Demir KkaydnDemokratik Cumhuriyet Nedir? Sosyalistler Niin Savunmaldr?Yaynlar1

Demokratik Cumhuriyet Nedir? Sosyalistler Niin Savunmaldr? (Ankaradan Komnistlere Cevap)kinci Srm Mart 2013

Dijital Yaynlar ndir Oku Okut - oalt Dat

Bu kitap Kxz sitesinin dijital yayndr. Kar amac olmadan, okumak ve okutmak iin, indirmek, dijital olarak basmak ve datmak serbesttir. Alntlarda kaynak gsterilmesi dilenir.

Yaynlar

2

Demokratik Cumhuriyet Nedir? Sosyalistler Tarafndan Niin Savunulmaldr?(Ankaradan Komnistlere Cevap)

indekiler

Bir renme Sreci ................................................................................................................ 4 Dnya apnda Bir Program Balamnda Demokratik Cumhuriyet .................................... 31 Sorunlar Somut Olarak Anlatma Denemesi ........................................................................ 47

3

Demokratik Cumhuriyet Nedir? Sosyalistler Tarafndan Niin Savunulmaldr?(Ankaradan Komnistlere Cevap)Bir renme SreciDnyada ve Trkiyede sosyalistlerin programlarnn ne olmas gerektii konusunda uzunca bir sredir yazyoruz. Aa yukar her yazda, Trkiyedeki sosyalistleri, Program, S trateji, Taktikleri bakmndan eletiriyoruz ve kar grlerimizi sunuyoruz. Bu yazlarn sosyalistler arasnda geni bir kesim tarafndan sessizce izlendiini de bir ok dorudan veya dolayl gzlemden veya anlatlanlardan biliyoruz. Ama ortalkta garip bir sessizlik vard. imdi ilk defa bir dorudan eletiri geldi. Bu eletiriyi Ankaradan Komnistler yazmlar ve yazlarmzla ilgili btn eletirileri topladmz Yazlar ve Yanklar forumuna asmlar1. Bu eletiriyi grlerimizi daha ak ve anlalr olarak aklayabilmek iin bir vesile ve temel olarak alacaz. Ancak, ayn Foruma astmz ksa notta da belirttiimiz gibi, eletiriler byk lde yanl anlamalara dayanmaktadr. Ama bu yanl anlamalar da, hem uluslar aras sosyalist hareketin tarihinin yeterince bilinmemesinden, hem de bizim grlerimizin arka plannn bilinmemesinden kaynaklanmaktadr. Bu yanl anlamalar minimuma indirmek bakmndan, yine sayfamzdan geilen Programatik Yazlarn okunmasn neririz2. Ancak bundan sonra yazdklarmzn ne anlama geldii anlalabilir ve yanl anlama ve arptmalardan arnm olarak dorudan sylenenlerin kendisiyle ilgili bir tartmaya girilebilir. imdi aadaki satrlarda bu arkadalarn eletirilerine elimizden geldiince, ister istemez o yanl anlamalara da girerek ve onlar dzelterek girmeyi deneyeceiz. *

1

Bu yazy yazdmz zaman u notu dmz: Forumun Adresi yle: http://f22.parsimony.net/forum41888/ . Eletirinin Bal: Demokratik Cumhuriyet Projesi Savunulabilir mi ya da Mmkn mdr? 29. Ocak.2002. Bugn bu adres kapaldr ve bir ey bulunamaz. Ancak bu forumun o zamanlar bir arivini yapmtk ve u adreste imdi bulunabilir:2

O zamanlar u adresi vermitik: http://www.comlink.de/demir/konular/programatik/index.htm . Elbet imdi bu adres te geerli deil. imdi bu konudaki yazlar Demirden Kaplar ve Kxz s itelerinde bulunbilir.

4

nce baz yanl anlama ve bilgilerden yola kmak gerekiyor Demokratik Cumhuriyet konusunda. Deerli Eletirmenler eletirilerine u cmleyle balyorlar: Yazlarnz belli bir sredir takip etmekteyiz. Genel olarak PKKnn izmi olduu Demokratik Cumhuriyet programn destekler nitelikte yazmanz, Trkiyedeki sosyalistlerden nemli bir farknz oluturmakta.(...) Evet doru, biz de hemen hemen btn yazlarmzda, Trkiyedeki sosyalistleri, Demokratik Cumhuriyet acil programn savunmamakla eletiriyoruz bir bakma. Pozisyonumuzun dierlerinden farkllnn, baka bir grup tarafndan da belirtilmesi gerek durumu yanstmaktadr. Ama bu farklln nereden geldii bilinmemektedir, nk PKKnn izmi olduu Demokratik Cumhuriyet programn destekler nitelikte yazmanz ifadesi bu bilmeyii bir ekilde ifade ediyor. Burada bilinmeyen udur. Biz Demokratik Cumhuriyet programn, PKK bu program savunmadan nce savunuyorduk. Bunu Trk sosyalistlerinin savunmas gerektiini sylyor ve onlara kar savunuyorduk. Ve yine bu programn dayand mantktan hareketle, bunun ayn zamanda ezilen ulusun hareketinin program olmas gerektiini, yani Krt ulusal hareketinin savunmas gerektiini de savunuyorduk. Bu tavr, imdi olduu gibi, o zaman da Trk Sosyalistleri iinde istisnai idi ve biz bu tavrmzn istisnai olduunu da biliyor ve yazyorduk3. Bu bakmdan PKKnn Demokratik Cumhuriyet programn, en kt koullarda, belli belirsiz ifade edildii andan itibaren hi bir tereddt gstermeden savunmamz ve Trk solunun neredeyse tamamnn bu program reddetmesi de rastlant deildir ve bizim bak amzdan her ey yerli yerindedir. Trk sosyalistleri, Marksizmin bu unutulmu yanlarn bilmedikleri iin kar kmaktadrlar, PKK Duvarn kyle Stalinizmin bukalarndan kurtulduu ve ykselen bir kitle hareketine dayand iin, onu kendi pratiinin zorlamasyla yeniden kefetmektedir. Bu akma rastlantsal olmad gibi, derin snfsal ve yntembilimsel kkleri vardr. Bizim amzdan, PKKnn Demokratik Cumhuriyet parolasn savunmas, Bizim dediklerimize gelmesidir. Bunu elbette trnak iinde yazyoruz. Yllarca yazdklarmzn, kk baz evreler dnda kimseye ulamadn, ulaanlarn okumadn, okuyanlarn

3

rnein daha 1986 ylnda yazlm ve svete Orhan Kotann kard Krdistan Presse yollanm Krdistan Kurtuluunun Baz Sorunlar balkl iki yazy burada hemen zikretmek mmkndr. rnein orada sk sk le szler ediyoruz: Niin byle bir cmlecie gerek grdk? nk bu fikir, gerek Krt gerek Trk soluna son derece yabanc ve Marks-Engels-Lenin'in hemen hi anlalamam bir yann ortaya koyuyor. nk, bu fikirden hareketle, bamsz bir devletten te bir eyler iin savamak gerektii karsamasn yapyorum.. Bu yaklam olduka yenidir ve ne Trk ne de Krt solunda ortaya atlp tartlmamtr.

5

anlamadn biliyoruz. Krt hareketi, bu program, bizim her trl etkimizden bamsz olarak kendisi buldu. Bu, bizim bak amzdan, adeta mucizevi denebilecek bir gelimedir. Nasl oluyor da Krt Ulusal Hareketi, ok daha elverisiz teorik ve ideolojik bir hareket noktas, kltrel ve snfsal temeli olmasna ramen, bizim yllar nce klasik Marksizmi kavray sremiz iinde, tamamen teorik karsamalar yoluyla, bulduumuz demeyelim ama, adeta yeniden kefettiimiz ve unutulmaktan kurtarmaya altmz eyi tamamen baka bir yoldan buluyor? Bizim amzdan aklanmas gereken esas sorun budur. nk burada bizim grlerimize gelmek gibi grnen aslnda Marksizmin otantik programatik sonularna bir yaklamadr. Burada ykselen bir hareketin, ulusal da olsa ykselen bir harekete balln ve onun ifadesi olmann, o harekete nasl bir teorik dinamizm ve aklk kazandrd ortaya kmaktadr. Krt hareketi, btn ideolojik, kltrel ve snfsal handikaplarna ramen bunu baarmaktadr. lgin olan budur. Ama Stalinistlerin bir bak asndan, Krt hareketinin buna gelmesi, onlarn Marksizm diye bildikleri Stalinist kavram sisteminden uzaklama ve burjuva aydnlanmasnn kavram sistemine bir ynelme ile birlikte gerekletiinden, bu deiim onlara, Marksizme bir yaklama deil, ondan bir uzaklama olarak grlme ktedir. Aktr ki burada bizle, yakn zamana kadar PKKy desteklemi Stalinist ama radikal Trk sosyalistleri arasnda sadece Demokratik Cumhuriyet konusunda farkl bir programatik tavr al yok; PKKnn deiiminin de yz seksen derece zt deerlendirme si sz konusudur. Kald ki, PKKnn bu bizim grlerimize gelmesi, sadece Demokratik Cumhuriyet konusuyla da snrl deil. rnein, zgr Politikada ilk yazmaya baladmz sralar, in, Hint, Akdeniz uygarlklar ile ilgili olarak yazdklarmz, aynen calann, Smer Rahip Devletinden Halk Cumhuriyetine Doru kitabnda tartt konulardr. Benzer sonulara teorik ilgi alanlar konusunda da rastlanlabilir. Kapitalizm ncesi uygarlklar tarihi ile bu gnn programatik sorunlar arasnda bir ba kurmak, Kvlcml ve yine o gelenekten beslenen bizim gibi bir ka kii dnda kimsenin kafa yormad, biraz fantezi veya beyin jimnastii gibi grlen eylerdi. Ama rnein Abdullah calan ve Krt hareketi bu konulara kafa yormaya balam bulunuyor. Ve tpk Demokratik Cumhuriyet konusunda olduu gibi, bu tamamen bizim teorik veya ideolojik bir etkimizden bamsz olarak gerekleiyor. Ve btn Trk Solu, calann son savunmasn tpk Demokratik Cumhuriyet parolas gibi suskunluk ve alayla karlarken, bu savunmay heyecanla karlayan ve ok nemli bulan belki de tek Trk sosyalisti olmamz da bir rastlant deil. Btn bunlar bir rastlant deildir, nk byk teorik genelleme ler ve metodolojik sorunlar ile kitlelerin byk tarihsel eylemleri arasnda her zaman ok derinden ileyen gl bir ba vardr. *

6

nce bu Demokratik Cumhuriyet Programn ya da Parolasn , PKKdan yllarca nce savunduumuza dair bir ka kant gsterelim. Bu kant olan cmleler ayrca konunun anlalmasn da kolaylatrc bir ilev grrler. 1986 ylnda, svete Orhan Kotan, Krdistan Press diye bir gazete karmaya balamt. Bu gazete iin birok kiinin yan sra bizden de yazlar istemiti. Biz de egemen ulustan bir sosyalist olarak, ezilen ulusun mcadelesine karnca kaderince bir katkda bulunmak iin, dzenli olarak yazacamz bildirmi ve drt be makale yazp yollamtk 4. Bu makalelerin bir ksm gazetede yaynland ve bir ksm da yaynlanmad ve bir daha da bizden yaz istenmedi. Yaz istenmemesinin iki nedeni vard. Birisi, tesadfen o sra svee yaptmz bir seyahatte Orhan Kotanla tanmamz ve konu PKKya geldiinde, onun PKKnn CIA ve MT tarafndan yaratlm ve ynlendirilen bir rgt olduu yarglarna kar kmamzd. Bu olduka sert tartmadan sonra araya zaten belli bir soukluk girmiti. Ama bundan nce de zaten gnderdiimiz yazlarla ilgili bir memnuniyetsizlik hissetmitik. Bunun nedeni, tam bu Demokratik Cumhuriyet konusuydu. Bu yolladmz yazlarda, bu sefer Krt Ulusal Hareketine de, Demokratik Cumhuriyet programn ve buna uygun bir stratejiyi neriyorduk. Bu nerimiz hi hoa gitmemiti ve iin ilginci, tam imdi Trk sosyalistlerinin de Demokratik Cumhuriyeti anlamad gibi hi anlalmamt ve kar klmt. Lokman Polat imzasyla bir Krt, bu anlayn Krtlerin Kendi Kaderini Tayn hakkn reddettiini iddia ediyordu. Ona da bir cevap yazmtk; yanl hatrlamyorsak bu cevabmz da yaynlanmamt. Ama bu gibi durumlarda her zaman olduu gibi bize yazlarmzn ieriinden dolay yaynlanmad sylenmemi, ok uzun olduu polemi e yol at gibi gerekeler gsterilmiti. imdi msaade ederseniz, o yazda, hi bir kukuya yer brakmayacak ekilde Demokratik Cumhuriyeti bir program olarak aka belirttiimiz blmleri aktaralm. Aynen yle yazyorduk Krdistan Kurtuluunun Sorunlar balkl makalede: Krdistan sosyalistleri ve proletaryas, bamsz bir Krt devleti iin deil, ama Demokratik bir Cumhuriyet, bir tek kyn bile kendi kaderini tayin hakknn engellenemeyecei gerekten demokratik bir cumhuriyet iin savatklar takdirde, belki Krt burjuvazisini kaybedeceklerdir ama ok daha byk gleri kazanacaklardr. Ulusal Kurtulu, bunun otomatik yan rn olacaktr. Bu makaleye Lokman Polatn yapt eletiriye yant olarak yazdmz yazda, ak ak bu yaklamn Trk ve Krt solunca bilinmediini de belirtir ve konuyu yle aklarz: L. Polat'n eletirisine konu ettii yaznn temel tezi yle ifade edilebilir: " Krt Ulusu bamszln elde edebilmek iin, bamszlktan daha fazla bir eyler iin savamald r." ya

4

O zaman u notu dmz: Bu makaleler u adreste bulunabilir: http://www.comlink.de/demir/yayinlar/kurpress/kpyazilar.htm Bugn Kxz sitesine koyduumuz kitap derlemelerinde bulunabilir.

7

da baka bir ifadeyle: "Krt ulusu, kendini ulusal baskdan kurtarmak iin, kendini ezen uluslarn ezilenlerini de kurtarmaya kalkmaldr." Bu " Daha fazla bir ey" de yazda yle somutlanmaktadr: "Krdistan sosyalistleri ve proletaryas. bamsz bir Krt devleti iin deil; ama demokratik bir cumhuriyet, bir tek kyn bile kendi kaderini tayin hakknn engellenemeyecei gerekten demokratik bir cumhuriyet iin" savamaldrlar. Yaznn dier blmleri bu fikrin gerekelendirilii ve tad potansiyellerin sergileniidir. Okuduunu biraz anlayan herkes iin, yukardaki nermelerden, L. Polat'n iddia ettii trden, Krtlerin ayrlma hakkn ya da Krt ulusal kurtulu savan inkar etmek ya da kmsemek gibi bir anlam kmaz. Aksine, yukardaki nermeler, Krt Ulusal Kurtulu Hareketinin hangi strateji ve programla baarya ulaabilecei sorununu tartmaktadr . Yukardaki nermeler, Krt Ulusal Kurtulu Hareketinin kmsedii asndan deil, ama belki, bu harekete, potansiyellerinin ve limitlerinin stnde devasa grevler ykledii, Kylln ya da Ulusal Kurtulu Hareketlerinin devrimci potansiyelini abartt iin eletirilebilir. Yazy yazarken, okuduunu anlayan bir okuyucunun, tezleri bu adan tartmas gerektiini dnmtm. Bu yaklam olduka yenidir ve ne Trk ne de Krt solunda ortaya atlp tartlmamtr. Yeni olan yann gze batrmak iin bir ka rnek verelim. Bu rnekleri verdikten sonra Demokratik Cumhuriyeti aklamak iin de unlar yazmz: L. Polat, " Demokratik Cumhuriyet" derken neyi dediimi anlamamtr. Eletirisinin bir yerinde, yukarda da aktardm Demokratik Cumhuriyet ile ilgili satrlarm aktaryor, ama, benim "demokratik cumhuriyet" szcklerinden sonra virgl koyarak, bu konuda ok yaygn yanl anlamalara olanak vermemek iin eklediim cmleyi kararak. L. Polat'n aktarrken kard cmlecik udur: " bir tek kyn bile kendi kaderini' tayin hakknn engellenemeyecei gerekten demokratik bir cumhuriyet. " Niin byle bir cmlecie gerek grdk? nk bu fikir, gerek Krt gerek Trk soluna son derece yabanc ve Marks-Engels-Lenin'in hemen hi anlalamam bir yann ortaya koyuyor. nk, bu fikirden hareketle, bamsz bir devletten te bir eyler iin savamak gerektii karsamasn yapyoruz. Krt ve Trk solunda Kendi Kaderini Tayin Hakk, ancak ulus olunca sahip olunabilecek bir ey olarak anlalm ve Krtlerin bamsz devlet kurma hakkn savunmak iin hep Krtlerin bir ulus olduu kantlanmaya allmtr. (Burada kastl arptmalara imkan vermemek iin Krtlerin bir ulus olduunu aka belirtelim.) Ama sorunun bu ekilde koyuluu tersinden, ulus olmayan; tarihsel, corafi, sosyolojik ya da psikolojik olarak kendine ulus olduuna dair bir sertifika bulamayan bir topluluun ayrlma ve bamsz bir devlet kurma hakkndan sz edilemeyecei varsaymn ierir . Tartmay yeniden balatmak, ama bir st dzeyde balatmak ve ilerde ok gerici sonular douracak bu varsaymn yanlln gstermek iin, iddia ediyoruz ki: ayrlma hakk iin ulus, milliyet vs. olmak gibi bir nkoul yoktur ve olmamaldr . Bu, Marks-Engels-Lenin'in

8

Demokratik Cumhuriyeti ve Ayrlma Hakk anlaydr. Gerek demokratik cumhuriyette, isteyen ky, mahalle, ya da blge halk, istedii takdirde derhal ayrlabilmeli ve bunu engelleyecek ne hukuki, ne idari bir mekanizma olmamaldr. rnein Lenin, Devlet ve htilal'de Engels'ten alnt yapyor: "O halde, merkezi cumhuriyet. Ama, l798'de kurulmu, imparatorsuz imparatorluktan baka bir ey olmayan bugnk Fransz Cumhuriyeti anlamnda deil. l792'den l798'e kadar, her Fransz ili, her komn (Gemeinde), Amerikan modeline gre, tam idari zerkliine sahipti; bizim de aynen sahip olmamz gereken ey budur. Bu zerkliin nasl rgtlenebileceini ve brokrasiden nasl vazgeilebileceini, Amerika ve Birinci Fransz Cumhuriyeti bize gstermi bulunuyor." (s.95) Ve Lenin'in konuya ilikin yorumu: "Engels bakmndan, merkeziyetilik, 'komnler' ve blgelerin devlet birliini tamamen kendi arzularyla (a.b..) savunmalar artyla, her trl brokratizm ve her trl yukardan 'buyurma'y sz gtrmez biimde ortadan kaldran geni bir mahalli idari zerklii asla bertaraf etmez" (s.95) Ne yazk ki, ne Krt ne de Trk sosyalistleri, bugne kadar, kendi kaderini tayin hakknn ulus olma kouluna balanamayaca seklindeki bu anlaya hi deinmemilerdir. Trkler asndan byle bir program, otomatikman Krtlerin bamsz devlet kurma hakk demektir, Krtler iin de ayndr. Ve byle bir programn, bamsz bir Krt devletine kar olmas diye bir ey sz konusu deildir. Otomatikman bunu da ierir. Byle bir program savunmakla, sadece Krtlerin ayr devlet kurma hakk deil, ama ayn zamanda, Krt Kurtulu Savana, kendilerini ezen uluslarn emekilerini de kurtarma grevi yklenmi olur. Ama byle bir program, bamsz bir devlet kurma hedefinden farkl bir eydir. Bamsz bir devlet kurma program, bu devletin alabilecei somut biimleri ele almaz. Ama sadece bu da deil, bamsz bir devleti de gletirir. Bir kyn bile isterse ayrlabilecei ve her trl topluluun kendi zgr iradeleriyle birletikleri bir Demokratik Cumhuriyet ne gibi devrimci potansiyeller tamaktadr? Ezen Uluslar Asndan: Krt Ulusal Kurtulu Hareketi, byle bir program savunan bir ncle sahip olduu takdirde, ezen ulusun ezilenlerini aktif olarak yanna kazanabilir ve program uruna mcadele iin rgtleyebilir. nk byle bir program, ayn zamanda, ezen uluslarn brokratik, militer devlet cihazlarnn paralanmasyla gerekletirilebilir. Byle bir program, ezen uluslar tarafndan ezilen dier uluslar da yanna kazanabilir. rnein ran'da Azeriler de ezilen bir ulusturlar. Bamsz bir Krt devleti hedefi, Azerileri, Krt Devleti uruna mcadeleye sevk etmez, ama Demokratik Cumhuriyet, onlarn mcadelesini de ateleyip, ivmelendirebilir. Btn bu uzun alntlarda, (1) Demokratik Cumhuriyetin hem Krt Ulusal Hareketinin hem de Trk i ve emekilerinin program olmas gerektii sylenmekte; (2) bunun klasik ve tahrif olmam, unutulmu bir Marksizmin yaklam olduu belirtilmekte; (3) bunun Trk ve

9

Krt solunca bilinmedii, onlar iin yeni olduu da tekrar tekrar ifade edilmektedir. (4) Ve nihayet Azeriler rneiyle bu programn blgedeki demokratikletirme potansiyelleri ima edilmektedir. zetle, biz Demokratik Cumhuriyeti PKKnn ortaya att bir program olduu iin savunmuyoruz, Marksizm bunu gerektirdii iin ve yllardr savunuyoruz. PKK Trk ve Krt sosyalistlerinin savunmas gereken program savunmaya balam bulunuyor. Ve bunu yaparak aslnda klasik tahrif edilmemi ve unutulmu Marksizmin nerisine de uygun davranyor. Demokratik Cumhuriyet parolasnn niin sosyalistlerce savunulmamas gerektii, aslnda Trk ve Krt Marksistlerinin kantlamas gereken bir tezdir. * Yukarda Krdistan Pressden yaptmz alntlarn tarihi 1986dr. Ancak bizim bu Demokratik Cumhuriyet programna ulamamz, ok daha eskilere, Vatan Partisi iindeki tartmalara ve o srada Trkiyedeki radikallemeye bal olarak yaadmz hzl teorik evrime kadar gider. Bu kk partideki tartmalar Trk solunca bilinmez kalmtr ama, aslnda nitelikleriyle, Krt hareketinin bu gn yaad evrime benzer bir karakter gsterirler. 1970li yllarn sonundaki radikalleme dalgas, btn burjuva sosyalist partilerde radikal kanatlarn oluup kopumasna yol amt: TPten, Sosyalist ktidar evresi, yani Yaln Kk ve Metin ulhaolu koptu. TKPden inin Sesi ile Yrkolu (Nihat Akseymen), TSPten ikinci Kitle dergisiyle TKP(B) ile brahim Seven. Birbiriyle ilgisiz gibi grnen bu blnmeler, aslnda Trkiyede radikallemenin yansmalaryd ve i hareketinin burjuvazinin kuyruundan kopup radikal demokrasi ile ittifak aramaya ynelmesinin ifadesiydi 5. Btn bu hareketler kendi geleneklerine uygun varsaymlar veya karsamalarla, radikal hareketlerle ittifaklara yneliyorlard. (PKK da bu dnemin rndr, ayn radikallemenin Krdistandaki yansmasdr. Bu blnmelerle, Apocularn ortaya knn ayn dneme rastlamas rastlant deildir. Rzgari de yine ayn radikallemenin bir yansmas olarak Stalinizmle kopuma eilimleri gsteriyordu bu srada ama mantk sonularna ulamaktan korkuyordu.) te, Vatan Partisinde de ayn dnemde benzer bir blnme oldu ve burada da bizler radikal kanat olarak koptuk. Tek fark, kongrede ounluu salayan biz olduumuzdan tesadfen resmi partinin bizde kalmasyd. Dier taraf Mehmet zlerin bakan olduu Sosyalist Vatan Partisini kurdu. Bu blnmede, radikal kanadn teorik tezlerini ve yaklamlarn biz formle etmitik. Btn bu metinler o zaman Kvlcm dergisinin sayfalarnda yaynlanmt.5

Bu evrimi ve eilimi ayrca ele aldmz Burjuva Sosyalist Partilerde Blnmeler balkl yazy 1980lerin hemen banda yazmtk. Bu yaz daha sonra gizlice dar karlm ve Almanyada yaynlanan Yol Der Weg adl dergide yaynlanmt.

10

Farkl grler parti yasall iinde ve kamu oyu nnde aka tartmlar ve ayrlklarn programatik ve stratejik karakteri nedeniyle ayn partide yer alamayacaklar grldnden, kongrede aznlkta kalan Partiden uygarca ayrlmt. Belki de Trk sosyalist hareketinde, ak teorik tartmaya dayanan ve tam da btn ayrlk noktalar sistemletirilmi ve kamuoyu nnde aka programatik ve stratejik ve rgtsel konular tartarak gerekletirilmi ilk ayrlkt. (Bu gn oulculuk bayrayla kurulan DP bunun kenarna bile ulam deildir. Hele ilk oulcu parti falan olduklar iddiasna ise glnebilir. arkn e zeli, Tarihi kendisiyle balatmak hastaldr bu.) Burjuva Sosyalist partilerdeki bu blnmelerde, radikalizmi temsil eden taraflarn hepsi, Stalinizm erevesine takl kalmlar ve bunu aamamlardr. Radikallemeleri belli bir noktada ve genellikle biimsel sorunlara taklp kalm yntemsel sorunlara ynelik bir radikallemeyle sonulanmamtr. Bunu yapabilen sadece biz olduk. Muhtemelen bunu da Kvlcmlnn salad birikime ve onun bizlere Marksist gelenein kimi kaynaklarn, Stalinizmin prizmasnda krlmadan aktarmasna borluyduk. Yani genlerimizde daha ileriye gidecek baz potansiyeller vard. Bu fark ve anlatmak istediimizi syle bir benzetmeyle aklayalm. Bir maymun ve insan yavrusu birlikte bytlmeye balasalar, ilk bir ka yl aa yukar paralel bir geliim gsterirler, hatta maymun yavrusu balangta insan yavrusundan daha hzl geliir. Ancak bir noktada, maymun yavrusun geliimi genetik snrlarna toslar, insan yavrusu ise tam da onun balangta yava gelimesine yol aan genetik zellikleri nedeniyle gelimeye devam eder. Burjuva sosyalist partilerde radikalleenler ve ayrlanlarn hemen hepsi, genetik yani metodolojik snrllklar nedeniyle bir yerlerde takldlar (ulhaolu, Kk) hatta bir ksm, Sovyetlerin kyle birlikte Alevicilie veya liberalizme doru gerilediler bile ( N. Akseymen (Yrkolu), . Seven). Sadece biz, buradan Klasik Marksizmin yaayan gelenei diyebileceimiz Trokizme, oradan Frankfurt Okuluna, Yeni Sosyal Hareketlerin problemlerine , Aydnlanmann Marksizm iindeki etkilerinin eletirisine doru bir evrim gsterebildik. Bugn bulunduumuz yerden bu farkn nasl olutuuna baknca, bunun kaynanda Kvlcml olduu seziliyor. Yoksa bu isimlerin hi birisi bizden daha az yetenekli deildi aksine bizden ok daha zeki, bilgili ve yeteneklidirler. Kanmzca Kvlcmlnn bize kazandrd bir metodoloji var, bu genetik zellikleri balayan. * Bu ksa aklamadan sonra, Demokratik Cumhuriyet parolasna ilikin, bunun Demokratik Cumhuriyet olarak adn koymadan, Vatan Partisi Program diyerek, -ki sonra gsterilecei gibi, Vatan Partisi Program tam tamna bir Demokratik Cumhuriyet programdr- Vatan Partisi iindeki tartmalarda, Komisyon Raporu denen metinde, ki bu metinin neredeyse tamam bizim kalemimizden kmt, ayn fikirleri nasl ifade ettiimizi aktaralm. (Aadaki satrlar, yukarda Krdistan Presse yazlm yazda ifade edilenlerin ilk

11

ve deiik, bir kk partinin kendi zel jargonuna uydurulmu b ir versiyonu olarak da okunabilir.) Vatan Partisi program, tm uluslarn, ezilen ulusun kendi kaderini tayin hakkn u veya bu ynde kullanabilecei ve kulland takdirde de hi bir bask ve zorla karlamayaca bir demokratizmi ina eder. Hakkn fiilen gereklemesini salar. Bu hakk kullanp ayrlmay veya kalmay btnyle o halkn kendi seimine terk eder. VP program, onun tercihini zgrce yapabilecei artlar salar. Ve bu artlar, ancak VP programnn, yani Demokratik Devrimin gereklemesi ile kazanlabilir. Bu nedenle, VP Program ya da Demokratik Devrim, ezilen bir ulusun ayrlma hakkn kullanabilecei demokratizm artlarn gerekletirecei iin; ve ezilen ulusun da nnde esas devrimci adm, yakalanacak ana halka; kendi kaderini tayin hakkn fiilen kazanabilecei artlara ulamak olduundan ezilen ulusun da programdr. ster ezen, ister ezilen ulustan olsunlar VP programnn tm devrimci mcadelenin hedefi olduunu ve olmas gerektiini kavramayanlar gerekte, nice keskin grnrler se grnsnler znde reformizmi ne geiriyorlar, burjuvazinin kuyruuna taklyorlar demektir. Lenin bu konuyu yle koyar: Uluslarn Kaderlerini Tayin hakk demokratik bir dzeni zorunlu klar, yle ki, bu dzende sadece genel olarak demokrasi ile yetinilemez, burada, zel olarak ayrlma sorununu demokratik olmayan yoldan zme balamak olanakl deildir. VP program, byle demokratik bir dzen kurar. Ayrlma sorununu demokratik olmayan yoldan zme balamay, yani ayrlma hakkn engellemeyi; onu kat zerinde brakmay OLANAKSIZ KILAR. (Kvlcm, Say 3, Kasm -Aralk 1978, s.142-143) Bu alntlar bize unu gsterir: aa yukar 1986 ylnda Krdistan Presse yazdklarmz yazmaktayzdr bu Vatan Partisi iindeki tartmada. Yazda Vatan Partisi Program denilen Demokratik Cumhuriyet, hem ezen ulusun sosyalistlerine, hem de ezilen ulusun sosyalistlerine nerilmektedir ve bu neri ayn zamanda Vatan Partisindeki burjuva sosyalizmiyle blnmenin programatik temeli, ekirdei, zdr. Tarih 1978. Radikallemenin zirvede olduu nokta. i hareketinin ve Krt hareketinin gecikmi radikallemesinin balad ama ayn zamanda toplumun da yorulmaya balad nokta. Bu sosyolojik eilimlerin, politik ifadelerini Burjuva Sosyalist partilerde radikal eilimlerin blnmesiyle; Krdistanda Rzgari gibi hareketlerin Stalinizmle yzlemeye balamasyla ve Apocularn ilk kez isimlerini duyurmaya balamasyla bulduu dnem. zetle, bizim Demokratik Cumhuriyeti ezen ve ezilen ulusa bir program olarak nerm emiz neredeyse eyrek yzyllk bir gemie sahiptir ve bizim sonraki teorik evrimimiz ve radikallememizin adeta balang noktasdr. * Bu balang noktasna nasl vardmzn ksa hikayesini de burada ksaca anlatalm.

12

1973 yl sonlarnda, TSPi kuracak olan ekibe muhalefet eden bir grup Doktorcu ii ve devrimci bir araya gelip, Vatan Partisi programn temel alarak bir Beiktata bir apartman dairesinde yaptklar bir kongreyle Trkiye Komnist Partisi kurdular, daha dorusu o zamann jargonuyla onu reorganize ettiler. Polis ve mahkemelerde ortaya kmad iin bilinmez ama bizim mahkum olduumuz ve on yl hapiste yattmz Kvlcm gazetesi bu partinin organyd. Bu parti kongresinin hazrlklar srasnda ve kongrede, toplananlar iinde Kr tler de bulunuyordu. Krt olsun olmasn, herkes u sorunla karlamt: Vatan Partisi Programnda Krtlerden ve Uluslarn Kendi Kaderlerini Tayin Hakkndan hi sz edilmiyordu . Bunu hepimiz onun legal bir parti olmasna balyorduk. Bunu ifade edemedii iin bu konuda sustuunu dnyorduk. Eh bizler o sra illegal bir parti kurduumuza gre bu tr bir yasal snrlama sz konusu olmadndan, bu hakk ak ak ifade edebilmeliydik. Kongrede Trkiye Komnist Partisinin Program olarak da kabul edilen Vatan Partisi Programna bir tek ilave yaplmt, uluslarn Kendi Kaderlerini tayin hakk konusunda, aklmzda kald kadaryla yle bir ifade eklenmii: Trkiye Komnist Partisi, Uluslarn Kendi Kaderlerini Tayin Hakknn tanr ve savunur. Halklarn bamszca karar allaryla birlikte ve kardee yaamalar iin mcadele eder. Aa yukar byle bir eydi. Burada nemli olan Uluslarn Kaderlerini Tayin Hakknn vurgulanmas ve birlik sorununun Bamszca Karar Al kouluna balanmasyd. Bu nemli bir fark oluturuyordu. Yani birlemek iin nce ayr ve eit olmak gerektii. Ve eer hafzam beni yanltmyorsa bu formlasyonu da ben yapmtm. Daha sonra, 1974de Kvlcm gazetesinde sosyalistlere bir Proletarya Partisi Program olarak bu program nerilmiti. Ama yasal durum gz nne alnarak, bu metin Vatan partisi Programna yle bir formlasyon deiikliiyle yedirildi: 21- ANAYASAMIZIN Kamu Hukuku maddeleri ile, NSAN HAKLARI EVRENSEL BEYANNAMES hkmleri ksntsz olarak, kitaptan hayata geirilecek. (Buraya kadar olan ksm, 1954 Vatan partisi Programnda da var. Bundan sonras o eklemenin legal biimi oluyor.) Trkiye ve Dnya Halklarnn karlkl gven, ibirlii ve bamszca karar allaryla kardee ilikileri gerek demokrasinin, gerek sosyalizmin kuruluunun vazgeilmez art olarak grlecek. (Kvlcm, 25.Mart.1974, Say: 3, Sayfa:4) Daha sonra Kvlcm kapatld, o parti fiilen dald vs. ve bu deiiklik yapanlarca bile unutuldu gitti. * 1974ylnn sonuna doru Mihri Belli Emeki dergisinde Vatan Partisi Programn eletiren bir yaz yazmt. Bu eletiriye bir cevap vermeye hazrlanrken, Vatan Partisi Program zerine daha derinliine dnme ve onun zelliklerini inceleme olana bulmutuk. Bu adan bakldnda Vatan Partisi Programnn gzmzde deerini giderek arttran zelliklerinin farkna varyorduk. Bu zellikler onun eklektik olmamasyd her eyden nce.

13

lk teorik makalemiz ve polemiimiz olan, bizim iin biraz da baba katli gibi bir anlam tayan bu, Mihri Belliye cevapta, yle yazyorduk: Program bir btndr. Eklektik deildir. (...) Eski divan edebiyatnda beyitlerle yazlan bir tr iir vardr. Bu iirlerde her beyit kendi bana bamsz olarak bir anlam tar, beyitlerden bir ikisini karsanz ya da yerlerini deitirseniz iirin btn olarak anlamnda bir eksiklik ve deiiklik fark edilmez bile. Ama, mesela modern iirde bir tek szc deitirmek, bir msray atlamak iire btn anlamn kaybettirebilir. Her szck birbirine ve iirin btnne baldr. Benzer ekilde V.P. Programndan da bir talebi karsanz ya da deitirseniz hemen srtr, ereti durur. V.P. Program bir iire benzer. (H. Ylmaz, Emeki ve Birikimin Dr. H. Kvlcml Eletirileri zerine, Kvlcm yaynlar, stanbul, 1976, sayfa: 16) Tabii bizim bu satrlarmz ayn zamanda bir zeletiriydi. Yukarda anlatlan, uluslarn kaderlerini Tayin hakk ile ilgili Kongrede yaptmz, illegalitenin ak diline uydurma, dzeltme ve katklarmzla da, bu iirin btnln bozduumuz, onu eklektik bir yap haline dntrdmz anlamna geliyordu. O zaman da u soru kafamza u soru taklp kalmt: Niin Kvlcml zel olarak Uluslarn Kendi Kaderlerini Tayin Hakkndan sz etmemiti Vatan Partisi Programnda? Bizim yaptmz bu deiiklik bir tr ilkeler bildirimi gibi bir eydi, programn btnl iinde son derece eklektik kalyordu. Bylesine bir temel konuda bu programn eksiklii kabul edilemezdi. Kvlcml gibi en keskin talepleri bile en yumuak grnmle ve somut talepler biimde formle etmenin ustas bir teorisyen, pek ala bunu da formle etmenin bir yolunu bulmu olmalyd. Niye yoktu byle bir talep? Biz aklmzca bir dzeltme yapmtk, ama bu biraz, resim ve sanat tarihinden anlamayan birin in, orijinal bir tabloyu, dzelteceim diye deersizletirmesi, bozmas gibi bir eydi. Niin bunu yapmak zorunda kalmtk? Bu aklanmay bekliyordu. Biraz bunu gsterelim. Yetmili yllarn ortalarnda birok sosyalist parti kuruldu. TSP, TP, TKP, EMEP vs. Bunlarn her birinin farkl gibi grnen programlar vard. Biz bu dnemde, btn bu partilerin programlarn ele alp mercek altnda inceleyen tek kiiydik belki de Trkiye Sosyalist Hareketinde. Btn bu partilerin programlarn tek tek, madde madde incelemi ve eletirmitik. Bunlardan sadece biri yaynlanabilmiti. TKP Programnn Eletirisi (C. Aydn, TKP Program Eletirisi, Kvlcm, Say: 1, Temmuz Austos 1978, Sayfa 54-119) * imdi bu program eletirisinden TKP Programnn ulusal sorun konusundaki taleplerini eletirdiimiz blmde bu elikimizin hala yerinde durduu ve o sralardaki zmmz yanstan satrlar aktaralm. Bu bizim o zamanki snrllklarmz ve adeta zmn snrna gelip orada takldmz ok ak gsterir: Gelelim Vatan Partisi Program'na. Vatan Partisi Program'nda, Uluslarn kendi

14

kaderlerini tayin hakk konusunda hi bir somut talep yoktur. Ama bu yok olu, onun zaaf deil, dier yasal partiler karsndaki stnldr. nk Vatan Partisi, yasal olarak kurulmutur, yasal bir partidir. Yasalar ise, Krdistan'n Trkiye'nin smrgesi olduunu inkr etmekte, Krt ve dier uluslarn varln kabul etmemektedir. Bu nedenle yasalar erevesinde bu konuda somut talep ileri srlemez. Eer srlmeye allr, taleple r yasalara uydurulmaya allrsa, bu sonuta oportunist taleplerin formulasyonuna yol aar. Programda yanl bir ey sylemektense, hi bir ey sylememek yedir . Sorun bir blge meselesi ya da kltrel zerklik meselesi deildir. Ayr devlet kurma meselesidir. Bu gnk yasalar erevesinde talep edilemez. Edilmeye kalklrsa, ya soyut ilke bildirimleriyle, (ki ilke bildirimlerinin yeri bir program deildir. O somut yaplacak iler plandr) geitirilir, ya da blge gerilii, kltrel zerklik meselesine indirgenir. TKP ise, illegal, hi bir yasal snrlamaya tabi olmayan bir parti olduu halde, var olan programyla, somut olarak u lusal meseleyi arptm, oportuniste, ovence yorumlamtr. "Eer bir teori aklanamyorsa - susun, ya da onun tam olmaktan ok uzak bir aklamasn verdiinizi, en nemli zelliklerini dahil etmediinizi syleyin." (Lenin, "Marks Engels Marksizm", s. 114) V.P. Program'nda, bu konuda hi bir talep olmamas, dier baz eksik ve yanllarla birlikte olsayd, yani VP Program'nda Engels'in Erfurt Program eletirisinde tanmlad trden, demokratik bir cumhuriyeti gerekletirecek talepler olmasayd bir yanl olurdu. Konuyu somutlamak iin yle bir rnek verelim: programda canl bir organizmann, rnein bir insann anlatldn gz nne getirin, ama yasalar rnein akcierlerin varlndan sz edilmesini, akcierlerin tanmn yasaklam. O artlarda, programnz, kan dolamndan, beslenmeden, boaltmdan eksiksiz olarak sz ediyor ama akcierlerden sz edemiyor. Pratik olarak akcierler olmadan bir insann yaamyaca bellidir. Bu durumda, her ey tamam, bir akcierler eksikse, ve bu eksiklik bilinli olarak yaplmsa, eksiklik dier organlar tam ve iler olduu srece bir anlam tamaz. nk onlarn ileyebilmesi iin akcierlerin alyor olmas gerekir. O sz edilmeden de vardr. Ayn ekilde, VP Program'nda ulusal sorun zerine somut bir talep yoktur, ama o tm programn organik yaps iinde varl art olan, hukuki nedenlerle sz edilemeyen bir konudur. Yukardaki satrlarda, Vatan Partisi Programnn Mihri Belliye cevap verirken farkna varlm organik btnl belirtilmekte ama bu btnln iinde Uluslarn Kaderini Tayin Hakknn hala var olmad dnldnden, bu yokluk yasal snrlamalarla aklanmaktadr. Yani sorun hala ulus olup olmama balamnda tartlmaktadr. Ayrlma hakknn ulus olup olmamayla ilgisizliinin, bilincinde deilizdir. Dolaysyla, Vatan partisi Programnn, kendi kaderini tayinin demokratik olmayan bir zmn dladnn farknda olamamaktayzdr. Trkiye ve Krt solu hala bunun bilincinde deildir. * Btn bu program eletirilerinde henz bir program ile bir program metni ayrmnn farknda deilizdir ve program da hep Trkiyeye ilikin blmyle ele almaktayzd r. Yani

15

her hangi bir proletarya partisinin nce dnya apnda bir program olmas gerektii , bir lkeye ilikin programn buna bal ve tabi olarak var olabilecei kavran yoktur henz. (Maalesef Trk ve Krt solunda bu da hala yoktur. Program hala bir program metni yazmak olarak anlalr ve program deyince de lkeye ilikin program anlalr. An bakn btn Sosyalist partilerin durumu byledir. imdi de bir sosyalist parti tartmalar byle yaplmaktadr.) Henz bu noktada deilizdir ama bu program eletirileri, btn sosyalist partilerin ve partilememi gruplarn veya illegal partileri olan illegal rgtlerin temel programatik zaaflarn grmemize yol amt. Neydi bunlar? Btn Burjuva Sosyalist Partiler, yani TP, TSP, TKP vs., hepsi aslnda son derece soyut olan ve Demokratik Devrim anlamna gelecek bir programa sahiptiler ama, bu program da ileriye atp acil talepler biiminde bu minima programdan da geri talepleri esas mcadelenin konusu yapyorlard. Buna karlk, daha radikal olan ve ou parti olarak kendini ifade etmemi gruplar, hareketler veya bunlardan illegal partileri olanlar, yani Kk Burjuva Sosyalist hareketler ve partiler;,bu gibi bir minima program bile oluturmayan, rnein 141 ve 142nin kaldrlmas gibi taleplere itibar etmiyorlar, ama buna karlk son derece soyut, Demokratik Halk ktidar gibi, hi bir somut teklif ve rgt biimiyle doldurulmam yuvarlak bir genel hedef bildirimiyle yetiniyorlard. Ve somut olarak politika sz konusu olduunda da, hi bir somut talep ifade etmeyen rozet sloganlarla, (rnein Mahir Hseyin Ulu, Kurtulua Kadar Sava veya Tek Yol Devrim! gibi. Her siyasetin byle kendisini tanmlad sloganlar vard. Bunlar tpk Futbol takmlarnn taraftarlarnn kendilerini tanmlamak iin kulland sloganlara benziyorlar ve ayn ilevi gryorlard. Bir kimliin ifadesi, bir aidiyet duygusu.) miting alanlarn dolduruyorlard. Yani Kk Burjuva sosyalizmi de bir program nosyonundan yoksundu ve byle bir yetenek gsteremiyordu. Bu genel manzarann ortaya kard sonu uydu. O muazzam ykselen hareketin, Trkiye tarihindeki en byk politizasyon ve radikalleme dalgasnn aslnda bir devrimci program yoktu. Somut olduunda DGMye hayr!, 141-142 kalksnda kalyordu. Btn bunlarn elde edilmesi ise, o minima programa bile ulamak deil, ona ulamak iin daha elverili koullar anlamna gelebiliyordu. Radikal olduunda ise somut bir ey sylemiyordu, programszd. Yani Demokratik bir devrimin ifadesi olacak somut talepler manzumesi hi bir ekilde, ne kk burjuva radikal devrimcilerin ne de burjuva sosyalist partilerin somut politik eylemlerinde hi bir ekilde grlmyor; bir demokratik devrim anlamna gelecek somut talepler ezilen ynlar tarafndan bilinmez kalyor ve ynlarn hafzasnn derinliklerinde yer etmiyordu. Vatan Partisi Program btn bunlardan kkten ayrlyordu. O Demokratik devrim anlamna gelecek talepleri, somut bir sistem olarak ve acil talepler olarak ortaya koyuyordu. Ne rozetti ve soyuttu, ne de Burjuva Sosyalist Partilerin programlar gibi acil denen taleplerin gerisine atlmt. Ama bu Hikmet Kvlcmlnn orijinal halinde byleydi.

16

O yetmili yllardaki Vatan Partisi bu devrimci program idi etmiti? Nasl m? Kvlcmlnn manevi otoritesi nedeniyle elbette bu programa dokunulamyordu ama bir takm kongre kararlaryla szde baka acil talepler ne karlyor ve tpk dier burjuva sosyalist partilerde olduu gibi, Demokratik Cumhuriyet program daha acil olduu sylenen grevlerin arkasna atlyordu. Tabii btn bu parti programlarn inceler ve eletirirken, Gotha ve Erfurt Program Eletirileri, Rus Sosyal Demokrat i Partisi Program ve Program Tasla tartmalar, Komnist Manifesto, Devlet ve htilal, Fransada Sava gibi kitaplar bu ulatmz sonular nda yeniden okuduumuzda unu gryorduk: bu hi de yeni bir sorun deildi. rnein Erfurt Program tasarsnn eletirisinde, Trkiyenin burjuva sosyalist partilerinin yaptnn tpksn yapanlara Engels, bu programn en byk eksiinin asl sylenmesi gerekenin sylenmemi olduunu sylyordu. Peki neydi bu asl sylenmesi gereken? Demokratik Cumhuriyet. Peki Demokratik Cumhuriyet neydi? Engels, Demokratik Cumhuriyet olarak iki rnek verebiliyordu: Amerika Birleik Devletleri ve 1792-98 Birinci Fransz Cumhuriyeti. Programda olmas gereken Demokratik Cumhuriyet talebi hi bir sosyalist partinin program deildi. Bir tek partide, Vatan Partisinde Ucuz Devlet bal altnda byle bir Demokratik Cumhuriyet program vard, o da bir takm kongre kararlaryla dier burjuva sosyalist partiler gibi, bu programn nne, daha acil olduunu syledii baka talepleri geiriyordu. te bunu kefetmemiz, bizim Vatan Partisine egemen izgiye kar muhalefetimizin hareket noktasn oluturdu ve biz tabiri caiz ise, otantik Vatan Partisi Programna yani Demokratik Cumhuriyet programna dn savunduk ve partideki blnme programatik dzeyde ve bu temelde oldu. Bu balang noktas ayn zamanda, bizim, ondan drt yl nce, Mihri Bellini n Vatan Partisi Programn eletirisine cevap verirken oluan sorunun da cevabn bulduumuzu gsterir: yani Vatan Partisi Programnda niye Ulusal Sorun veya Krtlerle ilgili bir tek cmle bile olmad. nk programn kendisi ve btn bu sorunu zmekt eydi, TKP Program eletirisinde aklamaya altmz trden bir organdan sz edilmemesi sz konusu deildi; programn btn o zmd. Dolaysyla yukarda aktarlan, o Vatan Partisindeki tartmalarda, Komisyon Raporunda bizim tarafmzdan yazlm satrlar, ayn zamanda, 1970lerin banda bu programa yaptmz eklektik dzeltmenin de bir zeleterisiydi. * Sanrz bu kadar bizim Demokratik Cumhuriyet programn, hem Trkiye ve hem de Krdistan sosyalistleri iin, eyrek yz yldr bir program olarak nerdiimizi gsterir. Dolaysyla, PKKnn bizim savunduumuza gelmesinden bou bouna sz etmediimizi kantlar. Tabii yaznn banda da tekrarladmz gibi, onlarn kendilerin baka yoldan ayn sonuca varmalar sz konusudur. Ayr yollardan ayn noktada ama eyrek yz yllk bir gecikmeyle bir buluma sz konusudur.

17

Biz o noktaya 1970lerin sonuna doru, radikalleen i ve Krt hareketinin yansmas olarak Marksizmin kaynana giden teorik aratrmalarla ularken; Krt hareketi, 90l yllarn sonunda, skt keden bir lm parendesiyle kurtulmak iin ve Sovyetlerin knn onun dogmatik kalplarn krmasn kolaylatrmas sayesinde ulamtr. Bu nedenle aslnda Marksizmin kaynana bu bilinsiz dn olan Demokratik Cumhuriyet parolas, Stalinist kabuunu hala kramayan Trk ve Krt solu tarafndan, Sosyalizmden uzaklama ve bir saa kayma olarak grlmektedir. Bu arada bir yanl anlamaya yer vermemek iin unu belirteyim, bizim Krt hareketine desteimizin Krt hareketinin bu parolasyla ilgisi yoktur. Onlar Demokratik Cumhuriyet veya bizim yanl bulacamz baka parolay savunsalar da biz onlarn ayrlma hakkn desteklemekle ykmlyzdr. Onlar gerilla sava yapar ve bu parolay sylemezken de destekliyorduk. Zaten dierlerinin yan sra Krdistan Presse veya zgr Gndeme yazdmz yazlar bunu kantlar. Ama burada yine Krt Hareketi hakknda bu sefer doksanlarn banda, yani tm zirvede bulunduu noktada yazdmz bir yazda, artk Krt hareketi fiilen PKK ile zde olduundan, Krt hareketine ama pratikte ve somutta PKKya demokratik Cumhuriyeti nasl bir program olarak nerdiimize dair bir alnt yapalm. 1992 Ylnda svete yazdmz Krt Ulusal Hareketi ve PKK adl yazda, Krt Ulusal Hareketi ve PKKnn Zorluklar ve Snrlar balkl blmde aynen unlar yazyorduk: PKK'nn baar iin sadece kendi gc yetmez. Egemenlerin elikilerinden yararlanabildii kadar Trkiye ve Dnyadaki ezilenlerin desteini ve sempatisini de kazanmak zorundadr. Dnyadaki ezilenlerin destei nasl kazanlabilir? Burjuva uygarln aynadaki aksi olan bir planl, eitliki ve demokratik toplum ideali Bat'nn ezilenlerinde hi bir titreime yol aamaz artk. Sosyalistler Burjuva uygarlndan baka bir uygarl programlatrm ak zorundadrlar. Yeni Sosyal Hareketler, Proletarya nasl baskc ve brokratik burjuva devlet cihazn snfsz bir topluma gidi iin bir ara olarak kullanamaz ise, bu uygarln maddi aralarn da kullanamayacan gstermitir. Bu evler, bu yollar, bu otomobiller vs. ile her trl bask ve smr ortadan kaldrlamaz. Brakalm byle bir programn taslaklatrlmasn, henz bu sorun bile dnyada henz ok snrl bir kesimde bir problem olarak tartlmaya balanrken, ne kltrel birikimi, ne snfsal dayana, ne de paradigmas bu sorunlar ortaya koymaya olanak vermeyen Krt Ulusal Hareketi ve PKK'dan byle bir baka uygarl programlatrabilmesi beklenemez. Ve bu da, marjinal gruplar bir yana, PKK'nn dnyann ezilenlerinin sempati ve desteini kazanma ans olmad anlamna gelir. Vietnam savann salad destek gibi bir destek PKK iin olanaksz grnyor. Elbet Krt Ulusal Kurtulu hareketinde bu dolayl yedek g belirleyici deildir. Bu olmadan da baar kazanlabilir. PKK'nn baar iin esas sava yrtt Trkiye'nin, ezilenlerinin desteini ya da sempatisini kazanmas gerekir. Ancak bylece Trk burjuvazisini ve T.C. devletini tecrit

18

edebilir. PKK bu gerekliliin bilincindedir de, bu destei kazanabilmek iin elinden geleni yapt da inkar edilemez. Ancak burada da benzer snrlarla karlayor. PKK Trkiye Krdistannda ve Trkiye'nin batsna gm byk metropollerin neredeyse yarsn oluturan iiler ve yoksullar arasnda byk bir sempati ve destee sahip olmakla birlikte bunu rgtleme ve mcadeleye sokma yetenei gsterememektedir. PKK'nn esas egemenlik alan Trkiye Krdistannn en geri blgeleriyle snrl olmaya devam etmektedir. Bu durum her eyden nce onun Ulusal kurtuluu programatik snrlarndan kaynaklanmaktadr. PKK Krdistan ehirlerini ve Trkiye'nin de ii ve ezilenlerini kazanabilmek iin, mcadelesinin nesnel sonularndan te onlar iin de bir program gelitirmek zorundadr. Ama bunu yapabilmesi iin onun bir Ulusal kurtulu Partisi olmaktan kp bir Sosyal Devrim partisi olmas gerekir. Bu ise Krt Ulusal Kurtulu Hareketi'nin kendi iinde bir devrim yaamasn gerektirir. Ne yazk ki PKK iinde byle bir dnmn unsurlar ok zayftr ve Ulusal Mcadelenin baarlarnn cokusu altnda giderek de zayflamaktadr. PKK baar iin Trkiye'nin ezilenlerini kazanmak gerektiini sezmektedir, ehirlere yerlemesi gerektiini sezmektedir, bu yndeki skntlarn da gizlememektedir ama sorunun programatik ve stratejik boyutunu grememekte, zm taktik ve rgtsel giriim ve tedbirlerde aramaktadr. rnein artk fiilen bir toplumsal g olmayan. dalm Trk Soluna her trl destei sunarak bu zaafn gidermeye alyor. Ama o cesedin artk kmldamas olanaksz gibi grnyor. Ya da eylem ve propagandasnda Trk ezilenleriyle bir hesab olmadn srekli vurgulamaya zen gsteriyor. Ama bu sefer ehirlerde olumu ve bir trl rgtleyemedii taraftarlarnn kontrolsz davranlar (rnein bir maazaya yangn bombas atlmas ve panik iinde sivillerin lmesi) btn propaganda ve eylemin mesajn bir anda yok edebiliyor ve kendisi ou kez kendisini destek amacyla yaplm bu eylemcileri gcendirmemek iin bu giriimlere sahip kmak zorunda kalyor. Bu durumda mcadelenin kendi dinamikleri yeni almlar ortaya karmad srece PKK'nn Trk ezilenlerinin sempati ve desteini kazanmas da ehirlerdeki Krt aznlklar rgtleyebilmesi de pek beklenemez. Grld gibi, 1992 ylnda bu sefer PKKnn baar iin Demokratik Cumhuriyeti programatize etmesi gerektii; ulusal kurtulu partisi olmaktan sosyal kurtulu partisi olmaya dnmek eklinde ifade edilmektedir. Yani Demokratik Cumhuriyet program PKKya nerilmekte, bu olmad takdirde baar kazanamayaca sylenmekte; Trk ezilenlerinin kazanlmasnn hala rgtsel ve taktik bir sorun olarak grld eletirisi yaplmaktadr. Ama sadece bununla da kalnmamakta, Bir zamanlar Krdistan Pressde sorulmu soruya tekrar dnlmektedir. Acaba Krt hareketinden bir sosyal devrim partisi olmay istemek veya onun byle bir evrim geirebileceini dnmek, ondan snrlarnn ok tesinde bir ey beklemek deil midir diye sormutuk o zaman. Burada mcadelenin cokusunun bizzat bunun nnde engel olduu gr getirilmektedir. Bu yndeki belirtilerin btn zayflna

19

ramen Krt Hareketinin bunu yapabilmesi olasl kategorik olarak reddedilmemektedir. (lgintir, yukardaki satrlarn aktarld yazy hem Yeni lkeye hem de o sra haftada bir ke yazlar yazdmz zgr Gndeme yollamtk. Bu yaz ikisinde de yaynlanmad.) in ilginci Tarih burada belirtilen grleri dorulad. Krt hareketi, ancak, calann karlmasyla ald ar darbe altnda bu dnm yapabildi. Ve bu gn bizzat calan, bu deiikliklerin doksanlarn banda yaplmas gerektiini sylemektedir. * O halde, calann mralda Demokratik Cumhuriyet projesinden sz ettii gn, btn Trk ve Krt solundan farkl olarak bizim bu program alklamamzn hi yadrganacak bir yan yoktur. Bizim amzdan, ok zayf bir olaslk olarak grdmz bir mucize gereklemektedir adeta, bir ulusal hareket bir sosyal harekete dnmektedir. Yllardr umutsuzca nerdiimiz, beklediimiz, birden bire bizden bamszca, bizim zerrece etkimiz bile olmadan gereklemektedir. (Bu bizim, bunun olas olduuna dair, Marksist teori ve strateji asndan son derece yeni grmzn pek de bo olmadn gsteren bir dorulanmasdr. Buras konumuz d ama, Seksenli yllarda, gmenler, ekoloji, gibi hareketlerin de benzer potansiyeller tayabilecei sorununu ortaya atp tartm ve bunu gmenler hareketi iinde de gerekletirmeye almzdr. Baz arkadalar bizi bu tr hareketlerin potansiyellerini abartmakla eletiriyorlard. in ilginci, bunlar da mralda yaplan, byle bir potansiyel n grmediklerinden, tamamen bir teslimiyet olarak deerlendirip, Krt hareketinin bittii sonucunu kardlar. Dolaysyla mral, bizim bu Demokratik Cumhuriyeti ihanet olarak gren Trk Solunun yan sra, bir ulusal hareketin sosyal hareketi dnmesini olanaksz gren arkadalarmzn da bizden uzaklamasn ve kii olarak yapayalnz kalmamz getirdi.) Bu nedenle mraly deerlendirirken aynen unlar yazarz: imdiye kadar Krt ulusunun verdii mcadeleyi, ayr bir devlet kurma mc adelesi olarak grenler, bu projeyi kendi hedeflerine ihanet olarak grmektedirler. Ne var ki, bu deerlendirme ne dorudur ne de gerekidir. Doru deildir, nk, PKK btn gemii boyunca, ayrlmaktan ziyade, ayrlabilme hakknn olduu bir demokratik sistem iin mcadele ettii vurgusunu yapmtr. Hatta sorunu ayrlp ayrlmamak ve ayr bir devlet kurmaktan te, bir ulusun kimliinin tannmas ve kendi kiiliini gelitirmesi olarak anladn vurgulamtr. Gereki deildir, nk, Krtler ancak belli uluslar aras dengeler ortamnda, ok elverili tarihsel koullarda, dnyadaki etkili glerin, gl Trk, ran ve Arap devletlerinin en azndan bazlarn karya almay gze alabilecekleri bir durumda ayr bir devlet kurma olana edinebilirler. Bugn ise, buna olanak yoktur. Ne ABD'nin ne da Avrupa'nn ne de onlar karsnda etki alan hzla gerileyen Rusya'nn byle bir projeyi destekleyerek sz konusu lkeleri karya almas beklenemez ve beklenemeyeceini de, calan'n trajik bir

20

sonuca ulaan Odyssseusu esnasndaki dramatik gelimeler gstermi bulunmaktadr. Ayrca Krt ulusal hareketi, tarihte ei benzeri olmayan bir ekilde, ABD'nin yeryz leindeki total kontrol nedeniyle nderini savat glerin eline esir vermi ve lojistik desteini byk lde yitirmi, tayin edici olmasa da ok nemli bir yenilgi alm bulunmaktadr. Bizzat bu yenilgi ise, Trkiye'deki sava rantiyelerine ve onlarn Krtlerin varln inkara ve ezmeye ynelik politikalarna g vermi ve ksa zaman nce yaplan seimlerde bu politikalarn savunucusu partiler ezici bir ounluk kazanmlardr. te, Abdullah calan, calan'n ahsnda da Krt Ulusal Hareketi, lm ve yok olma tehdidi altnda iken en zor koullar altnda bir salto mortale (lm parendesi) ile kendini kendisi olmaktan karp, yepyeni bir ulusun tohumu olarak yeniden ortaya koymaktadr. Belli uluslar aras dengeler el vermedii srece, Krt ulusal hareketi sadece bamsz bir devlet iin savat takdirde baarya ulaamazd. Krt Ulusal hareketi, ken dini ezen uluslarn ezilenleri iin de bir program gelitirdii, yani sadece Krtleri, kendini deil, kendini ezenlerin de ezilenlerini kurtarmaya kalkt takdirde; yani bir ulusal kurtulu hareketi olmaktan kp bir sosyal kurtulu hareketine dnt takdirde; yani bir salto mortale ile kendisi olmaktan kt takdirde baar kazanabilirdi. Krt hareketleri iinde, plebiyen yapsyla sadece PKK bu gne kadar byle bir kendini ama potansiyeli ve emareleri gsterebiliyordu. te, calan'n ahsnda, en elverisiz koullarda, byk lde daha nceki evriminin de mantki bir sonucu olarak, Krt ulusal hareketi, kendini kurtarmak iin ezenini de kurtarmaya; zafere ulaabilmek iin nne daha byk grevler koymaya; bir yandan kendisi olarak kalrken dier yandan da kendisi olmaktan kmaya girimi bulunuyor. Medyann pimanlk, korku gibi gsterdii tavrlarn gerek nitelii budur. calan artk sadece Krt Ulusal hareketinin bir nderi olarak davranmamakta, Krtleri, Trkleri ve dier halklar da anayasal bir vatandalk temelinde kapsayacak yeni bir ulusun tohumu ve kurucusu olarak davranmaktadr. Artk muhatab sadece Krtler deil, Trklerdir. Hatta Krtler zerindeki byk prestiji nedeniyle esas kazanlmas gerekenler Trklerdir. Krtler Trklere baka bir ulus altnda birleelim diyor. Yani Krt ulusal hareketi kendi olmaktan kp, baka yepyeni bir ulusun tohumu oluyor. Krt ulusal hareketi bylece, son yzyln etnik temizliklerle sonulanan ve benzeri Balkanlar ve Kafkaslar'da, Afrika'da byk aclara ve lmlere yol aan monolitik ulusuluk dnemi yaamadan, bugnn dnyasna uygun, rnein, ABD, Avrupa ve svire'de olduu trden farkl kltr ve dilleri zenginlik olarak gren bir ulusuluk projesine ulam bulunuyor. Krt ulusal hareketi, sadece ge gelmenin reziletleri iinde bunalmad, bu projeyi gelitirebilmesi onun ayn zamanda ge gelmenin faziletlerinden de yararlanabileceini gstermektedir. (Giriim in Durum Deerlendirmesi, 1999) Dikkatli bir okuyucu calann bu gn AHMye yapt savunmann, burada n grlenlerin ta kendisi olduunu grr. Yani Krt ulusal hareketi, kendi olmaktan kp yepyeni bir ulusun tohumu oluyor. Nasl Demokratik Cumhuriyet bizim iin adeta bir mucize idiyse, calann AHM Savunmas da yledir.

21

* Buraya kadar, Demokratik Cumhuriyeti sadece Trk sosyalistlerine deil, Krt Ulusal hareketine de nerdiimiz ve bunu yllardr yaptmz yeterince kantlanm olsa gerektir. imdi, Vatan Partisi programnn bir Demokratik Cumhuriyet program olduunu gste rmek gerekiyor. Ama bundan nce, Demokratik Cumhuriyetin ne olduunu bilmek gerekiyor. nk sanlann aksine Trkiye Solu Demokratik Cumhuriyetin ne olduunu da bilmez . Demokratik Cumhuriyet, dnyada son derece nadir bulunan bir eydir. nk Demokrasiler Cumhuriyet deildir, Cumhuriyetler de demokrasi. Hele adnda Demokratik ve Cumhuriyet szleri bulunan veya bulunmu rejimlerin hi birinin Demokratik Cumhuriyet ile uzak veya yakn bir ilgisi olmamtr ve yoktur. Engels, Erfurt Programnn Eletirisinde, (1891 SOSYAL-DEMOKRAT PROGRAM TASARISININ ELETRS) Demokratik Cumhuriyete rnek olarak sadece iki lke gsterebilir: ABD ve 1792-98 aras Birinci Fransz Cumhuriyeti. Aynen yle yazar: Demek ki, tek bir cumhuriyet. Ama, 1798'de kurulmu olan imparatorluun imparatorsuz ekli olan bugnn Fransz Cumhuriyeti anlamnda deil. 1792'den 1798'e kadar her Fransz ili, her belediye, Amerikan modeline uygun olarak kendi tam zerk ynetimine sahip bulundu, bize de byle bir ey gerek. Byle bir zerklik nasl rgtlendirilebilir ve brokrasisiz nasl edilebilir, Amerika ve Birinci Fransz Cumhuriyeti, bunun nasl olacan bize gsterdi; Avustralya, Kanada ve teki ngiliz kolonileri de bugn bize bunu gstermektedirler. Byle bir eyalet ve belediye zerklii, rnein kantonun konfederasyona gre pek bamsz bulunduu, ama bu bamszln, ileye (Bezirk) ve belediyeye kar da olabildii svire federalizminden ok daha zgrdr. Kanton hkmetleri, ile mlki amirlerini (Bezirkesstatthalter) ve valileri tayin ederler; oysa ngilizce konuulan lkelerde byle bir ey yoktur, ve biz de, gelecekte, bunlardan, Prusyal il ve hkmet mavirlerinden olduu gibi (Londrat ve Regierungsrat) kendimizi kurtarmalyz. Engels, bir de Avustralya ve Kanaday gsterir. ngiltereyi bile gsteremez nk ngiltere Demokratiktir ama Krallktr. Bu gn bile Avrupann kuzeyindeki btn demokratik lkeler krallktr, cumhuriyet deildir. Cumhuriyetlerde ise demokrasi yoktur. Ama sadece bu da yetmez. Engels, komnlerin zgr birliinden sz ediyor. rnein bu gnk Fransa bile hala gl merkezi devlete sahiptir. Demokratik Cumhuriyet, bu yerel zerkliin ve gnll birliin somut biimi olduundan ayn zamanda ulusal sorunun da zmn otomatik olarak ierir. Bu noktaya Lenin, Devlet ve htilalde ak olarak vurgu yapar. Ayn yeri alntlar ve aynen yle yazar: bu demokratik merkeziyetilii, Engels, hibir zaman, burjuva ve aralarnda anaristlerin de bulunduu kk-burjuva ideologlarn ona verdikleri brokratik anlamda anlamaz. Engels bakmndan, merkeziyetilik, "komnler" ve blgelerin devlet birliini tamamen kendi istekleriyle savunmalar kouluyla, her tr brokratizm ve her tr yukardan "buyurma"y sz gtrmez biimde ortadan kaldran geni bir yerel ynetsel zerklilii hi miAma

22

hi dtalamaz. Devlet zerine, marksist bir programn temelinde bulunmas gereken grlerini gelitirerek, "... O halde, merkezci cumhuriyet" diye yazar Engels. "Ama, 1798'de kurulmu, imparatorsuz imparatorluktan baka bir ey olmayan bugnk Fransz cumhuriyeti anlamnda deil. 1792'den 1798'e dek, her Fransz ili, her komn (Gemeinde), Amerikan rneine gre, tam ynetsel zerkliliine sahipti. Bizim de tpatp sahip olmamz gereken ey, budur. Bu zerkliliin nasl rgtleneceini ve brokrasiden nasl vazgeilebileceini, Amerika ve birinci Fransz cumhuriyeti bize gstermi bulunuyor; ve bugn de, Avustralya, Kanada ve teki ngiliz smrgeleri bize ayn eyi gsterir. Bylesine bir blgesel ve komnal zerklilik, rnein Kanton'un Bund (yani konfederal devletin tm -L.) karsnda, ama ayn zamanda il (Bezirk) ve komn karsnda da, gerekten ok bamsz bulunduu svire federalizminden ok daha fazla zgrlk kaldrr. Kantonal hkmetler, illerin genel yneticilerini (Bezirksstatthalter) ve valilerini atarlar; bu yntem ngilizce konuulan lkelerde hi bilinmez, ve biz de, gelecekte, Prusyal Landrate ve Regierungsrte'lerden (komiserler, ynetim evresinin polis efleri, yneticiler ve genel olarak yukardan atanan memur lar -L.) kurtulmakta ne kadar kararlysak, (sayfa 98) bu yntemden kurtulmakta da o kadar kararl olmalyz." Bundan dolay, Engels, programn zerklilikle ilgili maddesinin yle formle edilmesini nerir: "il, ile ve bucaklarda genel oyla seilmi memurlar aracyla, tam zerk ynetim. Devlet tarafndan atanm btn, yerel ve blgesel otoritelerin ortadan kaldrlmas." Kerenski ve teki "sosyalist" bakanlar hkmeti tarafndan yasaklanan Pravda'da (28 Mays 1917 tarihli 68. saysnda), bizim szde devrimci bir szde demokrasinin szde sosyalist temsilcilerinin bu noktada tabii yalnzca bu noktada deil, nerde o gnler demokratizm'den gze batar bir biimde ayrldklarn gstermek frsatn daha nce bulmutum. "Koalisyon"laryla emperyalist burjuvaziye balanm bulunan adamlarn, bu sylenenlere sar kalmalarnda anlalmayacak bir ey yoktur. Engels'in zellikle kk-burjuva demokratlar arasnda ok yaygn bulunan bir nyargy, olaylara dayanarak, yetkin bir belginlikle rttn belirtmek byk bir nem tar. Bu nyargya gre, federatif bir cumhuriyet, merkezi bir cumhuriyetten daha ok zgrlk ierir. Bu, yanltr. Engels tarafndan szkonusu edilen, 1792-1798 merkezi Fransz cumhuriyeti ve federatif svire cumhuriyeti ile ilgili olgular, bu sav rtr. Gerekten de demokratik merkezi cumhuriyet, federatif cumhuriyetten daha ok zgrlk saklyordu. Baka bir deyile, tarihin grd azami yerel, blgesel vb. zgrlkler, federatif cumhuriyet tarafndan deil, merkezi cumhuriyet tarafndan salanmtr. Partimiz, tm federatif ve merkezi cumhuriyet sorunuyla yerel, ynetsel zerklilik sorununa olduu gibi, bu olguya da, propaganda ve ajitasyonunda yeterince dikkat gstermemi ve gene de gstermemektedir. (Lenin, Devlet ve Devrim ) imdi an Vatan partisi Programn, Engelsin talebinin adeta kelimesi kelimesine orada bulunduu grlr: Engelsin nerdii forml tekrar hatrlayalm. "il, ile ve bucaklarda genel oyla seilmi memurlar aracyla, tam zerk ynetim. Devlet tarafndan atanm btn, yerel ve blgesel otoritelerin ortadan kaldrlmas."

23

Vatan partisi Programnda ayn talep: 20- ok eski zamandan kalma VAL, KAYMAKAM, NAHYE MDR gibi saltanat makamlar kaldrlacak. Yerlerine, bat demokrasilerindeki gibi ve ya muhtarlarmz gibi, halk tarafndan seilmi mahelli idareciler geecek; mahalli polis o seme idarecilerin emrine verilecek Grld gibi, Vatan partisi Programnda ayn talep, Mahalli Polisin de tpk Amerikada olduu gibi o mahalli idarecilerin elinde olmas gibi bir taleple en can alc noktasnda daha da netletirilerek ifade edilmektedir. Tabii sadece bu deil, dier talepler btnl ile birlikte, oluturulan Demokratik Cumhuriyet, ya da Vatan Partisi Programnda denildii gibi, Ucuz Devlet ulusal bask olanan ortadan kaldrr. Bu nedenle Lenin sk sk, Ulusal sorunun demokratik olmayan bir yoldan zmnn olanaksz klnd bir demokrasiden bahseder. Yani dier ifadeyle Demokratik Cumhuriyetten. O halde, forml yle de ifade edebiliriz: Demokratik Cumhuriyet eittir ayrlma sorununun demokratik olmayan bir yoldan zme balanmasnn olanakszl o da eittir Uluslarn Kendi Kaderini Tayin Hakkdr. Burada nemli olan, merkezi birliin, Leninde vurgulad gibi, komnlerin gnll zgr birlii ile salanmasdr. En geni zerklik ve merkezi bir cumhuriyet birbiriyle elimemekte, birbirini tamamlamaktadr . Yine Leninden Engelsi yorumlayan uzun bir alnt ile, Ulusal sorun ile Demokratik Cumhuriyet arasndaki ba grelim: Engels, devlet biimleriyle ilgilenmeyi yararsz bulmak yle dursun, tersine, zerinde durulan geici biimin hareket ve var noktalarn, her belirli durum iinde, bu durumun tarihsel ve somut zelliklerine gre belirlemek iin, geici biimleri (sayfa 96) byk bir zenle zmlemeye alr. Engels de, tpk Marks gibi, proletarya ve proleter devrim asndan, demokratik merkeziyetilii, bir ve blnmez cumhuriyeti savunur. Federatif cumhuriyeti, ya bir istisna ve gelimeye bir engel olarak, ya da monariden merkeziletirilmi cumhuriyete bir gei olarak, ama baz koullarda bir "ilerleme" olarak dnr. Ve bu zel koullar arasnda, ulusal soruna ilk planda yer verir. Marks'ta olduu gibi Engels'te de, her ikisi de kk devletlerin gerici niteliini ve baz somut durumlarda bu gerici nitelii gizlemek iin ulusal sorundan yararlanlmasn amanszca eletirmi olmalarna karn, yaptlarnn hibir yerinde, bir istek belirtisi halinde de olsa, ulusal sorunun neminin kmsendii, geitirildii grlmez; oysa Hollandal ve Polonyal Marksistler, "kendi" kk devletlerinin dar burjuva milliyetiliine kar son derece hakl savamdan hareketle, ou kez ulusal sorunun nemini kmseme, onu geitirme hatasn iliyorlar. Hatta, corafi koullarn, dil birliinin ve yzlerce yllk tarihin, lkenin kk paralara blnmesiyle ilgili olarak ulusal soruna "son vermesi" gerekir gibi grnen ngiltere'de bile, Engels, ulusal sorunun henz bir sonuca balanmam olmas ak gereini hesaba katar; v e bu yzden, federal cumhuriyeti bir "ilerleme" olarak dnr. Kukusuz, bunda ne federal cumhuriyetin kusurlarn eletirmekten, ne de birlii, demokratik ve merkeziyeti cumhuriyet yararna propaganda ve kararl savamdan bir vazgeme belirtisi vardr.24

Ama bu demokratik merkeziyetilii, Engels, hibir zaman, burjuva ve aralarnda anaristlerin (sayfa 97) de bulunduu kk-burjuva ideologlarn ona verdikleri brokratik anlamda anlamaz. Engels bakmndan, merkeziyetilik, "komnler" ve blgelerin devle t birliini tamamen kendi istekleriyle savunmalar kouluyla, her tr brokratizm ve her tr yukardan "buyurma"y sz gtrmez biimde ortadan kaldran geni bir yerel ynetsel zerklilii hi mi hi dtalamaz. Btn bunlar bize unu gsterir, Trkiyede ulusal sorunun sosyalistler arasnda yanl koyulup tartldn, bir ulus olmaya bal olarak tartldn , aslnda sorunun bir demokratik cumhuriyet sorunu olduu, ayrlmann ulus olmakla ilgisi olmad, demokratik cumhuriyetin, kylerin, mahalli birimlerin zgr komnlerin birlii olduu. Bu takdirde, her hangi bir ulusun, ayrlmak iin ayr bir ulus olduunu kantlamasna da gerek yoktur. Ayrlmak isteyen ayrlr. Birlii zorlayan ekonomik ve kltrel gerekliliklerdir. Ulusal sorunun zmne somut programatik klasik Marksist yaklamlardr bunlar. Ve ilgintir, bu yaklamlar aynen sadece Vatan partisi Programnda vardr. Sadece Kvlcml tarafndan savunulmutur. Daha sonra da adeta sadece bizim tarafmzdan, bu yaz boyunca yaplm alntlarda kolayca grlebilecei gibi. Peki niin, Trkiyenin onlarca sosyalist akmnda bu sorun byle koyulup programatik ifadelerine kavuturulmamtr. ki nedenle. Birincisi, kk burjuva radikal hareketlerin program nosyonu yoktur. Onlar burjuva ufkunun iindedirler ve radikalizmlerini keskin ilkelerle ya da keskin mcadele biimleriyle ifade ederler. Somut talepleri olmaz. Olsa olsa kimlik belirten sloganlar olur. kincisi, Burjuva sosyalizmi ise, hem yntemsel olarak bu diyalektii anlama yeteneinde deildir; hem de genellikle, in ya da Sovyet yanls partilerden olutuu iin, onlarn kafasnda Demokratik Cumhuriyetin byle bir biimi yer alamaz. nk rnek aldklar devletler en kk bir mahalli zerklik bir yana seilmi organlardan bile yoksundurlar. Sadece Kvlcml, tpk Tarih Tezinde olduu gibi, program sorununda da kaynaa dnerek, bir istisna oluturmaktadr. Trk solundaki ayn eilim Krt hareketinde de grlr. Ama Krt hareketinde, sorunun bu tarz koyulmamasnn nedeni, Krt burjuvazisinin eilimleriyle de ilgilidir. Krt burjuvazisi, Demokratik Cumhuriyeti hedef yapsa, bu talep yarn kendisine kar alabilir. Bu nedenle, devletin biimini tartma konusu yapmaz, ayrlp ayr devlet kurmay sorun yapar. Bu ise, Krt hareketini, ezen ulusun demokratik bir cumhuriyetten karl ezilen snflarn kazanmasn engeller. Bylece her iki taraftan da, yani bir yandan Trk sosyalistlerinin dier yandan Krt hareketinin Demokratik Cumhuriyeti bir programatik hedef olarak koymamas, btn hal k muhalefetini perspektifsizlie srkler, btn enerjiler yok olur gider. Birbirini tamamlayacak gler birbirinin karsna geer. Veya en azndan birbirine kar olarak kullanlr. te Krt Hareketinin Demokratik Cumhuriyet program ilk kez bu fasit daireden kma olana sunmaktadr. Bir rastlant deildir, en byk Krt milliyetilerinin ve Krt burjuvalarnn yeni izginin karsnda yer almalar.

25

* Ama Demokratik Cumhuriyet sadece ulusal soruna bir cevap deildir . Onun hi anlalmam dier bir yan da onun ayn zamanda Proletarya Diktatrlnn zgl bir biimi olduudur. Engels ayn yazda aynen yle yazar: "Partimizin ve ii snfnn, egemenlie ancak demokratik bir cumhuriyet biimi altnda ulaabilecei son derece ak bir eydir. Demokratik cumhuriyet, byk Fransz Devriminin daha nce gstermi olduu gibi, proletarya diktatoryasnn da zgl biimidir..." Burada Demokratik Cumhuriyet de neymi, biz Sosyalist Cumhuriyetten yanayz diyenlerin tylerini diken diken edecek bir nerme ile kar karyayz: Demokratik Cumhuriyet sadece ulusal sorunu halletmez ayn zamanda Proletarya Diktatrlnn zgl bir biimidir. Proletarya diktatrln, diktatrce bir yntem olarak anlayanlar veya onu sadece bir iddet olarak anlayanlarn anlayamayaca bir nermedir bu. Ama Marksizmin zndeki temel mant kavrayanlar iin bunda anlalamayacak bir ey yoktur. Proletarya Diktatrl, ezilen ounluun, ezen aznla kar kullanaca devlet aracnn addr. Marks, Proletaryann, eski devlet cihazn aynen alp snfsz topluma gidite kullanamayacan, onu paralamak zorunda olduunu yazmt. Niin kullanamaz? nk ezen snflar daima kk bir aznlktrlar. Onlarn bu gszln dengeleyecek ve byk ezilen kitleyi bask altnda tutmaya yarayacak bir cihaz gerekir. Bu cihaz ister istemez, bu ilevinden dolay brokratik, askerci ve krtasiyeci olmak zorundadr . En seimlere dayanan biimlerinde bile bamszlama eilimleri gstermelidir. Bu da yaps gerei bir ounluun arac olamaz, ounluk asndan o devletin bamszlama, krtasiyecileme, militerleme eilimleriyle mcadele esas sorundur. Peki Paris Komn tipi devlet dediimiz Proletarya Diktatrlnn zellii nedir? ounluun emrinde olacak, ondan bamszlaamayacak, brokratik olmayan bir mekanizma. Bunun nasl bir ey olacan Paris Komn gstermiti. Memurlarn seimi, yasamann yrtme yetkisini de kullanmas, seilenlerin gerektiinde setiklerini geri alp deitirebilmesi ve seilenlerin ortalama bir iiden fazla maa almamas vs.. Btn bu zellikler sadece Proletaryann ounlukta olduu bir devrimin deil, ezilenlerin ounlukta olduu her devrimin de oluturduu bir devlet cihazn tanmlarlar. Bu nedenle, feodaliteye kar ulusun ezici ounluunun diktatrl olan Fransz Devrimi sonucu ortaya kan Demokratik Cumhuriyet, Proletarya Diktatrlnn ayn zamanda zgl bir biimidir de. Sadece o dnemde proletarya bir snf olarak ortada grlmediinden bir proletarya diktatrl olmamtr. *26

Bu noktada, Demokratik Cumhuriyetin cebirsel karakteri sorunuyla kar karya kalyoruz. Yani Demokratik cumhuriyet talebi, brokratik, baskc, militarist olmayan; devletin kendisini seenlerden bamszlaamayaca ve ezilen ounlua kar kullanmaya el vermeyecei biimleri somut deiiklikleri ieren bir biimdir; bir cebirsel formldr. Ama bu cebirsel formlde sosyalizme mi gidilecei veya kapitalizmde mi kalnaca, btnyle snflarn bilinci, arlklar, programlar, gelenekleri ve baka tarihsel koullarca belirlenmektedir. Yani demokratik Cumhuriyet pek ala ideal bur burjuva cumhuriyetin biimi olabilecei gibi, snfsz topluma giden proletarya diktatrlnn de bir biimi olabilir. Ya da tersinden syleyelim, Proletarya diktatrl de, proleterlerin sosyalizmi kurmak istememeleri halinde, pek ala bir kapitalizme ideal koullar salayan bir demokrasi olarak i grebilir. Proletarya Diktatrlnden diktatrce bir ynetim deil de Paris Komnnn devlet cihaznn tamas gereken zelliklerini anlyorsak. Bu Paris Komn Tipi Devlette pek ala burjuvazinin partileri nfusun byk ounluunun oylarn alp veya bizzat ii partileri sosyalizme gemek istemeyip, kapitalist ilikileri srdrebilirler. Pek ala snfsz topluma gitmek iin gerekli tedbirleri neren partiler aznlkta kalabilirler. Yani, Demokratik Cumhuriyet sadece, proletaryann iktidarna giden en ksa yol deildir ayn zamanda, bu iktidarn bir biimidir de. Bu nedenle de Sosyalist Partiler tarafndan i Snfnn, ezilenlerin iktidar biimi olarak savunulmaldr. Peki, proletarya diktatrl, dolaysyla onun zgl bir biimi olan Demokratik Cumhuriyet, byle baskc, brokratik olmazsa, bu ayn zamanda bir Ucuz Devlet demektir. Bu nedenle, proletaryann kendi amac Ucuz Devlet deil, devletsiz bir toplum olmakla birlikte , ucuz devleti de gerekletirmi olur. Brokratik, militer ve baskc olmayan bir devlet cihaz ayn zamanda bir Ucuz Devlet olur. Ve Ucuz Devlet, ayn zamanda toplumsal haslann retici olmayan tketime ayrlan ksmnn azalmas, bunlarn yeniden retimin bytlmesine veya i gcnn sosyal ve yaam koullarnn iyiletirilmesine ayrlmas anlamna gelir . Yani Demokratik Cumhuriyet ve Refah arasnda ayrlmaz bir iliki vardr. Geri lkelerin kalknmas iin kaynak bulmas bakmndan hayati nemdedir Demokratik Cumhuriyet ya da Ucuz Devlet. Ama Ucuz Devlet ile retim ve refah arttrmak iin kaynak bulma sorunu arasndaki iliki, burjuva sosyalist partilerce kastl olarak unutturulmutur, nk, dou Avrupadaki brokratik iktidarlarn, o pahal devletlerin varln da sorguluyordu bu. Brokrasinin karlarn korumann ideolojik ve ekonomi teorilerine yansyan bir yandr bu. Brokrasi, retici olmayan tketim ile retici tketim arasndaki fark sistematik olarak rtmeye almtr. Devlet, askeri, krtasiye, brokrasi harcamalar esas olarak retici olmayan tketimdir. Bu sistematik olarak Bilim ileri denen, dou Avrupa brokrasilerinin teorisyenlerince rtlm ve gizlenmitir. Bunlardan esinlenen veya temel teorik gdas bunlardan evrilen kitaplar olan Trk ve Krt sosyalistleri, ekonomik bamszlk, kaynaklar ve Demokratik Cumhuriyet arasndaki ilikiyi, ve bylece ezilenlerin

27

refah zlemleri ile bu gnk brokratik ve pahal devletin ilikisini koyarak memnuniyetsizliin devlet cihazna ynelmesinin de nnde bir engel olmulardr. Hatta onlar, gerek tartmay bu alana ekecek yerde, iktisadi devlet teekkllerini savunmak gibi bir pozisyona da kayarak kendilerinin konumunu zayflatmlardr srekli olarak. Burada Vatan Partisi Program ve Hikmet Kvlcml tek istisna olarak ortaya kar. O kalknma iin temel iki kaynak sayar: Ucuz devlet ve uurlu Ticaret. Bu kaynaklar bu gn de geerliliini korumaktadr. Bu memurlar ordusu, milyonluk ordu, silahlar olduu srece emperyalizme bamllk ve bor emberi devam edecektir. Burada sulanmas gereken IMF deil, lkeyi IMFye muhta eden gl devlettir. O halde, Demokratik Cumhuriyet sadece uluslarn kaderini tayin hakk sorunun zmez; sadece snfsz topluma da gidebilecek ezilenlerin arac olacak bir cihaz olmakla kalmaz ayn zamanda gerilikten ve yoksulluktan kurtulmak iin de arttr. retimin gelitirilmesi, kaynaklarn retici olmayan tketimden retici tketime aktarlmas dolaysyla retimin ve toplam zenginliin ve refahn gelitirilmesi iin de temel kaynaktr. Yani, sosyalistler, ezilenlere IMF gibi soyut parolalar deil, somut ekonomik skntlar balamnda da Demokratik Cumhuriyet programn ortaya koymakla ykmldrler. Halbuki, bu gnk duruma baktmzda tam tersini grrz, sosyalistler Demokratik Cumhuriyeti ihanet olarak tanmlyor, reddediyor ve Globalizme, IMFye kar sloganlarla oyalanyorlar. Bu da tam tamna onlarn Genel Kurmayn basit bir arac olmalaryla sonulanyor. Bylece u eitlie varrz: Demokratik Cumhuriyet = Uluslarn Kendi Kaderini Tayin Hakk = Proletarya Diktatrlnn zgl Bir biimi = Ucuz Devlet = Vatan partisi Program= Refah ve kalknma iin kaynak = Emperyalizme bamlln azalmas. Bylece Vatan partisi Programnn Ucuz Devlet balnn ayn zamanda Demokratik Cumhuriyeti ifade ettii sonucuna ulayoruz. Bu nedenle, 70li yllarn sonundaki yazlarmzda, daha sonra Demokratik Cumhuriyet biiminde ifade edeceklerimiz i, Vatan partisi Program olarak ifade ederken bir ve ayn eyi ifade ettiimiz aktr. Vatan partisi Programnn Ucuz Devlet dedii, Demokratik Cumhuriyet gibi, ayn zamanda bir Proletarya Diktatrl programdr. Paris Komn Tipi Devletin btn zell ikleri onda somut talepler olarak yerli bir biimde formle edilmektedir. En nemlilerini grelim. Yasamann icra yetkisini kullanmas: 5- B.M. MECLS icra yetkisini de dorudan doruya kullanabilecek. Anketler meclyis krssnde kalmayp, vaka yerinde bilfiil yaplacak. (...) Memurlarn Seimi: 9- HAKMLER anayasamzn syledii gibi cidden millet namna icrayi kaza edebilmek iin, millet tarafndan seilecekler. Asker, sivil adalet ikilii kalkacak.

28

13- JR usul btn mahkemelere sokulacak. (...) Geri arma: 4- (...) Her mepus, 100 kyle ahsan muhabere ve temas edip, semenlerine sk sk hesap vermeye gidecek. Veremezse, Cemiyetler kanunu 18. maddesi nisab ile geri arlabilecek. Partisinden ekilen, mebusluktan da ekilecek. te bunlar sadece baz rnekler: Son derece yumuak ifadelerle, somut olarak bir Proletarya Diktatrlnn zgl biimi, bir Demokratik Cumhuriyet tasladr Vatan partisi Programnn Ucuz Devlet blm. Ve bu Proletaryann snfsz topluma gidiinin de arac olabilecek devlet cihazn somut olarak taslaklatran program Trkiyede Ar Cezada beraat etmitir. Trkiyede proletarya Diktatrln somut talepler olarak savunmak, beraat etmitir. Uluslarn Kendi Kaderini Tayin Hakkn fiilen gerekletiren bir Demokr atik Cumhuriyet; bir Proletarya Diktatrl beraat etmitir . Sorun keskin laf deil, somut yaplacak iler plandr . Kvlcmlnn aksine, Trk Sosyalistleri ise ilke bildirimi olarak Proletarya Diktatrl yazar, ama somut taleplere gelince 141lerle oyalanr. Ortada birbirine zt iki stil, iki yaklam vardr. Kvlcml, ister Eyp Sultan camiinin bahesinde, oraya gelmi yoksul iilere konusun ve orada slamiyetin Ergin Halifeler devrimden rneklerle anlatsn; ister 27 Maystan sonra mektuplar yazsn, ster Anayasa taslaklar yapsn. Hepsinde anlatt ve savunduu, Vatan Partisi Programnda ifadesini bulan, Demokratik Cumhuriyet veya Paris Komn Tipi Devletten baka bir ey deildir. Aslnda son derece doru ve radikal bir programn son derece taktik esneklikle bir savunuluu vardr. Tm Trk solu ise tersine davranr, programda geriye gider veya programszdr, taktik esneklii ise sosyalizme ihanet olarak grr. Aslnda birbirine tamamen zt iki anlay, iki zt stil bulunmaktadr. Krt hareketinin izgisinin anlalmamasnn bir nedeni de budur. Krt hareketi de Kvlcmlnnkine benzer zellikler tamaktadr, bu nedenle Trk solu Kvlcmly anlamad gibi Krt hareketini de anlama yetenei gsterememektedir. Ve bir rastlant deildir Kvlcml ile Krt hareketi arsnda son dnemlerde giderek belirginleen paralellikler. Ve Trk Solu Krt hareketinden uzaklatka Krt Hareketinin Kvlcmlya yaklamas. Dolaysyla Demokratik Cumhuriyet sorunu veya doru bir program sorunu, ayn zamand a, Trk solunun kendisini kakrdatan gelenekleri, stili ile bir kopuma sorunudur da. Programn bu zelliklerini elbette Mihri Belli gibi, Proletarya Diktatrl Pahal devlettir, Ucuz devlet liberal burjuvazinin bir talebidir diyenler hi bir zaman anlayamamlardr ve anlayamazlar. * Alman sosyal Demokrat Partisi de Demokratik Cumhuriyet sloganyla savamt. Rus Sosyal Demokrat i Partisi, Ekim Devrimine kadar Demokratik Cumhuriyet programyla savamt. Ama bu gn bunlar sanki yokmu gibi, btn Trk solu Demokratik Cumhuriyete kar kyor

29

Peki Demokratik Cumhuriyet byle iken, niin onlarca yl Trkiyede solun ne genel bir slogan olarak, ne de Vatan partisi Programnda olduu gibi, somut talepler halinde program olmamtr. Burada ii hareketinin tarihsel trajedisine geliriz. Ekim Devriminin yozlamas ve brokratik bir kastn iktidar eline almas, Demokratik Cumhuriyet slogannn ve programnn da sonunu getirmitir. Bu gzel geleneklerin unutulmasna yol amtr. Hi bir sosyalist lke, burada anlatlan demokratik cumhuriyet llerine uymuyordu. Ezilenlerin hareketleri byle bir programla silahlanmadklar iin ayn zamanda bunlarn baarlar, brokratik kastlarn iktidara gelmelerine yol ayordu. Demokratik kavram, siyasi anlamn yitirmi ve tarihsel olarak burjuva demokratik grevler anlamyla zdelemiti. nk byle bir anlam o brokratik diktatrlklerin anti demokratik karakterlerini gzlerden gizlemeye de yaryordu. Bylece uzun yllar iinde, Demokratik Cumhuriyet, hem ulusal sorunu zen; hem de snfsz topluma gidiin arac olabilecek bir Demokratik Cumhuriyet kavram, bir cebirsel forml olarak bu program, sonraki kuaklarca unutuldu gitti. Bu otantik kaynaklar sadece Kvlcml gibilerin eserlerinde yaad, bize oralardan geti ve Trkiye Sosyalist hareketi iinde Marksizmin kaynaklarna dayanan bu gelenei srdrmemizi salad. imdi Krt hareketinin, btn bu teorik arka plan olmadan, el yordamyla bu unutulmu parola ve program kefetmesi neredeyse bir mucizedir.

30

Dnya apnda Bir Program Balamnda Demokratik CumhuriyetBuraya kadar, klasik, brokratik iktidarlarn yozlatrmalarna ve unutulmalara uramam, otantik bir Marksizm asndan Demokratik Cumhuriyet programn ele aldk. Aktr ki, bu balamda Demokratik Cumhuriyet Marksistlerce savunulmas gereken, akideye uygun bir programdr. Ama burada, o klasik dnem Marksizmi ve Marksistlerinin, Demokratik Cumhuriyeti kendi bana bir hedef olarak almadklar, onu dnya proletaryasnn zaferine azami bir katk iin, bulunduklar lkede somut bir program olarak kabullendikleri konusuna henz girmedik. Yani o zamann Marksistleri iin Demokratik Cumhuriyet, lkelerinin kurtuluu veya gelimesi iin veya kendi lkelerinde sosyalizme varmak iin, kendi bana bir hedef deil, ne yerel ne de ulusal bir sorun olamayaca nceden kabul edilmi emein kurtuluu mcadelesine azami katk iin, bulunduklar lkede yaplmas gerekendir. te Trkiyede olmayan ve tartlmayan, bu gne kadar tartldna da rastlamadmz, Marksizmin bu unutulmu yaklamdr. Biz yazlarmzda, Demokratik Cumhuriyet sorununu, bu klasik metodolojiye uygun olarak, Demokratik Cumhuriyet bulunduumuz sava cephesinde dnya apnda ii snfnn kurtuluuna azami katknn bir yolu mudur sorusu balamnda tartmaktayzdr. Ve bu balamda, Demokratik Cumhuriyet aslnda olduka sorunludur. Bizim son yllardaki btn teorik abamzn esasn da bu sorunlarn nasl zlebilecei oluturur. Demokratik cumhuriyet konusunda yazdklarmzn anlalmasn olanakszlatran da bizim bu koyu tarzmz ile Trkiye sosyalistlerinin tamamen kendi lkeleri balamnda tartmalar arasndaki uzlamazlk ya da paradigma bakaldr. nk yazdklarmz ve tarttmz konu onlarn ufku dna dmektedir, yazdklarmz onlar kendi sorunlarn tartyormuuz gibi alglamaktadrlar. Bu konuyu biraz daha aklamay deneyelim. nsan iki farkl bak asndan sosyalizmi isteyebilir. lkesi yoksuldur, geridir, emperyalizmin veya baka bir lkenin smrgesidir, sosyalizm lkeyi bu durumdan kurtaracak en etkili yol olarak grlr. Gerekten de, kara dayanmayan planl bir ekonomi, demokratik bir cumhuriyet veya Paris Komn tipi devletle birlikte geri bir lkenin bu gerilikten kurtulmas iin zengin olanaklar sunar. (Tabii soyut olarak, gerek g ilikilerinde bu olanaklar uluslararas bask ve tehdit, ambargo ile hi kullanlama yabilir.) Ama bu adan sosyalizm istiyorsanz, siz ulusal bir bak asndan sosyalizm istiyorsunuz demektir. Trkiyedeki sosyalistlerin neredeyse tamam byledir ve Trkiyedeki btn sosyalistler bu anlamda ulusalcdrlar ve bu nedenle enternasyonalizmden zerrece nasiplerini almamlardr. An her hangi bir sosyalist yayn, lkemiz, halkmz diye konuurlar hep. Enternasyonalizm, bu ulusal bak asna hizmet ettii iin kabul edilir.

31

Ama bunun ne Marksizmle, ne de Enternasyonalizmle ilgisi yoktur. Marksizm veya gerek enternasyonalizm asndan ise, sizin lkenizin veya halknzn veya ii snfnzn durumunun iyilemesi, gerilikten kurtulmas, yoksulluktan kurtulmas vs. hareket noktanz veya kendi bana bir ama olamaz. nk bir Marksistin asndan, i Snf dnya apnda bir snftr, sosyalizme ancak dnya apnda varlabilir, her hangi bir lkedeki sosyalistin grevi, dnya apndaki bu mcadeleye azami katkda bulunmaktr. Bu azami katknn alaca biim her durumda deiebilir. Sizin karnza olan her durumda genelin kar na olmayabilir. Dikkat edin burada sorunun koyuluu, yani hedef, tamamen tersine dnmektedir, artk kendi lkenizdeki insanlarn refah ancak bu amaca hizmet ediyorsa savunabileceiniz veya urunda mcadele edebileceiniz bir aratr. Ama sorunu byle koyduunuzda, bundan, lkenizdeki emekilerin durumunun iyilemesi dnyadaki emekilerin durumunun iyilemesine otomatikman hizmet eder sonucu kmaz. Bu kaba bir aritmetikle yetinmek demektir. Bu herkes kendi evinin nn sprrse btn ehir tertemiz olur demektir. Halbuki, enternasyonalizm, btn uruna paray, yani gereinde kendini ve lkeni feda etmek demektir. Trkiye solunda hi bulunmayan anlay ise tam budur. Demokratik Cumhuriyet konusu Trkiye solunda bu enternasyonalist balamda, yani, bulunduklar sava alannda, lkelerinde, Dnya iilerinin zaferine azami katknn bir yolu ve biimi olup olmad sorusu erevesinde hi tartlmamtr ve tartlmaz. Bu blmde bu tartmaya girmeyi, deneyeceiz. Ama ncelikle, Trkiye sosyalistlerinin sorunu niin hi byle tartmadnn nedenle rini ele almak gerekiyor. nk sonunun enternasyonal boyutuyla tartlmamas ve Demokratik Cumhuriyet programnn reddedilmesi arasnda ok derin bir ba vardr. Bu ba gstermek, bu ba var eden tarihsel koullar ele almak gerekir. Nedir bu ba? Aslnda, Trkiye sosyalistleri, radikal demokratlardr. Onlar sosyalizme getiren sorunlar, dnya apndaki gelimi bir kapitalizmin sorunlar deil, geriliin ve yoksulluun, basknn yaygn olduu bir lkenin problemleridir. Ama bu problemlerin kendisi, mahiyeti gerei, ulusal bir perspektifle damgaldrlar ve enternasyona list sosyalizmle, yani Marksizmle aralarnda kan ve doku uyumazl vardr. Peki nasl olmaktadr ve niin, aslnda btnyle ulusalc bir bak asna sahip eilimler kendilerine sosyalist demektedirler? Burada sosyalizmin ve yirminci yzyldaki dnya tarihinin bandan geenler nem kazanr. Ekim devriminin prestiji, Rusyada baarlan sanayileme ve kalknma, dnya politikasnda Rusyann ister istemez, Emperyalizmle atan ulusal kurtulu hareketleriyle ittifak yapmak zorunda oluu gibi nedenler, kendi geri lkesinin sorunlarna zm arayan aydnlar ve geri lkelerin halklar iin, sosyalizmin gerilikten kurtuluun bir yolu olarak kabullenil mesine yol at. Rusyada Ekim devriminin prestiji zerine oturmu brokratik kastn ideolojisi olan Tek lkede sosyalizmin milliyeti ideolojisi de, geri lkelerdeki ulusal demokratlarn snfsal ve

32

ideolojik konumlarna denk geliyordu. Bylece dnyadaki btn devrimci demokrasi ya da radikal demokrasi diyebileceimiz katmanlar ve eilimler, kendilerini sosyalist olarak tanmlamaya baladlar, sosyalizmin saflarna aktlar. Ama sosyalizm diye benimsedikleri ise, bir brokratik kastn karlarna uydurulmu, tahrif edilmi, btn devrimci z boaltlm, bir milliyeti sosyalizmdi. Bu milliyeti sosyalizm, tek lkede sosyalizm diyerek; Enternasyonali Rus Devletinin bir d politika avadanlna dndryor ve bu anlay da, geri lkelerin gerilikten, baskdan kurtulmak isteyen demokratlarn snfsal eilimlerine, yani gerilikten nasl kurutuluruz paradigmasna tam tamna uyan, bu devrimci demokrasi tarafndan kolaylkla benimsenebilecek bir sosyalizm oluyordu. Ama demokratlar tarafndan bir ideoloji bir kere benimsenince, o ideoloji artk bamsz olarak, onu benimseyen demokratlarn davranlar zerinde bir kar etkide de bulunur. Bu noktadan hareketle bir kere o sosyalizm benimsenince, bu sefer o brokratik kastn, kendi stne elik bir ember gibi kapanan, ideolojisi benimseniyor, bylece bu brokratik kastn anti demokratik ideolojisi, Marksizmin btn demokratik geleneklerini unutturan, doktrini gereince, demokrasi ve demokratik cumhuriyet, aslnda demokratlar olan ve kendini Marksist sanan, Stalinizmi Marksizm diye benimsemi demokratlarn dilinden ve programndan dnyordu. Bunun sonucu radikal demokratlarn ve demokrasinin ortalktan kaybolmas oluyordu. Yani Stalinizm sadece, dnya komnist hareketini tasfiye etmemitir, Marksizmin enternasyonalist boyutunu olmama evirmemitir, radikal veya devrimci demokrasi diyebileceimiz akm da demokratik geleneklerinden ve programndan kopartmtr, demokratik hareketi de yok etmitir. Demokratlar kendilerine sosyalist demeye balam, ama bu sosya listler, Stalinizmi sosyalizm olarak kavradklarndan, demokrasinin dman olmulardr. En iyi durumda ona kar ilgisiz, onu burjuva demokrasisi diye hor gren bir politikann taraftarlar olmulardr. Ama ayn zamanda ulusal sosyalistler olduklar iin enternasyonalizmin de dmandrlar. Bu nedenle, dnyada enternasyonalist proleter politikas gibi, demokratik kk burjuva politikas da yok olmutur. te bu nedenle btn Stalinistler, yani fiilen dnya sosyalist hareketi, ki hala sosyalizm diye ortada ne varsa bunlardr, ne enternasyonalisttir ne de demokrat. Bu kuak tasfiye olmadan, sosyalizmin bir canlanmas beklenemez. Veya ancak bu var olan sosyalistlerle mcadele iinde tekrar devrimci demokrasi ve enternasyonalizm doabilir. Eer bu gn bu kendini sosyalist zanneden ulusal bakl ve sosyalist olduklarn dndkleri iin demokrat olmayan demokratlar olan sosyalistler , sosyalistlik iddialarndan vazgeseler, btn sosyalizm adna bildiklerini unutsalar; sradan insanlarn saduyularyla politika yapsalar, Trkiyede ve Dnyada demokratik gler imdi olduklarndan yz kat daha gl olur.

33

Yani sosyalistler aslnda demokratlar olduklar iin demokratlar yoktur. Ya da tersinden, aslnda demokratlar kendilerini sosyalist sandklar iin demokratlar yoktur. Stalinizmin en ar ve almas gereken miraslarndan biri de budur. Eer Ekim devriminin yozlamas ve Stalinist ulusal sosyalizmin enternasyonalizmi tasfiyesi olmasayd, bu gn kendine sosyalist diyen devrimci demokrasi, muhtemelen sosyalizm bayrana daha mesafeli kalrd. Bu da ok daha salkl olurdu. Ne demek istediimizi baka trl anlatmay deneyelim. yle bir var saymda bulunalm, Ekim Devrimi, brokratik bir kar devrim yaamadan enternasyonalist ideallerine bal olarak varln srdrmeyi baarsa; demokratik, Paris Komn tipi bir devlet, btn emperyalist kuatmaya ramen varln srdrse; hatta Stalinist brokrasinin korkun tahribatlarla yaptndan daha byk ve hzl bir gelime salasa bile, byle bir gelime, geri lkelerin devrimci demokrasisinde bylesine bir sosyalizme ak yaratamyabilirdi. nk, enternasyonalizm ya da kapitalist bir toplumun sorunlarn zme ile; milliyeti bir sosyalizm, yani geri bir lkenin sorunlarn zme arasnda bir doku uyumazl; bir paradigma deiiklii ve elikisi vardr. Byle bir Marksizm, Stalinizm kadar ruhlarn titretirmezdi geri lke halklar ve aydnlarnn. Onlar btn politik ve fiili yaknlamalara ramen, mesafeli olurlard. Bu mesafeli olu, sadece geri lkeler ve onlarn devrimci demokrasisi asndan deil, enternasyonalist sosyalistler asndan da olurdu. Bylece geri lkelerin devrimci demokrasisi ile enternasyonalist sosyalizm arasnda, ok daha snrlar belli, mesafeli ve salkl bir iliki olurdu. Bunun nasl bir iliki olduu ve olaca gz nne getirilmek isteniyorsa, bizim Krt ulusal hareketi ve bunun en radikal ve devrimci demokrat kanad ile ilikimiz gibi bir iliki gz nne getirilebilir. Biz Krt hareketinin nasl en tavizsiz destekisi olmamza ramen, bizim klasik Marksizm asndan ve bu Marksizmin gelimi biimlerinin sorunlar balamnda yazdklarmz onlarn ruhlarnda zerrece titreime yol amyor ve belli bir mesafe her zaman koyuluyor. Tabii ayn mesafe koyu bizim amzdan da var. Yani her iki taraf da, birbirinden farkl olduunun bilincindedir, mesafelidir. Ama bu ok daha salkl bir ilikidir. Byle bir ilikinin imdi var olmas da bir rastlant deildir. PKK bir bakma, duvarn yklyla Stalinist kabuunu krp, gerek devrimci demokrasi gibi dnp davranmaktadr artk. Bu Stalinist kabuu kr ise, hala o kabukla yaayanlara sosyalizmin terki gibi grnmektedir. Stalinizmin kabuklarndan bu kurtulu, elbette ancak ykselen bir demokratik kitle hareketiyle birletii takdirde, burjuvazinin devrimci dneminin ideallerine bir dn anlam kazanabilir. PKKda olan tam da budur. Bu kabuklardan kurtuluun, ideoloji ve politika alannda nasl bir alp serpilmeye yol at bizzat PKK ve calanda grlebilir. On sekizinci yzyln devrimci demokrasisi adeta yeniden domaktadr. calann savunmalar bu yeniden douun ve bu kabuklardan kurtulmann salad serpiliin belgeleridir. Ancak, bu gnk dnyada, kapitalizmin zafer artlarnda, Stalinizmden kopu, ortada Krdistanda olduu gibi bir kitle hareketi ve radikalleme dalgas yoksa, burjuvaziye tam bir

34

ideolojik teslimiyete de yol aar. Trkiyede olan da budur esas olarak. Bu durumda, bir yanda sosyalizm diyen Stalinist demokratlar, dier yanda, gerekleri gren, globalleme veya kapitalizm hayranl yapan liberaller. DPdeki blnme de bunun bir yansmasdr. Kendini sosyalist gren ve aslnda Stalinist olan demokratlarla; Stalinizmi reddeden demokratl liberalizm olarak anlayan ve burjuvazinin zafer arabasna taklan de mokratlar arasndaki bir ayrlktr. Tabii Stalinizm, Stalin hayranl olarak anlalrsa bu dediklerimiz anlalmaz. Stalinizm metodolojik temelleri Marksizmden tamamen farkl ama Marksizm terminolojisi kullanan milliyeti bir ideolojidir. Onun sosyalizminin asli nitelii, ulusal sosyalizm olmasdr. Bu anlamda an bakn DPde kalanlara veya muhaliflere, he psi ulusal sosyalistlerdir. En Trokistleri bile yledir. nk hi biri sorunu, bu gn dnya apnda program strateji ne olmaldr, bu program ve stratejiye gre bizim burada azami katk yapmamz iin ne yapmamz gerekmektedir diye koymamaktadrlar. Toparlarsak, Demokratik Cumhuriyet program Trk sosyalistlerince hem lke apnda reddedilmektedir, hem de dnya apnda grevler balamnda tartlmamaktadr. Onlar tastamam demokrat olduklar iin byledir. * imdi Trkiye sosyalistlerinin tartmad, ama her Marksistin tartmak zorunda olduu soruna girelim. Demokratik Cumhuriyet program veya stratejisi, dnya lsnde sosyalizm mcadelesine bu sava cephesinde, yani u bizim kendini enternasyonalist sosyalist zanneden Stalinistlerin lkemiz halkmz ii snfmz dedii eyde, azami katknn bir biimi olabilir mi? Sorunu byle koyduumuzda hemen u soru ortaya kar. Peki dnya apndaki strateji ve program nedir? Ancak bu belli olursa, yukardaki soruya bir cevap verilebilir. O halde sosyalistlerin dnya apndaki program ve stratejisi ne olmaldr? Bu konuda son yzyln mcadeleleri ve dnya kapitalizmindeki gelimeler bir deiiklie yol am mdr? Amsa bunlar nelerdir? Bu sorular sorulmadan ve bu sorulara cevap verilmeden, Trkiyede Demokratik Cumhuriyet program ve stratejisinin dnya sosyalizminin baarsna azami katknn somut bir biimi olup olmad anlalamaz ve tartlamaz. * Bu gnk dnya durumu ve uluslar aras sosyal hareketlerin deneylerinin sonucu bize evrensel bir program sorununda ne gibi sorunlar ortaya koyar? Birincisi, kapitalizm ile sosyalizm arasnda, sadece Proletarya Diktatrl biiminde siyasi ifadesini bulan bir Gei Dnemi deil (Trk sosyalistleri bu gei dnemi ile yani Proletarya Diktatrl ile Sosyalizmi ayn ey zannederler bu nedenle Marksist Klasikleri de anlamazlar), ayn zamanda kltrel, teknik ve iktisadi bir Gei Dnemi gerekmektedir. Proletarya nasl, var olan, aznln ounluk zerindeki egemenliini

35

kurmak ileviyle ekillenmi burjuvazinin devlet cihazn snfsz topluma gidiin bir arac olarak kullanamaz ise, snfl toplumun rn olan maddi uygarl da kullanamaz. Yani bu otobanlar, otomobiller, kadnn denmemi ev emeine gre ekillenmi evler; ocuklar ve yallar gettolara kapatan toplumsal rgtlenmeler, binalar, retmenler, giyimler, kuamlar, hasl u etrafmz kuatan her ey, binlerce yllk snfl toplumun ve kapitalizmin ihtiyalarna gre ekillenmi bu uygarln maddi ve manevi aralar da snfsz topluma gidiin aralar olarak kullanlamazlar. Marks-Engels, devlet cihaznn bir ara olarak tarafsz olamayacan grmlerdi ama teknik aralar onlar iin henz ntral bir anlama sahipti. Onlar bu aralarn pek ala snfsz bir toplumun veya ona gidiin de aralar olabileceini dnyorlard. Halbuki, gerek kadn hareketi, gerek bar hareketi, gerek ekolojik hareket maddi aralarn, tekniin de tarafsz olmadn, tpk snfl toplumun devlet arac gibi snfsz topluma gidite kullanlamayacan gstermitir. Bu durumda, Marks ve Engelsin belirttii kapitalizmle sosyalizm arasnda, proletarya diktatrlne tekabl eden siyasi bir gei dneminin yan sra; maddi ve manevi aralarn dnmne karlk den bir gei dneminin gereklilii de ortaya kar. Ama bu ayn zamanda, burjuva uygarl karsnda baka bir uygarlk tasarm demektir. Marksizmin temel nermesi, retici glerin gelimelerinin ilikilerce boulduu, bunun bir devrimci dneme yol aaca noktasndan yola kyordu. Bunun mantki sonucu, retim ilikilerinin retici glerin geliiminin nnde bir engel olmasn ortadan kaldrmak olarak ortaya kyordu. Burada, retim ilikilerinin deiimi belirleyici oluyor ve program da bu anlaya gre ekilleniyordu. Ama eer maddi aralar tara