DİNLEME ÖĞRENME ALANI

Yrd. Doç. Dr. Ş. Dilek BELET

Dinleme nedir?• Dinleme, iletileri anlayabilme uyarana

tepkide bulunabilme etkinliğidir.

• Diğer bir deyişle dinleme konuşma ya da okuma yoluyla gönderilen bir iletinin kavranmasıdır.

• Dinleme, aynı zamanda öğrenme yollarından biridir ve belli bir amaç için yapılır.

Dinleme neden önemli?

Dinleme ve duyma arasındaki fark nedir?

Yapılan incelemeler, insanların pek çoğunun daha az konuşma, daha çok dinleme durumunda bulunduğunu ortaya çıkarmıştır.

İnsanlar dil becerilerinden en çok

% 50 oranıyla dinlemeyi kullanmaktadır.

Dinleme neden önemli

eğitim ve öğretim sürecinin amacına uygun gerçekleşmesi etkin dinleme ile mümkündür.

Sözel iletinin göndericiden alıcıya ulaşmasında ve bu iletinin anlama dönüşmesinde dinleme önemlidir.

Dinlemenin önemi

Dinlemeyi doğru gerçekleştirebilmek için ne yapmamız gerekiyor?

Dinleme ilkeleri

1-Amaçlı olmalı2-İstekli olmalı3-Eleştirel dinlemeli4-Tahmin ederek dinlemeli5-Not alarak dinlemeli

DİNLEME TÜRLERİ

• Saplantılı Dinleme• Görünüşte Dinleme • Savunucu Dinleme • Seçici Dinleme • Tuzak Kurucu Dinleme• Yüzeysel Dinleme• ETKİLİ DİNLEME

Dinleme türleri

Edilgin DinlemeAnne : Yarın matematik sınavın var. Koray : Evet, biliyorum.Anne : Biliyorsun; ama hâlâ çalışmaya

oturmadın.Koray : Çalışmaya niyetim yok.Anne : Ne demek niyetim yok. Kabul etmiyorum

bu söylediğini. Derhal buraya gelip çalışmaya başlamalısın.

Koray : Matematik dersini sevmiyorum. Çalışmak da istemiyorum.

Anne : Bu söylediklerini duymamış olayım. Son kez söylüyorum, buraya gel ve çalışmaya başla (tehdit). Bu gidişle senden adam olmayacak (aşağılama).

Koray : Ben adam olmak istemiyorum. Umurumda bile değil! (çatışma).

Etkili DinlemeAnne : Yarın matematik sınavın var.Koray : Evet, biliyorum.Anne : Çalışacaksın umarım.Koray : Çalışmayı düşünmüyorum.Anne : Çalışmayı düşünmüyorsun öyle mi? Niçin

çalışmayacağını söyler misin?Koray : Çünkü bu dersi sevmiyorum.Anne : Bu dersi sevmediğini söylüyorsun. Niçin

sevmediğini hiç düşündün mü?Koray : Düşünmedim; ama bu ders bana çekici

gelmiyor.Anne : Bu dersin sana çekici gelmemesi normal;

çünkü matematik senin ilgi alanına girmiyor sanırım. Koray : Evet anne, matematik benim ilgi alanıma

girmiyor ve bu yüzden sevmiyorum.

• Anne : Seni anlıyorum oğlum. Ancak bilmeni isterim ki matematiği sevmesen de bu dersten başarılı olman gerekiyor. Zira ileride gireceğin üniversite sınavı için matematik önemli bir ders.

• Koray : Evet anne, haklısın galiba. Yarınki sınava çalışmam gerekiyor.

Dinleme eğitimi ile öğrencilerde geliştirilecek

beceriler » Konuşulanı, okumanı, söyleneni tam olarak

anlama» Konuşulanı görgü kurallarına uygun dinleme» Dinlerken önyargılardan uzak tarafsız dineme» Dinlediğinin eksik, yanlış, abartılı yönlerini

seçme» Dinlerken soru sorma, açıklama yapma» Dinlediklerine ilişkin tahmin yapma» İlgi ve gereksinmelerini dikkate alarak

dinleme» Eğlenmek amacıyla dinleme

Dinleme eğitimi ile öğrencilerde geliştirilecek beceriler

» Bilgi edinmek amacıyla dinleme» Dinlediklerinde sebep sonuç ilişkileri kurma» Çıkarsamalar, karşılaştırmalar yapma» Dinlediklerini özetleme» Dinlediklerini başkalarına anlatma» Dinlediklerine günlük yaşantısından örnekler

verme

DİNLEME EĞİTİMİ SÜRECİ

Dinleme eğitimi

1) Öğretmenin konuşurken yönü öğrencilere dönük olmalıdır.

2) Öğrencilerle mutlaka göz iletişimi kurulmalıdır.

3) Öğrencinin konuşması sabırla ve ilgiyle dinlenmelidir.

4) Öğrencinin konuşması kesilmemelidir; eksiğin tamamlanması ya da yanlışın düzeltilmesi konuşmanın sonuna bırakılmalıdır.

5) Bu noktada öğrencilere, konuşan bir kişinin sözünün

kesilmemesi gerektiği düşüncesi ve davranışı mutlaka kazandırılmalıdır.

Dinleme eğitiminde dikkat edilecek durumlar

Dinleme eğitimi süreci

• Hazırlık etkinlikleri

• Dinleme etkinlikleri

• Dinleme sonrası etkinlikler

HazırlıkEtkili dinleme sürecinin ilk adımı dinlemeye

hazırlıktır. Öğretmen ders öncesi öğrencilerinin kendisini dinlemesi için mutlaka hazırlık çalışması yapmalıdır. Hazırlık süreci şu aşamalardan oluşur:

1) Sezdirme (öğrenciler dinlemeye zihinsel ve fiziksel olarak hazırlık yapar)

2) Görsel-İşitsel Araç ve Gereçlerin Kullanılması

3) Öğrencilerin Anlatım Dilini ve Sözvarlığını Geliştirme

Dinleme Sürecine Geçiş1) Okuma (en az iki kez)2) Dikkat

Bu aşamada öğrenciler dinleme amacını belirler. metinde geçen bilmediği sözcükleritahmin eder

1) Metin çalışması

2) Tamamlama çalışması3) Başlık buldurma4) Anaduyguyu ve

anadüşünceyi buldurma5) Farklı görüşleri belirleme(Bu aşamada metinle ilgili

sorular sorulur)

Dinleme Sonrası Yapılacak Etkinlikler

Dinlemeyi Olumsuz Etkileyen Tutum ve Davranışlar Durumlar Öneriler

• Önyargılı dinleme• Duygusal dinleme• Dinleme alışkanlığı• İşitme gücü• Göz iletişimi• Yüzdeki ifade• Oturma şekli

•Konuşmacıyla dinleyici arasındaki uzaklık

•Aşırı hareketlilik

•Ortama yabancı olmak

•Gürültü, ısı, ışık

•Ortamın düzeni

Konuşan Kişiden Kaynaklanan Dinleme Sorunları

1-Konuşmacının çok yavaş ya da çok hızlı konuşması

2-Ayrıntıya çok girilmesi, çok örnek verilmesi

3-Anlatım bozukluğu yapılması

4-Konuşma sırasında devamlı öksürmek, boğazı temizlemek

Etkili dinlemede dikkat edilmesi gereken noktalar

1-Konuşmacının sözü kesilmemeli, konuşmanın bitmesi beklenmelidir.

2-Dinlerken sözel olmayan iletişimsel işaretler kullanılmalı; yerine göre baş sallanmalı, gözler konuşanı takip etmelidir.

3-Dinlerken not alınmalıdır.

Etkili dinlemede dikkat edilmesi gereken noktalar

4-Dinleyici rahat olduğunu konuşmacıya hissettirilmelidir. Dinleyicinin rahatlığı konuşmacıyı da rahatlatacaktır.

5-Anlaşılmayan yerler, konuşmanın sonunda sorulmalı, konunun açılımı sağlanmalıdır.

6-Öğrencileri dinlerken çok sabırlı olmak gerekir. Unutmamak gerekir ki, dinlenen öğrenci kendisine değer verildiğini düşünecek, hem de dinlemeyi öğrenmiş olacaktır.