DITA E ARAFATIT

Sedat G. ISLAMI

Falnderimet i takojn Allahut q vlersoi disa koh nga koht tjera, disa vende nga

vendet tjera dhe disa njerz, me sinqeritet e besim, nga t tjert me hipokrizi e pabesim.

Prshndetjet qofshin mbi Muhammedin, profetin q porosiste pr shfrytzim maksimal t do

asti t jets e n veanti t ktyre kohve, q Allahu parashikoi shprblime t mdha n to.

Arafati sht stacioni yn i radhs pr sot. Atje flaket vela e dyshimit, hapen dyert e qiellit, dhe haxhilert, t zhveshur nga epshet, teket dhe dshirat (qejfet e ksaj bote), drejtohen

kah Allahu me zemra t pastra, me zemra t shndritura nga nuri, me zemra t cilat ngjiten lart

derisa dgjojn edhe madhrimin e melaikeve me gjuhn e adhurimit. Pastaj ngritn edhe m

derisa hyjn dhe deprtojn n botn e domethnieve t Kuranit dhe arrijn n at shkall devotshmrie saq thua se dje iu shpalln kto ajete kuranore q neve lexojm Ata kuptojn, ndiejn dhe prjetojn praktikisht at, q neve e prsrisim shpeshher n teori. Atje merr fryme

lirisht njerzimi q gati sa nuk plciti nga tymi i barutit, nga vijat e kufirit, nga zotriu e i

nnshtruari, nga robi e robruesi; atje, atje n Arafat jeton jetn q duhet jetuar. Atje nuk ka t

madh e t vogl, nuk ka t bardh e t zi, nuk ka rob e zotri( ), nuk ka t hijshm e t shmtuar,

nuk ka t pasur e t varfr, nuk ka shqiptar e turk, por ka vetm musliman. Kjo pr arsye se

vatani i muslimanit sht Kurani e jo dheu dhe guri, jo liqeni dhe prroska, jo deti dhe kodra:

Ska dyshim se besimtart jan vllezr. Kshtu thot Allahu: Besimtart jan vllezr, e jo Egjiptasit jan vllezr, Turqit

jan vllezr, Arabt jan vllezr, jo, besimtari sht vlla i besimtarit pa marr parasysh se far gjuhe flet, cils race i prket apo far ngjyre ka.

Njoftim me Arafatin

Arafati sht vend afr Mekkes, prafrsisht 12 mile larg saj. sht emr i nj vendi ku

haxhilert n ditn e nnt t muajit Dhul Hixh-xheh kryejn ceremoni t haxhit, pra qndrimin n kt vend. Me kt emr sht njohur qysh nga lashtsia.

sht thn se quhet me kt emr Arafat pr arsye se Ademi dhe Havva jan njoftuar-takuar n mes veti n kt vend( ). Kur Ademi theu urdhrin e Zotit dhe s bashku me gruan han

nga pema e ndaluar, Allahu i zbriti n tok dhe i ndau. Ata vazhduan ta krkojn njri tjetrin

derisa erdhn n kt vend dhe u takuan. Mu pr kt ky vend u quajt Arafat- vend i njohjes-

takimit. Sipas shumics s transmetimeve ajo dit ishte edhe dit e xhuma. Arafati sht vend ku

Ademi dhe Havva krkuan falje nga Allahu pr mkatin e br. Thot Allahu:

E Ademi prej Zotit t vet pranoi disa fjal (lutje), prandaj Ai ia fali (gabimin). ( ) sht thn edhe ndryshe.

Ibrahimit, alejhis selam i qe prshkruar ai vend dhe kur e pa me sy e njohu at, kshtu q u quajt Arafat.

Ngase njerzit njihen ndrmjet vete dhe takohen n at vend dhe at dit.

Njerzit pranojn (jaterifune) mkatet e tyre para Allahut n kt vend dhe krkojn falje.

Ngase njerzit ngritn-hipin mbi kodrat e tij, dhe arabt, do gj q ngritt-lartsohet e quajn Arefeh( ).

Arafat ka edhe disa emra, si:

Xhebelurr rrahmeh (Kodra e mshirs),

Xhebelullah (Kodra e Allahut),

Xhebelut teubeh (Kodra e pendimit),

El-xhebel el-mukaddes (Kodra e shenjt),

Xhebelud dua (Kodra e lutjes),

El-meshar el-haram (Monumenti i shenjt),

Et-tajjib (I miri-bukuri),

Es-sabru (durimi) ( ),

En-Neman, etj( ). Arafati sht prmendur nj here n Kuran: E kur t derdheni (hiqeni) prej Arafatit, prmendeni All-llahun n vend t shenjt

(Muzdelife). ( ) Arafati, pr hire t rndsis s madhe q ka, sht quajtur haxh. Ka thn Muhammedi,

alejhis selam: Haxhi sht Arafat. ( )

Vlera e Dits s Arafatit

Pr vlern e Dits s Arafatit jan prmendur tekste t shumta, qofshin ato ajete e hadithe

apo edhe msime e porosi t dijetarve t prfituara nga kto dhe tekste tjera.

1. Dita e Arafatit sht dit feste pr muslimant. Ukbe b. Amiri transmeton se

Pejgamberi, alejhis selam ka thn: Dita e Arafatit, dita e par e Kurban Bajramit, ditt e teshkrikut (tri ditt vijuese t k.

bajramit) jan festa jon, ithtarve t Islamit; ato jan dit ngrnie dhe pijeje. ( ) Ibnul Kajjimi ka thn: Dita e Arafatit sht feste pr ata q jan n Arafat kshtu q nuk

sht e plqyer pr ta agjrimi i ksaj dite( ).

2. Arafati sht festa e plotsimit t fes son. Arafati nuk sht caktuar rastsisht t jet

fest jona, sidomos kur kemi parasysh faktin se ai shnon prmbylljen e suksesshme t misionit

t Muhammedit, alejhis selam. Transmeton Imam Buhariu se:

:

Nj ifut i tha Omerit: O prijsi i besimtarve, ju muslimant e lexoni nj ajet kuranor q po t kishte zbritur tek ne do ta merrnim ditn e zbritjes si fest. Cili ajet sht ai?- pyeti Omeri.

Ajeti: Sot prsosa pr ju fen tuaj, plotsova ndaj jush dhuntin Time, zgjodha pr ju islamin fe- u prgjigj ifuti. Ne e dim at dit dhe vend n t cilin i ka zbritur ky ajet Pejgamberit, alejhis selam. Ishte duke qndruar n Arafat n Ditn e Xhuma- tha Omeri.

Omeri, Allahu qoft i knaqur me t deshi tia bnte me dije ktij ifuti se ky ajet prve q shnon fundin e misionit t Muhammedit, alejhis selam me nj ngadhnjim moral, shpirtror, parimor e ideor mbi t keqn dhe pabesimin, ai ka zbritur n nj vend t shenjt dhe ka rastisur t

jet n dit t madhe pr muslimant, pra n Ditn e Xhuma. Kt shum bukur e sqarojn edhe

shtesat e prmendura t hadithit t aprovuara kuptimisht pr plotsimin e domethnies s ktij

hadithi edhe nga dijetari Ibni Haxher el-Askalani. Ai prmend shtesn e Ishakut nga Kabisah: Ka zbritur Ditn e Xhuma n Ditn e Arafatit, q t dyja pr ne, falnderuar qoft Allahu,

jan festa. Si dhe shtesn e Taberiut dhe Taberaniut:

E kto dit jan dy festa pr ne.( ) Plotsimi i fes ikmali- ndodhi at ngase muslimant katr shtyllat e Islamit (shehadetet,

namazin, zekatin dhe agjrimin) i prmbushn ndrsa haxhin, shtylln e pest dhe t fundit t

Islamit nuk patn rastin ta kryejn. Plotsim i fes krahas ksaj sht edhe fakti se vonesa e

haxhit u b edhe me qllim t pastrim total t Qabes dhe ritit t haxhit nga cdo form, ngjyr,

metod a peizazh i periudhs paraislame-joislame. Haxhi u zhvesh nga ritet e lakuriqsis,

therjes pr puta, etj, dhe mori formn origjinale si qe n fillim kur iu ligjsua profetit Ibrahim,

alejhis selam. Ndrsa sa i prket itmamit (prsosmris, plotsimit) t begatis dhe dhuntis, ajo u arrit me faljen e mekateve ngase begatia nuk mund t plotsohet pa kt element, pra pa falje t

mekateve, si i tha Allahu t drguarit t Tij, Muhammedit, alejhis selam: Ashtu q All-llahu (pas fitores) t liroi ty prej mkateve (q ti mbathn) t mparshme

dhe prej atyre t mvonshme (kur njerzit do ta pranojn fen islame dhe nuk do t jen m

mkatar) dhe ashtu t plotson mirsin e Vet ndaj teje. ( ) Kjo, krahas tjerash, tregon edhe pr faktin se sekularizmi nuk ka vend n shtetet islame.

Islami ka mjaft ligje pr nj jet normale.

3. Dita e Arafatit sht prej ditve m t mira. Nse Nata e Kadrit sht nata m e mir e

vitit, nse Dita e Xhumas sht dita m e mir e javs, ather Dita e Arafatit sht dita m e

mire e vitit.

4. Se sa rndsi ka kjo dit e kuptojm edhe nga fakti se Pejgamberi, alejhis selam tr haxhin e kishte konsideruar Arafat. N hadith qndron:

Haxhi sht Arafat. ( ) N koment t ktij hadithi dijetart mes tjerash kan thn: Haxh i vrtet dhe parimor

sht ai q prfshin edhe Ditn e Arafatit( ).

5. Agjrimi i ksaj dite shlyen mkatet e dy vjetve. Pejgamberi, alejhis selam ka thn: Shpresoj-llogaris n Allahun se agjrimi i Dits s Arafatit shlyen mkatet e vitit t

kaluar dhe vitit q pason. ( ) Kasim b. Muhammedi transmeton se:

Aisheja, nna e besimtarve agjronte Ditn e Arafatit. ( ) Pr detajet e agjrimit t ksaj dite kemi parapar t flasim m posht n kuadr t: far

t bjm n kt dit?

6. Dita e Arafatit sht nj dit q shnon gjurm t pashlyera n zemrat tona edhe pr

faktin se n at dit m shum se kurr m par lirohen njerz nga zjarri i Xhehennemit. Aisheja

transmeton se Pejgamberi, alejhis salatu ves selam ka thn:

Nuk ka dit n t ciln liron Allahu i Madhruar m shum njerz nga zjarri se sa Dita e

Arafatit; Ai afrohet ashtu si i takon madhris s Tij e pastaj mburret me ta (haxhilert) para

melaikeve dhe thot: far deshn ata?!. ( ) Por q t arrijm nj falje dhe lirim t till natyrisht se duhet larguar dhe shmangur nga

disa gjra, si:

Ruajtja nga ndalesat fardo qofshin ato( ). Prmendja e shumt e Allahut me tehlil (la ilahe il-la Allah), tekbir (Allahu Ekber) dhe

tesbih (Subhanallah). Ibni Omeri transmeton:

Ishim me Pejgamberin, alejhis selam ne mngjesin e Arafatit dhe prej nesh kishte q

bnte tekbir por kishte edhe q bnte tehlil. ( ) Shpeshtimi i lutjeve n kt dit pr falje dhe shptim nga zjarri i Xhehennemit, ngase

si sht transmetuar:

Duaja m e mir sht duaja n ditn e Arafatit. ( ) Edukata e duas sht qe duart ti ngrij lart, t jet i kthyer kah kibleja, t jet i prulur

dhe t pranoje lshimet e tij si dhe t vendos pr pendim t sinqert.

Duhet patur kujdes nga mkate q privojn njeriun nga falja, si: kmbngulja n mkate t mdha, gnjeshtra, bartja e fjalve, shpifja, prgojimi, etj.

7. Duaja n kt dit sht prej duave q shpresohet m s shumti t pranohen. Ibni

Omeri transmeton se Pejgamberi, alejhis selam ka thn: :

Duaja m e mir sht duaja e Arafatit ndrsa gjn m t mir q un dhe pejgambert

para meje e kemi thn sht: La ilahe il-la Allahu vahdehu la sherike lehu, lehul mulku ve lehul hamdu ve huve ala kul-li shejin kadir (Nuk ka tjetr prve Allahut, Nj dhe t pashoq. Atij i takon pushteti dhe falnderimi, dhe Ai, ka fuqi mbi do gj). ( )

8. Arafati sht vendi ku Allahu mori besn e pasardhsve t Ademit, alejhis selam se do ta adhurojn vetm At dhe nuk do ti shoqrojn asknd n adhurim. Ibni Abbasi transmeton se Pejgamberi, alejhis selam ka thn:

{

} Allahu mori besn e pasardhsve t Ademit n Neman (Arafat). Prej kurrizit t tij nxori

t gjith pasardhsit e Ademit q i ka krijuar, i shprndau para Vetes, ashtu si i takon madhris

s Tij, si t ishin thnegla-milingona dhe iu foli duke iu drejtuar: A nuk jam Zoti juaj? Ata than: Po, dshmuam!. T mos thoni n ditn e kijametit: Ne nga ky (dshmim) ishim t panjohur. Ose t mos thoni: Prindrit tan m par ishin idhujtar, e ne ishim pasardhs t tyre. A do t na shkatrrosh ne pr at q bn ata asgjsues t s vrtets?( ). ( )

9. N kt dit djalli i mallkuar sht m i dobt se kurr m par. Imam Maliku

transmeton nga Talha b. Ubejdil-lahu se Pejgamberi, alejhis selam ka thn:

Djalli asnjher nuk sht par m i poshtruar, przn, nnmuar dhe hidhruar se sa n

Ditn e Arafatit me prjashtim t Dits s Bedrit. Kjo pr faktin se ai sheh zbritjen e mshirs s

Allahut dhe faljen e mkateve t robrve prej Tij.

Nuk dua t kalojm tutje pa kuptuar esencn e ksaj veorie. Pejgamberi, alejhis selam po prshkruan nj armik t prbetuar t njeriut, mashtrimet dhe intrigat e t cilit vazhdojn prej

lindjes e deri ne vdekje t njeriut. Thot Allahu:

(Iblisi) Tha: Pr shkak se m humbe mua, un do tu ulem atyre (do tu z pusi) n rrugn Tnde t drejt, 17. Mandej, do tju sillem atyre para, prapa, nga e djathta dhe nga e majta e tyre, e shumicn e tyre nuk do ta gjesh q t falnderohen (t besojn)!18.(All-llahu) Tha: Dil nga ai (Xhenneti), i urryer, i dbuar. Kush prej tyre vjen pas teje, Un kam pr ta mbushur Xhehennemin me t gjith ju.( ).

Megjithat ai, n raste si ky i Arafatit, deklaron dobsin e tij para besimtarit t

devotshm. Thot Allahu:

{82} Ai tha: Pasha madhrin Tnde, kam pr ti shmangur prej rrugs s drejt q t gjith,

83. prve atyre q jan t sinqert nga robrit e Tu! ( ) Ja k e mund n kt dit me lejen e Allahut!

10. Arafati n vete krahas shum msimeve e porosive ngrthen edhe urtsin se rroba

nuk sht ajo q e vlerson njeriun, pasuria nuk sht ajo qe ia ngrit pozitn njeriut, por sht

devotshmria ajo q luan kt rol. Atje m shum se ku do tjetr, praktikisht, kuptohet ajeti

kuranor dhe hadithi i Muhammedit, alejhis selam q shum her i kemi dgjuar: e ska dyshim se te All-llahu m i ndershmi ndr ju sht ai q m tepr sht ruajtur

(kqijat). ( ) Allahu nuk shikon n fizionomit dhe trupat tuaj por shikon n zemrat tuaja. ( ) Mu pr kt, n kt dit, n mes tjerash, Muhammedi, alejhis selam tha: : :

: O njerz, besimtart jan vllezr andaj nuk lejohet marrja e pasuris s vllait prvese

me t mir. O ju njerz, ju keni nj Zot e nj baba. T gjith ju jeni nga Ademi ndrsa Ademi

sht prej dheut dhe se m i miri prej jush tek Allahu sht m i devotshmi. Arabi nuk ka vler

ndaj joarabit prvese me devotshmri. A dshmova? Thane: Po. Tha: O Zoti im dshmo!. ( ) 11. Arafati me pamjet dhe skenat e tij njeriun prgatit edhe pr pastrim t mtutjeshm t

shpirtit nga mkatet ngase tubimi atje, n at kodr, njeriut ia prkujton daljen para Allahut pr t

dhn llogari( ). Mu pr kt, besimtari bindet se tr ka ka br, mir e keq, do ta gjej para

Allahut. Thot Allahu:

* E kush punoi ndonj t mir, q peshon sa grimca, at do ta gjej. 8. Dhe kush punoi

ndonj t keqe, q peshon sa grimca, at do ta gjej. ( ) 12. Arafati do vit transmeton para tr bots vizionin islam ndaj dukurive negative t

cilat ngufasin shoqrin. Drgoni amanetet n vend e mos tradhtoni, Kamata sht e ndaluar, Gjaku dhe nderi juaj sht i shenjt, e inserte tjera nga ky edicion vjetor i Arafatit me se miri shfaqin kt realitet.

13. Arafati njeriun e hutuar e udhzon n zgjidhjen m adekuate t do problemi t jets

s tij. Nse je mkatar, Arafati me porosit e tij t ofron zgjidhje. Nse je i moralshm, Arafati

me rekomandimet e tij t forcon edhe m, dhe kt duke u mbshtetur n porosin e

prgjithshme t Muhammedit, alejhis selam, i cili sqaron se armiku i njeriut sht djalli q ta humb Xhennetin. Thot Muhammedi, alejhis selam:

:

O ju njerz, djalli ka humbur shpresn q ju ta adhuroni at n tokn tuaj por ka pajtuar

q ta n veprat q ju i prbuzni. Keni kujdes nga ai pr fen tuaj. Un kam ln n mesin tuaj at

q nse prmbaheni pr saj nuk humbni. ( ) Mu pr kt, Muhammedi, alejhis selam porosiste: Keni kujdes nga mkatet q i merrni si t vogla ngase ato tubohen tek njeriu derisa edhe e

shkatrrojn. ( ) 14. Arafati vend ku dukuria e pesimizmit flaket. Nse Arafati sht vend ku zbret mshira

e Allahut, ather prse t ekzistoje pesimizmi n fjalorin e muslimanve. Shikoni se si sht

mshira e Allahut e pastaj binduni se Arafati sht nj reflektues i asaj mshire. Ebu Hurejre

transmeton se Pejgamberi, alejhis selam ka thn:

Allahu e ka ndar mshirn e Tij n 100 pjes; 99 i ka mbajtur tek Ai ndrsa nj pjes e

ka zbritur n tok. Prej ksaj pjese mshirohen krijesat ndrmjet vete saq edhe kali nga frika se

e shkel t voglin e vet e ngrit kmbn (dhe bn kujdes). ( ) Mshirn e Allahut me robr e prshkruan edhe ky hadith nga Omeri, Allahu qoft i

knaqur me t, i cili rrfen se nje grua q n mesin e robrve t sjell tek Pejgamberi, alejhis selam kishte humbur foshnjn e saj e gjeti dhe e ledhatoi e i dha gji. Pejgamberi, alejhis selam tha:

A mendoni se kjo grua do ta hidhte djalin e saj n zjarre?

: Jo, pasha Allahun tham- prderisa t ket mundsi t mos e bj kt. Pejgamberi,

alejhis selam tha: Allahu sht m i mshirshm me krijesat e Tij se sa kjo grua me djalin e saj. ( ) Nse me nj pjes t mshirs u arritkan gjra kaq t emdha ather n ahiret pa dyshim

se ato 99 pjes t mbetura do t mjaftojn q neve Allahu t na fal.

15. Arafati sht nj stacion qe njeriu para se t hyj tek Allahu zbukurohet dhe stoliset

me iman e pastrti shpirtrore ashtu si duhet. N Arafat njerzit qndrojn t prulur, penduar,

luten e krkojn falje, pastaj t nesrmen shkojn n shtpin e Allahut dhe bjn zijaret

(vizitojn) Qaben. Mu pr kt qellim ky tavaf quhet tavafi i zijaretit. Pra besimtari i pastruar

nga mkatet viziton Allahun q fal e dhuron t mira shum.

Transmeton Bejhekiu n librin e tij Fedailul evkat nga Ebu Slejman ed-Darani, nj njeri i devotshm, se: Njri nga selefi (t part tan) qe pyetur: Prse qndrimi n Arafat nuk

sht caktuar t jet n Harem? Ai kishte dhn kt prgjigje: Ngase Qabeja sht shtpia e

Allahut ndrsa Haremi sht dera e (shtpis s) Allahut andaj kur erdhn njerzimi si

delegacione i ndali te dera q t prulen. Po prse i ndali prap n Muzdelife? Tha: Kur iu dha

leje t hyjn i ndali tek porta e dyt, Muzdelifeja, ngase pas pruljes s tyre t gjat, Ai iu dha

leje t therin kurbanat e tyre, e kur larguan papastrtit, ofruan kurbanat dhe u pastruan me ta nga

mkatet q i patn, Allahu iu dha leje q t pastr ta vizitojn At ( ).

Mu pr kt, Muhammedi, alejhis selam, si rrfen Bilalli, kishte thn n mngjesin e Muzdelifes, ku njerzit ishin tubuar:

Allahu kt dit u begatoi ju n kt tubim tuajin; gabimtarit i dha pr hire t veprmirit

ndrsa ktij t fundit i dha at q krkoi. Marshoni me emrin e Allahut!. ( ) 16. Allahu mburret me haxhilert n arafat. Ibni Omer transmeton se Pejgamberi, alejhis

selam ka thn:

: Allahu mburret para melaikeve mbrmjen e Arafatit me robrit e Tij n Arafat dhe thot:

Shikoni robrit e Mi, m kan ardhur flokshprishur e t pluhurosur. ( ) 17. Allahu sht betuar n kt dit. Thot Allahu i Madhruar n Kuranin Famlart

(1) (2) Pasha qiellin me plot yje, 2. Pasha ditn e premtuar, 3. Pasha at q dshmon dhe at q

dshmohet!. ( ) Pejgamberi, alejhis selam ka thn:

Dita e premtuar sht Dita e Kiametit, ai q dshmon sht Dita e Xhumas ndrsa at

pr t cilin dshmohet sht Dita e Arafatit. Ditn e Xhuma Allahu na e ka ruajtur (deponuar) neve ndrsa namazi i mesm sht ikindia. ( )

Po ashtu edhe n ajetin:

Pasha iftin dhe pasha tekun!. ( ), Ka thn Ibni Abbasi: Shefi sht Dita e Bajramit ndrsa vitri sht Dita e Arafatit.

Kshtu mendojn edhe Ikrimeja dhe Dahhaku.

Pr ta vrtetuar kt do t marrim nj shembull. Allahu i madhruar kur t betohet n

gjra ato padyshim se kan j vler tl madhe ngase Allahu nuk ka nevoj t betohet.

E kush mund t jet m i sakt n fjal se All-llahu?. ( ) Allahu sht betuar n Asr, kohn n prgjithsi apo kohn e namazit t ikindis, dhe ka

thn:

Pasha kohn!. ( ) Dijetart prkitazi me kt fjal kan dhn komente t ndryshme, prej t cilave edhe:

Namazi i ikindis ( ) apo koha pas daljes s diellit n zenit e deri n perndim q prfshin dhe

kohn e namazit t ikindis. Dhe derisa puna sht kshtu, Allahu pr t na treguar se n at q

betohet ka vler t madhe, kur na flet pr ruajtjen e namazit, t gjitha namazeve iu kushton

rndsi por ikindis e veon. Thot Allahu:

Vazhdoni rregullisht namazet (faljet), e edhe at namazin e mesm, dhe ndaj All-llahut t

jeni respektues (n namaze). ( ) Ndrsa namazi i mesm, si pam nga hadithi i lartshnuar, sht namazi i ikindis.

18. N Arafat vrtetohet praktikisht dituria, prsosmria dhe fuqia e pakrahasueshme e

Allahut. Allahu n Kuran ka vrtetuar pr Vete cilsin e t dgjuarit dhe shikuarit, dhe ja ktu,

n Arafat, me gjith shumicn e atyre zrave q lusin Allahun, prap Allahut nuk i pshtjellt

asgj( ). Thot Allahu:

Ai di pr shikimin me cep t syve, e edhe pr at q e fshehin n zemra. ( )

E kur robt e Mi t pyesin ty pr Mua, Un jam afr, i prgjigjem lutjes kur lutsi m

lutet, pra pr t qen ata drejt t udhzuar, le t m prgjigjen ata Mua dhe le t m besojn

Mua. ( ) Transmeton Ibni Mesudi se:

N mes qiellit t dynjas dhe qiellit vijues ka 500 vjet distanc kohore, n mes do qielli

ka po kaq, n mes qiellit t shtat dhe kursis ka 500 vjet, n mes kursis dhe ujit, mbi t cili

sht Arshi, ka 500 vjet, ndrsa Arshi sht mbi uj e mbi t, ashtu si i takon madhris s

Allahut, sht Allahu, t Cilit nuk i fshihet asgj nga vepra tuaja. ( )

far bri Muhammedi, alejhis selam n Arafat

Ditn e tet t muajit dhul-hixhxhe, n ditn e tervijetit (dita n prag t Arafatit),

Resulullahu shkoi n Minne. N Minne fali drekn dhe ikindin s bashku, kurse akshamin dhe

jacin s bashku. Aty bujti dhe fali namazin e sabahut (n Minne ka falur pes namaze). Kur

lindi dielli, u nis pr n Arafat. Aty gjeti adrn e prgatitur bardh e zi. Aty u vendos dhe kur

dielli iu afrua perndimit krkoi deven e vet, i hipi asaj dhe u nis nga qendra e lugins Arafat.

N Arafat ishin tubuar njqind e njzet e katr mij ose njqind e dyzet e katr mij njerz,

haxhiler. Resulullahu iu drejtua njerzve si ligjrues dhe mbajti nj hutbe universale dhe

koncize. Ai tha:

O njerz dgjoni ligjrimin tim, sepse un nuk e di nse, pas ktij haxhi, do takohem m me ju n kt vend.

Gjaku dhe pasuria juaj jan t shenjta pr ju, ashtu si sht e shenjt kjo dit n kt

vend tuaj. A thua nuk u rrzua nn kmbn time (u anulua dhe u dbua) do gj nga koha

paraislamike (bestytnia dhe zakonet e vjetra, edhe gjakmarrja, nga koha paraislamike sht

rrzuar)? Gjakmarrja e par e ktill e cila anulohet, sht gjaku i Ibni Rebiah b. El-Harithit. Ai

ka qen n tajisje te fisi Benu Sad, ndrsa e vran njerzit nga fisi Hudhejl. Kamata paraislamike sht anuluar. Kamata e par q anulohet sht kamata e Abbas b.

Abdul-Muttalibit, e tra sht rrzuar.

Kini frik Allahun pr sjelljet tuaja ndaj grave. Ju i keni marr ato n bes t Allahut

dhe me to keni marrdhnie me lejen e Alla-hut. Ato jan t obliguara q n shtpin tuaj t mos

ua lejojn hyr-jen askujt. Ju kt e urreni, andaj keni t drejt ta krkoni kt prej tyre.

Nse kto nuk veprojn kshtu, goditini ato me goditje e cila nuk sht e fuqishme. Ato kan t

drejt q ju ti ushqeni dhe ti vishni, ashtu si sht e drejt. Juve po ua l Librin e Allahut, dhe nse i prmbaheni fuqishm atij, nuk do t devijoni.

O njerz, me t vrtet, pas meje nuk do t ket m Pejgamber, e as pas jush nuk do t

ket umet (popull) tjetr. Pr kt arsye besoni Krijuesin tuaj, falni pes koht e namazit,

agjroni gja-t muajit ramazan, jepni zekatin n pasurin tuaj. Kshtu i pastroni shpirtrat tuaj,

dhe vizitoni (kryeni haxhin) shtpin e Krijuesit tuaj. Bhuni t dgjueshm ndaj udhheqsve

tuaj t drejt. Nse t gjitha kto i respektoni, do t hyni n Xhenetin e Krijuesit tuaj. E nse do t pyeteni pr mua, far do t thoni? Ata u prgjigjn: Do t dshmojm

se na ke komunikuar e na ke kshilluar dhe se e ke zbatuar misionin tnd. Resulullahu, duke treguar me gisht nga qielli e pastaj nga populli, tha: O Zoti im, Ti je

Dshmitar. Kt e prsriti tri her. Njeriu i cili kishte zrin m t lart, e q i prcillte fjalt e Resulullahut, ishte Rebiah b.

Umejje b. Halefi. Pasi e kreu fjalimin e vet, Allahu i zbriti Shpalljen:

Sot jua prsosa dispozitat e fes suaj dhe jua plotsova dhuntin Time ndaj jush, dhe

jam i knaqur q feja Islame t jet feje juaj. (El-Maide: 3). Kur e dgjoi Umeri kt ajet, filloi t qante. Njerzit e pyetn: t shtyri n vaj? Ai u

prgjigj: Pas plotsimit dhe prsosjes nuk mund t ket asgj tjetr, prve mungess dhe paksimit.

Pas hutbes, Bilali thirri ezanin, pastaj ikametin, e Resulullahu ua fali njerzve namazin e

dreks. Pastaj prsri u thirr ikameti, e Resulullahu fali namazin e ikindis. Mes ktyre dy

namazeve nuk fali kurrgj tjetr. Mandej i hipi deves dhe erdhi n vendqndrim n Arafat.

Deven e ktheu nga Xhebelu-l-Rahmeti (kodra e Mshirs), derisa kodra ishte prpara tij. U

kthye nga kibla dhe ashtu qndroi deri n perndimin e diellit. Kur u zhduk e kuqja n

perndim, Resulullahu e hipi pas vetes n deve Usamen dhe u nis pr n Muzdelife. N

Muzdelife fali akshamin dhe jacin me nj ezan e dy ika-mete. Mes namazeve nuk kndoi tesbih.

Pastaj u shtri dhe fjeti gjer n mngjes( )

far t bjm ne n Ditn e Arafatit?

Nga vet nntitulli kuptohet, n njfar mnyre, se pr qellim jan ata q nuk kan patur

rastin ta bjn haxhin. Pikrisht ktyre, prej t cilve sht edhe autori i ktij shkrimi, ua ofrojm

kto alternativa gjat kohs kur haxhilert kryejn haxhin:

1. Agjrim. Dijetaret jan dakorduar se prej agjrimeve vullnetare, agjrimi i Dits s

Arafatit sht agjrimi m me vler. Si jo kur Pejgamberi, alejhis selam ka thn: Shpresoj-llogaris n Allahun se agjrimi i Dits s Arafatit shlyen mkatet e vitit t

kaluar dhe vitit q pason. ( ) Qllimi me kt falje sht falja e mkateve t vogla, falja e t cilave kushtzohet me

braktisjen e mkateve t mdha, si thot Allahu:

Nse largoheni prej mkateve t mdha, t cilat u jan t ndalueshme, Ne ju shlyejm

mkatet e vogla. ( ) Pejgamberi, alejhis selam ka thn: Pes namazet ndrmjet vete, Xhumaja deri n Xhuma dhe Ramazani deri n Ramazan, i

shlyejn mkatet n mes tyre me kusht q t braktisen mkatet e mdha. ( ) Vlen t theksohet ktu se agjrimi ligjsohet pr ata q nuk jan n Haxh. Salimi

transmeton se e ka dgjuar Umejrin, shrbtorin e Ummi Fadli duke transmetuar nga kjo e fundit

se:

Dyshuan njerzit Ditn e Arafatit nse ishte apo jo Pejgamberi, alejhis salatu ves selam agjerueshem kshtu qe ia drgova nj pije Pejgamberit, alejhis salatu ves selam e ai e piu. ( )

Ka thn Mundhiriu: Dijetart kan polemizuar sa i prket agjrimit t Dits s Arafatit

pr ata q jan n Arafat. Ibni Omeri ka thn se Pejgamberi, alejhis selam, Ebu Bekri, Omeri dhe Uthmani nuk e kan agjruar dhe as un nuk e agjroj.

Atau madje mbante qndrimin se ai qe han kt dit pr tu forcuar pr lutje, ai ka shprblimin e agjruesit t ksaj dite.

Saatijj-u prmend se Imamt, Ebu Hanife, Maliku, Shafiu, Thevriu, dhe xhumhuri nuk e

kan agjruar kt dit (n Arafat). Kt mendim e ndanin edhe Ebu Bekri, Omeri, Uthmani, Ibni

Omeri, Allahu qoft i knaqur me t gjith. Tek un ky sht mendimi m i qlluar( ).

Disa fetwa prkitazi me agjrimin e ksaj dite:

a) Agjrimi i nj dite para Dits s Arafatit.

Agjrimi i Dits s Arafatit sht dita kur haxhilert qndrojn n Arafat dhe ajo sht e

ligjsuar pr ata q nuk jan n haxh. Nse dshiron ta agjrosh kt dit, bn, e edhe nse ia

shton nj dit para nuk ka gj t keqe. Po kshtu, nse agjron nnt dit t Dhul Hixh-xhes bn

b) Agjrimi i Dits s Xhuma nse n t rastis t jet Dita e Arafatit.

Lejohet agjrimi i ksaj dite edhe nse nuk agjron para apo pas saj ndonj dit. Por nse

dshiron pr ta larguar dyshimin nga zemra, lejohet q para ksaj dite t agjrosh nj dit.

c) Agjrimi i Dits s Shtune nse rastis q ajo t jet Dita e Arafatit.

Nuk prish pun q kjo dit t veohet me agjrim ngase agjrimi i Dits s Arafatit sht

sunnet i pavarur dhe se hadithi i ndalimi i agjrimit t Dits s Shtun sht i dobt pr shkak se

bie ndesh me hadithe autentike.

d) A lejohet agjrimi i ksaj dite pr njeriun q ka mbetur pa kompensuar disa dit nga

Ramazani?

Ai q agjron Ditn e Arafatit si agjrim vullnetar por q ka dit t Ramazanit pa

kompensuar ende, agjrimi i tij sht i vrtet, edhe pse sht mir q t mos shtyhet

kompensimi von. Por nse agjron kt dit si kompensim t ditve t Ramazanit sht m

parsore ngase ato dit t mbetura jan obligim ndrsa kjo dit sht vullnetare ( ) .

Meq jemi ktu tek agjrimi i ksaj dite, shfrytzoj rastin t prmend se hadithi q

potencon se kinse agjruesi i ksaj dite sht sikur t ket agjruar 60 vjet sht i shpifur( ).

2. Duaja. N kt dit duaja sht shum e preferuar ngase sht shansi m i madh pr

pranimin e saj. Thot Muhammedi, alejhis selam: :

Duaja m e mir sht duaja e Arafatit ndrsa gjn m t mir q un dhe pejgambert

para meje e kemi thn sht: La ilahe il-la Allahu vahdehu la sherike lehu, lehul mulku ve lehul hamdu ve huve ala kul-li shejin kadir (Nuk ka tjetr prve Allahut, Nj dhe t pashoq. Atij i takon pushteti dhe falnderimi, dhe Ai, ka fuqi mbi do gj). ( )

Ka thn Ibni Abdul Berr-rri: N kt hadith ka argument se duaja-lutja n kt dit sht m e vlefshme se n ditt tjera. Po kshtu ktu vlersohet kjo dit mbi ditt tjera, se

zakonisht lutjet e ksaj dite pranohen dhe se dhikri m i mire sht La ilahe il-la Allah.

Ka thn Ibnul Kajjimi n Zadul mead: N Ditn e Arafatit, Allahu i Madhruar afrohet afr haxhilerve kah mbrmja -ashtu si i takon Atij- dhe mburret me ta para melaikeve: far duan kta?! Ju kam dshmitar se ua kam falur mkatet. Me afrimin e Tij arrihet asti i pranimit

te lutjes. Askush q e lut Allahun pr t mir dhe prulet e afrohet tek Allahu nuk refuzohet n

at ast( ). Pejgamberi, alejhis selam kur lutej n Arafat ngritke duart e tij lart ashtu si vepron

miskini kur krkon ushqim( ).

Hakim b. Hizami qndronte n Arafat dhe me vete sillte 100 deve pr kurbana dhe 100

skllevr, t cilt i lironte, me rast njerzit ia plasnin vajit e thoshin: O Zoti jon, ky sht robi yt, liroi 100 robr ndrsa ne jemi robrit Tu t lusim t na lirosh (falesh)!.

Fudejli kur kishte par t qajturit dhe madhrimin e njerzve q bnin pr Allahun u qe

drejtuar disave: ka mendoni, sikur kta njerz t shkonin tek nj njeri kshtu dhe tia krkonin nj danik (pjes dirhemi) a do ti refuzonte? Jo- than. Pasha Allahun, u betua Fudejli, falja e mkateve t tyre sht m e thjesht pr Allahun se sa paraja q ata do ta krkonin prej atij

njeriu.

Ibni Mubareku rrfen e thot: Mbrmjen e Dits s Arafatit shkova tek Sufjan Thevriu

dhe e pash t gjunjzuar duke qar. Kush i ka punt m s keqi prej tyre? e pyeta. Ai q mendon se Allahu nuk i fal ata- mu prgjigj ai.

Prej njerzve kishte q Allahun e lusnin qe shkaku i tyre te mos ua refuzonte veprat

tjerve. Mutrif b. Abdil-lahu dhe Bekir el-Muznijj qndruan n Arafat dhe njri u lut: O Zot, mos refuzo kta njerz shkaku im!, ndrsa tjetri tha: Sa madhshtor dhe sa shpresdhns qenka ky vend pr falje t mkateve sikur un t mos isha n t ( ).

Megjithat, diku-diku mund t prmenden edhe disa lutje q, tradicionalisht, nuk jan t

transmetuara. Lutja: Subhanel Ledhi fis sema arshuhu, Subhanel Ledhi fil erdi mevtiuhu, Subhanel Ledhi fil bahri sebiluhu, Subhanel Ledhi fin nari sultanuhu, Subhanel Ledhi fil Xhenneti rahmetuhu, Subhanel Ledhi fil kuburi kadauhu, Subhanel Ledhi vedeal erda, Subhanel Ledhi la melxhee ve la munxa minhu il-la ilejhi, sht e shpifur.

Po kshtu edhe hadithi: Njeriun e par q Allahu e shikon n Arafat sht ai qe drejtohet

me fytyr kah kibleja, shtrin duart e tij sikurse t lutsit, thot La ilahe il-la Allah tri her dhe Allahu ekber tri her, e pastaj thot: La ilahe il-la Allahu vahdehu la sherike lehu, lehul mulku ve lehul hamdu, juaji ve jumit, bijedihil hajr 100 here., sht i shpifur( ).

3. Tekbiri. Imam Neveviu duke folur pr vlern e dhjete ditve t Dhul Hixh-xhes n mes tjerash thot: Dije se preferohet shpeshtimi i dhikrit n kto dhjete dit m shum se n ditt

tjera sikur q preferohet shpeshtimi i dhikrit n Ditn e Arafatit me shum se sa n ditt tjera t

Dhul Hixh-xhes( ). Prej dhikrit t preferuar shum n kto dhjet dit sht thnia: Allahu Ekber, La ilahe il-

la Allah dhe Elhamdulilah. Ahmedi n Musnedin e tij, ne musnedin e Ibni Omerit, transmeton se

Pejgamberi, alejhis selam, ka thn: Nuk ka dit, n t cilat vepra e mir sht e dashur tek Allahu sikurse n kto dhjet dit,

andaj shtoni n to tehlilin (La ilahe il-la Allah), tekbirin (Allahu Ekber) dhe tahmidin

(Elhamdulilah). ( ) Pastaj ne gjat prshkrimit t qndrimit t Muhammedit, alejhis selam n Arafat, n

mesin e haxhilerve kishte q bnin tekbire e kishte q bnin tehlile( ). Forma e tekbirit q n

tet ditt e para ishte e lir ndrsa prej ksaj dite e deri n ditn e katrt t Bajramit sht e

kushtzuar, sht:

Allahu Ekber, Allahu Ekber, La ilahe il-la Allah, Vallahu Ekber, Allahu Ekber Ve Lil-

lahil Hamd( ).

Sqarim

Nse xhumaja dhe Arafati rastisin t jen n nj dit ather kjo dit veohet nga ditt

tjera me disa veori, si:

Bashkohen dy dit t cilat jan ditt me t mira. Xhumaja ka nj ast n t cilin duaja plotsohet ndrsa ata q jan n arafat luten dhe

bjn dua vazhdimisht.

Tubimi i muslimanve nga t gjitha viset pr faljen e namazit t xhumas dhe dgjimit t hutbes si dhe tubimi i haxhilerve n arafat n t njjtn koh reflekton nj bashkim dhe lutje

t muslimanve t papar n ditt tjera.

Xhumaja sht fest javore pr tr muslimant ndrsa arafati sht fest pr haxhilert kshtu tubohen dy festa n nj dit.

N at dit ndodh bashkimi i shahidit (dshmitarit) dhe meshhudit (t dshmuarit), n t cilt edhe sht betuar Allahu, si qndron n kaptinn el-Buruxh, ajeti, 2-3. Pr shahidin

sht thn se sht Xhumaja ndrsa pr meshhudin se sht Arafati. Pejgamberi, alejhis selam ka thn: Dita e premtuar sht Dita e Kiametit, ai q dshmon sht Dita e Xhumas ndrsa at pr t cilin dshmohet sht Dita e Arafatit. Ditn e Xhuma Allahu na e ka ruajtur (deponuar) neve ndrsa namazi i mesm sht ikindia. ( )

Nse ndodh kjo ather prputhet me haxhin e Pejgamberit, alejhis selam kur edhe ather ndodhi q Arafati t jet n Ditn e Xhuma( ).

***

O ju q nuk patt shansin t shkoni n Arafat, kryejini obligimet e Allahut kudo q t

jeni!

Ai q nuk mundi t buaj kt vit n Muzdelife, le t buaj n shtpin e tij me vendosmri

pr ta adhuruar Allahun prher!

Ai q nuk ka mundur ta ther kurbanin e tij n Mina le ta ther ktu epshin e vet!

Ai q nuk ka mundur t shkoje n Qabe le ti drejtohet Zotit t Qabes kudo q t jet ngase Ai sht afr!

Allahu na mundsoft kryerjen e Haxhit!

Allahu na pastroft nga mkatet dhe gabimet!

Allahu na pranoft veprat e mira dhe na ruajt nga veprat e liga!