawn-dwf

13

Nifer y coesau Math o chwilen Faint welsoch chi

0 Malwod0 Gwlithod0 Pryfed genwair6 Chwilod6 Gwir-bycs6 Gwir-bryfed6 Gwenyn / gwenyn meirch6 Morgrug6 Gloÿnnod byw / gwyfynod6 Criciaid / ceiliogod y rhedyn6 Pryfed clust8 Pryfed cop / ceirw’r gwellt

Mwy nag 8 Pryfed lludwMwy nag 8 Nadroedd cantroedMwy nag 8 Nadroedd miltroed

Anodd gweld Larfa pryfedAmherthnasol Infertebratau eraill

Faint o chwilod welsoch chi ar yr arwynebau caled wedi’u gwneud gan bobl?

Cyfanswm y chwilod

a welwyd

A welsoch chi unrhyw rai o chwilod y Chwilfa Rhywogaethau?Defynyddiwch y cerdyn Chwilfa Rhywogaethau i’ch helpu i’w handnabod

Chwilen Werdd

Gwlithen Llewpard

Gwenyn y Coed

Faint welsoch chi?

Faint welsoch chi?

Faint welsoch chi?

Trilliw Bach

Sawl gwe pryf cop welsoch

chi?

Tynnwch lun os ydych chi’n gweld un o chwilod y Chwilfa Rhywogaethau

Page 14: DECHREUWCH YMA - OPAL · 2014-05-09 · Er enghraifft, mae gloÿnnod byw trilliw bach angen danadl poethion i’w lindys eu bwyta, blodau i gynhyrchu neithdar i loÿnnod byw llawn-dwf

14

Chwilio am chwilod ar blanhigionHer 3:15 munud

A welsoch chi unrhyw rai o chwilod y Chwilfa Rhywogaethau?Defynyddiwch y cerdyn Chwilfa Rhywogaethau i’ch helpu i’w handnabod

Buwch Goch Gota Dau Smotyn

Faint welsoch chi?

Chwilen Gnoi Trilliw Bach

Yr hyn sydd ei angen arnoch chi

• Eich pecyn arolwg • Cynhwysydd i gadw’r chwilod

wrth i chi geisio’u hadnabod

• Hambwrdd neu dwb hufen iâ (ar gyfer chwilio drwy sbwriel dail)

• Camera (dewisol)

Faint welsoch chi?

Faint welsoch chi?

Dechreuwch y cloc! Chwiliwch am 15 munud ar bridd a glas wellt byr, ymysg dail sydd wedi disgyn a chompost am unrhyw infertebratau sydd yno.

Beth

I’w

wne

ud

NA Ceisiwch adnabod y chwilod drwy ddefnyddio’r Canllaw Adnabod Poced o fewn y 15 munud. Chwiliwch am chwilod y Chwilfa Rhywogaethau.Cofnodwch nifer pob gwahanol fath o chwilod y daethoch ar eu traws ar y dudalen gyferbyn. Os nad ydych yn eu hadnabod, cofnodwch nhw fel ‘Infertebratau eraill’.

Lle I chwilio

Mae glaswellt hir yn golygu hirach na’ch

Canllaw Adnabod Poced.

Ar flodau Ar goed a llwyni

Cofnodwch bryfed hedfan na allwch eu hadnabod fel Pryfed Hedfan Anhysbys.

Brwsiwch y planhigion yn ysgafn i symud y chwilod i’ch padell lwch.

Defnyddiwch eich llygaid a chwyddhadur yn unig i ddechrau.

Ar ddail achoesynnau

Page 15: DECHREUWCH YMA - OPAL · 2014-05-09 · Er enghraifft, mae gloÿnnod byw trilliw bach angen danadl poethion i’w lindys eu bwyta, blodau i gynhyrchu neithdar i loÿnnod byw llawn-dwf

15

Nifer y coesau Math o chwilen Faint welsoch chi

0 Malwod0 Gwlithod0 Pryfed genwair6 Chwilod6 Gwir-bycs6 Gwir-bryfed6 Gwenyn / gwenyn meirch6 Morgrug6 Gloÿnnod byw / gwyfynod6 Criciaid / ceiliogod y rhedyn6 Pryfed clust8 Pryfed cop / ceirw’r gwellt

Mwy nag 8 Pryfed lludwMwy nag 8 Nadroedd cantroedMwy nag 8 Nadroedd miltroed

Anodd gweld Larfa pryfedAmherthnasol Infertebratau eraill

Faint o chwilod welsoch chi ar blanhigion?

A welsoch chi unrhyw rai o chwilod y Chwilfa Rhywogaethau?Defynyddiwch y cerdyn Chwilfa Rhywogaethau i’ch helpu i’w handnabod

Chwilen Werdd

Gwlithen Llewpard

Gwenyn y Coed

Faint welsoch chi?

Faint welsoch chi?

Faint welsoch chi?

Trilliw Bach

Cyfanswm y chwilod

a welwyd

Sawl gwe pryf cop welsoch

chi?

A ddefnyddioch chi badell lwch

neu frwsh?

donaddo

Tynnwch lun os ydych chi’n gweld un o chwilod y Chwilfa Rhywogaethau

Page 16: DECHREUWCH YMA - OPAL · 2014-05-09 · Er enghraifft, mae gloÿnnod byw trilliw bach angen danadl poethion i’w lindys eu bwyta, blodau i gynhyrchu neithdar i loÿnnod byw llawn-dwf

16

© OPAL 2011. Cedwir pob hawl.Mae’r pecyn hwn wedi’i ddatblygu gan John Tweddle1, Lucy Carter1, Martin Batson1, Stuart Hine1, Adam Bates2, Sarah West3, Linda Davies4,1, Roger Fradera4, Simon Norman5.Uniau gan: Gill Stevens, Carol Roberts, Harry Taylor, Roy Anderson, Martin Batson, Simon Norman.1Amgueddfa Hanes Natur. 2Prifysgol Birmingham. 3Prifysgol Efrog. 4Coleg Imperial London. 5Cyngor Astudiaethau Maes.

Nawr anfonwch eich canlyniadau atom niMae’n bwysig iawn eich bod yn anfon eich canlyniadau atom ni – p’run a ydych chi’n canfod cannoedd neu ddim mwy na llond llaw o chwilod.

Beth fyddwn ni’n ei wneud gyda’ch canlyniadau?

Gyda’ch help chi, rydym yn casglu miloedd o gofnodion Chwilio Chwilod o bob cwr o’r wlad. Byddwn yn dadansoddi’r rhain yn ac adrodd am ein canfyddiadau’n rheolaidd ar wefan OPAL.

Rydym hefyd yn ysgrifennu blog am ein hardal arolwg Chwilio Chwilod ein hunain - Gardd Bywyd Gwyllt yr Amgueddfa Hanes Natur. Edrychwch i weld yr hyn rydyn ni wedi’i ganfod.

Gallwch gofnodi’ch canlyniadau ar-lein yn www.OPALexplorenature.org lle byddant yn ymddangos yn syth ar y mapiau canlyniadau rhyngweithiol. Diolch!

Freepost RSCH-CKYJ-HYYC, OPAL, Centre for Environmental Policy, Imperial College London, London, SW7 2AZ

Beth

nes

af

Gallwch gwblhau cymaint o arolygon Chwilio Chwilod ag y dymunwch. Beth am roi cynnig ar chwilio mewn gwahanol leoliadau, neu chwilio yn yr un ardal ar wahanol ddyddiau neu ar wahanol adegau o’r flwyddyn? Cofiwch gadw llygad ar chwilod y Chwilfa Rhywogaethau - gadewch i ni wybod pa rai rydych chi’n dod ar eu traws, pryd bynnag a lle bynnag y byddwch yn eu gweld.

Mae llawer o ffyrdd eraill o ganfod mwy am fywyd gwyllt, o ymuno â grŵp hanes natur i roi cynnig ar un o bum arolwg arall OPAL. Ewch i www.OPALexplorenature.org am ragor o wybodaeth.