DİYABETTEN KORUNMADA CİNSİYET İLİŞKİLİ FARKLILIKLAR

Dr. İlhan TARKUN Kocaeli Üniversitesi Endokrinoloji ve Metabolizma

Bilim Dalı

Cinsiyet İlişkili Farklılıklar

ERKEK BEYNİ KADIN BEYNİ

Cinsiyet İlişkili Farklılıklar

Diyabette cinsiyet farklılıkları

• Orta yaşlı erkeklerde benzer yaştaki kadınlara göre diyabet prevalansı daha yüksektir, tersine prevelans yaşlı kadınlarda erkeklerden daha yüksektir¹.

• BAG bulunmadan BGT olması kadınlarda daha sıktır, bu nedenle OGTT daha az uygulandığı için prediyabet kadınlarda nispeten daha az saptanmaktadır².

• Kadınlarda insülin duyarlılığı genellikle daha iyidir³.

¹ Qiao et al Diabetes Care 2003, 26:1770-1780

² Williams JW et al Diabet Med 2003, 20:915-920 ³ Clausen JO J Clin Invest 1996, 98:1195-1209

Diyabette Cinsiyet Farklılıkları

Satman İ et al. Eur J Epidem (2013) 28(2): 169-80

Cinsiyet İlişkili Farklılıklar

Diyabet Önleme Çalışmaları

• Yaşam tarzı değişiklikleri ve/veya medikal tedavinin kullanıldığı randomize diyabet önleme çalışmalarının pek azında cinsiyet ile ilişkili değişiklikler bildirilmiştir (18/4).

• Yine bu çalışmaların çok azında cinsiyet spesifik morbidite ve mortalite hızları bildirilmiştir.

Diyabet Önleme Çalışmaları

• Malmö çalışmasına sadece erkekler dahil edilmiştir.

• Da Qing çalışmasına eşit sayıda kadın ve erkek dahil edilmiş ancak cinsiyet ilişkili fark rapor edilmemiştir.

• Finnish Diabetes Prevention çalışmasında yoğun yaşam tarzı değişikliği tedavisiyle, diyabet insidansında erkeklerde %63, kadınlarda %54 azalma rapor edilmiştir, ancak istatistiksel anlamlılık belirtilmemiştir.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri Çalışmaları

• US DPP Çalışması:

- Yoğun yaşam tarzı değişikliği grubunda; Kilo kaybı erkeklerde daha belirgin (6 vs 4.6 kg, p<0.01)

Bel çevresi erkeklerde belirgin azalmış (5.6 cm vs 4.6 cm, p<0.05)

%7 üzerinde kilo kaybeden hasta erkekler %46.8, kadınlar %37.4, p=0.004)

Egzersiz uyum ve süresi erkeklerde anlamlı derecede daha iyi.

Diyet uyumu arasında cinsiyet farkı yok.

Plasebo grubunda hiçbir parametrede cinsiyet farkı yok.

•Yoğun yaşam tarzı grubunda diyabet riskinde azalma erkek %61.6 vs kadın %51.8 (p=0.25) •Normal glukoz toleransı sağlanan hasta Erkek %37.7 vs kadın %36.5 (p=0.72)

Perreault L et al. Diabetes Care (2008); 31:1416-1421

Yaşam Tarzı Değişiklikleri Çalışmaları

• Prediyabetik hastalarda yaşam tarzı değişikliklerinin diyabeti önleme de etkinliğini inceleyen 4 RKÇ’nin cinsiyet farklılıkları dikkate alınarak değerlendirilen metanaliz sonuçları,

• 1 yıl sonunda prediyabetik hastalarda, yaşam tarzı değişiklikleri uygulanan grupta diyabet gelişimi kontrol grubuna göre daha az (RR%60 %95 CI 0.35-1.05).

Glechner A et al Diabetologia (2015) 58:242-254

Yaşam Tarzı Değişiklikleri-Meta Analiz

Diyabet gelişme riski her iki cinsiyette benzer bir azalma göstermektedir. ♂ RR 0.53 (%95 CI 0.26-1.1)

♀ RR 0.71 (%95 CI 0.31-1.64) P=0.61

Glechner A et al Diabetologia (2015) 58:242-254

Yaşam Tarzı Değişiklikleri Çalışmaları-3 yıl İzlem

• Çalışmalarda izlem süresi 3 yıla çıkarıldığında, yaşam tarzı değişiklileri uygulanan grupta, diyabet ortaya çıkışı istatistiksel olarak anlamlı derecede azalır(RR 0.63, %95 CI 0.51-0.79).

• Bu çalışmalarda yaşam tarzı değişikliği ile her 1000 hastadan 52-122 tanesinde diyabet gelişimi önlenebilmektedir.

Glechner A et al Diabetologia (2015) 58:242-254

Yaşam Tarzı Değişiklikleri Çalışmaları-3 yıl İzlem

Diyabet gelişme riski her iki cinsiyette benzer bir azalma göstermektedir. ♂ RR 0.70 (%95 CI 0.53-0.91)

♀ RR 0.51 (%95 CI 0.35-0.75) P=0.20

Glechner A et al Diabetologia (2015) 58:242-254

Yaşam Tarzı Değişiklikleri Çalışmaları-6 yıl İzlem

• Da Qing çalışmasında prediyabetik hastalar diyet, egzersiz ve diyet+egzersiz ile 6 yıl boyunca izlenmiştir.

• Yaşam tarzı değişiklilerinden birine giren grupta diyabet gelişimi azalmıştır.

• Cinsiyet ile ilişkili bir fark saptanmamıştır.

Pan XR et al Diabetes Care (1997), 20:537-544

Yaşam Tarzı Değişiklikleri Çalışmaları- Kilo Kaybı

Yaşam tarzı değişiklikleri ile kilo kaybı her iki cinsiyette benzerdir. ♂ -2.78 kg (%95 CI -4, -1.57 kg)

♀ -0.6 kg (%95 CI -3.43, 2.24 kg) P=0.16

Glechner A et al Diabetologia (2015) 58:242-254

Cinsiyet İlişkili Farklılıklar

Diyabet Önleme Çalışmaları-İlaçlar

• Günümüze dek pre-diyabetik hastalarda ilaç kullanılarak diyabetin önlenmeye çalışıldığı ve cinsiyet spesifik sonuçların bildirildiği 5 büyük RKÇ mevcut.

• Bu çalışmalarda 3800 erkek ve 5700 kadında akarboz, metformin, pioglitazone, rosiglitazone ve metformin ve rosiglitazone kombinasyonu kullanılarak diyabet önlenmeye çalışılmıştır.

Chiasson et al Lancet (2002) 359: 2012-2078

P=0.43

DeFronzo et al N Engl J Med (2011):364:1104-15

Gerstein et al Lancet (2006), 368:1095-1105

Diyabetten Korunmada Cinsiyet İlişkili Farklılıklar

• Diyabetten korunmada yaşam tarzı değişiklikleri ve bazı ilaçların olumlu etkileri açıkça gösterilmiştir.

• Bu konuda yapılan çalışmalarda cinsiyet ile ilişkiyi belirlemede çok sayıda zorluk olsa da mevcut veriler, diyabetten korunmada cinsiyet ile ilişkili bir fark olmadığını göstermektedir.

• Bununla birlikte diyabet ile ilişkili birçok konuda (insidans, tedaviden yararlanma, komplikasyonlar vb) cinsiyet ile ilişkili farklılıklardan söz edilebilir.

Cinsiyet İlişkili Farklılıklar

Tedaviye Uyumda Cinsiyet İlişkili Farklılıklar

Metformin kadınlarda, erkeklerden daha fazla yan etkiye yol açmıştır %15 vs %10

Walker EA Diabetes Care (2006) 29(9):1997-2001

Tedaviye Uyumda Cinsiyet İlişkili Farklılıklar

Yu KM et al. J Diabet. Research (2013) epub

Tedaviye Uyumda Cinsiyet İlişkili Farklılıklar

Marie M et al Journal’s of Women Health (2014) 23(2):112-119

Cinsiyet İlişkili Farklılıklar- Depresyon ve Yaşam Kalitesi

• T2DM kadınlarda depresyon daha sık, daha şiddetli görülüyor. Yaşam enerjisi daha düşük.

• Kadınlarda depresyon şiddeti, yaşam standardı ve iş statüsü ile erkeklerden daha fazla ilişkili.

• Her iki cinste depresyon, HbA1c seviyelerini ve tedavi uyumunu olumsuz etkiliyor. Ancak bu durum erkeklerde daha olumsuz bir tabloya neden oluyor.

Siddiqui MA et al. Materia. Sociamed (2013);25(2):140-142

CİNSİYET İLİŞKİLİ FARKLILIKLAR

TEŞEKKÜR EDERİM

DM-KVH Cinsiyet İlişkili Farklılıklar

• Diyabetik olmayan kadınlarda KVH aynı yaş grubundaki erkeklere göre daha az görülmektedir.

• Ancak cinsiyet ilişkili bu fark diyabetik hastalarda ortadan kalkmaktadır.

• Diyabetli hastalarda kardiyovasküler hastalıklara bağlı mortalite erkeklerden daha fazladır.

- Hormonların etkisi

- Obezite

- Tanı ve tedavide cinsiyet ilişkili farklılıklar

TURDEP-II: Santral Obezite

34,6

64,3

52,6

DM-KVH Cinsiyet İlişkili Farklılıklar

Wexler DJ et al. Diabetes Care (2005),28(3): 514-520