สตรนยมทถกรอสราง: การศกษาการผนกกาลงของผหญงในกรงอานาจผชายในนวนยายเรอง ‘เมยจาว’ ของ เอม ทาน 1

Feminism Deconstructed: A Study of Female Bonding in a Patriarchal Society in Amy Tan’s The Kitchen God’s Wife

อษา พดเกต บทคดยอ บทความนศกษานวนยายเรอง เมยจาว (The Kitchen God’s Wife) ของ เอม ทาน โดยมงประเดนศกษาไปทแนวคดแบบสตรนยมทผ เขยนไดเสนอไวผานการผนกกาลงของตวละครหญงในเรอง และใชแนวคดแบบรอสรางมาวเคราะหแนวคดสตรนยมดงกลาว ทาใหเหนวาผหญงไมจาเปนทจะตองเปลยนแปลงบทบาทในสงคมของตนเองเพอการดารงอยในโลกของผชาย การดาเนนบทบาทแบบฉบบของผหญง กลาวคอ การทาหนาทภรรยา และแม นนเปนพนททใหอานาจกบผหญงโดยทไมมใครสามารถจะแยงชงไปได คาสาคญ : สตรนยม, รอสราง, เอม ทาน, เมยจาว

Abstract This article studies Amy Tan’s novel, The Kitchen God’s Wife. The study focuses on the feminist aspects that the novel presents through the idea of female bonding of various female characters. The aspects of feminism are then analysed using Jacques Derrida’s theory of deconstruction. This is to demonstrate that, contrary to the general view of liberal feminism, a woman does not have to change her roles in the society and assume a man’s roles in order to survive in the patriarchal world. The traditional roles of a wife and a mother can designate female power in areas inaccessible to men. Key words : feminism, deconstruction, Amy Tan, The Kitchen God’s Wife 1 บทความนไดรบทนวจยสนบสนนจากคณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร ประจาปพทธศกราช 2550

บทนา เอม ทาน และนวนยายเรอง The Kitchen God’s Wife

เอม ทาน (Amy Tan) เปนนกเขยนสตรเชอสายเอเชยทผลตผลงานประพนธทมคณภาพ เปนทยอมรบกนในแวดวงวรรณกรรมโลก งานเขยนของนกเขยนผ นสะทอนความเชอและความคดของผหญง โดยเฉพาะผหญงจนทถกบบคนจากสภาพแวดลอมทใหอานาจกบผชายในการตดสนใจ และชขาด ทาใหตวละครหญงของเอม ทาน ตองฝาฟน ดนรนเพอเอาตวรอดในสภาวะทถกบบคนอยเสมอ วธหนงทชวยใหผหญงเหลานนดารงอยไดในกรงอานาจของผชาย กคอการผนกกาลงกนในหมผหญงและการชวยเหลอซงกนและกน การผนกกาลงชวยเหลอกนในบรรดาตวละครหญงเหลานทาใหงานเขยนของเอม ทาน เปนผลงานทมกลนอายความเปนสตรนยมอยางหลกเลยงไมได และเปนแบบอยางของการพยายามเอาตวรอดของสตรเพศในโลกทใหอานาจเดดขาดกบผ เปนชาย ทาใหเกดสงคมเลกๆ ขนในสงคมใหญ ทมผหญงเปนผ ดาเนนเรอง แตถงกระนนกตามบทบาทของผหญงเหลานกยงถกจากดอยในบทบาททสงคมมอบหมายใหผหญงเปนผกระทา เชน บทบาทภรรยา และบทบาทแม สตรนยมในงานเขยนของเอม ทานจงมแงมมทซบซอนกวาจะเปนเพยงการลกขนตอสกบอานาจของผชายเพอชงฐานอานาจในสงคม หากแตเปนแบบอยางของการพยายามยนหยดและการเอาตวรอดในสงคมของผหญงโดยทไมจาเปนตองฉกออกไปจากบทบาทเดมของตน การหาทางออกเชนนนาจะเปนทางออกทดสาหรบผหญงจานวนมากในสงคมทคานอานาจยงโนมหนกไปทางฝงของมนษยเพศชาย นวนยายเรอง The Kitchen God’s Wife ของเอม ทาน มเนอหาเกยวกบการตอสของ ผหญงในโลกเกา (เมองจน) และในโลกใหม (อเมรกา) มมตของการตอสทงในดานของพนท และเวลา มปมขดแยงในหลายๆ ดาน เชน เพศ ชนชน และ อาย นวนยายเรองนสะทอนความเปนผหญงในความหลากหลายของเวลาและพนทไดอยางดยง การศกษาเกยวกบการผนกกาลงของผหญงใน นวนยายเรองนจงนาจะเปนตวอยางทดของการพยายามเอาตวรอดของผหญงในหลายๆ สถานการณ ทไมจาเปนจะตองใชความรนแรง หรอการกาจดกลมอานาจเดมของผชาย ทาใหผหญงสามารถยนหยดอยไดในพนทของตนเองอยางภาคภมใจ ทาหนาทภรรยา และมารดาทดไดดวยความรสก เทาเทยมกบมนษยอกเพศหนงในสงคม

วตถประสงคของการวจย เพอวเคราะหวธคดและแนวทางการปฏบตตนของตวละครหญง เพอใหอยรอดในสงคม แบบปตาธปไตย ในนวนยายเรอง The Kitchen God’s Wife ของ เอม ทาน

วธการวจย การวจยครงน เปนการศกษาและวเคราะหนวนยายเรอง The Kitchen God’s Wife ของ เอม ทาน โดยใชกรอบทฤษฎแบบสตรนยม (Feminism) และทฤษฎรอสราง (Deconstruction) แบบการตความแยงคาคตรงขามของ ชารค แดรดาร เทานน

ทฤษฎและกรอบแนวคดทเกยวของ ลทธสตรนยม (Feminism)

แมจะมการบนทกไวทวไปวาลทธสตรนยม (feminism) ไดถอกาเนดขนในตอนปลายศตวรรษท 19 (Kaplan, 1998, p. 595) แตความคดแนวสตรนยมทมรากฐานอยบนความเชอในความเสมอภาคและความเปนอสระของผหญงและผชายนนมประวตความเปนมายาวนานเทากบประวตศาสตรมนษยชาตเลยทเดยว หากความแตกตางทางเพศเปนปจจยของความไมเทาเทยมกนทางสงคมมาตงแตระยะเรมตนของเผาพนธมนษย การดนรนตอส เพอแสวงหาความเสมอภาคกคงจะไมใชความคดของสตรผถกกดขในยคหลงๆ เทานน ผหญงสมยใหมทมการศกษา ไดประกาศความตองการของตวเองออกมาไดอยางชดเจนเปนตวอกษรจนกลายมาเปนสญลกษณของกระบวนการเคลอนไหวเพอสทธสตร และในขณะเดยวกนกกลายเปนกรอบกากบความเชอทวาความคดแบบสตรนยมเปนความคดของผหญงยคใหม มอสระ มความเปนตวของตวเองสงเนองมาจากความมนอกมนใจทถกบมเพาะมาดวยการศกษาททดเทยมกบผชาย จนทาใหเกอบจะลมไปวาความตองการความเทาเทยมและสทธเสรภาพในการดารงชวตอยของสตรเพศนนเปนสงทเปนสากล ไมไดถกตกรอบไวดวยขอจากดทางเวลา สถานท หรอ การศกษา แมวาเวลา สถานท และการศกษา จะเปนขอจากดในการแสดงออกถงความเจบปวดและความกดดนของผหญงบางกลมกตาม เนองจากความคดแบบสตรนยมเกดขนมาจากความเหลอมลาทางสงคม เศรษฐกจ และการเมอง ดงนนคาวา สตรนยม ในความหมายกวางๆ จงครอบคลมไปถงทฤษฎทางสงคม การเคลอนไหวทางการเมอง และหลกปรชญาทเกยวของกบอสรเสรภาพของผหญง (Peck and Coyle, 2002, p. 184) โดยมหลกการพนฐานวา เพศไมควรจะเปนปจจยในการบงชอตลกษณและสทธทางสงคม การเมอง และเศรษฐกจของมนษย ประเดนสาคญทมกจะถกนามาอภปรายกนอยเสมอคอ คานยมชายเปนใหญ หรอ ปตาธปไตย (patriarchy) ทศนคตแบบเหมารวม (stereotyping) การมองผหญงเปนวตถทางเพศ (sexual objectification) และ การกดขทางเพศ (sexual oppression)

ทฤษฎรอสราง (Deconstruction) ทฤษฎรอสราง (Deconstruction) เปนทฤษฎการวเคราะหภาษาทมงพนจความซบซอนของการตความหมาย ซงนอกจากจะตองมการศกษาความหมายในตวอกษรทปรากฏใหเหนอยแลว กยงจะตองมการศกษาถงความหมายของสงทถกมองขามไป หรอละไวในฐานทเขาใจกนอกดวย ชารค แดรดาร(Jacques Derrida) (Peck and Coyle, 2002, pp. 145-150) ผตงชอทฤษฎนในชวง

ทศวรรษท 1960 อธบายยอนแยงความคดของนกทฤษฎโครงสรางนยม (Structuralism) ทเชอวาภาษาของมนษยประกอบไปดวยคาทมความหมายตรงกนขามกนอยเสมอ แดรดารตงขอสงเกตไวในบทความชอ Of Grammatology (Derrida, 1986, pp. 94-119) วาการตความคาคตรงกนขามแตละคตามความคดแบบโครงสรางนยมนน เรามกจะตความคาหนงให “เหนอ” กวาอกคาหนงเสมอ เชน เราใหความสาคญของ

“คาพด” (speech) มากกวา “ขอเขยน” (writing) “ความเหมอน” (identity) มากกวา “ความแตกตาง” (difference) “การมอย” (presence) มากกวา “การหายไป” (absence) “การควบคม” (mastery) มากกวา “การยอมจานน” (submission) “ชวต” (life) มากกวา “ความตาย” (death)

ความสาคญของคาทถกใหคาไมเทากนน ทาใหเกดความเหลอมลาขนระหวางคาในภาษา ซงสะทอนใหเหนถงความไมสมดลของอานาจทสบทอดผานทางประวตศาสตร (historical power imbalances) ในรปแบบภาษา วฒนธรรม และความเชอ หรอกลาวอยางงายๆ ไดวา หลายๆ สงในสงคมถกมองวามความสาคญและมอานาจไมใชเพราะวาสงเหลานนมคณสมบตทดเหนอสงอนๆ แตเปนเพราะวาคนในสงคมมกจะจบคความคดทแตกตางเขาไวดวยกนและพพากษาวาคตรงขามเหลานมขวบวกและลบ หากขวบวกเปนขาว สงทมสดาทงหมดกจะกลายเปนขวลบไปโดยอตโนมต ความคดเชนนเปนการเสรมแรงใหสงทถกมองวาเปนขวบวกมอานาจและอภสทธไมเฉพาะเพยงแตในดานการใชถอยคาภาษาเทานน แตยงมขอบเขตถงองคประกอบอนๆ ของสงคมดวย ไมวาจะเปน วฒนธรรม ศาสนา การศกษา และการเมองการปกครอง ความคดรอสรางเปนการมองตางมม กระต นใหผ ศกษามอง “ขวลบ” ดวยมมมองทเปลยนไป มการพลกกลบปฏวตการใหอานาจบวก ลบ แบบเดม ทาใหสงทเคยถกเงามดบดบงอยไดสาแดงความสาคญของตนออกมา โดยมงทดแทนแกไขสมดลทเสยไป ภายใตกรอบการรอสรางนเอง “ความแตกตาง” กลายมาเปนสงทมความโดดเดนเหนอ “ความเหมอน” “การยอมจานน” อาจมคณคาความนาสนใจมากกวา “การควบคม” และ “ความตาย” อาจมความหมายมากกวา “ชวต” การพลกผนของการใหคณคาเชนน ทาใหเกดกระแสความคดอสระแบบยอนศรมากมายในกระบวนการดานตางๆ ของสงคม อาทเชน การเคลอนไหวเพอเรยกรองสทธของชนกลมนอย ทถกกดดนดวยประเดนดานเพศ ชาตพนธ และ ศาสนา การหนกลบไปสวถธรรมชาตดวยวธตางๆ เชน การบรโภคอาหารชวจต และการบาบดโรคดวยการแพทยแบบทางเลอก

สทธสตรแบบสมานฉนท (ดเชงอรรถ)

การเคลอนไหวเพอสทธสตรเปนความพยายามหนงทสาคญในปรบดลอานาจทางสงคมทเอนเอยงไปทางผชายใหมความเสมอภาคระหวางเพศมากขน ผ เรยกรองสทธสตรทงหญงและชายตองการทจะเสนอศกยภาพของผหญงใหปรากฏชดเจน เปนทยอมรบโดยถวนทว ภาพของผหญงเกง มความสามารถทดเทยมหรอเหนอกวาผชายจงกลายมาเปนภาพแทนกระบวนการเคลอนไหวเพอสทธสตรทเหนกนจนเจนตา และความเชอทวาการใหอานาจกบเพศหญงจะเปนวธแกปญหาในสงคมปตาธปไตย กเปนความคดทพบไดจนเจนใจ อยางไรกตาม การเสรมอานาจและศกยภาพของผหญงโดยกระบวนการเคลอนไหวเพอสทธสตรดงทกลาวมามใชทางออกไปสความเทาเทยมกนในสงคมเสมอไป การแกปญหาแบบหนามยอกเอาหนามบงเชนนอาจจะทาใหเกดความสาแกใจในกลมผ เคลอนไหวเทานน แตไมสามารถทาใหคานอานาจในสงคมอยในระดบสมดลได เพราะกลมผ เคลอนไหวไดประเคนสทธอานาจมาตงไวทฝงของผหญงจนทาใหเกดการพลกคานอานาจใหโนมเอยงมาทางสตรเพศและเกดความแตกแยกและเหลอมลาในระดบทซบซอนและกวางขนกวาเดม เชน ความเหลอมลาของสทธเสรภาพระหวางสตรผวขาว และสตรผวส เพอทจะทาใหเกดความสมดลอยางแทจรงขนในสงคม จงตองมการ “รอสราง” ความคดแบบสทธสตรแนวเสรนยมแบบทกลาวมา โดยเนนการสรางกระบวนคดแบบสมานฉนท หาทางประนประนอมไมใหความแตกตางทางเพศทาใหคานอานาจเสยสมดลไป การสรางสมดลเชนนไมนาจะเปนเรองยาก เพราะหากพจารณาจากสงทมอยในธรรมชาตแลว สงทถกสรางมาใหคกน เชนเพศหญง เพศชาย น กจะมการถวงดล คานอานาจกนอยในท เพอความอยรอดของทงสองฝาย มมมองของมนษยตางหากททาใหเกดความเหลอมลาในการปฏบตตอกน และกลายมาเปนภาพแทนทบดเบอนไปจากสงทกาเนดมาจากธรรมชาต ผลการวจย: การผนกกาลงของผหญงในกรงอานาจของผชาย

เรองยอ The Kitchen God’s Wife นวนยายเรอง The Kitchen God’s Wife เปดเรองดวยเสยงบรรยายของ เพรล ลย แบรนดท (Pearl Louie Brandt) ซงเปนหญงเชอสายจน สญชาตอเมรกน มารดาของเพรล เปนชาวจนอพยพ สวนบดาของเพรลเปนชาวอเมรกนเชอสายจน เพรลทางานเปนนกบาบดการออกเสยง(Speech therapist) ในเมอง ซาน โฮเซ (San Jose) วนหนง วนน ลย (Winnie Louie) มารดาของเพรล ไดโทรศพทมาขอใหเพรลเดนทางมารวมงานหมนของ ปาว ปาว (Bao-Bao) ลกพลกนองของเพรล ในซานฟรานซสโก (San Francisco) เพรลลงเลทจะไปรวมงานสงสรรคกบญาตชาวจนของเธอ แมลกๆ แลว เธอรวาเธอจะรสกผดหากไมไดเขารวมงานตามทมารดาขอรอง สองวนกอนวนงาน มารดาของเพรลโทรศพทมาหาเธออกครง เพอแจงขาววาปาต (Auntie Du) ไดเสยชวตแลว และจะจดพธฝง

ศพกอนวนหมนของปาว ปาว ดวยเหตน เพรลจงเดนทางมาทซานฟรานซสโก กบบตรสาวทงสอง คอ เทสซา (Tessa) และคลโอ (Cleo) และสามของเธอ คอ ฟล แบรนดท (Phil Brandt) เมอกลบมาถงบาน นาเฮเลนซงเปนมารดาของปาว ปาว และเปนหนสวนกจการรานดอกไมกบมารดาของเพรล ไดกระซบขอรองใหเพรลบอกความจรงกบวนน วาเพรลเปนโรคปลอกประสาทเสอมแขง (multiple sclerosis) ททกคนในครอบครวร ยกเวนมารดาของเพรลเอง เฮเลนบอกวาตวเธอเองนนกเปนเนองอกในสมองและไมตองการทจะจากโลกนไปทงๆ ทรวาวนนยงไมรความจรงเรองโรครายของเพรล เฮเลนยงบอกดวยวาถาหากเพรลไมยอมบอกความจรงกบวนน เธอจะเปนคนบอกวนนใหรเรองนเอง หลงจากนน เฮเลนกไปกระซบวนนและขอใหวนนเลาเรองอดตของตวเองใหกบเพรลฟง เพราะเธอไมอยากจะเกบความลบเหลานไวจนวนตาย ในทสดแลวผอานกจะไดทราบวาเนองอกในสมองของเฮเลนนนไมมอนตรายใดๆ และตวเฮเลนกทราบด เธอเพยงตองการจะวางแผนใหวนน และเพรลพดความจรงตอกน เมอเนอเรองดาเนนมาถงจดน เสยงบรรยายในเรองกเปลยนเปนเสยงของ วนน ลย ผ เปนมารดาทเลาเรองในอดตของตนใหเพรลฟง กอนจะมาตงรกรากอยทสหรฐอเมรกา วนนตองเผชญกบความทกขยากแสนสาหส มารดาของเธอทงเธอไปตงแตเธอยงเดก โดยทไมมใครรสาเหตทแนนอน หลงจากนน เหวยล (Weili ชอเดมของวนน) ถกนาไปฝากใหลงและปาของเธอเลยง เหวยลตองเผชญกบความลาเอยงของลงกบปาททมเทความรก ความเอาใจใสใหกบพนท (Peanut) บตรสาวแทๆ ของตน เมอโตเปนสาวเธอกถกบงการใหแตงงานกบเหวนฝ (Wen Fu) พอของเหวยลซงเปนคนมฐานะไดจดสนสอดทองหมนไวใหมากมาย แตเหวนฝ กไดนาทรพยสนเงนทองไปใชจนหมด สามของ เหวยล เปนคนจตใจตา นสยหยาบชา กรยากระดาง ฝกใฝความรนแรง และขขลาด ตลอดระยะเวลาทอยกบเหวนฝ เหวยลตองทนทรมานทงกายและใจ ในขณะเดยวกน เธอกตองยายทอยหลายครงดวยผลกระทบจากสงครามโลกครงท 2 และตองเสยบตรไปหลายคนทงจากความโหดรายของเหวนฝ และจากโรคภยไขเจบ และในระหวางสงครามเหวยลไดรจกกบหหลาน (Hulan ชอเดมของเฮเลน) วนนไดเปดเผยความจรงใหเพรลรวาแททจรงแลวเฮเลนและวนนไมไดเปนญาตกนตามทครอบครวในสหรฐเขาใจกน แตเปนเพยงเพอนสนททกอดคอฝาฟนความทกขยากมาดวยกน วนนตองโกหกวาเฮเลนเปนภรรยาของนองชายของเธอทตายไปแลว เพอทจะชวยใหเฮเลนอพยพตามเธอเขามาอยในประเทศสหรฐอเมรกาได ในอเมรกาวนนเรมตนชวตใหมกบสามคนทสองของเธอคอ จมม ลย (Jimmy Louie) ซงเปนผชายทสภาพ ออนโยน เปนสามและเปนบดาทด จมมเสยชวตตอนทเพรลยงเปนวยรนอย วนนพบกบจมมทเมองจนในงานเตนรา จมมเปนชาวอเมรกนเชอสายจนทสภาพออนโยน และเปนผตงชอภาษาองกฤษใหกบทงวนนและเฮเลน วนนพยายามหลบหนจากเหวนฝ เพอจะมาตง

ตนชวตใหมกบจมมแตในทสดเธอกถกจบไดและตองตดคกเปนเวลาหลายป จมมอดทนรอคอยจนกระทงวนนพนโทษออกมาจากคก เขาจงชวยเธอใหเดนทางมาอเมรกาและเรมตนใหมดวยกนในฐานะสาม ภรรยา แตกอนทวนนจะจากประเทศจนมา เธอถกเหวนฝ ขมขน สงทเพรลลกสาวของเธอตองทาใจยอมรบกคอ มความเปนไปไดวาเพรลเองนนเปนบตรของเหวนฝ ไมใชบตรของจมม ลย อยางทเพรลเขาใจมาตลอด วนนยงไดบอกลกสาวของเธออกวาตอนนเธอรสกเปนอสระจากความ ชวรายของเหวนฝ อยางแทจรงแลวเพราะเธอเพงไดรบขาวจากเบตตคนสวย (Beautiful Betty) เพอนเกาสมยอยประเทศจน วาเหวนฝ เสยชวตแลว เมอวนนเลาเรองของตวเธอเองจบแลว เพรลกบอกความลบเรองโรคปลอกประสาทเสอมแขง ใหวนนฟง กวาจะถงงานหมนของปาว ปาว ทงแมและลกตางกไดรจกกนดยงขน และเคารพในความคด ความเชอของกนและกนมากขน ในตอนทาย เฮเลนกยงไดชกชวนใหวนนและเพรลเดนทางไปประเทศจนกบเธอ ซงจะเปนการเดนทางเพอคนหาตวตนทแทจรงของผหญงทงสามคนน

เมยจาว: ผหญงเปนเมย ผชายเปนจาว ในเมองจนเมอนานมาแลว มชาวนาผมงคงคนหนงชอวา จาง (Zhang) เขาเปนคนโชคดมาก ปลาตางกกระโดดเขามาในแมนาของเขา หมตางกพากนมาหากนในทดนของเขา ฝงเปดบนอยเหนอสวนของเขาหนาแนนราวกบกอนเมฆ และทงหมดนกเปนเพราะวาเขาโชคดมภรรยาทขยนขนแขงชอวา กว (Guo) เธอจบปลาใหเขาและดแลหมใหเขา ปแลวปเลา เธอทาใหฝงเปดของเขาอวนพ ทาใหเขารารวยขนเปนทวคณ จางมทกอยางทเขาสามารถจะหามาได ตงแตในนา บนดน และบนทองฟา แตเขากยงไมพอใจ เขาตองการจะเลนสนกกบสาวงามรกความสาราญนางหนงทชอวา เลด หล (Lady Li) วนหนงเขากพาเธอกลบมาบานดวยและบงคบใหภรรยาผแสนดของเขาทาอาหารใหหลอนกน เมอเลด หล ขบไลภรรยาของเขาออกจากบานไป เขากไมไดวงออกไปรองตะโกนวา “กลบมาเถอะ ภรรยาผแสนด กลบมาเถอะ” จางและเลด หล คลอเคลยในออมกอดของกนและกนอยางมอสระ ทงสองผลาญเงนราวกบวามนเปนนาสกปรก พวกเขาฆาเปดเพยงเพอทจะกนลนของมนเปนจานๆ ในเวลาสองป ทดนทงหมดของจางกวางเปลา รวมทงหวใจของเขาดวย เขาสนเนอประดาตว และเลด หล กหนตามผชายคนอนไป จางกลายเปนขอทานทยากจนใสเสอผาปปะ เขาตองคลานจากประตบานหนงไปอกบานหนง รองตะโกน “ขอขาวทขนราของทานใหขาดวย”

วนหนง เขาลมลงหนหนาไปทางทองฟา เตรยมพรอมทจะสนใจ เขาเปนลมไป และฝนวาไดกนปยเมฆทลอยอยเบองบน เมอเขาลมตาขนมาอกครง เขากพบวาปยเมฆเหลานนไดกลายเปนควนไฟ ตอนแรกเขากกลววาเขาไดตกลงไปใตผนโลก แตเมอเขาลกขนนง เขากพบวาเขาอยในหองครว ใกลเตาผง เดกสาวทกาลงเขยไฟในเตาบอกวาเจาของบานไดชวยเหลอเขาเอาไว เธอชวยเหลอผ อนเสมอไมวาจะยากดมจน ไมวาจะเจบปวยหรอมปญหาอยางไร “เธอชางมนาใจประเสรฐนก” จางอทาน “เธออยทใดเลา ขาจะไดไปขอบคณเธอ” เดกสาวชออกไปนอกหนาตาง เขาเหนผหญงคนหนงกาลงเดนมาตามทางเดน ไอหยา! ผหญงคนนนกคอกว ภรรยาผแสนดของเขานนเอง จางวงหวซกหวซนไปรอบหองครว พยายามจะหาทหลบ แลวเขากกระโดดเขาเตาผงไปตอนทภรรยาของเขาเดนเขามาในหองครว กว ภรรยาผแสนด หลงนาตาไมขาดสายเพอทจะชวยดบไฟบนตวเขา แตไรประโยชน จางถกความละอายและไฟในเตาผงเผาผลาญไปพรอมๆ กน เธอไดแตมองดเถาธลของสามลอยขนไปบนสวรรคเปนกลมควนสามกลม บนสวรรค เมอเงกเซยนฮองเตไดฟงเรองราวจากสมาชกใหม “ในเมอเจากลายอมรบผด” พระองคตรส “ขาจะทาใหเจากลายเปนเทพเจาประจาหองครว คอยสอดสองดแลความประพฤตของทกๆ คน ทกๆป เจาจะตองมารายงานวาใครสมควรจะไดรบรางวล และใครสมควรจะไดรบโทษ” ตงแตนนเปนตนมา ผคนในประเทศจนตางกรวาเทพเจาประจาหองครวกาลงจบตามองพวกเขาอย จากการเฝามองจากมมหองในบานทกหลง เทพเจามองเหนความดเลวทกประเภท ความมนาใจ และความละโมบ ความกลมเกลยว และความราวฉาน ทกๆ ป เจดวนกอนถงวนตรษจน เทพเจาประจาหองครวกจะเหาะผานทางปลองไฟขนไปบนสวรรค เพอไปรายงานวาโชคชะตาของใครควรจะมการเปลยนแปลงใหดเปนเลว หรอ เลวเปนด

(Tan, 1991, pp.59-61) เรมตงแตชอเรองของนวนยาย The Kitchen God’s Wife (เมยจาว) อานาจของผชายไดถกวางไวเหนอความเปนผหญงอยางเดนชด เรอง “เมยจาว” ขางตนทวนนเลาใหกบลกๆ ของเพรลฟงเปนการปเรองราวของการกดขทางเพศทวนนจะไดเลาใหเพรลฟงตอไปจากประสบการณของวนนเอง กลาวไดวาวนนกาลงเปรยบเทยบชวตสมรสของเธอกบเหวนฝ วาเหมอนกบชวตของกว ทตองกมหนากมตาทางานหนก และถกเอารดเอาเปรยบจากสามทไมเคยใหเกยรตเธอเลย ซารายสงคมทยกยอง

เพศชายใหวเศษเหนอเพศหญงยงกลบทาใหนายจางคนเลวกลายไปเปนเทพเจา มสทธ มอานาจ ใหคณ ใหโทษกบมนษยทตองมากราบไหวบชาเสยอก วนนมองตวเองวาเปนเมยจาว ไมมใครพดถง ไมมใครมาเคารพยกยอง แมเมอวนนไดเลาเรองราวในอดตทงหมดใหกบลกสาวของตนฟงแลว เธอเองกไมไดมองวาชวตในปจจบนของเธอคอชยชนะทมเหนอเหวนฝ สามเกาของเธอ แตเปนเพยงความรสกเปนอสระจากความทรงจาอนโหดรายภายหลงทราบขาวการตายของเหวนฝ ซงไดใชชวตอยางสขสบายกบภรรยาคนใหม และเสยชวตลงทามกลางหมลกหลานทตางกเสยนาตาใหกบการจากไปของเขา ดงความวา

When Jesus was born, he was already the son of God. I was the daughter of someone who ran away, a big disgrace. And when Jesus suffered, everyone worshipped him. Nobody worshipped me for living with Wen Fu. I was like that wife of Kitchen God. Nobody worshipped her either. He got all the excuses. He got all the credit. She was forgotten.

(Tan, 1991, p. 322) เปนทนาสงเกตวาตวละครชายในนวนยายเรองนมลกษณะเปนตวละครมตเดยว (flat character) ซงแตกตางจากตวละครหญงสวนใหญของเรองทมความลมลก ซบซอน มความเปลยนแปลงเกดขนในจตใจ และสะทอนผานการกระทาตงแตตนจนจบ ตวละครเอกหญงวนนตองผานประสบการณและความเจบปวดนบครงไมถวน เธอเปลยนจากเดกสาวใสซอ บรสทธมาทาบทบาทเมยและแมทกรากรานประสบการณชวต ผานการลงโทษทางสงคมอยางไมยตธรรมทาใหตองกลายเปนคนคก กอนทจะขามนาขามทะเลมาเรมตนชวตใหมกบสามคนทสองของเธอ แตความสขในครอบครวของเธอกยงถกรบกวนดวยปญหาทางเศรษฐกจทรมเรา และความขดแยงทางวฒนธรรมกบลกสาวของเธอททาใหวนนตองพยายามปรบเปลยนความคดและการกระทาของเธอเองอยเสมอ เฮเลน เพอนสนทของวนน กเปนตวละครทมความซบซอนเชนเดยวกน แมวนนจะไมตระหนกวา เฮเลนมความคดและทรรศนะทเฉยบคม และยงเฉลยวฉลาดกวาทคนสวนใหญจะคาดถง แตจากการกระทาของ เฮเลน เชนการวางแผนทาใหวนนและเพรลหนมาพดคยทาความเขาใจกนและกนแบบแมและลก ทาใหผอานทราบวาตวละครตวนมนาสนใจมากกวาจะเปนเพยงเพอนสนททไมไดรบการบมนสยและถกสรางมาเพอทาใหวนนไดแสดงความเปนผ ดเกาออกมาใหเดนชดเทานน ตวละครหญงอนๆ ทแมจะไมใชตวละครเอก กลวนมพฒนาการทนาสนใจ เชน พนท ลกพลกนองของวนน ทถกตามใจจนเปนเดกเอาแตใจ รกสนกและชอบแตงตวสวยงาม แตในทสดพนทกไปเขารวมอดมการณพรรคคอมมวนสต ทงครอบครวไปทากจกรรมทางการเมอง ไมสนใจ

หนาตาผวพรรณของตนอกตอไป มารดาของวนนเองกละทงความสขสบายในคฤหาสนของเศรษฐเพอแสวงหาความสขแบบททรพยสมบตประดามไมสามารถจะหาใหเธอได ตวละครชายในเรอง The Kitchen God’s Wife มลกษณะเดนเพยงดานเดยว ผ เขยนสรางเหวนฝ ใหเปนตวละครทเหนแกตว ละโมบ และขขลาด ซงทาใหเขาตองปกปดความขลาดกลวในใจดวยการแสดงออกทรนแรงและดวยถอยคาทหยาบคาย ไมวาจะเกดเหตการณอะไรขนกบเขา เหวนฝไมเคยเรยนรจากประสบการณเลย วนทเขาสนใจในวยชรา เขากยงคงเปนตวละครทนากลวและนารงเกยจไมนอยไปกวาในสมยหนมๆ จมม สามคนทสองของวนน มลกษณะทตรงกนขามกบเหวนฝ โดยสนเชง จมมตกหลมรกวนนตงแตครงแรกทไดพบกน เขาคอยชวยเหลอและใหกาลงใจวนน และเฝารอคอยวนทเขาจะไดใชชวตกบเธออยางอดทน จมมเปนผ ชายทเสยสละ ออนโยนและกลาหาญ เขายอมสละโอกาสและอนาคตการงานของตนเพอทจะไดใชชวตกบผหญงทเขารก และคดแตวาเขาเปนคนโชคดทไดครองคกบวนนจวบจนวนทเขาสนใจ สาหรบพอและลงของวนน แมทงสองจะเปนหวหนาครอบครว มอานาจในการสงการ คนในบานแตกมลกษณะของผชายทมจตใจออนแอ ถกครอบงาไดงายจากสงลอลวงภายนอก การทตวละครชายเดนๆ อยางเหวนฝ และจมมถกนาเสนออยางไรมตเชนน อาจจะเปนเพราะวาตวละครชายเหลานถกบรรยายผานมมมองของวนน ซงเปนผ ไดรบผลกระทบโดยตรงจากการกระทาของพวกเขา ทาใหเธอมความรสกเปนบวกหรอลบชดเจนตอผชายทงสองคนดงกลาว การทเธอรสกรงเกยจการกระทาของเหวนฝ จนเขากระดกดา ทาใหเธอมองเขาในมมมดทงหมด และการทเธอรกจมมสดหวใจกทาใหเธอมองจมมเปนพอพระ เปนสามและเปนพอททาหนาทไดอยางไมขาดตกบกพรอง แตไมวาวนนจะมองสามทงสองของเธออยางไร กคงปฏเสธไมไดวาในความสมพนธทงสองแบบกบผชายสองคนน วนนดาเนนบทบาทชางเทาหลง ปลอยใหสามเปนผ นาและตดสนเสนทางชวตของเธอในทงสองกรณ เหวนฝ เปนฝายเลอกและตดสนใจตงแตคนทงสองยงไมไดแตงงานกน เขาออกเทยวกบพนทแตกลบตดสนใจเลอกแตงงานกบวนน หลงจากแตงงานแลวเขากนาเอาสนสอดทองหมนทพอของวนนจดหามาใหไปขายตอ นาเงนมาใชจายสวนตวอยางสรยสราย ทาใหวนนไมมทรพยสมบตเหลอตดตวเปนของตวเองเลย เมอเหวนฝ ตดสนใจปลอมตวเปนพชายทตายไปเพอสมครเขาเปนนกบนในกองทพอากาศของจน วนนกตองระหกระเหน จากถนฐานบานเกด อพยพตามสามไปตามเมองตางๆ ตามแตกองทพจะบญชาการมา เธอเปนเพยงผสนองคาสงของสาม สนองความรนแรงและความตองการทางเพศของเขา ลกทงหมดทเกดกบเหวนฝ กลวนแตเปนผลของการยายทางเพศทงสน การเผชญหนากนเปนครงสดทายระหวางเหวนฝ และวนนกเปนการตอกยาถงความม

อานาจเหนอกวาของ เหวนฝ ทเขามาขวางกนอสรภาพของวนนดวยการขมขนทาใหวนนตองตกอยในสภาพเมยและแมอกครงหนง วนนเกบเรองความสมพนธระหวางเธอกบสามคนแรกไวเปนความลบ และสงนเองทกลายเปนแผลในใจทคอยทมแทงวนนทกครงทเธอเหนหนาเพรล ความลบนถกเปดเผยเปนครงแรกหลงจากทวนนรสกเปนอสระจากความโหดรายของเหวนฝ เพราะเธอไดรบขาววาเขา จากโลกนไปแลว แมความสมพนธระหวางวนนและจมมจะเตมไปดวยความรกและความเอออาทร แตกเปนความสมพนธทคานอานาจโนมเอยงไปทางฝายชายอยางเหนไดชด วนแรกททงสองไดพบกน จมมตงชอภาษาองกฤษใหกบวนน ยดเยยดความเปนอเมรกนใหกบผหญงจนและในขณะเดยวกนกเปนสญลกษณของการใหชวตใหมกบวนนทกาลงจะหลดพนจากพนธนาการในโลกเกาไปสอสรเสรใน โลกใหม สาหรบวนนแลว จมมจงเปนเสมอนพระผ สรางทใหชวตใหมกบเธอ ดงปรากฏในการบรรยายการพบกนครงแรกของวนนและจมม ดงน

“What about you two?” he finally asked. “You should have American names as well.” He asked us what our Chinese names were. And then he squinted one eye, raised one corner of his mouth, pretending to look at us through an imaginary camera, as if he could capture exactly what he saw in a single word. That’s how Hulan became Helen. Jimmy Louie said Helen was a very elegant name, but I thought he chose it because it sounded like Hulan. And I became Winnie, which Jimmy Louie said was a lively and lucky-sounding name. “Win, win, win,” he said. He wrote these names down on a piece of paper.

(Tan, 1991, p.389) เมอคนทงสองมนใจในความรกทมตอกนแลว จมมชวนวนนใหไปอยกบเขาทอเมรกา และทอเมรกานเองทวนนเปลยนมานบถอศาสนาครสตตามสาม ความสมพนธกบจมมทาใหเหนอยางชดเจนวาวนนตองเปลยนตวตนทงหมด ตงแตชอ ทอย และศาสนา จนไมเหลอความเปนตวตนแบบเดมอกเลย จนกระทงจมมเสยชวตลง วนนจงไดกลบมานบถอเทพเจาแบบเดม ซงแสดงใหเหนวาตวตนทแทจรงของวนนถกกดทบไวดวยอานาจของสาม และอสรภาพทแทจรงของผหญงนนจะไดมาเมอผหญงเปนอสระจากผชายเทานน

การผนกกาลงของผหญง ในนวนยายเรอง The Kitchen God’s Wife นตวละครหญงเปนผ เดนเรองทงสนไมวาจะเปนเพรล ลย แบรนดท ซงเปนผ ดาเนนเรองในตอนตนเรอง หรอ วนน ลยซงเปนตวละครทเดนเรอง

ในชวงตอๆ มาเนอหาของนวนยายใหความสาคญกบความสมพนธของตวละครหญงตางๆ ทถกภาระทางเพศกดใหอยภายใตกฎเกณฑทผชายเปนผสรางขนมา แตไดผนกกาลงชวยเหลอกนและกนทง ในลกษณะทเปนรปธรรมและนามธรรม ทาใหสามารถจะใชชวตอยรอดไดในสงคมแบบปตาธปไตย ในการศกษาครงน จะไดวเคราะหการผนกกาลงของตวละครหญงตางๆ ผานตวละคร วนน ลย เนองจากวา วนน เปนตวละครทไมเพยงแตจะเชอมความสมพนธกบตวละครหญงอนๆ ในเรองเทานน แตยงเปนตวแทนของความเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม กลาวคอ การลมสลายของระบบศกดนาในประเทศจนหลงพรรคคอมมวนสตเขาปกครองประเทศทสงผลใหครอบครวของวนน (หรอ เหวยล) ตองประสพภาวะบานแตกเพราะปญหาทางเศรษฐกจ การเกดสงครามโลกครงท 2 ททาใหวนนตองระหกระเหนเปลยนทอยไปตามทตงฐานทพทสามของเธอทางานอย และการอพยพยายถนจากประเทศจนไปประเทศสหรฐอเมรกาททาใหวนนตองปรบเปลยนสถานภาพ คอจากภรรยาของเหวนฝ เปนภรรยาของจมม ลย เปลยนศาสนาจากการนบถอเทพเจาเปนการนบถอศาสนาครสตตามจมมและกลบมานบถอเทพเจาเหมอนเดมหลงจากจมมเสยชวต เปลยนภาษาจากภาษาจนเปนภาษาองกฤษ และเปลยนวฒนธรรมจากการใชชวตในโลกเกาแบบจนเปนการใชชวตในโลกใหมแบบอเมรกน การเปลยนแปลงทเกดขนกบวนนไดสะทอนผานเชงสญลกษณดวยการเปลยนชอจากชอภาษาจน “เหวยล” มาเปนชอภาษาองกฤษ “วนน” เหตผลดงกลาวมาน จงถอไดวา วนน ลย เปนตวละครเอกทผ เขยนใชดาเนนเรองผานความสมพนธกบตวละครอนๆ ทงชายและหญง

จากแมถงลก การผนกกาลงของผหญงในนวนยายเรอง The Kitchen God’s Wife แมจะนาเสนอโดยผานการชวยเหลอเกอกลกนฉนทพนองของตวละครหญงตางๆ ไมวาจะเปนการรวมพลงเงยบระหวางเหวยลกบหหลาน เหวยลกบหมน (Min) และ เหวยล หหลาน กบ เบตตคนสวย แตความสมพนธทโดดเดนทมผลตอความคด การกระทา และการดารงอย ของตวละครเอกของเรองมากทสดกลบมใชความสมพนธฉนทมตรน แตเปนสายใยรกระหวางแมกบลกทสงทอดจากผหญงรนหนงไปยงอกรนหนงไมมทสนสด ความสมพนธแม-ลก มองเหนไดอยางชดเจนจากโครงเรองทวางใหตวละครแมและลกสาวทมความคดความเขาใจแตกตางกนและไดคอยๆ ทาความรจก เขาใจ และเคารพซงกนและกนมากขนเมอเนอเรองดาเนนไป ความสมพนธแบบแม-ลกนมไดถกแสดงใหเหนเพยงในโครงเรองกวางๆ เทานน แตยงเปนองคประกอบสาคญทชวยอธบายความเปนมาของตวละครอกดวย ตวละครเหวยลถกแมทอดทงตงแตยงเลก แตจากการบรรยายของเธอเองทาใหเราทราบวา การจากกนของตวละครหญงทงสองมไดเกดจากความชงชง แตแมของเหวยลทงเธอใหอยกบพอซงม

ฐานะดดวยหวงวาลกสาวจะไดเตบโตมาอยางสบาย ไมขดสน สวนตวเธอเองกไดแสดงความเปนผหญงยคใหมทตองการจะทาทายอานาจของสงคมปตาธปไตยดวยการอาลาชวตสมรสทเธอไมไดเลอกเองเพอไปผจญภยในเสนทางทเธอวาดฝนไว แมของเหวยลเปนผหญงสวยและทนสมย กอนทแมของเหวยลจะจากไป เธอไดพาลกสาวนงรถเทยวในเมอง และชชวนใหดสสนและชวตทนสมยในเมอง อธบายใหลกสาวไดรวาอะไรเปนของจน อะไรเปนของฝรง ทงยงแสดงออกอยางชดเจนวา แมตวเธอจะเปนคนทนสมยแตกไมไดตกเปนทาสของตะวนตก เธอเลอกรบสงทเธอคดวาเหมาะกบตวเธอและปฏเสธสงอนๆ เธอปฏเสธไมทานไอศกรมซงเปนของนอก เปนของสมยใหม เพราะวามนมรสชาตหวานเกนไป ดงความตอไปน

That day we also went to all the places where the best things in the world could be found. To Zhejiang Road, where she said they made the best French-style leather shoes; she did not buy any. To Chenghuang Miao, where she said they sold a beauty tonic of crushed pearls. She let me put some on my cheeks, but she did not buy this either. To Bubbling Well Road, where she bought me the best American ice cream sundae; she did not eat any, told me it was “too messy, too sweet.”

(Tan, 1991, p. 111) แมเธอจะเปนเพยงตวละครในความทรงจา แมของเหวยลไดแสดงใหเหนถงศกยภาพของผหญงสมยใหมทกลาตดสนใจ มสามญสานกทจะแยกแยะวาสงใดจะเปนคณเปนโทษสาหรบเธอ เมอเปรยบเทยบกบตวละครชายบางตวเชน ลงของเหวยลทคลงไคลของตะวนตก และพยายามเลยนแบบวฒนธรรมตะวนตกโดยไมไดพจารณาวาเหมาะสมกบสภาวะและสถานการณแวดลอมตนเองหรอไม ตวละครหญงอยางแมของเหวยลกเปนตวละครทมความเปนไทในตวเองและมความเขมแขงของจตใจมากกวาอยางเหนไดชด การทเธอพาลกสาวนงรถเทยวรอบเมองกอนทจะจากไปนนไดกลายมาเปนทนกาลงอนสาคญของเหวยลทเธอจะไดใชในการครองตนตอไปในอนาคต เปนชวงเวลาแหงความสขทเธอจะไดเกบไวในความทรงจาและกลบมาราลกถงเมอเธอออนลา ทอถอย หมดกาลงใจ โดยทไมมใครสามารถจะชวงชงวนเวลานนไปจากเธอได คนเพยงคนเดยวทจะไดรบรเรองราวทเกดขนในวนนนระหวางแมและเหวยล กคอ เพรล เมอแมของเธอเลาเหตการณในวนนนใหฟง เปนการสงตอทนกาลงทเกดขนจากแมถงลกสาวเทานนจรงๆ เมอเหวยลตองเสยแมแทๆ ของเธอไป เธอถกสงใหไปอยกบลงและปาทงสอง (ภรรยาทงสองของลง) แมวาตลอดเวลาทเธอใชชวตอยกบครอบครวของลง เธอจะไมไดรบความยตธรรมจากปาของเธอเลย แตความสมพนธของเหวยลกบปาของเธอกมใชความสมพนธทปราศจากความเอออาทร

ฉนทแม-ลก เสยทเดยว เมอเหวยลกลบมาเยยมลงและปาของเธอหลงจากทแตงงานไปหลายป ปาทงสองตอนรบเธออยางกระตอรอรนและแสดงความยนดทไดพบกนอกอยางจรงใจ ดงปรากฏในขอความตอไปน

I have already told you how my aunties treated me when I was a child. So I had always thought they did not care about me very much, that they saw me as a nuisance, a burden. And I always thought I had no strong feelings for them in return. Why should I? So you can imagine how surprised I was to find my eyes stinging with tears as our flatboat drew close to the island. I tried to tell myself it was only the sharp cold wind, hurting my eyes. But then I saw them – Uncle, Old Aunt, New Aunt – waving to me from the harbor, screaming and shouting, “There she is!” And I knew it was not the wind.

(Tan, 1991, pp. 426-427)

เชนเดยวกบซานมา (San Ma) แมสาม ซงเปนภรรยาคนทสามของพอของเหวยล ทแมจะแสดงความรงเกยจทเหวยลเปนลกสาวของภรรยาทหนไป แตเมอถงเวลาทเธอตองทาบทบาทของแมในการเลอกซอหาของหมนใหกบเหวยล เธอกทาหนาทนไดไมขาดตกบกพรอง จดหาซอขาวของเครองใชซงมคณภาพเยยมสะทอนรสนยมและฐานะ ตลอดจนถงสญชาตญาณความเปนแมทมงหวงแตสงทดทสดสาหรบลกของตน ตามคาบอกเลาของวนน (เหวยล) ดงน

I was very careful how I acted toward San Ma. I remembered she was the wife most jealous of my mother, envious of her hair, her position, her education. I did not want to give her any reason to tell my father that I was greedy. So when she asked me to choose a chair, I pointed to one with a very simple design, no fancy carvings. And when she asked me to choose a tea table, I pointed to the one with the plainest legs. She nodded and walked over to the salesman waiting to help us. But she did not order the pieces I had picked; she ordered others that were three grades better!

(Tan, 1991, p. 181) อยางไรกตาม บคคลทมาทาหนาทแมใหกบเหวยลไดอยางแทจรงนนกลบไมใชคนทเกยวพนกนทางสายเลอด แตเปนคนแปลกหนาทมาพบกนดวยความบงเอญทางเศรษฐกจและสงคม เหวยล

และหหลานพบกนในระหวางสงคราม แมเหวยลจะรสกรงเกยจกรยากระดางไมเปนผ ดของหหลาน แตความจาเปนทจะตองพงพากนในยามสงครามทาใหคนทงสองสนทกน การผนกกาลงกนของ เหวยลและหหลาน ทาใหพวกเธอสามารถผานพนวกฤตสงคม และวกฤตชวตมาได การรวมตวกนเพอเลนไพของพวกเธอมความสาคญมากกวาการทากจกรรมยามวางเพอฆาเวลาในยามทเครองบนขาศกยงไมมาทงระเบด การรวมกลมของตวละครหญงเพอทากจกรรมนทาใหเกดความหวงในชวตทดกวา เกดการหลกหนไปจากสภาวะสงครามอนโหดรายทผ ชายเปนผ สรางขน และจากความสมพนธฉนทมตรกบหหลานนเองททาใหเหวยลไดรจกกบปาต เมอหหลานแนะนา ปาต ทเพงจะเดนทางมาจากแวนแควนทางตอนเหนอของประเทศในการพบกนครงแรกของปาต และเหวยล

Hulan introduced me to her aunt, Du Ching, who had come from the north. … Guess who this woman was? Auntie Du! That’s right, Grand Auntie Du! That’s when I met her.

(Tan, 1991, p. 341) ปาต เปนปาแทๆ ของหหลาน เปนตวละครสาคญทชวยเตมเตมบทบาทแมทแมของเหวยลไดทงไป ปาต มความรก ความหวงหาอาทรหหลานและเหวยล ไมตางไปจากความรกทแมมตอลก ในยามทเหวยลตองการคาปรกษา คาแนะนาของปาตมกจะเปนคาแนะนาทมเหตมผลทสด แมเมอเหวยลตองตดคก ปาต กแวะเวยนไปเยยมเยยน นาอาหารไปใหและถามไถสารทกขสขดบเหมอนแมทหวงลก

Three days later, Auntie Du came to visit me in the jail. We were sitting in a small visitors’ room, with a woman guard in a corner, listening to everything. Auntie Du put a package wrapped in cloth on the table. Inside I found two pairs of underpants, a wrapper to put over my dress and keep it clean, a comb, soap, a toothbrush, chopsticks, and a little Goddess of Mercy charm. “Put the cloth down,” Auntie Du explained, “to make a clean place on the bed. Put the charm on to make a clean place in your heart.”

(Tan, 1991, pp. 477-478)

ปาต กเปนเสาหลกของความสมพนธระหวางเหวยลและหหลาน ปาต ทาใหความสมพนธระหวางเหวยลและหหลานเชอมโยงแนนแฟนมากขน เหมอนแมทคอยสมานความแตกตางทาง

ความคดและทศนคตของลกๆ แมเมอเธอไมมชวตอยแลว ตวละครปาตยงชวยทาใหวนนและเพรลไดมาเจอกนและเขาใจกนมากยงขนเมอทงสองมาเขารวมพธศพของเธอ ซงเปนกลวธทผแตงใชสรางโครงเรองยอยๆ อนๆ เพรลไมใชลกเพยงคนเดยวของวนน แตเธอเปนลกของเหวนฝ และวนนเพยงคนเดยวทมชวตอยมาจนโต พๆ ของเพรลตางกเสยชวตตงแตเดก ลกสาวคนแรกของวนนเสยชวตกอนคลอด วนนตงชอลกสาวคนนวา “มวโฉว” (Mochou) ซงแปลวา ไรทกข เพราะลกของเธอคนนไมเคยตองผานความทกขใดๆ เลย ดงคาบรรยายตอไปน

A big baby. So much hair. Ears that looked just like mine. A tiny mouth. But her skin – so sad!—it was the color of a stone. Her two hands were squeezed into tight little fists. I tried to uncurl one, and that’s when I started to cry. If this baby had been born in Shanghai. If this baby had been born when it was not wartime. If I had not dropped those scissors. … The next afternoon we drove to the western foothills, the place everyone called the Sleeping Beauties. The hills there looked like sleeping maidens, resting on their sides. That’s where we buried her. I said only a few words in her honor: “She was a good baby. She never cried.” And that’s when I named her after the lake in Nanking: Mochou, Sorrowfree, because she had never known even one sorrow.

(Tan, 1991, p. 306) ลกคนทสองของวนนเปนผหญงเชนเดยวกน วนนตงชอเธอวา “ยข” (Yiku) ซงมความหมายวาความสขเหนอความเศรา แมจะตงชอเปนมงคลไวสกดความชวรายทอยแวดลอมยข ลกสาวคนน กหนไมพนความทารณโหดรายของผ เปนพอทบนดาลโทสะตบหนาลกอยางไมยงมอหลงจากทมปากเสยงกบวนนจนทาใหยขไดรบความกระทบกระเทอนทางสมองตงแตอายไดเพยง 6 เดอน และหลงจากนนไมนานนกเธอกเสยชวตดวยโรคทองรวงหลงจากทเหวนฝ ปฏเสธไมยอม พาลกไปโรงพยาบาล วนนเลาถงเหตการณในครงนนดวยความขมขน ดงน

On the way to the hospital, Wen Fu cursed me the whole way. I don’t remember what he said. I wasn’t listening, I was holding Yiku, holding her close to me. I tried to quiet her body down, tried to keep her with me. But I knew there was no hope.

… “Good for you, little one,” I told her. “You’ve escaped. Good for you.”

(Tan, 1991, pp. 337-338)

วนนตงชอลกคนทสามซงเปนผชายไวลวงหนากอนคลอดวา “ตนหร” (Danru) ซงหมายถงความสงบนง เพราะเธอไมตองการใหลกพนผกกบสงใดๆ ในโลกนอกตอไป แตเธอเองกลบเปนฝายรสกผกพนรกลกในทนท

So you see, right away I loved Danru, even though I tried very hard not to. It is that feeling of protecting someone so trusting, and getting back a little of your own innocence.

(Tan, 1991, p. 340) ในระหวางทวนนพยายามจะขอหยาขาดจากเหวน ฝ เธอและลกถกเขาขคกคามอยบอยๆ วนนเปนหวงวาเหวนฝ จะลกพาตวตนหรไป เธอจงสงตนหรใหไปอยกบปาตและหหลานในเมองฮาบน ตอมาเกดโรคระบาดในเมองนและไดคราชวตตนหรไปเมอมอายไดเพยง 6 ป ความรกความผกพนของวนนทมตอลก ทาใหเธอไมยอมรบความจรงเรองการเสยชวตของลกชาย คดแตวาลกของเธอกาลงนอนหลบสบายอย ดงคาบรรยายน

I wanted to rush to Harbin to hold my little son one more time, to make sure they had not made a mistake. After all, he never cried much. He did not wake easily from sleep. They didn’t know these things about Danru, how much he trusted me.

(Tan, 1991, p. 471) การทวนนตองเผชญกบความสญเสยและความผดหวงครงแลวครงเลานเอง เพรลจงเปนเสมอนตวแทนความเจบปวดของการสญเสย เปนตวแทนของพๆ ทตองจากไป และสญลกษณของชยชนะเหนอมจจราชในคราวเดยวกน ซงมจจราชสาหรบวนนไมไดมอยแตในโลกของความตายเทานน แตยงอยในโลกมนษยในฐานะสามของเธอ คอ เหวนฝ อกดวย ปาตยกบานเทพเจาใหกบเพรลในพนยกรรมของเธอ และบานเทพเจานเองทไดกลายมาเปนสญลกษณของความหวงใยทแมมใหกบลกและสงทอดมาถงรนหลาน ในตอนแรกเพรลไมตองการบานเทพเจาน เพราะมองไมเหนความสาคญของสงทตกทอดมาถงเธอ แตเมอเธอไดรบฟงเรองราวในอดตของวนนและวนนไดซอตกตาเทพเจาเพอใสไวในบานเทพเจานน เพรลกเขาใจวาเทพ

เจาและบานเทพเจาเปนตวแทนความหวงดของแมทตองการจะปกปองลกใหปลอดภย ไรความทกข เหมอนตามชอเทพเจาทวนนตงให คอ เทพธดาไรทกข (Lady Sorrowfree) ซงเปนชอเดยวกบลกสาวคนแรกของวนนทเสยชวตตงแตอยในทอง วนนอธบายวาเทพธดาองคนจะบนดาลใหเกดความสขเหนอความเศราซงกเปนความหมายของ “ยข” ชอลกสาวคนทสองของวนนทเสยชวตไปแลวเชนเดยวกน การตงชอเทพเจาดวยชอน จงเปนเสมอนคาขอจากแมใหพสาวดแลนองสาว และยงเปนประจกษหลกฐานวาแมแตความตายกไมสามารถจะตดสายใยรกของแมและลกได ตกตาเทพเจาน จงเปนตวแทนของแมทจะคอยรบฟงความทกขและปดเปาเคราะหภยใหกบลก ดงคาพดทวนนใหไวกบเพรล ดงน

But sometimes, when you are afraid, you can talk to her. She will listen. She will wash away everything sad with her tears. She will use her stick to chase away everything bad. See her name: Lady Sorrowfree, happiness winning over bitterness, no regrets in this world.

(Tan, 1991, p. 532) เปนทนาสงเกตวาการทเหวยลตองพบกบการตดตอนความรกของแมและลกครงแลวครงเลา ไมวาจะเปนการพลดพรากจากแมของตวเองหรอการตองเสยลกอนเปนทรกไปไมไดทาให สญชาตญานความเปนแมของเธอลดนอยลงเลย เมอเหวนฝ พาหมน ภรรยานอยเขามาอยกนในบานเดยวกบเหวยล เหวยลกลบรสกเหนอกเหนใจหมน สอนใหเธออานเขยน และใหรจกวฒนธรรมของผ ด ประดจวาหมนเปนลกสาวคนหนงของเธอ ดงความตอไปน

I taught her things too. How to write her name. How to make a stitch for a hole so it wouldn’t show. How to say things in a proper sort of way. Actually, she was the one who asked me to instruct her on lady manners.

(Tan, 1991, p. 351) สาหรบหมนเองกปฏบตกบเหวยลราวกบวาตนเปนลกสาววยรนทพยายามจะชกชวนใหแมของตนสลดทงวถคดแบบเดมๆ แลวเปดใจรบวฒนธรรมตะวนตกซงเปนของใหมและทนสมย การท หมนสอนใหเหวยลรจกการเตนราแบบตะวนตกชนดตางๆ นน เปนภาพสะทอนความสมพนธระหวางวนนกบเพรลทมความแยงขดกนอยในเรองของวฒนธรรม เพราะเพรลเตบโตขนมาในวฒนธรรมอเมรกน และพยายามยดเยยดความคด ความเชอแบบชาวอเมรกนใหกบแมของตนซงเปนชาวจนโดย

กาเนด การทเพรลสอนวนนใหออกเสยงคาภาษาองกฤษใหชดเจนในตอนตนเรองไดถกสะทอนผานการฝกเตนราของเหวยลทมหมนเปนครฝก ดงน

“I can’t do this!” I protested. But in truth, I was eager to learn. I had seen Ginger Rogers and Fred Astaire movie pictures. I like the way Ginger twirled her body, landed into trouble, then danced away. I liked to watch the way she tapped her feet fast, like the wings of a bird. But we didn’t dance like that. She [Min] moved forward, I moved backward, quickly, then slowly. She dipped my head back one way, then another, and I screamed and laughed. That afternoon we played the record over and over again. And on other afternoons, she taught me other kinds of dances: waltz one-two-three, fox-trot-, lindy hop-hop. The cook and the servant watched us both and clapped hands.

(Tan, 1991, pp. 350-351)

สาระของนวนยายเรอง The Kitchen God’s Wife นแสดงถงความสมพนธระหวางตวละครเอกหญงและตวละครหญงอนๆ มากพอๆ กบ การบอกเลาเรองราวของการกดขทางเพศ และการถกเอาเปรยบจากระบบสงคมทใหอานาจเดดขาดกบผ ชาย การทตวละครหญงมการผนกกาลงในลกษณะแมลกเชนนเองททาใหตวละครตางๆ สามารถฟนฝาอปสรรคและเคราะหกรรมอนเกดจากบรษเพศไปได เนองดวยไมมสายสมพนธใดจะเปยมพลงไปกวาความรกทแมมใหกบลก

สตรนยมทถกรอสราง นวนยายเรอง The Kitchen God’s Wife นาเสนอความเหลอมลาทางของเพศชาย เพศหญงทเหนไดชดเจนในความสมพนธของสาม-ภรรยา ตวบทบอกเลาถงแงมมตางๆ ทมกจะถกนามาเปนประเดนถกเถยงเรองสทธสตร ไมวาจะเปนประเดนเรองสงคมปตาธปไตยทใหอานาจและความสาคญกบผชายในฐานะพอ และ สาม ประเดนเรองทศนคตแบบเหมารวมทมองผชายแบบสดโตงวาถาไมเปนเทวดากจะเปนซาตาน รวมถงการเหมารวมใหผหญงเปนเพศทไมเปนไทแกตน ตองคอยพงพาการชแนะจากผ ชาย ผหญงคนใดทพยายามเสาะแสวงหาความเปนอสระใหกบตวเองกจะตองถกลงโทษจากสงคม อยางทแมของวนนถกประณามจากครอบครววาเปนผหญงไมดเพราะทงสามไปมชวตเปนของตวเอง หรอการทวนนตองโทษจาคกเพราะพยายามดนรนใหเปนอสระจากชวตสมรสทถกสามกดข ทารณ ในชวตสมรสของวนนกบเหวนฝ ยงเตมไปดวยประเดนเกยวกบการมองผหญงเปนวตถทางเพศ และการกดขขมเหงทางเพศ ซงประเดนเหลานนาจะจบลงทความสมพนธครงใหมระหวางวนนกบจมมทมรปแบบความสมพนธแตกตางไปจากเดมโดยสนเชง และนาจะถอไดวา

ความสาเรจในการหลดพนจากการกดขทางเพศนเปนชยชนะของสตรทในทสดกสามารถยนอยเคยงคกบบรษไดอยางสมภาคภม แตจากการวเคราะหขางตน จะเหนไดวา แมวาวนนจะเปลยนทกอยางในชวต ตงแตการเปลยนชอ เปลยนประเทศทอย ไปจนถงการเปลยนศาสนา อทธพลของผชายทเปนสามกยงมผลตอการตดสนใจของเธออยไมนอยไปกวาเดม บทบาทของวนนในนวนยายเรองนไดรบการนาเสนอใหเปนเพยงเมยและแมเทานน ไมวาเธอจะใชชวตอยกบเหวนฝ หรอกบจมม อยางไรกตาม การเปนเมยและแมของวนนกไมใชบทบาททเธอเหนวาปราศจากอานาจโดยสนเชง เมอเกดสงอปมงคลขนในชวตสมรส วนนกพราโทษแตตวเธอเอง ราวกบวาความเปนเมยและแมของเธอไดนาพาความอบโชคมาใหกบสามและครอบครว เธอโทษตวเองททากรรไกรตกลงพน เปนลางรายทาใหลกคนแรกเสยชวตตงแตยงอยในทอง เธอโทษตวเองททาใหเหวนฝ อารมณเสยจนโกรธและตบลกคนทสองจนพการไป เธอโทษตวเองทสงลกคนทสามไปอยอกเมองหนงจนทาใหลกตองตดเชอโรคและเสยชวตไป วนนยงโทษตวเองทซอปลามาทาอาหารทาใหกางตดคอจมมจนตองเขาโรงพยาบาล เปนเหตใหครอบครวตองใชเงนมากและประสพกบปญหาเศรษฐกจในทสด การดาเนนบทบาทดงกลาวแมจะเปนการตอกยาความหายนะทเกดขนในชวตของผหญงคนหนง แตกยงเปนการประกาศดวยวาบทบาทเมยและแมนนสามารถทจะตดสนความเปนความตายของครอบครวได การดาเนนบทบาททจากดของวนนจงอาจจะทรงอานภาพทไรขดจากดไดเชนกน การตความคาคตรงกนขามแบบเดมใหอภสทธกบคาวา “ผ ชาย” มากกวา “ผหญง” เนองดวยสรระโครงสรางรางกายทใหญกวา ทาใหผชายสามารถครอบครองพนทไดมากกวาผหญงและกระจายอานาจทางสงคมไดมากกวา จงมการสบทอดอานาจทางสงคมในรปแบบทชดเจนกวา นกคดแนวสตรนยมอสระไดพยายามเรยกรองใหผหญงแสดงศกยภาพและแยงชงพนทอานาจในสงคมคนมา หากพจารณาจากความแตกตางทางเพศทมอยจรง ความคดเชนนยอมจะทาใหเปนจรงไดยาก รงแตจะเปนการขยายรอยราวระหวางเพศใหกวางขน นวนยายของเอม ทานไดเสนอทางออกทจะทาใหผ ชาย และผ หญงยนอยรวมกนในสงคมโดยการทาหนาทตามบทบาททเหมาะสมกบขอจากดทางกายภาพของแตละเพศดวยการเสนอใหผหญงไมชงชงรงเกยจบทบาทภรรยาและแมทสงคมหยบยนให แตใหตระหนกรถงความสาคญของบทบาทดงกลาวในฐานะองคประกอบทสาคญทอาจจะทาใหเกดความเปลยนแปลงขนในสงคมไดเชนเดยวกบบทบาททผชายจบจองอยแลวมาเปนเวลาชานาน การวเคราะหตามทกลาวมาขางตนสามารถอภปรายยอนกลบเพอรอสรางความเชอทางสงคมทมตอการตความความคาคตรงขาม “ผชาย” และ “ผหญง” ไดวา ถาหาก “อานาจ” เปนเครองมอทใชวดความเหนอกวาของคตรงขามระหวาง “ผชาย” และ “ผหญง” จรงๆ แลว อานาจเงยบของผหญงในบทบาทภรรยาและบทบาทแมททาใหเกดเครอขายสายสมพนธทงในและนอกครอบครวทสามารถ

ประสาทผลดเลวตอผ เกยวของไดกทรงอทธพลไมดอยไปกวาอานาจของผชายในฐานะอภสทธชน ในสงคมเลย บทสรป จากการศกษาตวละครหญงในนวนยายเรอง The Kitchen God’s Wife ของเอม ทาน นน พบวา วนนเปนตวละครหญงทสะทอนวธคดและแนวทางการปฏบตตนของสตรเพอใหอยรอดในสงคมทชายเปนใหญ แมวนนจะเปนตวละครทถกสรางขนมาในบรบทแบบปตาธปไตย และดาเนนบทบาทตามแบบฉบบของผหญงทด กลาวคอทาหนาทของแมอยางเตมความสามารถ และทาหนาทภรรยาตามแบบฉบบของภรรยาทด คอเคารพ ซอสตย และใหเกยรตสาม ซงเปนคณสมบตของศรภรรยาไมวาจะมองจากมมมองวฒนธรรมตะวนออก หรอตะวนตกกตาม แตตวละครตวนกไดแสดงใหประจกษวาโลกของผชายแมจะรดรอนเสรภาพภายนอกของสตรได แตกไมสามารถกรอนทาลายอานภาพของความเปนเมยและแมทมอยภายในผหญงได ยงไปกวานนบทบาทแบบผหญงของเธอยงเปยมไปดวยอานาจเงยบทเกดจากการผนกกาลงระหวางตวละครหญงดวยกนทตางกถกบบคนจากปญหาทเกดจากผชายทงทางตรงและทางออม และกไดเกอกลสนบสนนกนดวยตามเทาทสถานภาพของแตละคนจะทาได การเอาตวรอดในสงคมทปกครองโดยผชายในนวนยายเรองนจงไมใชการพยายามเอาชนะหกรางใหเพศใดเพศหนงมชยโดยเดดขาด สตรนยมในแบบฉบบของเอม ทาน มไดเรยกรองใหผหญงแยงชงพนททางสงคมของผชาย แตกระตนใหผหญงมองเหนศกยภาพของบทบาทของตน และรวมกนชวยเหลอสนบสนนโดยใชพลงความเปนผหญงและสญชาตญาณของความเปนแม ซงไมตองไปแยงชงมาจากใคร เพราะเปนอานาจทมอยในผหญงทกคน ถายทอดจากผหญงรนหนงไปยงอกรนหนงมานานแสนนาน

เชงอรรถ ‘ลทธสตรแบบสมานฉนท’ เปน คาทผ เขยนบทความไดบญญตขนมาเอง เพอใชอธบายยอนแยงความคดแบบสทธสตรเสรนยม และเนนการสรางกระบวนความคดเพอสทธสตรแบบประนประนอม เพอใหเพศหญง และเพศชายสามารถอยรวมกนไดอยางมความสข

เอกสารอางอง

Derrida, Jacques, trans. Gayatri Chakravorty Spivak. (1986). Of Grammatology.

In Hazard Adams and Leroy Searle (Eds.), Critical Theory since 1965 (pp. 94-119). U.S.A.: University Press of Florida.

Kaplan, Cora. (1998). Pandora’s Box: Subjectivity, Class, and Sexuality in Socialist Feminist Criticism. In Robert Con Davis and Ronald Schleifer (Eds.), Contemporary Literary Criticism: Literary and Cultural Studies (4th ed. pp.592-610). U.S.A.: Longman.

Peck, John, and Martin Coyle. (2002). Literary Terms and Criticism (3rd ed.). China: Palgrave. Selden, Raman, Peter Widdowson, Peter Brooker. (1997). A Reader’s Guide to

Contemporary Literary Theory (4th ed.). Singapore: Prentice Hall. Tan, Amy. (1991). The Kitchen God’s Wife. New York: Ivy Books.