Effect of Smoking Cessation Support Program on …ในผ ส งอาย ม สล มท เป นโรคปอดอ ดก นเร อร ง Effect of Smoking Cessation

1

ผลของการใชโปรแกรมสนบสนนการเลกบหรตอพฤตกรรมการเลกสบบหร

ในผ สงอายมสลมทเปนโรคปอดอดกนเรอรง

Effect of Smoking Cessation Support Program on Smoking Cessation Behavior

in Muslim Elderly with Chronic Obstructive Pulmonary Disease

นรซน กะรยอ

Nureesan Kariyo

2

ชอเรอง ผลของการใชโปรแกรมสนบสนนการเลกบหรตอพฤตกรรมการเลกสบบหร

ในผสงอายมสลมทเปนโรคปอดอดก นเรอรง

ผเขยน นางนรซน กะรยอ

บทคดยอ

การวจยกงทดลองนมวตถประสงคเพอทดสอบผลของโปรแกรมสนบสนนการ

เลกบหรตอพฤตกรรมการเลกสบบหรในผสงอายมสลมทเปนโรคปอดอดก นเ รอรง กลมตวอยางคอ

ผปวยทมารบบรการในคลนกโรคปอดอดก นเรอรง ณ โรงพยาบาลช มชนแหงหนง จานวน 30 ราย

ซงไดรบการสมตวอยางแบบเฉพาะเจาะจงตามเกณฑทกาหนด แลวไดรบโปรแกรมสนบสนนการ

เลกสบบหรเปนระยะเวลา 8 สปดาห เครองมอทใชในการวจย ประกอบดวย เครองมอในการทดลอง

คอโปรแกรมสนบสนนการเลกสบบหร และเครองมอในการเกบขอมลไดแก แบบสอบถามสวน

บคคลของผปวยและผดแล และแบบสอบถามพฤตกรรมการสบบหรซงไดรบการตรวจสอบความ

ตรงเชงเนอหาจากผทรงคณวฒจานวน 3 ทาน และไดรบการทดสอบความเ ทยงไดคาสมประสทธ

แอลฟาของครอนบาคเทากบ 0.92 วเคราะหขอมลสวนบคคลโดยใช สถตเชงพรรณนา และทดสอบ

สมมตฐานโดยใชสถตทค

ผลการวจยพบวา ผสงอายมสลมทเปนโรคปอดอดก นเ รอรงสวนใหญเปนเพศชาย

มกจะพกผอนอยกบบาน และมากกวาครงหนงสบบหรมาตงแตช วงวยร น ระยะเวลาการสบบหร

40-50 ป นอกจากน ยงพบวา มากกวาครงหนงของกลมตวอยางมความเชอ และทศนคตตอการสบ

บหรวาเปนเพยงสงทนารงเกยจ อยางไรกตามผลการทดสอบ พบวา ผ สงอายมสลมทเ ปนโรคปอด

อดก นเ ร อร งมค าเฉลยคะแนนพฤตกรรมการเ ลกส บบหร สงกว าก อนไดรบโปรแกรมดงกล าว

(M = 57.56, SD = 7.32) อยางมนยสาคญทางสถต (p < .01)

โปรแกรมสนบสนนการเลกสบบหรในผสงอายมสลมทเ ปนโรคปอดอดก นเ รอรง

อาจสามารถนาไปเปนแนวทางในการสนบสนนการเลกสบบหรในคลนกอดบหรได อยางไรกตาม

งานวจยกงทดลองทมกลมตวอยางเพยง 1 กลมซงไมมกลมควบคมอาจไมสามารถสรปไดวาเ ปนผล

จากโปรแกรมเพยงอยางเ ดยว ดงน นการศกษาครงตอไปควรทาวจยแบบทดลอง เพอใหมการ

ควบคมตวแปรภายนอกทอาจมผลตอการทดลองได

3

Title Effect of Smoking Cessation Support Program on Smoking Cessation

Behavior in Muslim Elderly with Chronic Obstructive Pulmonary Disease

Author Mrs Nureesan Kariyo

ABSTRACT

This quasi-experimental study aimed to investigate the effect of using a smoking

cessation support program on smoking cessation behavior in Muslim elderly with chronic

obstructive pulmonary disease. Thirty patients with chronic obstructive pulmonary disease who

received clinical care services in a community hospital were purposively selected to receive the

program intervention for eight weeks. The data were gathered using questionnaires covering:

1) demographics of the patients and their caregivers, and 2) smoking cessation behavior of which

the content validity was approved by three experts and the Cronbach’s alpha coefficient was 0.92.

The demographics were analyzed using descriptive statistics, such as frequency, percentage,

mean and standard deviation. Paired t-test was used to analyze mean scores of smoking cessation

behaviors before and after receiving the intervention.

The study revealed that most subjects were male and usually home bound. More

than half of them became a smoker as a teenager and had been smoking for 40-50 years. More

than half of them believed that smoking was unpleasant behavior. The mean scores of smoking

cessation behaviors after receiving intervention (M = 57.56, SD = 7.32) was higher than

at baseline. (M = 19.90, SD = 8.89).

The smoking cessation behavior support program for Muslim elderly with

chronic obstructive pulmonary disease can be used as a guideline for providing care for the

population. Because of the limitation of this one group pre-post test study design an experimental

study with a control group should be conducted to confirm the effectiveness of the smoking

cessation support program.

4

บทนา

ความเปนมาและความสาคญของปญหา

ปจจบนมผสบบหรทวโลกประมาณ 1,300 ลานคน โดยรอยละ 54.50 อยในเอเชย

(WHO, 2009) สาหรบประเทศไทย สถานการณสบบหรในประชากรทมอายตงแต 15 ปขนไป

พบถง 10.90 ลานคน หรอ รอยละ 20.70 (ศรณญา, มณฑา และลกขณา, 2554) นอกจากนการสบ

บหรยงเปนสาเหตอนดบ 3 ททาใหประชากรไทยเจบปวย และเสยชวตกอนวยอนควร โดยรองจาก

การมเพศสมพนธทไมปลอดภย และการดมสรา ในแตละปประชากรไทยเสยชวตจากโรคทเกดจาก

การสบบหร ปละ 42,000-52,000 คน (มลนธรณรงคเพอการไมสบบหร, 2551) และคาดการณวาใน

ป 2558 จะมผเ สยชวตดวยโรคปอดอดก นเ รอรงจากการสบบหร รอยละ 27.94 ซงรองจากโรค

หลอดเลอดหวใจคอ รอยละ 29.46 ( รงสต, พรณา และฐตมา, 2556) รวมทงจากการศกษาของ

รฐภม (2552) ยงพบวา ผทสบบหรประมาณรอยละ 15-20 จะมาพบแพทยดวยโรคปอดอดก นเ รอรง

ซงมากกวารอยละ 80 ของผปวยโรคดงกลาวมความสมพนธกบการสบบหรอยางชดเจน

โรคปอดอดก นเรอรงมอบตการณการตายเปนอนดบท 4 ของโลก และพยากรณวา

จะมอตราตายเพมเปนอนดบ 3 ในป ค.ศ. 2030 (WHO, 2009) องคการอนามยโลกไดคาดการณวา

ในป ค.ศ. 2020 ความชกของโรคปอดอดก นเรอรงจะเพมจากอนดบท 12 มาเปนอนดบท 5 ของโลก

(Barres, 2008; Rogers & Banes, 2007) สาหรบประเทศไทย พบวา เ ปนสาเหตการตายอนดบ 3

(สานกนโยบายและแผนสาธารณสข กระทรวงสาธารณสข, 2554) ทง นจากอบตการณของโรค

ดงกลาว พบวา สวนใหญเปนกลมผสงอาย จากการสารวจของสานกระบาดวทยากรมควบคมโรค

กระทรวงสาธารณสข ป 2553 ของกลมตวอยางทมอาย ตงแต 40 ปขนไปซงมทงหมด 150,549 ราย

พบวา กลมทมอายระหวาง 40–60 ป มจา นวน 37,658 ราย คดเ ปนรอยละ 25.01 สาหรบกล ม

ปร ะ ช า กร ทม อา ย มา กกวา 6 0 ป พ บส ง ถง จา น วน 112,891 ร า ย คด เ ปน ร อย ละ 74.98

(อมรา, กมลชนก, ภาคภม และคณะ, 2554) ทงนเมอบคคลเขาสวยสงอาย ระบบทางเ ดนหายใจจะม

การเสอมสภาพ โดยเฉพาะกลามเนอทใชในการหายใจเขาออก เ นอเ ยอปอดสญเสยความยดหยน

จานวนถงลมทมการแลกเปลยนกาซลดลง ทาใหเกดผลกระทบตอการทาหนาทของปอด เ ปนผลให

โรคปอดอดก นเรอรงมความรนแรงเพมขน โดยเฉพาะอาการหายใจลาบาก ซงจะมอาการรนแรง

มากกวาผปวยชวงวยอนๆ (จนทนา และวไลวรรณ, 2548) และจากการศกษาของเอกช ย (2554)

พบวาผสงอายทเปนโรคปอดอดก นเรอรง รอยละ 95.50 มประวตการสบบหร

การสบบหรนอกจากเปนสาเหตสาคญของการเกดโรคแลว ยง เ ปนสาเหตททาให

อาการของโรคกาเรบอกดวย เนองจากควนบหรเมอสดเขาไปแลวจะทาใหเซลลหลงมกใตช นเ ยอบ

ผวของหลอดลมเกดการระคายเคอง และตอมหลงมกมขนาดโตขนทาใหผนงหลอดลมหนาตว และ

5

เสยความยดหยน สงผลใหทอหลอดลมมขนาดตบแคบลง เสมหะทเกดจากการเพม และการสะสม

ของมกทไมสามารถถกขบออกไดเกดการคงของเสมหะ ซงเปนแหลงสะสมของเชอโรคทหลอดลม

ทาใหมการอกเสบเกดขน (วชรา, 2550) จงเปนเหตทาใหผ ปวยโรคปอดอดก นเ รอรงตองเผชญกบ

ภาวะหายใจลาบาก และตองทนทกขทรมานกบอาการเ จบปวยทมระยะเวลายาวนาน ไมสามารถ

ปฏบตกจวตรประจาวนไดตามปกตทาใหขาดกาลงใจในการดแลรกษาโรค รวมทงขาดความมนใจ

ในการควบคมการหายใจ ซงคดวาตนเองไรความสามารถ นอกจากน ยงทาใหผ ปวยเกดความวตก

กงวล รสกวาตนเองปวยอยตลอดเวลา จนตองพงพาผอน และไมสามารถดารงบทบาทในครอบครว

ไดเหมอนเดม (วไลวรรณ, 2550)

ดงนน การหลกเลยงปจจยททาใหอาการของโรคลกลาม และกาเ รบจงเ ปนสง

สาคญ โดยเฉพาะการใหผปวยเลกสบบหร เ นองจากการเ ลกบหรเ ปนวธเ ดยวทจะชวยชะลอการ

ดาเนนของโรคในผปวยโรคปอดอดก นเรอรงอยางเหนผลไดชด (ชายชาญ, 2551) อยางไรกตามการ

ชวยเหลอใหผทสบบหรสามารถเลกบหรนนเปนสงททาไดยาก จากการสารวจของศรณญา (2550)

พบวา ผทสบบหรสามารถเลกบหรไดดวยตนเองไมเกนรอยละ 5 และกลมทเ ลกไดอยางตอเ นอง

อยางนอย 6 เดอน จากการทแพทยใหคาแนะนาอยางสนๆ 3–5 นาทจะชวยใหเลกบหรไดไมเกนรอย

ละ 10 ซงนบวายงประสบความสาเรจนอยมาก ดงนนบคลากรทางสขภาพ โดยเฉพาะพยาบาลตองม

องคความรในการชวยเหลอ ใหผปวยสามารถเลกบหรได

พยาบาลมบทบาทสาคญในการสนบสนนการเ ลกบหรในผปวยโรคปอดอดก น

เรอรง ซงบทบาททสาคญ คอ การใหความร ใหคาปรกษา และเสรมสรางกาลงใจ เพอใหเกดการ

ปรบเปลยนพฤตกรรมเสยงตอการเกดปญหาสขภาพตางๆ โดยเฉพาะพฤตกรรมการเ ลกสบบหรใน

กลมผปวยโรคปอดอดก นเรอรง ถงแมวาพยาบาลจะไมสามารถสงการรกษาดวยยาได แตจากผล

การศกษาทยนยนชดเจนวาคนไทยสวนใหญ รอยละ 90 เ ลกบหรไดโดยไมตองใช ยามผ ปวยเพยง

สวนนอยเทานนทตองการใชยาชวยในการบาบดเพอใหเลกบหรไดสาเรจ (นภารตน, 2553) ดงน น

พยาบาลจงมบทบาทสาคญในการชวยเหลอใหผปวยเลกบหรทงรปแบบการใช ยา และไมใช ยา ทง น

กระบวนการสาคญในการใหความชวยเหลอเพอใหเลกบหรตองเ รมดวยการคดกรอง เพอประเมน

พฤตกรรมการสบบหร โดยการใหความร การเสรมสรางแรงจงใจ เพอใหเ ลกบหร และปองกนการ

หวนกลบไปสบบหรใหม ตลอดจนการใหคาปรกษา และการปรบพฤตกรรม ซงประกอบดวยการ

พฒนาทกษะ การแกไขปญหา หรอการฝกฝนทกษะตางๆ เพอการจดการกบความเครยด หรอปญหา

ทคาดวาจะเกดขน โดยการใหกาลงใจ หรอการใชแรงสนบสนนทางสงคม และการใหคาชมเชย

ตามโอกาสตางๆ ตลอดจนการตดตามประเมนผลเพอใหแน ใจวาผ เ ลกบหรจะปฏบตตามแผนการ

บาบดอยางจรงจง (ผองศร, 2553) ซงกระบวนการตางๆ ทกลาวมาทงหมดถอเปนบทบาทอสระ

อกทงพยาบาลยงสามารถพจารณาเ ลอกใหการบาบดกบผ รบบรการทเหมาะสมแตละบคคลได

6

ซงปจจบนพบวามการพฒนาโปรแกรมสนบสนนการเ ลกบหรมาใชในกลมตางๆ ทหลากหลาย

รปแบบ

จากการทบทวนหลกฐานเชงประจกษ เรอง รปแบบ/โปรแกรมสนบสนนการเ ลก

บหร พบวา ปจจบนมหลายรปแบบ ซงมการบาบดในการใหคาปรกษาทงรายบคคล และรายกลม

โดยพบวาการสรางแรงจงใจเปนรปแบบหนงในการสนบสนนการเ ลกบหร ไดแก การสราง

แรงจงใจในการเลกบหรตามภมปญญาทองถนของมลทา (2549) ทมรปแบบการสรางแรงจงใจทง

ภายใน และภายนอก รวมทงทางบวกและทางลบ โดยการสรางแรงจงใจจากความรกความผกพน

ของบคคลรอบขาง ความตองการมสขภาพแขงแรง และปลอดภ ย ตองการมชวตทดขน อยใน

สงแวดลอมทสะดวกสบาย สาหรบการสรางแรงจงใจทางดานลบ คอการแสดงความรงเกยจจากการ

สบบหรของสมาชกครอบครว หรอชมชน ซงสอดคลองกบการศกษาของธนดา (2552) ทมรปแบบ

การสนบสนนการเลกบหร โดยการเสรมสรางแรงจงใจภายในเพอการเ ลกบหร ซงมการฝกใหเกด

การเรยนร และการจดการอาการถอนนโคตน รวมทงสะทอนการเ รยนรโดยการใช ทกษะการ

ปรบตว ตลอดจนการเสรมสรางพลงจงใจ เพอกระตนการดารงอยของพฤตกรรม ซงสามารถเพม

คะแนนพฤตกรรมการเลกสบบหรไดอยางมนยสาคญทางสถต รวมทงการใช แรงสนบสนนทาง

สงคมโดยการใหบคคลในครอบครว ชวยเหลอ ดแล ใหกาลงใจ และใหคาแนะนาปรกษาแกผ ท

กาลงเลกสบบหรในกลมทดลอง พบวามความแตกตางของคะแนนเฉลยระหวางกลมควบคม

ดงนนการสงเสรมบทบาทของครอบครว และช มชนในการชวยใหผ ปวยเ ลกสบ

บหรเปนวธทเหมาะสม จากการศกษาขององคณา (2552) เ รองผลของโปรแกรมสง เสรมการเ ลก

บหรทประยกตใชทฤษฏขนตอนการเปลยนแปลงพฤตกรรมรวมกบแรงสนบสนนทางสงคมใน

ผปวยวณโรค ซงมรปแบบการประเมนเพอจาแนกความพรอมในการเ ลกบหรเพอใหการบาบดท

เหมาะสมตามระยะของการเปลยนแปลงพฤตกรรมรวมกบการใช แรงสนบสนนทางสงคม โดยการ

ใหผปวยเลอกบคคลในครอบครวทไววางใจในการทาหนาท ใหความสนใจ เอาใจใส ใหกาลงใจ

และใหคาแนะนาในการเลกสบบหร ซงสอดคลองกบการศกษาของทศนยวรรณ (2550) เ รองผล

ของโปรแกรมสงเสรมการเลกสบบหรในผปวยโรคหวใจ และหลอดเลอดทรบไวในโรงพยาบาลตอ

ความสาเรจในการเลกสบบหร ซงมรปแบบโปรแกรมสนบสนนการเ ลกบหร โดยการใหครอบครว

มสวนรวมในการสนบสนนการเลกบหรของผปวย รวมกบการสง เสรมการรบรความสามารถของ

ตนเองในการเลกบหร ตลอดจนการปรบเปลยนดานความคด และความเชอ โดยการสง เสรมใหเกด

ความมนใจในการเลกสบบหร การรบรของผปวยเกยวกบผลทตามมาจากการเ ลกสบบหร การรบร

แรงสนบสนนทางสงคม ผลการศกษาพบวา กลมทดลองมคาเฉลยคะแนนความมนใจทจะเ ลกสบ

บหรสงกวากลมควบคม (p < .05) การรบรผลทตามมาจากการเ ลกสบบหร การรบรแรงสนบสนน

ทางสงคมสงกวากลมควบคม (p < .01) ทาใหกลมทดลองมพฤตกรรมการเลกสบบหรรอยละ 93.33

7

นอกจากน การรบรความสามารถของตนเองเปนสงทตองอาศยการเ รยนรโดยการ

สงเกตแลวเกดการลอกเลยนแบบ ซงจะตองมการสง เสรมการรบรถงโทษ และประโยชนของการ

ปฏบต หรอไมปฏบตพฤตกรรมตางๆ เพอใหผทกาลงจะเ ลกสบบหรสามารถควบคมตนเองในการ

เลกสบบหรได จากการศกษาของนวพรรษ (2551) เรองประสทธผลของโปรแกรมสขศกษาโดยการ

ประยกตใชเทคนคการควบคมตนเองในการลด/เ ลกสบบหร ซงโปรแกรมประกอบดวย การให

สขศกษา เรอง โทษอนตรายของการสบบหร การควบคมตนเองในการเ ลกสบบหร และพฤตกรรม

ในการลด/เลกสบบหร โดยมกลยทธ ถามตอบเพอปรบเปลยนการรบร ชมวดทศน อภปรายหม การ

ใหคาแนะนา พดชกชวน การกาหนดวธการปฏบตตวในการเ ลกสบบหร รวมทงการมอบคมอใน

การดแลตนเองเพอการเลกสบบหร สอดคลองกบการศกษาของโสมรตน (2551) ทไดนาเทคนคการ

ควบคมตนเองในการควบคมสงเรา การกาหนดพฤตกรรมเปาหมาย การทาสญญากบตวเอง การ

สงเกตพฤตกรรมของตนเอง การเตอนตนเอง รวมทงการเสรมแรง และการลงโทษตนเอง เ ปนตน

ซงมกจกรรมตางๆ เชน การกระตนเตอน ชมวดทศน การอภปรายหม รวมทงการเ ยยมผปวยทเ ปน

โรคจากการสบบหร โดยการใชคมอประกอบ พบวา กลมทดลองมการเปลยนแปลงในทางทดขน

กวากลมควบคม (p < .05) อยางไรกตาม การเปลยนแปลงทงสองกลมเ ปนเพยงการลดปรมาณการ

สบบหรแตไมสามารถเลกบหรไดโดยเดดขาดซงอาจเกดจากปจจยของกลมตวอยางเอง และปจจย

สงแวดลอมดวย โดยเฉพาะโปรแกรมดงกลาวไมมการนารปแบบการใช แรงสนบสนนทางสงคมใน

การใหความชวยเหลอ

จากหลกฐานเชงประจกษเรอง รปแบบ/โปรแกรมสนบสนนการเ ลกบหรทกลาว

มาทงหมดพบวามการใหคาปรกษาทงรายกลม และรายบคคล มการสนบสนนการเ ลกบหรโดยการ

สรางความเชอม นตอความสามารถในการดแลตนเอง และการสรางแรงจงใจดวยวธการตางๆ เชน

การสรางสมพนธภาพ การกระตนเ ตอน รวมทงการสะทอนความรสก เ ปนตน จะเหนไดว า

โปรแกรมทใชรปแบบดงกลาว แลวมาบรณาการรวมกบรปแบบการใช แรงสนบสนนทางสงคม

สามารถทาใหกลมทดลองมอตราการเ ลกบหรสงกวาโปรแกรมทไมไดใช รปแบบการใช แรง

สนบสนนทางสงคม เชน ผลของโปรแกรมสง เสรมการเ ลกบหรทประยกตใช ทฤษฏขนตอนการ

เปลยนแปลงพฤตกรรมรวมกบแรงสนบสนนทางสงคมในผปวยวณโรคขององคณา (2552) ผลของ

โปรแกรมสงเสรมการเลกสบบหรในผปวยโรคหวใจ และหลอดเลอดทรบไวในโรงพยาบาลตอ

ความสาเรจในการเลกสบบหรของทศนยวรรณ (2550) ซงไดใช แนวคดแรงสนบสนนทางสงคม

สาหรบประสทธผลของโปรแกรมสขศกษาโดยการประยกตใชเทคนคการควบคมตนเองในการลด/

เลกสบบหรของนวพรรษ (2551) และประสทธผลของโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมการสบบหร

ของโสมรตน (2551) ซงไมมการใช แนวคดแรงสนบสนนทางสงคม นอกจากนยงมรปแบบการ

ปรบเปลยนดานความคด และความเชอ เพอนาไปสการปรบเปลยนพฤตกรรมการสบบหร

8

อยางไรกตามพบวาโปรแกรมสวนใหญยงขาดการประเมนระยะการปรบเปลยน

พฤตกรรมในการคดแยกกลม เพอการวางแผน และการปฏบตทสอดคลองกบระยะพฤตกรรม

รวมทงเปนรปแบบการบาบดสาหรบผทสามารถเขามารบบรการทคลนกอดบหรไดเทาน น ซงม

กลมประชาชนอกบางสวนทพรอมจะเลกบหรแตไมสะดวกในการเ ดนทางเพอเขาคลนกอดบหร

ดงนนการบาบดโดยทางโทรศพท และวธการเ ยยมบานเปนอกวธหนง ทสามารถนามาปรบใช ใน

ปจจบนได โดยเฉพาะในบรบทมสลมทอาศยอยในพนทชนบท ทมการคมนาคมไมสะดวกในการ

เดนทางเพอมารบบรการทโรงพยาบาล

สาหรบแนวปฎบตในการสนบสนนการเ ลกบหรของผใช บรการคลนกอดบหร

ของศรพร (2553) ซงมจดเดนตางจากโปรแกรมอนๆ ทกลาวมาคอ มการจาแนกความพรอมในการ

เลกบหร เพอใหสามารถวางแผนการปฏบตทเหมาะสมตามระยะของการเปลยนแปลงพฤตกรรม

และมการคดแยกกลมทพรอมจะเลกบหรเปน 2 กลมคอ กลมทเขาคลนกอดบหรได และกลมทเขา

คลนกอดบหรไมได เพอการวางแผนการปฏบตในการชวยเหลอดวยวธทเหมาะสมกบกลมดงกลาว

โดยเฉพาะกลมทเขาคลนกไมได ซงสามารถใช วธการเ ยยมบาน และโดยทางโทรศพท สาหรบ

ระยะเวลาในการนดมาทคลนกอดบหรเพอทาการบาบด ซงใชระยะเวลาบอยเกนไป คอสปดาหละ

1 ครงเปนเวลา 1 เดอน เปนจานวน 4 ครง จงไดปรบวธการใหคาปรกษาโดยทางโทรศพทแทน

เนองจากเปนพนททมการคมนาคมไมสะดวก ทาใหผ สงอายบางรายไมสามารถเ ดนทางมารบ

บรการไดดวยตนเอง ตองพงพาบตรหลานในการมารบบรการทโรงพยาบาล ดงน นจงทาใหผ สงอาย

มสลมไมสามารถมารบการบาบดทคลนกไดบอยครงภายในเวลา 1 เ ดอน รวมทงระยะเวลาในการ

ตดตาม เพอประเมนผลพฤตกรรมใช ระยะเวลานานเชนกน คอ 1 ป เ ปนจานวน 4 ครง เพอให

เหมาะสมกบกลมดงกลาวจงไดปรบระยะเวลาในการตดตามใหเหลอเพยง 1 เ ดอน เ นองจากเปน

กลมทอยในระยะพรอมจะเ ลกบหร ซง เ ปนกลมทมความตงใจเดนช ดทจะเ ลกบหร หรอเปลยน

พฤตกรรมภายในระยะเวลา 1 เดอนขางหนา ดงน นผ วจยจงไดปรบระยะเวลาการตดตามเพอให

สอดคลองกบระยะการเปลยนแปลงพฤตกรรม เหลอเพยง 1 เดอนเทานน เพอประเมนผลพฤตกรรม

และโปรแกรมดงกลาวยงไมมการนาไปทดลองผลการใช

อยางไรกตาม แนวปฎบตดงกลาวไดพฒนาขนเพอเปนแนวปฏบตสาหรบบคลากร

ทางดานสาธารณสข และสามารถนาไปปรบใช ใหสอดคลองกบบรบท และกลมอายของผปวย

โดยเฉพาะในกลมผสงอายมสลมทเปนโรคปอดอดก นเ รอรงหากมการปรบระยะเวลาของการนด

และตดตามผลเพอทาการบาบดใหมความเหมาะสมกบระยะของการเปลยนแปลงพฤตกรรมโดย

ปรบระยะเวลาการนด และตดตามผลในการบาบดใหสอดคลองกบการมาตามนดของแพทย แลวม

การโทรศพทตดตามระหวางบาบดกนาจะมความเหมาะสมตอการนาไปใช

ดงนนแนวปฎบตในการสนบสนนการเลกบหรของศรพรทปรบเ รองระยะเวลาใน

การบาบดและการตดตามผล โดยเฉพาะการตดตามทางโทรศพท และการเ ยยมบาน ซง เ ปนวธท

9

เหมาะสมตอการนามาใชในการปรบเปลยนพฤตกรรมการเ ลกสบบหรในผสงอายมสลมทเ ปนโรค

ปอดอดก นเรอรง นอกจากนแนวปฎบตในการสนบสนนการเลกบหรของศรพรยงไดมการวางแผน

และการปฏบตโดยใชแนวคดพฤตกรรม และจตสงคมบาบด ซงขนตอนดงกลาวไดนามาปรบใช ให

เหมาะสมกบกลมผสงอายมสลมโดยการนาแนวคดหลกศรทธาของศาสนาอสลาม ไปใช ในการ

สนบสนนการเลกบหร

จากการทบทวนงานวจยผลโปรแกรมสนบสนนการเ ลกบหรในปจจบน พบวาม

การใชระยะเวลาในการบาบด และตดตามทหลากหลาย เชน งานวจยของปยมาศ (2552) เ รองการ

ประยกตใช ทฤษฎขนตอนการเปลยนแปลงพฤตกรรมในการเ ลกบหรของทหารเกณฑ ซงใช

ระยะเวลาในการบาบด 10 สปดาห โดยวธการเรยนรผานกระบวนการกลม รวมกบการใหคาปรกษา

รายบคคล นดเขาคลนกอดบหร สปดาหละ 1 ครง จานวน 5 ครง และตดตามเพอประเมนพฤตกรรม

ในสปดาหท 6 พบวากลมทดลองมคาเฉลยจานวนมวนบหรทสบตอวนนอยลงกวากอนการทดลอง

อยางมนยสาคญทางสถต (p < .05) ซงสอดคลองกบงานวจยของจฑานนท, นงพมล สพ ฒนา และ

คณะ (2553) ไดใช เวลาในการบาบด และตดตาม 12 สปดาห ซงไดทาการบาบดโดยการใ ห

คาปรกษ ารายกล ม และ รายบคคล สปดา หละ 1 ครง จานวน 4 คร ง และทาการตดตามเพ อ

ประเมนผลพฤตกรรม ในสปดาหท 5 พบวา อตราการสบบหร และระดบการตดสารนโคตนหลง

เขารวมโปรแกรมลดลงกวากอนเขารวมโปรแกรมอยางมนยสาคญทางสถตท ระดบ (p < .01)

และงานวจยขององคณา (2552) เรองผลของโปรแกรมการเลกบหรทประยกตใช ทฤษฎขนตอนการ

เปลยนแปลงพฤตกรรมรวมกบแรงสนบสนนทางสงคมในผปวยวณโรค ใช เวลาในการบาบด

และตดตามเพยง 1 เดอนเทานนซงทาการบาบดโดยการใหคาปรกษากลมทดลองรวมกบผ ใหการ

ดแล ในวนท 1, 2, และ 3 ในคลนกอดบหร และในวนท 7 ใหคาปรกษาทางโทรศพทรวมกบมการ

ตดตามเพอประเมนพฤตกรรมการเ ลกสบบหรในวนท 10 และ 30 พบวาผ ปวยวณโรคทสบบหร

สามารถเลกสบบหรไดคดเ ปนรอยละ 52.70

อยางไรกตาม งานวจยทกลาวมาขางตนมความสอดคลองกบงานวจยในครง น

เฉพาะในเรองระยะเวลาในการบาบด และการตดตามเทานน แตสาหรบวธการน นมความแตกตาง

กน คอมการนดผ รบบรการเขาคลนกอดบหรหลายครง แตสาหรบงานวจยครง น ผ วจยไดปรบ

จานวนครงการมารบบรการทคลนกอดบหรเพอใหสอดคลองกบระยะขนตอนการเปลยนแปลง

พฤตกรรม และบรบทมสลมทอาศยอยในพนทชนบท ใหเหลอเพยง 1 ครง หลงจากน นใหการ

บาบดโดยทางโทรศพท จานวน 4 ครง รวมเปน 5 ครง ภายในระยะเวลา 1 เ ดอนโดยการให

คาปรกษารายบคคล รวมกบผใหการดแล ซงมคมอประกอบสาหรบผดแลใช เพอเ ปนแนวทางใน

การชวยเหลอผสงอายมสลมในการปรบเปลยนพฤตกรรมการเ ลกสบบหร สาหรบการตดตามเพอ

ประเมนพฤตกรรมการเลกสบบหร ไดใชวธการโดยทางโทรศพทกบการเ ยยมบาน จานวน 4 ครง

ภายในระยะเวลา 1 เดอน ซงรวมระยะเวลาทงการบาบด และตดตามทงสน เปนจานวน 2 เดอน

10

จากการวเคราะหแนวปฎบตในการสนบสนนการเ ลกบหรของผใช บรการคลนก

อดบหรของศรพร (2553) พบวา มความงายตอการนาไปใช โดยเฉพาะขนตอนการประเมนการสบ

บหร และขนตอนการประเมนผล สามารถปฏบตได แตสาหรบขนการวางแผน และการปฏบตใน

ดานการสรางความตระหนกในการเลกบหรน นทาไดยาก ถาผ ใช แนวปฏบตยงไมไดผานการฝก

ทกษะการสรางความตระหนกในการเลกบหร รวมทงประสบการณในการดแลผรบบรการยงนอย

ดงนนผใชแนวปฏบตควรผานการฝกทกษะดานน เพอใหเกดความมนใจในการใหบรการ ตลอดจน

แนวปฏบตมขนตอน และวธการปฏบตทเ ปนรปธรรม ซงมคมอประกอบในการใช แนวปฏบต

เพอใหผใชแนวปฏบตมความสะดวก และงายในการนาไปใชมากขน รวมทงแนวปฎบตดงกลาวได

กาหนดวธการทเหมาะสาหรบกลมทอยในระยะพรอมทจะเลกบหรแตไมสามารถเขาคลนกอดบหร

ได โดยการใชวธการเยยมบาน และทางโทรศพท

นอกจากน ในการนาแนวปฎบตทใชสนบสนนการเลกบหรของศรพรมาใช ครง น

ผวจยยงไดปรบใหเหมาะสมกบกลมผ สงอายมสลมทเ ปนโรคปอดอดก นเ รอรงเพอชวยใหผ ปวย

กลมดงกลาวไดรบการบาบดทสอดคลองกบวถชวตมสลม เนองจากวถมสลมเปนวถแห งการดาเ นน

ชวตแบบอนรกษนยมทเทดทนหลกธรรมคาสอนทางศาสนาอยางเหนยวแน น โดยเฉพาะหลก

ศรทธาของศาสนาอสลามทมความเชอ และมสง ทยดเหนยวทางจตใจไดแกพระองคอลลอฮ

(อมรอน, กตมา และจรญ 2550) รวมทงมความศรทธาตอกฎกาหนดสภาวะการณของกฎทไม

ตายตวซง เ ปนสภาวะทอยในวสยของมนษยทจะเ ลอกได เชน การกระทาความด ความช วน น

อลลอฮไมไดเปนผลขต แตมนขนอยกบการกระทา หรอ การตดสนใจของมนษยเอง เพราะอลลอฮ

ไดใหความคดอสระเสรแก,มนษยในการทจะเลอกทางเ ดนของเขาเอง (สจตรา, 2552) ดงน นจาก

หลกการทกลาวมา ผวจยจงไดกาหนดวธการทสอดคลองกบหลกศาสนาอสลามโดยการกระตนให

ผสงอายมสลมทาการขอดอารหลงละหมาด และทาการซกร เพอขอความเมตตาจากพระองคอลลอฮ

ใหพนภยจากสงเลวรายทงปวง และสามารถเปลยนแปลงจตใจใหมความมนคงตามความตงใจทจะ

เลกบหรใหได โดยเฉพาะกลมทพรอมจะเ ลกบหรซง เ ปนกลมทมความตระหนกช ดเจนถงพษภ ย

บหรตอสขภาพการเจบปวยของตนเอง รวมทงเปนกลมผสงอายมสลมทมผ ดแลประจาทสนใจ และ

เอาใจใส คอยใหกาลงใจ พรอมคาแนะนาในการเลกสบบหร

ดงนนผวจย จงสนใจทจะนาโปรแกรมดงกลาวมาใช ในผ ส ง อา ยม ส ลมท เ ปน

โรคปอดอดก นเ รอรงเพอทดสอบผลของโปรแกรมตอพฤตกรรมการเลกสบบหรของผปวยในครง

นซงจะเปนแนวทางในการสนบสนนการเลกบหรใหมประสทธภาพยง ขนตอไป

11

วตถประสงคของการวจย

เพอเปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยพฤตกรรมการเ ลกสบบหรของผสงอายมสลมท

เปนโรคปอดอดก นเรอรงกอน และหลงไดรบโปรแกรมสนบสนนการเลกสบบหร

คาถามการวจย

หลงไดรบโปรแกรมสนบสนนการเ ลกสบบหรผ สงอายมสลมทเ ปนโรคปอด

อดก นเรอรงมคาคะแนนเฉลยพฤตกรรมการเลกสบบหรสงกวากอนไดรบโปรแกรมหรอไม

สมมตฐานการวจย

ผสงอายมสลมทเปนโรคปอดอดก นเรอรงหลงไดรบโปรแกรมสนบสนนการเ ลก

สบบหรมคาคะแนนเฉลยพฤตกรรมการเลกสบบหรสงกวากอนไดรบโปรแกรม

กรอบแนวคด

การ ศกษา ครง น ผ วจยไ ดนา แน วปฎบต ใน กา รส นบส นน กา รเ ลกบหร ของ

ผใชบรการคลนกอดบหร ของศรพร (2553) มาปรบใหสอดคลองกบกลมผ สงอายมสลมทเ ปน

โรคปอดอดก นเรอรง แลวพ ฒนาเปนโปรแกรมสนบสนนการเ ลกบหรในผสงอายมสลมทเ ปน

โรคปอดอดก นเรอรง ทใชกรอบแนวคดทฤษฎขนตอนการเปลยนแปลงพฤตกรรมของโปรชาสกา

และไดคลเมนท (Prochaska & Diclemente, 1994) เ ปนพนฐานเชนเ ดยวกนกบตนฉบบเ ดมของ

ศรพร (2553) ซงไดแบงระยะของการปรบเปลยนพฤตกรรมผใช บรการในคลนกอดบหรตาม

แบบจาลองขนตอนการเปลยนแปลงพฤตกรรม ออกเปน 5 กลม คอ (1) กลมไมคดทจะเ ลกบหร

(2) กลมทเรมลงเลใจในการเลกบหร (3) กลมทพรอมจะเ ลกบหร (4) กลมกาลง เ ลกบหร และ (5)

กลมทเลกบหรไดแลว รวมกบการใชแนวคดพฤตกรรม และจตสงคมบาบด ซง เ ปนการบาบดรกษา

ผเสพ/ผตดบหรจากภาวะเสพตดทางจตใจ ทางสงคม หรอนสยความเคยชน และมระดบการตด

นโคตนในระดบปานกลางหรอ สง โดยประกอบดวย (1) โปรแกรมการเ ลกบหรแบบกาย จต สงคม

บาบด (matrix program) (2) การดาเนนการเพอชวยเ ลกสบบหรซงประกอบดวย 5 As (3) การให

คาปรกษารายบคคล (4) การใหคาปรกษาทางโทรศพท (5) การใหความชวยเหลอแบบสน และ

(6) การสมภาษณเพอสรางแรงจงใจ ซงขนตอนการดาเนนการเพอชวยเ ลกบหรเ ปนขนตอนสาคญ

ในการนาไปใชใหสอดคลองกบกระบวนการปรบเปลยนพฤตกรรมของผสงอายมสลมโดยมการ

12

ปรบเปลยนทงทางดานความรสกนกคด และพฤตกรรมตามกระบวนการเปลยนแปลงพฤตกรรม ซง

ประกอบดวย 5 วธไดแก (1) การปลกจตสานก (2) การเ ราอารมณและความรสก (3) การประเมน

ตนเอง (4) การรบรสงแวดลอมทสนบสนนพฤตกรรมสขภาพ และ (5) การทาพ นธะสญญากบ

ตนเอง พรอมกบการผสมผสานหลกศรทธาของศาสนาอสลามในขนตอนการสรางสมพนธภาพ

การเสรมสรางแรงจงใจในการเลก รวมทงการใหคาปรกษา ในการทจะเผชญกบปญหาอปสรรคจาก

อาการถอนนโคตนโดยการกระตนใหทาการซกรหรอการนงสมาธทกครงเมอเกดอาการดงกลาว

(การราลกถงอลเลาะห) รวมกบการใหการสนบสนนทางสงคมโดยใหมผ ดแลประจา 1 คน คอยให

ความสนใจ เอาใจใส ใหกาลงใจ และใหคาแนะนาในการเ ลกสบบหร ตลอดจนใหขอมลตามคมอ

การดแลสาหรบผดแล ซงไดดดแปลงมาจากขององคณา (2552) ทงนสามารถสรปเปนกรอบแนวคด

การวจยไดดงภาพ 1

ภาพ 1 กรอบแนวคดในการศกษา

โปรแกรมสนบสนนการเลกบหร

1. ขนตอนการประเมนการสบบหร

1.1 ประเมนพฤตกรรมการสบบหร

1.2 ประเมนระดบการตดสารนโคตน

2. ขนตอนการวางแผนและการปฏบต

2.1 สรางสมพนธภาพโดยการทกทายตามแบบบรบทมสลม

2.2 เสรมสรางแรงจงใจในการเลกบหรโดยการใชหลกศรทธาของศาสนา

อสลาม

2.3 การใหการสนบสนน โดยการใหผสงอายมสลมคดเ ลอกผใหการดแล

ทไววางใจและเปนทปรกษา1คน

2.4 การใหคาปรกษาครงแรกในคลนกอดบหร 1 ครง

2.5 การ ตดตามเ พอใหคาปรกษา ซ าขณะอยทบาน โดยทาง โทรศพ ท

(ใหคาปรกษากบผสงอายมสลมหรอญาตผ ใหการสนบสนน) วนท 3, 7 14

และ 30 เปนจานวน 4 ครง โดยนบจากวนแรกทเขาคลนก

3. ขนตอนการประเมนผล ตดตามเพอประเมนพฤตกรรมการสบบหรโดย

ทางโทรศพทใน เดอนท 2 วนท 37, 44 และ 51 เ ปนจานวน 3 ครงพรอมทง

เยยมบาน วนท 60 จานวน 1 ครงโดยนบจากวนแรกทเขาคลนก

พฤตกรรม

การเลก

สบบหร

13

ขอบเขตการวจย

การศกษาครง น เ ปนการวจยกงทดลอง (quasi-experimental research) แบบกลม

เดยว วดผลกอน และหลงทดลองมจดมงหมาย เพอศกษาผลของการใช โปรแกรมสนบสนนการเ ลก

บหรในผสงอายมสลมทเปนโรคปอดอดก นเรอรง ทเขารบบรการทคลนกโรคหอบ ณ โรงพยาบาล

ชมชนแหงหนงในพนทจงหวดภาคใต

นยามศพท

โปรแกรมสนบสนนการเ ลกบหรในผสงอายมสลมทเ ปนโรคปอดอดก นเ รอรง

หมายถง โปรแกรมทใชในการสนบสนนการเลกบหรสาหรบผสงอายมสลมทเ ปนโรคปอดอดก น

เ รอรง ซ งมกจกรร มการสง เ สรมการเ ลกบหรภา ยใตกรอบแนวคดขน ตอนการเ ปลยนแปลง

พฤตกรรมรวมกบการใชโปรแกรมกายจตสงคมบาบด และไดนาหลกศรทธาของศาสนาอสลามมา

ปรบใชในกลมทพรอมจะเลก ประกอบดวยกจกรรมหลก 3 ขนตอน คอ (1) การประเมนการสบ

บหรประกอบดวย (2 ขนตอนยอย คอ (1.1) การประเมน และคดกรองการสบบหร และ (1.2) การ

ประเมนระดบการตดสารนโคตน (2)การวางแผน และการปฏบตประกอบดวย 5 ขนตอนยอย คอ

(2.1) การสรางสมพนธภาพโดยการทกทายตามแบบบรบทมสลม (2.2) การเสรมสรางแรงจงใจใน

การเลกบหรโดยใหผ ดแลเชญชวนสมาชกครอบครว รวมกนละหมาด และขอดอารตออลลอฮ

(2.3) การใหการสนบสนนโดยใหผ สงอายมสลมคดเ ลอกผใหการดแลประจาในครอบครวท

ไววางใจ และเปนทปรกษาได 1 คน คอยใหความสนใจ เอาใจใส ใหกาลงใจ และใหคาแนะนาใน

การเลกสบบหรตามคมอของผดแล (2.4) การใหคาปรกษาทคลนกอดบหร ในเ รองโรคทเกดจาก

การสบบหร การเสรมสรางกาลงใจ และการใหขอมลเกยวกบตวกระตนททาใหเกดอาการอยาก

บหร รวมทงอธบายถงอาการถอนนโคตนทอาจเกดขน เ ปนตน และ (2.5) การตดตามผลการให

คาปรกษา ในเรองการทบทวนความรเกยวกบโรคทเกดจากบหร ความรสกหลงจากการขอดอาร

ตออลเลาะหหลงละหมาด อาการถอนนโคตนทเกดขนกบรางกาย และ (3) ขนตอนการประเมนผล

โดยตดตามเพอประเมนพฤตกรรมการสบบหรประกอบดวยการตดตามทางโทรศพทและการเ ยยม

บานโดยการซกถามเกยวกบจานวนมวนบหรทสบ สาเหตททาใหเ ลกได หรอไมได รวมทงภาวะ

สขภาพรางกาย และจตใจหลงเลกบหร

พฤตกรรมการเ ลกสบบหรหมายถง การปฏบตทนาไปสการเ ลกสบบหรไดแก

การลดจานวนมวนบหรทสบตอวน และการปฏบตตวเพอหลกเลยงการสบบหรเมอเกดอาการอยาก

สบบหร ซงประเ มนโ ดยแ บบส อบถามพ ฤตกรรมการ เ ลก สบบหรทปรบจาก เคร องมอของ

นวพรรษ (2551)

14

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

บคลากรสาธารณสขสามารถใช เ ปนแนวทางในการสนบสนนการเ ลกบหรใน

ผสงอายมสลมทเปนโรคปอดอดก นเรอรง เพอนาโปรแกรมสนบสนนใหผ สงอายมสลมสามารถ

ปรบเปลยนพฤตกรรมการเลกสบบหร ชวยลดอาการกาเ รบของโรคได สงผลทาใหผ สงอายมสลม

มคณภาพชวตทด

15

บทท 2

วรรณคดทเกยวของ

การวจยครงนเปนการวจยกงทดลอง เพอศกษาผลของโปรแกรมสนบสนนการเ ลก

บหรในผสงอายมสลมทเ ปนโรคปอดอดก นเ รอรง ซงผ วจยไดทบทวนวรรณคดทเกยวของโดย

ครอบคลมหวขอตางๆดงตอไปน

1. สถานการณโรคปอดอดก นเรอรง และผลกระทบ

1.1 อบตการณการเกดโรคปอดอดก นเรอรงในปจจบน

1.2 ผลกระทบจากโรคปอดอดก นเรอรง

2. การควบคมโรคปอดอดก นเรอรง

2.1 สาเหตของการเกดโรคปอดอดก นเรอรง

2.2 วธการควบคมโรคปอดอดก นเรอรง

2.3 ความสาคญของการเลกบหรในผปวยโรคปอดอดก นเรอรง

2.4 ปญหาอปสรรคในการเ ลกบหรในผสงอายมสลมทเ ปนโรคปอดอดก น

เรอรง

2.5 ปจจยสนบสนนการเลกบหรในผสงอายมสลมทเปนโรคปอดอดก นเรอรง

3. การสงเสรมการเลกบหรในผสงอายมสลมทเ ปนโรคปอดอดก นเรอรง

3.1 รปแบบโปรแกรมในการสงเสรมการเ ลกบหรในปจจบน

3.2 แนวคดสาคญในการสงเสรมการเลกบหรโดยทวไป

3.3 หลกการสาคญในการสงเสรมการเ ลกบหรในผสงอายมสลมทเ ปนโรค

ปอดอดก นเรอรง

3.4 ผลของการสงเสรมการเลกบหรในผสงอายมสลมทเ ปนโรคปอดอดก น

เรอรง

16

สถานการณโรคปอดอดกนเรอรงและผลกระทบ

อบตการณการเกดโรคปอดอดกนเรอรงในปจจบน

โรคปอดอดก นเรอรงสวนใหญเกดในผสงอาย จากการสารวจในประเทศไทยใน

ป 2553–2554 พบวาโรคปอดอดก นเ รอรง เ ปนสา เหตการเสยชวตอนดบ 3โดยเฉพาะในกล ม

ประช ากรอาย 60-74 ป และคาดกา รณวา ในป 2563 จะมผ ปวยโร คปอดอดก น เ รอร งสง ขน

7,035.3 ราย ตอ แสนประชากร (สานกนโยบายและแผนสาธารณสข กระทรวงสาธารณสข, 2554)

ซงโรคปอดอดก นเรอรงเมอเกดในผสงอายแลวจะสงผลกระทบในหลายดาน

ผลกระทบจากโรคปอดอดกนเรอรง

ผ สงอายทเ ปนโรคปอดอดก นเ รอรงจะมอาการของโรคทรนแรงกวาวยอน ๆ

เนองจากมการเสอมสภาพของระบบทางเดนหายใจโดยเฉพาะกลามเ นอทใช ในการหายใจเขาออก

เนอเยอปอดสญเสยความยดหยน จานวนถงลมทมการแลกเปลยนกาซลดลงทาใหเกดอาการหายใจ

ลาบาก (อรวรรณ, 2552) มผลกระทบโดยตรงทสงผลตอการดาเ นนชวตประจาวนของผสงอาย

ทตองกลายเปนผปวยทไมสามารถชวยเหลอตนเองไดจากอาการเหนอยง าย ทาใหมผลกระทบดาน

ตางๆ ดงนคอ

1. ผลกระทบทางดานรางกาย การทาหนาทของปอดลดลง ทาใหผ ปวยเกด

ภาวะหายใจลาบาก ซงจะรบกวนการทากจวตรประจาวน ผ ปวยจะ รสกเหนอยแมออกแรงเพยง

เลกนอย สงผลใหผ ปวยมขอจากดในการปฏบตกจกรรมทางกาย รวมทงพยาธสภาพของโรค

ทาใหระดบออกซเจนในเลอดลดลง คารบอนไดออกไซดในเลอดเพมขนรางกายจะมภาวะกรด

จากการหา ยใจ หากมกจกรรม ห รอออกกาลงกายมากขนจะทาใหเ กดภาวะดง กลาวเพมขน

(อมพรพรรณ, 2542)

2. ผลกระทบทางดานจตใจ และอารมณ อาการหายใจเหนอยหอบจากโรค

ปอดอดก นเรอรง ทาใหความสามารถในการปฏบตกจวตรประจาวนลดลง ผ ปวยตองอาศยความ

ชวยเหลอจากผอน กอใหเกดอาการซมเศรา มความวตกกงวล กระวนกระวายใจ ทาใหรางกายมการ

เผาผลาญเพมมากขนตองการใช ออกซเจนเพมขน จงทาใหผ ปวยมอาการหายใจลาบากและเกด

อาการกาเรบขนได (นภารตน, 2553)

3. ผลกระทบทางดานสงคมและเศรษฐกจ อาการเหนอยหอบจากโรคปอด

อดก นเรอรงทาใหผปวยตองถกจากดกจกรรมทางกาย สงผลตอความสามารถในการทางานและการ

เขารวมกจกรรมทางสงคม การพบปะเพอนฝงลดลง สาหรบผปวยทยงทางานเพอหารายไดในการ

ดารงชวตประจาวนอาจตองออกจากการทางานทาใหสญเสยรายได รวมทง เมอเกดอาการกาเ รบทา

17

ใหผ ปวยตองเขารบการรกษาใ นโรงพยาบาลบอยครง ซงตอง เ สยคาจายในการรกษาเพมขน


จา ก ทกล าวมา จะ เ หน ไ ดวา ผ ปวย ท เ ปน โร คปอดอดก น เ ร อ ร งตองพ บก บ

ประสบการณความเจบปวยทมผลกระทบตอทงดานรางกาย จตใจ และอารมณ สงคม และเศรษฐกจ

เปนระยะเวลายาวนานตลอดชวต ผปวยตองตอส และเผชญกบภาวะหายใจลาบากทมความรนแรง

เพมขนตามลาดบ ทาใหผปวยไมสามารถปฏบตกจวตรประจาวนได ตองพ งพาผ อนในการดแล

ตนเอง รวมทงไมสามารถรวมกจกรรมทางสงคมได กอใหเกดอาการซมเศรา วตกกงวลตลอดจน

ผปวยตองเขารบการรกษาโรงพยาบาลบอยครง สงผลตอผ ปวยและครอบครวตองใช คาใช จายใน

การดแลรกษาเพมขน

การควบคมโรคปอดอดกนเรอรง

สาเหตของการเกดโรคปอดอดกนเรอรง

สาเหต และปจจยเสยงของการเกดโรคปอดอดก นเรอรงยงไมทราบแน ช ดแตเชอวา

เกดจากปจจยหลายดานดวยกนคอ ปจจยทางดานตวบคคลและปจจยทางดานสภาวะแวดลอมการ

หลกเลยงปจจยเสยงททาใหเกดโรคปอดอดก นเ รอรงทาใหสามารถปองกนและลดการเกดความ

รนแรงของโรคไดดงน

1. ปจจยทางดานตวบคคล

1.1 ลกษณ ะ ทา ง พ น ธ กร ร ม (genes) เกดจา กรา ง กา ย ขา ดกา ร สร า ง

สารอลฟาวนแอนตทรปซน (Alpha-1-antitrypsin) ซง สารนจะทาหนาทยบยงการทางานของ

เอนไซมโปรตนเนสอลาสเตส (Enzyme Proteinase Elastase) ไมใหไปทาลายเ นอปอด จะทาใหเกด

การทาลายของหลอดลมและผนงถงลมมากขนในขณะทมการอกเสบนาไปสการเกดภาวะถงลม

โปงพองได และถาพบวาบคคลนนมประวตสบบหรรวมกบมภาวะพรองสารดงกลาวยงมโอกาส

ของการเปนโรคปอดอดก นเรอรงเพมขน (อภญญา, 2549; อมพรพรรณ, 2542)

1.2 อาย เมออายมากขน ความยดหยนของเ นอปอดนอยลงใยเ ยอเหนยว

และคอลลาเจน (Elastic & Collagen Fiber) ทช วยทาใหหลอดลมฝอยไมแฟบขณะหายใจออกทา

หนาทนอยลง (สมาคมอรเวชชแหงประเทศไทย, 2552)

1.3 เพศ ความช กของการเกดโรคปอดอดก นเรอรงพบในเพศชายมากกวา

เพศหญง (Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease [GOLD], 2011) สาหรบประเทศ

ไทยไดมการสารวจในป 2550 พบวาผปวยโรคปอดอดก นเรอรงในเพศชายมากกวาเพศหญงเทากบ

2.4:1ในขณะทมประวตการสบบหร (จานวนซองตอป) เทากน

18

2. ปจจยทางดานสภาวะแวดลอม

2.1 มลพษในอากาศซงประกอบดวยควนฝนละอองสารพษ และกาซตางๆ

เชน ไนโตรเจนไดออกไซด ซลเฟอรไดออกไซด และสารพวกไฮโดรคารบอนจากไอเสยรถยนต

ซงถามการหายใจเอามลพษเหลานเขาไปทกวนเปนระยะเวลานานนบป จะทาใหเกดการระคายเ คอง

และเกดการอกเสบของระบบทางเดนหายใจ (อภญญา, 2549; อมพรพรรณ, 2542)

2.2 การตดเชอในระบบทางเดนหายใจสวนลาง จะเปนสาเหตโดยตรงของ

โรคปอดอดก นเรอรง ซงการตดเชอนาจะเปนปจจยหนงทมบทบาทในการกอโรคปอดอดก นเ รอรง

โดยทการตดเชอและการอกเสบจะทาลายเนอเยอของอวยวะภายในระบบทางเดนหายใจได และเมอ

มการตดเชอซาๆ กอาจนาไปสการทาลายเยอบผว เกดเปนแผลเปนและช นใตเ ยอบผวหนาขนทาให

หลอดลมตบแคบถาวร (วษณ, 2551; อภญญา, 2549)

2.3 ควนบหรเปนปจจยสาคญททาใหเกดโรคปอดอดก นเ รอรงโดยพบวา

รอยละ 80-90 ของผทสบบหรหรอสดดมควนบหรเ ปนโรคปอดอดก นเ รอรง (จนทรเพญ, 2552)

เนองจากสารพษในบหรทาใหเซลลขนกวด (Ciliated columnar cells) ทเ ยอบหลอดลมซงมหนาท

โบกพดสารตางๆทเขาสหลอดลมใหออกจากปอดถกทาลาย และทาใหเซลลเหลานโบกพดช าลง

หรอหยดทาหนาททาใหกาจดสงแปลกปลอมทเขาส ปอดไดช า และนอยลง นอกจากน นยงมการ

สะสมสารพษจากควนบหรในหลอดลม และถงลมสงผลทาใหเกดการอกเสบของทางเ ดนหายใจ

โดยทาใหเซลลตอมเมอกมขนาดโต (Globlet cells ) และเพมจานวนขนมการหลง เมอกมากขน

เกดการอดตนของหลอดลม กลามเนอหลอดลมมการหดตวมากขน เซลลขนกวดมจานวนนอยลง

มการแฟบของหลอดลมขน าดเลกในขณะหายใจออก นอกจาก นสารพษทสะ สมอยในปอด

ยงกระตนใหนวโตรฟล (neutrophil) และแมคโครฟาจ (macrophage) มารวมตวกนทถงลมและ

หลอดลมสวนปลายและหลง เอนไซมอลาสเตส (elastase) มาทาลายสารพษรวมทงยงมผลทาให

ทาลายอลาสตนซงเปนสวนประกอบของเสนใยอลาสตกทาใหปอดเสยความยดหยน นอกจากนยงทาให

แอลฟาวนแอนตทรปซน (alpha-1-antitrypsin) มประสทธภาพในการทาลายเอนไซมอลาสเตสไดนอยลง


จะเ หนไ ดวา ปจจยเ ส ยงต อกา รเกดโร คมท ง ปจจยทางดานบคคลและ ปจจย

สงแวดลอม โดยโรคมกจะเกดขนจากการมปฏสมพนธระหวางปจจยทงสอง ปจจยเ สยง ทสาคญคอ

การสบบหร เพราะในควนบหรประกอบดวยสารเคมมากมาย ซงจะไปทาลายเ นอเ ยอปอดโดยตรง

ทาใหเกดถงลมโปงพอง ปจจยเสยงอนๆ ไดแก ฝนละอองและสารเคมจากการประกอบอาชพ ฝน

ควนทเกดจากการประกอบอาหารในททอากาศไมถายเท การไดรบควนบหรโดยทางออม หรอ

มลภาวะทางอากาศเปนตน สวนปจจยดานบคคลไดแก การพรองสารพ นธกรรม อาย และเพศ

สาหรบปจจยเสยงตอการเกดโรคปอดอดก นเรอรงในผสงอายมสลม โดยเฉพาะปจจยดานตวบคคล

ไมแตกตางใน กลมผ ส งอาย ทวไป แมวาห ลกศา สนาไดมวถทส อดคลองกบการปอง กนโร ค

19

แตในทางปฏบตในสภาพสงคมปจจบนน น ทาใหหลกปฏบตทดงามหลายประการถกละเลยไป

โดยเฉพาะพฤตกรรมการสบบหรอยางกวางขวางในสงคมมสลม จงทาใหชาวมสลมประสบกบ

ภาวะความเจบปวยไมตางจากคนทวไปโดยเฉพาะโรคปอดอดก นเรอรง (ยซฟ, 2550)

วธการควบคมโรคปอดอดกนเรอรง

การควบคมโรคปอดอดก นเรอรงมเปาหมายเพอบรรเทาอาการของโรคใหนอยลง

เพอไมใหพยาธสภาพดาเนนไปอยางรวดเรว ลดความรนแรงของโรค และปองกนภาวะแทรกซอน

หรออาการกาเรบ การคงสมรรถภาพการทางานของปอดไวใหเ สอมลงช าทสดทงในระยะสน และ

ระยะยาวเพอใหผสงอายโรคปอดอดก นเ รอรง สามารถใช ชวตไดเ ปนปกต รวมทงสง เสรมใหม

คณภาพชวตทดขนดงน

1. การหลกเ ลยง หรอเ ลกสบบหรรวมทงการหลกเ ลยงเขาใกลผ ทสบบหร

เนองจากควนบหรจะทาใหเกดการระคายเ คองตอเ นอเ ยอบทางเ ดนหายใจโดยทาใหขนกวด

ในทางเดนหายใจไมสามารถทางานไดตามปกตจงไมสามารถกาจดสงแปลกปลอม หรอเชอโรค

ทเขาสทางเดนหายใจใหออกสภายนอกได ดงน นผ ปวยกลมน จงมความจาเ ปนทจะตองไดรบการ

แนะนาจากบคคลากรทางการแพทยใหเลกสบบหร หรอหลกเ ลยงการไดรบควนบหรเพอชวยใน

การชะลอการดาเนนของโรค (ชายชาญ, 2550)

2. การหลกเ ลยงปจจยกระตนตางๆ เชน ฝนละอองหรอไรฝนภายในบาน

ผ สงอา ยกลมนตองห ลกเ ล ยงสา รภมแพ ททาใ หเกดโรคโดยการ จดบา นใหโล งและ สะอา ด

โดยเฉพาะการทาความสะอาดภายในบานใหปราศจากฝนละอองตองใช ผาช บน าเชดฝนละออง

ทกซอกทกมม และถพนบานใหสะอาด รวมทงควรหลกเ ลยงการใช ไมปดฝนทาความสะอาดบาน

เพราะจะทาใหฝนละอองกระจายมากขน นอกจากนนถาผปวยตองทาความสะอาดบานเองควรใช ผา

ปดปาก และจมกขณะทาความสะอาดภายในบานเพอปองกน ฝนละออง สาหรบบรเวณภายใน

หองนอนผาปทนอน หมอน มง ผาหม ผาคลมเตยง ควรซกทาความสะอาดอยางนอยเ ดอนละ 2 ครง

โดยเฉพาะทนอนและหมอนควรใชเปนยางสงเคราะหหรอฟองน าหมดวยวสดททาความสะอาดง าย

นอกจากนนควรหลกเลยงการเลยงสตวภายในบาน เชน แมว นก สนข เพราะไรฝนหรอขนสตวจะ

เปนตวกระตนทาใหผปวยมอาการหายใจเหนอยหอบได (ธนยาภรณ, 2549)

3. การหลกเลยงการอยใกลชดกบบคคลทมการตดเชอทางเ ดนหายใจหรอการ

อยในสถานทแออดโดยเฉพาะระยะทมการระบาดของโรคตดเชอทางเ ดนหายใจ เพราะจะทาให

ผปวยมการตดเชอในทางเดนหายใจสงผลใหหลอดลมหดเกรง และตบแคบ ซงจะเปนสาเหตทาให

ผปวยมอาการกาเรบรนแรงขน (สชาพร, 2544)

20

4. การฟนฟสมรรถภาพของปอดโดยการออกกาลงกาย เ นองจากการออกกาลง

กายจะทาใหรางกายสดชน รวมทงมการไหลเวยนของเลอดและการถายเทของอากาศในปอดดขน

ผสงอายกลมน ควรออกกาลงกายดวยวธทเหมาะสมกบวยและสภาพของรางกาย เชน การเ ดนเลน

นอกจากนนควรออกกาลงกายอยางชาๆไมหกโหมจนเกนไป วธการออกกาลงกายตองคอยๆเพม

ระยะเวลาแตละครงจากครงละสนๆจนถง 45-60 นาท สปดาหละ 3-5 วน ในแตละครงของการออก

กาลงกายควรมชวงพก และตองพกผอนใหเพยงพอหลงการออกกาลงกายทกครง นอกจากน นควร

ใชยาพนขยายหลอดลมกอนออกกาลงกาย เพราะจะทาใหทางเดนหายใจโลง (สมาล, 2543)

5. การฝกบรหารการหายใจเปนการฝกกลามเนอทชวยในการหายใจใหแขงแรง

โดยเฉพาะกลามเนอกระบงลม และหนาทองดวยวธการหายใจเขาทางจมก และทาปากจขณะหายใจ

ออก ซงเปนการชวยใหแรงดนในหลอดลมลดลงชาขณะหายใจออก หลอดลมจงไมปดเ รวทาใหลม

คางในปอดนอยการแลกเปลยนกาซจงดขน (สมาล, 2545)

6. การบรหารยาทถกตอง กลมผสงอายทเ ปนโรคปอดอดก นเ รอรงจาเ ปนตอง

ใชยาหลายชนดเพอควบคมอาการของโรค ดงนนการใชยาในผสงอายกลมนจะมประสทธภาพได

จะตองมการปฏบตตามแผนการรกษาของแพทยอยางถกตองและเหมาะสม โดยทผ ดแล และ

ผสงอายตองมความเขาใจแนวทางการรกษาของแพทย ตลอดจนเขาใจวธการใช ยาตามขนาด และ

วธทถกตอง รวมทงตองมความรในเรองผลขางเคยงทเกดขนจากการใชยาเพอควบคมโรคไมไหกาเ รบ

ได (อมพรพรรณ, 2542)

7. การหลกเลยงความเครยด ผ สงอายทเ ปนโรคปอดอดก นเ รอรงสวนใหญ

ตองเผชญภาวะเ รอรงของโรคไปตลอดชวต จนทาใหผ ปวยมความเ ค ร ย ด ควา มว ตกก ง วล

ซงความเครยดเปนปจจยหนงทกระตนใหผปวยเกดอาการเหนอยหอบ ดงน นการลดความเครยด

ดวยวธการตางๆทเหมาะสมกบสภาพของผปวยจะทาใหควบคมอาการกาเรบของโรคในผปวยกลมน

ได เชน การสวดมนต การนงสมาธ การละหมาด และการเปดโอกาสใหผ ปวยไดระบายความเครยด

กบบคคลอน (สมจต, 2547)

การควบคมโรคปอดอดก นเรอรงทกลาวมาขางตนเ ปนการควบคมโรคในผทเ ปน

โรคแลว ซงเปนการชวยไมใหโรคลกลามเรวขน เพอยบยงการเกดอาการกาเ รบ ดงน นผ ปวยและ

ผดแลตองมความรและความเขาใจในการหลกเ ลยง สงกระตนตางๆ ถงแมการเ ลกสบบหรเ ปนวธ

เดยวทชวยลดอตราการเกดโรคนในอนาคต และชวยชะลอการดาเ นนของโรคในผทปวยเ ปนโรค

แลวอยางเหนไดชด (ชายชาญ, 2551) อยางไรกตามการหลกเลยงปจจยอนๆ เ ปนสงจาเ ปนทจะตอง

ปฏบตควบคไปกบการหลกเลยงควนบหร โดยเฉพาะในบรบทผสงอายมสลม เ นองจากวฒนธรรม

ประเพณทางศาสนาอาจสงผลทาใหผสงอายกลมนมขอจากดในการดแลตนเอง เชนการถอศลอด

ในชวงเดอนรอมฎอนทาใหผสงอายดงกลาวตองปรบเปลยนการใช ยาขยายหลอดลม รวมทงการ

ปฏบตตามหลกศาสนาของสตรมสลมทตองสารวมเมออยในทสาธารณทาใหมขอจากดในการออก

21

กาลงกาย ตลอดจนการดาเ นนชวตภายใตบรบทของพนททมการเ ลยงสตวภายในบรเวณบาน

(ราพรรณ, 2552) ซงปจจยตางๆทกลาวมาเปนสงกระตนใหเกดอาการกาเรบของโรคเพมขน

ความสาคญของการเลกบหรในผ ปวยโรคปอดอดกนเรอรง

การชวยเหลอผปวยโรคปอดอดก นเรอรงใหเ ลกบหรน นเ ปนสงสาคญ เ นองจาก

การเลกบหรเปนวธเดยวทจะชวยชะลอการดาเ นนของโรคในผทปวยเ ปนโรคปอดอดก นเ รอรง

อยางเหนผลไดชด (ชายชาญ, 2551) เพราะควนบหร จะทาใหเกดการระคายเ คองเ ยอบหลอดลม

รวมทงเยอบหลอดลมหนา และแขงเนองจากเกดการรวมตวของเซลลเมดเ ลอดขาว ทาใหเกดการ

กระตนใหมเสมหะเปนจานวนมาก มผลใหรหลอดลมตบแคบ เกดการอดก นของทางเ ดนหายใจ

แรงตานทานการไหลของอากาศหายใจสงขน รวมทงผนงของถงลมถกทาลาย ทาใหสญเสยความ

ยดหยน บดเบยว ผนงจะบางลง และฝอ นอกจากนยงมการทาลายเ นอปอดทาใหปอดสญเสยความ

ยดหยน จงทาใหมแรงดนเพมขนแลวไปกดบรเวณรอบๆนอกของทอทางเ ดนหายใจ มผลใหแรง

ตานทานการไหลของอากาศหายใจสงขนอากาศผานเขาออกไดนอยลง จงมการคงคางของอากาศ

ในถงลม เพราะวาถงลมไมสามารถแฟบไดทาใหถงลมมขนาดใหญ การหายใจออกลดลง และถา

พยายามออกแรงในการหายใจออกมากขนจะเปนการเพมแรงดนไปกดหลอดลมใหญ และเลก

จงทาใหหลอดลมใหญ และเลกแฟบดวย ความสามารถในการซมผานของกาซลดลง (diffusion)

(สจนดา, 2554)

ดงน นกา รหย ดสบบหร ทาใ หเกดกา รขจดสง แปลกปลอมพ วกส ารพ ษทก อ

ใหเกดการ ระคายเ คอง สงผลทาใหการ อกเสบของหลอดลมทเลาลง ชวยลดกา รหดตวของ

กลามเ นอทควบคมการขยายหลอดลม รวมทงจานวนถงลมในปอดมการแลกเปลยนกาซดขน

ซงถาหลอดลมขนาดเลกทยงไมมการเปลยนแปลงจะสงผลทาใหการทางานของปอดดขนกวาเ ดม

(อมพรพรรณ 2542) จะเหนไดจากสองสปดาหหลงจากเ ลกสบบหรทางเ ดนหายใจจะ รสกโลง ขน

กวาเดม เสมหะจะลดลง จากเหตผลดงกลาวเมออตราการถกทาลายของปอดจากการสบบหรลดลง

กจะสงผลทาใหอาการกาเรบของโรคลดลง ผปวยไมตองทนทกขทรมานจากอาการหายใจลาบากอย

ตลอดเวลา และเมอผสงอายกลมนสามารถเลกบหรไดแลว จะชวยลดอาการกาเ รบของโรคได จงทา

ใหผสงอายมสลมสามารถประกอบกจกรรมทางดานศาสนาตามหลกศรทธาไดอยางเ ตมท ซง เ ปน

ความตองการสงสดในชวตสงผลทาใหคณภาพชวตของผสงอายมสลม และครอบครวดขน

22

ปญหาอปสรรคในการเลกบหรในผ สงอายมสลมทเปนโรคปอดอดกนเรอรง

จากการทบทวนวรรณกรรมถงปญหาอปสรรคในการเ ลกบหรในผสงอายมสลมท

เปนโรคปอดอดก นเรอรงยงไมพบการศกษาโดยตรง แตจากการศกษาแนวทางการนาหลกศาสน

บญญตอสลามมาใชในการควบคมการบรโภคยาสบ และคมครองสขภาพของผไมสบบหรของ

ชมชนมสลมในสามจงหวดชายแดนภาคใตของเ จะ เหลาะ, รอฮม, อบดลรอยะ และอานส (2554)

พบวาการสบบหร และยาสบชนดตางๆ เ ปนสง ทน ารง เกยจ (มกรฮ) รอยละ 57.10 รองลงมา

มความเหนวาเปนสงตองหาม (หะรอม) รอยละ 42.9 และไมมผ ใดแสดงความเหนวาการสบบหร

เปนสงอนมต (มบาห) จากขอมลดงกลาวแสดงใหเ หนวายงมชาวมสลมบางกลมมความเชอวาการ

สบบหร ไมไดเปนสงตองหามเหมอนกบการบรโภคสกร และการดมเหลา ดงน นจงทาใหมการสบ

บหรกนอยางแพรหลายในวงสงคมมสลม ทงนวถชวตของชาวมสลมสวนใหญมกจะมการรวมกลม

ทางสงคมทหลากหลายโดยเฉพาะกลมผชาย เชน กลมไปละหมาดวนศกร รวมงานเฉลมฉลองตางๆ

ตามมสยด และสเหรา รวมวงสนทนาโดยการนงตามรานน าชา กลมแขงขนนกเขาชวา และนกกรง

หวจก สงผลทาใหผชายมสลมสบบหรกนอยางแพรหลาย (มสลน, 2553) รวมทงระยะเวลาการสบ

บหรทยาวนานนบปทาใหมปญหาอสรรคในการเลกบหร เนองจากเกดภาวะเสพตดทางจตใจ และ

สงคมจนเกดความเคยชน (สมเกยรต, 2550)

นอกจากน อาการถอนนโคตนทเกดขนกบผพยายามเลกบหรภายในเวลา 4 ช วโมง

หลงจากสบบหรมวนสดทาย และความรนแรงจะอยในชวง 3-5 วน ซงนบวาเ ปนชวงวกฤตสาหรบ

ผทตองการเลกสบบหร อาการถอนนโคตนมทงอาการทางรางกาย และอาการทางจตใจ ไดแก

อารมณซมเศรา นอนไมหลบ หงดหงด ผดหวง หรอโกรธเ คอง อารมณเ สยง าย วตกกงวล สมาธ

ลดลง กร ะวน กระ วาย หวใจเ ตนช า แ ละอยากอาหา รมา กขน จน ทาใ หน า หนกตวเ พมขน

(The Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorder [DSM] อางตาม ศรพร, 2553) ซงปจจย

เหลานเปนปญหาอปสรรคในการปรบเปลยนพฤตกรรมในการเลกบหร ดงน นการชวยเหลอเพอให

เลกบหรนน จาเปนตองอาศยทกษะหลายดานดวยกน

อยางไรกตามสาหรบผสบบหรในกลมผ ปวยโรคปอดอดก นเ รอรงรอยละ 90

สาเหตของโรคเกดจากการสบบหร ซงสงผลกระทบโดยตรงตอพยาธสภาพของโรคทาใหอาการ

ของโรครนแรงมากขนเ รอยๆ จนกระทงทาใหผ ปวยตองเขานอนโรงพยาบาลบอยครง สงผล

กระทบตอคณภาพชวตของผปวย และครอบครว ดงน นการสง เสรมเพอชวยเหลอใหผปวยกลมน

สามารถเลกบหรไดเปนวธการทสาคญทสด

23

ปจจยสนบสนนการเลกบหรในผ สงอายมสลมทเปนโรคปอดอดกนเรอรง

แมวาหลกศาสนาอสลามไมมคาสงหามการสบบหรทช ดเจนเ นองจากในยคของ

ทานศาสดามฮมมด (ซลลลเลาะหฮอาลยฮวาซอลลม) ยงไมมใครรจกใบยาสบ และไมมการสบบหร

เหมอนกบการดมเหลาจงไมมการกลาวถงบหรในอลกรอาน หรอฮาดส บหรเ รมเ ปนทรจกและเสพ

กนในชวง 600 ปมานเอง และเรมแพรหลายสกลมประเทศมสลมประมาณฮจเราะฮศกราช 1100

หรอประมาณ 300 กวาปมาแลว (ฮานาฟ, 2551) อยางไรกตามมกลมผ ทรงคณวฒของศาสนาอสลาม

ทงสนกายไดพยายามรวบรวมความคดทจะตดสนใหเ ดดขาดวาการสบบหรเ ปนสงหะรอม โดยได

ตความจากหลกคาสอนของศาสนาอสลามทวาสงใดกตามทกอใหเกดผลรายตอสขภาพถอเปนสง

ตองหาม (อมรอน, กตมา, และจรญ, 2550) ดงนนการนาหลกศาสนาในการสนบสนนใหผ สงอาย

มสลมเลกบหรนบวาเปนวธทเหมาะสม เนองจากผสงอายมสลมม ความเชอ และศรทธาทางดาน

หลกศาสนา และมการ ปฏบตตามอยางเครงค รดมาเปนแ นวทางในการดารงชวตประจาว น

(มาน, 2549) ซงวธการทจะทาการบาบดเพอการสรางแรงจงใจใหชาวมสลมมการปรบเปลยน

พฤตกรรมการเลกบหรนน การกระตนใหผสงอายเกดความเชอม นในความสามารถของตนเองตอ

ความพยายามในการปรบพฤตกรรมการเลกบหรโดยใช หลกศรทธา รวมกบการใช แรงสนบสนน

ทางสงคม โดยมผใหการดแลในการ ใหการชวยเหลอในการเลกบหร จงเปนวธทเหมาะสม

การสงเสรมการเลกบหรในผ สงอายมสลมทเปนโรคปอดอดกนเรอรง

การสงเสรมการเ ลกบหรในปจจบน เ ปนงานประจาทมการดาเ นนงานภายใต

นโยบายการสงเสรมการเลกบหรในประชาชนกลมตางๆ ซงแตละสถานบรการมการปรบใช ให

เหมาะสมกบบรบทของแตละพนท และยงพบวาปจจบนมการพฒนาโปรแกรมสนบสนนการเ ลกบหร

มาใชในกลมตางๆ ทหลากหลายรปแบบ

รปแบบโปรแกรมในการสงเสรมการเลกบหรในปจจบน

จากการทบทวนหลกฐานเชงประจกษ เรอง รปแบบ/โปรแกรมสนบสนนการเ ลก

บหร พบวา ในปจจบนสามารถทาไดหลายรปแบบ มทงการบาบดรายบคคล และรายกลมซงมการ

ทดลองรปแบบโปรแกรมทงในกลมประชาชนทวไป กลมประชาชนเฉพาะ เชน พนกงานใน

โรงพยาบาล ทหารกองประจาการ และพระภกษสงฆ รวมทงกลมผ ปวยโรคเ รอรง สาหรบในกลม

ประช าชนทวไปพ บใน งานวจยของมลทา ( 2549) เ ร องกา รสรา งแร งจงใ จในการเ ลกบห ร

ตามภมปญญาทองถน พบวาสวนใหญมการใช กลยทธการสรางแรงจงใจเปนหลกสาคญในการ

24

สนบสนนการเลกบหร ทมรปแบบการสรางแรงจงใจภายในภายนอก ทงทางบวก และทางลบ

โดยการสรางแรงจงใจจากความรกความผกพนจากบคคลรอบขาง เชนสมาชกครอบครว เพอนสนท

และบคคลทเคารพนบถอรวมทงการสรางแรงจงใจภายนอก คอ ความตองการมสขภาพแขงแรงและ

ปลอดภย ตองการมชวตทดขน อยในสงแวดลอมทสะดวก สาหรบการสรางแรงจงใจทางดานลบ

คอการแสดงความรงเกยจจากการสบบหรของสมาชกในครอบครวหรอในช มชน สอดคลองกบ

การศกษาของธนดา (2552) เรองโปรแกรม 7 วนในการเสรมสรางแรงจงใจภายในเพอการเ ลกบหร

และของธดา (2549) เรองผลของโปรแกรมการปรบพฤตกรรมทางปญญาทมตอพฤตกรรมการสบ

บหรของผมารบบรการคลนกอดบหรทมรปแบบการสนบสนนการเ ลกบหร โดยการเสรมสราง

แรงจงใจภายในเพอการเลกบหร ทเนนการใหคาปรกษารายบคคลตามแนวคดทฤษฎทางปญญา

เปลยนแปลงโครงสราง ความคด ความเชอ ซงมการฝกทกษะใหเกดการเ รยนรและการจดการ

อาการถอนนโคตน รวมทงสะทอนการเ รยนรการใช ทกษะการปรบตว ตลอดจนการเสรมสราง

พลงจงใจ เพอกระตนการดารงอยของพฤตกรรม จากการศกษาทกลาวมาทงหมดสวนใหญทดลอง

ในกลมทมความตงใจในการเ ลกบหร และสามารถเขาคลนกอดบหรได จงทาใหสามารถเพม

คะแนนพฤตกรรมการเลกสบบหรอยางมนยสาคญทางสถต

นอกจากน ยงพบการศกษาในกลมประชาชนเฉพาะ เชน พนกงานในโรงพยาบาล

ทหารกองประจาการ และพระภกษสงฆ พบการศกษาของนวพรรษ (2551) เ รองประสทธผลของ

โปรแกรมสขศกษาโดยการประยกตใชเทคนคการควบคมตนเองในการลด/เ ลกสบบหรของทหาร

กองประจาการคายภาณรงษ ซงโปรแกรมประกอบดวย การใหสขศกษา เ รอง ความรเ รองการเ ลก

สบบหร โทษ และอนตรายของการสบบหร การควบคมตนเองในการเ ลกสบบหร และพฤตกรรม

ในการลด/เลกสบบหร โดยมกลยทธ การถามตอบเพอปรบเปลยนการรบร การชมวดทศน การ

อภปรายหม การใหคาแนะนา พดชกชวน และกาหนดวธการปฏบตตวในการเ ลกสบบหร รวมทง

การมอบคมอในการดแลตนเองเพอการเ ลกสบบหร สอดคลองกบการศกษาของโสมรตน (2551)

เรองประสทธผลของโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมการสบบหรของบคคลากรชายโรงพยาบาล

วชระภเกต และของสมศกด (2551) เรองผลของการใชโปรแกรมการเสรมสรางพลงอานาจตอการ

รบรอานาจ และพฤตกรรมการควบคมการสบบหรของพระภกษสงฆ ทไดนาเทคนคการควบคม

ตนเองในการเลกสบบหรโดยการเชญบคลากรทางการแพทย เลาประสบการณการรกษาผปวยท

เปนโรคจากการสบบหร นาตวอยางผ ปวยเลาประสบการณและโทษของการสบบหร รวมทงนา

บคคลตนแบบเลาประสบการณในการเลกบหร เพอการแลกเปลยนเ รยนรรวมกน และชวยในการ

กระตนเตอน ตลอดจนใหชมวดทศน การอภปรายหม การเ ยยมผปวยทเ ปนโรคจาการสบบหร

พบวา กลมทดลองมการเปลยนแปลงในทางทดขนกวากลมเปรยบเทยบ (P < .05) อยางไรกตาม

การเปลยนแปลงทงสองกลมเ ปนเพยงการลดปรมาณการสบบหรแตไมสามารถเ ลกบหรไดโดย

เ ดดขาดซงอาจเกดจากปจจยของกลมตวอยาง เอง และปจจยสงแวดลอมดวย ดงน น จงควร ม

25

การศกษาปจจยตางๆทเกยวของเพอการปรบโปรแกรมสนบสนนการเ ลกบหรใหสอดคลองกบ

บรบทตอไป

สาหรบการศกษาในกลมผปวยโรคเรอรง จากการศกษาขององคณา (2552) เ รอง

ผลของโปรแกรมสง เสรมการเ ลกบหรทประยกตใช ทฤษฏขนตอนการเปลยนแปลงพฤตกรรม

รวมกบแรงสนบสนนทางสงคมในผปวยวณโรค มรปแบบการประเมนเพอจาแนกความพรอมใน

การเลกบหรเพอใหการบาบดทเหมาะสมตามระยะของการเปลยนแปลงพฤตกรรมรวมกบการใช

แรงสนบสนนทางสงคมโดยการใหผ ปวยเ ลอกบคคลในครอบครวทไววางใจในการทาหนาท

ใหความสนใจ เอาใจใส ใหกาลงใจ และใหคาแนะนาในการเ ลกสบบหร สอดคลองกบการศกษา

ของ จราภรณ (2550) ไดศกษาผลของโปรแกรมการสงเสรมการเ ลกบหรตอพฤตกรรมการเ ลกบหร

ของผปวยในแผนกอายรกรรม และของศรพร (2553) แนวปฏบตในการสนบสนนการเ ลกบหรของ

ผใชบรการคลนกอดบหรโดยประยกตทฤษฎขนตอนการเปลยนแปลงพฤตกรรมมาเปนกรอบ

แนวคดในการวจยเชนกน แตใชในกลมประชาชนทวไปแนวปฏบตประกอบดวยการประเมนความ

พรอมความตงใจในการเลกบหร การใหความรและสรางแรงจงใจในการเ ลกบหร การใหคาปรกษา

ตามกระบวนการพนฐานทสอดคลองกบขนตอนการเปลยนแปลงพฤตกรรม และการตดตาม

ประเมนผล รวมทงจากการศกษาของทศนยวรรณ (2550) เรองผลของโปรแกรมสง เสรมการเ ลกสบ

บหรในผปวยโรคหวใจ และหลอดเลอดทรบไวในโรงพยาบาลตอความสาเ รจในการเ ลกสบบหร

ซงมรปแบบโปรแกรมสนบสนนการเลกบหร โดยการใหครอบครวมสวนรวมในการสนบสนนการ

เลกบหรของผปวย รวมกบการสงเสรมการรบรความสามารถของตนเองในการเ ลกบหร ตลอดจน

การปรบเปลยนดานความคด และความเชอ เพอนาไปสการปรบเปลยนพฤตกรรมการเ ลกสบบหร

ผลการศกษาพบวา พฤตกรรมการเลกสบบหรของกลมทดลองภายหลงไดรบโปรแกรมสง เสรมการ

เลกสบบหรสงกวากอนไดรบโปรแกรมอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 และพฤตกรรมการเ ลก

สบบหรของกลมทไดรบโ ปรแกรมสงเสร มการเ ลกสบบห รสงกวา กลมทไ ดรบการ พยาบา ล

ตามปกตอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

จากหลกฐานเชงประจกษเรอง รปแบบ/โปรแกรมสนบสนนการเ ลกบหรทงหมดท

กลาวมาขางตนพบวามการใหคาปรกษาทงรายกลมและรายบคคล มการสนบสนนการเ ลกบหรซงม

การสรางความเชอม นตอความสามารถในการดแลตนเอง โดยการสรางแรงจงใจดวยวธการตางๆ

เชน การสรางสมพนธภาพ การกระตนเตอน และการสะทอนความรสก เ ปนตน รวมทงการใช แรง

สนบสนนทางสงคมโดยการมสวนรวมในการชวยเหลอใหเลกบหร ตลอดจนมการปรบเปลยนดาน

ความคด และความเชอ เพอนาไปสการปรบเปลยนพฤตกรรมการสบบหร แตพบวาโปรแกรมทใช

ในการทดลองกลมประชาชนทวไปและกลมประชาชนเฉพาะ ยงขาดการประเมนระยะกา ร

ปรบเปลยนพฤตกรรมในการคดแยกกลม เพอการวางแผนและการปฏบตทสอดคลองกบระยะ

พฤตกรรม จงทาใหผลการทดลองพบวาสามารถลดปรมาณการสบบหรได แตไมสามารถเ ลกบหร

26

ไดโดยเดดขาด สาหรบโปรแกรมทใชในการทดลองกลมผ ปวยโรคเ รอรงสวนใหญมการประเมน

เพอจาแนกความพรอมในการเลกบหรเพอใหการบาบดทเหมาะสมตามระยะของการเปลยนแปลง

พฤตกรรมรวมกบการใชแรงสนบสนนทางสงคม

อยางไรกตามโปรแกรมทกลาวมาขาง ตนเหมาะสาหรบผทสามารถเขามาร บ

บรการทคลนกอดบหรไดเทานน ซงมกลมประชาชนอกบางสวนทพรอมจะเ ลกบหรแตไมสะดวก

ในการเดนทางเพอเขาคลนกอดบหร ดงนนการบาบดโดยทางโทรศพท และวธการเ ยยมบานเปนอก

วธหนงทสามารถนามาปรบใชในปจจบนได โดยเฉพาะในบรบทมสลม ซงสอดคลองกบการศกษา

ของศรพร (2553) เรองการพฒนาแนวปฎบตในการสนบสนนการเลกบหรของผใช บรการคลนกอด

บหร ซงมการจาแนกความพรอมในการเลกบหรโดยใช ทฤษฎขนตอนการเปลยนแปลงพฤตกรรม

แลวมการคดเลอกกลมทพรอมจะเลกบหร ออกเปน 2 กลม คอ กลมทสามารถเขาคลนกอดบหรได

และกลมทไมสามารถเขาคลนกอดบหร สาหรบกลมทไมสามารถเขาคลนกอดบหรไดใช วธการ

ตดตอทางโทรศพท และวธการเยยมบาน ทงนแนวปฎบตของศรพรดงกลาวยงไมเคยมการทดสอบ

ผลจากการนาไปใช ผวจยจงนาแนวปฎบตดงกลาวมาพฒนาเปนโปรแกรมเพอนาไปทดสอบผลตอ

พฤตกรรมการเลกบหรในผสงอายมสลมทเปนโรคปอดอดก นเรอรง

แนวคดสาคญในการสงเสรมการเลกบหรโดยทวไป

การสง เสรมและส นบสน นใหผ สบบห รมความสา มารถในกา รปรบเปลย น

พฤตกรรมการสบบหร เปนสงทจาเปนและเปนบทบาททสาคญของบคลากรสาธารณสขทมหนาท

ในการใหการชวยเหลอ เพอใหประชาชนมสขภาพด จากการศกษาทผานมาพบวา มรปแบบในการ

สนบสนนในการเ ลกบหรหลายวธดวยกน เช น การศกษาของ จราภรณ (2550) เ รองผลของ

โปรแ กรมการสง เส รมกา รเ ลกบหร ตอพ ฤตกรรมการเ ลกบห รของผปวยใน การ ศกษ าของ

สนดา (2551) เ รองการจดโปรแกรมการเ ลกบหรใหกบผ ปวยโรคหวใจและหลอดเลอด และ

การศกษาขององคณา (2552) เรองผลของโปรแกรมสงเสรมการเ ลกบหรในผปวยวณโรค ซงมการ

ใชแนวคดทฤษฎขนตอนการเปลยนแปลงพฤตกรรมเปนกจกรรมในการดาเ นนโปรแกรม ซงพบวา

นอกจากมการใหคาปรกษาในการเ ลกสบบหรแลวยงมการตดตามผปวยเพอประเมนผลและให

กาลงใจอยางตอเนอง รวมกบการใชพฤตกรรมและจตสงคมบาบด โดยหลงการศกษาลวนพบวา ทา

ใหผสบบหรมการปรบเปลยนพฤตกรรมไปในทางทพงประสงค โดยการลดปรมาณการสบบหรลง

จากปกต หรอเลกสบบหรได และจากการศกษาของ ศรพร (2553) เรองการพ ฒนาแนวปฎบตในการ

สนบสนนการเลกบหรของผใช บรการคลนกอดบหรพบวา ไดใช ฐานความรจากหลกฐานเชง

ประจกษภายใตกรอบแนวคดดงน

27

1. แนวคดทฤษฎขนตอนการเปลยนแปลงพฤตกรรม (Transtheorethical Model

หรอ stage of change) ของโปรชาสกาและไดคลเมนท (Prochaska & Diclimente) เ ปนแบบจาลองท

มงอธบายถงการเปลยนแปลงพฤตกรรมเปนกระบวนการ ซงบคคลตางอยในระยะทมความพรอม

ตอการเปลยนแปลพฤตกรรมตางกน ซงผวจยหลายทานไดนาไปใช ในคลนกอดบหร เพอจดแบง

ระยะพฤตกรรมของกลมผสบบหร แบงออกเปน 5 กลมประกอบดวย (1) กลมไมคดทจะเ ลกบหร

(2) กลมทลงเลใจในการเลกบหร (3) กลมทพรอมจะเลกบหร (4) กลมกาลง เ ลกบหรและ (5) กลมท

เลกสบบหรไดแลวตงแต 6 เดอนขนไป (Ebbert et al., 2007 อางตาม ศรพร, 2553)

2. แนวคดพฤตกรรมและจตสงคมบาบด เ ปนการบาบดรกษาผเสพ/ผ ตดบหร

ทมผลการประเมนปจจยการเสพตดบหรจากภาวะเสพตดทางจตใจหรอภาวะเสพตดทางสงคมหรอ

นสยความเคยชน การใชพฤตกรรมและจตสงคมบาบดเปนวธการฝกใหผ สบบหรมการพ ฒนาทกษะ

การเรยนรในการเผชญปญหาและเพมศกยภาพในการแกปญหาจากการตดบหรทางจตใจและทาง

สงคม หรอนสยควา มเคยชน เชน กา รหลกเ ลยง สงยวย การใช วธเ บยงเ บนความสนใจ กา ร

เสรมสรางกาลงใจ (กรองจต, 2551) เทคนคการใชพฤตกรรมและจตสงคมบาบดไดแก เทคนค 5 As

(A1: Ask หมายถง การซกประ วตการสบบหร A2: Advice หมา ยถง การแนะ นาใหเ ลกบห ร

A3: Assess หมายถง การประเมนความตงใจและความพรอมในการเ ลกบหร A4: Assist หมายถง

การใหความชวยเหลอในการเลกบหร A5: Arrange หมายถง การจดเตรยมการตดตามผลสาเ รจของ

การเลกบหร) ซงขนตอนการใหความชวยเหลอในการเลกบหร (A4) เปนขนตอนสาคญในการนามา

ปรบใชใหสอดคลองกบกระบวนการปรบเปลยนพฤตกรรมในแตละระยะของพฤตกรรม

ดงนนกระบวนการปรบเปลยนพฤตกรรมเพอใหคงไวซงพฤตกรรมในการเ ลก

บหรทยงยน ควรจะมกระบวนการทเกดการปรบเปลยนทงดานความรสกนกคด และดานพฤตกรรม

ตามทฤษฎขนตอนการเปลยนแปลงพฤตกรรม ซงม 5 วธไดแก (1) การปลกจตสานก (2) การเ รา

อารมณและความรสก (3) การประเมนตนเอง (4) การรบรสงแวดลอมทสนบสนนพฤตกรรม

สขภาพ และ (5) การทาพ นธะสญญากบตนเอง รวมทงมการใหคาปรกษารายบคคล การใ ห

คาปรกษาทางโทรศพท การใหความชวยเหลอแบบสน และการสมภาษณเพอสรางแรงจงใจ

(US Department of Health & Human Service, 2008 อางตาม ศรพร, 2553)

การใชกรอบแนวคดทฤษฎขนตอนการเปลยนแปลงพฤตกรรมรวมกบพฤตกรรม

จตสงคมบาบดภายใตการทบทวนหลกฐานเชงประจกษของศรพร (2553) เพอนามาใช ในการพ ฒนา

แนวปฎบตในการสนบสนนการเลกบหรของผใชบรการคลนกอดบหร เ ปนการออกแบบเพอการ

สนบสนนการเลกบหรในประชาชนโดยทวไป ซงมการกาหนดขนตอนการวางแผนและการปฏบต

ตามระยะขนตอนการเปลยนแปลงพฤตกรรมในการบาบดเพอใหผ ใช บรการมการปรบเปลยน

พฤตกรรมการเลกบหร แตในกลมผสงอายมสลมทเปนโรคปอดอดก นเ รอรงสวนใหญมประวตการ

สบบหรในระยะเวลาทยาวนานนบป ซงการสนบสนนผสงอายมสลมทเ ปนโรคปอดอดก นเ รอรง

28

เพอใหเลกบหรนนเปนสงททาไดยาก ดงนนการใช แนวคดหลกศรทธาของศาสนาอสลาม โดยม

วธการใหความรและสรางแรงจงใจตามแบบอยางมสลม เพอใหผ สงอายมสลมสามารถนาหลก

ศาสนบญญตอสลามมาใชในการปรบเปลยนพฤตกรรมการเ ลกสบบหรมาสอดแทรกในขนตอน

การวางแผนและการปฏบตนบวาเปนหลกการสาคญในการสงเสรมการเลกบหรในผสงอายมสลมท

เปนโรคปอดอดก นเรอรง

หลกการสาคญในการสงเสรมการเล กบหรในผ สงอายมสล มทเ ปนโรคปอด

อดกนเรอรง

แนวปฎบตในการส นบสนนการเ ลกบหรของผใช บรกา รคลนกอดบหรของ

ศรพร (2553) ไดถกนามาปรบใช ใหสอดคลองกบบรบทของกลมผ สงอายมสลมทเ ปนโรคปอด

อดก นเรอรง ซงศรพรไดใช ฐานความรจากหลกฐานเชงประจกษภายใตกรอบแนวคด ทฤษฎ

ขนตอนการเปลยนแปลงพฤตกรรม แนวคดพฤตกรรมและจตสงคมบาบดในการพฒนาโปรแกรม

สนบสนนการเลกบหรในครงนไดมาบรณาการรวมกนกบหลกศรทธาของศาสนาอสลาม โดยการ

ประเมนระยะขนตอนของการเปลยนแปลงพฤตกรรมแลวคดเ ลอกในกลมทพรอมจะเ ลกบหร

เพอทาการบาบดโดยการใหการวางแผนและการปฏบต ซงไดสอดแทรกในขนตอนตางๆดง น

(1) การสรางสมพนธภาพโดยการกลาวตอนรบ ตามแบบบรบทมสลม “อสซาลามอาลยกม” ซง เ ปน

คาทกทาย ทมความหมายเ ชง กา รใ หคาอวย พร (2) การ เส รมสร างแ รง จง ใจปร ะกอบดวย

(2.1) การสรางความเชอม นตอความตงใจในการเ ลกโดยการใหผ ดแลประจาเชญชวนสมาชก

ครอบครว รวมกนละหมาด และขอดอารตออลเลาะห ตามหลกศรทธาขอท 6 คอศรทธาตอกฎ

กาหนดส ภาวะกา รณ ของกฎทไมตายตว ซง เ ปนส ภาวะทอยในวส ยของมนษยทจะ เ ลอกไ ด

( จตรา, 2552) เ ปนการถอโอกาสขอดอารใหอลเลาะหช ทางสวา งในการ เขาส กร ะบวนกา ร

ปรบเปลยนพฤตกรรมการเ ลกบหร (2.2) การใหคาปรกษาโดยใช พฤตกรรมและจตสงคมบาบด

ในการตอสกบปญหาอปสรรคจากอาการถอนนโคตนโดยการกระตนใหผ สงอายมสลมทาการ

ซกรหรอการนงทาสมาธ ทกครงเมอเกดอาการดงกลาว (การราลกถงอลเลาะห) ซงประโยชนของการ

ทาซกรจะชวยขบไลชยฏอน (คอสงช วราย) ทาใหสง ทยากกลายเปนสง ทง ายดาย ลบความช วราย

ขจดความทกขโศกและความกงวลจากใจ สรางความเขมแขง ซง เ ปนผลตอบแทนทอลเลาะหจะ

ประทานใหแกผกลาวซกร (มหมมดบนอบรอฮม, 2552) และ (2.3) การใหแรงสนบสนนทางสงคม

โดยใหผสงอายมสลมคดเ ลอกบคคลทไววางใจและเปนทปรกษาได1 คนทไมสบบหร เพอเ ปน

บคคลทใหความสนใจ เอาใจใส ใหกาลงใจ และใหคาแนะนาในการเลกสบบหร ตลอดจนใหขอมล

พฤตกรรมการสบบหรของผสงอายมสลมในการตดตามเพอประเมนผลพฤตกรรมการสบบหรแก

ผตดตาม

29

จากการทไดนากรอบแนวคดทฤษฎขนตอนการเปลยนแปลงพฤตกรรมรวมกบ

พฤตกรรมจตสงคมบาบด ภายใตการทบทวนหลกฐานเชงประจกษของศรพร (2553) เพอนามาใช

ในการพฒนาแนวปฎบตในการสนบสนนการเลกบหรของผใช บรการคลนกอดบหร ซงไดนามา

บรณาการรวมกนกบหลกศรทธาของศาสนาอสลามในการใหความชวยเหลอเพอใหผ สงอายมสลม

เลกบหรนนนบวาเปนวธทเหมาะสม เนองจากผสงอายมสลมทเปนโรคปอดอดก นเ รอรงสวนใหญม

ประวตการสบบหรระยะเวลาทยาวนาน ทาใหกลมดงกลาวเกดการเสพตดบหรทางจตใจ และทาง

สงคม จนกระทงทาใหเกดนสยความเคยชน ดงนนการชวยเหลอใหผสงอายเ ลกบหรเ ปนสง ททาได

ยาก ซงการนาหลกศรทธาของศาสนาอสลามโดยการขอดอารตออลเลาะห เพอมอบความเขมแขง

และประทานความสาเรจหลงละหมาดทกครงในการเ ลกบหร รวมทงการทาซกรหรอการนงทา

สมาธทกครงเมอเกดอาการถอนนโคตน ซง เ ปนวธของชาวมสลมผศรทธาทงหลายจะใช ในการ

ปฏบตเมอเกดภาวะทกาลงเผชญกบปญหาทไมมทางออก และยง เ ปนวธทสอดคลองกบการดาเ นน

วถชวตประจาวน โดยเฉพาะในกลมผสงอายมสลมเ นองจากเปนกลมทใช หลกศรทธาของศาสนา

อสลามเปนสงยดเหนยวทางจตใจในการดารงชวตประจาวน

ผลของการสงเสรมการเลกบหรในผ สงอายมสลมทเปนโรคปอดอดกนเรอรง

จากการทบทวนงานวจยเกยวกบผลของโปรแกรมสนบสนนการเ ลกบหร จานวน

ทงหมด 5 เ รอง พบวามการ ประเมนขนตอนของ พฤตกร รมการ เ ลกสบบหร ไ ดแก ผลของ

โปรแกรมสงเสรมการเลกบหรในผปวยวณโรคของ องคณา (2552) ผลของโปรแกรมสง เสรมการ

เลกบหรในผปวยโรคหวใจและหลอดเลอดทรบไวในโรงพยาบาลตอความสาเ รจในการเ ลกสบบหร

ของทศนยวรรณ (2550) การประยกตทฤษฎขนตอนการเปลยนแปลงพฤตกรรมทมตอการเ ลกสบ

บหรของนกเรยนชายในระดบมธยมศกษาของ ศลวงศ (2551) การประยกตทฤษฎขนตอนการ

เปลยนแปลงพฤตกรรมในการเลกสบบหรของทหารเกณฑในคายวภาวดรงสต ของ ปยมาศ (2552)

ประสทธผลของโปรแกรมสขศกษาโดยการประยกตใช เทคนคการควบคมตนเองในการลด/เ ลก

บหรของทหารกองประจาการคายภาณรงส จงหวดราชบร ของนวพรรณ (2551) ดงนคอ

1. การ ประ เมน ผลกา รปร บเ ปลย นพ ฤตกร ร มการ ส บบหร เ ปนวธกา ร

ประเมนผลการบาบดตามระยะของทฤษฎขนตอนการเปลยนแปลงพฤตกรรม ซงสามารถทาไดโดย

การใชคาถามเหลานคอเคยเลกบหรหรอไม เคยเลกกครง เคยเ ลกนานเทาใด มความเขาใจทจะเ ลก

หรอไมเคยเลกวธไหน สาเหตทเคยเ ลก มความตงใจจะเ ลกเมอใด เ ปนตน และจากผลของการ

ประเมนความตงใจในการเลกบหรแลวจะนาไปสการกาหนดแนวทางการปรบเปลยนพฤตกรรม

เปาหมายตามกรอบแนวคดทฤษฎซงแบงได 5 กลม ไดแก 1) กลมไมคดทจะเ ลกบหร 2) กลมทเ รม

30

คดถงการเลกบหร 3) กลมทพรอมจะเลกบหร 4) กลมกาลง เ ลกบหรและ 5) กลมทเ ลกสบบหรได

แลวตงแต 6 เดอนขนไป (Ebbert et al., 2007)

2. ประเมนพฤตกรรมการเลกบหร เปนการประเมนโดยการวดพฤตกรรมการ

ปฏบตเพอหลกเลยงการสบบหร เชน ไมสบบหร ไมซอบหร การไมขอ หรอรบบหรจากผอน การ

ไมพกบหรหรอไมขดไฟ เปนตน จานวนมวนบหรทสบตอวน และระยะเวลาทเ ลกสบบหรโดย

เดดขาด (นวพรรษ, 2551)

สรปผลการทบทวนวรรณคดทเกยวของ

ปจจบนพบวาสวนใหญของผสบบหรอยในเอเ ซย รอยละ 54.50 สาหรบประเทศ

ไทยสบบหรรอยละ 20.70 ของประชากร สงผลทาใหประชากรไทยเจบปวย และเสยชวตกอนวยอน

ควร และพบวาผสบบหรประมาณรอยละ 15-20 ปวยดวยโรคปอดอดก นเ รอรง ซงสวนใหญมกเกด

ในผสงอาย โรคนเมอเกดกบผสงอายแลวจะมความรนแรงมากกวาวยอนๆ ซงจะสงผลกระทบทง

ทางดานรางกาย จตใจ อารมณ สงคม และเศรษฐกจ ซงสาเหตของการเกดโรคเกดจากปจจยดานตว

บคคลและปจจยดานสภาวะแวดลอมสาหรบปจจยทางดานบคคล ไดแก ลกษณะทางพ นธกรรม

สาหรบปจจยทางดานสภาวะแวดลอม เกดจากมลพษในอากาศทกอใหเกดการระคายเ คองระบบ

ทางเดนหายใจ และทสาคญคอควนบหรซงเปนปจจยสาคญททาใหเกดโรคปอดอดก นเ รอรง โรคน

เมอเปนแลวผปวยจะตองเรยนรในการหลกเลยงสงกระตนเพอปองกนการเกดอาการกาเ รบ รวมทง

การฟนฟสมรรถภาพของปอดโดยการออกกาลงกาย และการฝกบรหารการหายใจตลอดจนการใช

ยาทถกตอง

อยางไรกตาม การหลกเลยงหรอเลกบหรเปนวธเดยวทจะชวยชะลอการดาเ นนของ

โรคได เพราะจะทาใหระบบหายใจรสกโลงและเพมสมรรถภาพการทางานของปอดใหดขน ซงการ

ชวยใหผปวยเลกบหรเปนสงททาไดยาก เนองจากพบวา หลกบญญตทางศาสนาอสลามไมมขอหาม

ในการเลกบหร วถชวตการรวมกลมทางสงคมในกลมมสลมมความหลากหลายรปแบบ รวมทง

ระยะเวลาการสบบหรทยาวนานนบป จะทาใหเกดการเสพตดทางดานจตใต และสงคม จนเกดความ

เคยชน ตลอดจนอาการถอนนโคตนในผทเรมเลกบหร ปจจยดงกลาวสงผลทาใหชาวมสลมสบบหร

กนกนอยางแพรหลาย และเลกบหรยาก ซงทาใหเกดปญหาอปสรรคในการชวยเหลอเพอให

ผสงอายมสลมเลกบหรได

ดงนนการใชกรอบแนวคดทฤษฎขนตอนการเปลยนแปลงพฤตกรรม แนวคด

พฤตกรรม และจตสงคมบาบดมาบรณาการรวมกนกบการใช แนวคดหลกศรทธาของศาสนา

อสลามในการสงเสรมการเลกบหรในผสงอายมสลมทเปนโรคปอดอดก นเ รอรงโดยมกระบวนการ

วธการใหความร และสรางแรงจงใจตามแบบอยางมสลม เพอสนบสนนใหกลมดงกลาวเ ลกบหรน น

31

นบวาเปนวธทเหมาะสม ซงปจจบนรปแบบโปรแกรมการเ ลกบหรมหลากหลายรปแบบมทงการ

บาบดโดยใชยา และไมใชยา สาหรบรปแบบทไมใชยาสวนใหญ มกใช พฤตกรรมบาบดโดยการให

คาปร กษา เพ อเสร มสร างทกษะการแ กไขปญหา กา รเส รมสร างแ รงจงใจใ นกา รเ ลกบห ร

เปนตน ซงแนวคดสาคญในการสงเสรมการเ ลกบหรโดยทวไปมกใช แนวคดทฤษฏขนตอนการ

เปลยนแปลงพฤตกรรมรวมกบแนวคดพฤตกรรมและจตสงคมบาบด ซงสามารถนามาบรณาการ

รวมกนกบการใชหลกศรทธาของศาสนาอสลามในการสง เสรมการเ ลกบหรในผสงอายมสลม

จะชวยสงเสรมใหผสงอายมสลมมการปรบเปลยนพฤตกรรมโดยการลดจานวนการใช มวนบหรใน

แตละวนและสามารถเลกบหรไดทาใหผสงอายมสลมมสขภาพแขงแรงตามอตภาพ ลดอาการกาเ รบ

ของโรคได

32

บทท 3

วธดาเนนการวจย

การวจยครงนเปนการวจยกงทดลอง (quasi-experimental research) แบบกลมเ ดยว

ทาการรวบรวมขอมลกอนและหลงการทดลอง (One Group Pre-Posttest Design) เพอศกษาผลของ

โปรแกรมสนบสนนการเลกบหรในผสงอายมสลมทปวยเปนโรคปอดอดก นเ รอรง ทมารบบรการ

ในคลนกโรคปอดอดก นเรอรง ณ โรงพยาบาลชมชนแหงหนงในพนทจงหวดภาคใต

มรปแบบการทดลอง ดงน

กลมทดลอง O1 X O2

O1 หมายถง การเกบรวบรวมขอมลกอนการทดลอง

O2 หมายถง การเกบรวบรวมขอมลหลงการทดลอง

X หมายถง โปรแกรมสนบสนนการเลกบหร

ประชากรและกลมตวอยาง

ประชากร คอ ผสงอายมสลมทปวยเปนโรคปอดอดก นเรอรง

กลมตวอยาง คอ ผสงอายมสลมทปวยเปนโรคปอดอดก นเ รอรง ทเขารบการรกษา

ในคลนกโรคปอดอดก นเรอรงของโรงพยาบาลช มชนแหงหนงในพนทจงหวดภาคใต ทมคณสมบต

คณสมบตของกลมตวอยาง

1. เปนผปวยโรคปอดอดก นเรอรง ทมอาย 60 ปขนไป

2. อยในระยะทพรอมจะเลกบหร

3.ไมมอาการกาเรบ อนเปนสาเหตตองเขานอนในโรงพยาบาล

4. มผดแลประจา

5.ไดรบการยนยอมใหเขารวมในการทดลองจากแพทยเจาของไข

6. มทอยชดเจนและเบอรโทรศพททสามารถตดตอไดสะดวก

33

คณสมบตทตองคดกลมตวอยางออกจากการศกษา

1. เขารวมกจกรรมตามโปรแกรมไมครบ 5 ครง

2. เกดภาวะอาการกาเรบจนตองเขานอนในโรงพยาบาล

ขนาดและการเลอกกลมตวอยาง

การกาหนดขนาดกลมตวอยาง ไดใชวธการเปดตารางวเคราะหอานาจการทดสอบ

(power analysis) ของโพลทและฮ ง เลอร (Polit & Hungler, 1999) กาหนดระดบความมนยสาคญ

(alpha) ท .05 อานาจการทดสอบ (power) ท 0.8 ขนาดอทธพลคาความแตกตาง (effect size) เทากบ

0.7 เนองจากพบวางานวจยในอดตทมความคลายคลงกบการศกษาในครง น คอ การศกษาของ

องคณา (2552) เ รองผลของโปรแกรมสง เสร มการเ ลกบหรทประย กตใช ทฤษฏ ขนตอนกา ร

เปลยนแปลงพฤตกรรมรวมกบแรงสนบสนนทางสงคมในผปวยวณโรค ทมกจกรรมภายใตกรอบ

แนวคดของโปรชาสกาและไดคลเมนท (Prochaska & Diclemente, 1994) โดยเปนรปแบบการ

ดาเนนการวจยแบบ 1 กลม วดผลกอนและหลงการทดลองเหมอนกน ทงนพบวา งานวจยดงกลาว ม

ขนาดอทธพลของผลการทดลอง เทากบ 0.66 (p < .01) ผวจยจงใชขนาดอทธพล เทากบ 0.7 ไดขนาด

ตวอย า ง จานวน 30 คนการคดเ ลอกกล มตวอย างใช การสมดวยการจบฉลากแบบไมใสคนท

(sampling without replacement)โ ดยกา รทาฉ ลากจาน วน 64 ชน (ตามจาน วนผรบบรกา ร

ผสงอายมสลมทเปนโรคปอดอดก นเรอรง ทมผ ดแลประจา)ใสกลองไวแลวจบฉลากครงละ 1 ชน

จนครบ 30 ชน ตามจานวนกลมตวอยางทกาหนดไวขางตน

เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใช ใ นการ วจยค รง น ประกอบดวย เ ครอง มอทใ ช ใน การทดลอง

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล และคมอการดแล มรายละเอยดดงตอไปน

เครองมอทใชในการทดลอง

โปรแกรมสนบสนนการเ ลกบหรในผสงอายมสลมทเ ปนโรคปอดอดก นเ รอรง

ในกลมทพรอมจะเลกบหร ประกอบดวย 3 ขนตอน คอ

1. ขนตอนการประเมนการสบบหร มดงน

1.1 ประเมน และคดกรองการสบบหร

34


1.3 ประเมนความพรอมในการเลกบหร

2. ขนตอนการวางแผนและการปฏบต มดงน

2.1 สรางสมพนธภาพ

2.2 สรางแรงจงใจในการเลกบหร

2.3 ใหคาปรกษาโดยใชพฤตกรรม และจตสงคมบาบด

2.4 การใหการสนบสนนทางสงคม

3. ขนตอนการตดตามเพอประเมนผลโดยทางโทรศพท และเยยมบาน

คมอการดแลสาหรบผดแลประจาของผสงอายมสลม ไดดดแปลงมาจากคมอการ

ดแลขององคณา (2552) มาปรบปรงแกไขใหมเ นอหาสอดคลองกบกลมตวอยาง และมควา ม

ครอบคลมมากขน

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล

ประกอบดวยแบบสอบถามดงน

สวนท 1 แบบสอบถามขอมลทวไปของผสงอายมสลมโดยเปนคาถามเกยวกบ

เพศสถานภาพการสมรส อาชพหลก กจกรรมททาในเวลาวาง ทศนคตตอการสบบหรของหลก

ศาสนาอสลาม และเบอรโทรศพททสามารถตดตอไดสะดวก

สวนท 2 แบบส อบถา มพ ฤตกรร มกา ร ส บบห ร ของผส ง อา ย มส ลม เ ปน

แบบสอบถามเพอประเมนพฤตกรรมการสบบหร โดยการสอบถามผสงอายมสลม หรอผดแล

ซงมจานวน 11 ขอ ประกอบดวย ประวตการสบบหร เหตผลทสบบหร เหตผลทตองการเ ลกบหร

และความเขาใจเกยวกบหลกศาสนาอสลามตอการสบบหร

สวนท 3 แบบสอบถามขอมลทวไปของผใหการ ดแล โดยเปนแบบสอบถา ม

ขอมลเกยวกบ เพศ ความสมพนธกบผ สงอายมสลม สถานภาพการสมรส ระดบการศกษา อาชพ

และรายไดเฉลยตอเดอน และทศนคตตอการสบบหรของหลกศาสนาอสลาม

สวนท 4 แบบสอบถามพฤตกรรมการเลกสบบหร จานวน 18 ขอ ซงประกอบดวย

3 ดานไ ดแก (1) ดานพฤตกรรมการปฏบตทนาไ ปสการสบบหรเ ปนขอคาถามทางลบ 7 ขอ

(2) ดานพฤตกรรมการปฏบตเพอหลกเลยงการสบบหรเปนขอคาถามทางบวก 8 ขอ และ (3) ดานการ

ปฏบตตามคาแนะนาของผดแล เปนขอคาถามทางบวก 3 ขอ ลกษณะคาตอบเปนมาตราสวนประมาณ

คา (rating scale) 5 ระดบ ดงน

35

เกณฑการใหคะแนนตามระดบการวด

ความถของพฤตกรรม

คะแนนขอคาถามทางบวก

คะแนนขอคาถามทางลบ

เปนประจา 4 0

บอยมาก 3 1

บอยปานกลาง 2 2

นอย 1 3

ไมปฏบตเลย 0 4

การแปลผลคะแนน

เปนประจา หมายถง ปฏบตกจกรรมนนๆทกวนใน 1 สปดาห

บอยมาก หมายถง ปฏบตกจกรรมนนๆ 5-6 วนใน 1 สปดาห

บอยปานกลาง หมายถง ปฏบตกจกรรมนนๆ 3-4 วนใน 1 สปดาห

นอย หมายถง ปฏบตกจกรรมนนๆ 1-2 วนใน 1 สปดาห

ไมเคยปฏบต หมายถง ไมเคยปฏบตกจกรรมนนๆ เลย

การแปลคาคะแนนระดบพฤตกรรมการเลกสบบหรดาเนนการโดยพจารณาจากคา

คะแนนเฉลยของแตละดาน ซงไดแบงคะแนนแบบอนตรภาคช นเปน 4 ช นโดยแยกเปนรายดานซง

ประกอบดวย 3 ดานไดแก (1) ดานพฤตกรรมการปฏบตทนาไปสการสบบหรเปนขอคาถามทางลบ ม

7 ขอ ซงกาหนดคาคะแนนตาสดเทากบ 0 คะแนน และคาคะแนนสงสดเทากบ 28 คะแนน (Min = 0,

Max = 28) (2) ดานพฤตกรรมการปฏบตเพอหลกเลยงการสบบหรเปนขอคาถามทางบวก ม 8 ขอ ซง

กาหนดคาคะแนนตาสดเทากบ 0 คะแนน และคาคะแนนสงสดเทากบ 32 คะแนน (Min = 0, Max = 32)

และ (3) ดานการปฏบตตามคาแนะนาของผดแลเปนขอคาถามทางบวกม 3 ขอซงกาหนดคาคะแนน

ตาสดเทากบ 0 คะแนน และคาคะแนนสงสดเทากบ 12 คะแนน (Min = 0, Max = 12)โดยพจารณาจาก

คาเฉลยของคะแนน ซงกาหนดเกณฑการแปลคาคะแนนเฉลยแตละดานดงน

ดานพฤตกรรมการปฏบตทนาไปสการสบบหร

คะแนนเฉลย

ระดบการปฏบต

0 เปนประจา

7 บอยมาก

14 นานๆครง

21 นอย

28 ไมเลย

36

ดานพฤตกรรมการปฏบตเพอหลกเลยงการสบบหร



0 ไมเลย

8 นอย




ดานการปฏบตตามคาแนะนาของผดแล



0 ไมเลย

3 นอย




การตรวจสอบคณภาพเครองมอ

การตรวจสอบความตรงเชงเนอหา (content validity)

โปรแกรมสนบสนนการเลกบหรทปรบจากแนวปฏบตในการสนบสนนการเ ลก

บหรของศรพร คมอการดแลสาหรบผดแลประจาทปรบจากคมอของผดแลในผปวยวณโรคของ

องคณา แบบสอบถามขอมลทวไป แบบสอบถามพฤตกรรมการสบบหร ซง ผ วจยไดพ ฒนาขนเอง

และแบบสอบถามพฤตกรรมการเลกสบบหรทปรบจากเครองมอของนวพรรษ ดาเ นนการโดยจดสง

ใหผทรงคณวฒจานวน 3 ทาน ไดแก (1) อาจารยคณะพยาบาลศาสตรผ เชยวชาญดานการดแลผปวย

โรคปอด (2) บคลากรทมสขภาพผเชยวชาญดานหลกศาสนาอสลาม และ (3) พยาบาลผปฏบตประจา

คลนกอดบหร เพอตรวจสอบความตรงของเ นอหา เพอพจารณาความสอดคลองกบวตถประสงค

การศกษา ความถกตอง ความครอบคลม และความเหมาะสมในการใชงาน แลวนามาพจารณาปรบปรง

แกไขตามขอเสนอแนะ หลงจากนนนาโปรแกรมสนบสนนการเลกบหร คมอการดแลสาหรบผดแล

ประจา แบบสอบถามขอมลทวไป และแบบสอบถามพฤตกรรมการเลกสบบหร ไปทดลองใช เพอหา

ความเทยงของเครองมอตอไป

37

การตรวจสอบความเทยงของเครองมอ (reliability)

แบบสอบถามพฤตกรรมการเ ลกสบบหรไดรบการทดสอบความเ ทยงโดยการ

นาไปทดลองใชกบผปวยทมลกษณะคลายคลงกบกลมตวอยาง โดยเปนผสงอายมสลมทเ ปนโรค

ปอดอดก นเรอรง ณ โรงพยาบาลชมชนแหงหนงในภาคใต จานวน 30 ราย ไดคาสมประสทธแอล

ฟาของครอนบาค (Cronbach’s alpha) เทากบ 0.92

การพทกษสทธของกลมตวอยาง

ผวจยไดคานงถงจรรยาบรรณของนกวจยโดยหลงจากโครงรางงานวจยผานการพจารณา

จากคณะกรรมการประเมนงานวจยดานจรยธรรมของคณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร

และโรงพยาบาลทใชเปนสถานทวจย แลวผวจยไดทาการพทกษสทธกลมตวอยาง ดงน

1. แนะนาตวพรอมกบใหขอมลเกยวกบการวจยอยางเพยงพอและครบถวน

ในเรองวตถประสงค ประโยชน ขนตอนการวจย และระยะเวลาทใช ในการวจย พรอมทง เ ปด

โอกาสใหกลมตวอยางซกถามปญหาหรอขอสงสยตางๆ กอนใหผปวยตดสนใจทจะเขารวม หรอไม

เขารวมวจย

2. ในระหวางเขารวมวจยกลมตวอยางมสทธทจะถอนตวออกจากการวจยครง น

ไดตลอดเวลา ตามความตองการโดยไมมผลกระทบใดๆ ตอการรกษา

3.ในการบนทกขอมลจะตองไดรบอนญาตจากกลมตวอยางกอน และขอมล

ทได ผวจยจะเสนอในภาพรวมโดยไมเจาะจงผใด

4.ตลอดระยะเวลาของการวจย กลมตวอยางสามารถซกถามขอมลเกยวกบ

การวจย และตรวจสอบขอมลของตนเองทไดรบจากการวจย

การเกบรวมรวมขอมลและการดาเนนการทดลอง

การวจยครง นมขนตอนการเกบรวบรวมขอมลและการดาเ นนการทดลองเปน

2 ขนตอน ดงน

ขนเตรยมการ

ผวจยดาเ นนการเตรยมความพรอมทงตวผ วจย ขอมลทะเบยนผปวย และกลม

ตวอยางกอนการทดลอง ดงน

1. ทาหนงสอผานคณบดคณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร

ถงผอานวยการโรงพยาบาลหนองจก อาเภอหนองจก จงหวดปตตาน เพอขออนญาตใช แนวปฎบต

38

ในการ สนบส นนกา รเ ลกบหรของผใช บรการ คลนกอดบห รของ ศรพร (2553) ทไ ดพ ฒน า

และตรวจสอบคณภาพเครองมอไวแลว

2. ทาหนงสอผานคณบดคณะพยาบาลศาสตรมหาวทยาลยสงขลานครนทร

ถงผอานวยการและหวหนาฝายกลมงานการพยาบาล โรงพยาบาลช มชนแหงหนงในจงหวดยะลา

เพอบอกวตถประสงคการวจย วธการดาเ นนการวจย และขออนญาตเกบรวบรวมขอมลในกลม

ผสงอายทเปนโรคปอดอดก นเรอรง สารวจรายชอ ขอมลทวไป ประวตการรกษาจากแฟมประวต

ผปวย หรอทะเบยนผปวยโรคปอดอดก นเรอรง

3. ชแจงวตถประสงค และชวงวนเวลาในการเกบรวมขอมลการวจย รวมถง

วธการใชแบบสอบถามแกผร วมงานในหนวยงานทราบ

4. เตรยมตวผวจยในดานตางๆ ดงน

4.1 ดานความร ไดจากการทบทวนวรรณกรรม และงานวจยทเกยวของ

กบโรคปอดอดก นเรอรง แนวทางการควบคมโรคปอดอดก นเ รอรง ปญหาอปสรรคในการเ ลกบหร

รปแบบหรอโปรแกรมในการสนบสนนการเลกบหร

4.2 ศ กษ า เ น อห า ข น ตอนแ ละ การ น า โ ปร แ กร มไ ปใ ช พ ร อมก บ

ขอคาปรกษาเพมเตมจากเจาของโปรแกรมเรอง ปญหาอปสรรคในการนาไปใช เชน ความยากง าย

การใหความรวมมอของผรบบรการในคลนกอดบหร

4.3 เตรยมเครองมอทใชในการวจย

5. เ ต ร ย มผช วย วจย ใ น กา ร เ กบร ว บร วมขอมลโ ดย อธ บา ย วธ กา ร ใ ช

แบบสอบถามเพอประเมนพฤตกรรมการสบบหร จานวน 1 คน

6. เตรยมกลมตวอยางโดยการแจงโดยตรง และตดตอทางโทรศพทกบผ สงอาย

มส ลมทเ ปน โ รคปอดอดก น เ ร อร งร วมท งใ หผ สง อาย มส ลมทา การ คด เ ลอกผให กา รดแ ล

เพอสนบสนนการเ ลกสบบหรโดยคดเ ลอกบคคลทผ ปวยไววางใจและเปนทปรกษาได 1 คน

ทไมสบบหร

7. ผวจยทาการตดตอผ ททาหนาทผ ใหการดแลของผสงอายมสลมเพอช แจง

วตถประสงคของการวจยอธบายถงบทบาทในการทาหนาท ใหความสนใจ เอาใจใส ใหกาลงใจ

และใหคาแนะนาในการเลกสบบหร

8. ประเมนความพรอมในการเลกบหรโดยใช ทฤษฎขนตอนการเปลยนแปลง

พฤตกรรม ในการประเมนระยะการเปลยนแปลงพฤตกรรมของผปวย โดยการ ตงคาถามสะทอนคด

เกยวกบการเลกบหรเชน “ทานรสกอยางไรบางกบการเลกสบบหรของทานในขณะน” และสงเกต

คาตอบของผปวย เพอแยกระยะการเปลยนแปลงของพฤตกรรม

39

ขนดาเนนการ

ผวจยดาเนนการทดลองโดยการนดกลมตวอยางพรอมกบผ ใหการดแล รวม 30 ราย

ทคลนกอดบหรในโร งพยาบา ลช มชนแหงหนงในภ าคใต ห ลงจากน น ไดแนะนา ตว สรา ง

สมพนธภาพพรอมชแจงวตถประสงคการวจย วธการดาเ นนการวจยใหทราบ ดาเ นนการพทกษ

สทธ โดยแจงใหทราบถงสทธทจะไมยนยอมเปนกลมตวอยางในงานวจย ซงผ วจยไดเตรย ม

แบบฟอรมการลงนามยนยอมใหเซนต รวมทงใหกลมตวอยางตอบ โดยทผ วจยเ ปนผสมภาษณตาม

แบบสอบถาม หลงจากนนผวจยเรมดาเนนการตามโปรแกรมสนบสนนการเ ลกบหร โดยการเ รมให

คาปรกษารายบคคลครงแรกจะใหคาปรกษา พรอมสาธตการใช คมอแกผ ใหการดแลเปนรายกลม

เพอทาความเขาใจในการใช หลงจากนนผวจยทาการใหคาปรกษาซ า โดยทางโทรศพท วน ท 3, 7

14 และ 30 นบจากวนแรกทเขาคลนกอดบหร ซงผใหการดแลจะตองทาหนาทในการใหความสนใจ

เอาใจใส ใหกาลงใจ และใหคาแนะนาในการเ ลกสบบหรตามแบบคมอทผ วจยมอบใหในชวง

ระยะเวลา 1 เ ดอน ทกลมตวอยางอยทบาน หลงจากน น ในเดอนท 2 ผ วจยทาการตดตามเพอ

ประเมนพฤตกรรมการสบบหรซงขนตอนนใชระยะเวลา 1 เดอน ตดตามโดยทางโทรศพท จานวน

3 ครงคอ วน ท 37, 44 และ 51นบจากวนแรกทเขาคลนกอดบหร และเ ยยมบานจานวน 1 ครง

ในวนท 60 ดงน คอ

1.ขนตอนการประเมนการสบบหร

1.1 ปร ะเมน และ คดกร องกา รสบบหรของผ ทพรอมจะเ ลกบหร ดง น คอ

(1) ประเมนพฤตกรรมการสบบหรโดยใช แบบสอบถาม (2) วดสญญาณชพ โดยการวดความดน

โลหต นบอตราการหายใจ รวมทงนบอตราการเตนของหวใจ เปนตน

1.2 ประเมนระดบการตดสารนโคตน ดงนคอ (1) ผวจยใช แบบสอบถามในการ

ประเมนระดบการตดสารนโคตนของผสงอายมสลม (2) ผวจยอธบายใหทราบถงระดบความรนแรง

ของการตดสารนโคตนใหผสงอาย และผใหการดแล

2. ขนตอนการวางแผนและการปฏบต ขนตอนนไดนาวธการปรบพฤตกรรม

โดยการปร บควา มรสกนกคดมาบรณาการกบการใ ช หลกศรทธา เ พอนา ไปสกระบวนกา ร

การปรบเ ปลยนพฤตกรรมการสบบห รตามระ ยะของกล มทพรอมจะเ ลกโ ดยใช เวลาในกา ร

ใหคาปรกษา 30 นาท–1 ช วโมง ซงมขนตอนดงนคอ

2.1 สร าง สมพน ธภ าพ กบผส งอาย มส ลมและผดแ ลโ ดย กา รย ม ทกทา ย

กลาวตอนรบ ตามแบบบรบทมสลม"อสสาลามอาลยกม"

2.2 เสรมสรางแรงจงใจในการเ ลกบหรโดยการใหผ สงอายมสลมเหนถง

ความสาคญของการเลกบหรพรอมทงใหกาหนดวนทเรมจะเลกบหร ถามถงเหตผลในการตดสนใจ

ทจะเ ลกบหรในคร ง น รวมทงบอกขอเ ทจจรงของหลกศาสนาอสลามกบการสบบหรวาเ ปน

สงตองหาม

40

2.3 การใหการสนบสนน โดยการกระตนใหผดแลมสวนรวมในการชวยเหลอ

ผสงอายตามหลกศาสนาอสลาม ดงน คอ (1) กระตนใหผ สงอายมสลมทาการขอดอาร หรอซกรห

ลงละหมาด และในยามวางทกครง (2) ผดแล เชญชวนสมาชกในครอบครวรวมทาพธละหมาดกบ

ญาตในชวงเวลา มฆรบทกวน (กอนพระอาทตยตกดน) เพอขอดอารขอความเมตตาจากพระองค

อลลอฮใหความชวยเหลอในการเลกบหร (3) ผใหการดแลพดคยหลงละหมาดมฆรบทกวน เกยวกบ

ความเขาใจถงความเจบปวย และความพยายามในการปรบเปลยนพฤตกรรมการเ ลกบหรวา เ ปน

เพยงการทดสอบ ความเมตตา และชวยลดความผดตางๆทผานมาจากพระองคอลลอฮ เพอให

ผสงอายมสลมมความอดทนในการบาบดรกษา แลวพระองคอลลอฮจะชวยคมครองใหพ นจากสง

เลวรายทงปวง และ (4) ผใหการดแลกระตนใหผสงอายมสลมราลกถงคาดอาร ทช วยช แนวทางท

ถกตอง รวมทงใหจตใจมความเขมแขง และมความมนคงตอความตงใจในการเ ลกบหรทกครง ทม

อาการถอนนโคตน หรอมผ อนมาช กชวนใหสบบหร พรอมทงมอบคมอการดแลใหแกผ ดแล

ตลอดจนอธบาย และสอนถงเนอหาในคมอในการใชกบผสงอายมสลม

2.4 การใหคาปรกษาดงนคอ (1) ใหคาปรกษาเ รองโรคทเกดจากการสบบหร

(2) เสรมสรางกาลงใจโดยการสรางแรงจงใจใหความเชอม นในการตงใจเ ลกบหรโดยการถามถง

ความตงใจในการเลก (3) อธบายถงตวกระตนตางๆททาใหเสยงตอการกลบไปสบบหรซ า เชนการ

เขากลมเพอนทสบบหร หลงรบประทานอาหาร หรอหลง ดมชา กาแฟ เ ปนตน พรอมกระตนให

ผสงอายบอกวธการหลกเลยง และใหคาแนะนาเพมเ ตม (4) ซกถามพรอมอธบายถงอาการและ

ความรสกทเกดขนกบรางกายในระยะเลกบหร เชน อารมณซมเศรา นอนไมหลบ หงดหงด ผดหวง

อารมณเสยงาย วตกกงวล สมาธลดลง กระวนกระวาย เปนตน พรอมแนะนาให ทาการซกรเมอเกด

อาการตางๆ และ (5) ประเมนผลหลงใหคาปรกษา บนทกรายละเ อยดพฤตกรรมในแฟมประวต

ประจาตวของผสงอายมสลม พรอมทงแจงกาหนดการตดตามครงตอไป

2.5 ใหคาปรกษาทางโทรศพทซงใช ระยะเวลา 1 เ ดอน ของวนท 3, 7 , 14

และ 30 นบจากวนแรกทเขาคลนกอดบหร จานวน 4 ครง แตละครงใช เวลา 15–30 นาท ดง น คอ

ครงท 1 ใหคาปรกษาโดยทางโทรศพทในวนท 3 ทบทวนความรโดยการใหผ สงอายมสลม บอกถง

โรคทเกดจากการสบบหร และถามถงวธทผสงอายมสลมเลอกในการแกปญหาเมอเกดอาการอยาก

บหร เชน การนงทาสมาธโดยการละหมาด หรอการทาซกร ครง ท 2 ใหคาปรกษาโดยทางโทรศพท

ในวนท 7 ซกถามความรสกหลงจากการขอดอารตออลลอฮ เพอประทานความสาเ รจในการเ ลก

บหรหลงละหมาดทกครง พรอมทงถามอาการการเจบปวย เชน อาการเหนอยหอบ โดยเฉพาะหลง

ละหมาด แนะนาใหละหมาดโดยการนงไดถามอาการเหนอย ซงไมขดตอหลกศาสนา เ นองจากม

ขอจากดดานการเจบปวยและซกถามปญหาทเกดหลง เ ลกบหรวามอาการอะไรบาง พรอมใหการ

ชวยเหลอโดยการใหคาแนะนา และใหกาลงใจ ตลอดจนกลาวชมเชยกรณสามารถเ ลกบหรได

ครงท 3 ใหคาปรกษาโดยทางโทรศพทในวนท 14 ซกถามถงตวกระตนทพบบอยพรอมแนะนา

41

วธการหลกเลยง ครงท 4 วนท 30 ซกถามถงอาการและความรสกทเกดขนกบรางกายพรอมแนะนา

ใหทาการซกรเมอเกดอาการถอนนโคตน

3. การประเมนผล

3.1 ตดตามทางโทรศพทใน วนท 3, 7, 44 และวนท 51 จานวน 4 ครง แตละครง

ใชเวลา 2–3 นาทใน 2 ประเดนหลก คอ ประเดนท 1 เกยวกบพฤตกรรมการสบบหร เชน จานวน

มวนบหรทสบตอวน วธการเ ลกบหร เ ปนตน พรอมแนะนาวธการหลกเ ลยง สงกระตน และ

ประเดนท 2 เกยวกบปญหาสขภาพของรางกาย และจตใจหลง เ ลกบหร เชน อาการเหนอยหอบ

อารมณซมเศรา นอนไมหลบ หงดหงด กระวนกระวายใจ เปนตน

3.2 ตดตามโดยการเ ยยมบาน 1 ครง ของวนท 60 นบจากวนแรกทเขาคลนก

อดบหร ดง น คอ 1) เ ยยมบานพรอมกบทมสขภาพอน ซงประเมนโดยการซกถามรายละเ อยด

เหมอนกบทางโทรศพทรวมกบการสงเกตพรอมบนทกในแฟมประวตประจาตวของผสงอายมสลม

ซงขนตอนการดาเ นนการทดลองในกลมทดลอง สามารถสรปกจกรรมการทดลองทงหมดได

ดงภาพ 2

42

ภาพ 2 สรปขนตอนในการดาเนนการทดลอง


1.ขนตอนการประเมนการสบบหร

1.1 ประเมนและคดกรองพฤตกรรมการสบบหร


2. ขนตอนการวางแผนและการปฏบต

2.1 สรางสมพนธภาพโดยทกทายตามแบบบรบทมสลม

2.2 เสรมสรางแรงจงใจในการเลกบหรโดยการใหผ สงอายมสลมเหนถงความสาคญของการ

เลกบหร

2.3 การใหการสนบสนน โดยใหผสงอายมสลมคดเ ลอกผใหการดแลทไววางใจ1คน เพอให

ผดแลมสวนรวมในการชวยเหลอผสงอายในการเลกบหร

2.4 การใหคาปรกษามดง น (1) ใหคาปรกษาเ รองโรคทเกดจากการสบบหร (2) เสรมสราง

กาลงใจโดยการสรางแรงจงใจใหความเชอม นในการตงใจเลกบหร (3) อธบายถงตวกระตนตางๆ

ททาใหเสยงตอการกลบไปสบบหรซา (4) อธบายถงอาการและความรสกทเกดขนกบรางกายใน

ระยะเลกบหร และการหลกเลยงการกลบไปสบบหร และ (5) ประเมนผลหลงใหคาปรกษา

2.5 ใหคาปรกษาโดยทางโทรศพทซงใช ระยะเวลา 1 เ ดอน ของวนท วน ท 3, 7 , 14 และ 30

นบจากวนแรกทเขาคลนกอดบหร จานวน 4 ครง แตละครงใชเวลา 15–30 นาท ดงนคอ (1) ครง ท 1

วนท 3 ทบทวนความรโดยการใหผสงอายมสลม บอกถงโรคทเกดจากการสบบหร (2) ครง ท 2

วนท 7 ซกถามถงความรสกหลงจากการขอดอารตออลลอฮ (3) ครง ท 3 วนท14 ซกถามถง

ตวกระตนทพบบอยพรอมแนะนาวธการหลกเลยง และ (4) ครงท 4 วนท 30 ซกถามถงอาการและ

ความรสกทเกดขนกบรางกายพรอมแนะนาใหทาการซกรเมอเกดอาการถอนนโคตน

3. การประเมนผล

3.1 ตดตามโดยทางโทรศพท ของวนท 37, 44 และวนท 51 จานวน 3 ครง แตละครงใช เวลา

2 – 3 นาทดงนคอ (1) ซกถามกบผสงอายมสลมและผดแล เกยวกบ จานวนมวนบหรทสบตอวน

พรอมแนะนาวธกา รหลกเ ลยง สงกร ะตน ถาเ ลกไดแลว ถามเหตผลใดททาใหเ ลกบหรไ ด

(2) ซกถามภาวะสขภาพของรางกาย และจตใจหลงเลกบหร

3.2 ตดตามโดยการเ ยยมบาน 1 ครง ของวนท 60 นบ ดง น เ ยยมบาน เพอประเมนโดยการ

ซกถามรายละเอยดเชนเดยวกบทางโทรศพทพรอมสงเกต และบนทกในแฟมประวตประจาตว

ของผปวย

43

การวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลเพอทดสอบสมมตฐานทางสถตในการวจยครง นวเคราะหโดย

ใชโปรแกรมสาเรจรปซงผวจยกาหนดระดบความเชอม นในการทดสอบทางสถตทระดบนยสาคญ

< .05 เปนเกณฑในการยอมรบสมมตฐานโดยสถตทใชในการวเคราะหมดงน

1. สถตเชงพรรณนา

1.1 ขอมลทวไปของกลมตวอยาง และของผใหการดแลวเคราะหดวยการ

แจกแจงความถ จานวน รอยละคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน

1.2 ขอมลพฤตกรรมการสบบหร วเคราะหดวยการแจกแจงความถจานวน

รอยละ คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐาน

2. เปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยคะแนนพฤตกรรมการเ ลกสบบหร

กอนและหลงการทดลองโดยใชสถตทค (paired t-test)

44

บทท 4

ผลการวจยและอภปรายผล

ผลการวจย

การศกษาผลของการใชโปรแกรมสนบสนนการเลกบหรตอพฤตกรรมการเ ลกสบ

บหรในผสงอายมสลมทเปนโรคปอดอดก นเ รอรงโดยเกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยางผ ปวย

โรคปอดอดก นเรอรงทเขารบการรกษาทคลนกอดบหร ในโรงพยาบาลชมชนแหงหนงระหวางวน ท

12 มถนายน–16 สงหาคม 2558 ซงมกลมตวอยาง จานวน 30 ราย ผลการวเคราะหขอมลนาเสนอ

แบงเปน 3 สวนดงตอไปน

1. ขอมลทวไปของกลมตวอยาง

2. ขอมลพฤตกรรมการสบบหรและเลกสบบหร

3. ผลการศกษาเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยคะแนนพฤตกรรมการ

เ ลกสบบห รของกลมตวอยางผ สงอายมส ลมทเ ปน โรคปอดอดก นเ รอร งกอนและ หลงไดร บ

โปรแกรม

สวนท 1 ขอมลทวไปของกลมตวอยาง

ขอมลทวไปของกลมตวอยางผสงอายมสลมทเปนโรคปอดอดก นเรอรง

จากการศกษากลมตวอยางผสงอายมสลมทเ ปนโรคปอดอดก นเ รอรง พบวาเกอบ

ทงหมดเปนเพศชาย (28 ราย) มชวงอายระหวาง 60-69 ป มากทสด (14 ราย) รองลงมาคอ 70-79 ป

(10 ราย) (M = 71.66, SD = 9.37) สวนใหญมสถานภาพสมรสค (24 ราย) และประกอบอาชพ

เกษตรกรรม (18 ราย) รองลงมาไมไดประกอบอาชพใดๆ (8 ราย) สาหรบกจกรรมททาในเวลาวาง สวน

ใหญพกผอนอยกบบาน (25 ราย) รองลงมาเปนกจกรรมรวมวงสนทนากบเพอนบาน และกจกรรม

อานหรอฟงอลกรอานในจานวนเทากน (17 ราย) ดงตาราง 1

45

ตาราง 1

จานวนของกลมตวอยางจาแนกตามลกษณะขอมลทวไป (N=30)

ลกษณะขอมลทวไป จานวน (ราย)

เพศ

ชาย 28

หญง

อาย (ป) (Min = 60, Max = 92, M = 71.66, SD = 9.37)

60 - 69

70 - 79

80 - 92

2

14

10

6

สถานภาพ

ค 24

หมาย 6

อาชพ

เกษตรกรรม 18

ไมไดประกอบอาชพ 8

คาขาย 3

รบจาง/รฐวสาหกจ 1

กจกรรมททาในเวลาวาง*

พกผอนอยกบบาน 25

รวมวงสนทนากบเพอนบาน 17

อานหรอฟงอลกรอาน 17

เลยงหลาน 9

ปลกผกสวนครว 4

หมายเหต * ตอบไดมากกวา 1 ขอ

ขอมลทวไปของผใหการดแล

จากการศกษาพบวาผใหการดแลผสงอายมสลมทเ ปนโรคปอดอดก นเ รอรงเกอบ

ทงหมดเปนเพศหญง (24 ราย) มความเกยวของกบผ สงอายโดยเปนบตร (15 ราย) รองลงมาเปน

ภรรยา (10 ราย) และอก 5 รายเปนหลาน สวนใหญมสถานภาพสมรสค (22 ราย) รองลงมาเปน

หมาย (5 ราย) จบการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตนและประถมศกษา จานวน 13 และ 12 ราย

ตามลาดบ และอก 5 รา ยจบการ ศกษ าระ ดบอนปร ญญา ตร เ กอบครง หนง ประ กอบอาช พ

46

เกษตรกรรม (14 ราย ) และมรายไ ดเฉลยตอเ ดอนนอยกวา 5,000 บาท (14 ราย) รองลงมา

5,001-10,000 บาท (8 ราย) และอก 5 ราย 10,001-15,000 บาทมเพยง 3 รายเทาน น ทมรายไดเฉลย

ตอเดอนมากกวา 15,000 บาทโดยภาพรวมมรายไดเฉลยตอเ ดอนเทากบ 5,735บาท (SD = 3,536.48)

โดยมรายไดตาสดเทากบ 1,500 บาท และสงสดเทากบ 20,000 บาท มากกวาครงหนงมรายได

ไมเพยงพอ (18 ราย) สาหรบการสบบหรของบคคลในครอบครวพบวา (18 ราย) ไมสบบหร ทเหลอ

(12 ราย) ยงสบบหร และทศนคตตอการสบบหรของผดแล (20 ราย) เชอวาเ ปนสง ทน ารง เกยจ และ

ทเหลอ (10 ราย) เชอวาเปนสงตองหาม ดงตาราง 2

ตาราง 2

จานวนของผใหการดแลจาแนกตามลกษณะขอมลทวไป (N=30)

ลกษณะขอมลทวไป จานวน (ราย)

เพศ

ชาย

หญง

เกยวของกบผปวย

บตร

ภรรยา

หลาน

สถานภาพสมรส

ค

หมาย

โสด

ระดบการศกษา

มธยมศกษา

ประถมศกษา

อนปรญญา

ปรญญาตร

ไมไดเรยน

6

24

15

10

5

22

5

3

13

12

1

1

3

47

ตาราง 2 (ตอ)

ลกษณะขอมลทวไป จานวน

(ราย)

อาชพ

เกษตรกรรม

รบจาง

วางงาน

คาขาย

รบราชการ/รฐวสาหกจรบจาง

รายไดเฉลยตอเดอน (บาท) (Min = 1,500, Max = 20,000, M = 5,735, SD = 3,536.48)

1,500

5,001-10,000

10,001-15,000

15,000-20,000

ความเพยงพอของรายได

ไมเพยงพอ

เพยงพอ

เหลอเกบ

การสบบหรของบคคลในครอบครว

ไมสบ

สบ

ทศนคตตอการสบบหรในหลกศาสนาอสลาม

เปนสงทนารงเกยจ

เปนสงตองหาม

14

5

5

3

1

14

8

5

3

18

11

1

18

12

20

10

สวนท 2 ขอมลพฤตกรรมการสบและเลกบหร

พฤตกรรมการสบบหรของกลมตวอยางผสงอายมสลมทเ ปนโรคปอดอดก นเรอรง

จากการศกษาพบวาผสงอายมสลมทเ ปนโรคปอดอดก นเ รอรง ทสบบหรเหลาน

สวนใหญจะเรมสบบหรครงแรกในชวงวยรนซงมอายระหวาง 13-24 ป (22ราย)โดยอายนอยทสด

ทเรมสบบหรครงแรก คอ10 ป และอายสงสดทเรมสบบหรครงแรกคอ 35 ปสาหรบระยะเวลาของ

การสบบหรครงหนงอยในชวง 40-50 ป (15 ราย) รองลงมาชวง 15-60 ป และ61-70 ป (6ราย)

48

ในจานวนเทากน ซงคาเฉลยของระยะเวลาทสบบหรคอ 52.6 ป (SD = 10.86) สาหรบจานวนมวน

ทสบพบวาสวนใหญสบ 5-20 มวนตอวน (26 ราย) ทเหลอ 21-40 มวนตอวน (4 ราย) คาเฉลย

จานวนมวนทสบตอวนเทากบ 13-14 มวนตอวน (SD = 8.47) โดยสบยาเ สนกบบหรโรงงานใน

จานวนพอๆ กน คอ 15 และ 14 ราย ตามลาดบ เหตผลทสบบหรเพราะอยากลอง (11 ราย) รองลงมา

เพอคลายเครยด (6 ราย) ครงหนงสบบหรมวนแรกหลงตนนอนตอนเช าภายใน 6-30 นาท (15 ราย)

รองลงมา ภายใน 5 นาทหลง ตนนอน (9 ราย) สาหรบสถานททกลมตวอยางชอบสบบหรไดแก

ทบาน (26 ราย) รองลงมาคอรานน าชา (12 ราย)

สาหรบความพยายามในการเ ลกบหรผ สงอายมสลมทเ ปนโรคปอดอดก นเ รอรง

ทสบบหรจานวน 25 ราย เคยพยายามเลกสบบหร และเกอบครงหนงสามารถเ ลกสบบหรไดเพยง

1 เดอน (14 ราย) เหตผลทพยายามเลกสบบหรพบวา เกอบครงหนงมปญหาดานสขภาพ (14 ราย)

รองลงมาคอ มคนแนะนาใหเลก (6 ราย) และเกอบครงหนงใช วธการเ ลกสบบหรโดยคอยๆ ลด

จานวนลง (12 ราย) รองลงมา ใชวธหยดสบบหรทนทหรอการหกดบ (11 ราย) และใหเหตผลทยง

เลกสบบหรไมสาเรจเพราะจตใจไมเขมแขงพอ (13 ราย) รองลงมาทนความหงดหงดไมได (12 ราย)

สาหรบทศนคตตอการสบบหร มากกวาครงหนงมทศนคตวาเ ปนสง ทน ารง เกยจ (19 ราย) เ ปนสง

ตองหาม (9 ราย) นอกจากนระดบการตดสารนโคตนพบวา ตดระดบนอยมาก (10 ราย) รองลงมา

ตดระดบปานกลาง (7 ราย) ทเหลอ ตดระ ดบนอย และระดบสงมาก 6 และ5 ราย ตามลาดบ

ดงตาราง 3

ตาราง 3

จานวนของกลมตวอยางจาแนกตามพฤตกรรมการสบบหร (N=30)

พฤตกรรมการสบบหร จานวน (ราย)

ชวงอายทเรมสบบหร (ป) (Min = 10, Max = 35, M = 19.03, SD = 6.28 )

วยเดก 10-12 3

วยรน > 12-24 22

วยผใหญ > 24-35 5

ระยะเวลาทสบบหร (ป) (Min = 37, Max = 78, M = 52.6, SD = 10.86)

37 - 40 1

> 40 - 50 15

> 50 - 60 6

> 60 - 70 6

> 70 - 78 2

49



จานวนบหรทสบตอวน (มวน) (Min = 5, Max = 40, M = 13.9, SD = 8.47)

5 - 20 (≤ 1 ซอง) 26

> 20 - 40 (≥ 1 ซอง) 4

ชนดบหรทสบ

ยาเสน 15

บหรโรงงาน 14

ทง 2 อยาง 1

เหตผลสาคญทสดททาใหสบบหร

อยากลอง 11

คลายเครยด 6

เพอนชกชวน 4

เขาสงคม 3

เลยนแบบผใหญ 1

สรางความมนใจ 1

ระยะเวลาตงแตตนนอนตอนเชาจนกระทงสบบหรมวนแรกของวน (นาท )

< 5 9

5-30 15

> 30-60 4

> 60 2

สถานททชอบสบบหร*

บาน 26

รานน าชา 12

ททางาน 5

สถานทสาธารณะ 3

บานญาต 2

บานเพอน 1

50



ทศนคตตอการสบบหรในหลกศาสนาอสลาม

เปนสงทนารงเกยจ 19

เปนสงตองหาม 9

ไมทราบ 2

ระดบการตดสารนโคตน

นอยมาก 10

นอย 6

ปานกลาง 7

สงมาก 5

สงสด 2

ความพยายามในการเลกสบบหร

เคย 25

ไมเคย 5

เหตผลสาคญทสดทพยายามเลกสบบหร

ปญหาสขภาพ 14

คนแนะนาใหเลก 6

กลวปวย 3

เปนทรงเกยจของสงคม 2

วธทใชในการเลกบหร

คอยๆ ลดจานวนลง 12

เลกทนท/หกดบ 11

51



เหตผลสาคญทสดททานเลกสบบหรไมสาเรจ

จตใจไมเขมแขงพอ 13

ทนความหงดหงดไมได 12

คดวาการสบบหรไมกอใหเกดโรครายกบตนเอง 2

ยงไมอยากเลกเอง 1

เหงา 1

เพอนชวน 1

ระยะเวลาทเลกไดนานทสด (เดอน)

< 1 14

1-3 6

3-6 4

> 6 1

* ตอบไดมากกวา 1 ขอ

พฤตกร รมการ เ ลกส บบห รของ กลมตวอย างผ สง อา ยมส ลมทเ ปนโ รคปอด

อดก นเรอรง

จา กก า ร ศ ก ษ า พ ฤตกร ร มก า ร เ ล ก ส บ บห ร ข อง ก ล มตว อย า ง ท เ ข า รว ม

โปรแกรม พบวาหลงการทดลองกลมตวอยางมคาเฉลยคะแนนสงกวากอนการทดลอง (ตาราง 4)

โดยไดแยกการรายงานผล เปนรายดานดงน

ดานพฤตกรรมการปฏบตทนาไปสการสบบหร เชน ซอบหรทนททหมด สบบหร

หลงรบประทานอาหาร และหลงดมชากาแฟหรออาหารรสจด พบวา กลมตวอยางในระยะกอนการ

ทดลองมการปฏบตในระดบเปนประจาถงบอยมาก (Min = 0, Max = 15, M = 4.26, SD = 4.20)

และระยะหลงการทดลองมการปฏบตในระดบนอย (Min = 14, Max = 28, M = 24.13, SD = 4.36)

ดาน พฤตกร รมกา รปฏ บต เพอหลกเ ลยง กา รสบบห ร เชน การเ ดน ออก

กาลงกายรอบๆบาน การบอกกบตวเองวาจะงดสบบหร การปฏเสธการสบบหรทนทเมอไดรบการ

ชกชวน การขอดอาร การทาซกร และการปลกผกสวนครว พบวา กลมตวอยางในระยะกอนการ

ทดลองอยในระดบไมปฏบตเลยถงปฏบตนอย (Min = 2, Max = 20, M = 11.26, SD = 4.47) และ

ระยะหลงการทดลองมการปฏบตในระดบบอยมาก (Min = 18, Max = 30, M = 23.70, SD = 3.35)

52

สาหรบดานการปฏบตตามคาแนะนาของผดแล เชน การยนยนกบผ ดแลวา

กาลง เ ลกบหร การทาตามคาแนะนาของผดแลพบวา กลมตวอยางในระยะกอนการทดลองม

พฤตกรรมการ ปฏบตตามคา แนะนาของผดแลอยในระดบนอยถงนานๆ ครง (Min = 1 , Max = 8,

M = 4.36, SD = 2.91) และระยะหลงการทดลองอยในระดบบอยมาก (Min = 7, Max = 12, M = 9.73,

SD = 1.36)

53

ตาราง 4

เปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยคะแนนพฤตกรรมการเลกบหรของกลมตวอยางกอนและหลงการไดรบโปรแกรมสนบสนนการเลกบหร (N=30)

พฤตกรรมการเลกสบบหร กอน หลง

Min Max M/Mdn SD ระดบการปฏบต Min Max M/Mdn SD ระดบการปฏบต

ดานการปฏบตทนาไปสการสบบหร

(คะแนนเตม = 28 คะแนน)

การสบบหรในปจจบน

การพกไมขดและไฟแชก

การพกบหรตดตว

ซอบหรทนททหมด

ความรสกอยากบหร

การสบบหรหลงดมน าชากาแฟหรอ

อาหารรสจด

การสบบหรหลงรบประทานอาหาร

ดานการปฏบตเพอหลกเ ลยงการสบบหร


การปลกผกสวนครว

0

0

0

0

0

0

0

0

2

0

15

2

2

2

2

2

3

3

20

2

4.26 (M)

0.00 (Mdn)

0.00 (Mdn)

0.00 (Mdn)

0.63 (M)

0.56 (M)

1.30 (M)

0.00 (Mdn)

11.26 (M)

0.93 (M)

4.20

-

-

-

0.76

0.62

1.14

-

4.47

0.74

ประจาถงบอยมาก

เปนประจา





บอยมาก


ไมเลยถงนอย

ไมเลย

14

2

2

2

2

1

2

2

18

0

28

4

4

4

4

4

4

4

30

4

24.13 (M)

3.30 (M)

4.00 (Mdn)

4.00 (Mdn)

3.60 (M)

3.06 (M)

4.00 (Mdn)

3.26 (M)

23.70 (M)

1.63 (M)

4.36

0.75

-

-

0.56

0.86

-

0.78

3.35

1.03

นอย

นอย

ไมเลย

ไมเลย

นอย

นอย

ไมเลย

นอย

บอยมาก

นอย

54


พฤตกรรมการเลกสบบหร

กอน หลง

Min Max M/Mdn SD ระดบการปฏบต

Min Max M SD ระดบการ

ปฏบต

การเดนออกกาลงกายรอบๆบาน

ดมน าเมอรสกหงดหงด

รบประทานผกและผลไมเมอรสกอยากบหร

บอกกบตวเองวาจะงดสบบหร

ปฏเสธการสบบหรทนทเมอไดรบการชกชวน

ทาการซกรเมออยากสบบหรหรอมอาการ

ถอนนโคตน

ขอดอารหลงละหมาด

ดานการปฏบตตามคาแนะนาของผดแล


ลางหนาเมอมอาการอยากบหร

ทาตามคาแนะนาของผดแลในการเลกบหร

บอกกบผดแลวากาลงจะเลกสบบหร

0

0

0

1

1

0

0

1

0

0

1

2

4

4

4

3

4

3

8

3

3

3

1.00 (Mdn)

1.23 (M)

1.06 (M)

1.93 (M)

1.63 (M)

1.46 (M)

1.80 (M)

4.36 (M)

1.00 (M)

1.53 (M)

1.83 (M)

-

1.07

1.08

0.78

0.66

0.93

0.84

2.91

0.91

0.77

0.69

นอย

นอย

นอย

นอย

นอย

นอย

นอย

นอยถงนานๆครง

นอย

นอย

นอย

0

1

1

2

3

3

3

7

2

3

2

4

4

4

4

4

4

4

12

4

4

4

2.13

2.73

3.00

3.40

3.60

3.46

4.00

9.73

2.83

3.36

3.53

0.90

0.86

0.74

0.56

0.49

0.50

0.45

1.36

0.74

0.49

0.57

นานๆครง


บอยมาก

บอยมาก

บอยมาก

บอยมาก


บอยมาก


บอยมาก

บอยมาก

หมายเหต: ใช Median (Mdn) ในกรณการกระจายของขอมลไมเปนโคงปกต

55

สวนท 3 ผลการเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยคะแนนพฤตกรรมการเล ก

สบบหร ของผ สงอายมสลมทเปนโรคปอดอดกนเรอรง

ผลการเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยคะแนนพฤตกรรมการเ ลกสบบหร

กอนและหลงการทดลองโดยใชสถตทค พบวาคาเฉลยคะแนนพฤตกรรมการเ ลกสบบหรหลงการ

ทดลองสงกวากอนการทดลองอยางมนยสาคญทางสถต (p < .01) ดงตาราง 5

ตาราง 5

เปรยบเทยบคาเฉลยคะแนนพฤตกรรมการเลกสบบหร ระหวางกอนและหลงการทดลอง (N= 30)

กลมตวอยาง คะแนนพฤตกรรมการเลกบหร Paired

t-test df p-value

M SD

กอนการทดลอง

หลงการทดลอง

19.90

57.56

8.89

7.32

-21.54 29 0.00

การอภปรายผล

กา ร วจย ค ร ง น เ ปน กา ร ศ กษ า ผ ลของ โ ปร แ กร มส น บส น น กา ร เ ลกบห ร

ตอพฤตกรร มการ เ ลกส บบหร ในผสงอา ยมสลมทเ ปนโรคปอดอดก น เ รอร ง ทมารบบรกา ร

ทคลนกโรคปอดอดก นเ รอรง ณ โรงพยาบาลช มชนแหงหนงในจงหวดยะลาโดยเปนการวจย

กงทดลอง (quasi-experimental research) ศกษาแบบ 1 กลม วด 2 ครง กอนและหลงการทดลอง

(one group pretest and posttest design) โดยกลมตวอยางจะไดรบการดแลตามโปรแกรมสนบสนน

การเลกบหรเปนเวลา 2 เดอน จานวน 30 ราย แลวทาการวดผลจากความแตกตางของคาเฉลยคะแนน

พฤตกรรมการเลกบหร ระหวางกอนและหลงการทดลอง ซงผลการวจยทไดสามารถนามาอภปราย

ตามลาดบดงน

ขอมลทวไปของผ สงอายมสลมทเปนโรคปอดอดกนเรอรง

ในการศกษา ครง นพบวา ผ ปวยโรคปอดอดก นเ รอ รงสงอายมสลมสวนให ญ

เปนเพศชาย ซงสอดคลองกบงานวจยของยพเรศ (2553) ทไดศกษาในกลมผ ปวยโรคปอดอดก น

เรอรงของโรงพยาบาลปาซาง จงหวดลาพ น พบรอยละของผปวยโรคปอดอดก นเ รอรงระหวาง

เพศชายตอเพศหญงเทากบ 69.60 : 30.40 ทง น เพราะโดยทวไปโรคปอดอดก นเ รอรง เ ปนโรคทม

สาเหตสมพนธกบการสบบหร และสวนใหญเพศชายสบบหรมากกวาเพศหญง ซง เ รมสบบหรตงแต

วยหนม (ผองศร, 2552) และจากสถตของมลนธรณรงคเพอการไมสบบหร (2550) พบวาอตราสวน

56

รอยละของผสบบหรเพศชายตอเพศหญงในประเทศไทยเทากบ 94.55:9.45 เ นองจากผชายบางกลม

มทศนคต และคานยมตอการสบบหรทผดๆ เชน การทผ ชายสบบหรไมเ ปนจะไมม ล กษ ณ ะ

ของ ควา มเปนชา ย จงทาใหเกดแรงจงใ จอยาง หนง ททา ใหผ ชาย เ รมสบบหรตงแ ตวยหน ม

(เจะเหลาะ, รอฮม, อบดลรอยะ และอานส, 2554 อางตาม สมจตต, 2552) ดงน น การสบบหร

เปนระยะเวลานานนบป จะสงผลทาใหปอดถกทาลายเพมขนโดยเฉพาะเมอเขาส วยชรา เ นองจาก

ระบบทางเดนหายใจเรมมการเสอมสภาพ จานวนถงลมทมการแลกเปลยนกาซลดลง ทาใหเกดผล

กระทบตอการทาหนาทของปอด เปนผลทาใหเกดอาการหายใจลาบาก และทาใหเกดโรคปอดอดก น

เรอรงในทสด (จนทนา และวไลวรรณ, 2548)

นอกจากนการศกษานยงพบวา ผปวยโรคปอดอดก น เ รอรงสงอายมสลมสวนใหญ

มกจะพกผอนอยกบบาน เนองจากสภาพของโรคมกจะทาใหเกดอาการเหนอยง าย เวลาออกแรง

จงทาใหมขอจากดในการปฏบตกจวตรประจาวน นอกจากนผ ปวยทยงสบบหรมกจะสงผลให

โรคกา เ รบมากขน จากการทสดควนบหรเขาไปแลวมผลทาใหเ ซลลห ลงมกใ ตช นเ ยอบผ ว

ของหลอดลมเกดการระคายเ คองและตอมหลงมกมขนาดโตขน ทาใหผนงหลอดลมหนาตว

และเสยความยดหยน สงผลใหทอหลอดลมมขนาดตบแคบลง เสมหะทเกดจากการเพมและสะสม

ของมกไ มสามา รถถกขบออกได เกดการคงของเส มหะซง เ ปนแห ลงสะสมเชอโร คเกดขน

ทหลอดลม ทาใหมการอกเสบเรอรงและเปนเหตทาใหผ ปวยโรคปอดอดก นเ รอรงตองเผชญกบ

ภาวะหายใจลาบากและเหนอยง ายเวลาออกแรง (วชรา, 2550) จงทาใหผ ปวยกลมนสวนใหญ

ตองอาศยอยกบบานเกอบตลอดเวลา

ขอมลทวไปของผดแล

ผดแลผปวยโรคปอดอดก นเรอรงสงอายมสลมสวนใหญเปนเพศหญงเ นองจาก

โดยสภาพพนทชนบทสวนใหญมสลมหญงมกจะทาหนาทเ ปนแมบาน เพศชายจะออกไปทางาน

นอกบาน ดงนนผสงอายมสลมกลมน จงมผ ดแลสวนใหญเปนเพศหญงโดยมความเกยวของเ ปน

ภรรยา และบตรหลานในสดสวนเทากนสาหรบเหตผลทสมาชกครอบครวทง 2 กลมน ทตอง

รบภาระในการดแลผปวยโรคปอดอดก นเ รอรงสงอายมสลม มความแตกตางกน คอในกลมของ

บตรหลานมกจะไดรบมอบหมายจากบคคลในครอบครวใหทาหนาทในการดแลผปวย เ นองจาก

เปนกลมทมความพรอมดานการรบรมากกวา สาหรบผดแลทเ ปนภรรยามหลายเหตผลเชน เ ปน

บคคลทใกลชดกบผ ปวยมากทสด รวมทงมความเชอ และทศนคตของมสลมมกยอมรบวาเ ปน

บทบาทหนาทของภรรยาทพงปฏบตตอสาม ซง ถกบญญตในหะดษไววา "ตราบใดทสตรผ น น

ละหมาดหาเวลา ถอศลอดเดอนรอมฎอน และจงรกภกดตอสาม แน นอนสตรผ น นจะไดเขาในสวน

สวรรค” (อสมาอล, 2555 อางตาม อาหมด, 2551) ซงสอดคลองกบงานวจยขององคณา (2552) ท

57

ศกษาในกลมผปวยวณโรค และพบวาผใหการสนบสนนทางสงคมของผปวยมากกวาครงหนงเ ปน

เพศหญงคอรอยละ73.70 โดยสวนใหญมความเกยวของกบผ ปวยในฐานะเปนภรรยา

ในเรองอาชพของผดแลผปวยโรคปอดอดก นเ รอรงสงอายมสลม พบวามากกวา

ครงหนงมอาชพเกษตรกรรม เนองจากเปนพนทชนบทโดยเฉพาะในสามจงหวดชายแดนภาคใต

อาชพหลกคอทาสวนยางพารา ซงอาชพทาสวนยางพาราเปนอาชพทมลกษณะพเศษในการประกอบ

อาชพคอ มกจะชวยกนทาทงครอบครว เชน บดา มารดา เปนผกรดยางในตอนกลางคน ในตอนเช า

ลกหลานมกจะชวยในการเกบน ายาง และชวยในการทาแผนยาง เวลาทเหลอในตอนบายเปนเวลา

วางของครอบครว รวมทงยงมเวลาทหยดคอ วนทฝนตกไมสามารถกรดยางได หรอในการกรดยาง

สามารถกรดยางตดตอกนได เพยง 3-4 วนกตองหยด 1 วน เพอใหตนยางพ กผลตน ายาง จงทาให

ครอบครวมเวลาในการอยรวมกนมากกวาอาชพอน ดงนนชวงเวลาทเวนวางจากการประกอบอาชพ

จงเปนระยะเวลาททาใหผดแลสามารถใหการดแลชวยเหลอ ใหความสนใจ เอาใจใส ใหกาลงใจ

และใหคาแนะนาในการเลกบหรได

ในเรองพฤตกรรมการสบบหรของบคคลในครอบครวผปวยโรคปอดอดก นเ รอรง

สงอายมสลมพบวา มากกวาครงหนงไมสบบหร เนองจากเปนบคคลทอาศยอยในครอบครวทมญาต

เปนโรคปอดอดก นเรอรง และมกจะไดรบการหามสบบหรจากสมาชกในครอบครวเพราะจะทาให

ผปวยเกดอาการเหนอยหอบจากควนบหรได รวมทงไดเหนภาพความทกขทรมานจากอาการหายใจ

ลาบากของผปวย จงทาใหบคคลในครอบครวผปวยมากกวาครงหนงไมสบบหร อยางไรกตามยง

พบวามบคคลในครอบครวบางสวนยงมพฤตกรรมการสบบหรอย ซงการสบบหรของกลมดงกลาว

อาจทาใหผปวยไดรบควนบหรมอสอง และสงผลใหเกดอาการกาเ รบของโรคได รวมทง เ ปนการ

กระตนใหผปวยเกดอาการอยากบหรขนมาไดอก จงอาจเปนเหตใหผ ปวยไมสามารถเ ลกบหรได

นอกจากนในเรองทศนคตตอการสบบหรตามหลกศาสนาอสลามของผดแลผปวย

โรคปอดอดก นเ รอร งสงอายมส ลม พบวามา กกวา ครงหน งมทศ นคตต อการส บบหร วาเ ปน

สงทนารงเกยจ (มกรฮ) จากการประเมนพบวาตางกใหเหตผลวาบหรเ ปนเพยงแคสงฟ มเ ฟอยทาให

ลมหายใจมกลนเหมน เชนเดยวกนกบการรบประทานอาหารทมกลนเหมน เชน น าบด กะป หวหอม

และกระเทยม เ ปนตน รวมท งมความเชออกวาการสบบหร ไมไดเ ปนสงตองหามเหมอนก บ

การบรโภคสกร และการดมเหลา นอกจากนยงมการพบเหนการสบบหรอยางแพรหลายในกลม

มสลม โดยเฉพาะกลมผนาศาสนาบางคนทยงมการสบบหรอยเ ปนประจา จงทาใหผดแลเขาใจวา

การสบบหรไมไดเ ปนสงตองห ามหรอหะรอมแตอยางใด ซง สอดคลองกบผลการศกษาของ

เจะเหลาะและคณะ (2555) ทพบวาศาสนบญญตอสลาม (หกม) เกยวกบกรณการบรโภคยาสบมได

ถกบญญตไวโดยตรงในคมภรอลกรอานและในซนนะฮของทานนบมฮ มมด รวมทงจากสภาพ

โดยทวไปของบรบทมสลมพบวา ผ นาศาสนาจานวนไมนอยทยงคงมความเชอและทศนคตตอ

การสบบหรวาเปนเพยงสงทนารงเกยจเทานน ซงบคคลดงกลาวชาวบานมกจะใหความเคารพนบถอ

58

และเชอฟงคาสงสอนอยางเครงครด ดงนนจงทาใหผดแลมากกวาครงหนงมความเชอ และทศนคต

ตอการสบบหรวาเปนเพยงสงทนารงเกยจตามความเชอของผนาศาสนา

พฤตกรรมการสบบหรของผ สงอายมสลมทเปนโรคปอดอดกนเรอรง

ผปวยโรคปอดอดก นเรอรงสงอายมสลมมากกวาครงหนงเ รมสบบหรชวงวยร น

จากผลการสารวจ พบวาสวนใหญเรมสบบหร ชวงอาย 13-14 ป และระยะเวลาการสบบหร 40-50 ป

จากขอมลดงกลาวจะเหนไดวากลมตวอยางสบบหรมาเปนระยะเวลาทนานมาก ซงทาใหยากตอการ

เลกบหรได ทงนเนองจากทาใหเกดการตดนโคตนและยงเปนภาวะเสพตดทางจตใจ หรอภาวะเสพตด

ทางสงคม (สมเกยรต, 2550) รวมทงมความเชอ และทศนคตของการสบบหรในคนกลมนยง เชอวา

เปนเพยงสงทนารงเกยจ และจากขอมลแบบสอบถามถงเหตผลสาคญทสดททาใหเ รมสบบหร

เมอตอนวยรน พบวา ไมแตกตางจากสาเหตของการเ รมสบบหรในวยร นปจจบน คออยากลอง

เพอนชกชวน และเลยนแบบเพอน ซงจะเหนไดจากงานวจยของ สขมา (2552) ทไดศกษาในกลม

นกเรยนชายมธยมศกษาตอนปลายโรงเรยนสอนศาสนาอสลามในอาเภอเมอง จงหวดนราธวาส

งานวจยของ สมบต (2551) ศกษาในกลมเยาวชนของจงหวดแมฮองสอน และของ สรตนา (2553)

ทศกษาในกลมวยร นทวไปทมอายระหวาง 13-17 ปพบวา ผ ทมเพอนสนททสบบหรจะสบบหร

มากกวาผทมเพอนสนทไมสบบหร โดยวยร นทมเพอนสนททสบบหร 5 คน จะเปนผทสบบหร

รอยละ 58.1 ซงมากกวาวยรนทมเพอนสนททไมสบบหรรอยละ 64.5 ดงน นสาเหตของภาวะการ

เจบปวยดวยโรคปอดอดก นเ รอรงในผสงอายมสลมจงไมไดมความแตกตางจากกลมประชากร

ผสงอายทปวยดวยโรคดงกลาวโดยทวไป

นอกจากนยงพบวาผปวยโรคปอดอดก นเ รอรงสงอายมสลมครงหนงสบบหรมา

เปนระยะเวลา 40-50 ปจากการสงเกต และประเมนพฤตกรรมการสบบหรในคลนกโรคปอดอดก น

เรอรงพบวา มปจจยหลายอยางดวยกนททาใหผปวยโรคปอดอดก นเ รอรงสงอายมสลมมพฤตกรรม

การสบบหรเปนระยะเวลาทยาวนาน เชน ไมทราบถงพษภยของการสบบหรมากอน ไมมบทบญญต

ทเปนขอหามในหลกศาสนาอสลาม ทนความหงดหงดของตนเองไมไหว รวมทง เ หนบคคลใน

ครอบครวและเพอนบานสบบหรกนอยางแพรหลายจงเปนการกระตนใหเกดอาการอยากบหรขน

และทสาคญผปวยโรคปอดอดก นเรอรงเปนวยสงอาย ซงการปรบเปลยนพฤตกรรมกอาจทาไดยาก

เนองจากไดถกปลกฝงพฤตกรรมการสบบหรมาตงแตวยร นประกอบกบกลมดงกลาวเ รมสบบหร

ตงแตวยรนเมอเขาสวยทางานสวนใหญยงไมปรากฏรองรอยของโรคใหตรวจพบ แตจะถกตรวจพบ

รองรอยของโรคมากขนเมอเขาสวยชรา (นธพฒน, 2551) ดงน นจงทาใหผ ปวยกลมน สบบหรเ ปน

ระยะเวลาทยาวนานถง 40-50 ป

ในเรองชนดของบหรทผปวยโรคปอดอดก นเรอรงสงอายมสลมสบ พบวาใช บหร

โรงงานและยาเสนในอตราสวนทเทากนสาหรบเหตผลของผปวยโรคปอดอดก นเ รอรงสงอาย

59

มสลมทเลอกสบบหรชนดยาเสนเนองจาก มราคาถก และมจาหน ายตามรานขายของช าโดยทวไป

เกอบทกรานในหมบาน จงทาใหการเขาถงบหรชนดนงายกวา และจากการประเมนพฤตกรรมการ

สบบหรของกลมดงกลาวในคลนกอดบหรพบวา มความเชอ และทศนคตเกยวกบการสบใบจาก

หรอยาเสนวาไมกระทบตอสขภาพประกอบกบ ผ สงอายบางกลมไมมรายไดเ ปนของตนเองตอง

พงพารายไดจากบตรหลาน จงเลอกใชบหรชนดน สาหรบกลมผ ปวยโรคปอดอดก นเ รอรงสงอาย

มสลมทเลอกสบบหรโรงงานเปนเพราะเคยสบมาเปนระยะเวลานานทาใหเกดความเคยชนและตด

บหรชนดน ซงแตกตางกบงานวจยขององคณา (2552) ทศกษาในผปวยวณโรค พบวา สวนใหญ

สบบหรโรงงาน รอยละ 100 เ นองจากเปนกลมผ ปวยทอยในชวงอาย 40-49 ป ซงมรายไดเ ปน

ของตนเอง รวมทงเปนกลมผปวยทอาศยอยในสงคมเมอง

พฤตกรรมการเลกบหรของผ สงอายมสลมทเปนโรคปอดอดกนเรอรง

ผสงอายมสลมทเปนโรคปอดอดก นเรอรงสวนใหญเคยพยายามเ ลกสบบหรเพราะ

มกจะเคยไดรบคาแ นะน าให เ ลกบห รทกคร ง ทมารบบรการ ทคล นกโ รคปอดอดก นเ ร อร ง

จากบคลากรทางการแพทย ซงทาใหผปวยมการรบรถงผลกระทบตอการเ จบปวยของตนเองถายง

ไมเลกบหร และผลดตอสขภาพถาสามารถเลกบหรไดจงทาใหผ ปวยโรคปอดอดก นเ รอรงสงอาย

มสลมสวนใหญเคยพยายามเลกสบบหร ซงสอดคลองกบงานวจยของยพเรศ (2553) ศกษาในกลม

ผปวยโรคปอดอก นเรอรง พบวาผปวยมความเชอดานสขภาพ และการรบรประโยชนในการปฏบต

ตนเพอเลกสบบหรอยในระดบสง รอยละ 97.10โดยเชอวาการเอาใจใสดแลสขภาพอยเสมอ จะทาให

ความเจบปวยตางๆ นอยลง และมากกวาครงหนงมการรบรถงความรนแรงของโรคจากประสบการณ

ทเกดกบตนเอง ถงความรนแรงของโรคปอดอดก นเรอรงวา มผลกระทบทาใหมขอจากดทางรางกาย

มความทกขทรมานจากอาการตางๆ เมอภาวะโรคกาเรบ ดงน นจงทาใหผ ปวยโรคปอดอดก นเ รอรง

สงอายมสลมไดพยายามเลกสบบหร

อยางไรกตามแมวาการรบรประโยชนและโทษในการเ ลกและไมเ ลกสบบหร

นอกจากมผลจากภาวะการตดนโคตนแลว ยงเปนเรองทางพฤตกรรมดวย กลาวคอ ภาวะเสพตดทาง

จตใจ และภาวะเสพตดทางสงคม (สมเกยรต, 2550) ดงผลการวจยของ ยพเรศ (2553) ซง ศกษาความ

เชอดานสขภาพและการปฏบตตนเพอเ ลกบหรของผปวยโรคปอดอดก นเ รอรงพบวาสวนใหญ

ตองการเลกบหรและ 1 ใน 3 ของผตดบหรพยายามเ ลกสบบหร และมเพยงรอยละ 5-7 เทาน น ท

สามารถเลกบหรไดสาเรจ

ในเรองเหตผลของความพยายามเ ลกบหรในผปวยโรคปอดอดก นเ รอรงสงอาย

มสลมทพบวาเกอบครงหนงเกดจากปญหาสขภาพ จากการประเมนภาวะสขภาพของกลมดงกลาว

ในคลนกโรคปอดอดก นเรอรงโดยทวไปพบวา ผ ปวยมการรบรวาการสบบหรเ ปนสาเหตของการ

เกดโรคปอดอดก นเ ร อร งโดยกา รไดรบคาแ นะน าจา กบคลากรทา งการแ พทย รวมทง จา ก

60

ประสบการณตรงเมอสบบหรแลวทาใหอาการของโรคยงกาเรบมากขน ทาใหสงผลกระทบคณภาพ

ชวตของผปวย ดงนนจงทาใหกลมผปวยดงกลาวพยายามเลกบหร (วไลวรรณ, 2550) สอดคลองกบ

งานวจยของยพเรศ (2553) ทศกษาในกลมผ ปวยโรคปอดอดก นเ รอรง พบวา กลมตวอยางมความ

เชอดานสขภาพโดยรวมอยในระดบสงโดยเมอพจารณารายดาน พบวามแรงจงใจดานสขภาพ และ

การรบรประโยชนในการปฏบตตนเพอเลกสบบหรอยในระดบสง และงานวจยขององคณา (2552)

ศกษาในกลมผปวยวณโรคพบวา กลมตวอยางมากกวาครงหนงเคยพยายามเ ลกสบบหรเหตผลท

พยายามเลกสวนใหญคอมปญหาดานสขภาพคดเปนรอยละ 76.9

ในกรณทผปวยโรคปอดอดก นเรอรงสงอายมสลมเกอบครงหนงเ ลกบหรไมสาเ รจ

ทงนอาจเกดจากจตใจไมเขมแขงพอ กบทนความหงดหงดไมได เ นองจากผลจากการสบบหรเ ปน

เวลาทยาวนานจะสงผลใหเกดการตดนโคตนและยงเ ปนภาวะเสพตดทางจตใจ หรอภาวะเสพตด

ทางสงคม (สมเกยรต, 2550) จงทาใหกลมผปวยดงกลาวไมสามารถเลกบหรได

ผลการเปรยบเทยบพฤตกรรมการเลกบหรของผ สงอายมสลมทเปนโรคปอดอดกน

เรอรง กอนและหลงไดรบโปรแกรม

จากการศกษาพฤตกรรมการเ ลกสบบหรรายดานของกลมตวอยางกอนเขารวม

โปรแกรม (ตาราง 4) คอ พฤตกรรมทนาไปสการสบบหร ซงพบวามการปฏบตเ ปนประจาถงบอย

มาก เชน ซอบหรทนททหมด สบบหรหลง รบประทานอาหาร และหลง ดมชากาแฟหรออาหาร

รสจด ทงนอาจเนองจาก (1) ทนความหงดหงดไมได บางครงมอารมณวตกกงวล เ บอหน าย ทาให

เกดความเคยชน ในการสบบหร ซงสอดคลองกบงานวจยของพราสน (2552) ทไดศกษาในกลมผ ท

สามารถและไมสามารถเลกบหรไดทเปนเพศชายอายมากกวา 12 ป ขนไปในเขตตาบลพะตง อาเภอ

หาดใหญ จงหวดสงขลา จากกลมตวอยางทงหมด 30 ราย พบวา มากกวาครงหนง ใหเหตผลวาเมอ

ไมไดสบบหรแลวจะรสกหงดหงด เครยด เบอหนาย รสกวาขาดบหรไมได เมอสบบหรจะชวยคลาย

เครยดได หรอเมอรบประทานอาหารเสรจแลวจะรสกเปรยวปากทาใหอยากสบบหร (2) การเขาถง

ในการซอบหรไดงาย เนองจากมขายตามรานขายของช าโดยทวไป และพบวาขายบหรเองทบาน

(3) เปนกลมทสบบหรเปนระยะเวลาทยาวนานนบปโดยเฉลย 52 ป (ตาราง 3) จงทาใหยากตอการ

เลกบหรได เนองจากเกดการตดนโคตน และยงเปนภาวะเสพตดทางจตใจ หรอภาวะเสพตดทางสงคม

(สมเกยรต, 2550) (4) มความเชอวาการสบบหรไมไดเปนสงตองหามจงทาใหมการสบบหรกนอยาง

แพรหลาย (ตาราง 3) และ (5) วถชวตของชาวมสลมสวนใหญมกจะมการรวมกลมทางสงคมท

หลากหลายโดยเฉพาะกลมผชาย เชน กลมไปละหมาดวนศกร รวมงานเฉลมฉลองตางๆ ตามมสยด

และสเหรา รวมวงสนทนาโดยการนงตามรานน าชา กลมแขงขนนกเขาชวา และนกกรงหวจก

ซงเมอมการรวมกลมทางสงคม ทาใหเกดบรรยากาศในการสง เสรมใหมการสบบหรขน เ นองจาก

61

คานยมตอการสบบหรทผดๆของชายมสลมสวนใหญ เชน การทผ ชายสบบหรไมเปน จะไมม

ลกษณะของความเปนชาย จงทาใหเกดแรงจงใจอยางหนง ททาใหผ ชายมสลมสบบหรเมอมการ

รวมกลมทางสงคม (เจะเหลาะ, รอฮม, อบดลรอยะ และอานส, 2554 อางตาม สมจตต, 2552)

สาหรบพฤตกรรมการปฏบตเพอหลกเลยงการสบบหรทพบในระดบไมปฏบตเลย

ถงปฏบตนอย เชน การเดนออกกาลงกายรอบๆบาน การดมน า การรบประทานผกและผลไม การ

บอกกบตวเองวาจะงดสบบหร การปฏเสธการสบบหรทนทเมอไดรบการช กชวน การทาซกร และ

การขอดอารเพอใหเลกบหร ทงนเนองจาก (1) กจกรรมบางอยาง ผ สงอายไมทราบมากอนวาปฏบต

แลวจะชวยบรรเทาอาการอยากบหรได เชน การดมน า และการรบประทานผกผลไม จากการศกษา

ของยพเรศ (2553) ในกลมผปวยโรคปอดอดก นเรอรง ผลการวเคราะหขอมลความเชอดานสขภาพ

และการปฏบตตนเพอเลกสบบหรพบวา รอยละ 92.21 ยงขาดความรความเขาใจดานการปฏบตตว

เพอหลกเลยงการสบบหร เชน การดมน า การรบประทานผกและผลไม เ ปนตน (2) ในการทาซกร

และการขอดอารเพอใหเลกบหรพบวา ผสงอายมกจะมการขอดอารในเ รองทวๆไปมากกวาการขอด

อารเพอใหตนเองเลกบหร เชน มกจะขอดอารใหตนเองและครอบครวพ นภ ยจากสงเลวรายทงปวง

และใหตนเองมการดารงชวตใหอยในแนวทางอสลาม จากรายงานของอบฮรอยเราะหกลาววา "เมอ

เจาไดเสยชวตตามแนวทางอสลามเจาจะไดพบกบอลลอฮ" ซง เ ปนสดยอดของความใฝฝนของชาว

มสลมทกคน ดงน นจงทาใหชาวมสลมสวนใหญจะมการขอดอารเกยวกบการใหตนเองอยใน

แนวทางอสลาม (อสมาอล, 2555) และ (3) มอาการเหนอยงายเวลาทากจกรรมดงกลาวจงทาใหกลม

ตวอยางไมมแรงจงใจในการขอดอารตออลลอฮหลงละหมาด เพอใหเลกบหร

สาหรบการปฏบตตามคาแนะนาของผดแลพบวา มการปฏบตในระดบนอยถง

นานๆครง ทงนเนองจากกอนการทดลองผดแลยงขาดทกษะในการสรางแรงจงใจ การใหกาลงใจ

และการเอาใจใส เพอใหผสงอายใหความรวมมอในการปฏบตตามคาแนะนาเพอเ ลกบหรจงทาให

กลมตวอยางไมมแรงจงใจในการปฏบตเพอหลกเ ลยงการสบบหร จากการศกษาของชะออน

(2556) พบวาสาเหตททาใหกลมตวอยางกลบมาสบบหรซ า เ นองจากสมาชกในครอบครวขาด

แรงจงใจในการกระตนเพอใหผปวยเลกบหรไดตอเนอง มภาวะเครยดในครอบครว ปจจยดงกลาว

เปนสาเหตสาคญททาใหกลมตวอยางเลกบหรไดยาก

อยางไรกตามภายหลงการทดลองพบวา คาเฉลยคะแนนพฤตกรรมการเ ลกบหร

สงกวากอนการทดลอง (ตาราง 4) กลาวคอ พฤตกรรมการปฏบตทนาไปสการสบบหรพบการ

ปฏบตในระดบนอย ทงนเนองจาก (1) กลมตวอยางเรมรสกวาเมอเลกบหรทาใหอาการเหนอยหอบ

ลดลง ซงสอดคลองกบงานวจยของยพเรศ (2553) ทไดศกษาในกลมผปวยโรคปอดอดก นเ รอรงของ

โรงพยาบาลปาซาง จงหวดลาพ นพบวา จานวนรอยละของผปวยโรคปอดอดก นเ รอรงมอาการ

เหนอยหอบลดลงสงกวากอนการเลกสบบหร (2) เกดจากการกระตน และการใหกาลงใจจากผให

การดแลมากขน สอดคลองกบการศกษาของทรอชและคณะ (Thos et al, 2010) ทพบวาการมสวน

62

รวมของครอบครวและเพอนสนทมผลใหบคคลเกดความตงใจ เกดแรงจงใจ และสามารถเ ลกบหร

ได และ (3) จากการดแลของพยาบาลตามโปรแกรมฯ เ ปนระยะๆ ทงทางโทรศพท และจากการ

เยยมบาน นอกจากจะทาใหกลมตวอยางมความตระหนกในการเ ลกสบบหรเพมขนแลว ยง เ ปนการ

ตอบสนองความตองการการชวยเหลอผปวยได ดงผลการศกษาความตองการของผปวยในการชวย

ใหเลกบหรของผองศร (2550) พบวาผปวยมความตองการใหบคลากรทมสขภาพแนะนาญาตพนอง

และครอบครวใหเขาใจสภาพขณะทผปวยเ ลกบหร ชวยเปนกาลงใจ พรอมทงคอยชวยเหลอมาก

ทสด ซงจะเหนไดวา พฤตกรรมการซอบหรทนททหมด การสบบหรในชวงดงกลาว รวมทง

ความรสกอยากบหรอยในระดบนอย สาหรบ การพกไมขดและไฟแชก การพกบหรตดตว และการ

สบบหรหลงดมน าชากาแฟพบวา ไมมการปฏบตอกเลย

สาหรบพฤตกรรมการปฏบตเพอหลกเ ลยงการสบบหรทพบวามการปฏบตบอย

มาก เชน การเดนออกกาลงกายรอบๆบาน การดมน าเมอรสกหงดหงด สวนการทาซกร และการขอ

ดอาร พบวามการปฏบตบอยมาก และเปนประจา ตามลาดบนน ทง น เ นองจาก (1)ไดรบการกระตน

จากผดแล (2) จากการดแลของพยาบาลตามโปรแกรมฯ ในเ รองการกระตนใหขอดอารเพอใหเ ลก

บหร และใหคาแนะนาทเปนขอเทจจรงของหลกศาสนาทวาสามารถทาพธการละหมาดไดโดยการ

นง หรอน อนซงไมขดตอหลกศ าสนาอสลาม ( อส มาอล, 2555) และ (3) การทดลองผลของ

โปรแกรมฯอยในชวงเดอนถอศลอด ซง เ ปนเ ดอนแหงการสง เสรมใหชาวมสลมมการประกอบ

ศาสนกจ จากความเชอตามหลกศาสนาอสลามถงการประกอบพธศาสนกจ โดยการละหมาด และ

ขอดอาร หรอการอานอลกรอาน จะทาใหไดผลบญมากกวาในเดอนอนๆ ( อสมาอล, 2555) จงทาให

กลมตวอยางมการทาซกร และการขอดอารหลงละหมาดบอยมาก นอกจากนการปฏบตศาสนกจ

มผลดตอสขภาพ ทงทางดานรางกายและจตใจ เชน การละหมาด เ ปนการเคลอนไหวทกสวนของ

รางกาย ซงถอวาเปนการการออกกาลงกายทด สาหรบการถอศลอด เ ปนการฝกใหมสลมมความ

อดทน และการสารวม ซงเปนรากฐานสาคญของสขภาพจตทด รวมทงการราลกถงอลลอฮโดยการ

อานอลกรอานมจดมงหมายใหมสลมเกดความใกลชดกบอลลอฮ จะทาใหจตใจสงบ เกดความ

อบอนและสรางความความมนใจใหกบตนเอง สงผลใหเกดความอดทน และเพมความมนใจตอ

ตนเองในการปรบเปลยนพฤตกรรมการเลกสบบหร (อารง, 2555)

สาหร บดาน การปฏบตตามคาแนะ นาของผดแ ลพบวามการปฏ บตบอยมา ก

เนองจาก (1) โปรแกรมทดาเนนการไดจดใหมผดแลประจาทคอยกระตนการเ ลกบหร ใหคาแนะนา

และใหกาลงใจตามคมอประกอบในการปฏบตตามโปรแกรมฯ และ (2) กลมตวอยาง เ ปนกลมท

พรอมจะเลกบหร จงทาใหมกาลงใจในการปฏบตตามคาแนะนาของผดแล โดยเฉพาะการบอกกบ

ตวเองและกบผดแลวาพรอมจะเ ลกบหร ทง น เพราะกลมตวอยาง เ ปนกลมทไดรบคาแนะนาจาก

บคลากรทางการแพทย และบคคลในครอบครวใหเลกบหร จงมการรบรวามผลของการเ ลกหรอสบ

บหรตอสขภาพของตนเอง รวมทงไดรบการสนบสนนจากผดแลใหสามารถกาวผานภาวะวกฤตได

63

โดยเฉพาะภาวะวกฤตจากอาการถอนนโคตนทงทางดานรางกาย และจตใจ เชน อารมณซมเศรา

นอนไมหลบ หงดหงด วตกกงวล กระวนกระวาย หวใจเตนช า และ อยากอาหารมากขน เ ปนตน

รวมทงชวยจดหาวสดในการเลกบหร เชน ผก ผลไมทมรสเปรยว อาหารพวกธญพช และน าดมท

สะอาด เปนตน จงทาใหกลมตวอยางมความพรอมในการเลกสบบหรมากขน

ผลของโปรแกรมสนบสนนการเลกบหรตอพฤตกรรมการเลกสบบหร

จากการทดสอบสมมตฐานทางสถตพบวา คาเฉลยคะแนนพฤตกรรมการสบบหร

ของกลมตวอยางภายหลงไดรบโปรแกรมสนบสนนการเลกบหร สงกวากอนไดรบโปรแกรม อยาง

มนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ซงเปนไปตามสมมตฐานทตงไว

ทงน อภปรายไดวา สาเหตทกลมตวอยางมคาเฉลยคะแนนพฤตกรรมการเ ลกสบ

บหรสง ขนภา ยหลงการทดลองน น นอกจากกลมตวอยางไ ดรบการพย าบาลตามโปรแกร ม

สนบสนนการเ ลกสบบหรซงมการคดเ ลอกกลมตวอยาง ทพรอมจะเ ลกบหร และไดมการวาง

แผนการปฏบตทเหมาะสมตามระยะของการเปลยนแปลงพฤตกรรมโดยเ ลอกกลมทสามารถเขา

คลนกอดบหรได ซงไดใชกรอบแนวคดพฤตกรรม และจตสงคมบาบด เนนการใหคาปรกษาเพอ

สรางเสรมแรงจงใจในการปรบเปลยนพฤตกรรมการสบบหรแลว จะเหนไดวาโปรแกรมสนบสนน

การเลกบหรในงานวจยครง นมจดเดน ซงแตกตางจากโปรแกรมอนๆ คอไดนาหลกศรทธาของ

ศาสนาอสลาม มาปรบใชในขนตอนตางๆ เชน ขนตอนการสรางสมพนธภาพ ขนตอนการวางแผน

และการปฏบต รวมทงขนตอนการเสรมสรางแรงจงใจ ซงมการสรางความเชอม นตอความตงใจใน

การเลกบหร โดยการขอดอารตออลลอฮหหลงละหมาดและในยามวางทกครง

นอกจากนยงมการกระตนทกษะในการทจะตอสกบปญหาอปสรรคจากอาการ

ถอนนโคตน โดยใหทาการซกรหรอการนงสมาธทกครงเมอเกดอาการดงกลาว (การราลกถง

อลอฮ) และมผใหการดแลประจาในการทาหนาท ใหความสนใจ เอาใจใส ใหกาลงใจ ใหคาแนะนา

โดยการเชญชวนสมาชกครอบครว รวมกนทาการขอดอารตออลลอฮหลงละหมาดมฆรบทกวน

รวมทงโปรแกรมดงกลาวยงมคมอประกอบสาหรบผดแลใช เ ปนแนวทางในการชวยเหลอ เพอให

กลมตวอยางมพฤตกรรมการเลกสบบหร ซงโปรแกรมสนบสนนการเ ลกบหรในครง น ทผ วจยไดนา

หลกศรทธาของศาสนาอสลามมาบรณาการรวมกน เนองจากชาวมสลมจะยดหลกคาสอนทางดาน

ศาสนามาเปนแนวทางในการดาเนนชวตประจาวน โดยเฉพาะในกลมผ สงอาย ซงมสง ทยดเหนยว

ทางจตใจไดแกพระองคอลลอฮ (อมรอน, กตมา และจรญ 2550) รวมทงมความศรทธาตอกฎของ

การกระทาของตนเอง เชน การทาความด ความช ว ซงอลลอฮไมไดเ ปนผกาหนดแตมน ขนอยกบ

การตดสนใจของเราเอง เพราะอลลอฮไดใหความคดอสระเสรในการตดสนใจทจะกระทาในสง

ตางๆ (สจตรา, 2552) ดงนนจากหลกการทกลาวมา ผ วจยจงไดกาหนดวธการทสอดคลองกบหลก

ศาสนาอสลามโดยการกระตนใหผสงอายมสลมทาการขอดอารหลงละหมาด และทาการซกร เพอ

64

ขอความเมตตาจากพระองคอลลอฮใหพนภ ยจากสงเลวรายทงปวง และสามารถเปลยนแปลงให

จตใจมความมนคงในความตงใจในการเลกบหรในครงน

อยางไรกตามงานวจยกงทดลองทมกลมตวอยางเพยง 1 กลมซงไมมกลมควบคม

ในการศกษานผลการวจยทไดอาจจะไมสามารถกลาวสรปไดอยางหนกแน นวาเ ปนผลจา ก

โปรแกรมเพยงอยางเดยว เนองจากกลมตวอยางมการรบรตงแตกอนเขารวมโปรแกรมอยแลวจาก

การทปจจบนมการรณรงคเพอการไมสบบหรอยางกวางขวาง ดงน นโอกาสทผ ปวยจะไดรบผลจาก

การรณรงคผานทางสออน ๆเชน วทย โทรทศน และปายรณรงคเกยวกบบหรรวมทงการไดรบคาแนะนา

จากบคลากรสาธารณสข นอกจากนอาจเกดจากการทกลมตวอยางมการรบรวากาลงอยในระหวาง

การทดลอง ประกอบกบผวจยเปนตวกระตนในการสนบสนนการเ ลกบหร และทสาคญเปนกลม

ผปวยทอยในระยะพรอมจะเลกบหร จงทาใหมความตงใจในการปรบเปลยนพฤตกรรมการเ ลกสบ

บหรไดสาเรจ

65

บทท 5

สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ

สรปผลการวจย

การวจยครงนเปนการวจยกงทดลองศกษาแบบ 1 กลม วดผล 2 ครงกอนและหลง

การทดลอง โดยมวตถประสงคเพอศกษาผลของการใช โปรแกรมส นบสนนการเ ลกบหรต อ

พฤตกรรมการเลกสบบหรในผสงอายมสลมทเปนโรคปอดอดก นเรอรง ทมารบบรการอยางตอเ นอง

ในโรงพยาบาลชมชนแหงหนงมการคดเลอกกลมตวอยางแบบเฉพาะเจาะจงตามเกณฑทกาหนด

โดยกาหนดกลมทอยในระยะพรอมจะเ ลกบหร โดยมคณสมบตของกลมตวอยาง คอ เ ปนโรค

ปอดอดก นเรอรง ทไมมอาการกาเ รบอนเปนสาเหตตองเขานอนในโรงพยาบาลมผ ดแลประจา

ไดรบการยนยอมใหเขารวมในการทดลองจากแพทยเจาของไขรวมทงมทอยช ดเจนและเบอร

โทรศพททสามารถตดตอไดสะดวกขนาดกลมตวอยาง 30 รายผวจยไดเ รมทาการทดลอง ตงแต

12 มถนายน – 13 กรกฏาคม 2556 เ ปนระยะเวลา 1 เ ดอน และตดตามผลการทดลอง ตงแต

18 กรกฎาคม – 16 สงหาคม 2556 เ ปนระยะเวลา 1 เ ดอนเชนกน รวมระยะเวลาทง สน 2 เ ดอน

เครองมอทใชในการทดลองไดแก โปรแกรมสนบสนนการเ ลกบหร ซงผ วจยไดดดแปลงมาจาก

แนวปฎบตในการสนบสนนการเลกบหรของผใชบรการคลนกอดบหรของศรพร (2553) เพอให

สอดคลองกบกลมผสงอายมสลมทเปนโรคปอดอดก นเ รอรง ประกอบดวยคมอสาหรบผดแลเพอ

ชวยเหลอใหกลมตวอยางผสงอายมสลมทเ ปนโรคปอดอดก นเ รอรงมพฤตกรรมการเ ลกสบบหร

โดยมคาความเทยง เทากบ 0.92 ผวจยเกบรวบรวมขอมลกอน-หลงการทดลอง โดยใช แบบสอบถาม

พฤตกรรมการเลกสบบหรทดดแปลงมาจากนวพรรษ (2551) ทมคาความเทยง เทากบ 0.81

ผวจยดาเนนการทดลองตามโปรแกรมสนบสนนการเ ลกบหรในกลมตวอยาง

ดงกลาวดวยตนเอง และไดทาการชแจงแกผ ช วยวจยถงวธการเกบรวบรวมขอมลกอนดาเ นนการ

ตามโปรแกรม ซงไดวเคราะหขอมลดวยโปรแกรมคอมพวเตอรสาเ รจรปโดยการแจกแจงความถ

คานวณคารอยละคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน รวมทงทดสอบสมมตฐานโดยสถตทค

ผลการวจยครงน เปนไปตามสมมตฐานทตงไว คอกลมตวอยางหลงไดรบโปรแกรม

สนบสนนการเลกสบบหรมพฤตกรรมการเลกสบบหรสงกวากอนไดรบโปรแกรมอยางมนยสาคญ

ทางสถตทระดบ .01

66

ขอเสนอแนะ

ดานปฏบตการพยาบาล

ผลการ ศกษาค รง น ยน ยนวาโ ปรแกร มสนบส นนการ เ ลกบห รทไดออกแบบ

สามาร ถทาใ หกลมตวอยา งผ สงอายมส ลมทเ ปนโรคปอดอดก นเ ร อรง ท เขารวมโปร แกรมม

พฤตกรรมการเลกสบบหรดขนกวากอนเขารวม อยางไรกตามโปรแกรมสนบสนนการเ ลกบหรนยง

มขอจากดและขอเสนอแนะในการนาไปใช ดงน

1. ขนตอนการสรางสมพนธภาพ หลงจากไดมการทกทายตามบรบทมสลมท

กลาวคาวา “อสซาลามอาลยกม”แลว ควรจะมการสรางสมพนธภาพโดยการพดคยซกถามเกยวกบ

ความเจบปวยทผานมาเพอเปนขอมลประกอบในการประเมนความพรอมในการเขารวมโปรแกรม

สนบสนนการเลกบหร

2. การเสรมสรางแรงจงใจโดยการบอกขอเ ทจจรงของหลกศาสนาอสลาม

กบการสบบหรวาเปนสงตองหาม (หะรอม) เ ปนสง ทตองใช ความระมดระวง เ ปนพเศษ ถาผ ให

คาแนะนาไมไดเปนนกวชาการทางดานศาสนาอสลามอาจทาใหกลมตวอยางผ สงอายมสลมทเ ปน

โรคปอดอดก นเรอรงเกดความไมเชอถอ ซงอาจจะตองมหลกฐานทางดานศาสนาอสลาม หรอ

หลกฐานทางการวจยมายนยนใหเหน อยางไรกตามจากการสารวจความคดเหนในกลมผ นาศาสนา

พบวายงมบางกลมทมความคดเหนวาเปนเพยงสงทน ารง เกยจ (มกรฮ) ดงน น จง เ ปนการยากทจะ

บอกขอเทจจรงวาการสบบหรเ ปนสงตองหาม เพอทาใหกลมดงกลาวมความเชอและทศนคตท

ถกตอง ซงวธการทจะใหกลมตวอยางมพฤตกรรมการเ ลกบหรโดยใช หลกอสลาม มหลายวธ เชน

เทคนคการอบรมสงสอนโดยการเทยบเคยงกบแบบอยางของทานนบมฮ มมด ( ศอลลลลอฮอะลย

ฮวะสลลม) ดวยวธทเหมาะสมสาหรบนามาปรบใชในการอบรมสงสอนเพอเปลยนแปลงพฤตกรรม

การสบบหร ม 10 ประการไดแก (1) การสรางจตสานกทดตอตวเอง ผ อนและสงคม (2) การให

ความรเรองบหรควบคไปกบการย าเ ตอน (3) การโนมนาวจตใจใหตรวจสอบและวจารณตวเอง

(4) การใชสอเทคโนโลยประกอบการอบรมตกเตอน (5) การถายทอดประสบการณเพอใหขอคดใน

การเปลยนแปลงพฤตกรรม (6) การเลาอตชวประวตบคคลสาคญในอสลามเพอสรางแรงบนดาลใจ

(7) การจดเสวนากลมอลกรอาน และอลหะดษเกยวกบการรกษาชวตรางกายและสงแวดลอม

(8) การใหผรผนาและนกวชาการศาสนาในทองถนมบทบาทในการกาหนดวธการเพอการไมสบ

บหร (9) การจดอบรมคณธรรมจรยธรรมอสลาม และ (10) การบรณาการหลกการศาสนากฎหมาย

และขอมลดานการแพทยเปนตน (เจะเหลาะ, รอฮม, อบดลรอยะ และอานส, 2554)

3. ชวงตดตามเพอประเมนผลพฤตกรรมการเลกบหรของกลมตวอยางผ สงอาย

มสลมทเปนโรคปอดอดก นเรอรง ซงเปนชวงเดอนรอมฏอน พบวากลมตวอยางสวนใหญถอศลอด

จงทาใหมพ ฤตกรรมกา รเ ลกบหรเ พมขน ถงแ มวาเมอละ ศลอดแลว จากการตดตามโดยทา ง

67

โทรศพทพบวา กลมดงกลาวสวนใหญยงสามารถเ ลกบหร และลดจานวนมวนบหรทสบตอวนได

สอดคลองกบผลการวเคราะหเปรยบเทยบกอนและหลงไดรบโปรแกรม ดงน นโปรแกรมทใช ใน

การวจยนจงสามารถนาไปใชในคลนกอดบหรโดยการกาหนดชวงเดอนรอมฏอนหรอเ ดอนถอศลอด

ถอเปนโอกาสของการเรมตนของการเลกสบบหร

4. การตดตามโดยการเ ยยมบาน หลงจากทไดตดตามทางโทรศพทในครง น

พบวาเปนวธททาใหกลมตวอยาง และผดแลเกดความพงพอใจมาก ประเมนไดจากการสงเกต

สหนา ทาทาง และการพดคย สงผลใหผปวยโรคปอดอดก นเรอรงสงอายมสลม และผดแลใหความ

รวมมอเปนอยางดในการรวมโครงการวจยในครง น ถงแมวาเ ปนการเ ยยมบานเพยงครง เ ดยว

เนองจากผปวยกลมดงกลาวเปนกลมทไมไดอยในขอบงช ของการเ ยยมบานในงานประจา ดงน น

เมอผวจยไดลงไปเยยมบานทาใหกลมดงกลาวมความรสกถงความตงใจและเอาใจใสอยางจรงจง

ของพยาบาล สงผลใหกลมดงกลาวเกดความตงใจในการเ ลกบหร อยางไรกตาม ถาหากกลม

ดงกลาวไมไดรบการเยยมบานตามแผนทกาหนด จะดวยสาเหตใดกแลวแต อาจจะตองมการปรบ

แผนโดยการใชโทรศพทในการตดตามแทน นอกจากนควรมระบบการตดตามกลมตวอยางอยาง

ตอเนองภายหลงสนสดโปรแกรมเปนระยะๆ เพอกระตนใหผ ปวยคงไวซงพฤตกรรมการเ ลกบหร

และไมกลบไปสบซา

5. โปรแกรมสนบสนนการเลกบหรในงานวจยครง น อาจจะสามารถนาไปใช

ไดกบพนท ทมกลมประชากรทคลายคลงกน โดยเฉพาะกลมผ สงอายมสลมทเ ปนโรคปอดอดก น

เรอรงทยงไมเลกสบบหร นอกจากน คมอประกอบในโปรแกรมดงกลาว สาหรบผดแลในการให

ความชวยเหลอผสงอายมสลมในการเ ลกบหร ซง เหมาะสาหรบผดแลทสามารถอานหนงสอ

ภาษาไทยไดเทานน

ดานการวจย 1. การศกษาครงตอไปควรทาวจยแบบทดลอง เพอใหมการควบคมตวแปร

ภายนอกทอาจมผลตอการทดลองตงแตระยะของการสมกลมตวอยาง เพอปองกนความคลาดเคลอน

ในผลของการวจยได

2. การประเมนระดบการตดสารนโคตน ควรจะมการประเมนหลงจากการ

ทดลองเพอเปรยบเทยบ และหาความสมพนธระหวางระดบการตดสารนโคตนกบ พฤตกรรมการ

เลกบหร

3. ควรมการประเมนถงจานวนมวนบหรทสบตอวนหลงไดรบโปรแกรม เพอ

เปรยบเทยบจานวนมวนบหรทสบตอวน กอน และหลงไดรบโปรแกรม

4. หลงการทดลองควรมการวดทศนคตตอการสบบหรในหลกศาสนาอสลาม

เพอ เปรย บเ ทย บก บกอน กา รทดลอง แ ละ หา ความสมพน ธก บพ ฤตกร รมกา รเ ลก สบบห ร

68

บรรณานกรม

กรองจต วาทสาธกกจ. (2549). พยาบาลกบบหร.กรงเทพมหานคร: พมพด.

กรองจต วาทสาธกกจ. (2551). การสงเสรมการเลกบหรในงานประจา . กรงเทพมหานคร:

มลนธรณรงคไมสบบหร.

กระทรวงสาธารณสข. (2554). การสารวจสภาวะสขภาพอนามยของประชาชนไทยครง ท 6

พ.ศ 2553-2554. กรงเทพมหานคร: กระทรวงสาธารณสข.

กฤษณวรรณ สนทมวง. (2549). รปแบบการใหความรเพอปรบเปลยนพฤตกรรมลด ละ เลก สบ

บหรของประชาชนในพนทตาบลทาไม อาเภอชมแสง จงหวดนครสวรรค. วทยานพนธ

ครศาสตรมหาบณฑต คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค, นครสวรรค.

จนทนา รณฤทธวชย และ วไลวรรณ ทองเจรญ. (2548). หลกการพยาบาลผสงอาย.

กรงเทพมหานคร: บญศรการพมพ

จนทรเพญ ชประภาวรรณ. (2552). สถานะสขภาพคนไทย. กรงเทพมหานคร: อษาการพมพ.

จารณ บนลอ. (2552). คณภาพชวตทสญเสยไปของผปวยโรคปอดอดกนเรอรง. วทยานพนธ

วทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวทยาการระบาด บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล,

กรงเทพมหานคร.

จราภรณ เนยมกญชร. (2550). ผลของการใชโปรแกรมสงเสรมการเลกบหรตามทฤษฎการ

เปลยนแปลงพฤตกรรมตอพฤตกรรมการเลกบหรของผปวยในแผนกอายรกรรม .

วทยานพนธปรญญามหาบณฑตสาขาพยาบาลศาสตร บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย, กรงเทพมหานคร.

เจะเหลาะ แขกพงศ, รอฮม นยมเดชา, อบดลรอยะ บนเซง และอานส พฒนปรชาวงศ. (2554).

แนวทางการนาหลกศาสนบญญตอสลามใชในการควบคมการบรโภคยาสบและคมครอง

สขภาพของผไมสบบหรในชมชนมสลม. วทยานพนธสาขาวชากฎหมายอสลามสถาบน

อสลามและอาหรบศกษา มหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร, นราธวาส.

ชะออน สทธคณะ. (2556). การสงเสรมการเลกบหรในผปวยโรคปอดอดกนเรอรงของคลนกเลก

บหรโรงพยาบาลพะโตะ จงหวดชมพร.วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการ

พยาบาลเวชปฏบตชมชน มหาวทยาลยวลยลกษณ, นครศรธรรมราช.

ชายชาญ โพธรตน, เฉลม ลวศรสกล, ชยวฒน บารงกจ และอรรถวฒ ดสมโชค. (2545). หลมพราง

ทางอายรศาสตร. เชยงใหม: หจก.ธนบรรณการพมพ.

ชายชาญ โพธรตน. (2545). การดแลดานระบบการหายใจและเครองชวยหายใจ 2002. ชมรมเวช

บาบดวกฤตภาคเหนอ คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม, เชยงใหม.

69

ชายชาญ โพธรตน. (2550). การฟนฟสมรรถภาพการหายใจในผปวยโรคปอดอดกนเรอรง.

วารสารวชาการ เขต 12, 28, 159–165.

ชายชาญ โพธรตน. (2551). โรคปอดอดกนเรอรง. ในนธพฒน เจยรกล (บรรณาธการ). ตาราโรค

ระบบการหายใจ (หนา 409 - 413). กรงเทพมหานคร: หจก. ภาพพมพ.

ดจฤด ชนวงศ. (2550). ผลของโครงการเลกบหรโดยเภสชกรและครตอความรเรองบหรของ

นกเรยนและผลกระทบตอการเลกบหรของพอแม. วทยานพนธมหาบณฑต คณะเภสช

ศาสตร, เชยงใหม.

ทศนยวรรณ กนทากาศ. (2550). ผลของโปรแกรมสงเสรมการเลกบหรในผปวยโรคหวใจและ

หลอดเลอดทรบไวในโรงพยาบาลตอความสาเรจในการเลกบหร. วทยานพนธพยาบาลศาสตร

มหาบณฑต คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล, กรงเทพมหานคร.

ธนดา กรงสมย. (2552). โปรแกรม 7 วนในการเสรมสรางแรงจงใจภายในเพอการเลกบหร. การ

ประชมแลกเปลยนเรยนรจากงานประจาสงานวจย R2R: เพมคณคา พฒนาคน พฒนา

บรการ (หนา 254-255). นนทบร: สหมตรพรนตงแอนพบลสชง จากด.

ธนยาภรณ โพธถาวร. (2549). ผลของการใหความรดานสขภาพตอการปฏบตตวดานสขภาพและ

คณภาพชวตของผปวยโรคหด. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑตสาขาการพยาบาล

ผใหญ คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร, สงขลา.

ธดา จบจตต. (2549). ผลของโปรแกรมการปรบพฤตกรรมทางปญญาทมตอพฤตกรรมการสบบหร

ของผมารบบรการคลนกอดบหร โรงพยาบาลธญบร. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต

คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยบรพา, ชลบร.

นภารตน อมรพฒสถาพร. (2553). ผปวยโรคปอดอดกนเรอรง. ในวสนต สเมธกล,

สมนก สงฆานภาพ และศศโสภณ เกยรตบรณกล (บรรณาธการ). ปญหาทางอายรศาสตร

ในเวชปฏบต: Medical Problem in Clinical Practices (หนา 243 ). กรงเทพมหานคร:

บรษทออฟเซทครเอช น จากด.

นวพรรษ เปรมปราศรย. (2551). ประสทธผลของโปรแกรมสขศกษาโดยการประยกตใชเทคนคการ

ควบคมตนเองในการลด/เลกบหรของทหารกองประจาการคายภาณรงสสวนท 2 จงหวด

ราชบร. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑตสาธารณสขศาสตรสาขาวชาเอก

สขศกษาและพฤตกรรมศาสตรบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล, กรงเทพมหานคร.

นตยา ภาสนนท. (2550). ความสมพนธระหวางความเชอดานสขภาพ และความรเกยวกบการดแล

ตนเองกบความรวมมอในการรกษาของผปวยโรคหวใจขาดเลอด. วทยานพนธวทยาศาสตร

มหาบณฑต มหาวทยาลยมหดล, กรงเทพมหานคร.

70

ปยมาศ สวนกล. (2552). การประยกตใชทฤษฏขนตอนการเปลยนแปลพฤตกรรมในการเลกสบ

บหรของทหารเกณฑในคายวภาวดรงสตจงหวดสราษฎธาน. วทยานพนธปรญญาวทยา

ศาสตรมหาบณฑตสาธารณสขศาสตรสาขาวชาเอกสขศกษาและพฤตกรรมศาสตรบณฑต

วทยาลย มหาวทยาลยมหดล, กรงเทพมหานคร.

ผองศร ศรมรกต. (2548). พยาบาลไทยรวมใจตานภยบหร: รายงานการวจยทางการพยาบาล

แหงชาต ครงท 3. กรงเทพมหานคร: เอน พ ลมเตดพาตเนอรชพ.

ผองศร ศรมรกต. (2550). การพฒนาโปรแกรมการอดบหรในผปวยศลยกรรม. กรงเทพมหานคร:

เอน พ ลมเตดพาตเนอรชพ.

ผองศร ศรมรกต. (2552). การบาบดเพอชวยใหเลกบหร. กรงเทพมหานคร: เอน พ ลมเตดพาต

เนอรชพ.

ผองศร ศรมรกต. (2552). แนวปฏบตสาหรบพยาบาลในการชวยผสบบหรใหเลกบหร.

ฉบบปรบปรงครงท1 (พมพครงท 2). กรงเทพมหานคร: เลขาธการเครอขายพยาบาลเพอ

การควบคมยาสบสมาคมพยาบาลแหงประเทศไทย.

พราสน แซจอง. (2552). พฤตกรรมเงอนไขผลกระทบของผทสามารถเลกบหรไดและผทไม

สามารถเลกบหรได ในตาบลพะตง อาเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา. วทยานพนธ

ศลปศาสตรมหาบณฑตสาขาวชาพฒนามนษย และสงคมมหาวทยาลยศลปกร,

กรงเทพมหานคร.

มลทา ทายดา. (2549). การสรางแรงจงใจในการเลกสบบหรตามภมปญญาทองถน อาเภอน าพอง

จงหวดขอนแกน. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต คณะพยาบาลศาสตร

มหาวทยาลยขอนแกน, ขอนแกน.

มาน ชไทย. (2549). หลกการอสลามทสมพนธกบการปฏบตตนทางดานสขภาพและสาธารณสข.

รายงานการวจยภาควชาสขศกษา คณะพลศกษา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรคฒ

ประสานมตร, กรงเทพมหานคร.

มหมมดบนอบรอฮม อตตวยญรย. (2552). ความประเสรฐของการซกร (การราลกถงอลลอฮ).

เขาถงเมอ 29 กนยายน 2555 จาก http://www.islamhouse.com

มลนธรณรงคเพอการไมสบบหร. (2551). สถตสาคญเกยวกบการสบบหรของคนไทยวเคราะหและ

ขอเสนอแนะแนวทางการแกไขปญหาขอมลการสารวจพฤตกรรมการสบบหรของ

ประชากรไทย พ.ศ. 2549. กรงเทพมหานคร: สานกงานสถตแหงชาต.

ยพเรศ ญาณมงคลศลป. (2553). ความเชอดานสขภาพ และการปฏบตตนเพอเลกบหรของผปวยโรค

ปอดอดกนเรอรง.วทยานพนธสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยเชยงใหม,

เชยงใหม.

http://www.islamhouse.com/

71

ยซฟ นมะ, และสภทร ฮาสวรรณกจ. (2550). การแพทยและการดแลผปวยทสอดคลองกบวถชวต

มสลม. สถาบนวจยระบบสขภาพภาคใตมหาวทยาลยสงขลานครนทร, สงขลา.

รงสต ศรจตต, พรณา พลศร, และฐตมา สทธพงษพานช. (2556). ตนทนจากการสบบหร: ทบทวน

วรรณกรรม. วทยานพนธภาควชาคณตศาสตร คณะศลปศาสตร และวทยาศาสตร

มหาวทยาลยธรกจบณฑต, กรงเทพมหานคร.

รชนกร เคยนทอง. (2551). ศกษาเปรยบเทยบผลของการใชโปรแกรมชวยผปวยทเขามารบการรกษา

ในโรงพยาบาลในการเลกบหร.โรงพยาบาลบานหมจงหวดลพบร.

รฐภม ชามพนท. (2552). บหรกบโรคระบบทางเดนหายใจ. หนวยโรคทางเดนหายใจ: โรงพยาบาล

พทธชนราช: พษณโลก.

ราพรรณ จนทรมณ. (2552). ความสามารถของผดแลในการควบคมโรคของผสงอายมสลมทเปน

โรคปอดอดกนเรอรง. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑตสาขาการพยาบาลผใหญ

คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร, สงขลา.

เรณ อทธยง. (2553). ปจจยทมผลตอการเลกบหรโดยใชพฤตกรรมบาบดรวมกบยา. วทยานพนธ

เภสชศาสตรมหาบณฑต คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน, ขอนแกน.

ลนจง โปธปาล, วารณ ฟองแกว และศรรตน เปลยนบางยาง. (2551). การพยาบาลผปวยโรคปอดอด

กนเรอรง. คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม, เชยงใหม.

วราภรณ ภมสวสด. (2546). Clinical Practice Guideline in Smoking Cessation. กรงเทพมหานคร:

โรงพมพชมชนสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จากด.

วชรา บญสวสด. (2550). โรคหลอดลมอดกนเรอรง. ในกาญจนา จนทรสง, จตตมา ศรจราชย, และ

พศาล ไมเรยง (บรรณาธการ). หนา 83-84 ขอนแกน: คลงนานาวทยา.

วไลวรรณ ทองเจรญ. (2550). ภาวะสขภาพของผสงอาย. วารสารมหาวทยาลยมหดล, 10, 53-61.

วไลวรรณ วรยะไชโย. (2551). การควบคมยาสบ. ในนธพฒน เจยรกล (บรรณาธการ). ตาราโรค

ระบบการหายใจ (หนา 653 - 654). กรงเทพมหานคร: หจก. ภาพพมพ.

ศรณญา เบญจกล. (2550). สถานการณการสบบหรรายจงหวด. ศนยวจยและจดการความรเพอการ

ควบคมยาสบมหาวทยาลยมหดล, กรงเทพมหานคร: เจรญดม นคงการพมพ.

ศรพร จนดารตน. (2553). การพฒนาแนวปฏบตในการสนบสนนการเลกบหรของผใชบรการคลนก

อดบหร. สารนพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต คณะพยาบาลศาสตรมหาวทยาลยสงขลานครนทร,

สงขลา.

ศลวงศ สนสผล. (2551). การประยกตใชทฤษฏขนตอนการเปลยนแปลพฤตกรรมทมผลตอการเลก

สบบหรของนกเรยนชายในระดบมธยมศกษา.วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต

มหาวทยาลยราชภฎนครราชสมา, นครราชสมา.

72

สมเกยรต วงษทม และชยเวช นชประยร. (2542). โรคหลอดลมปอดอดกนเรอรง. ในสมเกยรต วงษทม

และวทยา ศรมาดา (บรรณาธการ). ตาราโรคปอด 1 โรคปอดจากสงแวดลอม (หนา 157).

กรงเทพมหานคร: ยนต พบลเคช น.

สมเกยรต วฒนศรชยกล. (2550). ตาราวชาการสขภาพ: การควบคมการบรโภคยาสบสาหรบ

บคลากร และนกศกษาวชาชพดานสขภาพ. กรงเทพมหานคร: เครอขายวชาชพสขภาพเพอ

สงคมไทยปลอดบหร.

สมจต หนเจรญกล. (2547). การดแลตนเอง: ศาสตรและศลปะทางการพยาบาล. (พมพครงท 3).

กรงเทพมหานคร: วเจ พรนตง.

สมบต ดลยรตน. (2551). ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการสบบหรของเยาวชน. วทยานพนธ

เศรษฐศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยเชยงใหม, เชยงใหม.

สมาคมอรเวชชแหงประเทศไทย. (2548). แนวทางการตรวจสมรรถภาพปอดดวยสไปโรมเตอร.

กรงเทพมหานคร: ภาพพมพ.

สมาคมอรเวชชแหงประเทศไทย. (2551). แนวทางการวนจฉยและรกษาโรคปอดอดกนเรอรงใน

ประเทศไทย. กรงเทพมหานคร: สมาคมอรเวชชแหงประเทศไทย.

สานกงานสถตแหงชาต. (2549). สถานการณการสบบหรของประเทศไทย. เขาถงเมอ

19 พฤษภาคม 2556, จาก http://www.surin.nso.go.th.

สานกนโยบายและแผนสาธารณสข สานกปลดกระทรวงสาธารณสข. (2554). สถตสาธารณสข.

เขาถงเมอ 13 ธนวาคม 2555. จาก http://bps.ops.moph.go.th/

สขมา นลรตน. (2552). ปจจยความเชอดานสขภาพทมผลตอการสบบหรของนกเรยนชาย

มธยมศกษาตอนปลาย. วทยานพนธสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยบรพา,

ชลบร.

สจตรา ออนคอม. (2552). ศาสนาเปรยบเทยบ. (พมพครงท 8). กรงเทพมหานคร: บรษท สหธรรมก

จากด.

สจนดา รมศรทอง. (2554). ความผดปกตของระบบหายใจ. ใน สจนดา รมศรทอง,

สดาพรรณ ธญจรา และอรณศร เตชสหงส (บรรณาธการ). พยาธสรรวทยาทางการพยาบาล

พมพครงท 4 (หนา 268-270). กรงเทพมหานคร: สามเจรญพาณชย.

สชาพร ทพยสนวล. (2544). การปฏบตตวดานสขภาพและอาการกาเรบรนแรงของผปวยโรคหด.

วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑตสาขาการพยาบาลผใหญ คณะพยาบาลศาสตร

มหาวทยาลยสงขลานครนทร, สงขลา.

สนดา ปรชาวงษ. (2551). งานวจยทเกยวของกบการพฒนาโปรแกรมการเลกบหรในตางประเทศ.

พยาบาลกบบหร. 1 กรงเทพมหานคร: พมพด.

สมาล เกยรตบญศร. (2543). อรเวชช 2000. กรงเทพมหานคร: บรษทท. พ.

http://www.surin.nso.go.th/

http://bps.ops.moph.go.th/

73

สมาล เกยรตบญศร. (2545). การดแลรกษาโรคระบบหายใจในผใหญ. ภาควชาอายรศาสตร คณะ

แพทยศาสตรรามาธบด, กรงเทพมหานคร.

สรเกยรต อาชานานภาพ. (2551). ภาวะปอดอดกนเรอรงหลอดลมอกเสบเรอรงถงลมโปงพอง.

ตาราการตรวจโรคทวไป 2 (พมพครงท 4). กรงเทพมหานคร: พมพด.

สรตนา พรววฒนชย. (2553). ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการสบบหรของวยรน. วทยานพนธ

ศลปศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยมหดล, กรงเทพมหานคร.

โสมรตน บณฑตเลศรกษ. (2551). ประสทธผลของโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมการสบบหร

ของบคลากรชายโรงพยาบาลวชระภเกต. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑตสาขาการ

สงเสรมสขภาพ มหาวทยาลยราชภฏภเกต, ภเกต.

อมรา ทองหงษ, กมลชนก เทพสทธา, ภาคภม จงพรยะอนนต และธนวนต กาบภรมย. (2554).

รายงานการเฝาระวงโรคไมตดตอเรอรง . รายงานการเฝาระวงทางระบาดวทยาประจา

สปดาห, 43, 263-272.

อรวรรณ บราณรกษ. (2552). ผลของการออกกาลงกายแบบชกงตอการขยายทรวงอกและ

ปรมาตรปอดในผสงอาย. วทยานพนธวทยาศาสตรบณฑตคณะเทคนคการแพทย

มหาวทยาลยเชยงใหม, เชยงใหม.

อารง สทธาศาสน. (2555). ศาสนบาบดการแพทยแผนอสลาม . เขาถงเมอ 12 สงหาคม 2557

จาก http://www.muslimchiangmai.net

องคณา วนาอปถมภกล. (2552). ผลของโปรแกรมสงเสรมการเลกบหรทประยกตใชทฤษฎขนตอน

การเปลยนแปลงพฤตกรรมรวมกบแรงสนบสนนทางสงคมในผปวยวณโรค. วทยานพนธ

สาธารณสขศาสตรมหาบณฑต คณะสาธารณสข มหาวทยาลยมหดล, กรงเทพมหานคร.

อมพรพรรณ ธรนตร. (2542). โรคปอดอดกนเรอรงการดแลตนเองและการฟนฟสภาพ. ขอนแกน:

ศรพนธออฟเซท.

อมรอน มะลลม, กตมา อมรทต, และจรญ มะลลม. (2550). ปรชญาอสลาม. กรงเทพมหานคร:

อสลามค อะเคเดม.

อสมาอล จะปะกยา. (2555). คมอผปวยและการจดการตามหลกการอสลามเพอแสวงหาความเมตตา

จากอลลอฮ. (พมพครงท 2). มหาวทยาลยอสลามยะลา, ยะลา.

อบลรตน เรงหรญ. (2550). ประสทธผลของโปรแกรมการเลกบหรของคลนกเลกบหร.วทยานพนธ

วทยาศาสตรมหาบณฑตจฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพมหานคร.

เอกชย อนนตพรรค. (2554). ปจจยทเกยวของกบโรคหดในผสงอายทมภาวะปอดอดกนเรอรง.

รามาธบดพยาบาลสาร, 13, 254-259.

Friedman, M. M., Bowden, V. R., & Jones, E. (2007). Family nursing: Research, theory

& practice (4th ed.). Stamford: Appleton & Lange.

http://www.muslimchiangmai.net/

74

Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease. (2011). Global strategy for the diagnosis

management and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. Retrieved March

24, 2012 from htpp://www.guideline.gov.

Hilling, L., & Smith, J. (2007). Pulmonary rehabilitation. In S. Irwin & J.S.Teckli (Eds.),

Cardiopulmonary Physical Therapy (pp. 445-470). St. Louis: Mosby.

Polit, D. F., & Hungler, B.P. (1999). Nursing research principle and method. Philadelphia

Lippincott.

Thos, J. Y., Tong, E. K., Gildengorin, G., Nguyen, T. T., Modayil, M. V., Wong, C., & U.S

Depaartment of Health and Human Service, Public Health Service. (2008). Treating

Tobacco Use and Dependence. Retrieved July 27, 2014 from http://www.guideline.gov.

75

ภาคผนวก

76

ภาคผนวก ก

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลการศกษาวจยครง น เ ปนแบบสอบถามท

ประกอบดวยขอมล 4 สวนดงน

1. ขอมลทวไปของกลมตวอยาง จานวน 4 ขอ

2. ขอมลทวไปของผใหการดแลเปนประจา จานวน 11 ขอ

3. ขอมลพฤตกรรมการสบบหร จานวน 8 ขอ

4. ขอมลพฤตกรรมการเลกสบบหร จานวน 18 ขอ

77

78

79

80

81

82

83

ภาคผนวก ข


โปรแกรมสนบสนนการเลกบหรประกอบดวย 4สวนดงน

1. แผนการทดลองการใชโปรแกรม

2. โปรแกรมสนบสนนการเลกบหร

3. คมอสาหรบผดแล

84

85

86

87

88

89

90

91

92

93

94

95

96

97

98

99

100

101

102

103

104

105

106

107

ภาคผนวก ค

ผลการเปรยบเทยบพฤตกรรมการเลกสบบหรกอน และหลงการไดรบโปรแกรมสนบสนน

การเลกสบบหรเปนรายขอ โดยคณลกษณะตามสภาพจรงและคณลกษณะทพงประสงคของ

ผ สงอายมสลมทเปนโรคปอดอดกนเรอรง

พฤตกรรมการสบบหร

คณลกษณะ

ตามสภาพจรง


ทพงประสงค t Sig.

X S.D. X S.D.

1. การสบบหร

2. การพกไมขดและไฟแชก

3. การพกบหรตดตว

4. ซอบหรทนททหมด

5. ความรสกอยากบหร

6. การสบบหรหลงดมน าชากาแฟหรอ

อาหารรสจด

7. การสบบหรหลงรบประทานอาหาร

8. การหลกเลยงการสบบหรโดยการ

ปลกผกสวนครว

9. หลกเลยงการสบบหรโดยการเดน

ออกกาลงกายรอบๆ บาน

10. ดมน าเมอรสกหงดหงด

11. รบประทานผกและผลไมเมอรสก

อยากบหร

12. ทาการซกรเมออยากสบบหรหรอ

มอาการถอนนโคตน

13. ขอดอารเพอใหเลกบหรตออลลอฮ

หลงละหมาด

14. ลางหนาเมอมอาการอยากบหร

0.33

0.46

0.43

0.63

0.56

1.30

0.53

0.93

1.20

1.23

1.06

1.46

1.80

1.00

0.71

0.68

0.67

0.76

0.62

1.14

0.73

0.73

0.66

1.07

1.08

0.93

0.84

0.90

3.30

3.73

3.63

3.60

3.06

3.53

3.26

1.63

2.13

2.73

3.00

3.46

3.73

2.83

0.74

0.52

0.61

0.56

0.86

0.77

0.78

1.03

0.89

0.86

0.74

0.50

0.44

0.74

19.110**

22.795**

23.028**

22.619**

15.211**

9.376**

14.752**

5.114**

5.635**

6.420**

8.813**

10.770**

12.195**

12.042**

0.000

0.000

0.000

0.000

0.000

0.000

0.000

0.000

0.000

0.000

0.000

0.000

0.000

0.000

108

พฤตกรรมการสบบหร


ตามสภาพจรง


ทพงประสงค t Sig.

X S.D. X S.D.

15.บอกกบตวเองวาจะงดสบบหร

16.ทาตามคาแนะนาของผดแลในกา ร

เลกบหร

17.ปฏเสธ การส บบหรทนทเมอไดร บ

การชกชวน

18.บอกกบผดแลวากาลงจะเลกสบบหร

1.93

1.53

1.63

1.83

0.78

0.77

0.66

0.69

3.40

3.36

3.60

3.53

0.56

0.49

0.49

0.57

12.775**

12.687**

14.994**

12.420**

0.000

0.000

0.000

0.000

รวมเฉลย 1.10 0.80 3.19 0.67 13.375** 0.000

** มนยสาคญทางสถตทระดบ .01

109

ภาคผนวก ง

การพทกษสทธกลมตวอยาง

สวสดคะ ดฉนนางนรซน กะรยอ นกศกษาปรญญาโท สาขาการพยาบาลเวชปฏบต

ชมชน คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร กาลง ศกษาวจยเ รอง “ผลของการใช

โปรแกรมสนบสนนการเลกบหรตอพฤตกรรมการเลกสบบหรในผสงอายมสลมทเ ปนโรคปอดอด

ก นเรอรง” เพอนาผลของการใชโปรแกรมสนบสนนการเลกบหรไปเปนแนวทางในการสนบสนน

การเลกบหรในผสงอายทเปนโรคปอดอดก นเรอรง สงผลทาใหผสงอายทเ ปนโรคปอดอดก นเ รอรง

สามารถเลกบหรไดและไมกลบไปสบบหรซา

ทานเปนผทมคณสมบตและไดรบคดเลอกใหเปนตวแทนในการเขารวมวจยครง น

จงใครขอความรวมมอจากทานในการเขารวมการวจย โดยทานมอสระในการตดสนใจใหขอมลใน

การเขารวมการวจย หรอปฏเสธการเขารวมการวจยครงน หากทานเขารวมการวจย และระหวางการ

ดาเนนการวจยเกดขอสงสยใดๆ เกดปญหาไมพงพอใจ ไมสะดวกเกยวกบการวจย ผ วจยยนด

ชวยเหลอใหคาแนะนาปรกษาตามความเหมาะสม หากทานตองการถอนตวออกจากการวจย ทานม

สทธทจะถอนตวไดทกเมอถาทานตองการ โดยจะไมมผลกระทบตอการรกษาและการดแลททาน

ไดรบจากคลนกเลกบหร โรงพยาบาลรามน สาหรบขอมลของทานจะถกเกบไวเ ปนความลบ การ

นาเสนอหรอการอภปรายผลขอมลในรายงานวจย จะเสนอในภาพรวมของผร วม การวจยทงหมด

หากทานยนดใหความรวมมอในการเขารวมการวจย ลงนามไวเ ปนหลกฐานหรอประสงคจะไมลง

นา มแ ตส มครใ จเ ขา รวมการ วจย ดฉ นขอขอบพ ระ คณ มา กททา นใ หควา มรวมมอ เขารวม

โครงการวจยครงน

………...………………….….. ………...………………….…..

(………………………..……….…..) (นางนรซน กะรยอ)

ผเขารวมวจย ผวจย

วนท…………………. วนท………………….

110

ภาคผนวก จ

รายชอผทรงคณวฒ

1. ผ ชวยศาสตราจารย ดร จารวรรณ มานะสรการ

ประวตการศกษา ปรญญาเอก คณะพยาบาลศาสตร สาขาการพยาบาลนานาชาต

มหาวทยาลยสงขลานครนทรวทยาเขตหาดใหญ

ประวตการทางาน หวหนาภาควชาการพยาบาลอายรศาสตร คณะพยาบาลศาสตร


2. เภสชกรยซฟ นมะ

ประวตการศกษา

ป 2537 เภสชศาสตรบณฑต มหาวทยาลยสงขลานครนทรวทยาเขตหาดใหญ

ป 2547 เภสชศาสตรมหาบณฑต (เภสชศาสตรสงคมและการบรหาร)


ป 2551 ประกาศนยบตรบณฑต สาขาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยราชภ ฏ

สงขลา

ประวตการทางาน

ผอานวยการโรงเรยนหาดใหญวยาคาร อาเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา

ปจจบน ถงแกกรรม 5 มกราคม 2557

3. คณศรพร จนดารตน

ประวตการศกษา พยาบาลศาสตรมหาบณฑต (การพยาบาลเวชปฏบตช มชน)


ประวตการทางาน หวหนากลมงานเวชปฏบตครอบครว โรงพยาบาลหนองจก

อาเภอหนองจก จงหวดปตตาน

111

ประวตผ เขยน

ชอ สกล นางนรซน กะรยอ

รหสประจาตวนกศกษา 5310421025

วฒการศกษา

วฒ ชอสถาบน ปทสาเรจการศกษา

พยาบาลศาสตรบณฑต วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนยะลา 2544

ตาแหนงและสถานททางาน

พยาบาลวชาชพระดบชานาญการ โรงพยาบาลรามน อาเภอรามน จงหวดยะลา

Documents

Effect of Smoking Cessation Support Program on …ในผ ส งอาย ม สล มท เป นโรคปอดอ ดก นเร อร ง Effect of Smoking Cessation