Dizenjimi i një sistemi informimi publik që përdor teknologjinë NFC

REPUBLIKA E SHQIPËRISË

UNIVERSITETI I TIRANËS

FAKULTETI I SHKENCAVE TË NATYRËS

DEGA: TEKNOLOGJI INFORMACIONI

Mikrotezë për mbrojtjen e gradës “Master i Shkencave” (MSC)

Tema: “Dizenjimi i një sistemi informimi publik që përdor teknologjinë

NFC”

Punoi Udhëhoqi

Denisa Alimani MSc. Klesti Hoxha

(_____________) (_______________)

Tiranë, më 28 / 09 / 2015

Denisa Alimani __________________________________________________________________________________________

2

Mirënjohje

Kjo mikrotezë vjen si një punim përmbyllës për ciklin e studimeve “Master i Shkencave” në

Teknologji Informacioni.

Dëshiroj të shpreh mirënjohje dhe falenderim të veçantë për udhëheqësin e temës Z. Klesti

Hoxha i cili me kontributin, profesionalizmin dhe përkushtimin e tij më ka dhënë të gjithë

suportin e nevojshëm për realizimin e këtij punimi.

Një falenderim tepër i ngrohtë shkon për familjen time, në mënyrë të veçantë për babain tim,

për mbështetjen dhe kurajon që më kanë ofruar në rrugën e arsimimit dhe të formimit tim.

“Dizenjimi i një sistemi informimi publik që përdor teknologjinë NFC” __________________________________________________________________________________________

3

Tabela e Përmbajtjes:

Abstrakt ...................................................................................................................... 5

1 Hyrje .................................................................................................................... 6

1.1 Përshkrim i problemit ................................................................................... 6

1.2 Detyrat e kësaj teme .................................................................................. 12

2 Përshkrimi i literaturës së përdorur ................................................................... 13

2.1 Evolucioni i teknologjisë NFC ..................................................................... 14

2.2 Mënyrat e Operimit NFC ............................................................................ 20

2.2.1 Teknikat e ndërveprimit mobile ............................................................. 20

2.2.2 Klasifikimi i paisjeve NFC ..................................................................... 21

2.2.3 Reader/Writer Mode ............................................................................. 23

2.2.4 Card Emulation Mode ........................................................................... 25

2.2.5 Peer-to-Peer Mode ............................................................................... 27

2.3 Siguria në NFC .......................................................................................... 29

2.4 Dokumentacion i teknologjive .................................................................... 31

2.5 Punë të ngjashme ...................................................................................... 32

2.5.1 Në Reader/Writer Mode: NFC Shopping .............................................. 32

2.5.2 Në Card Emulation Mode: NFC Ticketing ............................................. 35

2.5.3 Në Peer-to-Peer Mode: NFC Gossiping ............................................... 38

3 Konteksti i biznesit dhe modelimi i zgjidhjes ..................................................... 41

3.1 Dizenjimi i Aplikacionit “Shërbime Dixhitale Klient” .................................... 42

3.2 Dizenjimi i Aplikacionit “Shërbime Dixhitale Server” ................................... 52

3.3 Rastet e përdorimit ..................................................................................... 53

3.4 Arkitektura fizike dhe logjike ....................................................................... 54

4 Zhvillimi ............................................................................................................. 57

4.1 Teknologjitë e përdorura ............................................................................ 57

4.2 Detaje mbi zhvillimin .................................................................................. 58

5 Vlerësimi me përdorues .................................................................................... 62

6 Rezultate/Konkluzione ...................................................................................... 64

7 Punë të ngjashme që mund të realizohen në të ardhmen ................................. 65

8 Referenca ......................................................................................................... 66

Denisa Alimani __________________________________________________________________________________________

4

Tabela e figurave:

Figura 1. Klasifikimi i mjediseve për kërkimet mbi NFC ......................................................... 9

Figura 2. Stakeholder-at në ekosistemin NFC ......................................................................... 11

Figura 3. Ndërveprimi mobile.................................................................................................. 20

Figura 4. Teknikat e ndërveprimit mobile Touching dhe Pointing .......................................... 21

Figura 5. Mënyra Lexim/Shkrim ............................................................................................. 23

Figura 6. Mënyra e emulimit të kartës ..................................................................................... 25

Figura 7. Mënyra Peer-to-Peer ................................................................................................. 27

Figura 8. Sulmi "Man-in-the-Middle” ..................................................................................... 30

Figura 9. Diagrama use-case për NFC Shopping ..................................................................... 33

Figura 10. Diagrama e aktivitetit për rastin NFC Shopping .................................................... 34

Figura 11. Diagrama use-case per NFC Ticketing................................................................... 36

Figura 12. Diagrama e aktivitetit NFC Ticketing .................................................................... 37

Figura 13. Diagrama use-case NFC Gossiping ........................................................................ 39

Figura 14. Diagrama e aktivitetit për NFC Gossiping ............................................................. 39

Figura 15. Kontrolli nqs NFC është e aktivizuar në paisjen mobile ........................................ 42

Figura 16. Aktivizimi i shërbimit NFC .................................................................................... 42

Figura 17. Pamja e parë: Hyrja në aplikacionin Shërbime Dixhitale Klient ........................... 43

Figura 18. Pamja ku përdoruesi duhet të plotësojë fushat e regjistrimit .................................. 43

Figura 19. Mesazhi i regjistrimit me sukses ............................................................................ 44

Figura 20. Pamja kur përdoruesi ka hyrë në sistem ................................................................. 44

Figura 21. Opsionet për të dalë nga aplikacioni ...................................................................... 45

Figura 22. Rradha - Zgjidh institucionin.................................................................................. 46

Figura 23. Rradha - Zgjidh shërbimin/et.................................................................................. 46

Figura 24 Dritare dialogu për zgjedhjen e shërbimeve ........................................................... 47

Figura 25. Mesazh konfirmimi për rradhën aktuale................................................................. 47

Figura 26. Kontrollet para prenotimit të rradhës ..................................................................... 48

Figura 27. Kontolli mbi datën .................................................................................................. 49

Figura 28. Mesazhi i kontollit mbi datën ................................................................................. 49

Figura 29. Kontrolli mbi orën .................................................................................................. 49

Figura 30. Mesazhi i kontrollit mbi orën ................................................................................. 49

Figura 31. PopUp konfirmimi për prenëtimin e rradhës .......................................................... 50

Figura 32. Email automatik për prenotimin e rradhës ............................................................. 50

Figura 33. Informacione mbi aplikimin ................................................................................... 51

Figura 34. Kontakt ................................................................................................................... 51

Figura 35. Shërbime Dixhitale Server ..................................................................................... 52

Figura 36. Diagrama usecase "Shërbime Dixhitale" ................................................................ 53

Figura 37. Arkitektura klient-server "Shërbime Dixhitale" ..................................................... 54

Figura 38. Arkitektura me shtresa "Shërbime Dixhitale" ........................................................ 54

Figura 39. Diagrama e klasave "Shërbime Dixhitale" ............................................................. 55

Figura 40. Diagramë aktiviteti "Shërbime Dixitale" ................................................................ 56

Figura 41. Cikli jetësor i një aplikacioni android .................................................................... 57


5

Abstrakt

Teknologjitë NFC lejonë komunikimin e pajisjeve ose identifikimin e objekteve pa prekje në një

distancë të shkurtër. Kohët e fundit numri i telefonëve celularë që përfshijnë një lexues ose komunikues

të dhënash NFC është rritur ndjeshëm. Megjithatë mundësitë konkrete të shfrytëzimit si dhe rastet e

përdorimit që ofrojnë vlerë të shtuar janë akoma të cunguara.

Një mënyrë përdorimi e teknologjive NFC është shfrytëzimi i tyre për informimin e publikut brenda një

godine ose në një qytet. P.sh. gjatë vizitimit të qëndrave tregtare mund të ofrohen informacione të

ndryshme, oferta apo reklama në momentin kur afron telefonin mobile pranë vitrinës apo smart

posterave. Një përdorim i ngjashëm mund të ishte brenda një spitali, aeroporti, institucioni, godine

shkollore apo dhe për informacione turistike gjatë vizitimit të një qyteti. Në të vërtetë mundësitë e

shfrytëzimit janë të shumta.

Detyra e kësaj teme është identifikimi i një mënyre konkrete përdorimi të teknologjisë NFC në Shqipëri

si dhe ndërtimi i një prototipi sistemi informacioni që e shfrytëzon atë. Gjithashtu janë bërë hulumtime

për sisteme të ngjashme të raportuara në literaturë, për të krijuar një ide më të qartë për mundësitë e

zhvillimit. Prototipi është konkretizuar në një aplikacion mobile të quajtur “Shërbime Dixhitale” dhe

është vlerësuar me përdorues.

Denisa Alimani __________________________________________________________________________________________

6

1 Hyrje

1.1 Përshkrim i problemit Në institucionet publike dhe private në Shqipëri, kryesisht në ato publike, krijohen rradhë të gjata

dhe të lodhshme për qytetarët të cilët presin të marrin shërbimet që ofrojnë institucionet në fjalë. Kjo

sjell pakënaqësi dhe lodhje si për qytetarët ashtu edhe për punonjësit e institucioneve. Tentativat

tradicionale për zgjidhjen e kësaj situate kanë qenë të shumta. Por në këndvështrimin e zhvillimit të

sotëm teknologjik, zgjidhja më e mirë e mundshme dhe për këtë rast, do të ishte ofrimi i një mënyre

lehtësisht të kuptueshme dhe të përdorshme nga qytetarët. Duke qenë se përdorimi i paisjeve mobile

është gjithmonë e në rritje, individë të moshave dhe kategorive të ndryshme janë familjarizuar me

aplikacionet mobile në përditshmërinë e tyre e për rrjedhojë një aplikacion i tillë i mirëdizenjuar do të

lehtësonte këtë problematikë.

Rasti i përdorimit për këtë punim diplome është zgjidhja që ofrohet me anë të teknologjisë NFC për të

përmirësuar shërbimet në institucionet e shërbimeve publike duke zgjidhur çështjen e rradhës së pritjes

që krijohet për qytetarët. Kjo zgjidhje do të ofrohet nëpërmjet ndërtimit të një aplikacioni mobile për

smartphone (android) të cilët suportojnë teknologjinë Near Field Communication.

Qytetari pasi ka shkarkuar aplikacionin në telefonin e tij inteligjent, në momentin që është në

institucionin në të cilin pret për të marrë një shërbim, duke rrëshqitur smartphonin e tij në paisjen NFC

që është instaluar në atë institucion, do realizohet një komunikim peer-to-peer ndërmjet dy paisjeve

NFC duke shkëmbyer informacion. Paisja NFC e institucionit lexon nga paisja mobile e qytetarit, të

dhënat si (emër, mbiemër, përdorues, fjalekalim, numër telefoni, email, nëqoftëse është biznes apo

person fizik etj) sipas një regjistrimi paraprak në sistem. Më pas përdoruesi hyn në sistem me

kredencialet e regjistruara më parë dhe bën një regjistrim radhe në aplikacionin NFC instaluar në paisjen

e institucionit. Në momentin e shkëmbimit të informacionit midis dy paisjeve NFC, qytetarit i kthehet

respektivisht konfirmim për regjistrimin, konfirmim për hyrjen në sistem dhe gjithashtu konfirmim për

prenotimin e radhës i cili përmban: kohën mesatare që ai duhet të qëndrojë në pritje dhe sportelin

përkates tek i cili ai mund të paraqitet.

Për të patur më të qartë se pse rasti në fjalë gjen zgjidhjen më të mirë të mundshme në zgjidhjet

që ofron teknologjia NFC, më poshtë është paraqitur një shpjegim se çfarë është dhe çfarë ofron kjo

teknologji.


7

Near Field Communication (NFC) është një teknologji e re dhe ekosistem i zhvilluar gjatë dekadës së

fundit. Teknologjia NFC është një teknologji komunikimi wireless midis dy paisjeve që suportojnë

teknologjinë NFC. Komunikimi mes paisjeve NFC ndodh në frekuencen 13.56 MHz e cila gjithashtu

është përdorur nga RFID (Radio Frequency Identification).

Ndërkohë që RFID [1] mund të pranojë transmetim në disa metra , NFC është e kufizuar në një afërsi

më të vogël. Teknologjia NFC lejon komunikimin ndërmjet një telefoni mobile që e suporton NFC dhe

një lexuesi NFC, me NFC tag ose me tjetër telefon mobile që suporton NFC në anën tjetër të

komunikimit. Aplikacionet dhe shërbimet që përdorin teknologjinë NFC perfshijnë e-payment, e-

ticketing, identifikimin, shpërndarje informacioni, marketing, transferim të dhënash/parash etj. Near

Feld Communication, shkurtimisht NFC, është një formë komunikimi pa kontkt fizik ndërmjet paisjeve

si smartphone apo tableta. Komunikimi pa kontakt i lejon përdoruesit të dërgojnë informacione pa qenë

e nevojshme që paisjet të lidhen fizikisht me njëra-tjetrën. Teknologjia NFC është shumë e përhapur në

pjesë të ndryshme të Europës dhe në Azi, dhe po merr një zhvillim të shpejtë edhe në Shtetet e

Bashkuara të Amerikës.

NFC konsiston në një ndërveprim mes metodave të ndryshme të komunikimit wireless si Bluetooth dhe

disa standarte të tjera duke përfshirë FeliCa e cila sipas forumit NFC [2] ,është shumë e famshme në

Japoni Ky forum [2] , është themeluar në 2004 nga Sony, Nokia dhe Philips, forumi zbaton standarte

strikte që prodhuesit duhet të zbatojnë kur dizenjojnë paisjet që suportojnë teknologjinë NFC. Kjo ofron

siguri në përdorimin e teknologjisë NFC dhe qëndron e lehtë në përdorim në versione të ndryshme të

kësaj teknologjie. Kompatibiliteti është çelësi i rritjes së njohjes së teknologjisë NFC si mënyrë pagese

dhe metodë shkëmbimi të dhënash. Kjo teknologji lejon një paisje , të njohur me emrin lexues ‘reader’,

e cila kërkon informacione dhe njihet si paisje aktive, të krijojë një frekuence radio aktuale që

komunikon me një tjetër paisje që suporton NFC, ose tags të vegjël NFC të cilët mbajnë informacionet

që kërkon lexuesi. Paisjet pasive, si p.sh tagjet NFC apo smart posters ruajnë informacione dhe

komunikojnë me lexuesin por nuk marrin informacione, pra nuk lexojnë nga paisje të tjera. Komunikimi

peer-to-peer ndërmjet dy paisjeve aktive është gjithashtu i mundur në NFC. Ky lloj komunikimi lejon

që të dyja paisjet të dërgojnë dhe marrin informacione.

Nga avantazhet që ofron teknologjia NFC është përfitimi që kanë si bizneset po ashtu edhe individët,

duke integruar kartat e kreditit, biletat e metrosë dhe kuponat letër, të gjitha në të njëjtën paisje. Një

ndër avantazhet që ofron kjo teknologji është se komunikimi mes paisjeve NFC arrihet pa patur nevojën

për akses në internet. Gjithashtu, transaksionet e shpejta në kohë që ofron përdorimi i kësaj teknologjie

nënkuptojne klientë më të kënaqur. Sa me pak karta fizike do të thotë që klienti është më pak i ekspozuar

për t’i humbur ato.

Denisa Alimani __________________________________________________________________________________________

8

Kush ofron aktualisht pagesat mobile me anë të teknologjisë NFC?

Google ka lançuar Google Wallet i cili suporton MasterCard, PayPass, PayPal ofron transferim parash

ndërmjet smartphoneve, dhe kompani të tjera pritet që të pasojnë në aplikimin e pagesave mobile. Near

Field Communication përcakton një standart për komunikimin wireless në distancë të shkurtër duke

lejuar transferimin e të dhënave duke mbajtur dy paisje afër njëra-tjetrës, në largësi maksimale deri në

10 centimetra.

Telefonat mobile që kanë të integruar NFC mund të realizojnë ndërmjet tyre një komunikim peer-to-

peer ose të lexojnë informacione nga tags ose karta RFID. Një paisje NFC në card emulation mode,

ofron kompatibilitet me standartet e tjera të smardcards pa kontakt. Kjo i lejon paisjet NFC të

zëvendësojnë kartat plastike tradicionale që përdoren në transportin publik, në kontollin e aksesit, ATM

apo aplikacione të tjera të ngjashme.

Dizenjimi i antenave NFC të integruara në telefonat mobile është kompleks, kështu që shtrirja e

komunikimit mund të ndryshojë në varësi të modeleve të ndryshme.

ITU-T dhe ECMA kanë lëshuar standartin NFC i cili përcakton tre mënyra të ndryshme operimi: peer-

to-peer, aktive, dhe pasive [3].

Mënyra peer-to-peer lejon komunikimin mes paisjeve NFC, për shembull transferimin e fotove,

kartave të biznesit etj. Mënyra peer-to-peer është mënyra e përdorur për ofrimin e zgjidhjes për

problemin e përshkruar më lart, që ky punim synon të realizojë.

Mënyrat aktive dhe pasive ofrojnë kompatibilitet paksa të prapambetur me smardcards

standarte të bazuara në RFID. Në mënyrën e komunikimit aktive, paisja NFC gjeneron një fushë

RF për të lexuar tagjet pasive RFID të cilat mund të përmbajnë informacione të ndryshme si

p.sh. reklama, pagesa apo të dhëna të konfigurueshme. Në mënyrën e komunikimit pasive,

paisja NFC vepron si nje smartcard pa kontakt fizik. Kjo mundëson telefonin mobile të sillet

në mënyrë të ngjashme me aplikacionet ekzituese pa kontakt, si p.sh. një biletë për transportin

publik ( përcaktuar nga standartet MIFARE dhe FeliCa).

Near Field Communication (NFC) është një nga zhvilimet teknologjike më premtuese të kohëve të

fundit, e cila i jep kuptim komunikimit pa kontakt fizik në një shtrirje të shkurtër, paisjeve mobile dhe

paisjeve të tjera të ngjashme. Sipas [4] NFC është bërë një ndër kërkimet që ka tërhequr më shumë

akademikët për të eksploruar rritjen e aplikacioneve dhe shërbimeve që lidhen ngushtë me NFC.

Identifikimi i hapave të duhur për të kaluar nga teoria në praktikë në fushën e NFC do të kërkonte një

kuptim sa më të gjerë të kërkimeve që janë bërë mbi këtë fushë.


9

Figura 1. Klasifikimi i mjediseve për kërkimet mbi NFC

[5]

1. Teoria dhe Zhvillimi NFC

Teoria dhe zhvillimi NFC është një nivel thelbësor në mjedisin e kërkimit të propozuar mbi NFC. Ai

përfshin studime të lidhura me zhvillimin e teknologjisë NFC dhe aplikacioneve. [4] e klasifikon këtë

nivel në dy aspekte. I pari është rishikimi, konteksti dhe themelimi, i cili përfshin udhëzime të

përgjithshme, vlerësime, rishikime rreth NFC, themelime ose standarte në teknologjinë NFC, analiza

të performancës dhe matje, udhëzime të reja për zhvillimin e aplikacioneve apo shërbimeve NFC.

Aspekti i dytë lidhet drejtpërdrejt me politikat dhe çështjet etike e ligjore si p.sh çështjet e sigurisë dhe

privatësisë, rregulloret dhe kërkesat ligjore.

Këto studime përgjithësisht fokusohen më shumë në çështjet e sjelljes nga ana shkencore të cilat

tentojnë në zhvillimin dhe justifikimin e teorisë, sesa në zhvillimin e një dizenjimi objektiv.

2. Infrastruktura NFC

Në këtë nivel të ndërmjetëm, sipas [4] është paraqitur se si tekologjia NFC është përcaktuar në termat

e tre aspekteve kryesore:

a. Çështjet e rrjetit dhe komunikimit,

b. Çështjet hardware që kanë të bëjnë me tagjet, antenat, lexuesit dhe chip-et NFC

c. Çështjet e sigurisë dhe privatësisë (p.sh analiza e dobësive, disonueshmëria, konfidencialiteti,

integriteti, autentifikimi, autorizimi) e cila fokusohet në zhvillimin e një dizenjimi objektiv sesa

në çështjen e sjelljes.

Denisa Alimani __________________________________________________________________________________________

10

3. Aplikacionet dhe Shërbimet NFC

Një tjetër nivel i ndërmjetëm i mjedisit NFC është ai i aplikacioneve dhe shërbimeve. Ky nivel është i

ndikuar nga tre kategori të tjera dhe ofron një hapësirë problemi apo nevoja të reja biznesi. Teknologjia

NFC mbulon një gamë të gjerë aplikacionesh dhe këto aplikacione ofrojnë implementim real apo

pototipe me një dizajn objektiv të dedikuar, si p.sh eksperimental, test apo fushë studimesh.

Aplikacionet NFC investigohen nga këndvështrimi i mënyrave të operimit [6].

a. Aplikacionet në Reader/Writer mode u ofrojnë paisjeve NFC lexim dhe modifikim të të

dhënave të ruajtura në një paisje mbajtëse pasive.

b. Aplikacionet Card Emulation mode bëjnë që paisjet NFC të sillen si smartcard standarte (p.sh

aplikacionet e pagesave dhe biletarive)

c. Aplikacionet në Peer-to-Peer mode, bëjnë të mundur që dy paisje NFC të krijojne një nivel-

lidhje komunikimi për të shkëmbyer kontakte apo çdo lloj tjetër informacioni.

4. Ekosistemi NFC

Ekosistemi NFC është niveli më i lartë i kërkimeve në mjedisin NFC, i cili mund të referohet gjithashtu

si pjesë e hapësirës së problemit apo mjedisit të kërkimit NFC. Përmirësimet apo ndryshimet në shtresat

thelbësore apo të mesme ndikojnë ndjeshëm në ekosistemin NFC.

Sipas [4], ekosistemi NFC është përcaktuar duke u bazuar në tre kategori kryesore:

a. Ekonomia dhe strategjitë NFC

b. Proçeset dhe modelet e biznesit NFC, të cilat po përballen me më shumë kërkesa biznesi,

analiza dhe pjesë menaxheriale të teknologjisë NFC.

c. Struktura, kultura dhe palët e interesuara mbi NFC (p.sh MNO, ofruesit e shërbimeve dhe

përdoruesit)

Është fakt që studimet dhe literatura mbi NFC është e pakët dhe e pamjaftueshme dhe terminologjia e

përdorur për diskutime mbi raste biznesi është relativisht e cunguar. Për zhvillimin e modelit të biznesit

nevojitet një diskutim mbi sfidat dhe drejtimin e biznesit, çështjet kritike që ndikojnë në modelin e

biznesit. Koncepti i ekosistemit është themeluar në disa shkenca si biologjia, sociologjia, ekonomi dhe

menaxhim. Nga këndveshtrimi i ekosistemit, industria NFC është një mjedis biznesi premtues.

Industritë kryesore që kanë rol të rëndësishëm në ekosistemin NFC janë MNO (Mobile Network

Operators), kompanitë bankare dhe të pagesave, gjysmë-përçuesa dhe paisje elektronike duke përfshirë

telefonat mobile, zhvilluesit software dhe tregtarët duke përfshirë dhe operatorët e transportit.


11

Potenciali i teknologjisë NFC në mundësitë e biznesit (veçanërisht në shërbimet e industrisë financiare

mobile) ka impresionuar shumë organizata. Duke qenë se teknologjia NFC përbëhet nga disa

komponentë, ajo heq kufinjtë mes shumë organizatave nga sektorë të ndryshëm të biznesit. Të gjitha

palët kanë rënë dakort që teknologjia NFC nuk mund të ofrohet nga një kompani e vetme. Forumi NFC,

i cili ka mbi 900 anëtarë, është një nga organizatat më të mëdha në botë i cili synon koordinimin e të

gjithë institucioneve pjesëmarrës në zhvillimin e NFC. Sipas pjesëmarëesve dhe vëzhguesve të

teknologjisë, zhvillimi dhe përhapja e NFC ka qenë më e ngadaltë nga sa pritej. Arsyeja kryesore e

kësaj ishte ngushtësisht e lidhur me formimin dhe vizionin që ishte mbi teknologjinë NFC përtej

organizatave pjesmarrëse.

Stakeholder-at në ekosistemin NFC

NFC ka një gamë të gjerë stakeholders dhe aktorësh, në varësi të llojit të shërbimit që ofrohet si një

smart-poster, pagesë, biletari etj. Tipi i shërbimit NFC që ofrohet përcakton dhe termat e kompleksitetit

të modelit të biznesit që po aplikohet, cilët palë të interesuara përfshihen, modeli i duhur i

bashkëpunimit, modeli i të ardhurave vjetore për secilin pjesëmarrës etj. NFC është një teknologji e re

dhe është e rëndësishme që të përmbushen pritshmëritë dhe nevojat e konsumatorit.

Figura 2. Stakeholder-at në ekosistemin NFC

Denisa Alimani __________________________________________________________________________________________

12

Aktualisht shërbimet financiare mobile janë mundësitë më premtuese në kontekstin e NFC. Gjithashtu,

ato kanë një kompleksitet të lartë si nga ana teknologjike, gjithashtu edhe në aspektin e biznesit duke u

orientuar dhe në shërbime të tjera NFC siç janë shërbimet smart poster, rrjetet sociale, lojrat etj.

Ekosisteme të ndryshme janë përcaktuar në varësi të standarteve që ka vendosur organizata e cila po

përqafon një qasje të caktuar NFC.

1.2 Detyrat e kësaj teme Detyrat njëkohësisht edhe qëllimet e kësaj mikroteze janë të shumta, ndër të cilat më poshtë janë të

renditura ato më kryesoret:

Detyra primare e kësaj teme diplome është ofrimi i zgjidhjes së një problemi konkret nëpërmjet

informatikës, pra ofrimi i një zgjidhje të problemit të rradhës në institucione, nëpëmjet

teknologjisë NFC.

Të paraqesë një studim dhe një prezantim të teknologjisë NFC në mënyrë që dhe lexuesit,

studentët dhe akademikët në Shqipëri të njihen më shumë me këtë teknologji të re dhe inovative.

Të identifikojë zgjidhjeve të mundshme që teknologjia NFC ofron për problemin e rradhës në

institucionet të cilët ofrojnë shërbime për qytetarët.

Përveç identifikimit të zgjidhjeve dhe avantazheve që ato sjellin, të ofrojë edhe një mundësi

praktike për të shkuar drejt zgjidhjeve optimale të problemit.

Të ofrojë një zgjidhje me anë të një aplikacioni mobile, për një problematike kaq të shpeshtë

në institucionet tona.

Në përfundim të këtij projekti, të përfitoj një njohuri të shtuar personale mbi teknologjinë NFC

dhe mbi zhvillimin e një aplikacioni mobile, njohuri mbi platformën Android Studio dhe gjuhën

standarte që kjo platformë përdor, Java.

Rezultatet e kësaj mikroteze të jenë një kontribut, edhe pse minimal, në fushën e aplikimeve

mobile dhe në fushën e studimeve mbi teknologjinë NFC në Shqipëri.

Të nxisë zhvillimin e sa më shumë ideve te reja për përdorimin e teknologjisë NFC edhe në

fusha të tjera duke hapur rrugë zhvillimeve të më shumë aplikimeve NFC.


13

2 Përshkrimi i literaturës së përdorur Literatura e përdorur për qëllime studimore gjatë punimit të kësaj teme diplome janë burime elektronike

të llojeve të ndryshme, që nga punimet shkencore si libra apo white-papers deri në punime diplome të

studentëve në universitete të ndryshme nëpër botë. Gjithashtu një bazë e konsiderueshme e punimit ka

qenë Forumi NFC me faqen e tij zyrtare [2]. Kryesisht, ajo çfarë është e perbashkët në shumicën prej

punimeve mbi teknologjinë NFC, është informacioni mbi tre mënyrat e funksionimit NFC:

reader/writer, card emulation dhe peer-to-peer.

Klasifikim i literaturës së studiuar për këtë punim:

NFC është një teknologji e re e zhvilluar vetëm vitet e fundit. Duke marrë parasysh që Near Field

Communication i pati fillimet e saj në vitet 2004 – 2006, edhe studimet në lidhje me të morën udhë

pikërisht në këto vite e duke vazhduar deri në vitin aktual në të cilin ka më shumë kërkime mbi

përdorueshmërinë sesa mbi çështjet teknike.

Ekstrakti bazë i studiuar mbi këtë fushë ka qenë libri “Near Field Communication from theory to

practice” [4] nga autorët Vedat COŞKUN, Kerem OK, Büşra ÖZDENİZCİ. Duke marrë

parasysh gjithë literaturën e studiuar për këtë punim, bie në sy që në studimet për teknologjinë

Near Field Communication, përveç Forumit NFC [2], kanë dhënë kontribut të konsiderueshëm

autorët turq dhe konferencat e mbajtura kryesisht në Stamboll.

Gjithashtu nga ana e relizimit të zhvillimit të aplikacionit disa ndër referancat kryesore, përveç

burimeve të tjera elektonike në internet, kanë qenë librat dhe punimet si vijon: [7], [8], [9],

[10].

Denisa Alimani __________________________________________________________________________________________

14

2.1 Evolucioni i teknologjisë NFC Near Field Communication i ka rrënjët e saj në teknologjinë RFID ( Radio Frequendy Identification).

Pra, NFC është një nëngrup i RFID me një shtrirje më të shkurtër komunikimi për qëllime sigurie. Në

2004, Nokia, Sony dhe Philips u bashkuan duke formuar kështu forumin NFC [2]. Ky grup i është

dedikuar promovimit të sigurisë, lehtësisë në përdorueshmëri dhe njohjes sa më të gjerë të teknologjisë

NFC.

Që nga viti 2004, i cili shënoi krijimin e forumit NFC, vetëm në 2006 grupi prodhoi specifikimet e para

për tagjet NFC [11]. Forumi NFC është një organizatë prej 150 kompanish, që punojnë së bashku për

të promovuar NFC. Tagjet NFC janë objekte të vogla që mbajnë informacion i cili mund të lexohet nga

një paisje që suporton teknologjinë NFC, si p.sh smartphone. Informacionet në tagjet NFC janë

zakonisht ‘read-only’, por disa tagje specifike mund të lejojnë ndërveprim me paisjet NFC për të

mbishkruar informacion. Në vitin 2006 u krijuan gjithashtu specifikat për ‘smart posters’. Smart posters

mbajnë informacione që mund të lexohen nga paisje që suportojnë teknologjinë NFC, duke kaluar

paisjen sipër chip-it të pozicionuar në poster. Telefoni i parë që suportonte teknologjinë NFC është

Nokia 6131. Ndërsa android prodhoi telefonin e tij të parë NFC, Samsung Nexus S në vitin 2010 [12].

2003

2004

2005

2007

2008

2005-2008

Aprovimi i NFC në standartin ISO-IEC 18092 me 8/12/2003. Kjo

përfshin edhe standartet ISO-IEC 14443 dhe FeliCa [13].

Themelimi i forumit NFC më 18/4/2004 nga bashkë-themeluesit Sony

dhe Nokia.

Kompanitë RMV, HSB, Nokia NXP, Cubic dhe Vodafone, për herë të

parë testuan “NFC ticketing” në rang global.

RMV, VGF, Telekom dhe Nokia prezantojnë “NFC ticketing” në

shtrirje rajonale.

U lançua Touch&Travel në CeBIT në Hanover.

U lëshuan në treg telefonat e parë mobile që dispononin shërbimin

NFC.


15

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Mastercard lëshoi në treg 61 milion karta krediti pa kontakt të cilat

mund të përdoreshin për pagesa në 153 000 pika shërbimi në

mbarë botën.

Transaksionet e pagesave të bazuara në NFC u prezantuan dhe u

testuan në projekte pilotë në Dubai, Singapor, Indi, Londër dhe

Spanjë.

Versioni i laptopit Sony VAIO u pajis në seri me ndërfaqe NFC.

Orlen Deutchland pajisi të gjithë stacionet e karburanteve me një

mënyrë pagese pa kontakt.

Projekti i parë pilot i pagesave me anë të kartave pa kontakt në

bankat e kursimeve.

Forumi NFC kishte grumbulluar 130 organizata anëtare si Nokia,

Microsoft dhe Samsung (për më shumë ref. www.nfc-forum.org

[2])

Parteriteti i krijuar ndërmjet Telekomit francez, bankave,

kompanive të transportit dhe ofruesve të tjerë të shërbimeve

testuan informacione, shërbimin e biletarive dhe shërbimet e

pagesave në Nice (për më shumë referohu në seksionin ’Qytetet

NFC’).

Në kartën e re e identitetit në Republikën Federale të Gjermanisë

do të integrohej teknologjia NFC. Kjo do t’ju mundësonte akses të

plotë në aplikacionet e reja të e-Government ose në transaksionet

e pagesave online.

Të gjitha bankat e kursimeve do të pajiseshin me karta NFC të cilat

do të kishin të integruar funksionet e pagesave pa kontakt.

Sony prezanton “Smart Tags” të cilët përdorin teknologjinë NFC

për të personalizuar konfigurimet në telefonat mobile.

Samsung dhe Visa krijuan një partneritet për zhvillimin e pagesave

mobile.

Apple prezantoi ApplePay për pagesat mobile NFC në versionin

iPhone 6, iPhone6 Plus dhe Apple Watch.

http://www.nfc-forum.org/

Denisa Alimani __________________________________________________________________________________________

16

Qytetet NFC

Me kalimin e kohës, ka patur gjithmonë tentative për të sjellë në përdorimin teknologjinë e ofruar nga

NFC. Disa modele janë zhvilluar nga universitete apo kompani të ndryshme. Shumë nga modelet janë

zhvilluar vetëm në shtrirje teorike, disa të tjera edhe janë implementuar por nuk janë përdorur për shkak

të disa elementëve që mungojnë. Ka patur edhe raste të suksesshme të implementuara plotësisht siç

është rasti i proçesimit të pagesave në banka.

Një qytet NFC përshkruan rastet kur në të përdoren një apo me shumë aplikacione NFC. Qëllimi i një

qyteti NFC është testimi apo përdorimi i sa më shumë implementimeve. Qytetet NFC janë të

rëndësishme për përmirësimin e teknologjisë NFC. Në trailet apo projektet NFC, një aplikacion apo një

ekosistem NFC është i testuar; që kështu, çështjet e përdorueshmërisë së bashku me problemet i

adresohen teknologjisë testohen që në fazat fillestare në qytetet NFC. Gjatë periudhës së testimit, një

nga qëllimet është vlerësimi sesa e aplikueshme dhe e përdorshme është teknologjia NFC.

Një ndër qëllimet kryesore është çështja e testimit të ekosistemit NFC. Përdorueshmëria e ekosistemit

NFC është po aq e rëndësishme sa dhe përshtatshmëria teknike, sepse nëqoftëse modeli i propozuar nuk

mund të përdoret, atëherë lindin mosmarrveshje ndërmet palëve të përfshira.

Sipas [4], janë analizuar tre qytetet kryesore NFC, të quajtur Oulu, Nice dhe Smart Urban Spaces.

1. Qyteti Oulu

Oulu u përdor si një vatër testimi për projektin SmartTouch. Projekti SmartTouch kishte njëzet e dy

partnerë nga tetë vende europiane. Projekti u koordinua nga Qendra e Kërkimeve Teknike të Finlandës

(VTT). Me anë të këtij projekti, Oulu u kthye në një qytet pioner dhe më pas u bë anëtar i forumit NFC.

Projekti u zbatua nga viti 2006 deri në fundin e vitit 2008 dhe përcaktoi rolin e teknologjisë NFC në

jetën e qytetit në fusha të ndryshme si në shëndetësi, kulturë, në blloqe ndërtesash biznesi dhe

teknologjike, shtëpi etj. Qytetarët e Oulu-së patën mundësinë të testojnë shërbimet NFC publike dhe

komerciale si përdoruesit e parë të kësaj teknologjie. Aplikacionet, trailet dhe ‘pilotët’ e testuara në këtë

projekt janë si vijon: porositja e vakteve, mbikqyrja e shkollave nëpërmjet NFC, parkim i zgjuar

nëpërmjet NFC, NFC në teatër, NFC në restorante etj.

2. Qyteti i Nice-s

Qyteti i Nicës që parashikuar të ishte qyteti i parë NFC në Europë duke bërë komerciale NFC në çdo

operator rrjeti mobile francez (MNO). Rreth tremijë telefona mobile NFC u tregëtuan në vitin 2010 me

fokusin kryesor në shërbimet e transportit dhe të pagesave. Suksesi më i madh për projektin në qytetin

e Nicës, sipas [4], u arrit nëpërmjet punëve të MBDS dhe laboratorit të kërkimeve në Universitetin e

Nicës “Sophia Antipolis” në Francë dhe partnët e tij ndërkombëtarë. Projektet që u zhvilluan ishin

kryesisht të orientuar në udhëtime, m-turizëm, shëndetesi, pagesa mobile, kulturë, qeverisje, edukim,

etj.


17

Projektet e implementuara në qytetin e Nicës konsistonin në të treja mënyrat e operimit (reader/writer,

peer-to-peer dhe card emulation modes). Projektet janë zhvilluar në Francë. Marok, Rusi, Haiti me

partneritete dhe kontrata të ndryshme. Këto projekte në bashkëpunim me Universitetin e Nicës,

zhvilluan në vitet 2010-2011, një projekt pilot NFC shumë të rëndësishëm (Nice Future Campus).

Projekti ‘Nice Future Campus’ kishte si qëllim të zëvëndësonte kartat fizike identifikuese për studentët

me telefonat mobile NFC.

3. Smart Urban Spaces

Smart Urban Spaces është një projekt europian, në bashkëpunim, me fokus në dizenjimin dhe adoptimin

e kontekstit të shërbimeve bazuar në NFC me teknologjitë mobile më të fundit. Në shtrirjen e këtyre

aplikacioneve dhe projekteve NFC janë studiuar dhe prototipet dhe çështjet e ndërveprimit. Smart

Urban Spaces ishte planifikuar si një projekt tre-vjeçar, që nga gjysma e vitit 2009 deri në gjysmën e

viti 2012 dhe përfshinte shtete si Finlanda, Franca, Spanja, Greqia. Disa nga qytetet e përfshira ishin

ulu, Helsinki, Caen, Valencia dhe Seville.

Projekti përfshin shumë organizata nga të katërta vendet pjesëmarrëse. Këto organizata përfshijnë

ofrues shërbimesh telefonikë, zhvillues software, universitete etj. Ky projekt ishte një nga projektet më

të mëdha në Europë për ofrimin e shërbimeve.

Qëllimet kryesore të këtij projekti ishin:

Krijimi i mjedisit për adoptimin e shërbimeve e-city;

Analiza teknike dhe operacionale të shërbimeve;

Krijimi i projekteve pilot dhe traileve për testimin e aplikacioneve dhe shërbimeve;

Analiza e ndërveprimit;

Identifikimi i standarteve dhe rekomandimeve europuane për qytetet;

Ndërtimi i një rrjeti ndërmjet qyteteve Europiane për të ndarë eksperiencat mobile dhe shërbime

të këtij lloji

Shërbimet e-city të përfshira në këtë projekt, sipas [4] kategorizohen si vijon: transport, familje dhe

komunitet, kulturë dhe sport, mjetet e shërbimit, edukim dhe të nxënit, ekosistemi i qyteteve NFC dhe

shërbime të tjera.

Denisa Alimani __________________________________________________________________________________________

18

Pagesat dhe paisjet mobile NFC sipas Deloitte

Sipas një raporti të publikuar nga Deloitte, paisjet mobile NFC do të kishin një shtrirje të gjerë

përdorimi, e sidomos në sektorin e pagesave. Por në vitin 2012 aftësitë e NFC u bënë më surprizuese

dhe gjetën zbatim edhe në aplikacione të tjera përveç pagesave, duke përmendur këtu lojra, autentifikim,

informacione, dhe siguri. Teknologjia NFC lejon një shkëmbim të sigurtë të informacionit mes paisjeve

në një distancë shumë të shkurtër në një shkallë tranferimi relativisht të ulët. NFC nuk është e

përshtatshme për aplikacione që kërkojne bandwidth të lartë siç janë videot, por është ideale për

transmetimin e sasive të vogla të informacionit.

Sipas Deloitte, për një kohë të gjatë është krijuar përshtypja që një masë e gjerë e lexuesve NFC –

kombinuar me telefonat inteligjentë dhe tabletat – do të ofronin mjedisin e kërkuar për portofolet

dixhitale. Mirëpo, konsumatorët nuk janë mësuar akoma që të përdorin telefonat e tyre mobile si paisje

për të kryer pagesat. Në studimin [14], sipas mendimit të një analisti parashikoheshin që në 2014 të

realizoheshin 50 milion pagesa NFC. Banking dhe pagesat mobile kanë korrur një sukses të

konsiderueshëm në treg. Në fund të këtij viti pritet që 700 milion njerëz të përdorin shërbimet e “parave

mobile” në tregje, dhe shumica e tyre do të mundësohet nga përdorimi i teknologjisë NFC. Adaptimi i

ngadaltë me pagesat mobile me anë të NFC vjen dhe si pasojë e analizës që bëjnë shumica e prodhuesve

të paisjeve NFC, pasi ata ngurojnë të besojnë në avantazhet që do të sillte integrimi i teknologjisë NFC

në paisjet mobile.

Sipas [15], Deloitte predikon që në fundin e vitit 2015, 5% ndër 600 - 650 milion paisje NFC do të

përdoren të paktën një herë në muaj për të bërë pagesa në dyqane dhe outlet. Krahasuar kjo me

përdorimin mujor të një viti më parë, ishte 0.5% ndër 450 – 500 telefona mobile NFC. Në të ardhmen

Deloitte parashikon që numri i paisjeve NFC të përdorura për të kryer pagesa në dyqane, do të rritet në

mënyrë konstante mbi termat normale, ndërkohë që konsumatorët mësohen me proçesin e pagesave

NFC po ashtu dhe bankat apo tregjet do pranojnë akoma më shumë këtë formë të transaksioneve. Si

pasojë, pritet që sasia e transaksioneve të realizuara nga paisjet NFC dhe shtrirja e përdorimit të tyre të

rritet në mënyrë të vazhdueshme. Ndërkohë që pagesat pa kontakt pritet që të rriten me kalimin e kohës,

ka shumë gjasa që këto lloj pagesash të bashkë-ekzistojnë edhe me mënyrat e tjera tradicionale të

pagesave si pagesat cash apo me anë të kartave të kreditit. Edhe pse aplikimi i pagesave me anë të NFC

ka njohur përdorim të gjerë në mbarë botën, do të duhet një kohë e gjatë derisa portofolet tradicionale

të dalin jashtë përdorimit.

Duke hedhur një vështim prapa në kohë, paisja e parë për pagesat pa kontakt (një medalion i përdorur

në pikat e karburanteve) u lançua në 1997. Në të njëjtin vit në Hong Kong u prezantua një sistem pa

kontakt, me parapagesë. Ndërkaq, kombinimi i pagesave pa kontakt dhe i telefonave mobile ka ekzistuar

dhe i ka pasur fillimet afërsisht që një dekadë më parë.


19

Telefonat e parë të pajisur me teknologji për komunikim pa kontakt u prezantuan në 2004, ndërsa

telefonat NFC dolën në shitje për herë të parë në vitin 2006. Për shumë vite me rradhë, telefonat mobile

janë përdorur duke patur ndikim kështu në operacione financiare, si kontrolli i llogarive, transferim

parash apo transaksione online. Deloitte parashikon që fundi i vitit 2015 të sjellë një kthesë në shumicën

e vendeve të zhvilluara përsa i përket përdorimit të telefonave mobile NFC.

Avantazhi kryesor i transaksioneve pa kontakt, me anë të smartphoneve është aftësia për të garantuar

siguri. Kur një person bën një pagesë duke përdorur një paisje NFC, tokenizimi krijon një kod unik të

njohur si token (shenjë) e cila dërgohet nga paisja e klientit deri në paisjen NFC të shitësit. Numri i

kartës së kreditit nuk transferohet, që do të thotë që gjatë kryerjes së pagesës përdoret vetëm

informacioni i kartës që do të përdorej dhe në një pagesë tradicionale. Duke përdorur shenjat e

gishtërinjve, skanimin e syrit apo sensorin e rrahjeve të zemres, si një mënyrë shtesë autentikimi i bën

këto lloj pagesash akoma më të sigurta. Kombinimi i autentikimit biometrik si një element sigurie i

shtuar dhe tokenizimi mund të ofrojë një siguri më të qëndrueshme sesa kartat fizike, chip-et apo PIN.

Sipas [15], pranimi i pagesave NFC kërkon terminale të pershtatshme PoS (Point-of-Sale) dhe një PoS

i ri kushton disa qindra dollarë. Në fillim të vitit aktual, në mbarë botën kishte tashmë miliona terminale

për pagesat NFC. Përgjatë këtij viti është parë dhe pritet në vazhdim një rritje domethënëse e vendeve

që do përqafojnë këtë teknologji të re duke ndjekur një zhvillim të ngjashëm me atë në Shtetet e

Bashkuara të Amerikës.

Denisa Alimani __________________________________________________________________________________________

20

2.2 Mënyrat e Operimit NFC Në teknologjinë NFC ka tre lloj paisjesh: të ashtuquajturit telefona mobile që suportojnë teknologjinë

NFC, lexuesit NFC dhe tagjet NFC. Kombinime të ndryshme të këtyre lloj paisjeve janë të

disponueshme për ndërveprimin mobile. Për shembull, një telefon mobile mund të komunikojë me një

lexues NFC, me një telefon tjetër mobile ose me një tag NFC. Kur flasim për komunikim nënkuptojmë

një aktivitet që ndodh ndërmjet vetëm dy paisjeve NFC në një kohë të caktuar [4].

Tre mënyrat ekzistuese të ndërveprimit janë:

1. Reader/Writer

2. Card Emulation

3. Peer-to-Peer

Mënyra e parë, reader/writer, lejon paisjet mobile NFC të shkëmbejnë të dhëna nëpërmjet tagjeve NFC.

Në card emulation mode përdoruesi ndërvepron me një NFC reader dhe përdor telefonin e tij mobile në

vend të një smard card (p.sh credit card). Mënyra peer-to-peer lejon dy paisje mobile NFC të

shkëmbejnë të dhëna me njëra tjetrën. Secila mënyrë operimi ka skenarë të ndryshëm të rasteve të

përdorimit dhe secila prej tyre ofron shumë avantazhe për perdoruesit.

Në paralel me konsiderimet që duhen marrë për dizenjimin dhe implementimin e teknologjisë,

komunikimi midis paisjeve duhet të ndodhë në një shtrirje fizike shumë të shkurtër. Më saktë, për të

siguruar një komunikim të suksesshëm mes paisjeve është më e volitshme të ketë një kontakt fizik mes

paisjeve që duhet të komunikojnë. Për këtë arsye, ky proçes është quajtur “touching paradigm”.

2.2.1 Teknikat e ndërveprimit mobile Paisjet mobile përdoren për të aksesuar shërbimet mobile siç janë telefonatat, SMS (Short Messaging

Service) për shkëmbimin e mesazheve, përdorimin e internetit dhe të shërbimeve web etj. Në aksesimin

e një shërbimi të thjeshtë mobile, janë të përfshirë tre komponentë kryesore, të cilët janë:

Përdoruesi, që përdor paisjen mobile,

Paisja Mobile, që është mjeti i përdorur nga përdoruesi,

Shërbimi Mobile, i cili është lançuar në paisjen mobile [4].

Figura 3. Ndërveprimi mobile


21

Këto janë kërkesat minimale për ekzekutimin e një shërbimi mobile. Gjithsesi, kur paisjet mobile

përdoren për të ndërvepruar me smart-objects, në atë mjedis përfshihen edhe komponentë shtesë. Duhet

shtuar që, kur një përdorues ndërvepron me një smart-object, përdoret një nga teknikat e ndërveprimit

mobile: touching, pointing, dhe scaninning. Një ndërveprim mobile konsiston në pesë elemente të cilët

janë: përdoruesi, paisja mobile, smart-object, dhe teknika e ndërveprimit. Objektet smart i gjejmë në

një shumë-llojshmëri formash dhe përgjithësisht konsistojnë në sensorë, tagje NFC, tagje RFID dhe

barkode.

Touching

Touching (prekja), ashtu siç tregon dhe vetë emri, ndodh kur ka kontakt fizik ndermjet paisjes mobile

dhe objektit smart [4]. Toching gjithashtu mund t’i referohet edhe komunikimit në një shtrirje të

shkurtër që varion nga 0 deri në 10 cm. Touching është intuitive, është një mënyrë veprimi e natyrshme

dhe është teknika e ndërveprimit më e përdorur [16].

Pointing

Teknika e ndërveprimit të shënjimit është analoge me veprimin kur dikush shënjon një objekt. Në rastin

e ndërveprimit mobile ne shënjojmë paisjen tonë mobile në objektin smart nga një distancë. Shembuj

tipike të këtij lloj ndërveprimi janë shënjimet që bëhen në kamera, ose leximi i kodit QR (Quick

Response). Ky lloj ndërveprimi ndodh në mënyrë tipike midis 10 deri në 100 centimetra. Shënjimet që

ndodhin jashtë kësaj shtrirjeje nuk i referohemi më si “pointing” [4].

Figura 4. Teknikat e ndërveprimit mobile Touching dhe Pointing

[4]

2.2.2 Klasifikimi i paisjeve NFC NFC funksionon në një mënyrë shumë intuitive. Dy paisje NFC mund të nisin komunikimin ndërmjet

tyre menjëherë sapo lidhen me njëra-tjetrën. Sipas [4] paisjet NFC klasifikohen duke u bazuar në dy

parametra: Parametri i parë është furnizimi me energji i cili rezulton në paisjet aktive dhe pasive.

Parametri i dytë është nisja e komunikimit dhe dërgimi nga iniciatori tek paisja target.

Denisa Alimani __________________________________________________________________________________________

22

Paisjet aktive vs. pasive Përcaktimi i paisjeve aktive dhe pasive është i rëndësishëm për të kuptuar komunikimin me anë të NFC.

Një paisje quhet aktive kur ajo furnizohet me energji nga një burim si p.sh, një bateri, kështu ajo

gjeneron fushën e saj elektromagnetike. Nga ana tjeter një paisje pasive nuk ka të integruar ndonjë

burim energjie. Është ligj i natyrës që për çdo aktivitet kërkohet energji.

Kombinimi i paisjeve NFC.

Devices Initiator Target

Aktive √ √

Pasive x √

Paisja dërguese vs. target NFC gjithmonë ndodh ndërmjet dy palëve, njëra është pala dërguese dhe tjetra target. Dërguesi është ai

i cili nis komunikimin; targeti i përgjigjet kërkeses të bërë nga dërguesi. Ky rast është analog me

arkitekturën klient-server. Kujtojmë që në komunikimin klient-server, klienti fillon komunikimin dhe

serveri i përgjigjet kërkesës së klientit. E njëjta gjë ndodh edhe në komunikimin NFC. Paisja dërguese

natyrisht duhet të jetë një paisje aktive sepse kërkon një burim energjie për të iniciuar komunikimin.

Ndërsa targeti mund të jetë si aktive apo pasive. Nëqoftëse targeti është një paisje aktive atëherë përdor

burimin e saj të energjisë për të kthyer përgjigjje; n.q.s është një paisje pasive ajo përdor energjinë e

krijuar nga fusha elektromagnetike e cila është gjeneruar nga paisja dërguese e cila është gjithmonë

paisje aktive [17].

Një tag RFID apo NFC është një paisje me kosto dhe kapacitet të ulët. Që kështu ajo nuk disponon asnjë

burim energjie dhe ka nevojë për një burim energjie të jashtëm për të kryer aktivitetin e saj. Pra, një tag

NFC ështe gjithmonë një pajisje pasive, për aq kohe sa në dizenjimin e saj nuk përfshihet asnjë burim

energjie. Një tag NFC përmban të dhëna që mund të lexohen nga një paisje NFC. Tag-u NFC mund të

jetë vetëm target.

Siç përmendëm, NFC ndodh ndërmjet një iniciatori NFC dhe një targeti. Një paisje NFC mund t’i bëjë

të dyja rolet, iniciatori dërgon kërkesën tek targeti dhe targeti i përgjigjet kërkesës si në arkitekturën

klient-server.


23

2.2.3 Reader/Writer Mode Reader/Writer mode ka të bëjë me komunikimin e një telefoni mobile NFC me një tag NFC me qëllim

leximin apo shkrimin e të dhënave nga one në këto tagje. Kjo mënyrë përcakton në brendësi: reader

mode dhe writer mode.

Në reader mode, iniciatori lexon të dhëna nga një NFC tag i cili tashmë konsiston në të dhënat e

kërkuara, gjithashtu konsiston në programin që kthen të dhënat e kërkuara tek iniciatori.

Në writer mode, telefoni mobile vepron si iniciator dhe shkruan të dhëna në tag. N.q.s tag-u përmban

të dhëna të mëparshme, ato do te mbishkruhen. Maksimumi i mundshëm i shkallëzimit të të dhënave

në këtë formë është 106 kbps.

Figura 5. Mënyra Lexim/Shkrim

Një telefon mobile mund të bëjë veprime të ndryshme pasi lexon të dhënat nga tag-u. P.sh në qoftë se

një tag ruan apo regjistron të dhëna, atëherë një aplikacion i instaluar paraprakisht në telefonin mobile,

mund të startojë automatikisht. Nqs një tag ka të ruajtur në brendësi të tij një URL apo shfletues web,

mund të lançohet dhe të shfaqë faqen web të marrë.

Karakteristikat e telefonave mobile si fuqia proçesuese, kapaciteti audio/video dhe aksesi në internet së

bashku me reader/writer mode ofrojnë shumë mundësi si për përdoruesit ashtu edhe për ofruesit e

shërbimeve. Një përdorues mund të porosisë një biletë kinemaje pas hapjes së një aplikacioni mobile

apo website duke kaluar paisjen e tij mobile në një tag në posterin smart. Aplikacione të kësaj natyre

janë të panumërt dhe shumë innovative.

Smart Poster NFC Smart Posters janë objekte në të cilët janë vendosur tagje NFC. Një NFC Smart Poster mund

t’a gjejmë në shumë forma, mund të jetë një poster, billboard, faqe reviste apo një objekt tre-

dimensional [18]. Faktori më i shpeshte është një tag NFC i cili ka një mesazh NDEF të ruajtur në

të dhe është bashkangjitur në objektin e dëshiruar.

Denisa Alimani __________________________________________________________________________________________

24

Ky tag i vogël me informacione lexohet kur një paisje NFC mbahet afër tij. Një Smart Poster mund

të jetë gjithashtu dhe një statuje apo objekt tjetër arti apo historik. Sipas [18] ,një pjesë tjetër e

rëndesishme e NFC Smart Poster është “touchpoint” pika e takimit, e cila tregon se ku përdoruesit

duhet të mbajnë paisjet e tyre NFC për të lexuar tag-un. Forumi NFC [2] po promovon “N-Mark”

si një simbol global, apo logo për të treguar se ku janë të disponueshme funksionalitetet NFC. Smart

Posters janë të kërkuara kryesisht nga shitësit, agjensitë e udhëtimeve, ofruesit e shërbimeve

mjekesore dhe çdo entitet tjetër që ka informacione për të shpërndarë për klientët e tyre.

Rastet e biznesit për NFC Smart Posters NFC Smart Posters sjellin një numër të madh përfitimesh, si avantazhe në kosto përsa i përket

mënyrave alternative të komunikimit, relativisht lehtësi në implementim, feedback nga përdorimi,

dhe një mekanizëm që mat audiencën me anë të këtij komunikimi interaktiv. NFC Smart Posters

mund të ofrojnë një mënyrë reklamimi për shërbimet, ofrojnë gjithashtu një mënyrë për shpërndarje

kuponash dhe informacionesh [18].

NFC Smart Posters lejojnë ofruesit e shërbimeve të:

Ndërveprojnë me përdoruesit fundor dhe të ruajnë informacione të update-uara, të

shesin shërbimet e tyre (p.sh bileta koncertesh, download-ime etj.)

Update-imi në meëyre dinamike i përmbajtjes së aksesuar nga Smart Posters. Kjo bëhet

e mundur në përgjigjje të aplikacionit të ruajtur me informacion të personalizuar në

paisjen NFC të përdoruesit.

NFC Smart Posters janë:

Me kosto më të ulët krahasuar me format e tjera të reklamimit dinamik (siç janë

reklamimet në ekranet LCD).

Lehtësisht të implementueshëm në volume të mëdha.

Update-ohen me lehtësi.

Janë fleksibël në madhësi dhe përdorim.

Aplikacionet Kryesore

Ekzistojne tre ndryshime karakteristike ndermjet mënyrave të operimit NFC, kështu që secila mënyrë

ofron raste përdorimi të ndryshëm. P.sh për mënyrën e operimit reader/writer ka një numër të madh

rastesh përdorimi. Të dhënat e transferuara mund të jenë tekst, URL, identifikimi i një produkti apo tipe

të tjera të dhënash. Pas veprimit të transferimit ato të dhëna mund të përdoren për qëllime të ndryshme

nga telefoni mobile, në varësi të dizenjimit.


25

2.2.4 Card Emulation Mode Card Emulation mode ofron mundësine për një paisje mobile NFC të funksionojë si një smartcard pa

kontakt. Paisjet mobile mund të ruajnë disa aplikacione smardcard. Shembuj të tillë janë credit card,

debit card, loyalty card. Në këtë mënyrë operimi, telefoni mobile NFC nuk gjeneron fushën e tij RF,

por këtë fushë elektromagnetike qëe krijon lexuesi NFC. Momentalisht, ndërfaqet e komunikimit të

suportuara për card emulation mode janë ISO/IEC 14443 Type A dhe Type B, dhe FeliCa.

Figura 6. Mënyra e emulimit të kartës

Modeli i përdorimit të përgjithshëm Në card emulation mode, përdoruesi ndërvepron me lexuesin NFC duke përdorur telefonin e tij mobile

si smartcard. Lexuesi NFC, në këtë rast, është nën pronësinë e një service provider-i i cili është i lidhur

me internet në shumicën e rasteve.

1. Kërkesa për shërbim: Përdoruesi bën një kërkesë ndaj një ofruesi shërbimesh duke prekur

paisjen e tij mobile në një lexues NFC.

2. Shërbimet fundore: Ofruesi i shërbimit ekzekuton shërbimin fundor pasi merr të dhenat e

kërkuara nga përdoruesi i paisjes mobile. Një shembull i tillë është autorizimi i kartës së kreditit.

3. Përdorimi i shërbimit: Ofruesi i shërbimit kthen nje shërbim tek perdoruesi siç është rezervimi

i një bileta pasi përdoruesi ka kryer pagesën, auorizimin e saj, etj.

Denisa Alimani __________________________________________________________________________________________

26

Aplikimet kryesore

1. Pagesat

Ka disa lloje aplikacionesh NFC të zhvilluar për kryerjen e pagesave. Aplikacionet më të

rëndësishme për pagesat janë përdorimet e credit card dhe debit card të cilat mund të trigerohen

nga NFC readers.

2. Loyalty

Pikal ‘loyalty’ mund të përfitohen duke përdorur pikat e pagesave që më pas të jepet mundësia

për të përfituar ulje apo dhurata. Gjithashtu kuponat shkarkohen nga smart posters duke

përdorur reader/writer mode me anë të lexuesve NFC.

3. Ticketing

Rastet e përdorimit të biletarive mund të imlementohen në forma të ndryshme. Përdoruesit

mund të ruajnë tipe të ndryshme biletash si bileta teatri, autobusi, fluturimi që i kanë shkarkuar

paraprakisht nga smartposterat apo nga ndonje menyre tjeter. Këto bileta më pas mund të

përdoren në pika të veçanta ku bëhet vlerësimi i card emulation mode.

4. Access Control

Rastet e përdorimit të kontrollit të aksesit lejojnë përdoruesit të ruajne informacionin e tyre të

kontrollit të aksesit në paisjet e tyre mobile. Shembuj të këtyre rasteve përfshijnë çelësa

elektronikë për makina, ndërtesa, zona sigurie dhe dhoma hoteli. Kontroli në hotele është një

rast përdorimi interesant që mundëson që çelësat e dhomave të merren duke përdorur

teknologjinë OTA (Over The Air) në hyrje dhe më pas në mënyrë direkte aksesimi i dhomës pa

lindur nevoja për të kaluar pranë recepsionit.

5. Identity Services

Një tjetër rast përdorimi interesant është ruajtja e informacionit identifikues në paisjet mobile

dhe aksesimi i tij nga personel i autorizuar. Nji shembull për këtë rast është ruajtja e të dhënave

të pacientit. Historiku i një pacienti mund të ruhet në një paisje mobile dhe përdoruesi mund të

zgjedhe t’i japë të drejta një doktori t’i aksesojë ato të dhëna përmes një lexuesi NFC. Kjo rrit

privatësinë e përdoruesit në mënyrë që palë të treta, siç janë kompanitë e sigurimit, të mos kenë

akses në informacionet e pacientit.

6. Smart Environment

Rasti i smart environment i referohet rastit të përdorimit të teknologjisë NFC në shtëpi, zyrë

etj. Shembulli më i shpeshtë është i këtyre mjediseve smart duke pre-konfiguruar të dhënat në

telefonin mobile. Në këtë rast kur një përdoruess futet në mjedisin smart kunfigurime të veçanta

të përshtatura nga telefoni mobile, duhet të startohen (p.sh niveli i ndriçimit, përzgjedhja e

këngëve). Gjithashtu mund të integrohet me një mekanizëm për kontrollin e aksesit, që kështu

kur përdoruesi hap derën duke përdorur çelësin e tij elektronik NFC, aktivizohet një smart

environment i personalizuar.


27

2.2.5 Peer-to-Peer Mode Peer-to-peer mode lejon dy paisje mobile NFC të shkëmbejnë informacion si psh: kontakte, një mesazh

tekst apo çdo lloj të dhënash. Kjo mënyre ka dy opsione standartizimi: NFCIP-1 dhe LLCP.

NFCIP-1 ka avantazhin e paradigmës iniciator-target në të cilën paisja që nis komunikimin dhe ajo

target janë paracaktuar për të filluar një komunikim ndërmjet tyre. Në komunikimin LLCP paisjet janë

identike. Gjatë komunikimit në peer-to-peer mode të dyja paisjet janë në gjendjen aktive.

Të dhënat dërgohen përmes një kanali dydrejtimor half-dublex, që do të thotë që kur njëra paisje po

transmeton të dhëna, paisja tjeter është në gjendjen ‘listen’ dhe duhet të filloje transmetimin e të

dhënave vetëm pasi paisja e parë përfundon transmetimin. Maksimumi i mundshëm i data rate në peer-

to-peer mode është 424 kbps.

Figura 7. Mënyra Peer-to-Peer

Modeli i përdorimit të përgjithshëm Në peer-to-peer mode, përdoruesit komunikojnë me njëri-tjetrin duke përdorur telefonat mobile NFC.

Në këtë mënyrë operimi, gjatë proçesit normalisht nuk përfshihet asnjë ofrues shërbimesh, pra

përdoruesit nuk komunikojnë me të [5]. Nëqoftëse përdoruesit duan të përdorin ndonjë shërbim nga

interneti, një service provider duhet të përfshihet gjatë proçesit. .

1. Shkëmbimi i të dhënave: Dy përdorues shkëmbejnë të dhëna përmes një telefoni mobile.

2. Përdorimi i shërbimeve shtesë: Kur të dhënat shkëmbehen përmes telefonave mobile, këto të

dhëna, në mënyrë opsionale mund të përdoren për qëllime të tjera si psh ruajtja e një kartëvizite

në një database përmes internetit.

Denisa Alimani __________________________________________________________________________________________

28

Aplikimet kryesore Në këtë seksion do të përmenden aplikacionet të cilët përdorin mënyren e operimit peer-to-peer.

Shkëmbimi i të dhenave private

Informacionet kritike mund të ruhen në mënyrë të sigurtë në një telefon mobile dhe më pas të

shkëmbehen me persona të autorizuar duke përdorur mënyrën peer-to-peer [5]. Përderisa

komunikimi ndodh në një distancë prej disa centimetrash, përdoruesve ju krijohet siguri për të

shpërndarë të dhëna edhe pse private dhe të rëndësishme duke përdorur teknologjinë NFC.

Transferimi i parave

Dy përdorues mund të shkëmbejnë para ndërmjet “portofoleve” të tyre të cilet ndodhen në

paisjet e tyre mobile – NFC [19]. Dhurata, kupona dhe bileta mund të implementohen gjithashtu

si objekte që mund të shkëmbehen.

Avantazhet

Sipas [4] avantazhet e seciles mënyrë operimi janë:

Reader/Writer Mode

Card Emulation Mode

Peer-to-Peer Mode

- Rrit lëvizshmërine (mobility)

- Ul përdorueshmërinë fizike

- Mundësi për t’u përshtatur në shumë

skenarë.

- E thjeshtë për t’u implementuar

- Eliminimi i objektit fizik

- Kontrolli i aksesit

- Shkëmbim i thjeshtë i të dhënave

- Lidhja në dyshe e paisjeve

Sipas [4] card emulation mode është mënyra më e spikatur pasi eleminon objektin fizik dhe ofron

kontrollin e aksesit duke përdorur paisjen mobile.


29

2.3 Siguria në NFC Një telefon mobile, në terma teknik, është pothuajse identik me një kompjuter personal. Kohët e fundit

në përgjithësi përdoruesit e konsiderojnë paisjen e tyre mobile si pjesë të jetës së tyre dhe të

përditshmërisë së tyre. Gjithsesi, telefoni është gjithmonë subjekt i sulmeve fizike si vjedhja apo

sulmeve me anë të teknologjive wireless [20].

1. Përgjimi

Duke qenë se NFC është një ndërfaqe që bën pjesë në komunikimet wireless, është e kuptueshme që

përgjimi është një pikë e rëndësishme për çështjet e sigurisë. Kur dy paisje komunikojnë me anë të NFC

ato përdorin valët RF për të komunikuar me njëra-tjetrën. Komunikimi NFC zakonisht ndodh mes dy

paisjesh në një distancë relativisht të shkurtër, që do të thotë që këto paisje nuk mund të jenë më larg se

10 cm larg njëra-tjetrës [20]. Kur paisja që dërgon të dhënat është aktive, përgjimi mund të ndodhe në

një distancë 10 cm, ndërsa nëse paisja dërguese është pasive, distanca e përgjimit shkon deri në një

metër. Është e rëndësishme të theksojmë që në pasive mode është shumë më i vështirë përgjimi, por

ndoshta në komunikimin pasiv për shumicën e aplikacioneve, nuk transmetohen të dhëna sensitive.

2. Korruptimi i të dhenave

Një sulmues përveç përgjimit të informacioneve, gjithashtu mund t’i modifikojë ato të dhëna kur

transmetohen përmes ndërfaqes NFC. Në rastin më të thjeshtë sulmuesi vetëm do të pengojë

komunikimin në mënyrë që marrësi të mos kuptojë të dhënat e dërguara nga paisja dërguese. Korruptimi

i të dhënave mund të arrihet duke transmetuar frekuencat e duhura të spektrit të të dhënave në kohën e

duhur. Koha e duhur mund të përcaktohet n.q.s sulmuesi ka njohuri të mira mbi skemën e modulimit

dhe të kodimit që është përdorur për atë transmetim. Ky lloj sulmi nuk është i komplikuar por nuk lejon

sulmuesin të manipulojë të dhënat aktuale, dhe mund të themi që futet në sulmet DoS (Denial of

Service). Paisjet NFC duhet t’a marrin parasysh këtë lloj sulmi sepse ata mund të kontrollojnë fushën

RF gjatë transmetimit të të dhënave. N.q.s një paisje NFC e bën këtë, do të mund të kapë sulmin. Fuqia

e nevojitur për korruptimin e të dhënave është relativisht e madhe, që kështu çdo lloj sulmi do të ishte i

detektueshëm.

3. Modifikimi i të dhënave

Në modifikimin e të dhënave, sulmuesi synon që paisja marrëse të mos marrë të dhënat origjinale por

të dhëna të manipuluara gjatë transmetimit. Kjo ndryshon nga korruptimi i të dhënave. Fizibiliteti i këtij

sulmi varet më së shumti nga fuqia e aplikuar e amplitudës së modulimit. Mbrojtja e të dhënave nga

modifikimi mund të arrihet në disa mënyra. Paisjet NFC mund të kontrollojnë fushën RF gjatë dërgimit

të të dhënave. Kjo do të thotë që paisja dërguese kontrollon për sulme të mundshme n.q.s gjen ndonjë

të tillë, ndërpret transmetimin e të dhënave.

Denisa Alimani __________________________________________________________________________________________

30

4. Data insertion

Kjo do të thotë që sulmuesi fut mesazhe gjatë shkëmbimit të të dhënave ndërmjet dy paisjeve. Kjo është

e mundur vetëm në rastin kur paisjes remote i nevojitet një kohë e gjatë për të kthyer përgjigjje.

Sulmuesi mund t’i dërgojë të dhënat e futura, më herët se të arrijnë të dhënat e vlefshme tek marrësi.

Futja e të dhënave është e suksesshme vetëm nëqoftëse ato transmetohen përpara se paisja origjinale të

proçedojë me dërgimin e përgjigjjes. Nëqoftëse mbivendosen të dy rrjedhet e të dhënave, të dhënat

korruptohen [21].

5. Sulmi ‘Man-in-the-Middle’

Në sulmin klasik ‘Man-in-the-Middle’, të dy palët që duan të komunikojnë me njëri-tjetrin të quajtur

Alice dhe Bob mashtrohen nga një palë e tretë që ndërhyn në komunikimin e tyre, e quajtur Eve [22].

Figura 8. Sulmi "Man-in-the-Middle”

Sipas [23] pretendohet që, në një skenar të botës reale, sulmi Man-in-the-Middle është praktikisht i

parealizueshëm në teknologjinë NFC.

Në këtë rast rekomandohet përdorimi i komunikimit në metodën aktive-pasive duke qenë se fusha RF

është vazhdimisht e gjeneruar nga njëra palë. Pjesa aktive duhet të dëgjojë fushën RF gjatë dërgimit të

të dhënave në mënyrë që të kapë anomalitë e shkaktuara nga ndonjë sulmues i mundshëm.


31

2.4 Dokumentacion i teknologjive Teknologjitë e përdorura për zhvillimin e prototipit janë: platforma “Android Studio” me gjuhen e

programimit “Java”. Në momentin qe nis te zhvillosh një aplikim android, gjuha e programimit e

përdorur ështe në mënyrë default ajo “Java”. Kodi burim Java më pas kthehet në një file .APK i cili

run-ohet në android [7].

Hapat për realizimin praktik të kësaj mikroteze janë si vijon:

1. Instalimi i Java JDK

Fillimisht është shkrakuar Java SE SDK (JDK) nga faqja zyrtare e Sun/Oracle dhe më pas është instaluar

në mjedisin lokal.

2. Instalimi platformës Android SDK

Më pas shkarkimi i platformës Android SDK nga faqja https://developer.android.com/sdk/index.html

dhe duke ndjekur hapat përkatës është instaluar në mjedisin lokal. Android SDK ofron të gjitha mjetet

e nevojshme për krijimin dhe testimin e aplikacioneve android.

Në momentin kur krijon një projekt të ri në Android Studio (android create project) , automatikisht

krijohen disa element nën direktorinë rrënjë, të cilat përfshijnë:

AndroidManifest.xml, i cili është një skedar XML i cili përshkruan ndërtimin e aplikacionit dhe

çfarë komponentësh suportohen nga aplikacioni (p.sh. aktivitete, shërbime etj);

bin/ , është një element i cili mban aplikacionin në momentin kur ai kompilohet;

libs/ , mban libraritë Java JAR që kërkon aplikacioni që po ndërtojmë, nga palët e treta;

res/ , mban burimet ‘resources’ si p.sh. ikona, GUI layouts, dhe paketohet me Java-n e

kompiluar në aplikacion.

src/ , mban kodin burim Java për aplikacionin

3. Gjithashtu eshte perdorur website https://www.gliffy.com per ndertimin e skemave dhe

diagramave.

https://developer.android.com/sdk/index.html

https://www.gliffy.com/

Denisa Alimani __________________________________________________________________________________________

32

2.5 Punë të ngjashme Gjatë studimit të literaturës ekzistuese mbi teknologjine NFC kam evidentuar disa raste studimi të cilat

me anë të NFC, ofrojnë zgjidhje në shume sektore të jetës sociale të një individi.

Këto raste të studiuara në literaturë do të paraqiten si më poshtë bazuar në tre mënyrat kryesore të

operimit NFC, reader/writer, card emulation, peer-to-peer.

2.5.1 Në Reader/Writer Mode: NFC Shopping

1. Përshkrimi i rastit të studimit

ROSCAXT është një rrjet supermarketesh që operon në shumë qytete. Ato i ofrojnë shërbimet

e tyre si në dyqane po ashtu edhe online nëpërmjet website të tyre. Qëllimi kryesor i ROSCAXT

është rritja e të ardhurave duke rritur tregun online të shitjeve. Që kështu ata do të ulnin kostot

e tyre nga shitjet në dyqane.

2. Integrimi i teknologjise NFC në biznes

Duke qenë se NFC është një teknologji e re dhe innovative dhe ofron një eksperience të lehtë

dhe të pëlqyeshme për përdoruesit, menaxheret e menduan më të volitshme tregtinë online me

anë të NFC në mënyrë që kompania të kishte mundësinë që të sfidonte konkurentët. Ata

vendosën që të zhvillojnë një aplikacion për paisjet mobile të quajtur “NFC Shopping”. Pas

analizave të fizibilitetit, departamenti i IT vendosi t’i ofrojë përdoruesve shpërndarjen e

katalogëve të pajisur me NFC. Në katalog, produketet janë të printuara bashkë me një përshkrim

dhe çmimin e tyre. Përveë këtyre, në secilën faqe integrohet edhe një tag NFC.

3. Zhvillimi i sistemit

Zhvillimi i sistemit u realizua nëpërmjet hapave të mëposhtëm:

- Përshkrimi i rastit të përdorimit,

- Diagrama use-case,

- Diagrama e aktivitetit,

- Të dhënat në tag,

- Aplikimi i modelit të përgjithshëm të përdorimit në reader/writer mode.

4. Përshkrimi i rastit të përdorimit

Alice ka një ditë të ngarkuar. Ajo duhet të gatuaje për të ftuarit e saj por nuk ka kohë për të dale

për të blerë ingredientët e nevojshëm. Asaj i kujtohet që ka kataogun e ri të supermarketit ku

ajo zakonisht bën pazarin. Në katalog ka një logo NFC, kështu që Alice vendos të provojë

shërbimin e ri. Ajo kishte katalogun dhe telefonin e saj mobile. Në faqen e parë ajo lexon

përshkrimin se si mund të bëjë blerje duke përdorur një telefon NFC. Ajo gjen artikullin e parë

që i nevojitet dhe rrëshqet telefonin e saj mbi logon e NFC në produktin që do të blejë. Në këtë

moment hapet aplikacioni dhe artikulli i përzgjedhur është shtuar në shportë. I vetmi veprim që

nevojitet më pas është porositja e artikujve të përzgjedhur. Ajo porositi shportën e saj të

artikujve pa dalë nga aplikacioni dhe ky ishte fundi i proçesit të blerjes.


33

5. Diagrama use case

Në diagramat usecase, kryesisht tregohet se kush nga aktorët kryejnë funksionet e aplikacionit.

Në sistemin në fjalë janë të përfshirë katër aktorë: klienti, paisja mobile e klientit, katalogu NFC

dhe sistemi backend. Klienti është një nga aktorët kryesorë i cili komunikon duke përdorur

telefonin mobile. Klienti gjithashtu përzgjedh produktin duke rrëshqitur telefonin e saj në tagun

përkatës dhe më pas përzgjedh sasinë në aplikacion. Kur shporta është gati, klienti e porosit atë

nëpermjet inernetit. Sistemi i informacionit kryen veprimet e nevojshme në serverin backend

duke proçesuar të dhënat e shportës dhe dërgimi i përgjigjjes së konfirmimit në telefonin mobile

të klientit. Nga ana tjetër tagu NFC dërgon të dhënat e ruajtura në telefonin mobile.

Figura 9. Diagrama use-case për NFC Shopping

Denisa Alimani __________________________________________________________________________________________

34

6. Diagrama e aktivitetit

Figura 10. Diagrama e aktivitetit për rastin NFC Shopping

7. Të dhënat në tag

Për të implementuar shërbimin, të dhënat e kërkuara duhet të transferohen nga tagu NFC në

paisjen mobile:

Push registry entry – përdoret për të ekzekutuar aplikacionin mobile automatikisht kur

përdoruesi “takon” një tag.

Product identification – është çelesi primar për çdo produkt. Të dhënat do të dërgohen

në serverin backend pas porositjes së shportës, së bashku me sasitë përkatëse të

arikujve, Sistemi i informacionit do të mund të identifikojë produktet e dëshiruara duke

përdorur të dhënat e marra.

Product information – përdoret për t’i paraqitur përdoruesit një përshkrim të shkurtër

të produktit.

Product price – përdoret për t’i demostruar përdoruesit çmimin e produktit.


35

8. Modeli i përdorimit të përgjithshëm të NFC Shopping

Service request – Alice prek telefonin e saj mobile në tagun që ndodhet në katalogun

smart NFC.

Data transfer – Regjistrimi, identifikimi i produktit, përshkrimi i produktit, dhe çmimi

i produktit transferohen në telefonin mobile.

Proçesimi nga paisja mobile – Aplikacioni starton me regjistrimin e të dhënave. Më

pas, telefoni mobile kryen proçesimet e nevojshme si shfaqja e informacionit të

produktit, kërkimi i inputit nga përdoruesi, shtimi i një produkti të ri në shportë etj.

Blerja online – Alice porosit shportën aktuale dhe paisja mobile komunikon me

serverin e supermarketit nëpërmjet një shërbimi mobile internet ose nëpërmjet një

shërbimi wi-fi. Serveri konfirmon këtë kërkesë dhe dërgon një mesazh konfirmimi që

ka marrë me sukses të dhënat e porosisë.

2.5.2 Në Card Emulation Mode: NFC Ticketing

a. Përshkrimi i rastit te studimit

ROSXACINE është një kompani kinemaje që operon në shumë qytete. Sipas metodës

tradicionale, një klient mund të blejë bileta në një kioskë duke paguar me një kartë krediti. Për

të bërë pagesën, klienti e rrëshqet kartën e kreditit në makinerinë e kioskes. Makineria printon

një letër-bilete për përdoruesin. Në hyrje të kinemasë, një lexues barkodi lexon barkodin që

është printuar në biletë dhe hap hyrjen për klientin. Si një mënyrë tjetër, klienti gjithashtu mund

t’a blejë biletën në biletari. Klienti mund të paguajë me para në dorë ose me kartën e kreditit.

Me pas bileta printohet nga shitësi dhe i jepet klientit.

Qëllimi kryesor i kompanisë ROSCAXINE është rritja e informimit të klienteve të saj duke

promovuar produktin e ri tek përdoruesit. Ata duan të rrisin përfitimet e tyre duke përdorur

teknologjinë e re dhe premtuese NFC. Pas analizave, ata zbuluan që teknologjia NFC ofron një

mënyrë të lehte dhe pozitive në eksperiencën e përdoruesve. Ata nuk nguruan aspak për të futur

teknologjinë NFC në projektet e biznesit të tyre.

b. Zhvillimi i sistemit

Për zhvillimin e projektit “NFC ticketing” janë ndjekur hapat e mëposhtëm:

- Përshkrimi i rastit të përdorimit

- Diagrama use case

- Diagrama e aktivitetit

- Aplikimi i modelit të përgjithshëm të përdorimit në rastin e përdorimit në card emulation

mode.

Denisa Alimani __________________________________________________________________________________________

36

c. Përshkrimi i rastit të përdorimit

Bobi ishte në shtëpi dhe dikush e telefonoi. Ishte Alice, e cila i sugjeroi të shkonin që të shikonin

një film. Alice dhe Bob u nisën për të blerë biletat për të parë filmin. Alice u afrua pranë një

kioskë për biletat dhe zbuloi që kompania ROSCAXINE ka integruar teknologjinë NFC në

kioskat e biletarive. Ajo zgjodhi filmin dhe numrin e vendeve dhe pagoi biletat duke përdorur

telefonin e saj NFC duke prekur telefonin e saj në lexuesin NFC të montuar në kioskë. Pasi

pagesa u konfirmua, ajo përsëri preku telefonin e saj në një tag tjetër për të kaluar biletat në

telefonin e saj mobile. Më pas Alice dhe Bob në hyrje të kinemasë përdorën edhe një herë

telefonin mobile për të lejuar hyrjen e tyre në kinema (këtë rradhë në formën e një karte aksesi).

d. Diagrama use case

Sistemi përfshin përdoruesin, paisjen mobile të përdoruesit, makinerinë e kioskes, “pengesën”

për të hyrë në kinema, sistemin remote backend dhe aktorët. Përdoruesi është aktori i cili ka

nisur proçesin. Paisja e montuar në kioskë lexon informacione nga karta e kreditit në telefonin

mobile, krijon dhe dërgon biletat në paisjen mobile nëpërmjet OTA. Lexuesi i montuar në

“pengesën” në hyrje të kinemasë lexon biletën nga telefoni NFC dhe lejon hyrjen për Alice dhe

Bob. Proçesi në sistemin backend është i nevojshëm për veprimet e pagesës dhe të biletarisë.

Më poshtë kemi diagramën use case:

Figura 11. Diagrama use-case per NFC Ticketing


37

e. Diagrama e aktivitetit

Figura 12. Diagrama e aktivitetit NFC Ticketing

f. Modeli i përdorimit të përgjithshëm të NFC Ticketing

Rasti i studimit NFC ticketing përfshin dy aplikacione në card emulation mode. Kështu që

modeli i përdorimit të NFC ticketing përfshin dy herë modelin e përgjithshëm të rastit të

përdorimit.

Payment request: Alice bën kërkesë për të nisur proçesin e pagesës duke rrëshqitur

telefonin e saj mobile në lexuesin e montuar në kioske. Lexuesi NFC lexon të dhënat

që i nevojiten nga karta e kreditit.

Autorizimi i kartës së kreditit: Lexuesi dërgon informacione në sistemin e

informacionit backend për autorizimin e kartës së kreditit.

Konfirmimi i pagesës: Telefonit mobile i vjen një lajmërim për transaksionin dhe

bileten e dërguar në paisje nëpërmjet OTA.

Denisa Alimani __________________________________________________________________________________________

38

Kerkesa e hyrjes: Alice kërkon të hyjë në kinema duke rrëshqitur telefonin mobile në

lexuesin e vendosur në “pengesën” në hyrje të kinemasë. Lexuesi NFC lexon biletën

dhe e proçeson atë.

Vlefshmëria e biletës: Lexuesi NFC merr informacionet e biletës në sistemin backend

për të kontrolluar nëqoftëse është e vlefshme apo jo.

Hyrja në kinema: Kur konfirmohet që bileta është e vlefshme, lejohet hyrja e klientëve

në kinema.

2.5.3 Në Peer-to-Peer Mode: NFC Gossiping

1. Përshkrimi i rastit të studimit

Thashethemi është një ndërveprim social. Është një nga metodat më të përdorura për të

shpërndarë informacionin ndërmjet njerëzve. Thashethemet ndonjëherë i referohen

shpërndarjes së keq-informimit ndërmjet njerëzve.

Qëllimi i rastit të thashethemeve është krijimi i një shërbimi dixhital për shkëmbimin e

thashethemeve. Në këtë mënyrë njerezit do mund të shpërhapin informacionin nga njëri tek

tjetri në mënyrën peer-to-peer. Teknologjia NFC në këtë rast ofron një infrastrukturë të

rëndësishme, përderisa edhe komunikimi ndodh në një distancë të shkurtër. Ashtu si edhe në

një thashethem klasik, dy njerëz duhet të jenë afër njëri-tjetrit në thashethemin NFC. Gjithsesi,

informacioni nuk mund të shprehet me nënkuptime ashtu siç ndodh në thashethemet reale, për

aq kohë sa ai qëndron në memorien e një telefoni mobile.

2. Zhvillimi i sistemit

Për të zhvilluar sistemin e thashethemeve NFC, janë ndjekur hapat e mëposhtëm:

- Përshkrimi i rastit të përdorimit,

- Diagrama use case,

- Diagrama e aktivitetit,

- Struktura e të dhënave për informacionet gossip,

- Aplikimi i modelit të përdorimit të përgjithshëm për rastin e përdorimin në mënyrën peer-to-

peer.

3. Përshkrimi i rastit të përdorimit

Alice ishte në kafeterinë e kampusit të universitetit. Ajo kujtohet që ka dëgjuar diçka që ka

ndodhur midis Joe dhe Jennifer një ditë më parë. Ajo krijoi një mesazh tekst në aplikacionin e

thashethemeve. Më pas ajo pa Bobin dhe donte të ndante me të thashethemin. Ajo selektoi

mesazhin që do të shpërndajë dhe “kaloi” telefonin e saj mobile në atë të Bobit. Bobi e mori

mesazhin, e lexoi dhe e ruajti atë në telefonin e tij mobile.

Për aq kohë sa kjo lloj teknologjie lejon transferimin e të dhenave në distancë të shkurtër,

ngjason me idenë e thashethemit klasik.


39

4. Diagrama use case

Sistemi përfshin përdoruesin, telefonin mobile të përdoruesit, telefonin mobile remote

respektivisht si të aktorëve të sistemit. Përdoruesi është ai i cili lexon thashethemin e rradhës

dhe krijon një thashethem të ri. Telefoni mobile i përdoruesit kryen funksionet e nevojshme për

komunikimin NFC siç janë shpërndarja e thashethemit në telefonin mobile remote, duke

shfaqur në ekran thashethemin e marrë dhe duke e ruajtur atë. Diagrama use case është si më

poshtë:

Figura 13. Diagrama use-case NFC Gossiping

5. Diagrama e aktivitetit

Diagrama e aktivitetit tregon veprimet që ndodhin hap pas hapi nga aktorët e sistemit:

Figura 14. Diagrama e aktivitetit për NFC Gossiping

Denisa Alimani __________________________________________________________________________________________

40

6. Struktura e të dhënave ‘gossip’

Për të implementuar shërbimin e kërkuar, të dhënat e thashethemit duhet të ruhen në memorien

e paisjes mobile.

Mesazhi thashethem: Ky është mesazhi aktual që do t’ju dërgohet shokëve.

Emri i grupit: mban emrat e përcaktuar të grupit. Nga aplikacioni emri i grupit fillimisht

është publik, por përdoruesi mund të përcaktojë edhe grupe të tjerë.

Mesazhi në grup: ruan grupin korrespondues të secilit mesazh. Përderisa një mesazh

shpërndahet në një person tjetër në varësi të grupit, të dhënat e grupit janë të

domosdoshme.

7. Modeli i përdorimit të përgjithshëm të NFC Gossiping

Rasti i përdorimit të përshkruar qëndron me modelin e përdorimit të përgjithshëm në peer-to-

peer mode, në të cilin, për rastin konkret nuk është i nevojshëm shërbimi shtesë i internetit pasi

mesazhi mund të shkëmbehet lokalisht.

Transferimi i mesazhit thashethem: Alice transferon tek Bobi mesazhin që ajo do të

shpërndajë.


41

3 Konteksti i biznesit dhe modelimi i zgjidhjes Aplikacioni i përzgjedhur për këtë rast biznesi do të quhet “Shërbime Dixhitale”. Ky aplikacion është

zhvilluar me qëllimin për të përdorur teknologjinë NFC për arritjen e qëllimeve të biznesit. Duke qenë

se ky aplikacion përdor teknologjinë NFC për funksionalitetin e tij, ai është dizenjuar dhe zhvilluar

duke përdorur mënyrën peer-to-peer ndër tre mënyrat e komunikimit NFC që ekzistojnë [4]. Pra që dy

paisje NFC të shkëmbejnë informacione me njëra-tjetrën. Për këtë arsye aplikacioni është dizenjuar të

jetë i ndarë në dy pjesë, pra në dy aplikacione: njëri është aplikacioni që përdor klienti dhe tjetri është

aplikacioni i instaluar në paisjen NFC të institucionit. Duke qenë se mënyra e komunikimit peer-to-peer

në teknologjinë NFC ka një ngjashmëri të madhe në funksionalitet me komunikimin klient-server,

aplikacionet përkatëse janë emërtuar “Klient.apk” i cili është aplikacioni që perdor qytetari dhe

“Server.apk” është aplikacioni që përdor paisja NFC e institucionit.

Për modelimin e zgjidhjes janë ndjekur hapat e mëposhtëm, standarte për zhvillimin e një software:

Skenar i pastrukturuar

Një student i cili ka konkuruar për programin e studimit “Teknologji Informacioni” pranë Fakultetit të

Shkencave të Natyrës, Universiteti i Tiranës, ka marrë përgjigjje pozitive dhe faza e rradhës është

regjistrimi pranë fakultetit në degën përkatëse. Procesi i regjistrimit përshin si regjistrimin pranë

sekretarisë së fakultetit gjithashtu edhe të kryejë pagesën për tarifën e regjistrimit në arkën e një prej

bankave të nivelit të dytë. Duke qenë se regjistrimi për sistemin universitar është në numër të kufizuar

ditësh, edhe fluksi i studenteve pranë sekretarisë së fakultetit është shumë i lartë. Prandaj studenti, në

paisjen NFC të instaluar në një vend të caktuar fizik në fakultet regjistrohet dhe pastaj hyn në sistem,

duke prekur smartphone-n e tij në paisjen NFC. Studenti zgjedh shërbimin “regjistrim” nën institucionin

“Fakulteti i Shkencave të Natyrës”. Ndërkohë që pret për shërbimin e regjistrimit nga sekretaria e

fakultetit, studenti nëpërjet menusë “Prenoto Rradhën”, ai zgjedh institucionin BKT dhe shërbimin

‘Shërbim në arkë’, zgjadh datën dhe orën dhe prek paisjen e tij mobile në paisjen NFC të fakultetit. Më

pas studenti paraqitet pranë arkës së bankës në orarin që ai vetë ka zgjedhur duke shmangur kështu

rradhët e gjata në sportele.

Vlerësimi me përdorues

Analiza e kërkesave

Zhvillimi

Dizenjimi

Denisa Alimani __________________________________________________________________________________________

42

3.1 Dizenjimi i Aplikacionit “Shërbime Dixhitale Klient”

Figura 15. Kontrolli nqs NFC është e aktivizuar në paisjen mobile

Në momentin që përdoruesi hap aplikacionin

“Shërbime Dixhitale Klient” bëhet kontrolli

nëqoftëse shërbimi NFC në paisjen mobile

është i aktivizuar apo jo. Nëqoftëse NFC nuk

është e aktivizar, shfaqet mesazhi si në figurën

15. Në këtë mesazh informues, qytetarit i jepen

dy mundësi:

Anullo – çon në mbylljen e aplikacionit.

Konfiguro NFC – është një link i cili të

ridrjeton në “settings” të paisjes mobile për të

aktivizar shërbimin NFC (referohu në figurën

16 )

Figura 16. Aktivizimi i shërbimit NFC


43

Figura 17. Pamja e parë: Hyrja në aplikacionin

Shërbime Dixhitale Klient

Kjo pamje shfaqet sapo përdoruesi hap

aplikacionin “Shërbime Dixhitale Klient”.

Përdoruesi duhet më parë të regjistrohet në

sistemin e institucionit, për arsye sigurie dhe

dokumentimi, duke klikuar në butonin

Regjistrohu dhe duke plotësuar fushat si më

poshtë (figura 18).

Pasi përdoruesi është regjistruar me sukses, ai

mund të logohet duke futur ‘Përdorues’ dhe

‘Fjalëkalim’ dhe më pas përdoruesi duhet te

prekë paisjen e tij mobile në paisjen NFC të

institucionit për të hyrë në sistem.

Figura 18. Pamja ku përdoruesi duhet të plotësojë fushat

e regjistrimit

Një përdorues duhet të regjistrohet vetëm një

herë në sistem sipas formës së mësipërme duke

plotësuar fushat: Emër, Mbiemër, Përdorues,

Fjalëkalim, Email, Nr. Telefoni, Adresa, dhe

duhet të një ndër opsionet, nqs është Person

Fizik apo Biznes. Pasi përdoruesi ka plotësuar

të gjitha fushat, ai kryen regjistrimin e të

dhënave të tij në paisjen NFC të institucionit

duke prekur paisjen e tij mobile në të. Më pas

qytetarit i shfaqet një PopUp konfirmimi: “Ju

u regjistruat me sukses” si në figurën 19.

Denisa Alimani __________________________________________________________________________________________

44

Figura 19. Mesazhi i regjistrimit me sukses

Figura 20. Pamja kur përdoruesi ka hyrë në sistem

Pasi qytetari ka hyrë në sistem i shfaqet pamja ‘Menu’ si në figurën 20, në të cilën ai ka dy menu

kryesore:

Rradha Aktuale – përdoruesi ka mundësi të zgjedhë një nga institucionet të shfaqura nëpërmjet

një dropdownlist dhe gjithashtu mund të zgjedhë një ose më shumë shërbime që ai dëshiron të

marrë nga institucioni i përzgjedhur. (referohu në figurën 21 dhe 23) Për të bërë prenotimin

me të dhënat e përzgjedhura, qytetari duhet të prekë paisjen e tij mobile në paisjen NFC të

institucionit. Nëqoftëse procedura është kryer pa gabime, atëherë qytetarit i kthehet në ekranin

e tij një PopUp me një mesazh konfirmimi. (referohu në figurën 25)

Prenoto Rradhën – përdoruesi përveç përzgjedhjes së institucionit dhe të shërbimit apo

sherbimeve, këtu ka mundësinë të zgjedhë dhe një datë dhe orë në të cilën planifikon të marrë

shërbimin në të ardhmen, duke u rikthyer në institucion. (referohu në figurën 27) Për të bërë

prenotimin me të dhënat e përzgjedhura, qytetari duhet të prekë paisjen e tij mobile në paisjen

NFC të institucionit. Nëqoftëse procedura është kryer pa gabime, atëherë qytetarit i kthehet në

ekranin e tij një PopUp me një mesazh konfirmimi (referohu në figurën 31). Gjithashtu krahas


45

mesazhit të konfirmimit të shfqur në aplikacion, qytetarit i dërgohet dhe një email konfirmimi

nga sistemi në mënyrë automatike (referohu në figurën 32).

Në këtë pamje përdoruesi ka gjithashtu mundësi të kryejë disa ndërveprime të tjera:

Duke klikuar në ikonën e profilit, ai mund të shkojë në një pamje tjetër në të cilën shfaqen të

dhënat e qytetarit (Emër Mbiemën, Email) dhe dy butona: Modifiko dhe Dil. (referohu në

figurën ).

Në butonin djathtas-lart shfaqet një menu e cila ka tre butona: Info (referohu

në figurën 33), Kontakt (referohu në figurën 34), Mbyll, (referohu në figurën 21) të cilët të

dërgojnë në pamje të tjera të aplikimit.

Figura 21. Opsionet për të dalë nga aplikacioni

Në butonin majtas-lart, qytetari ka

mundësinë të dalë nga aplikacioni. Kjo “shigjetë” ka të

njëjtin funksion si butoni Mbyll në figurën 20.

Nëqoftëse klikojmë njërin nga këto butona, shfaqet

dritarja e dialogut si më poshtë:

Denisa Alimani __________________________________________________________________________________________

46

Figura 22. Rradha - Zgjidh institucionin

Figura 23. Rradha - Zgjidh shërbimin/et

Në figurën 22 kemi qytetari ka mundësinë të

zgjedhë një institucion nga lista e shfaqur me

anë të një dropdownlist, nga i cili dëshirojmë të

marrim një apo disa shërbime.

Lista e institucioneve nga e cila mund të

zgjedhim është një listë për qëllime ilustrimi

dhe është ndërtuar në mënyrë rastësore.

Ajo përbëhet nga institucionet e mëposhtme:

- Fakulteti i Shkencave të Natyrës

- QKR (Qendra Kombëtare e Regjistrimit)

- Drejtoria e Tatimeve

- Drejtoria e Doganave

- Drejtoria e Gjendjes Civile

- Drejtoria e Patentave

- SGS Albania

- BKT (Banka Kombëtare Tregtare)

Në figurën 23 qytetari ka mundësinë të zgjedhë

një ose disa shërbime, ose të kërkojë një shrbim

të ri, në fushën “Tjetër“, që nuk është në listën

paraprake të aplikimit. Lista paraprake e

shërbimeve për secilin institucion është statike,

është në formën e checkbox list në mënyrë që

qytetari te mund të kërkoje më shumë se një

shërbim, dhe ka elementët e mëpshtem:

- Dokumentacion

- Shërbim në arkë

- Regjistrim

- Pagesë

- Arkëtim

- Shërbim ndaj klientit

- Këshillim

- Tjetër


47

Nëqoftëse përdoruesi nuk ka zgjedhur asnjë

shërbim dhe tenton të prekë paisjen e tij mobile

në paisjen NFC të institucionit për të prenotuar

një rradhë aktuale, atij do t’i shfaqet mesazhi i

mëposhtëm:

Figura 24 Dritare dialogu për zgjedhjen e shërbimeve

Nëqoftëse përdoruesi ka zgjedhur një

institucion dhe të paktën një shërbim dhe tenton

të prekë paisjen e tij mobile në paisjen NFC të

institucionit për të prenotuar një rradhë aktuale,

atij do t’i shfaqet një mesazhi konfirmimi me të

dhënat e mëposhtme:

- Sporteli – kthehet një numër random nga

njëshi tek katra (1 - 4).

- Koha e pritjes - kthehet një numër minutash

random nga njëshi tek dyzeta (1 – 40 minuta).

Figura 25. Mesazh konfirmimi për rradhën aktuale

Për opsionin Prenoto Rradhën kemi të njëjtën situatë si në figurën 22 dhe figurën 23 përsa i

përket zgjedhjes së institucionit dhe shërbimit, por është edhe opsioni që qytetari t’a zgjedhë

vetë datën dhe orën.

Është bërë një ndarje e tillë pasi në një rast përdorimi mund të ndodhë që ndërkohë që qytetari

ka prenotuar rradhën aktuale tek një institucion dhe po merr shërbimin e kërkuar, paralelisht

mund t’i kërkohet, në mënyrë të supozuar, të kryejë një veprim në arkën e po të njëjtit

institucion. Në këtë moment qytetari që tashmë është regjistruar më parë, hyn dhe një herë në

sistem dhe Prenoton Rradhën në të njëjtin institucion por në nje shërbim tjeter (në këtë rast

“Shërbim në arkë”).

Denisa Alimani __________________________________________________________________________________________

48

Në këtë mënyrë qytetari shmang vonesat e mundshme në marrjen e shërbimit tjetër. Në rastin

kur qytetarit i kërkohen disa veprime zinxhirë në procedurat e një institucioni, kjo është një

zgjidhje shumë e mirë për të shmangur vonesat dhe marrjen e shërbimeve në një kohë optimale.

Prenoto Rradhën:

Gjatë Prenotimit të Rradhës janë implementuar disa kontrolle mbi datën dhe orën. Qytetari

duhet të prenotojë rradhën vetëm gjatë ditëve kalendarike që përkojnë me ditë pune dhe vetëm

në orarin 8:00 me 18:00 (është marrë e mirëqenë që të gjitha institucionet në listë kanë këtë

orar zyrtar pune).

Figura 26. Kontrollet para prenotimit të rradhës


49

Figura 27. Kontolli mbi datën Figura 28. Mesazhi i kontollit mbi datën

Figura 29. Kontrolli mbi orën

Figura 30. Mesazhi i kontrollit mbi orën

Denisa Alimani __________________________________________________________________________________________

50

Pasi përdoruesi ka përzgjedhur, institucionin, shërbimin/et, datën dhe orën e duhur, ai afron paisjen e

tij mobile në paisjen NFC të institucionit për të kryer prenotimin e rradhës. Nëqoftëse prenotimi ka qenë

i suksesshëm atëherë qytetarit i kthehet një mesazh konfirmimi si në figurën 31. Gjithashtu, përdoruesit

i dërgohet një email në mënyrë automatike, në adresën me të cilën është regjistruar në aplikacionin

“Shërbime Dixhitale Server” të instaluar paraprakisht në paisjen NFC të institucionit. Ky email përmban

datën, orën, shërbimet , sportelin. (referohu në figurën 32)

.

Figura 31. PopUp konfirmimi për prenëtimin e rradhës Figura 32. Email automatik për prenotimin e rradhës


51

Në vazhdim të shpjegimit në figurën 21, më poshtë kemi pamjet kur klikojmë respektivisht në butonat

Info dhe Kontakt.

Figura 33. Informacione mbi aplikimin Figura 34. Kontakt

Denisa Alimani __________________________________________________________________________________________

52

3.2 Dizenjimi i Aplikacionit “Shërbime Dixhitale Server” Aplikacioni Shërbime Dixhitale Server është i instaluar në paisjen NFC të institucionit. Ky aplikacion

lexon të dhënat nga aplikacioni Shërbime Dixhitale Klient nëpërmjet ndërfaqes NFC (OTA - Over the

Air). Çdo herë që përdoruesi prek dmartphonen e tij në pasijen NFC të institucionit, aplikacioni Shërbime

Dixhitale Server tenton të lexojë të dhëna nga Sërbime Dixhitale Klient.

Aplikacioni Shërbime Dixhitale Server ka një databazë SQLite e cila përmban një tabelë Përdorues.

Tabela përdorues përmban të dhënat personale të qytetarit, të plotësuara në formën Regjistrim nga

Sërbime Dixhitale Klient.

Aplikacioni Shërbime Dixhitale Server ka të shfaqur në ekran në mënyrë dinamike numrin e përdoruesve

të loguar në paisjen e institucionit gjatë një dite. Në fund të ditës, numri i përdoruesve të loguar në server

reset-ohet. Gjithashtu në fund të ekranit në paisjen NFC të institucionit kemi datën aktuale e cila

gjithashtu merret në mënyrë dinamike nga sysdate e paisjes NFC të institucionit.

Figura 35. Shërbime Dixhitale Server


53

3.3 Rastet e përdorimit

Figura 36. Diagrama usecase "Shërbime Dixhitale"

Denisa Alimani __________________________________________________________________________________________

54

3.4 Arkitektura fizike dhe logjike

Arkitektura fizike

Arkitektura klient-server

Figura 37. Arkitektura klient-server "Shërbime Dixhitale"

Arkitektura logjike

Arkitektura me shtresa

Figura 38. Arkitektura me shtresa "Shërbime Dixhitale"

Regjistrim Login

Ndërfaqja e aplikacionit

Shkëmbim informacioni

Menaxhim Përdoruesi

Përzgjedhje e institucionit Përzgjedhje e shërbimit/eve


55

Diagrama e klasave

Figura 39. Diagrama e klasave "Shërbime Dixhitale"

Aplikacioni Shërbime Dixhitale është zhvilluar bazuar në dy module kryesore, përkatesisht Server.apk

dhe Client.apk. Për të bërë të mundur komunikimin ndërmjet tyre përmes ndërfaqes NFC është përdorur

një librari standarte open-source për versionin e android KitKat e më lart, e cila quhet NfcKitKatLibrary.

Gjithashtu, librari tjetër e përbashkët është “CommonLib” e cila përmban modulin Prefs dhe MesaxhXml

e cila shërben për të shkëmbyer mesazhet midis dy pajisjeve në formatin XML.

Duke ju referuar skemës së mësipërme, server.apk përmban “MainActivity” të në cilin regjistrohen të

gjitha veprimtaritë kryesore, logimi, regjistrimi etj. Ka gjithashtu shërbimin Mailer për dërgimin e

emaileve në mënyrë automatike nga paisja e institucionit. Në aplikacionin e instaluar në paisjen NFC të

institucionit ruhen të dhënat e përdoruesit, kur ky i fundit regjistrohet. Këto të dhëna ruhen në një

database SQLite e cila përmban një tabelë ‘Përdorues’ e cila është ndërtuar bazuar në formatin e ‘DB

Helper’.

Client.apk ka në vetvete dy aktivitete kryesore të cilat janë LoginActivity dhe MemberActivity, u kjo e

fundit përbëhet nga një seri aktivitetesh të tjera: ContactActivity, InfoActivity, MenuActivity,

ProfileActivity, RegisterActivity dhe Shërbimet Activity të cilat janë ilustruar respektivisht në seksionin

3.1.

Denisa Alimani __________________________________________________________________________________________

56

Diagramë aktiviteti

Figura 40. Diagramë aktiviteti "Shërbime Dixitale"


57

4 Zhvillimi

4.1 Teknologjitë e përdorura Për ndërtimin e aplikacionit është përdorur Android Studio, dhe si gjuhë programimi është përdorur Java,

gjuha zyrtare e zhvillimit të aplikacioneve Android.

Ky aplikacion funksionon vetëm për pajisje të cilat kanë të instaluar versionet OS, nga Android KitKat

(4.4) e deri në versionet e mëvonshme të Android. Arsyeja e këtij kufizimi qëndron në faktin se në këtë

version të Android, është implementuar funksionaliteti HCE (Host Based Card Emulation) i cili lejon që

një nga dy pajisjet Android të sillet si një tag NFC, dhe pajisja tjetër të sillet si lexues NFC. Kjo sjell

avantazhin që lexuesi NFC mund të marrë të dhëna nga paisja-tag NFC, si edhe kjo e fundit të mund të

marrë të dhëna nga pajisja NFC Reader. Kështu, janë krijuar dy aplikacione, ku njeri nga aplikacionet

është klienti (pajisja e përdoruesit) ndërsa aplikacioni tjetër është serveri (pajisja lexuese NFC e

institucionit). Duke qenë se Android ofron sasi të limituar të dhënash që mund të dërgohen me një mesazh

të vetëm NFC midis dy pajisjeve, është përdorur një librari open-source e cila e anashkalon këtë mangësi

duke e ndarë një mesazh në disa paketa të cilat dërgohen njëra pas tjetrës. Mesazhet midis dy pajisjeve

shkembehen në formatin XML. Për këtë qëllim është përdorur një klasë që kryen konvertimin nga objekt

në XML, dhe nga XML në objekt. Për ruajtjen e përdoruesve, aplikacioni server përdor një databazë

SQLite e cila në brendësi të saj ka vetëm një tabelë “Përdorues” që ruan të dhënat e përdoruesit kur ai

regjistrohet.

Më poshtë do të paraqesim ciklin jetësor të një aplikacioni në android, bazuar në përcaktimet që jepen

në librin [7].

Figura 41. Cikli jetësor i një aplikacioni android

Denisa Alimani __________________________________________________________________________________________

58

4.2 Detaje mbi zhvillimin Për realizimin e zhvillimit të aplikacionit dhe për përvetësimin e teknologjisë kam punuar me tutoriale

të shumta në internet si dhe me libra dhe punime si [7], [8], [9], [10].

1. Server.apk

a. DB Helper

public class DbHelper extends SQLiteOpenHelper {

public static final int DATABASE_VERSION = 1;

public static final String DATABASE_NAME = "Databaza.db";

public static final String[] SQL_KRIJO = {

"CREATE TABLE Perdorues (" +

"Id INTEGER," +

"Emri TEXT," +

"Mbiemri TEXT," +

"Username TEXT," +

"Password TEXT," +

"Session TEXT," +

"Biznes INTEGER," +

"Email TEXT," +

"NrCel TEXT," +

"Adresa TEXT" +

");"

};

public static final String[] SQL_FSHIJ = {

"DROP TABLE IF EXISTS Perdorues"

};

b. Përdorues

public boolean regjistro(SQLiteDatabase db) {

if (Perdorues.ngaUsername(db, this.username) != null) {

System.out.println("Ekziston me username::: " + username);

return false;

}

id = nextId(db);

session = GjeneroSession();

db.execSQL("INSERT INTO

Perdorues(Id,Emri,Mbiemri,Username,Password,Email,Adresa,NrCel,Biznes,Session)

VALUES (?,?,?,?,?,?,?,?,?,?)",

DbHelper.SqlArgs(id + "", emri, mbiemri, username, password, email, adresa,

nrCel, biznes ? "1" : "0", session));

return true;

}


59

c. MainActivity

public class MainActivity extends AppCompatActivity {

TextView nrLoguar, txtData;

SQLiteDatabase db;

SQLiteDatabase getDb() {

if (db == null)

db = DbHelper.getInstance(MainActivity.this).getWritableDatabase();

return db;

}

2. Client.apk

a. MemberActivity

public class MemberActivity extends AppCompatActivity {

public static final int SESSION_TIMEOUT = 10;

protected boolean shfaqButoninBack() {return true;}

protected boolean shfaqButoninSettings() {return true;}

public boolean onOptionsItemSelected(MenuItem item) {

switch (item.getItemId()) {

case R.id.action_info:

startActivity(new Intent(this, InfoActivity.class));

return true;

case R.id.action_contact:

startActivity(new Intent(this, ContactActivity.class));

return true;

case R.id.action_exit:

mbyll();

return true;

case android.R.id.home:

onBackPressed();

return true;

default:

return super.onOptionsItemSelected(item);

}

}

b. MenuActivity

public class MenuActivity extends MemberActivity {

@Override

protected void onCreate(Bundle savedInstanceState) {

super.onCreate(savedInstanceState);

setContentView(R.layout.activity_menu);

findViewById(R.id.btn_rradhaAktuale).setOnClickListener(new View.OnClickListener() {

@Override

public void onClick(View view) {

startActivity(new Intent(MenuActivity.this, SherbimetActivity.class));

Denisa Alimani __________________________________________________________________________________________

60

}

});

findViewById(R.id.btn_prenotoRradhen).setOnClickListener(new View.OnClickListener() {

@Override


Intent i = new Intent(MenuActivity.this, SherbimetActivity.class);

i.putExtra("prenotim", true);

startActivity(i);

}

});

findViewById(R.id.btn_profile).setOnClickListener(new View.OnClickListener() {

@Override


startActivity(new Intent(MenuActivity.this, ProfileActivity.class));

}

});

NfcAdapter adapter = NfcAdapter.getDefaultAdapter(this);

adapter.setNdefPushMessage(null, this, this);

}

@Override

public void onBackPressed() {

mbyll();

}

}

c. SherbimetActivity

public class SherbimetActivity extends MemberActivity implements INfcEventHandler {

ListView sherbimetListView;

Spinner institucionetDropDown;

Sherbim[] sherbimet;

ArrayAdapter <Sherbim> adapteriSherbimeve;

ArrayAdapter<CharSequence> adapteriInstitucioneve;

int pozInstitucioniZgjedhur = 0;

NfcInitiator mNfcInitiator;

Button btnData, btnOra;

protected void onCreate(Bundle savedInstanceState) {

super.onCreate(savedInstanceState);

setContentView(R.layout.activity_sherbimet);

prenotim = getIntent().getBooleanExtra("prenotim", false);

if (prenotim) {

findViewById(R.id.view_prenotim).setVisibility(View.VISIBLE);


61

btnData = (Button) findViewById(R.id.btn_data);

btnData.setOnClickListener(new View.OnClickListener() {

@Override


zgjidhDaten();

}

});

btnOra = (Button) findViewById(R.id.btn_ora);

btnOra.setOnClickListener(new View.OnClickListener() {

@Override


zgjidhOren();

}

});

btnData.setText("Data");

btnOra.setText("Ora");

}

tjeter = (EditText) findViewById(R.id.tjeter);

institucionetDropDown = (Spinner) findViewById(R.id.listaInstitucioneve);

adapteriInstitucioneve = ArrayAdapter.createFromResource(this,

R.array.listaInstitucioneve, android.R.layout.simple_spinner_item);

adapteriInstitucioneve.setDropDownViewResource(android.R.layout.simple_spinner_dropdown_i

tem);

institucionetDropDown.setAdapter(adapteriInstitucioneve);

institucionetDropDown.setOnItemSelectedListener(new

AdapterView.OnItemSelectedListener() {

@Override

public void onItemSelected(AdapterView<?> adapterView, View view, int i, long l) {

pozInstitucioniZgjedhur = i;

}

Denisa Alimani __________________________________________________________________________________________

62

5 Vlerësimi me përdorues Për të parë vërtet benefitet e zgjidhjes së problemit të rradhës të vënë në fokus në këtë mikrotezë, në

vazhdim të këtij studimi, është zhvilluar një vlerësim me përdorues për aplikacionin “Shërbime

Dixhitale”. Gjatë këtij vlerësimi në rolin e paisjes NFC të institucionit u vendos paisja ime mobile. Numri

i individëve për kryerjen e këtij testimi me përdorues ishte gjashtë. Përdoruesve ju shpjegua fillimisht

çfarë është teknologjia NFC duke qenë se në Shqipëri është pak, për të mos thënë aspak e njohur nga

përdoruesit e paisjeve mobile. Më pas atyre ju është dhënë përshkrimi i problemit për të cilin ky

aplikacion synon të ofrojë zgjidhje. Më pas, përdoruesve ju dha udhëzimi për të instaluar në paisjet

përkatëse aplikacionin “Shërbime Dixhitale Klient”. Pas eksplorimit dhe përdorimit të tij, ju kërkua të

plotësonin formularin e mëposhtëm:

Vlerësim me përdorues për aplikacionin Shërbime Dixhitale Klient

Mosha e përdoruesve për këtë vlerësim: 18 deri në 40 vjeç.

Kategori të ndryshme përdoruesish si studentë, punonjës të profesioneve të ndryshëm.

1. A keni hasur probleme në çështjet e rradhës në punët e përditshme në institucionet

publike/private në Shqipëri?

a. Po

b. Jo

2. A keni njohuri mbi teknologjinë NFC?

a. Po

b. Jo

3. A keni përdorur ndonjëherë aplikacion që përdor teknologjinë NFC apo tags NFC? Nëqoftëse

po, çfarë aplikacioni?

a. Po , ___________________________________

b. Jo

4. Sa i kuptueshëm është qëllimi i përdorimit të këtij aplikacioni?

a. Aspak

b. Pak

c. Mjaftueshëm

d. Shumë


63

5. Çfarë vështirësish u hasën gjatë përdorimit të aplikacionit?

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

6. Çfarë sygjerimesh keni për të ndryshuar apo përmirësuar në aplikacionin Shërbime Dixhitale

Klient?

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

7. Sa të përshtatshme ishin ngjyrat, fontet, pamja vizuale?

a. Aspak

b. Pak

c. Mjaftueshëm

d. Shumë

8. A mendoni se teknologjia NFC jep një zgjidhje të munguar dhe funksionale për zgjidhjen e

problemit të rradhës në institucione?

a. Po

b. Jo

Nga gjashtë persona të intervistuar, vetëm dy prej tyre kishin informacione mbi teknologjinë NFC dhe

ansnjëri prej tyre nuk e kishte përdorur këtë teknologji në aplikacione konkrete përpara se të përdorte

aplikacionin “Shërbime Dixhitale”. Gjatë këtij vlerësimi me përdorues vura re një mungesë të theksuar

të informacionit mbi këtë teknologji. Megjithatë individët të cilët testuan aplikacionin u shprehën që

ishte një ide shumë intresante dhe që ofronte një zgjidhje konkrete për çështjet e rradhës. Ata ishin shumë

entuziastë dhe mbi përdorime të tjera të mundshme të kësaj teknologjie. Sygjerimi për përmirësim të

aplikacionit “Shërbime Dixhitale Klient” ishte që të mund të transmetoheshin më shumë të dhëna

nëpërmjet ndërfaqes NFC, të shtohen më shumë detaje udhëzuese për përdoruesin. Ajo çfarë u vlerësua

si shumë komode në përdorim ishte që ky aplikacion me këtë teknologji nuk kërkonte që përdoruesi të

kishte akses në internet për të proceduar me prenotimin e rradhës.

Denisa Alimani __________________________________________________________________________________________

64

6 Rezultate/Konkluzione NFC si kërkim i ri dhe në zhvillim, ka tërhequr vemendjen si të përdoruesve ashtu dhe të akademikëve

në vendet e zhvilluara. Me studimin e kryer për këtë punim arrij në konkluzionin që NFC është bërë një

fushë kërkimi premtuese njëkohësisht dhe sfiduese gjatë viteve të fundit. Gjithashtu, është mëse e qartë

që ka më shumë nevojë për publikime të tjera në fushën e kërkimeve mbi teknologjinë NFC, pasi deri

më sot studimet e mirëfillta aplikacionet e zhvilluara në këtë fushë nuk janë të mjaftueshme. Si rezultat

i literaturës të marrë në studim, ajo çfarë më ka tërhequr vëmendjen është se shumica e kërkimeve

akademike lidhur me aplikacionet dhe shërbimet NFC janë të fokusuara në reader/writer mode, pasi

zhvillimi i tyre është më i lehtë sesa zhvillimi i aplikacioneve që operojnë në card emulation mode dhe

peer-to-peer mode. Gjatë kërkimeve kam konstatuar që research papers rigoroze mbi aplikacionet që

operojnë në peer-to-peer mode janë vërtetë të pakta.

Si rezultat i qëllimit dhe i propozimit të zgjidhjes së problemit që u ngrit në projektimin e kësaj teme,

ishte realizimi i një aplikimi mobile android dhe ofrimi i një skenari për zgjidhjen e problemit të rradhës

në institucine. Implementimi në një institucion real do të kërkonte suport shtesë në nivel teknologjik dhe

buxheti dhe çka është më e rëndësishme një shpërndarje informacioni tek përdoruesit mbi teknologjinë

dhe modelin e zgjidhjes për të krijuar tek ata besueshmërinë dhe kuptuehmërinë e duhur.

Si rrjedhojë dhe e rezultatit të vlerësimit me përdorues për aplikacionin Shërbime Dixhitale mund të

them që përdoruesit do ta përqafojnë në hapa të shpejtë teknologjinë Near Field Communication në rast

se atyre do t’ju ofrohen skenarët e duhur për zgjidhjen e problemeve në përditshmërinë e tyre, me anë të

kësaj teknologjie.


65

7 Punë të ngjashme që mund të realizohen në të ardhmen

Idetë për aplikime të ngjashme që përdorin tekonologjinë NFC janë të shumta. Megjithatë mendoj se në

Shqipëri, ka një nevojë emergjente fillimisht për shkrimin e paper-ave për informimin e përdoruesve

mobile mbi këtë teknologji. Vetëm pasi ata të kuptojnë dhe të ndërgjegjësohen për përfitimet që sjell

përdorimi i kësaj teknologjie, atëherë do të rritet ndjeshëm interesi mbi teknologjinë NFC dhe mbi

aplikacionet mobile që e përdorin atë.

Në të ardhmen do ishte e volitshme të aplikohej konkretisht zgjidhja e ofruar nëpërmjet kësaj teme

diplome. Duke siguruar në bashkëpunim, edhe funksionimin e sistemit back-end, të aplikohet një projekt

pilot në një institucion për të parë dhe verifikuar konkretisht mundësitë reale për zgjidhjen e problemit

të rradhës nëpërmjet teknologjisë NFC.

Në literaturën e studiuar për këtë punim, ka shumë aplikacione dhe ide inovative mbi aplikimin e

teknologjisë NFC në zgjidhje të problemeve sociale. Megjithatë ajo çfarë unë mendoj se do i vinte në

ndihmë bizneseve gastronomike në Shqipëri është ndërtimi i një aplikacioni mobile që përdor

teknologjinë NFC për përzgjedhjen e menusë në një restorant dhe dërgimin e porosisë në paisjen server.

Ashtu si në rastin e aplikimit “Shërbime Dixhitale”, edhe ky model biznesi do të funksiononte në

mënyrën peer-to-peer (ref. 2.2.5), dhe si pasojë edhe këtu do të nevojitej edhe një sistem back-end në

mënyrë që sistemi i informacionit i dizenjuar të funksiononte plotësisht.

Denisa Alimani __________________________________________________________________________________________

66

8 Referenca

[1] E. Verschuur, «What is the strategic feasibility of NFC Mobile Payments in the

Netherlands?,» në Delft University of Technology, 2012.

[2] «NFC Forum,» [Në linjë]. Available: www.nfc-forum.org. [Qasja 2015].

[3] Wu Han Ning Henry, Chan Sin Yee, «Mobile Application Using NFC,» Hong Kong.

[4] Vedat COŞKUN, Kerem OK, Büşra ÖZDENİZCİ, Near Field Communication from

theory to practice, Istanbul: John Wiley & Sons Ltd, 2012.

[5] Büşra ÖZDENİZCİ, Mehmet AYDIN, Vedat COŞKUN, Kerem OK, «NFC Research

Framework: A Literature Review And Future Research Directions,» në 14th IBIMA

Conference, Istanbul, June 2010.

[6] Vedat Coskun, Busra Ozdenizci, Kerem Ok, «A Survey on Near Field Communication

(NFC) Technology,» në Sensors Journal, Isanbul.

[7] M. L. Murphy, The Busy Coder's Guide to Android Development, USA, 2008.

[8] «How to build a NFC Application on Android,» NXP Semiconductors, 2013.

[9] D. Felker, «Android Application Development for Dummies,» Wiley Publishing, 2011.

[10] K. Lampert, «Developing NFC Applications on the Android Platform».

[11] J. Kremer, «NFC - Near Field Communication».

[12] [Në linjë]. Available: http://www.nearfieldcommunication.org/about-nfc.html.

[13] Benjamin Burghardt, Dr. Marcus Gemeinder, Markus Huber, Dr. Jörg Preißinger, Peter

Preuss, Tobias Schöllermann, David Schulz, Dr. Rainer Steffen, Kerstin Täumer, «Near

Field Communication - Organising everyday life intuitively,» Frankfurt, 2010.

[14] The Creative Studio në Deloitte, «NFC and mobile devices: payments and more,»

London, 2012.

[15] The Creative Studio në Deloitte, «Contactless mobile payments gain momentum,»

London, 2015.

[16] Enrico Rukzio, Karin Leichtenstern, Vic Callaghan, Paul Holleis, Albrecht Schmidt,

Jeannette Chin, «An Experimental Comparison of Physical Mobile Interaction

Techniques: Touching, Pointing and Scanning,» University of Munich.


67

[17] R. Minihold, NFC Technology and Measurements, 2011.

[18] NFC Forum, «How to use NFC tags and readers to create interactive experiences that

benefit both customers and businesses,» NFC Forum, 2011.

[19] Vedat Coskun, Busra Ozdenizci, Kerem Ok, «The Survey on Near Field

Communication,» në NFC Lab, Istanbul, 2015.

[20] H. S. Kortvedt, « Securing Near Field Communication,» në Norwegian University of

Science and Technology, 2009.

[21] Martin Feldhofer, Manfreg Aigner, Rosa Iglesias, Juan Pedro Uribe, «Security in NFC &

NFC Application with an all-in-one device,» në Near Field Communication Handbook,

CRC Press, 2012, pp. 25 - 71.

[22] Liam Church, Maria Moloney, «State of the Art for Near Field Communication: security

and privacy within the field,» Ireland, 2012.

[23] Ernst Haselsteiner, Klemens Breitfuß, «Security in Near Field Communication (NFC) -

Strengths and Weaknesses,» Gratkorn, Austria.

Documents

Dizenjimi i një sistemi informimi publik që përdor teknologjinë NFC