Evde Bakm HizmetlerindeEvde Bakm HizmetlerindeTaburculuk Planlama Taburculuk Planlama Hasta ve Aile EitimiHasta ve Aile Eitimi

Yard. Do. Dr. AyeYldzYard. Do. Dr. AyeYldz

M..Hemirelik YksekokuluM..Hemirelik Yksekokulu

Halk Sal Hemirelii Anabilim DalHalk Sal Hemirelii Anabilim Dal

Evde salk bakm: Kiinin salk sorunu nedeniyle hastane koullarna ihtiyac olmadnda uygun koullar salanarak sal gelitirmek, korumak, srdrmek, dzeltmek ya da sakatlk hastaln etkisini en aza indirerek, bamszln en yksek dzeye karmak amacyla birey ve ailelere yaadklar ortamda sunulan kapsaml salk hizmetleridir

lkemizde evde bakm hizmetleri iin nasl bir model oluturulmal?

Salk Bakanlna bal l salk Mdrlklerinin sorumluluunda kamusal salk kurulularndan olan salk ocaklar,hastaneler ve rehabilitasyon merkezleri evde bakm hizmetlerini yrtmekle sorumludur.

Salk Bakanl ,Sosyal Sigortalar Kurumu,niversite Hastaneleri, rehabilitasyon merkezleri ve zel kurulular bnyesinde taburculuk planlamasndan ve evde bakmdan sorumlu birimlerin kurulmas

Bu birimlerde evde bakmla ilgilenen tm salk ve sosyal hizmet grevlilerinden oluan profesyonellerin ekip olarak almas; ekip iinde hasta ve ailesinin yer almas ve

Bu bireyleri tm ynleri ile tanmas nedeniyle hemirelerin taburculuk ve evde bakm birimlerinin koordinatr olmas

Taburculuk birimi hastann tedavisinden sorumlu hekim ve bakmnda yer alan hemire ile ibirlii iinde faaliyetlerini srdrmeli ve bakm paketi oluturmal

Bakm paketi, Bireyin salk durumu ve gereksinimlerine Aile yaps ve gereksinimlerine Tedavi ve toplumsal bakm olanaklarna

k tutmal Ayrca; gereksinimlerin kim tarafndan

nasl,ne zaman, ne sklkla, hangi ara gerele karlanacana yol gstermeli

Oluturulan bakm paketi Evde Bakm Birimine ulatrlmal

Evde Bakm Birimi mevcut salk sistemi iinde I. Basamak salk kurumlarnda, zel evde bakm irketlerinde ya da hizmeti planlayan hastane yaps iinde oluturulmal

Salk Bakanl

Salk Mdrl

Kamu zelI.Basamak II.Basamak III.Basamak

Evde Bakm Hizmetizel Evde Bakm Kurulular

Poliklinik Hastane

Evde Bakm Hizmeti

Taburculuk PlanlamasTaburculuk Planlamas Hastay hastane sonras bakma ( evde ya da

dier bir kurumda bakma) hazrlamak, bu dneminde hastann bakmnn; kendisi, aile yeleri ya da salk personelince gerekletirilmesine ynelik dzenlemelerin yaplmasna yardmc olmak zere oluturulan, srekli bakm srecinin bir parasdr.

Taburculuk plan, bakm plannn entegral bir parasdr ve bakmn srekliliini salamada nemli bir rol oynar

Taburculuk PlanlamasTaburculuk Planlamas

Ama: Taburculuk, hasta ve aileyi evde bakma

hazrlamak ve bakmn srekliliini salayarak hedeflenen amaca eksiksiz ulamaktr.

Taburculuk planlamas hastann hastaneye kabul sreciyle balar ve hastaneden taburculuuna kadar devam eder.

Taburculuk Plan in Gerekli Veriler Taburculuk Plan in Gerekli Veriler (1)(1)

Hastann salk problemi Daha nceki hastalk ve hastaneye yatma

deneyimi, u anki fonksiyonellik dzeyi ve bakm

gereksinimi Kendine bakm kapasitesi, taburculukta beklenen

fonksiyon dzeyi, Salk problemine ynelik bilgi alglamalar Hasta ve ailenin hastalk ynetimine ilikin bilgi ve

beceri dzeyi

Taburculuk Plan in Gerekli Taburculuk Plan in Gerekli Veriler(2)Veriler(2)

Hasta ve ailenin evde bakm deneyimi ve evde bakma uyum dzeyleri,

Aile yaps, iletiim stilleri, Kltrel deerleri Dini inan ve uygulamalar, Destek sistemleri/yardm amac iin

kullanlan toplum kaynaklar kamet edilen yap ve blgeye ynelik

bilgileri iermelidir

Evde Bakm Kabul KriterleriEvde Bakm Kabul Kriterleri Primer doktor olmas ve doktor onay Hastaya hizmet verecek personelin hastalkla ve

bakmla ilgili yetkinlii Hasta evinin bakm vermeye uygunluu Hasta ya da yasal vasisinin hizmeti kabul etmesi Hasta ve ailesinin bakma katlm konusundaki

olumlu yaklam nerilen plann hasta tarafndan modifiye edilmesi

durumunda medikal ve finansal sorumluluu almas

Evde Bakm Red ve Sonlandrma Evde Bakm Red ve Sonlandrma KriterleriKriterleri

Bakm plannda belirtilen hedeflere ulaldnda Hasta, ev ortamnn ve aile yapsnn evde bakm

balatmaya veya devam ettirmeye uygun olmadnda

Hasta yanndaki kiiler bakmla ilgili eitildiinde Primer doktorun hastann evde bakmyla ilgili

kontrendike verdii kararlarn yanl olduunun danmanlar kanalyla teyit edilmesi durumunda

Evde Bakm Hizmetlerinde Hasta ve Aile Eitimi

ERKERK

Tanm ve ama

Evde Bakm Kapsamnda Hasta ve Aile Eitimi Neden nemlidir?

Eitim Kapsamnda Neler Olmaldr?

Eitim Sreci

Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar

Hasta ve Aile Eitimi (1)Hasta ve Aile Eitimi (1)Salk eitimi iinde yer alan hasta / aile eitimi;

Salkl/hasta bireye, ailesine ve yaknlarna salk ve hastalk ynetimi ile ilgili konularda, onlarn katlm ile, evde bakm iin bilgi ve beceri kazandrma sreci olarak TANIMLANABLR.

Hasta ve Aile Eitimi (2)Hasta ve Aile Eitimi (2)

Hasta ve ailenin; hastalk sreci, tedavi protokolleri, salkl yaam biimi, tbbi tedavi, ila tedavisi, uygun beslenme ve spesifik diyet konularnda kombine olarak eitilmesidir.

Aile, hasta bireyin gereksinimlerini karlamada evde bakm ekibinin yesidir. Sorunlar ile ba etmede hemire ve ailenin bakmdaki sorumluluu n plandadr.

Evde bakm sisteminin yapsnda hemireler bakmn yneticisi ve eitimci roln stlenirken, bakm veren aile bireyleri hastann gereksinimlerini evde bakm ekibi yerine karlayan vekil rolndedir

Evde bakm hemireleri hasta ve ailelerini aralkl olarak ziyaret ederler.

Hasta ve aileleri hemire evden ayrldktan sonra salk bakm gereksinimlerini kendileri ynetmek zorundadr.

Bu nedenle de evdeki hastann bakmnn temel odan eitimoluturur.

Salk personelinin hasta ve aile Salk personelinin hasta ve aile eitiminde amac,eitiminde amac,

Bilisel, duyusal ve psikomotor alanlarda szel, yazl ve grsel iletiimi kullanarak hastann davranlarnda pozitif deiiklik yaratmaktr.

Hasta / Aile eitiminde temel ama;yalnzca bilginin kazanlmas deil, sal gelitirip srdrecek davran deiikliinin kazanlmasdr.

Evde Bakm Hizmetlerinde Hemirenin Evde Bakm Hizmetlerinde Hemirenin Eitim amalarndan bir dieri,Eitim amalarndan bir dieri, Evde bakm ekibinin giriimi olmadan

gerekli bakm salayabilecek, becerili bakm verici yetitirmek olmaldr.

zet olarak; Evde bakm sisteminde kilit insan gc olarak nitelendirilen hemirenin en nemli rol hasta ve ailelerine salklarn ve yaamlarn olumlu etkileyecek "salk davranlarn retmek ve hastann z-bakm gcn gelitirmektir.

Eitim Kapsamnda Neler Eitim Kapsamnda Neler Olmaldr?(1)Olmaldr?(1)

Mevcut salk sorunu /Hastalk ve prognozu, Hastalk ya da salk sorununun gnlk yaam

aktiviteleri zerindeki etkisi, Tedaviler, ila uygulamalar ve yan etkileri, Geliebilecek tehlike belirtileri, komplikasyonlar ve

acil durumlar, Bakma ynelik uygulamalarn ev ortamna gre

dzenlenmesi, uygun ara ve gereler Bakm verirken dikkat edilecek noktalar

Eitim Kapsamnda Neler Eitim Kapsamnda Neler Olmaldr? (2)Olmaldr? (2)

Salkl yaam biimi davranlar ve z-bakm Stresle ba etme ve Problem-zme stratejileri Sosyal destek salanabilecek kurulular (Aile

destek ve yardmlama gruplar) Acil ya da kriz durumlarnda yararlanlacak

merkezler, kurulular ve ulam Rehabilitasyon ve hastann kendi olanaklar iinde

yapabilecei bo zaman aktiviteleri

Evde bakm hemireleri, hasta Evde bakm hemireleri, hasta ve ailesine eitim planlarken,ve ailesine eitim planlarken,

"Nasl eitiriz?" ve "Hasta Nasl renir?" sorularn kendilerine sormas gerekir.

nsanlar; Okuduklarnn %10 ittiklerinin % 20sini Grdklerinin %30unu Hem grp hem iittiklerinin %50sini Sylediklerinin % 70ini Yapp - sylediklerinin % 90n

hatrlarlar.

SALIK ETMNN AAMALARI:SALIK ETMNN AAMALARI:

yi anlamak ve renmek kna etmek, inandrmak Yapmak, yaptrmak Tekrar ettirmek, altrmak

Hemire salk sorunu ile ilgili eitim gereksinimlerini tanmlamak iin sistematik sreci kullanr.

Tutum ve davran deiiklii oluturmak iin sre dorultusunda hazrlad eitim plann / programnuygular.

Evde bakm hemiresi;

Bireyin eitim gereksinimlerini hasta ve aile ile birlikte belirlemelidir.

Eitim gereksinimlerinin karlanmas iin aile ile birlikte plan yapmaldr.

HASTA /ALE ETM SRECHASTA /ALE ETM SRECBilimsel yaklam bir baka deyile sorun zmlemeyi yanstan retme renme sureci, doal olarak hemirelik sreciyle btnlemitir.

Sre; verilerin toplanmas, tanlama, planlama, uygulama ve deerlendirme aamalarndan oluur

VER TOPLAMA:1VER TOPLAMA:1Hasta ve aile yelerinin eitim / bilgi

gereksinimlerine ynelik veriler: (Saln srdrlmesi, salk, hastalk ve bakm hakkndaki bilgi, dnce, inan ve deerler, deneyimler, bakm tehdit eden etkenler vb)

renme kapasitesine ynelik veriler:(Zihinsel. fiziksel ve emosyonel gelime dzeyi, duyu organlarnn durumu, zihinsel yeterlilik, eitim dzeyi vb.)

VER TOPLAMA:2VER TOPLAMA:2 Eitime gdlenme/istek duymaya ynelik veriler:

renme istei duyma renmeyi olumlu olarak etkiler. Sosyo-kltrel yap salk hizmeti verenlere kars gsterilen tutum. (Ar, yorgunluk vb. zellikler dikkate alnr)

Eitim ortamna ynelik veriler: Ev ortamnda eitimi destekleyecek ekilde dzenlenmesine ynelik verilerdir.

Eitimde gerekli olan kaynaklara ynelik veriler:Ev artlarnda bakm iin kullanlmas gereken aralarn salanmas, bror, kaynak kii, kurum, destek hizmetleri vb. hakkndaki verilerdir.

HEMRELK TANISI : HEMRELK TANISI : Veriler toplandktan sonra hemire bunlar

deerlendirir ve renme alann dikkate alarak (bilisel, duyusal, davransal) spesifik renme gereksinimini belirten hemirelik tansn koyar.

Bilgi eksiklii olarak ifade edilen hemirelik tans gerekli aklamay iermelidir. rn: Bilgi eksiklii: Uygulanacak beslenme program hakknda bilgi eksiklii

renme, bireyin dnce ve davrannda bir deiiklik oluturmada hepsinin nemli olduu 3 boyuttan oluur.

Bunlar:Bilisel (Kognitif) renme: Bilisel renme, dnme, hatrlama, karar verme, sonu karma ve sonuca ulama gibi zihinsel faaliyetleri ierir. Hastalk sreci, ila ve tedaviler hakkndaki bilgilerin hasta ve bakm veren kiilere verilmesi bu tr renmeyi kapsar.

Duyusal (Affektif) renme: Hasta ve bakm veren kiilerin tutum, duygu ve inanlarna hitap eder. Duygular, tutumlar ve inanlar hasta eitiminde sklkla ihmal edilir. Gven ve iyi bir iletiim duygusal renmenin temelidir. Cesaretlendirme duygularn ifade edilmesini salama ve salk / hastalk inanlarn aklama bu tip renmeye girer.

Psikomotor renme: Fiziksel becerilerin renilmesini kapsar. Psikomotor renme renmenin en somut eklidir. Bu nedenle deerlendirme de daha kolaydr. Bu tr renme adm adm olur ve basitten karmaa doru gidilir (rn: pansuman uygulamas).

PLANLAMAPLANLAMA : :Hemire renme gereksinimlerini belirleyip hemirelik tansn koyduktan sonra eitim plann hazrlar.

rnein; Hasta birey asndan ele alndnda plann hazrlanmasnda zellikle; hastalk ve hastaln tedavisinin kavranmas, bunlarn gnlk yasam aktiviteleri zerindeki etkileri ve evde bakmn ynetimi zerinde nemle durulmaldr.

Planlama srasyla;Planlama srasyla; Eitim hedeflerinin belirlenmesi.

Eitim nceliklerinin saptanmas.

Eitimde uygun yer, zaman ve gerekli srenin belirlenmesi.

Eitim stratejisi, yntemi ve tekniklerinin seilmesi.

Deerlendirme yntemlerinin saptanmas.

Kullanlacak kaynaklarn, materyalin belirlenmesi etkinliklerini ierir.

UYGULAMA:UYGULAMA: Eitim plannn ev ortamnda uygulanmas bireysel yaklam ve

uygun olan retim yntemleri ile gerekletirilir. Bu yntem ve teknikler arasnda sklkla dz anlatm, bire-bir retim, grup retimi, demonstrasyon, tartma, soru-cevap, rol oynama yer alr. Uygulamada;

Kltrel yap dikkate alnmal, anlalr bir dil kullanlmaldr.

Gerekli tekrarlar yaplmaldr. Eitim materyali eitim dzeyi ve gerek ortam dikkate

alnarak hazrlanmaldr. Yetikinlerde yetikin eitimi/andragojik yaklam tercih

edilmelidir.

Gstererek ve yaptrarak retin: Bireye bir iin nasl yaplacann retilmesi iin u aamalar izlenmelidir.

YAP GSTER YAPTIR TEKRARLAT ALITIR

Bu yntemde renen, rahat ve yaplan grebilir olmal, hemire her adm anlatarak ve yapl nedenini aklayarak ilemin kilit noktalarn tekrarlamal, renene ilem yaptrlmaldr. (Trakeostomi bakm gibi)

Deerlendirme:Deerlendirme:

Aile eitiminde hedeflenen davran deiikliklerine ulalp ulalmad, bir baka deyile renmenin ne lde gerekletii deerlendirme yntemleriyle belirlenir.

Sklkla kullanlan yntemler; soru sorma ve gzlemdir. Deerlendirme sonunda gerektiinde retim stratejileri gzden geirilerek, retim yeniden planlanp uygulanr.

Kayt tutma :Kayt tutma :

Srecin tm aamalar ile ilgili kaytlar tutulmaldr.

Evde bakm gerektiren bireylerin sre iinde salk durumlarn tehdit eden, ciddi bir komplikasyon ya da tehlike belirtisi saylabilecek deiiklikler yaamalar kanlmazdr.

Bireyin bakmndan sorumlu olan aile yelerinin salk durumundaki deiiklikleri fark etme ve alnacak nlemler konusunda profesyonel yardma ve eitime gereksinimleri vardr.

Bu yardm ve eitimle tedavi sreci hzlanacak, gereksiz hastaneye yatlar ve aile yelerinin tkenmilik yaamalar nlenebilecektir.

Hastada Geliebilecek Tehlike Belirtileri(1)Hastada Geliebilecek Tehlike Belirtileri(1)1.GeneI Belirtiler : " tah kayb, nbet, ba dnmesi,

ate, ba ars, uykusuzluk, zafiyet, sersemlik hissi, hissizlik ve karncalanma, ar, ilik " en yaygn belirtilerdir.

2.Deri Belirtileri: hastann deri renginde ve yapsnda grlen deiikliklerdir. (rn:solukluk/ siyanoz, kzarklk, koyulama, benlerde deiiklik, dem)

3.Mental durum belirtileri: Kiilikte grlen deiiklikler, aknlk belirtileri, hafza kaybdr.

4.Gz Belirtileri: " Ani gelien bulank grme, ift grme, k halkalar, a hassasiyet" gibi grme bozukluklar ile ortaya kan tehlike iareti belirtileridir.

Hastada Geliebilecek Tehlike Belirtileri(2)Hastada Geliebilecek Tehlike Belirtileri(2)

5) Kalp ve Akcier Belirtileri: Zorlu solunum, sesli solunum, gs ars, nabz atm ve saysnda deiiklik, ksrk ve balgam karma

6) Boaz ve Sindirim Yollar Belirtileri: Yutma gl, kabzlk, dkda kan bulunmas

7) riner Belirtiler: idrar yapma alkanlklarnda deiiklikler, idrar grnm ve kokusunda deiiklikler

Evde Bakm Hemirelerinin ;

Hasta ve ailesini belirti kontrol ve deerlendirme yntemleri konusunda eitmeleri;

Acil durumlar iin eylem plan belirleyerek aileye rehberlik yapmalar gereklidir.

DKKAT EDLECEK NOKTALARDKKAT EDLECEK NOKTALAR

Eitim programlar bireyden bireye ve tanya gre farkllk gsterir. Bu nedenle birey zelliklerine ve tanya gre eitim plan hazrlanmaldr.

Eitim plan, bireyin durumundaki deiikler dorultusunda deitirilmeli ve gncellenmelidir.

Eitimde salkl / hasta birey ve ailenin srecin her aamasna etkin bir ekilde katlmas temel edir. Eitimin etkili olabilmesi iin, aile ve salk personeli arasnda aktif ibirlii gereklidir.

Unutulmamaldr ki; Hasta, biyopsikososyal bir bireydir. Bu nedenle hastalkla ilgili eitimlerin yan sra sal gelitirici ve koruyucu nlemlerle ilgili eitim gereksinimleri de vardr.

Evde Bakm Hizmetlerinde Eitim, koruma dzeyini de iine almakla birlikte daha ok tersiyer dzeye yneliktir.

Evde Bakm Hemiresi hasta ve ailesi iin primer kaynaktr ve bakm koordine eden kiidir. Primer bakm verici deildir.

Hemire evde bakm srecinde eitimci rol ile birlikte danman ve kaynak kii olma sorumluluunu da stlenmitir.

EVDE BAKIMEVDE BAKIM TABURCULUK PLANLAMA TABURCULUK PLANLAMA HASTA VE ALE ETM HASTA VE ALE ETM

KAYNAKLAR am O, Grkan A.: (1998) izofreni Hastalarnn EEvde Bakmnn

ncelenmesi, I. Ulusal Evde Bakm Kongresi Kitab, stanbul, Ed. Gler Cimete, s:201-206

Kutlu Y, Pektekin .: (1998) Psikiyatrik Bozuklua Sahip Hasta ve Ailelerinin Evde Eitimi, I. Ulusal Evde Bakm Kongresi Kitab,1998, stanbul, Ed: Gler Cimete, s: 277-282

Nahcivan N: (1998) Evde Bakm Srecinde Hastada Gelien Tehlike Belirtilerinin Deerlendirilmesi, I. Ulusal Evde Bakm Kongresi Kitab,stanbul .Ed: Gler Cimete, s:213-220

Nies M.A.,McEwen M.: (2001) Community Health Nursing Promotion The Health Of Population , W.B: Philadelphia, p:142-164-803-804

Smit C.M.: (2000) Community Health Nursing Theory and Practice, 2.nd Ed., W.B. Saunders Company, Philadelphia,p:771-774, 842-866.

Taocak G., Kaya H.:(1998) Aile Eitimi, I. Ulusal Evde Bakm Kongresi Kitab,stanbul .Ed: Gler Cimete,s:239-241