Η νόσος Αλτσχάιμερ μπορεί να αντιμετωπιστεί.

Ενημερωθείτε!

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

2

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

Δρ Παρασκευή Σακκά, Νευρολόγος – ΨυχίατροςΌλγα Λυμπεροπούλου, Γνωστική νευροψυχολόγοςΚώστας Νικολάου, Ψυχίατρος

3

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η ΑΥΞΗΣΗ ΤΟΥ ΜΈΣΟΥ ΟΡΟΥ ΖΩΗΣ στις αναπτυγμένες και κυρίως,στις υπό ανάπτυξη χώρες, έχει ως αποτέλεσμα και την αύξη-ση της συχνότητας εμφάνισης των παθήσεων της τρίτης ηλι-κίας, όπως η υπέρταση, η στεφανιαία νόσος, τα αγγειακά εγκε-φαλικά επεισόδια και οι άνοιες.

Σήμερα, οι άνοιες με συχνότερη τη νόσο Αλτσχάιμερ (50-60%του συνόλου), είναι ένα σημαντικό ιατρικό, κοινωνικό και οικο-νομικό πρόβλημα. Ο αριθμός των ασθενών αυξάνεται αλμα-τωδώς: υπάρχουν 150.000 ασθενείς στην Ελλάδα, 5.000.000στην Ευρώπη και 25.000.000 παγκοσμίως. Στο μέλλον, ο αριθ-μός και το κόστος της φροντίδας των ατόμων της μεγάληςαυτής πληθυσμιακής ομάδας θα αυξηθούν σημαντικά.

Έτσι, γίνονται συντονισμέ-νες προσπάθειες πρόληψηςκαι θεραπείας όλων τωνμορφών της άνοιας.

Ferri CP et al, Lancet, 2005Διεθνής Εταιρεία Αlzheimer

0

20

40

60

80

Αριθμός ανοϊκών ασθενών

60,1%

2001 2020 2040

Αναπτυσσόμενες χώρες

Εκατ

ομμύ

ρια

Αναπτυγμένες χώρες

64,5%

71,2%

Οι επιστήμονες, οι ασθενείς, οι φροντιστές και οι οργανώσειςΑλτσχάιμερ έχουν ενώσει τις προσπάθειές τους με αποτέλε-σμα οι γνώσεις μας για τη νευροβιολογία των ανοϊκών δια-ταραχών να αυξηθούν τρομακτικά τα τελευταία 30 χρόνια:

� Η διάγνωση σε πρώιμα κλινικά στάδια είναι εφικτή. Η παθο-λογική διεργασία στον εγκέφαλο των ασθενών με νόσοΑλτσχάιμερ αρχίζει δεκαετίες πριν την εμφάνιση των κλινικώνσυμπτωμάτων. Η αιτιοπαθογένειά της είναι προφανώς πολυ-παραγοντική. Σήμερα αναζητούνται εντατικά τρόποι αναγνώ-ρισης των υποψήφιων ασθενών και διερευνάται η πιθανότη-τα μη ειδικοί παράγοντες (όπως ορμόνες, αντιοξειδωτικοίπαράγοντες ή αντιφλεγμονώδεις ουσίες) να μπορούν να ανα-στρέψουν ή να καθυστερήσουν την παθογόνο διεργασία.

� Στα άτομα χαμηλότερου μορφωτικού επιπέδου η συχνότη-τα της άνοιας είναι μεγαλύτερη. Ειδικά σχεδιασμένες μελέ-τες έχουν δείξει ότι η συνεχιζόμενη εκπαίδευση στην ενήλι-κο ζωή αυξάνει τις νοητικές εφεδρείες και πιθανά προστατεύειαπό την άνοια με τη δημιουργία νέων νευρωνικών δικτύωναλλά και νέων εγκεφαλικών κυττάρων.

4

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

� Καινούριες θεραπευτικές προσεγγίσεις της νόσου Αλτσχάιμερόπως η ανοσοθεραπεία, η γενετική τροποποίηση και κυρίως,η αναστολή της συσσώρευσης του β-αμυλοειδούς έχουν περά-σει από το στάδιο της θεωρίας στην κλινική πράξη. Πάνω από100 φάρμακα βρίσκονται σε αυτή τη στιγμή σε διάφορες φάσειςκλινικών δοκιμών και μεταξύ αυτών, τα αντιαμυλοειδικά φάρ-μακα είναι τα περισσότερο υποσχόμενα.

Σήμερα η πρόληψη της νόσου Αλτσχάιμερ είναι εφικτή και ηριζική θεραπεία θεωρείται βάσιμα μια πολύ κοντινή προοπτική!

Αθήνα, Ιούλιος 2007Δρ Παρασκευή Σακκά

Νευρολόγος – ΨυχίατροςΠρόεδρος της Εταιρείας Νόσου Αlzheimer

& Συναφών Διαταραχών Αθηνών

5

6

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

7

ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΝΟΣΟ ΑΛΤΣΧΑΪΜΕΡ

Τι είναι άνοια;

� Ο όρος «άνοια» αναφέρεται σε μια σειρά συμπτωμάτωνπου παρουσιάζουν άτομα με νοσήματα που καταστρέφουντα εγκεφαλικά κύτταρα. Τα συμπτώματα αυτά είναι καταρ-χήν απώλεια της μνήμης και ακολούθως διαταραχή των υπο-λοίπων νοητικών λειτουργιών: του λόγου, της προσοχής,της συγκέντρωσης, της κρίσης. Αποτέλεσμα αυτής της παθο-λογικής διεργασίας είναι η σταδιακή και αργή επιδείνωσητης ικανότητας του ατόμου να λειτουργεί ικανοποιητικά στηνκαθημερινή ζωή και τελικά η πλήρης αποδιοργάνωση τηςπροσωπικότητάς του. Πολύ συχνά, ο όρος «άνοια» χρησι-μοποιείται λανθασμένα από το ευρύ κοινό και τα μέσα μαζι-κής ενημέρωσης ως συνώνυμος της νόσου Αλτσχάιμερ.

8

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

Η άνοια είναι ένας περιγραφικός, γενικός όρος, ενώ η νόσοςΑλτσχάιμερ είναι συγκεκριμένη ασθένεια, η οποία ευθύνεταιγια περισσότερες από τις μισές περιπτώσεις άνοιας. Η αμέ-σως επόμενη σε συχνότητα άνοια είναι η αγγειακή άνοια, ηοποία προκαλείται από πολλαπλά εγκεφαλικά επεισόδια,μικρά ή μεγάλα. Άλλες μορφές άνοιας οφείλονται σε σπα-νιότερα αίτια όπως π.χ. η νόσος με σωμάτια Lewy, η άνοιατης νόσου Πάρκινσον, οι μετωποκροταφικές άνοιες κλπ.

Είναι η απώλεια της μνήμης σύμπτωμα

του φυσιολογικού γήρατος;

� Στο παρελθόν ήταν κοινή η πεποίθηση ότι η απώλεια μνή-μης είναι φυσιολογικό επακόλουθο των γηρατειών. Δεν είναισπάνιες οι περιπτώσεις ανθρώπων που εκ των υστέρων εκτι-μούμε ότι έπασχαν από νόσο Αλτσχάιμερ, αλλά δεν έτυχαν διά-γνωσης και θεραπείας ακριβώς επειδή θεωρήθηκε από τουςοικείους τους ότι απλά γέρασαν και «τα έχασαν».

Σήμερα ξέρουμε ότι στη φυσιολογική διεργασία του γήρατοςπεριλαμβάνονται και οι δυσκολίες στη μνήμη. Οι φυσιολογι-κοί ηλικιωμένοι χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να μάθουν

και να ανακαλέσουν τις πληροφορίες. Το επίπεδο όμως τηςμνημονικής λειτουργίας συνολικά είναι επαρκώς υψηλό καιτους επιτρέπει να βιώνουν την καθημερινότητά τους χωρίςιδιαίτερα λειτουργικά προβλήματα.

Αντίθετα, η μνήμη και η λειτουργικότητα των ασθενών με νόσοΑλτσχάιμερ είναι ξεκάθαρα επηρεασμένες και επιδεινώνον-ται σταθερά.

9

10

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

Υπάρχουν αναστρέψιμες άνοιες;

� Σε λίγες περιπτώσεις η άνοια εμφανίζεται σαν αποτέλεσμαάλλου υποκείμενου σωματικού νοσήματος π.χ. μιας βαριάςενδοκρινοπάθειας (υποθυρεοειδισμός) ή της έλλειψης απότον οργανισμό συγκεκριμένων βιταμινών (Β12) και ιχνοστοι-χείων. Η άνοια μπορεί επίσης να αποτελεί σύμπτωμα όγκωντου εγκεφάλου ή να είναι αποτέλεσμα τοξικής δράσης στονεγκέφαλο ουσιών όπως το αλκοόλ ή διαφόρων φαρμάκων(ηρεμιστικά και παλαιά αντικαταθλιπτικά, φάρμακα για τη νόσοΠάρκινσον, αντιυπερτασικά φάρμακα). Τέλος, ψυχικές παθή-σεις, όπως η κατάθλιψη και η γενικευμένη αγχώδης διαταρα-χή μπορεί να προκαλέσουν μνημονικές δυσκολίες. Η ανίχνευσητέτοιων περιπτώσεων δευτερογενούς ανοϊκής συνδρομήςέχει σημασία γιατί αντιμετωπίζοντας το υποκείμενο πρόβλη-μα θεραπεύουμε και την άνοια, μερικά ή ολικά.

Τι είναι η νόσος Αλτσχάιμερ;

� Η νόσος Αλτσχάιμερ ευθύνεται για το 50-60% των περι-πτώσεων άνοιας της μεγάλης ηλικίας. Είναι μια εκφυλιστικήνόσος του εγκεφάλου. Αρχικά της συμπτώματα είναι η ήπιαέκπτωση της μνήμης και των άλλων νοητικών λειτουργιών πουσυχνά περνούν απαρατήρητα τόσο από τον ίδιο τον ασθενή όσοκαι από τα μέλη της οικογένειάς του.

Όσο όμως η νόσος εξελίσσεται, επηρεάζονται σταδιακά και οιδραστηριότητες της καθημερινής ζωής, δηλαδή οι κοινωνικέςσχέσεις, η διαχείριση των οικονομικών, η οδήγηση, η φροντί-δα του εαυτού. Με την πάροδο του χρόνου οι δυσκολίες αυτέςγίνονται τόσο σοβαρές, ώστε ο ασθενής να εξαρτάται ολοκλη-ρωτικά από τους άλλους. Στα παραπάνω προστίθενται κάποι-ες φορές, και διαταραχές στη συμπεριφορά, απάθεια ή επιθε-τικότητα, διαταραχές ύπνου και όρεξης, υπερκινητικότητα.

Στον εγκέφαλο των ασθενών που πάσχουν από την νόσοΑλτσχάιμερ ανευρίσκονται χαρακτηριστικά παθολογοανατομι-κά ευρήματα, όπως είναι οι «γεροντικές πλάκες» και οι «νευ-ροϊνιδιακοί σχηματισμοί», που εντοπίζονται σε συγκεκριμένεςπεριοχές που ελέγχουν τις νοητικές λειτουργίες.

Η νόσος συνήθως εκδηλώνεται σε άτομα άνω των 65 ετών,ενώ είναι σχετικά σπάνια σε μικρότερες ηλικίες.

11

12

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

Ποια είναι η συχνότητα της νόσου Αλτσχάιμερ;

� Η συχνότητα της νόσου αυξάνει με την ηλικία. Εμφανίζεταιστο 5 -10% των ατόμων άνω των 65 ετών, ειδικά δε μετά τηνηλικία των 85 ετών η πιθανότητα εμφάνισης είναι 1 στα 3 άτο-μα. Επομένως, η συχνότητα στο γενικό πληθυσμό είναι αρκε-τά μεγάλη, ώστε δεν είναι σπάνιο να πάσχουν δύο ή περισσό-τερα μέλη μιας οικογένειας. Η μεγάλη αύξηση του αριθμούτων ανοϊκών ασθενών αποτελεί αναπόφευκτο επακόλουθοτης γήρανσης του γενικού πληθυσμού λόγω της αύξησης τουμέσου όρου ζωής.

Ritchie and Kildea, 1995

Αριθμός ανοϊκών ασθενών

65-69 70-74 75-79 80-84

Ηλικία (χρόνια)

85-89 90-94 95-99

Επιπ

ολασ

μός

(%)

0

10

20

30

40

50

Είναι η νόσος Αλτσχάιμερ κληρονομική;

� Η νόσος Αλτσχάιμερ κληρονομείται σε ένα ποσοστό μικρό-τερο από 5%, σύμφωνα τουλάχιστον με τα επιστημονικά δεδο-μένα που έχουμε μέχρι σήμερα στη διάθεσή μας. Έχουν ανα-γνωριστεί 3 γονίδια υπεύθυνα για προγεροντικές μορφές τηςνόσου. Στις περιπτώσεις αυτές, η ηλικία έναρξης της νόσουείναι ανάμεσα στα 40 και στα 60 χρόνια.

Υπάρχει κάποια εξέταση που να μπορεί να προβλέψει

εάν ένα άτομο θα προσβληθεί από νόσο Αλτσχάιμερ;

� Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο εξέτασηπου να μπορεί να προβλέψει εάν ένα άτομο θα προσβληθείστο μέλλον από νόσο Αλτσχάιμερ. Ειδικά στην περίπτωση τωνατόμων που εμφανίζουν την νόσο πριν τα 50 συστήνεται προ-ληπτικά γενετικός έλεγχος στους ίδιους και στα μέλη της οικο-γένειάς τους ώστε να διαπιστωθεί εάν φέρουν κάποιο από ταγνωστά γονίδια που ευθύνονται για τις προγεροντικές μορ-φές της νόσου. Ακόμα όμως και αυτή η εξέταση δεν μπορείνα προβλέψει με βεβαιότητα εάν κάποιος θα νοσήσει.

13

14

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

Επιτρέπει μόνο να γνωρίζουμε αν έχει περισσότερες πιθανό-τητες από τους υπολοίπους να εμφανίσει την νόσο. Για τονλόγο αυτό, αλλά και εξαιτίας του μεγάλου οικονομικού κόστους,ο γενετικός έλεγχος δεν συγκαταλέγεται στις εξετάσεις ρου-τίνας που προτείνονται στους ασθενείς.

Ποιοι είναι οι κυριότεροι προδιαθεσικοί παράγοντες

για την νόσο Αλτσχάιμερ;

� Ο κυριότερος παράγοντας κινδύνου είναι η αύξηση της ηλι-κίας. Επιπλέον, τελευταία πολλαπλασιάζονται αλματωδώς οιεπιστημονικές ενδείξεις που συνδέουν τους γνωστούς παρά-γοντες κινδύνου για την καρδιαγγειακή νόσο (υπέρταση, σακ-χαρώδης διαβήτης, υπερχοληστερολαιμία, παχυσαρκία, κάπνι-σμα) και με τη νόσο Αλτσχάιμερ, κάτι που επιτρέπει μερικώς τηνπρόληψή της. Πρόσφατες σχετικές μελέτες δείχνουν ότι ο έλεγ-χος της αρτηριακής πίεσης, του σωματικού βάρους, των επιπέ-δων σακχάρου και χοληστερόλης στο αίμα είναι ευεργετικόςτόσο για τον εγκέφαλο όσο και για το καρδιαγγειακό σύστημα.Επιπλέον, η συστηματική σωματική αλλά και πνευματική άσκη-ση και η υγιεινή διατροφή φαίνεται ότι προστατεύουν από τηνάνοια. Ειδικότερα, όσοι ασκούνται πνευματικά (σπουδάζοντας,διαβάζοντας, ...παιδεύοντας το μυαλό τους) παθαίνουν νόσοΑλτσχάιμερ σε μικρότερη συχνότητα ή σε ηπιότερη μορφή.

Είναι η νόσος Αλτσχάιμερ θανατηφόρος;

� Η φυσική πορεία της νόσου Αλτσχάιμερ οδηγεί τελικά τουςασθενείς στον θάνατο. Η εκφύλιση του εγκεφάλου αρχικάπεριορίζεται σε δομές που σχετίζονται με τη μνήμη και τις νοη-τικές λειτουργίες γενικότερα.

Στη συνέχεια όμως επεκτείνεται σταθερά σε ευρύτερες περιο-χές του εγκεφάλου επηρεάζοντας σταδιακά όλες τις λειτουργίεςκαι τα συστήματα του σώματος. Η πιο συχνή αιτία θανάτου τωνανοϊκών ασθενών είναι οι λοιμώξεις μια που, καθώς η νόσοςεξελίσσεται, το ανοσολογικό σύστημα όπως και ο οργανισμόςσυνολικά είναι αποδυναμωμένα.

15

16

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

Ποια είναι τα συμπτώματα της νόσου Αλτσχάιμερ;

� Η νόσος Αλτσχάιμερ εκδηλώνεται με ποικίλους τρόπους,που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το πώς ήταν ο ασθενήςπριν τη νόσο (προσωπικότητα, φυσική κατάσταση και τρόποςζωής). Τα συμπτώματα μπορούν να γίνουν καλύτερα κατα-νοητά στο πλαίσιο των τριών σταδίων εξέλιξής της: ήπια,μέτρια και σοβαρή νόσος.

Τα στάδια χρησιμεύουν ως οδηγός για το μέλλον και βοηθούνόσους φροντίζουν ανθρώπους με Αλτσχάιμερ να γνωρίζουνεκ των προτέρων τα πιθανά προβλήματα και να προγραμμα-τίζουν τις ανάγκες φροντίδας. Όμως, σε κανένα άτομο, η εξέ-λιξη της νόσου δεν θα είναι πανομοιότυπη με των υπολοίπων.

Ορισμένα από τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν σεοποιοδήποτε στάδιο της νόσου. Επίσης, σε όλα τα στάδιαμπορεί να εμφανιστούν σύντομες περίοδοι διαύγειας.

Ή π ι α ν ό σ ο ς

Το στάδιο αυτό συχνά παραβλέπεται και αναγνωρίζεται λαν-θασμένα από τους επαγγελματίες υγείας, τους συγγενείς καιτους φίλους ως σύμπτωμα της ηλικίας. Καθώς η εξέλιξη τηςνόσου είναι σταδιακή, είναι δύσκολο να αναγνωριστεί ο ακρι-βής χρόνος έναρξης. Το άτομο με ήπια νόσο μπορεί:

k να εμφανίζει απώλεια πρόσφατης μνήμης

k να δυσκολεύεται να κατονομάσει πρόσωπα καιαντικείμενα

k να εμφανίζει δυσκολία στη λήψη αποφάσεων

k να μην αναπτύσσει πρωτοβουλίες και να μην έχειενδιαφέρον για τις μέχρι τότε ασχολίες του

k να εμφανίζει συμπτώματα κατάθλιψης και εκνευρισμό

17

Μ έ σ η ς β α ρ ύ τ η τ α ς ν ό σ ο ς

Καθώς η νόσος εξελίσσεται, τα προβλήματα γίνονται πιο εμφα-νή και πιεστικά. Ο ασθενής με μέτρια νόσο Αλτσχάιμερ δενείναι πλέον αυτόνομος γιατί:

k ξεχνάει συστηματικά πλέον, ιδίως τα πρόσφαταγεγονότα και τα ονόματα των προσώπων

k δυσκολεύεται να εκφραστεί, ψάχνει τις λέξεις,χρησιμοποιεί λάθος λέξεις

k χάνεται μέσα στο σπίτι ή στη γειτονιά του

k δεν είναι σε θέση να μαγειρέψει, να καθαρίσει ή να κάνει ψώνια

k χρειάζεται βοήθεια με την προσωπική του υγιεινή, π.χ. τουαλέτα, πλύσιμο και ντύσιμο

k εμφανίζει "ακατάλληλες" ή απρόβλεπτεςσυμπεριφορές

k ακούει, βλέπει ή "ζει" καταστάσεις που δεν υπάρχουνστην πραγματικότητα (παραλήρημα, ψευδαισθήσεις)

18

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

Π ρ ο χ ω ρ η μ έ ν η ν ό σ ο ς

Στο στάδιο αυτό ο ασθενής είναι απολύτως εξαρτημένος καιαδρανής. Οι διαταραχές της μνήμης είναι πολύ σοβαρές, ενώοι σωματικές συνέπειες της νόσου είναι πλέον εμφανείς. Ο ασθενής με σοβαρή νόσο :

k δεν αναγνωρίζει τους συγγενείς, τους φίλους ή οικείααντικείμενα

k δυσκολεύεται να κατανοήσει ή να ερμηνεύσει τα γεγονότα

k αδυνατεί να αυτοεξυπηρετηθεί

k δεν είναι σε θέση να βρει το δρόμο του μέσα στο σπίτι

k δυσκολεύεται να περπατήσει

k έχει ακράτεια ούρων και κοπράνων

k μπορεί να είναι καθηλωμένος σε αναπηρικό καροτσάκιή στο κρεβάτι

19

20

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

Ποιες είναι οι ανάγκες των ανοϊκών ασθενών;

Ήπια νόσος

• Φυσιολογική ζωή

• Οργάνωση της καθημερινότητας - ρουτίνα

• Ενημέρωση και υποστήριξη της οικογένειας

• Προγράμματα νοητικής ενδυνάμωσης

Μέσης βαρύτητας νόσος

• Απλούστευση του τρόπου ζωής

• Υποστήριξη στις καθημερινές δραστηριότητες

• Ανοχή των ιδιαιτεροτήτων

• Ασκήσεις νοητικής ενδυνάμωσης, εργοθεραπεία, θεραπείες τέχνης

Προχωρημένη νόσος

• Αναγνώριση, κάλυψη συναισθηματικών αναγκών

• Διασφάλιση της αξιοπρέπειας και της σωματικήςάνεσης

• Πρόληψη κατακλίσεων και δυσκαμψίας

21

22

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

Είναι δυνατή η ακριβής διάγνωση της νόσου

Αλτσχάιμερ;

� Ένας έμπειρος κλινικός γιατρός μπορεί να διαγνώσει τηννόσο Αλτσχάιμερ με βεβαιότητα έως και 90%, συνδυάζονταςτα διαγνωστικά μέσα που έχει στη διάθεσή του.

Την κλινική, νευρολογική και ψυχιατρική εκτίμηση συμπλη-ρώνουν: ο παρακλινικός έλεγχος (μικροβιολογικές εξετάσεις,απεικόνιση του εγκεφάλου, προσδιορισμός δεικτών στο εγκε-φαλονωτιαίο υγρό, γενετικός έλεγχος) και οι εξειδικευμένεςνευροψυχολογικές δοκιμασίες (τεστ μνήμης και των άλλωννοητικών λειτουργιών).

Οι νευροψυχολογικές δοκιμασίες επιτρέπουν, εκτός της διά-γνωσης, και την παρακολούθηση της εξέλιξης της νόσου όπωςκαι την αξιολόγηση των φαρμακευτικών ή άλλου είδους παρεμ-βάσεων.

Είναι σημαντική η έγκαιρη διάγνωση;

� Η έγκαιρη και ακριβής διάγνωση βοηθά τον ασθενή και τοφροντιστή να είναι καλύτερα προετοιμασμένοι ώστε να περά-σουν ομαλά τα διάφορα στάδια της νόσου. Η σωστή διάγνω-ση είναι επίσης προϋπόθεση μιας αποτελεσματικής θεραπεί-ας. Πρώτα τα μέλη της οικογένειας αξιολογούν τα προβλήματαπου παρουσιάζει ο δικός τους άνθρωπος. Αν διαπιστώνουνσυμπτώματα σαν κι αυτά που έχουν προαναφερθεί θα πρέπεινα απευθυνθούν σε γιατρό, ο οποίος θα κάνει την επίσημη διά-γνωση.

Ο φροντιστής βοηθά τον γιατρό:

• να βάλει τη διάγνωση του ανοϊκού συνδρόμου

• να αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα των φαρμακευτικών θεραπειών

• να αναγνωρίσει και να θεραπεύσει προβληματικές συμπεριφορές

23

24

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

Ο γιατρός βοηθά τον φροντιστή:

• να δεχτεί τον ρόλο του χωρίς θυμό και ενοχές

• να αντιμετωπίσει τον ασθενή με τρόπο ρεαλιστικό και αποτελεσματικό

• να χειριστεί τα συμπτώματα της νόσου

Υπάρχει θεραπεία για τη νόσο Αλτσχάιμερ;

� Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει ριζική θεραπεία για την νόσοΑλτσχάιμερ. Σήμερα όμως έχουμε στη διάθεσή μας φάρμακαπου αναστέλλουν και καθυστερούν σημαντικά την εξέλιξη τηςνόσου, ιδίως αν χορηγηθούν στα αρχικά στάδια. Οι ασθενείςσε θεραπεία επιδεινώνονται πολύ βραδύτερα από ότι αυτοί πουδεν λαμβάνουν θεραπεία, η ποιότητα ζωής τους είναι σαφώςκαλύτερη, ενώ ευκολότερη γίνεται η φροντίδα τους και μικρό-τερο το βάρος για τις οικογένειές τους. Είναι σημαντικό να τονι-στεί ότι όσο πιο γρήγορα ξεκινήσει η θεραπεία, τόσο μεγαλύ-τερο θα είναι και το θεραπευτικό όφελος για τους ασθενείς.

Η σημαντικότερη κατηγορία φαρμάκων για τη θεραπεία τηςνόσου Αλτσχάιμερ είναι οι αναστολείς της ακετυλοχολινε-στεράσης: δονεπεζίλη, ριβαστιγμίνη και γκαλανταμίνη. Τελευταίαέχει προστεθεί και η μεμαντίνη για τα προχωρημένα στάδιατης νόσου.

Επιπλέον, υπάρχουν φάρμακα και στρατηγικές που μπορούννα ανακουφίσουν την κατάθλιψη, την επιθετικότητα, τον αρνη-τισμό και τις λοιπές προβληματικές συμπεριφορές των ανοϊ-κών ασθενών. Για περισσότερες πληροφορίες συμβουλευ-θείτε το γιατρό σας ή άλλους επαγγελματίες υγείας.

25

26

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

Υπάρχουν μη φαρμακευτικές θεραπείες για τη νόσο

Αλτσχάιμερ;

� Τα τελευταία χρόνια παγκοσμίως χρησιμοποιούνται μηφαρμακευτικές θεραπείες, οι οποίες απευθύνονται κατάκύριο λόγο στους ασθενείς που βρίσκονται στο αρχικό ήμέσο στάδιο της νόσου και εφαρμόζονται σε συνδυασμό μετη φαρμακευτική αγωγή. Κοινός στόχος των μη φαρμακευ-τικών θεραπειών είναι η κινητοποίηση του ασθενούς, η ενί-σχυση της αυτονομίας και της καθημερινής λειτουργικότη-τάς του και η βελτίωση της ποιότητας ζωής τόσο του ιδίου,όσο και της οικογένειάς του. Ανάλογα με τις ιδιαίτερες ικα-νότητες και ανάγκες του κάθε ασθενούς, προτείνεται η συμ-μετοχή του σε προγράμματα:

k νοητικής ενδυνάμωσης

k λογοθεραπείας

k εργοθεραπείας

k θεραπείας τέχνης

k σωματικής άσκησης

Τι είναι η νοητική ενδυνάμωση;

Τα προγράμματα νοητικής ενδυνάμωσης είναι μία από τις αποτε-λεσματικότερες μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις. Στοχεύουν στησταθεροποίηση ή ακόμα και στη βελτίωση της γνωστικής κατά-στασης του ασθενούς μέσω της αξιοποίησης των γνωστικών τουλειτουργιών που παραμένουν σε ικανοποιητικό επίπεδο. Τα προ-γράμματα νοητικής ενδυνάμωσης αποτελούν μια εξατομικευμένηθεραπευτική προσέγγιση και περιλαμβάνουν: α) ασκήσεις μνήμης,προσοχής, λόγου κλπ. β) προσανατολισμό στο χώρο, το χρόνο καιτην επικαιρότητα γ) επανεκμάθηση υλικού (ονόματα οικείων, αντι-κειμένων κλπ.) δ) εκπαίδευση στην εφαρμογή μνημονικών τεχνι-κών και στη χρήση εξωτερικών μνημονικών βοηθημάτων, κ. ά.

27

28

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις μη φαρμακευτι-κές θεραπείες και τη δυνατότητα συμμετοχής του αγαπημένουσας προσώπου σε αντίστοιχα προγράμματα μπορείτε να πάρε-τε από τις Εταιρείες Αλτσχάιμερ. Για παράδειγμα, μπορείτε ναεπικοινωνήσετε με την Εταιρεία Νόσου Alzheimer και ΣυναφώνΔιαταραχών Αθηνών ώστε να σας αποσταλεί δωρεάν το εγχει-ρίδιο με τίτλο «Νοητική ενδυνάμωση: ένας οδηγός για τους

φροντιστές», το οποίο περιέχει απλές ασκήσεις μνήμης, λόγου,κλπ που μπορείτε να κάνετε μαζί με τον ασθενή.

Τι είναι η Αγγειακή Άνοια;

� Πρόκειται για τη δεύτερη σε συχνότητα άνοια. Προκαλείταιαπό ανεπαρκή παροχή αίματος σε περιοχές του εγκεφάλουπου οδηγεί σταδιακά στη νέκρωσή τους. Είναι αποτέλεσμααγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων, μεγάλων ή μικρών,μεμονωμένων ή πολλαπλών. Η πρόληψη της αγγειακής άνοι-ας είναι δυνατή γιατί οι αγγειακοί παράγοντες κινδύνου παί-ζουν μεγαλύτερο ρόλο απ’ ό,τι στη νόσο Αλτσχάιμερ.

Τα συμπτώματα της αγγειακής άνοιας είναι κατάθλιψη, απάθεια,επιβράδυνση των νοητικών λειτουργιών, αδυναμία οργάνωσηςκαι εκτέλεσης σύνθετων πράξεων (εκτελεστική δυσλειτουργία).

Η απώλεια μνήμης είναι ήπια και δεν είναι κύρια εκδήλωση αυτήςτης κατάστασης. Η βάδιση είναι αργή και ασταθής με συχνές πτώ-σεις και συχνά εμφανίζεται ακράτεια ούρων.

Στα πλέον προχωρημένα στάδια, οι ασθενείς δεν μπορούν ναεκτελέσουν απλές καθημερινές δραστηριότητες, όπως η ατο-μική υγιεινή, το ντύσιμο, το μαγείρεμα και τα ψώνια ή πιο σύν-θετες εργασίες, όπως η χρήση του τηλεφώνου, οι τραπεζικέςσυναλλαγές ή η φυσικοθεραπεία για την αποκατάσταση τωνκινητικών τους προβλημάτων.

Φάρμακα όπως οι αναστολείς της ακετυλοχολινεστεράσης,που χρησιμοποιούνται με καλά αποτελέσματα στη θεραπείατης νόσου Αλτσχάιμερ, βοηθούν και τους ασθενείς με αγγει-ακή άνοια.

29

Υπάρχει πρόληψη για τη νόσο Αλτσχάιμερ και

την άνοια γενικότερα;

� Θα πρέπει και πάλι να τονίσουμε ότι ο έλεγχος των αγγειακώνπαραγόντων κινδύνου συντελεί σημαντικά στην πρόληψη τηςάνοιας. Πρόσφατες σχετικές μελέτες δείχνουν ότι η υγιεινή δια-τροφή και ο έλεγχος της αρτηριακής πίεσης, του σωματικούβάρους, των επιπέδων σακχάρου και χοληστερόλης στο αίμαοφελούν τόσο τον εγκέφαλο όσο και το καρδιαγγειακό σύστημα.

Επιπλέον, η συστηματική σωματική αλλά και πνευματική άσκη-ση, φαίνεται ότι προστατεύουν από την άνοια. Άτομα υψηλούμορφωτικού επιπέδου που ασκούν συστηματικά το μυαλό τους,παρουσιάζουν νόσο Αλτσχάιμερ σε μεγαλύτερη ηλικία και σεηπιότερη μορφή σε σχέση με άτομα που κρατούν το μυαλό τουςσε αδράνεια. Δραστηριότητες όπως το διάβασμα, τα πνευματι-κά παιχνίδια (χαρτιά, σκάκι) ή ακόμη και πιο απλές δραστηριό-τητες όπως η λύση σταυρολέξων μπορούν να κρατήσουν ζων-τανές τις νοητικές λειτουργίες των ηλικιωμένων και να βοηθήσουνστη διατήρηση της μνήμης τους.

Τραφείτε υγιεινά !!!

Ασκηθείτε πνευματικά και σωματικά

για να προλάβετε τη νόσο Aλτσχάιμερ !!!

30

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

Αν η μνήμη μου χειροτερεύει με το πέρασμα

του χρόνου, είναι βέβαιο ότι θα παρουσιάσω

νόσο Αλτσχάιμερ;

� Η έκπτωση της μνήμης είναι αναμενόμενη στους ανθρώ-πους της τρίτης ηλικίας και δεν εξελίσσεται απαραίτητα σενόσο Αλτσχάιμερ. Πολλοί ηλικιωμένοι βιώνουν δυσκολίεςστο να ανακαλέσουν συγκεκριμένες πληροφορίες, όταν όμωςτους δοθεί αρκετός χρόνος τελικά τα καταφέρνουν. Το ναανησυχεί κανείς για τη μνήμη του συχνά επιδεινώνει την κατά-σταση. Σήμερα, έχουμε στη διάθεσή μας νέες και αποτελε-σματικές μεθόδους που αυξάνουν σημαντικά τις δυνατότη-τες έρευνας και ακριβούς διάγνωσης των διαταραχών μνήμης.

Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι μια πραγματικότητα. Πολλοί

άνθρωποι ήδη πάσχουν και πολλοί περισσότεροι θα

νοσήσουν στο μέλλον από αυτή.

Αν αντιμετωπίζετε προβλήματα μνήμης που δυσκο-

λεύουν την καθημερινή σας ζωή, απευθυνθείτε

σ’ έναν ειδικό. Όσο πιο νωρίς αντιμετωπίσετε το

πρόβλημα, τόσο καλύτερο θα είναι το μέλλον σας.

31

32

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

33

ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΝΟΣΟΥ ALZHEIMER

& ΣΥΝΑΦΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΑΘΗΝΩΝ

Η Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών Αθηνών,είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που ιδρύθηκε το2002 από συγγενείς ανοϊκών ασθενών, γιατρούς, ψυχολό-γους και λοιπούς επαγγελματίες υγείας που ασχολούνται μετη νόσο Αλτσχάιμερ. Έχει σκοπό να προωθήσει την ενημέρω-ση, την κατανόηση και την υποστήριξη όλων όσοι έχουν οποι-αδήποτε σχέση με τη νόσο αυτή. Σήμερα αριθμεί 850 μέλη.

Η Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συναφών ΔιαταραχώνΑθηνών πραγματοποιεί ένα μεγάλο αριθμό ενημερωτικών,εκπαιδευτικών και άλλων εκδηλώσεων για τους φροντι-στές, τους ασθενείς, αλλά και το ευρύτερο κοινό. Σκοπόςτων δραστηριοτήτων αυτών είναι η ενημέρωση της κοινό-τητας και η προαγωγή της ποιότητας ζωής των ασθενών καιτων οικογενειών τους.

Δραστηριότητες

1. Μηνιαίες ενημερωτικές - εκπαιδευτικές συναντήσειςγια το κοινό στο Κέντρο Ημέρας Ανοϊκών Ασθενών της Εταιρείας.

2. Eκδηλώσεις στις Λέσχες Φιλίας και τα ΚΑΠΗ της Αττικής, αλλά και άλλων Νομών της Ελλάδας με σκοπό την ενημέρωση και τον έλεγχο του γενικούπληθυσμού των ηλικιωμένων για διαταραχές μνήμης.

3. Συνεδρίες Νοητικής Ενδυνάμωσης για ανοϊκούςασθενείς και Ομάδες Μνήμης για υγιείς ηλικιωμένουςσε Λέσχες Φιλίας του Δήμου Αθηναίων.

4. Έκδοση ενημερωτικών φυλλαδίων και εγχειριδίων για τους φροντιστές των ασθενών και το κοινό.

5. Εκπαίδευση γιατρών και άλλων επαγγελματιών υγείαςστα ανοϊκά σύνδρομα.

6. Ημερίδες και επιστημονικά συνέδρια.

7. Επιστημονική έρευνα – εφαρμογή νέων θεραπευτικώνμεθόδων

34

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

Μπορείτε να επικοινωνήσετε με την Εταιρεία Νόσου Alzheimerκαι Συναφών Διαταραχών Αθηνών για:

k να πάρετε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη νόσο Αλτσχάιμερ και τις άλλες μορφές άνοιας

k να ενημερωθείτε για τις τελευταίες εξελίξεις στην έρευνα για τη νόσο

k να αναζητήσετε βοήθεια για σας και τον ασθενή που φροντίζετε

k να λάβετε μέρος στις δραστηριότητες της Εταιρείας

k να προσφέρετε εθελοντικά τη βοήθειά σας

H γραμματεία της Εταιρείας λειτουργεί τις εργάσιμες ημέρες, 09.00 - 17.00, στα τηλέφωνα 210 7013271, 7013266 και 7013291.

Μπορείτε ακόμη να επισκεφθείτε τον δικτυακό τόπο της Εταιρείας στην ηλεκτρονική διεύθυνση: www.alzheimerathens.gr

Τα e-mail της Εταιρείας είναι: info@alzheimerathens.gr καιkentroalz@ath.forthnet.gr

35

36

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

� Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συναφών ΔιαταραχώνΠ. Συνδικά 13, Τ.Κ. 546 43 ΘεσσαλονίκηΓραμμή Βοήθειας: 2310 909000

� Εταιρεία Νόσου Alzheimerκαι Συναφών Διαταραχών ΑθηνώνΜάρκου Μουσούρου 89 & Στίλπωνος 33, Αθήνα, Τ.Κ. 116 36210 7013271, -266, -291

� Σωματείο ΑλληλοβοήθειαςΦροντιστών Ασθενών με Νόσο AlzheimerΚάνιγγος 23 Αθήνα, Τ.Κ. 106 77210 3811612, 210 3811604Γραμμή Βοήθειας: 210 3303678

� Ψυχοθεραπευτική Εταιρεία ΝόσουAlzheimer και Συναφών ΔιαταραχώνΜπουμπουλίνας 25 και Νοταρά 77, Πειραιάς, Τ.Κ. 185 35210 4170546

� Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συναφών ΔιαταραχώνΕλ. Βενιζέλου 123, Κερατσίνι, Τ.Κ. 185 34Γραμμή βοήθειας : 210 4623195

� Σωματείο Άρτας Στήριξης Νόσου Alzheimer και Συναφών ΔιαταραχώνΒ.Πύρρου 54, Άρτα, Τ.Κ. 471 0026810 78595, 6944 680586

� Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών Νομού ΗμαθείαςΚαρακωστή 15, Βέροια, Τ.Κ. 591 00Γραμμή Βοήθειας: 23310 28344

� Ινστιτούτο Alzheimer Βόλου -Κέντρο Ημερήσιας ΦροντίδαςΧατζηαργύρη 110, Βόλος , Τ.Κ. 383 3324210 43448

� Σωματείο Alzheimer ΙωαννίνωνΝοσοκομείο Χατζηκώστα, Λεωφ. Μακρυγιάννη, Ιωάννινα, Τ.Κ. 450 0126510 80420 , 6946 226589

� Παγκύπριος Σύνδεσμος Στήριξης Ατόμων της Νόσου AlzheimerΣταδίου 31Α, Λάρνακα, Τ.Κ. 6020, Κύπρος0035724 627104

� Σωματείο Alzheimer Λάρισας2410 284235

� Σωματείο Alzheimer ΠάτραςΓενικό νοσοκομείο Πατρών, Νευρολογικό Τμήμα Τσερτίδου 1, Πάτρα, Τ.Κ. 263 352610 227969

� Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών Πιερίας23510 46205, 23510 397276932341091

� Σωματείο Alzheimer ΣερρώνΑ ΚΑΠΗ Δήμου ΣερρώνΑγίας Σοφίας, Σέρρες,Τ.Κ. 621 226976 860791

� Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συναφών ΔιαταραχώνΠαράρτημα ΧανίωνΤέρμα Δημητρίου Μπιμπλή,Άγιος Ιωάννης, Τ.Κ. 731 34 Χανιά28210 42022

ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΤAIΡΕΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΛΛΟΓΟΙ ΝΟΣΟΥ ΑΛΤΣΧΑΪΜΕΡ

37

ΔΗΜΟΣΙΑ

� ΑΙΓΙΝΗΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΤηλ: 210 7251315

� ΓΕΝΙΚΟ ΚΡΑΤΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΑΘΗΝΩΝ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗΤηλ: 210 7474536

� ΝΑΥΤΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝΤηλ: 210 7261613-15, 7261148

� ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ «ΑΤΤΙΚΟΝ»Τηλ: 210 5831100

� Α΄ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΙΚΑ (ΜΕΛΙΣΙΑ)Τηλ: 210 6138460

� ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΠΟΛΥΪΑΤΡΕΙΟΚΗΦΙΣΙΑΣΤηλ: 210 6232945

� ΚΕΝΤΡΟ ALZHEIMER ΨΥΧΟΓΗΡΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ «Ο ΝΕΣΤΩΡ» Τηλ: 210 8235050, 8235620,3303678

� ΚΕΝΤΡΟ ΗΜΕΡΑΣ ΑΝΟΪΚΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝΕΤΑΙΡΕΙΑ ΝΟΣΟΥ ALZHEIMER & ΣΥΝΑΦΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΑΘΗΝΩΝΤηλ: 210 7013271, 7013266,7013291

ΙΔΙΩΤΙΚΑ

� ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ «ΥΓΕΙΑ»Τηλ: 210 6867079, 6867099

ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ (links)

� Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχώνhttp://www.alzheimer-hellas.gre-mail: info@alzheimer-hellas.gr

� Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών Αθηνώνhttp://www.alzheimerathens.gre-mail: info@alzheimerathens.gre-mail: kentroalz@ath.forthnet.gr

� Alzheimer Europehttp://www.alzheimer-europe.orge-mail: info@alzheimer-europe.org

� Alzheimer’s Disease International http://www.alz.co.uke-mail: info@alz.co.uk

� Alzheimer’s Associationhttp://www.alz.orge-mail: info@alz.org

ΙΑΤΡΕΙΑ ΜΝΗΜΗΣ ΑΘΗΝΩΝ

38

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

39

ΜΗΠΩΣ ΕΧΕΤΕ ΑΡΧΙΣΕΙ ΝΑ ΞΕΧΝΑΤΕ;

k Ξεχνάτε ονόματα και φυσιογνωμίες ανθρώπων;

k Συναντάτε δυσκολία στο να εκφραστείτε; Ψάχνετε να βρείτε τις κατάλληλες λέξεις;

k Χάνετε τα προσωπικά σας αντικείμενα (γυαλιά, χάπια, κλειδιά);

k Αντιμετωπίζετε δυσκολία στο να κάνετε πράγματα που παλαιότερα σας φαίνονταν πολύ εύκολα, π.χ. να μαγειρέψετε, να οδηγήσετε, να διαχειριστείτε τα οικονομικά σας;

k Ξεχνάτε τα πρόσφατα γεγονότα, παρόλο που θυμάστε πολύ καλά τα παλαιότερα;

k Δυσκολεύεστε να προσανατολιστείτε στο χώρο; Χάνετε το δρόμο σας σε περιοχές που γνωρίζετε καλά;

k Ξεχνάτε τα ραντεβού και τις υποχρεώσεις σας;

k Ξεχνάτε γενικά πολύ περισσότερο απ’ ότι στο παρελθόν;

Εάν αντιμετωπίζετε κάποιες από αυτές τις δυσκολίες και ανησυχείτε

για την εξέλιξή τους, απευθυνθείτε άμεσα σε κάποιον ειδικό.

Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ν Ο Σ Ο Υ A L Z H E I M E R & Σ Υ Ν Α Φ Ω Ν Δ Ι Α Τ Α Ρ Α Χ Ω Ν Α Θ Η Ν Ω Ν

Μ Α Ρ Κ Ο Υ Μ Ο Υ Σ Ο Υ Ρ Ο Υ 8 9 & Σ Τ Ι Λ Π Ω Ν Ο Σ 3 3 , 1 1 6 3 6 Α Θ Η Ν Α

Τ Η Λ Ε Φ Ω Ν Α Ε Π Ι Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Α Σ : 2 1 0 7 0 1 3 2 7 1 , 7 0 1 3 2 6 6 , 7 0 1 3 2 9 1

w w w. a l z h e i m e r a t h e n s . g r

Μ Ε Τ Η Ν Ε Υ Γ Ε Ν Ι Κ Η Χ Ο Ρ Η Γ Ι Α Τ Η Σ