1ALBISLAM | 1 Qershor 2009 | 8 Xhumadel Ahir 1430

EDITORIALI

OKI NDIHMONKOSOVËNMiratimi i një rezolute në mbështetje të Kosovës dhe dialogu diplomatik për

përshpejtimin e procesit të njohjes së shtetit të pavarur të Kosovës, ishte objektivikryesor i delegacionit të Shqipërisë gjatë punimeve të Sesionit të 36-të të Këshillit të

Ministrave të Punëve të Jashtme i Organizatës së Konferencës Islamike. Shqipëria upërfaqësua në këtë sesion, të zhvilluar nga 23-25 maj 2009 në Damask të Sirisë, nga njëdelegacion i kryesuar prej ministrit të Punëve të Jashtme, z. Lulzim Basha. Në një deklaratëpër shtyp, e lëshuar nga Ministria e Jashtme, mësohet se në këtë kontekst ministri Bashazhvilloi një sërë takimesh me drejtues të OKI-së dhe me një pjesë të mirë të homologëve tëtij. Gjatë fjalës së mbajtur nga ministri ynë i Jashtëm në seancën plenare të Këshillit tëMinistrave të Jashtëm të OKI-t, çështja e Kosovës zuri vendin themelor. Ministri Basha mestë tjerash theksoi se: "që nga 17 shkurti 2008, Kosova është bërë dëshmitare e zhvillimeverrënjësore drejt progresit". Nga deklarata e Ministrisë së Jashtme të Shqipërisë mësohet senë seancën përmbyllëse të Samitit të ministrave të vendeve të Konferencës Islamike,zhvilluar më 25 maj paradite, u miratua me unanimitet të plotë rezoluta për pavarësinë eKosovës. Sidoqoftë, beteja për miratimin e rezolutës ka të paktën tre muaj që zhvillohet nëntavolina. Tirana zyrtare, ajo që propozoi rezolutën, ka lobuar fort me Arabinë Saudite dhevende të tjera islamike për miratimin e saj. Rezoluta e iniciuar nga Shqipëria, në të cilënevidentohet qartë se që nga shpallja e pavarësisë më datë 17 shkurt 2008, Kosova ka bërëprogres në shumë sfera, ka krijuar kuadrin e nevojshëm ligjor dhe institucionalbashkëkohor, ka kontribuar në ruajtjen e paqes dhe stabilitetit në rajon. Më tej, kjorezolutë, e cila është e para e miratuar nga OKI-ja që pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës,u bën thirrje vendeve anëtare të Organizatës dhe bashkësisë ndërkombëtare në përgjithësi,që të vazhdojnë të mbështesin forcimin e Kosovës dhe ekonomisë së saj.

Rezoluta, e votuar nga të gjitha vendet e OKI-së, edhe nga ata që nuk e kanë njohurpavarësinë, e Kosovës, demonstron se Kosova e pavarur është një realitet i pakthyeshëmdhe njohja ndërkombëtare e saj një proces i pandërprerë. Republika e Kosovës është njohurnga 60 shtete, 13 nga të cilat janë vende të kësaj organizate dhe të tjera pritet ta njohin sëshpejti. Ajo ecën e sigurt dhe e vendosur përpara drejt konsolidimit të shtetit, zhvillimitekonomik, anëtarësimit në organizatat ndërkombëtare dhe integrimit në strukturatevropiane e euroatlantike.

Redaksia

2

PËRMBAJTJA

REDAKSIAOmer BERISHA – kryeredaktor

Anëtarë të redaksisë:Ahmed KALAJA, Bekir HALIMI, Agim BEKIRI, Driton LEKAJ, Ali SHABANI, Ismail BARDHOSHI,

Talha KURTISHI, Bledar HAXHIU, Sedat SHABANI, Agron TERZIQI, Lulzim SUSURI, Genc PLUMBI, Zeki ÇERKEZI,Enver AZIZI, Bashkim BAJRAMI, Bilal TEQJA.

Bashkëpunëtorë: Ekrem AVDIU dhe ENIS RAMARoald HYSA – redaktor gjuhësorHalil BERISHA – redaktor teknik

Dorlir KRAJA (ENSARTDESIGN Studio) - ballinaSedat RAMADANI - shpërndarje dhe marketing

Boton: AlbIslam

Adresa: rr: 110 nr: 5 | Çarshia e vjetër | Shkup 1000email: revista@albislam.com

sms: +389 75 436 718 | fax&tel: +389 2 3230 827Revista është e regjistruar pranë Agjencisë për

Informata të Maqedonisë nr. 02-124/2ISSN: 1409-6250

Tirazhi: 2000

Ky numër ndihmohet nga Ministria e Kulturës në RM

ABONIMI NJË VJEÇARPër Maqedoni: 600 den, Jashtë vendit: 20 euro

(në çmim janë të përfshira edhe harxhimet postare)e-mail: albislam.abonues@gmail.com

ALBISLAM DOOELXhirollogaria: 300000002770453

Komercijalna Banka A. D. – SkopjeNumri tatimor: 4030008038784

Abonimet me euro mund t'i bëni online nëpërmjet shërbimitPAYPAL. Të dhënat mund t'i gjeni në www.revista-albislam.com

AKTUALENjohja e pavarësisë së Kosovës nga ArabiaSaudite 3-5“Të shkruajmë dhe të përkthejmë drejt” 5-6Gruaja e parë që projektoi një xhami 7-9

KËNDI IMFitneja e pasurisë 10-11“Epoka e sandviçit” 11-13I forti edukon me urtësi 14-16

AKIDEÇdo gjë e kemi krijuar me kader 17-21

FIKHKu e kam babin!? 21-24Të drejtat e fëmijës në islam 24-27

AVANCIMI PERSONALKur do të fillosh? 27-32

LIBRIPrezantim i librit “Përmbledhje për fëmijë - historia e Pejgamberëve” 33-34

FAMILJANënë, më rrëfe për Pejgamberët 35-37Mbroni fëmijët tuaj 37-39Bëje një njeri! 40-41

TEFSIR“Shpëtojeni veten dhe familjen tuaj” 42-45

HADITHO djalosh, ruaje Allahun... 46-50

BOTA ISLAMEEmiratet e Bashkuara Arabe (U. A. E.) 51-53

FETVA DHE KONSULTIMERreziku që na kanoset nga filmat vizatimorë 54-58

HISTORIHeronj dhe heroizma 59-60

3ALBISLAM | 1 Qershor 2009 | 8 Xhumadel Ahir 1430

AKTUALE

XHEMAL SULTAN1

Iniciativa e fundit e Arabisë Saudite për takonfirmuar njohjen e shtetit të Kosovësparaqet një pikë kthese shumë të

rëndësishme në ndihmën e çështjes madhoretë popullit musliman të Kosovës. Gëzimi i madhqë solli deklarimi i Arabisë Saudite përpavarësinë ishte i dukshëm në qarqe tëndryshme të Kosovës, tek masa e popullit dheajo e zyrtarëve. Disa prej tyre madje i kam parëdrejtpërdrejt nëpërmjet disa personalitetevekosovare. Burim gëzimi nuk ishte vetëm fakti,se numri i shteteve që njohën shtetin më të rideri atë ditë arriti në 58, mirëpo çështja lidhetme thyerjen e pengesës së hezitimit dheshqetësimit që mbretëronte në botën arabekarshi njohjes së shtetit të Kosovës. Kyshqetësim rezultoi me mosnjohjen e shtetit tëri musliman nga asnjë shtet arab, mepërjashtim të Emirateve të Bashkuara Arabe,në kohën kur Kosovën e patën njohur si shtet tëpavarur më se 22 shtete të Bashkimit Evropian,si dhe në listën e shteteve që e njohën Kosovëngjendeshin SHBA-ja, Britania, Gjermania,Franca, Portugalia, Italia, Holanda, Turqia etj.,shtete këto të pa margjinalizuara, porpërkundrazi që kanë peshën e tyre tërëndësishme në fushat politike, ekonomike,

sociale etj.Në anën tjetër, aleatja historike e serbëve

Rusia po bën presion ndërkombëtar tëintensifikuar, e sidomos në botën arabe dhe atëislame për ta penguar njohjen e pavarësisë sëKosovës, për ta ndihmuar pozicionin serb, përta përfshirë Kosovën në kuadër të Serbisë së“Madhe” etj.

Disa shtete arabe provuan t’i shmangenkësaj situate të vështirë duke parandaluarballafaqimin me fanatizmin rus në këtë çështje,gjë që paralizoi njohjet arabe për një vit e mëtepër, kur dihet mirë që shpallja e pavarësisë sëKosovës kishte ndodhur më 17 shkurt të vitit2008. Në këtë kontekst kemi mundësi takuptojmë seriozitetin dhe rëndësinë e hapit tëndërmarrë nga Arabia Saudite në çarjen ebarrierës së hezitimit dhe në njohjen epavarësisë së Kosovës, për shkak se qëndrimisaudit do të kontribuojë për një varg njohjesharabe të tjera, e sidomos nga vendet e GjiritPersik2, meqë Arabia Saudite është një shtetshumë i rëndësishëm në rajon dhe gëzon njëreputacion të lartë politik dhe shpirtëror nëbotën arabe. Prej këtu vjen rëndësia e dyfishtëpër hapin e ndërmarrë të Arabisë Saudite për sa

NJOHJA EPAVARËSISËSË KOSOVËSNGA ARABIASAUDITE

Qëndrimi saudit do të kontribuojë për një varg njohjesharabe të tjera, e sidomos nga vendet e Gjirit Persik ,meqë Arabia Saudite është një shtet shumë i rëndësishëmnë rajon dhe gëzon një reputacion të lartë politik dheshpirtëror në botën arabe

1 Publicist dhe analist egjiptian.

4

AKTUALE

i përket çështjes së popullit musliman tëKosovës.

Realisht në qarqet kosovare mbretërontenjë gjendje e rëndë zhgënjimi nga qëndrimi iBotës Islame, e sidomos kur disa shtete jovetëm që nuk kishin refuzuar njohjen apoazhurnuar atë, siç kanë vepruar shumë shtete,por ato edhe shfaqën gatishmërinë për tëasistuar Kosovën ndërkombëtarisht nëpërballje me barbarinë serbe kundër interesavetë popullit të Kosovës. P.sh. qëndron e hapurtani çështja, të cilën e ka ngritur Serbia nëGjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë në Hagërreth interpretimit të Gjykatës përlegjitimitetin e pavarësimit të Kosovës. Serbëtdhe kosovarët tanimë i kanë paraqitur faktet eveta ligjore dhe historike.

Është brengosës fakti kur një shtet islamik(deklarativisht) siç është Irani, mevetëiniciativë dhe vullnetarisht paraqitet medokumentin e vet ligjor dhe politik në GjykatënNdërkombëtare, ku akuzon popullin muslimantë Kosovës, kritikon vendimin për shpalljen epavarësisë, propagandon refuzimin e të drejtëssë Kosovës për pavarësi dhe mbrondokumentin serb në Hagë. Kjo është një sjelljepolitike absolutisht johumane dhe ështëvështirë ta interpretosh nga aspekti moral. Timund mos ta njohësh pavarësinë pasi je nënpresionin e Rusisë, mund të heshtësh, mund taazhurnosh këtë çështje, por të paraqiteshvullnetarisht me një dokument armiqësorkundër vuajtjes së një populli musliman, të ciliti është rritur shpresa e arritjes së pavarësisëdhe ta dorëzosh atë në GjykatënNdërkombëtare, kjo gjë padyshim është vetëzhgënjimi. Profesori kosovar Beqir Ismaili, i ciliështë përfaqësues zyrtar i Republikës sëKosovës tek shtetet e Botës Islame më ka thënëmua se shumë njerëz në botën arabe mendojnëse Kosova dëshiron të ndahet nga një shtet,

pjesë e të cilit ka qenë, e ajo është Serbia sipasasaj që është e përhapur. Mirëpo realiteti ështëkrejt ndryshe, sepse Kosova ishte republikë, qëgëzonte autonomi të plotë në kuadër tëFederatës Jugosllave. Ajo ishte njësoj si vetëSerbia. Kur u shpërbë Jugosllavia ishte krejt enatyrshme që republikat e formuara ta ruaninpavarësinë e tyre, siç ndodhi me Slloveninë,Kroacinë, Bosnjën, Malin e Zi, Serbinë etj. Ai kapohuar se me serbët nuk i lidh asgjë nga asnjëanë; as gjuha, as feja, as historia, as kultura, askombi, as etnia dhe asgjë. Ai nuk harroi tëapelojë tek bota islame me të gjithainstitucionet e saj kulturore; zyrtare dhe atoprivate që të ndërtojnë ura lidhëse me populline Kosovës, duke përmendur se banorët eKosovës dhe të Shqipërisë – ku Kosova ështëpjesë e Shqipërisë historike – kanë pasurkontributet e tyre të mëdha në fe dhe politikënë Botën Islame. Prej tyre ka pasurpersonalitete të shquara, që janë të njohura tekju, siç janë dijetari i madh Muhamed NasirudinAlbani, pastaj hoxhallarët Shuajb Arnauti,Abdulkadër Arnauti, Vehbi Gavoçi, si dhe emratë tjerë të shumtë. Po ashtu gjatë PerandorisëOsmane, vazhdon ai, kishte prej atyre vendevemë shumë se 50 sadriazema (kryeministra). Kjohistori e bujshme, thotë Ismaili, ka nevojë përnjë rikthim dhe lidhje para se ta humbimvetëdijen e popullatës muslimane në Kosovë, ecila përfshin mbi 95% të popullatës kosovare, ecila tani është nën trysninë e madhe kulturoredhe arsimore të Perëndimit, të cilave u prijnëme mijëra qendra kulturore dhe kërkimore,shtetërore e private. Sido që të jetë hapi iArabisë Saudite për njohjen e pavarësisë sëKosovës është një punë e mbarë dhe hapshumë dyer shprese për vëllezërit tanë nëKosovë dhe në tërë Ballkanin.

Nga arabishtja:Muhamed DËRMAKU

2 Në esencë ky gji quhet Gjiri Arabik, por të ndikuar nga përdorimi i fjalorit gjeografik të Iranit, edhe botaperëndimore e quan si Gjiri Persik. Në OKB në një nga gjuhët zyrtare, gjuhën arabe përdoret ashtu siç e quajnëarabët, si Gjiri Arabik. (Sh. P.)

5ALBISLAM | 1 Qershor 2009 | 8 Xhumadel Ahir 1430

AKTUALE

OMER BERISHA

Duke u nisur nga domethënia e fjalëve tëAllahut: “Ne nuk kemi çuar asnjë tëdërguar, përveçse në gjuhën e popullit

të tij, për t’u shpjeguar atyre (shpalljet eZotit) e pastaj Allahu e shpie në humbje këtë dojë dhe e udhëzon në rrugë të drejtë këtë dojë. Ai është i Plotfuqishmi dhe i Urti”;redaksia e revistës AlbIslam, më 02-03 Maj2009 mbajti një seminar dyditor në Tetovëmbi gabimet gjuhësore të përkthyesve dhetë artikullshkruesve në gjuhën shqipe metitull: “Të shkruajmë dhe të përkthejmëdrejt”.

Aty morën pjesë shumë hoxhallarë ngaKosova, Shqipëria dhe Maqedonia, si dheemra të mirënjohur të letrave dhe tëlëvrimit të gjuhës shqipe, poetët dhepublicistët Fatmir Baçi, Ervin Hatibi, RoaldA. Hysa dhe Agim Baçi.

Gjatë debatit rreth temës “Rregullat epërkthimit”, ligjëruesi Fatmir Baçi theksoirëndësinë e përkthimit të drejtë, e sidomostë përkthimit të fjalëve të Allahut dheshpjegimeve të tij. Ai foli gjerësisht mbipsikologjinë e përkthimit dhe tëpërkthyesit, si dhe përvojën e tij personalegjatë punës. “Nëse duam të shkruajmë njëtekst të mirë duhet saktësisht t’ipërgjigjemi pyetjeve: Çka do të shkruash?Kujt ia dedikon? Ku do ta botosh? Pse do ta

“TË SHKRUAJMË DHETË PËRKTHEJMË DREJT”

6

AKTUALE

publikosh atë temë” shprehet Agim Baçi nëligjëratën e tij “Si shkruhet një tekst”.Agim Baçi iu përgjigj gjerësisht interesimittë dëgjuesve për problemet e publicistikës.Poeti dhe publicisti Ervin Hatibi nëligjëratën e tij trajtoi problemet e tëshkruarit drejt të shqipes si i një roliparësor në komunikimin me publikun egjerë, po ashtu edhe si elementpërbashkues në të gjitha trojet shqiptarepa dallim.

Problemet gjuhësore gjatë përkthimitdhe shkrimit të artikujve u trajtuan ngaredaktori gjuhësor i revistës Roald A. Hysa,i cili trajtoi rrugët e hyrjes së fjalorit tëhuaj dhe të atij terminologjik, ndërsa nëditën e dytë të seminarit ai trajtoiproblemet e përkthimit dhe atogramatikore që i janë paraqitur gjatëpunës. Secili nga pjesëmarrësit paraqitipyetjet sipas përvojës së tij gjatë punës dhekonkretisht për problemin e shfrytëzimittë fjalorëve foli Bekir Halimi. Më pas ukalua konkretisht në problemet e hasuragjatë punës. Duke marrë parasysh vërejtjetdhe propozimet e ligjëruesve, si dhe dukeparë gjendjen e librave, shkrimeve apopërkthimeve me tematikë fetare Islame, kusecili thuajse bën një transliterim vetjak,redaksia e pa të arsyeshme të bëjë njëmbledhje për të vendosur disa standardegjuhësore, që fillimisht do t’i ndjekë revistaAlbIslam me shpresën që edhe revistat etjera, si edhe shtëpitë botuese ta ndjekinnjë rrugë të tillë, kështu që bashkërisht tëkontribuojmë për njësimin e gjuhës sëshkruar fetare Islame shqipe.

Konkretisht, bëhet fjalë për:a. Fjalë, të cilat në origjinalin e tyre (në

arabisht) kanë teshdid (dyfishim ishkronjës), në shqip do të shkruhen pateshdid, sepse gjuha shqipe nuk ka teshdid.P.sh. Allah (jo All-llah), Abas (jo Abbas) ekështu me radhë.

b. Disa fjalë arabe që tashmë janë bërëpjesë e gjuhës shqipe do të mbeten të atilla,edhe pse ndryshojnë nga origjinali, si p.sh.dynja (në vend të “dunja”), risk (në vend të“rizk”) namaz (në vend të “salat”) etj.Përjashtim nga ky rregull bën fjalamusliman, që do të shkruhet “musliman”dhe jo “mysliman”.

c. Fjalët që në origjinal kanë shkronjën (ajn) gjatë transliterimit – deri më tani

“ajni” është shkruar me apostrof (‘). P.sh.emri është shkruar: Sa’d, gjë e cila uvlerësua e panevojshme, sepse ai që nuk eshqipton “ajnin” dot, apostrofi nuk i bëndobi. E njëjta gjë vlen edhe për hemzen . P.sh. Kuran (jo Kur’an), Sad (jo Sa’d) ekështu me radhë.

d. Rreth transliterimit të shkronjës �ubë një debat i gjerë dhe në fund u vendos:Kur shkronja �, pas transliterimit gjendetmes dy zanoreve, do të shkruhet “v”,ndërsa kur gjendet afër njëbashkëtingëlloreje, atëherë shkruhet “u”.

P.sh. fjala: � – pas transliterimit:� – pra, pasi erdhi

afër bashkëtingëllores “b” do të shkruhet:teube, (jo tevbe); e ngjashme me këtë ështëedhe: teuhid, teurat, etj.

Emri: �– pas transliterimit: Ne� – pra, pasi erdhi mes dy zanoreve, do tëshkruhet: Nevevi (jo Neueui).

e. Lavdërimet dhe bekimet përPejgamberin në transliterim do tëshkruhen: sal-lallahu alejhi ue selem. Vizate “sal-la...” nuk është venduar përzëvendësim të teshdidit në origjinal, porpër shkak të ikjes nga kuptimi i fjalës“sala”(pa teshdid) që d.m.th. e dogji ndërsa“sal-la...” e lavdëroi.

7ALBISLAM | 1 Qershor 2009 | 8 Xhumadel Ahir 1430

AKTUALE

GRUAJA E PARË QËPROJEKTOI NJË XHAMITë vazhdojmë me këndvështrimin prej perëndimori; në një Turqi së cilës është problem t’ia caktosh kallëpin,kur bëhet fjalë për një xhami me një projekt, ku tradicionalja përzihet me modernen. Dhe kjo nuk mjaftoi. Ajoqë në të vërtetë shtoi përmasat e lajmit ishte se projektuesi i kësaj xhamie është një grua…

SHKRUAN: PËNAR ÖĞYNÇ

Për një kohë të gjatë u bë fjalë për këtëlajm. Zejnep Fadëllëoglu do tëprojektonte brendinë e xhamisë Shakirin,

që do të ndërtohej nga familja Shakir, ku dotë bashkohej modernia me tradicionalen.Para se të hapej xhamia për kryerjen eibadeteve më 8 Maj 2009 ne u takuam me znj.Fadëllëoglu dhe biseduam për barrën,shqetësimin, krenarinë dhe këndelljen e tëqenit gruaja e parë në botë që projektoi njëxhami.

Kaluan tre ditë ndërmjet marrëveshjespër bisedë dhe bisedës që bëmë me znj.Zejnep Fadëllëoglu. Më parë ajo kreudetyrimet që kishte në Itali, mandej shkoi nëKatar, ku dha disa intervista, kështu që kur utakuam te xhamia Shakirin, korrespodenti iNju Jork Tajms-it dhe kamera e kanalitteleviziv gjerman RTL ishin aty në vendin engjarjes.

Zejnep Fadëllëoglu ishte shumë eturbulluar, si asnjë herë më parë në jetën esaj, që kur mori përsipër projektimin eXhamisë Shakirin, që u ndërtua nga ana efëmijëve Gazi, Gassan dhe Gade në emër tëIbrahim dhe Semiha Shakirit dhe që ishte njëdhuratë për banorët e Stambollit. Para sëgjithash nuk kishin të mbaruar kërkesat përintervista nga ana e shtypit të huaj. Sipaspërkufizimit që bëri gazeta Le Monde,

Fadëllëoglu është pjesëtare e një familje tëaristokracisë laike, ndërsa në qarqetndërkombëtare dizajni i saj ishte shumë ipërfolur edhe më parë, si dhe i shpërblyernga ana e shumë institucioneve tërespektueshme. Si një Fadëllëoglu mjaftonprania e saj në faqet e gazetave, ku flitet përelitat… por jo, kjo ishte diçka tjetër…

Të vazhdojmë me këndvështrimin prejperëndimori; në një Turqi së cilës ështëproblem t’ia caktosh kallëpin, kur bëhet fjalëpër një xhami me një projekt, kutradicionalja përzihet me modernen. Dhe kjonuk mjaftoi. Ajo që në të vërtetë shtoipërmasat e lajmit ishte se projektuesi i kësajxhamie është një grua…

Zejnep Fadëllëoglu nuk dëshiron të flasënë mënyrë absolute, por ajo ende nuk kahasur në ndonjë informacion, ku ndonjë gruanë botë të ketë dizajnuar xhami. Në vendet etjera muslimane kjo gjë zor se do të ndodhte.Sipas asaj, fakti që ka marrë shumë e-mailaurimi nga muslimanët e Amerikës tregon sekëtë nuk e ka bërë asnjeri më parë, as edhe nëAmerikë. Nga njëra anë ajo krenohet, por ngaana tjetër ajo është duke përjetuar periudhënmë të bujshme të jetës së saj. Në çdo lajm qëvjen nga Turqia, në çdo intervistë jepet njëperspektivë tjetër. Më kryesorja është se asajia masin dijen për Islamin, po ashtu edhe mëe pakta është se asaj i parashtrojnë pyetjembi Islamin në nivelin më makro tëmundshëm…

8

AKTUALE

Fjalët e saj sa vijnë e shkurtohen dhebëhen më të prera. Në një vend mund tëlexoni se ka thënë se si dizajner është duke isjellë estetikë Islamit. Kurse po të lexonibisedën më parë dhe më pas këtij rreshti dotë dalë diçka tjetër. Ajo vetëm thotë: “Simundet unë të jem aq e pa edukatë sa tathem këtë gjë!” Kur t’i tuboni të gjitha këtopara vetes do të keni një njeri që ka gjeturveten në një pozicion të atillë, ku duhet tëflasë për Turqinë, krejt botën islame dhekrejt gratë e botës islame!

Po, a nuk i pëlqejnë krejt këto asaj? Dhesi… vetë ajo tregon se sa shumë dëshiron qëtë flasë për shtypin botëror. A mos mërzitetse çdo hollësi e shpjegon për të 182-tën herë?Jo, nuk është kjo gjë aspak. Por vjen momentikur të gjitha këto vijnë njëra me tjetrën… pseështë ndryshe një njeri ende në dhjetëminutëshin e parë të intervistës, pa pasurasnjë pyetje provokative, të fillojë të qajëpërnjëherë…

Një grua që shqetësohet, për fjalët që izgjedh, për dukjen si do t’i kuptojnë tëtjerët…

Marrja përsipër e dizajnit të brendshëmtë xhamisë Shakirin nga ana e ZejnepFadëllëoglu, në një kohë kur kjo gjë ka të bëjëme fenë sjell te kjo grua një frikë për atë semos ndoshta do të kuptohet gabimisht. Sadoqë gjatë punës mund të konsultohesh mekëdo që të duash prej njerëzve të fesë, sadoqë ke në dispozicion këdo nga kompetentëtqë mund t’ju ndihmojë… njerëzit e fesë etj.,.prapë se prapë kjo është një frikë e thellë. Musi dizajni që ka xhamia Shakirin, ndoshtakështu ndodh kur puqet tradita memodernen.

A është interesi i medies botërore përkëtë xhami, sepse ju njohin si dizajner ngaçmimet ndërkombëtare, apo se kenibashkuar tok Islamin, gruan dhe xhaminë?

Sigurisht që u shfaq interes edhe nga ataqë nuk na njohin. Media Angleze na njeh

neve dhe punët tona. Pati ndikim njëregjistrim në radio, që kisha dhënë përBosforin dhe fëmijërinë time. Meinformacionet që kanë marrë prej aty BBC umor me xhaminë dhe nga aty krejt bota emori vesh për këtë.

Nga Anglia kemi dy çmime dhe atashfaqin një patronat mbi ne, ata na kanëshpërblyer më shumë se në vendin tonë. Gatitë gjithë gazetat gjermane më pas, mandejerdhën nga Suedia… kurse në Turqi u bëmëlajm pasi doli një lajm i madh në faqen e tretëtë gazetës Le Monde.

Duke i folur shtypit të huaj, a ndjeni sekeni një mision për të përmirësuarkëndvështrimin e Islamit që njihet gabimishtnë Perëndim?

Ashtu është. Për këtë gjë nuk më kishinpyetur më parë, shumë mirë. Këtu më duhettë falënderoj për gjithçka familjen e GaziBeut (Shakir). Në fund të fundit ata janë qëma mundësuan mua këtë. Por menjëherëpasi filluan të merren me këtë temë shtypidhe televizionet e huaja e gjeta veten duke upërgjigjur në emër të Islamit. Kjo nuk ështëfushë e imja, menjëherë u konsultova meteologë dhe Hysein Atajin. Kur m’u besua kjopunë u entuziazmova shumë. Por dhamëshumë mund që të mos më keqkuptojëxhemati, i cili do të shfrytëzojë xhaminë,duke u munduar që nga njëra anë të sjellimrisi e nga ana tjetër mundoheshim të bëjmënjë projektim, që nuk do t’i përjashtonte atavetë (xhematin). Me sa duket e kemi

...Të dish mënyrën e jetesësislame është një gjë dhe tëbësh dizajn është një gjëtjetër. U munduam shumë qëtë mos bëjmë ndonjë gabim...

“ “

9ALBISLAM | 1 Qershor 2009 | 8 Xhumadel Ahir 1430

AKTUALE

munduar veten së tepërmi. Për shumë punëkur merrnim mendimin e tyre pasi më parëkishim planifikuar gjithçka, merrnim sipërgjigje një “Pse jo?”. Edhe dekani ifakultetit teologjik Mustafa Fajda ishte me tënjëjtën qasje.

A kishte ndonjë detaj për të cilën thanë senuk bën?

Jo, nuk kishte, por kishte udhëzime përkahen. Unë zaten jam njeri që i dua xhamitë,dhe që jam ndikuar në dizajnet e mia ngaxhamitë; kam punuar shumë nëpër xhamia,ato nuk janë një temë e huaj për mua. Por tëdish mënyrën e jetesës islame është një gjëdhe të bësh dizajn është një gjë tjetër. Umunduam shumë që të mos bëjmë ndonjëgabim.

A ndjenit brenda për brenda se jeni duke hyrënë histori?

Atë gjë e vërejta më vonë. Po, pata njëndjenjë shumë të theksuar. Por pata edhe njëstres të madh për këtë gjë. Kjo pasi së pari…kjo më ndodh ndonjëherë (menjëherë irrjedhin lotët nga sytë, ndalemi për pakçaste). Kishte qenë një punë me shumërëndësi, më vonë e kuptuam. Isha engazëllyer nga fakti, se përskaj shumëarkitektëve të çmuar, dizajnerëve mua mëishte dhënë ky rast. Por duke i menduar këtogjëra e gjeta veten duke dhënë përgjigje përpyetje që i takojnë grave. Mandej pyetjet mbiIslamin… Unë nuk kam një identitet, aspërgatitje… por menjëherë ndiheni tëdetyruar...

A mos ishin tepër të gjitha këto për ju?Të mos themi tepër pasi kuptohet keq,

ishin me tensione. Kur fillojnë me “Si njëgrua, Islami…” menjëherë ndryshon çdo gjë.

A ishte kjo puna më e rëndësishme nëjetën tuaj?

E, ashtu më duket. Gjatë këtyre vitevebëra shumë restorante për burrin tim dhepër të tjerët, bëra punë speciale për njerëz tëtjerë… krejt këto i bëmë duke kuptuar

shpirtrat e njerëzve të atyshëm, krijuamhapësira të kënaqshme, por për disastruktura të caktuara njerëzish…

Kjo a ishte një grup njerëzish që i nuknjihnit?

Mu ashtu. Prandaj u nisa prej asaj: “Si dodëshiroja të ndihesha në një xhami”. Fola meshumë njerëz. Fola shumë me kaligrafin tonëimamin Hysen Kutlu.

Në përgjithësi a dini për usul, a jeni errugës, e udhës?

Po di, gjyshja ime ka qenë hafize. Unë urrita me fe, i di krejt duatë, pa bërë dua nukshkoj askund.

A mendoni të dizajnoni ndonjë xhamitjetër?

Tani kam dy propozime. A mund të dalë dikush që do ta cilësonte

syrin tuaj, si sy perëndimori, se nga andejshihni për këndej?

A e njeh kulturën e vet ai që do tamendonte kështu? Çfarë është bërë këtundonjë gjë me sy perëndimori? Asgjë nuk kaperëndimore, është krejtësisht e kundërta,është nga vetja.

Në një intervistë ju thoni se frikësoheninga politizimi i kësaj xhamie…

Normalisht…Ju edhe nëse jeni nisur nga një rrugë

tjetër, a nuk mendoni se jeni duke dhënë njëmesazh politik?

Unë bëra rezistencë të madhe që të mosjap ndonjë mesazh vetë, por me sa duket ekam dhënë atë me vetë faktin se ndodhem nëkëtë punë. Për fat të keq kohëve të fundit kadisa mungesa në imazhet e Islamit metheksin te gruaja dhe kjo e tërhoqi shumëvëmendjen. E dyta, është se nuk e njohin saduhet Islamin, si dhe në Perëndimmendimtarët e mëdhenj muslimanë nukshpjegohen mjaftueshëm.

(Marrë me shkurtime nga e përditshmjaturke “Radikal”)

Nga turqishtja: Ramadan RAMADANI

10

KËNDI IM

HEJTHEM ZAFAN

Bota është rrotë. Ndonjëherë njeriut ingushtohet risku dhe e bën të varfër, saqënuk mund ta përballojë atë, kështu që në

një mënyrë apo tjetër ai fillon të ankohet. Pori parë në një aspekt tjetër ai stoliset mecilësinë e durimit dhe të asketizmit meshpresën se një ditë do t’i largohet kjo sprovë.Kështu vepron njeriu, i cili është deri dikuasket. Sprova e varfërisë është e qartë. Njeriuqë është i varfër e ndjen varfërinë, sepse nukmundet që t’i kryejë të gjitha gjërat që ikërkon jeta. Por kur i shndërrohet ajo gjendjeme një gjendje tjetër dhe të ketë pasuri tëbujshme, qoftë e tundur apo e patundur, tëpakët janë ata që e kujtojnë të kaluarën. Atanuk janë në gjendje ta perceptojnë, se tanijanë në një sprovë edhe më të madhe, se sasprova e fukarallëkut e ajo është sprova edhuntive dhe se sa herë që i shtohet atijpasuria, paralelisht i shtohen edhe detyrimet.

Allahu i madhëruar në një ajet kuranorthotë: “E njeriu, kur e sprovon Zoti i tij, enderon dhe e begaton, ai thotë: “Zoti im më kanderuar!” Fexhr 15.

Komentuesi i njohur i Kuranit Ibën KethiriAllahu e mëshiroftë, kur e komenton këtë ajetthotë: Allahu i Madhëruar i qorton ata njerëz,të cilët mendojnë, se nëse Ai ua zgjeron pas -urinë atyre ajo do të jetë nder për ta, e nëse uangushton pasurinë ajo është nënçmim për ta.

Pra, dihet se detyrimi i pasanikut është qëtë falënderojë Allahun, të shpërndajë fisebililah aty ku e lyp nevoja etj. Këtu rrezikunuk është vetëm tek ata prindër, të cilëtharrojnë se janë në një sprovë të madhe, porrreziku është edhe tek ata fëmijë, të cilët kanëlindur dhe janë rritur në bollëk, dhe nuk janënë gjendje ta kuptojnë se prindërit e tyre kanë

bërë një jetë me kushte të vështira. Bota ështërrotë. Prapë mund të kthehen në gjendjen eprindërve të tyre. Për këtë arsye prindi duhett’i edukojë fëmijët e tij, që ata të jenë gjithnjëfalënderues të dhuntive, dhe ta rikujtojnëfjalën e Resulullahut sal-lallahu alejhi ueselem që na thotë: “Ka dashur Allahu që t’isprovojë ata”. Në këtë kontekst ata duhet tëbëhen falënderues të Allahut për dhuntitë qëu ka dhënë dhe ta rikujtojnë gjendjen e tyre tëkaluar kur ishin të varfër. Po ashtu edheprindi duhet t’i edukojë fëmijët, që ata ta dinëse çfarë haku i kanë njëri-tjetrit, si të veprojnëme pasurinë e Allahut në rrugë të Allahut, dhesi duhet të sillen në çastin kur ballafaqohenme fukarallëk.

Në ditën kur kalifi Mensur e mori këtë, njëdijetar shkoi tek ai për ta vizituar. Kalifi i tha:Më këshillo! Dijetari ia ktheu: A të të këshillojpër diçka që kam parë apo për diçka që kamdëgjuar? - Jo më trego çfarë ke parë. - Dijetarii tha: O prijës i muslimanëve… Omer ibënAbdulazizi kishte njëmbëdhjetë fëmijë. Kurvdiq la tetëmbëdhjetë dinarë. Qefini i kushtoipesë dinarë. Varrin që ia blenë i kushtoi katërdinarë. Të tjerat ua shpërndau bijve të tij, qëdo të thotë se nëntë dinarë i kanë ndarënjëmbëdhjetë djem. Kurse Hisham ibënAbdulmeliku kishte njëmbëdhjetë djem. Kurvdiq ai i la çdonjërit prej tyre mijëra dinarë.Pasha Allahun! O prijës i muslimanëve, e kamparë njërin nga bijtë e Omer ibën Abdulazizit,duke dhënë në një ditë njëqind kuaj për luftënë rrugë të Allahut, ndërsa njërin nga bijtë eHishamit e kam parë duke lypur në treg!...

Nga arabishtja: Enver AZIZI

FITNEJA E PASURISËAllahu i Madhëruar i qorton ata njerëz, të cilët mendojnë, se nëse Ai ua zgjeron pasurinë atyre ajo do të jetënder për ta, e nëse ua ngushton pasurinë ajo është nënçmim për ta.

SHKRUAN: ULVI FEJZULLAHU

Të menaxhosh do të thotë të shfrytëzoshformat dhe mënyrat që e ndihmojnënjeriun në përdorimin maksimal të

kohës, duke krijuar dhe baraspeshuarbilancin jetësor në mes detyrave,dëshirave dhe synimeve.

Përdorimi i kujdesshëm i kohës vendosdallimin në mes të suksesshmit dhedështuesit në këtë jetë. Ajo qëkarakterizon të gjithë të suksesshmit ështëkapaciteti i ekuilibrimit në mes synimeveqë dëshiron të realizojë dhe detyrave të

domosdoshme. E gjitha kjo varet ngamënyra e menaxhimit të vetvetesnëpërmjet kohës. Kjo pikë së pari kërkonqëllimin dhe mesazhin, kështu që nuk kanevojë për sistematizimin e kohës apo tëvetvetes para se njeriu të vendosë përqëllimet se për çka ai jeton. Pa qëllime dhesynime ai përjeton në të gjitha sferathallakatje, sa andej e sa këndej. Edhe nëserealizohet diçka, ajo nuk është emjaftueshme dhe ekuivalente.

Kujtoj këtu shembullin e njohur, kurnjë ditë bujku i thotë të shoqes: Nesër do tëplugoj fushën. Të nesërmen që në mëngjesdoli për të lubrifikuar traktorin, por i

11ALBISLAM | 1 Qershor 2009 | 8 Xhumadel Ahir 1430

KËNDI IM

“EPOKA E SANDVIÇIT”Për të mos përjetuar tretjen dhe zhdukjen ai duhet të vendosi urgjentisht objektivat për të ndërtuar planin dhenë fund arritjen e qëllimeve. Këto fjalë janë të nevojshme për të gjithë, e në veçanti për muslimanët

12

KËNDI IM

mungonte vaji dhe shkoi në dyqan ta blejë.Rrugës u kujtua se nuk i kishte dhënë përtë ngrënë bagëtive, u kthye drejt hambaritpër të marrë misrin. Duke parë thasët ukujtua se duhet të mbillte patatet. Dukeshkuar për t’i mbjellë u kujtua se duhet tëçonte dru në shtëpi, por më parë ai duhett’i priste ato dhe e kishte lënë sëpatën nëkotec. Duke shkuar për të marrë sëpatëntakoi gruan që po ushqente zogjtë, e cila ehabitur i thotë: “Mbarove së pluguari?”Mbarova!- bërtiti bujku,- por “Unë as qëkam filluar”.

Menaxhimi i kohës nuk do të thotë tëbësh sa më shumë të mundesh, e çfarëmundesh pa një objektiv të qartë. Por sëpari duhet të identifikohen prioritetet,duke pyetur veten: Çfarë të bësh? Çfarë tëbësh të parën? Çfarë mund të shtyhet përmë vonë?

Të nderuar lexues!Sot po jetojmë në botën moderne, ku

koha po lëviz shumë shpejt, saqë disamendimtarë e quajtën “epoka e sandviçit”.Kur njeriu nuk i kushton vëmendjen eduhur menaxhimit të kohës në mënyrëinteligjente, dhe mbetet karrem në“sandviç” ai përjeton kështu gëlltitjen,tretjen dhe një përfundim jo produktiv.

Për të mos përjetuar tretjen dhezhdukjen ai duhet të vendosi urgjentishtobjektivat për të ndërtuar planin dhe nëfund arritjen e qëllimeve. Këto fjalë janë tënevojshme për të gjithë, e në veçanti përmuslimanët, të cilët janë kthyer sandviç nëpjatë për shkak të mos menaxhimit të mirëtë kohës. Dhe shumë marrëzisht e humbinkohën duke mos vendosur disiplinën eadministrimit. Investimi në kohë ështëdetyrë kryesore për muslimanët që e kanëharruar. Ndërsa Islami e vlerëson lartkohën dhe investimin në te. Kurani i

kushton një rëndësi të paparë kohës dhe

shumicën e adhurimeve (ibadeteve) ivendos në lidhje me kohën. Në datakohore, specifike dhe fikse si: namazi,agjërimi, haxhillëku.

Pjesa dërmuese e muslimanëve nga mosrespektimi i vlerave të kohës janëviktimizuar dhe po përjetojnë shumë tëkëqija të hidhura. Ndërsa perëndimorëtme mendjemprehtësi rivendosën disiplinënë administrimin e kohës, duke vendosurobjektiva dhe ia arritën qëllimit.

Respektimi i denjë i kohës prodhoicivilizime dhe kultura, ku sociologëtthonë: “Ngritja e civilizimeve fillon ngadëshira e individëve për ta respektuarkohën si vlerë civilizuese.” Islami erdhi meobjektiva të qarta mbi kohën, duke ekëshilluar njeriun për kujdesin që duhet taketë ndaj ymrit. Allahu i Lartësuar ështëbetuar për kohën, sepse ajo është një ngakrijimet më madhështore të Allahut, përshkak të rëndësisë që paraqet ajo në jetëne njeriut. Ai përbetohet edhe në muzgun eagimit dhe në netët, përmend paqen e njëdite të nderuar: “Betohem për muzgun eagimit, dhe për dhjetë netët.” 1, “Betohemnë shkëlqimin e paradites, dhe në natënkur terret e qetësohet.” 2 “për natën kurbie terri” 3, “Paqe është ajo deri në lindjene agimit.” 4

Nata, dita dhe ndërrimi i tyre janëshenja për ata që kanë mend, i pranojnëkëshillat, i frikësohen Allahut dhe janëfalënderues ndaj Tij duke e falur namazin:“Allahu ndërron ditën dhe natën. Me të

...Ngritja e civilizimeve fillonnga dëshira e individëve përta respektuar kohën si vlerëcivilizuese...

“ “1 Hexhër, 1-2. 2 Duha, 1-2. 3 Tekvir, 17. 4 Kadër, 5.

13ALBISLAM | 1 Qershor 2009 | 8 Xhumadel Ahir 1430

KËNDI IM

vërtetë, në këto (dukuri natyrore) kamësime për ata që kanë mend.” 5, “Vërtet,në ndërrimin e natës me ditën dhe në atëqë ka krijuar Allahu në qiej dhe në Tokë, kashenja për njerëzit që i frikësohenAllahut.” 6, “Fale namazin në mëngjes embrëmje dhe në një kohë të natës, sepseveprat e mira i shlyejnë veprat e këqija.Kjo këshillë vlen për ata që i pranojnëkëshillat.”7, “Ai krijoi natën dhe ditën që tëvijnë njëra pas tjetrës, si këshillë për ata qëduan ta kujtojnë ose duan tafalënderojnë.” 8

Koha është jetë.Koha shkon bosh dhe nuk i kushtohet

vëmendje. Teoritë materialiste thonë“Koha është pasuri”, kurse në konceptinIslam “koha është jetë”. Me rëndësi ështëtë mendohet për qëllime dhe synime dukee harmonizuar me mesazhin e jetës.Gjithashtu e rëndësishme është të dihetroli i individit në jetë, ai mund të jetë baba,nënë, djalë, punëtor, udhëheqës, drejtoretj. Çdo rol ka kërkesat dhe nevojat e veta,që merr një pjesë të kohës dhe që kërkonstrategji dhe objektivitet.

Për të qenë të suksesshëm nëadministrimin e kohës duhet t’i lexojmëdisa përvoja të mendjendriturve, që të jenëmanual për të gjithë ne, në jetën tonëpraktike. Në vazhdim do të japim njëreflektim.

Njëzet e katër orët në vete përmbajnë86400 sekonda të çmuara, të cilat duhet tëshfrytëzohen për përparim dhe sukses. Qënë fillim të bëhet një vetë-vlerësim dukeçmuar organizimin e kohës, se vetëm nëkëtë mënyrë kemi një tregues pozitiv.

Të përcaktohet faktori humbës i kohës,të cilët janë të shumtë si:

Vënia e gjërave në vend të gabuar, kushpesh herë detyrohemi t’i rivendosim për

së dyti.Tubimet e shumta që kanë kohën e

saktë të fillimit, por jo edhe të mbarimit.Telefoni rrëmben një pjesë të

rëndësishme të kohës me stërzgjatjebisedash.

Ndërprerjet, pauzat, shtyrjet e një pasnjëshme shpërdorojnë kohën.

Dëfrimi, zbavitja dhe loja e tepruar jepkahe negative në jetë.

Pasi të zbërthehen këto faktorë duhettë ndërmerren hapat e ndryshimit duke:

shënuar faktorët, të cilët ndikojnë nëhumbjen e kohës së individit.

Numëruar problemet, të cilatrrëmbejnë kohën.

Perceptimi normal i administrimit tëkohës.

Zhvillimi normal duke siguruar kohën.Kujtoj këtu fjalët e njërit prej

muslimanëve të parë, i cili ishte duke ecurdhe dikush i tha: Ndalu të bisedojmë. Ai itha: Ndale diellin, dhe më pas eci rrugës.Padyshim që koha nuk ndalet dhe nukpret, çdo njëri ka në dispozicion 24 orë me86400 sekonda. Dhe nuk është e tepërtasnjëherë të thuhet nga dhuntitë e mëdhatë Allahut të Lartësuar për robërit e Tijështë koha. A mund të mendohet jeta pakohë?!

Allahu i Madhëruar është betuar përkohën, sepse ajo është një nga krijimet mëmadhështore të Allahut dhe për shkak tërëndësisë që paraqet ajo në jetën e njeriut.Në përmbyllje të këtij shkrimi modestkujtojmë suren 103 të Kuranit, ku Allahu iLartësuar thotë: “Për kohën! Me të vërtetë,njeriu është në humbje, përveç atyre qëbesojnë dhe bëjnë vepra të mira, ikëshillojnë njëri-tjetrit të vërtetën e ikëshillojnë njëri-tjetrit durimin.”

5 Nur, 44. 6 Junus, 6. 7 Hud, 114. 8 Furkan, 62.

KËNDI IM

UEFA MUHAMED EBU MUSA

Dhuna dhe personaliteti i dobët janë dypamje të së njëjtës monedhë dhe kjoështë një e vërtetë që përsëritet

shpesh nga pedagogët dhe psikologët. Sipastyre personi i dhunshëm karakterizohet mengurtësi në ndjenja, me dobësi në theksimin eegos, me emocione jo të balancuara, si dhe mepaaftësi në pasqyrimin e vetes dhe thelbit tëtij.

Personi i dhunshëm ka një historiedukimi, që merr njërin nga këto dy drejtime:edukim dhe rritje të karakterizuara mepërkëdhelje të tepruara, ose me ankth dheqasje diktatoriale. Të dy qasjet janë tërrepta/të ashpra për njeriun në përgjithësidhe për fëmijën në veçanti.

Edukimi shoqëror brenda familjesFamilja është mbretëria e parë e fëmijës

në të cilën ai rritet dhe zhvillohet. Familjaështë një sistem i edukimit shoqëror, qëzakonisht përbëhet prej prindërve, fëmijëve,kufijve të familjes etj... Çdo familje ndjekfilozofinë e saj të edukimit, të cilën do tëmundohem ta analizoj në pikat vijuese:

Filozofia e edukimit në familje shtjellonkufijtë e familjes, kufij këto që tregojnë abëhet fjalë për një familje të hapur në të cilënkëmbehet ndikimi dhe të ndikuarit, apo bëhetfjalë për kufij të mbyllur, që pamundësojnëkëmbimin e ndikimeve. Filozofia e edukimitnë familje përfshin edhe kujdesin prindëror,ose thënë me saktësisht mënyrën e sjelljes sëprindërve ndaj fëmijëve të tyre, si dhemetodat e përdorura gjatë edukimit dhepërgatitjes së fëmijëve për ardhmërinë.

I FORTI EDUKON ME URTËSIPsikologët pohojnë se fëmija e merr sjelljen nga prindërit dhe e përvetëson atë në një mënyrë, e cila i ngjangdhendjes në gur. Me siguri që rezultatet do të janë akoma më të mira, nëse sjellja e prindërve është shembullore

14

15ALBISLAM | 1 Qershor 2009 | 8 Xhumadel Ahir 1430

KËNDI IM

Katër modelet e edukimit shoqëror brenda familjes:Edukimi shoqëror i fëmijëve brenda

familjes ka katër modele, që duhet t’i dijë çdoprindër dhe çdo i ri që përgatitet për krijimine familjes së tij.

Modeli diktatorial/mbisundues gjatë edukimit:Ky model mbështetet kryesisht në forcën

e pushtetit që në kulturën e përgjithshmenjihet si pushteti i prindërit. Në këtë modelndikimi vjen nga “lart”, e babai ështëdominues. Rrallëherë ndodh që ky faktordominues të jetë nëna. Rreziku i këtij modeliështë rritja e fëmijës në kushte familjare tëdominimit njëpolar, kushte këto që nukmundësojnë shprehjen e vetes dhe shprehjene ambicieve. Fëmija edukohet në kushtepresioni, dhune dhe frike të vazhdueshme.Personaliteti i këtij modeli dallohet përhezitim, dobësi, përdor forma të dhunshmepër të shprehur veten. Ky person është ipaaftë të vendosë vetvetiu, çdo vendim i tijvaret nga miratimi i palës mbisunduese, tëcilën ai e konsideron model ideal për çdo gjë.

Modeli “demokratik” gjatë edukimit i njohur ndryshesi modeli “pa kufi”:

Ky model është i posaçëm për familjet meshkallë të lartë të mundësive ekonomike, përfamiljet që kanë vetëm një fëmijë. Kjo familjekrijon kushte të një lirie të plotë për fëmijët,kufijtë disiplinues dhe korrigjues nukekzistojnë në këtë rast.

Rreziku i këtij modeli është formimi ifëmijëve me tipare të theksuara egoiste,fëmijë që shikojnë interesin e tyre dhe që

kërkojnë plotësimin e kushteve të tyre.“Ashtu si dua unë” është një emërtim tjetërpër të rriturit në kushtet e një lirie tëpakufizuar. Për ta përgjigja jo, nuk ështëopsion i mundshëm dhe refuzimikonsiderohet fyerje që i ngjan krimit. Si do tëjetojë ky fëmijë, dhe si do të sillet ndaj atyreqë përgjigjen me jo është pyetja përgjigjen esë cilës po ua lë juve.

Modeli kontradiktor i edukimit i njohur ndryshe si“anarkik”:

Mendoj se ky model edukimi është më irrezikshëm për personalitetin e fëmijës. Nëkëtë familje fëmija rritet i rrethuar ngakontradiktat, ndryshojnë përkufizimet,madje edhe ndeshen, të asaj që është e mirë(që pastaj bëhet e keqe) dhe të asaj që është ekeqe (e që mundet pastaj të konsiderohet emirë). Te ky fëmijë kufijtë e së mirës dhe asajqë konsiderohet e keqe nuk janë të qarta. Përtë njëjtën vepër, fëmija nga ndonjëherëinkurajohet dhe shpërblehet, kurse herëntjetër ndëshkohet. Gënjeshtra, si ves qëduhet ta mënjanojmë nga jeta e fëmijës,shpeshherë përgënjeshtrohet nga vetëprindërit. Për shembull, ne i kemi thënëfëmijës, se gënjeshtra është ves i keq dhe seai/ajo duhet ta thotë vazhdimisht tëvërtetën, pastaj vetë në rastin e telefonatës,të cilës nuk duam t’i përgjigjemi i themifëmijës të thotë, se baba/nëna nuk janë nështëpi.

Fëmija që rritet në këtë lloj sistemi është ihumbur, nuk di cilën rrugë të zgjedhë, nuk katipare të qarta personaliteti, heziton,frikësohet dhe është i paaftë të mendojë dhetë vendosi në mënyrë të përshtatshme. Kypersonalitet nuk ndërmerr iniciativa dhe imungon planifikimi dhe angazhimi, çdo gjëqë bën është zbatim i urdhrave, nuk është iaftë të vendosë synime dhe të fillojë me unë.Kurdo herë i nevojitet një planifikues dheshtytës i jashtëm.

...Mundësoji fëmijës që tëzbulojë aftësitë që ka dhezhvilloja ato sipas mundësiveqë ke...

“ “

16

KËNDI IM

Modeli i edukimit të orientuar:Është një model të cilin e promovon

Islami, është një model të cilin e shohim nëjetën e të Dërguarit, paqja dhe bekimi iAllahut qofshin mbi të. Shtylla e këtij modeliështë shëmbëlltyra e mirë. Psikologëtpohojnë se fëmija e merr sjelljen ngaprindërit dhe e përvetëson atë në njëmënyrë, e cila i ngjan gdhendjes në gur. Mesiguri që rezultatet do të janë akoma më tëmira, nëse sjellja e prindërve ështëshembullore, e urtë, sjellje që buron ngarespekti i personit dhe vlerësimi i tij, qëorienton më tepër se sa urdhëron, qëmbështetet në përvojë dhe mësim e jo nëpresion dhe detyrim...

Një sjellje e këtillë i mundëson fëmijëskushte të shëndosha edukimi, brendakornizave fleksible, me theks të veçantë mbikriteret pozitive morale, i tolerohet gabimime qëllimin e mësimit. Në këto rrethanabrenda kushteve familjare, fëmija mësonbartjen e përgjegjësive, pjesëmarrjen nëdhënie, zbatimin e detyrave dhe respektimine të drejtave.

Propozime të rëndësishme për zhvillimin dhe ndër-timin e personalitetit të fëmijës:

Shfrytëzoje potencialin e fëmijës:Çdo fëmijë ka një potencial të veçantë.

Mundohu që potencialin e fëmijës tashfrytëzosh në mënyrë pozitive. Mundësojifëmijës që të zbulojë aftësitë që ka dhezhvilloja ato sipas mundësive që ke. Mos unevrikos me lëvizjet e shumta, shfrytëzoji tënjëjtat gjëra për zgjerimin e njohurive përveten. Investo në rritjen e përvojave tëfëmijës.

Pranoji gabimet e fëmijës sate:Nëse fëmija gabon mësoji atij mënyrën, se

si të përfitojë nga gabimi i bërë, kjo qasjeështë më e mirë se hidhërimi me to dhendëshkimi i ashpër.

Kujdesi për takimet familjare:Takimet familjare janë boshti i

mbështetjes brenda familjes. Në këto takimemësohet dashuria mëshira dhe altruizmi,forcohet besnikëria dhe ndjenja e përkatësisë.Në erën e ankthit global dhe de-sensibilizimitemocional këto takime familjare, që kanëqenë aq të pranishme në të kaluarën tonë,filluan të rrallohen dhe u zbeh ndikimi i tyreedukativ. Kjo le të jetë një thirrje përrikthimin e tyre në agjendat tona ditore.

Mëso durimin:Edukimi i fëmijëve ka nevojë për durim.

Merr frymë thellë në çastet kur ndienngushtimin e gjoksit për shkak të sjelljeve tëfëmijëve. Bindu se ndoshta fëmija nuk do tamësojë atë që dëshiron përnjëherë. Ndoshtado të duhet t’ia përsërisësh atë dhjetë herë.Vitet e fëmijërisë janë vite të këshillimit dhedurimit, për një ardhmëri më të shndritshme.

Mos e privo fëmijën nga ngrohtësia dherespekti:

Fëmija çdoherë ka nevojë për ndjenjën esigurisë. Ai do të ndihet i sigurt nëse eledhaton, e përqafon i shpreh respekt dhesillesh mirë me të...

Inkurajoje fëmijën tënd për lexim:Tregimi para gjumit është i dobishëm,

sepse i mundëson fëmijës të mësojë vlera tëdobishme dhe sjelle pozitive me anë tëdëgjimit. Nëse libri është miku i prindërve enjëjta gjë do të ndodhë edhe me fëmijën.Leximi është mjeti më i dobishëm përzgjerimin e njohurive dhe ndihmon nëzhvillimin e të menduarit.

Përshtati nga arabishtja:Talha KURTISHI

...Nëse libri është miku iprindërve e njëjta gjë do tëndodhë edhe me fëmijën...“ “

17ALBISLAM | 1 Qershor 2009 | 8 Xhumadel Ahir 1430

SHKRUAN: BLEDAR HAXHIU

Në pamje të parë titulli lë të dëshirosh se nëkëtë temë do të flasim në mënyrëakademike për Kaderin (caktimin) e

Allahut dhe shtjellimet që kanë të bëjnë me të,por në realitet ne do të trajtojmë vetëm njëanë të kësaj çështje kaq të madhe dhe tërëndësishme në jetën e muslimanit, e cila ka tëbëjë me: “Fëmijët dhe pajtimi me kaderin”.

Meqenëse ky numër i AlbIslamit u ështëdedikuar fëmijëve e shohim të domosdoshmeqë këtë temë ta lidhim me ta, në mënyrë që tësho him së bashku, se ne kemi aq shumënevojë të jemi të kënaqur me kaderin e Alla -hut në lidhje me fëmijët. Çdo musliman e difort mirë, se është pjesë e imanit besimi në ka -derin (caktimin) e Allahut, i mirë apo i keqqoftë, dhe se ai nuk mund ta plotësojë bes -imin, madje nuk e meriton atë, nëse nuk besonnë caktimin që Allahu ka vendosur për të.

Kjo është ana teorike tek çdo njëri prejnesh, ku në shumicën e rasteve çdo kush ngane e kalon lehtësisht klasën, por kur vijmë nëpraktikë, atëherë e kuptojmë se sa shumëkemi nevojë të kujdesemi për të. A do tëkënaqemi me atë që është caktuar për ne?

Çdo çift i sapo kurorëzuar, gjënë e parë qëmendon janë fëmijët; nëna mendon për rrobate babai për emrin, çdokush shprehpreferencën e tij se çfarë do të dëshironte:vajzë apo djalë. Por sapo kalon një apo dy vitemartesë fillojnë shqetësimet, nëse ende nukkanë fëmijë. Disa me të drejtë shkojnë e bëjnëkontrollet e duhura tek mjekët për të parë seku çalon problemi, dhe kjo është shumë edrejtë, sepse Profeti lavdërimet dhe paqja eAllahut qofshin mbi të, ka thënë: “Allahu kazbritur sëmundjen dhe ilaçin dhe çdosëmundje ka ilaçin e saj; kurohuni o robër tëAllahut, por mos u kuroni me haram”.1 Porseshqetësues është fakti, se në mesin tonë kaende nga ata që thonë se janë muslimanë dhenë këto raste e humbin toruan dhe shkojnë sake fallxhori, tyrbja, mekami, varret a gjetiu.

Sa keq, këta çifte nuk e kanë njohurKrijuesin e tyre Fuqiplotë, as realitetin e FesëIslame me të cilën identifikohen dhe ende nuke kanë kuptuar se Allahu çdo gjë e ka krijuarme kader. Ata kanë kërkuar gjetiu atë qëmund ta japë vetëm Allahu i Lartësuar, Ai që eka caktuar atë, që kur ti ke qenë ende nëbarkun e nënës, madje pesëdhjetë mijë vjetpara se të krijonte krijesat, nëse ti do të kesh

lidhja më e ngushtë është lidhja e besimit, sepse lidhja e gjakut ndërpritet në dynja ndërsa ajo e besimitvazhdon dhe në tjetrën, dhe se fëmijë real është ai prej të cilit prindi ka dobi në këtë botë dhe në tjetrën

ÇDO GJË E KEMIKRIJUAR ME KADER

AKIDE

18

AKIDE

fëmijë apo jo. Atëherë si mund ta lësh veten qëty të rrëshqasë këmba në këtë shtyllë tëbesimit e të tregosh pakënaqësi për atë qëAllahu ka caktuar për ty, e aq më keq që t’iakërkosh dikujt tjetër veç Tij!

Megjithatë them se ndoshta ti e ke bërë njëgjë të tillë pa dashje dhe nga mosdija, ndaj dhee ndiej detyrim të t’i drejtoj dy fjalë.

Dije se caktimi i Allahut do të thotë, se Ai diçdo gjë në mënyrën më absolute: të kaluarën,të tashmen dhe të ardhmen; më pas ato i kashkruar në një regjistër të ruajtur, të cilin e kavendosur pranë vetes, pastaj ka dëshiruarekzistencën e tyre e më pas i ka krijuar ato.Pra, të jesh i bindur, se atë që Fuqiploti nuk eka dëshiruar, ajo nuk mundet kurrë tëndodhë. Prandaj çdo çift, i cili është sprovuarme mos lindje të fëmijëve duhet të jetë iduruar dhe njëkohësisht i kënaqur me atë qëAllahu ka caktuar për ta.

E mirëkuptoj gjendjen e prindërve, të cilëtnuk kanë fëmijë, sepse jam edhe vetë prind; ekuptoj ndjesinë që ata kanë në zemrat e tyrepër ta pasur një fëmijë. Një ndjesi e tillë ështënormale, është natyrshmëri e vendosur teknjeriu dhe nuk është e qortuar, sepse ata janëbukuria e kësaj bote, por e qortuar është që kyprivim të shkaktojë moskënaqësi për caktimine Allahut Fuqiplotë, që Ai ka vendosur përkëta prindër. Dëgjo se si i drejtohet Allahurobërve të Tij: “Pasuria dhe djemtë janë stoli ejetës së kësaj bote. Por veprat e mira qëmbeten përherë janë më të mira te Zoti yt, sai përket shpërblimit dhe janë më të mira sa ipërket shpresës (për shpëtim)”.2

O ju prindër, që jeni privuar prej fëmijëve!Të jeni të bindur se kjo është një sprovë për ju,se çfarë do të punoni e si do të reagoni. A do tëjeni të kënaqur me caktimin që Allahu kavendosur për ju, apo do të ankoheni për Të tekrijesat që s’mundet t’ju ndihmojnë?

Ndoshta ju mendoni se kjo që ju ka goditurështë e keqe për ju dhe ndodh që mirësia ështëtek e kundërta e asaj që ju mendoni: “Pormund ta urreni një gjë, ndërkohë që ajo ështëe mirë për ju e mund ta doni një gjë, ndërkohëqë ajo është e dëmshme për ju. Allahu di,kurse ju nuk dini”.3

Ku e di ti se në këtë që ka zgjedhur Allahunuk ka mirësi për ty, edhe pse ajo në pamje tëparë duket e keqe?! Ku e di ti se ndoshta aifëmijë që e dëshironi kaq shumë mund të jetëshkak që ju të përfundoni në humbje a në zjarr–Allahu na ruajt-. Mos vallë ti je më i mirë seNuhu –Profet dhe i zgjedhur i Allahut nëpopullin e tij-, absolutisht që jo, atëherë psenuk mediton për historinë e tij me djalin e vet,të cilën ne herë pas here e lexojmë në Kurandhe ashtu pa e kuptuar as dhe vetë nukarrijmë të përfitojmë prej saj: “…ndërsa Nuhuthërriste birin e vet, i cili ishte ndarë veç: “Obiri im, hip me ne e mos u bëj me mohuesit!”(I biri) tha: “Unë do të strehohem në një mal icili do të më ruajë nga uji”. Nuhu iu përgjigj:“Sot askush nuk do të kursehet nga dënimi iAllahut, përveç atij që e mëshiron Ai!” Një valënë mes tyre i ndau dhe ai u fundos”.4

Disa ajete më poshtë Allahu tregon e thotë:“Pastaj Nuhu iu lut Zotit dhe i tha: “O Zoti im,biri im është nga familja ime, premtimi Yt

...Shqetësues është fakti, senë mesin tonë ka ende ngaata që thonë se janë musli-manë dhe në këto raste ehumbin toruan dhe shkojnë sake fallxhori, tyrbja, mekami,varret a gjetiu...

“

“1 Tirmidhiu. Hadithi është i mirë. 2 Sure Kehf, 46. 3 Sure Bekare, 216. 4 Sure Hud, 42-43.

19ALBISLAM | 1 Qershor 2009 | 8 Xhumadel Ahir 1430

AKIDE

është i vërtetë dhe Ti je Gjykatësi më i drejtë!”(Allahu) tha: “O Nuh, ai nuk është nga familjajote, ai ka bërë punë të keqe. Mos më pyet përatë që ti nuk e di. Unë të këshilloj që të mosbëhesh nga të paditurit”.5

A nuk e shikon sesi Allahu ia mohoi këtëfëmijë Nuhut, dhe kjo për vetë faktin se lidhjamë e ngushtë është lidhja e besimit, sepselidhja e gjakut ndërpritet në dynja ndërsa ajoe besimit vazhdon dhe në tjetrën, dhe sefëmijë real është ai prej të cilit prindi ka dobinë këtë botë dhe në tjetrën!

Po në historinë e Musait me Hidrin a kemedituar ndonjëherë? “Dhe që të dyvazhduan të ecin, derisa takuan një djalosh, tëcilin ai (Hidri) e vrau. (Musai) Tha: “Përsevrave një njeri të pafajshëm, që nuk ka vrarëaskënd?! Vërtet që ke bërë një punë tëtmerrshme”! “Sa për djaloshin, prindërit e tijishin besimtarë. Ne e dinim se (dashuria përtë) do t’i çonte ata në të keqe dhe mohim”.6

Po, është e vërtetë që fëmija ndonjëherë tëçon në të keqe dhe mohim. A do të kënaqesheti të kishe një fëmijë prej të cilit do të përjetojeposhtërimet më çnjerëzore?! Jam i sigurt qëkëtë nuk do ta doje, atëherë ku e di se ndoshtaAllahu të ka privuar nga fëmijët për këtëshkak?

Këta janë një kategori prindërish, të cilëttregojnë pakënaqësi për kaderin e Allahut nëlidhje me fëmijët.

Kategoria e dytë, janë ata prindër, të cilëtAllahu i ka gëzuar me fëmijë, por që gjatë jetësndoshta askush prej tyre nuk ka mundur tëjetojë. Subhanallah, sprova e këtyre çifteve nëlidhje me kaderin e Allahut, ndonjëherë ështëmë e madhe se e të parëve. Të takon të hasëshshpesh njerëz, të cilët janë goditur me këtësprovë dhe që shprehin fjalë që bien ndesh mecaktimin e Allahut: ç’qe ky fat i zi për mua;

përse o Zot sillesh kështu me mua; mallkuar

qoftë ajo ditë që rrëmbeu djalin tim; ma moridjalin/vajzën në lule të rinisë etj. Etj. Etj...

Në realitet këta prindër harrojnë se atajanë gëzuar qoftë edhe disa çaste me të qenitprind, ata ndoshta kanë harruar se të tjerëtende nuk e kanë përjetuar këtë; vërtetharrojnë se Allahu edhe me kaq i kaprivilegjuar, ndoshta jo si ata që u kanë rrojturfëmijët, por po i drejtoj edhe këtyre të njëjtënpyetje: Ku e dini ju se ç’do të sillej me fëmijëttuaj? Ndoshta në këtë zgjedhje të Allahut kaurtësi, madje mirësi të paimagjinueshme përbesimtarët, të cilët bëjnë durim në situata tëtilla. Në këto raste vërtetohet besimi nëkaderin e Allahut; në çastet në të cilat njeriunëse lajmërohet për të tilla gjëra thotë: “TëAllahut jemi e tek Ai do të kthehemi; e Allahutështë ajo që mori dhe të Tijat janë ato që kadhënë dhe çdo gjë ke Ai ka kohën e caktuar”.Apo në çastet kur ai merr shembull zotërinë ebijve të Ademit – Muhamedin, Profetin eAllahut- i cili kur e mori djalin e tij Ibrahiminnë duar tha: “Syri loton dhe zemra brengoset,porse ne themi vetëm atë që e kënaq Zotintonë”.7

A ke menduar ndonjëherë, nëse do tëduroje për këtë brengë dhe do të ishe ikënaqur me caktimin e Allahut, se çfarëshpërblimi të pret në botën tjetër? ProfetiMuhamed në një hadith ka thënë: “Kur vdesfëmija e dikujt, Allahu i thotë melaqeve: “A emorët frytin e zemrës së tij? Ata thonë po. Aipërsëri i pyet8: “Çfarë tha robi Im? Atapërgjigjen: Të falënderoi Ty, o Zot. Atëherëndërtoni për robin Tim një shtëpi në Xhenetdhe quajeni atë shtëpia e falënderimit”.9

Dëgjoje dhe këtë: Një herë Profeti salallahualejhi ue selem, iu drejtua shokëve të tij dhe iutha: “Kë e konsideroni ju farëshuar? Thanë:Atij që nuk i jetojnë fëmijët. Përkundrazi, -iaktheu ai-, farëshuar është ai që nuk rrezikohet

5 Sure Hud, 45-46. 6 Sure Kehf, 74-80. 7 Buhari. 8 Dhe Ai është i mirëditur për atë se çka vepruar e thënë robi i Tij. # Tirmidhiu, hadithi është i saktë. 9 Ahmedi dhe Muslimi.

20

AKIDE

tek fëmijët aspak!”Pra, ai na lajmëroi se realisht ky është

farëshuar, për shkakun se ai nuk ka arritur tëpërfitojë asnjë shpërblim prej fëmijës së tij,sikurse kanë arritur të përfitojnë ata që kanëqenë para tij, të cilët janë sprovuar tek fëmijët.Pra, Profeti sikur do t’i thotë se vdekja efëmijës në këtë botë është e madhe, porhumbja e shpërblimit ndaj durimit dhedorëzimit ndaj caktimit në ahiret është akomaedhe më e madhe se kjo.10

Një kategori tjetër prindërish, që tregojnëpakënaqësi për kaderin e Allahut janë dhe atatë cilëve u janë dhuruar vetëm vajza. Kësajkategorie dëshiroj që t’i drejtoj përzemërsishtkëtë mesazh.

Nuk është për t’u çuditur që shumica eçifteve i duan më shumë djemtë, sepse ajoështë natyrshmëri e mbjellë tek njeriu, porasnjëherë nuk duhet të harrojmë se Allahu ijep kujt të dojë djem dhe u jep të tjerëve vajzadhe kjo për një urtësi të madhe.

“Ai i dhuron vajza kujt të dojë e djem kujttë dojë. Disave u dhuron të dyja gjinitë: djem evajza; e kë të dojë e lë pa fëmijë. Vërtet, Aiështë i Gjithëdijshëm dhe i Fuqishëm”.11

Baballarët i dëshirojnë djemtë, sepse ata iushtojnë fisin dhe do t’u bëhen krah kur tërriten, ndaj dhe shpeshherë hidhërohen eprishen në fytyrë kur Allahu u jep vetëmvajza. Të thuash të drejtën këta baballarë nuke dinë rëndësinë e vajzave dhe mirësinë e tyre,sepse në të kundërt nuk do të vepronin ashtusikurse veprojnë disa prej tyre.

Vajzat janë dhunti e madhe dhe dhuratë evyer, ne duhet të gëzohemi për ardhjen e tyredhe të përpiqemi e të angazhohemi siç duhet,që ato të edukohen sa më denjësisht.

Profeti Muhamed ka thënë: “Kush i ka trevajza dhe tregohet i durueshëm ndaj tyre, iushqen dhe i veshmbathë ato, do të jenë për tëpengesë nga zjarri Ditën e Gjykimit”.12

Dikujt Allahu i kishte dhuruar gjashtë vajzadhe sa herë që i shihte, apo mendonte për to ekapte një hidhërim i papërshkruar, hidhërimii tij dukej qartë në fytyrë dhe shpesh herë edemonstronte atë edhe me fjalë ndaj gruas.Nuk kaloi shumë kohë kur ja gruaja e tij mbetishtatzënë për të shtatën herë, atij filloi t’indryshonte fytyra, shenjat e shpresës përdjalë filluan të dukeshin qartë. Megjithatë pakkohë para lindjes vendosi ta dërgonte teknjerëzit e saj, që ta kishte më të lehtë, por parase të ndahej me të i tha: Kur të lindësh mos mëthuaj që ke bërë vajzë, se kam frikë se nuk dotë jesh më gruaja ime. E gjora! Çfarë faji kishteajo? Gruan e tij po atë natë e çojnë në spitalpër të lindur, ndërsa burri vendosi vajzat etjera në gjumë dhe e kap dremitja, ndërkohë aishikon sikur u bë Kiameti, sikur e afruanpranë zjarrit dhe sa herë që e çonin në ndonjëderë të tij për ta futur brenda, gjente atje njënga vajzat e tij, e cila i pengonte që ta fusninbrenda. Vazhduan me të, të shkonin nëpër tëgjashta dyert dhe në çdonjërën prej tyregjenin njërën nga vajzat e tij, por kur e çuannë derën e shtatë gjeti që ajo ishte bosh dhekur shkuan atje për ta hedhur në zjarr i doligjumi i tmerruar. Kur e kuptoi që ishte ëndërre falënderoi Allahun, i ngriti duart nga qiellidhe tha: O Zot të lutem më dhuro të shtatën.Më vonë i telefonoi bashkëshortes së tij, qëpër çudi kishte lindur tashmë vajzën e shtatëe i tha: “Të lutem më thuaj që është vajzë.” Epra, a nuk janë vërtet vajzat dhuratë dhedhunti, që duhet ta falënderojmë Allahun përto.

Prindër të nderuar! Në çdo situatë neduhet të jemi të kënaqur me caktimin eAllahut; të jemi të sigurt se atë që na e kacaktuar Ai do të ndodhë; e atë që s’e ka dashur,kurrë nuk mund të vijë, sepse kështu ne me tëvërtetë besojmë në kaderin e Zotit; në këtështyllë të besimit.

10 Nihajetu fi garib el hadith. 11 Sure Shura, 49-50. 12 Ibënu Maxhah.

21ALBISLAM | 1 Qershor 2009 | 8 Xhumadel Ahir 1430

FIKH

SHKRUAN: RASHID ZYLFIU

Atë ditë kur telefoni cingëroi, thirrja ishte eqëllimtë nga ky dinak dhe kjo viktimë rapre’ e atij ujku, që kur filloi t’i fliste me një

zë mashtrues, gjoja se ishte nevojtar, ivetmuar dhe se kishte nevojë për dikë që tashoqërojë, por synimi i tij ishte kapja e këtijgjahu.

Vajza i besoi dhe i hapi zemrën e saj, meqëishte e gatshme ta ndihmojë e me këtë prologu hap historia e hidhur e kësaj vajze, turpi i sëcilës do të përfshijë të gjithë familjen e saj.Ditët kalonin dhe lidhja në mes të këtij çiftishtohej edhe më shumë, megjithëse në shtëpinuk vërehej ndonjë gjurmë për këtë tradhti.Atë ditë, kur çdo gjë ishte përgatitur nga kydinak..., a thua kjo vajzë, e dinte se çfarë popërgatitej kundër saj! Ajo ishte dita në të cilëni ra perdja e turpit nga fytyra, kur ky dinak iamori gjënë më të shtrenjtë që ka me vete njëvajzë e ndershme. Këtë, ajo e kuptoi vetëmatëherë kur u kthye në gjendjen e sajnormale, pasi ishte e mashtruar me lloje të

ndryshme barnash... dhe nuk kishte vend mëpër qortim dhe kthim prapa.

Ditët kalonin sikur në shtëpinë e saj të moskishte ndodhur gjë, kapërcyen muaj që kydinak e përdorte kodin e kësaj viktime nëduart e veta dhe e përdorte atë sa herë qëdonte.

Vajza po e shihte, se gjendja e sajshëndetësore nuk ishte më normale dhe Zotikishte caktuar, që një fryt i ri të mbinte nëbarkun e saj. Kujt t’ia rrëfente këtë turp, çfarët’i tregonte kësaj nëne të gjorë, kur tashmëvajza e saj ishte me barrë; ajo u alivanos ngapikëllimi! A do të mbulohet ky lajm që mos t’iarrinte babait, por është e kotë, e vërteta dotë dalë në shesh herët a vonë me gjithëorvatjet dhe përpjekjet e nënës dhe të bijëspër ta dështuar këtë barrë; Zoti kur caktondiçka nuk ka kush që ta kthejë atë mbrapa.

Lajmi si rrufeja depërtoi në veshin ebabait, por tashmë kishte kaluar koha përqortime, për përkujdesje, për rrahje endëshkim, këto duhej të ishin bërë me kohë,tani koha kishte ecur. Ky prind sa herë që

KU E KAMBABIN!?

Ndoshta dikur shoqëritë njerëzore, jo vetëm që nuk kanë menduar t’u dalin në ndihmë fëmijëve të braktisur,por ata vetë i braktisnin, apo edhe i keqtrajtonin këto qenie njerëzore. E drejta hyjnore Islame qysh para 1400viteve e zgjidhi këtë problem

22

FIKH

dilte në rrugë, ngado që shkonte, një zë i vintenga pas: “Turp të qoftë, a e di se çfarë ka bërëbija jote, turp.. turp...!”

Ndërsa babai i këtij fryti që tani po pritej tëdilte në dritë, ku është? Kush do ta marrë nëpërgjegjësi? Kush do të jetë kujdestari i kësajfoshnje? Ku do të strehohet? Kë do të tra -shëgojë?... Sikur ai ende pa dalë në këtë botëpo pyeste: “Ku e kam babin tim?” Ai tashti ikishte humbur gjurmët e veta, sikur u zhduknga kjo botë e tashti është koha të kuptohet,a ishte dashuri apo tradhti kjo lidhje?

Ndoshta shpresat janë ende për t’imbuluar gjurmët e kësaj foshnje, por caktimihyjnor është mbi të gjithë. Më mirë vdekjapër këtë vajzë me këtë foshnje, se sa të dalë kyturp në dritë. Por ngjarjet rrodhën ashtu qëky fryt erdhi në këtë botë.

Vajza po i thoshte babait të saj: “Turp obaba, që nuk u kujdese, ku ishe që më le të bienë kurthin e atij dinaku turp, turp!...”. E kjofoshnje thërriste: “Nënë, ku e kam babintim?” Për këtë familje nuk mbeti ndonjëalternativë tjetër për ta mbuluar turpin etyre, pos braktisja e kësaj foshnje1 .

Ku e ka vendin kjo foshnje?Ndoshta dikur shoqëritë njerëzore, jo

vetëm që nuk kanë menduar t’u dalin nëndihmë fëmijëve të braktisur, por ata vetë ibraktisnin, apo edhe i keqtrajtonin këto qenienjerëzore. E drejta hyjnore Islame qysh para1400 viteve e zgjidhi këtë problem. I Dërguarii Allahut, sal-lallahu alejhi ue selem, tërhoqivërejtjen për të drejtat e fëmijëve tëbraktisur, edhe pse ai vetë, sal-lallahu alejhiue selem u rrit në një ambient ku fëmija nuk igëzonte të drejtat elementare të jetesës.Dijetarët e fikhut që kanë sqaruar dispozitat esher iatit i kanë dhënë hapësirë tëmjaftueshme të drejtave të fëmijëve tëbraktisur dhe kanë bërë një shtjellim të mirëtë këtyre dispozitave të bazuara në Sunetin ePejgamberit sal-lallahu alejhi ue selem. Në

librat e fikhut ekziston një kapitull i veçantënë të cilin shtjellohet kjo problematikë.

Edhe pse tani fëmijët mbrohen dhezotërojnë të drejta sipas konventavendërkombëtare2 për të drejtat e fëmijëve3

shtrohet pyetja, a i gëzojnë sot të gjithëfëmijët e botës këto të drejta apo jo?

Dispozitat fetare për fëmijët e braktisur:Përkufizimi:Në aspektin terminologjik: fëmija i

braktisur është: “Çdo fëmijë që nuk i dihetprejardhja pa marrë parasysh a është rob apoi lirë, i hedhur në rrugë apo në ndonjë vendtjetër4”.

E Drejta e mbijetesës, argumentet:Është detyrim për muslimanët në rast se

gjejnë ndonjë fëmijë të braktisur ta marrindhe ta mbrojnë atë, sepse është qenienjerëzore që duhet respektuar. Në këtë rastpërkujdesja ndaj tij kthehet në “farz kifaje”,që do të thotë, se nëse dikush e merr në mbi -këqyrje të tjerët lirohen nga mëkati, lirohennga përgjegjësia. Argument për këtë ështëfjala e Allahut të Madhëruar: “Ndihmojeninjëri-tjetrin në punë të mira dhe në punë tëmbara dhe mos u ndihmoni në gjynahe dhearmiqësi!”

“...Dhe nëse dikush shpëton një jetë, ështësikur të ketë shpëtuar jetën e krejt njerëzve.”

A detyrohet ai që e gjen i pari ta marrëatë?

Ai që e sheh i pari duhet ta marrë atë, kjoështë në esencë. Po qe se nuk i përmbahemikëtij mendimi, atëherë mundësia është qëkëtë fëmijë mos ta marrë askush dhe kështudo të shkatërrohet nga ndryshimet klimatikeapo fatkeqësitë e tjera me të cilat kjo foshnjedo të përballet e kur dihet mirë se nëshumicën e rasteve hidhen në vende tëndryshme.

E Drejta e lirisë dhe e fesë .Fëmijët e braktisur janë të lirë në të gjitha

dispozitat dhe i gëzojnë të drejtat e tyre për1 Shkëputur nga libri “Umi ejne ebi”.

23ALBISLAM | 1 Qershor 2009 | 8 Xhumadel Ahir 1430

FIKH

jetesë, sepse njeriu në thelb është i lirë kurserobëria është diç që mund të ndodhë. Sa ipërket të drejtës së tij fetare dhe gjykimitndaj tij, se: a është musliman apo nuk është,dijetarët kanë mospajtime rreth asaj se nëçfarë vendi është gjetur. Në një vend memuslimanë, me shumicë muslimane, apo nënjë vend të banuar me jo-muslimanë dhekështu në bazë të këtij rregulli i bazojnëmendimet e tyre. Por ajo që është më afër tësaktës është se ai është musliman, sepsepërveç shkëputjes prindërore ndaj tij ështëbërë edhe shkëputja e fesë. Duke u bazuar nëhadithin e Pejgamberit sal-lallahu alejhi ueselem: “Çdo foshnje lind në natyrshmërinë epastër, e pastaj prindërit e bëjnë të krishterë,çifut apo zjarrputist”.5

Shpenzimet për fëmijën e braktisur.E tij është gjithçka që ka me vete, qoftë të

holla apo ndonjë pasuri tjetër. Kujdestari ifoshnjës së braktisur shpenzon nga kjo pasurie gjetur me te, përndryshe shpenzimet për tëduhet të sigurohen nga “Bejtul mal”6. Në rasttë mos ekzistencës së dy formave tëlartpërmendura për shpenzimet, atëherëkujdestari i tij momental duhet të shpenzojëpër te, apo dikush që dëshiron ta ndihmojë

këtë foshnje. Kujdestaria ndaj fëmijëve të braktisur.

Kujdestaria bie mbi atë person që e kagjetur, me një kusht që kujdestari të jetë njeribesnik. Nëse kjo cilësi nuk është e pranishmete ky kujdestar dhe nëse ai njihet si njeri, i ciliështë i prirë për manipulime, mashtrime etj.,atëherë në këtë rast duhet të ndërhyhet dhet’i dorëzohet kujdestaria dikujt tjetër, osenëse ekziston strehimore, që të përkujdesetpër fëmijët e braktisur i dorëzohetmbikëqyrja asaj.

E drejta e Trashëgimisë.Fëmija i braktisur nuk mund të trashëgojë

askënd, deri sa nuk i dihet paraardhësi i tij. Enëse ai le pas vete pasuri, atë e trashëgojnë:

1. Gruaja dhe fëmijët e tij.2. Bejtul mali.3. Mendimi i saktë është se nëse nuk le

trashëgimtar, pasurinë e tij e trashëgon ai qëe ka gjetur dhe është përkujdesur për të e jo“Bejtul mali”, sepse ai që është përkujdesurka dhënë mund për te. Ky është mendimi iIbën Tejmiut dhe Ibën Kajimit.

Nëse dikush pretendon për fëmijën e braktisur që është i tij.

Nëse dikush pretendon se fëmija i gjeturështë i tij, duhet t’i jepet por duke pasurparsysh dy kushte:

1. Të verifikohet një pretendim i tillë .2. Të mos ketë pretendent tjetër për atë

fëmijë në të njëjtën kohë.

...Është detyrim për muslimanët në rast se gjejnëndonjë fëmijë të braktisur tamarrin dhe ta mbrojnë atë...

“ “2 Të pranuara nga Asambleja e Përgjithshme e OKB-së më 11 dhjetor 1989. 3 Paragrafin më poshtë e kemi shkëputur nga libri “Mbrojtja ndërkombëtare e të drejtave të njeriut” (Botim i

dytë, 2001). Prof. Dr. Zejnullah Gruda, me qëllim që lexuesi të bëjë një krahasim mes asaj se kur Islami u dhatë drejta fëmijëve të braktisur dhe kur lindi mendimi që të mbrohen të drejtat e njeriut me ligj: “...Pikërishtrevolucionet borgjeze, të cilat kanë inspiruar Ligjin për të Drejtat të vitit 1689, Deklaratën për pavarësinë eShteteve të Bashkuara të Amerikës të vitit 1776 dhe Deklaratën për të Drejtat e Njeriut dhe të Qytetarit tëvitit 1789, të cilat kanë vënë standardet më të përgjithshme të të drejtave të njeriut.

4 “Hashijet ervul buri sherh zadul musteknij”, Abdurahman bin Muhamed bin Kasim, vëll: 5, fq. 518, Kapitulli iShitblerjes.

5 Shënon Imam Buhariu nga hadithi i Ebu Hurejres. 6 Bejtul mal - është thesari i shtetit islam, fondi në të cilin mblidhen të ardhurat e shtetit Islam. Në sistemet

tjera kjo njihet me Ministria e Financave.

24

FIKH

SHKRUAN: ALI SHABANI

Allahu i ka krijuar krijesat dhe kavendosur raporte ndërmjet tyre. Tëgjitha ato raporte i gjejmë në fenë e Tij.

Ne si individ në shoqëri kemi detyrime ndajKrijuesit, ndaj vetes dhe ndaj shoqërisë. Nëshoqëri fëmija ka të drejta, të cilat prindiduhet t’i përmbushë. Pejgamberi sal-lallahualejhi ue selem, ka thënë: “Secili prej jushështë bari (kujdestar) dhe secili prej jush dotë pyetet për kopenë e vet. …” Buhariu

Në zhvillimin e fëmijës dallojmë disaetapa. Çdo etapë ka veçoritë dhekarakteristikat e saj. Periudha fëmijërorefillon me lindjen e fëmijës dhe mbaron mepubertetin e tij. Allahu i Madhëruar kathënë: “ …Ndërsa atë që e dëshirojmë Ne, epërqendrojmë në mitër deri në një afat tëcaktuar, e mandej u nxjerrim foshnje…”,pastaj në vazhdim thotë: “… dhe ashtu tëarrini pjekurinë tuaj…” (Haxh 5).

Në Fenë Islame fëmija gjatë kësajperiudhe gëzon të drejtat e veta, që ia kagarantuar legjislacioni islam. Prej tyre janë:

Zgjedhja e bashkëshortes, apo bashkëshortit.

Kjo është pikënisja e themelimit tëfamiljes, ku njeriu kujdeset që pasardhësittë tij t’i sigurojë nënë edukatore dhe nënat’i sigurojë një baba të ndershëm. Për këtëflet edhe hadithi: “Kur të vijë dikush (për tëkërkuar bijën për martesë), të cilit iapëlqeni fenë dhe moralin, martojeni, sepërndryshe do të ketë sprova dheçregullime.”

Në një hadith tjetër thuhet: “Martohunime atë që lind dhe që është e dashur përjuve, se unë do të krenohem me numrintuaj të madh.” Këtu vërejmë se Feja Islameështë përkujdesur për edukimin e fëmijësedhe para se të lindë ai, si e drejtë e tij (efëmijës). Këtu është mirë të përmendetedhe lutja që bën prindi para kontaktit mebashkëshorten. Për këtë i Dërguari sal-lallahu alejhi ue selem, ka thënë: “Nësedikush bën marrëdhënie me bashkëshortene tij dhe thotë: “Bismil-lah, Allahummexhennibna shejtane ue xhenibi shejtane marezektena” (Në emër të Allahut, o Allah, nalargo shejtanin prej nesh dhe prej asaj qëdo na furnizosh), e pastaj Allahu e caktonqë bashkëshortja të mbetet shtatzënë, asajfoshnje nuk do të mund t’i bëjë dëmshejtani kurrë.”

Këtu do të përmend edhe abortin, si shkelje e të drejtave të fëmijëve, që është përhapur në tërë botën pakontroll. Me abort shkelet e drejta e fëmijës për jetë

TË DREJTAT EFËMIJËS NË ISLAM

TrashëgimiaTë drejtën e trashëgimisë e ka edhe

fëmija. Të gjithë fukahatë kanë rënë dakordqë të pezullohet trashëgimia, nëse nënaështë shtatzënë, derisa të lindë fëmijën përtë ditur gjininë e fëmijës dhe t’i ndahettrashëgimia, meqë trashëgimia e mashkullitdallon nga ajo e femrës. Allahu i Madhëruarka thënë: “…për mashkullin hise sa për dyfemra…” (Nisa 11).

Këtu do të përmend edhe abortin, sishkelje e të drejtave të fëmijëve, që ështëpërhapur në tërë botën pa kontroll. Meabort shkelet e drejta e fëmijës për jetë. Nëhadithin e Pejgamberit sal-lallahu alejhi ueselem, thuhet se duke qenë në mitrën enënës i vjen shpirti. Nëse abortohet pandonjë shkak të arsyeshëm, kjokonsiderohet si mbytje. Allahu i Madhëruarka thënë: “…të mos i mbytni fëmijët tuaj përshkak të varfërisë, sepse Ne ju ushqejmëjuve dhe ata…”. (Enam 151).

Të drejtat e fëmijës pas lindjes - Detyrueshmëria e nënës për kujdesin

ndaj fëmijës.Këtu së pari do të përmendim recitimin e

ezanit në veshin e fëmijës së porsalindur.Është nga veprat e

pëlqyera në Islamdhe aty hasim në

urtësi të shumta.Prej tyre: Fëmija edëgjon këtë thirrje

të madhe, kupërmendet njësimi i

Allahut të Madhëruar.Ai fëmijë lind musliman

i pastër dhe në veshin e tijdepërtojnë menjëherëfjalët e shehadetit(dëshmisë). Po ashtu ngaezani ikën edhe shejtani,siç është përmendur nëhadith.

- Tehniku. Tehnik d.m.th. të përtypësh hurmën e

pastaj të marrësh pak me gisht një pjesë ngaajo dhe vendosësh në gojën e foshnjës dukee fërkuar nga pak që të pikojnë disa pika nëgojë. Kështu ka vepruar Pejgamberi sal-lallahu alejhi ue selem, Ebu Musa thotë: “Mëlindi një djalë dhe vajta te Pejgamberi, eemërtoi Ibrahim, ia bëri tehnikun mehurmë, bëri dua për bereqet dhe pastaj maktheu.”

- Zgjedhja e emrit të mirëKjo është e drejta e fëmijës që duhet ta

bëjë prindi, t’i zgjedhë emër të mirë me tëcilin ai do të thirret të tërë jetën e tij, nëdynja dhe në Ahiret. Pejgamberi sal-lallahualejhi ue selem, na ka porositur me këtë gjënë hadithin e tij: “Me të vërtetë ju do tëthirreni në Ditën e Kijametit me emrat tuajdhe me emrat e baballarëve tuaj, prandajzgjidhni emra të bukur”. Emrat më të bukurjanë ato emra që janë të dashura përKrijuesin tonë, emra të cilat janë në suaza tëFesë Islame. Sa për ilustrim do tëpërmendim hadithin e Pejgamberit sal-lallahu alejhi ue selem,: “Emrat më tëdashur tek Allahu janë: Abdullah (rob iAllahut) dhe Abdurrahman (rob iMëshiruesit).”

- Rruajtja e kokësPejgamberi ka preferuar t’i rruhet koka

fëmijës mashkull në ditën e shtatë të lindjesdhe të jepet lëmoshë me peshën e flokëve nëvlerë të argjendit. Na përcillet nga Enes ibënMaliku, se i Dërguari i Allahut sal-lallahualejhi ue selem, ka urdhëruar t’ua rruajnëkokat Hasanit dhe Husejnit në ditën e shtatëtë tyre dhe pastaj ka dhënë lëmoshë mevlerën e argjendit.

- SynetimiEdhe synetimin e ka urdhëruar

25ALBISLAM | 1 Qershor 2009 | 8 Xhumadel Ahir 1430

FIKH

26

FIKH

Pejgamberi të bëhet në periudhënfëmijërore, si e drejtë e fëmijës që e ka përdetyrim ta zbatojë prindi. GjithashtuPejgamberi sal-lallahu alejhi ue selem, kapërmendur se është nga sunetet e fitres,intuitës së njeriut. Ai ka thënë: “Pesë gjërajanë prej fitres...” dhe ka përmendursynetimin.

- Therja e kurbanitTherja e kurbanit i ka rrënjët e thella në

historinë e njeriut dhe është një ngaadhurimet e shumta. Në kohën e xhahilijetitvetë fëmijën e sakrifikonin për idhujt. NëFenë Islame sakrifikimi bëhet me kafshë, tëcilat Allahu i ka nënshtruar për njerëzit, përkëtë i Dërguari i Allahut ka thënë: “Kushdëshiron të theri kurban për fëmijën elindur, le të theri për djalin dy dele tëmajme, ndërsa për vajzën një dele!”

- GjidhëniaPeriudha e gjidhënies është dy vite, siç

është përmendur në Kuran në Suren Bekareku thuhet: “Nënat, ato që duan ta plotësojnëgjidhënien, janë të detyruara t’u japin gjifëmijëve të vet dy vjet të plota. …“ Bekare233. Në lidhje me këtë në tekstet e burimevetë sheriatit islam gjejmë se Feja Islame ështëkujdesur për këtë veprim, kur e ka toleruarnënën në këtë periudhë që mundet ta lerëagjërimin, që është detyrim i saj.

- Furnizimi dhe veshmbathja Nga të drejtat e fëmijës janë edhe

furnizimi i tij dhe veshmbathja. Allahu iMadhëruar ka thënë: “…I ati i fëmijës është i

detyruar me furnizimin dhe veshmbathjen etyre (gruas) ashtu si është rregull…”. Bekare233. Këtu do të përmend se nga të drejtat efëmijës është që prindi të fitojë pasuri mehallall, ta ushqejë fëmijën e tij dhe taveshëmbathi me hallall. I Dërguari i Allahutka thënë: “Mishi që rritet me haram, nuk ishpëton Zjarrit.”

- Edukimi Nga të drejtat e fëmijës janë edhe

edukimi me frymën e Islamit. Kjo pikëngërthen në vetvete një tërësi të madheelementesh dhe angazhim të pandërprerë.Në këtë sferë prindërit duhet të kujdesenpër shumë gjëra: fëmija të përfitojë virtytetë mira, t’u largohet veseve të këqija. Tëkujdeset për shoqërinë e tij, për mësimindhe shkollimin e tij e kështu me radhë. Aiduhet t’i mësojë atij detyrimet fetare, sinamazin, agjërimin etj. T’i mësojë etikënIslame, si thënia e besmeles para ngrëniesdhe pijes, falënderimi pas hajes, ngrënia dhepija me dorën e djathtë. Nderimin eprindërve, dijetarëve dhe më të moshuarveetj.

- Kujdesi për zhvillimin e fëmijës dhe ruajtja e shën-detit të tij

Nga të drejtat e fëmijës në Islam është qëprindërit të kujdesen për zhvillimin e tijtrupor dhe po ashtu kur të sëmuret tëndërmarrin veprimet e duhura për shërimine tij.

Ka edhe shumë të drejta të tjera që i kanëpërmendur dijetarët islamë në librat efikhut dhe të tjera edhe për raste tëjashtëza konshme, si p.sh. në rastin e ndarjessë prindërve, apo në rast se vdesin dhembetet jetim, e kështu me radhë.

Të drejtat e fëmijës në Islam janë shumë,por këto janë më kryesoret, Allahu e di mësë miri.

...I Dërguari i Allahut ka thënë:“Mishi që rritet me haram, nuki shpëton Zjarrit.”...“ “

27ALBISLAM | 1 Qershor 2009 | 8 Xhumadel Ahir 1430

AVANCIMI PERSONAL

SHKRUAN: AGRON TERZIQI

Të gjitha përgatitjet dhe gjërat që kebërë deri më tani konsiderohen si njëangazhim i rëndësishëm dhe i

domosdoshëm për hapat që do tëndërmarrësh më tej. Mirëpo realisht atonuk kanë kurrfarë vlere nëse nuk e kepërcaktuar paraprakisht kohën zero përfillimin e realizimit të projektit tënd. Amjafton të planifikosh një udhëtim, tapërgatitesh mirë, t’i bësh gati të gjithagjërat që të nevojiten dhe t’i vendosësh

në makinë, pastaj t’i lësh të gjitha sendetaty, ndërsa ti vazhdon jetën e përditshmesi zakonisht?

Sigurisht pajtohesh me mua se kjosjellje është një budallallëk i vërtetë. Itërë ky mund do të shkojë huq, sepsethjesht nuk ke përcaktuar kohën kur do tënisesh për në udhëtim, nuk e di për sakohë do të mbërrish atje dhe se me çfarëshpejtësie duhet të udhëtosh që të arrishnë kohë.

Fillo tani. Nisja është gjëja më evështirë në të gjitha punët. Çdo gjëmadhështore që sheh në këtë botë ka

KUR DO TË FILLOSH?

Atëherë fillo tani!!! Udhëtimi më i gjatë fillon me një hap, poezia më e bukur nis me një strofë dhe ndërtesamë e lartë starton me një kat. Nëse dëshiron këshilla praktike, atëherë qëndro me mua.

28

AVANCIMI PERSONAL

nisur me një ide të thjeshtë, mirëpovetëm idetë nuk ndryshojnë asgjë, sepselypset patjetër që idetë që ke në kokë tëkonvertohen në realitet, e që më pasrealiteti me ndikimin e tij të të çojë drejtnjë të ardhme të lumtur. Çfarë dobie kanëëndrrat, idetë dhe planet nëse nukshndërrohen në vepra të dobishme qëpreken me duar, shihen me sy dhe ndihenme veshë. Bota është e mbushur plot meimagjinues të mrekullueshëm, mirëpo atajanë si të vdekurit, të cilët nuk kanëkurrfarë ndikimi, ndërsa çfarë shohimprej sukseseve, arritjeve dhe zbulimeve,të cilat e kanë ndryshuar imazhin e botësjanë punë e aktivistëve të palodhshëm.Ata i realizuan ëndrrat e tyre me djersëdhe angazhim. Lumturia e vërtetë arrihetvetëm nëse i bëjmë realitet ëndrrat dheaspiratat tona, e jo thjesht duke i lënë atotë mbesin të atilla.

A ke dëshirë që vetëm të ëndërrosh epastaj të zgjohesh nga gjumi e të zbuloshse ato ishin vetëm një iluzion i çastit, qëtanimë i takon të kaluarës? Sigurisht qëjo.

Atëherë fillo tani!!! Udhëtimi më igjatë fillon me një hap, poezia më e bukurnis me një strofë dhe ndërtesa më e lartëstarton me një kat. Nëse dëshiron këshillapraktike, atëherë qëndro me mua.

Kurrë mos thuaj do të filloj nesërNëse sot ke kohë, atëherë pse e le

punën për nesër? A je i sigurt se koha dotë jetë në dispozicionin tënd edhe nesër?Ditët ecin ndërsa ti akoma deklaron se dotë filloj nesër. A e di se çfarë fsheh enesërmja?

Ajo që është e konfirmuar është vetëme tashmja. Ajo i ngjason shumë parave qëke në duar me të cilat bën çfarë të duash.E djeshmja është sikurse çeku, i cili kashkuar në xhirollogarinë tënde, është

harxhuar dhe nuk konsiderohet mëpasuri e jotja, ndërsa e nesërmja ështësikurse çeku i afatizuar prej të cilit nukmund të përfitosh tani, sepse duhet priturderi te një e ardhme, e cila nuk është egarantuar. Një herë i kanë thënë Omeribën Abdulazizit: Pse nuk ndalesh tëpushosh e pjesën e mbetur të punës tavazhdosh nesër?! Sot nuk po mundem,sipas jush, të përfundoj punën e sotme, esi do ta kryej nesër edhe këtë e edhepunën e së nesërmes, u përgjigj ai.

Ngecja dhe vonimi nuk është nëinteresin tënd. Mos e mashtro veten dukethënë: Do të filloj nesër, verën eardhshme, pas ramazanit, pas diplomimit,pas martesës...!

Nëse je i bindur se vendimi yt është idrejtë, atëherë fillo tani, shndërrojeëndrrën në realitet sepse koha nuk pret.

Mos u bëj vetëm një shikues pasivNjë mendimtar i urtë thotë: Jeta është

si një mbrëmje gala. Disa arrijnë mevonesë, disa e braktisin atë para se ajo tëpërfundojë, ndërsa ka prej atyre qëmbesin edhe pasi të shkojnë shumica e tëftuarve. Në këtë shfaqje solemnereflektorët përqendrohen vetëm te disayje, ndërsa shumicën e të pranishmëvenuk i shikon askush dhe prezencën e tyrenuk e vëren asnjeri. Kur dritat ndalen tëgjithë janë njësoj, ndërsa kur përfundonspektakli çdokush kthehet nga ka ardhur.

Ky është një perceptim material dhe imangët i kësaj bote, sepse njerëzit nukvlerësohen tek Allahu sipas formalitetevetë pavlera, që disa mashtrohen se i tërësuksesi fshihet aty. Mirëpo prej këtijpërngjasimi mund të përfitojmë dukepyetur veten: A dëshiron të arrish në këtëjetë me vonesë? Natyrisht që jo. A kedëshirë që në këtë botë të jetosh si një ipanjohur? Absolutisht jo? A je i pajtimit

29ALBISLAM | 1 Qershor 2009 | 8 Xhumadel Ahir 1430

AVANCIMI PERSONAL

që të transferohesh nga kjo botë pa lënëndonjë gjurmë të mirë, e cila nuk do tëharrohet? Sigurisht që jo.

Atëherë fillo që tani rrugëtimin drejtsuksesit, sepse ai nuk vjen te ti.

Nëse e fajëson veten tani, nesër do ta fajësoshedhe më tepër

Amiri dhe Samiri djem të rinj tëmoshës tridhjetë vjeçare qëndronin nënjë cep të mexhlisit dhe flisnin për rastete humbura që kanë pasur në jetë dheqanin për to. Në të njëjtën kohë Aliu dheAbasi të moshës pesëdhjetë vjeçare nëcepin tjetër bëjnë të njëjtën bisedë dheankohen dhe ndjejnë keqardhje të madhepër mosshfrytëzimin e shanseve të mëdhaqë ata kanë pasur mundësi. Ajo çfarëpritet është që Samiri dhe Amiri tëvazhdojnë të pikëllohen dhe të qajnëhallin e tyre për gjërat që u kanë ikuredhe për njëzet vite të tjera, ashtu siçjanë duke bërë tani Aliu dhe Abasi në këtëmoshë.

Gjëja më e rëndësishme lidhur me këtëfakt është se nëse tani nuk bën asgjë, dotë mbetesh duke përsëritur të njëjtatankesa edhe pas 20 vitesh. Vetëm ankimi,keqardhja dhe vajtimi për gjërat që tëkanë ikur, nuk do të ndryshojnë dhe nukdo të përmirësojnë asgjë. Për këtë arsyeështë jetike që gjërat që synon t’i arrishpas 20 vitesh, t’i fillosh që tani.

Përdor kalendarinZvarritja konsiderohet një prej

shkaqeve kryesore të dështimit dhe ështëarmiku kryesor i suksesit. Për këtë shkakështë shumë e rëndësishme takonsiderosh atë hasm të vërtet, duke mosi lënë fare hapësirë që të depërtoj tek ti.

Vendos data të caktuara në kalendarintënd për t’i realizuar objektivat. Ashtu siçduhet të jenë synimet e tua të

përcaktuara duhet që edhe datat të jenëtë caktuara me përpikëri, tek njerëzit esuksesshëm nuk ka vend për vonesë,shtyrje dhe zvarritje.

Prej simptomave të zvarritjes janë: tëmenduarit e tepërt, dembelia, përgjigjjandaj zbavitjeve, të cilat ta humbasinkohën dhe të devijojnë nga rruga eobjektivave të tua, biseda telefonike tëgjata dhe të përsëritura, vizitat,shopingu, dhënia pas komoditetit,dëshira për të fjetur, shikimi i televizorit,preokupimi me gjëra dytësore dhe jo tërëndësishme duke e bindur veten se jeduke punuar etj...

Kalendarët si instrument janë tëpranishëm në të gjitha libraritë dhe nëformate të ndryshme. Të njëjtën gjëndoshta edhe më mirë këtë rol tani mundta luajë celulari.

Ku je nisur?Fatkeqësisht, të paktë janë ata persona

që për jetën e tyre bëjnë plane edhe psejeta është gjëja më me vlerë që zotërojmë.Nuk mund të paramendohet që dikush tëdeklarojë se jeta nuk është më erëndësishmja apo ka diçka edhe më tëvlefshme se ajo.

Rruga drejt objektivave të mëdha ështëzinxhir i objektivave të vogla, ose hapa tënjëpasnjëshëm të cilët të afrojnë për çdoditë tek objektivi kryesor. Prandaj kjorrugë duhet të ketë patjetër shenja të

...Vetëm ankimi, keqardhjadhe vajtimi për gjërat që tëkanë ikur, nuk do të ndrysho-jnë dhe nuk do të përmirëso-jnë asgjë...

“ “

30

AVANCIMI PERSONAL

qarta, sepse arsyeja kryesore e dështimitpër t’i realizuar synimet është paqartësia errugës.

Shkaqet më të shumta të dështimit,dëshpërimit dhe zvarritjes janë ndjenja emadhësisë dhe e largësisë së objektivave,për shkak se shpirti i urren vështirësitëdhe nuk e ndjen distancën. Ndaj ështëshumë e rëndësishme që ta mashtroshshpirtin duke e ndarë objektivin e madh nësynime të vogla ditore, kjo do t’ialehtësonte atij dhe do t’i sillte njëkomoditet më të madh. Paskëtaj do tëvendosësh synime javore, të cilat do tëçojnë tek synimet mujore, ndërsa këto tëfundit do të çojnë tek objektivat vjetore,ndërsa në përfundim kjo mënyrë do të tëmundësojë ta realizosh objektivin tëndmadhor edhe në qoftë se ky proces do tëzgjatë me vite. E rëndësishme është se nëfund ti do të korrësh sukses dhe do tëtriumfosh.

Shembull: Nëse mëson përmendëshkatër ajete kuranore në ditë, kjo tëmundëson memorizimin e 28 ajeteve nëjavë, më shumë se 112 ajete në muaj dhediku rreth 1460 ajete në vit. Ndaj me lejene Zotit të tërë Kuranin mund tamemorizosh përafërsisht brenda katërviteve e tre muajve.

Gjatë rrugëtimit tënd mbaje me vete një bllok shënimesh

Në këtë bllok shkruaj çfarë ke arriturderi më tani me qëllim që ta mbashentuziazmin përherë të ndezur.Përqendroji sytë tek objektivi yt i largët,vëzhgoje atë duke t’u afruar pak e nga pak,mos u shmang prej tij për shkak tëobjektivave anësore. Ajo çfarë të ndihmonnë kontrollin e shpejtësisë dhe drejtimin errugëtimit është të përdorësh skemat,skicat, dhe diagramet, të cilat ekonvertojnë para teje hartën e rrugës gjer

tek objektivat e tua. Këto të ndihmojnëdukshëm për të kontrolluar rrugëtimin,duke parë saktësisht se sa ke përshkuar?Sa të kanë mbetur? Kah je drejtuar?

Mos e tepro në planifikim Prej shkaqeve më të përhapura të

dështimit është: objektivat e shumta, tëcilat nuk kanë asgjë të përbashkët, këtopastaj shndërrohen në iluzione dheshpresa të kota për shkak se bëhen tëpamundura për t’u realizuar. Edhe po qe sekëto janë objektiva reale do të kenë nevojëpër kohë dhe kapacitet, mos e kthe vetennë grykë shisheje në të cilën ngecin tëgjitha planet dhe thyhen të gjithashpresat. Të mjaftojnë të kesh dy deri nëtri objektiva me shenja konkrete, tëpërcaktuara dhe të identifikuara mirë, nëgjendje për t’u realizuar dhe tëpërcaktuara në kohë, ndërsa objektivat etjera mund t’i përcaktosh më vonë dhe tëbësh plane të detajuara për to.

Kush është përgjegjës?Kur përcakton një synim patjetër duhet

të jesh në gjendje që t’i dish qartëpërfitimet prej tij, ngase në jetë nuk kakohë për të humbur në gjëra në të cilats’kanë kurrfarë leverdie. Nëse në syniminqë ti ke caktuar nuk ke asnjë fitim atëherëfshije menjëherë nga lista e objektivave,dije se nuk ka asnjë arsye që ai të qëndrojëaty, bile mund të ketë ndikim negativ nëllogaritë e synimeve të tjera, të cilat janëmë të rëndësishme dhe më të dobishme.

Vetja së pari!Mos u zër me punët e të tjerëve. Një

prej shtytësve kryesor të suksesit është taudhëheqësh vetë anijen e jetës tënde dhetë mos preokupohesh me atë çfarëdëshirojnë të tjerët. Që ta kuptoshvetveten dhe ta provosh shijen e jetës

31ALBISLAM | 1 Qershor 2009 | 8 Xhumadel Ahir 1430

AVANCIMI PERSONAL

duhet t’i bësh patjetër vetes këtë pyetje:“Unë jetoj për vete, apo ka edhe njerëztjerë për të cilët gjithashtu jetoj?” Mirëporealisht ashtu siç e kuptoj unë është se ti,nëse jeton për vete ajo çfarë të rrethonduhet të vijë në rend të dytë, jo ngaegoizmi dhe dashuria ndaj vetes, mirëpopër faktin se ai që nuk mund t’i bëjë mirëvetes nuk mund t’i bëjë mirë askujt tjetër.

Kur udhëtoja një herë me avion dhekapiteni po jepte si zakonishtinstruksionet që duhen ndjekur në rast sendodh ndonjë problem në avion, më habitifakti se ai këmbëngulte se udhëtari është idetyruar që ta vendos maskën më të afërttë oksigjenit, në qoftë se avioni do të ketëndonjë defekt, ndërsa pastaj ai është idetyruar që maskën tjetër t’ia vendosëfëmijës, i cili është duke udhëtuar sëbashku me të. Meditova për pak kohërreth këtij fenomeni, sepse kishaparasysh që shqetësimi i prindërve do t’ibëjë ata që të veprojnë të kundërtën, tëpreokupohen me fëmijët që t’i rehatojnëfillimisht ata e pastaj të shikojnë veten.Mirëpo logjika e pastër thotë se ti nukmund t’i ndihmosh dikujt tjetër para se tandihmosh veten.

Bëhu ti lideriNëse je përgjegjës për dikë tjetër,

atëherë suksesi yt do t’u sjellë dobi tëgjithë atyre që janë mbrapa teje, ashtusikurse në të kundërtën dështimi yt do t’ifundosë të gjithë ata që varen nga ti. Nësenuk interesohesh për jetën, shëndetindhe të ardhmen tënde dhe atë që lidhetme të mirat e fesë dhe të mirat materialetuat, nuk do të jesh në gjendje tëpërmirësosh çështjet e të tjerëve, qofshinata fëmijët, familja apo shoqëria jote. Njëfjalë e urtë thotë: “Mbi supet e njeriut tësuksesshëm jetojnë 1000 të tjerë, të gjithëmarrin pjesë në arritjet e tij.” A dëshiron

që ti të jesh lideri i këtij rrugëtimi apo kedëshirë që të jesh vetëm një pjesëmarrës ithjeshtë në të?

Vendimet merri shpejt Para se ndryshimi efikas ta merr

pozitën e tij duhet të jesh patjetër igatshëm që të mbartësh përgjegjësinë epozicionit të ri, me të gjitha ato gjëra qëkërkohen, siç janë vendimet erëndësishme të cilat i ndërmerr për shkaktë një vetëbesimi të lartë dhe bindjes përsukses. Pas Allahut të Madhërishëm, titani je i vetmi që kontrollon jetën tënde,nuk do të jesh në gjendje të kënaqesh mesukseset e ardhshme, nëse luan rolin eviktimës apo vendos që të dorëzoheshdhe të kapitullosh para barrierave.

Ki parasysh gjithmonë se njerëzit esuksesshëm i marrin vendimet e tyreshpejt mirëpo i ndryshojnë ngadalë,ndërsa dështakët vendimet i marrinngadalë dhe i ndryshojnë shumë shpejt.

Mos prit që të gjitha vendimet që do tëmarrësh të jenë të lehta dhe të thjeshta,ka sëmundje për të cilat nuk ka ilaçpërveç se me amputim ose me prerje,edhe pse kjo është e dhimbshme. Kavendime të rëndësishme që duhet t’indërmarrësh patjetër, edhe pse janëshumë të vështira dhe të hidhërojnëshumë njerëz.

Nëse rrëzohesh, atëherë përpiqu përsëriSuksesi në të shumtën e rasteve ndodh

si rezultat i vendimeve të qëlluara, marrjae vendimeve të tilla vjen si shkak ipërvojës, ndërsa përvoja shpeshherëarrihet si rezultat i vendimeve të gabuara.Mos u çudit nëse dështon një, dy apo triherë, bile edhe më tepër; gabimi mund tëjetë rruga drejt suksesit.

Ky është shikimi real i jetës, ti jerrëzuar në tokë me dhjetëra herë para se

32

AVANCIMI PERSONAL

të mësosh ecjen, ke thyer rregullat ekomunikacionit shumë herë para se tëmësosh si duhet vozitjen e makinës.

Ti ke korrur sukses në të gjitha këto,vetëm kur ke marrë përgjegjësinë egabimeve të tua dhe ke nxituar tëmësosh prej tyre, me qëllim që tapërmirësosh rrjedhën e jetës tënde.

Mirëpo si është gjendja jote reale? Aii merr ti vendimet apo synon vetëm t’ikënaqësh të tjerët? A je i gatshëm që t’ipërmbahesh objektivave të tua? Apo bënlajka edhe në llogari të interesave tëtua?

Nuk është e rëndësishme të dështosh,mirëpo është e rëndësishme të ngriheshpërsëri pas rrëzimit, ta fshish pluhurinnga pantallonat, të ngrihesh në këmbëdhe të thuash duke buzëqeshur:“Falënderimi i takon Allahu që mëshpëtoi.” Edhe më e rëndësishme ështëqë të përfitosh nga dështimi dhe tëkrijosh prej tij një rast të ri për një fillimtë mbarë.

Ji i bindur se nuk do të mbarosh nësehumbet, askush nuk ka garanci përsukses dhe mos humbje. Do tëhumbasësh vetëm atëherë kur të heqëshdorë nga gara e jetës dhe të kënaqesh mengecjen në vend.

Përparo në përgjegjësitë e tuaKa kaluar koha e rehatisë,

joseriozitetit, zbavitjeve dhe lojërave tëfëmijërisë. Ka trokitur ora e punës sëmatur dhe serioze. Në këtë uzinë të gjerëdhe të madhe, e cila quhet univers ti kenjë rol që duhet ta kryesh me zell dhepërgjegjësi. Allahu i Madhëruar thotë:“Atëherë ti, o njeri, që përpiqesh shumë,mundin tënd do ta gjesh te Zoti yt.”(Inshkak, 6)

Ndjenja e përgjegjësisë është pasurimi dimensioneve të personalitetit, në

varësi të sasisë së kohës dhe mundit qëmerr, ajo të dhuron mendje më të hapur,fuqi më të madhe për të mbartur,përvojë më të pasur dhe njohuri më tëgjera. Dallimi në mes të atij që ndjenpërgjegjësi ndaj vetes dhe të atyre që errethojnë dhe atij që e kalon kohën nëlojë, në gjëra të kota, në vepra kaotikedhe rutinë të mërzitshme është se: I parime mbartjen e përgjegjësive dhevështirësive shndërrohet në një njeri mevizion, i cili lëviz drejt objektivave eqarta, ndërsa i dyti lëviz në të gjithadrejtimet në varësi të epsheve dheqejfeve, duke pësuar vetëm fiasko nëkëtë botë dhe në botën të tjetër. Sa ebukur është fjala e Allahut në lidhje mekëtë fakt: “Mendo pak! Kush, përveçAllahut, mund ta udhëzojë atë njeri, qëdëshirat e veta i ka bërë zot; atë njeri, tëcilin Allahu, duke e njohur për të tillë, eka shpënë në humbje, duke ia vulosurdëgjimin dhe zemrën e duke i vënëperde para syve të tij?! A nuk po merrnivesh?” (Xhathije, 23.)

...Ki parasysh gjithmonë senjerëzit e suksesshëm i mar-rin vendimet e tyre shpejtmirëpo i ndryshojnë ngadalë,ndërsa dështakët vendimet imarrin ngadalë dhe i ndrysho-jnë shumë shpejt...

“

“

PREZANTIM I LIBRIT:LIBRI

SHKRUAN: SEDAT SHABANI

Kjo buqetë librash përmban historitë efamshme të njerëzve të zgjedhur ngaAllahu, që edhe i krijoi e pastaj i dërgoi

për të na udhëzuar e për të na mësuar mëtë mirat e jetës së kësaj bote. Bëhet fjalëpër rrëfime që rrjedhin nga ajetetkuranore “dhe ne ty të rrëfejmë rrëfimetmë të mira”. Pra, prindër të nderuar, kylibër është një komplet prej njëzetlibërthash, ku do të gjeni inspirimin tuajpër edukimin e njerëzve tuaj më të dashurpër të cilët pikërisht ju jeni të detyruar meamanet nga Krijuesi i Gjithësisë.

Historitë në fjalë i dedikohen moshëssë adoleshentëve, të cilët sapo janëpërshëndetur e kanë lënë pas gjuhën e tëmiturve, por shumë mirë e kuptojnë dhedinë të flasin edhe me gjuhën e tërriturve. Thjeshtësia e të folurit dhelehtësia e shprehjeve të përdorura në këtëlibër e bëjnë lexuesin më të interesuar përpërmbajtjen e tij dhe në të njëjtën kohë iashtojnë interesimin për temat e jetës së tëgjithë pejgamberëve. Vlen të përmendetse botimi në gjuhën arabe nuk e përfshinjetën dhe historinë e vulës sëpejgamberëve Muhamedin sal-lallahualejhi ue selem, meqë në atë gjuhë kashumë jetëshkrime të veçanta për të, sal-

Të dashur lexues të revistës tonë dhe tuaj Albislam, duke pasur parasysh temën e këtij numri, e cila idedikohet fëmijëve zgjodha të prezantoj para jush botimin e paradokohshëm të librit “Përmbledhje përfëmijë - Historia e pejgamberëve” të autorit Semih Atif Zejn, nga shtëpia botuese “NUN”.

HISTORIA EPEJGAMBERËVERRËFIME PËR FËMIJË

34

LIBRI

lallahu alejhi ue selem. Ne si botues të kësaj buqete historish të

luleve të njerëzimit deshëm t’iabashkëngjitim edhe historinë eMuhamedit sal-lallahu alejhi ue selem.Patëm dëshirë që fëmijët shqiptarë takenë më të afërt historinë e gjithëvëllezërve pejgamberë. Meqë vetëMuhamedi sal-lallahu alejhi ue selem nënjë hadith e përshkruan vëllazërinë epejgamberëve duke thënë: “Shembulli imdhe shembulli i pejgamberëve para mejeështë si shembulli i një ndërtese, ku kaboshllëk vetëm për një tullë... ajo tullë jamunë dhe me mua u plotësua vargu ipejgamberëve”. Jetëshkrimi përMuhamedin sal-lallahu alejhi ue selem, qëu vendos në këtë libër u mor nga libri imirënjohur “Shkëndija nga jeta e tëDërguarit dhe dhjetë të përgëzuarve” iautorit Abdulgani Makdisi.

Le të shpresojmë që sado pak ta kemiplotësuar nevojën tonë për njohuritë qëduhet t’iu japim më të dashurve tanë e mekëtë të zëvendësojnë tregimet dhe filmatvizatimorë të kota, që zgjojnë tek mosha enjomë vrazhdësi, dhunë dhe besime tërrejshme.

Duke shfletuar këto libërtha ju do tëmund t’i rrëfeni fëmijëve tuaj për babain enjerëzimit, Ademin alejhi selam, të cilitAllahu i mësoi emrat, e me këtë do të kenirast të hidhni poshtë tezat helmuesedarviniane të evolucionit, se prejardhjajonë vjen nga majmunët. Pastaj do t’injoftoni me përpikërinë e Nuhit alejhiselam, që 950 vjet rresht e ftoi pa u lodhurpopullin e vet vetëm në atë që i bën dobiedhe sot njerëzimit shmangien nga e keqjadhe shirku, për ndërtimin e anijes, e cilame ndihmën e Allahut shpëton besimtarëtsë bashku me shumë lloje kafshësh. Poashtu keni rrëfime interesante përSalihun alejhi selam, Ibrahimin alejhi

selam, i cili për dashurinë e Zotit të vet utregua i gatshëm të flijojë bimën e zemrëssë vet Ismailin alejhi ma selam. Do tëlexoni për Jakubin – dashurinë e babaitpër djalin e humbur Jusufin alejhimaselam, i cili në fund takohet sërish me të sisundimtar. Durimi në sëmundjen e rëndështatëvjeçare të Ejubit alejhi selam dhemos-humbjen e shpresës tek Allahu. Nënae pejgamberit Musa alejhi selam, e cila ngarreziku i faraonit e lëshoi foshnjën nëujërat e lumit Nil, duke e lutur Allahun taruajë atë, e Allahu nuk e humb lutjen esinqertë, e rriti Musain në oborrin efaraonit dhe ia mundësoi të pijë nga gjiri inënës së vet.

Mos lejoni t’i helmoni fëmijët tuaj megënjeshtrat e Supermenit dheSpajdermenit, por mësojini ata me tëvërtetat e Kuranit, mrekullitë e Musait mehapjen e detit dhe shpëtimin e popullit tëvet. E kështu me radhë do të gjeni historiplot me urtësi, sikurse ato të Davudit,Sulejmanit, Junusit në barkun e peshkut,Isait birit të Merjemes alejhim selam ederi tek Muhamedi sal-lallahu alejhi ueselem.

Këtu do të gjeni plotësimin e premtimittë Allahut, se “tokën do ta trashëgojnërobërit e Mi të sinqertë”. Këto karakteredo ta pasurojnë personalitetin e fëmijëstuaj me çka do të jetë i dobishëm, së paripër veten e vet, prindërit, familjen e mekëtë edhe shoqërisë ku jeton. Kjo ka qenëedhe porosia e dërgimit të pejgamberëve,paqja dhe mëshira e Allahut qoftë mbi ta.

Lus Allahun që ky libër të jetë vepër esinqertë me çka do ta arrijmë kënaqësinëe Allahut në këtë dhe në botën tjetër.

35ALBISLAM | 1 Qershor 2009 | 8 Xhumadel Ahir 1430

FAMILJA

SHKRUAN: REMZIJE KURTISHI

Nënë!- Është vetëm një fjalë e ëmbël, këtë fjalë

do ta dëgjosh dhe do ta ndjesh ëmbëlsinë esaj vetëm atëherë kur Allahu do të dhurojëfëmijë.

Kjo krijesë e vogël që fillon qysh nëbarkun tënd dhe pastaj ta zë rrugën, sepsevetëm ty të njeh, vetëm ty të shikon, tëpërcjell dhe nuk duron dot të largoheshasnjë moment. Hapat e para i bën drejt teje,tërheq fustanin tënd, ulet në prehrin tënd,fillon e të thërret nënë. Nënë, Nënë... sepseti je shtylla në të cilën mbështetet, kandiliqë ia ndriçon hapësirën. E fëmija yt është sinjë letër e bardhë, që në të mund të

shkruash çfarë të duash, ndërsa ai kërkondhe vetëm kërkon që ta mbushë dhe tangjyrosë këtë letër, sepse nuk mund tëqëndrojë e bardhë. Ndërsa ti Nënë e dashurje ajo që në njërën dorë mban lapsin e nëtjetrën brushën me ngjyra, herë shkruan,herë ngjyros.

Dhe kështu...- Një ditë të nxehtë vere bënte shume

vapë, kishim vendosur të shkojmë në fshat,sepse vetëm flladi i atjeshëm mund të na efreskonte shpirtin. Rruga ishte pak elodhshme, dielli me rrezet e tij të kapte nëçdo çast, por gjelbërimi i natyrës, drunjtëpërreth rrugës e bënin më të lehtë këtëudhëtim.

- Selam alejkum gjysh, ne erdhëm.- Alejkum selam fëmijë të dashur,

NËNË, MË RRËFE PËRPEJGAMBERËT

36

FAMILJA

qenkeni nxehur e përvëluar. - Po është shumë vapë, ne do të lahemi

në pishinë; të lutemi gjysh na ndihmo tambushim me ujë.

Oh sa kënaqësi!- Kujdes fëmijë mos e derdhni ujin pa

nevojë, ne duhet ta ruajmë atë, sepse me tëujisim kopshtin, përgatisim ushqimin, jatani ju po freskoheni, nuk jetohet pa të!

- Nënë ç’janë këto?! - Anije prej letre.- Sa të mira i ke bërë si me qenë të

vërteta, shih-shih sa bukur lundrojnë mbiujë. Kush ta ka mësuar ty këtë?!

- Nëna ime.- Nënë edhe anijet e mëdha bëhen prej

letre?- Jo bir, ato ndërtohen prej druri, hekuri

ose prej ndonjë materiali tjetër.- Po si nuk fundosen?- Sepse deti është i gjerë, ka shumë ujë

dhe anija lundron më lehtë.- Nënë na rrëfe për Nuhun, alejhi selam,

dhe anijen e tij.- E harruat?!- Jo por duam të na e rrëfesh përsëri.- Edhe kësaj here po ua rrëfej, sepse

herëve të tjera do të ma rrëfeni ju mua.- Nuhu, alejhi selam, është një prej të

dërguarve të hershëm, që e ka dërguarAllahu i Lartësuar tek njerëzit. Ai ka jetuarshumë gjatë, afro një mijë vjet.

- Një mijë vjet! Aq sa di unë të numërojderi tek njëshi me tre zero?

- Po pikërisht aq dhe vazhdimisht e kaftuar popullin e vet që ta besojë Allahun,Krijuesin e çdo gjëje, vetëm Atë ta adhurojë,por shumica e njerëzve nuk iu përgjigj.

- Pse s’e dëgjuan, mos vallë ishin tëshurdhër?

- Jo, nuk ishin të shurdhër, por nuk doninta dëgjonin, sepse nuk i besonin Nuhutalejhi selam, se po flet të vërtetën. Përshembull kur unë të them ty: mos kështu se

nuk bën, por ti nuk më dëgjon dhe e bën, psea je i shurdhër?!

- Jo, por ndonjëherë habitem, por kurgaboj unë vazhdimisht kërkoj falje.

- Pra, disa nga ata kurrë nuk e kuptuangabimin, as nuk u penduan për atë. Çfarë uthoshte Nuhu, alejhi selam, popullit të tij?“...që të adhuroni vetëm Allahun.(Përndryshe), unë kam frikë për ju dënimine një Dite të dhembshme”. (Hud, 26) “Allahupër ju e ka bërë Tokën shtrojë të gjerë. Që tëecni nëpër të, nëpër rrugët e gjera.” (Nuh,19-20)

- Nënë ata njerëz, a ishin të verbër! A nuke shihnin ata, se Allahu sa të mirë e të gjerëe ka bërë Tokën, plot rrugë, gjelbërime,kodra, pyje, liqene e dete të mëdha!

- Nuk ishin të verbër me nënën, eshihnin, edhe ata jetuan në këtë Tokë, ecënnëpër këto rrugë, lundruan nëpër këto dete,por siç ju thashë nuk besonin se Allahuduhet të respektohet dhe adhurohet,prandaj nuk e dëgjuan Nuhun, alejhi selam.Por kësaj mosbindje dhe mosbesimi i erdhifundi, kur një ditë Allahu i tha Nuhut, alejhiselam, të ndërtojë një anije, sepse do tëndodhë një vërshim i madh dhe çdo gjë dotë përmbytet. Ndërsa Nuhu alejhi selam, pondërtonte anijen e tij populli i vetvazhdonte ta përqeshte atë. Por Nuhu, alejhiselam, e vazhdoi punën dhe kur e mbaroiatë Allahu i tha: “Ngarko në anije nga çdolloj gjallese nga një çift...” (Hud, 40)

- Nga të gjitha, të gjitha gjallesat?! -Pëllumb, flutur, mace, luan, lepur, lopë,dash, pulë, kalë, deve...?!

- Po, po pikërisht ashtu. - Nënë ajo anije paska qenë shumë-

shumë e madhe! Njerëzit që talleshin kumbetën?

- Mbetën në vendin e tyre dhe vazhduantë jenë kryeneçë derisa i përfshiu vërshimi.Por edhe sikur të besonin tashmë ishtevonë, dallgët e ujit i mbuluan, e në mesin e

37ALBISLAM | 1 Qershor 2009 | 8 Xhumadel Ahir 1430

FAMILJA

DR. MUHAMED DUVEJSH

Nga Xhabiri na përcillet se Pejgamberi kathënë: “Kur të bjeri nata ndaloni fëmijët tuaj,me të vërtetë shejtanët shpërndahen në këtë

kohë, pasi të kalojë një farë kohe lejoni të lirë ata.Mbyllni dyert dhe përmendeni Allahun (thonibismilah), sepse shejtani nuk mund ta hapë atëderë, mbuloni enët dhe përmendeni Allahun,qoftë duke vendosur edhe diçka mbi to, dhe fiknizjarret”. (p.sh.: qirinjtë, llambat me gaz, zjarri ihapur). Buhariu e Muslimi.

Në transmetimin tjetër nga Xhabiri thuhet sePejgamberi ka thënë: “Mos i lironi bagëtitë e asfëmijët kur të perëndojë dielli, deri sa të bjerëmuzgu i natës, sepse shejtanët shpërndahen kurperëndon dielli, deri sa të largohet muzgu i natës(të erresohet).” Buhariu dhe Muslimi.

Imam Neveviu këtë hadith e komentonkështu:

kur të bije nata – kur fillon të errësohet, ndaloni fëmijët tuaj- mos i lejoni të dalin

jashtë në këtë kohë, vërtet shejtanët shpërndahen – ekziston frika

për fëmijët nga dëmi i shejtanëve, për shkak senumri i tyre është i madh në këtë kohë.

Ibën Haxheri thotë se Ibën Xhevzi ka thënë:arsyeja e frikës për fëmijët në këtë kohë është seme ndyrësinë, të cilën kanë shejtanët është epranishme në pjesën më të madhe të kësaj kohe,

tyre ishte edhe djali i Nuhut, alejhiselam.

- Në mesin e atyre që nuk besuan?- Po.- Ai e thirri: “O biri im, hip me ne e

mos u bëj me mohuesit!” (Hud, 42)(i biri tha): “Unë do të strehohem

në një mal, i cili do të më ruajë ngauji.”

Nuhu, alejhi selam iu përgjigj: “Sotaskush nuk do të kursehet nga dënimii Allahut, përveç atij që e mëshironAi!” Një valë në mes tyre i ndau dhe aiu fundos.” (Hud, 43)

- Sa keq që nuk e dëgjoi babën evet!

- Ashtu është bijë, Allahu tek çdopopull ka dërguar pejgamberë, që t’ithërrasin në rrugën e vërtetë, tabesojnë Allahun se Ai është i VetmiKrijues i Tokës, ujit, diellit, hënës...“Ai ju lëshon nga qielli shi me bollëk...Ju bën të keni kopshte dhe ju jeplumenj.” (Nuh, 11-12)

- Nënë po të mos na jepte Allahuujë, ne nuk do të kishim me se tambushnim pishinën që tëfreskoheshim në këtë ditë kaq tënxehtë!

- Ashtu është, prandaj duhetthënë: ELHAMDULILAHI RABILALEMIN (Çdo lavd-falënderim i përketAllahut, Zotit të botëve.)

Pra, nënë e dashur, ti që e mbanpenën e artë në dorë, mos e neglizhopër asnjë çast fëmijën tënd, edheatëherë kur ai loz me anije letre,shkruaje të vërtetën në shpirtin e tijtë bardhë, sepse të vërtetën nuk efshin dot asnjë lloj gome e botës dhefëmija yt do ta kujtojë edhe atëherëkur do të lundrojë me anije tëvërtetë...

MBRONIFËMIJËT TUAJnjë numër i madh i tyre i japin rëndësi mësimeve fetare sinamazin, nënshtrimin ndaj Allahut dhe të Dërguarit të tij, sidhe moralin e lartë që duhet të ketë një fëmijë duke ineglizhuar gjërat e jetës së përditshme

38

FAMILJA

ndërsa dhikrin që të mbron prej shejtanëveshumica e fëmijëve nuk e dinë. Pastajshejtanët që kanë mundësi t’i dëmtojnë ata,i dëmtojnë fëmijët, e kjo është arsye për t’ubrengosur dhe për t’u kujdesur për fëmijëtnë këtë kohë. E urtësia kësaj pune këtuqëndron sepse shejtanët shpërndahen gjatëkësaj kohe dhe se lëvizja e tyre gjatë natësështë më e lehtë se sa gjatë ditës, sepseerrësira u ofron forcë më të madhe njësoj siçdo send i zi, ashtu siç ka ardhur në hadithine Ebu Dherrit, kur është pyetur: “Çfarë taprish namazin? Ai iu është përgjigjur(Pejgamberi): Qeni i zi, është shejtan.”Muslimi.

Me këtë hadith i Dërguari i Allahut iporosit prindërit dhe kujdestarët e fëmijëvepër një përkujdesje të veçantë dhe t’ilargojnë fëmijët nga gjërat që e dëmtojnëshëndetin e tyre trupor dhe shpirtëror.

Sinjalin e parë që jep ky hadith ështëstrategjia e gjerë e një edukatori tëmirëfilltë. Kur të bisedosh me edukatorëtpër përkujdesjen e duhur ndaj fëmijëve evëren se një numër i madh i tyre i japin

rëndësi mësimeve fetare si namazin,nënshtrimin ndaj Allahut dhe të Dërguarittë tij, si dhe moralin e lartë që duhet të ketënjë fëmijë duke i neglizhuar gjërat e jetës sëpërditshme. Por gjithashtu është një numëri madh kujdestarësh që kufizohen vetëm meshëndetin e fëmijëve të tyre, shkollimin dhegjërat e tjera të kësaj bote, duke ushkujdesur për mësimet fetare.

Feja Islame sillet me njeriun në atëformë, duke e llogaritur atë si qenie tëpërsosur trup – mendje – shpirt, siç është editur se feja nuk është dytësore dhe ekufizuar, por ajo është e lidhur ngushtë metë gjitha specifikat e njeriut. Çdo vegël oseaparat, i cili kryen një funksion nuk kamundësi ta kryejë një punë përveçse mendihmën e pjesëve përbërëse të saj. Sadovlerë të ketë ndonjë prej pjesëve të saj nukmundet që e vetme të kryejë funksionin pandihmën e pjesëve të tjera.

Çështja nuk mbaron me kaq, tani vijmëte një rregull i rëndësishëm nëfunksionimin e kësaj vegle, konkretishtmënyra e përdorimit dhe e lidhjes mes

39ALBISLAM | 1 Qershor 2009 | 8 Xhumadel Ahir 1430

FAMILJA

këtyre pjesëve. Njësoj është edhe çështja enjeriut, ai nuk duhet të angazhohet vetëmme anën shpirtërore, duke e lënë anash atëtrupore apo të kundërtën, por duhet t’ibashkojë të dyja, si dhe nuk është puna dhesjelljet e tij produkt i të gjitha pikëpamjevetë personalitetit të tij, por bashkëveprimi injërës me tjetrën. Prandaj edukatorët qëangazhohen me ndërtimin e personalitetittë njeriut dhe përgatitjen e tij duhet ta kenëparasysh këtë fakt, se nuk duhet të merrenvetëm me një aspekt duke anashkaluartërësinë e personit. Nëse njeriu e kuptonfenë dhe i mëson mënyrat e praktikimit tësaj gjatë jetës së tij nuk do të thotë se kjo endan nga krijimi mendor dhe mënyra e tëmenduarit e as nga stabiliteti, si dhe as ngashëndeti mendor. Sa prej njerëzve ekuptojnë këtë fe gabimisht, duke i vendosurdhe duke i kuptuar gabimisht argumentetdhe duke i komentuar gabimisht faktet, ekjo e metë është në ndërtimin epersonalitetit të atij personi. Sa burradështojnë në detyrimet ndaj grave të tyre,në administrimin e jetës familjare e sirezultat i kësaj është gjendja shpirtërore nëtë cilën jetojnë.

Ne duhet t’i përgatisim fëmijët dhenxënësit tanë me dy gjëra të rëndësishme,që nuk kundërshtohen njëra me tjetrën e asnuk ndahen.

E para- Adhurimin ndaj Allahut të vetëm,si dhe shpëtimin në botën tjetër.

E dyta- Arritjen e suksesit në këtë botëdhe duke e bërë jetën tonë këtu më tëlumtur.

Këto dy gjëra të rëndësishme tëkompletuara nuk kundërshtohen njëra metjetrën, ashtu siç thotë Allahu në librin e tijfisnik: “Dhe me atë që të ka dhënë Allahu,kërko (ta fitosh) botën tjetër, e mos lërmangët atë që të takon nga kjo botë, dhe bëjmirë ashtu siç të ka bërë Allahu ty, e mos bëjtë këqija në tokë, se Allahu nuk i do

çrregulluesit.”. Kasas, 77.Na ka treguar i Dërguari i Allahut se

kërkimi i furnizimit të njeriut ështëadhurim dhe shpërblehet për atë, si dheshpenzimi ndaj familjes llogaritet sishpenzim në rrugë të Allahut. Në lidhje mekëtë i Dërguari i Allahut thotë: “Vërtetmuslimani kur shpenzon për familjen e tij illogaritet sadaka.” Muslimi

Në anën tjetër vendosmëria e njeriutndikon në qetësimin e jetës shpirtërore dhenë jetën shoqërore. Vizita farefisnore,respektimi ndaj prindërve ndikon nëvazhdimin e të menduarit dhe të vepruaritpozitivisht ndaj të tjerëve. Sjellja e gruassipas mësimeve fetare duke respektuarbashkëshortin e saj ndikon pozitivisht nëmenaxhimin e problemeve dhe në raportme sfidat që shfaqen në familje.

Ajo që u përmend më lart e vërtetonrëndësinë dhe rolin e edukatorëve nëformimin e plotë të personalitetit të njeriut,dhe kjo strategji në kontekstin e edukatësdo të lerë gjurmë në synimet e edukatorëve,që të kenë një qasje më të gjerë dhegjithëpërfshirëse, që të lë gjurmë nëpërmbajtjen dhe metodologjinë edukative,dhe në metodat e këshillimit, mësimit,formimit dhe në personalitetin e edukatoritdhe profesionalizmin e tij.

Përshtati nga arabishtja: Bashkim BAJRAMI

.... Vizita farefisnore, respek-timi ndaj prindërve ndikon nëvazhdimin e të menduarit dhetë vepruarit pozitivisht ndaj tëtjerëve...

“ “

40

FAMILJA

ADIL IBËN SAD EL HAUFI

Fëmijët tanë janë kapital i çmuarthemelor, rrugë për fitim të bollshëmdhe me lejen e Allahut garanci nga

varfëria. Fëmijët gjithashtu janë burim imëvonshëm i sevapeve edhe pas vdekjessonë: “Kur vdes biri i Ademit i ndërpritenveprat e tij, me përjashtim të tre vetëve:kush ka dhënë lëmoshë rrjedhëse, ai që kalënë dituri të dobishme dhe kush ka lënëfëmijë të hairit dhe lutet për prindërit.”(Muslimi), si dhe fjalët e të Dërguarit sal-lallahu alejhi ue selem: “Vërtet njeriungrihet në shkallë të lartë në xhenet dhe dotë thotë: nga më vjen kjo pozitë? Atij ithuhet: në bazë të istigfarit të fëmijës tëndpër ty.” (Imam Ahmedi, Albani thotë:hadithi është autentik).

Dhe nesër do t’i shohim se si, mendihmën e Allahut i marrin në duart e vetagjërat të rëndësisë jetësore për ndërtimin evendit, të shërbimit të umetit dhe të fesë. Neduhet ta investojmë mundin, pasurinë dhefuqinë mendore tek fëmijët tanë, të ndajmëkohë për edukimin e tyre, t’i dërgojmë tamësojnë Kuranin, t’ua mësojmë rregullatelementare të Islamit, si dhe disa gjëra tjeratë vlefshme për jetën e kësaj bote. T’i nxisimta lexojnë drejt Kuranin, të memorizojnëhadithe profetike dhe poezi të profetëve tëzgjedhur. Të formojmë tek ata njëpersonalitet të dalluar, të zhvillojmë tek ataaftësi për gjëra të dobishme, si dhe t’indihmojmë t’i skicojnë synimet dhe

qëllimet frytdhënëse në jetën e tyre, e nësene s’kemi mundësi, t’ua zgjedhimedukatorin. Të theksojmë tek ataqëndrueshmërinë në besimin e shëndoshëIslam, të interesohemi për lëndët që mësonfëmija, të kujdesemi për nevojat e tyre dhetë punojmë me ata me mirësjellje dhebutësi.

Nevoja e umetit për burra të dalluarqartësohet përmes aspiratës së OmerFarukut kalifi i dytë, i cili në një rast kathënë: “Dëshiroj një shtëpi plot me burra,siç janë Ebu Ubejde ibën Xherahu, Muadhibën Xhebeli dhe Selimi, shërbëtori i EbuHudhejfes, që t’i shfrytëzoj ata në rrugë tëAllahut”. (“Sifetu safve” i Ibën Xheuzijes, fq.155)

Studimet shkencore thonë se 70% tësjelljeve të veta njeriu fillon t’i kristalizojënë pesë vitet e para të jetës. Këtë e vërtetonedhe Imam Gazaliu, i cili ka thënë: “Fëmijaështë amanet në duart e babait, zemra e tijështë e pastër si margaritari, e dëlirë, epastër nga çdo vijë dhe laramani. Fëmijapranon gjithë çka i drejtohet atij, dhekështu nëse mësohet dhe stimulohet për tëmirë, atëherë ai do të jetojë në këtëambient, dhe prindërit bëhen pjesëmarrësnë shpërblimet e tij. Mirëpo nëse mësohetdhe udhëzohet për të keqen, të dëmshmendhe shkatërruesen, atëherë mëkati do tëbjeri në qafën e edukatorit dhe kujdestarittë tij”. (Fejdul kadir, 3/522)

Fëmija edukohet në fazat e hershme tëjetës së tij, kurse ndikimi më i madh i kësajedukate vjen në shprehje në vitet e

BËJE NJË NJERI!Një fjalë e urtë kineze thotë: “Nëse dëshiron të mbledhësh bereqet për një vit mbill grurë, për dhjetë vitembill pemë, ndërsa për njëqind vite atëherë mbill njeri”.

41ALBISLAM | 1 Qershor 2009 | 8 Xhumadel Ahir 1430

FAMILJA

mëvonshme. Siç thotë edhe Imam Gazaliufëmija në mënyrë të zhdërvjellët i pranonudhëzimet dhe atë që sheh nga sjelljet eprindërve dhe të edukatorëve (mësuesve).Në këtë fazë fëmija e pranon atë çka i jepet,dhe ky fidan në të ardhmen do të jetë shumëfrytdhënës, do të jetë i fuqishëm dhe do tëpiqet. Ibën Kajimi ka thënë: Korrigjimi më idrejtë bëhet që në fëmijëri e nëse lihet qëfëmija të edukohet dhe adaptohet vetë mekëtë joedukatë, pastaj drejtimi i tij bëhet ivështirë”.

Në të kundërtën, nëse nuk sillemi mirëme këta margaritarë të çmuar, ne vetë meduart tona do t’i varrosim këta fëmijë tëmrekullueshëm, të dalluar dhemendjemprehtë, e kuptuam këtë apo nuk ekuptuam. Hulumtimet shkencore tregojnëse përqindja e talenteve të aftë deri nëmoshën 5 vjeç arrin në 90 %, që të bie në 10% në moshën prej 5 deri në 7 vjeç, kurse nëmoshën 8 vjeç është vetëm 2 %. Gishtiakuzues i drejtohet mënyrës së sjelljes tonëme fëmijët, ose në rrugën e edukimit, ose nëmetodologjinë e arsimimit, e bile, bile nëdrejtim të sociologëve. Dhe në vend që të

zhvillohet ky kreativitet dhe pastaj të ruhet,punohet në shkatërrimin dhe zhdukjen emësimeve.

Shejh Ibën Sadiu për ajetin kuranor:“Allahu ju urdhëron për fëmijët tuaj.” (Nisa11), ka thënë: “O ju prindër! Fëmijët tuajjanë amanet tek ju dhe Allahu ju urdhëronqë t’u mësoni më të dobishmen në fenë dhedunjanë e tyre, t’i arsimoni dhe t’i edukoni,t’i aftësoni që të mbrohen nga gjëratshkatërruese, t’i urdhëroni me nënshtrim edëgjueshmëri ndaj Allahut, të mbahen fortpas devotshmërisë në vazhdimësi”.

Gjithashtu me rëndësi është që të dimë,se nuk është e domosdoshme që rezultatet eedukimit të fëmijëve t’i shohim para syvetanë menjëherë, në çfarëdo faze të jetës sëtyre. Edukimi i fëmijëve i përngjan drurit tëbambusë, i cili vazhdon të rritet për 4 vitepas mbjelljes së farës. Gjatë kësaj kohe duketvetëm bula e vogël nga koka e farës, e cilame fijet e forta të rrënjës e shpon tokën dhedel jashtë. Në vitin e pestë lartësia e druritarrin në 25 metra!

Kështu edhe ne nuk i shohim menjëherërezultatet e mundit tonë gjatë edukimit tëfëmijëve tanë. Mirëpo një ditë prej ditësh,me fuqinë e Allahut, do ta korrim bereqetine të mbjellave tona. Pra, mos ta ngutimfrytin dhe mos të presim si të mpirë gjatëtërë rrugës së edukimit.

Nga arabishtja: Zeki ÇERKEZI

...Nëse nuk sillemi mirë mekëta margaritarë të çmuar, nevetë me duart tona do t’i varrosim këta fëmijë tëmrekullueshëm, të dalluar dhemendjemprehtë...

“

“

42

TEFSIR

SHKRUAN: GENC PLUMBI

Në Tefsirin e Ibën Ebu Hatimitshënohet: “Na përcillet nga Abdulazizibën Ebu Davudi se ka thënë: “Më

është komunikuar se i Dërguari i Allahutsal-lallahu alejhi ue selem ka lexuar këtëajet “O ju që keni besuar! Shpëtojeni vetendhe familjen tuaj nga Zjarri, lënda djegëse

e të cilit janë njerëzit dhe gurët”, ai ialexoi shokëve të tij e në mesin e tyre ishtenjë i moshuar që tha: “O i Dërguari iAllahut! A janë gurët e Xhehenemit sigurët e dynjasë?!” Profeti sal-lallahualejhi ue selem tha: “Pasha Atë që kashpirtin tim në dorën e Tij. Një shkëmbprej shkëmbinjve të xhehenemit është mëi madh se malet e dynjasë.” Burrit i ra tëfikët dhe i Dërguari i Allahut sal-lallahu

“SHPËTOJENI VETEN DHE FAMILJEN TUAJ”Allahu thotë: “O ju që keni besuar! Shpëtojeni veten dhe familjen tuaj nga Zjarri, lënda djegëse e të cilit janënjerëzit dhe gurët. Atë (zjarrin) e mbikëqyrin engjëj të rreptë e të ashpër, që nuk e kundërshtojnë Allahun përasgjë dhe bëjnë atë me të cilën urdhërohen.”

43ALBISLAM | 1 Qershor 2009 | 8 Xhumadel Ahir 1430

TEFSIR

alejhi ue selem vuri dorën mbi gjoksin etij. Ai ishte gjallë dhe i Dërguari i Allahutsal-lallahu alejhi ue selem e thirri dhe itha: “Thuaj la ilahe il-lallah”. Burri e thadhe i Dërguari i Allahut sal-lallahu alejhiue selem e përgëzoi me Xhenet.”

Ibën Batali shprehet në komentin e tijpër Sahihul Buhari: “Çdo besimtar duhett’i mësojë fëmijëve të tij besimin e pastërqë në vogëli dhe t’i mësojë detyrimet që utakojnë. Ai nuk duhet t’u mësojë atyrekundërshtitë e mohuesve dhe as dyshimetqë hedhin ata që anojnë nga e shtrembranë zemrat e tyre, sepse diskutimet në tëtilla gjëra ka mundësi t’u trashëgojnëatyre dyshime.”

Ibën Batali vazhdon: “Na përcillet ngaIbën Eslemi, se kur zbriti ajeti “O ju qëkeni besuar! Shpëtojeni veten dhefamiljen tuaj nga Zjarri” njerëzit thanë: “Oi Dërguari i Allahut, ne e ruajmë vetentonë, por si mund të ruajmë familjentonë?” Profeti sal-lallahu alejhi ue selemtha: “Duke i urdhëruar që t’i bindenAllahut dhe t’i ndaloni ata nga gjynahet etyre ndaj Allahut.”

Muhamed Minaviu thotë në “Fejd el-Kadir”: “Sjellja më e mirë që mund t’imësohet fëmijëve është sjellja me Allahunkur janë në vetmi, siç është turpi dhembështetja tek Ai. Ndërsa ndër sjelljet eshfaqura mund t’i mësojë ruajtjen ekufijve dhe të drejtave të njerëzve,edukimi me sjelljet e Islamit dhe tëProfetit sal-lallahu alejhi ue selem nëzbatimin e Suneteve të mëdha apo tëvogla qofshin, shoqërinë me Kuranin dhebindjen ndaj tij gjithë respekt. Pastaj tëvazhdojë me dijet fetare, që janë kulmi isjelljes dhe më tej sjelljen me njerëzit,butësinë, dashurinë dhe durimin ndajtyre.”

Taberiu në Tefsirin e tij shprehet: “O juqë keni besuar tek Allahu dhe i Dërguari i

Tij “Shpëtojeni veten”, pra, mësojaninjëri-tjetrit ato dije, të cilat i shpëtojnë tëafërmit tuaj - që i mësoni - nga Zjarri, tëcilin ata mund ta largojnë, nëse veprojnëduke iu bindur Allahut. Pra, punoni nëadhurimin e Allahut.”

Më tej, Allahu xhele shanuhu thotë:“familjen tuaj nga Zjarri” që do të thotë:mësojini familjes tuaj adhurimin e Allahutnëpërmjet të cilit ata do të mund tëshpëtojnë veten e tyre nga zjarri ixhehenemit. Ali ibën Ebu Talibi rrethajetit: “Shpëtojeni veten dhe familjen tuajnga Zjarri” ka thënë: “Edukojeni familjentuaj dhe mësojeni atë.”

Ibën Abasi, rreth ajetit: “Shpëtojeniveten dhe familjen tuaj nga Zjarri” kathënë: “Punoni në adhurimin e Allahut,ruhuni nga gjynahet ndaj Allahut,urdhërojeni familjen tuaj që të përkujtojëAllahun, që Allahu t’ju shpëtojë ngaZjarri.” Ndërsa dijetari me emrinMuxhahid ka thënë: “Frikësojuni Allahutdhe këshillojeni familjen tuaj që të ketëfrikë Allahun.” Një dijetar tjetër me emrinKudate, ka thënë: “Njeriu mund ta mbrojëfamiljen e tij duke i urdhëruar ata që t’ibinden Allahut, duke i ndaluar që të bëjnëgjynahe, duke i nxitur të zbatojnëurdhëresat e Allahut, duke i urdhëruardhe ndihmuar ata për këtë. E kur të shohëse dikush prej tyre e kundërshtonAllahun, e zmbraps dhe e kritikon.”

Në Tefsirin El Mujeser thuhet: “O ju, qëi keni besuar Allahut dhe të dërguarit tëTij! Ruheni veten tuaj duke iu bindur asajqë Allahu ka urdhëruar dhe dukebraktisur atë që Ai ua ka ndaluar. Ruhenifamiljen tuaj prej asaj që ruani vetvetennga Zjarri, lënda djegëse e të cilit janëgurët dhe njerëzit, për dënimin e të cilëvejanë ngarkuar engjëj të fortë e të ashpërnë sjellje, të cilët nuk e kundërshtojnëAllahun në atë që Ai i urdhëron dhe

44

TEFSIR

zbatojnë udhëzimet e urdhëruara.” IbënSadiu thotë: “O ju, që Allahu ju ka falurmirësinë e besimit! Plotësojini detyrimetdhe kushtet që rrjedhin prej tij.

Fjala “Shpëtojeni veten dhe familjentuaj nga Zjarri”; të ruash vetveten do tëthotë ta detyrosh atë që të plotësojëurdhrin e Allahut dhe t’i largohet asaj qëAi ka ndaluar, të pendohet për të gjithaveprat që e zemërojnë Allahun dhe kanë sipasojë ndëshkimin e Tij. Ndërsa ruajtja efamiljes, pra e fëmijëve, bëhet duke iedukuar dhe duke i mësuar, duke idetyruar të respektojnë urdhrin e Allahut.Në të kundërt, robi nuk mund të shpëtojëndryshe, vetëm nëse zbaton për veten e tijatë që Allahu urdhëron. Nën kujdestarinëe robit përfshihen gratë, fëmijët dhefamiljarët e tjerë, që janë në kujdesin e tij.

Allahu xhele shanuhu e ka përshkruarZjarrin me të tilla cilësi, në mënyrë që t’indërgjegjësojë robërit ndaj rrezikut që ukanoset nëse e neglizhojnë dhe nuk emarrin parasysh atë. Ai xhele shanuhuthotë: “lënda djegëse e të cilit janënjerëzit dhe gurët”, ashtu siç thotë në njëajet tjetër: “Ju (o banorë të Mekës) dhe ataqë i adhuroni përveç Allahut do të jenilëndë djegëse e xhehenemit, në brendi tëtë cilit do të hidheni.” (Enbija 98.)

Fjala e Allahut xhele shanuhu: “Atë(zjarrin) e mbikëqyrin engjëjt të rreptë etë ashpër” do të thotë: Ata kanë sjellje tëashpër, qortim të fortë, të frikësojnë mezërat dhe pamjet e tyre dhe i poshtërojnëbanorët e Zjarrit me forcën e tyre. Atazbatojnë urdhrat e Allahut, që kavendosur për banorët e Zjarrit tëndëshkohen dhe të dënohen rëndë: “nuk ekundërshtojnë Allahun për asgjë dhebëjnë atë me të cilën urdhërohen.”Gjithashtu në këtë ajet lavdërohen engjëjtbujarë për bindjen e tyre të plotë ndajurdhëresave të Allahut xhele shanuhu.

Në tefsirin e tij Sheukani thotë:“Mukatil ibën Sulejmani thotë:“Shpëtojeni familjen tuaj nga Zjarri i botëstjetër duke u mësuar sjelljet e mira.” IbënXheriri thotë: “Ne e kemi për detyrë që t’umësojmë fëmijëve tanë fenë dhe mirësinë,duke mos lënë pas dore mësimin e sjelljessë mirë. Për këtë flet edhe fjala e Allahutxhele shanuhu: “Urdhëroje familjen tëndetë falë namaz, e edhe ti vetë zbatoje atë…”(Taha 136) dhe “Dhe tërhiqja vërejtjenfarefisit tënd më të afërt.” (Shuara; 214).”

Më tej Ibën Xheriri vazhdon: “Atë(zjarrin) e mbikëqyrin engjëjt të rreptë”do të thotë se Zjarri ka mbikëqyrësit e vet,të cilët marrin përsipër ndëshkimin ebanorëve të tij, të rreptë dhe të ashpër meta, pa i mëshiruar, nëse ua kërkojnë diçkatë tillë, sepse Allahu xhele shanuhu i kakrijuar nga zemërimi i Tij. Disa komentuesjanë shprehur: “Ata janë të rreptë nëzemra dhe të fuqishëm në trupa” dhe disatë tjerë janë shprehur: “Ata janë të rreptënë fjalë dhe të ashpër në vepra.” Ndërsafjala e Allahut xhele shanuhu “bëjnë atëme të cilën urdhërohen” do të thotë: izbatojnë urdhrat e Tij në kohën e vet; asnuk i vonojnë, as nuk e përshpejtojnëzbatimin e tyre.”

Ibën Ashuri shprehet në Tefsirin e tij:“Kthimi i njerëzve dhe i gurëve në lëndëzjarri tregon se zjarri i Xhehenemit do tëjetë i ndezur përpara se njerëzit të hidhennë të dhe se ata (njerëzit dhe gurët) do të

...Njeriu mund ta mbrojëfamiljen e tij duke i urdhëruarata që t’i binden Allahut,duke i ndaluar që të bëjnëgjynahe...

“ “

45ALBISLAM | 1 Qershor 2009 | 8 Xhumadel Ahir 1430

TEFSIR

ndizen prej tij, sepse zjarri i Xhehenemitështë burimi i të gjithë nxehtësisë. Nëlibrin Muveta është shënuar hadithi iProfetit sal-lallahu alejhi ue selem: “Zheguështë prej shfryrjes së Xhehenemit.” Kjodo të thotë, se nëse biri i Ademit bie nëkontakt me të, lëkura e tij do të digjet,ndërsa guri do të skuqet.”

Ibën Xheuzi shprehet në Tefsirin e tij:“Ebu Salihu përcjell nga Ibën Abasi, se kathënë: “Mbikëqyrësit e Zjarrit janënëntëmbëdhjetë. Midis dy shpatullave tëtyre është sa rrugëtimi për një vit. Forca enjëri prej tyre është aq e madhe sa kurgodet me kopan merr me vete 70 mijënjerëz drejt e në brendësi të xhehenemit.”

Nisaburi thotë: “Në fjalën e Tij xheleshanuhu: “Shpëtojeni veten dhe familjentuaj” është një urdhër për të ruajturvetveten. Në hadith thuhet: “Allahu emëshiroftë atë njeri që thotë: “O familjaime! Bëni kujdes me namazin tuaj, meagjërimin, me zekatin, me të vobektin, mejetimin dhe me fqinjin tuaj”, me shpresënse Allahu do t’i bashkojë ata me të nëxhenet.”

Maverdiu thotë: “Rreth ajetit “O ju, qëkeni besuar! Shpëtojeni veten dhefamiljen tuaj nga Zjarri” Ibën Mesudithotë: “Nëse Allahu thotë “o ju, që kenibesuar” dëgjoje me kujdes, sepse osebëhet fjalë për një të mirë me të cilënurdhërohesh, ose bëhet fjalë për një tëkeqe për të cilën të tërhiqet vëmendja.”

Ajeti “shpëtojeni veten” mund tëmarrë tri kuptime:

1- Familja juaj le të ruajë vetvetennga Zjarri. Këtë e thotë Dahaku.

2- Urdhërojeni familjen tuaj që tëpërkujtojë Allahun dhe të lutet dhe Allahut’ju ruajë juve me ta. Këtë e përcjell EbuTalha nga Ibën Abasi.

3- Shpëtojeni veten me veprat tuajadhe shpëtojeni familjen me këshillat tuaja.

Këtë e thotë Kudate dhe Muxhahidi.

Rreth këshillës që i shpëton ata ngaZjarri ka tri mendime:

1- T’i urdhërojë ata që t’i bindenAllahut dhe t’i ndalojë nga gjynahet. Këtëe thotë Kudate.

2- Ua mëson detyrimet dhe i edukonpër jetën e tyre në dynja.

3- Ua mëson mirësinë dhe i urdhëronme të, si dhe ua mëson të keqen dhe indalon nga ajo.

Mukatili thotë: “Kjo është detyra e tijkarshi vetes, fëmijëve, robërve dherobëreshave të tij.”

Rreth fjalës së Allahut xhele shanuhu:“lënda djegëse e të cilit janë njerëzit dhegurët” ka tri mendime në lidhje me gurëtdhe njerëzit:

1- Ata janë gurët që kanë adhuruarderisa të dëshmojnë se çfarë i solli fundi ityre në Zjarr. Allahu xhele shanuhu e kasqaruar këtë me fjalën e Tij: “Ju dhe ajo qëadhuruat juve përveç Allahut do të jenilëndë e Xhehenemit.” (Enbija; 98.)

2- Ata janë gurë prej qibriti, forcadjegëse e të cilëve shtohet bashkë meZjarrin. Përmendja e tyre tregon përshtimin e kërcënimit dhe të dënimit. Këtëe thotë Ibën Mesudi dhe Muxhahidi.

3- Allahu xhele shanuhu i kapërmendur gurët për të treguar se zjarriqë djeg gurët arrin t’i djegë njerëzit mëshumë.

Lusim Allahun xhele shanuhu që të naruajë neve dhe familjet tona nga Zjarri inxehtë i Xhehenemit me mëshirën dhebujarinë e Tij të pafund.

Amin

46

HADITH

SHKRUAN: LULZIM SUSURI

Në një transmetim tjetër përmendet:“Ruaje Allahun do ta kesh para vetes, njihutek Allahu (me adhurim) në lehtësi do tënjohë Ai në vështirësi. Dije se çdo gjë (mirësi,fatkeqësi...) që të është shmangur nuk kamundur assesi të të godasë, dhe e kundërtaçdo gjë që të ka goditur nuk ka pasur mundësit’i shmangesh. Dije se ndihma vjen pas sabrit,fitorja vjen pas sprovës dhe pas çdovështirësie vjen lehtësimi.”

Zinxhiri i hadithit:Transmetimin e parë e shënon imam

Tirmidhiu në Sunenin e tij, i cili njihetndryshe edhe me emrin “El Muxhteba”,

hadithi nr. 2516. Ai transmetohet me sened tësaktë, të gjithë transmetuesit, përveç dy prejtyre, janë transmetues nga të cilët shkruajnëBuhariu dhe Muslimi në librat e saktë të tyre.Transmetuesi i parë, prej dy të veçuarve mëlart, është Kajs ibën Haxhaxhi nga i cilitransmetojnë shumë nxënës të tij dhe të ciline konsideron besnik në transmetim IbënHibani në librin e tij “Eth Thikat”, ndërsa EbuHatimi për të thotë: “Transmetues i mirë”hadithet e të cilit i saktëson edhe vetëTirmidhiu. Kurse transmetuesi i dytë ështëHanesh Sanani, transmetues nga i cili kashënuar hadithe vetëm Muslimi, kurseBuhariu jo. Sido që të jetë, transmetimi i parëështë i saktë, të cilin e saktëson (bazuar nëkëtë zinxhir) vetë imam Tirmidhiu, shejh

O DJALOSH, RUAJE ALLAHUN...

Abdullah ibën Abasi, Allahuqoftë i kënaqur me të, thotë:“Isha i hipur në një kafshëpas Profetit, sal-lallahualejhi ue selem, i cili më tha:“O djalosh, do t’i mësoj cafjalë (do t’i jap ca këshilla):Ruaje Allahun, Allahu të ruanty, ruaje Allahun do ta keshnë anën tënde, nëse kërkongjë atëherë kërkoje atë prejAllahut, mos harro, se sikur itërë njerëzimi të bashkohenpër të sjellë ndonjë dobi qëAllahu nuk e ka caktuar përty, atëherë nuk do të kenëmundësi ta bëjnë atë të mirë,dhe në të kundërtën nësemblidhen për të bërë ndonjëtë keqe asgjë nuk mund tëbëjnë përveç asaj që Allahu eka caktuar. Janë ngriturlapsat dhe janë tharë letrat(në të cilat është shkruarcaktimi-kaderi).”

47ALBISLAM | 1 Qershor 2009 | 8 Xhumadel Ahir 1430

HADITH

Albani etj. Kurse transmetimin e dytë eshënon imam Ahmedi, 1/293, Ebu Jala, nr.2556 etj., transmetime këto zinxhiri i të cilëveështë më i dobët, se i të parit, por duke ubazuar në transmetimet dhe rrugët e shumtatë këtij teksti më e pakta që mund të gjykohetrreth këtij hadithi do të ishte ta quanim“hadith të mirë” (hasen). Është për t’u për me -ndur fakti se imam Ahmedi në transmetimine tij i ka bashkuar të dy këto transmetime nënjë hadith të vetëm duke mos e ndarë atë, siçvepruam ne në ndarjen e tij.

Rëndësia e hadithit:Hadithi i lartpërmendur është prej

më madhështorëve në temën e tij. Ai nëvetvete përmend udhëzime bazë, të cilat nukkanë të zëvendësuar në kapitujt e tyre.Hadithi është i ndarë në këshilla, të cilat nësedo të ndaleshim dhe t’i shpjegonim secilënveç e veç do të duhej të shkruheshin fletë tëtëra. Kjo edhe për faktin se këshilla të tillajanë formula dhe çelësa për kapitujt rreth tëcilëve ato flasin. Ky është një hadith, të cilinçdo prind duhet ta mësojë së pari vetë e pastajedhe fëmijëve të vet. Kjo për arsye serregullat e përmendura në të janë pjesë ebesimit pa të cilat ai do të ishte i mangët.

Disa nga dijetarët thonë: “Meditova rrethkëtij hadithi kuptimi i të cilit më bëri aqshumë përshtypje, sa për pak e humbavetëdijen. Mjerë për ata që nuk kanë njohurirreth këtij hadithi”

Komentimi i hadithit: Nëse do të ndaleshim për t’ia dhënë hakun

këtij udhëzimi dhe këshille profetike padyshim do të na duhej shumë kohë dhehapësirë, gjëra të cilat nuk i kemi nëdispozicion, as njërën e as tjetrën. Sa për t’uargumentuar për atë që thashë dua tëpërmend faktin se Ibën Rexhebi, Allahu emëshiroftë, këtë hadith e komentoi në njëvëllim të plotë të përbërë prej disa qindra

faqesh. (Ky vëllim titullohet: “Nurul iktibas fimishkat uesijetin-nebiji libni Abas”, libër i ciliu botua për herë të parë në vitin 1347 h. nëMekë, ndërsa po përgatitet botimi i tij edhenë gjuhën shqipe). Në këtë rast do t’i veçojame përgjigje dy pyetje, e para: çfarë do tëthotë shkurtimisht çdo këshillë e Profetit, sal-lallahu alejhi ue selem, pra, cili është kuptimii drejtë i secilës prej tyre dhe pyetja e dytë:cila ishte strategjia profetike që zgjodhi njëdjalosh të moshës së re për ta këshilluar mefjalë të tilla madhështore, pse ato nuk ia thadikujt më të moshuar, cila ishte prapavija ezgjedhjes së këtyre fjalëve dhe kësaj moshedhe çfarë i lidh ato të dyja ndërmjet tyre.

“O djalosh, do t’i mësoj ca fjalë (do t’i jap cakëshilla)”

Kjo mënyrë se si e fillon këshillën nëpsikologji njihet si ndër më të efektshmet përtë zgjuar interesimin e dëgjuesit për fjalët qëvijnë në vazhdim, gjë të cilën çdo mësues apopedagog duhet ta përdorë me nxënësit e vet.Pra, Profeti, sal-lallahu alejhi ue selem,dëshironte të zgjonte interesimin maksimaltek Ibën Abasi, radijallahu anhu, që këshillatt’i mbante mend sa më mirë, sepse do të vintedita që ai t’ua mësonte të tjerëve. Sipashistorisë ashtu ndodhi, pra, Ibën Abasi imbajti mend mirë ato fjalë, i transmetoi atopa i harruar dhe ajo që është për t’u habiturështë se i vetmi sahabi, i cili transmeton këtëhadith ishte Ibën Abasi. Kjo gjë na jep tëkuptojmë se interesimin që donte të ngjallteProfeti te ky djalë nuk ishte pa qëllim.

“Ruaje Allahun Allahu të ruan ty, ruajeAllahun do ta kesh në anën tënde” (RuajeAllahun do ta kesh para vete)

Allahu nuk ka nevojë që dikush ta ruajë,kjo për arsye se Ai nuk ka frikë nga askushdhe nuk ka nevojë për askënd, është iGjithëfuqishëm dhe Zot i çdo sendi. Për të kanevojë çdokush e Ai s’ka nevojë për askënd.Pra, me fjalën “Ruaje Allahun” këtu është siqëllim ruaji kufijtë e caktuar nga Allahu,

48

HADITH

kryeji urdhëresat e Tij dhe largohu ngandalesat e Tij. Nëse vepron kështu, atëherë sirezultat i saj është që Ai të të ruajë ty nga çdoe keqe. Pra, ruajtja jote e Allahut nuk ikthehet askujt tjetër me dobi përveçse vetestënde. Njeriu nuk e ruan Allahun, pra Qeniene Tij, nuk e ruan gjithësinë e Tij, planetët, yjet,diellin e as hënën, por vetëm dy gjëra që nëkrahasim me ato të parat janë shumë kërkesatë vogla, pra, kërkohet prej njeriut t’i kryejëfarzet dhe të largohet nga haramet, e ngamirësia e madhe e Zotit, Ai si shpërblim eruan njeriun në këtë botë dhe në botën tjetër,ia ruan trupin dhe shpirtin e tij. Nga njeriukërkohet shumë pak kurse kundrejt saj i jepetsi shpërblim shumë më tepër, e kjo ështëmirësia e Zotit, që ia jep atyre që do ngarobërit e vet.

Jo vetëm që e ruan besimtarin, por edhekalon në anën e tij apo para tij. Pra, kurbesimtari është në telashe Allahu do të jetë nëanën e tij dhe do ta ndihmojë atë, por edhenëse është në mëdyshje për ndonjë problemdhe nuk di nga t’ia mbajë, atëherë Allahu dota udhëzojë tek më e mira dhe më e drejta.

“nëse kërkon gjë atëherë kërkoje atë prejAllahut”

Kjo porosi është përmendur edhe në ajetine Allahut, të cilin e lexojmë shumë herë nëditë në pesë kohët e namazit, pra, ështëkëshillë e nxjerrë nga ajeti i katërt i suresFatiha: “Ij-jake nabudu ue ij-jake nestein”, qëdo të thotë: “Vetëm Ty të adhurojmë dhevetëm prej Teje ndihmë kërkojmë.”.

Kërkimi i gjërave ndahet në dy lloje: gjërapër të cilat mund të ndihmojë vetëm Allahudhe të tjera në të cilat mund të ndihmojnëedhe krijesat. Në këtë hadith futet lloji i parëi këtyre kërkesave, prej tyre do të veçonim:udhëzimin, faljen e gabimeve, forcimin nëadhurim, faljen e xhenetit, ruajtjen nga zjarrietj.; pra, shumica e tyre kanë të bëjnë meçështje të fesë. Kurse lloji i dytë është:ndihma mjekësore, ndihma me të holla për të

ndërtuar shtëpi, dërgimi i shokut me makinënga një qytet tek tjetri etj., në këtë porosiprofetike futet lloji i parë, sepse gjëra të tillakërkohen vetëm nga Allahu Fuqiplotë, qëështë i Vetmi që e ka mundësinë për tërealizuar gjëra të tilla. Me këtë këshillëProfeti, sal-lallahu alejhi ue selem, donte tëkrijojë tek Ibën Abasi besimin e patundur, sepër çdo fatkeqësi duhet të kthehesh tekAllahu dhe vetëm Atij duhet t’i lutemi.Zakonisht njerëzit, të cilët kanë bindje të tillamundësia për të devijuar tek ata është shumëe vogël, sepse ata për çdo gjë i kthehen Zotitdhe vetëm Atë e konsiderojnë Qetësues tëbrengave të tyre.

“Mos harro se sikur i tërë njerëzimi tëbashkohen për të sjellë ndonjë dobi, të cilënAllahu nuk e ka caktuar për ty, atëherë nukdo të kenë mundësi ta bëjnë atë të mirë, dhenë të kundërtën, nëse mblidhen për të bërëndonjë të keqe asgjë nuk mund të bëjnëpërveç asaj, të cilën Allahu e ka caktuar”

Përmes kësaj këshille Profeti, sal-lallahu alejhi ue selem, dëshironte që tek IbënAbasi të mbjellë besimin në caktimin(kaderin) e Allahut. Pra, çdo e mirë dhe e keqeështë e caktuar nga Allahu, por duhet pasurkujdes, që në çështjet e adhurimit të moskrijohet një bindje e tillë e kështu njeriu dukemenduar se nëse është shkruar tek Zoti të jetëprej adhuruesve, atëherë do të jetë i tillë dhee kundërta. Një bindje e tillë assesi nuk duhettë krijohet tek njeriu dhe kështu t’i lërëibadetet, përkundrazi duhet të punojë sa mëshumë punë të mira, duke mos pritur kaderinse çfarë do të bëjë me të. Profeti, sal-lallahualejhi ue selem, na mëson që të vrapojmë tekpunët e mira, sepse gjithkujt do t’i lehtësohetpuna ashtu si është shkruar për të, pra, do tëlehtësohen punët ashtu si do t’i drejtosh tivetë. Punët ndahen në dy grupe: punë në tëcilat njeriu nuk ka zgjedhje dhe të tjera në tëcilat ka zgjedhje. Për të parat ai nuk jepllogari, sepse ndodhin me dëshirën e Zotit

49ALBISLAM | 1 Qershor 2009 | 8 Xhumadel Ahir 1430

HADITH

duke mos pasur asnjë mundësi që njeriu tëndërhyjë në to, ku për këtë shkak edhe nukpyetet për to apo nuk merret në përgjegjësi.Ndërsa lloji i punëve në të cilat njeriu kazgjidhje dhe i punon me dëshirën e vet, ai dotë pyetet për to dhe do të japë llogari për to,duke mos harruar se edhe këto të funditnjeriu i punon vetëm pas dëshirës dhe lejes sëAllahut, sepse sikur të mos dëshironte Zoti, asato nuk do të mund t’i punonte robi. Në këtëpikë nuk dua të zgjerohem më shumë, sepseështë një temë mjaft e gjerë dhe që nuk kemihapësirën e duhur ta konkretizojmë mëtepër.

“Janë ngritur lapsat dhe janë tharë letrat(në të cilat është shkruar caktimi-kaderi).”

Kjo fjalë na jep të kuptojmë, se kaderi igjërave tashmë është i caktuar dhe i shkruar.Lapsat me të cilët është shkruar ai janëngritur, ngjyra me të cilën është shkruar dheletra në të cilën është shënuar janë tharë.Kaderi është shkuar pesëdhjetë mijë vite parase të krijoheshin të gjitha krijesat, sipastransmetimeve të sakta të haditheve.

“Njihu tek Allahu (me adhurim) në lehtësido të njohë Ai në vështirësi.”

Ky është një rregull mjaft i qartë për tëgjithë njerëzit, pra, nëse dëshiron që Allahu tëtë njohë dhe të ndihmojë, atëherë kur je nëvështirësitë më të mëdha duhet edhe ti tanjohësh Atë kur je në lehtësi. Kjo që

përmendet në këtë hadith u vërtetua nërastin e Junusit, alejhi selam, dhe të Faraonit,ku i pari ishte i njohur tek Allahu me adhurimnë kohë të mira, mirëpo kur ai hyri nëvështirësi, atëherë Allahu iu përgjigj në çastete tij më të vështira, pikërisht kur ai ishte nëbarkun e peshkut. Kurse me Faraonin ndodhie kundërta, ai nuk e njihte Zotin e vet nëlehtësi e atëherë kur kërkoi ndihmë ngaAllahu gjatë vështirësisë së mbytjes në ujë Ainuk iu përgjigj, pra, nuk e njohu.

“Dije se ndihma vjen pas sabrit”Nuk ka ndihmë e fitore pa sabër, e sabri

është veti e burrave. Ajo krijohet në zemrën enjeriut pasi ai të kalojë shumë peripeci mevendosmëri dhe bindje në fitore. Me sabër nëadhurim fitohet xheneti, me sabër në leximfitohet dija, me sabër ndaj armikut fitohetbeteja, me sabër ndaj lezeteve të dynjasëfitohet lufta ndaj shejtanit. Pra, kushdo prejnesh duhet ta ketë të pjekur në kokën e vet, sekurrfarë ndihme nuk vjen pa sabër,gjithashtu ndihma vjen veç pas telasheve,sepse po të mos kishte telashe, atëherë as nukdo të kishte nevojë për sabër.

“Fitorja vjen pas sprovës dhe pas çdovështirësie vjen lehtësimi.”

Më lart përmendëm se ndihma vjen passabrit, gjithashtu përmendëm se ndihmës iparaprin zakonisht sprova, sepse sikur të moskishte sprovë njeriu, nuk do të kishte nevojëpër sabër. Pra, ajo që u përmend më lartvërehet shumë qartë në këtë pjesë të hadithit,në të ceket se fitorja vjen pas sprovës, gjë ecila duhet ta stimulojë besimtarin, që kur tagodasë ndonjë sprovë të mos mërzitet,përkundrazi fillimisht duhet të bëjë sabër epastaj të shpresojë në fitoren sa më të shpejtë.Dhe pas çdo vështirësie duhet ta dijë se vjenlehtësimi. Sado që sprovat dhe vështirësitë tështohen, aq më afër është fitorja dhelehtësimi. Sa më shumë që njeriut fillojnë t’ishtohen sprovat, atëherë fillojnë t’i humbinshpresat nga njerëzit, gjë e cila e lidh

...Se mësime të tilla duhet t’ijepen njerëzve në rininë etyre, ku përmes kësimësimesh këta të rinj do tëburrërohen dhe do të kalitenpër të ardhmen, e cila ështënë duart e tyre...

“

“

50

HADITH

shpresën e vet vetëm me Allahun, ku si shkaki saj është edhe ndihma e shpejtë e Zotit,sepse prej kushteve të fitores është edhe t’ikëpusësh shpresat nga çdokush tjetër dhe tëlidhesh me Allahun.

***Pra, këto ishin këshillat, të cilat Profeti,

sal-lallahu alejhi ue selem, ia ka dhënë IbënAbasit. Fakti pse Resulullahu e zgjodhi këtëdjalë të ri për këto këshilla kaq madhështorena jep të kuptojmë, se çdo udhëheqës fetardhe çdo prind duhet t’ia ngulisë në zemërfëmijëve të tij këto fjalë, duke ia shndërruarato në pjesë të besimit. Pra, të gjithë të rinjtëduhet të kenë dije rreth ruajtjes së kufijve tëZotit, rreth kaderit, të mbështetet dhe tëkërkojë ndihmë vetëm nga Allahu, Atij t’iakushtojë adhurimin, kur është në lehtësi dheta dijë se ndihma vjen me sabër dhe ajo vjenpas çdo sprove, si dhe çdo vështirësi pas vetessjell lehtësimin. Nëse të gjitha këto irrënjosim në zemrën e çdo të riu, atëherë padyshim ai djalosh në jetën e tij do të jetë më ipërgatitur për çdo sfidë të saj dhe i gatshëmnë çdo kohë që të sakrifikojë për Allahun.

Sa i përket shkakut pse Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ue selem, zgjodhi një djalosh përkëto këshilla kaq madhështore, duke mos iathënë ato dikujt tjetër më të vjetër se ai; ndërurtësitë që do të veçonim është fakti seProfeti, sal-lallahu alejhi ue selem, mësoi njëtë ri, të cilit këto këshilla do t’i duheshin nëjetë. Ato kanë të bëjnë me jetën e njëbesimtari dhe meqë janë madhështore duhett’i mësoheshin çdo të riu, që t’i ketë si çelëspër jetën e tij dhe peripecitë me të cilat do tëndeshet në të ardhmen. Profeti, sal-lallahualejhi ue selem, gjithashtu duke i dhënë këtijdjaloshi këto këshilla na jep të kuptojmë, semësime të tilla duhet t’i jepen njerëzve nërininë e tyre, ku përmes kësi mësimesh këtatë rinj do të burrërohen dhe do të kaliten përtë ardhmen, e cila është në duart e tyre.

Raste të ngjashme me të Ibën Abasit,radijallahu anhu, në historinë profetike kemishumë, ku i Dërguari i Zotit, sal-lallahu alejhiue selem, i mësonte dhe i këshillonte të rinjtë,të cilët më vonë do të bëheshin bartës tëmësimeve profetike dhe udhëheqës të umetit.Ai, sal-lallahu alejhi ue selem, i tregoi Muadhibën Xhebelit në rininë e tij, se çfarë haku kaAllahu ndaj robërve të Vet dhe çfarë hakukanë ata ndaj Zotit. Enes ibën Malikut që nëfëmijëri i tregonte shumë fshehtësi dhe punëtë rëndësishme, të cilat nuk ia ka treguar asedhe sahabëve të mëdhenj, e kishte raste kurEnesi pyetej nga nëna e tij se çfarë punekishte kryer për Profetin, sal-lallahu alejhi ueselem, e ai ja kthente se nuk mundej tëtregonte, ngase është një e fshehtë mes tij dhetë Dërguarit. Pra, e edukoi ta mbajë fjalën dhetë mos e zbulojë fshehtësinë e tjetrit.

Abdullah ibën Omerin, radijallahu anhu, emori në betejën e Uhudit akoma pa i mbushurtë njëzetat. Usame ibën Zejdin e caktoikomandant suprem në një ekspeditë nënkomandën e të cilit ishin edhe sahabet më tëmëdhenj të asaj kohe, i cili edhe pse vdiqProfeti nuk u zmbraps e as nuk u demoralizuanga një fatkeqësi e tillë e kështu ta humbtebetejën, por përkundrazi vazhdoi përparaderisa korri fitore.

Raste të tilla në historinë profetike kashumë, përmes të cilave vërehet qartë seProfeti, sal-lallahu alejhi ue selem, ikushtonte shumë rëndësi rinisë, edukimit tëtyre, mbjelljes së akides së pastër në zemrat,vetëdijesimit të tyre, i burrëronte ata me vetinga më madhështoret, duke e ngriturvetëdijen tek ta përtej viteve dhe moshës nëtë cilën jetonin. Kjo mënyrë edukimi ishteshumë e suksesshme, ku si pasojë e saj shumëdjelmosha u bënë në të ardhmen njerëz tëmëdhenj, udhëheqës të umetit dhe historia etyre ruhet e gjallë edhe sot e kësaj dite.

51ALBISLAM | 1 Qershor 2009 | 8 Xhumadel Ahir 1430

BOTA ISLAME

EMIRATET E BASHKUARA ARABE(U. A. E.)

SHKRUAN: DRITON LEKAJ

Ana Gjeografike:Emiratet e Bashkuara Arabe është një

shtet arab në lindje të Gadishullit Arabik dhenë perëndim të kontinentit aziatik. Emiratetgjenden mbi bregdetin jugor të gjirit arabik.Ata kanë kufij detarë në veri-perëndim meKatarin, në perëndim me Arabinë Sauditedhe në jug-lindje me Sulltanatin e Omanit.Emri emiratet (principatat) rrjedh nga shtatëemiratet të cilat formuan mes tyre unionin e

ato janë: Imareti (principata) i Abu Dhabit,Dubait, Sharikas, Ras Al Hajmanit, Axhman,Umul Kajevin dhe Fuxhejres.

Ana Historike:Islami ka arritur në Emirate gjatë jetës së

Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem.Pas përfundimit të luftërave të Rides1, Halidibën Velidi u nis nga ky vend për çlirimin eIrakut dhe të vendeve të tjera.

Emiratet e Bashkuara Arabe bashkë -kohore konsiderohen si pjesë e krahinës, ecila historikisht njihet me emrin “Oman” dhesot përfshin Sulltanatin e Omanit dhe

TË DHËNA TË PËRGJITHSHMEEmri i plotë: Emiratet eBashkuara ArabeKryeqyteti: Abu Dhabi.Sipërfaqja: 83,600 km2.Banorët deri më 2006 :4,621,399 Përqindja vjetore e rritjes sebanoreve (2000 - 2005): 1.7% Përqindja e muslimanëve(vendasve): 100 %.Gjuha: Arabe.Monedha: Dërhemi iEmirateve. (AED)Pavarësia: 2 Dhjetor 1971(Ishte nën protektoratin eBritanisë së Madhe)Anëtar i Kombeve tëBashkuara: 9 Dhjetor 1971Anëtar i KonferencësIslamike: 1972.

52

BOTA ISLAME

Emiratet. Kjo krahinë ka përjetuar shumëngjarje gjatë historisë së saj. Gjatë paqes,përvoja detare e banorëve të saj si dhe flota etyre ka pasur ndikim të madh në zhvillimin etregtisë mes shteteve që kishin dalje nëOqeanin Indian, qofshin ato nga Azia, Afrikaapo Evropa, duke përdorur rrugët e njohuratregtare, gjithashtu kjo ka qenë edhe një ngashkaqet e luftërave në këtë zonë.

Në vitin 1968 Britania e Madhe pas njëpranie të gjatë në ato brigje vendosi tëtërhiqet nga Gjiri Arabik. Më parë Britania eMadhe kishte marrë nën protektorat emir -atet e atëhershme. Kjo tërheqje u mundësoiemirateve të bashkoheshin nën një sistemfed eral e që u realizua në vitin 1971. The -melues i këtij unioni ishte Zajid ibën SultanAli Nehjan, i cili edhe i udhëhoqi Emiratetderi më 2 Nëntor 2004 kur edhe vdiq.

Ana politike:Sistemi i qeverisjes në Emiratet e Bash -

kuara Arabe është federal dhe udhëhiqet ngakushtetuta, e cila u firmos më 2 Dhjetor 1971nga gjashtë emirate përveç asaj të Ras AlHajmes, e cila iu bashkua asaj më 10 Shkurt1972. Kushtetuta e atëhershme ishte epërkohshme gjersa u mbështet përfun -dimisht me disa përmirësime në vitin 1996.

Kryetari i Emirateve zgjidhet nga KëshilliSuprem i Federatës dhe zakonisht është ngafamilja Ali Nehjan – familja udhëheqëse eAbu Dhabit dhe nënkryetari zgjidhetzakonisht nga familja Maktum - familjaudhëheqëse e Dubait.

Këshilli Suprem Federal konsiderohetorgani më i lartë legjislativ dhe ka si detyrimpërca ktimin e politikave të përgjithshme dhenxjer rjes së ligjeve federale. Ky këshill për -bëhet nga udhëheqësit e shtatë emirateve.

Gjithashtu ekziston edhe KëshilliKombëtar, i cili përbëhet nga 40 anëtarë nga

shtatë emiratet. Numri i anëtarëve tëemirateve vendoset në bazë të numrit tëbanorëve. Ky këshill e ka rol këshillimor dhenuk ka ende kompetenca për nxjerrjen eligjeve. Politika e jashtme e Emiratevedallohet zakonisht për paanshmëri dhemosndërhyrje në punët e të tjerëve. Emiratetkanë përfaqësitë e veta në shumicën evendeve të botës përveç Izraelit.

Duhet theksuar se Emiratet e BashkuaraArabe kanë marrë një qëndrim konstruktivpër çështjen e Kosovës, që nga fillimi, i cili umishërua me përkujdesjen ndaj refugjatëvetë vitit 1999, pastaj investimin në disaprojekte zhvillimore dhe me karakter fetar,si dhe u kurorëzua me njohjen e pavarësisë sësaj më 14 tetor 2008.

Ana fetare:Të gjithë banorët e Emirateve janë

muslimanë. Në Abu Dhabi është i përhapurmedhhebi Maliki dhe në Dubai e në emiratete tjera është i përhapur medhhebi Hanbeli.Gjithashtu një pjesë e vogël e banorëve janëshiitë, por me këtë statistikë kemi parasyshbanorët vendas dhe jo në përgjithësi ata qëbanojnë aty, sepse në Emiratet banojnë njënumër i madh të huajsh, të cilët përbëjnë sëpaku dy të tretat e banorëve në përgjithësidhe që i përkasin feve të ndryshme.

Kur flasim për Islamin në Emirate nukmund të mos ndalemi pak te principata e

1 Luftërat e Rides: janë zhvilluar gjatë kalifatit të Ebu bekrit kundër atyre që lanë fenë islame pas vdekjes sëPejgamberit sal-lallahu alejhi ue selem apo mohuan disa nga detyrimet e Islamit.

...emiratet të cilat formuanmes tyre unionin e ato janë:Imareti (principata) i AbuDhabit, Dubait, Sharikas, RasAl Hajmanit, Axhman, UmulKajevin dhe Fuxhejres...

“ “

53ALBISLAM | 1 Qershor 2009 | 8 Xhumadel Ahir 1430

BOTA ISLAME

Sharikas (Sharja), një nga emiratet në të cilatana fetare është më e theksuar. Sharika ështëpërpjekur të mbaj ritmin e zhvillimit meemiratet e tjera, duke mos lënë anashaspektin fetar dhe duke iu përmbajtur atij nënjë masë të madhe edhe në arkitekturën esaj. Ajo është e njohur për xhamitë e saj tëbukura dhe me aktivitetet e shumta fetareislame. Gjithashtu Sharika ka një qytetuniversitar, që ngërthen në vetvete shumëinstitucione arsimore dhe qendrahulumtuese, por më të njohurat janë:Universiteti Amerikan i Sharikas dheUniversiteti i Sharikas. Sharika udhëhiqetnga familja Al-Kavasim, e cila është një ndërfamiljet më të vjetra aty.

Edukimi dhe Arsimi në EmirateQë nga zbulimi i naftës dhe fillimi i

periudhës së zhvillimit shteti i Emirateve ikushtoi rëndësi të posaçme arsimit. Shteti utregua bujar kundrejt çdo projekti, i cilikishte si qëllim ngritjen e cilësisë së arsimit,kështu që u rrit gradualisht një brez ishkolluar mirë dhe i aftë.

Rëndësia e arsimit për këtë vend del nëpah po të kemi parasysh, se kur u themeluanEmiratet më 1971 ata që dëshironin tëvazhdonin studimet detyroheshin të dilninjashtë vendit, sepse në Emirate arsimi më ilartë ishte ai i mesmi.

Mu për këtë shteti investoi shumë nëndër timin e infrastrukturës së arsimit, kë -shtu që u themeluan shkollat dhe uni ve rsi -tetet në të dyja sektorët, në atë qeveritar dheatë privat. Sot Ministria e Arsimit dhe eEdukimit ka plane të reja për ngritjen e

nivelit të arsimit në nivelet dhe kriteret mëtë larta ndërkombëtare, që të jenë nëpërputhje me strategjinë e re kombëtare.Mjafton të përmendet se 30 % e buxhetit tështetit në vitin 2007 u caktua për arsimin.

Ekonomia:Emiratet konsiderohen një nga shtetet

më të pasura arabe, si dhe radhitet e dyta pasArabisë Saudite. Të ardhurat personale janëshumë të larta. Emiratet janë një nga shtetetqë ekonomia e tyre mbështetet kryesisht nënaftën dhe derivatet e saj. Por kohët e funditEmiratet janë duke zhvilluar ekonominë esaj, duke pasur si qëllim që të mbështeten samë pak tek nafta. Qyteti i Dubaitkonsiderohet qendra kryesore financiare eEmirateve, si dhe e shteteve të Gjirit Arabiknë tërësi. Ai konsiderohet gjithashtu si njëndër qendrat financiare kryesore në botë dheështë qyteti më i shtrenjtë arab. Vlen tëpërmendet se Emiratet kanë shkallën më tëlartë të të pasurve në botë, ku numri imilionerëve ka kaluar shifrën e 75 mijëpersonave e që kap përqindjen rreth 8.8 %.2

Në Emirate kanë lulëzuar edhe industri tëtjera krahas industrisë së naftës dhe gazitnatyror, sikurse prodhimi i aluminit, indu -strisë ushqimore dhe asaj të rrobave. Emi -ratet gjithashtu eksportojnë prodhime buj -që sore, si pemët dhe perimet duke i shtuarkësaj edhe industrinë e peshkut. Emiratettashmë konsiderohen si një ndër vendet mëtër he qëse turistike dhe si shkak kryesorështë leht ësitë që ofrojnë në shërbimethoteliere, spo rti ve etj., të cilat janë të njëniveli të lartë.

2 Disa departamente qeveritare dhe shoqëria civile në Emirate i drejtojnë kritikat e tyre herë pas here ndaj tëpasurve në Emirate, duke i ftuar që të shpenzojnë një pjesë të pasurisë së tyre në bamirësi dhe programe mekarakter social. Departamenti i planifikimit dhe i ekonomisë së Abu Dhabit njofton se humbja rolit bamirësdhe shoqëror i të pasurve dhe firmave private në Emirate ka arritur përqindjen më të lartë diku aty te 99 %.Për shkak se ky rol nga të pasurit po vjen në rënie shumë shoqata bamirëse detyrohen të ndajnë 25 % tëbuxhetit të tyre për publicitet. Sidoqoftë mbetet shpresa se po të ekzistonin programe të organizuara përdonacione do t’i përgjigjen një pjesë e mirë e të pasurve. (http://www.aljazeera.net/NR/exeres/326DB1D2-22DC-417A-92C6-9F0438889EAB.htm)

54

FETVA DHE KONSULTIME

Në këtë rubrikë mirëpresim të gjitha pyetjet e juaja, ndërsa ato më interesante do të botohen. Pyetjet mund t'i dërgoni në revista@albislam.com

PËRGJIGJET: BEKIR HALIMI

Pyetje: Kohëve të fundit filmatvizatimorë janë përhapur shumë, brendia etyre është e ndryshme, disa prej tyre kanëedhe defekte në fushën e besimit, e të tjerëtkanë defekte në fushën e moralit, madjeedhe kanë ndikim psikologjik negativ tefëmijët. Cilat mënyra duhen përdorur për tëruajtur fëmijët tanë nga këta filmavizatimorë, duke pasur parasyshvarshmërinë e fëmijëve nga këto filma, dhecilat janë alternativat e mundshme. Ju lutemmë jepni përgjigje?

Përgjigje: Allahun e falënderojmë, paqjadhe bekimi qofshin mbi Muhamedin, sal-lallahu alejhi ue selem. Si përgjigje të kësajpyetje mund të themi:

Një: S’ka dyshim se filmat vizatimorëndikojnë shumë te fëmijët, ky ndikim vjen eshtohet me zhvillimin e teknologjisë dhekinematografisë dhe në mungesë tëelementeve të refuzimit tek fëmijët, siç janëpjekuria, logjika e zhvilluar dhe besimi ifuqishëm. Kinematografia ka arritur njënivel shumë të lartë dhe shkakton ngasje tëmadhe dhe të fuqishme jo vetëm te fëmijët,por edhe tek të mëdhenjtë. Nëse i pyesimata që i kanë përcjellë këto filma vizatimorënë kohën e fëmijërisë do t’i tregojnë tëgjitha ato me shumë hollësi.

Një studim i bërë nga një studiuesemuslimane në vitin 2006 mbi ndikimin efilmave të vizatuar tek fëmijët mes tëtjerave nxjerr në pah këto të vërteta:

Filmat vizatimorë të prodhuar ngajomyslimanët ndikojnë negativisht nëbesimin e fëmijëve muslimanë, për shkak sezotërojnë ide të devijuara, të cilat e luhatin

RREZIKU QË NA KANOSETNGA FILMAT VIZATIMORË

55ALBISLAM | 1 Qershor 2009 | 8 Xhumadel Ahir 1430

FETVA DHE KONSULTIME

besimin e fëmijëve, prandaj na duhet tëbashkojmë forcat për përmirësimin ekanaleve televizive dhe satelitore për tëruajtur fëmijët tanë.

Sipas këtij studimi meshkujt e moshëstre vjeçare dhe vajzat e moshës pesë vjeçarekanë varshmëri të lartë nga televizori dhekjo moshë është mosha më e rrezikuar ngamediet dhe ndikon negativisht nëzhvillimin e fëmijës, ndërtimin emendimeve dhe besimit të tij.

Ky studim konstaton se një përqindje elartë e nënave nuk janë të vetëdijshme përrolin e filmave vizatimorë në mbjelljen ebesimit të shëndoshë apo të gabuar, saqë 75% e tyre nuk besojnë se filmat vizatimorëndikojnë në formulimin e besimit tekfëmija. Kjo tregon nevojën e madhe që kemipër të rindërtuar atë që shikon fëmija jonënë ekranet televizive, meqë roli i filmavevizatimorë është shumë i madh nëndërtimin e imagjinatës së fëmijës, gjë e cilaprodhon bindjet e tij, të cilat mund të jenëshumë të rrezikshme për psikologjinë efëmijës.

Dy: Ata që kanë në dorë menaxhimin emedieve duhet të kenë frikë Allahun dhe tëkontribuojnë me këtë mjet të komunikimitmasiv për të mbjellë një besim të shëndoshëdhe vlera morale tek fëmijët tanë, e jo tëbëhen kontribuues për shkatërrimin eshoqërive, përhapjen e imoralitetit, dhunës,abuzimit etj. Ata nuk mjaftohen me lloj-llojserialesh dhe gjërash, që i prishin të rriturit,por kontribuojnë edhe për prishjen efëmijëve.

Tre: Ata muslimanë që posedojnë media,ata që posedojnë studio, hoxhallarët,intelektualët, shkrimtarët, të gjithë këtaduhet të kontribuojnë për të ofruaralternativa për fëmijët muslimanë, që tëmos kenë nevojë për këta filma vizatimorëtë rrezikshëm. Alternativa është ellojllojshme, prej tyre mund të jenë:

Prodhimi i filmave vizatimorë medomethënie islame ose përkthimi dhedublimi i filmave të ndryshëm vizatimorë,që kanë porosi dhe mesazhe të mira dhe nëpërputhje me mësimet islame.

Në lidhje me këtë, e kanë pyetur dijetarinIbën Uthejmin: “Kohëve të fundit janëshfaqur disa filma vizatimorë, që i quajnëislamë, siç është “Çlirimi iKonstandinopojës”, “Udhëtimi i paqes”,“Djaloshi besimtar”, i cili përmendet nësuren Buruxh, apo në hadithin që e përcjellImam Muslimi në Sahihun e tij. Këto filmavizatimorë i llogarisin si alternativë tëfilmave vizatimorë me ndikim negativ.Hoxhë i nderuar, cili është vendimi juaj përkëto filma vizatimorë?

Ai u përgjigj: Unë mendoj se këto filmavizatimorë nuk kanë ndonjë të keqe, sepserealisht, sikurse edhe e parashtrove nëpyetjen tënde, ato i mbrojnë fëmijët tanënga gjërat e ndaluara, prandaj ajo që mundtë themi më së paku, nëse marrimmendimin e ashpër është se kjo gjë është mëe lehtë se filmat e tjerë vizatimorë, ato qësikurse kemi dëgjuar fusin dyshime mbibesimin, personifikojnë Zotin, Zoti na ruajt,e gjëra të tjera të ngjashme... sidoqoftëmendoj se nuk ka ndonjë të keqe në to...”.(Shih: “Likaul Babil Meftuh”, 127, pyetja nr.10).

Përzgjedhja e disa programeve kulturoredhe edukative, të cilat grumbullojnë gjërat ekëndshme argëtuese dhe arsimimin. Kësoprogramesh ka shumë. Programe që flasinpër botën e oqeaneve, për botën e kafshëveetj.

Angazhimi i fëmijëve me programeshëndetësore të dobishme, sikurse ështësporti, noti dhe lojërat e tjera të lejuara.Angazhime që përfshijnë në vetvete, edhedëfrimin, edhe përfitimin.

Përcjellja e disa ueb faqeve të dobishme,ku ka seksione që kujdesen për fëmijët, ku

56

FETUA DHE KONSULTIME

paraqiten fleshe të dobishme, lojëraargëtuese, filma vizatimorë me bazë jetën epejgamberëve, betejat islame etj.

Duhet pasur kujdes ne nuk duhet tësillemi me fëmijët tanë sikurse sillemi me tëmëdhenjtë. Ne duhet t’u mundësojmëfëmijëve, që të ngopin kureshtjen e tyre, tëlozin, të dëfrehen, mirëpo jo t’i lëmë atatërësisht pa kontroll, e të bien nëkundërshtime fetare. Ne duhet t’ikontrollojmë fëmijët, që mos të nashndërrohen në njerëz të prishur dheprishës të të tjerëve, prandaj të gjithë neduhet të mobilizohemi dhe tëbashkëpunojmë me njëri-tjetrin, që t’uofrojmë fëmijëve materiale sa më të miradhe tërheqëse.

Në lidhje me prodhimin e materialeveislame për fëmijë studimi në fjalë jep edhedisa sqarime në këtë drejtim, aty i gjejmëedhe këto sugjerime: prodhuesit eprogrameve për fëmijë duhet të ikin ngapamjet që shkaktojnë frikë dhe trishtim tefëmija, sepse është në një moshë kupsikologjikisht është i përgatitur të bjerënën ndikimin e këtyre gjërave, meqë fëmijaprej moshës dy vjeçare e deri në moshënpesë vjeçare frikësohet nga vetmia, ngazjarri, nga kafshët, nga gjërat imagjinuese,siç është lugati, djalli, dragoi etj. Pamja ekëtyre sekuencave nga fëmijët shkaktonhumbje të baraspeshës psikologjike tek ata.

Këto programe sipas studimit duhet tëkujdesen edhe për mbjelljen e vlerave dhemos të japin doza të mëdha të qarjes, sepsenë këtë formë ndihmojmë në ndërtimin enjë personaliteti të dobët, i cili nuk mund tëmbartë vështirësi. Këto vlera duhen mbjellënë korniza argëtuese dhe me ide optimiste etë lumtura.

Media për fëmijë është shkencë dhe art enuk është hobi, prandaj duhet të kujdesemipër këtë tërësi shkencore, profesionale dheartistike, dhe nuk duhet ta teprojmë me

përdorimin e imagjinatës, sepse është njëçështje shumë e rrezikshme për mendjen efëmijës.

Katër: Veprimet që duhet të ndërmarrinprindërit për të ruajtur fëmijët nga këtosulme janë:

1- Mësoji fëmijës Kuranin dheshfrytëzoje moshën fëmijërore për të nxënëpërmendësh, sa më shumë nga Kurani.

2- Edukoje fëmijën që ta dojëPejgamberin, sal-lallahu alejhi ue selem,shokët e tij fisnikë, duke iu lexuar biografinëe tyre në forma të përshtatshme përmoshën e vogël.

3- Mësoja disa gjëra nga besimi i pastërIslam në formë të thjeshtë dhe të lehtë, aq samund ta kuptojë mendja e fëmijës, sikurseështë fakti se Allahu është Një, se Atë duhetta duam, prej Tij duhet të shpresojmë, Atijduhet t’i frikësohemi, Ai është Krijuesi,Furnizuesi etj.

4- T’i edukojmë të mohojnë të keqen, taurrejnë atë, sikurse është gënjeshtra,vjedhja, spiunimi etj., si dhe ta duan tëmirën dhe ta përhapin atë.

Pra, këto do të kishin qenë disa veprime,që duhet t’i ketë parasysh çdo prind qëdëshiron të mbrojë fëmijën e vet nga rënianën ndikimin dhe varshmërinë e filmavevizatimorë apo programeve të tjera përfëmijë, të cilët kanë ndikim negativ nëedukimin e tyre.

Para së gjithash na duhet të theksojmëbrengën që duhet të ketë çdo prind përedukimin sa më të mirë të fëmijëve të vet,zjarrin që duhet të ketë në zemër dhe që

...meshkujt e moshës trevjeçare dhe vajzat e moshëspesë vjeçare kanë varshmëritë lartë nga televizori...

“ “

57ALBISLAM | 1 Qershor 2009 | 8 Xhumadel Ahir 1430

FETUA DHE KONSULTIME

nuk duhet ta lërë rehat aspak, derisa tëarrijë suksesin në edukimin e fëmijëve tëvet. Allahu e di më së miri.

Pyetje: Në kohët e fundit jemidëshmitarë të përhapjes së një libri dhefilmi vizatimor me të njëjtin titull HariPoter. I është bërë një reklamë e madhe këtijfilmi dhe thuajse ka depërtuar në çdoshtëpi. Si t’ia bëjmë?

Përgjigje: Allahun e falënderojmë, paqjadhe bekimi qofshin mbi Muhamedin, sal-lallahu alejhi ue selem.

Një: filmat vizatimorë modern janëpërvjedhur në mendjen e të vegjëlve dhe tëmëdhenjve, fatkeqësisht. Ato kanë arritur tëbëhen edhe filma të vërtetë për shkak tëpranimit shumë të ngrohtë nga milionanjerëz. Shumë njerëz janë bërë të varur ngandodhitë e këtyre filmave dhepersonaliteteve që figurojnë në këto filma.Pjesa dërrmuese e këtyre filmave nëbrendësinë e tyre kanë besime të ndryshme,që i kundërvihen besimit Islam, i sjellin nëdyshim premisat dhe besimet islame,përhapin sjellje të çoroditura, kanë brendatyre tregime dashurie dhe epshi.

Prania e këtyre filmave vizatimorë nështëpitë e muslimanëve dhe kalimi i njëkohe të madhe i fëmijëve muslimanë duke ishikuar është një fatkeqësi e madhe.

Dy: Nga tregimet që kanë sjellë fitne tëmadhe në botë është edhe romani HariPoter i autores Xhoan Kethlin Rouling, që nëpërmbajtjen e vet ka personazhin Hari Poteri lindur nga dy prindër magjistarë, të cilët ika vrarë një magjistar i keq, mirëpo nuk kaarritur të vrasë edhe djalin e tyre Hari Poter,e kur ky djalosh mbush të njëmbëdhjetat ekupton se edhe vetë është magjistar. Pastajvazhdon vargu i ndodhive që kanë të bëjnëme magjitë, besëtytnitë dhe imagjinatën.Janë shitur me miliona kopje dhe ështëpërkthyer edhe në mbi gjashtëdhjetë gjuhëtë botës. Defektet që shfaq ky roman dhe që

janë në kundërshtim me rregullat e FesëIslame janë këto:

- Tregimi ofron si shembull për një të riHari Poterin, d.m.th. një magjistar, kurseFeja Islame paraqet një shembull tjetër, i ciliështë në kundërshtim të plotë me këtëshembull.

- Ata në mungesë të personaliteteve tëdobishme dhe për të mbushur boshllëkun ebrendshëm që kanë shpikin heronj siSupermeni, Betmeni, Herkuli, për tëzbavitur fëmijët dhe për t’u ofruarpersonalitete që ndryshojnë botën dheshembin kodrat në mënyrë shumë tëshpejtë dhe të lehtë. Kjo tregon paaftësinë etyre për të ofruar shembuj të vërtetë dherealë, të cilët duhet të tërheqin fëmijët etyre.

- Ofrohet magjistari si shpëtimtar nga tëgjitha vështirësitë e pakalueshme dheproblemet e pazgjidhshme, kurse magjistaripër një çast me një fjalë magjike e zgjidhproblemin, gjë e cila padyshim krijon tefëmija një defekt të madh në fushën ebesimit, sepse vetëm Allahu është Ai që nëDorën e Tij është zgjidhja e të gjithaproblemeve dhe kalimi i të gjithavështirësive.

Allahu, subhanehu ue teala, thotë: “NëseAllahu të godet me ndonjë të keqe, s’ka kushqë ta largojë atë pos Tij, e nëse të dhuronndonjë të mirë, duhet ditur se Ai është igjithëfuqishëm për çdo send. Ai ështëmbizotërues ndaj robërve të Tij. Ai e di

...Media për fëmijë ështëshkencë dhe art e nuk ështëhobi, prandaj duhet të kujdesemi për këtë tërësishkencore...

“ “

58

FETUA DHE KONSULTIME

hollësisht punën e Tij dhe të robërve tëVet”. (Enam: 17-18).

Të gjitha fetë dhe të gjithë pejgamberëtkanë treguar pozicionin negativ, që kanëmagjistarët në shoqëritë ku ata jetojnë, kjodëshmohet edhe sot në shumë shoqëri,mirëpo këto tregime krijojnë një pasqyrëtjetër për magjistarët, saqë secili tëdëshirojë të bëhet magjistar!!

- Perëndimi e zhvillon jetën e vet dukepatë si epiqendër njeriun, përfitimin dhedobitë e tij, kurse Feja Islame na mëson seepiqendra e mendimit të njerëzve duhet tëjetë arritja e kënaqësisë së Allahut.Respektimi i Allahut është epiqendra e jetëssë njeriut. Këtë na e mëson Allahu,Famëmadh, kur thotë: “Thuaj: “Namazi im,kurbani im, jeta ime dhe vdekja ime janëthjesht për Allahun, Zotin e botëve”. (Enam:162).

Tregimi i Hari Poterit na ofron njëpersonazh, i cili i bën të gjitha ato mrekullinë bazë të magjisë dhe për t’u sjellë njerëzvepërfitime, kurse asnjëherë nuk mund të jetëlegjitime madje as legale largimi i të keqesme të keqe.

- Tregimi në thelb trishton dhe shkaktonllahtari në mendjen e fëmijëve, meqëparaqet imagjinata djallëzore, qarkullimin etyre në kanalizime, tualete, vende të ndyra,etj., gjithmonë sipas romanit, kurse natyra epastër e njeriut e refuzon një jetë të këtillëdhe i largon fëmijët nga këto pamjetrishtuese dhe tmerruese për ata. Kjo mundtë kuptohet edhe si një parapërgatitje për tëarritur me njerëzit deri tek adhurimi idjallit.

- Ky roman e paraqet magjistarin, si njënjeri, i cili mund të ngjallë dhe vdesë dikë.Ky është një defekt i qartë në formuliminpsikologjik dhe ideologjik të fëmijëve tanë,të cilët Kurani Fisnik i mëson se: “Zoti që mëkrijoi, Ai më udhëzon mua. Dhe Ai që mëushqen dhe më jep të pijë. Dhe kur të

sëmurem Ai më shëron, Ai më bën të vdesëe mandej më ngjall, Ai tek i cili kam shpresëse do të m’i falë mëkatet e mia në Ditën eGjykimit”. (Shuara: 78- 82).

- Perëndimi nuk e edukon fëmijën që t’iambushë zemrën me dashuri ndaj Allahutdhe dëshirën për ta adhuruar Atë, porkujdeset për ta argëtuar dhe për ta befasuarme gjëra të çuditshme, prandaj edhe shohimse ato rriten si materialistë dhe sipragmatistë dhe të shkujdesur ndaj gjëraveshpirtërore, larg prej çështjeve të zemrësdhe të vërtetave të gjithësisë.

Tre: Ligji Islam i ndalon librat e fallit dhetë magjisë, kurse ky vendim nuk bën dallimmes leximit dhe shikimit, meqë filmi ështërealizim praktik i asaj që shënohet në libër.Të gjithë dijetarët muslimanë ua kanëndaluar muslimanëve leximin e librave qëflasin për mënyrën si bëhet magjia dhemësimin e magjisë, sepse magjia e shpienjeriun në mosbesim.

Si përmbledhje e tërë kësaj mund tëthemi, se nuk i lejohet muslimanit të blejëromanin Hari Poter e as shikimin e filmitvizatimor me të njëjtin emër, për shkak tëndikimit të madh që mund të ketë nëbesimin dhe sjelljen e atij që e shikon këtëfilm vizatimor apo e lexon atë roman.

Shtojcë: Në këtë përgjigje kemi sjellë sishembull filmin vizatimor me emër HariPoter, mirëpo ka edhe shumë filma të tjerëvizatimorë që kanë të njëjtat defekte,ndoshta edhe më të rrezikshme përmendjen dhe besimin e fëmijës. Për këtëshkak çdo prindër duhet të jetë shumë ikujdesshëm në lidhje me këtë temë dheduhet të zotërojë kulturë të gjerë në këtëdrejtim dhe të dijë se për çfarë bëhet fjalë nëfilmat vizatimorë, që i ofrohen fëmijëvetanë nëpër kanalet televizive, satelitore apokabllovike, madje edhe nëpërmjet dvd-ve.Allahu e di më së miri.

59ALBISLAM | 1 Qershor 2009 | 8 Xhumadel Ahir 1430

HISTORI

PËRGATITI: AGIM BEKIRI

Musa ibën Nusajri dërgon njërin prejrobërve të tij të quajtur Tarik ibënZijad për të çliruar Andaluzinë. Ashtu

edhe ndodhi. Ky i fundit nisi çlirimin qytetpas qyteti derisa tha: Pasha Allahun sikur tëmë bindeshin arabët do të arrija deri nëRomë dhe ta çliroj atë me ndihmën e Tij.Musa ibën Nusajri pas çlirimit i rrëfeuudhëheqësit të besimtarëve Sulejman ibënAbdulmelikut: “Tarik ibën Zijadi hyri nëbetejën Vadi Luka, e cila zgjati një javëderisa e çliruan përfundimisht të tërëAndaluzinë. U zhyt me atin e tij në det dhetha: O udhëheqës i besimtarëve, pasha

Allahun nuk devijoj nga qëllimi im derisa tëarrij në oqeanin Atlantik.”

Prej komandantëve që krijuan historinëe myslimanëve është Ebu Seid XheradetulSafra. Imam Dhehebiu na tregon për të: Aika kryer shumë heroizma kundër romakëve.Ai në fakt ishte edhe më meritori për kalifatse vëllezërit e tij. Çliroi Saifen dhe shumëkështjella të tjera, kurse romakët i dëboi nëskaj të botës. Gratë kur dëshironin t’iheshtnin fëmijët e tyre ua përmendninemrin e tij.

Emra të mëdhenj muslimanë, që u bënësinonim i arritjeve të mëdha çlirimtare dheqë ndryshuan rrjedhën e historisë janë tëshumtë, saqë nuk na lejon hapësira e kësajrubrike për t’i përmendur veprat dhe emrat

HERONJ DHE HEROIZMAHistoria islame është e mbushur plot me shembuj të heronjve muslimanë. Veprat dhe fjalët e tyre i vulosikoha dhe mbetën si yje që shndrisin rrugën e bijve të këtij umeti. Në vijim do të përmendim disa raste dhedisa fjalë të këtyre kolosëve.

e tyre. Më të spikaturit janë: Numan ibënMukrin Muzeniu, Hasan ibën Numan Ezdiu,Kutbudin Meududi, Nurudin Zenkiu,Esedudin Shirko, Salahudin Ejubi,Nexhmudin Ejubi, Sejfudin Kutuz, BibrisBunekdari, Abdurahman Dahili, Kutejbeibën Muslimi, Muhamed ibën Kasimi,Abdurahman Gafikiu, Jusuf ibën Tashefini,Muhamed Fatihu dhe shumë të tjerë.

Disa fjalë të heronjve:-Në emër të Allahut, të

Gjithëmëshirshmit, Mëshirëplotit. PrejHalid ibën Velidit deri teë mbretëritpersianë: Falënderimi i takon Allahut, që euli sistemin tuaj, mposhti kurthin tuaj, futimes jush përçarjen dhe sikur të mos e kishtebërë një gjë të tillë me ju do të ishte sërishkeq për ju. Hyni në fenë tonë ju lëmë të qetëjuve dhe tokën tuaj pastaj kalojmë te tëtjerët. Ndryshe do të bini në duart e njëpopulli, të cilët e duan vdekjen aq sa ju edoni jetën.

-Ukbe ibën Nafi Fihriu, komandant injohur musliman. Historia e ka regjistruar siçliruesin e Afrikës Veriore prej Tripolit derinë Malijan buzë oqeanit. Kur e pa oqeanintha: O Zoti im! Sikur të mos ishte ky oqeando të ecja përpara në rrugën tënde! Pastajtha: O Allah, dëshmo se e dhashë tërëmundin dhe sikur të mos ishte para mejeoqeani do të ecja si luftëtar në rrugën Tëndepër t’i luftuar të gjithë ata që të mohojnë,derisa të mos mbetet asnjë që adhuron dikëtjetër përpos Teje.

-Zuhej ibën Kajs Beleviu, komandanti ibetejës së mirënjohur Mumis, pasi mposhtishumë ushtri dhe çliroi shumë vende tëAfrikës që hynë nën mbretërinë e tij tha:Unë erdha këtu vetëm për xhihad, kam frikëqë të lëshohem në kënaqësitë e kësaj botedhe pastaj të shkatërrohem.

-Musa ibën Nusajr Lahmiu kur deshi qëtë vazhdojë me çlirimet e mëtejshme dhenjerëzve që ishin me të kjo gjë iu duk e

vështirë iu tha atyre: Pasha Allahun, sikur tëmë bindeshin do t’i dërgoja deri në Romë, qëAllahu ta çlirojë atë me duart e mia.

Ky komandant deshi që të arrijë nëLindje nëpërmjet Kostandinopojës, pastaj nëSham, pastaj në Andaluz, të kalojënëpërmjet popujve të krishterë joarabë dhetë arrijë te muslimanët. Sipas kësaj aidëshironte të çlirojë të gjithë shtetet eEvropës dhe të arrijë në Turqinë e Sotme,pastaj në Siri, pastaj në Mauritani, pastaj nëAndaluz.

-Kur Musa ibën Nusajri e lajmëroi Tarikibën Zijadin, se Velidi ia kishte dhuruar atijAndaluzinë, ai nuk u mahnit me këtë post,por tha disa fjalë që s’i harron historia: Oudhëheqës i besimtarëve, pasha Allahun,nuk e ndryshoj qëllimin tim derisa të arrijnë oqean dhe të zhytem me atin tim.

Po e përfundojmë këtë shkrim tëshkurtër me disa fjalë të Muhamed Fatihut.Shumë raste të këtij udhëheqësi që janëshënuar në histori flasin për sinqeritetin etij të thellë në Fe dhe bindjen e tij të fortë.

Ai thoshte: -nijeti im është të zbatoj urdhrin e

Allahut: “Luftoni në rrugë të Allahut”.-vullneti im është: të jap mundin tim për

t’i shërbyer fesë time.-vendosmëria ime: t’i mposht

jobesimtarët me ushtrinë time.-meditimi im është: të çliroj dhe të

triumfoj me ndihmën e Allahut.

60

HISTORI

...O Allah, dëshmo se edhashë tërë mundin dhe sikurtë mos ishte para meje oqeanido të ecja si luftëtar nërrugën Tënde...

“ “