DÜNYAYA GENEL BAKIŞ:

Dünyada sığınmaevlerinin açılmasında öncülük Norveç tarafından gelmiş ve 1968 yılında ilk sığınmaevi açılmıştır. Bunu 1972 yılında İngiltere’de Londra’da women’s Aid’in açılışı izlemiştir. Böylece sorun kamusal alanda konuşulur hale gelmiş ve yeni bir hizmet türü oluşturulmuştur. Almanya’da ilk sığınmaevi 1974’te, Fransa’da 1976’da; Avusturya’da 1978’de açılmıştır. Aynı yıllarda Norveç, İsviçre, İsveç’te de kadın sığınmaevleri kurulmuştur. Bu sığınmaevlerinin bazıları kadın kuruluşlarının girişimleriyle kurulmuş ve giderleri bağışlar ile karşılanmıştır. Bazıları ise giderleri devletçe karşılanarak ya da desteklenerek gönüllü kadın örgütlerince işletilmiştir. Bu dönemde, bağımsız kadın kuruluşlarınca işletilen sığınmaevlerinin yanı sıra kiliseler ya da yerel yönetimler tarafından kurulup işletilen sığınmaevleri de bulunmaktadır

Bu gelişmeleri takip eden yıllarda batı ülkelerinde, danışma büroları ve sığınmaevleri gibi şiddete uğrayan kadınlara yönelik kurumsal hizmetler yaygınlaşmıştır. 1992 yılında ABD’de bu kurumların sayısı 1500 e ulaşmıştır. Kanada’da hemen hemen tüm belediyelerin sınırları içinde Kadının Eşitliği Bakanlığı’ndan her yıl düzenli kaynak aktarılan bağımsız sığınmaevleri kurulmuştur.

Avrupa’daki 32 devletten sadece 8 tanesi niceliksel olarak her 10.000 nüfus için bir kadın sığınmaevi minimum standardını karşılamaktadır.

 

Avrupa’da ve Amerika’da kadın örgütleri, geçtiğimiz son 30 yıl boyunca karşılaştıkları sayısız engele rağmen, şiddet mağdurları için koruyucu ve önleyici hizmetler geliştirmiştir. Kadın sığınmaevleri, danışmanlık ve avukatlık hizmetleri, sosyal yardım hizmetleri, tecavüz kriz merkezleri, telefon yardım hatları ve iyileştirme programları gibi çeşitli hizmetlere erişim çok daha kolay hale gelmiştir. Birçok ülkede kadınların ve çocukların olağandışı savunmasızlığı aileiçi şiddetin doğrudan bir sonucu olarak görülmüş ve refah yasaları ile konut ve evsizlik hükümleri önceliği şiddet gören kadınlara öncelik verilmiştir.

Norveç ve Avustralya başta olmak üzere Almanya, Finlandiya gibi birçok ülkede aile kanunlarında suçluyu aile evinden belirli bir süre uzaklaştırmak için polise yetki tanınmış ve gerekli yasal düzenlemeleri gerçekleştirmiştir. Örneğin 1999 yılından itibaren İspanya, yasal düzenlemede psikolojik şiddeti ağır bir şiddet türü olarak kabul etmiştir. Benzer biçimde Norveç’te evlilik içi tecavüz 1981 yılından beri suç sayılmıştır.

İrlanda, İsveç, Portekiz ve ispanya gibi birçok ülkede üçüncü şahıslara aileiçi şikayet ve dava açma hakkı tanınmıştır. Yine üçüncü şahısların polis ve savcıya müdahale etme ve mağdurun da polis ve savcıdan şikayette bulunma hakkı kabul edilmiştir.

Eviçi şiddete maruz kalan erkekler için sığınmaevi olan ülkeler ise Bosna- Hersek, Danimarka, Lüksembeurg, Romanya ve Türkiye(Konya)’dır.

NORVEÇ: Şiddet mağdurları için kurulan sığınmaevleri,

çoğunlukla kadın hakları alanında çalışan sivil toplum kuruluşlarınca ya da şiddet mağduru kadınlarca işletilmiş, finansmanları da ya tamamen devletler tarafından karşılanmış ya da kamudan ciddi destekler sağlanmıştır.

Bazı sığınmaevleri lezbiyen, travesti, seks işcisi kabul ederken bazıları etmemektedir. Bazıları alkol ve uyuşturucu gibi bağımlılıkları olan kadınlara tedaviyi kabul etmeleri şartıyla hizmet vermektedir.

FRANSA: 1. İstasyon Sığınmaevleri (Acil

sığınmaevleri) Kalma süresi 15 gün olarak öngörülmüştür.

Özel durumlarda bu süre uzatılabilmektedir. Şiddete maruz kalan kadınlar acil telefon hattına başvurma ya da yüzyüze görüşme sonrasındaki değerlendirme ile sığınmavlerine kabul edilmektedir. Bu sığınmaevleri, kriz dönemini yaşayan kadınlara açıktır. Evden uzak kalmaları, yaşadıkları zor durumu daha net değerlendirmeleri ve gelecek üzerine düşünmeleri için fırsat vermektedir

2. Anne Evleri Bu sığınma evleri hamile ya da 3 yaşından

küçük bebeği olan şiddet mağduru kadınlara hizmet vermektedir.

3. Sığınmaevi ve Sosyal Hayata Geri Kazandırma Merkezi (CHRS)

Bu kurumlar kamu hizmeti vermek amacıyla Sosyal ve Sağlık İşleri Bölge Müdürlükleri denetiminde çalışan kurumlardır. 3 yaşından büyük çocukları olan veya çocuksuz kadınların uzun süreli olarak (ortalama 18 ay) kalabileceği sığınmaevleridir.

Sığınmaevlerinin içine geçici lojmanlar, doğum merkezleri ve sosyal konutlar dâhildir. Bu kurumlarda toplamda 21.170 kişilik yer sağlanmaktadır.

Fransa’da aile içi şiddet mağduru kadınlar için öngörülen yeni bir uygulama bulunmaktadır. 3 pilot bölgede uygulanan çalışmada kadınlar, bir ailenin yanına yerleştirilmektedir. Bu uygulamayla belli kriterlere uyan, yaşadıkları bölgenin valiliğince bu iş için kabul edilmiş bir aile, şiddet mağduru bir kadını evlerinde konaklatmakta, karşılığında bu proje için ayrılmış ödenekten ücret almaktadır. Toplu Konut İdaresinden kiralanan bir apartman içindeki daireleri kullanarak hizmet vermektedir.

İSVEÇ:

İsveç’te ise sadece namus cinayetleriyle ilgili çalışan sığınmaevleri, fiziksel engellilere göre fiziksel koşulların yapılandırıldığı evler ve psikolojik sorunların yoğun olduğu kadınlar için ayrı evler bulunmaktadır. Örneğin İsveç’teki bazı sığınmaevlerinde işitme ve konuşma sorunu olan kadınlar için

özel telefon sistemi bulunmaktadır. Sığınmaevlerinin bir kısmında özürlülere yönelik düzenlemeler yapılmıştır.

Bazı sığınmaevleri ensest konusunda özelleşmiştir. İncelenen ülkelerde farklı gereksinim gruplarına özel hizmetler geliştirildiği görülmektedir. İsveç’teki bir sığınmaevi, yalnızca namus cinayeti tehdidi altındaki kadınlar için hizmet vermektedir.

Şiddet uygulayan erkeği rehabilite etmek amacıyla kurulmuş olan erkeklerin yatılı olarak hizmet aldığı bir kuruluş bulunmaktadır

Belediyeye bağlı eğitim komisyonu tarafından okullara yönelik olarak, aile içi şiddet ve cinsel şiddetle ilgili eğitimler verilmektedir. Öğretmenler ve polislere eğitim verilerek, bu konudaki duyarlılığın artırılmasına yönelik çalışılmaktadır. belediyeler, aile içi şiddet yaşayan kadın ve çocuklar için sığınmaevinde yer sağlama, çocuklar için özel hizmetler sağlama, kadınların masraflarını karşılama ve yeni bir yaşama başlayabilmeleri için gerekli desteği vermekle yükümlü kılınmıştır. Davalar ücretsiz olarak yürütülmektedir

Kadınların yaşadığı şiddetin boyutuna göre kadınlar, farklı bir sığınmaevine yerleştirilmektedir. Şiddetin ağır boyutta olmadığı durumlarda, birçok kadının bir arada kaldığı kolektif sığınmaevleri tercih edilmektedir. Şiddetin ağır boyutta olduğu durumlarda, kadınların uzun bir süre kalabileceği, bağımsız dairelerden oluşan sığınmaevlerine yerleştirme yapılmaktadır.

İsveç’te ülke çapında gençkızlar için çok sayıda ayrı sığınmaevleri bulunmaktadır.

MALTA: Aile içi şiddet üzerine uzmanlaşmış bir

birimiyle Devlet Sosyal Çalışma Kurumu bulunmaktadır. Malta, 2005 yılında ceza yasasında özel “tacizle mücadele” hükümleri belirtmiştir. Malta’da aile içi şiddetten kurtulanlar, çocuk taciz kurbanları ve zihinsel sağlık hastaları için 24 saat hizmet veren bir ulusal yardım ağı da mevcuttur. Danışmanlık hizmeti telefon ücreti alınmadan malta dilinde ve İngilizce olarak verilmektedir. Malta’da hatta bazılarında Arapça ve Fransızca hizmet veren 4 kadın sığınmaevi kurulmuştur. Bir adet kadınlarla çocukların kalması için 15 yatak kapasiteli devlet acil durum barınağı vardır.

Yine kadınlar ve çocukları için 13 kişisel odalı bir acil durum barınağının yanı sıra Gazo’da bir adet kadınlar ve çocukları için 6 odalı kilisenin yürüttüğü STK acil durum barınağı ve 1 adet de kadınlar ve çocukları için 9 kişisel dairesi olan ikinci derece sığınmaevi hizmet vermektedir. Acil durum barınağı tamamen devlet tarafından finanse edilirken geri kalan 3 sığınmaevi STK barınağı ise kısmen devlet sermayesiyle ve kısmen kilise ve diğer bağışlarla finanse edilmektedir. Ayrıca kısmen devletin finanse ettiği kadınlar ve çocukları barındırmak için 17 yatak kapasiteli evsiz kadınlar için 1 adet STK yurdu vardır. Toplamda farklı düzeylerde işletilen 43 sığınmaevi ile Malta, Avrupa Parlamentosu’nun öngördüğü rakamlara ulaşmıştır.

HOLLANDA: Hollanda’nın Ceza Kanun’unda evlilik içi tecavüz

yasaklanmış olup, cinsel taciz ile ilgili diğer yasal düzenlenmeler; medeni kanun, iş yasası ve eşit muamele yasası gibi farklı yasal düzenlemeler içinde yer almıştır. 2000 yılında taciz ile mücadele yasası çıkarılmıştır. Çok dilli danışmanlık sadece bazı organizasyonlar tarafından Arapça, Türkçe ve İngilizce olarak verilmektedir. Telefonla danışmanlığın yanı sıra birçok yardım ağına e-mail veya yardım sohbet odaları ile de ulaşabilmektedir. Hollanda yardım ağlarının tamamı devlet sermayesidir. Bunun %60’ı ulusal seviyede ve %40’ı da belediyelere bağlı olarak destek sağlamaktadır. Hollanda’da farklı yerlerde birçok sığınmaevi işleten yaklaşık 32 organizasyon vardır ve sığınmaevi sayısı da 100’dür. Şiddet mağduru kadınlar ve onların çocukları için yaklaşık 2.430 sığınmaevi mevcuttur. Hollanda’da 38 aileiçi şiddet Tasfiye ve destek merkezi vardır.

Sığınmaevleri, 24 saat hizmet vermesi, danışmanlık desteği sunulması, güvenli kurumlar oluşturulması, ev ziyaretleri ile ailenin gözetim altında tutulması, istasyon sığınmaevi ve geçiş evleri olmak üzere farklı sığınmaevlerinin olması prensibi üzerine kurulmuştur.

Şiddet Uygulayanlara Yönelik Hizmetler Gönüllü katılıma dayalı destek: Henüz

yaygınlaşmamış olan hizmet modelinde, şiddet uygulayan erkekler teşvik edilerek, psikolojik ve sosyal destek almaları sağlanmaktadır.

Şiddet uygulayan için terapi: Adli tıp polikliniklerinin yarısında uygulanan terapi programı ile polis aracılığıyla kliniğe yönlendirilen kişilere yönelik olarak tedavi hizmeti verilmektedir.

Bir sığınmaevinde yeni gelmiş olan kadınlar istasyon sığınmaevinde 6 hafta kalmaktadır. Kadın ve çocuklar için ayrı bir yatak odası bulunmakta, mutfak, tuvalet, banyo gibi ortak kullanım alanları diğer kadınlarla paylaşılmaktadır. Bu süre içinde, kadının gereksinimi ve geleceğe ilişkin planları anlaşılarak, kadının durumuna ve isteğine göre 6 ay kalabileceği uzun dönem sığınmaevine ya da yine 6 ay kalabileceği şehrin içindeki apartman dairelerine yerleştirilmektedir.

Sığınmaevinde bir süre kalmış olan ve bağımsız bir yaşam kurmaya karar veren kadınlar için sadece kendilerinin ve çocuklarının kaldığı apartman daireleri kullanılmaktadır. Kalış süresinin sınırlı olduğu bu dairelerde bireysel olarak yaşayan kadınlar, sığınmaevi hizmetlerinden destek almaya devam etmektedir.

LUKSENBURG: İlk kadın yardım ağı 1998 yılında

kurulmuştur. 9 kadın sığınmaevi mevcuttur ve hepsi günde 24 saat ulaşılabilecek niteliktedir. Sığınmaevlerinde Lüksemburg dili, Fransızca, almanca, İngilizce ve Portekizce ve İspanyolca gibi çok dilli hizmet sağlanmaktadır. Sığınmaevleri tamamen devlet sermayelidir. Lüksemburg’da aileiçi şiddete uğrayan kadınlar, ücretsiz mahkeme refakati ve mahkeme süreci boyunca ücretsiz yasal destek hakkına sahiptir.

Kadınlar ve şiddetten kurtulanlar için bir ulusal yardım ağı ve bölgesel düzeyde 9 yardım hattı bulunmaktadır. Şiddet kurbanı kadınlara hizmet veren 7 danışma merkezinin yanı sıra Lüksemburg’da aileiçi şiddetten kurtulan kadınlara yardım sağlayan farklı olanakları organize eden bir müdahale merkezi de bulunmaktadır

AVUSTURYA: Aileiçi şiddetle mücadelede model olan

ülkedir. 23’ü mültecilere ait olmak üzere toplamda da 30 sığınmaevi kadınlara hizmet vermektedir. Ayrıca her bölgede olmak üzere 1 adet müdahale merkezi vardır. 2000 yılından itibaren de Viyana’da erkeklere şiddete karşı eğitim hizmeti verilmektedir. Şiddet gören kadınların sağlık hizmetleri ve ameliyatları da Sağlık Bakanlığı tarafından karşılanmaktadır.. İngilizce, Türkçe, Arapça, Slovakça ve Macarca dillerinde telefon danışma hatları olup çalışanlarda kadına şiddet konusunda eğitim almışlarıdır. Bu hattın dışında tecavüze uğrayan ve cinsel tacize maruz kalan kadın ve çocuklar için telefon hattı bulunmakta.

Polise tanınan evden uzaklaştırma yetkisi sürecin önemli bir parçası olmuştur. Polise, şiddet failini 10 gün evden uzaklaştırma yetkisi tanınmaktadır. Bu süre içinde aile mahkemesine yapılan başvuru ile ikinci bir 10 günlük uzaklaştırma süresi verilmektedir. Mahkemede geçici önlem kararı alınmasıyla bu süre 3 aya kadar çıkabilmektedir. Şiddete Karşı Koruma Yasası’nın öngördüğü şekilde polis, müdahale merkezlerine bilgi vermek durumundadır.

Önceden aktif olma yaklaşımının benimsendiği merkezler, kadınların kendileriyle iletişim kurmasını beklemeden, yazılı olarak ya da telefon yoluyla kadınlarla iletişim kurmaktadır

Güvenlik Planı: Güvenlik planı yapılarak, kadınların şiddet görmeleri durumunda kısa ya da uzun dönemli korunmaları amacıyla yapmaları gerekenler ve sığınmaevleri konusunda bilgilendirme yapılmaktadır. Kadınların hukuki işlemleri için destek olunmakta, gerektiğinde mahkeme duruşmaları için kadınlara eşlik edilmektedir.

Ev Ziyareti: Kadınlara yazılı olarak ya da telefonla ulaşılamadığı ya da kadının yüksek risk altında olduğunun bilindiği durumlarda polis eşliğinde ev ziyareti yapılarak, kadınlara ulaşılabilmektedir.

İzleme Çalışması: Bağlantı kurulan kadınlara, görüşmeden 3 ay sonra tekrar ulaşılmakta, durumları hakkında bilgi alınmaktadır.

Sığınmaevi çalışanları, kadın aktivistler ve meslek elemanlarından oluşmaktadır. Özellikle bilinç yükseltme çalışmasının yapılması ve toplumsal kampanyaların yürütülmesi için kadın aktivistlere gereksinim duyulmaktadır. Farklı disiplinlerden olabilen meslek elemanlarının toplumsal cinsiyet temelli bir anlayışa sahip olması istenmektedir. Kadınlara hukuki ve maddi destek verilmekte, iş bulmalarına yardımcı olunmaktadır. Haftada bir kez grup çalışması yapılarak, kadınların katılımını desteklenmektedir. Çalışanlara yönelik süpervizyon ayda bir kez kurum dışından sağlanmaktadır. Sığınmaevlerinin birçoğunda geceleri ve hafta sonları gönüllüler çalışmaktadır.

Güvenlik için kamera sistemi bulunmaktadır. Sığınma evlerinin bahçesi çit ve parmaklıklarla örülüdür. Polise doğrudan bir hat ulaşılan telefon hattı bulunmaktadır. Viyana Kadın Sığınma evleri Derneği’ne bağlı sığınmaevlerinde kadınların kolektif sığınmaevinden sonra çocuklarıyla birlikte bireysel bir yaşam sürdürdükleri ve yaklaşık 1 yıl kadar kalabilecekleri geçiş evleri ve apartman daireleri bulunmaktadır. Ayrıca kadınların kira karşılığında kaldıkları sığınmaevine bağlı 27 apartman dairesi bulunmaktadır. Bu dairelerde kadınlar tamamıyla bağımsız yaşamaktadır.

ALMANYA Almanya’da bulunan bir sığınmaevi farklı

kökenlerden göçmen kadınlara, kadınların anadillerini konuşan çalışanlarıyla hizmet vermektedir. Almanya’da bulunan bir kadın sığınmaevindeki güvenlik kuralları dikkat çekmektedir. Kadınlar bir buluşma noktasından alınıp, sığınmaevine dolaylı yollardan geçilerek getirilir. Kadınların taksiyle eve gelmelerine, eve herhangi bir sipariş vermelerine izin verilmemektedir.

Herhangi bir kişiye ya da kuruma telefon üzerinden kadınlara dair bilgi verilmemektedir. İzlendiklerini anlayan kadınların polisi arayabilmesi için evin girişinde polisi doğrudan arayabilecekleri telefon bulunmaktadır. Bulunma riski altında olan kadınlar, uzakta bulunan başka bir sığınmaevine yönlendirilmektedir. Almanya’daki bir sığınmaevinde dans terapisiyle kadınların örselenmiş bedenlerine yönelik güvenlerinin yeniden kurulması sağlanmaya çalışılmaktadır

Aile içi şiddete tanık olan çocukların toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin değerlendirmelerinin kadın erkek eşitliği temelinde oluşabilmesi için Almanya’da bir sığınmaevinde kalan ve sığınmaevinden ayrılan çocuklara yönelik olarak, kurum içinde ve dışında toplumsal cinsiyet duyarlılığı eğitimi gerçekleştirilmektedir.

“Önceden aktif olma” (pro-aktif) yaklaşımı benimsenerek, kadınların yaşadığı ya da bulunduğu yerlere gidilip, hizmetlerle ilgili bilgi verilmektedir. Yardım hattı üzerinden yapılan danışmanlık yeterli olmadığında ya da kadının hareket etme olanakları kısıtlı olduğunda, ev ziyareti yapılarak ya da bir buluşma noktasında bir araya gelinerek kadınlara danışmanlık verilmektedir.

Almanya’daki sığınmaevlerinin yaklaşık üçte biri bağımsızdır. Kadın kuruluşları tarafından kurulan bağımsız sığınmaevleri Bağımsız Sığınmaevleri çatısı etrafında ulusal ve uluslararası düzeyde kadına yönelik aile içi şiddetle mücadele mekanizmalarının geliştirilmesi için çalışmaktadır. Gönüllülük temelinde çalışmaların ağırlıkta olduğu ve kadın hareketi içinden gelen feminist örgütlerin kurduğu bağımsız sığınmaevleri, işleyiş modeli oluşturmada feminist ilke ve yöntemlerden yararlanırlar. Finansman ve maddi yardım konusunda devlet kurumlarından destek alan kuruluşlar, içişleri konusunda tamamen bağımsızdır.

Almanya Mainz Sığınmaevi’nde kısa süre kalınan istasyon ev ile geçiş evi aynı bina içinde bulunmaktadır. Kısa süre kalınan istasyon kurum olarak çalışmaktadır. İki bina içindeki iki ya da üç odadan oluşan grup evlerinde kadınlar çocuklarıyla (13 yaşından büyük erkek çocukları da dahil olmak üzere) birlikte kalmaktadır. Bu evlerde hem yaşantının özel boyutu korunmakta hem de ortak yaşama olanak sağlanmaktadır.

Almanya’da ise göçmen ailelerden gelen aile içi şiddet mağduru gençkızlar için özel hizmet veren Papatya isimli bir sığınmaevi bulunmaktadır. Sosyal yaşamları kısıtlanan, baskı altında tutulan, zorla evlendirilmek istenen, namus cinayeti tehdidi altında olan, hamile kalmış 13-21 yaşları arasındaki gençkızlar bu sığınmaevinden faydalanabilmektedir

İTALYA: Aile içi şiddet özel bir suç türü olarak

tanımlanmıştır. Aile içi şiddet faili 1 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılabilmektedir. Sığınmaevlerinin sadece bir kısmında kadın ve çocuklarının bağımsız odaları bulunmaktadır

Kadınlar için Acil Sağlık Hizmetleri Cinsel şiddete uğrayan kadınlar için acil

yardım ve sağlık hizmeti veren, tüm personelin kadın olduğu bazı klinikler bulunmaktadır. Bu klinikler bir sığınmaevi ile doğrudan bağlantı içinde çalışmaktadır.

 Kadınlara yönelik sanat çalışmalarına özel bir önem verilmektedir. Kütüphanede ağırlıklı olarak kadın yazarların kitapları bulunmaktadır. Yazarlarla tanışma günleri ve yazım atölyeleri düzenlenmektedir. Kadın el sanatları ve seramik, cam boyama, kalıp çıkarma gibi farklı el işi kursları verilmektedir.

Örneğin İtalya Roberta Lanzio Şiddete Karşı Merkezi ve Sığınmaevi’nin kapasitesi 5 kadın ve 5 çocuktur. İstasyon kurum olarak kullanılan grup evinde kalış süresi 4 ay ile sınırlıdır. Geçiş evi olarak kullanılan sığınmaevinde en fazla 6 ay kalınabilmektedir. Yine İtalya’da bulunan GOAP Sığınmaevi’nde 3 farklı sığınmaevi yapısı birlikte işletilmektedir. İstasyon sığınmaevinin kapasitesi 4 kadındır. Çocuk sayısında sınırlama bulunmamaktadır. Grup evinde 3 kadın çocuklarıyla ayrı odalarda kalabilmektedir. Bağımsız apartman dairelerinden oluşan geçiş evinde ise kadınlar bireysel olarak çocuklarıyla birlikte kalmaktadır.

İNGİLTERE Sığınmaevlerinin çoğunluğunda güvenlik

elemanı yoktur. Birçok sığınmaevinin doğrudan polise bağlı veya özel güvenlik şirketlerine uyarı gönderen alarm sistemi bulunmaktadır. İngiltere’de bir sığınmaevi çalışanlarının tamamına, çocuklar konusundaki duyarlılıklarını artırmaları ve çocuklara yönelik uygun bir yaklaşım geliştirebilmeleri amacıyla hizmet içi eğitim verilmektedir. Bir sığınmaevinin giriş katında engelliler bir yatak odası, yükseltisi olmayan ve tutamaçları bulunan bir tuvalet ve banyo bulunmaktadır.

Aile içi şiddet nedeniyle önemli psikolojik rahatsızlıklar yaşayan kadınlar için ayrı bir ev düzenlenmiştir. Sığınmaevi blokları içinde “İnci Evi” olarak adlandırılan ayrı bir evde, aile içi şiddet nedeniyle psikolojik sorun yaşayan kadın ve çocukları kalmaktadır.

Şiddet uygulayan erkekler için de bir yardım hattı hizmet vermektedir. Eşine karşı şiddet uyguladığı için pişmanlık duyan ve bu davranışından kurtulmak isteyen erkekler hattı aramaktadır.

Kadınlar izlenme ve bulunma riskine karşılık farklı bir bölgede bulunan sığınmaevine yerleştirilebilmektedir. Hangi bölgede bulunan sığınmaevine yönlendirme yapılacağına kadınlarla konuşularak birlikte karar verilmektedir. Bazı sığınmaevlerinde kadın ve çocukların bağımsız olarak yaşabilecekleri birimler bulunmaktadır. Ancak çoğu sığınmaevinde kadın ve çocukların birlikte kaldığı odalar bulunmakta; oturma odası, televizyon odası, mutfak, oyun odası ve banyo diğer kadınlarla birlikte paylaşılmaktadır. Kadınların kendi yemeklerini kendilerinin yapmaları beklenmektedir.

Sığınmaevi hizmeti ücretlidir. Kira ücretinin yanında aylık doğalgaz, elektrik gibi giderler de ödenmektedir. İngiltere’nin sosyal güvenlik sistemi, eşlerinden ayrılan kadınlara gereksinim duyulduğu takdirde ve düşük gelirli kadınlara sosyal yardım vermektedir. Çalışmayan kadınlar için istedikleri takdirde iş arama ödeneği alabilmektedir. Geliri olmayan ya da yetersiz gelire sahip kadınların ücretleri, devletin sağladığı sosyal yardımla karşılanmaya çalışılmaktadır.

Sığınmaevlerinin birçoğunda çocuklarla ilgilenen özel görevliler, oyuncaklarla döşenmiş oyun odası, çocukların oynamaları için bahçe bulunur. Çocuklar için düzenli sosyal etkinlikler ve geziler düzenlenmektedir. Okul ve anaokulu kayıt işlemlerin gerçekleştirilmesine yardımcı olunmaktadır

Sığınmaevi Sonrası Hizmetleri Sığınmaevinden çıktıktan sonra kadın ve

çocukların yeni bir yaşama başlamaları için, ev kurmalarına yardımcı olunmaktadır. Ev ziyareti yapılarak izleme çalışması gerçekleştirilmekte, destek grupları kurularak, ortak sorunları yaşayan kadınların birbirlerine destek olması sağlanmaktadır

Mahkeme Destek Hizmeti Sığınmaevinde kalan ya da toplum çalışması

yoluyla ulaşılan kadınlara gerektiği takdirde avukat görüşmeleri ve duruşmalar sırasında eşlik edilmektedir. 2005 yılından itibaren temel görevleri yüksek risk altında olan kadınlara, adli işlemler ve mahkeme sürecinde destek vermek olan“bireysel aile içi şiddet danışmanları” hizmet vermeye başlamıştır

AMERİKA Amerika’da ise şiddet gören kadınlar için ilk

sığınmaevi 1974 yılında açılmıştır. Bunu evsizler, mülteciler ve şiddete uğramış diğer kadın grupları için açılan sığınaklar izlemiştir. Ayrıca şiddete uğramış kadınlara yönelik olarak yasal danışmanlık ve 24 saat tecavüz kriz merkezlerinin yanında uyuşturucu ve alkol bağımlılığına yönelik olarak rehabilitasyon ve diğer meslek mekanizmaları da süreçte etkin olmuştur.

Bir belediyede sığınmaevi yöneticisine nakit para verilmekte, kişisel ihtiyaçlar buradan karşılanmaktadır. Bazı sığınmaevleri ihtiyaçları belediyeye bildirmekte, bu ihtiyaçlar belediye tarafından temin edilmektedir. Belediyeye bağlı bir sığınmaevi, belediyenin alış - veriş yaptığı mağazalardan ihtiyaçları temin etmekte, fatura belediyeye gönderilmektedir.

İncelenen ülkelerde kadın ve çocukların ihtiyaçları sığınmaevi bütçesinden karşılanmaktadır.

Amerika’da bulunan bir sığınmaevi, sığınmaevinde kalan kadınların gereksinimlerinin ücretsiz olarak karşılanması için, bağışlar yoluyla toplanan giysi ve eşyaların yer aldığı bir mağazaya sahiptir. Amerika’daki bir sığınmaevinde şiddet durumları için çocukların bireysel güvenlik planı oluşturmaları öğretilmektedir.

Ekonomik koşulları zayıf olan ve evinden ayrılmak isteyen şiddet mağdurlarına 2500 dolara kadar yardım yapılmaktadır. Acil sığınmaevinden sonra, kadınların bağımsız bir yaşama geçmelerini kolaylaştırmak amacıyla, kadınlar bağımsız apartman dairelerinden oluşan geçiş evlerine yerleştirilmektedir. Bu dairelerde iki yıla kadar oldukça düşük bir kira karşılığı kalan kadınlar, danışma merkezinin sunduğu destek hizmetlerinden yararlanmaktadır.

Amerika Naples Sığınmaevi’ndeki odaların yaklaşık yarısı, ortalama 2 ay olan acil barınma gereksinimi karşılandıktan sonra, yeni bir yaşam kurma kararı veren kadınlar için daha yoğun danışmanlık ve eğitim hizmetleri sunan ve daha uzun süre barınma olanağı sunan “geçiş yaşamı” programı için ayrılmıştır

KANADA Kanada’daki sığınmaevlerinin yaklaşık

yarısında tekerlekli sandalye kullanıcıları için özel düzenlemeler ve görme özürlü kadınlar için Braille alfabesiyle yazılmış broşürler bulunmaktadır.

Sığınmaevlerinden ücretsiz olarak yararlanılabilmektedir

Kanada’da farklı yapılarda sığınmaevleri bulunmaktadır:

Geçiş Evi: Aile içi şiddet mağduru kadın ve çocuklarının kısa ya da orta vadede (1 gün- 11 hafta) korunma altına alındıkları geçici sığınmaevleridir.

İkinci Aşama Sığınmaevleri: Aile içi şiddet mağduru kadın ve çocuklarının uzun dönemli (3-12 ay) olarak barındıkları, çeşitli hizmetlerle desteklendikleri ve farklı kurumlara yönlendirildikleri sığınmaevleridir.

Güvenli Ev Merkezi: Sığınmaevlerinin bulunmadığı kırsal ya da merkezden uzak bölgelerde aile içi şiddet mağduru kadın ve çocuklarına, geçici süre için sağlanan bağımsız evler bulunmaktadır. Bir merkeze bağlı olan Bu evlerde başka bir sığınmaevine geçinceye kadarki süre içinde genellikle 1-3 gün kadar kalınmaktadır

İstasyon (Acil) Kadın Sığınmaevi: Aile içi şiddet mağduru kadın ve çocuklarına kısa süreli (1-21 gün) hizmet sağlayan geçici sığınmaevleridir.

İstasyon (Acil) Sığınmaevi: Sadece aile içi şiddet mağduru kadınlar için değil, acil barınma gereksinimi içinde olan tüm nüfus için kısa süreli (1-3 gün) barınma hizmet veren kurumlardır.

Aile Kaynak Merkezi (Family Resource Centre): Bir bölgenin yönetimince hizmete geçirilen uygulama ile tüm aile üyelerine danışmanlık hizmeti verilmekte ve kadınlara sığınmaevi sağlanmaktadır.

Varolan sığınmaevlerinin üçte biri kısa süreli hizmet veren geçiş evleridir. Uzun dönemde çeşitli hizmetleri içeren ikinci aşama sığınmaevleri ise varolan sığınmaevlerinin dörtte birinden fazlasını oluşturmaktadır.

Sığınmaevlerinin büyük çoğunluğunda bireysel danışmanlık verilmekte, savunuculuk etkinlikleri yürütülmekte, çocuk eğitimine yönelik bilgi verilmekte ve çeşitli kurumlara yönlendirme yapılmaktadır.Bütün sığınmaevlerinde, kadınlar sığınmaevinden ayrıldıktan sonra izleme çalışmasıyla kadınlara destek verilmeye devam edilmektedir. Bazı sığınmaevleri telefonla kendilerine ulaşan kadınlarla evlerinde ya da bir buluşma noktasında görüşme hizmeti sunmaktadır.

SONUÇ: 1. Fiziksel Koşullar Farklı yapılardaki sığınmaevlerinin

çoğunluğunda kadın ve çocuklarının birlikte kalabileceği ayrı bir oda bulunmakta, ortak kullanım alanları diğer kadınlarla paylaşılmaktadır. Sığınmaevlerinin önemli bir kısmı avlusu ya da bahçesi olan müstakil bir evi kullanmaktadır.

Bazı sığınmaevlerinde bir ya da birkaç apartman dairesi sığınmaevi olarak kullanılmaktadır. Kadınlar çocuklarıyla birlikte bir dairede kalmakta, bununla birlikte tuvalet, banyo, mutfak gibi olanakları birkaç kadın ile paylaşmaktadırlar.

Bazı durumlarda iki katlı bir evdir. Tüm kadınların bir arada bulunabileceği ortak bir salon bulunmaktadır. Zemin katta danışma merkezi olarak kullanılan büro ve çocuk bakım odası bulunmaktadır. İngiltere 5 hostel vardır. Hostellerin bir kısmında çocuklu kadınlar birlikte kalmakta, ortak kullanım alanlarını diğer kadınlarla paylaşmaktadır. Çocuksuz kadınlar için olan hostel ayrıdır.

Bazıları ortak mutfakta her kadın mutfak eşyaları ve malzemelerini koymaları için ayrı bölmelere sahiptir, mutfağında her kadın için ayrı bir buzdolabı bulunmaktadır. Birçok sığınmaevinde kadınlar kendi yemeklerini kendileri pişirmektedir. Bu olanakların kadınların benlik saygılarının korunmasında etkili olduğu aktarılmıştır. Kimilerinde altı ailenin (kadın ve çocuk) kalabileceği altı bağımsız apartman dairesi bulunmaktadır.

Sığınmaevinin idari merkezi, çocuk yuvası, çamaşırhane gibi bölümleri apartmanın içinde bulunmaktadır. bir başka sığınmaevinde kadınlar bir apartman içindeki bağımsız dairelerde kalmaktadır. Sosyal aktiviteler için ortak kullanımda olan odalar da bulunmaktadır.

Sığınmaevleri genellikle bahçesi ya da avlusu olan birkaç katlı müstakil evleri kullanmaktadır. Bahçenin varlığı, çocuklar için oyun alanı yaratmakta, kadınların güvenli bir ortam içinde açık havada zaman geçirebilmelerini sağlamaktadır. Bahçenin sığınmaevi binasının ortasında yer alan bir avlu içinde yer alması, güvenliğin en üst düzeyde sağlanabilmesi açısından etkili olmaktadır.

2. Kapasite Sığınmaevlerinin çoğunluğu küçük bir birim

olarak az sayıda kadın ve çocuğa hizmet vermektedir. ortalama olarak yaklaşık 10 kadın ve 10 çocuktur. Daha büyük kapasiteye sahip olan sığınmaevleri kapasiteleri yaklaşık olarak 25 kadın ve daha fazla sayıda çocuktur. Küçük birimler olarak hizmet sunulmasının mesleki çalışmaları kolaylaştırdığı ve kadınların kendi aralarındaki ilişkiyi yakınlaştırdığı düşünülmektedir.

Kadınlar bağımsız bir yaşam kurmaya karar verdiğinde kurumun sahip olduğu ya da kiraladığı şehrin içindeki farklı bölgelerde bulunan bağımsız apartman dairelerinde düşük bir kira karşılığı 1-3 yıl arasında kalmakta ve danışma merkeziyle sığınmaevinin danışmanlık hizmetlerinden yararlanmaya devam etmektedir

3. Kalış Süresi Sığınmaevlerinde birbirinden farklı kalış

süresi sınırı bulunmaktadır. Süre sınırı sığınmaevi yapısıyla da bağlantılı olarak değişebilmektedir. İstasyon sığınmaevlerinde kalış süresi sınırı 2 haftadan 1 ay İla 3 ay olarak belirlenmiştir. Geçiş evinde kalış süresi 6 ay-1 yılla sınırlıdır. Bazı sığınmaevleri kadın ve çocukların sosyal olarak güçlenmeleri için uzun bir süre tanımakta süre sınırı 2 yıla kadar çıkabilmektedir. Kadınların sığınmaevinden çıkması için zorlanmamakta, ancak kendi yaşamlarını kurmaları için destek olunmaktadır

4.Yararlanıcılar: Sığınmaevlerinin çoğunluğunda, farklı gruplardan şiddet mağduru kadınlar sığınmaevi hizmetinden yararlanabilmektedir. Aile içi şiddet mağduru olan kadın ve çocukların yanı sıra geçici olarak barınma gereksinimi olan insan ticareti, cinsel şiddet ve ensest mağduru, yüksek düzeyde tehlike altında olan kadınlar, aile içi şiddet mağduru özürlü ve göçmen kadınlar da sığınmaevinde kalabilmektedir. Bazı sığınmaevleri şiddet mağduru lezbiyen, travesti ve seks işçisi kadınları da kabul etmektedir.

Uyuşturucu ya da alkol bağımlılığı bulunan, önemli psikiyatrik sorunları olan kadınlar genellikle kabul edilmemektedir. Ancak bazı sığınmaevlerinde psikiyatrik sorunu olan, alkol ve uyuşturucu bağımlısı olan kadınlar, bir tedavi programından yararlandığı sürece ve ya da rahatsızlık aktif durumda değilse sığınmaevinden yararlanabilmektedir. Ciddi düzeyde tehdit altında olan kadınlar için farklı uygulamalar gerçekleştirilebilmektedir. Kolektif sığınmaevleri yerine, gizli bir apartman dairesi kullanılabilmektedir.

5.Temel İlkeler Sığınmaevlerinin çoğunluğunda meslek elemanları ile kadınlar arasında hiyerarşi kurulması reddedilmektedir. Kadınların güçlenmesi en temel ilkelerden biri olarak ele alınmaktadır. Kadınların kendi kaynaklarını keşfetmesi ve güçlenmeleri yönünde danışmanlık verilmektedir Kadınların kararlarına saygı duyulmakta birlikte, yaşadıkları şiddeti polise bildirmeleri için kadınlar desteklenmekte ve ikna edilmeye çalışılmaktadır.

Evine geri dönmek isteyen kadınlarla özel görüşmeler yapılmaktadır. Bazı sığınmaevlerinde kendine yardım ilkesi geçerlidir. Benzer sorunları yaşamış olan kadınların birbirlerine destek olmaları, bu şekilde güçlenmeleri benimsenmiştir. Kimilerinde kadın ve çocukların evcil hayvanlarını getirme hakları bulunmaktadır. Bu uygulama kadın ve çocukların psikolojik olarak desteklenmelerinde önemli bulunarak, evcil hayvana sahip olmaları teşvik edilmektedir.

6.Yönetim: Sığınmaevlerinin önemli bir kısmı feminist kadın kuruluşları tarafından kurulmuştur. Bağımsız sığınmaevi olarak adlandırılan sığınmaevlerinin büyük çoğunluğunda hiyerarşisiz bir yapılanma bulunmaktadır. Sığınmaevi yöneticisi bulunmamakta, çalışanlar arasında statü farkı kabul edilmemektedir (İsveç, Abd, Almanya). Çalışanlar ile kadınlar arasındaki de hiyerarşi de reddedilerek, kadınların yönetime katılmaları desteklenmektedir

Bununla birlikte kapasitesi büyük olan sığınmaevlerinde, bu yönetim anlayışının uygulanmasının zor olabileceği düşünülmektedir. Hiyerarşik yapılanmaya sahip sığınmaevleri ise, sığınmaevinin bağlı olduğu kurumun üyelerinin de dahil olduğu yönetim kurulu tarafından ya da bu yönetim kurulunun içinde yer alan yönetici tarafından yönetilmektedir.

7.Destek Alanları: İlişki kurulan sığınmaevlerinin tamamında kadınlara psikolojik destek verilmektedir. Bazı sığınmaevlerinde grup çalışması güncel konular etrafında gerçekleştirilmektedir. Kadınların kızgınlık duygularını ifade edebilmeleri ve öfke kontrolünü öğrenmeleri için özel bir grup çalışması yürütülmektedir.

Kadınların kendilerini ve haklarını savunabilmeleri için dışa dönüklük eğitimi verilmektedir.

Sığınmaevlerinin hepsinde hukuki konularda danışmanlık hizmeti verilmektedir. Bazı sığınmaevlerinde kuruma belli aralıklarla gelen avukatlar bulunmaktadır. Sığınmaevlerinin tamamına yakınında kadınlara gereksinim duyulduğu durumlarda polis, savcılık gibi kurumlarla görüşmelerinde ve mahkeme duruşmalarında sığınmaevi çalışanları ya da gönüllüler tarafından eşlik edilmektedir

7.DESTEK ALANLARI:

Bazı sığınmaevleri, kendine yardım ilkesinin gereğince sığınmaevinde kalan kadınların birbirlerine eşlik etmelerini teşvik etmektedir. Bazı sığınmaevlerinde kadınların sığınmaevinden ayrılmasından sonra destek hizmetleri devam etmekte, danışmanlık verilmekte ve grup çalışmaları yapılmaktadır

Bazı sığınmaevlerinin (Hollanda- Overijssel) anlaşmalı olduğu doktor, avukat, çocuk yuvaları vardır. Sığınmaevinde bütün çalışanlar aile terapisi, gestalt terapi ve travma odaklı danışmanlık eğitimi almıştır. Çalışanlara yılda bir kez “ikincil travma” eğitimi verilerek, çalışanların ağır vakalarla birlikte çalışmaktan dolayı yaşadıkları psikolojik sıkıntıların çözülmesi için yardımcı olunmaktadır

Çocuklar: Sığınmaevlerinin önemli bir kısmında çocuklar için oyuncaklarla dolu, renkli bir şekilde boyanmış ve döşenmiş oyun odaları bulunmaktadır Aile içi şiddete tanık olan çocukların toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin değerlendirmelerinin kadın erkek eşitliği temelinde oluşabilmesi için kurum içinde ve dışında toplumsal cinsiyet duyarlılığı eğitimi gerçekleştirilmektedir. Okul çağındaki çocukların kendileri için hazırlanmış ders çalışmaya uygun bir mekanda, ödevlerine yardımcı olunarak, eğitimlerinin desteklenmesi önem taşımaktadır

8. Güvenlik: Birçok sığınmaevi polis karakoluna oldukça yakın mesafede bulunmaktadır. Polis belli aralıklarla sığınmaevi çevresinde devriye gezerek güvenliği sağlamaktadır. Sığınmaevlerinin polisle kurduğu işbirliği, güvenlik ve gizliliğin sağlanması açısından olduğu gibi kadınların sığınmaevine yönlendirilmesi açısından da büyük önem taşımaktadır.

Bunun için bazı sığınmaevi örneklerinde görüldüğü gibi polis merkezi ile sığınmaevi arasında protokol imzalanması, ilişkilerin bir sözleşme üzerinden daha resmi boyutta yürütülmesini sağlamaktadır. Pencere camları kurşun geçirmezdir. Kırılmayan camlarla kaplıdır. Asıl giriş kapısı ile giriş kapısı gibi görünen iki farklı kapı bulunmaktadır

 SONUÇ: DÜNYA ÖRNEKLERİYLE ARAMIZDAKİ FARKLAR:

Engellilere Özel Mekan Tasarımı Kimilerinin önceden şiddet mağduru olmuş

kadınlarca işletilmesi Şiddet durumları için çocuklara eğitim planı 24 saat açık tecavüz kriz merkezleri Şiddet nedeniyle önemli psikolojik

rahatsızlıklar yaşayan kadınlar ve çocuklar için ayrı merkez

Sığınmaevinde kalan ve ayrılan çocuklara özel destek

Çok dilde danışmanlık hizmeti ve sığınmaevi personelinin çok dilli seçilmesi

Polise tanınan evden uzaklaştırma yetkisi

Erkeklere şiddete karşı eğitim hizmeti Şiddet gören kadınların sağlık hizmetleri ve

ameliyatlarının devletçe karşılanması Ücretsiz mahkeme refakati ve mahkeme süreci

boyunca ücretsiz yasal destek Özelleşmiş sığınmaevleri: Hamile ve 3 yaşından küçük

bebeği olan kadınlara hizmet veren “Anne Evleri”, namus cinayetleriyle ilgili çalışan sığınmaevleri, ensest konusunda özelleşmiş sığınmaevleri, mültecilere ayrı sığınmaevi, lezbiyen, travesti, seks işcisi için sığınmaevleri, alkol ve uyuşturucu gibi bağımlılıkları olanlar için sığınmaevleri

Konut ve evsizlik hükümlerinin şiddet gören kadınlara öncelik vermesi

Şiddet uygulayan erkeklere yönelik yatılı rehabilitasyon merkezleri ve şiddet uygulayan erkek için telefon danışma hatları

Kampüs yapı