INTERNACIONALNI UNIVERZITET TRAVNIK

SAOBRAĆAJNI FAKULTET

TRAVNIK

UČENJE NA DALJINU ( DISTANCE LEARNING )SEMINARSKI RAD

Predmet: Elektronsko poslovanje

Profesor: Prof. dr. Muharem Kozić Student: Ivica Glavaš

Asistent : Mr. Larisa Ramić ,dipl.ing. Br. indeksa: S-26-I/11

Travnik, juni 2014.

SADRŽAJStrana

1. UVOD.....................................................................................................................................1

2. POVIJEST UČENJA NA DALJINU I E-UČENJE........................................................2 2.1. Karakteristike sistema za učenje na daljinu.....................................................................4

3. UČENJE PREKO INTERNETA........................................................................................5

4. PREDNOSTI UČENJA NA DALJINU..............................................................................6 5. STEPENI OBRAZOVANJA PUTEM UČENJA NA DALJINU...................................8

6. PREDNOSTI UVOĐENJA E-UČENJA U FORMALNOM I NEFORMALNOM OBRAZOVANJU.....................................................................................................................9

7. CONTENT MANAGEMENT SYSTEM ( CMS )...........................................................10 7.1. „Čist“ CMS....................................................................................................................10 7.2. Weblog Content Management Server............................................................................10 7.3. CMS orijentiran ka sarađivanju (C-CMS ili Groupware)..............................................11 7.4. Content-Communtiy-Collaboration Management Systems (C3MS).............................12 7.5. Wiki sistemi...................................................................................................................12

8. ZAKLJUČAK....................................................................................................................14

9. LITERATURA..................................................................................................................15

1. UVOD

S obzirom da se nalazimo u vremenu velikih promjena, vremenu u kojem tehnologija u svim oblastima života svakodnevno napreduje, tako napreduje i područje obrazovnih tehnologija. Prije svega, samo obrazovanje postaje potrebnije nego ikad. Osim klasičnog obrazovanja, pojavljuje se potreba sticanja novog znanja, kako u školi, fakultetu, tako kasnije i na radnom mjestu. Predviđa se da će svaki radnik morati proći kroz proces sticanja novog znanja i potpuno novih vještina barem dvaput u toku svoje karijere. To je rezultat stalnih promjena tehnologije i procedura na radnom mjestu. Dobar primjer za to jeste uvođenje kompjuterske tehnologije u gotova sva područja ljudske djelatnosti.

Uvođenje obrazovnih tehnologija pruža nove mogućnosti razvoja komunikacija među ljudima. Tako se razni dopisni tečajevi i slični projekti nastoje zamijeniti klasičnim oblikom obrazovanja u učionici. Ovakvi oblici obrazovanja, učenja kod kojih nema neposrednog kontakta osobe koja vodi proces obrazovanja (učitelj, mentor) i osoba koje obrazovanje primaju (učenici, studenti) naziva se ''udaljeno'' obrazovanje (engl. ''Distance Education'') ili ''učenje na daljinu'' (engl. ''e – Learning''). Ovakvo obrazovanje našlo je svoju primjenu u različitim situacijama, npr. kada učenici nisu u mogućnosti prisustvovati predavanjima zbog posla ili geografske udaljenosti.

Učenje na daljinu omogućava stalno učenje („lifelong learning“), studenti se profesionalno, nezavisno usavršavaju na mjestu i vremenu koje sami odaberu, prolaze kroz materijal za učenje onom brzinom i onoliko puta koliko bi željeli. Kada se govori o učenju na daljinu često je u upotrebi niz termina: Distance Learning, Distance Training, Distance Education, eLearning (e-Learning, „e“Learning), Online (On-line) Education, Virtual Instruction, Virtual Education. Shvaćanje ovih termina kao sinonima nije slučajno. Svima njima zajedničko je da pretpostavljaju proces učenja u kojem su izvor znanja i primalac fizički udaljeni i u kojem je njihov odnos posredovan primjenom IKT-a (informaciono – komunikacione tehnologije), a pojedinačno oslikavaju nijansiranje opcija unutar samog procesa učenja na daljinu.

1

2. POVIJEST UČENJA NA DALJINU I E-UČENJE

Učenje na daljinu nastalo je mnogo prije nego što bismo najprije pomislili. Naravno, ne u obliku u kojem ga mi danas poznajemo i koristimo, ali ono je imalo istu ulogu – prevazići fizičku udaljenost zbog prenošenja znanja, iako je tek od skoro ušao u širu upotrebu, sistem učenja na daljinu svoje početke bilježi još prije više od 100 godina. Pionir „Distance Learning-a“ bio je Isaac Pitman, učitelj stenografije. On je primjenio učenje na daljinu u radu sa svojim studentima još 1840. godine u Engleskoj. Zadavao im je da prepisuju kratke poruke iz Biblije i vraćaju mu na pregled poštom. Održavao je komunikaciju sa studentima širom zemlje i podjednako uspješno im prenosio znanje. Takav način obučavanja studenata, preteča današnjeg učenja na daljinu, pokazao je odmah svoju kvalitativnu, ekonomičnu, pragmatičnu stranu i slobodniju, u odnosu na tradicionalne metode, primjenu.

Godine 1892. Penn State University, USA je sa još dva univerziteta razvio sistem za dostavljanje materijala za učenje u ruralnim predjelima Sjedinjenih Američkih Država kao način pristupa širem krugu studenata koji nisu mogli da pohađaju univerzitet. Kamionetima je distribuirana pošta sa materijalima za učenje studentima koji su živjeli daleko od obrazovnih centara, ali su željeli da se obrazuju.

Učenje na daljinu se na početku svog razvoja primarno upotrebljavalo korišćenjem poštanskog sistema pružajući mogućnost obrazovanja ljudima koji su bili sprječeni da prisustvuju nastavi u klasičnim školama. Tako je prvi stepen razvoja učenja na daljinu bio ustvari Correspondence Learning. Koristile su ga žene zbog isključenosti iz programa institucionalnog obrazovanja koje je bilo namijenjeno tada samo muškarcima, zatim, zaposleni građani koji su bili na radnim mjestima tijekom održavanja nastave i oni koji su živjeli isuviše daleko od obrazovnih centara.

Sa tehnološkim razvojem, pojavile su se nove mogućnosti za učenje na daljinu: obrazovne emisije na radiju (1920.), nastavna televizija (1950.), korišćenje satelita (1970.) i kablovske televizije (1980.) za brz prenos obrazovnih multimedijalnih materijala na daljinu. Zajednička karakteristika svih ovih sistema jeste da su bili jednosmjerni i asinhroni. Učenici su slušali ili gledali obrazovne kurseve, ali ni na koji način nisu mogli da postave pitanje predavaču ili razmjene mišljenja sa učenicima na drugom kraju svijeta koja su u isto vrijeme pratili ista predavanja. Ova situacija se izmjenila uvođenjem sistema video konferencija (sredinom 1980.), ali je u to vrijeme ovaj sistem bio veoma skup i dostupan uskom krugu ljudi.

Univerzitet u Londonu, 1859. godine, prvi je univerzitet koji je ponudio stepen ili rang obuke za učenje na daljinu, zasnovan na njegovom spoljašnjem programu. Drugi pionir u institucionalizovanju ovog vida edukacije bio je Univerzitet u Južnoj Africi, koji je uveo Correspondence Education kurseve prije 1946. godine. Najveći Distance Education univerzitet u Velikoj Britaniji, Open University, postoji od 1969. godine. 1

1 http://www.biznisplan.net/images/Download/ Ucenje _ preko _ Interneta .pdf 2

U Njemačkoj je sličan otvoren 1974. godine, Fern Universitat u Hagenu. Širom svijeta danas postoji više od 90 institucija, najčešće pod nazivom Open University, koji primarno ističu značaj učenja na daljinu.

Pojavom jeftinih ličnih računara pojavljuju se materijali za učenje koji koriste mogućnosti računara – da se naprave lekcije koje osim teksta nose i zvuk, sliku ili filmske zapise, ali i mogućnost da se naprave interaktivni obrazovni materijali i testovi znanja i vještina. Ovi obrazovni materijali se u početku distribuiraju na disketama, kasnije na kompakt diskovima i putem Interneta. Učenje uz pomoć računara dobija naziv elektronsko učenje (skraćeno e-učenje, eng. e-learning). Nove mogućnosti za jeftino snimanje i montiranje filmova ili obradu zvuka i slike, ranije dostupne samo profesionalnim producenatskim kućama sada su postale pristupačne školama i nastavnicima, svima kojima je dostupan lični računar. Otvorene su mogućnosti da multimedijalne obrazovne sadržaje prave široki krugovi nastavnika, a pojavom Interneta i mogućnost da se ovi sadržaji razmjenjuju širom svijeta. Mnoštvo ideja i mogućnost njihove brze razmjene i distribucije posredstvom Interneta značajno je poboljšalo kvalitet obrazovnog materijala, a pojavilo se i interesovanje za korišćenje novih za individualizaciju procesa učenja.

Uočena je mogućnost da se prikaz i dizajn obrazovnog materijala prilagodi učenicima sa posebnim potrebama (npr. korišćenje ispisa vrlo velikim slovima na ekranu za slabovide učenike ili emitovanje zvuka posredstvom računara i zvučnika koji nosi pročitani tekst umjesto ispisa teksta). Talentovani učenici zainteresovani za oblasti u kojima postoji veoma mali broj stručnih nastavnika mogu posredstvom Interneta da uče od nastavnika koji se nalaze na drugom kraju svijeta. Mogućnosti da se učenje prilagodi potrebama i predispozicijama pojedinca djelovale su neograničeno. Stvarnost je pokazala da su mnoga očekivanja od učenja na daljinu bila pretjerana. Iako je uvođenje e-učenja, naročito u fakultetsko obrazovanje, za mnoge obrazovne institucije postala dobra ekonomska prilika za neke i zakonska obaveza, za sada su mogućnosti koje ovaj vid učenja pruža slabo iskorišćene. Najveću ulogu u brzom razvoju e-učenja ima Internet i njegov razvoj. Učeniku je potreban računar i Internet veza da bi mogao da pristupa resursima za učenje koje takođe preuzima sa Interneta. Na Internetu postoji veliki broj besplatnih Web strana za učenje na daljinu, sa izuzetno korisnim i raznovrsnim sadržajima. Čuveni MIT (Massachusetts Institute of Technology) je postavio otvoreni sistem za pristup svojim nastavnim sadržajima na adresi „ http://ocw.mit.edu.“ Za svaku izabranu temu mogu se preuzeti materijali za učenje, ispiti, a opisana su potrebna predznanja i sadržaj kursa. Neki od ovih kurseva imaju i multimedijalne sadržaje koji se nalaze na adresi „ http://ocw.mit.edu/OcwWeb/Global/OCWHelp/avocw.htm.“

Prije pregleda ovih materijala student može da preuzme propratnu dokumentaciju kako bi imao detaljniji uvid u materiju. Drugi primjer Web lokacije koja daje pristup obrazovnim sadržajima jeste Web lokacija obrazovne institucije tehničkih nauka „ParisTech“ http://graduateschool.paristech.org, koja također nudi preuzimanje različitih materijala za učenje na francuskom jeziku.

3

Ovi primjeri predstavljaju jednosmjerne i jednostavne primjere е-učenja gdje ne postoji interakcija između nastavnika i učenika, niti između učenika. Stimulativno okruženje za učenje, bilo u učionici ili na mreži, mora da omogući transfer znanja od nastavnika ka učeniku, ali i mogućnost komunikacije između nastavnika i učenika radi razjašnjavanja i nadogradnje znanja. Učenje u grupi vršnjaka i saradnja učenika pri učenju dio je stimulativnog okruženja za učenje. Da bi se na mreži napravilo ovakvo virtuelno okruženje za učenje, osmišljen je softver koji omogućava pravljenje i čuvanje multimedijalnih obrazovnih materijala u elektronskom obliku, pojedinačno dostavljanje ovih materijala i zadataka učenicima i testiranje znanja učenika. Svi rezultati učenja moraju se za svakog učenika bilježiti u bazu podataka radi praćenja analize procesa učenja. Komunikacija između učenika i nastavnika obavlja se elektronskom poštom ili putem foruma na kojima učestvuju, razmjenjuju mišljenja i sarađuju svi učenici iz grupe.Ovakav zatvoren i kontrolisan sistem e-učenja, koji dobro modelira stimulativno okruženje za učenje, naziva se Learning Management System (LMS). Dobar LMS sistem treba da bude standardizovan, odnosno treba da podržava SCORM (Sharable Content Object Reference Model) koji predstavlja skup standarda i pravila za učenje zasnovano na Webu.

2.1. Karakteristike sistema za učenje na daljinu

Osnovne karakteristike ovakvog modela učenja: obrazovanje ili obuka koja se nudi učenicima na različitom mjestu od nastavnika ili

izvora informacija programi ili kursevi učenja na daljinu mogu biti prilagođeni različitim osobinama

učenika, a razlikuju se po tehnologiji koja se koristi, po strukturi programa (kursa), po stepenu nadzora polaznika

Učesnici kod učenja na daljinu: 2

osobe koje kreiraju i distribuiraju materijale za učenje i učenici organizatori kurseva ili programa: obrazovne i naučne institucije za svoje učenike i

studente (i za ostale), kompanije ili njihovi dijelovi za svoje zaposlene, pojedinci: konsultanti, nastavnici,...

polaznici kurseva (programa): odrasli – “netradicionalni studenti” zaposleni bez mogućnosti da pohađaju nastavu osobe koje

zahtijevaju više aktivnosti i interakcije kod učenja lica sa fizičkim ograničenjima ili poremećajima osobe geografski udaljene od obrazovnih centara

Ovaj model obrazovanja omogućava:

2 http://www.biznisplan.net/images/Download/ Ucenje _ preko _ Interneta .pdf 4

pristup materijalima za učenje, skriptama, multimedijalnim prezentacijama i ostalim obrazovnim resursima preko Interneta, uz kontinuirano testiranje, provjeru znanja na svim nivoima, elektronsku komunikaciju sa pofesorima i drugim polaznicima kursa

upotreba IKT-a u svrhe učenja približavanje i spajanje Interneta i učenja, ili Internetom omogućeno učenje sticanje znanja i vještina na osnovu informacija i uputstava dostavljenih primjenom

različitih informacionih tehnologija i ostalih formi učenja na daljinu formalizovan sistem podučavanja i učenja posebno kreiran da bude funkcionalan na

daljinu upotrebom elektronske komunikacije postupak približavanja obrazovnih resursa – obezbjeđivanje uslova učenja, za više

različito udaljenih mjesta od učionice, škole ili centra u multimedijalnom obliku i/ili kroz njihovu kombinaciju sa tradicionalnim metodama prenošenja znanja

3. UČENJE PREKO INTERNETA

Učenje putem Interneta može se definisati kao oblik edukacije u kojem se nastavni sadržaji prezentuju polaznicima putem Interneta. Pri tome je osnovni zahtjev koji se postavlja pred učesnike obrazovnog procesa posjedovanje računara s priključkom na Internet. Kada je riječ o programskoj podršci koja se koristi prilikom edukacije putem Interneta, najčešće se koriste tzv. Courseware alati, koji omogućuju skladištenje obrazovnih sadržaja na Web Serveru i njihovo povezivanje, komunikaciju medju učesnicima obrazovnog procesa, upravljanje učenjem te provjeru znanja putem raznih testova za samoprovjeru. 3

Obuka zasnovana na webu, wbt–web based training se vrši objavljivanjem sadržaja za učenje na web sajtu (Internet prezentaciji) obrazovne ustanove. Prednosti ovakvog metoda distribucije materijala za učenje su: brza distribucija, učenici preko WWW pristupaju ponuđenom materijalu, moguće je uključiti hipermedijske materijale, servis mogu koristiti pojedinci ili grupe istovremeno, mogućnost povezivanja, „linkovanja”, multimedijalnost sadržaja, jednostavnost obnavljanja i publikacije sadržaja, mogućnost administriranja pristupa, interaktivnost sadržaja itd.

E-mail je najjednostavniji oblik asinhrone interakcije i najčešće se koristi samo kao dodatak uz druge oblike komunikacije. Prednosti korišćenja e-maila: jednostavnost pri korišćenju, komunikacija je privatna, omogućava dovoljno vremena za razmišljanje i odgovor.

Mailing liste su servis sa sličnim oblikom interakcije, prednosti i nedostaci kao e-mail, prednosti poštanskih listi i obezbjeđuje jednostavnost u korišćenju, prilagođenost radu s grupom, omogućava dijeljenje studenata i organizaciju u nekoliko manjih grupa čiji učesnici imaju određene srodne karakteristike.

3 http://www.link-elearning.com/linkdl/elearning/eLearning.php5

On-line forumi kao i liste omogućuju javne rasprave, šalju se pitanja, odgovori, razmjenjuju mišljenja, moguće je otvoriti vlastitu diskusijsku grupu po određenoj temi. Ovaj način komunikacije omogućava da velike datoteke ne zauzimaju prostor na našim diskovima, omogućavaju obučavanje prepiskom, upotrebom prenosa fajlova, za prenos materijala kursa, i formiranje oglasnih tabli za komunikaciju sa nastavnikom.

Internet relay chat (IRC) je sinhrona komunikacija bazirana na tekstualnim porukama preko Interneta ili Intraneta u stvarnom vremenu i omogućava povezivanje učenika s približno jednakim znanjem, ravnopravnost učenika, objektivnost ocjene i mogućnost nadoknađivanja propuštenog sadržaja.

Videokonferencije - Dijeljene aplikacije (Whiteboards) je način sinhrone interakcije u kojem učenici učestvuju u zajedničkom radu na softverskoj aplikaciji. Postoje dva načina korišćenja podjeljene aplikacije: kao sredstvo učenja kako se koristiti aplikacija i za učenje koncepata i vještina. Prednosti ovakvog načina interakcije su simuliranje stvarnosti i podsticanje zajedničkog učenja.

4. PREDNOSTI UČENJA NA DALJINU

Neke od prednosti i beneficija učenje na daljinu su:

Poštovanje Vašeg vremenaSvaki pojedinac ima doba dana u kojem brže funkcioniše i uspješnije radi. Također, savremeni način života nameće brojne obaveze koje je vremenski teško uskladiti. Online kursevi su primarno poštujući Vaše aktivnosti vremenski vrlo fleksibilni, maksimalno prilagodljivi Vašem ritmu i dopuštaju Vam da vrijeme učenja sami odredite.

Vaš izbor mjesta učenjaOnline edukacija pruža mogućnost da odaberete mjesto koje Vam najviše odgovara za učenje ili održavanje nastave. Izborom ambijenta u kojem se osjećate najugodnije lakše i bolje se koncentrišete, a time i najbrže ovladavate željenim gradivom. Pohađajući online kurseve u prilici ste nova znanja steći uspješno bez obzira gdje se nalazite.

Neograničen pristup gradivuKao polaznici online kurseva imate mogućnost neograničeno puta ponavljati gradivo koje želite da naučite. Bez stresa učite brzinom koja Vama odgovara. Konstantna dostupnost materijala i stalni uvid u ono što učite omogućava Vam visok stepen samokorekcije i napredovanja koje vidnije sami možete pratiti i provjeravati.

6Lepeza kurseva iz različitih oblastiIzlazeći u susret različitim interesovanjima naših polaznika i potrebama za što savremenijim i primjenljivijim znanjima i vještinama, online kursevima smo pokrili široku lepezu oblasti.

Naši kursevi su okrenuti informacionim tehnologijama, stranim jezicima, menadžmentu, marketingu, dizajnu i njihovoj primjeni u svim nivoima.

Pregledani i ocjenjivani „assignmenti“ pomažu Vam tokom učenjaDa bismo ovladali određenim znanjem potrebno je da ga uspješno i primjenjujemo, zar ne? Pored teorije u svakom poslu je važna praksa, a ona zahtijeva vježbanje. Online kursevi, pored testova, sadrže i „assigmente” (zadatke, seminarske radove, projekte i sl.) koji Vam omogućavaju najtačniju praktičnu provjeru znanja.

Online sesije i konsultacijeInterakcija sa drugima u procesu učenja ponekada je od velikog značaja u procjenjivanju sopstvenog znanja, razrješavanju dilema, otkrivanja novih ideja i pravaca daljeg istraživanja. U cilju zadovoljavanja što raznovrsnijih potreba korisnika online kursevi Vam nude mogućnost korištenja opcionih chat sesija.

Sa ili bez mentorskog vođenjaNetradicionalni, online načini edukacije Vašem izboru prepuštaju i mentorsko vođenje. Ukoliko ocjenjujete da Vam je pogodnije pohođati kurs ili se osjećate sigurnije u procesu učenja sa punom instruktorskom podrškom, možete izabrati kurs koji vam to obezbjeđuje.

• U svijetu danas ima više od 130 miliona online učenika• Godišnja stopa rasta broja polaznika procjenjeno je da iznosi oko 20%.• Na učenje na daljinu više od 23 milijarde dolara utroši se godišnje na svjetskom nivou 4

Ovi fascinantni podaci se mijenjaju svakim danom, jer broj e-learning polaznika se neprestano uvećava. E-learning kao način sticanja osnovnog ili novog znanja, usavršavanja, specijalizacije, prekvalifikacije, praćenja trendova u oblastima interesovanja ili rada, posebno je prilagođen čovjeku današnjice. Podaci koji otkrivaju rast i primjenu eLearninga, ma koliko da su iznenađujući, oslikavaju realnu potrebu savremenog čovjeka i doba u kojem živi, a ono je doba znanja.

E-learning, najzastupljeniji oblik učenja na daljinu, pokazao se kao jedini način učenja koji omogućava uspješno ovladavanje znanjem iz različitih oblasti pojedincima i grupama, na svakom mjestu i u svako vrijeme. Korisnici eLearninga nalaze se po čitavom svijetu, iz privatnog su i društvenog sektora, od studentske, preko radne populacije, do posebnih grupa. Najveći izazov svakog društva danas jeste kako da svakom pojedincu učini mogućim obrazovanje kao glavni dio svakodnevnog života.

5. STEPENI OBRAZOVANJA PUTEM UČENJA NA DALJINU

Danas su u svijetu, posebno u SAD-u, aktuelni svi nivoi obrazovanja putem učenja na daljinu. Od viših škola i koledž kurseva, preko bečelor, master, do specijalističkih i doktorskih 4 http://www.biznisplan.net/images/Download/ Ucenje _ preko _ Interneta .pdf

7

programa polaznici imaju mogućnost izbora da li će nastavu pohađati na tradicionalan način ili online putem.

Posmatrajući rad 1000 obrazovnih ustanova širom SAD-a, Alfred P. Sloan Foundation je otkrila da pored tradicionalnog načina učenja: 5

65% omogućava srednjoškolsko obrazovanje online putem 63% omogućava fakultetsko obrazovanje online putem 44% nudi Master online program 43% pruža specijalistički online program.

Online studentsku populaciju najvećim dijelom čine polaznici osnovnih studija. Istraživanje Babson Survey Research Group-a o online obrazovanju u SAD-u, bazirano na analizi aktivnosti 2000 koledža i Univerziteta, pokazalo je da je skoro 3,2 miliona studenata pohađalo najmanje jedan online kurs tokom samo zimskog semestra 2005. godine. To je više od 2,3 miliona registrovanih nego u ranijim godinama. Uporednom analizom broja polaznika na različim online programima i tradicionalnom došlo se do sljedećih podataka:

82,4% studenata pohađa dodiplomske online studije, a ukupna studentska populacija na dodiplomskim studijama tradicionalnog tipa je 85,6%

profesionalno se online usavršava 1,2%, a na tradicionalan način 1,9% stepen diplomiranih studenata online putem je nešto viši od tradicionalnog i iznosi

14%, naspram 12,4% koji diplomiraju na tradicionalan način svake godine u SAD-u skoro milion je novih online polaznika

Po svim istraživanjima učenje na daljinu i sa kvalitativne i sa ekonomske strane pokazuje se kao ozbiljna konkurencija tradicionalnom načinu učenja. U istraživanju koje je sprovela Alfred P. Sloan Foundation, online obrazovanje je ocjenjeno kao dugoročna strategija od strane: 6

49% škola u 2003. godini, odnosno 56% u 2005. godini 58% saveza univerziteta u 2003. godini, odnosno 72% u 2005. godini

6. PREDNOSTI UVOĐENJA E-UČENJA U FORMALNOM I NEFORMALNOM OBRAZOVANJU

Samo uvođenje online učenja u redovnu ponudu fakulteta ili korišćenje za obuku zaposlenih postalo je nešto što se podrazumijeva u razvijenijim zemljama. Fokus je sa tog početnog stepena, same primjene e-learning-a, posljednjih godina prebačen na osmišljavanje što boljeg

5 http://www.biznisplan.net/images/Download/ Ucenje _ preko _ Interneta .pdf

6 http://www.biznisplan.net/images/Download/ Ucenje _ preko _ Interneta .pdf 8

online programa, veće i raznovrsnije ponude kurseva, obogaćivanja načina na koje se učesnici animiraju, na koje se odgovara na njihove zahtjeve i kako najlakše mogu steći znanje.

Trend usavršavanja samog online obrazovanja vodi tome da online učenje ne samo da ima ponudu koju ima i tradicionalno, već je daleko primamljivije od njega, dinamičnije i pokazuje bolje krajnje rezultate. Studentima su na raspolaganju različite virtuelne labaratorije, učionice, gostujući profesori, vizuelno i audio na najsavremeniji način osmišljeni zadaci. Na sve većem broju fakulteta online putem studentima je omogućeno da stiču potrebna znanja i iz najkompleksnijih oblasti, kao što je ljudska anatomija ili hemija. Proširenom upotrebom nove tehnologije u online učenju gotovo da ne ostaje ni jedno polje ljudskog znanja koje se e-learning-om ne može savladati.

Praktikovanje online obrazovanja bilježi značajno smanjenje troškova, što svakako je dodatna olakšicama korisnicima. Jednom implementirana platforma za online učenje vremenom se samo usavršava i ulaganje je daleko manje nego kada je riječ o tradicionalnom načinu učenja. Na drugoj strani, po jednom online studentu, u zavisnosti od prirode samog programa, troškovi su smanjeni od 25% do 60% u odnosu na polaznika tradicionalnog programa. 7

Fakulteti svoje troškove online obrazovanja smanjuju i formiranjem univerzitetskih saveza. Izrada zajedničke virtuelne biblioteke namijenjene online studentima jedan je od primjera saradnje između fakulteta. Zajedničkom virtulnom bibliotekom dostupan materijal online studentima postaje obimniji nego što je on na jednom mjestu obezbjeđen polaznicima tradicionalnih programa. E-learning-om fakulteti nerijetko svoju ponudu proširuju i van fakultetskim programom za koji u fizičkom svijetu nemaju kapaciteta. Studentska populacija je tako postala mnogo raznovrsnija i uključuje starije studente, mlađe, zaposlene, žene, ljude ometene u razvoju, iz seoskih područja, iz inostranstva.

Potreba za usavršavanjem i prekvalifikacijom zaposlenih pokazuje se kao neizbježnost i za pojedinca i za kompaniju u kojoj radi. Gotovo da više i ne postoji zanimanje u kojem je jednom stečeno znanje dovoljno na duži period da bi se posao obavljao dobro. Bez sticanja novih znanja i vještina zaposlenih nema riječi ni o napretku same kompanije.

Istraživanje Think Equity Partners-a pod nazivom Emerging Trends in Post Secondary Education – The View to 2012 pokazuje drastičan porast potražnje za visoko obučenom radnom snagom.U 2005. godini, po analizi online magazina Learning Circuits, koji od 2001. godine prati razvoj e-learninga, čak 69% primjene učenja na daljinu bilo je u svrhe obuke zaposlenih. Suočeni sa potrebom stalnog usavršavanja ili prekvalifikacije 50 miliona radnika, američke kompanije koriste Distance Learning, iznutra i iz spolja, za sve vrste treninga. Velike 7 http://www.biznisplan.net/images/Download/ Ucenje _ preko _ Interneta .pdf

9

korporacije uštede milione dolara svake godine primjenjujući učenje na daljinu. Takav vid obučavanja ujedno je efektivniji i ekonomičniji od tradicionalnih metoda učenja.

7. CONTENT MANAGEMENT SYSTEM ( CMS )

7.1. „Čist“ CMS

Ovaj tip je tradicionalan tip CMS-a, koji se istorijski također pojavio na tržištu. Prototipski mi diskrimišemo glavnog urednika, (koji su sveobuhvatno odgovorni), koeditora (koji su odgovorni za određene domene npr. urednik poslovanja) i autora (koji samo pišu članke ali nemaju nikakvo pravo da ih objave na websajtu bez provjere urednika). Sa administratorske tačke gledišta mi možemo razlikovati menadžera urednika (koji je odgovoran za kategorije i funkcije skriptovanja CMS-a) i grafičkog urednika (koji dizajnira templejte).

Sa naše edukativne strane gledišta ova autorska prava mogu biti mapirana na edukativnim funkcijama kao što su predavač,  pomoćnik predavač, gost- predavač za sadržaj i glavni učitelj i administrator za organizaciona pitanja. Osoba kome je namijenjen sadržaj (čitalac), je u našem slučaju učenik odnosno polaznik. Tipični primjeri ovog tipa CMS-a su: 8

1. Mamboserver – „ http://www.mamboserver.com/ „2. Otvoreni CMS – „ http://www.opencms.org/ „3. Plone – „ http://plone.org/ „4. Typo3 – „ http://typo3.org/ „

5. ZMS – „ http://www.zms-publishing.com/ „

7.2. Weblog Content Management Server

Weblog - su strane koje se sastoje od nekoliko proglasa ili različitih dijelova informacije po strani, uglavnom aranžirane hronološki unazad od najskorijeg ka najstarijem proglasu na dnu strane.

Zbog ovog hronološkog reda weblogovi mogu biti iskorišćeni  kao alat za diskusiju za lično razmišljanje vezano za proces. Tu postoje dve funkcije, koje su važne u edukacionom kontekstu:

TrackBack - mehanizam izvještavanja, koji omogućava autorima da povežu svoje komentare za tekuće diskusije preko interneta.

Sindikacija - način da autori prošire sadržaje. To je u specijalnom formatu (RSS=Rich Site Summary ili Veoma Jednostavna Sindikacija) na koji autori mogu da

8 http://www.teol.net/cms/view.php/3242.html10

se pretplate. Oni čak mogu da integrišu tekst iz izvora na koji su se pretplatili na njihov website

 Weblogovi se najbolje mogu razumijeti kao alat za diskusiju, koji ima potencijal da raširi diskusiju po cijelom svijetu. Sa običajem da piše kratke lične komentare (“mikro sadržaje”) weblogovi animiraju diskusiju unutra samih weblogova, gde je i nastao komentar, ali u isto vrijeme podržava vrstu meta-razumijevanje u samom weblogu tako da širi diskusiju po cijelom svijetu. U tom smislu weblogovi su skoro savršen par za Predavanje II ali također može biti korišteno  i za Predavanje I (npr. kao tradicionalni CMS) ili čak i bolji za Predavanje III. Za višestruku upotrebu weblogovi su već nazvani Švajcarska Armija Alata ali kao što ćemo tek vidjeti tu je drugi - više odgovarajući – kandidat za višenamjenski alat. Primjeri su: 9

1. Blogger: „ http://www.blogger.com/start „2. Manila: „ http://manila.userland.com/ „  and Radio: „ http://radio.userland.com/ „3. Movable Type: „ http://www.movabletype.org/ „4. pMachine: „ http://www.pmachine.com/ „5. TypePad: „ http://www.typepad.com/ „

7.3. CMS orijentiran ka sarađivanju (C-CMS ili Groupware)

Esencijalno za ove sisteme je uobičajen razvoj i administracija podijeljenih/šerovanih  resursa. Ovdje možemo naći vrstu zaštićene interakcije specificirane grupe. Tu gdje se ove interakcije dešavaju, ne postoji šire publike. Također ne postoje izrazite namjere za specifičnim ciljem učenja: članovi ove radne grupe uče radeći zajedno, sarađujući. Čak i ako bi tu mogli biti izdiferencirani sistemi autorskih prava, prototip aplikacija tretira sve članove radne grupe isto.U našem teoretskom okviru ovaj tip CMS-a je napodesniji za Predavanje III. Tipični primjeri u ovoj kategoriji su:

1. BSCW: „ http://bscw.fit.fraunhofer.de/ „  and „ http://www.bscw.de/ „2. Convea: „ http://www.convea.com/ „3. EGroupware: „ http://www.egroupware.org/ „4. IBM Lotus Notes: „ http://www-306.ibm.com/software/lotus/ „5. PhpGropupware: „ http://www.phpgroupware.org/ „

7.4. Content-Communtiy-Collaboration Management Systems (C3MS)

C3MS-ovi koji su prethodno već pomenuti “nož” švajcarske armije za predavanje. Ovaj tip CMS-a nudi mogućnost za (virtuelne) zajednice kako bi razvio specifični sadržaj domena.

Oni koriste kolaborativne mehanizme i mnoge specijalizovane module (npr. ko je online, rejtinge, istraživanja, preglede, kvote, itd) i veoma su orijentisani ka zajednici. C3MS-ovi mogu raditi kao tradicionalni CMS-ovi, te kao i kolaborativni weblogovi. Kombinovanjem 9 http://www.teol.net/cms/view.php/3242.html

11

svih mogućnosti na jednom websajtu, C3CMS može biti korišten za podizanje domena specifičnog uskladištenja.

Savršen par za C3CMS je - -kao što se može pretpostaviti po njegovom imenu- model Predavanje III. Kako različiti modeli mogu biti aktivirani ili ne, ovaj model se može vrlo lako koristiti za druge modele predavanja. Tipični primjeri za ovaj tip CMS-ova su: 10

1. PhpNuke: „ http://phpnuke.org/ „2. PostNuke: „ http://www.postnuke.com/ „

7.5. Wiki sistemi

Wiki sistemi preobraćaju centralnu karakteristiku CMS-ova – diferencirane sisteme autorskih prava. Osnovni princip Wikisa može biti izražen frazom: Svi mogu da mijenjaju sve! Iza ovog jednostavnog pristupa je sakrivena – u smislu teoretskog okvira - pretpostavka idealne strukture komunikacije okrenute ka pristanku Habermasinanskog porijekla. I ono što je interesantno: Iako idealizacija od strane Habermasa  bivala kritikovana mnogo puta od strane savremenih naučnika, to sve funkcioniše što se tiče Wikisa. Pogledajte na primer Wikipediu – udruženu kompaniju za leksikon na webu.

Obično preduzeće je počelo u Januaru 2001. i do danas je sakupilo 531311 engleskih članaka. U međuvremenu ideja se raširila na 93 jezika sa najmanje preko stotinu članaka, i gde 22 od njih ima već više od 10000 članaka i u 8 sestrinskih projekata (Meta-Wiki, Wiktionary, Wikibooks, Wikiquote i Wikisource). I jedna napomena: sav ovaj posao je urađen volonterski, bez naknade.

CMS-Wiki je grupa aplikacija (WikiWebs), koja koristi specijalne markup jezike (WikiWords) za svoj izdavački sistem. Interfejs je ekstremno jednostavan i to je možda jedan od glavnih razloga za njihovu brzu i široku distribuciju.

Kao i Groupware, Wikis je kolaborativno orijentisani softver, ali on gura pojam kolaboracije do krajnjih granica. Wikis razara granice specificirane grupe (svi na svijetu su slobodni da sarađuju) i u jasno definisanom pravednom sistemu (svi mogu da pišu, čitaju, dodaju, revidiraju, i uređuju pa čak i da brišu svaki članak). Niko nije vlasnik članka koji je on/ona počeo.

Pod našim teoretskim okvirom Wikis je pozicioniran u domenu Predavanja III, koje je zapamtite predavanje sa nemarom u svakom smislu. Sve različite Wikis instalacije su ili

10 http://www.teol.net/cms/view.php/3242.html12

bazirane na različitim programskim jezicima ili imaju različite funkcije, mijenjajući originalni Wiki. Primjeri za  Wikis su: 11

1. Wiki: „ http://c2.com/cgi-bin/wiki „  (originalni Wiki)2. Twiki: „ http://twiki.org/ „ (za poslovnu upotrebu)3. Swiki: http://minnow.cc.gatech.edu/swiki (baziran na Squeak programskom sistemu)4. Zwiki: „ http://www.zwiki.org/FrontPage „ (baziran na Zope-u)

8. ZAKLJUČAK

Razvoj "Distance learning-a" u svijetu danas je dostigao jednu od prelomnih tačaka. Veliki broj svjetski priznatih visokoškolskih ustanova u svom programu studija kao obavezan izbor savremenog načina obrazovanja primjenjuju ovu kategoriju učenja, kao ozbiljno organizovane programe koje karakteriše veliki broj polaznika (podaci za 2003. godinu prema Američkoj asocijaciji za učenje na daljinu, ukazuju na oko 3.000.000 studenata koji primjenjuju neku od formi "distance learning" u svom obrazovanju. Nabrojaćemo samo neke od najznačajnijih institucija koje primjenjuju u svom obrazovnom radu Distance Learning: u SAD to su 11 http://www.teol.net/cms/view.php/3242.html

13

National Techological University, Vestern Governors University, University of Phoenix, California Distant Lerning Program, Columbia Network for Engineering Education, u Evropi The International Council for Open and Distance Education – Oslo, United Kingdom Open University, Virtual University Enterprises, University for Industry itd.

Uvođenje obrazovanja na daljinu možemo sagledati i kao evolutivan razvoj novog načina obrazovanja. Učenje na daljinu odnosno "distance learning" ujedno je izazov i oruđe za poboljšanje i unapređenje obrazovnih procesa kod nas i jedan je od temelja za nove i bolje načine upravljanja znanjem. Intenzivno uvođenje informacionih tehnologija u obrazovne procese postao je prioritet modernih visokoobrazovnih institucija širom svijeta.

Dobra svojstva ovog modela toliko su bitna da mnogi ljudi daju prednost ovom načinu obrazovanja. Mnoge obrazovne ustanove usvajaju novu tehnologiju i prilagođavaju svoje postojeće programe za obrazovanje na daljinu. Internet daje obrazovanju potpuno novu dimenziju. Budućnost još više obećava. Nove tehnologije za prenos govora i slike u realnom vremenu učinit će obrazovanje putem Interneta još kvalitetnije i popularnije, i skoro neophodnim u 21. vijeku.

149. LITERATURA

1. Nikolić, Z., Komunikacione tehnologije, Fakultet za industrijski menadžment, ICIM plus – Izdavački centar za industrijski menadžment plus, Kruševac, 2005

Internet izvori

1. http://www.distancelearning.com/Computers-&-IT-Degrees.html

(datum pristupa: 28.05.2014.)

2. http://www.teol.net/cms/view.php/3242.html (datum pristupa: 28.05.2014)

3. http://www.link-elearning.com/linkdl/elearning/eLearning.php (datum pristupa: 28.05.2014)

4. http://www.e-learning.com (datum pristupa: 28.05.2014)

5. http://www.biznisplan.net/images/Download/ Ucenje _ preko _ Interneta .pdf (datum pristupa: 28.05.2014)

15