ÇED RAPORU NİHAİ ÇED RAPORU - TEYOÇED RAPORU NİHAİ ÇED RAPORU TEYO YATIRIM VE DIŞ TİCARET A.Ş İR.4169 RUHSAT NUMARALI KÖMÜR OCAĞI VE KIRMA-ELEME-YIKAMA TESİSİ PROJESİ

©

ÇED RAPORU NİHAİ ÇED RAPORU

TEYO YATIRIM VE DIŞ TİCARET A.Ş

İR.4169 RUHSAT NUMARALI KÖMÜR OCAĞI VEKIRMA-ELEME-YIKAMA TESİSİ PROJESİ

ÖZEL FORMATLI ÇED RAPORU

i

PROJE SAHİBİNİN ADI TEYO YATIRIM VE DIŞ TİCARET A.Ş

ADRESİMerkez Mah. Çınar Cad. No:12 Kat:2

Yenibosna - Istanbul/Türkiye

TELEFON VE FAKS NUMARALARITel : 0212 654 49 49

Faks: 0212 654 49 59

PROJENİN ADIİR.4169 RUHSAT NUMARALI KÖMÜROCAĞI VE KIRMA-ELEME-YIKAMA TESİSİPROJESİ ÖZEL FORMATLI ÇED RAPORU

PROJE BEDELİ 310.690.500 $

PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ(İLİ, İLÇESİ, MEVKİİ,)

İl : Adanaİlçe : TufanbeyliKöy :

PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİNKOORDİNATLARI, ZONE

Koor. Sırası : Sağa, Yukarı Datum : ED-5

Türü : UTM, D.O.M. : 39

Ölçek Fak. : 6 derecelik

Nokta Adı Y X

RUHSAT ALANI KOORDİNATLARIR.1 256000,00 4237000,00R.2 254000,00 4239000,00R.3 257000,00 4239000,00R.4 261000,00 4243000,00R.5 261839,00 4243000,00R.6 260500,00 4240357,00R.7 263261,00 4238687,00R.8 261000,00 4238630,00R.9 261000,00 4239000,00

R.10 260000,00 4239000,00R.11 260000,00 4238000,00R.12 261000,00 4238000,00R.13 261000,00 4238410,00R.14 262458,00 4236917,00R.15 262000,00 4236000,00R.16 262000,00 4233000,00R.17 261180,00 4233000,00R.18 261106,00 4233380,00




ii

R.19 260982,00 4234172,00R.20 260960,00 4234380,00R.21 260845,00 4234318,00R.22 258095,00 4232832,00R.23 258125,00 4233100,00R.24 258000,00 4233000,00

ÇED İZİN ALANI KOORDİNATLARIKO/1 258084,92 4234494,08KO/2 258354,32 4234891,70KO/3 258544,76 4235374,42KO/4 258898,07 4235491,13KO/5 259249,37 4235885,28KO/6 259763,51 4237231,14KO/7 260136,21 4237709,29KO/8 260362,82 4238000,01KO/9 261000,00 4238000,01

KO/10 261000,00 4238410,01KO/11 262216,06 4237164,76KO/12 262458,00 4236917,01KO/13 262000,00 4236000,01KO/14 262000,00 4235922,20KO/15 260662,70 4235325,69KO/16 260395,46 4235272,64KO/17 260664,44 4235014,53KO/18 259915,21 4233913,84KO/19 259027,94 4233670,37KO/20 258562,00 4233656,09KO/21 258552,63 4234040,86

KIRMA-ELEME-YIKAMA TESİSİ KOORDİNATLARI

KE/1 260790,32 4236710,03KE/2 261034,12 4236860,24KE/3 261159,29 4236657,08KE/4 260915,49 4236506,87

SOSYAL TESİS KOORDİNATLARI

T/1 260528,35 4236105,60T/2 260853,99 4236427,54T/3 261116,73 4236607,02T/4 261640,35 4235828,06T/5 260968,71 4235495,02

KÖMÜR DEPO ALANIKD/1 261559,81 4236392,81KD/2 262240,11 4237141,72KD/3 262458,00 4236917,01KD/4 262000,00 4236000,01KD/5 262000,00 4235922,20BİTKİSEL TOPRAK DEPO ALANI KOORDİNATLARIBT/1 260136,21 4237709,28BT/2 260362,81 4238000,00BT/3 260492,19 4237900,24BT/4 260261,83 4237612,82




iii

PASA DEPO ALANIP/1 260261,83 4237612,83P/2 260492,20 4237900,25P/3 260362,82 4238000,01P/4 261000,00 4238000,01P/5 261000,00 4238410,01P/6 262240,11 4237141,72P/7 261559,81 4236392,81P/8 260819,15 4237176,96

Koor. Sırası : Enlem, Boylam Datum : WGS 84

Türü : Coğrafi

Nokta Adı ENLEM BOYLAM

RUHSAT ALANI KOORDİNATLARIR.1 38.24628213 36.21162205R.2 38.26374024 36.18809896R.3 38.26455669 36.22235086R.4 38.30163832 36.26667119R.5 38.30186143 36.27625579R.6 38.27771247 36.26185413R.7 38.26341072 36.29394360R.8 38.26229895 36.26814704R.9 38.26562976 36.26802219

R.10 38.26536316 36.25660413R.11 38.25636106 36.25694291R.12 38.25662758 36.26835957R.13 38.26031847 36.26822126R.14 38.24726466 36.28536831R.15 38.23888840 36.28044786R.16 38.21188141 36.28145397R.17 38.21166420 36.27209793R.18 38.21506543 36.27112577R.19 38.22216229 36.26944424R.20 38.22402892 36.26912314R.21 38.22344022 36.26783169R.22 38.20932803 36.23695682R.23 38.21174864 36.23720782R.24 38.21081483 36.23581572

ÇED İZİN ALANI KOORDİNATLARIKO/1 38.22428733 36.23627546KO/2 38.22793913 36.23921429KO/3 38.23233569 36.24122338KO/4 38.23348114 36.24521590KO/5 38.23712338 36.24909146KO/6 38.24937646 36.25450367KO/7 38.25378031 36.25859637KO/8 38.25645788 36.26108506KO/9 38.25662758 36.26835957




iv

KO/10 38.26031847 36.26822126KO/11 38.24726466 36.28536831KO/12 38.23888840 36.28044786KO/13 38.23818794 36.28047397KO/14 38.23246311 36.26541153KO/15 38.23191442 36.26237940KO/16 38.22966243 36.26553624KO/17 38.22728724 36.26361435KO/18 38.21955425 36.25735815KO/19 38.21712529 36.24731634KO/20 38.21687187 36.24200464KO/21 38.22033304 36.24176692

KIRMA-ELEME-YIKAMA TESİSİ KOORDİNATLARI

KE/1 38.24495926 36.26640110KE/2 38.24637629 36.26913342KE/3 38.24458062 36.27063073KE/4 38.24316362 36.26789845

SOSYAL TESİS KOORDİNATLARI

T/1 38.23944828 36.26361485T/2 38.24243317 36.26722318T/3 38.24411868 36.27016172T/4 38.23724528 36.27640061T/5 38.23406885 36.26884690

KÖMÜR DEPO ALANIKD/1 38.24230789 36.27529138KD/2 38.24922997 36.28280566KD/3 38.24726466 36.28536831KD/4 38.23888840 36.28044786KD/5 38.23818794 36.28047397BİTKİSEL TOPRAK DEPO ALANI KOORDİNATLARIBT/1 38.25378031 36.25859637BT/2 38.25645788 36.26108506BT/3 38.25559431 36.26259582BT/4 38.25294550 36.26006309

PASA DEPO ALANIP/1 38.25294550 36.26006309P/2 38.25559431 36.26259582P/3 38.25645788 36.26108506P/4 38.25662758 36.26835957P/5 38.26031847 36.26822126P/6 38.24922997 36.28280566P/7 38.24230789 36.27529138P/8 38.24917021 36.26657264

PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİKAPSAMINDAKİ YERİ (SEKTÖRÜ, ALTSEKTÖRÜ)

Sektör : Ek-I ListesiAlt Sektör : Madde 28-Madencilik Projeleri:

b) 150 hektarı aşan (kazı ve döküm alanıtoplamı olarak) çalışma alanında açık işletmeyöntemi ile kömür çıkarma




v

ÇED RAPORU HAZIRLAYANKURULUŞUN/ÇALIŞMA GRUBUNUNADRESİ TELEFON VE FAKS NUMARALARI

Mahatma Gandi Cad. No:92/206680 G.O.P. /ANKARATel : (312) 4472622Faks: (312) 4463810

YETERLİK BELGESİ NOSU,TARİHİ 70-12.10.2011

ÇED RAPORUNUN SUNUM TARİHİ (GÜN,AY, YIL) 01/08/2013




vi

İÇİNDEKİLER

TABLOLAR DİZİNİ ............................................................................................................ xŞEKİLLER DİZİNİ.............................................................................................................xiiKISALTMALAR ...............................................................................................................xiiiBölüm 1: Projenin Tanımı ve Amacı .................................................................................. 11.1. Tanımı, hizmet amaçları, önem ve gerekliliği, projenin zamanlama tablosu................ 1Bölüm 2: Proje Alanı ve Etki Alanına Ait Mevcut Durumun Belirlenmesi ve Özellikleri (***) 3(Proje yeri ve etki alanının mevcut durumu ve planlanan durumu ile ilgili olarak çevreselözelliklerin belirtilmesi)....................................................................................................... 32.1. Proje İçin Seçilen Yerin Konumu ................................................................................ 32.1.1. Faaliyet Yer Seçimi (İlgili Valilik veya Belediye tarafından doğruluğu onanmış olanfaaliyet yerinin, lejant ve plan notlarının da yer aldığı Onanlı Çevre Düzeni Planı veya İmarPlanları üzerinde, bu planlar yoksa mevcut arazi kullanım haritası üzerinde gösterimi, projeninkapladığı alan ve koordinatları).......................................................................................... 42.1.1.1. Genel Konum ....................................................................................................... 42.1.1.2. Proje Alanı ve Yakın Çevresinin Tanımı ............................................................... 42.1.2. Proje Kapsamındaki Faaliyet Ünitelerinin Konumu (Bütün idari ve sosyal ünitelerin,teknik altyapı ünitelerinin varsa diğer ünitelerin proje alanı içindeki konumlarının vaziyet planıüzerinde gösterimi, bunlar için belirlenen kapalı ve açık alan büyüklükleri, binaların kat adetlerive yükseklikleri) ................................................................................................................. 42.1.3. Proje için ÇED Çalışması Yapılan Sahanın Sınırlarını Gösterir Topoğrafik Harita.... 62.1.2. Proje Kapsamındaki Üniteler ................................................................................... 72.1.2.1. Ocak..................................................................................................................... 72.1.2.2. Kırma Eleme ve Yıkama Tesisi ............................................................................. 92.1.2.3. Ekonomik Olmayan Kaya ................................................................................... 112.1.2.4. Bitkisel Toprak Depo Alanı ................................................................................. 122.1.2.5. Stok Alanı ........................................................................................................... 142.1.2.6. Şantiye/İdari Bina ............................................................................................... 152.1.2.7. Nakliye Güzergahı .............................................................................................. 172.1.2.8. Diğer................................................................................................................... 172.2. Projenin Özellikleri.................................................................................................... 172.2.1. Proje kapsmında kullanılacak üretim yöntemleri .................................................... 172.2.1.1. Üretim miktarları (Toplam Cevher ve İşletilebilir Rezervler),................................ 182.2.1.2. İş akım şeması, .................................................................................................. 192.2.2. Üretimde kullanılacak makinelerin, araçların ve aletlerin miktar ve özellikleri, çalışacakpersonel sayısı, ............................................................................................................... 212.2.3. Üretim sırasında tehlikeli, toksik, parlayıcı ve patlayıcı maddelerin kullanım durumları,taşınmaları ve depolanmaları, ......................................................................................... 222.2.4. Proje kapsamındaki ulaştırma altyapısı planı (ulaştırma güzergahı, şekli, güzergahyollarının mevcut durumu ve kapasitesi, hangi amaçlar için kullanıldığı, mevcut trafikyoğunluğu, yerleşim yerlerine göre konumu, yapılması düşünülen tamir, bakım ve iyileştirmeçalışmaları vb.) ................................................................................................................ 23Bölüm 3: Projenin Ekonomik ve Sosyal Boyutları ............................................................ 243.1. Proje ve Etki Alanının Mevcut ve Planlanan Sosyo-Ekonomik Özellikleri.................. 243.1.1. Ekonomik Özellikleri (Yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler) ....... 243.1.2. Nüfus ( Yöredeki kentsel ve kırsal nüfus, nüfusun yaş sınıflarına göre dağılımı, hanehalkı yapısı)..................................................................................................................... 293.1.3. Sağlık (Bölgede mevcut endemik hastalıklar) ........................................................ 303.1.4. İnsan sağlığı ve çevre açısından riskli ve tehlikeli faaliyetler .................................. 323.1.5. Gerçekleşmesi beklenen gelir artışları; yaratılacak istihdam imkanları, nüfus Hareketleri........................................................................................................................................ 333.1.6. Yöredeki Sosyal Altyapı Hizmetleri ( Eğitim, sağlık, kültür hizmetleri) .................... 33




vii

3.1.6.1. Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin Gerçekleşmesine Bağlı Olarak, FaaliyetSahibi veya Diğer Yatırımcılar Tarafından Gerçekleştirilmesi Tasarlanan Diğer Ekonomik,Sosyal ve Altyapı Faaliyetleri........................................................................................... 363.1.6.2. Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin Gerçekleşebilmesi İçin Zorunlu Olan,Faaliyet Sahibi veya Diğer Yatırımcılar Tarafından Gerçekleştirilmesi Tasarlanan DiğerEkonomik, Sosyal ve Altyapı Faaliyetleri ......................................................................... 373.1.7. Çalışacak Personelin ve Bu Personele Bağlı Nüfusun Konut ve Diğer Teknik/SosyalAltyapı İhtiyaçları)............................................................................................................ 373.1.8. Projenin Fayda-Maliyet Analizi............................................................................... 373.1.8.1. Projenin Gerçekleşmesi İle İlgili Yatırım Programı ve Finans Kaynakları ............ 383.1.9. Projeden Etkilenen Yerleşim Yerleri....................................................................... 393.1.10. Projenin Ekonomik Ömrü..................................................................................... 393.1.11. Zamanlama Tablosu............................................................................................ 393.2. Diğer Hususlar.......................................................................................................... 41Bölüm 4. Mevcut çevresel özellikler ve doğal kaynakların kullanımı, (Bölgesel ve çalışma alanıbaz alınarak mevcut ve planlanan durum verilmelidir) ..................................................... 414.1. Arazi kullanımı ve mülkiyet durumu .......................................................................... 41a) Tarım ve Hayvancılık ........................................................................................... 41a.1 Sulu ve kuru tarım arazilerinin büyüklüğü .................................................................. 42a.2 Ürün desenleri ve bunların yıllık üretim miktarları ...................................................... 43a.3 Hayvancılık türleri, adetleri ve beslenme alanları ....................................................... 48b) Orman Alanları..................................................................................................... 52b.1 Ağaç türleri ve miktarları vaya kapladığı alan büyüklükleri ......................................... 52b.2 Ocak yerinin işlendiği mescere haritası ve yorumu .................................................... 52b.3 Sahanın yangın görüp görmediği............................................................................... 53c) Proje yerinde elden çıkarılacak alanın değerlendirilmesi...................................... 53c.1 Proje sırasında kesilecek ağaçların tür ve sayıları, orman yangınları ve alınacak önlemler,........................................................................................................................................ 53c.2 Elden çıkarılacak tarım alanlarının büyüklüğü, arazi kullanım kabiliyeti...................... 55c.3 Etkilenecek tabii bitki türleri ve ne kadar alanda bu işlerin yapılacağı ........................ 56c.4 Proje alanında kültür ve tabiat varlıkları durumu, ....................................................... 56c.5 Proje kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında etkiler ve alınacak önlemler (arazihazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası) ..................................................................... 564.2. Toprak Özellikleri...................................................................................................... 57a) Toprak yapısı ve arazi kullanım kabiliyeti sınıflaması ........................................... 57b) Yamaç Stabilitesi ................................................................................................. 62c) Erozyon ............................................................................................................... 62d) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında toprağa etkiler ve alınacakönlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası)............................................. 634.3. Jeolojik Özellikler...................................................................................................... 65a) Bölge Jeolojisi...................................................................................................... 65b) Proje Alanı Jeolojisi ............................................................................................. 69c) Cevherleşme ....................................................................................................... 75d) Depremsellik........................................................................................................ 77e) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında jeolojik etkiler ve alınacakönlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası) ............................................. 794.4. Hidrojeolojik Özellikler .............................................................................................. 79a) Bölgesel Hidrojeolojik Özellikler ........................................................................... 79b) Proje Sahasının Hidrojeolojisi .............................................................................. 81c) Yüzeysel su kaynaklarının hidrojeolojik özellikleri, ............................................... 82d) Yeraltı Suyu Kaynaklarının Mevcut durumu ve Planlanan Kullanımı .................... 83e) Proje Sahasının Hidrojeokimyası ......................................................................... 83




viii

f) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında hidrojeolojik etkiler ve alınacakönlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası)............................................. 834.5 Hidrolojik Özellikler, ekolojik özellikler ve Akış Oranı Ölçümleri ................................. 85a) Bölge ve Proje Alanı Hidrolojik Özellikleri............................................................. 85b) Akımlar ................................................................................................................ 89c) Yüzeysel Su Kaynaklarının Hidrokimyasal Özellikleri........................................... 90d) Projenin göl, baraj, gölet, akarsu ve diğer sulak alanlara göre konumu................ 90e) Yüzeysel su kaynaklarının mevcut ve planlanan kullanımı (içme, kullanma, sulamasuyu, su ürünleri istihsali, ulaşım, turizm, elektrik üretimi, diğer kullanımlar),................... 91f) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında hidrolojik etkiler ve alınacakönlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası)............................................. 914.6. Meteorolojik ve iklimsel özellikler .............................................................................. 93a) Bölgesel ve Proje Alanı Meteorolojik ve iklimsel özellikler .................................... 93b) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler sırasında yerel ve bölgesel iklimdeoluşabilecek Meteorolojik ve iklimsel etkiler ile alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletmeve İşletme sonrası) ........................................................................................................ 1154.7. Flora-Fauna............................................................................................................ 116a) Proje Alanı ve Proje Etki Alanı Flora-Faunası ................................................... 116b) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında flora-fauna üzerine etkiler vealınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası) ............................. 1344.8. Koruma Alanları (EK-V’ deki Duyarlı Yöreler listesi kapsamında) ........................... 136a) Proje Alanı ve Proje Etki Alanı Koruma Alanları ................................................ 136b) Proje kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında Koruma Alanlarına etkiler vealınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası)............................. 1424.9. Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler (Askeri Yasakbölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar, 7/16349 sayılıBakanlar Kurulu Kararı ile ‘’Sınırlandırılmış Alanlar’’ v.b.) .............................................. 142a) Proje Alanı ve Proje Etki Alanı ........................................................................... 142b) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında etkiler ve alınacak önlemler(arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası) ......................................................... 143Bölüm 5: Proje kapsamındaki faaliyetlerin değerlendirilmesi (ilgili yönetmelikler kapsamındaarazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası olacak şekilde, kümülatif olarak gereklideğerlendirme yapılacaktır.) .......................................................................................... 1435.1. Emisyon hesaplamaları .......................................................................................... 1435.2. Su Kullanımı ve bertarafı (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası olmak üzeretemin edileceği kaynaklar, su miktarları, içme ve kullanma suyu ve diğer kullanım amaçlarınagöre miktarları, kullanımı sonrası oluşacak atıksuların miktarı ve bertarafı) ................... 1585.3. Atıklar (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası olmak üzere atık türleri, miktarları,bertarafı) ....................................................................................................................... 1635.4.Gürültü kaynakları ve seviyeleri, Vibrasyon (Akustik Rapor) .................................... 1665.5. Sağlık koruma bandı mesafesi,............................................................................... 1665.6. Doğaya Yeniden Kazandırma Çalışmaları ve Rehabilitasyon planı......................... 1675.7. Risk Analizi............................................................................................................. 167a) Proje Alanı ve Proje Etki Alanı analizi ............................................................... 167b) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında risk durumlarında alınacakönlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası) ........................................... 1715.8. Asit Kaya Drenajı.................................................................................................... 1735.9. Diğer Hususlar........................................................................................................ 177Bölüm 6: Projenin Alternatifleri ...................................................................................... 177(Bu bölümde teknoloji, alınacak önlemlerin alternatiflerinin karşılaştırılması yapılacak ve tercihsıralaması belirtilecektir.)............................................................................................... 177Bölüm 7: İzleme Programı ............................................................................................. 177




ix

7.1. Projenin inşaatı için önerilen izleme programı, projenin işletmesi ve işletme sonrası içinönerilen izleme programı ve acil müdahale planı........................................................... 1777.2. ÇED Olumlu Belgesinin verilmesi durumunda, Yeterlik Tebliği’ nde ‘’Yeterlik Belgesi alankurum/kuruluşların yükümlülükleri’’ başlığının 4. maddesinde yer alan hususlarıngerçekleştirilmesi ile ilgili program ................................................................................. 188Bölüm 8: Halkın Katılımı ................................................................................................ 188(Projeden etkilenmesi muhtemel yöre halkının nasıl ve hangi yöntemlerle bilgilendirildiği, projeile ilgili halkın görüşlerinin ve konu ile ilgili açıklamaların ÇED raporuna yansıtılması.).. 188Bölüm 9: Sonuçlar: ........................................................................................................ 189(Yapılan tüm açıklamaların özeti, projenin önemli çevresel etkilerinin sıralandığı ve projeningerçekleşmesi halinde olumsuz çevresel etkilerin önlenmesinde ne ölçüde başarısağlanabileceğinin belirtildiği genel bir değerlendirme).................................................. 189NOTLAR VE KAYNAKLAR............................................................................................ 196EKLER: ......................................................................................................................... 198




x

TABLOLAR DİZİNİ

Tablo 1 İR.4169 Numaralı Ruhsat Koordinatları .......................................................................7Tablo 2 İzin Alanı Koordinatları.................................................................................................8Tablo 3 K-E-Y Tesisi Koordinatları ...........................................................................................9Tablo 4 Pasa Depolama Alanı Koordinatları ...........................................................................11Tablo 5 Bitkisel Toprak Depolama Alanı Koordinatları ............................................................13Tablo 6 Kömür Depolama Alanı Koordinatları.........................................................................14Tablo 7 Sosyal Tesis/İdari Bina Alanı Koordinatları ................................................................ 16Tablo 9 Proje Kapsamında Kullanılacak Makine ve Ekipmanlar .............................................21Tablo 10 Adana İli 2012 Kentsel Ve Kırsal Nüfus ...................................................................29Tablo 11 Adana İli 2012 Nüfusun Yaş Sınıflarına Göre Dağılımı ............................................30Tablo 12 Adana İli Hane Halkı Yapısı .....................................................................................30Tablo 13 Adana İli 2011 Yılı Bulaşıcı Hastalıkların İlçelere ve Aylara Göre Dağılımı ..............31Tablo 14 Adana İli 2011 Yılı Ölüm Sebeplerine Göre Dağılımı ...............................................32Tablo 15 Yıllık İşletme Giderleri Tablosu ................................................................................38Tablo 16 Zamanlama Tablosu ............................................................................................... 40Tablo 17 Adana İli Arazi Varlığı Dağılımı ................................................................................42Tablo 18 Sulamaya Elverişli Tarım Alanları ............................................................................42Tablo 19 Tufanbeyli İlçesi Arazi Varlığı...................................................................................43Tablo 20 Adana İli Baklagiller Üretimi .....................................................................................43Tablo 21 Adana Buğdaygiller Üretimi .....................................................................................44Tablo 22 Adana İli Yem Bitkileri Üretimi..................................................................................44Tablo 23 Adana İli Endüstriyel Bitkiler Üretimi ........................................................................45Tablo 24 Adana İli Meyve Üretimi...........................................................................................46Tablo 25 Adana İli Sebze Üretimi ...........................................................................................47Tablo 26 Adana İli Hayvan Varlığı ..........................................................................................48Tablo 27 Adana İli 2011 Yılı Su Ürünleri Üretimi Ve Parasal Değeri .......................................51Tablo 28 Adana İli Arıcılık verileri ...........................................................................................52Tablo 29 Adana İli Büyük Toprak Grupları ..............................................................................57Tablo 30 Adana İli arazi varlığı ............................................................................................... 58Tablo 31 Adana İli İlçelerindeki Arazi Varlığı...........................................................................58Tablo 32 Adana İli Arazi Sınıfları ............................................................................................59Tablo 33 Tufanbeyli’deki Linyitin Özellikleri ............................................................................76Tablo 34 Kömür Numunesi Analiz Sonuçları ..........................................................................77Tablo 35 Adana’nın Tarihinde Olmuş Büyük Depremler .........................................................77Tablo 36 2011 Yılı Su Bilançosu............................................................................................. 80Tablo 37 Adana İli Sınırları İçerisindeki Akarsular..................................................................85Tablo 38 Şarköy AGİ Son 10 Yıllık Ortalama Akım Verileri .....................................................89Tablo 39 Taşma Riskine Karşı Sete İlişkin Hidrolik Hesaplama Sonuçları ve MühendislikMiktarı ....................................................................................................................................92Tablo 40 1970-2011 Yılları Arası Göksun Meteoroloji İstasyonu Basınç Değerleri................94Tablo 41 1970-2011 Yılları Arası Göksun Meteoroloji İstasyonu Sıcaklık Değerleri ................95Tablo 42 1970-2011 Yılları Arası Göksun Meteoroloji İstasyonu Yağış Değerleri ..................96Tablo 43 1970-2011 Yılları Arası Göksun Meteoroloji İstasyonu Bağıl Nem Değerleri ............97Tablo 44 1970-2011 Yılları Arası Yağışlı, Sisli, Dolulu, Kırağılı, Orajlı Günler .........................98Tablo 45 1970-2011 Yılları Arası Göksun Meteoroloji İstasyonu Maksimum Kar KalınlığıDeğerleri ................................................................................................................................ 99Tablo 46 1970-2011 Yılları Arası Göksun Meteoroloji İstasyonu Buharlaşma Değerleri........100Tablo 47 1970-2011 Yılları Arası Esme Sayıları Toplamı ....................................................101Tablo 48 1970-2011 Yılları Arası Mevsimlik Esme Sayıları Toplamı .....................................103Tablo 49 1970-2011 Yılları Arası Yönlere Göre Ortalama Rüzgar Hızları ............................. 107Tablo 50 1970-2011 Yılları Arası Rüzgarın Mevsimlik Esme Hızları .....................................108




xi

Tablo 51 1970-2011 Yılları Arası Aylık Ortalama Rüzgar Hızları ..........................................113Tablo 52 Maksimum Rüzgar Hızı ve Yönü............................................................................113Tablo 53 Göksun Meteoroloji İstasyonuna Ait Uzun Yıllar Fevk Hadiseleri .......................... 114Tablo 54 1970-2011 Yılları Arası Fırtınalı Günler, Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayıları.............115Tablo 55 Flora Tablosu.........................................................................................................118Tablo 56 Fauna Listesi/Kuş Türleri ....................................................................................... 124Tablo 57 Tüpraş-404 Dizel Yakıtının Genel Özellikleri.......................................................... 143Tablo 58 Diesel Araçlardan Yayılan Kirlenmenin Yayın Faktörleri(kg/t) ................................ 144Tablo 59 Diesel Araçlardan Yayılan Kirlenmenin Yayın Faktörleri(kg/h) ............................... 144Tablo 60 Toz Emisyonları Oluşumlarının Hesaplanmasında Kullanılacak Toz EmisyonFaktörleri .............................................................................................................................. 145Tablo 61 Çalışma Sürelerine Göre Bitkisel Toprak Miktarları................................................146Tablo 63 Çalışma Sürelerine Göre Dekapaj Malzeme Miktarları...........................................147Tablo 64 Bitkisel Toprak Sıyrılması Sonucu Oluşacak Toz Miktarları ...................................147Tablo 65 Dekapaj İşlemi Sonucu Oluşacak Toz Miktarları ....................................................148Tablo 66 Çalışma Sürelerine Göre Kömür Üretim Miktarları .................................................148Tablo 67 Kömür Üretimi Sonucu Oluşacak Toz Miktarları.....................................................149Tablo 68 Proje Alanında Oluşacak Toz Emisyon Değerleri...................................................149Tablo 69 Yayılım Sınıfları .....................................................................................................150Tablo 70 Dekapaj İşlemleri Havada Asılı Partiküllerin Mesafeye Göre Dağılımı (g/m3) .......151Tablo 71 Dekapaj İşlemleri Çöken Tozların Mesafeye Göre Dağılımı(mg/m2.gün)................151Tablo 72 Üretim İşlemleri Havada Asılı Partiküllerin Mesafeye Göre Dağılımı (g/m3)..........154Tablo 73 Üretim İşlemleri Çöken Tozların Mesafeye Göre Dağılımı(mg/m2.gün) ..................154Tablo 74 Toz modellemesi sınır değer tablosu .....................................................................156Tablo 75 Tipik Evsel Nitelikli Atık Su Kirleticileri ve Ortalama Konsantrasyonları ..................159Tablo 76 Evsel Nitelikli Atık Su İçerisindeki Kirletici Yükleri ..................................................160Tablo 77 Proje Kapsamında Oluşacak Çamur Miktarı .......................................................... 161Tablo 78 İnşaat Aşamasında Oluşacak Evsel Nitelikli Katı Atık Miktarı.................................163Tablo 79 Proje Alanı Risk Analizi Tablosu ............................................................................169Tablo 80 Proje Etki Alanı Risk Analizi...................................................................................170Tablo 81 Proje Sahasının Su Tutma Alanı............................................................................175Tablo 82 Proje Sahasının Tam Üretime Ulaşıldığındaki Drenaj Suyu Miktarı........................ 175Tablo 83 Acil Durumlarda Aranması Gerekli Telefon Numaraları..........................................181




xii

ŞEKİLLER DİZİNİ

Şekil 1 1850-2100 Yılları Arası Birincil Enerji ..........................................................................2Şekil 2 Artan Enerji Talebi .....................................................................................................3Şekil 3 Proje Alanı ve Çevresini Gösterir Uydu Görüntüleri ......................................................5Şekil 4 Proje Alanı ve Çevresine Ait Yol Durumu......................................................................6Şekil 5 Kömür Ocağına Ait Uydu Görüntüleri............................................................................9Şekil 6 Kırma-Eleme-Yıkama Tesisinin Kurulacağı Alana Ait Uydu Fotoğrafları .....................10Şekil 7 Pasa Depolama Alanı Uydu Görüntüleri......................................................................12Şekil 8 Depolama Alanına Ait Uydu Görüntüleri .....................................................................14Şekil 9 Stok Alanı Uydu Görüntüleri........................................................................................15Şekil 10 İdari Bina ve Sosyal Tesis Alanı Uydu Görüntüleri ....................................................16Şekil 11 Üretime Ait İş Akım Şeması ......................................................................................19Şekil 12 Kirma-Eleme-YıkamaTesisine Ait İş Akım Şeması....................................................20Şekil 13 Taşıyıcı Bant ve Püskürtücü Ile Yapılan Depolama İşlemleri.....................................22Şekil 14 2012 Yılı Trafik Hacim Haritası .................................................................24Şekil 15 Adana İli Mevcut Toprak Durumu..............................................................................26Şekil 16 Proje Sahası Arazi Kullanımı ....................................................................................59Şekil 17 Tektono-Stratigrafik Birlikleri Gösteren Şematik Harita..............................................66Şekil 18 Adana İli Jeoloji Haritası ..........................................................................................68Şekil 19 Adana İli Deprem Haritası.........................................................................................78Şekil 20 Susuzlaştırma Mühendisliği Yerleşim Planı............................................................... 84Şekil 21 Sarız Irmağı Akım Grafiği..........................................................................................90Şekil 22 Drenaj Yerleşim Planı ............................................................................................... 92Şekil 23 1970-2011 Yılları Arası Basınç Dağılımları Grafiği ....................................................95Şekil 24 1970-2011 Yılları Arası Sıcaklık Dağılımları Grafiği ..................................................96Şekil 25 1970-2011 Yılları Arası Yağış Dağılımları Grafiği......................................................97Şekil 26 1970-2011 Yılları Arası Bağıl Nem Dağılımı Grafiği ..................................................98Şekil 27 1970-2011 Yılları Arası Yağışlı, Sisli, Dolulu, Kırağılı, Orajlı Günler Dağılımı............99Şekil 28 1970-2011 Yılları Arası Maksimum Kar Kalınlığı Dağılımı Grafiği............................ 100Şekil 29 1970-2011 Yılları Arası Buharlaşma Dağılımı Grafiği ..............................................101Şekil 30 1970-2011 Yılları Arası Esme Sayılarına Göre Rüzgar Diyagramı .......................... 102Şekil 31 1970-2011 Yılları Arası Mevsimlik Esme Sayıları Rüzgar Diyagramı ...................... 104Şekil 32 1970-2011 Yılları Arası Aylık Esme Sayıları Rüzgar Diyagramı .............................. 106Şekil 33 Uzun Yıllar Esme Hızlarına Göre Rüzgar Hızları Diyagramı....................................108Şekil 34 Yönlere Göre Mevsimlik Ortalama Rüzgar Hızları Diyagramı..................................109Şekil 35 Yönlere Göre Aylık Ortalama Rüzgar Hızları Diyagramı..........................................112Şekil 36 Aylık Ortalama Rüzgar Hızları Grafiği .....................................................................113Şekil 37 Maximum Rüzgar Hızı Grafiği .................................................................................114Şekil 38 Fırtınalı Günler, Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayıları Grafiği .......................................115Şekil 39 Türkiye Fitocoğrafya Bölgeleri.................................................................................116Şekil 40 Proje alanı ve çevresinin vejetasyon formasyonları.................................................117Şekil 41 Hançerderesi YHGS uydu görüntüsü ......................................................................137Şekil 42 Çevre Düzeni Planı.................................................................................................138Şekil 43 Havada Asılı Partiküllerin Dağılımı (μg/m3)............................................................. 152Şekil 44 Çöken Partiküllerin Dağılımı (mg/m2-saat) .............................................................. 153Şekil 45 Havada Asılı Partiküllerin Dağılımı (μg/m3)............................................................. 155Şekil 46 Çöken Partiküllerin Dağılımı (mg/m2-saat) .............................................................. 155Şekil 47 Tip Paket Arıtma Sistemi ........................................................................................ 162




xiii

KISALTMALAR

‰ BindeSAN. SanayiTİC. TicaretLTD. LimitedŞTİ. ŞirketiBkz. BakınızÇGDYY Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi YönetmeliğidBA A-ağırlıklı desibelTKİ Türkiye Kömür İşletmeleriDİE Devlet İstatistik EnstitüsüSKHKKY Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü YönetmeliğiK-E-Y Kırma-Eleme-Yıkamag Gramha Hektarkg Kilogramkm KilometreLeq Eşdeğer Gürültü SeviyesiLp Ses Şiddeti Seviyesim Metrem2 Metrekarem³ Metreküpmm Milimetreno. Numaraort. OrtalamaPM Partikül Maddes SaniyeT.C. Türkiye Cumhuriyetivb. ve benzeri




1

Bölüm 1: Projenin Tanımı ve Amacı

1.1. Tanımı, hizmet amaçları, önem ve gerekliliği, projenin zamanlama tablosu

TEYO YATIRIM VE DIŞ TİCARET A.Ş tarafından Akdeniz Bölgesi, Adana ili,Tufanbeyli ilçesi sınırları içerisinde, İR.4169 ruhsat numaralı, 4031,62 hektar alana sahipsahanın ÇED izni talep edilen 935,45 hektarlık kısmında ‘’Kömür Ocağı ve Kırma-Eleme-Yıkama Tesisi’’ yapılıp işletilmesi planlanmaktadır.

Söz konusu proje; 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı (Değişiklik; 30.06.2011 tarih ve27980 sayı) Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki DeğerlendirilmesiYönetmeliği’nin, ‘’ EK-I Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler ListesindeMadde 28-Madencilik Projeleri, b) 150 hektarı aşan (kazı ve döküm alanı toplamı olarak)çalışma alanında açık işletme yöntemi ile kömür çıkarma’’ tabidir. Bu kapsamda söz konusuÇED Yönetmeliği’ nin 10. Maddesine istinaden ÇED Raporu Özel Formatı doğrultusundahazırlanmıştır. ÇED Raporu Özel Formatı ekte verilmektedir. (Bkz.Ek-2)

İR.4169 numaralı kömür sahası TKİ’ ne ait olup, söz konusu ruhsat sahası TEYOYatırım ve Dış Ticaret A.Ş tarafından 30 yıllık rödevans sözleşmesi ile işletmeye alınmıştır.

İR.4169 Ruhsat Numaralı Kömür Ocağı ve Kırma-Eleme-Yıkama Tesisi Projesikapsamında üretilen kömür; proje sahasının güneydoğusunda TEYO Yatırım Ve Dış TicaretA.Ş’ ne ait, yapılıp işletilmesi planlanan termik enerji santralında yakıt olarak kullanılacaktır.

Kömür Ocağı için ÇED izni talep edilen alan, yaklaşık 9.354.500 m2’ dir. Söz konususahanın 68.000 m2’ lik kısmında ise kırma-eleme-yıkama tesisi kurulacaktır.

Sahada yıllık 10.000.000 ton üretim planlanmaktadır. Temin edilen kömürünhazırlanması için 1 adet Kırma-Eleme-Yıkama (K-E-Y) tesisi kurulacaktır. Söz konusu K-E-Ytesisinin kapasitesi 1.500.000 ton/yıldır.

Sahadan çıkarılacak olan kömür açık ocak işletmeciliği yöntemiyle işletilecektir.Sahadaki çalışmanın ilk aşamasında bitkisel toprak ve dekapaj işlemi yapılarak çıkarılantoprak depolanacaktır. Bitkisel toprak sıyrılması ve dekapaj işleminin tamamlanmasınımüteakip kömür üretimine başlanacaktır. Alınan dekapaj malzemesi sahada daha öncedençalışılmış kısımların doldurulması işleminde kullanılacak ve sahada depolanmış olan bitkiseltoprak ile üstü örtülerek arazi ıslah çalışmaları yapılacaktır.

Linyitin jeolojik yaşının da genç olması nedeniyle ısıl değeri oldukça düşüktür. Bukalitedeki linyitler ancak elektrik elde etmek amacıyla üretilebilir ve halen başka bir tüketimalanı yoktur.




2

Hacettepe Üniversitesi tarafından yapılan çalışmaları kapsayan rapora göre yenidenyapılacak ön fizibilite çalışmalarına göre, rezerve bağlı olarak da dekapaj miktar ve oranlarıile santral gücü ve ömründe değişiklik olabilecektir. Üretimde ekskavatör, kepçe ,kırıcı vegreyder vb. iş makineleri kullanılacaktır. Ocakta üretilen kömür, ocak sahasında geçicidepolandıktan sonra proje sahasının güneydoğusunda kurulacak olan termik enerjisantralında yakıt olarak kullanılacaktır.

Kömür, katmanlı tortul çökellerin arasında bulunan katı, koyu renkli ve karbonbakımında zengin kayaç şeklindeki yakacak türüne verilen ad. Dünya nın çoğu bölgesindebulunan kömüre, Yer’in yüzeye yakın bölümlerinde ya da çeşitli derinliklerde rastlanır. Kömürçok miktarda organik kökenli maddenin kısmi ayrışması ve kimyasal dönüşüme uğramasısonucunda oluşan bir çok madde içerir.1

Kömür katmanlarının jeolojik oluşumu, bize kömürün yer kabuğunun 400 ile 4000 mderinlikleri arasında yayılmış olduğunu göstermektedir. Kömür yataklarına dünyânın hemenhemen her yerinde rastlanır. Polonya Rusya ve Çin, kömür yatakları yönünden dünyânın enzengin ülkeleri arasında sayılırlar. Bâzan 5000 kilometre karelik geniş bir alana yayılmışbüyük kömür yatakları olduğu gibi, toprak seviyesinden 50-60 m aşağıda işletilmesi kolaykömür yatakları da vardır.2

Kömür elektrik üretiminde, demir--çelik ve çimento imalatında, endüstriyel proseslerdebuhar üretmek ve ısınma amacı ile kullanılır. Dünya'da elektrik üretiminin yaklaşik olarak%40'ı kömürden sağlanmaktadır. Birçok ülkede elektrik üretiminin önemli bir bölümükömürden elde edilmektedir. Bu oran ABD'de ve Almanya'da (%53), Yunanaistanda (%69),Çin de (%75), Danimarka da(%77), Avustrulya da (%83), Güney Afrika da (%93), Polonya da(%95) dir. Türkiyede elektrik enerjisinin (%32) 'si kömürden elde edilmektedir.3

Şekil 1 1850-2100 Yılları Arası Birincil Enerji (Kaynak: www.tki.gov.tr)

1 www.turkcebilgi.com2 www.turkcebilgi.com3 www.tki.gov.tr




3

Şekil 2 Artan Enerji Talebi (Kaynak: www.tki.gov.tr)

Proje kapsamında yılda 300 gün, 7200 saat, günde 3 vardiya çalışma yapılmasıplanlanmaktadır. Söz konusu proje için 1000 kişi çalıştırılması planlanmaktadır. Söz konusukömür ocağı işletmesi için çalışacak personelin sosyal ihtiyaçlarının karşılanacağı sosyaltesis kurulacaktır.

Proje alanı, Adana ili, Tufanbeyli ilçesi sınırları içerisinde ve Tufanbeyli ilçesinin güneyve güneydoğusunda kalmaktadır.

Proje alanı L36-c1, L36-a3, L36-b4 ve L36-d2 no.lu paftalarda yer almaktadır. Projealanı ve yakın çevresini gösterir 1/25.000 ölçekli topografik harita Ek-3’ de verilmektedir.

Proje kapsamında ÇED izni talep edilen kömür ocağı alanının batısında yaklaşık 50 mmesafede Pınarlar, kuzeyinde yaklaşık 2,75 km mesafede Polatpınar ve güneydoğusunda

Bölüm 2: Proje Alanı ve Etki Alanına Ait Mevcut Durumun Belirlenmesi ve Özellikleri(***)(Proje yeri ve etki alanının mevcut durumu ve planlanan durumu ile ilgili olarakçevresel özelliklerin belirtilmesi)

2.1. Proje İçin Seçilen Yerin Konumu




4

yaklaşık 500 m mesafede Taşpınar köyleri bulunmaktadır. Tufanbeyli ilçesi Adana’ya 160km. uzaklıktadır. Proje alanına ulaşım için kullanılacak yollar mevcuttur. Bütün faaliyetboyunca işletmeye gidiş-gelişte bu yollar kullanılacaktır. Proje alanı yer bulduru haritası Ek-1’de verilmiştir.

2.1.1. Faaliyet Yer Seçimi (İlgili Valilik veya Belediye tarafından doğruluğu onanmışolan faaliyet yerinin, lejant ve plan notlarının da yer aldığı Onanlı Çevre Düzeni Planıveya İmar Planları üzerinde, bu planlar yoksa mevcut arazi kullanım haritası üzerindegösterimi, projenin kapladığı alan ve koordinatları)

2.1.1.1. Genel Konum

Proje alanı, Adana ili, Tufanbeyli ilçesi sınırları içerisinde ve L36-c1, L36-a3, L36-b4ve L36-d2 no.lu paftalarda yer almaktadır. Tufanbeyli ilçesi Adana’ya 160 km uzaklıktadır.

Adana İl Özel İdaresi tarafından onanmış 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planınagöre Tufanbeyli ilçesi içerisinde yerleşik alanlar, gelişme alanları, çayır ve mera alanları,orman alanları, mutlak tarım alanları ve marjinal tarım alanları bulunmaktadır.

Bölgeye ait 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı ekte verilmektedir (Bkz. Ek-6).

2.1.1.2. Proje Alanı ve Yakın Çevresinin Tanımı

Proje alanı, Adana ili, Tufanbeyli ilçesi sınırları içerisinde ve Tufanbeyli ilçesinin güneyve güneydoğusunda kalmaktadır. İR.4169 ruhsat numaralı saha 4031,62 hektar ÇED iznitalep edilen alan ise 935,45 hektardır.

Projenin bulunduğu bölgeye ait ve Adana İl Özel İdaresi tarafından onanmış1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planına göre İR.4169 nolu ruhsat alanı, yerleşik alanlar,gelişme alanları, çayır ve mera alanları, mutlak tarım alanları ve marjinal tarım alanlarıiçerisinde kalmaktadır. Proje kapsamında ÇED izni talep edilen alan ise mutlak ve marjinaltarım alanları içerisinde kalmaktadır.

Alanın tarımsal özelliklerine ilişkin detaylı bilgi ve sahanın toprak özellikleri ve kullanımdurumunu gösterir 1/25.000 Ölçekli Arazi Kullanım Haritası Ek-7’ de verilmiştir.

2.1.2. Proje Kapsamındaki Faaliyet Ünitelerinin Konumu (Bütün idari ve sosyalünitelerin, teknik altyapı ünitelerinin varsa diğer ünitelerin proje alanı içindekikonumlarının vaziyet planı üzerinde gösterimi, bunlar için belirlenen kapalı ve açıkalan büyüklükleri, binaların kat adetleri ve yükseklikleri)

TEYO YATIRIM VE DIŞ TİCARET A.Ş tarafından Adana ili, Tufanbeyli ilçesi sınırlarıiçerisinde, L36-c1, L36-a3, L36-b4 ve L36-d2 no.lu paftalarda İR.4169 ruhsat numaralı,4031,62 hektar alana sahip sahanın ÇED izni talep edilen 935,45 hektarlık kısmında ‘’KömürOcağı ve Kırma-Eleme-Yıkama Tesisi’’ yapılıp işletilmesi planlanmaktadır.




5

Kömür Ocağı için ÇED izni talep edilen alan, yaklaşık 9.354.500 m2’ dir. Söz konususahanın 68.000 m2’ lik kısmında ise kırma-eleme-yıkama tesisi kurulacaktır.

Sahada yıllık 10.000.000 ton üretim planlanmaktadır. Temin edilen kömürünhazırlanması için 1 adet Kırma-Eleme-Yıkama (K-E-Y) tesisi kurulacaktır. Söz konusu K-E-Ytesisinin kapasitesi 1.500.000 ton/yıldır.

Söz konusu proje kapsmında gerleştirelcek faliyetin bulunduğu alan ve yakınçevresini gösterir uydu görüntüleri ve yol durumu şekil 3 ve şekil 4’ de verilmiştir.

Şekil 3 Proje Alanı ve Çevresini Gösterir Uydu Görüntüleri




6

Şekil 4 Proje Alanı ve Çevresine Ait Yol Durumu

Kömür Ocağı ve Kırma-Eleme-Yıkama Tesisi’’ proje alanı L36-c1, L36-a3, L36-b4 veL36-d2 no.lu paftalarda yer almakta olup proje alanı ve çevresini gösterir topoğrafik harita Ek’te verilmiştir. (Bkz. Ek-3)

2.1.3. Proje için ÇED Çalışması Yapılan Sahanın Sınırlarını Gösterir Topoğrafik Harita

Proje Alanı

Proje Alanı




7

Proje kapsamında İR.4169 ruhsat numaralı, 4031,62 hektar alana sahip sahanın ÇEDizni talep edilen 935,45 hektarlık kısmında ‘’Kömür Ocağı ve Kırma-Eleme-Yıkama Tesisi’’yapılıp işletilmesi planlanmaktadır.

İR.4169 numaralı kömür sahası TKİ’ ne ait olup, söz konusu ruhsat sahası TEYOYatırım Ve Dış Ticaret A.Ş tarafından 30 yıllık rödevans sözleşmesi ile işletmeye alınmıştır.İR.4169 numaralı ruhsata ait koordinatlar tablo1’ de, talep edilen izin alanı koordinatları tablo2’ de verilmiştir.

Tablo 1 İR.4169 Numaralı Ruhsat Koordinatları

2.1.2. Proje Kapsamındaki Üniteler

2.1.2.1. Ocak

RUHSAT ALANI KOORDİNATLARIR.1 256000,00 4237000,00

R.2 254000,00 4239000,00

R.3 257000,00 4239000,00

R.4 261000,00 4243000,00

R.5 261839,00 4243000,00

R.6 260500,00 4240357,00

R.7 263261,00 4238687,00

R.8 261000,00 4238630,00

R.9 261000,00 4239000,00

R.10 260000,00 4239000,00

R.11 260000,00 4238000,00

R.12 261000,00 4238000,00

R.13 261000,00 4238410,00

R.14 262458,00 4236917,00

R.15 262000,00 4236000,00

R.16 262000,00 4233000,00

R.17 261180,00 4233000,00

R.18 261106,00 4233380,00

R.19 260982,00 4234172,00

R.20 260960,00 4234380,00

R.21 260845,00 4234318,00

R.22 258095,00 4232832,00

R.23 258125,00 4233100,00

R.24 258000,00 4233000,00




8

Tablo 2 İzin Alanı Koordinatları

ÇED İZİN ALANI KOORDİNATLARIKO/1 258084,92 4234494,08

KO/2 258354,32 4234891,70

KO/3 258544,76 4235374,42

KO/4 258898,07 4235491,13

KO/5 259249,37 4235885,28

KO/6 259763,51 4237231,14

KO/7 260136,21 4237709,29

KO/8 260362,82 4238000,01

KO/9 261000,00 4238000,01

KO/10 261000,00 4238410,01

KO/11 262216,06 4237164,76

KO/12 262458,00 4236917,01

KO/13 262000,00 4236000,01

KO/14 262000,00 4235922,20

KO/15 260662,70 4235325,69

KO/16 260395,46 4235272,64

KO/17 260664,44 4235014,53

KO/18 259915,21 4233913,84

KO/19 259027,94 4233670,37

KO/20 258562,00 4233656,09

KO/21 258552,63 4234040,86

Kömür Ocağı proje alanına ait uydu fotoğrafları şekil 5 ‘ de verilmiştir.




9

Şekil 5 Kömür Ocağına Ait Uydu Görüntüleri

Proje alanı yer bulduru haritası Ek-1’ de, proje alanı ve çevresini gösterir 1/25.000ölçekli topoğrafik harita Ek-3’ de verilmiştir.

Proje kapsmında 1 adet 1.500.000 ton/yıl kapasiteli Kırma-Eleme-Yıkama (K-E-Y)tesisi kurulacaktır. K-E-Y Tesisinin bulun duğu alana ait koordinatlar tablo 3’ de verilmiştir.

Tablo 3 K-E-Y Tesisi Koordinatları

Nokta Adı Y XKE/1 260790,32 4236710,03

KE/2 261034,12 4236860,24

KE/3 261159,29 4236657,08

KE/4 260915,49 4236506,87

Kurulması planlanan Kırma-Eleme-Yıkama Tesisi 2 adet kırma-eleme ve 2 adetyıkama ünitesinden oluşacaktır. Tesiste kırma-eleme ünitesi 1 kırıcı 2 elekten oluşacakşekilde toplamda 2 kırıcı 4 elek bulunması planlanmaktadır. Tesiste 2 adet lavvar ünitesibulunacak olup lavvar ünitelerinin kapasitelerinin 175 ton/sa ve 75 ton/sa olmasıplanlanmaktadır. 150 mm ve daha küçük hale gelen kömür yıkama ünitesinde manyetit ilezenginleştirilecektir.

K-E-Y Tesisine gelen kömür besleyici ile kırıcı ile işlem gördükten sonra eleklerle 150mm ve altındaki boyutlara düşürüldükten sonra yıkama ünitesine alınacaktır. Besleyici veızgara ile yıkama ünitesine alınan kömür önce tüvenan elek daha sonra ön yıkama eleğinden

2.1.2.2. Kırma Eleme ve Yıkama Tesisi




10

geçerek ayrım siklonunda taş ve şlamdan ayrıştırılır. Ayrım siklonunda taştan ayrıştırılankömür temiz kömür eleğine, taş ise taş eleğine gönderilir. Temiz kömür eleğine geçen kömürfıskiyetler yardımıyla manyetitten arındırılarak santrifüje gönderilir. Santrifüjde susuzlaştırılantemiz kömür tasnif eleğinde gerekli boyutlarda ayrılarak kömür silolarına gönderilir.

Proje kapsamında kurulması planlanan K-E-Y Tesisine ait iş akım şeması Ek-5’ deverilmiştir.

İR.4169 Ruhsat Numaralı Kömür Ocağı ve Kırma-Eleme-Yıkama Tesisi Projesikapsamında ÇED izni talep edilen alanın 68.000 m2’ lik kısmında kırma-eleme-yıkama tesisikurulacaktır. Söz konusu alana ait uydu fotoğrafları şekil 6’ da verilmiştir.

Şekil 6 Kırma-Eleme-Yıkama Tesisinin Kurulacağı Alana Ait Uydu Fotoğraflar




11

Proje kapsamında yıllık 10.000.000 ton kömür üretimi yapılması planlanmaktadır.

Kömür üretimi kapsamında ilk olarak dekapaj çalışması yapılacaktır. Dekapaj veüretim çalışmalarına başlamadan önce belirlenmiş olan ve box-cut olarak adlandırılan alandabasamaklı üretime başlanacaktır. Üretim öncesi ve termik enerji santralının işletmeyegeçmeden önceki aşamasında dekapaj çalışması yapılacak olup dekapaj işlemleri 4 yılayayılacaktır.

Proje kapsamında üretilecek kömürün ortalama dekapaj oranı 5,2 olarakbelirlenmiştir. Dekapaj oranı yılllara ve kömür damarlaşmasına göre farklılıklargösterebilecektir. Üretim öncesi 35.000.000 m3 dekapaj yapılacaktır. Basamakların açılmayabaşlanacağı box-cut alanında, yapılacak dekapaj işleminden sonra üretilecek kömürdamarlarına ulaşılacaktır.

Dekapaj işleminden elde edilecek ekonomik olmayan cevher sahada daha öncedençalışılmış kısımların doldurulması işleminde kullanılacak ve sahada depolanmış olan bitkiseltoprak ile üstü örtülerek arazi ıslah çalışmalarında kullanılmak üzere geçici depolanacaktır.Depolama işlemi kömür oacağı kapsamında belirlenen depolama alanı içerisinde ve 175hektarlık alanda yapılacak olup depolama alanı koordinatları tablo 4’ de, pasa depolamaalanının gösterildiği 1/25.000 ölçekli topoğrafik harita Ek-3’ de verilmiştir.

Tablo 4 Pasa Depolama Alanı Koordinatları

Nokta Adı Y X

P/1 260261,83 4237612,83

P/2 260492,20 4237900,25

P/3 260362,82 4238000,01

P/4 261000,00 4238000,01

P/5 261000,00 4238410,01

P/6 262240,11 4237141,72

P/7 261559,81 4236392,81

P/8 260819,15 4237176,96

Dekapaj malzemesinin depolanacağı pasa depolama alanına ait uydu fotoğraflarışekil 7’ de verilmiştir.

2.1.2.3. Ekonomik Olmayan Kaya




12

Şekil 7 Pasa Depolama Alanı Uydu Görüntüleri

İR.4169 Ruhsat Numaralı Kömür Ocağı ve Kırma-Eleme-Yıkama Tesisi Projesikapsamında yapılacak dekapaj işlemleri sırasında arazi hazırlık amaçlı bitkisel toprak sıyırmaişlemi de yapılacaktır.

Proje kapsamında yapılacak bitkisel toprak sıyırma çalışmaları dekapaj işlemleri ilebirlikte başlayacak olup çalışılacak alanın bitkisel toprağı bir yıl içerisinde sıyrılıp

2.1.2.4. Bitkisel Toprak Depo Alanı




13

depolanacaktır. Depolama işlemi proje kapsamında kullanılması için belirlenen kömür ocağıdepolama alanı içerisinde bulunan 5,9 hektarlık alanda yapılacaktır. Bitkisel toprak depoalanı koordinatları Tablo 5’ de, bitkisel toprak depo alanının gösterildiği 1/25.000 ölçeklitopoğrafik harita Ek-3’ de verilmiştir.

Tablo 5 Bitkisel Toprak Depolama Alanı Koordinatları

Nokta Adı Y X

BT/1 260136,21 4237709,28

BT/2 260362,81 4238000,00

BT/3 260492,19 4237900,24

BT/4 260261,83 4237612,82

P/8 260819,15 4237176,96

Proje kapsamında arazi hazırlık için sıyrılacak bitkisel toprak miktarı Bölüm 5.1.’ dehesaplanmış olup, bitkisel toprak miktarı yılda 50.000 m3 bulunmuştur.

Bitkisel toprak depolama alanına ait uydu fotoğrafları şekil 8’ de verilmiştir.




14

Şekil 8 Depolama Alanına Ait Uydu Görüntüleri

Önceki başlıklarda belirtildiği üzere faaliyet kapsamında oluşacak dekapaj malzemesive bitkisel toprak belirlenmiş olan depo alanı içerisindeki alanlarda depolanacaktır.

Proje kapsamında üretilecek kömür termik enerji sanralında kullanılmadan öncegeçici depolanacaktır. Kömürün geçici depolanacağı alan 47 hektar olup alana aitkoordinatlar tablo 6’ da, alanın gösterildiği 1/25.000 ölçekli topoğrafik harita Ek-3’ deverilmiştir.

Tablo 6 Kömür Depolama Alanı Koordinatları

Nokta Adı Y X

KÖMÜR DEPO ALANI KOORDİNATLARI

KD/1 261559,81 4236392,81

KD/2 262240,11 4237141,72

KD/3 262458,00 4236917,01

KD/4 262000,00 4236000,01

KD/5 262000,00 4235922,20

2.1.2.5. Stok Alanı




15

Stok alanına ait uydu görüntüleri şekil 9’ da verilmiştir.

Şekil 9 Stok Alanı Uydu Görüntüleri

Kömür Ocağı kapsamında projenin arazi hazırlık ve üretim aşamalarında kullanılmakçalışacak personelin tüm sosyal ihtiyaçları, araç ve iş makinelerinin bakım-onarım, yağdeğişimleri vb. işlemler şantiye/idari bina ve sosyal tesis alanı olarak belirtilen alan içerisindegerçekleştirilecektir. Proje kapsamında ÇED izni talep edilen alanın 65 hektarlık kısmındasosyal tesis-idari bina, makine parkı, araç bakım-onarım, yakıt depolama-yükleme vb.işlemler için kullanılacak yapı ve alanlar bulunacaktır. Yapılması planlanan sosyal tesis ve

2.1.2.6. Şantiye/İdari Bina




16

idari bina yapılarını gösteren vaziyet planı Ek-5’ te, sosyal tesis alanına ait koordinatlar tablo7’ de verilmiştir.

Tablo 7 Sosyal Tesis/İdari Bina Alanı Koordinatları

Nokta Adı Y X

T/1 260528,35 4236105,60

T/2 260853,99 4236427,54

T/3 261116,73 4236607,02

T/4 261640,35 4235828,06

T/5 260968,71 4235495,02

Şekil 10‘ da alana ait uydu görüntüleri bulunmaktadır.

Şekil 10 İdari Bina ve Sosyal Tesis Alanı Uydu Görüntüleri




17

Kömür Ocağı kapsamında üretilecek olan kömür, daha önce de belirtildiği üzere projesahasının güneydoğusunda TEYO Yatırım Ve Dış Ticaret A.Ş’ ne ait, yapılıp işletilmesiplanlanan termik enerji santralında yakıt olarak kullanılacaktır. Proje kapsamındagerçekleştirilecek kömür üretim faaliyetinden elde edilen kömürün nakliyesi proje sahasıiçerisinde yapılacak bağlantı yolları ile gerçekleştirilecektir. Santrale kömür nakliyesi yapmakiçin kullanılacak yolların ve güzergahın gösterildiği vaziyet planı ekte verilmiştir.(Bkz.Ek-4)

Proje kapsamında değerlendirilecek başka bir yapı ve alan bulunmamaktadır.

Proje kapsamında; sahada açık işletme yöntemiyle kömür üretimi yapılacaktır. Linyitinjeolojik yaşının da genç olması nedeniyle ısıl değeri oldukça düşüktür. Bu kalitedeki linyitlerancak elektrik elde etmek amacıyla üretilebilir ve halen başka bir tüketim alanı yoktur.

Proje kapsamında yapılan ön fizibilite ve sondaj çalışmalarına göre kömür sahasında8 adet işletilebilir kömür damarı bulunmaktadır. C11’ den C18’ e kadar kodlar verilen kömürdamarları kömür kalınlığı açısından istikrar göstermektedir. Bununla birlikte kömürün küliçeriği, kalorifik değeri, sülfür içeriği vb. özellikler nedeniyle enerji üretimi için kullanmayauygun bulunmuştur.

Kömür ocağında açık ocak işletmeciliği ile basamaklı üretim yapılacaktır. Planlananbasamaklı üretimde basamak yüksekliği 15 m, basamak genişliği 7,5 m, şev açısı 25 0 olmasıplanlanmaktadır. Basamaklı üretime ait şematik çizim Ek-27’ de verilmiştir.

Proje alanında C11’ den C18’ e kadar adlandırılan kömür damarlarında sondajçalışmaları sonucunda ortalama kalınlık 23 m, minimum işletilebilir kalınlık 0,5 m olup,derinlik minimum 60 m, maksimum 240 m olarak belirlenmiştir. Alınan 25 adet karotnumunesi analiz sonuçlarına göre kömürün fiziksel ve kimyasal özellikleri aşağıdabelirtilmiştir;

Yoğunluk : 1,4 ton/m3

Ortalama Nem : % 41,98

Ortalama Kül : %28, 42

2.1.2.7. Nakliye Güzergahı

2.1.2.8. Diğer

2.2. Projenin Özellikleri

2.2.1. Proje kapsmında kullanılacak üretim yöntemleri




18

Ortalama Uçucu Madde Verimi : %22,71

Ortalama Kükürt İçeriği : % 2,30

Ortalama Kalorifik Değer : 1259 kcal/kg.

Kömürün yakıt olarak kullanılacağı TEYO Tufanbeyli Enerji Santrali projesikapsamında ayrıca kömür fizikokimyasal analizi yapılmış olup, analiz sonuçları ekteverilmiştir. (Bkz.Ek-12)

Proje kapsamında patlatma yapılmadan kömür üretimi gerçekleştirilecektir. Ancakbasamaklar halinde yapılacak olan üretim çalışmalarında kömür damarlarına ulaşıldıkçakömürün sertlik durumuna göre gevşetme patlatması yapılması düşünülebilecektir. Box-cutolarak belirlenen alanda basamaklı üretime başlanacaktır. Kömür üretimine başlamadanönce 4 yıl bitkisel toprak sıyırma ve dekapaj işlemleri yapılacaktır. Dekapaj işlemleri sonucukömür damarına ulaşılacaktır. Proje alanında daha önce de belirtildiği üzere basamaklı açıkişletme yöntemi ile üretim gerçekleştirilecek olup kömür ekskavatör ile sökülecektir. Sökülenkömür saha içerisinde ilk olarak, yarı mobil bulunacak olan kırıcı ile <300 mm boyutlarınadüşürülecektir. Üretilen kömür gerektiği durumda kömür depo alanı olarak belirlenen alandageçici olarak depolanacaktır.

Kömür ocağı proje alanında yapılan ön fizibilite çalışmaları kapsamında madenalanında bulunan kömür damarlarında MTA tarafından açılan 57 sondaj deliği ve 25 tanesondaj kuyusu sonuçlarına göre bir jeolojik model geliştirilmiştir. Modelleme ve raporlamaçalışmaları yürütülürken aşağıdaki kriterler göz önünde bulunmuştur,

Kül içeriği %40’ tan fazla olan kaynaklar rezerv hesaplamalarına dahiledilmemiştir,

Kalorifik değeri 900 kcal/kg’ dan düşük olan kaynaklar rezerv hesaplamalarınadahil edilmemiştir,

İşletilebilir kömür damar kalınlığı 0,5 m’ den az olan kaynaklar hesaplamayadahil edilememiştir,

Yapılan çalışmalar neticesinde belirlenen rezerv miktarları aşağıdaki gibidir;

Kaynak:Feasibility Study Report Of Open-pit Coal Mine in Tufanbeyli, Adana, Turkey, China National

General Machinery Engineering Corp.Shenyang Design and Research Institute, Ocak 2013

2.2.1.1. Üretim miktarları (Toplam Cevher ve İşletilebilir Rezervler),

Rezevler Jeolojik Rezerv İşletilebilir Rezerv

Kaynak (ton) 215.180.000 207.130.000




19

Proje kapsamında yılda 10.000.000 ton kömür üretimi planlanmaktadır. Temin edilenkömür hazırlanması için 1 adet Kırma-Eleme-Yıkama (K-E-Y) tesisi kurulacaktır. Söz konusuK-E-Y tesisinin kapasitesi 1.500.000 ton/yıldır.

Açık işletme yöntemiyle yapılacak kömür üretimi öncesi dekapaj çalışmasıyapılacaktır. Önceki başlıklarda belirtildiği üzere termik enerji santralının işletmeyegeçmeden önceki aşamasında ve üretim öncesi dekapaj çalışması yapılacak olup dekapajişlemleri 4 yıla yayılacaktır. Üretilecek kömürün ortalama dekapaj oranı 5,2 olarak belirlenmişolup, dekapaj oranı yılllara ve kömür damarlaşmasına göre farklılıklar gösterebilecektir.Üretim öncesi 35.000.000 m3 dekapaj yapılacaktır. Basamakların açılmaya başlanacağıalanda, yapılacak dekapaj işleminden sonra üretilecek kömür damarlarına ulaşılacaktır.

Proje kapsamıda yapılacak kömür üretimine ve kırma-eleme-yıkama tesisine ait iş akımşemaları şekil 11 ve şekil 12’ de verilmiştir.

Şekil 11 Üretime Ait İş Akım Şeması

2.2.1.2. İş akım şeması,

BİTKİSEL TOPRAĞIN ALINMASI

DEKAPAJ

KÖMÜR CEVHERİNİN SÖKÜLMESİ

KÖMÜRÜN YÜKLENMESİ

SEVKİYAT

STOK ALANINA TAŞIMA

STOK ALANINA TAŞIMA

DOLGU VE RESTORASYON İÇİNKULLANIM




20

Şekil 12 Kirma-Eleme-YıkamaTesisine Ait İş Akım Şeması

BESLEYİCİ

KIRICI KIRICI

ELEK

ELEK ÜSTÜ ELEK ALTI

ELEK

ELEK ALTI ELEK ÜSTÜ

YIKAMA İŞLEMİ

BESLEYİCİ

TÜVENAN ELEK

ÖN YIKAMA ELEĞİ

AYRIM SİKLONU

YIKAMA ELEĞİELEĞİ

TAŞ ELEĞİ

SANTRİFÜJ

TASNİF ELEĞİ

NAKLİYE




21

Proje kapsamında arazi hazırlık ve üretim aşamalarında 1000 personel çalışmasıplanlanmaktadır. Çalışacak personelin sosyal ihtiyaçlarının karşılanacağı, araçların bakım veonarım işlemlerinin yapılacağı ve makine parkının bulunacağı şantiye tesisi ve sosyal tesisyapılacaktır. Projenin arazi hazırlık ve üretim aşamalarında yılda 300 gün, günde 24 saat 3vardiya şeklinde çalışılması planlanmaktadır.

Kömür üretimi açık işletme yöntemiyle ve ekskavatör ile sökülerek gerçekleştirlecektir.Arazi hazırlık ve dekapaj işlemleri ile üretim aşamasında kullanılacak makine ve ekipmanlistesi tablo 9’ da verilmiştir.

Tablo 8 Proje Kapsamında Kullanılacak Makine ve Ekipmanlar

Makine AdetArazi Hazırlık İşletme

Ekskavatör 18 4Lastikli Yükleyici 2Paletli Yükleyici 10Kamyon (85 ton kapasiteli) 59 20Mobil Kırıcı 4 1Püskürtücü_Boşaltım Aracı 4Greyder 2Arazöz 2Yağ Kamyonu 2Yardımcı Yükleyici 2Silindir 1Saha İçi Araç 2Taşıyıcı Bant 10Arazi Aracı 10

Ekskavatör: Kazı işlerinde kullanılan, sürekli çalışabilen ve çok çeşitli kazmaişlerinde kullanılabilen önemli bir makinedir. Paletli veya lastik tekerlekli olabilir. Mafsallı birkol üzerinde hareket edebilen bir kazıcı kepçeye sahiptir. Mafsallı kol, genellikle hidrolikleveya kablolu olarak tahrik edilir. Küçük tiplerde kepçe, aracın ön veya arkasına hidrolik olaraktahrik edilen mafsallı kollarla bağlıdır. Arkaya takılan kepçeler, toprağı ters yöne hareketledoldurarak kaldırır ve başka bir yere boşaltır. Uzun hidrolik kollarla tahrik edilen bu tipekskavatörler kanal kazma işlerinde kullanılır. Ön tarafa monte edilen yüz kepçesi öne itilerekkazma yapar. Genellikle sert yerlerin kazılmasını gerektiren ağır işlerde bunlardan istifadeedilir. Sürücü kabini ve motorun da bulunduğu bir döner platform üzerine monte edilenkablolarla idare edilen büyük kepçeli ekskavatörler büyük hafriyat kapasiteleriyle kendialanlarında rakipsizdirler. Bunlarda döner platform, yürütücü sistemi ihtiva eden tertibatınüstünde bulunduğundan kepçe istenilen yöne serbestçe dönebilir.

Proje dekapaj ve üretim aşamalarında sökme işlemi ekskavatör ile yapılacaktır. Projeiçin yapılan ön fizibilite çalışmaları sonucunda dekapaj işlemleri ve üretim için 6,5 m3 ve 5,2m3 kapasiteli ekskavatör seçimi yapılmıştır.

2.2.2. Üretimde kullanılacak makinelerin, araçların ve aletlerin miktar ve özellikleri,çalışacak personel sayısı,




22

Yükleyiciler: Önlerinde geniş bir kova bulunan paletli yahut lastik tekerlekli hafriyatmakineleridir. Hidrolik kumandalı ön kovaları aşağı yukarı eğilip kalkabilir. Yükleyicinin önehareketi ile toprak, moloz vs. dolan kova kaldırılıp kamyon veya uygun yer üzerine aşağıeğilerek boşaltılır. Umumiyetle kayalık, beton, moloz gibi engebeli arazilerde paletliyükleyiciler, düzgün zeminlerde ise tekerlekli yükleyiciler kullanılır. Lastik tekerlekliyükleyicilerin arkasına bazen bir hidrolik kepçe takılır.

Mobil Kırıcı: Proje kapsamında dekapaj işlemlerinden elde edilecek malzeme veüretim işlemlerinde kullanılmak üzere saha içerisinde yarı mobil kırıcılar kullanılacaktır. Mobilkırıcı kapasiteleri 6000 ton/saat ve 2500 ton/saat olması planlanmaktadır.

Püskürtücü: Faaliyet kapsamında kırılan malzemeler taşıyıcı bant vasıtasıylataşınarak püskürtücü ile depolanacaktır. Püskürtücünün kapasitesinin 12.000 ton/saat olmasıplanlanmaktadır.

Şekil 13 Taşıyıcı Bant ve Püskürtücü Ile Yapılan Depolama İşlemleri

Proje kapsamında üretim açık işletme yöntemiyle yapılacak olup, patlatmayapılmayacaktır. Dolayısıyla patlayıcı kullanımı da söz konusu olmayacaktır. Ancakbasamaklar halinde yapılacak olan üretim çalışmalarında kömür damarlarına ulaşıldıkçakömürün sertlik durumuna göre gevşetme patlatması yapılması düşünülebilecektir. Bununlabirlikte K-E-Y Tesisi faaliyete geçtiği durumda yıkama işlemi manyetit ile yapılacağındankimyasal madde kullanımı da söz konusu değildir.

2.2.3. Üretim sırasında tehlikeli, toksik, parlayıcı ve patlayıcı maddelerin kullanımdurumları, taşınmaları ve depolanmaları,




23

Proje alanına en yakın karayolu D815 – Adana-Sivas, Kahramanmaraş-Kayserikarayolu olup ayrıca İR.4169 ruhsat numaralı saha içerisinde Polatpınar ve Taşpınar KöyYolları bulunmaktadır. Faaliyet boyunca proje alanına ulaşım söz konusu yollar ilesağlanacak olup proje alanı yer bulduru haritası Ek-1’ de verilmiştir.

Ayrıca Bölüm 2.1.2.7’ de bahsedildiği üzere üretilecek olan kömür, proje sahasınıngüneydoğusunda nakliyesi proje sahası içerisinde yapılacak bağlantı yolları ilegerçekleştirilecektir. Santrale kömür nakliyesi yapmak için kullanılacak bağlantı yollarınıngösterildiği vaziyet planı Ek-5’ te verilmiştir.

Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen Otoyollar ve Devlet YollarıTrafik Hacim Haritası adlı çalışma kapsamında D815 Karayolundaki 2 tahmin noktasındaalınan trafik hacim verileri;

D815 Adana-Sivas Karayolu Tahminleri

• Otomobil : 451 taşıt/gün• Orta Yüklü Ticari Taşıt : 62 taşıt/gün• Otobüs : 2 taşıt/gün• Kamyon : 98 taşıt/gün• Kamyon+Römork, Çekici+Yan Römork : 32 taşıt/gün• Toplam : 645 taşıt/gün

D815-825 Kahramanmaraş-Kayseri Karayolu Bağlantı Noktası Tahminleri

• Otomobil : 356 taşıt/gün• Orta Yüklü Ticari Taşıt : 47 taşıt/gün• Otobüs : 2 taşıt/gün• Kamyon : 91 taşıt/gün• Kamyon+Römork, Çekici+Yan Römork : 37 taşıt/gün• Toplam : 533 taşıt/gün olarak verilmiştir.

2.2.4. Proje kapsamındaki ulaştırma altyapısı planı (ulaştırma güzergahı, şekli,güzergah yollarının mevcut durumu ve kapasitesi, hangi amaçlar için kullanıldığı,mevcut trafik yoğunluğu, yerleşim yerlerine göre konumu, yapılması düşünülen tamir,bakım ve iyileştirme çalışmaları vb.)




24

Şekil 14 2012 Yılı Trafik Hacim Haritası Kaynak: http://www.kgm.gov.tr

Proje kapsamında depolama alanlarına ve santrale nakliye işlemleri proje alanıiçerisinde yapılacak olan bağlantı yolları ile sağlanacak olup 79 kamyon ve 12 saha içi araçkullanılacaktır.

3.1. Proje ve Etki Alanının Mevcut ve Planlanan Sosyo-Ekonomik Özellikleri

3.1.1. Ekonomik Özellikleri (Yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler)

Adana, ilk sanayileşen şehirlerden biri olmuştur. Seyhan Barajı'nın inşasıyla ve tarımtekniklerindeki gelişimlerle beraber 1950'li yıllarda tarımsal verimde büyük gelişmeleryaşanmıştır.

Adana; pamuk, buğday, soya fasulyesi, arpa, üzüm ve narenciyenin büyükmiktarlarda üretildiği Çukurova tarım bölgesinin pazarlama ve dağıtım merkezidir. Türkiyeyetilen mısır ve soya fasulyesinin yarısı Adana'da üretilmektedir. Türkiye'dekiyerfıstığının %34'ü ve portakalın %29'u Adana'da yetiştirilmektedir. Bölgedeki çiftçilik vetarım kaynaklı şirketlerin çoğu genel müdürlüklerini Adana'da açmıştır.

Bölüm 3: Projenin Ekonomik ve Sosyal Boyutları




25

Tekstil ve deri sanayi Adana'nın üretiminin %29'unu oluşturan büyük sanayi kollarıdırve bitkisel yağ ile işlenmiş yiyecek üreten tesisler de sayıca fazladır. 2008 itibarıyla Adana'daTürkiye'de en üst sıralarda yer alan 500 sanayi firmasının 11'ine ev sahipliği yapar Otomotivsanayide Adana'nın en büyük firması olan Temsa'nın 2.500'den fazla çalışana sahip olupyıllık 4.000 otobüs üretmektedir. Marsan-Adana, Türkiye'deki en büyük margarin ve bitkiselyağ fabrikasıdır. Advansa Sasa, 2.650 kişiye istihdam sağlamakta olup Avrupa'nın en büyükpolyester üreticisidir. Adana Organize Sanayi Bölgesi'nin 1,225 hektar alan üzerine kuruludurve küçük-orta ölçekli 300 civarı tesise ev sahipliği yapmaktadır.

TÜYAP Fuar ve Kongre Merkezi, fuarlara, iş konferanslarına ev sahipliği yapar ve şuanda Çukurova'daki işletmeler için temel buluşma noktasıdır. Akademi yönelik 2000 kişilikKültür ve Kongre Merkezi, 2010 yılında Çukurova Üniversitesi kampüsüne açılmıştır. HiltonInternational, Seyhan ve Sürmeli otelleri şehrin 5 yıldızlı otelleridir. Sheraton ve TürkmenOtel'inin ise nehrin doğu yakasında inşası sürmektedir.4

Tufanbeyli

Coğrafi yapısı itibariyle bağlı olduğu Adana ve komşu illere çok uzaktır. Kayseri'ye178 ve Kahramanmaraş'a 160 km uzaklıktadır. Rakım 1474 m civarındadır. Kayseri'yleekonomik ilişkisi vardır. Ekonomik olarak Kozan ve Kayseri'ye bağlıdır.5

Tarım , Hayvancılık ve Ormancılık

Alüvyonların getirdiği verimli toprakları nedeniyle senelerdir bir cazibe merkezi olan,ülkenin en verimli ovalarından Çukurova'da buğday, ayçiçeği, zeytin, nar, mısır, narenciye(portakal, turunç, mandalina ve limon), muz, kivi, baklagiller, şekerkamışı, patates, domates,biber, marul, lahana, soğan, pirinç, soya, pamuk, üzüm, yerfıstığı, bakla, börülce, fasulye,hıyar, badem, karpuz, kavun, yenidünya gibi birçok ürün üretilmektedir. Ama bu ürünlerin enönemlisi pamuktur. Üretim klasik sulama sistemlerinden, yağmurlama (damla sulama)teknolojisine geçilmektedir.6

Denize açılan kapı olan Adana, Ceyhan ve Seyhan nehirlerinin meydana getirdiğiÇukurova'nın merkezinde yer almaktadır. Nehirler ilde Seyhan, Kozan ve Çatalan Barajlarınıkazandırmış ve çok verimli alüvyonlu toprakların oluşmasını sağlamıştır. Coğrafi konumu,iklimin uygunluğu tarımsal yönden de avantaj sağlamıştır.7

4 http://tr.wikipedia.org/wiki/Adana#N.C3.BCfus_ve_demografik_yap.C4.B15 http://tr.wikipedia.org/wiki/Tufanbeyli6 http://tr.wikipedia.org/wiki/Adana#N.C3.BCfus_ve_demografik_yap.C4.B17 http://www.adana.gov.tr/?act=ekonomi_tarim




26

Mevcut Topraklar

Şekil 15 Adana İli Mevcut Toprak Durumu

Adana'nın yüzölçümü 1.403.000 hektar olup; bu arazinin,539.000 hektarı işlenentarım arazisi, 48.970 hektarı çayır ve mera, 547.730 hektarı orman-çalılık ve fundalık,235.300 hektarı dağlık-taşlık, 13.000 hektarı yerleşim alanı, 19.000 hektar alan ise suyüzeyleridir.

Tarım Arazilerinin Dağılımı Hektar

Tarla : 445.180

Meyve : 44.406

Sebze : 37.435

Nadasa Bırakılan Alan : 11.979

Toplam Tarım Alanları : 539.000

Oldukça verimli olan Çukurova topraklarında II. ürün olarak mısır, fıstık, soya,ayçiçeği gibi ürünler ile sera ürünlerinin ekim alanları giderek artmaktadır. Ayrıca bağ vebahçecilik konularında modern yöntemlerle çalışmalar yapılmakta, üzüm, kiraz gibi meyveüretimi geliştirilmektedir.

Türkiye'nin en gelişmiş tarım bölgesi olduğu gibi, modern tarım ağaçlarının en çokkullanıldığı ildir. Yüzölçümünün % 39' u tarıma elverişli ve çok bereketlidir.

Adana'nın bereketli ovalarından; traktör, diğer modern tarım araçları, sulama,gübreleme, ıslah edilmiş tohum ve ilaçlama ile senede bir kaç defa ürün alınmaktadır.Sulanan araziler her sene artmaktadır.




27

250 bin tona yaklaşan saf pamuk ile Türkiye'nin pamuk üretiminin dörtte biri buradansağlanır. Pamuğun Akala ve Cocker türleri yetişir. Adana, pamuk ambarı olduğu gibi; tahıl,susam, kavun, karpuz, turfanda, sebze, arpa, yulaf, baklagiller, şeker kamışı, üzüm, incir,tütün, pirinç, yer fıstığı ve turunçgiller bakımından da önemli bir yer tutar.

Tarım ile birlikte hayvancılık da coğrafi koşulların imkân vermesiyle Adanaekonomisine ülke ekonomisinin ortalamasının üstünde katkı sağlamaktadır. Büyükbaş veküçükbaş hayvancılığın yanı sıra, Akdeniz'e kıyısı bulunan Adana'nınilçeleri Yumurtalık ve Karataş'ta deniz mahsulleri üretimi de önemli bir yer tutmaktadır.

Adana ili genelinde hayvan mevcudu ilin coğrafi durumu, iklim şartları ve tarımsalkarakterine göre değişiklik göstermektedir. Ova kısımlarında tüm alanlar ekime ayrıldığındandaha çok ahır hayvancılığı yapılmaktadır. Şehir merkezine yakın yerlerde besi hayvancılığıve tavukçuluk, dağlık ve ormanlık yerlerde ise koyun ve keçi beslenmektedir.

Adana’dan komşu il ve ülkelere her zaman hayvan sevkiyatı yapılmaktadır. Bununyanında %80 oranında Doğu Anadolu Bölgesi ve Güney Doğu Anadolu Bölgesinden canlıhayvan ve ürünlerinin girişi yapılmaktadır. Özellikle kurban bayramı döneminde bu oranınarttığı görülmektedir. Kaçak girişlerin engellenememesi sağlıklı değerlere ulaşılmasınızorlaştırmaktadır.8

Hayvancılık tarım kadar önemli değildir. Mera ve otlaklar azdır. Hayvancılık daha çokToros dağları yamaçlarında görülür. Koyun, kıl keçisi, sığır, at ve deve yetiştirilir. Arıcılık dagelişmiştir.9

Ormanların çoğu dağların Akdeniz'e bakan yamaçlarında bulunur. Karaisalı,Saimbeyli ve Kozan'da orman zenginliği fazladır.

Ormanlardan her sene 150 bin metreküpten fazla tomruk ve 370 bin metreküpcivarında yakacak odun elde edilmektedir.10

Tufanbeyli

İlçede buğday, şekerpancarı, fasulye, nohut, patates üretimi çoğunluğuoluşturmaktadır. Son yıllarda meyvecilik içinde adımlar atılmaktadır. Su kaynakları açısındanzengin olmasına rağmen kullanım yönünden zayıftır.11

Sanayi

Adana gelişmiş bir ildir. Bugün mevcut havaalanı, otoyol projelen, Türkiye'nin enbüyük Organize Sanayi Bölgesi, Küçük Sanayi Siteleri, Üniversitesi, yeni açılan konutalanları, sağlık ve eğitim kurumları vb. yeni atılımlarla gitmektedir.

8 http://tr.wikipedia.org/wiki/Adana#N.C3.BCfus_ve_demografik_yap.C4.B19 http://www.adana.gov.tr/?act=ekonomi_tarim10 http://www.adana.gov.tr/?act=ekonomi_tarim11 http://tr.wikipedia.org/wiki/Tufanbeyli




28

İl genelinde faaliyet gösteren ve Adana Sanayi Odası'na kayıtlı, 10 ve daha üstündeişçi çalıştıran işyeri sayısı 732'dir. Bu rakam düşük olarak görülebilir. Ancak faaliyet gösterensanayi işletmelerinin birçoğu büyük ölçekli olup çok sayıda işçi istihdam edilmektedir. Bu günülke genelinde faaliyet gösteren 500 büyük sanayi kuruluşunun 18 adedi Adana'dabulunmaktadır. 1000'den fazla işçi çalıştıran işyeri sayısı 5'dir. İlimizde yabancı sermayeli 55firma faaliyet göstermektedir. Adana-Ceyhan karayolu üzerinde kurulan Hacı SabancıOrganize Sanayi Bölgesi ve Küçük Sanayi Siteleri sanayinin gelişiminde önemliorganizasyonlardır. Nüfus ve ekonominin sürekli gelişme gösterdiği Adana'da altyapı, çarpıkkentleşme ve ortaya çıkan diğer sorunların çözümü ile çıkabilecek yeni sorunlarınönlenebilmesi için koordineli çalışmayı gerektiren "BÖLGESEL KALKINMA PLANI" DPTyatırım programına alınmıştır. Hazar Petrolleri ve Orta Asya gaz kaynaklarını Türkiyeüzerinden dünya pazarlarına taşıyacak, bölgemize yeni fabrikalar ve yeni enerji ve LNGSantralleri, iş ve istihdam sağlayacak BAKÜ-TİFLİS-CEYHAN petrol boru hattı projesiningerçekleşmesi konusunda çalışmalar yapılmaktadır. Sanayiciyi yönlendirmek, projehazırlamak ve alternatif yatırım alanları önermek üzere, Adana Valiliği, Adana BüyükşehirBelediye Başkanlığı, Çukurova Üniversitesi, Ticaret Odası, Sanayi Odası ve Adana GüçBirliği Vakfı'ndan oluşan "Adana Yatırım Araştırma ve Geliştirme Merkezi -AYEGEM"kurulmuştur.

İlki 2003 yılında açılan Sanayi ve Ticaret Fuarının uluslararası boyuta taşınması içinçalışmalar devam etmektedir.

İlde KOBİ sayısı 1.023, imalatla uğraşan 525, tamir ve ticaretle uğraşan 550'dir.12

Tufanbeyli

Tufanbeyli halkı geçimini çoğunlukla çiftçilikle sürdürmektedir. İlçede küçük çaptaticaret olsa da bu iç bir ticaret olup tarım ürünleri dışında üretilip dışarıya satılan fazlacakalem yoktur. İlçe nüfusu son dönemlerle özellikle Adana ve Kayseri'ye iş sebebiyle göçvermiştir.13

Madencilik

Metalik madenler içinde krom, demir ve manganez, kurşun, çinko, enerjihammaddelerinden kömür ve endüstriyel hammaddekaynaklarından kuvars ve kuvarsit, kil,barit, kireçtaşı ve kum agregası ve pomza bu zenginliklerin başında gelmektedir.

Krom madenciliğinde Türkiye genelinde 4. bölgeyi oluşturan Adana ili, komşuolduğu Mersin ve Hatay limanları sayesinde önemli ihraç potansiyeline sahiptir.

Bugüne kadar maden ürünleri içinde Adana'ya en fazla döviz kazandıran kromitin sonyıllarda düşen fiyatları sebebiyle şu anda durma noktasında görünmesine rağmen, yakıngelecekte kromit madenciliğinde bir canlanma beklenmektedir.

12 http://www.adana.gov.tr/?act=ekonomi_sanayi_ticaret13 http://tr.wikipedia.org/wiki/Tufanbeyli




29

İl içindeki ikinci derecede öneme sahip demir ve manganez de özellikle İsdemir içinüretilmektedir. Son yıllarda yanlış politikalar yüzünden ithal cevhere yönelen İsdemir'in yerlicevhere gereken önemi vermesi kaçınılmaz olup, bu sektörde canlanma olacağıbeklenmektedir.

Kırmataş teknolojisine uygun çok fazla kireçtaşı ve beton agreası bulunan Adana'daçok iyi kalitede olmasa da ihtiyaçları fazlasıyla karşılayacak kil yatakları da mevcuttur. Adanail sınırları içinde Türkiye rezervinin %7,4'ünü oluşturan pomza yatakları da geleceğe yönelikönemli bir hammaddedir.

Sonuç olarak 21. yüzyıla girerken Adana madencilik sektöründe de iddialı olabilecekve ülke ekonomisine katkılar sağlayacak potansiyele sahiptir. Enerji açığını kapatmakamacıyla çevre dostu domestik yakıt üretimine elverişli kaliteli kömür ithalatı da Adana ilsınırları içerisindeki Toros Gübre ve Kimya Sanayi limanından gerçekleştirilmektedir.14

Tufanbeyli

Adana-Tufanbeyli linyit sahasının rezervi belirlenmiştir. Adana ilinde 1989-1993 yıllarıarasında kömür içerebilecek formasyonlar ve oluşumlar yeniden ele alınmış ve buçalışmalarla Tufanbeyli linyit sahası ortaya çıkarılmıştır. İl sınırları içinde MTA GenelMüdürlüğü tarafından tespit edilen kömürlü sahalar Adana Tufanbeyli-Pınarlar Sahası,Adana-Karaisalı-Meydan Sahası, Adana-Kozan-Bacaklı Sahasıdır. Sahaların sırasıyla alt ısıldeğerleri 1361, 5219 ve 5270 Kcal/kg olup, Adana Tufanbeyli-Pınarlar Sahasında açıkişletmeye uygun özellikte 334.481.000 ton, Adana-Karaisalı-Meydan Sahasında 1.005.000ton ve AdanaKozan-Bacaklı Sahasında ise 102.000 ton toplam rezerv tespit edilmiştir.15

Adana iline ait 2012 yılına ait nufüs bilgileri aşağıdaki tablolarda verilmiştir.

Tablo 9 Adana İli 2012 Kentsel Ve Kırsal Nüfus

Kaynak: http://www.tuik.gov.tr

14 http://tr.wikipedia.org/wiki/Adana#N.C3.BCfus_ve_demografik_yap.C4.B115 http://www.mta.gov.tr/v2.0/turkiye_maden/maden_potansiyel_2010/Adana_Madenler.pdf

3.1.2. Nüfus ( Yöredeki kentsel ve kırsal nüfus, nüfusun yaş sınıflarına göre dağılımı,hane halkı yapısı)




30

Tablo 10 Adana İli 2012 Nüfusun Yaş Sınıflarına Göre Dağılımı

Kaynak: http://www.tuik.gov.tr

Tablo 11 Adana İli Hane Halkı Yapısı

Yılı Kodu AdıHanehalkı yapısı :Toplam hanehalkı

sayısı

Hanehalkı yapısı :Ortalama hanehalkı

büyüklüğüHanehalkı yapısı : Birkişilik hanehalkı oranı

2004 TR002C Adana 272800 4,39 4Kaynak: http://tuikapp.tuik.gov.tr/Bolgesel/hesaplananKentArastirmasiSorgula.do

Tufanbeyli

2012 nüfüs sayımında ilçenin nüfusu 17.546 olarak tespit edilmiştir. Bu nüfüsün5.742'si ilçe merkezinde 11.804’ü ise köylerde yaşamaktadır. Cinsiyete göre ilçe nüfusunun%52'si erkek, %48'i kadındır.16

3.1.3. Sağlık (Bölgede mevcut endemik hastalıklar)

Adana ilinde görülen, bulaşıcı hastalıkların dağılımına ait 2011 verileri tablo 12’ deverilmiştir.

16 http://www.tuik.gov.tr




31

Tablo 12 Adana İli 2011 Yılı Bulaşıcı Hastalıkların İlçelere ve Aylara Göre Dağılımı

Kaynak: Adana İl Çevre Durum Raporu, 2011

Adana ilinde, ölümlerin hastalık, yaş ve cins gruplarına göre dağılımı tablo 13’ deverilmiştir.




32

Tablo 13 Adana İli 2011 Yılı Ölüm Sebeplerine Göre Dağılımı


3.1.4. İnsan sağlığı ve çevre açısından riskli ve tehlikeli faaliyetler

Projenin arazi hazırlık aşamasından başlayarak üretim faaliyetler tamamlananadek meydana gelebilecek insan sağlığı ve çevre için riskli ve tehlikeli işler, hemen heraşamada meydana gelmesi muhtemel yaralanma, şantiye içi trafik kazaları, malzemesıçraması, insan düşmesi, iş makineleri kazaları vb. olaylardır. Bu bağlamda çalışma alanınauyarıcı levhalar konulacak ve çalışanlara iş güvenlik eğitimi verilecektir. İnşaatçalışmalarında iş kazalarına karşı 4857 Sayılı İş Kanunu ve bu kanuna bağlı olarakçıkartılmış olan “İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği İle İlgili Tüzük ve Yönetmeliği“ ilgili maddelerininhükümlerine uyulacaktır. Bunun dışında yürürlükteki yönetmelik ve mevzuatlara uygun birişyeri güvenliği ve kaza önleme planı hazırlanarak uygulamaya konulacaktır. Personel veişçiler yapılacak işin gerektirdiği iş güvenliği malzemeleri ile donatılacak ve bunların sağlık veiş güvenliği kurallarına uygun şartlar altında çalışmaları sağlanacaktır. İşçi ve personelinsağlığı açısından da toz maskeleri kullanılacaktır.

İşçilerin sağlığı açısından en büyük potansiyel tehlike ise iş gücünde görülebilecekbulaşıcı hastalıklardır. Söz konusu durumu asgariye indirmek için işçiler kurulacak olanrevirde periyodik muayeneden geçirilecektir. İnşaat işçilerinin yöre halkı ile teması asgariseviyede tutulacak, böylece halka hastalık bulaştırma riski de azalacaktır. Önemli hastalık veyaralanmalarda en yakın yerleşim yerinde bulunan hastane imkanlarından faydalanılacaktır.




33

Proje kapsamında kullanılacak araçların yağ değişimi ve atık yağlarla ilgili olarak; hertürlü malzemenin insan sağlığı ve çevreye yönelik zararlı etkisini en aza indirebilmek amacıile 14.03.2005 Tarih ve 25755 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren“Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” ile 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı ResmiGazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerineriayet edilecektir.

Proje alanında işçiler için kurulacak olan revirden çıkacak tıbbi atıklar 22.07.2005tarih 25883 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tıbbî Atıkların KontrolüYönetmeliği” ne uygun olarak diğer tüm atıklardan ayrı olarak toplanacak, Yönetmeliğeuygun bertarafı sağlanacaktır.

Proje kapsamında patlatma yapılmayacak olup dolayısıyla patlayıcı madde kullanımve depolaması söz konusu değildir. Ancak basamaklar halinde yapılacak olan üretimçalışmalarında kömür damarlarına ulaşıldıkça kömürün sertlik durumuna göre gevşetmepatlatması yapılması düşünülebilecektir.

3.1.5. Gerçekleşmesi beklenen gelir artışları; yaratılacak istihdam imkanları, nüfusHareketleri

Ülkelerin kalkınmaları, sanayileşmenin ilerlemesi ve her geçen gün artan enerjiihtiyacına karşılık verebilmek için ülkenin kendi öz kaynaklarını kullanması ve üretimyapabilmesiyle mümkün olmaktadır.

Yerel anlamda bu olgu, Adana Tufanbeyli için de geçerlidir. Yaratacağı katma değerinyanında kömür ocağının faaliyet öncesinde ve sonrasında olmak üzere yöre halkı istihdamanlamında olumlu etki sağlaması söz konusu olacaktır.

Faaliyet öncesinde ve sonrasında çalışacak işçilerin harcamaları, ihtiyaçlarınıyöreden karşılayarak yöredeki ticari faaliyetlere hareket gelecek ve gelir seviyesinde deartışlar olacaktır.

3.1.6. Yöredeki Sosyal Altyapı Hizmetleri ( Eğitim, sağlık, kültür hizmetleri)

Eğitim

Günümüzde Adana'da 514 okul öncesi eğitim kurumunda 19.644 öğrenci ve 720ilköğretim okulunda 324.288 öğrenci eğitim görmektedir. Şehirde ayrıca 121 genel ve 100meslek lisesi bulunmakta olup, bu liselerde toplam 119.000 öğrenci eğitim hayatınısürdürmektedir.

Ayrıca Adana'da önlisans ve lisans düzeyinde üniversite öğrenimi gören kişi sayısı47.136 kişidir. Şehirde bulunan 17 halk kitaplığından her sene 400.000 ila 500.000 kişi




34

faydalanmaktadır. Adana'da Çukurova Üniversitesi ve Adana Bilim ve TeknolojiÜniversitesi yükseköğrenim hizmeti vermektedir.17

Tufanbeyli

Tufanbeyli ilçesinde 21 okul bulunmaktadır. 2.734 öğrencisi ve 181 öğretmeni vardır.Eğitim ilk ve ortaöğretim seviyesindedir.18

Sağlık

Adana'da birçok kamu ve özel hastane ve poliklinik sağlık hizmetlerini yürütmektedir.Bunların başlıcaları aşağıdaki gibidir.19

Acıbadem Hastanesi Adana Asker Hastanesi Adana Devlet Hastanesi Adana Ekrem Tok Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi Başkent Üniversitesi Kışla Hastanesi Başkent Üniversitesi Seyhan Hastanesi Başkent Üniversitesi Yüreğir Hastanesi BSK Metropark Hastanesi Can Hastanesi Çocuk Hastanesi Çukurova Devlet Hastanesi Çukurova Göz Hastahanesi Çukurova Üniversitesi Balcalı Hastanesi Galeria Kulak Burun Boğaz Hastanesi Göğüs Hastanesi Kadın Doğum Hastanesi Maya Göz Kliniği Metro Hastahanesi Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Ortadoğu Hastanesi Ortopedia Hastanesi Özel Adana Hastanesi Seyhan Uygulama ve Eğitim Hastanesi

Tufanbeyli

İlçede 2004 yılında hizmete giren Tufanbeyli Devlet Hastanesi toplumun sağlıkihtiyaçlarını karşılamaktadır. Şimdiki sağlık ocağı ise Toplum Sağlığı Merkezine

17 http://tr.wikipedia.org/wiki/Adana#E.C4.9Fitim_ve_.C3.96.C4.9Frenim18 http://tufanbeyli.meb.gov.tr/19 http://tr.wikipedia.org/wiki/Adana#E.C4.9Fitim_ve_.C3.96.C4.9Frenim




35

dönüşecektir. Tufanbeyli Devlet Hastanesi'nde 4924 sayılı kanuna göre çalışan sözleşmelidevlet memurları bugüne kadar Tufanbeyli Devlet Hastanesi'ne birçok kez takdirkazandırmıştır. 2009 yılında 2 dâhiliye 1 kadın doğum 1 aile hekimi ve bir diş tabibi, acilserviste ise 4 pratisyen hekim görev yapmaktadır.20

Kültür Hizmetleri21

Adana ili ilçelerinde birçok tarihi ve kültürel alan bulunmaktadır. Köprü, kale ve örenyerleri bunların başlıcalarıdır.

1882 yılında Adana valisi tarafından inşa edilen Büyük Saat, 32 metre yüksekliğiyleTürkiye'deki en uzun saat kulesidir. Fransız işgali sırasında hasar görmüştür ama 1935'teyeniden inşa edilmiştir ve şehrin armasında sergilenmektedir. Kazancılar Çarşısı, BüyükSaat civarında kurulmuştur.

Ramazanoğlu Konağı, 1495 yılında Halil Bey'in hükümdarlığı sırasında inşaedilmiştir. Üç katlı olan konak hem taş hem de tuğlayla örülmüştür ve Türkiye'deki en eski evörneklerinden biri olarak kabul edilir. Ramazanoğlu ailesinin yaşadığı yer Harem bölümüdür.Kalıntıları günümüze ulaşamayan Selamlık bölümü ise devlet işlerinin görüşüldüğü yerdi.

Çarşı Hamam 1529'da Ramazanoğlu Piri Paşa tarafından inşa edilmiştir veAdana'daki en büyük hamamdır. Beş kubbesi bulunan hamamın iç bölümleri mermerlekaplanmıştır. Hamamın inşa edildiği yıllarda değirmen çarkları ve kanallar aracılığıylahamama su taşınırdı.

Irmak Hamam Seyhan Belediye Binası'nın yanında bulunur ve antik Romahamamlarının kalıntıları üzerine Ramazanoğlu Halil Bey tarafından 1494'te inşa edilmiştir].Suyu nehirden geldiği için bu ismi almıştır. Şehirdeki diğer tarihi hamamlar ise MestenzadeHamamı ve Yeni Hamam'dır.

Sabancı Merkez Camii tarihi bir geçmişe sahip olmamasına rağmen Adana'da ençok ziyaret edilen camidir, bunu sebebi de Orta Doğu'daki en büyük camilerden biriolmasıdır. Osmanlı Mimarisi'ne sadık kalınarak inşa edilen cami 1998 yılında hizmeteaçılmıştır ve 28,500 kişiye kadar kapasitesi vardır. Caminin altı minaresi bulunmakla beraberbunların dördünün yüksekliği 99 metredir. Kubbesi 32 metre çapındadır ve ibadet alanından54 metre yüksektedir. Seyhan Köprüsü'nün köşesinde ve Seyhan Nehri'nin batı kanadındabulunmaktadır. Bu sayede geniş bir alandan görülebilmektedir.

1541 yılında Ramazanoğlu devrinde külliye biçiminde inşa edilen Ulu Camii isemedresesi ve türbesiyle Adana'nın en çok ilgi gören ortaçağ mimarisine sahip bir yapısıdır.Pencerelerinin etrafında göze çarpan süsleme sanatlarının yanı sıra camide siyah ve beyazmermer taşlarına rastlanır. Bunlar iç mekânda kullanılan 16. yüzyıl İznik çiniciliği ile ünlüdür.Minarelerde ise kullanılan dik şemalarla Memlüklerin etkisi görülmektedir.

St. James'in Kilisesi 1501 yılında Ramazanoğlu Halil Bey tarafından camiye YağCamii çevrilmiştir. İleriki zamanlarda 1525'te Piri Mehmet Paşa tarafından camiye bir minareve 1558'de de bir medrese eklenmiştir. Camide Selçuklu mimarisi görülmekle beraber camisarı taştan yapılmış bir kapıya sahiptir.

20 http://tr.wikipedia.org/wiki/Tufanbeyli#Sa.C4.9Fl.C4.B1k21 http://tr.wikipedia.org/wiki/Adana#E.C4.9Fitim_ve_.C3.96.C4.9Frenim




36

Abdülrezzak Antaki tarafından 1724 yılında inşa edilen Yeni Camii günümüzde bazıkesimlerce hâlâ Antaki Cami olarak anılmaktadır. Camide memlük mimarisinin etkisigörülmektedir. Cami dikdörtgen biçiminde yapılmıştır ve güney cephesindeki duvarlarda taşişlemeciliği bulunmaktadır.

Alemdar Mescidi, Şeyh Zülfi Mescidi, Kızıldağ Ramazanoğlu Camii, Hasan AğaCamii (Çivi kullanılmadan inşa edilmiş 16. Yüzyıl mimarisi) tarihi değere sahip diğercamiilerdir.

Kiliseler

19. yüzyılda şehrin dört kilisesi vardı: 2 Ermeni, 1 Yunan ve 1 Latin. Bebekli Kilise1870 yılında inşa edilmiş olup 1915'e kadar bir Ermeni Kilisesi olarak kullanıldı. Günümüzdeise şehrin Romalı Katolik kesimine hizmet vermektedir. Şehir merkezinde 5 OcakMeydanı'nda bulunmaktadır. Abidinpaşa Caddesi'nde ise daha büyük bir Ermeni Kilisesibulunurdu. Cumhuriyet dönemi sırasında kilise yıkılıp yerine Merkez Bankası kurulmuştur.Latin Kilisesi de 1845 yılında Kuruköprü alanında inşa edilmiştir ve 1924'de müzeyeçevrilmiştir.

Tufanbeyli22

Hitit, Roma, Bizans ve Ermeni krallıkları dönemlerini yaşamış çok eski bir yerleşimyeridir.

İlçenin 20 km. kuzeydoğusunda Hititlerin dini merkezi konumunda olan "Şar" kentiHieropolis ve Çomana adları ile tanınır. Romalılardan kalma açık hava tiyatrosu, Bizanskilise kalıntısı, ana tanrıça tapınağının kapısı olduğu sanılan Ala kapı antik Şehrin sağlamkalmış yapılarıdır.

Şar harabelerinin güneyinde Doğanbeyli köyü yakınında höyükler, batıda Hanyeriyakınında Hitit anıtı önemli eserleridir. Tufanbeyli'de bu eserlerden başka hiyeroglif yazıtlar,sütunlar ve yapı kalıntıları, kaya mezarları da hala durmaktadır. Tufanbeyli ilçesinin 20 km.kuzey doğusundadır. Hitit Ana Tanrıçası Magda-Mater adına düzenlenen dini törenlerin enönemlileri Şar’da yapıldığı bilinmektedir. Ayrıca Romalılardan kalma açık hava tiyatrosu,Bizanslılardan kalma kilise ve 6 m. boyunda "Ala Kapı" mermer bloklardan oluşmuştur.

3.1.6.1. Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin Gerçekleşmesine Bağlı Olarak,Faaliyet Sahibi veya Diğer Yatırımcılar Tarafından Gerçekleştirilmesi Tasarlanan DiğerEkonomik, Sosyal ve Altyapı Faaliyetleri

Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşmesine bağlı tasarlananekonomik, sosyal ve altyapı faaliyetleri bulunmamaktadır.

22 Adana İl Çevre Durum Raporu,2011




37

3.1.6.2. Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin Gerçekleşebilmesi İçin ZorunluOlan, Faaliyet Sahibi veya Diğer Yatırımcılar Tarafından Gerçekleştirilmesi TasarlananDiğer Ekonomik, Sosyal ve Altyapı Faaliyetleri

Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşebilmesi için zorunlu tasarlananekonomik, sosyal ve altyapı faaliyetleri bulunmamaktadır.

Proje kapsamında 1000 personel çalıştırılması planlanmaktadır. Faaliyet boyuncaçalışan personelin sosyal ihtiyaçları en yakın yerleşim birimlerinden ve proje alanındakurulacak olan sosyal tesisten karşılanacaktır.

3.1.8. Projenin Fayda-Maliyet Analizi

Proje bedeli; 310.690.500 $ olarak belirlenmiştir. Yapım biriminin önerilerine göre, arazikamulaştırma maliyeti bulunmamaktadır. Sadece yer değiştirme işlemleri için tazminatödenecektir. Yapıma ilişkin diğer masraflar, çevre etkisi değerlendirmesine ilişkin ücretkalemlerini, mühendislik araştırma ücretlerini, güvenli üretim değerlendirme ücretlerini,güvenlik, proje uygulama raporu, enerji tasarrufu değerlendirmesi ve finansal ücretleriiçermektedir. Bu kalemler maliyet keşfi hesaplarında belirtilecek ancak bunlara ilişkin ücretlerhesaba katılmayacaktır.23

Projeye ilişkin yıllık işletme giderleri tablo 15’ de verilmiştir.

23 Feasibility Study Report Of Open-pit Coal Mine in Tufanbeyli, Adana, Turkey, China National General Machinery EngineeringCorp.Shenyang Design and Research Institute, Ocak 2013

3.1.7. Çalışacak Personelin ve Bu Personele Bağlı Nüfusun Konut ve DiğerTeknik/Sosyal Altyapı İhtiyaçları)




38

Tablo 14 Yıllık İşletme Giderleri Tablosu

No. Üretim Bağlantıları Ya DaMaliyet Adı

Tahmini Bedel (On Bin Usd)

KömürMaden OcağıYapımı

İnşaat İşleri

Teçhizat,Alet EdevatVeEnstrümanAlımı

KurulumMühendisliği

Yapımaİlişkin DiğerMasraflar

Toplam

I Madencilik Ve KazımaMühendisliği 6241.71 3790.02 59.82 10091.55

II Kaya Mühendisliği 5568.35 321.31 5889.67

III Atık Bertaraf Sahası Sistemi 3782.11 285.51 4067.62

IV Yer Altı Üretim Sistemi 805.86 696.66 84.38 15986.71

V Yer Altı Trafiği 844.90 844.90

VI Susuzlaştırma Ve SuGeçirmezliği İle Drenaj 48.63 55.49 79.66 183.77

VII İletişim Ve Kontrol Sistemi 287.78 105.86 393.64

VIII Güç Besleme Sistemi 41.84 1239.97 752.845 2034.65

IX Açık Alan Su Temini, DrenajVe Isı Temini 116.14 60.51 153.64 330.29

X Mekanik Tamir Fabrikası 503.62 567.73 19.20 1090.55

XI Özel Depo 388.08 206.98 15.10 610.18

XII İdari Ve Sosyal Tesisler 608.22 239.22 847.44

XIII Saha Tesisleri 689.09 689.09

XIV Çevre Koruması 94.35 94.35

XV Mühendislik İmalatlarınaİlişkin Diğer Masraflar 2312.12 2314.47

Toplam 6241.71 4140.73 16494.82 1877.32 2312.12 31069.05

Yatırım, Ton Kömür (Usd/T) 7.34 4.87 19.41 2.21 2.72 36.55

Toplam Yatırım Oranı (%) 20.09 13.33 53.09 6.04 7.44 100.00

Kaynak:Feasibility Study Report Of Open-pit Coal Mine in Tufanbeyli, Adana, Turkey, China National General

Machinery Engineering Corp.Shenyang Design and Research Institute, Ocak 2013

3.1.8.1. Projenin Gerçekleşmesi İle İlgili Yatırım Programı ve Finans Kaynakları

Sahadaki yatırımlar için finansman, yatırımcı firmanın özkaynaklarındankarşılanacaktır. Yapım birimine göre, yapıma ilişkin yedek finansman, yapım süresi içindekikredilere ilişkin faiz ve nakit akışı, Elektrik Santrali tasarım birimi olan Northeast ElectricPower Design Institute tarafından hazırlanmış olan toplam yatırım özetinin tamamlanmasınınardından göz önünde bulundurulacaktır.24

Söz konusu proje kömür -enerji entegrasyon projesinin bileşeni olmaktadır; eldeedilen kömür satılmayacak, bunun yerine elektrik üretimi için TEYO Tufanbeyli EnerjiSantralı’ nde kullanılacaktır. Proje nihai aşamada elektrik satışından gelir elde edecektir.

24 Feasibility Study Report Of Open-pit Coal Mine in Tufanbeyli, Adana, Turkey, China National General Machinery EngineeringCorp.Shenyang Design and Research Institute, Ocak 2013




39

3.1.9. Projeden Etkilenen Yerleşim Yerleri

Kömür üretim ve dekapaj faaliyetlerinin gerçekleştirileceği proje alanının batısındayaklaşık 50 m mesafede Pınarlar, kuzeyinde yaklaşık 2,75 km mesafede Polatpınar vegüneydoğusunda yaklaşık 500 m mesafede Taşpınar köyleri bulunmaktadır. Tufanbeyli ilçesiAdana’ya 160 km. uzaklıktadır. Proje alanı Tufanbeyli ilçesine 2,75 km mesafede olup, projealanı ve çevresini gösterir 1/25.000 ölçekli topoğrafik harita Ek-3’ de verilmiştir. Proje alanıbatısından Sarız Irmağı geçmektedir. Sarız Irmağı proje alanına ortalama 200 mmesafededir.

Proje kapsamında gerçekleştirilecek faaliyet sonucu uzun süreli etkiler olmayacağıgibi gerekli önlemler alınarak proje alanı çevresindeki yerleşim yerlerinin etkilenmesiengellenecektir.

3.1.10. Projenin Ekonomik Ömrü

ÇED kapsamındaki proje ömrü 20 yıl olarak planlanmış olup yılda 10.000.000 tonkömür üretimi planlanmaktadır. Temin edilen kömür hazırlanması için 1.500.000 ton/yıldırkapasiteli 1 adet Kırma-Eleme-Yıkama (K-E-Y) tesisi kurulacaktır. Bölüm 2.2.1.1’ debeliritildiği üzere kömür ocağı işletilebilir rezerv miktarı 207.130.000 ton olarak belirlenmiştir.

Üretilmesi planlanan kömürün rezerv miktarına göre projenin ekonomik ömrü;

Projenin ekonomik ömrü = İşletilebilir rezerv (ton) = 207.130.000 tonÜretim miktarı (ton/yıl) 10.000.000 ton/yıl

Projenin ekonomik ömrü = 20,7 = 21 yıl olarak hesaplanmıştır.

3.1.11. Zamanlama Tablosu

Projenin arazi hazırlık ve dekapaj çalışmalarının 4 yıla yayılması planlanmaktadır. Arazihazırlık, dekapaj ve üretim çalışmaları, yılda 300 gün, günde 24 saat 3 vardiya şeklindesürdürülecektir.

Projeye ait zamanlama tablosu tablo 16’ da verilmiştir.




40

Tablo 15 Zamanlama Tablosu

AŞAMA

YILLAR

AYLAR 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Fzizibilite ve Proje Çalışmaları

Arazi Edinme

Ekipman Alımı ve Montaj

Susuzlaştırma ve Drenaj İşlemleri

Dekapaj İşlemleri

Sosyal Tesis ve İdari Bina Yapımı

Deneme Üretimi

Kömür Üretimi

HAZIRLIK ARAZİ HAZIRLIK VE DEKAPAJ ÜRETİM

2013 2014 2015 2016 2017 2018-2037




41

Bu bölümde değerlendirilecek başka husus bulunmamaktadır.

Bölüm 4. Mevcut çevresel özellikler ve doğal kaynakların kullanımı, (Bölgesel veçalışma alanı baz alınarak mevcut ve planlanan durum verilmelidir)

Adana ili ve yöresi ülkemizin önde gelen tarımsal üretim bölgeleri arasında yeralmaktadır. Bölgenin sahip olduğu iklim ve toprak koşulları yılda iki ürün almaya elverişlidir.İlde kentleşme oranı yüksektir, nüfusun daha az bir bölümü kırsal alanda yaşamakta vegeçimini tarımdan sağlamaktadır.

Adana tarım topraklarının yaklaşık %85’ini ekilen tarla arazisi oluşturmaktadır. Buoran %75 dolaylarında olan Türkiye ortalamasının üzerindedir. Sebze ve meyvecilik ilde çokyaygın olup, nadasa bırakılan arazi oranı Türkiye ortalamasının altındadır.

Denize açılan kapı olan Adana, Ceyhan ve Seyhan nehirlerinin meydana getirdiğiÇukurova'nın merkezinde yer almaktadır. Nehirler ilde Seyhan, Kozan ve Çatalan Barajlarınıkazandırmış ve çok verimli alüvyonlu toprakların oluşmasını sağlamıştır. Coğrafi konumu,iklimin uygunluğu tarımsal yönden de avantaj sağlamıştır.25

Adana ili 1.403.000 hektarlık bir yüzölçümüne sahiptir. Bu oran Türkiye tarımtopraklarının % 2.5 ‘ ine karşılık gelmektedir Adana İli arazi varlığı dağılımı tablo 17’ deverilmiştir.26

25 http://www.adanakentkonseyi.org.tr26 Adana İl Çevre Durum Raporu, 2011

3.2. Diğer Hususlar

4.1. Arazi kullanımı ve mülkiyet durumu

a) Tarım ve Hayvancılık




42

Tablo 16 Adana İli Arazi Varlığı Dağılımı

Arazi Varlığı Alan (ha) %

Tarım

Alan

ı

Tarla Alanı 445.180 83

Nadas Alanı 11.979 2

Meyve Alanı 44.406 8

Sebze Alanı 37.435 7

Toplam 539.000 38.4

Çayır-Mera Alanı 48.970 3.5Orman Alanı 547.730 39

Diğer 267.300 19.1Genel Toplam 1.403.000 100

Kaynak: Adana İl Çevre Durum Raporu 2011

İl yüzölçümünün %38,5’ini tarım topraklan oluşturmakta ve bu oran Türkiye tarımtopraklarının %2,5’ine karşılık gelmektedir. Osmaniye’nin ayrılmasıyla 540.000 hektaragerileyen tarım topraklarının 527.421 hektarı sulanabilir niteliktedir. Ancak, bunun sadece%40,3’ü bugün fiilen sulanmaktadır.

Tablo 17 Sulamaya Elverişli Tarım Alanları

Adana İli Arazi Varlığı HEKTARToplam Tarım Alanı 539.000Sulamaya Elverişli Tarım Alanı 375.212Sulanan Tarım Alanları 241.307

Kaynak: www.adanatarim.gov.tr

Sulamaya elverişli tarım alanlarının halen % 64,3'ü sulanmakta olup, YedigözeBarajının faaliyete geçmesiyle bu oran % 84,3'e ulaşacaktır.27

Adana İli tarım topraklarının yaklaşık % 85 ‘ini ekilen tarla arazisi oluşturmaktadır.Kuru tarımda toplam 319.474 ha alan kullanılmaktadır. Bu arazinin % 31‟i dik veya çok dikeğimlidir. % 54.2‟si sığ ve çok sığ toprak derinliğine sahiptir. Kuru tarım yapılan alanların73.604 hektarında nadas uygulanmakta olup, nadasa bırakılma sebepleri bitki gelişmeperiyodunda yağışın yeterli olmamasından kaynaklanmaktadır.

Adana İlinin 352.112 ha’lık kısmında sulu tarım yapılmakta olup, bunun % 85.9’udüz, düze yakın eğimli ve derin topraklardır. Bu alanın % 8,9’unda yaşlık, %16,9’undaçoraklık sorunu vardır. Sulu tarım uygulanan arazilerin % 96,3’ü I., II., lll. ve IV. sınıfarazilerdir.

27 Adana İl Çevre Durum Raporu, 2011

a.1 Sulu ve kuru tarım arazilerinin büyüklüğü




43

Kuru şartlarda bağ tarımı yapılan alanlar 6345 ha ‘ dır. Bu alanın %3,4’ü düz; Budüz arazilerin 388 hektarında çoraklık problemi mevcuttur.

Özel ürün olarak 300 hektarda zeytin, 112 hektarda muz, 114 hektarda turunçgilyetiştirilmektedir.

Kömür madeni açık ocak işletmesi Adana İli Tufanbeyli İlçe sınırları içerisinde yeralmaktadır. Tufanbeyli İlçesi Arazi Varlığı tablo 19‘ da verilmiştir.

Tablo 18 Tufanbeyli İlçesi Arazi Varlığı

YÜZÖLÇÜMÜ(ha)

TOPLAMTARIM

ARAZİSİ (ha)ÇAYIR MERA

ALANI (ha)ORMAN

ALANI (ha)DİĞER

ARAZİLER (ha)

TUFANBEYLİ 97.300 32.000 10.600 26.910 27.790ADANA 1.403.000 539.000 48.970 547.730 267.300


a.2 Ürün desenleri ve bunların yıllık üretim miktarları

Bölgede yetiştirilen ürünler, genelde birim alana getirisi yüksek ürünlerdir. Buürünlerin başında buğday, mısır, pamuk, soya, yerfıstığı, nohut gibi tarla ürünleri ileturunçgil, sebze ve karpuz gelmektedir. Her yıl tarım topraklarının yaklaşık yarısı buğdayekimine ayrılmaktadır. 1980’li yıllardan itibaren ikinci ürün tarımı da yaygınlaşmıştır, ikinciürün ekim alanları içinde mısırın payı %85 dolayındadır.

2011 yılında Adana ili soya, yer fıstığı, mısır, turunçgil ve karpuz gibi ürünlerde enönemli üretici il durumundaki liderliğini korudu. Türkiye soya üretiminin yaklaşık %35’i, yerfıstığı üretiminin %41’i, mısır üretiminin %36’sı, pamuk üretiminin %14’ü, turunçgilüretiminin %24’ü ve karpuz üretiminin %21’i Adana ilinden sağlanmaktadır. Görüldüğüüzere soya ve mısır üretiminde ciddi bir düşüş, turunçgil üretiminde ise kısmi bir düşüş var.Buna rağmen yerfıstığı, karpuz ve pamuk üretiminde ciddi artışlar ve yepyeni ürünler olarakda zeytin ve bal ülke üretiminde yer edinmeye başlamıştır. Ürün deseni kısmen değişmiştir.

Adana il genelinde ilk sırayı buğday almakta bunu mısır, arpa, çeltik, yulaf, veçavdar takip etmektedir.

Tablo 19 Adana İli Baklagiller Üretimi

ÜRÜNLER Alan (Dekar) Üretim(Ton)

Baklagiller 90.643 9.053Nohut 77.007 7.850

K. Fasulye 13.590 1.198Mercimek (Kırmızı) 26 3Mercimek (Yeşil) 20 2





44

Tablo 20 Adana Buğdaygiller Üretimi


*Tahıllar 3.065.858 2.086.556Buğday(Durum 8.000 2.000Buğday(Diğer) 2.283.356 1.158.849

Arpa(Diğer) 60.520 18.355Çavdar (Dane) 1.000 200

Yulaf(dane) 1.500 300Çeltik 856 599Mısır 1.071.776 1.209.793

1.Ekiliş 710.626 906.2532. Ekiliş 361.150 303.540


Adana ilinde birçok endüstri bitkisi ekimi ve üretimi yapılmaktadır. Bunlar içerisindeise en önemli olan bitki ve Çukurova’nın beyaz altını olarak nitelendirilen pamuktur. Patates,yerfıstığı, soya ve ayçiçeği ekimi de önem taşıyan bitkilerdir.

Tablo 21 Adana İli Yem Bitkileri Üretimi

ÜRÜNLEREKİLEN ALAN

ÜRETİM (ton)Dekar Dane (da)

Mısır Slaj 43.064 4090,1 176.1371. Ekiliş 9.400 4749,5 44.6452. Ekiliş 33.664 3906,0 131.492

Fiğ(Dane) 2.662 243,8 649Fiğ(Yeşil Ot) 74.243 570,5 42.352

Yonca (Yeşil Ot) 8.375 2124,4 17.792Yulaf (Yeşil Ot) 100 1000,0 100Sorgum (Dane) 150 753,3 113

Sorgum (Yeşil Ot) 2.124 2115,8 4.494Trikale(dane) 1.000 230,0 230

Melissa 145 448,3 65Korunga 3.550 254,9 905

Toplam (I.ürün) 101.749 111.345Toplam (II.ürün) 33.664 131.492

Toplam 135.413 242.837Kaynak: Adana İl Çevre Durum Raporu 2011




45

Tablo 22 Adana İli Endüstriyel Bitkiler Üretimi


Endüstriyel Bitkiler 495.656 302.106 610Şekerpancarı 4.000 20.000 5.000

Pamuk (Kütlü) 608.182 332.471

1.Ekiliş 491.656 282.106 5742. Ekiliş 116.526 50.365 432Kekik

*Yağlı Tohumlar 522.878 175.532

Susam 18.580 2.1851.Ekiliş 4.160 464

2. Ekiliş 14.420 1.721

Ayçiçeği(Yağlık)1.Ekiliş 407.980 128.6792. Ekiliş 6381 1420

Ayçiçeği(Çerezlik) 250 250 63

Yerfıstığı 96.204 34.7351.Ekiliş 48.629 19.1622. Ekiliş 47.575 15.573

Soya 172.642 68.876

1.Ekiliş 60.752 26.8562. Ekiliş 111.890 42.020

Kanola (Kolza) 1.107 308

Yumrulu Bitkiler 102.318 527.571Patates 66.389 220.2561.Ekiliş 66.239 219.731

2. Ekiliş 150 525

Tatlı Patates 160 240Kuru soğan 35.869 153.800

Kuru sarımsak 50 50Kaynak: Adana İl Çevre Durum Raporu 2011

Ağırlıklı olarak yetiştirilen meyve türleri turunçgil, asma, zeytin, kiraz, incir, narelmadır.. Adana İli Özel İdare desteği ile zeytincilikte kayda değer bir atak gerçekleştirmişolup sulanamayan alanlarda zeytincilik hızlı bir artış eğilimine girmiştir.

İlimizde yaygın portakal çeşitleri Washington, yafa, valencia ve kozan yerlidir.Mandarinlerde Clemantin, satsuma, Mineola yetiştiriciliği yapılan önemli çeşitlerimizdendir.Altıntop çeşitlerimiz Starruby ve Marsh Seedles limonda ise Enterdonata, Anderson vemaya çeşitleri ağırlık basmaktadır.




46

Tablo 23 Adana İli Meyve Üretimi

MeyvelerMeyvenin

AltTürü

(çeşidi)

Toplu Meyvelikler Dağınık AğaçSayısı Toplam

MeyveVerenAğaçSayısı

Üretim(Ton)

AğaçBaşınaVerim(kg)

KapladığıAlan

(Dekar)


MeyveVermeyen

AğaçSayısı


MeyveVermeyen

AğaçSayısı

Yum.Çekirdekli 13.129 344.201 180.881 88.350 7.060 432.551 18.759

Armut 1.904 41.076 8.295 25.900 1.250 66.976 2.449 37Ayva 175 2.510 285 1.650 0 4.160 160 38

ElmaGolden 2.209 43.600 11.748 20.450 1.300 64.050 2.482 39Starking 4.404 117.98 47.593 23.900 2.450 141.880 6.604 47Amasya 1.550 31.500 0 5.000 0 36.500 1.758 48

Yenidünya 23 365 0 4.500 210 4.865 178 37Taş

Çekirdekli 144.814 1.954.238 1.415.796 264.620 175.435 2.218.858 86.041

Erik 7.109 165.468 215.956 21.010 235 186.478 10.642,0 57Kayısı 3.754 89.300 13.092 4.490 150 93.790 4.550,0 49Kızılcık 2 80 0 11.500 0 11.580 232,0 20Kiraz 10.818 189.950 43.600 52.500 2.650 242.450 8.019,0 33

Şeftali Nektarin 6.139 135.400 105.785 350 50 135.750 8.897,0 66Diğer 8.973 281.421 90.822 37.670 700 319.091 21.427,0 67

Vişne 60 900 0 1.150 0 2.050 55,0 27Hünnap (Çiğde) 19 760 0 0 0 760 11,0 14

Zeytin Sofralık 43.242 422.440 246.715 26.950 45.150 449.39 8.728,0 19Zeytin Yağlık 64.698 668.519 699.826 109.000 126.500 777.519 23.480,0 30

Turunçgiller 353.557 7.786.490 1.760.135 19.000 12.530 7.805.49 951.905Limon 70.337 1.489.509 231.330 0 30 1.489.509 148.323 100

Portakal Washington 58.926 1.312.560 223.500 0 0 1.312.56 200.058 152 00

Portakal Yafa 1.485 38.225 0 0 0 38.225 3.692 97Portakal(Diğer) 69.082 1.218.612 472.600 0 0 1.218.612 146.291 120

Mandalina Satsuma 8.286 258.140 92.460 0 0 258.140 30.342 118Mandalina Clemantin 13.980 375.482 26.630 0 0 375.482 28.797 77

Mandalina(Diğer) 84.867 2.202.900 420.915 0 0 2.202.90 225.640 102Altıntop 46.494 888.062 292.70 0 0 888.062 167.617 189Turunç 100 3.000 0 19.000 12.500 22.000 1.145 52

Sert Kabuklu 14.565 36.260 261.475 52.750 7.520 89.010 2.401Ceviz 5.591 19.800 69.736 52.450 6.020 72.250 2.074 29

Badem 8.974 16.460 191.739 300 1.500 16.760 327 20Üzümsü Meyve 79.039 659.270 483.505 114.400 22.370 773.670 69.701

Kivi 102 5.000 1.000 1.250 0 6.250 100 16Dut 32 590 0 21.000 1.000 21.590 379 18İncir 3.040 33.553 13.182 33.400 250 66.953 2.063,0 31

Keçiboynuzu 2.167 4.250 58.070 13.900 1.350 18.150 823,0 45**Çilek (Ö. Altı

Dahil) 590 0 0 0 0 0 1.447,0 2.453

Nar 17.262 496.170 397.383 30.200 18.500 526.370 28.598,0 54TrabzonHurması 4.034 111.907 13.870 14.650 1.270 126.557 7.366,0 58

**Üzüm

Sofralıkçekirdekli

50.472 0 0 0 0 0 28.262,0 545

Sofralıkçekirdeksiz 229 0 0 0 0 0 207,0 904

Kurutmalık 1.050 0 0 0 0 0 368,0 335Şaraplık 15 0 0 0 0 0 3,0 120

Ahududu 6 7.800 0 0 0 7.800 12,0 2Böğürtlen 25 0 0 0 0 0 23,0 1.533

Muz 15 0 0 0 0 0 50,0 3.333

TOPLAM 605.104 10.780.459 4.101.792 539.120 224.915 11.305.529 1.128.07





47

Bölgede sebze tarımı büyük ölçüde açıkta yapılmaktadır. Bununla birlikte plastikalçak tünellerde yetiştiricilikte önemli boyuttadır. Özellikle karpuz ve kısmen kavun, bunlarınyanında domates, biber, patlıcan, kabak, hıyar tünel altında yetiştirilen başlıca ürünlerdir.Ayrıca bamya, börülce, tatlı mısır, kışlık sebzelerden, enginar, marul, salata (kıvırcık ve ice-berg baş), pırasa, soğan, turp, kırmızı pancar, karnabahar, brokoli, kereviz, bakla vebezelye potansiyel sebze olarak görülmektedir.

Tablo 24 Adana İli Sebze Üretimi

SEBZELERALAN ÜRETİM ALAN ÜRETİMDekar Ton Dekar Ton

Yaprağı Yenen Sebzeler 22.222 53.910 Meyvesi yenen Sebzeler 236.520 1.154.240Lahana (Beyaz) 2.110 6.691 Bamya 725 712Lahana (Kırmızı) 390 1.080 Kavun (Açık) 14.075 52.260Lahana(Brüksel) 30 60 Kavun (Ö.A.) 11.803 49.715

Lahana Ö.A.(Brüksel) Karpuz (Açık) 54.311 291.044Marul Açık(Göbekli) 13.490 37.450 Karpuz (Ö.A.) 83.006 521.129Marul Ö.A.(Göbekli) Sakızkabağı (Açık) 655 1.693

Marul (Aysberg) 150 525 Sakızkabağı (Ö.A) 4.053 16.215Marul (Kıvırcık) 565 1.605 Kabak Bal 5 3

Ispanak 2.700 2.420 Hıyar (Açık) 2.080 6.573Ispanak(Ö.A.) Hıyar Turşuluk 2 1

Pırasa 496 1.506 Hıyar (Ö.A) 4.417 16.323Roka 165 323 Patlıcan (Açık) 5.778 18.424Tere 161 310 Patlıcan (Ö.A) 2.000 12.000Nane 1.370 1.022 Acur 210 720

Dereotu Domates (Açık) 21.535 73.257Dereotu(Ö.A.) Domates (Salçalık) 280 430

Maydanoz 595 918 Domates (Ö.A) 12.348 51.505Baklagil Sebzeleri 13.745 14.619 Biber (Dolmalık)(Açık) 500 810

Fasulye (Açık) 3.325 2.413 Biber (Dolmalık)(Ö.A.) 10 30Fasulye (Ö.A.) 115 257 Biber (Sivri) (Açık) 6.520 7.105

Bakla 3.410 3.993 Biber (Sivri) (Ö.A.) 173 676Bezelye(Açık) 6.235 7.596 Biber (Salçalık) 10.650 30.125Bezelye(Ö.A.) Çilek(Ö.A.) 314 1.413

Barbunya Fasulye 600 300 Çilek (Açık)Börülce 60 60 Brokoli(Ö.A.)

Soğansı Sebzeler 2.795 4.054 Brokoli 160 320Soğan (taze) 2.350 3.368 Enginar 910 1.757

Sarmısak (taze) 445 686 Diğer Sebzeler 715 1.505Soğan (taze)(Ö.A.) Karnabahar 715 1.505

Sarmısak (taze)(Ö.A.) Muz(Ö.A.)Yumrulu ve Kök Sebzeler 798 1.695 Üzüm Ö.A(Asma)

Havuç Toplam (Açık) 158.556 560.760Şalgam Toplam (Ö. Altı) 118.239 669.263

Turp (Bayır) 85 125 GENEL TOPLAM 276.795 1.230.023Kaynak: Adana İl Çevre Durum Raporu 2011




48

a.3 Hayvancılık türleri, adetleri ve beslenme alanları

Tarım ile birlikte hayvancılık da coğrafi koşulların imkan vermesiyle Adanaekonomisine ülke ekonomisinin ortalamasının üstünde katkı sağlamaktadır. Büyükbaş veküçükbaş hayvancılığın yanı sıra, Akdeniz'e kıyısı bulunan Adana'nınilçeleri Yumurtalık ve Karataş'ta deniz mahsülleri üretimi de önemli bir yer tutmaktadır.

Büyükbaş ve Küçükbaş Hayvancılık:

Adana ili genelinde hayvan mevcudu ilin coğrafi durumu, iklim şartları ve tarımsalkarakterine göre değişiklik göstermektedir. Ova kısımlarında tüm alanlar ekimeayrıldığından daha çok ahır hayvancılığı yapılmaktadır. Şehir merkezine yakın yerlerde besihayvancılığı ve tavukçuluk, dağlık ve ormanlık yerlerde ise koyun ve keçi beslenmektedir.28

Adana ilinde özellikle 1970’li yıllardan sonra bölgeye ithal olarak getirtilen Siyah-Alaca kültür ırkı sığırların yöredeki Güney Kırmızısı olan yerli ırklarla geriye melezlemeyapılarak bölgedeki melez sığır sayısı % 70’lere çıkmıştır. Buda göstermektedir ki Çukurovabölgesinde sığır popülasyonu yerli ırklardan almış oldukları bölgeye adaptasyon özelliği ileve kültür ırklarında aldığı yüksek verim özelliğinin birleşimi sonucu bölgede süt verimiyüksek kombine verimli (et+süt) bir melez ırk ortaya çıkmıştır.

Adana İlinde 15 ilçede toplam 32.802 işletmede 19.760 baş Yerli Irk (Doğu AnadoluKırmızısı, Güneydoğu Anadolu Kırmızısı, Yerli Kara ),19.909 baş Kültür Irkı(Holstain,Hereford, Liomusine),184.179 baş Melez Irk olmak üzere toplam 223.848 baş büyükbaşhayvan bulunmaktadır. Adana İlinde büyükbaş hayvancılık daha çok küçük aile işletmeciliğişeklinde yapılmaktadır. Son yıllarda besi ve damızlık hayvan yetiştiriciliği amacıyla entansifbesicilik yapan büyük işletmeler gelişmektedir.

Tablo 25 Adana İli Hayvan Varlığı

CİNSİ SAYISI

SığırYerli 19.760

Melez 184.179Kültür 19.909

Sığır Toplam 223.848

KüçükbaşKoyun 275.424Keçi 181.799

Küçükbaş Toplam 457.223

Manda 281

Kanatlı 7.073.980

Arı Kovanı 378.544Kaynak: TÜİK-2011

28 http://tr.wikipedia.org




49

Adana ilinde yaygın olarak melez ırklardan Akkaraman, Morkaraman, saf ırklardanaz sayıda da İvesi ve Sakız koyunları bulunmaktadır. Bu koyunların büyük çoğunluğu düşükverimli, küçük cüsseli, yağlı kuyrukludur. Adana ilinde dağlık kesimlerde keçi önemkazanmaktadır. Bu nedenle ilin dağlık, ormanlık ve çalılık alanlarında daha ziyade karakeçi(kıl keçisi) az sayıda da melez Halep keçisi yetiştiriciliği yapılmaktadır.

Genelde aile işletmeciliği yaygın olup kendi besin ihtiyaçları için yetiştiricilikyapılmaktadır. Bitkisel ürün yetiştiriciliği için yeterince uygun arazilerin olmaması buradaküçükbaş hayvancılığın gelişmesine yardımcı olmuştur.

Tüm ülkede olduğu gibi ilde de küçükbaş hayvan varlığının azalmasında ve eldeedilen verimlerin yetersiz olmasının nedenlerinden bazıları mera koşullarının yetersiz, yembitkileri üretiminin arzu edilen düzeyde olmaması bu konuma gelinmesinde etken olmuştur.

Hayvanlardaki dengesiz ve yetersiz beslenme verimi de olumsuz etkilemekte vehayvanlarda bazı hastalıkların oluşmasını hızlandırıcı etkide bulunmaktadır. Adana’da kiküçükbaş hayvan varlığına göre verim oldukça düşüktür. Bunun için daha yüksek verimlihayvanların yetiştirilmesi ve kalitenin arttırılması ekonomik açıdan önem arz etmektedir.

Adana İlinde süt sığırı işletmesi 30.381 adettir. Besi işletmesi 2.421 olmak üzereToplam 32.802 işletme bulunmaktadır.

Adana İlinde % 95 oranında Kıl Keçisi yetiştiriciliği yapılmaktadır. Yıllık ortalama sütverimi 100-200 kg. olup, 100-150 gün laktasyon süreleri vardır. Özellikle Toros Dağlarındayoğun kıl keçisi yetiştiriciliği yapılmaktadır. Bu bölgede bilinçsiz yetiştiricilikten dolayı doğatahrip edilmiştir. Bu tahribatı önlemek amacıyla Halep, Saanen, Kilis Keçisi yetiştiriciliğiyapılmaya başlanmıştır. Süt verimi yıllık ortalama 600-700 kg. olan Halep Keçisiyetiştiriciliği Karaisalı, Aladağ, Saimbeyli, Kozan, Feke ilçelerine bağlı bazı köylerdeyapılmaktadır. Bu projenin amacı orman köylerinde yaşayan çiftçilerimizin gelir düzeyininarttırılması, bölgede süt verimi yüksek olan Halep Keçisinin ikamesi ile ormanlık alanayapılan baskının azaltılması ve tahribatın önlenmesidir.

Saanen keçisi yetiştiriciliği ise lokal olarak Seyhan ilçemize bağlı bir işletmedeyapılmaktadır. Bu ırk ilimiz hava koşullarına uyum sorunu yaşamakta ve özellikle aşırısıcaktan dolayı deri problemleri ve verim düşüklüğü görülmektedir.

Kümes Hayvancılığı (Kanatlı Üretimi):

Adana İlinin Seyhan, Yüreğir, Aladağ, Karaisalı, Ceyhan olmak üzere birçokilçemizde kanatlı işletmeleri (Broiler, Yumurtacı) bulunmakta olup, hindi-ördek işletmesibulunmamaktadır.

Adana ilinde hayvancılık faaliyetleri içerisinde en hızlı gelişmeyi kümes hayvanlarıkaydetmiştir. Özellikle tavukçuluktaki gelişmeler dünyada olduğu gibi ülkemizde de önemmesafeler almıştır. Bunun sebebi yapılan ıslah çalışmalarından kısa sürede sonuçlarınalınması ve teknolojik gelişmelerden azami şekilde faydalanabilme imkânı olmuştur.




50

Kanatlı işletmesi sayısı 94 adettir. Kanatlı işletmeleri İlde büyük çoğunlukta Yüreğir,Seyhan ve Karaisalı İlçelerinde yoğunlaşmış durumdadır. Az sayıda ise Kozan, İmamoğlu,Aladağ ve Ceyhan ilçelerinde bulunmaktadır.

Broiler tavuk işletmelerinin kapasitesi yaklaşık olarak 2 Milyon 246 bin adettir.Yumurtacı kanatlı işletmelerinin kapasitesi ise 170 bin adettir. Damızlık kanatlı üretimiyoktur. Broiler kanatlı üretiminden elde edilen tavuk etleri ilde ve çevre illerdetüketilmektedir. Yumurta ise genelde ilde pazarlanmaktadır.

Kümeslerde oluşan katı atıklar (Tavuk ölüleri ve artıkları) kesimhanelerde bulunanrendering tesislerinde yakılmakta veya kümeslerde bulunan ölü hayvan imha çukurlarındayakılmaktadır. Yine kümeslerde oluşan gübreler ise sebze ve meyve bahçelerindekullanılmak üzere çiftliklerde biriktirilmekte ve bahsedilen yerlere satılmaktadır.

Adana ilinde özellikle kümes hayvancılığı içerisinde özellikle tavukçuluk diğer kümeshayvanlarına göre daha da gelişmiştir. Önemli bir tüketim pazarı olan Ortadoğu pazarınayakınlığı nedeniyle, Çukurova bölgesindeki tavukçuluğun daha hızlı bir şekilde gelişmeyisürdürmesi beklenmektedir.

İlde yumurtacı tavukçuluktan çok etlik tavukçuluk yapılmaktadır. Bunun nedeni etlikpilicin pazar durumuna göre planlamasının kolay ve riskin daha az olmasıdır. Diğer yandanbölgenin sıcak olması nedeniyle yaz aylarında yumurta üretim ve tüketimindeki düşüşleryumurta maliyetini arttırmakta karlılığın azalttığından etlik piliç üretimine kaymalar olmuştur.Bir diğer sebep ise etlik piliç üretenlerin çoğunluğunun entegre tesislerle birlikteçalışmalarıdır. İç Anadolu ve Ege Bölgesinden yöreye yoğun bir ucuz yumurta girişiolduğundan fiyatları yöre üreticilerinin aleyhine geliştiği için yumurta tavukçuluğundanuzaklaşma olmuştur.

Su Ürünleri:

Adana İlinde 5 adet lagün mevcuttur. Bunlar büyüklük, balık üretim potansiyeli vedoğal zenginlik açısından Türkiye’nin en önemli lagünleri arasındadır.

Akyatan.............................................:5000 haTuzla-Akçadeniz.................................:800 haHurmaboğazı(Ağyatan)...................... :1100 haÇamlık...............................................:1300 haYelkoma ...........................................:640 ha




51

Tablo 26 Adana İli 2011 Yılı Su Ürünleri Üretimi Ve Parasal Değeri

Yapılan Avcılığın Çeşidi Avlanan Balık (kg) Satış Değeri (TL)

Deniz Balıkları Avcılığı 714.712 4.198.640

Diğer Deniz Ürünleri Avcılığı 15.375 154.735

Tatlı Su Balıkları Avcılığı 450.571 1.807.063

Kültür Balıkları Avcılığı (Tatlısu) 1.144.472 5.722.360

Toplam 2.325.130 11.882.798Kaynak: Adana İl Çevre Durum Raporu 2011

Adana’nın su kaynakları yönünden sahip olduğu zenginliğe ve mevcut potansiyelinerağmen bu potansiyelin değerlendirilemediği, yetiştiricilik yoluyla üretimin çok az olduğugörülmektedir.

İl tatlı su kaynakları bakımından da çok zengindir. Ova kesiminde sazan, karabalık,tilapia yetiştiriciliğine uygun su kaynakları, yüksek kesimlerde ise soğuk su kaynaklarımevcuttur. Baraj göllerinden Seyhan, Kozan ve Nergizlik ağ kafeslerde yetiştiricilik içinuygundur.

İl kıyılarında rüzgâra kapalı korunmuş koy ve körfezler bulunmamaktadır. Yumurtalıkkörfezi ise sığ ve lagüner sistemlere bağlı olması nedenleriyle ağ kafeslerde üretim içinuygun değildir. Kıyı ise sığdır.

1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu Kapsamında Olan Su Ürünleri İstihsal veÜreme Sahaları

1.Doğuda Ceyhan Nehri’nin Akdeniz’e döküldüğü batıda Seyhan Nehri’nin Akdeniz’edöküldüğü nirengi noktaları arasında kalan sahil bandının kıyıdan 6 mile kadar olan saha,

2. Doğuda Botaş tesisleri ile batısı liman burnu arasında kalan sahil bandınınkıyıdan 6 mile kadar olan saha,

3. Liman burnu ile eski Ceyhan Nehri yatağı arasında batıda kıyıdan 6 mile kadarolan sahalar,

4.Yumurtalık Lagünleri (Çamlık, Yelkoma), Ağyatan (Hurmaboğazı, Akyatan, Tuzla)Lagünleri,

5. Karataş ilçesi Hakkıbeyli köyünde 3.000 da alan, Yumurtalık ilçesi Haylazlıköyünde 200 da alan su ürünleri,

6. Seyhan ve Ceyhan Nehirleri, Seyhan, Kozan, Nergizlik, Çatalan barajları ve 24adet gölet su ürünleri istihsal sahasıdır.

Arıcılık:

Adana ilinde 2011 yılı İl Çevre Durum Raporu’na göre 733 adet eski usul, 377.501adet yeni usul olmak üzere toplam 378.544 adet Arı kovan mevcuttur. Tablo Arıcılığa aitveriler bulunmaktadır.




52

Tablo 27 Adana İli Arıcılık verileri

Arı-Kovan Sayısı (EskiUsul) - MİKTAR(Adet)

Arı-Kovan Sayısı (YeniUsul) - MİKTAR(Adet)

Balmumu-Arı -ÜRETİM(Kg)

Doğal Bal -ÜRETİM(Kg)

Arı BesleyenKöy Sayısı -

733 377.811 334.501 7.437.090 350Kaynak: Adana İl Çevre Durum Raporu 2011

Söz konusu proje sahası ile ilgili olarak Adana Orman Bölge Müdürlüğü’nden ÇEDİnceleme ve Değerlendirme Formu edinilmiştir. ÇED İnceleme Değerlendirme Formu ve1/25.000 ölçekli Meşçere Haritası Ek-8’ de verilmiştir.

Söz konusu ÇED İnceleme Değerlendirme Formuna göre; izin istenilen alanın30.100 m2’ si orman sayılan alandır. Alanın işletme şekli bozuk koru, mevcut ağaç cinslerimeşe ve ardıçtır. Meşcere tipleri ise OT (Ağaçsız Orman Toprağı) ve Z (Tarım Arazisi)şeklindedir.

Proje kapsamında yapılacak dekapaj çalışmaları sonucu çıkan dekapaj malzemesi,pasa döküm alanı içerisinde, kömür ise santarale taşınmadan önce kömür depo alanıolarak belirlenen alanda depolanacaktır. Söz konusu 1/25.000 ölçekli meşcere haritasıüzerinde gösterilmiştir. (Bkz.Ek-8). Buna göre kömür depolama sahasının meşcere tipleriOT (Ağaçsız Orman Toprağı) ve Z (Tarım Arazisi), pasa depo sahasının meşçere tipi ise Z(Tarım Arazisi) şeklindedir.

ÇED İnceleme ve Değerlendirme Formu’ nda; “ÇED Yönetmeliği ve 6831 sayılıOrman Kanunu kapsamında yapılan inceleme ve değerlendirme sonucunda TEYOTufanbeyli Termik Enerji Santrali 4129 Ruhsat Numaralı Kömür Ocağı ve Kırma ElemeYıkama Tesisi faaliyetinin orman ve ormancılık çalışmaları üzerinde olumsuz etkisibulunmamaktadır.” ifadesine yer verilmiştir.

Ek-8’ de verilen 1/25.000 ölçekli Meşcere Haritası’ na göre proje alanının meşceretipleri OT (Ağaçsız Orman Toprağı) ve Z (Tarım Arazisi) şeklindedir.

Proje kapsamında söz konusu orman alanları için kamulaştırma söz konusuolmayıp, 6831 sayılı Orman Kanunu hükümleri gereği Orman Genel Müdürlüğü’ ndengerekli izinler alınacaktır.

b) Orman Alanları

b.1 Ağaç türleri ve miktarları vaya kapladığı alan büyüklükleri

b.2 Ocak yerinin işlendiği mescere haritası ve yorumu




53

Proje kapsamında çıkan kazı fazlası malzeme, depo alanları dışında başka bir yeredepolanmayacak, bu alanlar dışından kesinlikle pasa, atık veya herhangi bir malzemedöktürülmeyecektir.

Yapılacak yollar yamaçlardan aşağı toprak kaydırmayacak şekilde ekskavatörle veorman alanı içinde ise B-Tipi orman yolu standardında olacaktır.

Adana Orman Bölge Müdürlüğü’nden alınan ÇED İnceleme ve DeğerlendirmeFormu’nda belirtilen hususlara riayet edilecektir.

Söz konusu proje sahası yangın görmüş orman alanları içerisinde kalmamaktadır.Ek-8’ de verilen ÇED İnceleme ve Değerlendirme Formu’nun 13. Başlığında talep edilensahanın içinde gençleştirmeye ayrılmış veya yanan ormanlık alanın olmadığı belirtilmiştir.Bununla birlikte proje kapsamında olası yangınlara karşı gerekli tedbirler alınacaktır.Yangınla ilgili alınacak önlemler Bölüm 4.c.1 başlığında verilmiştir.

İzin istenilen alanın 30.100 m2’ si orman sayılan alandır. Alanın işletme şekli bozukkoru, mevcut ağaç cinsleri meşe ve ardıçtır. Meşcere tipleri ise OT (Ağaçsız OrmanToprağı) ve Z (Tarım Arazisi) şeklindedir. ÇED İnceleme ve Değerlendirme Formu’ndaorman emvalinin oluşmayacağı belirtilmiştir. (Bkz.Ek-8)

Ek-8’ de verilen ÇED İnceleme ve Değerlendirme Formu’nun 13. Başlığında talepedilen sahanın içinde gençleştirmeye ayrılmış veya yanan ormanlık alanın olmadığıbelirtilmiştir. Bununla birlikte proje kapsamında olası yangınlara karşı gerekli tedbirleralınacaktır. Aşağıda alınacak önlemler detaylı bir şekilde verilmiştir:

Orman yangınları:

Faaliyet sahasında, çıkabilecek herhangi bir yangına karşı yeterli sayıda yangınsöndürme ekipmanı (kazma, kürek, balta, su kovası vs.) bulundurulacak olup 11.04.1974tarih ve 14765 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan İşçi Sağlığı ve İşGüvenliği Tüzüğünün 5. Kısım, 1. Bölüm ‘’İş yerlerinde Yangına Karşı Alınacak GüvenlikTedbirleri’’ ile ilgili madde hükümlerine uyulacaktır. Yangın çıkması durumunda olabileceketkiler ve yapılacak görevler için tesis personeli eğitilecektir. Yangın olasılığı durumunda

b.3 Sahanın yangın görüp görmediği

c) Proje yerinde elden çıkarılacak alanın değerlendirilmesi

c.1 Proje sırasında kesilecek ağaçların tür ve sayıları, orman yangınları ve alınacakönlemler,




54

diğer yakın kuruluşlara haber verilecektir. Yangının fark edilmesi ve alarm verilmesinitakiben, belirli lokasyonlarda hazır bulundurulan yangın ile mücadele kaynaklarındanyararlanarak sorunun derhal ortadan kaldırılmasına çalışılacak ve aşağıdaki hususlar yerinegetirilecektir.

-Yangın fark edildiğinde, öncelikle çevredekilere, çalışan personele, ve daha sonra dailgililere haber verilecektir.

-En yakın güvenlik ve itfaiye birimlerine haber verilecektir.-Acil müdahale ekibi ile ilgili tarafından çevre güvenliği sağlanacaktır.-Söndürme ekipleri derhal yangına müdahale edecektir.-Elektriksel nedenli yangınlarda, yangın yakınındaki yanıcı madde kaynakları derhal

izole edilecektir.-Yangında ‘can kurtarmak’ yapılacak ilk iş olacaktır. Bu gibi durumlarda, kişilerin

kendisinin ve başkasının hayatını lüzumsuz hareketlerle tehlikeye atması önlenecektir.-Yangın, en yakındaki uygun söndürücü cihazlar yardımı ile söndürülmeye

çalışacaktır.-Dumanın yakıcı ve boğucu etkisine karşı ağız ve burunlar ıslak bez ile kapatılacaktır.-Yangın söndürülürken lüzumsuz tahribatlara, kırma ve yıkmalara neden

olunmayacaktır.-Yeterli sayıda eleman ve köpüklü yangın söndürücüleri her ana kullanılacak şekilde

hazır olacaktır.-Yangın söndürmede görevli acil müdahale ekipleri, yerel itfaiye ile irtibatlı olacaktır.-Her yangın yerine ambulans gidecektir.-Santral sahasında, olası bir yangın tehlikesine karşı aşağıda belirtilen yangınla

mücadele sistemleri hazır bulundurulacak ve kullanılacaktır-Gaz Tüpleri (Püskürtme yapılarak kullanılacak söndürme gazları)-Duman Dedektörü (duman çıkışında, kontrol paneline otomatik olarak iletim yapacak

şekilde)-Alev Dedektörü (alev halinde, kontrol paneline otomatik olarak iletim yapacak

şekilde)

Ayrıca proje kapsamında orman alanları üzerine oluşabilecek bir diğer etki de tozoluşumudur. Aşağıda bununla ilgili detaylı bilgi verilmiştir:

Toz oluşumu:

Faaliyet nedeniyle orman alanları üzerine olabilecek diğer bir etki de tozoluşumudur. Toz oluşumu bitkilerin stomalarının kapanması ve bunu takiben solunum vefotosentez gibi hayati fonsiyonları yerine getirememesine neden olur. Sonuç olarak budurum, bitkilerin yapraklarının solmasına ve ilerleyen zamanlarda bitkinin ölümüne yolaçabilir. Ancak projenin kapsamında yapılacak olan kazı işlemleri sırasında tozumanınönlenmesi için arazi spreyleme yöntemiyle sulanacaktır. Ayrıca proje kapsamında ilgiliyönetmelik hükümlerine riayet edilecek olup sınır değerler aşılmayacaktır.

Proje kapsamında söz konusu orman alanları için kamulaştırma söz konusuolmayıp, 6831 sayılı Orman Kanunu’nun 17.maddesi gereği gerekli izinler alınacaktır.




55

Yollar ve diğer toprak kazma işlemleri erozyona sebebiyet vermeyecek şekildeekskavatör tipi makinelerle, B-Tipi orman standardında yapılacaktır. Ayrıca orman yollarınınzarar görmesi durumunda bakım ve onarımı yapılacaktır.

Proje kapsamında bitkisel toprak depolama sahasında biriktirilecek olan bitkiseltoprak erozyona, kurumaya ve yabani ot oluşmasına karşı korunacak olup, toprağıncanlılığını sürdürebilmesi amacı ile çim, çayır-mera bitkisi v.b bitki örtüsü ile kaplanacaktır.Bitkisel toprağın depolanması esnasında nebati toprak depolama alanının yüksekliği 5metreden, eğimi ise %5’den fazla olmayacaktır. Açığa çıkan bitkisel toprak çevredüzenlemesi çalışmalarında kullanılacaktır.

Akdeniz Bölgesi, Adana ili, Tufanbeyli ilçesi sınırları içerisinde, İR.4169 ruhsatnumaralı, 4031,62 hektar alana sahip sahanın ÇED izni talep edilen 935,45 hektarlıkkısmında ‘’Kömür Ocağı ve Kırma-Eleme-Yıkama Tesisi Projesi’’ yapılıp işletilmesiplanlanmaktadır.

Tarım arazilerinin kesin miktarı inşaat çalışmaları öncesinde yapılacak, harita vekamulaştırma işlemleri sırasında belirlenecektir. Ayrıca proje sahasına ait 1/25.000 ölçekliArazi Kullanım Haritası da ekte verilmiştir (Bkz.Ek-7).

Proje kapsamında kullanılacak tarım alanlarının tarım dışı amaçla kullanılması için,19.07.2005 Tarih ve 25880 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5403sayılı ‘’Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu’’ hükümleri gereğince, Adana Gıda,Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü ve/veya Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’ndangerekli izinler alınacaktır.

Proje kapsamında orman dışı alanlar kamulaştırılacak olup, kamulaştırma işlemleri;2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu ile bu Kanunda çeşitli değişiklikler yapan ve 5 Mayıs2001 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 4650 Sayılı “KamulaştırmaKanunu” na göre gerçekleştirilecektir.

Proje kapsamında 19/07/2005 Tarih ve 25880 Sayılı Resmi Gazete’ deyayımlanarak yürürlüğe giren 5403 sayılı “Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu”,1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu ve 28/02/1998 Tarih 23272 Sayılı Resmi Gazete’deyayımlanarak yürürlüğe giren 4342 Sayılı Mera Kanununa uygun hareket edilecektir.

Ayrıca; 4342 sayılı Mera Kanunu gereği, proje kapsamı içerisinde bulunan meraarazilerinin kamulaştırılması için İl Mera Komisyonu Başkanlığına başvurularak, KomisyonBaşkanlığı tarafından uygun görülmesi halinde tahsis amacı değişikliği yapılacaktır.

c.2 Elden çıkarılacak tarım alanlarının büyüklüğü, arazi kullanım kabiliyeti




56

Proje alanında belirlenmiş olan bitki türleri 4.7. Flora-Fauna başlığında verilmiştir.Belirlenen bitki türleri yaygın türlerdir. Bu nedenle proje sebebiyle türlerin nesillerinintükenmesi veya tehdit altına girmesi düşünülmemektedir. Ayrıca proje alanı içerisinde Ulusalve Uluslararası Sözleşmelere göre koruma altına alınmış türler de bulunmamaktadır.

Adana Orman Bölge Müdürlüğü’ nden edinilen ÇED İnceleme ve DeğerlendirmeFormu’nda orman emvalinin oluşmayacağı belirtilmiştir.(Bkz.Ek-8)

Söz konusu proje kapsamında Adana Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nden veAdana Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Müze Müdürlüğü’nden yazılaralınmıştır.(Bkz.Ek-9). İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün 26.04.2013 tarih ve 1477 sayılıyazısında, proje sahasının 2634 sayılı Turizm Teşvik Kanunu’na göre Bakanlar Kurulutarafından ilan edilen Turizm merkezi ve Kültür-Turizm Koruma Gelişim Bölgesi içerisinde yeralmadığı ifade edilmiştir. Aynı ekte verilen 17.04.2013 tarihli ve 574-289 sayılı İl Kültür veTurizm Müdürlüğü Müze Müdürlüğü’nün konuyla ilgili tanzim edilen rapor yazısında projesahasında 2863 sayılı Kanun kapsamında korunmaya değer herhangi bir kültür varlığınınolmadığı ve yine 2863 sayılı Kanun kapsamında projenin yapılmasında sakınca olmadığınayer verilmiştir. Proje alanında kültür ve tabiat varlığı bulunmamakla birlikte en yakın sit alanıproje sahasının yaklaşık 2 km kuzeydoğusunda bulunan arkeolojik sit alanıdır. Ancakfaaliyetin inşaat aşamasında herhangi bir kültür varlığıyla karşılaşılması durumunda en yakınmüze müdürlüğüne veya köyde muhtara veya mülki idare amirlerine haber verilecektir.

Proje konusu faaliyet ile 4031,62 hektarlık ÇED alanı sınırları içerisinde kömürocağından üretim söz konusu olacaktır.

Proje kapsamında yapılacak yapılar için Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nın (Afetİşleri Genel Müdürlüğü) 19.08.2008 tarih ve 10337 sayılı Genelgesi ve 11.11.2008 gün ve13171 sayılı makam oluru doğrultusunda hazırlatılacak imar planına esas jeolojik/jeotekniketüt raporlarının 04.07.2011 tarih ve 644 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ nın Teşkilat VeGörevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname doğrultusunda Çevre ve Şehircilik İlMüdürlüğü’ne onaylatılacaktır.

Proje kapsamında üretim öncesi bitkisel toprak sıyırma işlemi gerçekleştirilecektir.Sıyrılan örtü tabakası; işletme ve topoğrafya koşullarına uygun olarak ocak sahasıiçerisinde yer alan geçici bitkisel (üst) toprak depo sahasına taşınacak, üretim çalışmalarısona erdiğinde topoğrafya ve çevreye uygun olarak arazi ıslahı için kullanılacaktır.

c.3 Etkilenecek tabii bitki türleri ve ne kadar alanda bu işlerin yapılacağı

c.4 Proje alanında kültür ve tabiat varlıkları durumu,

c.5 Proje kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında etkiler ve alınacak önlemler(arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası)




57

Proje kapsamında uygun bir alanda biriktirilecek olan bitkisel toprak erozyona,kurumaya ve yabani ot oluşmasına karşı korunacak olup, toprağın canlılığını sürdürebilmesiamacı ile çim, çayır-mera bitkisi v. b. bitki örtüsü ile kaplanacaktır. Bitkisel toprağındepolanması esnasında nebati toprak depolama alanının yüksekliği 5 metreden, eğimi ise% 5’den fazla olmayacaktır. Açığa çıkan bitkisel toprak çevre düzenlemesi çalışmalarındakullanılacak olup; ihtiyaç fazlası malzeme belirlenen kazı fazlası malzeme sahasındahafriyat artıklarından ayrı olarak geçici olarak biriktirilecektir.

Açığa çıkan bitkisel toprak; ÇED alanı sınırları içerisinde belirlenen alandadepolanacak olup, arazi ıslah edilip, stabil hale getirildikten sonra basamaklara serilerekarazi bitki ekimine uygun hale getirilecek ve bölgenin doğal vejetasyon yapısının oluşmasısağlanacaktır.

Çalışma süresince çalışma yapılan alanlarda, kamyonların hareket alanlarında ve işmakinelerinin çalışma alanlarında yükleme-boşaltma işlemlerinde savurma yapılmadandikkatli bir şekilde çalışma yapılacaktır.

Proje kapsamında ilgili yönetmelik hükümlerine riayet edilecektir.

Toprak Yapısı

Adana İli’nde yaygın olan başlıca büyük toprak grupları:

Tablo 28 Adana İli Büyük Toprak Grupları

Alüvyal topraklar 342.959 ha

Hidromorfik alüvyal topraklar 17.236 ha

Alüvyal sahil bataklıkları 243 ha

Kolüvyal topraklar 69.794 ha

Organik topraklar 598.471

Kireçsiz kahverengi orman toprakları 390.072 ha

Kırmızı Akdeniz toprakları 52.315 ha

Kırmızı kahverengi Akdeniz toprakları 128.858 ha

Kireçsiz kahverengi topraklar 40.196 ha

Rendzina topraklar 906 ha

Vertisol topraklar 881 ha

Regosol topraklar 3494 ha

4.2. Toprak Özellikleri

a) Toprak yapısı ve arazi kullanım kabiliyeti sınıflaması




58

Bazaltik topraklar 3075 ha

Irmak taşkın yatakları 4591 ha

Sahil kumulları 9697 ha

Çıplak kaya ve molozlar 67.568 haKaynak: Adana İl Çevre Durum Raporu, 2011

Arazi Varlığı

Adana İli arazi varlığı şu şekildedir:

Tablo 29 Adana İli arazi varlığı

CİNSİ YÜZÖLÇÜMÜ (ha) %Tarım Alanı 539.000 38,5Çayır-Mera Alanı 48.970 3,5Orman Alanı 547.730 39Diğer Araziler 267.300 19,0TOPLAM 1.403.000 100Kaynak: Adana İl Çevre Durum Raporu, 2011

Tablo 30 Adana İli İlçelerindeki Arazi Varlığı

İlçeler Yüzölçümü(ha)

Toplam TarımArazisi (ha)

Çayır-MeraAlanı (ha)

Orman Alanı(ha)

Diğer Araziler(ha)

Aladağ 138.000 7.800 1.600 85.794 42.806

Ceyhan 142.600 111.700 5.000 4.343 21.557

Feke 133.500 14.200 5.000 92.773 21.527

İmamoğlu 42.400 34.750 250 6.897 503

Karaisalı 149.742 29.550 3.400 81.023 35.769

Karataş 92.200 57.000 4.000 2.041 29.159

Kozan 169.000 60.320 1.770 98.707 8.203

Pozantı 77.200 4.980 3.500 55.615 13.105

Saimbeyli 113.200 11.700 11.700 69.547 20.253

Seyhan 42.000 32.000 500 804 8.696

Tufanbeyli 97.300 32.000 10.600 26.910 27.790

Yumurtalık 50.100 31.000 650 2.636 15.814

Yüreğir 155.758 112.000 1.000 20.640 22.118

TOPLAM 1.403.000 539.000 48.970 547.730 267.300Kaynak: Adana İl Çevre Durum Raporu, 2011




59

Arazi Sınıfları

Adana ili arazi sınıfları tablo 31’ de verilmiştir.Tablo 31 Adana İli Arazi Sınıfları

Arazi Sınıfı Yüzölçümü (ha) Oran (%)

I.Sınıf 198.000 14,11

II.Sınıf 85.000 6,06

III.Sınıf 117.000 8,34

IV.Sınıf 69.000 4,92

V.Sınıf 1000 0,07

VI.Sınıf 130.000 9,27

VII.Sınıf 690.000 49,18

VIII.Sınıf 81.000 5,77Kaynak: Adana İl Çevre Durum Raporu, 2011

Proje Sahası

Proje sahasının gösterildiği 1/25.000 ölçekli Arazi Kullanım Haritası Ek-7’ deverilmiştir. Ayrıca haritadan bir kesit de şekil 16’ da gösterilmiştir.

Şekil 16 Proje Sahası Arazi Kullanımı




60

Buna göre;

Renk Simge 1)Büyüktoprak grubu

2)Toprak özelliklerikombinasyonu

3)Arazikullanım şekli

4)Arazi kullanımkabiliyeti

5)Arazikullanım

kabiliyeti altsınıfı

U 2 K III eKireçsiz

KahverengiTopraklar

Derinlik: Orta derin(90-50cm)

Eğim: %0-2

Kuru Tarım(nadassız) III. Sınıf toprak Eğim ve

erozyon zararı

U 3 M VII seKireçsiz

KahverengiTopraklar

Derinlik: Sığ (50-20 cm)Eğim: %0-2

Mera VII.Sınıf toprakToprak

yetersizliği* ileeğim ve

erozyon zararı

U 2 K IV eKireçsiz

KahverengiTopraklar


Eğim: %0-2

Kuru Tarım(nadassız)

IV.Sınıf toprak Eğim veerozyon zararı

U 2 S II eKireçsiz

KahverengiTopraklar


Eğim: %0-2

Sulu Tarım II. Sınıf toprak Eğim veerozyon zararı

- - - Yerleşim - -

*Taşlılık, tuzluluk ve alkalilik

Kireçsiz Kahverengi Topraklar

A (B) C profilli topraklardır. Kahverengi veya açık kahverengi dağılabilir üst toprağave soluk kırmızımsı kahverengi B horizonuna sahiptir. Genellikle yıkanma mevcut olup üsttoprak alt toprağa nazaran daha asidik bir karakter arz eder. Alt toprakta baziklik hakimdir.Bazı durumlarda alt toprakta çok az olarak serbest karbonatlar görülebilir.

Doğal vejetasyon ot ve ot-çalı karışığı şeklindedir.

İklim; semiarit ve subhumid, yağış 400-750 mm, ana madde çakıllı, kumlu, killidepozitlerle özellikle parçalara ayrılmış kireçli kumlu kil taşlarıdır.

II.Sınıf Topraklar

Bu sınıftaki topraklar kötüleşmeyi önlemek veya toprak işleme sırasında hava ve suilişkilerini iyileştirmek için yapılan koruma uygulamalarını içeren dikkatli bir toprak idaresigerektirir. Sınırlandırmalar az ve uygulamaca kolaydır. Bu topraklar kültür bitkileri, çayır,mera ve orman için kullanılabilir. Bu sınıftaki toprakların sınırlandırmaları;

1) Hafif eğim,2) Orta derece su ve rüzgar erozyonuna maruzluk veya geçmişteki erozyonun orta

derecede olumsuz etkileri,3) İdealden daha az toprak derinliği,4) Biraz elverişsiz toprak yapısı ve işlenebilirliği,5) Hafiften ortaya kadar değişen kolayca düzeltilebilen fakat yinede de görülebilir

tuzluluk veya sodiklik,6) Arasıra görülen taşkın zararı,7) Drenajla düzeltilebilir, fakat kullanma ve idaresi üzerindeki hafif iklimsel sınır-

landırmaların tek tek veya kombinasyon halindeki etkilerini içerir.




61

III.Sınıf Topraklar

Bu sınıftaki topraklar II.sınıftakilerden daha fazla sınırlandırmalara sahiptir. Kültürbitkileri için kullanılmaları gerektiğinde koruma önlemleri almak ve alınan önlemlerinsürekliliğini sağlamak oldukça zordur. Kültür bitkileri tarımına alınabilecekleri gibi çayır,mera ve orman arazisi olarak da kullanılabilirler. Fakat sınırlandırmalar bitki seçimini, ekim,dikim, hasat zamanı ve ürün miktarını etkiler.

III.Sınıf arazilerde şu sınırlandırmaların bir veya birkaçı bulunabilir:

1) Orta derecede eğim2) Şiddetli su veya rüzgar erozyonuna maruzluk ya da geçmişteki erozyonun

şiddetli olumsuz etkileri3) Ürüne zarar veren sık taşkınlar4) Alt toprakta çok yavaş geçirgenlik5) Drenajdan sonraki yaşlık veya bir süre devam edecek olan göllenme6) Sığ kök bölgesi7) Düşük rutubet tutma kapasitesi8) Kolayca düzeltilemeyen düşük verimlilik9) Orta derecede tuzluluk veya sodiklik

IV.Sınıf Topraklar

Bu sınıfta, toprakların kullanılmasındaki kısıtlamalar III.sınıftakilerden daha fazla vebitki seçimi daha sınırlıdır. İşletildiklerinde daha dikkatli bir idare gerektirirler. Korumaönlemlerinin alınması ve muhafazası daha zordur. Çayır, mera ve orman içinkullanılabilecekleri gibi gerekli önlemlerin alınması halinde, iklime adapte olmuş tarla veyabahçe bitkilerinden bazıları için de kullanılabilirler.

Bu sınıf topraklarda:

1) Dik eğim2) Şiddetli su veya rüzgar erozyonuna maruzluk3) Geçmişteki erozyonun şiddetli olumsuz etkileri4) Sığ toprak5) Düşük rutubet tutma kapasitesi6) Ürüne zarar veren sık taşkınlar7) Uzun süren göllenme veya yaşlık8) Şiddetli tuzluluk ve sodiklik

gibi özelliklerden bir veya birkaçının sürekli etkilenmesi sonucu kültür bitkileri içinkullanım sınırlıdır.

VII.Sınıf Topraklar

Bu sınıfa giren topraklar:1) Çok dik eğim2) Erozyon3) Toprak sığlığı




62

4) Taşlılık5) Yaşlık6) Tuzluluk veya sodiklik

Gibi kültür bitkilerinin yetiştirilmesini engelleyen çok şiddetli sınırlandırmalara sahiptir.Fiziksel özellikleri tohumlama ve kireçleme yapmak, kontur karıkları, drenaj hendekleri,saptırma yapıları ve su dağıtıcıları tesis etmek gibi iyileştirme, koruma ve kontroluygulamalarına elverişli olmadığından çayır-mera ıslahı için kullanılma olanakları oldukçasınırlıdır. Bazı yerlerde toprak muhafaza önlemleri almak veya alttaki arazileri korumak içinağaç dikimi veya ot tohumu aşılaması yapıldığı, hatta istisnai bazı hallerde kültür bitkileri bileyetiştirildiği olursa da bu gibi durumlar VII.sınıf araziler için genel bir özellik sayılmaz.

Kömür ocağında açık ocak işletmeciliği ile basamaklı üretim yapılacaktır. Planlananbasamaklı üretimde basamak yüksekliği 15 m, basamak genişliği 7,5 m, şev açısı 250 olmasıplanlanmaktadır.

Proje alanında yapılan jeoteknik etütler henüz tamamlanmamış olup yalnızca birkaçsondajın yüzeysel kısımları tamamlanmıştır. Bunlar T15 (0m - 58.7m), T16 (0m - 73.8m) veT17 (0m -46.99m) sondajlarıdır. T15 sondajında kaya kütlesinin dayanımı 36 kPa-102 kPaarası, içsel sürtünme açısı 1,2°-6,8° arasıdır. T16 sondajında kaya kütlesinin dayanımı 30kPa-130 kPa arası, içsel sürtünme açısı 3,3°-12,1° arasıdır. T17 sondajında kaya kütlesinindayanımı 46 kPa-105 kPa arası içsel sürtünme açısı 4°- 8,6°’dir. Bu derinlik aralığındamalzemelerin %85 ‘i siltli kildir. Ancak sondajların sığ bir derinliğe sahip olması sebebiyle sözkonusu maden ocağının jeolojik koşullarını tam olarak yansıtmamaktadır. Yapılan testlerinsonuçlarına göre maden alanında patlatmaya ihtiyaç duyulmamaktadır. Ancak jeoteknik etütçalışmaları tamamlandıktan sonra mühendislik jeolojisi koşullarının sağlamlığından eminolunarak kullanılacak değerler belirlenecektir.

Proje kapsamında yapılacak yapılar için Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nın (Afet İşleriGenel Müdürlüğü) 19.08.2008 tarih ve 10337 sayılı Genelgesi ve 11.11.2008 gün ve 13171sayılı makam oluru doğrultusunda hazırlatılacak imar planına esas jeolojik/jeoteknik etütraporlarının 04.07.2011 tarih ve 644 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat veGörevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname doğrultusunda Çevre ve Şehircilik İlMüdürlüğü’ne onaylatılacaktır.

Adana ilinde, dağlık arazi ve yağışın fazla olması nedeniyle su erozyonu en önemlisorun olarak ortaya çıkmaktadır. Bu sorundan çok az etkilenen veya hiç etkilenmeyenalanlar çoğunlukla alüvyal ve hidromorfikaluvyal topraklardan oluşan taban arazilerdir.Bunlar ırmak taşkın yatakları, kıyı kumulları, çıplak kayalıklar, yoğun yerleşim alanları ve suyüzeyleridir.

b) Yamaç Stabilitesi

c) Erozyon




63

İldeki 1. sınıf su erozyonu 407.587 hektarla % 25.3, II. sınıf su erozyonu 205.217hektarla % 12.7, III. sınıf su erozyonu 592.420 hektarla % 36.8, IV. sınıf su erozyonu403.262 hektarla ilin % 25.0‟ında görülmektedir.

Kuru tarım arazilerinin 127.004 hektarında orta şiddetli, 109.921 hektarında şiddetli11.972 hektarında çok şiddetli erozyon mevcuttur. Sulu tarım arazilerinin 41.834 hektarındaorta şiddetli, 5490 hektarında şiddetli, 242 hektarında çok şiddetli erozyon olasılığıbulunmaktadır. Bağ-bahçe arazilerinin 1785 hektarında orta şiddetli 3443 hektarındaşiddetli, 1033 hektarında çok şiddetli erozyon vardır. Özel ürün arazilerinin 699 hektarındaorta şiddetli, 520 hektarında şiddetli erozyon olasıdır. Mera arazilerinin3804 hektarında ortaşiddetli, 20.784 hektarında şiddetli, 42.454 hektarında çok şiddetli erozyon zararı vardır.

Orman ve fundalık arazilerin 25.771 hektarında orta şiddetli, 449.534 hektarındaşiddetli, 346.389 hektarında çok şiddetli erozyon görülmüştür. Tarım dışı kullanımların 4320hektarında orta şiddetli, 2728 hektarında şiddetli, 1172 hektarında çok şiddetli erozyonmevcuttur.

Proje kapsamında bitkisel toprak depolama sahasında biriktirilecek olan bitkiseltoprak erozyona, kurumaya ve yabani ot oluşmasına karşı korunacak olup, toprağıncanlılığını sürdürebilmesi amacı ile çim, çayır-mera bitkisi v.b bitki örtüsü ile kaplanacaktır.Bitkisel toprağın depolanması esnasında nebati toprak depolama alanının yüksekliği 5metreden, eğimi ise %5’den fazla olmayacaktır. Açığa çıkan bitkisel toprak çevredüzenlemesi çalışmalarında kullanılacak olup; ihtiyaç fazlası malzeme belirlenen kazı fazlasımalzeme sahasında hafriyat artıklarından ayrı olarak geçici olarak biriktirilecektir.

Proje kapsamında toprak çeşidi kireçsiz kahverengi topraklar olup arazi kullanımkabiliyeti ise II, III, IV. Sınıf topraklardır.

Açık kömür ocağı faaliyeti nedeniyle toprağın hasar görmesi olasıdır. Toprağınkaldırılması ve depolanması yüzeye paralele üst toprak tabakasının doğal yapısını bozabilir.Normalde bozulan toprakların önceki verimlilik seviyelerine dönmesi uzun yıllar alır. Bitkiseltoprağın bitkisel toprak depo alanında erozyon kontrolü ile birlikte yeniden bitkilendirilerekstabilizasyonu sağlanarak korunması gerekir. Yüzey toprağı içerisinde bulunan ve ağaçkesimi sırasında arta kalan ağaç, dal ve kök parçaları toprağın havalanmasına yardımcıolurken, sonraki süreçte ayrışarak, toprağın biyolojik özelliğinin korunmasını sağlayacaktır.Bitkisel toprağın depolanacağı sahada rehabilitasyon çalışmaları başlayana kadar geçici birşekilde yeşillendirilerek muhafaza edilecektir.

İnşaat çalışmalarının yapılacağı sahalar orman alanı olmayıp II. ve III.(tarımsalkullanıma elverişli araziler), IV. Sınıf (tarımsal kullanıma elverişsiz araziler) vasfındadır. II. veIII. sınıf topraklar tarımsal amaç için kullanılan arazilerdir.

d) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında toprağa etkiler vealınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası)




64

Bu kapsamda toprağa olan etkiler;

- Proje kapsamında arazinin hazırlanması ve inşaat aşamasında çoğunluğu tarımalanları üzerinde bulunan yapılar için bitkisel toprak sıyırma işlemi gerçekleştirilecektir.Sıyrılan örtü tabakası; işletme ve topoğrafya koşullarına uygun olarak ocak sahası içerisindeyer alan geçici bitkisel (üst) toprak depo sahasına taşınacak, üretim çalışmaları sonaerdiğinde topoğrafya ve çevreye uygun olarak arazi ıslahı için kullanılacaktır.

Ayrıca arazinin hazırlanması esnasında hafriyat artığı malzeme ortaya çıkacaktır.Faaliyet aşamasında hafriyat artığı malzemeleri çevre düzenlemesi çalışmalarındakullanılacağından hafriyat artığı malzeme söz konusu olmayacaktır. Proje sahasında hafriyatartığı malzemeler olması durumunda ise 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı R. G’deyayımlanan “Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerineuyulacaktır.

- İşletme kısmındaki etkiler ise kömürün çıkarıldığı yerler tekrar doldurulması, kömüründepolanması ve santrale ulaştırılması işlemidir. Ayrıca bitkisel toprak dışında dekapajmalzemesi, dolgu ve arazi tesviye işlemlerinde kullanılacak, arta kalan kısım ise yine çevredüzenleme ve peyzaj çalışmalarında değerlendirilecektir. Proje sahasında hafriyat artığımalzemeler olması durumunda ise 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı R. G’de yayımlanan“Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır.

- İşletme sonrası etkiler ise; Tüm mevcut yapıların sökülerek sahadan uzaklaştırılması,çalışma yapılmış olan basamakların doldurulması, gereken yerlerin düzeltilmesi ve bitkiseltoprak ile örtülmesi, rehabilitasyon çalışmalarının yapılması ve sahadaki tüm katı, sıvıatıkların nakliyesi işlemlerinin gerçekleştirilmesidir.

Proje kapsamında 19.07.2005 tarih ve 25880 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlanarakyürürlüğe giren 5403 sayılı ‘’Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu’’, 3083 sayılı‘’Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Kanunu’’ ve 28.02.1998tarih 23272 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlanarak yürürlüğe giren 4342 sayılı ‘’MeraKanunu’’ na uygun hareket edilecektir.

Ayrıca proje kapsamında 08.06.2010 tarih ve 27605 sayılı Resmi Gazete’ deyayımlanarak yürürlüğe giren ‘’Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı KirlenmişSahalara Dair Yönetmelik’’ hükümlerine uyulacaktır.




65

Bölgesel Jeoloji

Adana ili ve çevresi, stratigrafi, yapı ve kaya türü özellikleri açısından, aralarındabelirgin ayrımlar bulunan, birbirleriyle tektonik dokanaklı değişik tektonostratigrafik birliklerikapsar. (Bkz. Şekil 17).

4.3. Jeolojik Özellikler

a) Bölge Jeolojisi




66

Şekil 17 Tektono-Stratigrafik Birlikleri Gösteren Şematik Harita




67

Bolkar Dağı birliği, Devoniyen-Alt Tersiyer aralığından çökelmiş karbonat ve kırıntılıkayalar ile beraber olistostrom özellikli kayaları kapsar. Bozkır birliği, Triyas - Senoniyenaralığında çökelmiş kıta yamacı ve okyanus tipi kayalardan, şelf tipi kayalara kadar değişenfarklı fasiyes ve ortamları temsil eden istiflerle asidik tüf, bazik ve ultrabazik kayaları veserpantinitleri kapsar. Aladağ birliği, Devoniyen-Kretase aralığını temsil eden şelf tipikarbonat ve kırıntılı kayaları kapsar. Geyik Dağı birliği, Kambriyen - Erken Tersiyer aralığınaait karbonat ve kırıntılı kayaları kapsar. Görbiyes Dağı birliği, olasılıkla Jura - Geç Kretasearalığını temsil eden karbonat istifi ile olistolit ve olistostromal oluşukları kapsar. GörbiyesDağı birliği düşük dereceli metamorfizma gösterir. Keban - Malatya birliği, Üst Paleozoyik -Alt Kretase yaş aralığına sahip, metamorfizma geçirmiş, ağırlıklı olarak platform türümetakırıntılı ve metakarbonatlarla temsil edilir. Misis - Andırın birliği, Kretase - Tersiyerzaman aralığında çökelmiş, melanj nitelikli ve volkanosedimanter fasiyes özellikleri sunar.Örtü birimleri, Tersiyer -Kuvaterner aralığında çökelmiş sığ deniz çökelleri ile pelajik (derindeniz >1000m) çökellerden oluşur.29

Adana ili jeoloji haritası şekil 18’ de verilmiştir.

29 http://www.mta.gov.tr/v2.0/bolgeler/adana/bolgesel-jeoloji/jeoloji-adana.pdf




68Şekil 18 Adana İli Jeoloji Haritası




69

Bolkar Dağı Birliği

Birlik adını Orta Toroslar’da Bolkar dağından alır (Özgül, 1976). Çoğunlukla, yeşilşist fasiyesli metamorfitleri kapsar. Birliğin fosil (mercan ve brachiopod) içeren en yaşlıbirimi Devoniyen yaşlı şist ve mermerlerdir (Özgül, 1971). Karbonifer şist, kuvarsit vekireçtaşı; Permiyen kuvarsit arakatkılı yeniden kristalleşmiş kireçtaşı ile temsil edilir.

Triyas şeyl, kuvarsit, kireçtaşı ve dolomit, metamorfizma gösteren bölgede isemermer arakatkılı, yeşil kloritli, serisitli şistleri kapsar. Liyas taban çakıltaşıyla başlar. Jurave Kretase karbonatlı kayalardan oluşur.

Üst Kretase (Senomaniyen-Türoniyen) rudistli kireçtaşı, Maastrihtiyen pelajikkireçtaşı ile temsil edilmiştir. Birliğin en üst birimini Maastrihtiyen ve/veya Paleosen yaştaolistostrom fasiyesinde kayalar oluşturur. Üst Paleozoyik ve Mesozoyik süresince epirojenikhareketler etkili olmuştur (Özgül, 1976).

Bozkır Birliği

Triyas-Senoniyen aralığında çökelmiş okyanus tipi kayalardan şelf tipi kayalarakadar değişen fasiyeste farklı ortamları temsil eden istiflerle asidik tüf, bazik ve ultrabazikkayaları ve serpantinitler kapsayan topluluk Özgül (1976) tarafından adlandırılmıştır. Genişanlamda bir karışık (Melange) niteliğindedir. Bölgede Aladağ ve Geyik Dağı birliklerininüzerinde allokton örtüler oluşturan Bozkır birliğine ait ofiyolit ve ofiyolitlerle karışmışkarbonat ve kırıntılı kaya topluluğu “Karsantı ofiyolit karışığı” olarak tanımlanır (Özgül veKozlu, 2002). Karsantı ofiyolit karışığı başlıca dünit, harzburgit, piroksenit, gabro gibiultramafik kayalar ile karbonat, kırıntılı, mafik ve ultramafik kaya bloklarından oluşur.

Aladağ Birliği

Genellikle Devoniyen-Üst Kretase aralığını temsil eden kaya birimlerini kapsayan bubirlik; şelf türü karbonat ve kırıntılı kayalar, olistolit ve olistostromal oluşukları içeren filişgörünüşlü kırıntılı kayalarla temsil edilir. Üst Tiryas’da karasallaşma evresinin izleri görülür.Buna bağlı olarak Toros kuşağında kalınlığı 500 metreyi bulan kırmızı çakıltaşı, kumtaşıbirimi görülür. Permiyen ve Triyas kayalarıyla denetlenen kurşun-çinko cevher yataklarınıkapsar (Özgül ve Kozlu, 2002).

Geyikdağı Birliği

Doğu Toroslar’da Adana ili kuzeyinde Kozan, Feke, Saimbeyli, Tufanbeyli ilçelericivarında geniş alan kaplayan Geyik Dağı birliği Kambriyen’den Tersiyer’e değin uzananzaman aralığında çökelmiş, başlıca şelf tipi karbonat ve kırıntılı kayaları kapsar (Özgül vediğerleri, 1973; Metin, 1984, Kop, 2003; Usta ve diğerleri, 2004). Aşağıda değinilen

b) Proje Alanı Jeolojisi




70

formasyon bilgileri Özgül ve diğerleri (1973) ile Özgül ve Kozlu (2002) makalesindenalınmıştır.

Emirgazi Formasyonu

Formasyon, aralarında yanal ve düşey geçiş gösteren subarkoz, silttaşı vekiltaşından oluşur. İçerisinde farklı boyutlarda kireçtaşı, dolomit ve kuvarsit tabaka vemercekleri vardır. İnce, yer yer kalın tabakalı, bazı seviyeleri dereceli ve çapraztabakalanmalı, laminalı ve eklemli olan Emirgazi formasyonu mor, gri, yeşil vekahverenklidir. Sığ ve yüksek enerjili bir ortamda çökelen formasyonun malzemesi, granitikveya gnaysik bir temelden türemiştir. %70-80 kuvars, %10-20 feldispat ile daha az orandabiyotit, muskovit, turmalin, zirkon taneleri ve kil içerir. Çatlak ve eklem tabaka yüzeylerindegözlenen spekülarit sıvaması, formasyon için ayırtman bir özelliktir. Taban ilişkisigözlenmez. Fosil bulunamayan formasyonun yaşı, stratigrafik konumuna göre AltKambriyen olarak kabul edilmiştir.

Değirmentaş Formasyonu

Değirmentaş formasyonu, Emirgazi formasyonu üzerinde tedrici geçişli olarak yeralır. Aralarında yanal geçiş gösteren ve değişik mevkilerde birbirlerinin yerini alan kireçtaşı,dolomit ve yumrulu kireçtaşı ile temsil edilir. Orta-kalın tabakalı ve gri, siyah renklidir. Genelolarak sakin bir ortamda teşekkül etmiştir. Kalınlığı yanal olarak kısa mesafelerde farklıdeğerler verir. Stratigrafik konumuna göre yaşı, Orta Kambriyen olarak verilir.

Armutludere Formasyonu

Değirmentaş formasyonu üzerinde tedrici geçişli olan bu formasyon, yumrulukireçtaşı, şeyl, silttaşı ardalanmasından oluşur. Formasyon ince-orta tabakalı, laminalı, gri,mor, yeşil, kahve renkli olup, solucan izleri ve cone in cone (iç içe koni) yapılarıbulundurmasıyla karakteristiktir. İnce bir arkoz seviyesiyle Halityaylası formasyonuna geçişgösterir ve Üst Kambriyen-Üst Ordovisiyen yaşındadır.

Halityaylası Formasyonu

Birim konglomera ve kumtaşından oluşur. Tabanda köşeli, yarı köşeli, kötüboylanmalı, kalın tabakalı olan konglomeranın çakılları çoğunlukla kuvarstır. Üste doğrutane boyunun incelmesiyle orta tabakalı, eklemli, laminalı, dereceli ve çapraz tabakalanmalıkumtaşlarına geçer. Mor, gri renkli olan Halityaylası formasyonu sığ ve yüksek enerjili birortamda çökelmiştir. Fosil bulunmadığından yaşı, altında ve üstündeki formasyonlarınyaşları dikkate alınarak Alt Siluriyen olarak kabul edilmiştir.

Pusçutepe Formasyonu

Gri, siyah renkli, ince tabakalı, laminalı ve bol graptolit fosilli şeyl ile temsil edilir.Altta Halityaylası formasyonu ile uyumlu olup, üstte yumrulu kireçtaşı ile temsil edilen




71

Yukarıyayla formasyonuna geçer. Sahile yakın, düşük enerjili bir ortamda çökelenPuşçutepe formasyonunun yaşı Alt Silüriyen’dir.

Yukarıyayla Formasyonu

Düzenli kireçtaşı-şeyl ardalanması gösteren ve özellikle alt seviyelerde bolortoseraslı, yumrulu kireçtaşı tabakalarını kapsayan bu formasyon sığ ve duraysız şelfortam koşullarını yansıtır. Üst Silüriyen yaşlıdır.

Ayıtepesi formasyonu

Kumtaşı- kireçtaşı-şeyl ardalanmasından oluşur. İnce-orta tabakalı yeşil, mor, kahverenklidir. Tabaka yüzeylerinde kurt izleri bulunur. Yer yer çapraz tabakalanmalıdır. Sığ birortamda çökelmiştir. Formasyonunun yaşı Alt Devoniyen’dir

Şafaktepe formasyonu

Altta kumtaşı, üstte dolomit ile temsil edilir. Ayıtepesi formasyonunun üzerindeuyumlu olarak yer alır. Kumtaşı seviyesi, orta-kalın tabakalı, beyaz, kahve renkli olup%80’den çok kuvars ve az oranda feldispat kırıntılarından oluşur. Üstte tedricen dolomitleregeçer. Dolomit, orta-kalın tabakalı, beyaz-siyah renkli ve breşik görünümlüdür. Altseviyelerinde Amphipora ramosa (phillips), üst seviyelerinde Mesophyllum sp. fosilleriiçeren Şafaktepe formasyonu, derinliği 50-60 m’yi geçmeyen sığ bir ortamda çökelmiştir.Yaşı Alt Devoniyen’dir.

Gümüşali formasyonu

Kireçtaşı-şeyl ardalanmasıyla başlar, şeyl-kireçtaşı-kumtaşı ardalanmasıyla devameder, demirli kumtaşları ile Ziyarettepe formasyonuna geçer. Tabanda orta-kalın, orta ve üstseviyelerde ince-orta tabakalı olan birim, gri, siyah ve kahve renklidir. Tabaka yüzeylerindekurt izleri ve ripl marklar gözlenir. Tabandaki kireçtaşları bol mercan fosili içerir. Sıcak, sığve dalga enerjisinin etkin olduğu bir ortamda çökelen birimin yaşı Üst Devoniyen’dir.

Ziyarettepe formasyonu

Tabanda ince bitümlü şeyl, kumtaşı, kireçtaşı, marnlarla başlayan birim, üste doğrukumtaşı, kireçtaşı ve marn tabakalarının ardalanmasıyla devam eder. İnce-orta tabakalı,eklemli, kirli sarı, kahve renkli olan bu üye, üst seviyelerinde tedricen kireçtaşlarına geçer.Kireçtaşları orta-kalın tabakalı, eklemli, çatlaklı, gri, siyah renkli bir kireçtaşı istifi ile temsiledilir. Ziyarettepe formasyonu Alt Karbonifer yaşındadır. Altta Gümüşali formasyonuylatedrici geçişli, üstte Yığılıtepe formasyonuyla uyumsuzdur.

Yığılıtepe formasyonu

Kalın bir kireçtaşı ile temsil edilir. Kireçtaşı ince-orta, yer yer kalın tabakalı, eklemli,gri, siyah renklidir. Bazı seviyeleri oolitik olup, içerisinde dolomit ve kuvarsit tabaka ve




72

mercekleri bulunur. En üstte, ince tabakalı bir kireçtaşı seviyesi ile Katarası formasyonunatedrici geçiş gösteren Yığılıtepe formasyonu, Ziyarettepe ve daha yaşlı formasyonlarınüzerine uyumsuz olarak gelir. Sığ, sıcak ve düşük enerjili, alglerin bol bulunduğu birortamda çökelmiştir. Üst Permiyen yaşındadır.

Katarası formasyonu

İnce kireçtaşı ve kumtaşı tabakaları içeren, ince tabakalı, laminalı, sarı, gri, mor,yeşil renkli bir marn istifi ile temsil edilir. Formasyonun içerisinde üst seviyelere doğru artışgösteren kireçtaşı yer yer bol lamellibranş, gastropoda kavkılıdır. Altta Yığılıtepeformasyonuyla uyumlu olan Katarası formasyonu, üstte Köroğlutepesi formasyonuylauyumsuzdur. Yaşı Alt Triyas olarak verilir.

Köroğlutepesi formasyonu

Kalın bir karbonat istifi ile temsil edilir. Dolomit, kireçtaşı ve dolomit-kireçtaşıardalanmasından oluşan bu birim, genel olarak gri, siyah renkli, eklemli, orta-kalıntabakalıdır. Oolitik kireçtaşı seviyeleri de kapsar. Katarası formasyonu ve daha yaşlıformasyonlar üzerinde uyumsuz olarak yer alır. Jura-Kretase yaşındadır.

Güzelimköy formasyonu

Birim, marn, kireçtaşı ve kumtaşından meydana gelmiştir. İnce-orta tabakalı, gri,açık gri, kirli sarı ve kırmızı renkli olan birimde marn, çubuğumsu ayrışması ilekarakteristiktir. Yer yer konglomera tabakaları da içeren Güzelimköy formasyonu,Köroğlutepesi formasyonuyla tedrici geçişlidir. Yaşı Üst Kretase’dir.

Görbiyes Dağı Birliği

Görbiyes Dağı birliği, Mesozoyik yaşta metamorfik karbonat ve kırıntılı kayalarıkapsar. Alttan üste doğru dolomit, neritik kireçtaşı, çakmaklı kireçtaşı ve pelajik mikritlerleberaber fliş görünümlü oluşuklardan meydana gelir. Bu kaya birimi yeşil şist fasiyesindemetamorfizma gösterir (Özgül ve Kozlu, 2002).

Sağkaya formasyonu

Dolomit, neritik kireçtaşı ve çakmaktaşı arakatkılı kireçtaşı düzeylerini kapsar. 400 mkalınlık sunan birim düşük derecede metamorfizma geçirmiştir. Jura-Kretase yaşlıdır.

Kızlarsekisi formasyonu

Birim olistolit ve olistostromal oluşukları kapsayan metakırıntılılardan oluşur.Yeşilşist fasiyesi başlangıcında metamorfizma gösterir. Üst Kretase ve daha genç yaştaolmalıdır.




73

Keban-Malatya Birliği

Keban-Malatya birliği, Üst Paleozoyik-Alt Kretase yaş aralığına sahiptir. Alt kesimien azından amfibolit ya da yeşilşist fasiyesi düzeyinde metamorfizma geçirmiştir.Metamorfizma derecesi üst düzeylere doğru azalır. Ağırlıklı olarak platform türü metakırıntılıve metakarbonatlarla temsil edilir (Yılmaz ve diğerleri, 1992).

Yoncayolu formasyonu

Başlıca gnays, amfibolit, şist ve kalkşist ardışımından oluşan birim yer yer ortakalınlıkta mermer, kristalize kireçtaşı, fillit, kuvarsit ve metavolkanit arakatkılıdır. Ortaderecede ve olasılıkla amfibolit fasiyesinde metamorfizma gösterir. 600 m kalınlık sunanbirim Karbonifer-Permiyen yaş aralığındadır.

Çayderesi formasyonu

Başlıca mermer, kristalize kireçtaşı ve yer yer dolomitlerden oluşan birimde kalkşistve yeşilşist arakatkıları da izlenir. Yeşilşist fasiyesinde metamorfizma gösterir. 500metreden fazla kalınlık sunan birim Permiyen yaşlıdır.

Alıçlı formasyonu

Kristalize kireçtaşı, kalkşist, yeşilşist, fillit ve metaşeyl türü tekdüze olmayan birkayatürü topluluğundan oluşur. Düşük derecede metamorfizma özellikleri gösterir. 250 mcivarında kalınlığı olan birimin yaşı Triyas olmalıdır.

Kaletepe formasyonu

Yeniden kristalleşmiş platform türü karbonatlarla temsil edilen birim, Jura-Kretaseyaş aralığında olmalıdır.

Misis-Andırın Birliği

Misis-Andırın birliği; güneyde Karataş, batıda Adana-Yakapınar (Misis), doğudaCeyhan ile Yumurtalık arasında uzanan bölgeyi içerisine almaktadır. Doğu Toros otoktonkayaları ile ilişkisi görülemeyen ve Adana havzası ile Amanoslar arasında kalan Misisgrubu, Dokuztekne, Andırın ve Karataş formasyonlarına ayrılarak incelenmiştir.

Dokuztekne formasyonu

Bölgede, bu birim volkanosedimanter bir istifle temsil edilir. Altta manganezlikireçtaşı düzeyleri bulunduran tüflerle başlayan birim, üste doğru spilitik aglomera, volkanikelemanlı kumtaşları ve killi kireçtaşı ara seviyeli aglomeralarla devam eder. Kalınlığı 1500-2000 m arasında değişen bu birimin alt dokanağı tektonik olup üstüne ise uyumsuzluklaAndırın formasyonu gelir. Formasyonun yaşı Maastrihtiyen-Alt Eosen’dir.




74

Andırın formasyonu

Çoğunlukla serpantinitlerden oluşmuş moloz akması özelliğindeki Andırınformasyonu içinde, çakıldan çok büyük olistolitlere kadar değişik boyutta olasılı Paleozoyikyaşlı rekristalize kireçtaşı, Mesozoyik ve Eosen yaşlı kireçtaşları, volkanik ve ofiyolit bloklarıyer alır. Formasyonun, yakın çevreden, çeşitli sedimanter ve ofiyolitik kayaların aşınarakdar ve uzun bir havzada hızlı depolanması ile oluştuğu düşünülmektedir. Açısaluyumsuzlukla Dokuztekne formasyonu üzerine gelen bu birim üstte ise Karataş formasyonutarafından açısal uyumsuzlukla örtülür. Birimin yaşı Üst Lütesiyen-Alt Miyosen’dir.

Karataş formasyonu

Karataş formasyonu genelde kumtaşı-marn-kumlu kireçtaşı-çamurtaşı ardalanmasıile temsil edilen türbiditik bir istiftir. Çoğun olitostromal düzeylerde yaygın olmak üzere,çeşitli yaşta ve litolojide bloklar içerir. Ayrıca sedimantasyon sırasında naplar ve bloklarşeklinde havzaya gelmiş olan Andırın formasyonuna ait kayaları da bulundurur. Andırınformasyonu üzerine uyumsuzlukla gelen birim, genç çökeller tarafından uyumsuzluklaörtülür. 2500 veya daha fazla kalınlığa sahip Karataş formasyonu içindeki değişikseviyelerden alınan örneklerdeki fosiller Alt-Üst Miyosen yaşını vermiştir.

Kızıldere formasyonu

Formasyon en altta, konglomera ve resifal kireçtaşları ile başlar. Üste doğru kalınkatmanlı kumtaşı ve marnlara geçiş yapar. Marnlar koyu gri renktedir. Seyrek olarakgörülen killi kireçtaşları, açık krem renkli, kırılgan, laminalı ve bol killidir. Ara seviyelerdebazaltlar da vardır. Alttaki birimler üzerine uyumsuz olarak gelen birimin üst dokanağıYumurtalık fayı boyunca faylıdır. Formasyonun üst sınırı belirsiz olmakla beraber yaklaşık1500 m kalınlık sunar. Birimin yaşı Üst Miyosen olarak verilir.

Hamış formasyonu

Formasyonun ana bileşeni konglomeradır. Konglomerada bazen kireçtaşıçimentosu, bazen de yok denecek kadar az çimento görülmektedir. Seyrek olarak da iritaneli kumtaşı, açık boz, kahverengi ve bazen kırmızı renkli milli yahut çakıllı marn,çamurtaşı katkıları bulunmaktadır. Konglomeraların elemanlarını yöredeki tüm eski kayaçlaroluşturmaktadır. Çapraz katmanlanmalar çok büyük ölçekli olarak izlenmektedir.Formasyon kendisinden daha yaşlı olan birimleri örter. Üstünde Delihalil bazaltları bulunur.Delihalil Bazaltı Yumurtalık, Ceyhan, Osmaniye ve Haruniye yörelerinde yüzeylemelerveren Kuvaterner yaşlı bazaltlar Delihalil formasyonu olarak adlandırılmıştır. Bazaltikvolkanizma makro olarak çok değişik örnekler sunmaktadır. Delihalil tepe ve Üç tepekonilerinde tutturulmamış piroklastikler; volkan bombası, lapilli, süngertaşı gibielemanlardan oluşmaktadır. Lav akıntılarının altında sarı-pembe renkli gevşek dokulu tüflerbulunmaktadır. Üstteki lav akıntıları ise çok dayanımlıdır ve akıntı izleri taşımaktadır.Delihalil bazaltlarının yaşı Kuvaterner olarak düşünülmektedir.




75

Kaliçi

Kaliçi oluşumu traverten oluşumu ile benzerlik gösterir. Kurak mevsimlerde CaCO3

taşıyan suların yeryüzüne çıktıklarında buharlaşması sonucunda taşıdıkları kireçlimaddeleri çökeltmeleri ile oluşmuşlardır. Misis tepeleri yöresinde yamaç eğimine uygunkonumda geniş alanlarda çökelmişlerdir. Kalınlığı birkaç santimetreden birkaç metreyeulaşmaktadır. Yaşı Kuvaterner-Holosen’dir.

Kumullar

Doğuda Yumurtalık Körfezi ile batıda Tuzla’ya kadar olan sahil kesiminde genişalanlar kaplayan kumullar zaman zaman birkaç km içerilere kadar yayılım göstermektedir.

Yakın tarihte ve günümüzde kıyıda esen şiddetli rüzgarların etkisi ile kıyıdakikumların onlarca metre içerilere kadar taşınması sonucu bölgede kıyı kumulları oluşmuştur.Bunlar kıyı boyunca yayılım gösteren 1-10 metre yükseklikteki tepecikler veya şeritlerhalindedir. Bitki örtüsünden yoksun alanlar, rüzgarın etkisi ile hareket ederler ve sık sık yerdeğiştirirler.

Alüvyon

Adana havzasında, Adana ovasını oluşturan eski alüvyonlar ile dere boylarındagelişmiş genç alüvyonlar bulunmaktadır. Eski alüvyon genellikle bitkisel toprak ile örtülübulunmaktadır. Yeni alüvyonlar ise dere boylarında gelişmiş olup genelde kötü boylanmalı,tutturulmamış çakıl, kum ve milli malzemeden oluşmuştur.

Proje alanını gösteren 1/25.000 ölçekli genel jeoloji haritası Ek-22’ de verilmiştir.

MTA Genel Müdürlüğü’nün Adana ilinde kömür aramalarına yönelik araştırmaları1960-1997 yılları arasında yürütülmüş ve bu çalışmalar sonucunda Adana-Tufanbeyli linyitsahasının rezervi belirlenmiştir. Adana ilinde 1989-1993 yılları arasında kömür içerebilecekformasyonlar ve oluşumlar yeniden ele alınmış ve bu çalışmalarla Tufanbeyli linyit sahasıortaya çıkarılmıştır. İl sınırları içinde MTA Genel Müdürlüğü tarafından tespit edilen kömürlüsahalar Adana Tufanbeyli-Pınarlar Sahası, Adana-Karaisalı-Meydan Sahası, Adana-Kozan-Bacaklı Sahasıdır. Sahaların sırasıyla alt ısıl değerleri 1361, 5219 ve 5270 Kcal/kg olup,Adana Tufanbeyli-Pınarlar Sahasında açık işletmeye uygun özellikte 334.481.000 ton,Adana-Karaisalı-Meydan Sahasında 1.005.000 ton ve Adana Kozan Bacaklı Sahasında ise102.000 ton toplam rezerv tespit edilmiştir. Ayrıca il sınırları içerisinde ekonomik özellikgöstermeyen, Saimbeyli-Himmetli, Karaisalı-Cungurlu, Karsantı-Hacıosman, Zambal veMeydan zuhurları da tespit edilmiştir.30

30 MTA Genel Müdürlüğü

c) Cevherleşme




76

Tablo 32 Tufanbeyli’deki Linyitin Özellikleri

“ Kaynak: MTA Genel Müdürlüğü

Proje sahasındaki linyitin jeolojik yaşının genç olması nedeniyle ısıl değeri oldukçadüşüktür. Bu kalitedeki linyitler ancak elektrik elde etmek amacıyla üretilebilir ve halenbaşka bir tüketim alanı yoktur. TKİ tarafından kabul edilen kriterler çerçevesinde, AdanaTufanbeyli linyit sahasının rezervi 600 MW gücündeki bir termik santralı 30 yıl boyuncabesleyebilecek büyüklüktedir.

Proje kapsamında yapılan ön fizibilite ve sondaj çalışmalarına göre kömürsahasında 8 adet işletilebilir kömür damarı bulunmaktadır. C11’ den C18’ e kadar kodlarverilen kömür damarları kömür kalınlığı açısından istikrar göstermektedir. Bununla birliktekömürün kül içeriği, kalorifik değeri, sülfür içeriği vb. özellikler nedeniyle enerji üretimi içinkullanmaya uygun bulunmuştur.

Sondaj çalışmaları sonucunda ortalama kalınlık 23 m, minimum işletilebilir kalınlık0,5 m olup, derinlik minimum 60 m, maksimum 240 m olarak belirlenmiştir. Alınan 25 adetkarot numunesi analiz sonuçlarına göre kömürün fiziksel ve kimyasal özellikleri aşağıdabelirtilmiştir.

Yoğunluk : 1,4 ton/m3

Ortalama Nem : % 41,98

Ortalama Kül : %28, 42

Ortalama Uçucu Madde Verimi : %22,71

Ortalama Kükürt İçeriği : % 2,30

Ortalama Kalorifik Değer : 1259 kcal/kg.

Yukarıda kimyasal özellikleri verilen kömür cevherinden alınan numunelerin analizsonuçlarına göre tablo 34 hazırlanmıştır.31

Kömürün yakıt olarak kullanılacağı TEYO Tufanbeyli Enerji Santrali projesikapsamında ayrıca kömür fizikokimyasal analizi yapılmış olup, analiz sonuçları ekteverilmiştir. (Bkz.Ek-12)

31 Feasibility Study Report Of Open-pit Coal Mine in Tufanbeyli, Adana, Turkey, China National General Machinery

Engineering Corp.Shenyang Design and Research Institute, Ocak 2013




77

Tablo 33 Kömür Numunesi Analiz Sonuçları

Sondaj Kükürt İçeriği Uçucu MaddeVerimi Kül Nem Yoğunluk Kalorifik

DeğerKod/Birim % % % % ton/m3 kCal/kgCD-01 2,60 24,32 23,65 1,4 1490CD-06 1,80 21,60 27,45 43,80 1,4 1356CD-05 2,21 26,15 24,33 42,85 1,4 1314CD-04 2,33 24,83 23,16 44,38 1,4 1490CD-02 2,58 21,69 28,23 43,76 1,4 1221CD-08 2,02 20,14 35,05 40,85 1,4 1150CD-18 1,70 24,10 29,21 41,13 1,4 1175CD-13 2,41 23,65 27,13 44,36 1,4 1137CD-12 1,80 28,43 23,26 41,33 1,4 1433CD-11 1,70 24,13 32,20 38,43 1,4 1080T-13 2,45 31,65 40,80 1,4 1200T-15 2,05 32,05 41,15 1,4 1090T-16 2,27 33,15 36,42 1,4 1110T-11 1,58 26,25 24,13 1,4 1254T-08 2,37 23,91 28,75 44,16 1,4 1308T-04 2,60 22,00 39,25 1,4 1075T-06 2,45 20,05 26,25 45,65 1,4 1375CD-21 1,92 20,36 37,15 37,42 1,4 1116P-5 3,00 16,71 31,86 43,30 1,4 1215P-2 26,74 41,10 1,4 1205P-1 2,57 23,22 29,81 37,63 1,4 1336P-3 2,87 22,95 22,76 44,91 1,4 1325P-4 2,63 23,34 22,08 46,05 1,4 1391P-7 2,44 21,47 22,76 45,28 1,4 1423P-20 2,89 17,64 23,08 43,12 1,4 1229

Kaynak:Feasibility Study Report Of Open-pit Coal Mine in Tufanbeyli, Adana, Turkey, China National General Machinery

Engineering Corp.Shenyang Design and Research Institute, Ocak 2013

Adana ve yöresi aktif deprem kuşaklarından birindedir. Afrika, Arabistan ve AvrasyaLevhaları arasında bulunan, Arap ve Afrika Levhalarının kuzeye hareketi sonucunda aradasıkışarak deforme olan Anadolu Levhacığı’nın Güneydoğu sınırında yer almaktadır.

Ülkemizde depremsellik bakımından oldukça aktif bir bölge olan Adana veçevresinde; tarihsel deprem katalogları incelendiğinde, dünyada meydana gelmişdepremlerin yıkıcı ve en fazla can alıcı olanların önemli bir kısmının meydana geldiği görülür.Meydana gelen bu depremler sonucunda büyük can kayıpları olmuş, birçok şehir yıkılmış venehirler yatak değiştirmiştir. Bölgedeki sismik aktivitenin yüksek oluşu, bu bölgedeki tektonikhareketlerin günümüzde de devam ettiğini göstermektedir. Bölgemizde meydana gelendepremlerin oluş zamanları ve yapmış oldukları tahribatlar tablo 35’ de verilmiştir.

Tablo 34 Adana’nın Tarihinde Olmuş Büyük Depremler

Sayı Tarih Yer Magnitüd Sayı Tarih Yer Magnitüd1 MS 334 Klikya - 5 1268 Adana-İçel -2 517 Anavarza 7.0 6 1855 Ceyhan 6.03 757 Misis-Ceyhan 7.0 7 1945 Ceyhan 6.04 803 Misis-Ceyhan 8.0 8 1998 Adana-Ceyhan 6.3

Kaynak: Adana İl Çevre Durum Raporu,2011

d) Depremsellik




78

Adana ili Tufanbeyli ilçesinde bulunan proje alanı, Bayındırlık ve İskân BakanlığıTürkiye Deprem Bölgeleri Haritası’na (1996) göre 4. derece deprem kuşağı içinde yeralmaktadır.

Adana İli Deprem Haritası şekil 19’ da ve proje alanının yer aldığı diri fay haritası Ek-24’ de verilmiştir.

Şekil 19 Adana İli Deprem Haritası

14.07.2007 tarih ve 26582 sayılı resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan“Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik” ve 03.05.2007 tarih ve 26511sayılı resmi gazetede yayımlanmış ve yürürlüğe girmiş olan “Deprem BölgelerindeYapılacak Binalar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmeliktebelirtilen hususlara titizlikle uyulacaktır.




79

Proje kapsamında yapılacak yapılar için Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nın (Afetİşleri Genel Müdürlüğü) 19.08.2008 tarih ve 10337 sayılı Genelgesi ve 11.11.2008 gün ve13171 sayılı makam oluru doğrultusunda hazırlatılacak imar planına esas jeolojik/jeotekniketüt raporlarının 04.07.2011 tarih ve 644 sayılı Çevre Ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat VeGörevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname doğrultusunda Çevre ve Şehircilik İlMüdürlüğü’ne onaylatılacaktır.

Hazırlatılacak olan jeolojik/jeoteknik etüt raporu doğrultusunda gerekli önlemleralınacaktır.

Adana ili genel olarak doğudan ve güneybatıdan, kuzeye doğru 14 m kottanbaşlayarak 160 m kotlarına yükselen bir topografyaya sahiptir. Kent kurulduğundan bu yanaiçme kullanma suyu gereksinimi yeraltısu kaynaklarından sağlanmakta olup; içme-kullanmaamaçlı açılan sondaj kuyuları 20-40 m arası tecrit edilmektedir. Doğu, batı, güney yerleşimalanı, sınırlarından başlayarak kuzeyde 50 m kot çizgisine kadar zengin yeraltısupotansiyeli vardır. Kuzeye gidildikçe su rezervi azalmaktadır.

Bu nedenle şehre verilmekte olan içme suyu için açılmış olan kuyuların derinlikleri50-150 m arasındadır ve sayıları 36 adettir. Yerleşim alanı içinde bulunan endüstriyelkuruluşlar kullanma suyu gereksinimlerini kendi olanakları ile açtırdıkları derin kuyulardansağlanmaktadırlar.32


e) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında jeolojik etkiler vealınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası)

4.4. Hidrojeolojik Özellikler

a) Bölgesel Hidrojeolojik Özellikler




80

Tablo 35 2011 Yılı Su Bilançosu

İl İlçeSulama Suyu İçme Suyu Sanayi Suyu TOPLAM

KuyuAdedi

Tahsis(Ton/Yıl)

KuyuAdedi

Tahsis(Ton/Yı)

KuyuAdedi

Tahsis(Ton/Yıl)

KuyuAdedi

Tahsis(Ton/Yıl)

ADANA

Seyhan 35 186.712 1 2.880 33 1.508.624 69 1.698.216Yüreğir 22 202.804 - - 14 428.640 36 631.444Karataş 14 125.280 3 12.600 1 21.600 18 159.480Ceyhan 36 367.200 2 96.120 4 260.928 42 724.248

Yumurtalık 2 5.400 - - - - 2 5.400Pozantı 6 6.480 - - - - 6 6.480Karaisalı 6 47.520 - - - - 6 47.520İmamoğlu 22 185.760 1 8.640 - - 23 194.400

Kozan 30 149.040 3 186.840 1 2.880 34 338.760Tufanbeyli-

Feke 1 1.080 - - - - 1 1.080

Çukurova 5 28.995 - - 1 12.960 6 41.955Sarıçam 52 170.408 3 20.880 7 119.760 62 311.048Aladağ 2 1.512 1 1.051 - - 3 2.563

Toplam: 233 1.478.191 14 329.011 61 2.355.392 308 4.162.594


DSİ Genel Müdürlüğü tarafından 1989 yılı Eylül ayında Adana-Tufanbeyli OvasıHidrojeoloji Etüt Ara Raporu hazırlanmıştır. Bu rapora göre,

Tufanbeyli havzasında en önemli akiferler küçük cep ovaları oluşturan alüvyon, Jura-Kretase kireçtaşı-dolomitik kireçtaşı, Permiyen kuvarsit bantli kireçtaşı, Orta Devoniyenkireçtaşıdır.

Havzadaki önemli kaynaklar Permiyen kireçtaşı ile Orta Devoniyen kireçtaşındançıkmaktadır. Ayrıca Eosen sonu sıkışma tektoniği sonucu gelişen fayların etkisiyle oluşankaynaklar vardır. Ovadaki kaynakların debisi 1-664 lt/sn arasında değişmektedir.

Havzanın kuzeyi ve kuzeybatısı ise orta Torosların doğu kısmını oluşturan,yükseklikleri 3000 metreye yaklaşan ve otokton birimlere bindirmeli olarak bulunan, alloktankireçtaşı ile Jura-Kretase yaşlı kireçtaşı ile kaplıdır. Yılın büyük bir kısmında yüksek zirvelerikarla örtülü olan söz konusu birimlerdeki yüzeysel drenaj sistemleri, her ne kadar havzaiçindeyse de, birimlerin litolojik özellikleri ve üzerinde gelişen erime yapılarıyla yüzeyseldrenajdan farklı bir yeraltı drenaj sistemi meydana getirmiş olabilirler. Birimlerin eğimlerihavza dışına doğrudur. Dolayısıyla beslenme alanlarını oluşturan söz konusu birimlerinboşalımlarını havza dışına yapma olasılığı yüksektir.

Havzada önemli boşalıma sahip kaynaklar vardır. Bu kaynakların bir kısmına kaptajyapılarak içme ve sulama amaçlı kullanılmakta, kaynakların önemli bir kısmı ise hiçbirkullanım olmadan Sarız deresine boşalmaktadır.




81

Bölgedeki ana akiferler ve akifüjler yüzeyden derine doğru şöyle sıralanmaktadır:

Kuvaterner Alüvyon

Bu birim, Sarız Irmağı yatağının etrafında yer almaktadır. Kalınlığı, 5-10 marasındadır. Malzeme, kaba çakıllardan oluşmaktadır. Sahanın orta bölümünde açılan BH11sondajı, bu alüvyon yatağın nispeten ince bir kısmında bulunmaktadır. Sondajda 1.90 m üstkil ve 3.10 m kalınlığında kum katmanları tespit edilmiştir. Tipik çakıl tabakası buradagörülmemiştir. Alüvyon yatak tamamen geçirgendir. Elektriksel dirence göre, geçirgenlik,8.64 m/gün ve 43.2 m/gün arasında bulunmaktadır.

Neojen Detritik Örtü

Detritik Örtüyle, sadece Kuzeybatı bölümünde karşılaşılabilmektedir. Yaklaşık 40 mderinliğe sahiptir. Çakıl, kum ve kil karışımlarından meydana gelmektedir. Bu temeldegeçirgen kaya formasyonu olmakla birlikte geçirgenliği zayıftır. Bu birimin üst yarısı dahageçirgen bir yapıya sahiptir ve geçirgenlik yaklaşık 0.23 m/gün - 0.88 m/gün arasındadır;ancak düşük su içeriği ile kuru durumdadır. Alt bölüm ise, zayıf geçirgenliğe sahip inceparçalı malzemelerinden oluşan silt formasyonudur ve geçirgenlik sadece 0.006 m/gün -0.011 m/gün arasındadır.”

Neojen Örtü

Sahanın tamamında bu birimle karşılaşılmaktadır ve kalınlığı 70-130 m arasındadeğişmektedir. İnce taneli çakıllı, milli sert kilden oluşmaktadır. Neredeyse geçirmezdurumdadır. Fakat bazı ince kum ya da mil taşı ara katmanı bulunan bölgelerde sınırlıgeçirgenliği bulunmaktadır. Geçirgenlik yaklaşık 0.1 m/gün ‘dür. Geçirimli kısımların dağılımıbu tabakada çok ince olup azami kalınlık sadece 5.00 m’dir.

Neojen Coaliferous Örtü

Bu tali birim coaliferous kilden meydana gelmekte olup tamamen geçirimsizdir.

Neojen Ghyttia Ara Örtüsü

Bu alt birime, kalınlıkları minimum 32 m olan orta ve güney bölgelerderastlanmaktadır. Ghyttia malzemesi, çok yüksek gözenekliliği ve rutubetli içeriği ilebilinmektedir. Fakat sahip olduğu hidrolik iletkenliği ve geçirgenliği milli ince kum kadar küçükolmaktadır. Ortalama geçirgenlik, yaklaşık k = 0.01 m/gün - 0.05 m/gün olarak verilmektedir.Ortalama iletkenlik T = 0.2 m2/gün - 1.0 m2/gün olarak alınabilir.

Neojen Dip Kili

Bu tali birim, özellikle orta ve güney sektörlerde meydana gelmekte ve az ghyttia, kumve çakıllı kil ara tabakasına sahip kil tabakalarından oluşmaktadır. Bunun hidroliközelliklerinin, örtüyle aynı olduğu kabul edilebilir.

b) Proje Sahasının Hidrojeolojisi




82

Neojen Taban Konglomerası

Kaba taneli malzeme ve özellikle de çakıllardan meydana gelmektedir. Fakat sahipolduğu killi matris geçirgenliğini büyük ölçüde azaltmaktadır. Geniş ölçüde kömür sahasıyakınında gelişmiştir ve akifüj olarak kabul edilebilir. İletkenlik, 0.0025 m/gün ile 0.004 m/günarasında değişmektedir.

Mezozoik Karstik Kireçtaşı Akiferi

Sarız Irmağının membasında ve mansabında yüzlek vermektedir. Kömür sahasındakömür damarları altında dağınık durumdadır. Kömür damarları ile bu akifer arasında bir akifüjbulunmaktadır. Açık işletme madenciliği üzerinde az etkiye sahiptir.

Maden ocağında üç akifer grubu bulunmaktadır. Bunlar yukarı akifer grupları, ortaakifer grupları ve aşağı akifer grupları olmaktadır. Üç akifer grubu kömür damarları, çamurtaşı ve kil ile ayrılmaktadır. Susuzlaştırma işlemi üst akifer gruplarında yapılacaktır. (Bkz.Bölüm 4.4.f)

Yukarıdan aşağıya doğru, yukarı akifer grubu, Kuvaterner kum taşı, milli taş akiferleri,Kuvaterner konglomera akiferleri ve yukarı Permiyen akiferi olarak sınıflandırılabilir. Hidrolikbağlantı etkileşimleri üç akifer arasında bulunmaktadır.

Kuvarterner kum taşı, milli taş akiferleri

Bu akifer başlıca kum, milli taş ve çakıldan meydana gelmektedir. Kalınlık 2 m ila 12m olmaktadır. Geçirgenlik ise 1 m/gün ila 84 m/gün arasındadır. Bu akifer, su açısındanzengin kuvvetli akifer olmaktadır.

Kuvarterner konglomera akiferler

Bu akifer başlıca detritik çöküntü kaya birimlerinden meydana gelmektedir.Geçirgenlik ise, 1 m/gün ila 20 m/gün arasında bulunmaktadır. Bu, orta su zenginliğine sahipakiferdir.

Yukarı Permiyen akifer

Bu akifer, kömür damarlarının döşemesinden çok uzakta derinde gömülübulunmaktadır. Her hangi bir su baskını tehdidi olmadığı için, göz önünde tutulmayacaktır.

Kömür ocağında önceki yıllarda açılmış sondajların yerlerini gösteren jeoloji ve sondajlokasyon haritası Ek-22’ de verilmiştir. Söz konu harita üzerinde gösterilen Demir Exporttarafından açılan sondajlarda yapılan su ölçümleri Ek-23’ de verilmiştir.

Yüzey akışı, sahayı kuzeydoğu köşesinden güneybatı köşesine geçen Sarız Irmağıile kontrol edilmektedir. Yıllık ortalama akış oranı 4.72 m3/sn’dir. Azami kaydedilen anlık akış27.2 m3/sn olarak verilmektedir. Genel olarak, Haziran - Ağustos yağışlı mevsim; Ekim -

c) Yüzeysel su kaynaklarının hidrojeolojik özellikleri,




83

Ocak ise, kuru mevsimdir. Her iki dönemde de ırmak ile ırmağın membasında vemansabında bulunan karstik akifer birbirlerini beslerler.

Proje kapsamında kömür susuzlaştırması yapılması planlanmaktadır. Susuzlaştırmaplanı ile tahliye edilen su; çalışma alanlarında oluşacak tozun engellenmesi içinspreylemede, Kırma Eleme Yıkama Tesisinin yıkama ünitesinde, TEYO Tufanbeyli EnerjiSantrali Projesi kapsamında kullanma suyu olarak kullanılacaktır.

Proje sahasına en yakın yerleşim yerleri doğudaki Taşpınar köyü ve batıdaki PınarlarKöyüdür. Proje yerinin Taşpınar Köyünün içme suyu kaynağına mesafesi 550 m, PınarlarKöyü içme suyu kaynağına mesafesi ise 290 m’dir.

DSİ Genel Müdürlüğü tarafından 1989 yılı Eylül ayında hazırlanan Adana-TufanbeyliOvası Hidrojeoloji Etüt Ara Raporu’na göre havzadaki akarsular, kaynaklar ve sondajsularının içme ve sulama yönünden kalite problemi yoktur. Sanayi kullanımı yönünden, boruve filtreler üzerinde “kireçlendirici” özelliktedir.

Proje yerinin ana akiferi olan Kuvarterner alüvyon Sarız Irmağı tarafından beslendiğiiçin kömür ocağının önceden susuzlaştırılması gerekmektedir. Proje sahasının batısında birdizi susuzlaştırma sondajı açılacak ve boru hattı kurulacaktır. Susuzlaştırma sondajları 90 maralıklarla açılacak, derinliği 24 m, çapı ise 700 mm olacaktır. Tam üretime ulaşıldığında,toplam 8 adet susuzlaştırma sondajı açılmış olacaktır. Pompalanan su, boru hattı ile arıtmatesisine iletilecektir.

Tahliyeden sonra kalan su için, basamaklar üzerinde toplama olukları kurulacaktır.Toplanan su, proje sahası bitişiğindeki su toplama çukuruna nakledilecek ve sonra projesahasındaki tahliye sistemi ile yağmur suyu toplama sistemine sahip susuzlaştırma suyuarıtma tesisine taşınacaktır. Toplama olukları ile toplanacak olan su; toplam akışın yaklaşık% 10 ‘u olmaktadır.

Susuzlaştırma mühendisliği yerleşim planı şekil 20’ de gösterilmektedir.

d) Yeraltı Suyu Kaynaklarının Mevcut durumu ve Planlanan Kullanımı

e) Proje Sahasının Hidrojeokimyası

f) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında hidrojeolojik etkiler vealınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası)




84

Şekil 20 Susuzlaştırma Mühendisliği Yerleşim Planı

Proje sahası yakınlarındaki yer altı suyu akifleri sığ bir derinlikte bulunmaktadır.Derinliği 5 m – 10 m arasındadır. Susuzlaştırma sondaj yerleri, Sarız Irmağının yakınındabulunmaktadır. Dolayısıyla yeraltı suyu miktarı dönem dönem değişiklik göstermektedir. Bunedenle gerekli olması halinde üretim ve yapım sürecinde yeraltı suyu dinamik gözlemsistemi kurulacaktır.

Tam üretime ulaşıldığında proje sahasının susuzlaştırılması için açık ocağın bitişiğinetoplama çukuru kazılacak ve dalgıç pompa kullanılacaktır. Toplama çukurunun bitişiğinde,normal bir yağmur drenaj boru hattı ve fırtına drenaj boru hattı kurulacaktır. Normal yağmurdrenaj boru hattının gömülü derinliği 0.5 m ‘dir. Su, bu boru hattından arıtma tesisineiletilecektir. Fırtına drenaj boru hattı yere gömülmeyecek, su proje alanının batısında bulunanSarız ırmağına götürülecektir.

Tüm bu susuzlaştırma işlemleri ile asit kaya drenajı önlenmeye çalışılacak, asidikkarakter kazanan sular drene edilerek yeraltı ve yüzey sularına karışması engellenerekarıtılacaktır. Susuzlaştırma planı ile tahliye edilen su 5163 ton/gün olup; çalışma alanlarındaoluşacak tozun engellenmesi için spreylemede, Kırma Eleme Yıkama Tesisinin yıkamaünitesinde, TEYO Tufanbeyli Enerji Santrali Projesi kapsamında kullanma suyu olarakkullanılacaktır.




85

Ayrıca proje kapsamında pasa depolama sahasında depolama yapılmadan öncesızıntı suyu drenaj sistemi yapılması gerekmektedir. En iyi yöntem, pasa depolamasahasının alt katında kolayca yumuşamayacak olan büyük, iri kaya ve malzemelerindepolanması olarak düşünülmüştür.

Pasa depolma sahası üzerinde etkisi fazla olmayan düşük yağış miktarı göz önündetutularak, depolama işleminden önce, koruma amaçlı olarak depolama sahasınınmembasının doğu ve kuzeyinde nehir taşmasına karşı 2 m’ lik geçici bir setin yapılacaktır.

Pasa depolama sahasının tabanına yağmur suyu ve yeraltısuyunun sızmasınıönlemek için, bir miktar geçirmez kil ya da diğer muadil madde son kat ya da eğim üzerineserilecektir. Bu kil ya da muadil maddelerin, geçirmez bir tabaka oluşturacak biçimde silindirile sıkıştırılacak ve üzerine bir kat toprak serilecektir. İşlemin ardından yeşil alan çalışmasıyapılacaktır.

Proje kapsamında yapılacak tüm işlemlerde 31.12.2004 Tarih ve 256687 SayılıResmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği” , 7 Nisan2012 tarihli ve 28257 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Yeraltı SularınınKirlenmeye ve Bozulmaya Karşı Korunması Hakkında Yönetmelik” ve 167 sayılı “YeraltıSuları Hakkında Kanun” hükümlerine titizlikle uyulacaktır.

Akarsular:

Seyhan Nehri, Ceyhan Nehri, Çakıt Çayı, Eğlence Deresi, Körkün Çayı ve ÜçürgeDeresi, Adana‟nın önemli akarsularını oluşturmaktadır. Bu akarsuların karakteristikleri tablo37’ de verilmiştir.33

Tablo 36 Adana İli Sınırları İçerisindeki Akarsular



4.5 Hidrolojik Özellikler, ekolojik özellikler ve Akış Oranı Ölçümleri

a) Bölge ve Proje Alanı Hidrolojik Özellikleri




86

Seyhan Nehri : Akdeniz Bölgesinde, Adana’ dan geçerek Akdeniz’ e dökülenSeyhan Nehrinin uzunluğu 560 km olup yağış alanı 20100 km2’ dir. Seyhan Nehri, İçAnadolu’ nun doğu kesiminde Uzunyayla yöresinden doğan “Zamantı Irmağı” (uzunluğu317 km) ile bunun doğusunda Doğu Anadolu sınırları üzerinden doğan “Göksu” nun(uzunluğu 198 km) birleşmesiyle meydana gelir. Seyhan Nehri’ nin Adana il sınırlarıiçerisinde Seyhan ve Çatalan Barajları inşa edilmiştir. Seyhan Barajı 1956 yılındaişletmeye açılmış olup, sulama,enerji ve taşkın önleme amaçlıdır. Enerji, taşkın önleme veAdana İli içme ve kullanma suyu ihtiyacını karşılayan Çatalan Barajı 1997 yılında işletmeyeaçılmıştır. Seyhan Nehrine sırasıyla Eğlence, Körkün, Üçürge ve Çakıt dereleri katılır.Adana İli içinden geçen Seyhan Nehri, ova içinde Güneybatıya yönelerek ve birçokmenderesler çizerek Tarsus (Berdan) Çayının denize döküldüğü noktanın 3 km kadardoğusunda Akdeniz’ e dökülür. Su ürünleri üretim ve avcılığına elverişlidir.

Ceyhan Nehri: Ceyhan Nehri Binboğa dağlarından doğar. Güneye akarak Göksunyakınında Üstüngelen Deresi ve batıdan akan Tokat Suyu ile birleşir. Buradan doğuyadoğru akan Göksun Irmağı, Söğütlü Suyu ile birleşerek Ceyhan Irmağı’ nı oluşturur. 20670km yağış alanına sahip olan Ceyhan Nehri 500 km uzunluğundadır. Kahramanmaraş ilisınırlarında Aksu Çayı Ceyhan Nehrine katılır, daha sonra Aslantaş Barajı menbaındaKeşişsuyu, Andırın Çayı ve Sabunsuyu kolları katılır. Aslantaş Barajı mansabında iseHamis, Karaçay, Savrun, Kesiksuyu, Sumbas, Çeperce ve Handeresi kolları CeyhanNehrine katılırlar. Ceyhan İlçesi ve Misis’ den geçerek Yumurtalık Körfezi’ nin batısındanAkdeniz’ e dökülür. Ceyhan Nehri üzerinde Menzelet, Sır, Berke, Aslantaş Barajları inşaedilmiştir. Su ürünleri üretim ve avcılığına elverişlidir.

Çakıt Çayı: Çakıt Çayı’ nın ilk doğduğu yer Ulukışla’ nın arkasındaki dağlardır. Bumevkide adı Porsuk Çayı olarak bilinir. Alihoca civarında Killik Deresi katılır. Fakat PorsukÇayını besleyen asıl kol, soldan katılan ve yağış alanı büyük olan Kırgeçit Deresi’ dir. Dahaaşağılarda Çakıt Suyu’ nu sürekli verimli tutan bir kaynak suyu olan Şekerpınarı Suyu katılırve bu noktadan itibaren ırmak, Çakıt Suyu adını alır. Bu noktaya kadar vadi çok engebelideğilken buradan itibaren vadinin karakteri değişir, sarplaşır, derinleşir ve daralır. ArapaliKöyüne kadar engebeli karakterdeki Çakıt Vadisinden akan 162 km uzunluğundaki ÇakıtSuyu, Seyhan Baraj Gölüne dökülür. Su sporlarına uygun özelliklere sahip olan Çakıt Çayıülke turizmi açısından önemli bir potansiyele sahiptir. 34

Eğlence Deresi: Eğlence Deresi 3000-3500 m kotlarında çeşitli küçük kollar olarakdoğmakta ve iki ana kol olan Eğni ve Aksu Derelerini oluşturarak güney yönündeakmaktadır. Çönekli Mahallesinin güneydoğusunda Kabaktaş Tepesi Mevkiinde birleşen ikidere buradan itibaren Eğlence Çayı ismini almakta ve Çatalan yakınlarına kadar bu isimleakmaktadır. Çatalan Baraj Gölüne dökülen Eğlence Deresi 87 km uzunluğundadır. Suürünleri üretim ve avcılığına elverişlidir.

Körkün Çayı: Körkün Çayı ilk kaynaklarını Aladağ’ ın batı eteklerinden alır.Başlangıçta Üçkapılı Dere ve Ecemiş Deresini oluşturarak güney yönünde akarkenMahmatlı mevkiinde birleşmektedirler. Bu iki derenin birleşimiyle yine Ecemiş deresi adı





87

altında akışına devem eden dere Kamışlı mevkiine kadar birçok yan kolla birleşerekbüyümekte ve bu noktadan itibaren Körkün Çayı adıyla akmaktadır. Seyhan Baraj Gölünekatılan Körkün Çayı’ nın uzunluğu 157 km’ dir. Su ürünleri üretim ve avcılığına elverişlidir.

Üçürge Çayı: Sügeç Dağı eteklerinden doğan Üçürge Çayı 60 km uzunluğundadır.Üzerinde sulama amaçlı Nergizlik Barajı 1995 yılında inşa edilip işletmeye açılmıştır. Yıllıkortalama debisi 1 m3/s ‘ dir. Su ürünleri üretim ve avcılığına elverişlidir.

Seyhan Havzası

Seyhan Havzası, Akdeniz ve İç Anadolu bölgelerinin doğusunda, Doğu Anadolubölgesinin batısında, 36° 30‟ ile 39° 15‟ kuzey enlemleri ve 34° 45‟ ile 37° 00‟ doğuboylamları arasında yer almaktadır. Havza 20.731 km² lik bir alanı kaplamaktadır. Havzanınçok büyük bir bölümü Adana ve Kayseri illeri sınırları içinde kalmaktadır. Sivas,Kahramanmaraş ve Niğde illerinin çok küçük bir bölümü de havza içine girmektedir. SeyhanHavzası, kuzeyde Tecer Dağları (l600 m), doğuda Tahtalı Dağları (3075 m), batıdaMelendiz ve Bolkar Dağları (3524 m) ile sınırlanmaktadır. Önemli büyüklükte bir göloluşumunun gözlenmediği havzada Seyhan Barajı ve Çatalan Barajı Gölleri başlıca yapaygöllerdir. Toprak örtüsü çoğunlukla engebeli yerey, kızıl Akdeniz, kızıl veya kahverengiorman ve alüvyon topraklarından oluşur.

Seyhan Havzası, Yukarı ve Aşağı Seyhan Havzaları şeklinde iki kısımdaincelenebilir. Bu havzaların sınırları Zamantı Irmağı üzerindeki Göktaş Barajı ile GöksuIrmağı üzerindeki Berke Barajı ve “Köprü” mevkii arasından geçmektedir. Bu sınırın kotlarıZamantı ana kolu üzerinde 490 m, Göksu ana kolu üzerinde 525 metredir.

Yukarı Seyhan Havzası yer şekilleri yönünden genelde dağlık bir görünümesahiptir. Tahtalı Dağları havzayı güneybatı-kuzeydoğu doğrultusunda kesmektedir. Yağışalanı içindeki en büyük düzlükler kuzeydeki Uzunyayla ile batıdaki 1500 m. Yükseltidekidüzlüklerdir. Bunun dışında Zamantı ve Göksu’ nun aktığı vadiler boyunca yer yerdüzlüklere rastlanmaktadır. Havzadaki iki ana akarsu Zamantı ve Göksu ırmaklarıdır.Doğduğu kaynaktan Göksu ile birleştiği “Kavşak” noktasına kadar Zamantı‟nın uzunluğu306 km ve yağış alanı 8.748 km², Göksu‟nun uzunluğu 199 km, yağış alanı ise 4.300 km²dir. Seyhan Nehri’ nin denize döküldüğü yerde sıfır kotuna inen, kuzeyde ise TorosDağları‟nın 3.500 metrelik yükseltilerine kadar uzanan engebeli yer şekillerinden oluşanhavza, Aşağı Seyhan Havzası olarak adlandırılır.

Havzadaki en büyük ova Seyhan Barajı’ nın mansabından başlayan ve Akdeniz’ ekadar uzanan Aşağı Adana Ovasıdır. Ana akarsu olan Seyhan Nehri, Yukarı SeyhanHavzası‟nın sularını toplayan Göksu ve Zamantı kollarının birleşmesinden oluşur. SeyhanNehrinin ana kol uzunluğu 495 km olup, Zamantı ve Göksu kollarının birleşme noktasındanAkdeniz’ e kadar olan uzunluğu ise 191 kilometredir. Zamantı ve Göksu Irmakları’ nınbirleşme noktasından Seyhan Barajı’ na kadar, Seyhan Nehrine karışan önemli kollar iseDoğançay, Eğlence, Körkün ve Çakıt dereleridir.




88

Seyhan Baraj yerinde toplam yağış alanı 19.000 km² olan Seyhan Nehri’ nin yıllıkakımı 8 km ³ dür. 35

Ceyhan Havzası

Havza yüksek arazileri orman ve otlak örtüsü altındadır. Yağış, Göksun’ ungüneyinde kalan kesimde 600 milimetrenin üzerindedir. Kozan’ dan kuzey-doğuya uzanansırtlarda 1000 mm ve daha yüksektir. Yüksek yağış ve dik eğim koşullarında, örtüyerağmen, yüzel akış yüksektir. Akarsuların en yüksek ve en düşük akışları oldukça farklı veyataklar eğimlidir. Bunların sonucu rejimler düzensizdir. Ana akarsu olan Ceyhan Irmağı,2000 metre yükseltiden başlar. 460 km.lik akış uzunluğu içinde 0 metreye iner. Buna göreakış yatağı % 0.43 eğimlidir. Orta ve yukarı çığırda bu % 1‟i geçer. Arslantaş’ ta ortalamaakış 301 m³/sn’ dir. En düşük akış 56 m³/sn, en yüksek akış ise 1960 m³/sn’ dir. Çoksayıdaki kollarıyla bütün havzanın suyunu toplayan ırmak, Yumurtalık-Karataş arasındaİskenderun Körfezi’ ne dökülür. Binboğa Dağları’ nın suyunu toplayan Kömür Deresi(ortalama akış 3.314 m³/sn) güneye doğru akarak Göksun yakınında güneyden gelenÜstüngelen Deresi ve batıdan gelen Tokat Suyu ile birleşir. Buradan doğuya akan Göksunırmağı, Söğütlü Suyu ile birleşerek Ceyhan Irmağı’ nı oluşturur. Ortalama akışı 13.276m³/sn’ dir.

En düşük ve en yüksek akışlar 0.106 ve 179 m³/sn’ dir. Söğütlü Suyu, Elbistan’ ınkuzey ve doğusunun sularını toplar. Ortalama, en düşük ve en yüksek akışları, sırasıyla5.406, 0.280 ve 245 m3/sn dir. 0.654 m³/sn akışlı Sarsap Deresi de Söğütlü Suyu’ na katılır.Elbistan– Afşin arasında, yine Söğütlüyle birleşen Hurma Suyu, havzanın kuzey köşesininsularını toplayan Hurman, Çeşirlik ve Çatağın derelerini alır. Kuş kayasında ortalama, endüşük ve en yüksek akışları 8.372, 2.68 ve 290 m³/sn dir. Göksun, Hurma ve Söğütlükollarını alan Ceyhan Irmağı, güneye doğru akar. Maraş’a kadar doğudan Nargile, Çokum,Bertiz, batıdan Kavurma, Hanas, Kayaözü derelerini alır. Ormanlık yüksek araziden çıkanbu derelerin akışları yüksektir. Kahramanmaraş’ ın doğu ve güneyinin sularını toplayanAksu, Çeçeli Köyü kuzeyinde Ceyhan’ a katılır. Ortalama akışı 40.070 m³/sn dir. En düşükakış 1.40, en yüksek akış 496 m³/sn’ dir. Kahramanmaraş - Tecirli arasındaki yağışlıkesimin suları birçok küçük derelerle Ceyhan’ a boşalır. Bunların en önemlileri Haruniye’den gelen Sabun Suyu (ortalama akış 3.910 m³/sn), Bahçe’ den gelen Hamis (ortalamaakış 3.693 m³/sn), Yarpuz ve batıdan gelen Gürsulu, Keşiş dereleridir. Tecirli’ den sonraaluvyal ovaya inen ırmak, burada geniş menderesler çizer. Ovada, kuzeyden gelen Savrun,Kesiksuyu, Sumbas, Çeperce, Handeresi kollarını alır. Bunlar birleşerek daha az sayıdakollar halinde ırmağa katılır. Ceyhan Nehri’ nin denize dökülmeden önce tarihi MisisKöprüsü civarındaki ortalama debisi 202 m³/sn, en düşük debisi 3.200 m³/sn, en büyükdebisi ise 2481 m³/sn’ dir.36

Göller, Göletler ve Rezervuarlar

Adana’ da bulunan başlıca göller; Yumurtalık Lagünleri, Akyatan Gölü, AğyatanGölü ve Seyhan Baraj Gölü olup, Seyhan Havzası yukarı bölümlerinde kayda değer bir göl

35 Adana İl Çevre Durum Raporu, 201136 Adana İl Çevre Durum Raporu, 2011




89

bulunmamaktadır. Yalnız Aladağ üzerinde Yedigöller ve Dipsiz Göl ile Ulukışla civarındaÇiğli ve Karagöl gibi küçük göller vardır.37

Proje alanının 200 m batısında Sarız Irmağı bulunmaktadır. Yüzey akışı, sahayıkuzeydoğu köşesinden güneybatı köşesine geçen Sarız Irmağı tarafından kontroledilmektedir. Yıllık ortalama debi, 4.72 m3/sn olmaktadır. Azami kaydedilen anlık debi, 27.2m3/sn olarak verilmektedir. Genel olarak, Haziran ila Ağustos yağışlı mevsim olmaktadır;Ekim ila Ocak ise, kuru mevsimdir. Nehir, her ikisini de nehrin membasında ve mansabındabulunan karstik akifer ile besleyecektir.38

Ayrıca proje kapsamında olan depolama alanları içerisinden Höbelli Deresi,Büyükkuru Deresi, Kürtkayapınar Deresi ve bu derenin kolları olan bazı mevsimsel akışlıkuru dereler bulunmaktadır. Kırma Eleme Yıkama Tesisi sahasının güneyinde ise yinemevsimsel akışlı Halkaçayır Deresi bulunmaktadır. Kömür Ocağı ÇED İzin Alanı içerisindeHöbelli Deresi, Kürtkayapınar Deresi, Değirmen Dere ve buna bağlı mevsimsel olarak akışageçen dere yatakları, ayrıca vatandaşlar tarafından yapılmış halk sulamaları bulunmaktadır.

Proje alanı içerisinde ve yakın çevresinde doğal göl bulunmamaktadır.

Proje alanına en yakın su kaynağı proje alanının batısında bulunan Sarız Irmağı’ dır.DSİ Etüt Plan Dairesi Başkanlığı Rasatlar Şube Müdürlüğü’ nden alınan D18A032 numaralıSarız Deresi Şarköy AGİ’ dan alınan akım verilerine göre son 10 yıla ait ortalama akımlarhesaplanarak tablo 38’ de, akım grafiği şekil 21’ de verilmiştir.

Tablo 37 Şarköy AGİ Son 10 Yıllık Ortalama Akım Verileri

37 Adana İl Çevre Durum Raporu, 201138 Feasibility Study Report Of Open-pit Coal Mine in Tufanbeyli, Adana, Turkey, China National General MachineryEngineering Corp.Shenyang Design and Research Institute, Ocak 2013

YIL EKİ KAS ARA OCA ŞUB MAR NİS MAY HAZ TEM AĞU EYL ORTALAMA

2002

2003 2,42 2,58 1,95 2,31 2,51 7,55 14,67 5,96 4,09 2,10 1,48 1,84 4,122004 1,94 2,31 2,40 3,00 3,27 16,22 10,06 6,23 3,19 2,12 1,95 1,85 4,552005 1,86 1,88 2,12 1,70 3,78 17,86 14,70 8,83 4,21 2,16 1,79 1,62 5,212006 1,49 2,23 2,24 1,80 1,98 14,54 10,18 4,74 2,31 1,78 1,64 1,60 3,882007 1,85 2,51 1,93 1,70 1,92 2,65 2,39 2,16 1,40 1,11 1,22 1,04 1,822008 1,25 1,93 1,82 2,63 2,63 9,61 6,01 3,29 1,96 1,19 1,19 1,32 2,902009 1,57 1,64 1,49 1,50 4,65 11,39 14,28 11,30 4,88 3,10 1,80 2,60 5,022010 2,34 2,51 2,39 3,99 7,14 11,43 8,03 6,06 3,99 1,58 1,16 1,46 4,342011 2,17 1,99 2,08 2,04 3,32 8,42 9,60 7,92 4,59 2,20 1,45 1,55 3,94

ORTALAMA 1,88 2,18 2,05 2,30 3,46 11,08 9,99 6,28 3,40 1,93 1,52 1,65 3,98

752.4 km2

01.11.1988

2002-2011

SON 10 YILLIK ORTALAMA AKIMLAR

1400 m

36°19'26" D-38°19'54" KİL VE İLÇE ADANA Tufanbeyli ENLEM-BOYLAM

RASAT TÜRÜ DEBİ(m3/sn) YIL

İSTASYON NO D18A032 RAKIM

BÖLGE VI. BÖLGE MÜDÜRLÜGÜ ADANA AÇILIŞ TARİHİ

İSTASYON İSMİ SARIZ D. ŞARKÖY YAĞIŞ ALANI

b) Akımlar




90

Şekil 21 Sarız Irmağı Akım Grafiği

Proje kapsmında DSİ Etüt Plan Dairesi Başkanlığı Rasatlar Şube Müdürlüğü’ ndenalınan D18A032 numaralı Sarız Deresi Şarköy AGİ uzun yıllar (1989-2011) aylık akımdeğerleri Ek-14’ te verilmiştir.

Proje kapsamında en yakın yüzeysel su kaynağı olan Sarız Irmağı’ ndan alınannumuneler ile 30.11.2012 tarih ve 28483 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğegiren ‘’Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği’’ Ek-5’ te yer alan ‘’Tablo 5: KıtaiçiYüzeysel Su Kaynaklarının Sınıflarına Göre Kalite Kriterleri’’ ne göre belirlenmesi amacıylaanaliz yaptırılmıştır. Sarız Irmağı analiz sonuçları Ek-15’ te verilmiştir. Ayrıca projekapsamında Sarız Irmağı 30.11.2012 tarih ve 28483 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarakyürürlüğe giren ‘’Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği’’ hükümlerine göre faaliyetsırasında oluşabilecek biyolojik, kimyasal ve hidromorfolojik etkilerden korunacaktır.

Proje alanı içerisinde ve yakın çevresinde doğal göl bulunmamaktadır. Ancak Adanailinde bulunan başlıca göller; Yumurtalık Lagünleri, Akyatan Gölü, Ağyatan Gölü ve SeyhanBaraj Gölü olup, Yumurtalık Lagünü proje alanı güneyinde yaklaşık 183 km mesafede,Seyhan Baraj Gölü yine proje alanı güneyinde yaklaşık 152 km mesafede, Akyatan Gölüproje alanı güneybatısında yaklaşık 205 km mesafede ve Ağyatan Gölü proje alanıgüneybatısında yaklaşık 203 km mesafede bulunmaktadır.

c) Yüzeysel Su Kaynaklarının Hidrokimyasal Özellikleri

d) Projenin göl, baraj, gölet, akarsu ve diğer sulak alanlara göre konumu




91

Önceki başlıklarda belirtildiği üzere proje alanının 200 m batısında Sarız Irmağıbulunmaktadır. Ayrıca depolama alanları içerisinden Höbelli Deresi, Büyükkuru Deresi,Kürtkayapınar Deresi ve bu derenin kolları olan bazı mevsimsel akışlı kuru derelerbulunmaktadır. Kırma Eleme Yıkama Tesisi sahasının güneyinde ise yine mevsimsel akışlıHalkaçayır Deresi bulunmaktadır. Kömür Ocağı ÇED İzin Alanı içerisinde Höbelli Deresi,Kürtkayapınar Deresi, Değirmen Dere ve buna bağlı mevsimsel olarak akışa geçen dereyatakları, ayrıca vatandaşlar tarafından yapılmış halk sulamaları bulunmaktadır. Ayrıcaproje alanına 550 m mesafede Taşpınar Köyü içme suyu kaynağı ve 290 m mesafedePınarlar Köyü içme suyu kaynağı bulunmaktadır.

Adana ili sınırları içerisindeki akarsular ve özellikleri Tablo 36’ de verilmiş olup,ayrıca Seyhan Barajı; sulama-taşkın-enerji amaçlı, Çatalan Barajı ise sulama-taşkın-enerji-içme suyu amaçlı kullanılmaktadır. Bununla birlikte Sarız Irmağı Çatalan Baraj Havzası’ nıbesleyen kollardan biri olup Sarız Irmağı ve Sarız Irmağı’ nın kolları olan dereler köyleriniçme suyu ve sulama suyu için kullanılmaktadır.

Proje kapsamında bitkisel toprak, dekapaj işlemi ve kömür üretimi söz konusuolacaktır. Kömür üretimi tamamlandıktan sonra arazinin rehabilitasyonu yapılacaktır. Üretimtamamlandığı kısımlar geçici olarak depolanan bitkisel toprak ve dekapaj ile doldurularakeski haline getirilecektir. Arazi hazırlık aşamasında ortaya çıkan hafriyat belirlenen stokalanlarından başka yere depolanmayacak ve proje alanına en yakın su kaynağı olan SarızIrmağı kesinlikle hafriyat veya bitkisel toprak dökülmeyecektir.

Ayrıca depolama alanları içerisinde Höbelli Deresi, Büyükkuru Deresi, KürtkayapınarDeresi ve bu derenin kolları olan bazı mevsimsel akışlı kuru dereler bulunmaktadır. KömürOcağı alanında; doğal dere yatakları korunarak Sarız Irmağı için dere şev üstünden itibarensağlı sollu 50 m’ lik, diğer akar dereler için 20 m’ lik, kuru dere yatakları için 10 m’ likşeritvari sahalar yapılaşma ve faaliyet dışı tutulacak, depolama alanları içerisinde HöbelliDeresi ile Kürtkayapınar Deresi için dere şev üstünden itibaren sağlı sollu 50 m’ lik, kurudere yatakları için 20 m’ lik şeritvari sahalar yapılaşma ve faaliyet dışı tutulacaktır. Projekapsamında dere yataklarının doğal akışları değiştirilmeyecektir.

Proje kapsamında patlatma yapılmayacaktır. Dolayısıyla su kaynaklarına,patlatmadan dolayı vibrasyon etkisi oluşması söz konusu değildir. Ayrıca proje kapsamındaSarız Irmağı 30.11.2012 tarih ve 28483 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğegiren ‘’Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği’’ hükümlerine göre faaliyet sırasındaoluşabilecek biyolojik, kimyasal ve hidromorfolojik etkilerden korunacaktır.

e) Yüzeysel su kaynaklarının mevcut ve planlanan kullanımı (içme, kullanma,sulama suyu, su ürünleri istihsali, ulaşım, turizm, elektrik üretimi, diğerkullanımlar),

f) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında hidrolojik etkiler vealınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası)




92

Proje sahasına en yakın yüzeysel su kaynağı olan Sarız Irmağı’ nın taşma riskinekarşı set yapılması gerekir.

Söz konusu taşma ihtimaline karşı sete ilişkin hidrolik hesaplama sonuçları vemühendislik miktarı, tablo 39’ de gösterilmektedir. Yer üstü suyu geçirmezliği ve drenajsistemi yerleşim planı ise şekil 22’ de gösterilmektedir.

Tablo 38 Taşma Riskine Karşı Sete İlişkin Hidrolik Hesaplama Sonuçları ve Mühendislik Miktarı

Adı Uzunluğu L (m) Derinlik/Yükseklik H (m)

Dip ya da ÜstTarafın Genişliğib (m)

Eğim Katsayısı(m) Dolgu (m3)

1 Sayılı GeçiciNehir taşmasınakarşı set

1435 1,5 2,0 Memba yüzü 1:2,5Mansap yüzü1:2,0 9150

Şekil 22 Drenaj Yerleşim Planı

Ayrıca pasa depolama alanı için de yol ve proje alanının oluşturduğu üçgen bölgedeaz miktarda oluşabilecek su birikintisine karşı savunma amaçlı sadece proje sahasınınmansabının kuzeyinde 1.5 m’lik geçici bir Nehir taşmasına karşı set yapılmasıplanlanmaktadır.




93

Proje kapsamında açık işletme yöntemi ile üretim yapılan alanlarda birikecekyağmur suları için proje kapsamında yapılacak olan susuzlaştırma işlemi için kurulacaktoplama çukuru bitişiğinde, normal bir yağmur drenaj boru hattı ve fırtına drenaj boru hattıkurulacaktır. Yağmur suları, susuzlaştırma işleminden elde edilecek suyun arıtılması içinkullanılacak arıtma tesisinde toplanarak üretim yapılan alanların dolması engellenecektir.

Proje kapsamında yapılacak tüm çalışmalarda 09.09.2006 tarih ve 26284 sayılı ‘’Dere Yatakları ve Taşkınlar Adı İle Yayımlanan 2006/27 Nolu Başbakanlık Genelgesi’’hükümlerine uyulacaktır.

Ayrıca proje kapsamında 17.10.2012 tarih ve 28444 sayılı Resmi Gazete’ deyayımlanarak yürülüğe giren ‘’Su Havzalarının Korunması ve Yönetim PlanlarınınHazırlanması Hakkında Yönetmelik’’ hükümlerine uyulacaktır.

a) Bölgenin Genel İklim Şartları

Adana’da kuzeyde dağlık kesimde karasal iklim, güney ovalık kesimde ise akdeniziklimi yaşanmaktadır. Genelde tipik akdeniz iklimi şartları olan kışın yağışlı ve 10 dereceninaltına düşmeyen bir soğukluk, yazın ise sıcak ve kurak geçmektedir. Kuzeyde yeralan dağsilsilesi soğuk kuzey rüzgarlarının geçmesine engel olduğu için yazlar çok sıcakgeçmektedir.

Deniz suyu sıcaklığı ortalama 21,2 derece olup, yazın 25-28 derece arasındadeğişmektedir. Uzun yıllara dayalı ölçülen en düşük ısı (-7) en yüksek ısı ise 40 derecedir.Yıllık ortalama nem %67 olup yazın %85’ lere ulaştığı görülmektedir.

Yıllık ortalama bulutlu gün sayısı 37,25, yıllık toplam yağmur miktarı ortalama 593,7mm ve 328 gün güneşli geçmektedir. Hava açık ve ulaşım için çok uygun şartlarsağlamaktadır.

Adana Meteoroloji İstasyonu değerlerine göre; hakim rüzgarlar, kış aylarında1.derecede Kuzey-Kuzeydoğudan, 2.derecede ise Kuzey ve yaz aylarında ise 3.derecedeGüney yönlerinden esmektedir. Yıllık ortalama rüzgar hızı 2,2 m/sn.’dir.

Adana ilinde iki tip iklim görülür. Birinci tip kıyı ve ovalardaki Akdeniz iklimi, ikincisiyüksek yerlerdeki karasal iklimdir.

Akdeniz ikliminin karakteri yazlar sıcak ve kurak, kışların ılık ve yağışlı olmasıdır.Adana ilinin kuzey kısımları yüksek dağlarla çevrilmiş olması dolayısıyla kuzey rüzgarlarınakarşı kapalı oluşu yaz aylarının çok sıcak geçmesine neden olmaktadır. Yağışların yarısı

4.6. Meteorolojik ve iklimsel özellikler

a) Bölgesel ve Proje Alanı Meteorolojik ve iklimsel özellikler




94

kış aylarında diğer yarısı da ilkbahar ve sonbaharda görülmektedir. Yaz aylarında yaklaşık2 – 3 ay yağış düşmemektedir. Kar yağışlarına tesadüf edilmez. Ancak uzun seneler içindebirkaç kez görülen sulu kar toprak yüzünü dahi örtmez. Günlük sıcaklığın 25˚C‟ ye veya buderecenin üstüne çıktığı yaz günü sayısı 179 gündür.

Yaz sıcakları umumiyetle Mart ayında başlamakta Kasımda son bulmaktadır.Adana’da sıcaklığın 30 ˚C yi geçtiği tropik gün sayısı da 102’ dir. Don olayı da azgörülmektedir.10 yılda bir beklenen en düşük sıcaklık –6.2 ˚C’ dir. Toprak içi sıcaklıklarsıfırın altına düşmez Adana’da hava açık geçmektedir. Kapalı gün sayısı 49.2’ dir. Ova vesahildeki günlük güneşlenme ortalaması 8,6 saattir. En bol güneşlenme Temmuz, en azAralık ve Ocak aylarında olmaktadır. Hâkim rüzgar güneybatıdır. Yaz aylarında güneymenşeli rüzgarların hâkim olmasına karşın Kasım, Aralık, Şubat aylarında kuzey menşelirüzgarlar esmektedir. Yükselti arttıkça ve daha kuzeye gidildikçe iklim daha serin bir hal alır.Yağışlarda artar. Saimbeyli’den sonra karasal iklime geçilir. Yazlar sıcak ve kurak, kışlarsoğuk ve yağışlıdır. Yağışlar kışın kar şeklinde, ilkbaharda yağmur şeklindedir.

Meteorolojik ve iklimsel özellikler bölümü, Devlet Meteoroloji Genel Müdürlüğü’ ndenalınan, Göksun Meteoroloji İstasyonu uzun yıllar (1970-2011) gözlem kayıtlarındanyararlanılarak oluşturulmuş olup, onaylı meteorolojik veriler ekte verilmiştir. (Bkz.Ek-10).

b) Basınç Dağılımı

Göksun istasyonu uzun yıllar (1970-2011) gözlem kayıtlarına göre bölgede ortalamabasınç yıllık 865,6 hPa, maksimum basınç yıllık 880,4 hPa, minimum basınç yıllık 844,7hPa ’dır.

Tablo 39 1970-2011 Yılları Arası Göksun Meteoroloji İstasyonu Basınç Değerleri

AYLAR I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIKOrtalama Basınç

(hPa) 866,4 864,8 864,4 864 865 864,2 862,7 863,8 866,7 868,7 868,7 867,7 865,6

Maksimum Basınç(hPa) 879,7 878,4 877,7 875,7 874,1 872,3 869,9 872,5 876,9 878,4 880,4 880,4 880,4

Minimum Basınç(hPa) 844,7 845,3 847,1 846,9 853 853,5 855,2 856,6 858,9 855,9 849 844,8 844,7

İstasyon Adı: 17866-Göksun, Denizden Yüksekliği:1344 m, Enlem: 38, Boylam:36




95

Şekil 23 1970-2011 Yılları Arası Basınç Dağılımları Grafiği

c) Sıcaklık Dağılımı

1970-2011 yılları arası Göksun Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllıkortalama sıcaklık 8,9 C’dir. En yüksek sıcaklık 36,8 C ile 2001 yılının Temmuz ayında, endüşük sıcaklık -33,5 C ile 1991 yılının Şubat ayında ölçülmüştür.

Tablo 40 1970-2011 Yılları Arası Göksun Meteoroloji İstasyonu Sıcaklık Değerleri

Aylar

Oca

k

Şuba

t

Mar

t

Nis

an

May

ıs

Haz

iran

Tem

muz

Ağu

stos

Eylü

l

Ekim

Kas

ım

Ara

lık

YILL

IKOrtalama

Sıcaklık (°C) -4 -2,3 2,9 8,5 13 17,7 21,3 20,7 16,1 10,4 3,9 -1,3 8,9

MaksimumSıcaklık (°C) 12,5 15,4 23 27,4 30,4 33 36,8 35,6 33 29,2 22,1 18,6 36,8

MinimumSıcaklık (°C) -32,6 -33,5 -27,3 -9 -2,3 0,9 2,9 2,7 -3,1 -8,4 -26,4 -28,2 -33,5


820

830

840

850

860

870

880

890

Oca

k

Şuba

t

Mar

t

Nisa

n

May

ıs

Hazir

an

Tem

muz

Ağus

tos

Eylü

l

Ekim

Kasım

Aral

ık

Ortalama Basınç (hPa)

Maksimum Basınç (hPa)

Minimum Basınç (hPa)




96

Şekil 24 1970-2011 Yılları Arası Sıcaklık Dağılımları Grafiği

ç) Yağış Dağılımı

Göksun Meteoroloji İstasyonu Uzun yıllar (1970-2011) gözlem kayıtlarına göre yıllıkortalama toplam yağış miktarı 50,1 mm’dir. Günlük en çok yağış miktarı 85,4 mm ile Martayında ölçülmüştür.

Tablo 41 1970-2011 Yılları Arası Göksun Meteoroloji İstasyonu Yağış Değerleri

AYLAR

Oca

k

Şuba

t

Mar

t

Nis

an

May

ıs

Haz

iran

Tem

muz

Ağu

stos

Eylü

l

Ekim

Kas

ım

Ara

lık

Yıllı

k

Ortalama Toplam Yağış Miktarı (mm) 80,1 69,6 73,2 73,4 56,1 18,1 6,9 5,3 12,4 48,3 70,5 87,2 50,1

Günlük Maksimum Yağış Miktarı(mm) 76,6 52,1 85,4 43,7 54,1 31,3 35 14,9 22,5 45,2 55,4 63,3 85,4İstasyon Adı: 17866-Göksun, Denizden Yüksekliği:1344 m, Enlem: 38, Boylam:36

-40

-30

-20

-10

0

10

20

30

40

50

Ortalama Sıcaklık (°C)

Maksimum Sıcaklık (°C)

Minimum Sıcaklık (°C)




97

Şekil 25 1970-2011 Yılları Arası Yağış Dağılımları Grafiği

ç.1) Standart zamanlarda ölçülen en yüksek yağış miktarı, tekerrür grafikler

Standart zamanlarda ölçülen en yüksek yağış değerleri ve tekerrür grafikleri Ek’ teverilmektedir (Bkz.Ek-10).

d) Ortalama Nisbi Nem

1970-2011 yılları arası Göksun Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllıkortalama bağıl nem % 67,9 ‘dir.

Tablo 42 1970-2011 Yılları Arası Göksun Meteoroloji İstasyonu Bağıl Nem Değerleri

Aylar

Oca

k

Şuba

t

Mar

t

Nis

an

May

ıs

Haz

iran

Tem

muz

Ağu

stos

Eylü

l

Ekim

Kas

ım

Ara

lık YILLIK

Ortalama Nem (%) 78,6 76,8 72,5 69,3 66 58,2 53,8 55,7 60,6 68,7 74,8 79,3 67,9Minimum Nem (%) 10 22 8 6 9 7 4 2 1 4 3 12 1


0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Ortalama Toplam Yağış Miktarı(mm)

Günlük Maksimum YağışMiktarı (mm)




98

Şekil 26 1970-2011 Yılları Arası Bağıl Nem Dağılımı Grafiği

e) Sayılı Günler

1970-2011 yılları arası Göksun Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yağışın0,1 mm, ve büyük olduğu günler sayısı yıllık ortalaması 1,8, kar yağışlı günler sayısı yıllık4,4, kar örtülü günler sayısı yıllık 9,1, sisli günler sayısı yıllık 0,6, dolulu günler sayısı yıllık0,2 ve kırağılı günler sayısı yıllık 2,9 olarak ölçülmüştür.

Tablo 43 1970-2011 Yılları Arası Yağışlı, Sisli, Dolulu, Kırağılı, Orajlı Günler

AYLAR

Oca

k

Şuba

t

Mar

t

Nis

an

May

ıs

Haz

iran

Tem

muz

Ağu

stos

Eylü

l

Ekim

Kas

ım

Ara

lık

Yıllı

k

Ortalama Kar Yağışlı GünlerSayısı 9,8 8,9 6 1,6 0,1 0,1 1,8 7,2 4,4

Ortalama Kar Örtülü GünlerSayısı 21,9 22,3 10,9 0,6 0 0,1 2,8 14,5 9,1

Ortalama Sisli günler Sayısı 2,3 1,1 0,3 0,1 0 0 0 0,1 0,1 1 2 0,6Ortalama Dolulu GünlerSayısı 0 0 0,2 0,6 0,9 0,4 0,1 0 0,1 0,1 0 0,2

Ortalama Kırağılı GünlerSayısı 7,4 5,3 2,5 0,1 0 1,2 4 2,9

Ortalama Orajlı Gün Sayıları 0,1 0,1 0,6 2,4 4,7 4,1 2,3 2,5 2,6 2,1 0,4 0,2 1,8İstasyon Adı: 17866-Göksun, Denizden Yüksekliği:1344 m, Enlem: 38, Boylam:36

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Ortalama Nem (%)

Minimum Nem (%)




99

Şekil 27 1970-2011 Yılları Arası Yağışlı, Sisli, Dolulu, Kırağılı, Orajlı Günler Dağılımı

f) Maksimum Kar Kalınlığı

1970-2011 yılları arası Göksun ili Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göretoplam yıllık maksimum kar kalınlığı 167 cm. ile Şubat ayında ölçülmüştür.

Tablo 44 1970-2011 Yılları Arası Göksun Meteoroloji İstasyonu Maksimum Kar Kalınlığı Değerleri

Aylar

Oca

k

Şuba

t

Mar

t

Nis

an

May

ıs

Haz

iran

Tem

muz

Ağu

stos

Eylü

l

Ekim

Kas

ım

Ara

lık YILLIK

Maksimum Kar Kalınlığı (cm) 99 167 163 20 2 6 57 72 167


0

5

10

15

20

25Ortalama Kar Yağışlı GünlerSayısı

Ortalama Kar Örtülü GünlerSayısı

Ortalama Sisli Günler Sayısı

Ortalama Dolulu Günler Sayısı

Ortalama Kırağılı Günler Sayısı

Ortalama Orajlı Gün Sayıları




100

Şekil 28 1970-2011 Yılları Arası Maksimum Kar Kalınlığı Dağılımı Grafiği

g) Buharlaşma

1970-2011 yılları arası Göksun Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre YıllıkOrtalama Açık Yüzey Buharlaşması 122,4 mm’dir. Günlük Maksimum Açık YüzeyBuharlaşması 14,5 mm ile Haziran ayında ölçülmüştür.

Tablo 45 1970-2011 Yılları Arası Göksun Meteoroloji İstasyonu Buharlaşma Değerleri

Aylar

Oca

k

Şuba

t

Mar

t

Nis

an

May

ıs

Haz

iran

Tem

muz

Ağu

stos

Eylü

l

Ekim

Kas

ım

Ara

lıkYILLIK

Ortalama Açık YüzeyBuharlaşması (mm) 10,1 100,9 165,8 216,8 197,1 135,6 30,8 122,4

Günlük MaksimumAçıkYüzey Buharlaşması(mm)

6,5 10 14,5 13,4 11,7 9 6 14,5


0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

Maksimum Kar Kalınlığı (cm)




101

Şekil 29 1970-2011 Yılları Arası Buharlaşma Dağılımı Grafiği

ğ) Rüzgar Dağılımı

ğ.1) Yıllık, Mevsimlik, Aylık Rüzgar Yönü

1970-2011 yılları arası Göksun Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına görerüzgarın esme sayıları toplamı aşağıda tabloda verilmektedir.

Tablo 46 1970-2011 Yılları Arası Esme Sayıları Toplamı

YÖN

Oca

k

Şuba

t

Mar

t

Nis

an

May

ıs

Haz

iran

Tem

muz

Ağu

stos

Eylü

l

Ekim

Kas

ım

Ara

lık YILLIKTOPLAM

N 1595 1464 1557 1237 1299 2012 2297 1774 1501 1314 1615 1675 19340

NNE 1569 1349 1424 1072 1473 2182 2467 2045 1257 1214 1195 1447 18694

NE 1241 1361 1074 763 953 841 901 1016 767 979 935 1194 12025

ENE 1805 1658 1433 1279 1421 1601 1588 1579 1232 1771 1771 1938 19076

E 1105 797 775 681 657 668 831 980 777 907 981 954 10113

ESE 1683 1210 1369 1370 1321 1163 1371 1576 1364 1730 1625 1623 17405

SE 967 736 866 982 1031 781 809 962 997 1128 1019 1099 11377

0

50

100

150

200

250

Ortalama Açık YüzeyBuharlaşması (mm)

Günlük Maksimum Açık YüzeyBuharlaşması (mm)




102

SSE 1297 1180 1840 2497 1891 1629 1472 1636 1694 1568 1280 1255 19239

S 1108 1138 1366 1361 1206 915 1066 1203 1104 974 828 1144 13413

SSW 2903 3018 3434 4018 3698 3078 3172 3521 3705 2712 2472 2415 38146

SW 1930 1972 2031 2176 2027 1706 1809 1912 1916 1682 1509 1958 22628

WSW 1547 1599 2049 2271 2479 2217 2125 2065 2265 2002 1668 1440 23727

W 1036 1038 1056 983 1545 1064 1109 1069 1371 1729 1255 1270 14525

WNW 2724 2869 3546 3406 3456 2967 2311 2447 3407 4333 3595 3025 38086

NW 3967 3302 3652 2904 3103 2723 2629 2572 3092 3690 4323 4054 40011

NNW 3365 3096 3310 3031 3265 4163 4590 4005 3309 2891 3374 3677 42076


1970-2011 yılları arası Göksun Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre 1.Derece hakim rüzgar yönü (NNW) Kuzey-KuzeyBatı, 2. Derece hakim rüzgar yönü (NW)Kuzey Batı, 3. Derece hakim rüzgar yönü (SSW) Güney-GüneyBatı, 4. Derece hakim rüzgaryönü ise (WNW) Batı-Batı-Kuzey. Aşağıda esme sayılarına göre yıllık rüzgar diyagramı verilmiştir.

Şekil 30 1970-2011 Yılları Arası Esme Sayılarına Göre Rüzgar Diyagramı

0

10000

20000

30000

40000

50000N

NNE

NE

ENE

E

ESE

SE

SSES

SSW

SW

WSW

W

WNW

NW

NNW

Esme Sayılarına Göre Yıllık RüzgarDiyagramı




103

1970-2011 yılları arası Göksun Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre esmesayıları mevsimlik olarak hesaplanmış ve aşağıda tabloda verilmiştir.

Tablo 47 1970-2011 Yılları Arası Mevsimlik Esme Sayıları ToplamıYÖNLER KIŞ İLKBAHAR YAZ SONBAHAR

N 4734 4093 6083 4430NNE 4365 3969 6694 3666NE 3796 2790 2758 2681

ENE 5401 4133 4768 4774E 2856 2113 2479 2665

ESE 4516 4060 4110 4719SE 2802 2879 2552 3144

SSE 3732 6228 4737 4542S 3390 3933 3184 2906

SSW 8336 11150 9771 8889SW 5860 6234 5427 5107

WSW 4586 6799 6407 5935W 3344 3584 3242 4355

WNW 8618 10408 7725 11335NW 11323 9659 7924 11105

NNW 10138 9606 12758 9574İstasyon Adı: 17866-Göksun, Denizden Yüksekliği:1344 m, Enlem: 38, Boylam:36

02000400060008000

1000012000

NNNE

NE

ENE

E

ESE

SE

SSES

SSW

SW

WSW

W

WNW

NW

NNW

KIŞ Mevsimi Rüzgar Diyagramı

020004000600080001000012000

NNNE

NE

ENE

E

ESE

SE

SSES

SSW

SW

WSW

W

WNW

NW

NNW

İLKBAHAR Mevsimi Rüzgar Diyagramı




104

Şekil 31 1970-2011 Yılları Arası Mevsimlik Esme Sayıları Rüzgar Diyagramı

02000400060008000100001200014000

NNNE

NE

ENE

E

ESE

SE

SSES

SSW

SW

WSW

W

WNW

NW

NNW

YAZ Mevsimi Rüzgar Diyagramı

020004000600080001000012000

NNNE

NE

ENE

E

ESE

SE

SSES

SSW

SW

WSW

W

WNW

NW

NNW

SONBAHAR Mevsimi RüzgarDiyagramı

05001000150020002500300035004000

NNNE

NE

ENE

E

ESE

SE

SSES

SSW

SW

WSW

W

WNW

NW

NNW

Ocak Ayı Rüzgar Diyagramı

0500100015002000250030003500

NNNE

NE

ENE

E

ESE

SE

SSES

SSW

SW

WSW

W

WNW

NW

NNW

Şubat Ayı Rüzgar Diyagramı




105

0

1000

2000

3000

4000N

NNE

NE

ENE

E

ESE

SE

SSES

SSW

SW

WSW

W

WNW

NW

NNW

Mart Ayı Rüzgar Diyagramı

0

1000

2000

3000

4000

5000N

NNE

NE

ENE

E

ESE

SE

SSES

SSW

SW

WSW

W

WNW

NW

NNW

Nisan Ayı Rüzgar Diyagramı

0

1000

2000

3000

4000N

NNE

NE

ENE

E

ESE

SE

SSES

SSW

SW

WSW

W

WNW

NW

NNW

Mayıs Ayı Rüzgar Diyagramı

0

1000

2000

3000

4000

5000N

NNE

NE

ENE

E

ESE

SE

SSES

SSW

SW

WSW

W

WNW

NW

NNW

Haziran Ayı Rüzgar Diyagramı

0

1000

2000

3000

4000

5000N

NNE

NE

ENE

E

ESE

SE

SSES

SSW

SW

WSW

W

WNW

NW

NNW

Temmuz Ayı Rüzgar Diyagramı

0

1000

2000

3000

4000

5000N

NNE

NE

ENE

E

ESE

SE

SSES

SSW

SW

WSW

W

WNW

NW

NNW

Ağustos Ayı Rüzgar Diyagramı




106

Şekil 32 1970-2011 Yılları Arası Aylık Esme Sayıları Rüzgar Diyagramı

0

1000

2000

3000

4000N

NNE

NE

ENE

E

ESE

SE

SSES

SSW

SW

WSW

W

WNW

NW

NNW

Eylül Ayı Rüzgar Diyagramı

010002000300040005000

NNNE

NE

ENE

E

ESE

SE

SSES

SSW

SW

WSW

W

WNW

NW

NNW

Ekim Ayı Rüzgar Diyagramı

0

1000

2000

3000

4000

5000N

NNE

NE

ENE

E

ESE

SE

SSES

SSW

SW

WSW

W

WNW

NW

NNW

Kasım Ayı Rüzgar Diyagramı

0

1000

2000

3000

4000

5000N

NNE

NE

ENE

E

ESE

SE

SSES

SSW

SW

WSW

W

WNW

NW

NNW

Aralık Ayı Rüzgar Diyagramı




107

ğ.2) Yönlere Göre Rüzgar Hızı

1970-2011 yılları arası Göksun Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına görerüzgarın esme hızları aşağıda tabloda verilmektedir.

Tablo 48 1970-2011 Yılları Arası Yönlere Göre Ortalama Rüzgar Hızları

YÖNLER I II III IV V VI VII VIII IX X XI XIIOrtalamaRüzgar

Hızı

N Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 1,6 1,8 2,2 2 1,9 2,5 2,7 2,2 1,9 1,7 1,8 1,8 2,01

NNE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 1,7 1,9 2,1 2,1 2 2,5 2,6 2,2 1,8 1,7 1,7 1,7 2,00

NE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 1,4 1,5 1,7 1,8 1,6 1,8 1,9 1,8 1,4 1,3 1,3 1,4 1,58

ENE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 1,4 1,6 1,8 1,8 1,7 1,9 1,9 1,7 1,5 1,4 1,4 1,5 1,63

E Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 1,3 1,5 1,8 2 1,7 1,8 1,8 1,7 1,6 1,4 1,3 1,3 1,60

ESE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 1,2 1,5 1,8 2 1,7 1,4 1,5 1,5 1,2 1,3 1,3 1,3 1,48

SE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 1 1,3 1,6 2 1,5 1,3 1,2 1,2 1,1 1,1 1,1 1 1,28

SSE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 1,1 1,4 1,9 2,5 1,8 1,5 1,4 1,2 1,3 1,3 1,2 1,1 1,48

S Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 1 1,3 2 2,6 2 1,5 1,1 1,2 1,4 1,4 1,2 1 1,48

SSW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 1,1 1,4 2 2,4 1,9 1,6 1,5 1,4 1,5 1,4 1,3 1,1 1,55

SW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 0,9 1,2 1,5 1,9 1,6 1,4 1,3 1,3 1,4 1,1 1,1 1 1,31

WSW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 1 1,3 1,7 2 1,8 1,7 1,9 1,6 1,5 1,2 1,2 1,1 1,50

W Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 0,9 1 1,4 1,6 1,4 1,4 1,4 1,2 1,1 1 1,1 0,9 1,20

WNW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 1,1 1,3 1,6 1,7 1,4 1,4 1,4 1,3 1,2 1,1 1,2 1,1 1,32

NW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 1,2 1,3 1,6 1,6 1,4 1,5 1,6 1,3 1,1 1 1,2 1,3 1,34

NNW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 1,6 1,9 2,2 2,1 1,9 2,4 2,6 2,2 1,7 1,5 1,7 1,7 1,96İstasyon Adı: 17866-Göksun, Denizden Yüksekliği:1344 m, Enlem: 38, Boylam:36

Aşağıda esme hızlarına göre uzun yıllar ortalaması rüzgar diyagramı verilmiştir. Budoğrultuda esme hızları en yüksek olan yönler (N) Kuzey ve (NNE) Kuzey-KuzeyDoğuyönleridir.




108

Şekil 33 Uzun Yıllar Esme Hızlarına Göre Rüzgar Hızları Diyagramı

1970-2011 yılları arası Göksun Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına görerüzgarın mevsimlik esme hızları aşağıda tabloda verilmektedir.

Tablo 49 1970-2011 Yılları Arası Rüzgarın Mevsimlik Esme HızlarıKIŞ İLKBAHAR YAZ SONBAHAR

N Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 5,2 6,1 7,4 5,4NNE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 5,3 6,2 7,3 5,2NE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 4,3 5,1 5,5 4,0

ENE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 4,5 5,3 5,5 4,3E Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 4,1 5,5 5,3 4,3

ESE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 4 5,5 4,4 3,8SE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 3,3 5,1 3,7 3,3

SSE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 3,6 6,2 4,1 3,8S Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 3,3 6,6 3,8 4,0

SSW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 3,6 6,3 4,5 4,2SW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 3,1 5 4 3,6

WSW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 3,4 5,5 5,2 3,9W Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 2,8 4,4 4 3,2

WNW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 3,5 4,7 4,1 3,5NW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 3,8 4,6 4,4 3,3

NNW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m/sn) 5,2 6,2 7,2 4,9İstasyon Adı: 17866-Göksun, Denizden Yüksekliği:1344 m, Enlem: 38, Boylam:36

0,00

0,50

1,00

1,50

2,00

2,50N

NNE

NE

ENE

E

ESE

SE

SSES

SSW

SW

WSW

W

WNW

NW

NNW

Yıllık Ortalama Rüzgar Hızı




109

Şekil 34 Yönlere Göre Mevsimlik Ortalama Rüzgar Hızları Diyagramı

0

2

4

6N

NNE

NE

ENE

E

ESE

SE

SSES

SSW

SW

WSW

W

WNW

NW

NNW

0

2

4

6

8N

NNE

NE

ENE

E

ESE

SE

SSES

SSW

SW

WSW

W

WNW

NW

NNW

İLKBAHAR MEVSİMİ RÜZGAR DİYAGRAMI

0

2

4

6

8N

NNENE

ENE

E

ESE

SESSE

SSSW

SW

WSW

W

WNW

NWNNW

YAZ MEVSİMİ RÜZGAR DİYAGRAMI

0123456

NNNE

NE

ENE

E

ESE

SE

SSES

SSW

SW

WSW

W

WNW

NW

NNW

SONBAHAR MEVSİMİ RÜZGAR DİYAGRAMI

KIŞ MEVSİMİ RÜZGAR DİYAGRAMI




110

0

0,5

1

1,5

2N

NNE

NE

ENE

E

ESE

SE

SSES

SSW

SW

WSW

W

NW

NNW

Ocak Ayı Rüzgar Diyagramı

0

0,5

1

1,5

2N

NNE

NE

ENE

E

ESE

SE

SSES

SSW

SW

WSW

W

WNW

NW

NNW

Şubat Ayı Rüzgar Diyagramı

00,5

11,5

22,5

NNNE

NE

ENE

E

ESE

SE

SSES

SSW

SW

WSW

W

WNW

NW

NNW

Mart Ayı Rüzgar Diyagramı

0

1

2

3N

NNENE

ENE

E

ESE

SESSE

SSSW

SW

WSW

W

WNW

NWNNW

Nisan Ayı Rüzgar Diyagramı




111

0

0,5

1

1,5

2N

NNENE

ENE

E

ESE

SESSE

SSSW

SW

WSW

W

WNW

NWNNW

Mayıs Ayı Rüzgar Diyagramı

00,5

11,5

22,5

NNNE

NE

ENE

E

ESE

SESSE

SSSW

SW

WSW

W

WNW

NWNNW

Haziran Ayı Rüzgar Diyagramı

00,5

11,5

22,5

NNNE

NE

ENE

E

ESE

SE

SSES

SSW

SW

WSW

W

WNW

NW

NNW

Ağustos Ayı Rüzgar Diyagramı

0

1000

2000

3000

4000

5000N

NNE

NE

ENE

E

ESE

SE

SSES

SSW

SW

WSW

W

WNW

NW

NNW

Temmuz Ayı Rüzgar Diyagramı




112

Şekil 35 Yönlere Göre Aylık Ortalama Rüzgar Hızları Diyagramı

ğ.3) Ortalama Rüzgar Hızı

1970-2011 yılları arası Göksun Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllıkortalama rüzgar hızı 1,8 m/sn ’dir.

0

0,5

1

1,5

2N

NNENE

ENE

E

ESE

SESSE

SSSW

SW

WSW

W

WNW

NWNNW

Eylül Ayı Diyagramı

0

0,5

1

1,5

2N

NNENE

ENE

E

ESE

SESSE

SSSW

SW

WSW

W

WNW

NWNNW

Ekim Ayı Rüzgar Diyagramı

0

0,5

1

1,5

2N

NNE

NE

ENE

E

ESE

SE

SSES

SSW

SW

WSW

W

WNW

NW

NNW

Kasım Ayı Rüzgar Diyagramı

0

0,5

1

1,5

2N

NNENE

ENE

E

ESE

SESSE

SSSW

SW

WSW

W

WNW

NWNNW

Aralık Ayı Rüzgar Diyagramı




113

Tablo 50 1970-2011 Yılları Arası Aylık Ortalama Rüzgar Hızları

AYLAR

Oca

k

Şuba

t

Mar

t

Nis

an

May

ıs

Haz

iran

Tem

muz

Ağu

stos

Eylü

l

Ekim

Kas

ım

Ara

lık YILLIKORT.

Ortalama Rüzgar Hızı (m/sn) 1,4 1,7 2,1 2,3 1,9 2,2 2,2 1,8 1,6 1,5 1,7 1,5 1,8İstasyon Adı: 17866-Göksun, Denizden Yüksekliği:1344 m, Enlem: 38, Boylam:36

Şekil 36 Aylık Ortalama Rüzgar Hızları Grafiği

ğ.4) Maksimum Rüzgar Hızı ve Yönü

Aşağıda esme hızlarına göre Maksimum rüzgar hızı ve yönü aşağıdaki tablodagörülebilir. Buna göre esme hızı 28.7 m/sn ile (SSW) Güney-GüneyBatı yönleridir.

Tablo 51 Maksimum Rüzgar Hızı ve YönüEn Hızlı

EsenRüzgarın

AYLARYILLIK1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Yönü NW N WSW N NNW SSW WSW S W NNW N NNW SSW

Hızı (m/sn) 24,2 24 24,3 24,4 26,2 28,7 20,4 21,8 20,2 21,2 26,1 25 28,7İstasyon Adı: 17866-Göksun, Denizden Yüksekliği:1344 m, Enlem: 38, Boylam:36

0

0,5

1

1,5

2

2,5

Ortalama Rüzgar Hızı (m_sec)




114

Şekil 37 Maximum Rüzgar Hızı Grafiği

ğ.5) Ortalama Fırtınalı Günler Sayısı

Göksun Meteoroloji İstasyonu, uzun yıllar fevk hadiseleriTablo 52’ de verilmiştir.

Tablo 52 Göksun Meteoroloji İstasyonuna Ait Uzun Yıllar Fevk Hadiseleri

YIL TARİH YER İLİ OLAY ZARAR

1980 10.04.1980 Göksun K.maraş Yağış ve sel Sellerden dolayı yerleşim yerleri zarargörmüş

2002 23.03.2002 Göksun Kahramanmaraş Fırtına Bazı evlerin çatılarını uçurmuş2002 18.06.2002 Göksun Kahramanmaraş Fırtına Bazı ağaçların dallarını kırmış

2002 20.12.2002 Göksun Kahramanmaraş Fırtına Bazı ev ve işyerinin çatı ve bacalarınıuçurmuş

2003 26.03.2003 Göksun Kahramanmaraş Fırtına Bazı evlerin çatı ve bacalarını uçurmuş2003 17.12.2003 Göksun Kahramanmaraş Kar Elektrik hatlarında kopmalar olmuş

2004 22.01.2004 Göksun Kahramanmaraş KarElektrik ve telefon hatlarında kopmalarolmuş,bazı ağaçların dalları kırılmış

2004 16.04.2004 Göksun Kahramanmaraş Fırtına Haberleşme ve enerji nakil hatları zarargördü

2004 22.06.2004 Göksun Kahramanmaraş Yağış ve sel Sel nedeniyle topraklar sürüklendi2007 06.03.2007 Göksun Kahramanmaraş Fırtına Ağaçlar kırıldı


ğ.6) Ortalama Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı

1970-2011 yılları arası Göksun Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göreortalama yıllık toplam fırtınalı günler sayısı 4,2, kuvvetli rüzgarlı günler sayısı 45,2 ’dir.

0

5

10

15

20

25

30

35




115

Tablo 53 1970-2011 Yılları Arası Fırtınalı Günler, Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayıları

AYLAR

Oca

k

Şuba

t

Mar

t

Nis

an

May

ıs

Haz

iran

Tem

muz

Ağu

stos

Eylü

l

Ekim

Kas

ım

Ara

lık

Yıllı

kTo

plam

Ortalama Fırtınalı Günler Sayısı 0,5 0,5 0,4 0,4 0,5 0,4 0,3 0,1 0,1 0,1 0,5 0,4 4,2

Ortalama Kuvvetli Rüzgarlı GünlerSayısı 2,2 2,9 4,4 4,9 4,7 5,8 6,5 3,9 2,8 2,4 2,4 2,3 45,2


Şekil 38 Fırtınalı Günler, Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayıları Grafiği

Proje kapsamında arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası aşamalardageçekleştirilecek faaliyetler sonucu meteorolojik ve iklim etki oluşması beklenmemektedir.

0

1

2

3

4

5

6

7

Oca

k

Şuba

t

Mar

t

Nisa

n

May

ıs

Hazir

an

Tem

muz

Ağus

tos

Eylü

l

Ekim

Kasım

Aral

ık

Ortalama Fırtınalı GünlerSayısı

Ortalama KuvvetliRüzgarlı Günler Sayısı

b) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler sırasında yerel ve bölgesel iklimdeoluşabilecek Meteorolojik ve iklimsel etkiler ile alınacak önlemler (arazihazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası)




116

FLORA

Söz konusu proje sahası; Davis’in 9 ciltlik Flora of Turkey and the East Aegean Islandadlı eserinde belirttiği kareleme sistemine göre B-6 karesinde yer almaktadır. Proje sahasıfitososyolojik olarak incelendiğinde Akdeniz fitocoğrafya bölgesi ile İran-Turan fitocoğrafyabölgesinin kesişim yerinde bulunmaktadır. Dolayısıyla alanda her iki bölgeye ait flora türlerinerastlamak mümkündür.

Aşağıdaki şekilde Davis’in kareleme sistemi görülmektedir:

Şekil 39 Türkiye Fitocoğrafya Bölgeleri (Davis P.H, Harper P.C. and Hege, I.C. (eds.), 1971. Plant Life of South-West Asia.The Botanical Society of Edinburgh)

4.7. Flora-Fauna

a) Proje Alanı ve Proje Etki Alanı Flora-Faunası

Proje Alanı




117

Şekil 40 Proje alanı ve çevresinin vejetasyon formasyonları

Literatür çalışmaları esas olarak, flora çalışmaları için, “Türkiye Bitkileri Veri Servisi(TUBİVES)(http://wwweski.tubitak.gov.tr/tubives)” ve Davis.P.H, Flora Of Turkey And TheEast Aegean Islands, Vol.1-10,Edinburg(1965-1988) adlı kaynaklardan yararlanılarakyapılmıştır. Ulusal ve uluslararası ölçekte koruma altına alınmış türleri belirleyebilmek için“Red Data Book of Turkish Plants (Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı-Türkiye Tabiatını KorumaDerneği, Van 100. Yıl Ünv./Ankara, 2000)”, isimli eser kullanılmış; BERN, Avrupa YabanHayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi(1984), CITES Sözleşmesi, IUCN RedList (Nesli Tükenme Tehlikesi Altında Olan Türlerin Kırmızı Listesi, 2008)(http://www.iucnredlist.org), 2013-2014 MAK Kararları sözleşme ve listelerinden taramayapılmıştır. Ayrıca bölgenin kuş türlerinin belirlenmesinde arazi gözlemlerine ek olarak“Collins Bird Guide (1999)” ve “Türkiye’nin Önemli Kuş Alanları (Yarar M., Mangnin G.,1997)” kaynakları esas alınmıştır. Bitkilerin Türkçe karşılıkları ise “Türkçe Bitki AdlarıSözlüğü” (Baytop,1994) adlı eserlerden faydalanılarak verilmiştir.

Proje Alanı




118

Tablo 54 Flora Tablosu

FLORA TABLOSU

FAMİLYA TÜR TÜRKÇEİSİM

YÖRESELİSİM

FİTOCOĞRAFİKBÖLGE LOKALİTE BERN’E

GÖREBİTKİNİNTESPİTŞEKLİ

HABİTAT

ÖRTÜŞBOLLUK(Braun-

BalanquetMetodu)

END. TEHLİKESINIFI

1 2 3 4 5 6 7 8 1 2 3 4 5 L B YACERACEAE Acer platanoides Akçaağaç Avrupa-Sibirya 500-1900 m L, A X XANACARDİACEAE Pistacia atlantica Menengiç 0-1500 m L, A X X XAPİACEAE(UMBELLİFERAE)

Eryngium campestrevar.campestre

Tengeldikeni

0-1800 m L X X X X

Scandix iberica Kişkiş 500-2000 m L X X X X XBupleurum sulphureum İran-Turan 400-1500 m L X X X

ARACEAE Arum detruncatum Yılan yastığı 70-2060 m L, A X X X XASTERACEAE(COMPOSİTAE)

Anthemis kotschyana var.kotschyana

Papatya 400-2050 m L, A X X X

Bidens tripartita Bidens 0-1950 m L X XCentaurea solstitialis ssp.solstitialis

Zerdalidikeni

0-1900 m L X X X

Crepis foetida Tüylü kanak 0-2000 m L X X XJurinea pontica Geyik

göbeğiİran-Turan 50-1450 m L X X X X X

Pilosella piloselloides ssp.megalomastix

100-2300 m L X X X

Centaurea deprassa Acımık - İran-Turan 0-2300 m - L X X XBORAGİNACEAE Anchusa azurea

ssp azureaSığır dili Güriz İran-Turan 0-2500 m - L X X X

Onosma tauricum var.tauricum

Emzik otu 50-2400 m L X X X

BRASSİCACEAE(CRUCİFERAE)

Alyssum condensatumssp. flexibile

Kevke 200-3500 m L X X

Alyssum murale 0-2300 m L X X X X X

Alyssum dasycarpum - - - 100-2600 m

L X X X




119

FLORA TABLOSU


YÖRESELİSİM



HABİTAT


BalanquetMetodu)

END. TEHLİKESINIFI

1 2 3 4 5 6 7 8 1 2 3 4 5 L B YCAMPANULACEAE Legousia speculum-

venerisAkdeniz 0-1900 m L X X X

Campanula glomerata ssp.hispida

Çıngırak otu Avrupa-Sibirya 0-2700 m L X X X

CAPRİFOLİACEAE Lonicera caucasica ssp.caucasica

Kafkashanımeli

500-2790 m L X X

CARYOPHYLLACEAE Gypsophila venusta Çöven 300-1600 m L, A X X XPetrorhagia alpina ssp.olympica

250-2100 m L X X

CHENOPODİACEAE Chenopodium album ssp.album

Tel pancarı 0-2000 m L X X

CİSTACEAE Helianthemum ledifoliumvar. lasiocarpum

4-1400 m L X X

CRASSULACEAE Sedum pallidum var.pallidum

Camızkulağı

0-1900 m L X X X

CONVOLVULACEAE Convolvulus betonicifoliusssp. betonicifolius

Mahmudeotu

Koyungözü 30-1700 m L X X

CYPERACEAE Carex hirta Avrupa-Sibirya 0-2050 m L X XCUPRESSACEAE Juniperus oxycedrus

subsp. oxycedrusKatran ardıcı - - 0-1800 m L, A X X X

Juniperus excelsa Boylu ardıç 300-2300 m L, A X X XDİPSACACEAE Scabiosa calocephala Uyuz otu İran-Turan 0-2000 m L X X XERİCACEAE Monotropa hypopithys 540-1800 m L X XEUPHORBİACEAE Euphorbia taurinensis 0-1500 m L X X XELAEAGNACEAE Elaeagnus angustifolia İğde Yabani iğde Avrupa-Sibirya 0-3000 m - L, A X X XFAGACEAE Quercus pubescens Gezengi 0-1700 m L X X




120

FLORA TABLOSU


YÖRESELİSİM



HABİTAT


BalanquetMetodu)

END. TEHLİKESINIFI

1 2 3 4 5 6 7 8 1 2 3 4 5 L B YGERANİACEAE Geranium tuberosum ssp.

tuberosumDeve tabanı 0-2500 m L X X X X

GRAMİNEAE (POACEAE) Poa bulbosa Yumrulusalkım otu

Avrupa-Sibirya 0-3000 m - L X X X X

Bromus tectorum Dam bromu Avrupa-Sibirya 0-2000 m - L X X XGUTTİFERAE Hypericum origanifolium Kantaron 50-2400 m L X XİLLECEBRACEAE Herniaria hirsuta Kırık otu 0-1700 m L X X XİRİDACEAE Crocus chrysanthus Sarı çiğdem 0-2200 m L, A X X X

İris galatica Süsen İran-Turan 400-1700 m L X X X X

LABİATAE (LAMİACEAE) Teucrium polium Acı yavşan Peryavşan Akdeniz 0-2050 m - L X X XPrunella vulgaris - - Avrupa-Sibirya 0-2900 m - L X X XMentha aquatica Dere nanesi 0-1300 m L X XScutellaria orientalis Kırbaç sırımı 400-2200 m L X X

LAURACEAE Laurus nobilis Defne Akdeniz 0-1200 m - L, A X X XLEGÜMİNOSAE(FABACEAE)

Trifolium physodes var.physodes

Kuş elması Akdeniz 0-1800 m L X X

Trigonella foenum-graecum

Boy otu Çemen otu 0-1100 m L X X X

Vicia peregrina Burçak Efek otu 0-1400 m L, A X X X X XLEMNACEAE Lemna gibba Su

mercimeği0-1650 m L X x

Sideritis montana ssp.montana

Dağ çayı Akdeniz 0-2000 m L X X X




121

FLORA TABLOSU


YÖRESELİSİM



HABİTAT


BalanquetMetodu)

END. TEHLİKESINIFI

1 2 3 4 5 6 7 8 1 2 3 4 5 L B YLİNACEAE Linum austriacum ssp.

austriacumZeyrek 0-1800 m L X X X

LİLİACEAE Allium paniculatumssp paniculatum

Sirmo Akdeniz 0-2000 m - L X X X X

Asphodeline brevicaulisssp. brevicaulis

Çiriş otu 0-1300 m L X X X X

Muscari tenuiflorum Dağsümbülü

0-2400 m L X X X X

Ornithogalum armenicum Akdeniz 0-2750 m L X X XMALVACEAE Malva neglecta - Küçük

ebegümeciAvrupa-Sibirya 0-2000 m - L X X X

OLEACEAE Jasminum furticans Katırtırnağı Borumuk Akdeniz 0-1500 m L X X XORCHİDACEAE Orchis mascula ssp.

pinetorumErkencisalep

150-2400 m L X X

PAPAVERACEAE Glaucium corniculatum Boynuzlugelincik

- İran-Turan 0-1350 m - L X X X

Papaver argemone ssp.argemone

Gelincik 0-2000 m L X X

PİNACEAE Pinus brutia Kızılçam Akdeniz 0-1200 m L, A X XPLANTAGİNACEAE Plantago major. ssp. major Beş damar

otu0-2240 m L X X X

POLYGALACEAE Polygala supina Süt otu 0-2500 m L X X XPOLYGONACEAE Rumex acetosella

ssp acetosellaKuzu kulağı Ekşimen Avrupa-Sibirya 0-2300 m - L X X X

RANUNCULACEAE Ranunculus arvensis Tarla düğünçiçeği

0-1850 m L, A X X

Nigella segetalis Çörek otu 0-1600 m L, A X X




122

FLORA TABLOSU


YÖRESELİSİM



HABİTAT


BalanquetMetodu)

END. TEHLİKESINIFI

1 2 3 4 5 6 7 8 1 2 3 4 5 L B Y

RHAMNACEAE Frangula alnus ssp. alnus Barut ağacı Avrupa-Sibirya 10-1700 m L X X XROSACEAE Crataegus aronaria var.

aronariaSarı alıç 0-1600 m L X X X X

Pyrus elaeagnifolia ssp.elaeagnifolia

Ahlat 0-1700 m L, A X X

SALİCACEAE Populus alba Ak kavak Avrupa-Sibirya 10-1100 m L, A X XSalix triandra ssp.bornmuelleri

Söğüt İran-Turan 100-1500 m L, A X X

TYPHACEAE Typha latifolia Hasır otu 0-1850 m L X XVALERİANACEAE Valerianella coronata 300-1800 m L X X XZYGOPHYLLACEAE Peganum harmala Üzerlik Nazar otu İran-Turan 0-1500 m - L X X X

HABİTAT SINIFLARI TEHLİKE SINIFLARI ÖRTÜŞ –BOLLUK DERECELERİ END. (ENDEMİZM)1.Orman Ex : Tükenmiş-Extinct Endemik Türler(Tükenmiş) 1. Çok Nadir L : Lokal Endemik2.Maki Ew : Doğada Yok Olmuş Endemik Türler (Doğada Tükenmiş) 2. Nadir B : Bölgesel End.3.Frigana CR : Kritik Olarak Tehlikede Olan Endemik Türler 3. Orta Derecede Bol Y : Yaygın End.4.Kültür Alanları(Bağ, bahçe v.b.)EN : Tehlike Altında Endemik Olmayan Türler (Tehlikede) 4. Bol5.Mera VU : Hasar Görebilir Türler 5. Çok Bol veya Saf Populasyon Oluşturmakta6.Nemli çayır, Bataklık ve Sulak Alan LR : Düşük Riskli Bitkiler (Az Tehdit Altında)7.Step cd : Yukarıdaki Kategorilerin herhangi Birine Girmeyen Fakat Bunun Yanında8.Kayalık Taksona Özgü veya Habitata Özgü Koruma Programı Olan Bitkiler (Koruma Önlemi Gerektiren) nt : Tehdit AltınaGirebilir BİTKİ TESPİTİNİN NASIL YAPILDIĞILOKALİTE : Bitkinin tam adresi lc : En Az Endişe verici (Herhangi bir koruma gerektirmeyen ve tehdit altında olmayan) A : Arazi Çalışması Sonucu

ve yüksekliği DD : Bitkinin tehdit altında olmasından çok bitki hakkında daha fazla bilgi toplanması gerekli bitkiler L : Literatür Taraması SonucuNE : Değerlendirilmeyen

YÖRESEL İSİM : Türk Dil Kurumu Yayını ‘Türkçe Bitki Adları Sözlüğü’ refarans olarak alınabilirKAYNAK :- Davıs, P.H. Flora Of Turkey 1-8, Josef Donner Linz

- Red Data Book Of Turkısh Plants’Türkiye Tabiatı Koruma Derneği ve Van 100. Yıl Üniversitesi 2000’- TÜBİVES (Türkiye Bitkileri Veri Servisi)




123

Yukarıdaki listeden belirtilen türlerden endemik ve nesli tehlikede olan bitki türlerinitespit etmek için ‘Red Data Book Of Turkısh Plants’ Türkiye Tabiatı Koruma Derneği ve Van100. Yıl Üniversitesi 2000 adlı yayın taranmış ve nesli tehlikede olan bitki türünerastlanmamıştır. Ayrıca Ulusal ve Uluslararası Sözleşmelere göre koruma altına alınmıştürler de bulunmamaktadır.

FAUNA

Faaliyet alanının dahil olduğu bölgede yaşaması muhtemel ve tespit edilen yabanhayatı grupları tablo 56’ daki listelerde belirtilmiştir:




124

Tablo 55 Fauna Listesi/Kuş Türleri

Latince Adı Türkçe Adı İngilizce Adı EVRDB IUCN END BERNSözleşmesi

MAK(2013-2014) KAYNAK

AVES KUŞLAR

TAKIM : FALCONİFORMES YırtıcıkuşlarFAM : ACCİPİTRİDAE YırtıcıkuşlarSp : Buteo buteo Şahin Maeusebussard :

Buzzard A-4 LC - Ek-II Ek Liste-I L, A

Sp : Buteo rufinus Kızılşahin Adlerbussard :Lang-legged Buzzard A-4 LC - Ek-II Ek Liste-I L, A

Sp : Gyps fulvus Kızılakbaba Gaensegeier :Griffon Vulture A-3 LC - Ek-II Ek Liste-I L

Sp : Aquila chrysaetos Kaya Kartalı Steinadler:Golden Eagle A-3 LC Ek-II Ek Liste-I L

FAM : FALCONİDAE Doğangiller

Sp : Falco tinnunculus Kerkenez Turmfaike:Kestrel A-4 LC - Ek-II Ek Liste-I L, A, G

Sp : Falco peregrinus Gezgincidoğan Wanderfaike :Peregrine Falcon A-4 LC - Ek-II Ek Liste-I L

Sp : Falco biarmicus Bıyıklıdoğan Lanner Lanner A-2 LC - Ek-II Ek Liste-I L, A

Sp : Accipiter nisus Atmaca Sparrowhawk A-4 LC - Ek-II Ek Liste-I L, A, GTAKIM : GALLİFORMES TavuklarFAM : PHASİANİDAE TavuksularSp : Coturnix coturnix Bıldırcın Wachtel : Quail A-4 LC - - Ek Liste -III L

Sp : Perdix perdix Çilkeklik Rebhuhn :Partridge A-3 LC - Ek-III Ek Liste-II L

Sp : Alectoris chukar Kınalıkeklik Chukarhuhn :Chukar Partridge A-2 LC - - Ek Liste-III L, A

TAKIM : COLUMBİFORMES GüvercinlerFAM : COLUMBİDAE GüvercingillerSp : Columba livia Kaya Güvercini Haustaube:

Domestis Pigeon A-4 LC - - Ek Liste-III L




125

Latince Türkçe Adı İngilizce Adı EVRDB IUCN END BERNSözleşmesi


AVES KUŞLAR

TAKIM : COLUMBİFORMES GüvercinlerFAM : COLUMBİDAE Güvercingiller

Sp : Streptopelia decaocto Kumru Türkentaube:Collarede Dove A-4 LC - - Ek Liste-II L, G

TAKIM : STRİGİFORMES Gece YırtıcılarıFAM : STRİGİDAE BaykuşgillerSp : Athene noctua Kukumav Steinkauz: Little Owl A-4 LC - Ek-II Ek Liste-I L, A

Sp : Otus scops Cüce baykuş Zwergohreule :Scops Owl A-3 LC - Ek-II Ek Liste-I L, A

Sp : Strix aluco Alacabaykuş Waldkauz :Tawny Owl A-2 LC - Ek-II Ek Liste-I L, A

Sp : Bubo bubo Puhu Uhu : Eagle Owl A-2 LC - Ek-II Ek Liste-I L, A

TAKIM : PICIFORMES AğaçkakanlarFAM : PICIDAE Ağaçkakangiller

Sp : Picus viridis Yeşil Ağaçkakan Grünspecht :Green Woodpecker A-3 LC - Ek-II Ek Liste-I L

Sp : Dendrocopos minor Küçük Ağaçkakan Lesser Spotted Woodpecker A-4 LC - Ek-II Ek Liste-I LTAKIM : PASSERİFORMES Ötücü KuşlarFAM : CORVİDAE KargagillerFAM : CORVİDAE KargagillerSp : Pica pica Saksağan Elster :Magpie - LC - Ek Liste-III L, A, G

Sp : Corvus corax Kara Karga Koikraba:Roven - LC - Ek-III Ek Liste-II L, G

Sp : Corvus monedula Küçük Karga Dohle :Jackdaw - LC - - Ek Liste-III L, G

Sp :Corvus corone cornix Leş Kargası Nebeikrache :Hooded - LC - - Ek Liste-III L, A

Sp : Pyrrhocorax graculusSarıgaga Dağkarkargası Alpendohle:

Alpine Chough - LC - Ek-II Ek Liste-I L




126

Latince Türkçe Adı İngilizce Adı EVRDB IUCN END BERNSözleşmesi


AVES KUŞLAR

TAKIM : PASSERRİFORMES Ötücü KuşlarFAM : STURNİDAE SığırcıkgillerSp : Sturnus vulgaris Sığırcık Star: Starling - LC - - Ek Liste-II L, G, A

FAM : PASSERİDAE SerçegillerSp : Passer domesticus Ev serçesi Hausperling :

House Sparrow - LC - - Ek Liste-III L, G

FAM : FRINGILLIDAE İspinozgiller

Sp : Serinus serinus Kanarya Girlitz :Serin - LC - Ek-II Ek Liste-I L

Sp : Carduelis carduelis Saka Stieglitz :Goldfinch A-4 LC - Ek-II Ek Liste-I L, A

EVRDB : European Vertabrate Red Data BookMAK (2013-2014) : Merkez Av Komisyonu KararıEND : EndemikKAYNAK :A : Anket (Yöre Halkından Alınan Bilgiler)G : GözlemH : Habitat UygunluğuL : Literatür




127

Sürüngen, İkiyaşamlılar ve Memeliler Tür ListesiLatince Adı Türkçe Adı ERL END IUCN BERN

SözleşmesiMAK

(2013-2014) KAYNAK HABİTAT Gözlemİstasyonu

REPTİLİA SÜRÜNGENLERTAKIM : SQUAMATA KertenkelelerALT TAKIM : LACERTİLİA KertenkelelerFAM : LACERTİDAE Asıl KertenkelelerCİNS : LacertaSp : Lacerta parva Cüce Kertenkelesi Nt - LC Ek-II Ek Liste-I L Dağ steplerinde, taşlık

zeminlerde yaşarlar -

ALT TAKIM : OPHİDİA YılanlarFAM : TYPHLOPİDAE KöryılanlarCİNS : Typhlops

Sp : Typhlops vermicularis Kör Yılan Nt - - Ek-III Ek Liste-I L Nemli toprak , taşlarınaltında yaşarlar -

FAM : COLUBRİDAECİNS : Coluber

Sp :Coluber najadum Ok Yılanı Nt - - Ek-II Ek Liste-I L, AGenellikle sıcak yerlerde,taşlık ve çalılık kurubiyotoplarda yaşarlar.

-

CİNS : ElapheSp : Elaphe quartuorlineta

sauromates Sarı Yılan Nt - - Ek-II Ek Liste-I L Taşlık yerler, bahçelerve tarlalarda -

CİNS : Natrix

Sp : Natrix tessellatatessellata Su Yılanı Nt - LC Ek-II Ek Liste-I L

Nehir, akarsu, dere vegöllerde su içinde vekenarlarında yaşarlar

-

AMPHIBIA AMFİBİLER

TAKIM : ANURA KuyruksuzKurbağalar

ALTTAKIM : PROCOELAFAM : HYLIDAE Yaprak KurbağalarıCİNS : Hyla

Sp : Hyla arborea Ağaç Kurbağası Nt - LC Ek-II - L, A, G

Genellikle ağaçlarda yada ağaçsı bitkilerde,

bazen otların arasındabulunur




128

FAM : BUFONİDAE KarakurbağalarıCİNS : Bufo

Sp : Bufo viridis Gece KurbağasıNt - LC Ek-II - L, A Kurak alanlarda yaşarlar -

MAMMALİA MEMELİLERTAKIM : İNSECTİVORA BÖCEKÇİLLERFAM : ERİNACEİDAE Kirpiler

Sp : Erinaceus concolor Kirpi Nt - LC - Ek Liste-I L, G Ağaçlık, seyrek ormanlık,bahçelik yerler

FAM : SORİCİDAE SİVRİFARELERSp : Crocidura leucodon Sivri burunlu tarla faresi Nt - LC Ek-III - L, G Açık veya çalılık araziler

Sp : Sorex minutus Cücefare Nt - LC Ek-III - L, A Çayırlarda, kırlarda,parklarda, ormanlarda -

TAKIM : CHİROPTERA YarasalarALTTAKIM : MİCROCHİROPTERA Böcek yiyen yarasalarFAM : VESPERTİLİONİDAE Düzburunlu yarasalar

Sp : Pipistrellus pipistrellus Cüce yarasa V - LC Ek-III - LOrman, açık arazi, kültüralanları, su kenarınayakın yerler

TAKIM : LAGOMORPHA TavşanlarFAM : LEPORİDAE

Sp : Lepus europaeus Yabani tavşan Nt - LC Ek-III Ek Liste-III L, G, A Otluk, ormanlık ve açıkaraziler

TAKIM : RODENTİA KEMİRİCİLER

ALTTAKIM : MYOMORPHA Fare benzeri sincaplar

FAM : CRİCETİDAE Avurtlaklar

Sp : Arvicola terrestris Su sıçanı Nt - LC - - L, GSık otlarla kaplı sukenarları, çayırlıklar,bazen ormanlar

FAM : SPALACİDAE Kör fareler

Sp : Spalax leucodon Kör fare Nt - DD - - L Yumuşak tarım alanları,bağ-bahçeler

FAM : MURİDAE Fareler-sıçanlar

Sp : Mus musculus Ev faresi Nt - LC - - L, A Her yerde, özellikleevlerde




129

TAKIM : CARNİVORA YIRTICILAR

FAM : CANİDAE Kurtlar-köpekler

Sp : Vulpes vulpes Tilki Nt - LC - Ek Liste-III L, A, G Çalılıklar, ormanlar,ormanlık steplerde

FAM : MUSTELİDAE Sansargiller

Sp : Mustela nivalis Gelincik Nt - LC Ek-III EK Liste-II L, AOrmanlar, açık araziler,tarım arazileri, ağaçkovukları

Sp : Meles melesPorsuk R - LC Ek-III EK Liste-II L

Ormanlar, yer yer ağaçiçeren kayalıklar, stepveya yarı stepler

FAM : FELİDAE Kedigiller

Sp : Felis lynx Vaşak E - - Ek-III EK Liste-I L Geniş yapraklı ve karışıkormanlarda

TAKIM : ARTİODACTYLA ÇİFT TOYNAKLILAR

ALTTAKIM : NONRUMİNANTİA Geviş getirmeyenler

FAM : SUİDAE Eski dünya domuzları

Sp : Sus scrofa Yabani domuz Nt - LC - Ek Liste-III L, AGeniş yapraklı ve karışıkormanlar ve uygun bitkiörtüsünün olduğu her yer

Gözlem İstasyonu : Faaliyet Alanı ve Çevresinde Yapılan Arazi Çalışmalarında Türlerin Tespit edildiği Noktalar veya AlanlarHABİTAT : Tespit Edilen Türün Yaşadığı Alan ÖzelliğiERL : European Red ListKAYNAK

A : Anket (Yöre Halkından Alınan Bilgiler)G : GözlemL : Literatü




130

Yukarıda belirtilen türlerin uluslar arası ticareti ile ilgili “Nesli Tehlikede Olan YabaniHayvan ve Bitki Türlerinin Uluslar arası Ticaretine İlişkin Sözleşme (CITES) incelenmiştir.Bölgenin flora listesi içerisinde bu sözleşmede yer alan tür veya alttürler bulunmamaktadır.Yine bölgenin fauna listesi içerisinde ise bu sözleşmede yer alan ve bölgede de yaşamaortamı bulunan 2 tür tespit edilmiştir. Bunlar: Columba livia (kaya güvercini)(Ek III), Falcoperegrinus (gezginci doğan)(Ek I)’dir. Buna göre;

Ek I Kapsamındaki Türlerin Örneklerinin Ticaret MevzuatıMadde III1. Ek I kapsamındaki türlerin örneklerinin her türlü ticareti işbu Madde’nin hükümlerine

uygun şekilde yapılacaktır.2. Ek I kapsamındaki bir türün herhangi bir örneğinin ihraç edilebilmesi için önceden

ihracat izni alınacak ve alınan izin belgesi ibraz edilecektir. İhracat izni, ancak aşağıdakişartlar yerine getirildiği takdirde verilecektir.

(a) İhracat işlemini yapan Devlet’in Bilimsel Mercii’nin, söz konusu ihracatın, ilgilitürün soyunun devamına zarar vermeyeceğini bildirmiş olması;

(b) İhracat işlemini yapan Devlet’in Yönetim Mercii’nin, bu örneğin söz konusuDevlet’in hayvan ve bitki varlığının korunmasına ilişkin kanunları ihlal edilmeksizin eldeedilmiş olduğuna kanaat getirmesi;

(c) İhracat işlemini yapan Devlet’in Yönetim Mercii’nin, herhangi bir canlı örneğin,yararlanma, sağlık bakımından zarar görme ve zalimce davranışa maruz kalma rizikosunu enaza indirecek şekilde hazırlanacağı ve sevk edileceğine kanaat getirmesi; ve

(d) İhracat işlemini yapan Devlet’in Yönetim Mercii’nin, söz konusu örnek için ithalatizninin alınmış olduğuna kanaat getirmesi.

3. Ek I kapsamındaki bir türün herhangi bir örneğinin ithali için ithalat izninin yanı sıraihracat izni ya da reeksport belgesinin önceden alınması ve bunların ibraz edilmesi şarttır.İthalat izni ancak, aşağıdaki şartlar yerine getirildiği takdirde verilecektir :

(a) İthalat işlemini yapan Devlet’in Bilimsel Mercii’nin, ithalatın, ilgili türün soyunundevamına zarar vermeyeceği bir amaç için yapılacağını bildirmiş olması;

(b) İthalat işlemini yapan Devlet’in Bilimsel Mercii’nin, canlı örneğin önerilen alıcısının,bu örneğin bakımı ve barındırılması için uygun donanıma sahip olduğuna kanaat getirmesi;ve

(c) İthalat işlemini yapan Devlet’in Yönetim Mercii’nin, örneğin esas olarak ticariamaçlarla kullanılmayacağına kanaat getirmesi.

4. Ek I kapsamındaki bir türün herhangi bir örneğinin reeksport edilebilmesi içinönceden reeksport belgesi alınması ve bu belgenin ibraz edilmesi şarttır. Reeksport belgesiancak aşağıdaki şartlar yerine getirildiği takdirde verilecektir :

(a) Reeksport işlemini yapan Devlet’in Yönetim Mercii’nin, örneklerin işbuSözleşme’nin şartlarına uygun olarak söz konusu Devlet’e ithal edilmiş olduğuna kanaatgetirmesi;

(b) Reeksport işlemini yapan Devlet’in Yönetim Mercii’nin, canlı örneğin yaralanma,sağlık bakımından zarar görme ve zalimce davranışa maruz kalma rizikosunu en azaindirecek şekilde hazırlanacağı ve sevk edileceğine kanaat getirmesi; ve

(c) Reeksport işlemini yapan Devlet’in Yönetim Mercii’nin canlı örnek için ithalat izniverilmiş olduğuna kanaat getirmesi.

5. Ek I kapsamındaki bir türün herhangi bir örneğinin denizden girişi için, söz konusu




131

örnek hangi Devlet’in topraklarına getirildiyse o Devlet’in Yönetim Mercii’nden önceden belgealınmış olması şarttır. Bu belge, ancak aşağıdaki şartlar yerine getirildiği takdirde verilecektir.

(a) Giriş yapılan Devlet’in Bilimsel Mercii’nin, bu girişin ilgili türün soyunun devamınazarar vermeyeceğini bildirmesi;

(b) Giriş yapılan Devlet’in Yönetim Mercii’nin, canlı örneğin önerilen alıcısının buörneğin barındırılması ve bakımı için uygun donanıma sahip olduğuna kanaat getirmesi; ve

(c) Giriş yapılan Devlet’in Yönetim Mercii’nin örneklerin esas olarak ticari amaçlarlakullanılmayacağına kanaat getirmesi.

Ek II Kapsamındaki Türlerin Örneklerinin Ticaret MevzuatıMadde IV –1. Ek II kapsamındaki türlerin örneklerini konu alan her türlü ticaret, işbu Madde’nin

şartlarına uygun olarak yapılacaktır.2. Ek II kapsamındaki bir türün herhangi bir örneğinin ihraç edilebilmesi için önceden

ihracat izni alınması ve bu iznin ibraz edilmesi şarttır. İhracat izni ancak, aşağıdaki şartlaryerine getirildiği takdirde verilecektir.

(a) İhracat işlemini yapan Devlet’in Bilimsel Mercii’ne bu ihracatın, söz konusu türünsoyunun devamına zarar vermeyeceğini bildirmesi;

(b) İhracat işlemini yapan Devlet’in Yönetim Mercii’nin, söz konusu örneğin, ilgiliDevlet’in hayvan ve bitki varlığının korunmasına ilişkin yasaları ihlal edilmeksizin elde edilmişolduğuna kanaat getirmesi;

(c) Canlı bir örnek söz konusuysa, İhracat işlemini yapan Devlet’in Yönetim Mercii’ninsöz konusu örneğin yaralanma, sağlık bakımından zarar görme ve zalimce davranışa maruzkalma rizikosunu en aza indirecek şekilde hazırlanacağına ve sevk edileceğine kanaatgetirmesi.

3. Tarafların her birindeki Bilimsel Mercii, hem Ek II kapsamındaki türün örnekleri içino Devlet tarafından verilen ihracat belgelerini ve hem de bu örneklerin fiili ihracatlarınıizleyecektir. Bilimsel Mercii, söz konusu türün varlığını bütün çeşitleriyle birlikte, içindebulunduğu ekosistemdeki rolüne tamamen uygun olarak ve Ek I kapsamına alınmasınıgerektirebilecek düzeyin önemli ölçüde ötesinde bir düzeyde sürdürebilmesi için, budurumdaki türün örneklerinin ihracatının kısıtlanması gerektiğini tesbit ettiği takdirde, sözkonusu türe ait örneklerle ilgili ihracat izinlerinin sınırlandırılmasına yönelik uygun tedbirleriilgili Yönetim Mercii’ne bildirecektir.

4. Ek II kapsamındaki bir türün herhangi bir örneğinin ithali için önceden ihracat izniveya reeksport belgesinin alınmış olması ve bu belgenin ibrazı şarttır.

5. Ek II kapsamındaki bir türün herhangi bir örneğinin reeksport edilebilmesi içinönceden reeksport belgesi alınması ve bu belgenin ibraz edilmesi şarttır. Reeksport belgesiancak aşağıdaki şartlar yerine getirildiği takdirde verilecektir.

(a) Reeksport işleminin yapılacağı Devlet’in Yönetim Mercii’nin, örneğin işbuSözleşme’nin hükümlerine uygun olarak sözkonusu Devlet’e ithal edilmiş olduğuna kanaatgetirmesi; ve

(b) Reeksport işleminin yapılacağı Devlet’in Yönetim Mercii’nin, canlı örneğinyaralanma, sağlık bakımından zarar görme ve zalimce davranışa maruz kalma rizikosunu enaza indirecek şekilde hazırlanacağı ve sevk edileceğine kanaat getirmesi.

6. Ek II kapsamındaki bir türün herhangi bir örneğinin denizden girişi için, söz konusuörnek hangi Devlet’in topraklarına getirildiyse o Devlet’in Yönetim Mercii’nden önceden belge




132

alınmış olması şarttır. Bu belge, ancak aşağıdaki şartlar yerine getirildiği takdirde verilecektir.(a) Giriş yapılan Devlet’in Bilimsel Mercii’nin, bu girişin ilgili türün soyunun devamı

zarar vermeyeceğini bildirmesi; ve(b) Giriş yapılan Devlet’in Yönetim Mercii’nin, herhangi bir canlı örnek söz konusuysa

bu örneğin yaralanma, sağlık bakımından zarar görme ve zalimce davranışa maruz kalmarizikosunu en aza indirecek şekilde muamele göreceğine kanaat getirmesi.

7. İşbu Maddenin 6ncı paragrafında sözü geçen belgeler, diğer ulusal bilim mercileriveya gereğinde uluslararası bilim mercileri ile istişarede bulunulmak suretiyle, BilimselMerci’in tavsiyesi üzerine bir yılı aşmayan süreler için ve söz konusu süre içinde girişiyapılacak toplam örnek sayısına ilişkin olarak verilebilir.

Ek III Kapsamındaki Türlerin Örneklerinin Ticaret MevzuatıMadde V1. Ek III kapsamındaki türlerin örneklerini konu alan her türlü ticaret, işbu Madde’nin

şartlarına uygun olarak yapılacaktır.2. Herhangi bir türü Ek III kapsamında dahil etmiş olan bir Devlet’ten söz konusu türü

herhangi bir örneğinin ihraç edilebilmesi için önceden ihracat izni alınması ve bu iznin ibrazedilmesi şarttır. Bu ihracat izni ancak, aşağıdaki şartlar yerine getirildiği takdirde verilecektir.

(a) İhracat işlemini yapan Devlet’in Yönetim Mercii’nin, söz konusu örneğin ilgiliDevlet’in hayvan ve bitki varlığının korunmasına ilişkin yasaları ihlal edilmeksizin elde edilmişolduğuna kanaat getirmesi;

(b) Canlı bir örnek söz konusuysa, ihracat işlemini yapan Devlet’in YönetimMercii’ni sözkonusu örneğin yaralanma, sağlık bakımından zarar görme ve zalimcedavranışa maruz kalma rizikosunu en aza indirecek şekilde hazırlanacağına ve sevkedileceğine kanaat getirmesi.

3. Ek III kapsamındaki bir türün herhangi bir örneğinin ithal edilebilmesi için, işbumaddenin 4üncü paragrafının uygulandığı durumlar hariç, menşe şahadetnamesi ile sözkonusu örnek ilgili türü Ek III kapsamına dahil etmiş olan bir Devlet’ten ithal edilecekseihracat izninin öncede ibraz edilmesi şarttır.

4. Reeksport durumunda, o örneğin reeksportu yapan Devlet’te işlem gördüğüneveya Devlet’ten reeksport edildiğine ilişkin olarak reeksport yapan Devlet’in Yönetim Merciitarafından verilen bir belge, ithalatı yapan Devlet tarafından söz konusu örnek bakımındanişbu Sözleşme’nin hükümlerine uyulmuş olduğunun kanıtı olarak kabul edilecektir.

Yukarıda belirtilen türlerden koruma altına alınan türleri belirlemek için Türk ÇevreMevzuatı ‘Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi’ ve ekleriincelenmiştir. Bern sözleşmesine göre koruma altına alınmış türler gösterilmiştir.

Bern Sözleşmesine göre koruma altına alınan fauna türleri iki kategoriye ayrılmıştır.

II Kesin olarak koruma altına alınan türlerIII Korunan türler




133

Bern Sözleşmesi Madde 6 hükümleri

Her Âkit Taraf, II no.lu ek listede belirtilen yabani fauna türlerinin özel olarakkorunmasını güvence altına alacak uygun ve gerekli yasal ve idari önlemleri alacaktır. Butürler için özellikle aşağıdaki hususlar yasaklanacaktır:

a) Her türlü kasıtlı yakalama ve alıkoyma, kasıtlı öldürme şekilleri;b) Üreme veya dinlenme yerlerine kasıtlı olarak zarar vermek veya buraları tahrip

etmek;c) Yabani faunayı, bu Sözleşmenin amacına ters düşecek şekilde, özellikle üreme,

geliştirme ve kış uykusu dönemlerinde kasıtlı olarak rahatsız etmek;d) Yabani çevreden yumurta toplamak veya kasten tahrip etmek veya boş dahi olsa

bu yumurtaları alıkoymak;e) Bu madde hükümlerinin etkinliğine katkı sağlayacak hallerde, tahnit edilmiş

hayvanlar ve hayvandan elde edilmiş kolayca tanınabilir herhangi bir kısım veya bununkullanıldığı malzeme dahil, bu hayvanların canlı veya cansız olarak elde bulundurulması ve içticareti

Bern Sözleşmesi Madde 7 hükümleri

1 - Her Âkit Taraf, III no.lu ek listede belirtilen yabani faunanın korunmasını güvencealtına alacak uygun ve gerekli yasal ve idari önlemleri alacaktır.

2 - III no.lu ek listede belirtilen yabani faunanın her türlü işletme şekli, 2. maddeninşartları gözönünde tutularak, populasyonlarının varlığını tehlikeye düşürmeyecek şekildedüzenlenmiş olacaktır.

3 - Alınacak önlemler;a)Kapalı av mevsimlerini ve/veya işletmeyi düzenleyen diğer esasları,b)Yabani faunayı yeterli populasyon düzeylerine ulaştırmak amacıyla, uygun

durumlarda, işletmenin geçici veya bölgesel olarak yasaklanmasını,c)Yabani hayvanların canlı ve cansız olarak satışının, satmak amacıyla elde

bulundurulmasının ve nakledilmesinin veya satışa çıkarılmasının uygun şekildedüzenlenmesi hususlarını, kapsayacaktır.

Türlerin tehlike sınıflarını belirlemek için “IUCN Nesli Tükenme Tehlikesi Altında OlanTürlerin Kırmızı Listesi” (http://www.iucnredlist.org) ‘nden faydalanılmıştır.

IUCN’ e göre koruma altına alınan fauna türleri şu şekilde sınıflandırılmıştır.




134

EX (Extınct) Nesli tükenmiş olan takson (Tükenmiş)EW (Extinct in the Wild) Doğada yok olmuş takson(Doğada Tükenmiş)CR (Critically Endangered) Kritik olarak tehlikede olan takson(Kritik)EN (Endangered) Tehlike altında olan takson(Tehlikede)VU(Vulnerable) Neslinin doğada tükenme riskinin yksek olduğu takson(Duyarlı)NT(Near Threatened) Tehdit altına girebilir (Tehdite Yakın)LC(Least Concern) Geniş yayılışlı ve nüfusu yüksek olan takson (Düşük Riskli)DD (Data Deficient) Yeterli bilgi bulunmadığı için yayılışına ve/veya nüfus durumuna

bakarak tükenme riskine ilişkin bir değerlendirme yapmanın mümkün olmadığıtakson (Yetersiz Verili)

NE (Not Evaluated) Değerlendirilmemiş takson (Değerlendirilmemiş)

IUCN: Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği

“Türkiye’nin Kuşları” (KİZİROĞLU, 1989) adlı esere dayanarak Ulusal ve UluslararasıMevzuatla Koruma Altına Alınan ve proje alanı çevresinde tanımlanan bazı kuş türleri “RedData Book” (ERZ, 1977; HEINWALD et all., 1981; BAYERISCHE STAATSMINISTEIUM1982 a and b; GEEP 1984) kategorilerine göre şu şekilde sınıflandırılmıştır:

A.1 Nesli tehlikede olanlarA.2 Şiddetli tehdit altında olanlarA.3 Tehdit altındakilerA.4 Potansiyel olarak tehlike sinyali verenlerB Kategorileri Geçici-Transit türler

Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’ nünResmi Gazete’ de yayınlanarak yürürlüğe giren Merkez Av Komisyonu’nun 2013-2014 AvDönemi kararına göre aşağıdaki tabloda gösterilen kategoriler sınıflandırılmıştır.

Ek Liste- I Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca koruma altına alınan yaban hayvanlarıEk Liste-II Merkez Av Komisyonu’nca koruma altına alınan av hayvanlarıEk Liste-III Merkez Av Komisyonu’nca avına belli edilen sürelerde izin verilen av hayvanları

T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel MüdürlüğüMerkez Av Komisyonu kararları doğrultusunda hazırlanan 2013-2014 Av Dönemine aitkoruma listelerinde bulunan türler için bu komisyon kararlarında belirtilen koruma tedbirlerineuygun hareket edilecektir.

Söz konusu projenin arazi hazırlık ve inşaat aşamasında olabilecek etkiler:

Gürültü

İş makinelerinin kullanımına bağlı oluşacak gürültü ve vibrasyon

b) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında flora-fauna üzerineetkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası)




135

Emisyon

Arazi hazırlı, dekapaj ve üretim aşamalarında meydana gelecek toz

Araçların çalışmasından kaynaklanacak gaz emisyonlar,

Hafriyat

Çalışmanın ilk yılında sıyrılacak bitkisel toprak, bunu takiben yapılacak dekapajişleminde oluşacak kazı fazlası malzeme

Proje kapsamında, inşaat işlemleri sırasında bir miktar bitki örtüsü kaybı sözkonusudur. Ortadan kaldırılacak başlıca bitki örtüsü; faaliyet sahasındaki flora türleridir.Tespit edilen flora elemanları Tablo 54 Flora Listesi’nde verilmiştir. Buna göre alanda yapılanarazi gözlemleri ve literatür taramaları sonucunda endemik bitki türüne rastlanmamıştır.Tespit edilen flora elemanları geniş yayılımlı türler olup proje alanı çevresinde yaygın olarakbulunabilen türlerdir. Bu nedenle projeden kaynaklı etkiler sonucu türlerin nesillerinintükenmesi veya tehdit altına girmesi düşünülmemektedir.

İnşaat faaliyetleri sırasında oluşacak gürültü nedeniyle karasal fauna elemanlarıalandan geçici olarak uzaklaşacaktır. Ancak gürültü seviyelerinden etkilenmesi beklenenmemeli ve kuş türlerinin kullanabileceği alternatif habitatlar proje alanının yakın çevresindemevcuttur. Bununla birlikte proje kapsamında:

Proje kapsamında tüm aşamalarda kullanılan iş makinelerinin hepsi eş zamanlıçalışmayacaktır.

Proje sahasında çalışacak araçların yakıt sistemleri sürekli kontrol edilecek,“Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine riayet edilecektir.

“Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” ve “Hava KalitesiDeğerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği” hükümlerine riayet edilecektir.

Faaliyetin arazi hazırlık, inşaat ve işletme aşamasında akar ve kuru derelere zararverilmeyecektir. Kömür Ocağı sahasında; doğal dere yatakları korunarak Sarız Irmağı içindere şev üstünden itibaren sağlı sollu 50 metrelik, diğer akar dereler için 20 metrelik, kurudere yatakları için 10 metrelik şeritvari sahalar yapılaşma ve faaliyet dışı tutulacaktır. KömürOcağı Depolama sahası alanı içerisinde Höbelli Deresi ile Kürtkayapınar Deresi için dere şevüstünden itibaren sağlı sollu 50 metrelik, kuru dere yatakları için 20 metrelik şerritvari sahalaryapılaşma ve faaliyet dışı tutulacaktır.

Alınan hafriyat toprağı sahada daha önceden çalışılmış kısımların doldurulmasıişleminde kullanılacak ve sahada depolanmış olan bitkisel toprak ile üstü örtülerek arazi ıslahçalışmaları yapılacaktır.




136

Hafriyat atıklarının bertarafı konusunda ‘’Hafriyat Toprağı, İnşaat ve YıkıntıAtıklarının Kontrolü Yönetmeliği’’ hükümlerine uyulacaktır.

Ayrıca “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği” ve “Su Ürünleri Kanunu” hükümlerine, T.C.Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Merkez AvKomisyonu kararları doğrultusunda hazırlanan 2013-2014 Av Dönemine ait korumalistelerinde bulunan türler için bu komisyon kararlarında belirtilen koruma tedbirlerine uygunhareket edilecektir. Bunun yanı sıra BERN Sözleşmesi ve CITES Sözleşmesi hükümlerine deriayet edilecektir.

ÇED Yönetmeliği’nin EK-V’deki Duyarlı Yöreler listesi dikkate alındığında, proje alanıve çevresinde,

Ülkemiz mevzuatı uyarınca korunması gerekli alanlar

a) 9/8/1983 tarihli ve 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 2. maddesindetanımlanan ve bu kanunun 3. maddesi uyarınca belirlenen “Milli Parklar”, “TabiatParkları”, “Tabiat Anıtları” ve “Tabiat Koruma Alanları”,

Söz konusu proje sahası içerisinde ve yakın çevresinde “Milli Parklar”, “TabiatParkları”, “Tabiat Anıtları” ve “Tabiat Koruma Alanları”, bulunmamaktadır.

b) 1/7/2003 tarihli ve 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu uyarınca OrmanBakanlığı’nca belirlenen “Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban HayvanıYerleştirme Alanları”

Söz konusu proje sahasına en yakın alan; sahanın yaklaşık olarak 12 km güneyindeyer alan “Hançerderesi Yaban Hayatı Geliştirme Sahası”dır. Şekil 41’ de alanın uydu haritasıüzerindeki görünümü verilmiştir:

4.8. Koruma Alanları (EK-V’ deki Duyarlı Yöreler listesi kapsamında)

a) Proje Alanı ve Proje Etki Alanı Koruma Alanları




137

Şekil 41 Hançerderesi YHGS uydu görüntüsü

c) 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını KorumaKanunu’nun 3. maddesinin birinci fıkrasının “Tanımlar” başlıklı (a)bendinin 1.,2.,3. ve5. alt bentlerinde “Kültür Varlıkları”, “Tabiat Varlıkları”, “Sit” ve “Koruma Alanı” olaraktanımlanan ve aynı kanun ile 17/6/1987 tarihli ve 3386 sayılı kanunun (2863 sayılıKültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi veBu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) ilgili maddeleri uyarıncatespiti ve tescili yapılan alanlar,

Söz konusu proje kapsamında Adana Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nden veAdana Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Müze Müdürlüğü’nden yazılar alınmıştır. Ek-9’da verilen İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün 26.04.2013 tarih ve 1477 sayılı yazısında, projesahasının 2634 sayılı Turizm Teşvik Kanunu’na göre Bakanlar Kurulu tarafından ilan edilenTurizm merkezi ve kültür-Turizm Koruma Gelişim Bölgesi içerisinde yer almadığı ifadeedilmiştir. Aynı ekte verilen 17.04.2013 tarihli ve 574-289 sayılı İl Kültür ve Turizm MüdürlüğüMüze Müdürlüğü’nün konuyla ilgili tanzim edilen rapor yazısında proje sahasında 2863 sayılıKanun kapsamında korunmaya değer herhangi bir kültür varlığının olmadığı ve yine 2863sayılı Kanun kapsamında projenin yapılmasında sakınca olmadığına yer verilmiştir. Projesahasının yaklaşık olarak 2 km kuzeydoğusunda Bozgüney’de “arkeolojik sit alanı” yeralmaktadır. Aşağıdaki şekilde proje sahası ve sit alanının çevre düzeni planı üzerindekigörünümü verilmiştir.

HançerderesiYHGS

Proje AlanıSulak Alan




138

Şekil 42 Çevre Düzeni Planı

ç) 22/3/1971 tarihli ve 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamında olan SuÜrünleri İstihsal ve Üreme Sahaları,

Söz konusu proje sahası içerisinde 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamında olanSu Ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları bulunmamaktadır.

d) 31/12/2004 tarihli ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Su KirliliğiKontrol Yönetmeliği’nin 17., 18.,19. ve 20. maddelerinde tanımlanan alanlar,

Söz konusu proje sahası ve etki alanı içerisinde Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nin17., 18.,19. ve 20. maddelerinde tanımlanan alanlar bulunmamaktadır.

e) 2/11/1986 tarihli ve 19269 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan HavaKalitesinin Korunması Yönetmeliği’nin 49. maddesinde tanımlanan “Hassas KirlenmeBölgeleri”,

Söz konusu proje sahası ve etki alanı içerisinde Hava Kalitesinin KorunmasıYönetmeliği’nin 49. maddesinde tanımlanan “Hassas Kirlenme Bölgeleri” bulunmamaktadır.




139

f) 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun 9. maddesi uyarıncaBakanlar Kurulu tarafından “Özel Çevre Koruma Bölgeleri” olarak tespit ve ilan edilenalanlar,

Söz konusu proje sahası ve etki alanı içerisinde “Özel Çevre Koruma Bölgeleri” olaraktespit ve ilan edilen alanlar bulunmamaktadır.

g) 18/11/1983 tarihli ve 2960 sayılı Boğaziçi Kanunu’na göre koruma altınaalınan alanlar,

Söz konusu proje sahası ve etki alanı içerisinde Boğaziçi Kanunu’na göre korumaaltına alınan alanlar bulunmamaktadır.

ğ) 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanunu gereğince orman alanı sayılanyerler

Söz konusu proje sahası orman sayılan yerler içerisinde kalmamaktadır. ÇevreDüzeni planına göre en yakın orman alanı, Kömür Ocağı ÇED izin alanının yaklaşık (kuşuçuşu mesafe ile) 1,4 km güneybatısında bulunmaktadır. (Bkz. Şekil 42-çevre düzeni planışekli)

h) 4/4/1990 tarihli ve 3621 sayılı Kıyı Kanunu gereğince yapı yasağı getirilenalanlar,

Söz konusu proje sahası ve etki alanı içerisinde Kıyı Kanunu gereğince yapı yasağıgetirilen alanlar bulunmamaktadır.

ı) 26/1/1939tarihli ve 3573 Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve YabanilerininAşılattırılması Hakkında Kanunu’nda belirtilen alanlar,

Söz konusu proje sahası ve etki alanı içerisinde Zeytinciliğin Islahı ve YabanilerininAşılattırılması Hakkında Kanunu’nda belirtilen alanlar bulunmamaktadır.

i) 25/2/1998 tarihli ve 4342 sayılı Mera Kanununda belirtilen alanlar,

Söz konusu proje kapsamında yapılacak olan Kömür Ocağı Depolama Alanı’nınküçük bir kısmının Çevre Düzeni Planı’na göre çayır ve mera alanları üzerinde yeralmaktadır. (Bkz. Şekil 42-çevre düzeni planı şekli)

j) 17/5/2005 tarihli ve 25818 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğegiren “Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği”nde belirtilen alanlar,

Söz konusu proje kapsamında olan Kömür Ocağı Depolama Alanı’nda Höbelli Deresi,Büyükkuru Deresi, Kürtkayapınar Deresi ve bu derenin kolları olan bazı mevsimsel akışlıkuru dereler bulunmaktadır. Kömür Ocağı Depolama Alanı’ndan geçen bu dereler boyunca50’şer metre koruma alanı bırakılacaktır. Kırma Eleme Yıkama Tesisi sahasında isemevsimsel akışlı Halkaçayır Deresi bulunmaktadır. Kömür Ocağı ÇED İzin Alanı ise SarızIrmağı’nın yanında bulunmaktadır ve Alan içerisinde Höbelli Deresi, Kürtkayapınar Deresi,Değirmen Dere ve buna bağlı mevsimsel olarak akışa geçen dere yatakları, ayrıcavatandaşlar tarafından yapılmış halk sulamaları bulunmaktadır. Ulusal ve uluslararası öneme




140

sahip sulak alanlardan en yakını yaklaşık 26 km batıda, Kayseri İl sınırları içerisinde yeralmaktadır.

Ülkemizin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler uyarınca korunması gereklialanlar

a) 20/2/1984 tarih ve 18318 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğegiren “Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi” (BERNSözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlardan “Önemli Deniz KaplumbağasıÜreme Alanları”nda belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, “Akdeniz Foku Yaşama veÜreme Alanları”,

Söz konusu proje sahası içerisinde ve yakın çevresinde yukarıda belirtilen alanlarbulunmamaktadır.

b) 12/6/1981 tarih ve 17368 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğegiren “Akdeniz’in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi” (Barselona Sözleşmesi)uyarınca korumaya alınan alanlar,


ı) 23/10/1988 tarihli ve 19968 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan“Akdeniz’de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol” gereği ülkemizde“Özel Koruma Alanı” olarak belirlenmiş alanlar,


ıı) 13/9/1985 tarihli Cenova Bildirgesi gereği seçilmiş Birleşmiş Milletler ÇevreProgramı tarafından yayımlanmış olan “Akdeniz’de Ortak Öneme Sahip 100 KıyısalTarihi Sit” listesinde yer alan alanlar,


ııı) Cenova Deklerasyonu’nun 17. maddesinde yer alan “Akdeniz’e Has NesliTehlikede Olan Deniz Türlerinin” yaşama ve beslenme ortamı olan kıyısal alanlar,





141

c) 14/2/1983 tarih ve 17959 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğegiren “Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi”nin 1. ve 2. maddelerigereğince Kültür Bakanlığı tarafından koruma altına alınan “Kültürel Miras” ve “DoğalMiras” statüsü verilen kültürel, tarihi ve doğal alanlar,


ç) 17/05/1994 tarih ve 21937 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğegiren “Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip SulakAlanların Korunması Sözleşmesi” (RAMSAR Sözleşmesi) uyarınca koruma altınaalınmış alanlar,


d) 27/7/2003 tarihli ve 25181 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğegiren Avrupa Peyzaj Sözleşmesi

Söz konusu proje alanı ve etki sahası içerisinde Avrupa Peyzaj Sözleşmesikapsamında yer alan saha bulunmamaktadır.

Korunması gereken alanlar

a) Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, mevcut özellikleri korunacak alan olaraktespit edilen ve yapılaşma yasağı getirilen alanlar (Tabii karakteri korunacak alan,biogenetik rezerv alanları, jeotermal alanlar v.b.),

Söz konusu proje sahasına ait Çevre Düzeni Planı’nda proje sahasının bir kısmı“mutlak tarım arazisi” olarak görünmektedir (Bkz. Şekil 42-çevre düzeni planı şekli)

b) Tarım Alanları: Tarımsal kalkınma alanları, sulanan, sulanması mümkün vearazi kullanma kabiliyet sınıfları I, II, III ve IV olan alanlar, yağışa bağlı tarımdakullanılan I. ve II. sınıf ile, özel mahsul plantasyon alanlarının tamamı,

Söz konusu proje sahasına ait Çevre Düzeni Planı’nda proje sahası “mutlak tarımarazisi” olarak görünmektedir (Bkz. Şekil 42-çevre düzeni planı şekli)

c) Sulak Alanlar: Doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suların durgun veyaakıntılı, tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gel-git hareketinin çekilme devresinde 6 metreyigeçmeyen derinlikleri kapsayan, başta su kuşları olmak üzere canlıların yaşama ortamıolarak önem taşıyan bütün sular, bataklık sazlık ve turbiyeler ile bu alanların kıyı kenarçizgisinden itibaren kara tarafına doğru ekolojik açıdan sulak alan kalan yerler,

Söz konusu proje kapsamında olan Kömür Ocağı Depolama Alanı’nda Höbelli Deresi,Büyükkuru Deresi, Kürtkayapınar Deresi ve bu derenin kolları olan bazı mevsimsel akışlıkuru dereler bulunmaktadır. Kömür Ocağı Depolama Alanı’ndan geçen bu dereler boyunca50’şer metre koruma alanı bırakılacaktır. Kırma Eleme Yıkama Tesisi sahasında isemevsimsel akışlı Halkaçayır Deresi bulunmaktadır. Kömür Ocağı ÇED İzin Alanı ise SarızIrmağı’nın yanında bulunmaktadır ve alan içerisinde Höbelli Deresi, Kürtkayapınar Deresi,




142

Değirmen Dere ve buna bağlı mevsimsel olarak akışa geçen dere yatakları, ayrıcavatandaşlar tarafından yapılmış halk sulamaları bulunmaktadır. Ulusal ve uluslararası önemesahip sulak alanlardan en yakını yaklaşık 26 km batıda, Kayseri İl sınırları içerisinde yeralmaktadır.

ç) Göller, akarsular, yeraltısuyu işletme sahaları,

Proje alanı içerisinde ve yakın çevresinde doğal göl bulunmamaktadır. söz konusuproje sahanın içerisinden Höbelli Deresi, Büyükkur Deresi, Kürtkayapınar Deresi, DeğirmenDeresi ve Halkaçayır Deresi ile Sarız Irmağı’nın bir çok normal ve mevsimsel akışlı kollarıgeçmektedir.

d) Bilimsel araştırmalar için önem arzeden ve/veya nesli tehlikeye düşmüş veyadüşebilir türler ve ülkemiz için endemik olan türlerin yaşama ortamı olan alanlar,biyosfer rezervi, biyotoplar, biyogenetik rezerv alanları, benzersiz özelliklerdekijeolojik ve jeomorfolojik oluşumların bulunduğu alanlar,


Söz konusu proje alanı Ek-V duyarlı yöreler listesi kapsamında herhangi bir korunanalan üzerinde bulunmamaktadır. En yakın korunan alan yaklaşık 12 km (kuş uçuşu mesafeile) güneyinde bulunan Hançerderesi Yaban Hayatı Geliştirme Sahası’dır. Fakat projesahasında birçok mevsimsel ve normal akışlı dere geçmektedir. Bu kapsamda Kömür Ocağısahasında; doğal dere yatakları korunacak Sarız Irmağı için dere şev üstünden itibaren sağlısollu 50 metrelik, diğer akar dereler için 20 metrelik, kuru dere yatakları için 10 metrelikşeritvari sahalar, yapılaşma ve faaliyet dışı tutulacaktır. Aynı şekilde Kömür Ocağı DepolamaAlanı içerisinde Höbelli Deresi ile Kürtkayapınar Deresi için dere şev üstünden itibaren sağlısollu 50 metrelik, kuru dere yatakları için 20 metrelik şeritvari sahalar, yapılaşma ve faaliyetdışı tutulacaktır. Ayrıca proje alanı içinden, sınırından veya yakınlarından geçmekte olanyüzeysel su kaynakları üzerinde yol geçişi sağlanması durumunda DSİ 6. BölgeMüdürlüğü’nden izin alınacaktır.

İR.4169 numaralı kömür sahası TKİ’ ne ait olup, söz konusu ruhsat sahası TEYOYatırım ve Dış Ticaret A.Ş tarafından 30 yıllık rödevans sözleşmesi ile işletmeye alınmıştır.Bunun haricinde proje kapsamında faaliyetin gerçekleştirileceği proje alanı içerisindeDevletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler (Askeri Yasak

b) Proje kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında Koruma Alanlarınaetkiler ve alınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası)

4.9. Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler(Askeri Yasak bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmişalanlar, 7/16349 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile ‘’Sınırlandırılmış Alanlar’’ v.b.)

a) Proje Alanı ve Proje Etki Alanı




143

Bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar, 7/16349sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile ‘’Sınıflandırılmış Alanlar’’ v.b.) bulunmamaktadır.

Proje kapsamında bitkisel toprak, dekapaj işlemi ve kömür üretimi söz konusuolacaktır. Kömür üretimi tamamlandıktan sonra arazinin rehabilitasyonu yapılacaktır. Üretimtamamlandığı kısımlar geçici olarak depolanan bitkisel toprak ve dekapaj toprağı iledoldurularak eski haline getirilecektir.

Faaliyet sahasında iş makinelerinin çalışması sonucu emisyon oluşumu söz konusuolacaktır. Sahada kullanılan iş makinelerinde yakıt olarak Tüpraş-404 dizel yakıtıkullanılacak olup, Tüpraş 404 dizel yakıtının genel özellikleri aşağıdaki tablodaverilmektedir.

Tablo 56 Tüpraş-404 Dizel Yakıtının Genel ÖzellikleriÖZELLİK BİRİM DEĞER SINIR DENEY YÖNTEMİ

Yoğunluk (15 0C’ta) kg/m3 820-845 TS 1013 EN ISO3675TS EN ISO 12185

Polisiklik aromatik hidrokarbonlar % ağırlık 11Parlama Noktası 0C 55 En az TS EN ISO 2719Soğuk Filtre Tıkanma Noktası (SFTN) 0C TS EN 116

Kış (a) -15 En çokYaz (b) 5 En çok

Damıtma TS 1232 EN ISO 3405250 0C’ta elde edilen % hacim 65 En çok350 0C’ta elde edilen % hacim 85 En az% 95 ’in(hacim/hacim) elde edildiği sıcaklık 0C 360 En çok

Kükürt mg/kg 11-1000 TS 6838 EN ISO 8754Karbon Kalıntısı (% 10 damıtma kalıntısında) % ağırlık 0,3 En çok TS 6148 EN ISO 10370Viskozite (400C) cst 2,0-4,5 TS 1451 EN ISO 3104Bakır Şerit Korozyon No.1 En çok TS 2741 EN ISO 2160(500C’ta 3 saat)Kül % ağırlık 0,01 En çok TS 1327 EN ISO 6245Setan sayısı 51 En az TS 10317 EN ISO 5165

TS EN 15195Setan İndisi hesapla 46 En az TS 2883 EN ISO 4264Su mg/kg 200 En çok TS 6147 EN ISO 12937Toplam Kirlilik mg/kg 24 En çok TS EN 12662Oksitlenme Kararlılığı g/m3 25 En çok TS EN ISO 12205Yağlayıcılık özelliği, düzeltilmiş aşınma izi çapı (wsd 1,4),60 0C)’ta µm 460 En çok TS EN ISO 12156-1

Kaynak: www.tupras.com.tr

b) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında etkiler ve alınacakönlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası)

Bölüm 5: Proje kapsamındaki faaliyetlerin değerlendirilmesi (ilgili yönetmeliklerkapsamında arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası olacak şekilde, kümülatifolarak gerekli değerlendirme yapılacaktır.)

5.1. Emisyon hesaplamaları




144

Sahada çalışan iş makineleri için gerekli yakıt ihtiyacı yaklaşık 60 lt/h olmasıöngörülmektedir. Buna göre;

Q=60 lt/h x 0,835kg/lt = 50,1 kg/h =0,05 t/h

Tablo 57 Diesel Araçlardan Yayılan Kirlenmenin Yayın Faktörleri(kg/t)KİRLETİCİ DİESEL

Karbonmonoksitler 9.7Hidrokarbonlar 29Azot Oksitler 36

Kükürt oksitler 6,5

Toz 18Kaynak: Hava Kirliliğinin ve Kontrolünün Esasları, 1991

Buna göre iş makinelerinden kaynaklanması beklenen kirletici tahmin değerleri:

Tablo 58 Diesel Araçlardan Yayılan Kirlenmenin Yayın Faktörleri(kg/h)Karbonmonoksitler 9,7 kg/t x 0,05 t/h=0,48 kg/h

Hidrokarbonlar 29 kg/t x 0,05 t/h=1,45 kg/h

Azot Oksitler 36 kg/t x 0,05 t/h=1,80 kg/h

Kükürt oksitler 6,5 kg/t x 0,05 t/h=0,32 kg/h

Toz 18 kg/t x 0,05 t/h=0,9 kg/h

Faaliyet sahasında iş makinelerinin çalışması sonucu kullanacakları yakıta bağlıemisyon oluşumu söz konusu olacaktır. İş makineleri için hesaplanan kütlesel debi değerleriçok küçük olduğundan mevcut hava kalitesine olumsuz bir etkisi olmayacaktır. Projesahasında çalışacak araçların yakıt sistemleri sürekli kontrol edilecektir. Bu kapsamda03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Sanayi Kaynaklı HavaKirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır. Ayrıca kullanılan araçlar için 4Nisan 2009 tarih ve 27190 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “EgzozGazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır.

Proje kapsamında çalışacak işçiler için inşaat aşamasında ısınma amaçlı elektrikenerjisinden faydalanılacak olup, işletme aşamasında TEYO Tufanbeyli Enerji Santralı atıkısısından faydalanılması düşünülmektedir.

Proje kapsamında arazi hazırlık, dekapaj ve işletme döneminde yapılacak işlerdenötürü toz emisyonu gerçekleşecek olup, toz emisyonları hesaplamasında taşıma, yüklemeve boşaltma gibi toz yayıcı işlemler kullanılacaktır.

Sahada oluşacak toz emisyonları 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’deyayımlanan “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” Ek-12, Tablo.12.6’daverilen toz emisyon faktörleri dikkate alınarak hesaplanmıştır.




145

Tablo 59 Toz Emisyonları Oluşumlarının Hesaplanmasında Kullanılacak Toz Emisyon Faktörleri

KaynaklarEmisyon Faktörleri kg/ton

Kontrolsüz KontrollüPatlatma 0,080 -Sökme 0,025 0,0125

Yükleme 0,010 0,005Nakliye (gidiş-dönüş toplam mesafesi) 0,7 kg/km-sefer 0,35

Boşaltma 0,010 0,005

Depolama 5,8 2,9

Birincil Kırcı 0,243 0,0243

İkincil Kırıcı 0,585 0,0585Kaynak: SKHKKY Ek-12, Tablo.12.6

Proje kapsamında tüm faaliyet aşamalarında yılda 300 gün, günde 24 saat 3 vardiyaşeklinde çalışılacaktır. Projenin arazi hazırlık ve dakapaj işlemleri TEYO Tufanbeyli EnerjiSantralı faaliyete geçene kadar 4 yıla yayılacak şekilde yapılacak olup kömür damarınaulaşıldıktan sonra üretime başlanacaktır.

Arazi Hazırlık ve Dekapaj Çalışmasından Oluşacak Toz Miktarı:

Üretim öncesi arazinin hazırlanması ve kömür cevheri üzerindeki toprağın sıyrılmasışeklinde dekapaj çalışması yapılacaktır. Arazinin hazırlanması ve hafriyat çalışmasıaşamasında yapılacak toz yayıcı işlemler sırasında ortaya toz çıkması muhtemeldir.

Bitkisel Toprak Miktarı:

Bitkisel toprak sıyrılması dekapaj işlemleri ile birlikte başlayacak olup çalışılacakalanın bitkisel toprağı bir yıl içerisinde sıyrılacaktır. Bitkisel toprak sıyırma işlemi yılda 10 ay,ayda 30 gün, günde 24 saat 3 vardiya şeklinde çalışılarak yapılacaktır. Buna göre bitkiseltoprak sıyırma işleminden oluşacak hafriyat miktarı aşağıda hesaplanmıştır;

Toplam bitkisel toprak sıyırma alanı= 1.000.000 m2

Proje sahasının bulunduğu bölgede bitkisel toprak derinliği yaklaşık 0-10 cmarasında yer yer değişiklik göstermekle birlikte, derinlik ortalama 5 cm alınarakhesaplamalar yapılmıştır.

Buna göre;

Bitkisel Toprak Miktarı = 1.000.000 m2 x 0.05 m = 50.000 m3/yıl= 50.000 m3x 1,6 ton/m3 = 80.000 ton/yıl

Çalışma sürelerine göre bitkisel toprak miktarları tablo 61’ de verimiştir.

Hafriyat Miktarı = Hafriyat Alım Alanı X Bitkisel Toprak Ortalama Derinliği




146

Tablo 60 Çalışma Sürelerine Göre Bitkisel Toprak Miktarları

Çalışma MiktarıBitkisel Toprak

m3 ton

10 ay 50.000 80.000

1 ay (30 gün) 5.000 8.000

1 gün (24 saat) 166,6 266,6

1 saat 6,9 11,1

Üretim sırasında 1 yılda yaklaşık olarak 80.000 ton bitkisel toprak alınacaktır.Sahadaki bitkisel toprak sıyrılarak alınacak ve bitkisel toprak depo alanı olarak belirlenenkısımda muhafaza edilerek çalışmanın tamamlanmasını müteakip yapılacak arazi ıslahçalışmalarında kullanılacaktır. Proje kapsamında 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı “HafriyatToprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır.

Dekapaj Miktarı:

Kömür üretimi kapsamında ilk olarak dekapaj çalışması yapılacaktır. Dekapaj veüretim çalışmalarına başlamadan önce belirlenmiş olan ve box-cut olarak adlandırılanalanda işlemlere başlanacaktır. Üretim öncesi ve termik enerji santralının işletmeyegeçmeden önceki aşamasında dekapaj çalışması yapılacak olup dekapaj işlemleri 4 yılayayılacaktır.

Proje kapsamında üretilecek kömürün ortalama dekapaj oranı 5,2 olarakbelirlenmiştir. Dekapaj oranı yılllara ve kömür damarlaşmasına göre farklılıklargösterebilecektir. Üretim öncesi 35.000.000 m3 dekapaj yapılacaktır. Basamaklarınaçılmaya başlanacağı box-cut alanında, yapılacak dekapaj işleminden sonra üretilecekkömür damarlarına ulaşılacaktır. Dekapaj çalışmaları yılda 10 ay ayda 30 gün, günde 24saat 3 vardiya şeklinde yapılacaktır.

Buna göre;

Toplam Dekapaj Miktarı = 35.000.000 m3 = 35.000.000 m3

= 35.000.000 m3x 1,6 ton/m3 = 56.000.000 ton

Çalışma sürelerine göre dekapaj malzemesi miktarları tablo 63’ de verilmiştir.




147

Tablo 61 Çalışma Sürelerine Göre Dekapaj Malzeme Miktarları

Çalışma MiktarıDekapaj Malzemesi

m3 ton

40 ay 35.000.000 56.000.000

1 ay (30 gün) 875.000 1.400.000

1 gün (24 saat) 29.166 46.666

1 saat 1.215 1.944

Dekapaj işleminde toplamda yaklaşık olarak 56.000.000 ton dekapaj malzemesioluşacaktır. Oluşacak dekapaj malzemesi pasa depolama sahasında muhafaza edilerekçalışmanın tamamlanmasını müteakip yapılacak arazi ıslah çalışmalarında kullanılacaktır.Proje kapsamında 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı “Hafriyat Toprağı, İnşaat ve YıkıntıAtıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır.

Bitkisel toprağın sıyrılması sonucu oluşacak toz emisyon faktörleri;

Sahadaki çalışmada bitkisel toprak sıyrılarak alınacak ve bitkisel toprak depo alanıolarak belirlenmiş kısımda muhafaza edilerek işletme terk edildikten sonra arazi ıslahçalışmalarında kullanılacaktır. Buna göre çalışmaya bağlı olarak oluşacak toz miktarı

Tablo 62‘ de hesaplanmıştır;

Bitkisel toprak taşıma işleminde gidiş-geliş ortalama 400 m uzunluğunda bir yolkullanılacaktır. Bir kamyonun 108 ton taşıma kapasitesi olduğuna göre 1 kamyon 1 gündeortalama (266,6 ton/gün) / (108 ton/1sefer) = 3 sefer yapacaktır.

Tablo 62 Bitkisel Toprak Sıyrılması Sonucu Oluşacak Toz Miktarları

Toz Faktörleri Emisyon Değerleri Emisyon Debileri (kg/sa)

Sökme 0,025 kg/ton 11,1 ton/sa x 0,025 kg/ton=0,27 kg/sa

Yükleme 0,01 kg/ton 11,1 ton/sa x 0,01 kg/ton = 0,11 kg/sa

Taşıma 0,7 kg/km-sefer 0.7 kg/km-sefer x 3 sefer/24 saat x 0,4 km=0,03 kg/sa

Boşaltma 0,01 kg/ton 11,1 ton/sa x 0,01 kg/ton = 0,11 kg/sa

Depolama 5,8 kg/ha 5,8 kg/ha-gün x 196,6 m2/gün x 1 ha/10.000 m2 x 1 gün/24 sa=0,0004kg/sa

Toplam 0,52 kg/sa

Bitkisel toprağın sıyrılması sırasında toplam 0,52 kg/saat toz meydana gelecektir.

Proje kapsamında bitkisel toprak sıyrılması esnasında 0,52 kg/saat toz meydanagelecektir. Bu toplam toz debisi, 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’deyayımlanarak yürürlüğe giren “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği”hükümlerinde verilen sınır değerlerin altında kalmaktadır.




148

Dekapaj işleminden kaynaklanacak toz emisyon faktörleri;

Dekapaj işlemleri 4 yıla yayılacak olup, oluşan dekapaj malzemesi pasa depolama alanındamuhafaza edilerek işletme terk edildikten sonra bitkisel toprak gibi arazi ıslah çalışmalarındave basamakların doldurulmasında kullanılacaktır. Buna göre çalışmaya bağlı olarak oluşacaktoz miktarı

Tablo 63’ de verilmiştir.

Ocakta taşıma işleminde gidiş-geliş ortalama 500 m uzunluğunda bir yolkullanılacaktır. Bir kamyonun 108 ton taşıma kapasitesi olduğuna göre 1 kamyon 1 gündeortalama (46.666 ton/gün) / (108 ton/1sefer) = 426 sefer yapacaktır.

Tablo 63 Dekapaj İşlemi Sonucu Oluşacak Toz Miktarları


Sökme 0,025 kg/ton 1.944 ton/sa x 0,025 kg/ton = 48,6 kg/sa

Yükleme 0,01 kg/ton 1.944 ton/sa x 0,01 kg/ton = 19,4 kg/sa

Taşıma 0,7 kg/km-sefer 0.7 kg/km-sefer x 426 sefer/24 saat x 0,5 km = 6,2 kg/sa

Boşaltma 0,01 kg/ton 1.944 ton/sa x 0,01 kg/ton = 19,4 kg/sa

Depolama 5,8 kg/ha 5,8 kg/ha-gün x 1.458 m2/gün x 1 ha/10.000 m2 x 1 gün/24 sa = 0,03 kg/sa

Kırıcı 0,0243 kg/ton 1.944 ton/sa x 0,0243 kg/ton = 47,2 kg/sa

Toplam 140,7 kg/sa

Dekapaj işlemi dolayısıyla toplam 140,7 kg/saat toz meydana gelecektir.

İşletme Aşamasında Oluşacak Toz Miktarı:

Proje kapsamında yıllık 10.000.000 ton kömür üretimi planlanmaktadır. Faaliyetkapsamında planlanan çalışmalar 20 yıllık işletme süresi boyunca yılda 10 ay, yılda 300gün günde 24 saat 3 vardiya şeklinde planlanmaktadır.

Çıkarılacak kömür patlatma yapılmadan ekskavatör yardımıyla sökülerek geçici stokalanında depolanacak daha sonra işleme alınmak amacıyla nakledilecektir.

Tablo 64 Çalışma Sürelerine Göre Kömür Üretim Miktarları

Çalışma MiktarıKömür

m3 ton

10 ay 7.142.857 10.000.000

1 ay (30 gün) 714,285 1.000.000

1 gün (24 saat) 23.809 33,333




149

1 saat 992,06 1.389

Ocakta taşıma işleminde gidiş-geliş ortalama 400 m uzunluğunda bir yolkullanılacaktır. Bir kamyonun 108 ton taşıma kapasitesi olduğuna göre 1 kamyon 1 gündeortalama (33.333 ton/gün) / (108 ton/1sefer) = 309 sefer yapacaktır.

Buna göre çalışmaya bağlı olarak oluşacak toz miktarı Tablo 65’ de verilmiştir.

Tablo 65 Kömür Üretimi Sonucu Oluşacak Toz Miktarları


Sökme 0,025 kg/ton 1.389 ton/sa x 0,025 kg/ton = 34,7 kg/sa

Yükleme 0,01 kg/ton 1.389 ton/sa x 0,01 kg/ton = 13,8 kg/sa

Taşıma 0,7 kg/km-sefer 0.7 kg/km-sefer x 309 sefer/24 saat x 0,4 km = 3,6 kg/sa

Boşaltma 0,01 kg/ton 1.389 ton/sa x 0,01 kg/ton = 13,8 kg/sa

Depolama 5,8 kg/ha 5,8 kg/ha-gün x 78,3 m2/gün x 1 ha/10.000 m2 x 1 gün/24 sa = 0,001 kg/sa

Kırıcı 0,0243 kg/ton 1.389 ton/sa x 0,0243 kg/ton = 33,7 kg/sa

Toplam 99,6 kg/sa

Proje kapsamında üretim esnasında 99,6 kg/saat toz meydana gelecektir.

Tablo 66 Proje Alanında Oluşacak Toz Emisyon Değerleri

Projenin Aşamaları Toz (kg/sa)

Bitksel Toprak Sıyrılması 0,52

Dekapaj İşlemi 140,7

Üretim Aşaması 99,6

Yukarıda yapılan hesaplamalarda dekapaj ve üretim işlemlerinden kaynaklanan tozemisyonları 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğegiren “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” Ek-2’de belirtilen 1,0kg/saat’lik sınır değerini aştığı işlemler için toz modellemesi yapılmıştır.

Proje kapsamında, oluşacak toz emisyonları ile ilgili olarak, 03.07.2009 tarih ve27277 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin KontrolüYönetmeliği” (Değişiklik: R.G: 10.11.2012-28463 ) ve 06.06.2008 tarih ve 26898 sayılıResmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Hava Kalitesi Değerlendirme ve YönetimiYönetmeliği” (Değişiklik R.G: 05.05.2009-27219) hükümlerine uyulacaktır.




150

Toz Modellemesinde Kullanılan Genel Formüller;

Toz Modelleme hesaplarında, Adana İli, Göksun İstasyonuna ait 1975-2011 yıllarıMeteorolojik Bülteninden yararlanılmıştır. (Bkz Ek-10)

Meydana gelen tozun dağılım modellemesinde Çevre Mevzuatı Formül II - IIIkullanılmıştır.

Çevre Mevzuatı Formül II ( Griffort Dipersiyon)

x

zzh

di

zzyzyhi

hUVhzhzy

UQzyxC

02

2

2

2

2

2

2

26

)(2exp*

)(1**2exp*

2)(

2)(exp*

2exp*

***

2*360010),,(

Çevre Mevzuatı Formül III

4

1)0,,(*3600),(

iidi yxCVyxd

Uh (Rüzgâr Hızı) Değerinin hesaplanması

Uh=Ur(h/Za)M formülü kullanılır.h = Etkin baca yüksekliğiza = Metre birimiyle verilen anemometrenin zeminden yüksekliği

M için ise aşağıdaki değerler alınır.

Tablo 67 Yayılım Sınıfları

Dekapaj İşlemleri Esnasında Oluşacak Toz Modeli

Proje alanına en yakın yerleşim yeri kuş uçuşu yaklaşık 50 m batısında bulunanPınarlar Köyüne ait konuttur.

Dekapaj esnasında çıkacak toplam emisyon değeri hesaplandığı gibi;

Q = 140,7 kg/ saat ____ Üretim sırasında meydana gelen toplam tozun % 80’ını(Edinilen tecrübelere göre) 10µ ‘dan büyük partiküller oluşturmaktadır.

Yayılım sınıfı MA (Çok kararsız) 0.09B (Kararsız) 0.20

C/I (Nötral) 0.22

C/II (Nötral) 0.28

D (Kararlı) 0.37

E (Çok kararlı) 0.42




151

Havada asılı partiküller için C (x,y,z)

Q = 0,2 kg (10µ’dan küçük partiküller için)h = 20 m. (edinilen tecrübelere göre)z = 2 m. olarak alınmıştır.Vdi = 0,07 m/s

Çöken toz miktarı için (di)

Q = 0.8 kg (10µ’dan büyük partiküller için)h = 20 m. (edinilen tecrübelere göre)z = 10 m olarak alınmıştır.Vdi = 0,7 m/s

Yukarıdaki değerler ve formüller kullanılarak aşağıdaki toz dağılım tablolarıçıkartılmıştır.

Tablo 68 Dekapaj İşlemleri Havada Asılı Partiküllerin Mesafeye Göre Dağılımı (g/m3)

Tablo 69 Dekapaj İşlemleri Çöken Tozların Mesafeye Göre Dağılımı(mg/m2.gün)

Hava Ua UR Uh 50 m 250 m 500 m 1000m 1500 m 2250 m 2750 m 3000 m

C 2,0 2 2,29 129,8214 42,8382 11,4961 2,9289 1,3225 0,6032 0,4110 0,3484

C 2,0 2 2,29 129,8214 42,8382 11,4961 2,9289 1,3225 0,6032 0,4110 0,3484

B 1,5 1,5 1,72 191,6605 58,6051 15,3331 3,8572 1,7342 0,7888 0,5369 0,4549

B 1,6 1,5 1,72 191,6605 58,6051 15,3331 3,8572 1,7342 0,7888 0,5369 0,4549

B 1,6 1,5 1,72 191,6605 58,6051 15,3331 3,8572 1,7342 0,7888 0,5369 0,4549

B 1,4 1 1,06 225,7724 42,8175 10,7200 2,6956 1,2157 0,5545 0,3779 0,3204

B 1,2 1 1,06 225,7724 42,8175 10,7200 2,6956 1,2157 0,5545 0,3779 0,3204

B 1,4 1 1,06 225,7724 42,8175 10,7200 2,6956 1,2157 0,5545 0,3779 0,3204

C 1,4 1 1,06 225,7724 42,8175 10,7200 2,6956 1,2157 0,5545 0,3779 0,3204

B 1,5 1,5 1,72 191,6605 58,6051 15,3331 3,8572 1,7342 0,7888 0,5369 0,4549

B 1,3 1 1,06 225,7724 42,8175 10,7200 2,6956 1,2157 0,5545 0,3779 0,3204

C 1,5 1,5 1,72 191,6605 58,6051 15,3331 3,8572 1,7342 0,7888 0,5369 0,4549

C 1,2 1 1,06 225,7724 42,8175 10,7200 2,6956 1,2157 0,5545 0,3779 0,3204

B 1,3 1 1,06 225,7724 42,8175 10,7200 2,6956 1,2157 0,5545 0,3779 0,3204

B 1,3 1 1,06 225,7724 42,8175 10,7200 2,6956 1,2157 0,5545 0,3779 0,3204

B 1,9 2 2,29 129,8214 42,8382 11,4961 2,9289 1,3225 0,6032 0,4110 0,3484




152

Şekil 43 Havada Asılı Partiküllerin Dağılımı (μg/m3)


C 2,0 2 2,29 128,2751 11,3162 4,8269 2,7120 1,9954 1,4578 1,2398 1,1537

C 2,0 2 2,29 128,2751 11,3162 4,8269 2,7120 1,9954 1,4578 1,2398 1,1537

B 1,5 1,5 1,72 174,2353 15,1946 6,4562 3,6210 2,6629 1,9447 1,6538 1,5389

B 1,6 1,5 1,72 174,2353 15,1946 6,4562 3,6210 2,6629 1,9447 1,6538 1,5389

B 1,6 1,5 1,72 174,2353 15,1946 6,4562 3,6210 2,6629 1,9447 1,6538 1,5389

B 1,4 1 1,06 295,2814 25,0284 10,5335 5,8820 4,3199 3,1523 2,6799 2,4935

B 1,2 1 1,06 295,2814 25,0284 10,5335 5,8820 4,3199 3,1523 2,6799 2,4935

B 1,4 1 1,06 295,2814 25,0284 10,5335 5,8820 4,3199 3,1523 2,6799 2,4935

C 1,4 1 1,06 295,2814 25,0284 10,5335 5,8820 4,3199 3,1523 2,6799 2,4935

B 1,5 1,5 1,72 174,2353 15,1946 6,4562 3,6210 2,6629 1,9447 1,6538 1,5389

B 1,3 1 1,06 295,2814 25,0284 10,5335 5,8820 4,3199 3,1523 2,6799 2,4935

C 1,5 1,5 1,72 174,2353 15,1946 6,4562 3,6210 2,6629 1,9447 1,6538 1,5389

C 1,2 1 1,06 295,2814 25,0284 10,5335 5,8820 4,3199 3,1523 2,6799 2,4935

B 1,3 1 1,06 295,2814 25,0284 10,5335 5,8820 4,3199 3,1523 2,6799 2,4935

B 1,3 1 1,06 295,2814 25,0284 10,5335 5,8820 4,3199 3,1523 2,6799 2,4935

B 1,9 2 2,29 128,2751 11,3162 4,8269 2,7120 1,9954 1,4578 1,2398 1,1537

0,0

50,0

100,0

150,0

200,0

250,0N

NNE

NE

ENE

E

ESE

SE

SSES

SSW

SW

WSW

W

WNW

NW

NNW

50 m

250 m

500 m

1000m

1500 m

2250 m

2750 m

3000 m




153

Şekil 44 Çöken Partiküllerin Dağılımı (mg/m2-saat)

Üretim İşlemleri Esnasında Oluşacak Toz Modeli

Proje alanına en yakın yerleşim yeri kuş uçuşu yaklaşık 50 m batısında bulunanPınarlar Köyüne ait konuttur.

Üretim esnasında çıkacak toplam emisyon değeri hesaplandığı gibi;

Q = 99,6 kg/ saat ____ Üretim sırasında meydana gelen toplam tozun % 80’ını(Edinilen tecrübelere göre) 10µ ‘dan büyük partiküller oluşturmaktadır.

Havada asılı partiküller için C (x,y,z)

Q = 0,2 kg (10µ’dan küçük partiküller için)h = 20 m. (edinilen tecrübelere göre)z = 2 m. olarak alınmıştır.Vdi = 0,07 m/s

Çöken toz miktarı için (di)

Q = 0.8 kg (10µ’dan büyük partiküller için)h = 20 m. (edinilen tecrübelere göre)z = 10 m olarak alınmıştır.Vdi = 0,7 m/s

Yukarıdaki değerler ve formüller kullanılarak aşağıdaki toz dağılım tablolarıçıkartılmıştır.

0,050,0

100,0150,0200,0250,0300,0

NNNE

NE

ENE

E

ESE

SE

SSES

SSW

SW

WSW

W

WNW

NW

NNW

50 m

250 m

500 m

1000m

1500 m

2250 m

2750 m

3000 m




154

Tablo 70 Üretim İşlemleri Havada Asılı Partiküllerin Mesafeye Göre Dağılımı (g/m3)

Tablo 71 Üretim İşlemleri Çöken Tozların Mesafeye Göre Dağılımı(mg/m2.gün)


C 2,0 2 2,29 92,3587 30,4763 8,1787 2,0837 0,9408 0,4291 0,2924 0,2479

C 2,0 2 2,29 92,3587 30,4763 8,1787 2,0837 0,9408 0,4291 0,2924 0,2479

B 1,5 1,5 1,72 136,3527 41,6934 10,9084 2,7441 1,2338 0,5612 0,3819 0,3237

B 1,6 1,5 1,72 136,3527 41,6934 10,9084 2,7441 1,2338 0,5612 0,3819 0,3237

B 1,6 1,5 1,72 136,3527 41,6934 10,9084 2,7441 1,2338 0,5612 0,3819 0,3237

B 1,4 1 1,06 160,6209 30,4616 7,6265 1,9177 0,8649 0,3945 0,2689 0,2279

B 1,2 1 1,06 160,6209 30,4616 7,6265 1,9177 0,8649 0,3945 0,2689 0,2279

B 1,4 1 1,06 160,6209 30,4616 7,6265 1,9177 0,8649 0,3945 0,2689 0,2279

C 1,4 1 1,06 160,6209 30,4616 7,6265 1,9177 0,8649 0,3945 0,2689 0,2279

B 1,5 1,5 1,72 136,3527 41,6934 10,9084 2,7441 1,2338 0,5612 0,3819 0,3237

B 1,3 1 1,06 160,6209 30,4616 7,6265 1,9177 0,8649 0,3945 0,2689 0,2279

C 1,5 1,5 1,72 136,3527 41,6934 10,9084 2,7441 1,2338 0,5612 0,3819 0,3237

C 1,2 1 1,06 160,6209 30,4616 7,6265 1,9177 0,8649 0,3945 0,2689 0,2279

B 1,3 1 1,06 160,6209 30,4616 7,6265 1,9177 0,8649 0,3945 0,2689 0,2279

B 1,3 1 1,06 160,6209 30,4616 7,6265 1,9177 0,8649 0,3945 0,2689 0,2279

B 1,9 2 2,29 92,3587 30,4763 8,1787 2,0837 0,9408 0,4291 0,2924 0,2479


C 2,0 2 2,29 91,2586 8,0507 3,4340 1,9294 1,4196 1,0371 0,8820 0,8208

C 2,0 2 2,29 91,2586 8,0507 3,4340 1,9294 1,4196 1,0371 0,8820 0,8208

B 1,5 1,5 1,72 123,9560 10,8098 4,5931 2,5761 1,8944 1,3835 1,1765 1,0948

B 1,6 1,5 1,72 123,9560 10,8098 4,5931 2,5761 1,8944 1,3835 1,1765 1,0948

B 1,6 1,5 1,72 123,9560 10,8098 4,5931 2,5761 1,8944 1,3835 1,1765 1,0948

B 1,4 1 1,06 210,0716 17,8060 7,4938 4,1846 3,0733 2,2426 1,9065 1,7740

B 1,2 1 1,06 210,0716 17,8060 7,4938 4,1846 3,0733 2,2426 1,9065 1,7740

B 1,4 1 1,06 210,0716 17,8060 7,4938 4,1846 3,0733 2,2426 1,9065 1,7740

C 1,4 1 1,06 210,0716 17,8060 7,4938 4,1846 3,0733 2,2426 1,9065 1,7740

B 1,5 1,5 1,72 123,9560 10,8098 4,5931 2,5761 1,8944 1,3835 1,1765 1,0948

B 1,3 1 1,06 210,0716 17,8060 7,4938 4,1846 3,0733 2,2426 1,9065 1,7740

C 1,5 1,5 1,72 123,9560 10,8098 4,5931 2,5761 1,8944 1,3835 1,1765 1,0948

C 1,2 1 1,06 210,0716 17,8060 7,4938 4,1846 3,0733 2,2426 1,9065 1,7740

B 1,3 1 1,06 210,0716 17,8060 7,4938 4,1846 3,0733 2,2426 1,9065 1,7740

B 1,3 1 1,06 210,0716 17,8060 7,4938 4,1846 3,0733 2,2426 1,9065 1,7740

B 1,9 2 2,29 91,2586 8,0507 3,4340 1,9294 1,4196 1,0371 0,8820 0,8208




155

Şekil 45 Havada Asılı Partiküllerin Dağılımı (μg/m3)

Şekil 46 Çöken Partiküllerin Dağılımı (mg/m2-saat)

0,0

50,0

100,0

150,0

200,0N

NNE

NE

ENE

E

ESE

SE

SSES

SSW

SW

WSW

W

WNW

NW

NNW

50 m

250 m

500 m

1000 m

1500 m

2250 m

2750 m

3000 m

0,0

50,0

100,0

150,0

200,0

250,0N

NNE

NE

ENE

E

ESE

SE

SSES

SSW

SW

WSW

W

WNW

NW

NNW

50 m

250 m

500 m

1000 m

1500 m

2250 m

2750 m

3000 m




156

Toz Modellemesi Sonuçları;

05.05.2009 Tarih ve 27219 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren“Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına DairYönetmelik” Kapsamında Değerlendirme

Bu kapsamda; tanımlanmış olan, Ek I A: Geçiş Dönemi Uzun Vadeli ve Kısa VadeliSınır Değerleri ve Uyarı Eşikleri; aşağıda verilmiştir

6/6/2008 tarihli ve 26898 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hava KalitesiDeğerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliğinin Ek-I A’sında yer alan “Geçiş Dönemi UzunVadeli ve Kısa Vadeli Sınır Değerleri ve Uyarı Eşikleri” cetveli PM 10 için aşağıdaki şekildedeğiştirilmiştir.

Tablo 72 Toz modellemesi sınır değer tablosu

Kirletici Ortalama süre Sınır Değer Sınır değerin yıllık azalması Uyarı eşiği

PM101

-KVS-

24 saatlik% 95/yıl

-insan sağlığınınkorunması için-

300 µg/m3

Sınır değer, 1.1.2009 tarihindebaşlayarak 1.1.2014 tarihinekadar 100 µg/m3 (sınır değerin%33’ü) olana kadar her 12 aydabir eşit miktarda yıllık olarak azalır

İlk seviye: 260 µg/m3

İkinci seviye: 400µg/m3

Üçüncü seviye: 520µg/m3

Dördüncü seviye:650 µg/m3

(Verilen değerler 24saatlikortalamalardır.)

Kış Sezonu Ortalaması(1 Ekim – 31 Mart)


200 µg/m3

Sınır değer, 1.1.2009 tarihindebaşlayarak 1.1.2014 tarihinekadar 90 µg/m3 (sınır değerin%45’i) olana kadar her 12 aydaeşit bir miktarda yıllık olarak azalır

-UVS-yıllık


150 µg/m3

Sınır değer, 1.1.2009 tarihindebaşlayarak 1.1.2014 tarihinekadar 60 µg/m3 (sınır değerin%40’ı) olana kadar her 12 aydaeşit bir miktarda yıllık olarak azalır

yıllık-insan sağlığınınkorunması için-

10 mg/m3

Proje alanına en yakın yerleşim yeri kuş uçuşu yaklaşık 50 m batıda bulunanPınarlar Köyüne ait konuttur. Projenin dekapaj ve üretim işlemleri için;

KVS değerlerinde 50 metre mesafede; 1.1.2009-1.1.2014 geçiş dönemi ve1.1.2014 sonrası dönem sınır değerlerinin altında kalmaktadır.

Kış sezonu ortalama değerlerinde 50 metre mesafede; 1.1.2009-1.1.2014geçiş dönemi ve 1.1.2014 sonrası dönem sınır değerlerinin altında kalmaktadır.

UVS değerlerinde 50 metre mesafede; 1.1.2009-1.1.2014 geçiş dönemi ve1.1.2014 sonrası dönem sınır değerlerinin altında kalmaktadır.

Çöken toz miktarı 50 metre mesafede 450 mg/m2-gün değerinin altındadır.

Yukarıda verilen değerler teorik hesaplamalarda bulunan ve tüm çalışmanın aynı andave kontrolsüz yapılması durumu göz önüne alınarak hesaplanmıştır. Ancak proje alanınıntopoğrafik yapısı, basamaklı çalışma şekli, toz etkisine karşı alınacak önlemler düşünüldüğünde




157

toz etkisi daha alt seviyede gerçekleşecektir Proje kapsamında, çalışmalar eş zamanlı olarakyürütülmeyeceğinden kümülatif etki oluşmayacaktır. Çalışma alanlarında basınçlı pülverizesu ile toz bastırma sistemi uygulaması ve sahanın sulama spreyleme ile nemlendirilmesi buiş için tahsis edilecek bir araçla sağlanacaktır. Çalışmaların başlaması ile birlikte supüskürtme işlemi eş zamanlı olarak devreye girecek proje süresince uygulanacaktır.

Bulunan değerler hiçbir önlem alınmadığı ve bütün çalışmaların aynı andayapılacağı varsayılarak en kötü ihtimal üzerinden yapılmıştır. Bu sebeple alınacakönlemlerle toz emisyonunun %80 oranında azalacağı düşünülmektedir. Dolayısı ile projeçalışmaları kapsamında yakın yerleşim yerlerine olumsuz bir etki beklenmemektedir.

Projeye bağlı çalışmalar süresince ayrıca, aşağıda sıralanan hususlara riayetedilecektir:

SKHKKY Ek-1 Madde 2.2.1’de “Çapı 5 milimetreden daha büyük tane boyutlumaddelerin doldurma, ayırma, eleme, taşıma, kırma ve öğütme işlemleri; sabit tesislerde veaçık alanlarda. gerçekleştiriliyorsa; baca dışındaki yerlerden toz emisyonlarınınkaynaklandığı tesisler için emisyon faktörü kullanılarak kütlesel debi hesaplanır, bu değerinEk-2’de belirtilen sınırları aşması halinde bu işletmeler etrafında hakim rüzgar yönü dedikkate alınarak ölçülen çöken toz miktarı 450 mg/m2 -gün değerini aşamaz.” hükmüneriayet edilecektir.

Bu amaçla, çalışma alanlarında basınçlı pülverize su ile toz bastırma sistemiuygulaması ve sahanın sulama spreyleme ile nemlendirilmesi bu iş için tahsis edilecek biraraçla sağlanacaktır.

Toz emisyonu su kullanılarak önleneceğinden inşa çalışmalarının başlaması ilebirlikte su püskürtme işlemi eş zamanlı olarak devreye girecek proje süresinceuygulanacaktır.

Tane boyutu 5 mm’den küçük olan maddelerin doldurma, ayırma, eleme, taşıma,kırma, öğütme işlemleri yapılmayacaktır. Bununla birlikte şuan inşa çalışmalarındaöngörülemeyen ve 5 mm altı malzeme ile ilgili işlem yapılması durumunda ise; tozemisyonunun önlenmesi için basınçlı pülverize su kullanılacaktır. Bu durumda hakim rüzgaryönü de dikkate alınarak toz kaynağından 3 metre uzaklıkta toz konsantrasyonu (PM 10) enfazla 3 mg/Nm3 değerini aşmayacaktır. SKHKY’de de belirtildiği üzere toz emisyonlarınınkaynaklandığı çalışma alanlarında emisyon faktörü kullanılarak hesaplanan kütlesel debideğerinin sınırları aşması halinde bu işletmeler etrafında hakim rüzgar yönü de dikkatealınarak ölçülen çöken toz miktarı 450 mg/m2-gün değerini aşamaz hükmüne riayetedilecektir.

Proje kapsamında açıkta yığma malzeme depolanmayacaktır. İnşa çalışmalarısırasında zaruri olarak geçici depolama yapılmasının gerektiği durumlarda; hava kalitesistandartlarını sağlamak şartıyla açıkta depolanacaktır. Bu amaçla;




158

-Savurma yapılmadan boşaltma ve doldurma yapılacak,-Malzeme üstü tane büyüklüğü 10 mm’den fazla olan maddelerle kapatılacak,-Üst tabakalar %10 nemde muhafaza edilecek, bu durumu sağlamak için gerekli

donanım kurulacaktır.

Tesis içi yollar hava kalitesini olumsuz yönde etkilememesi için; düzenli olaraktemizlenecek ve bu iş için tahsis edilecek bir arazöz ile sürekli nemlendirilecektir.

Proje kapsamında toz ve toz etkisine karşı; yürürlükteki “Sanayi Kaynaklı HavaKirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” ile 18.03.2004 Tarih ve 25406 Sayılı “Hafriyat Toprağı,İnşaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine riayet edilecektir.

Ayrıca kırma-eleme işlemleri kapsamında, (Mülga) Çevre ve Orman Bakanlığı ÇEDve Planlama Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan 8 Temmuz 2009 tarih ve 40174 sayılıGenelge uyarınca tesiste toz emisyonu oluşturabilecek bütün üniteler (bunker, bantlar,kırıcılar) kapalı ortam içerisine alınacaktır ve kapalı ortam içerisine alınan ünitelere tozindirgeme sistemi (torbalı filtre) kurulacaktır. Dolayısıyla tesisten kaynaklı bir toz emisyonuoluşumu söz konusu olmayacaktır.

İşletme Sonrası Oluşacak Toz Emisyonları:

Faaliyet üretime kapandıktan sonra arazi hazırlık ve işletme aşamasındagerçekleştirilecek olan tüm faaliyetlere de son verileceği için toz oluşumu söz konusuolmayacaktır.

Arazi Hazırlık ve İnşaat Çalışması:

Planlanan faaliyetin arazi hazırlık ve dekapaj çalışmasında, çalışma alanlarında tozoluşumunun engellenmesi ve çalışanların içme ve kullanma suyu ihtiyacını karşılamakamacı ile su tüketimi söz konusu olmaktadır.

Spreyleme Suyu:

Sahada gerçekleştirilecek arazi hazırlık ve dekapaj işlemlerinden kaynaklanan tozunönlenmesi için belli aralıklar ile sulama yapılacaktır. İhtiyaç duyulan su yaklaşık 1348m3/gün olup, spreyleme için ihtiyaç duyulan su kömür susuzlaştırma işleminden eldeedilecektir. Proje kapsamında yapılacak susuzlaştırma işleminden yaklaşık 5163 ton/gün suelde edilmesi planlanmaktadır. Bu suların bir kısmı toprak tarafından emilecek, bir kısmı isebuharlaşacaktır. Proje sahasında sulamadan kaynaklı atıksu oluşumu söz konusu değildir.

5.2. Su Kullanımı ve bertarafı (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası olmaküzere temin edileceği kaynaklar, su miktarları, içme ve kullanma suyu ve diğerkullanım amaçlarına göre miktarları, kullanımı sonrası oluşacak atıksuların miktarı vebertarafı)




159

Personelin İçme ve Kullanma Suyu:

Proje kapsamında çalışacak personelin ihtiyaç duyacağı içme ve kullanma suyu,Tufanbeyli Belediyesi’ nden ücreti mukabil karşılanacaktır. Tufanbeyli Belediyesi’ ndenalınan izin yazısı ektedir.(Bkz.Ek-17) Gerekmesi halinde içme suyu piyasadan satınalınacak izinli ve ruhsatlı damacanalar ile temin edilecektir. Proje kapsamında 17.02.2005tarih ve 25730 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “İnsani Tüketim AmaçlıSular Hakkında Yönetmelik” hükümlerine riayet edilecektir.

Arazi hazırlık ve inşaat aşamalarında çalışan personelden kaynaklı evsel nitelikli atıksu oluşmaktadır. Arazi hazırlık ve inşaat aşamalarında çalışacak toplam 1000 personelintükettiği içme ve kullanma suyuna bağlı olarak atık su oluşumu söz konusudur. Kişi başınagerekli olan su miktarı 150 lt/gün 39 alınarak toplam su ihtiyacı hesaplanmıştır.

Çalışacak işçi sayısı = 1000 kişi

Kullanılacak su miktarı = 150 lt/kişi-gün = 0,15 m3/kişi-gün

Toplam su ihtiyacı = 0,15 m3/kişi-gün x 1000 kişi = 150 m3/gün

Proje kapsamında; inşaat aşamasında personelden kaynaklı evsel nitelikli atık sumiktarı toplam 150 m3/gün olmaktadır.

Oluşacak evsel nitelikli atıksular için TEYO Tufanbeyli Enerji Santralı kapsamındakurulacak olan paket artıma tesisi kullanılacaktır. Arıtma sisteminin proje onayı 2013/4sayılı Proje Onay Genelgesi Kapsamında yapılacak olup, gerekli izinler alınacaktır.31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su KirliliğiKontrolü Yönetmeliği” ,29.04.2009 tarih ve 27214 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarakyürürlüğe giren “Çevre Kanunca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik”,30.11.2012 tarih ve 28483 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren ‘’YüzeyselSu Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği’’ hükümlerine riayet edilerek gerekli izinler alınacak vearıtmadan çıkacak su Sarız Irmağı’ na deşarj edilecektir. Ayrıca gerekli olduğu hallerdearıtmadan çıkacak su, çalışma alanlarında oluşacak tozun engellenmesi için spreylemedede kullanılabilecektir.

Tablo 73 Tipik Evsel Nitelikli Atık Su Kirleticileri ve Ortalama Konsantrasyonları

Kaynak: Benefield, L. And Randall, C., 1980

39 Su Temini ve Atıksu Uzaklaştırılması Uygulamaları İTÜ – 1998, Prof. Dr.Dinçer TOPACIK, Prof. Dr. VeyselEROĞLU

PARAMETRE KONSANTRASYONpH 6-9AKM 200 mg/LBOİ5 200 mg/LKOİ 500 mg/L

Toplam Azot 40 mg/LToplam Fosfor 10 mg/L




160

Yukarıdaki tabloya göre projenin arazi hazırlık ve inşaat aşamasında 1000 kişilikpersonelden kaynaklı oluşacak evsel nitelikli atık su içerisindeki kirletici yükleri;

Tablo 74 Evsel Nitelikli Atık Su İçerisindeki Kirletici Yükleri

AKM 30 kg/gün (150 m3/gün x 200 mg/lt /1000)BOİ5 30 kg/gün (150 m3/gün x 200 mg/lt /1000)KOİ 75 kg/gün (150 m3/gün x 500 mg/lt /1000)Toplam Azot 6 kg/gün (150 m3/gün x 40 mg/lt /1000)Toplam Fosfor 1,5 kg/gün (150 m3/gün x 10 mg/lt /1000)

Proje kapsamında 31.12.2004 tarih ve 25687 (13.02.2008 tarih ve 26786 sayı ve30.03.2010 tarih ve 27537 sayı ile değişik) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğegiren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine riayet edilecektir.

İşletme Aşaması:

Projenin işletme aşamasında da çalışma alanlarında toz oluşumunun engellenmesive çalışanların içme ve kullanma suyu ihtiyacını karşılamak amacı ile su tüketimi sözkonusu olacaktır. Ayrıca projenin işletme aşamasında kırma-eleme-yıkama tesisinin yıkamaünitesinde su kullanımı söz konusu olacaktır.

Spreyleme Suyu:

Üretim faaliyetlerinden kaynaklanan tozun önlenmesi için belli aralıklar ile sulamayapılacaktır. İhtiyaç duyulan su arazi hazırlık ve dekapaj işlemlerinde olduğu gibi yaklaşık1348 m3/gün olup, spreyleme için ihtiyaç duyulan su kömür susuzlaştırma işleminden eldeedilecektir. Proje kapsamında yapılacak susuzlaştırma işleminden yaklaşık 5163 ton/gün suelde edilmesi planlanmaktadır. Bu suların bir kısmı toprak tarafından emilecek, bir kısmı isebuharlaşacaktır. Proje sahasında sulamadan kaynaklı atıksu oluşumu söz konusu değildir.

Personelin İçme ve Kullanma Suyu:

Projenin işletme aşamasında arazi hazırlık ve inşaat aşamasında olduğu gibi 1000personel çalışacak olup, çalışacak personelin ihtiyaç duyacağı içme ve kullanma suyu,Tufanbeyli Belediyesi’ nden ücreti mukabil karşılanacaktır. Gerekmesi halinde içme suyupiyasadan satın alınacak izinli ve ruhsatlı damacanalar ile temin edilecektir. Projekapsamında 17.02.2005 tarih ve 25730 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğegiren “İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik” hükümlerine riayet edilecektir.

Proje kapsamında çalışacak 1000 kişiden kaynaklanacak evsel nitelikli atıksuoluşumu söz konusudur.




161

Kişi başına gerekli su miktarı 150 lt/gün (Topacık, Eroğlu, 1998) alındığında;

İŞLETME AŞAMASIÇalışacak işçi sayısı = 1000 kişi

Kullanılacak su miktarı = 1000 lt/kişi-gün = 0,15 m3/kişi-gün

Toplam su ihtiyacı = 0,15 m3/kişi-gün x 1000 kişi = 150 m3/gün

Söz konusu projede sadece işletme aşamasında çalışacak olan personelin kullanımısonucunda evsel nitelikli atıksu oluşacaktır. İşletme aşamasında personelin kullandığısuyun tamamının atık su olarak döneceği kabul edilmesi halinde açığa çıkacak evselnitelikli atık su miktarı toplam 150 m3/gün olacaktır.

İşletme aşamasında oluşacak evsel nitelikli atıksular için de; TEYO Tufanbeyli EnerjiSantralı kapsamında kurulacak olan paket artıma tesisi kullanılacaktır. Arıtma sistemininproje onayı 2013/4 sayılı Proje Onay Genelgesi Kapsamında yapılacak olup, gerekli izinleralınacaktır.

Arıtma sisteminden çıkan arıtılmış su, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 21.1ve 1380 sayılı “Su Ürünleri Yönetmeliği” Ek-5’e uygun olarak arıtıldıktan sonra gerekliizinler, 29.04.2009 tarih ve 27214 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren“Çevre Kanunca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik” hükümlerinegöre alınarak Sarız Irmağı’ na deşarj edilecektir. Konu ile ilgili olarak Adana Çevre veŞehircilik İl Müdürlüğü’nden deşarj izni ve DSİ 6. Bölge Müdürlüğü’nden görüş alınacaktır.Ayrıca gerekli olduğu hallerde arıtmadan çıkacak su, çalışma alanlarında oluşacak tozunengellenmesi için spreylemede de kullanılabilecektir.

Atıksuyun debi ve karakteristiğine bağlı olarak, tankın tabanında biriken aktifçamurun belirli zaman aralıklarında sistemden uzaklaştırılması gerekmektedir. Çamurunuzaklaştırılması için yine biyolojik reaktörün içine yerleştirilen pompa kullanılmaktadır.Sistemden çekilen fazla çamur biriktirme tankında toplanır, tercihe göre çamur kurutmayatağına ya da mekanik susuzlaştırma ekipmanına alınarak susuzlaştırılarak uzaklaştırılır.40

Kömür Ocağı projesi kapsamında gerçekleştirilecek faaliyetler için çalışacakpersonelden kaynaklanacak evsel nitelik atıksuyun arıtılması amaçlı kullanılacak paketarıtma sisteminde oluşacak günlük çamur miktarı hesabı tablo 77’ de verilmektedir.

Tablo 75 Proje Kapsamında Oluşacak Çamur Miktarı

İnşaat Aşaması

Oluşacak Atıksu = 150 m3/gün

Evsel Nitelikli AtıksulardaAKM Ortalama Konsantrasyonu = 200 mg/L

Oluşacak Arıtma Çamuru Miktarı = 150 m3/gün x 200 mg/L x 1000 L/1 m3 x 1 kg/1000000 mg =30 kg/gün

40 http://www.yeditepearitma.com/Paket-Aritma.asp




162

Proje kapsamında günde yaklaşık 30 kg arıtma çamuru oluşması beklenmektedir.

Oluşan arıtma çamuru, en yakın lisanslı çamur bertaraf tesisine faaliyet sahibitarafından taşınacaktır. Proje kapsamında açığa çıkacak çamurun bertarafında 14.03.1991Tarih ve 20814 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Katı AtıklarınKontrolü Yönetmeliği” ile 05.07.2008 tarih ve 26927 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarakyürürlüğe giren “Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik” hükümlerine uyulacaktır.Biyolojik paket arıtma sistemini gösteren akım şeması aşağıdaki şekilde verilmektedir.

Şekil 47 Paket Arıtma Sistemi41

Yıkama Ünitesinde Kullanılacak Su :

Projenin işletme aşamasında kırma-eleme-yıkama tesisinde yıkama ünitesi için sukullanımı söz konusudur. Projenin işletme aşamasında yıkama için kullanılacak su ihtiyacı,susuzlaştırma işlemi sonucu oluşan susuzlaştırma suyu ile karşılanacaktır.

Proje kapsamında tesis devreye girdiğinde yıkama ünitesinde 80 m3/saat sukullanımı olacaktır. Şlam havuzlarında toplanan atıksu yaklaşık %10 kayıp ile lavvarünitelerine geri basılır ve kayıp olan miktar ilave edilerek yıkama ünitesinde tekrar kullanılır.Tesisin 16 saat çalışması durumunda günlük su ihtiyacı 1280 m3/gün olacaktır. Tesisteşlam havuzları 2 bölme şeklinde olacak ve dönüşümlü doldurulacaktır. Şlam havuzlarındasürekli su boşaltımı yapılmayacak olup bir bölme dolduğunda diğer bölme doldurulmayabaşlanacak ve dolan bölme doğal kurumaya bırakılacaktır. Kuruma sonucu çöken toz

41 http://www.armes.com.tr/admin/urunresim/PAKET%20ARITMA.jpg




163

kömür değerlendirilecektir. Yıkama ünitesinden kaynaklı atıksu oluşumu söz konusuolmayacaktır.

Evsel Nitelikli Katı Atıklar:

Proje kapsamında arazi hazırlık, inşaat ve işletme aşamalarında çalışacak personelsayısı 1000 kişidir. Proje kapsamında çalışacak personelden meydana gelecek geridönüşümü mümkün olmayan evsel nitelikli katı atık (yemek, organik atıklar vb.) miktarı,günlük kişi başına üretilen evsel nitelikli katı atık miktarı 1,14 kg42 alınarak hesaplanmıştır.

Tablo 76 İnşaat Aşamasında Oluşacak Evsel Nitelikli Katı Atık Miktarı

İnşaat Aşaması

Çalışacak işçi sayısı = 1000 kişi

Kullanılacak katı atık miktarı = 1,14 kg/gün

Oluşacak Katı Atık Miktarı = 1,14 kg/gün x 1000 kişi= 1140 kg/gün-kişi

Proje kapsamında oluşacak personelden kaynaklı evsel nitelikli katı atık miktarıyaklaşık 1140 kg/gün’dür. Söz konusu atıklarla ilgili 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı ResmiGazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”hükümlerine uyulacaktır. Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’nin 8.Maddesine uygun olarakbu atıklar, çevreye zarar vermeden bertarafını ve değerlendirilmesini kolaylaştırmak, çevrekirliliğini önlemek ve ekonomiye katkıda bulunmak amacıyla ayrı ayrı toplanarakbiriktirilecek ve gerekli tedbirler alınacaktır. “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”nin katıatıkların toplanması ve taşınması ile ilgili dördüncü bölümü 18. Maddesinde belirtilenesaslara uyularak katı atıklar çevrenin olumsuz yönde etkilenmesine sebep olacak yerleredökülmeyecek, ağzı kapalı standart çöp kaplarında muhafaza edilerek toplanacaktır. “KatıAtıkların Kontrolü Yönetmeliği” 20. Madde hükmüne uygun olarak, görünüş, koku, toz,sızdırma ve benzeri faktörler yönünden çevreyi kirletmeyecek şekilde, TufanbeyliBelediyesi’ ne ait çöp toplama ve taşıma araçları vasıtasıyla ücret mukabilinde, bertarafedilmek üzere taşınacaktır. Tufanbeyli Belediyesi izin yazısı ektedir (Bkz Ek-18).

Arıtma Çamurları:

Personel kaynaklı oluşacak evsel nitelikli atıksuların bertarafı için TEYO TufanbeyliEnerji Santralı Projesi kapsamında kurulacak paket arıtma sistemi kullanılacaktır. Sözkonusu tesiste arıtım sonucunda çamur açığa çıkacaktır. Proje kapsamında oluşacak evselnitelikli atıksuların arıtılması amaçlı kullanılacak paket arıtma sisteminde oluşan çamur, enyakın lisanslı çamur bertaraf tesisine taşınacaktır.

42 TÜİK, Belediye Katı Atık İstatistikleri, 2010

5.3. Atıklar (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası olmak üzere atık türleri,miktarları, bertarafı)




164

Bu kapsamda, 14.03.1991 Tarih ve 20814 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarakyürürlüğe giren “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” ile 05.07.2008 tarih ve 26927 sayılıResmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkinYönetmelik” hükümlerine uyulacaktır.

Ambalaj Atıkları:

Evsel nitelikli atıklar içerisinde cam, plastik şişe ve naylon gibi geri dönüşümümümkün katı atıklar ve inşaat malzemelerinin ambalajlarının bulunması durumunda24.08.2011 tarih ve 28035 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “AmbalajAtıklarının Kontrolü Yönetmeliği” gereğince seçilmesi ve değerlendirilmesi sağlanacaktır. Bukapsamda oluşacak ambalaj atıkları, evsel nitelikli katı atıklardan ayrı olarak ve ağzı kapalıkaplarda biriktirilerek toplanmasından sorumlu olan belediyelere ve/veya belediye ileanlaşma yapan lisanslı geri dönüşüm firmalarına verilecektir.

Bitkisel Toprak ve Dekapaj Malzemesi:

Dekapaj işlemlerinde öncelikle toprak yüzeyinden bitkisel toprak sıyrılacaktır. Bitkiseltoprak ile dekapaj malzemesi karıştırılmayacaktır. Bitkisel toprak erozyona, kurumaya veyabani ot oluşmasına karşı korunacak ve canlılığını sürdürebilmesi amacı ile çim, çayır-mera bitkisi v.b bitki örtüsü ile kaplanacaktır. Bitkisel toprağın depolanacağı yerin eğimi ise%5’den fazla olmayacaktır. Arazi hazırlık aşaması ile elde bitkisel toprak, peyzajçalışmalarında yüzey kaplaması amaçlı kullanılmak üzere depolanacaktır. Çalışmalartamamlanınca bitki örtüsüne uygun şekilde geri serilecektir.

Dekapaj işleminden elde edilecek dekapaj malzemesi sahada daha öncedençalışılmış kısımların doldurulması işleminde kullanılacak ve sahada depolanmış olanbitkisel toprak ile üstü örtülerek arazi ıslah çalışmalarında kullanılmak üzere geçicidepolanacaktır. Dekapaj malzemesi, topografik yapıya uygun ve emniyetli tarafta kalacakşekilde şevlendirilmesi suretiyle belirlenen depo alanında depolanacaktır. Dekapajmalzemesi alanında depolama yüksekliği 5m’ den fazla olmayacaktır.

Ayrıca depolama alanları içerisinde bulunan Höbelli Deresi ile Kürtkayapınar Deresiiçin dere şev üstünden itibaren sağlı sollu 50 m’ lik, kuru dere yatakları için 20 m’ lik şeritvarisahalar yapılaşma ve faaliyet dışı tutulacaktır. “Oluşacak kazı fazlası malzemeler, herhangibir şekilde dere yataklarına ya da yağışlarla dere yataklarına ulaşabilecek alanlarabırakılmayacaktır.” “Proje kapsamında ortaya çıkacak kazı fazlası malzemeler, kesinlikle,proje sahası ve civarında bulunan akar ve kuru dere yataklarına dökülmeyecektir.”

Bu kapsamda, 18.03.2004 Tarih ve 25406 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarakyürürlüğe giren "Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği"hükümlerine uyulacaktır.




165

Atık Yağ ve Tehlikeli Atık

Proje kapsamında çalışacak iş makineleri ve ekipmanların yakıt ikmalleri, yağdeğişimleri, lastik, akü değişimleri gibi bakım işlemleri için proje alanında bakım-onarımatölyesi, yakıt ikmal-depolama istasyonu, yağ değişim istasyonu vb. yapılacaktır.(Bkz.Ek-5). Proje kapsamında çalışacak iş makineleri ve araçların bakım onarımları ve yağdeğişimleri 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Atık YağlarınKontrolü Yönetmeliği” ile 08.06.2010 tarih ve 27605 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarakyürürlüğe giren “Toprak Kirliliğinin Kontrolü Ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara DairYönetmelik” ilgili hükümlerine ve bu maddelerle kirlenmiş her türlü malzemenin insansağlığı ve çevreye yönelik zararlı etkisini en aza indirebilmek amacı ile 14.03.2005 tarih ve25755 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Atıkların KontrolüYönetmeliği” ile hükümlerine riayet edilerek yapılacaktır. Oluşacak yağlar katagorisine göreayrı ayrı toplanacak ve kırmızı renkli ve üzerinde "Atık Yağ" ibaresi yer alantank/konteynerlerde geçici depolanarak lisanslı araçlarla lisanslı bertaraf/geri kazanımtesislerine nakledilecektir. Bu tankların içine su, benzin, fuel-oil, boya, deterjan, solvent,antifiriz ve motorin gibi herhangi yabancı bir madde karıştırılmayacak, tanklar hiçbir zamantam dolu bırakılmayacaktır.

Proje kapsamında çalışan personel için kurulan sosyal tesis içerisinde yemekhanebulunacak olup, burada oluşacak bitkisel atık yağlar 19.04.2005 Tarih ve 25791 Sayılı“Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uygun olarak bertaraf edilecektir.

Projenin inşaat aşamasında hangi işlemlerin yapılacağı ve ne miktarda malzemekullanılacağı daha önceden belirlenemeyeceğinden, kullanılamaz duruma gelecek bu türatıkların kesin miktarı da belirlenememiştir.

Tıbbi Atıklar

Yaralanmalar olması durumunda; proje sahası içerisinde bulunan revirde ilkmüdahale gerçekleştirilecek ve yaralının en yakın sağlık birimine sevki sağlanacaktır. İlkyardım müdahalesi gereken durumlardan kaynaklanacak tıbbi atıklar; 22.07.2005 tarih25883 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tıbbî Atıkların KontrolüYönetmeliği” (değişiklik:30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Tıbbî Atıkların KontrolüYönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik) ilgili hükümlerine uygun olarakdiğer tüm atıklardan ayrı olarak toplanacak ve lisanslı geri kazanım/bertaraf tesislerineverilerek bertarafı sağlanacaktır.

Ömrünü Tamamlamış Lastikler, Atık Pil ve Akümülatörler

Proje alanında bakım-onarım atölyesi, yakıt ikmal-depolama istasyonu, yağ değişimistasyonu vb. yapılacaktır. Proje alanında iş makinelerinden çıkabilecek kullanılamazdurumdaki lastikler ise 25.11.2006 Tarih ve 26357 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ve“Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine göre lisanslı gerikazanım tesislerine verilip bertarafı sağlanacaktır.




166

Sahada ömrünü tamamlamış pil ve aküler, 31.08.2004 tarih ve 25569 sayılı ResmiGazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği”13. maddede belirtildiği üzere evsel atıklardan ayrı toplanarak biriktirilerek pil ürünlerinindağıtımını ve satışını yapan işletmelerce veya belediyelerce oluşturulacak toplamanoktalarına teslim edilecektir.

Proje kapsamında açığa çıkacak atıkların bertarafında 05.07.2008 tarih ve 26927sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Yönetimi Genel Esaslarınaİlişkin Yönetmelik” hükümlerine uyulacaktır.

Ayrıca söz konusu projenin inşaatı aşamasında oluşacak olan atıklar; inşaat demiri,kalıplar için kullanılan kereste/tahta artıkları ve benzeri katı atıklardan oluşacaktır. Oluşacakbu atıklar hurda olarak toplanıp, geri dönüşümü mümkün olan katı atıklar yenidenkullanılmak üzere lisanslı kuruluşlara verilecektir. Ayrıca, toplanan kereste/tahta artıklarınatalep olması durumunda civardaki köylülere verilecektir. Geri dönüşümü mümkün olmayaninşaat malzemesi atıkları ise 18.03.2004 Tarih ve 25406 Sayılı Resmi Gazete’deyayımlanarak yürürlüğe giren "Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının KontrolüYönetmeliği" Madde-9’a göre bertaraf edilecektir.

Proje kapsamında arazi hazırlık ve üretim aşamalarında; kazı, dekapaj, inşaat,üretim vb. işlemlerde çalışacak araç ve ekipmanlardan dolayı gürültü oluşumu söz konusuolacaktır. Oluşması muhtemel gürültü ile ilgili tüm hesaplama ve değerlendirmelerin yeraldığı Akustik Rapor 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarakyürürlüğe giren “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği” ne görehazırlanmış olup, ekte verilmektedir (Bkz. Ek-11).

Proje kapsamında 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarakyürürlüğe giren “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”hükümlerine uyulacaktır.

Proje konusu faaliyet; 10 Ağustos 2005 tarih ve 25902 sayılı Resmi Gazete’deyayımlanarak yürürlüğe giren “İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik” Ek-2 “Gayri Sıhhi Müesseseler Listesi B) 2.Sınıf Gayri Sıhhi Müesseseler Listesi Madde 3.5Kazı ve döküm alanı olarak toplam 25 hektar ve üzerinde açık işletme maden ocakları, kazıve döküm alanı olarak toplam 150 hektar ve üzeri çalışma alanına sahip kömür çıkarma,yıkama ve eleme tesisleri, 25 hektar ve üzeri alandan ham madde çıkartılan taş ocakları,100.000 m3/yıl ve üzeri kapasitedeki taş ocaklarından çıkarılan ham maddelerin her türlü

5.4.Gürültü kaynakları ve seviyeleri, Vibrasyon (Akustik Rapor)

5.5. Sağlık koruma bandı mesafesi,




167

işlemden geçiren tesisler,” listesinde yer almaktadır. Bu sebeple söz konusu yönetmeliğin 6.Maddesi gereğince: Kömür Ocağına “İş Yeri Açma Ve Çalışma Ruhsatı (GSM)” alınacaktır.

Projenin ÇED süreci tamamlandıktan sonra Adana İl Özel İdaresi’ nebaşvurulacaktır. İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik kapsamında YerSeçimi ve Tesis Kurma İzni alınacak, tesis kurulduktan sonra iş yeri açma ve çalışmaruhsatı alınacaktır. Bu aşamalarda kurulacak İnceleme Kurulunca Sağlık Koruma Bandımesafesi belirlenecek ve ilgili kurumların onayı alınacaktır. Belirlenecek mesafeye riayetedilecektir.

Proje kapsamında yapılacak kömür üretim faaliyeti tamamlandıktan sonra açılacaküretim basamakları kapatılarak işletme faaliyete kapanacaktır.

Faaliyet kapsamında üretilecek kömürün yakıt olarak kullanılacağı TEYO TufanbeyliEnerji Santralı’ nden çıkacak santral külleri proje alanında açılacak üretim basamaklarındadepolanarak basamakların kapatılması işlemi gerçekleştirilcektir. Santral külleri için analizyaptırılmış olup analiz sonuçları Ek-25’ de verilmiştir. Bu kapsamda 26.03.2010 tarih ve27533 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren ‘’Atıkların DüzenliDepolanmasına Dair Yönetmelik’’ hükümleri gereği depolama yapılarak oluşacak madenbasamakları kapatılacaktır. Bununla birlikte dekapaj işleminden elde edilecek dekapajmalzemesi de sahada daha önceden çalışılmış kısımların doldurulması işlemindekullanılacak olup sahada depolanmış olan bitkisel toprak ile üstü örtülerek arazi ıslahçalışmaları gerçekleştirilecektir. Peyzaj çalışmalarında yüzey kaplaması amaçlı kullanılmaküzere depolanan bitkisel toprak, çalışmalar tamamlanınca bitki örtüsüne uygun şekilde geriserilecektir.

Proje alanı ve proje etki alanı risk analizi için aşağıda belitilen Çevresel Boyut veEtki Değerlendirme tabloları kullanılarak Çevresel Risk Matrisi oluşturulmuştur ve riskboyutu hesaplanmıştır.

Boyut (R) = O x Z x SR: Boyutun BüyüklüğüO: Etkinin Oluşma OlasılığıZ: Etkinin Potansiyel Şiddeti, ZararıS: İşin Tekrarlanma Sıklığı

5.6. Doğaya Yeniden Kazandırma Çalışmaları ve Rehabilitasyon planı

5.7. Risk Analizi

a) Proje Alanı ve Proje Etki Alanı analizi




168

Olasılık :

Olasılık Değeri Tanımlama % Olasılık10 Beklenir, kesin 506 Yüksek/oldukça mümkün 103 Olası 11 Nadiren ama mümkün 10-3

0,5 Beklenmez fakat mümkün 10-40,2 Pratikte mümkün değil 10-50,1 Sadece teorik olarak mümkün 10-6

Zarar:

Zarar Değeri Tanımlama

100 Lokal veya lokasyon dışında bertarafı mümkün olmayankaza/olay

40 Lokasyon dışına yayılabilen/yayılmış bertarafı güç ve zamanalan etki

15 Lokal-bertarafı güç ve zaman alan etki7 Lokasyon dışına yayılabilen/yayılmış-bertarafı hızlı ve kolay etki3 Lokal-bertarafı hızlı ve kolay etki1 Ucuz atlatma

Sıklık:

Sıklık Değeri Tanımlama10 Hemen hemen sürekli (1 saatte birkaç defa)6 Sık (günde bir veya birkaç defa)3 Ara sıra (haftada bir veya birkaç defa)2 Sık değil (ayda bir veya birkaç defa)1 Seyrek ( yılda birkaç defa)

0,5 Çok seyrek (yılda bir veya daha seyrek)

Etki Belirlemesi:

Etki Derecelendirilmesi E-Değer Etki Sınıfı Yapılması Gerekenler1 R<20 Önemsiz Önlem Öncelikli Değildir2 20-70 Kabul Edilebilir Gözetim Altında Uygulanmalıdır

3 70-200 Orta Uzun Dönemdeİyileştirilmelidir.(Yıl İçinde)

4 200-400 Önemli Kısa Dönemdeİyileştirilmelidir.(Birkaç Ay İçinde)

5 R>400 Kabul EdilemezHemen Gerekli Önlemler Alınmalıveya Tesis, Bina Üretim veyaÇevrenin Kapatılması




169

Tablo 77 Proje Alanı Risk Analizi Tablosu

Yapılan heseplamalar sonucu yukarıdaki risk matrisinde görüldüğü üzere risk boyutu genelde R>400 çıkmış olup yukarıda belirtilenönlemler alınacaktır.

BOYUT ETKİ ANALİZİ FAALİYET PLANI

NO SÜREÇ BOYUT ETKİ

RİSK DEĞERLENDİRME(Kidney)

RİSKDEĞERLENDİRİLMESİ

FAALİYET TANIMI SORUMLU TERMİNO Z S 0 0 0 0 0

OLASILIK ZARAR SIKLIK 1 2 3 4 5

1Ocakta İşMakinesi,Binek AraçKullanımı

YakıtKullanımındanDolayı EmisyonOluşumu

HavaKirliliği 6 40 10 X

İş makinelerinin bakım ve onarımlarının periyodik ve tamzamanlı olarak yaptırılması ve emisyonların izlenmesisağlanacaktır.

YatırımcıFirma

FaaliyetBoyunca

2 Ocakta İş MakinesiKullanımı

Bakım veOnarımdanDolayı Atık YağOluşumu

TehlikeliAtıkOluşumu

3 15 2 XAtık yağlar ve kontemine yağların, belirlenen alandatoplanarak, ilgili yönetmeliklere uygun depolanması vebertarafına ilişkin çalışmalar yapılması sağlanacaktır.

YatırımcıFirma

FaaliyetBoyunca

3 Faaliyet Alanına KatıAtık Bırakılması Çevresel Kirlilik Katı Atık

Oluşumu 3 3 3 X Konu ile ilgili personelin uyarılması sağlanacak, atıklarmesai bitimine kadar bertaraf edilecektir.

YatırımcıFirma

FaaliyetBoyunca

4 Toz Emisyon Oluşumu Hava KalitesineEtki Oluşumu

HavaKirliliğineEtki

6 40 2 X

Proje kapsamında toz ve toz etkisine karşı; yürürlükteki“Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” ile13.03.2004 Tarih ve 25406 Sayılı “Hafriyat Toprağı, İnşaatve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerineriayet edilecektir. Ayrıca malzeme taşınması sırasındakamyonların üzeri örtülecektir. Kırma-eleme işlemlerikapsamında, 8 Temmuz 2009 tarih ve 40174 sayılıGenelge uyarınca hareket edilecektir.

YatırımcıFirma

FaaliyetBoyunca

5 Faaliyet AlanındaGürültü Oluşumu Çevresel Kirlilik

ÇalışanPersoneleEtki

0,5 40 2 X

Gürültü kaynağı olan iş makineleri aynı anda hepsi birlikteçalıştırılmayacak ve bakımları ihmal edilmeyecek olup,personelin etkilenmemesi için kulaklık, eldiven, gözlük,maske, baret vb. iş elbiselerini kullanmaları sağlanacaktır.

YatırımcıFirma

FaaliyetBoyunca




170

Tablo 78 Proje Etki Alanı Risk Analizi

BOYUT ETKİ ANALİZİ FAALİYET PLANI

NO SÜREÇ BOYUT ETKİ

RİSK DEĞERLENDİRME(Kidney)

RİSKDEĞERLENDİRİLMESİ

FAALİYET TANIMI SORUMLU TERMİNO Z S 0 0 0 0 0

OLASILIK ZARAR SIKLIK 1 2 3 4 5

1 Dere YatağınaMüdahale

Evsel sıvı atıkdeşarjı

Deredekidoğalyapınınbozulması

50 15 10 X

Evsel nitelikli atıksu Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo21.1 ve 1380 sayılı “Su Ürünleri Yönetmeliği” Ek-5’e uygunolarak arıtıldıktan sonra gerekli izinler, 29.04.2009 tarih ve27214 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğegiren “Çevre Kanunca Alınması Gereken İzin ve LisanslarHakkında Yönetmelik” hükümlerine göre ve konu ile ilgiliolarak Adana İl Çevre ve Orman Müdürlüğü’nden deşarjizni ve DSİ 6. Bölge Müdürlüğü’nden görüş alınarak deşarjedilecektir.

YatırımcıFirma

FaaliyetBoyunca

2 Dere YatağınaMüdahale

Dere yatağınaatık atılması

Deredekidoğalyapınınbozulması

1 40 0,5 X

Proje alanına en yakın su kaynağı 200 m mesafedeki SarızIrmağı’ dır. Proje kapsamında Sarız Irmağı’ na hafriyatveya bitkisel toprak dökülmeyecektir. Depolama alanlarıiçerisinde Höbelli Deresi, Büyükkuru Deresi, KürtkayapınarDeresi ve bu derenin kolları olan bazı mevsimsel akışlıkuru dereler bulunmaktadır. Kömür Ocağı alanında; doğaldere yatakları korunarak Sarız Irmağı için dere şevüstünden itibaren sağlı sollu 50 m’ lik, diğer akar dereleriçin 20 m’ lik, kuru dere yatakları için 10 m’ lik şeritvarisahalar yapılaşma ve faaliyet dışı tutulacak, depolamaalanları içerisinde Höbelli Deresi ile Kürtkayapınar Deresiiçin dere şev üstünden itibaren sağlı sollu 50 m’ lik, kurudere yatakları için 20 m’ lik şeritvari sahalar yapılaşma vefaaliyet dışı tutulacaktır.

YatırımcıFirma

FaaliyetBoyunca

3 Gürültü Oluşumu Çevresel Kirlilik

YakınYerleşimYerlerineEtki

0,5 40 2 X Gürültü kaynağı olan iş makineleri aynı anda hepsi birlikteçalıştırılmayacak ve bakımları ihmal edilmeyecektir.

YatırımcıFirma

FaaliyetBoyunca

4 Toz Emisyon Oluşumu Hava KalitesineEtki Oluşumu

HavaKirliliğineEtki

6 40 2 X

Proje kapsamında toz ve toz etkisine karşı; yürürlükteki“Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” ile13.03.2004 Tarih ve 25406 Sayılı “Hafriyat Toprağı, İnşaatve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerineriayet edilecektir. Ayrıca malzeme taşınması sırasındakamyonların üzeri örtülecektir. Kırma-eleme işlemlerikapsamında, 8 Temmuz 2009 tarih ve 40174 sayılıGenelge uyarınca hareket edilecektir.

YatırımcıFirma

FaaliyetBoyunca




171

Yapılan hesaplamalar sonucu yukarıdaki risk matrisinde görüldüğü üzere risk boyutugenelde 20<R<200 çıkmış olup yukarıda belirtilen önlemler alınacaktır.

Projenin kapsamında üretim faaliyetleri sonuçlanana dek meydana gelebilecekinsan sağlığı ve çevre için riskli ve tehlikeli işler, hemen her inşaat çalışmasında meydanagelmesi muhtemel yaralanma, şantiye içi trafik kazaları, malzeme sıçraması, insandüşmesi, iş makineleri kazaları vb. olaylardır. Bu bağlamda çalışma alanına uyarıcı levhalarkonulacak ve çalışanlara iş güvenlik eğitimi verilecektir. Arama ve inşaat çalışmalarında işkazalarına karşı 4857 sayılı İş Kanunu ve bu kanuna bağlı olarak çıkartılmış olan “İşçiSağlığı ve İş Güvenliği ile ilgili Tüzük ve Yönetmeliği“ ilgili maddelerinin hükümlerineuyulacaktır. Bunun dışında yürürlükteki yönetmelik ve mevzuatlara uygun bir işyeri güvenliğive kaza önleme planı hazırlanarak uygulamaya konulacaktır. Personel ve işçiler yapılacakişin gerektirdiği iş güvenliği malzemeleri ile donatılacak ve bunların sağlık ve iş güvenliğikurallarına uygun şartlar altında çalışmaları sağlanacaktır.

Faaliyet sahasında, herhangi bir yangına karşı yeterli sayıda yangın söndürmeekipmanı (kazma, kürek, balta, su kovası vs.) bulundurulacak tesiste, yangın çıkmasıdurumunda olabilecek etkiler ve yapılacak görevler için tesis personeli eğitilecektir. Yangınolasılığı durumunda diğer yakın kuruluşlara haber verilecektir. Yangının fark edilmesi vealarm verilmesini takiben, belirli lokasyonlarda hazır bulundurulan yangın ile mücadelekaynaklarından yararlanarak sorunun derhal ortadan kaldırılmasına çalışılacak ve aşağıdakihususlar yerine getirilecektir.

Yangın fark edildiğinde öncelikle çevredekilere ve daha sonra da ilgililere haberverilecektir.

En yakın güvenlik ve itfaiye birimlerine haber verilecektir

Acil müdahale ekibi ile ilgili tarafından çevre güvenliği sağlanacaktır.

Söndürme ekipleri derhal yangına müdahale edecektir.

Yangından “can kurtarmak” yapılacak iş olacaktır. Bu gibi durumlarda, kişilerinkendisinin ve başkalarının hayatını lüzumsuz hareketlerle tehlikeye atması önlenecektir.

Yangın, en yakındaki uygun söndürücü cihazlar yardımı ile söndürülmeyeçalışılacaktır.

Dumanın yakıcı ve boğucu etkisine karşı ağız ve burunlar ıslak bez ilekapatılacaktır.

Yangın söndürülürken lüzumsuz tahribatlara, kırma ve yıkmalara nedenolunmayacaktır.

b) Proje Kapsamında yapılacak iş ve işlemler kapsamında risk durumlarındaalınacak önlemler (arazi hazırlık, inşaat, işletme ve İşletme sonrası)




172

Yeterli sayıda eleman ve köpüklün yangın söndürücüleri her an kullanılacakşekilde hazır olacaktır.

Yangın Söndürmede görevli acil müdahale ekipleri, yeterli itfaiye ile irtibatlıolacaktır.

Her yangın yerine ambulans gidebilmesi için sağlık kuruluşlarına haberverilecektir.

Olası bir yangın tehlikesine karşı aşağıda belirtilen yangınla mücadele sistemlerihazır bulundurulacak ve kullanılacaktır.

Gaz Tüpleri (Püskürtme yapılarak kullanılacak söndürme gazları)

Duman Dedektörü (duman çıkışında, kontrol paneline otomatik olarak iletimyapacak şekilde )

Alev Dedektörü (alev halinde, kontrol paneline otomatik olarak ileti yapacakşekilde)

Aarazi hazılık, inşaat ve işletme dönemlerinde gece-gündüz bekleyen güvenlikgörevlisi mevcut olacak sabotaj, patlama, doğal afet, kaza, yangın gibi bir durumdatelefonlarla gerekli irtibatları kurması ve olası bir durumda yapması gereken ilk yardımmüdahaleleri ve sivil savunma tedbir ve müdahale işlevleri hususunda gerekli eğitimiverilecektir. Şantiye binasında telefonla haberleşme imkânı olduğundan acil bir durumda enyakın sağlık kurumundan gerekli yardım istenebilecektir. Çevre emniyeti için mahalligüvenlik kuvvetleri ile devamlı temas kurulacak ve güvenlik kuvvetlerinin tavsiyelerineuyulacaktır.

Proje kapsamında, 6331 sayılı “İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu”, 4857 Sayılı “İşKanunu” ile ilgili tüzük ve yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Personel ve işçiler yapılacakişin gerektirdiği iş güvenliği malzemeleri ile donatılacak ve bunların sağlık ve iş güvenliğikurallarına uygun şartlar altında çalışmaları sağlanacaktır. İşçi ve personelin sağlığıaçısından da başlık, kulaklık veya kulak tıkaçları, gözlük gibi uygun koruyucular kullanılacakve kullanılan araç-gereç ve makinelerin düzenli bakımı yapılacaktır.

Ayrıca çalışma alanında mevcut veya eski mezarlık bulunmamakta olup, 19.01.2010tarih ve 27467 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren ‘’Mezarlık Yerlerininİnşası ile Cenaze Nakil ve Defin İşemleri Hakkında Yönetmelik’’ hükümlerine uyulacaktır.




173

Asit Maden Drenajı (AMD)43

Pirit mineralin su ve hava ile reaksiyonu sonucunda sülfirik asit ve demir hidroksitinoluşumuna asit maden drenaji denir.

FeS2 + 3.75 O2 + 3.5 H2O ⇔ Fe(OH)3 + 2 H2SO4

Pirit yaygın olarak kömür içerisinde ve kömür çevherini üzerleyen kayalar içerindebulunmaktadır. Açık işletme sırasında, pirit içeren kömür seviyelerinin hava ve su ile temasıAMD oluşumunu tetikler.

AMD oluşumunun ürünleri olan asidite ve demir, su kaynaklarının pH’ ını düşürerekve akarsu tabanını demir oksit çökelleriyle kaplayarak su kaynakları yok ederler. Demir oksitçökelimi sonunda akarsu yatağı ve çevresinde gelişen portakal renkli alanlar asit madendrenajının bir etkisidir.

Pirit içeren maden çürufları AMD oluşturması büyük oranda Thiobacillus ferrooxidansbakterisinin metabolik aktivitesi sonuçudur. Düşük pH ortamlarda yaşayabilem bir bakteridir.Bu bakteri piritin oksidayonunu, Fe+3 ve H+ oluşumuna neden olmaktadır. 5 ve 6 nolureaksiyonda T. ferrooxidans katalizör görevi görmektedir. Bunun sonucundan meydana gelen7. Reaksiyon biyolokik kökenli değildir.

43 http://cl.rushkolnik.ru/tw_files2/urls_7/3/d-2512/7z-docs/5.pdf

5.8. Asit Kaya Drenajı




174

Proje yerinin ana akiferi olan Kuvarterner alüvyon Sarız Irmağı tarafından beslendiğiiçin kömür ocağının önceden susuzlaştırılması gerekmektedir. Proje sahasının batısındasusuzlaştırma sondajları açılacak ve boru hatları yapılacaktır. Susuzlaştırma sondajları 90 maralıklarla ve çapı 700 mm olacak şekilde açılcak olup, toplam 8 adet susuzlaştırma sondajıaçılması planlanmaktadır. Susuzlaştırma işlemi sonucu oluşan su, boru hattı ile arıtmatesisine iletilecektir.

Tahliyeden sonra kalan su, basamaklar üzerinde kurulacak toplama oluklarındatoplanacaktır. Toplanan su, proje sahası bitişiğindeki su toplama çukuruna nakledilecek vetahliye sistemi ile yağmur suyu ile birlikte arıtma tesisine taşınacaktır. Bu miktar, toplam suakışının yaklaşık % 10 ‘u olacaktır.

Proje sahası yakınlarındaki yer altı suyu akiflerinin derinliği 5 m–10 m arasındadır.Susuzlaştırma sondaj yerleri ve susuzlaştırma yerleşim planı, Şekil 20’ de verilmektedir.Proje kapsmında gerekli olması halinde üretim ve yapım sürecinde yeraltı suyu dinamikgözlem sistemi kurulacaktır.

Proje sahasının susuzlaştırılması için çalışma sahası bitişiğinde toplama çukurukazılacak ve çekim için dalgıç pompa kullanılacaktır. Toplama çukurunun bitişiğinde, normalbir yağmur drenaj boru hattı ve fırtına drenaj boru hattı kurulacaktır. Normal yağmur drenajboru hattının gömülü derinliği 0.5 m‘ olacaktır. Fırtına drenaj boru hattı ise yeregömülmeyecek, su proje alanının batısında bulunan Sarız Irmağı’ na götürülecektir.

Drenaj Miktarı Hesaplaması

Tutulan su miktarı

Proje alanına en yakın su kaynağı olan Sarız Irmağı’ nın azami derinliği ise 1.8 molmaktadır. Sarız Irmağı, yağışlı mevsimde proje sahasını etkilemeyecektir. Proje sahasınınmembasında bulunan yol ve pasa depolama sahası, memba yağmur suyu miktarının büyükbir bölümünü engelleyebilmektedir. Proje sahasında tutulan su başlıca proje sahasıdahilindeki yağmur suyu olmaktadır. Proje alanı yağmur suyu miktarı hesaplandığında,yağmurlu mevsimdeki aylık ortalama yağış kullanılacaktır ve bu da 53.0 m olmaktadır.

Proje alanı dahilindeki doğrudan yağmur suyu miktarının hesaplanmasına ilişkinformül şöyle olmaktadır:




175

Formül :

Burada: H1 – yılın yağmurlu mevsiminde aylık ortalama yağış (53.0 mm, 0.053 m’yeeşit olmaktadır)

F - Madencilik sahasının su tutma alanı (0.94 km2, 940000 m2’ye eşit olmaktadır)

A – yüzey akış katsayısı (0.7)

Bu hesaplamadan şu değer bulunur: Q = 1162 CM/dYağmur suyunun tasarlanan frekansı: P=% 5

Proje sahasına ilişkin su tutma miktarına ilişkin hesaplama tablo 81’ de verilmektedir.

Tablo 79 Proje Sahasının Su Tutma Alanı

Adı Su tutma alanı(km2)

Yağmurlu mevsimde normal yağmurakışı (m3/gün) Yağmur suyu akışı (m3)

1gün 7günProje Alanı 0.94 1162 28600 45600

Drenaj su miktarı

Madencilik ve üretim gerekliliklerine göre, fırtına yoğunluğu 7 gün olmaktadır. Tamüretime ulaşıldığında andaki normal drenaj ve yağmur suyu drenajı Tablo 80’ degösterilmektedir.

Tablo 80 Proje Sahasının Tam Üretime Ulaşıldığındaki Drenaj Suyu Miktarı

Adı Normal drenaj suyu (m3/s) Yer Altı Suyu akışı (m3/s) Yağmur drenaj suyu (m3/s)Proje Alanı 58 67 380

Drenaj teçhizatı ve malzeme

Normal drenaj suyunun miktarı yağmur su miktarından farklı olduğu için, farklıpompalar kullanılacaktır. Pompanın gücü diğer elektrik teçhizatlarından büyük olduğundandolayı, yumuşak başlamanın kabul edilmesi önerilmektedir. Pompa çalışmaya başladığındadiğer teçhizatlara olan etkiyi asgariye çekmek için şebeke geriliminin dalgalanma oranı 10 %dahilinde tutulmalıdır.

(1) Pompa başı hesaplaması:




176

Burada:HB _____ Tasarlanan pompa başı (m)HP _____ Drenaj yüksekliği, 135 m olarak alınırHS _____ Emme kaldırılışı, 5 m alınırȠg ______ boru hattı verimliliği, boru döşeme açısına bağlı olup 0.79 olarak alınır

Drenaj pompasına ilişkin hesaplanan asgari kaldırma, 177.2 m olmaktadır.

(2) Boru çapının hesaplanması:

Burada: DP ______ Tasarlanan iç çap (mm)

QH ______ Tasarlanan saatli drenaj miktarı, normal yağmur düşüşü:

58 + 67 = 125 m3/s, yağmur suyu drenajı için, çünkü normal drenaj pompası aynıanda çalışmaktadır; 380-125 = 255 m3/s olarak alınır.

Normal yağmur düşüşü için hesaplanan asgari iç çap, 148.61 mm olmaktadır;yaklaşık 150 mm olara alınır; yağmur suyu için hesaplanan asgari iç çap, 202.51 mmolmaktadır; ortalama 250 mm olarak alınır.

Proje kapsamında kömür ocağının önceden susuzlaştırılması gerekmektedir. Projesahasının batısında susuzlaştırma sondajları açılacak ve boru hattı kurulacaktır.Susuzlaştırma sondajları 90 m aralıklarla açılacak, derinliği 24 m, çapı ise 700 mm olacaktır.Toplam 8 adet susuzlaştırma sondajı açılmış olacaktır. Pompalanan su, boru hattı ile arıtmatesisine iletilecektir.

Tahliyeden sonra kalan su için, basamaklar üzerinde toplama olukları kurulacaktır.Toplanan su, proje sahası bitişiğindeki su toplama çukuruna nakledilecek ve sonra projesahasındaki tahliye sistemi ile yağmur suyu toplama sistemine sahip susuzlaştırma suyuarıtma tesisine taşınacaktır. Susuzlaştırma mühendisliği yerleşim planı şekil 20’ degösterilmektedir.

Proje sahasının susuzlaştırılması için açık ocağın bitişiğine toplama çukuru kazılacakve dalgıç pompa kullanılacaktır. Proje kapsamında yapılacak susuzlaştırma işlemleri ile asitkaya drenajı önlenmeye çalışılacak, asidik karakter kazanan sular drene edilerek yeraltı veyüzey sularına karışması engellenerek arıtılacaktır.




177

Bu bölümde değerlendirilecek başka husus bulunmamaktadır.

Önceki bölümlerde bahsedildiği üzere İR.4169 numaralı kömür sahası TKİ’ ne aitolup, söz konusu ruhsat sahası TEYO Yatırım ve Dış Ticaret A.Ş tarafından 30 yıllıkrödevans sözleşmesi ile işletmeye alınmıştır. Proje kapsamında üretilen kömür; projesahasının güneydoğusunda TEYO Yatırım Ve Dış Ticaret A.Ş’ ne ait, yapılıp işletilmesiplanlanan TEYO Tufanbeyli Termik Enerji Santralında yakıt olarak kullanılacaktır.

Söz konusu proje kapsamında önerilen faaliyet en ekonomik formülasyon olduğutespit edildiğinden, üretilen cevherin kullanımı açısından başka bir alternatif çalışmasınagerek duyulmamıştır.

17.07.2008 Tarih ve 26939 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girenÇevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği; Madde 18 (3) bendinde; (Değişik: RG-30/6/2011-27980) “Proje sahibi veya yetkili temsilcisi "Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu" kararınıaldıktan sonra yatırımın başlangıç, inşaat dönemine ilişkin izleme raporlarını Bakanlığailetmekle yükümlüdür. Proje sahibi veya yetkili temsilcisi, "Çevresel Etki DeğerlendirmesiOlumlu" veya "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir" kararını aldıktan sonra projedeyapılacak Yönetmeliğe tabii değişiklikleri Valiliğe iletmekle yükümlüdür.” hükmü yer almaktadır.

İzleme Programı

Projenin gerçekleştirilmesi sırasında oluşacak çevresel etkiler ve bu etkilere karşıuygulanması planlanan izleme programı oluşan etkilerin niteliğine göre aşağıda verilmiştir.

Söz konusu projenin çalışmalarına başlamadan önce daha detaylı irdeleme ve tespityapılabilmesi amacıyla Çevre İzleme Programı oluşturulmalı ve izleme bu programdoğrultusunda gerçekleştirilmelidir. Çevre İzleme Programı minimum aşağıdaki anabaşlıklarla verilen hususları içermelidir.

5.9. Diğer Hususlar

Bölüm 6: Projenin Alternatifleri(Bu bölümde teknoloji, alınacak önlemlerin alternatiflerinin karşılaştırılması yapılacakve tercih sıralaması belirtilecektir.)

Bölüm 7: İzleme Programı

7.1. Projenin inşaatı için önerilen izleme programı, projenin işletmesi ve işletmesonrası için önerilen izleme programı ve acil müdahale planı




178

Sıvı Atıkların İzlenmesi

Planlanan faaliyetin inşaatı aşamasında su ve atıksu kullanımına bağlı olarakdikkate alınması gereken hususlar arasında; su temini, personel kaynaklı evsel atıksuyunbiriktirilmesi ve bertarafı sayılabilir.

Tufanbeyli Beldiyesi’nden tankerler vasıtası ile temin edilen sular içme-kullanmaamaçlı kullanılacaktır. Gerekmesi halinde içme suyu piyasadan satın alınacak izinli veruhsatlı damacanalar ile temin edilecektir. Toz kontrolü için kullanılcak su ihtiyacı, kömürsusuzlaştırma işleminden elde edilecek su ile karşılanacaktır. Spreyleme işlemi sonucuatıksu açığa çıkmayacak olup sadece personelden kaynaklı evsel nitelikli sıvı atıklarınoluşumu söz konusu olacaktır. Söz konusu atıksular için paket arıtma sistemi kurulacaktır.

Bu kapsamda 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarakyürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği” Tablo 21.1, 1380 Sayılı “Su ÜrünleriKanunu” ve 10.03.1995 tarih ve 22223 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğegiren “Su Ürünleri Yönetmeliği” Ek-5’e uygun olarak arıtıldıktan sonra gerekli izinler alınarakSarız Irmağı’na deşarj edilecektir. Ayrıca, 30.11.2012 tarih ve 28483 sayılı ResmiGazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği”hükümlerine uyulacaktır.

Katı Atıkların İzlenmesi

İnşaat Atıklarının İzlenmesi

Söz konusu projenin inşaatı aşamasında oluşacak olan atıklar; inşaat demiri,kalıplar için kullanılan kereste/tahta artıkları ve benzeri katı atıklardan oluşacaktır. Oluşacakbu atıkların hurda olarak toplanıp, geri dönüşümü mümkün olan katı atıkların yenidenkullanılmak üzere lisanslı kuruluşlara ya da talep olması durumunda civardaki köylülereverilip verilmediği; geri dönüşümü mümkün olmayan inşaat malzemesi atıklarının ise18.03.2004 Tarih ve 25406 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren "HafriyatToprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği" Madde-9’ a göre bertaraf edilipedilmediği izlenecektir.

Evsel Nitelikli Katı Atıkların İzlenmesi

Çalışan personelden kaynaklanacak evsel nitelikli katı atıkların değerlendirilebilirnitelikte olanlarının ayrı toplanması, uygun nitelikte kapalı kaplar içerisinde biriktirilmesi vekatı atık depo alanına bırakılması izlenecektir. Katı atıkların alanda bırakılmaması,değerlendirilebilir nitelikte olanların ayrı toplanması, değerlendirilemeyecek olanların katıatık depo alanına bırakılması ve 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete’deyayımlanarak yürürlüğe girmiş olan ‘’Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’’ hükümlerineuyulup uyulmadığı izlenecektir.




179

Arıtma Çamurlarının İzlenmesi

Paket arıtma sisteminde oluşan çamur, en yakın lisanslı çamur bertaraf tesisinefaaliyet sahibi tarafından taşınacaktır. Bu kapsamda, 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılıResmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” ile05.07.2008 tarih ve 26927 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “AtıkYönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik” hükümlerine uyulup uyulmadığı izlenecektir.

Ambalaj Atıklarının İzlenmesi

Evsel nitelikli atıklar içerisinde cam, plastik şişe ve naylon gibi geri dönüşümümümkün katı atıklar ve inşaat malzemelerinin ambalajlarının bulunması durumunda24.08.2011 tarih ve 28035 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “AmbalajAtıklarının Kontrolü Yönetmeliği” ilgili hükümlerine uygun olarak kaynağında ayrı toplanıptoplanmadığı, biriktirilerek toplanmasından sorumlu olan belediyelere ve/veya belediye ileanlaşma yapan lisanslı geri dönüşüm firmalarına verilip verilmediği izlenecektir.

Hafriyat Atıklarının İzlenmesi

Söz konusu atıkların alanda düzenli olarak ve uygun koşullarda depolanıpdepolanmadığı, yağışlarla kayma riski taşıyarak çevreye zarar verip vermeyeceği,18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı “Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının KontrolüYönetmeliği” hükümleri doğrultusunda hareket edilip edilmediği izlenecektir.

Ayrıca, oluşacak kazı fazlası malzemeler, herhangi bir şekilde, akar ve kuru dereyataklarına ya da yağışlarla dere yataklarına ulaşabilecek alanlara bırakılıp bırakılmadığıkontrol edilecektir.

Atık Yağ ve Tehlikeli Atıkların İzlenmesi

Proje sahası çalışacak iş makineleri ve araçların bakım onarımları ve yağdeğişimlerinin sahada yapılmasında ya da proje sahasında çalışacak iş makinelerindenkaynaklı herhangi bir yağ sızıntısı olması halinde, yağların ayrı ayrı toplanarak, kırmızırenkli ve üzerinde "Atık Yağ" ibaresi yer alan tank/konteynerlerde geçici depolanıp lisanslıaraçlarla lisanslı bertaraf/geri kazanım tesislerine nakledilip nakledilmediği izlenecektir.

Bu kapsamda 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “AtıkYağların Kontrolü Yönetmeliği”, 08.06.2010 tarih ve 27605 sayılı Resmi Gazete’deyayımlanarak yürürlüğe giren “Toprak Kirliliğinin Kontrolü Ve Noktasal Kaynaklı KirlenmişSahalara Dair Yönetmelik” ve 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete’deyayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulupuyulmadığı izlenecektir.

Proje kapsamında çalışan personel için kurulan yemekhanede oluşacak bitkisel atıkyağların 19.04.2005 Tarih ve 25791 Sayılı “Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği”hükümlerine uygun olarak bertaraf edilip edilmediği izlenecektir.




180

Tıbbi Atıkların İzlenmesi

Söz konusu atıklar, diğer tüm atıklardan ayrı olarak toplanarak lisanslı gerikazanım/bertaraf tesislerine verilip verilmediği izlenecektir. Bu kapsamda 22.07.2005 tarih25883 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tıbbî Atıkların KontrolüYönetmeliği” hükümlerine uyulup uyulmadığı denetlenecektir.

Ömrünü Tamamlamış Lastikler, Atık Pil ve Akümülatörlerin İzlenmesi

Ömrünü tamamlamış lastiklerin sahada değiştirilmesinde 25.11.2006 Tarih ve 26357Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ve 01.01.2007 Tarihinde yürürlüğe giren “ÖmrünüTamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine göre lisanslı geri kazanımtesislerine verilip verilmediği izlenecektir.

Sahada ömrünü tamamlamış pil ve akülerin evsel atıklardan ayrı toplanarakbiriktirilerek pil ürünlerinin dağıtımını ve satışını yapan işletmelerce veya belediyelerceoluşturulacak toplama noktalarına teslim edilip edilmediği ve bu kapsamda 31.08.2004 tarihve 25569 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Pil ve AkümülatörlerinKontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulup uyulmadığı izlenecektir.

Proje kapsamında inşaat aşaması boyunca 05.07.2008 tarih ve 26927 sayılı ResmiGazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik”hükümlerine riayet edilip, edilmediği izlenecektir.

Emisyonların İzlenmesi

İnşaat aşamasında yapılacak çalışmalardan kaynaklanacak emisyonlar arasında tozemisyonu ve egzoz emisyonları yer almaktadır

Faaliyetler esnasında oluşacak toz emisyonunun sınır değerleri aşmaması içindüzenli aralıklarla arazöz yardımı ile sulama yapılması, taşımada kullanılan kamyonlarınkasaları branda ile örtülmesi, savurma yapılmadan boşaltma ve doldurma yapılması,malzeme üstü tane büyüklüğü 10 mm’den fazla olan maddelerle kapatılması, üsttabakaların %10 nemde muhafaza edilmesi ve bu durumu sağlamak için gerekli donanımkurulması gibi alınması gereken önlemlerin alınıp alınmadığı izlenecektir.

İnşaat sırasında kullanılacak araçların egzoz emisyon ölçümlerinin yaptırılması vebununla ilgili belgelerin alınması izlenecektir.

Gürültünün İzlenmesi

İnşaat aşamasında oluşacak en büyük etki, proje kapsamındaki makinelerinçalışması neticesinde meydana gelecek olan gürültülerdir. Tesisin inşaat aşamasında,Yürürlükteki ÇGDYY’de şantiye alanı (Ek-VIII Tablo 5: Şantiye Alanı İçin Çevresel GürültüSınır Değerleri) için verilen limitlerin üzerine çıkılmayacaktır. Ayrıca; yerleşim birimleri içindeve yakın çevresinde gerçekleştirilen şantiye faaliyetleri sadece gündüz saat dilimi (07:00 -




181

19:00) içinde yürütülecektir. İnşaat aşamasında kullanılacak araç ve ekipmanların aşırıgürültü yapmalarını engellemek amacıyla araç ve ekipmanların rutin kontrolleri ve bakımlarıyaptırılacaktır. İş makinelerinin aynı zamanda çalıştırılmamasına dikkat edilecektir. Ayrıca işmakinelerinin çalışmasından kaynaklanacak gürültü seviyesini minimumda tutabilmek içinaraçlara hız sınırlaması getirilecektir. İnşaat aşamasında gerçekleştirilecek inşaatfaaliyetleri ile ilgili olarak yürürlükteki ÇGDYY yönetmelik hükümlerine göre hareketedilecektir.

Projeye ilişkin “Acil Eylem Planı” aşağıda verilmektedir.

Bu plan; yangın, deprem, sel baskını vb. olağan dışı durumlarda işletme içerisindekican mal kaybını en aza indirmek amacıyla oluşturulmuştur.

Acil durum planlamasının ilk aşaması, tesisin içinde veya dışında meydanagelebilecek olayların tespit edilmesidir. Bu tespitler acil duruma yol açabilecek kazaolayların tanımıdır. Yapılan bu tespitler ile meydana gelebilecek kaza ve olayların çevreye,insanlara, tesise ve ekipmanlara ne gibi etkiler yapacağı belirlenir.

Tablo 81 Acil Durumlarda Aranması Gerekli Telefon Numaraları

İTFAİYE 110

ACİL YARDIM 112

POLİS 155

JANDARMA 156

Yangın esnasında gerekli olan; yangın tüpleri sahada kolayca ulaşılabilecek bir yereasılacaktır. Tesisin faaliyete geçmesiyle birlikte hazırlanmış olan Acil Eylem Planınauyulacaktır.

A. Amaç

Sahada işçi, çevre ve toplumu etkileyecek düzeyde büyük kaza riski taşıyanbölümlerde meydana gelebilecek acil durumlarda zararı minimuma indirmek amacıylahazırlanmıştır.

B. Kapsam

İR.4169 Numaralı Kömür Ocağı ve Kırma-Eleme-Yıkama Tesisi Projesi içinhazırlanmıştır.

C. Hedef

Acil durumlarda meydana gelebilecek zararı en aza indirebilmek ve tesisolanaklarını kullanabilmektir.




182

D. Varsayımlar

Çıkabilecek bir kazanın ekolojik dengeyi bozabileceği, parlayıcı ve yanıcı tehlikelimaddelerin olası bir kaza durumunda can ve mal kaybına neden olabileceği, il ve ilçeolanaklarından istifade edilerek yardımın sağlanabileceği kabul edilmiştir.

E. Haberleşme

Şantiyede mevcut olan telefon, telsiz ve faks ile haberleşme sağlanacaktır. Tesisyönetimi; jandarma ve emniyet birimleri ile direkt haberleşecek ve ayrıca Belediye ileKaymakamlık arasında haberleşme her an yapılacaktır.

F. Uygulama:

Tesisin Acil Durum Planının Hazırlanması, test edilmesi ve gerektiğinde revizeedilmesini sağlamaktır.

Acil durumlarda müdahalenin başarılı olabilmesi için organizasyonun kurulmasısorumluların belirlenmesi ve koordinasyonu gerçekleştirmektir.

Yangın güvenliğini sağlamak için gerekli tüm yangın sistem araç vegereçleri ile tesise bulundurulacaktır.

Acil durumlar personelin anında haber alabilmesi için, tesisin her tarafındanduyulabilen alarm sistemini kurdurmaktır.

Acil müdahaleye gerekli insan gücü ve diğer olanakların bulundurulmasınısağlamaktır.

Acil durumlara hazırlık ve müdahale amacıyla kullanabilecekteknolojilerdeki gelişmeleri izleyerek en uygun seçimi yapmaktır.

Acil durum planlarının uygulanması sırasında tesis personelin bilinciniartırmaya yönelik çalışmalarda bulunmaktır.

Gerekli personel, ekipman ve diğer imkanların, gerektiğinde sağlanabilmesiiçin komşu tesis ve fabrikalar ile güvenlik birimleri ile ilçe olanaklarının teminiamacıyla ilgililerle işbirliği yapmaktır.

G. Duyuru Ve İletişim Sistemleri:

Herhangi bir kaza durumunda Tesisten sorumlu Tesis Müdürü, en yakınmahalli güvenlik birimlerine ve mülki amirine olayı haber verir.




183

Acil durumlarda müdahale komisyonu başkanı veya başkanyardımcılarından birine haber ulaştırılır. Ayrıca, acil durumlarda terminalin bağlıolduğu Genel Müdürlüğe ve ilgili Müdürlüğü’ne de haber verir.

Bu tür kazalarda, kazanın etkileyebileceği alanlar düşünüldüğündehaberleşmenin çok önemli olması nedeniyle araç telefonundan ve diğer iletişimaraçlarından da yararlanılır.

Acil durumlara müdahale komisyonu başkanı, yardımcıları ve üyelerininbilgileri dâhilinde telefon ve diğer iletişim araçları ile Kaymakamlık, bağlı bulunduğuBelediye ve Emniyet güçleri tarafından duyurulur.

H. Acil Durum Müdahale Kaynakları

Acil durum planında görev alan personelin kimlikleri, unvanları ve telefonnumaralarını belirleyen listeler uygun yerlerde asılı bulundurulur.

Ayrıca önemli telefon numaralarını belirten birimlerin listesi de güvenlikbinasında bulundurulur.

Personelin kişisel koruyucu malzemeleri temin edilerek tesis bünyesindemuhafaza edilir.

İlkyardım ve diğer acil tıbbi malzemeler her an tesiste yeterli miktardabulundurulacaktır.

Acil durumda yangınlara müdahale kaynağı olarak yaygın olarak yangınmalzemesi ve teçhizatı bulundurulacaktır. Bunlar:

a. Yeterli yangın söndürme ekipmanıb. Yangın söndürme ekipmanı kolay kullanılır olacak, görünür ve

kolay ulaşılır yerlere koyulacak, önlerinde engel bulunmayacak,c. Yangın söndürme cihazları Güvenlik ve Sağlık İşaretleri

Yönetmeliğine uygun şekilde işaretlenecek, işaretler uygun yerlerekoyulacak ve kalıcı olacaktır.

I. Acil Durum Sonrası Yapılacak İşlemler:

Acil durum bittiğinde bölgeye giriş iznini, acil durum müdahale komisyonu başkanıverir. Acil durumun sona erdiği telefon, radyo ve diğer iletişim araçları ile haber verilir. Zarargörmüş bölgenin izlenmesi, incelenmesi ve gerekli kayıtlar için, kazanın meydana geldiğitesis yöneticisi ile aşağıdaki kurum temsilcilerine haber verilir:

Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Sağlık İl Müdürlüğü Bilim Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü İlgili Belediye Başkanlığı




184

Acil Plan Uygulanacak Durumlar

Acil durum planlamasının ilk aşaması, tesisin içinde veya dışında meydanagelebilecek olayların tespit edilmesidir. Bu tespitler acil duruma yol açabilecek kazaolayların tanımıdır. Yapılan bu tespitler ile meydana gelebilecek kaza ve olayların çevreye,insanlara, tesise ve ekipmanlara ne gibi etkiler yapacağı belirlenir.

Tesis içerisinde yangın meydana geldiğinde acil plan, Deprem halinde uygulanacak plan, Sel ve su baskınlarında uygulanacak acil plan, Terör, sabotaj, bomba ve tehditlere karşı acil plan

şeklinde sıralayabiliriz.

Acil planlar, meydana gelebilecek değişik olaylar için hazırlanmaları nedeniylekendilerine özgü özellikler taşır. Hazırlanma aşamasında en kötü sonuçlar varsayılır.

Ancak, bir acil planın başarısı insan faktörüne bağlıdır. İnsanlarda acil durum ve acilduruma müdahale bilinci yerleşmiş olmalıdır. Tüm personele acil duruma müdahale imkanısağlayacaktır. Bu ise ancak yeterli, kapsamlı eğitim ve tatbikatlarla elde edilir. Bu nedenletüm tesis çalışanları periyodik olarak eğitim ve tatbikatlara katılmalı, kendilerini her anolumsuz olaylara karşı hazır hissetmelidir.

Acil Planlarda Uygulanacak Genel Kurallar

Acil durumlarda, o anda tesis içinde bulunan en yetkili kişi, Acil DurumAmiridir.

Tesis Müdür, olay ya da kaza yerine ulaştığı andan itibaren Acil DurumAmiri olur.

Tesis Müdürünün bulunmadığı durumlarda bu görevi Tesis MüdürYardımcısı yürütür.

Acil durumlarda uygulanması gereken planlardan Acil Durum Amiri, AcilDurum Operasyon Amiri olur. İşletme amirinin bulunmadığı durumlarda bu göreviTesis Müdür Yardımcısı yürütür.

Operasyon amiri, Acil Durum Amirinin verdiği operasyon talimatlarınuygulanması ile ekiplerin sevk ve idaresinden sorumludur.

Acil Duruma müdahale için oluşturulacak ekip, mümkün olduğunca tesis personeliiçinden belirlenir. Acil planlarda kişiler isim olarak yer alır. Acil durumlar için oluşturulacakekipler:




185

-İlk Yardım Ekibi,-Yangınla Mücadele Ekibi,-Haberleşme Ekibi,

olarak sıralanabilir.

Acil durumun özelliğine göre Acil Durum Amiri, acil planlarda yer almayandeğişik amaçlara yönelik ekipler oluşturabilir. Ekip üyelerinin konu hakkında eğitimlikişilerin arasından seçilmesine dikkat eder.

Acil durumlar, elektrikli veya mekanik alarm çaldırma sistemleri ileduyurulur. Acil durumlarda karargah veya kriz merkezi olarak kullanılmak üzere,tesis ana kapısı civarında minimum risk taşıyan bir yerde Acil Durum KontrolMerkezi oluşturulur. Bu merkezde bulundurulacak donanımlar:

1. Yeterli kapasitede dahili ve harici telefonlar ,2. Değişik GSM operatörlerine ait cep telefonları,3. Telsiz cihazı,4. Kişisel koruyucu ve kurtarma ekipmanları,5. Tesisi ve projeyi tanımlayan plan ve projeler,6. İlgililere ait telefon, adres listeleri.

Tüm personelin toplanmasını sağlayacak büyüklükte ve insanların kolaycaulaşabileceği güzergâh üzerinde uygun bir alan acil durumlarda kullanılmakamacıyla Toplanma Yeri olarak belirlenir.

Toplanma yeri özel işaretler ile belirtilir ve her zaman için ulaşılabilir,düzenli ve kontrol altında tutulur.

Acil durumlarda, tesis içinde bulunan herkes Acil Durum Amirindengelecek talimatlar doğrultusunda hareket etmek üzere “Toplanma Yeri’ne” gider.

Acil durumlarda gerekli yerleri telefon ile aramak veya bilgi edinmekiletişim işleri Güvenlik Görevlilerince yapılır.

İlk Yardım Ekibi, İşyeri Hekiminin başkanlığında ilk yardım eğitimi almışkişilerden oluşturulur.

Cankurtaran hizmetleri için, temel acil müdahale imkanları bulunankuruluşlar ile anlaşma tercih edilmelidir.

Yangınla Müdahale Ekibi, yangınla mücadele konusunda yeterli teorik vepratik eğitim almış kişilerden oluşturulur.




186

Proje Alanı İçinde Yangın Meydana Geldiğinde Acil Plan

Proje sahası içerisinde meydana gelebilecek yangınlar için, önceden tedbirleralınarak yangının oluşmasının engellenmesi sağlanacaktır. Kurak mevsimlerde; tesis alanıdışında, özellikle ormanlık alanlarda, ateş yakılmaması ve yangın çıkmaması için gereklibütün tedbirler alınacaktır. Olası bir yangın durumunda ise, yangın söndürücü alet veekipmanlar proje alanı içerisinde hazır bulundurulacaktır.

Tesis içinde bulunan personel, Yangınla Mücadele Planında yer alanekipleri oluşturmak üzere hemen harekete geçecektir.

Ekip üyelerinin tamamı, yangın riskleri ve yangın teçhizatlarıyla ilgili genişbilgiye sahip olacaklardır.

Acil durum halinde Yangınla Mücadele Planında yer alan ekip üyeleritarafından, ekip lideri kontrolünde sorumluluk bölgeleri içerisinde yangın araştırmasıyapılacaktır.

Tesiste tüm faaliyetler durdurulacak, enerji kesilecek, eğer çalışıyor isejeneratör durdurulacaktır.

Yangının büyüme olasılığına göre yerel itfaiye haberdar edilecektir. Ayrıcakomşu kuruluşlar ile acil planlarda yer alan diğer resmi ve özel kuruluşlara haberverilecektir.

Acil planda yer alan, Merkez Ofiste aranacak kişiler listesinde bulunanlarolaydan haberdar edilecektir.

Yangın ekibi olaya müdahale edecektir. Müdahale şekli, daha öncedenalınan eğitimler sırasında anlatılmış ve pekiştirilmiş olmalıdır.

Bu arada destek ekipleri de görev başına gelirler.

Tesis Müdürü, tesis içi ve dışı tüm operasyonların, gelen tüm yardımlarınkoordinasyonunu sağlar.

Yangın kontrol altına alınıp söndürüldükten sonra Tesis Müdürü MerkezOfisteki ilgili birimlere verilmek üzere olayı bütün detayları ile özetleyen bir raporhazırlar.

Yangın sonrasında yoğun iş gücü gereksinimine hazırlık amacıyla tesis veçevresinde bu hizmeti veren firmaların Acil Durum Kontrol Merkezi’nde bulundurulur.




187

Deprem Anında Uygulanacak Plan

Deprem en büyük doğal afetlerden biridir. Hissedildiği an telaşa kapılmamak ilk veen önemli tedbirdir. Daha sonra aşağıdaki önlemler derhal alınır ve uygulanır.

Kapalı alanlarda çalışan personel en yakın ve emniyetli gördükleri çıkıştandışarı çıkarak mümkün ise Toplanma Yeri’ne gider, değil ise açık sahada güvenli biryer seçer ve muhtemel müdahaleler için Acil Durum Amirinin talimatlarını bekler.

Çeşitli kaynaklardan depremin merkezi, şiddeti hakkında bilgiler edinilir.Muhtemel artçı sarsıntılar ile ilgili bilgiler için Resmi Kaynaklar ile irtibata geçilir.

Genel durum emniyetli görüldüğü taktirde faaliyetlere aşamalı olarakbaşlanır.

Sel ve Su Baskınlarında Uygulanacak Acil Plan

Sel ve su baskınları genellikle aniden gelişen doğal olaylardan olmayıp, bir süreçiçinde gelişirler. Bu nedenle bu gibi durumlarda uygulanacak acil planlar belirli bir plandahilinde ilerler.

Erozyon, sızıntı ve taşkın riskleri için görsel denetlemeler yapılacaktır. Önemli olabilecek hasar varsa vakit kaybetmeden ilgili mercilere haber

verilecektir. Kuvvetli rüzgâr bekleniyorsa gözlemler arttırılacak ve değişiklikler rapor

edilecektir. Kuvvetli rüzgâr beklenmediği durumlarda; ilk inceleme gece yapıldı ise

gündüz tekrar kontrol edilecektir. Eğer güvenli ise tesis hasar kontrolüne başlanır. Su seviyesinin artışı durduğunda veya azalmaya başladığında su baskını

sonrasında yapılacaklar açısından bir program belirlenir.

Toprak Kayması, Erozyon Durumunda Uygulanacak Acil eylem Planı

Yapılan rutin kontroller sonrası toprak kayması, erozyon v.b. bir durumtespit edildiyse, tesisin yıkılacağına dair belirti olup, olmadığına bakılır.

Belirti bulunursa, hasarın büyüklüğü hesaplanır ve eğer su kontrol altınaalınamıyorsa sorumlu personele rapor edilir.

Herhangi bir belirti bulunamadıysa, olası bütün sorunlar kayıt altına alınır. Vakit kaybetmeden ilgili mercilere haber verilir. Bütün süreçlerde geçen olaylar kaydedilir. Güvenlik sağlandı ise hasar kontrolü yapılır.




188

Proje kapsamında; rapor içerisinde belirtilen önlemlerin ve taahhütlerin yerinegetirilmesi ile ilgili olarak Bölüm 7.1.’de belirtilen ana başlıklar çerçevesinde oluşturulacakÇevre İzleme Programı kapsamında izlenecektir.

Programın kapsamı; projeye bağlı yapılacak olan tüm çalışmalarda çevre ve sağlığazararlı sonuçlar doğurabilecek faaliyetlerin, ÇED Raporunda taahhüt edilen hususların vebu konuda uyulması gereken yasal yükümlülüklerin izlenmesi, denetlenmesi vedenetlemelerin raporlanmasıdır. İnşaat sürecinin izlenmesi; inşaat sürecindeki olumsuzetkilerin raporda belirtilen önlemlerle ilgili yönetmelik sınır değerlerini aşıp aşmadığı ve/veyabertaraf edilip edilmediğinin kontrolü şeklinde gerçekleşecektir.

Yukarıda belirtilen amaç ve kapsam dahilinde izleme formu, belli periyotlar halindeÇevre ve Şehircilik Bakanlığı’na sunulacaktır.

Proje ile ilgili olarak halkı bilgilendirmek amacı ile ÇED yönetmeliğinin 9. maddesigereği halkın görüş ve önerilerini almak proje hakkında yöre halkını bilgilendirmek üzere31.01.2013 tarihinde Adana İli, Tufanbeyli İlçesi, Tufanbeyli Belediyesi Belediye ToplantıSalonu’ nda saat 14:00’ de “Halkın Katılımı Toplantısı” düzenlenmiştir. Toplantıdanhaberdar olunması amacıyla ulusal ve yerel gazetelerde gerekli ilanlar verilerekvatandaşlara duyurulmuştur. Halkın Katılım Toplantısı ile ilgili yerel ve ulusal gazete ilanlarıEk’ te verilmiştir. (Bkz.Ek-15)

Halkın Katılımı Toplantılarında planlanan faaliyet ile ilgili olarak; proje kapsamındayapılacak çalışmalar, projeden kaynaklanacak çevresel etkiler ve bu etkilere karşı alınacakönlemler hakkında bilgi vermeyi amaçlayan toplatıya Tufanbeyli İlçesi, Pınarlar,Taşpınar vePolatpınar Köyleri yöre halkı katılmış, Kamu Kuruluşları ve Sivil Toplum örgütlerinin katıldığıtoplantıda katılımcılara bilgi verilmiştir. Halkın Katılım Toplantısına ilişkin fotoğraflar Ek’ teverilmiştir. (Bkz.Ek-16)

7.2. ÇED Olumlu Belgesinin verilmesi durumunda, Yeterlik Tebliği’ nde ‘’YeterlikBelgesi alan kurum/kuruluşların yükümlülükleri’’ başlığının 4. maddesinde yer alanhususların gerçekleştirilmesi ile ilgili program

Bölüm 8: Halkın Katılımı(Projeden etkilenmesi muhtemel yöre halkının nasıl ve hangi yöntemlerlebilgilendirildiği, proje ile ilgili halkın görüşlerinin ve konu ile ilgili açıklamaların ÇEDraporuna yansıtılması.)




189

TEYO YATIRIM VE DIŞ TİCARET A.Ş tarafından Akdeniz Bölgesi, Adana ili,Tufanbeyli ilçesi sınırları içerisinde, İR.4169 ruhsat numaralı, 4031,62 hektar alana sahipsahanın ÇED izni talep edilen 935,45 hektarlık kısmında ‘’Kömür Ocağı ve Kırma-Eleme-Yıkama Tesisi’’ yapılıp işletilmesi planlanmaktadır.

Proje alanı L36-c1, L36-a3, L36-b4 ve L36-d2 no.lu paftalarda yer almaktadır. Projealanı ve yakın çevresini gösterir 1/25.000 ölçekli topografik harita Ek-3’ de verilmektedir.

İR.4169 numaralı kömür sahası TKİ’ ne ait olup, söz konusu ruhsat sahası TEYOYatırım ve Dış Ticaret A.Ş tarafından 30 yıllık rödevans sözleşmesi ile işletmeye alınmıştır.

İR.4169 Ruhsat Numaralı Kömür Ocağı ve Kırma-Eleme-Yıkama Tesisi Projesikapsamında üretilen kömür; proje sahasının güneydoğusunda TEYO Yatırım Ve Dış TicaretA.Ş’ ne ait, yapılıp işletilmesi planlanan termik enerji santralında yakıt olarak kullanılacaktır.

Sahada yıllık 10.000.000 ton üretim planlanmaktadır. Temin edilen kömürünhazırlanması için 1 adet Kırma-Eleme-Yıkama (K-E-Y) tesisi kurulacaktır. Söz konusu K-E-Y tesisinin kapasitesi 1.500.000 ton/yıldır.

Proje kapsamında ÇED izni talep edilen kömür ocağı alanının batısında yaklaşık 50m mesafede Pınarlar, kuzeyinde yaklaşık 2,75 km mesafede Polatpınar vegüneydoğusunda yaklaşık 500 m mesafede Taşpınar köyleri bulunmaktadır. Tufanbeyliilçesi Adana’ya 160 km. uzaklıktadır. Proje alanına ulaşım için kullanılacak yollar mevcuttur.Bütün faaliyet boyunca işletmeye gidiş-gelişte bu yollar kullanılacaktır. Proje alanı yerbulduru haritası Ek-1’ de verilmiştir.

Projenin bulunduğu bölgeye ait ve Adana İl Özel İdaresi tarafından onanmış1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planına göre İR.4169 nolu ruhsat alanı, yerleşik alanlar,gelişme alanları, çayır ve mera alanları, mutlak tarım alanları ve marjinal tarım alanlarıiçerisinde kalmaktadır. Proje kapsamında ÇED izni talep edilen alan ise mutlak ve marjinaltarım alanları içerisinde kalmaktadır.

‘’Kömür Ocağı ve Kırma-Eleme-Yıkama Tesisi’’ kapsamında arazi hazırlık, dekapajve üretim çalışmaları yapılacaktır. ÇED kapsamındaki proje ömrü 20 yıl olarak planlanmışolup, arazi hazırlık ve dekapaj çalışmalarının 4 yıla yayılması planlanmaktadır. Arazihazırlık, dekapaj ve üretim çalışmaları, yılda 300 gün, günde 24 saat 3 vardiya şeklindesürdürülecektir.

Proje kapsamında çalışacak personelin tüm sosyal ihtiyaçları, araç ve işmakinelerinin bakım-onarım, yağ değişimleri vb. işlemler şantiye/idari bina ve sosyal tesis

Bölüm 9: Sonuçlar:(Yapılan tüm açıklamaların özeti, projenin önemli çevresel etkilerinin sıralandığı veprojenin gerçekleşmesi halinde olumsuz çevresel etkilerin önlenmesinde ne ölçüdebaşarı sağlanabileceğinin belirtildiği genel bir değerlendirme)




190

alanı olarak belirtilen alan içerisinde gerçekleştirilecektir. Sahada kullanılan işmakinelerinde yakıt olarak Tüpraş-404 dizel yakıtı kullanılacaktır.

Söz konusu proje kapsamında çalışacak olan personelin kullanımı sonucundaevsel nitelikli atıksu oluşacaktır Personelin kullandığı suyun tamamının atık su olarakdöneceği kabul edilmesi halinde açığa çıkacak evsel nitelikli atık su miktarı toplam 150m3/gün olacaktır.

Proje kapsamında oluşacak evsel nitelikli atıksular için de; TEYO Tufanbeyli EnerjiSantralı kapsamında kurulacak olan paket artıma tesisi kullanılacaktır. Arıtma sistemininproje onayı 2013/4 sayılı Proje Onay Genelgesi Kapsamında yapılacak olup, gerekli izinleralınacaktır.

Arıtma sisteminden çıkan arıtılmış su, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 21.1ve 1380 sayılı “Su Ürünleri Yönetmeliği” Ek-5’e uygun olarak arıtıldıktan sonra gerekliizinler, 29.04.2009 tarih ve 27214 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren“Çevre Kanunca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik” hükümlerinegöre alınarak Sarız Irmağı’ na deşarj edilecektir. Konu ile ilgili olarak Adana Çevre veŞehircilik İl Müdürlüğü’nden deşarj izni ve DSİ 6. Bölge Müdürlüğü’nden görüş alınacaktır.Ayrıca gerekli olduğu hallerde arıtmadan çıkacak su, çalışma alanlarında oluşacak tozunengellenmesi için spreylemede de kullanılabilecektir.

Dekapaj işlemlerinde öncelikle toprak yüzeyinden bitkisel toprak sıyrılacaktır. Bitkiseltoprak ile dekapaj malzemesi karıştırılmayacaktır. Bitkisel toprak erozyona, kurumaya veyabani ot oluşmasına karşı korunacak ve canlılığını sürdürebilmesi amacı ile çim, çayır-mera bitkisi v.b bitki örtüsü ile kaplanacaktır. Bitkisel toprağın depolanacağı yerin eğimi ise%5’den fazla olmayacaktır. Arazi hazırlık aşaması ile elde bitkisel toprak, peyzajçalışmalarında yüzey kaplaması amaçlı kullanılmak üzere depolanacaktır. Çalışmalartamamlanınca bitki örtüsüne uygun şekilde geri serilecektir.

Dekapaj işleminden elde edilecek dekapaj malzemesi sahada daha öncedençalışılmış kısımların doldurulması işleminde kullanılacak ve sahada depolanmış olanbitkisel toprak ile üstü örtülerek arazi ıslah çalışmalarında kullanılmak üzere geçicidepolanacaktır. Dekapaj malzemesi, topografik yapıya uygun ve emniyetli tarafta kalacakşekilde şevlendirilmesi suretiyle belirlenen depo alanında depolanacaktır. Dekapajmalzemesi alanında depolama yüksekliği 5m’ den fazla olmayacaktır.

Ayrıca depolama alanları içerisinde bulunan Höbelli Deresi ile Kürtkayapınar Deresiiçin dere şev üstünden itibaren sağlı sollu 50 m’ lik, kuru dere yatakları için 20 m’ lik şeritvarisahalar yapılaşma ve faaliyet dışı tutulacaktır. “Oluşacak kazı fazlası malzemeler, herhangibir şekilde dere yataklarına ya da yağışlarla dere yataklarına ulaşabilecek alanlarabırakılmayacaktır.” “Proje kapsamında ortaya çıkacak kazı fazlası malzemeler, kesinlikle,proje sahası ve civarında bulunan akar ve kuru dere yataklarına dökülmeyecektir.”




191

Proje kapsamında oluşacak personelden kaynaklı evsel nitelikli katı atık miktarıyaklaşık 1140 kg/gün’dür. Söz konusu atıklarla ilgili 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı ResmiGazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”hükümlerine uyulacaktır. Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’nin 8.Maddesine uygun olarakbu atıklar, çevreye zarar vermeden bertarafını ve değerlendirilmesini kolaylaştırmak, çevrekirliliğini önlemek ve ekonomiye katkıda bulunmak amacıyla ayrı ayrı toplanarakbiriktirilecek ve gerekli tedbirler alınacaktır. “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” nin katıatıkların toplanması ve taşınması ile ilgili dördüncü bölümü 18. Maddesinde belirtilenesaslara uyularak katı atıklar çevrenin olumsuz yönde etkilenmesine sebep olacak yerleredökülmeyecek, ağzı kapalı standart çöp kaplarında muhafaza edilerek toplanacaktır. “KatıAtıkların Kontrolü Yönetmeliği” 20. Madde hükmüne uygun olarak, görünüş, koku, toz,sızdırma ve benzeri faktörler yönünden çevreyi kirletmeyecek şekilde, TufanbeyliBelediyesi’ ne ait çöp toplama ve taşıma araçları vasıtasıyla ücret mukabilinde, bertarafedilmek üzere taşınacaktır.

Evsel nitelikli atıklar içerisinde cam, plastik şişe ve naylon gibi geri dönüşümümümkün katı atıklar ve inşaat malzemelerinin ambalajlarının bulunması durumunda24.08.2011 tarih ve 28035 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “AmbalajAtıklarının Kontrolü Yönetmeliği” gereğince seçilmesi ve değerlendirilmesi sağlanacaktır. Bukapsamda oluşacak ambalaj atıkları, evsel nitelikli katı atıklardan ayrı olarak ve ağzı kapalıkaplarda biriktirilerek toplanmasından sorumlu olan belediyelere ve/veya belediye ileanlaşma yapan lisanslı geri dönüşüm firmalarına verilecektir.

Çalışacak iş makineleri ve ekipmanların yakıt ikmalleri, yağ değişimleri, lastik, aküdeğişimleri gibi bakım işlemleri için proje alanında bakım-onarım atölyesi, yakıt ikmal-depolama istasyonu, yağ değişim istasyonu vb. yapılacaktır.

Proje kapsamında çalışacak iş makineleri ve araçların bakım onarımları ve yağdeğişimleri 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Atık YağlarınKontrolü Yönetmeliği” ile 08.06.2010 tarih ve 27605 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarakyürürlüğe giren “Toprak Kirliliğinin Kontrolü Ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara DairYönetmelik” ilgili hükümlerine ve bu maddelerle kirlenmiş her türlü malzemenin insansağlığı ve çevreye yönelik zararlı etkisini en aza indirebilmek amacı ile 14.03.2005 tarih ve25755 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Atıkların KontrolüYönetmeliği” ile hükümlerine riayet edilerek yapılacaktır. Oluşacak yağlar katagorisine göreayrı ayrı toplanacak ve kırmızı renkli ve üzerinde "Atık Yağ" ibaresi yer alantank/konteynerlerde geçici depolanarak lisanslı araçlarla lisanslı bertaraf/geri kazanımtesislerine nakledilecektir. Bu tankların içine su, benzin, fuel-oil, boya, deterjan, solvent,antifiriz ve motorin gibi herhangi yabancı bir madde karıştırılmayacak, tanklar hiçbir zamantam dolu bırakılmayacaktır.

Ayrıca söz konusu projenin inşaatı aşamasında oluşacak olan atıklar; inşaat demiri,kalıplar için kullanılan kereste/tahta artıkları ve benzeri katı atıklardan oluşacaktır. Oluşacakbu atıklar hurda olarak toplanıp, geri dönüşümü mümkün olan katı atıklar yenidenkullanılmak üzere lisanslı kuruluşlara verilecektir. Ayrıca, toplanan kereste/tahta artıklarınatalep olması durumunda civardaki köylülere verilecektir. Geri dönüşümü mümkün olmayan




192

inşaat malzemesi atıkları ise 18.03.2004 Tarih ve 25406 Sayılı Resmi Gazete’deyayımlanarak yürürlüğe giren "Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının KontrolüYönetmeliği" Madde-9’a göre bertaraf edilecektir.

Proje kapsamında açığa çıkacak atıkların bertarafında 05.07.2008 tarih ve 26927sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Yönetimi Genel Esaslarınaİlişkin Yönetmelik” hükümlerine uyulacaktır.

Projenin arazi hazırlık ve üretim aşamalarında; kazı, dekapaj, inşaat, üretim vb.işlemlerde çalışacak araç ve ekipmanlardan dolayı gürültü oluşumu söz konusu olacaktır.Oluşması muhtemel gürültü ile ilgili tüm hesaplama ve değerlendirmelerin yer aldığı AkustikRapor 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren“Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği” ne göre hazırlanmıştır.

Proje kapsamında 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarakyürürlüğe giren “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”hükümlerine uyulacaktır.

Faaliyet sahasında iş makinelerinin çalışması sonucu kullanacakları yakıta bağlıemisyon oluşumu söz konusu olacaktır. İş makineleri için hesaplanan kütlesel debi değerleriçok küçük olduğundan mevcut hava kalitesine olumsuz bir etkisi olmayacaktır. Projesahasında çalışacak araçların yakıt sistemleri sürekli kontrol edilecektir. Bu kapsamda03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Sanayi Kaynaklı HavaKirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır. Ayrıca kullanılan araçlar için 4Nisan 2009 tarih ve 27190 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “EgzozGazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır.

Yapılan hesaplamalar sonucu dekapaj ve üretim işlemlerinden kaynaklanan tozemisyonları 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğegiren “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” Ek-2’de belirtilen 1,0kg/saat’lik sınır değerini aştığı işlemler için toz modellemesi yapılmıştır.

Proje kapsamında, oluşacak toz emisyonları ile ilgili olarak, 03.07.2009 tarih ve27277 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin KontrolüYönetmeliği” (Değişiklik: R.G: 10.11.2012-28463 ) ve 06.06.2008 tarih ve 26898 sayılıResmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Hava Kalitesi Değerlendirme ve YönetimiYönetmeliği” (Değişiklik R.G: 05.05.2009-27219) hükümlerine uyulacaktır.

Proje kapsamında;

17.07.2008 Tarih ve 26939 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren“Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği” (30.06.2011 Tarih ve 27980 SayılıÇevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına DairYönetmelik)

29.04.2009 tarih ve 27214 sayılı R.G.’de yayımlanarak yürürlüğe giren “ÇevreKanununca Alınması Gereken İzin Ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik” (Değişik:




193

24.12.2009 Tarih ve 27442 Sayı, Değişik: R.G. 24.02.2010 Tarih ve 27503 Sayı,Değişik: R.G., 16.08.2011 Tarih ve 28027 Sayı, R.G. 31.12.2011 Tarih ve 28159Sayı, Değişik: 14.09.2012 Tarih ve 28411 Sayı)

31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “SuKirliliği Kontrolü Yönetmeliği” (Değişik: R.G. 13.02.2008 tarih ve 26786 sayı,Değişik: R.G. 30.03.2010 tarih ve 27537 sayı, Değişik: R.G. 24.04.2011 Tarih ve27914 Sayı, Değişik: R.G: 25.03.2012 Tarih ve 28244 Sayı)

17.02.2005 tarih ve 25730 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren“İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik”

10.03.1995 Tarih ve 22223 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ”SuÜrünleri Yönetmeliği” (Değişik: RG. 10.03.2010 Tarih ve 27517 Sayı)

1380 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Ürünleri Kanunu”(Değişik: R.G. Tarih 22.07.2003 Sayı 4650)

30.11.2012 tarih ve 28483 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren‘’Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği’’

7 Nisan 2012 tarihli ve 28257 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren“Yeraltı Sularının Kirlenmeye ve Bozulmaya Karşı Korunması HakkındaYönetmelik”

167 Sayılı “Yeraltı Suları Hakkında Kanun” 09.09.2006 Tarih Ve 26284 Sayılı “Dere Yatakları ve Taşkınlar” Adı İle

Yayımlanan 2006/27 Nolu Başbakanlık Genelgesi, 17.05.2005 Tarih ve 25818 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren

“Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği” (Değişik: R.G. 26.08.2010 Tarih ve27684 Sayı)

19/07/2005 tarih ve 25880 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5403sayılı “Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu” (Değişik: R.G. 09.02.2007Tarih ve 26429 Sayı, Değişik: R.G. 02.04.2008 Tarih ve 26835 Sayı)

4342 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Mera Kanunu” (Değişik:R.G. 02.04.2008 Tarih ve 26835 Sayı)

14.03.1991 Tarih ve 20814 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren“Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (Değişik: R.G. 03.04.1991 Tarih ve 20834Sayı, Değişik: R.G. 22.02.1992 Tarih ve 21150 Sayı, Değişik: R.G. 02.11.1994 Tarihve 22099 Sayı, Değişik: R.G. 15.09.1998 Tarih ve 23464 Sayı R.G., Değişik: R.G.18.08.1999 Tarih ve 23790 Sayı, Değişik: R.G. 29.04.2000 Tarih ve 24034 Sayı,Değişik: R.G. 25.04.2002 Tarih ve 24736 Sayı, Değişik: R.G. 05.04.2005 Tarih ve25777 Sayı) “

24.08.2011 Tarih ve 28035 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren“Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği”

18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren“Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”

08.06.2010 tarih ve 27605 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren“Toprak Kirliliğinin Kontrolü Ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara DairYönetmelik”




194

30.07.2008 Tarih ve 26952 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren“Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği (Değişik: R.G. 30.03.2010 Tarih ve 27537Sayı) ”

19.04.2005 Tarih ve 25791 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren“Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” (Değişik: R.G. 30.03.2010 ve 27537Sayı)

14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren“Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (Değişik: 04.09.2009 Tarih ve 27339 sayı,Değişik: R.G. 30.03.2010 Tarih ve 27537 Sayı, 30.10.2010 Tarih ve 27744 Sayı)

25.11.2006 tarih ve 26357 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren“Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği (Değişik: 30.03.2010Tarih 27537 Sayı)

31.08.2004 tarih ve 25569 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren“Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği” (Değişik: 03.03.2005 Tarih ve25744 Sayı, Değişik: R.G. 31.07.2009 Tarih ve 27305 Sayı, Değişik: R.G. 30.03.2010Tarih ve 27537 Sayı)

22.07.2005 tarih 25883 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “TıbbîAtıkların Kontrolü Yönetmeliği (Değişik: RG-26/3/2010-27533, RG-30/3/2010-27537, RG-3/12/2011-28131)”

05.07.2008 tarih ve 26927 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren“Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik”

26.03.2010 tarih ve 27533 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren‘’Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik’’

04.06.2010 Tarih ve 27601 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren“Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği (Değişik:27.04.2011 Tarih ve 27917 Sayı)”

03.07.2009 Tarih ve 27277 Sayılı Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin KontrolüYönetmeliği (Değişik: R.G. 30.03.2010 Tarih ve 27537 Sayı, Değişik: R.G.10.10.2011 Tarih ve 28080 Sayı )

06.06.2008 tarih ve 26898 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren“Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği (05.05.2009 Tarih 27219Sayılı Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği’nde DeğişiklikYapılmasına Dair Yönetmelik)

04.04.2009 tarih ve 27190 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren“Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği“

10 Ağustos 2005 Tarih ve 25902 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğegiren ‘’İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik’’ (Değişik: R.G.12.04.2007 Tarih ve 26492 Sayı, Değişik: R.G. 25.06.2010 Tarih ve 27652 Sayı,Değişik: R.G. 03.07.2011 Tarih ve 27983 Sayı, Değişik: R.G. 16/8/2011 Tarih ve28027 Sayı, Değişik: 05.04.2012 Tarih ve 28255 Sayı)

3194 sayılı İmar Kanunu 2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu (Değişik: R.G. 5 Mayıs 2001 Tarih ve 4650 Sayı) 4857 Sayılı İş Kanunu ve bu kanuna bağlı olarak yayımlanmış olan “İşçi Sağlığı ve

İş Güvenliği ile ilgili Tüzük” 6331 sayılı “İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’’




195

3213 sayılı “Maden Kanunu” ve Bu Kanuna İstinaden Çıkarılan Yönetmelikler

ile 2872 sayılı Çevre Kanunu, Çevre Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair kanunu vebu kanuna istinaden çıkarılan yönetmeliklerle ilgili meri mevzuat hükümlerine riayetedilecektir. Ayrıca tesis için gerekli; izin, lisans, ruhsat vb. hususlarla ilgili yasaldüzenlemelerin gerektirdiği kriterlere riayet edilecektir.




196

NOTLAR VE KAYNAKLAR

ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRİLMESİ YÖNETMELİĞİ ÇEVRE KANUNUNCA ALINMASI GEREKEN İZİN VE LİSANSLAR HAKKINDA

YÖNETMELİK SANAYİ KAYNAKLI HAVA KİRLİLİĞİNİN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ HAVA KALİTESİ DEĞERLENDİRME VE YÖNETİMİ YÖNETMELİĞİ EGZOZ GAZI EMİSYONU KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ HAVA KALİTESİ DEĞERLENDİRME VE YÖNETİMİ YÖNETMELİĞİ ÇEVRESEL GÜRÜLTÜNÜN DEĞERLENDİRİLMESİ VE YÖNETİMİ YÖNETMELİĞİ SU KİRLİLİĞİ KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ KATI ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ AMBALAJ ATIKLARININ KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ ATIK YAĞLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ BİTKİSEL ATIK YAĞLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ ATIK PİL VE AKÜMÜLATÖRLERİN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ ÖMRÜNÜ TAMAMLAMIŞ LASTİKLERİN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ TEHLİKELİ ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ TIBBÎ ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ ATIK YÖNETİMİ GENEL ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ İLE İLGİLİ TÜZÜK HAFRİYAT TOPRAĞI, İNŞAAT VE YIKINTI ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ TOPRAK KİRLİLİĞİNİN KONTROLÜ VE NOKTASAL KAYNAKLI KİRLENMİŞ

SAHALARA DAİR YÖNETMELİK YERALTI SULARI HAKKINDA KANUN, MERA KANUNU SU ÜRÜNLERİ KANUNU TOPRAK KORUMA VE ARAZİ KULLANIMI KANUNU UMUMİ HIFZISSIHHA KANUNU DOÇ. DR. MÜEZZİNOĞLU A., HAVA KİRLİLİĞİNİN VE KONTROLÜNÜN

ESASLARI,1987 KARPUZCU, M. 1991:ÇEVRE KİRLENMESİ VE KONTROLÜ, İSTANBUL ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI MİLLİ PARKLAR VE AV-YABAN HAYATI GENEL

MÜDÜRLÜĞÜ 2012-2013 AV DÖNEMİ MERKEZ AV KOMİSYONU KARARI T.C. BAYINDIRLIK VE İSKAN BAKANLIĞI AFET İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

DEPREM ARAŞTIRMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI, 1996; TÜRKİYE DEPREM BÖLGELERİHARİTASI, ANKARA

DAVİS.P.H, FLORA OF TURKEY AND THE EAST AEGEAN ISLANDS, VOL.1-10,EDİNBURG(1965-1988)

RED DATA BOOK OF TURKISH PLANTS, TÜRKİYE TABİATI KORUMA DERNEĞİ VEVAN 100. YIL ÜNİVERSİTESİ, ANKARA,2000

ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENELMÜDÜRLÜĞÜ 2013-2014 AV DÖNEMİ MERKEZ AV KOMİSYONU KARARITÜRKİYE’NİN ÖNEMLİ DOĞA ALANLARI KİTABI, ANKARA, 2006




197

PROF.DR. ALİ DEMİRSOY, TÜRKİYE OMURGALILAR-AMFİBİLER-MEMELİLER-SÜRÜNGENLER, 1996

TÜRKİYE BİTKİLERİ VERİ SERVİSİ(TÜBİVES) COLLİNS BİRD GUİDE (1999) TÜRKİYE’NİN ÖNEMLİ KUŞ ALANLARI (YARAR M., MANGNİN G., 1997) “TÜRKÇE BİTKİ ADLARI SÖZLÜĞÜ” (BAYTOP,1994) CITES Sözleşmesi BERN, Avrupa Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi(1984) IUCN Red List Categories,(www.iucnredlist.org) Avrupa Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi www.tüik.gov.tr www.mta.gov.tr www.kgm.gov.tr www.dsi.gov.tr www.turkcebilgi.com www.tki.gov.tr Feasibility Study Report Of Open-pit Coal Mine in Tufanbeyli, Adana, Turkey, China

National General Machinery Engineering Corp.Shenyang Design and Research Institute,Ocak 2013

http://tr.wikipedia.org http://www.yeditepearitma.com/Paket-Aritma.asp Adana İl Çevre Durum Raporu, 2011




198

EKLER:

EK–1 YER BULDURU HARİTASI

EK–2 ÇED RAPORU ÖZEL FORMATI

EK–3 1/25.000 ÖLÇEKLİ TOPOGRAFİK HARİTA

EK–4 VAZİYET PLANI

EK–5 KIRMA-ELEME-YIKAMA TESİSİ ÜNİTELERİNE AİT İŞ AKIM ŞEMALARI

EK–6 1/100.000 ÖLÇEKLİ ÇEVRE DÜZEN PLANI

EK–7 1/25.000 ÖLÇEKLİ ARAZİ KULLANIM HARİTASI

EK–8 ÇED İNCELEME DEĞERLENDİRME FORMU VE 1/25.000 ÖLÇEKLİ MEŞÇEREHARİTASI

EK–9 ADANA İL KÜLTÜR VE TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ MÜZE MÜDÜRLÜĞÜ GÖRÜŞYAZISI

EK–10 GÖKSUN METEOROLOJİ İSTASYONU 1970-2011 METEOROLOJİK VERİLER

EK-11 AKUSTİK RAPOR

EK–12 KÖMÜR ANALİZ SONUÇLARI

EK–13 İR.4169 NUMARALI İŞLETME RUHSATI

EK–14 ŞARKÖY AGİ UZUN YILLAR AKIM VERİLERİ

EK–15 HALKIN KATILIMI TOPLANTISI GAZETE İLANLARI

EK–16 HALKIN KATILIMI TOPLANTISINA AİT FOTOĞRAFLAR

EK-17 PAKET ARITMA TESİSİ PLANI

EK-18 TUFANBEYLİ BELEDİYESİ SU KULLANIMI VE KATI ATIK BERTARAFI İZİNYAZILARI

EK-19 RÖDEVANS SÖZLEŞMESİ

EK-20 PROJE ALANINA AİT FOTOĞRAFLAR

EK-21

EK-22

SARIZ IRMAĞI YÜZEYSEL SU ANALİZ SONUÇLARI

1/25.000 ÖLÇEKLİ GENEL JEOLOJİ HARİTASI VE JEOLOJİ VE SONDAJ




199

EK-23

LOKASYON HARİTASI

SU ÖLÇÜMLERİ TABLOSU

EK-24

EK-25

DİRİ FAY HARİTASI

KÜL ANALİZİ

EK-26 MADEN KATMAN HARİTALARI

EK-27 BASAMAKLI ÜRETİM AKIM ŞEMASI

Documents

ÇED RAPORU NİHAİ ÇED RAPORU - TEYOÇED RAPORU NİHAİ ÇED RAPORU TEYO YATIRIM VE DIŞ TİCARET A.Ş İR.4169 RUHSAT NUMARALI KÖMÜR OCAĞI VE KIRMA-ELEME-YIKAMA TESİSİ PROJESİ