DỊH TỄ HỌ ỆNH DẠI - YHDP · Xử trí – Điều trị triệu chứng, chăm sóc giảm nhẹ - Giữ bệnh nhân nơi yên tĩnh, ánh sáng dịu, tránh tác nhân

DỊCH TỄ HỌC BỆNH DẠI

BS. TRẦN NGUYỄN DU

TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠ

KHOA Y TẾ CÔNG CỘNG

BM DỊCH TỄ HỌC

MỤC TIÊU

1. Trình bày được đặc điểm dịch tễ học bệnh dại

2. Nêu được các biện pháp phòng chống bệnh dại

- Bệnh truyền nhiễm do virus dại Rhabdovirus

- Truyền từ động vật bị dại sang người qua vết

thương

- Gây viêm não tuỷ cấp tính (viêm hành tủy)

- Việt Nam virus dại lưu hành chủ yếu ở chó nhà

- Không có thuốc điều trị đặc hiệu

- Có vaccine phòng bệnh hiệu quả

ĐẠI CƯƠNG

- TCN: hydrophobia gặp ở

người và chó

- Ả rập, Do Thái: 5 dấu hiệu

bệnh dại ở chó

- Ai Cập, Hy Lạp, La Mã: sự

trừng phạt của thần linh

- Cuối TK XVI: sự lan truyền

tự nhiên

ĐÔI NÉT LỊCH SỬ

- 1884: “virus dại cố định”

- 6/7/1885: tiêm cho

người vaccine dại

- 1888: viện Pasteur đầu

tiên ra đời nhiều nơi

trên thế giới

LOUIS PASTEUR (1822 – 1895)


- Người đầu tiên được

tiêm phòng vaccine dại

- Chó dại cắn 14 vết

- Khỏe mạnh sau khi tiêm

phòng

Joseph Meister( 1876 – 1940)


Ổ chứa virus dại trong tự nhiên


Nguồn truyền nhiễm

- Nhiều nhất: chó nhà > mèo nhà > thỏ, chuột, sóc,

khỉ…

- Lây truyền qua vết cắn, cào, xước từ nước bọt

mạng virus dại

- Khả năng rất ít xảy ra: người người bởi nước

bọt


Ủ bệnh

- 2 – 8 tuần, 10 ngày, một vài năm

- Tùy thuộc:

+ Lượng virus xâm nhập

+ Sự nặng nhẹ vết thương

+ Loại động vật cắn

+ Tình trạng miễn dịch của bệnh nhân

+ Khoảng cách vết thương đến não


Phương thức lây truyền


Triệu chứng lâm sàng

- Đau, ngứa tại vết cắn

- Sốt, mệt mỏi, đau đầu kéo dài 2 – 4 ngày

- Sợ nước, tiếng ồn, ánh sáng, gió

- Tức giận, tăng động, bứt rứt, trầm cảm

- Giai đoạn muộn: co thắt cơ cổ và họng khi thoáng

thấy hình ảnh nước

- Thời gian: 2 – 3 ngày

#100% tử vong

ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG

Xử trí – Điều trị triệu chứng, chăm sóc giảm nhẹ

- Giữ bệnh nhân nơi yên tĩnh, ánh sáng dịu, tránh

tác nhân kích thích

- An thần: Diazepam 10mg 4 – 6h/lần +

Chlorpromazine 50 – 100mg; Morphine (IV)

- Truyền dịch nâng đỡ

XỬ TRÍ BỆNH NHÂN CÓ TRIỆU CHỨNG

- Chó nhà là nguồn gây tử vong do dại cho người

(99%).

- Lây qua vết cắn, liếm, vết xước… từ nước bọt

- Bệnh dại có ở tất cả các lục địa (trừ Nam Cực)

- 59 ngàn chết mỗi năm, 40% ≤ 15 tuổi

- 95% tử vong xảy ra ở châu Á và châu Phi

- Các nước có tử vong cao: Ấn Độ, Trung Quốc,

Bangladesh, Nepal

- Đông Nam Á: 8/11 nước có lưu hành

DỊCH TỄ HỌC BỆNH DẠI TRÊN THẾ GIỚI

DỊCH TỄ HỌC BỆNH DẠI TRÊN THẾ GIỚI

- Được báo cáo từ 1974

- 1991-1995: 400 ca tử vong/năm (=viêm não x 8,

sốt xuất huyết x 4)

- 1996: chỉ thị phòng chống dại

- 1996 – 2007: 107 ca tử vong/năm

- 2011 – 2015: 95 ca tử vong/năm

DỊCH TỄ HỌC BỆNH DẠI TẠI VIỆT NAM

Số trường hợp tử vong do dại tại Việt Nam 1995-2015 theo khu vực


Tỉnh có số người tử vong do dại cao nhất 2011 - 2015


Số người tiêm vaccine dại theo khu vực 1996 - 2015


89,2%

8,7%

1,6% 0,5%

Chó cắn

Mèo cắn

Tiếp xúc với chó

Động vật khác (chuột, khỉ,…)

Phân bố loại động vật mà người tiêm phòng dại phơi nhiễm


Thời gian

- Xảy ra quanh năm, tăng cao vào mùa khô

(tháng 5 – tháng 8)

Đối tượng

- Mọi lứa tuổi, nhiều nhất là trẻ em ≤ 15 tuổi

- Tử vong: do không tiêm vaccine dại, 98% do

chó nhà cắn


Truyền thông phòng chống bệnh dại

5KHÔNG

KHÔNG NUÔI CHÓ, MÈO…MÀ KHÔNG TIÊM PHÒNG DẠI

KHÔNG NUÔI CHÓ, MÈO…KHI CHƯA KHAI BÁO VỚI CQ

KHÔNG NUÔI CHÓ, MÈO…THẢ RÔNG

KHÔNG ĐỂ CHÓ MÈO…CẮN NGƯỜI

KHÔNG NUÔI CHÓ, MÈO…GÂY Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG

BIỆN PHÁP DỰ PHÒNG

Dự phòng trước phơi nhiễm

- Vaccine dại:

+ Dạng bất hoạt an toàn

+ Tiêm cho nhóm nguy cơ cao

+ Hình thức: IM hoặc ID (0; 7; 21 hoặc 28)


Phân loại mức độ phơi nhiễm và điều trị dự phòng sau phơi nhiễm

Dự phòng sau phơi nhiễm

- Xử trí vết thương:

+ Xối rửa bằng nước và xà phòng 5-10 phút

+ Rửa lại bằng cồn, rượu 70%, Iodine

+ Tránh băng bó, bôi thuốc kín vết thương

+ Tránh khâu vết thương trừ vết thương hở lớn

buộc phải khâu



- Huyết thanh kháng dại (miễn dịch thụ động):

+ Cung cấp ngay lập tức kháng thể

+ Vết thương độ III: dùng ngay lập tức

+ Tiêm trước vaccine kháng dại

+ Liều: ERIG – 40 IU/kg (không quá 3000 IU);

HRIG – 20 IU/kg (không quá 1500 IU)



- Vaccine dại (miễn dịch chủ động):

+ Phác đồ Essen: IM (0; 3; 7; 14; 28)

+ Phác đồ Essen giảm liều: IM (0; 3; 7; 14) +

Huyết thanh kháng dại

+ Phác đồ Zagreb: IM cánh tay trái + phải (ngày

0); IM ngày 7; 21.



Quan trọng: tiêm vaccine ngừa dại cho vật nuôi, nhất là chó, mèo

NO BITES – NO RABIES

Documents

DỊH TỄ HỌ ỆNH DẠI - YHDP · Xử trí – Điều trị triệu chứng, chăm sóc giảm nhẹ - Giữ bệnh nhân nơi yên tĩnh, ánh sáng dịu, tránh tác nhân